NUEVO TESTAMENTO

en el mixteco de Atatlhuca

La Liga Bblica
Las Sagradas Escrituras para Todos

La Liga Bblica 1M primera edicin 1973 [mib] La Liga Bblica versin electrnica 2010 La Liga Bblica 1973 Publicado por

El Nuevo Testamento en el mixteco de Atatlhuca

Se permite copiar, distribuir y comunicar pblicamente esta obra bajo las siguientes condiciones: Reconocimiento. Reconozca a la Liga Bblica los derechos que tiene en la impresin o distribucin de esta obra, deslindndola de responsabilidad alguna por cualquier uso que se le de a la presente publicacin. No comercial. No puede utilizar esta obra para fines lucrativos. Sin obras modificadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra a partir de sta.

Este libro es la parte de las Sagradas Escrituras que constituye el Nuevo Testamento de nuestro Seor Jesucristo, el cual ha sido traducido al idioma mixteco, lengua nativa de algunos pueblos de la Mixteca Alta del distrito de Tlaxiaco, estado de Oaxaca.

PRLOGO

El Nuevo Testamento fue escrito originalmente en el idioma griego; pero fue necesario traducirlo a otros idiomas para que todo el mundo pudiera recibir su mensaje de esperanza y de amor. En la actualidad, el Nuevo Testamento ha sido traducido a ms de mil idiomas distintos.

La presente traduccin al mixteco est basada en los manuscritos griegos que se conocen por el nombre de Textus Receptus. Este mismo texto fue el que usaron Casiodoro Reina y Cipriano de Valera para hacer su traduccin al espaol en el ao 1559. Los traductores del Nuevo Testamento al mixteco, al emprender su tarea, tuvieron dos metas principales: 1) tratar de entender a fondo el significado del texto griego original, consultando varios comentarios importantes; y 2) tratar de comunicar este significado lo ms natural y claramente posible en el idioma mixteco. Para realizar esta labor, los traductores contaron con la valiosa cooperacin de varios habitantes nativos del rea mixteca, por lo cual desean expresar su ms profunda gratitud por la paciente y dedicada colaboracin en esta importante obra. Hay algunas palabras griegas que tienen un significado muy complejo y no se pueden traducir al mixteco con una sola palabra. Es por eso que en ocasiones ha sido necesario expresar estas palabras por medio del uso de dos o tres palabras mixtecas, o usar frases descriptivas ms largas para expresar mejor el significado exacto del texto original.

La gramtica del griego es muy diferente a la del mixteco, y las figuras y formas retricas griegas a veces no se adaptan bien a la expresin en otras lenguas. As que los traductores han tratado de expresar estas formas de manera que sean naturales en el mixteco. Para lograr esto, han preferido usar la construccin, el orden de las oraciones, las figuras retricas y el estilo propio del mixteco, en vez de las del griego o espaol. En algunos casos, para facilitar su comprensin, han optado por explicar en detalle y claramente las informaciones que el manuscrito griego slo implica, ya que

los lectores de la antigedad entendan a que se referan sus escritores, por tratarse de su propia cultura.

El Nuevo Testamento ha sido el libro ms ledo de todos los tiempos, pues despierta el inters de todas las personas, no importan su edad, nacionalidad o raza. La vida de los personajes narrada en sus pginas y las enseanzas que contiene han servido de inspiracin y gua en la vida de millones de personas. Esperamos que la lectura de este libro sea de beneficio para ustedes y que les ayude a ser mejores personas, mejores mexicanos y mejores ciudadanos del mundo, cuando lleguen a comprender el significado de su eterno mensaje.

NDICE
SAN MATEO ...........................................................................1 SAN MARCOS .......................................................................66 SAN LUCAS .........................................................................106 SAN JUAN ..........................................................................174 HECHOS .............................................................................224 ROMANOS ..........................................................................289 1 CORINTIOS ......................................................................316 2 CORINTIOS ......................................................................341 GLATAS ............................................................................358 EFESIOS ..............................................................................368 FILIPENSES .........................................................................377 COLOSENSES ......................................................................384 1 TESALONICENSES ...........................................................390 2 TESALONICENSES ...........................................................396 1 TIMOTEO.........................................................................399 2 TIMOTEO.........................................................................407 TITO ...................................................................................412 FILEMN ............................................................................415 HEBREOS ............................................................................417 SANTIAGO ..........................................................................437 1 PEDRO .............................................................................444 2 PEDRO .............................................................................452 1 JUAN ...............................................................................457 2 JUAN ...............................................................................464 3 JUAN ...............................................................................466 JUDAS ................................................................................468 APOCALIPSIS ......................................................................471

JNUHUN VAHA NI TEE SAN MATEO

Lista ayuu yucn je n quiji Jesucristo

Yha cu lista ayuu yucn je n quiji Jesucristo. Te m y ni quiji nu yucn rey David, te David ni quiji nu yucn Abraham. 2 Abraham ni cuu de tt Isaac, te Isaac ni cuu de tt Jacob, te Jacob ni cuu de tt Jud jin tca ani i. 3 Te Jud ni cuu de tt Fares jin Zara, te nn ndnd i ni cuu Tamar. Te Fares ni cuu de tt Esrom, te Esrom ni cuu de tt Aram. 4 Te Aram ni cuu de tt Aminadab, te Aminadab ni cuu de tt Naasn, te Naasn ni cuu de tt Salmn. 5 Te Salmn ni cuu de tt Booz, te nn i ni cuu Rahab. Te Booz ni cuu de tt Obed, te nn i ni cuu Rut. Te Obed ni cuu de tt Isa. 6 Te Isa ni cuu de tt David, te ni cuu rey. Te rey David ni cuu de tt Salomn, te nn i, xhna g ni cuu a ash Uras. 7 Te Salomn ni cuu de tt Roboam, te Roboam ni cuu de tt Abas, te Abas ni cuu de tt Asa. 8 Te Asa ni cuu de tt Josafat, te Josafat ni cuu de tt Joram, te Joram ni cuu de tt Uzas. 9 Te

(Lc. 3.2338)

Uzas ni cuu de tt Jotam, te Jotam ni cuu de tt Acaz, te Acaz ni cuu de tt Ezequas. 10 Te Ezequas ni cuu de tt Manass, te Manass ni cuu de tt Amn, te Amn ni cuu de tt Josas. 11 Te Josas ni cuu de tt Jeconas jin tca ani i, m tiempo je cungoo ayuu Israel preso nde uu Babilonia. 12 Te na cyc i ycun, te Jeconas ni cuu de tt Salatiel. Te Salatiel ni cuu de tt Zorobabel. 13 Te Zorobabel ni cuu de tt Abiud, te Abiud ni cuu de tt Eliaquim, te Eliaquim ni cuu de tt Azor. 14 Te Azor ni cuu de tt Sadoc, te Sadoc ni cuu de tt Aquim, te Aquim ni cuu de tt Eliud. 15 Te Eliud ni cuu de tt Eleazar, te Eleazar ni cuu de tt Matn, te Matn ni cuu de tt Jacob. 16 Te Jacob ni cuu de tt Jos, te ni cuu y Mara. Te Mara ni cuu a nn Jess, Ya nan Cristo. 17 Te nde Abraham te nde David ni yo ux cun yucn. Te nde David te nde na cuangoo ayuu Israel preso uu Babilonia ni yo nga ux cun yucn. Te nde n ni jengoo i preso te nde ni cacu Cristo, suni ni yo nga ux cun yucn.

SAN MATEO1,2
Je n cacu Jesucristo

2 tiempo un ndcu rey Herodes jniu. Ycun na te jecu te ndch j cascuha squ qu m, ni quijicoo de nde jic, ichi nu cne nindii, te ni jincoo de uu Jerusaln. 2 Te ni cacajnhn de ayuu: Nd nu ne sch je n cacu je coo rey ayuu hebreo? Chi ichi n cne nindii ni cajito n n qu m chnu je cu sea je n cacu i. Te vjicoo n chihn n i, ch de. 3 Te rey Herodes, n ni jini de jnhun yha, te ni cun ni de, nde jin tca yuu uu Jerusaln. 4 Te ni nastt de tca st ccujhnu jn te cstn tutu ley Ya Dios nu yuu. Te ni cajnhn de te un nd nu cacu Cristo ach tutu. 5 Te ni cacachi nu de: Ini uu Beln nda Judea. Chi suhva chn nu ttu ni tee te ni nacani jnhun ya nde jenahn: 6 Te rh yuu uu Beln nda Jud, cjhnu ga uu r vs tca g je cujhnu ini Jud. Chi suu ini uu r quenda n Ya ndacu jniu, te coto ya ayuu ma r Israel, ach Ya Dios. Ach tutu. 7 Ycun na te Herodes ni cana sh de tca te ndch un j nan mago. Te ni cajnhun ycn de nd qu v n cane qu m n. 8 Te ni taj de te un qungoo de uu Beln. Te ni cahn de: Cungoo n te cajnhun ycn n nd nu ne schi ll un. Te nu ni nanihn n i, te quijicoo n casthun n nu n, nvha suni m n quichihn n i, ch rey. 9 Te je n cajini de jnhun ni cahn rey, te cuangoo de. Te m

je n cacu Jesucristo, scuan ni cuu: Nn y Mara, je ni cunda je quijnhan a jn Jos. Te nde n tu quijnhan a jn de, te ni jechun she a ni sha Espritu Santo. 19 Te Jos, te quijnhan a jn, chi te nda cu de. Te tu n cn de cuha de jnhun canu a, chi sa cn de je na jcu shi j ma qujnhan de jn a. 20 Te nn scuan ncani ni de, te jn jni ni queeni n ndajh ma Jtoho y Ya Dios nu de, te ni cahn y jin de: Jos, she yucn David, ma yhu r cueca r ash r Mara, chi she je sccu a, vji i nde nu ma Espritu Santo. 21 Te sccu a n she y . Te snn r i Jess, chi m i cu Ya jnama ayuu nu cuchi i, ch ndajh. 22 Scuan ni cuu tc jniu yha, nvha squcu jnhun Jitoho y Ya Dios je ni chn te ni nacani jnhun ya nde jenahn. Te suhva ni cahn de: 23 Coo n schi s h , te nihn she i, te sccu i n she y , te conan sch un Emanuel. Ach tutu. Te s hv yha cn cahn: Ya Dios nde y jin y. 24 Te ni natah ni Jos, te ni sha de njnhun ni cahn ndajh Jitoho y jin de. Te ni jeca de Mara ni cuu a ash de. 25 Te tu n qux de jn a, chi nde ni sccu a she y n a. Te ni snan de i Jess.

18Te

(Lc. 2.17)

Je n quijicoo te mago nu y

Te n ni cacu Jess ini uu Beln nda Judea, te

3 qu m chnu je n cajito de ichi n cne nindii, ysnu n de cuahn nde ni jin nu ne schi ll un, te ycuan n jecu . 10 Te n ni cajito de je n jecu qu m n, te yhyo ni cacus ni de. 11 Te ni jincoo de ni qu vcoo de ini vehe, te ni cajito de nu schi ll un jn nn i Mara. Te ni cajecu yt de nu i, te ni cachihn de i. Te ni canune de yejn de, te ni casoc de oro jin sje ct jn sje uvu nu i. 12 Ycun na te ni scto jni de, ni cachi nu de je ma nuhn de nu Herodes. Te nga ichi cuanuhun de uu de.

SAN MATEO2 de, te yhyo ni qut ni de. Te ni taj de soldado cuangoo, te ni cajehni tca schi y ll j u cuiy jin j yqu n g je cyc ini uu Beln jin tca uu yajni. Chi je ni cajnhun ycn de tca te mago un nasaa tiempo ni cuu je n cacu Jess. 17 Te scuan ni squcu jnhun ni cahn Jeremas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, chi ni cahn de: 18 Ini regin Ram ni jini sho ri je cndahy te cndahy coh. Chi ahan ccuu yucn Raquel, cndahy a jeh she a, te tu ccuni a ndus ni a, chi ni cajih i. Ach tutu. 19 Ycun na te ni jih Herodes. Te ni scto jni Jos je n ndajh Jitoho y Ya Dios ni cahn y jin de nu nde de nacin Egipto. 20 Te ni cahn y jin de: Ndocu te nuhun r uu r Israel jin schi ll jn nn i. Chi je ni cajih te cnduc cahni schi ll j nu. Ach ndajh. 21 Ycun na te ni ndocu de, te cuanuhun de nacin Israel jin schi ll jn nn i. 22 Te ni nihn de jnhun je Arquelao ni nucu de nu tat de Herodes, te m de ndcu jniu regin Judea. Te ni yh de nuhun de ycun. Te ni scto jni de je na quhn de regin Galilea, te cuangoo de. 23 Te ni jin de ycun, te ni coyc de uu nan Nazaret. Scuan ni cuu nvha squcu jnhun ni cacahn te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Chi ni cacachi de je cahn ayuu je te uu Nazaret cu Jess.

na cunuhun tca te mago, te ni scto jni Jos je n ndajh ma Jtoho y Ya Dios ni cahn y jin de: Ndocu te cunu r qungoo r jn schi ll jn nn i nde nacin Egipto. Te ycun coycu r nde casthun r nu r. Chi Herodes je yajni nanduc de schi ll j je chni de i. Ach y. 14 Te ni natah ni Jos. Te cuangoo de jn schi ll jn nn i, te u n cajica de cuangoo de nacin Egipto. 15 Te ni coyc de ycuan nd ni jih Herodes. Te scuan ni cuu nvha squcu jnhun Jitoho y Ya Dios je ni chn te ni nacani jnhun ya nde jenahn: Nde nacin Egipto ni cana ri She ri vji i, ch Ya Dios, ach tutu.

13Te

Je n jinu Jos cuangoo de nacin Egipto

na te Herodes ni jini de je scuan ni casth te mago un

16Ycun

Je n ndacu Herodes jniu je na c tca schi y ll

SAN MATEO3
Jnhun Juan te scundute

4 je ccuu r ycn Abraham. Chi chn r jin r je cuu sha Ya Dios je tca y yha nduu she Abraham je candje vha, te nu cn y. 10 Te ccuu r njnhun nundh je tu jhe ndeh vha. Te vijna je y thva Ya Dios je cuha ya castigo xen, njnhun je y thva n ca je cahnde nde yoho yujnu. Nu scuan te sha ya jin r njnhun jn tca yujnu je tu cun ndeh vha, je tahnd te cay nu uhn. 11 Te ruh chi jn ndute scundute ri roh, te ycuan cu je sten r je n canacani ni r je sto r cuchi r. Te Ya je quji, chi njnhun scundute ya roh cu je cuha ya Espritu Santo condee ini anu r, te poder y cu njnhun uhn. Te Ya quiji chi cjhnu ndas y. Chi t na v jhnu cut cu ri nu y, ni je cuajnu ri nu y vs n jniu ll g njnhun je qunehen ri ndijn y. 12 Te sha ya njnhun sha te scnda trigo, chi ss n ya ayuu vha jn yuu cun, njnhun cndoo trigo je qunda s n paja. Te nastt y trigo y nd v ini yac y. Te paja chi jnaa y nu uhn je ma ndahv cut. Ach Juan.

Te ni yha tiempo, te ni jin Juan te scundute nde nu hun th nda Judea, ncani de jnhun suhva: 2 Nacani ni r jijnhan r j sto r cuchi r, chi je ni cuyajni Ya nde andv j ndacu ya jniu nu r. Ach de. 3 Te Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, suhva ni tee de jnhun Juan nu ttu: Coo n te cana jee nde nu hun th: Sthva r m r jijnhan r, chi quee ma Jtoho y. Te sha r jniu nda, chi vji ya, achi de. Ach Isaas. 4 Te sahma hun Juan cu ixi qut nn camello, te nhn n cinturn chji de. Te je tcu de cu t ca ndcuhy jn ndxi yoc. 5 Te ayuu uu Jerusaln jin tca yuu regin Judea jin yuu ycu yajni yuyte Jordn, ni quijicoo i nu de. 6 Te ni canacani nda i cuchi i nu Ya Dios, te ni scundute de i ini yte Jordn. 7 Te n ni jito de je vjicoo cueh te grupo fariseo jin te grupo saduceo nu scundute de, te ni cahn de jn: Va she co ccuu r, chi xen r njnhun co. A cjeni ni r je cuu cunu r ccu r n castigo xen je quji? 8 Nu scuan te sha r jniu vha, te scuan stn r je n canacani ndije ni r je sto r cuchi r. 9 Te ma cni ni r cahn r je cuu ccu r s qu

(Mr. 1.18; Lc. 3.19, 1517; Jn. 1.1928)

Je n jendute Jess
13Ycun

na te ni quenda Jess regin Galilea, te ni quee y yte Jordn nu ne Juan, nvha scundute de ya. 14 Te tu n cn Juan scundute de ya, chi ni cahn de jn y: Sa suhva cnu je scundute m n s, te ndese cu je sa nu n vji n? ch de.

(Mr. 1.911; Lc. 3.2122)

5 ni cahn Jess jin de: Tu chi sha r, chi scuan cnu squcu y tca jniu ndcu Ya Dios, ach y. Ycun na te ni scundute de ya. 16 Te n ni cuu ni jendute Jess, te ni quenda ya nu ndte. Te ni nuneni andv , te ni jito ya je cun Espritu Ya Dios vji, te ca njnhun n paloma, te ni quee xin y. 17 Te ichi ndv ni cahn n jnhun: Yha cu She ri je man ndas r jin, te yhyo cs ni r jin, ch.

SAN MATEO3,4
15Te

Je n jito ndee jexen Jess

Ycun na te ni jin Jess nde nu hun th n sha Espritu Santo. Te ycun coto ndee jexen y, chi cn je sha ya cuchi. 2 Te ni yo ndite ni y u xico ndu u xico u, s te j y sco. 3 Te ni quee ma jxen je cto ndee un y, te ni cahn jin y: Nu m r cu She Ya Dios, te cahn r je yu ycu yha na ndu sta caji r, ach. 4 Te ni cahn y jin: Tu chi ys n ttu i: Nasu mni m jn st ctecu ayuu, chi suni jn tca jnhun chn Ya Dios, ach y. 5 Ycun na te cuahn jexen un jn y nde uu i Jerusaln. Te ni jeni ya xin torre templo. 6 Te ni cahn jin y: Te nu She Ya Dios cu r, te s ngava r m r nde nu hun, chi jnama ya roh. Chi ys n ttu:

(Mr. 1.1213; Lc. 4.113)

Tejnu ya ndajh y quijicoo coto rh. Te cunundee y roh jjnhan ya, nvha ma cchihi r jh r nu yu. Ach tutu. Ach jexen. 7 Te ni cahn Jess: Tu chi suni ys n ttu je ma cto ndee ayuu Jitoho i Ya Dios, nu jnama ya i ch tu, ch y. 8 Te jexen un n jeca tucu ya cuahn jin y nde xin n yucu scn ndas . Te ni sten tc nacin n chnu ay v n y, te yhyo luu ca ndh. 9 Te ni cahn jin y: Tc uu yha cuha ri nu r, te nu cu y t r chihn r ruh, ach. 10 Ycun na te ni cahn Jess nu jexen: Satans, cujiyo quihn r, chi ys n ttu je chihn ayuu ma Jtoho i Ya Dios, te nu mani ya cuajnu i. Ach y. 11 Ycun na te ni cujiyoni jexen un cuhn. Te ni quecoo ndajh Ya Dios ni cajejnu nu y.

Je n quej Jess ncani ya jnhun regin Galilea

n ni nihn Jess jnhun je ne Juan veca, te cuanuhun y regin Galilea. 13 Te tu n cndee y uu Nazaret, chi ni jehn y ni condee y uu Capernaum. Te uu un ne yumar, m regin Zabuln jin Neftal. 14 Te scuan ni squcu jnhun ni tee Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn: 15 Regin Zabuln jin Neftal,

12Te

(Mr. 1.1415; Lc. 4.1415)

SAN MATEO4,5 ichi je y h yumar, lado yte Jordn nu cne nindii, jn regin Galilea nu cyc ayuu tc nacin tu jn jnhun ya. 16 ayuu n chi njnhun cyc i nu n, te coto i njnhun n luz chnu. Te ayuu je yajni naa, nihn i jnhun vha ndas , suu jnhun je jnama ya anu i. Ach Isaas. 17 Te nde quv ycuan n quej Jess ncani ya jnhun, te ni cahn y suhva: Nacani ni r jijnhan r j sto r cuchi r, chi je ni cuyajni Ya nde andv j ndacu ya jniu nu r, ach y.

6
Je ni stn y nu cueh ayuu

Je n cana ya cun te jn chc

jca Jess yumar Galilea cuahn y. Te ni jito ya nu u jnhan ani. Te n de cu Simn je suni nn Pedro, te nga de cu Andrs. Te te cjn chc ccuu de, te cs nga de unu de ini mar. 19 Te ni cahn y jin de: Condiqun ruh na quhn y, te nasha ri roh te nihn cueh ayuu candje ruh, njnhun cnihn r chc, ch y. 20 Ycun na te ni castoni de unu de, te ni candiqun de ya. 21 Te ni jica ya jecu g, te ni jito ya nu nga u jnhan ani. Te ccuu de Jacobo jin Juan, she Zebedeo. Te cyc de ini barco jin tt de Zebedeo, cnachijn de unu de. Te suni ni cana ya de je cndiqun de ya. 22 Te ni castoni de tt de jn barco, te ni candiqun de ya cuangoo de.

18Te

(Mr. 1.1620; Lc. 5.111)

ni jica cuu Jess n regin Galilea, ni sten y jnhun ini tc vehe i je cu sinagoga. Te ni nacani ya jnhun vha ndese ndcu Ya Dios jniu. Te ni nasvha ya ayuu ccuh tcni cuehy . 24 Te ni jit nu jnhun ya cuahn n regin Siria. Te nu y ni caquindeca i tca yuu ccuh, ayuu cndoho tjn nu cuehy , jin j jet, jn j hun tach ini, jin j jih y h , jn j ni jin. Te ni nasvha ya i jjnhan i. 25 Te cueh ayuu regin Galilea jin Decpolis, jin yuu uu Jerusaln jin regin Judea, jin tca uu ichi n cne nindii yte Jordn, ni cacondiqun i ya.

23Te

(Lc. 6.1719)

Te ni jito Jess nu yuu cueh. Te ni caa ya yucu cuahn y, te ni cuco ya. Te te cscuha jn y, ni jincoo de nu y ycun. 2 Te ni quej y ni sten y tca jnhun yha nu de:

Je n nacani ya jnhun nde nu ycu

Jnhun yhyo ndet

ndet ayuu je cnacuni i je tu y vha nu i squ cuchi i, chi je ni qu vcoo i ndaha Ya andv j ndcu ya jniu nu i. 4 Yhyo ndet ayuu ccucuhy ni, chi ndus ni i sha Ya Dios. 5 Yhyo ndet ayuu chyo vt such ini, chi ni jejnhun ya je cutah i ay v . 6 Yhyo ndet ayuu je njnhun je cji i sco cjich i,

3Yhyo

(Lc. 6.2023)

7 scuan jn i sha i jniu nda, chi m y chind hn y i je cuu sha i. 7 Yhyo ndet ayuu ccundh ni jnhan, chi suni cundh ni Ya Dios i. 8 Yhyo ndet ayuu chyo ndoo ini anu, chi coto i nu Ya Dios. 9 Yhyo ndet ayuu cnasman jnhan, chi cahn Ya Dios je she ya ccuu i. 10 Yhyo ndet ayuu je cjito xen nga ayuu i squ je casha i jniu nda, chi je ni qu vcoo i ndaha Ya andv j ndcu ya jniu nu i. 11 Yhyo ndet ma r jijnhan r nu ccahn ne i nu r je squ ruh, te coto xen i rh, te st yhu i rh, vs t cuchi r. 12 Na cs ni r jijnhan r nu scuan, te sa vhy g cus ni r, chi chnu ndas coo tah r nde andv . Chi suni scuan ni cajito xen i tca te ni canacani jnhun Ya Dios je n quijicoo xhna g vs roh.

SAN MATEO5 nu tca j cyc ini vehe. 16 Te suni scuan na stn r luz ma r nu tca yuu, te suu cu je cni i jniu vha csha r, te cahn i je yhyo vha Ya cu Tt r je nde y andv .

Jnhun yt s qu jin s qu luz

r jijnhan r cjejnu r ini ay v njnhun jjnu nu cu nvha t tehy. Te nu n na n je uhvu, te ndese nduu uhvu tucu? Tu cuajnu cut g, chi sa cate ayuu te cue i squ . 14 M r ccuu njnhun luz je sten ini anu ayuu ay v . Te ccuu r njnhun n uu ne xin ycu, je ma cu qush. 15 Te ni tu nst n ayuu n lmpara te chune i chji cajn, chi sa suhva jni i nu sucn, nvha cundijin

13M

(Mr. 9.50; Lc. 14.3435)

cni ni r jijnhan r j vji ri sn r ley je ni jhe Ya Dios nu Moiss, jin j sn r tca jnhun ni cacahn te ni canacani jnhun ya jenahn. T vji ri je sn r, chi sa suhva je sten caj r jnhun ndso. 18 Chi jenda cahn r jin r je nu nn y andv jn y v , te ma n cut ni n punto ni n letra nu ttu ley y, chi nde na squcu tc ndh jnhun je cahn. 19 Nu scuan te nu n ayuu tu squcu i n jnhun yha j ndcu ley y, vs n jnhun lul g cu, te nu stn i je suni scuan sha sava ga ayuu, nu scuan te cuu i ayuu nu ga ichi andv nu ndcu Ya Dios jniu. Te nu n ayuu squcu i te stn i je squcu ayuu, ycun na te cujhnu i ichi andv nu ndcu Ya Dios jniu. 20 Chi chn r jin r je nu t coo nda g jniu csha r vs jniu csha te cstn tutu ley y jin te grupo fariseo, te ma qu vcoo cut r ndaha Ya andv j ndacu ya jniu nu r.

17Ma

Je ni stn y squ ley Ya Dios

Je ni stn y je ma qut ni y

ni cajini r jnhun ni cacahn jin yuu jenahn, je ma chni i nd y, te nani ayuu nu cahni i nd y, te cunda cuchi

21Je

(Lc. 12.5759)

SAN MATEO5 i nu tca th, ach. 22 Te ruh chi chn r jin r, vs nu m j qut ni n ayuu jto i jnhan i, suni cunda squ cuchi i n. Te nu n ayuu cahn ne i nu jnhan i, nu scuan te cunda cuchi i un n justicia cujhnu ga. Te nu n ayuu cahn i nu jnhan i: Rh j can , achi i, nu scuan te qu v i nu uhn infierno te nu ma ncani ni i. 23 Je ycuan te nu ni jin r nu altar jin j soc r nu Ya Dios, te nu ni nuchun ni r je ni sha r cuchi squ jnhan r, 24 nu scuan te squndo r j soc r n xiin altar, te xhna g quihn r nduman r jin jnhan r. Ycun na te nandic r soc r. 25 Te nu n ayuu quihn i jn r nu toh je cacn i cuchi squ r, nu scuan te nn cuhn r jin i ichi te snda ma r jn i, nvha ma squ v i rh n juez. Chi juez siha de rh n polica, te chune de rh veca. 26 Te jenda cahn r jin r je ma qunda cut r ycun, chi nde chunaa r ndh cut xhun j cjicn de.

8 Chi vha g je n n tnu r vs je co ndh yqu cu r te quihn r infierno. 30 Te nu ndaha vha r sha je qu v r cuchi, vha ga cahnde r te scne r, nvha tu sha r cuchi. Chi vha ga je n n ndaha r vs je co ndh yqu cu r te quihn r infierno.

Je ni stn y je ma ndus n jnhan

suni ni cacahn nde jenahn: Nu nd n cn sto ash , te na cuha acta nu a je ndus n jn a. 32 Te ruh chi sa chn r jin r je nu n te sto de ash de, te nu nasu j t jn ni a, nu scuan te sha de je cas qu nd a de, chi condee a jn nga te. Te nu n te condeca de ahan n ndus n, suni cs qu nd de a.

31Te

(Mt. 19.9; Mr. 10.1112; Lc. 16.18)

cajini r jnhun ni cacahn jenahn je ma cs qu nd jnhan ayuu. 28 Te ruh chi chn r jin r je nu n te ndhe de nu n ahan je ndyo ni de a, ycun na te je ni cas qu nd de ahan n ini anu de. 29 Nu scuan te nu tnu lado vha r sha je qu v r cuchi, vha ga quenehen r te scne r, nvha tu sha r cuchi.

27Ni

Je ni stn y je ma cs qu nd jnhan

suni ni cajini r jnhun je ni chn jin yuu nde jenahn: Nu ni jejnhun ty r je squcu r, jto jn Ya Dios, nu scuan te cnu squcu r j ni chn tey r un, ch. 34 Te ruh chi chn r jin r jijnhan r je n n squ jnu ma cahn tey r nde jin s hv Ya Dios, ni ma cahn tey r je jto jn y. Te nu jjnhun ty r te t vha je ndcunehen r andv ni ay v . Chi andv cu nu in mesa nu ndcu Ya Dios jniu. 35 Te ay v cu njnhun tey nu in jeh y. Te ni ma ndcunehen r uu Jerusaln, chi suu cu uu

33Te

Je ni stn y squ jnhun jjnhun ty

9 ma Y cu Rey cujhnu. 36 Ni ma cahn r je na cndee cuchi squ r nu tu squcu r. Ma cahn r scuan, chi ma cu cut sha r j ni n ixi xn r nducujn ch ndujn. 37 Chi suhvani cahn r: Cuu, achi r. Tu, achi r. Chi nu chis g r jnhun cahn r, te nu jexen vji.

SAN MATEO5,6 coto uh r ayuu cjito uh roh, ch. 44 Te ruh chi sa chn r jin r: Cundh ni r ayuu cjito uh roh. Te cacn r je vha coo ayuu ccahn ndevha squ r. Te sha vha r jn yuu cqut ni nu r. Te cacn tah r jeh yuu ccahn ne n r te cjito xen i rh. 45 Te scuan stn r je ccuu r she m Tt r, Ya nde andv , chi m y jhe nindii cndijin nu yuu cun jn yuu vha. Te jhe ya sa nu yuu casha jniu nda jin n yuu casha jniu n. 46 Chi nu y mn r jin mni ayuu je man jin r, te t na tah nihn r nu y. Chi nde te cstt xhun renta je casth, suni scuan csha de. 47 Te nu mni jnhan r chn yhn r jin, te na v je vha ga sha r nu scuan? Chi nde ayuu tu ccandje Ya Dios, suni scuan csha i. 48 Nu scuan te nda na co ndh je sha r, njnhun y nd ndh je sha Tt r, Ya nde andv .

Je ni stn y je ma cuha y j ndtah ayuu

cajini r jnhun je ni chn jin yuu jenahn: Nu n te ndahva de tnu jnhan de, suni scuan na ndhva tn de. Te nu n te stva de jnhun jnhan de, suni scuan na stva jnhun de, ch. 39 Te ruh chi sa chn r jin r: Ma ncuha r j ndtah te sha ndevha jn r. Chi sa nu nd te cani de yqu n lado vha r, te vha ga suni cuha r nga lado cani de, vs je ncuha r j ndtah de. 40 Te nu nd te st yhu de rh te qunde de camisa r, suni cuha r jnhun je na quhn de jn nd tcchi r. 41 Te nu nd te scca de rh j condiso r ndajnu de n kilmetro, te caca r kilmetro jin de. 42 Te nani ayuu nu jcn i ndajnu r, te cuha r n i. Te ayuu jicn nu ndajnu nu r, ma sashn r cuha r n i.

38Ni

(Lc. 6.2930)

Jnhun je cundh ni y ayuu cjito uh yoh

suni ni cajini r jnhun je ni chn nde jenahn: Cundh ni r ayuu chyo man jin r, te

43Te

(Lc. 6.2728, 3236)

Te je sha r tca jniu vha nu Ya Dios, coto r j ma sha r m s qu je cni ayuu te cuajnhn i rh. Chi nu scuan sha r, te t na tah r cuha m Tt r, Ya nde andv . 2 Je ycuan te je sha r caridad, te ma sha r j cni tca yuu, njnhun csha te sthni, chin de nu cchit ayuu ini tc vehe i sinagoga jin n yhu. Chi scuan csha de nvha cuajnhn ayuu de je

Je ni stn y ndese sha y jniu vha

SAN MATEO6 vha csha de. Jenda cahn r jin r je tah de cu je jejnhn ayuu de. 3 Te rh jjnhan r, nu csha r caridad, te sha yuhu r, nvha nde amigo vha r t cuni je sha r. 4 Scuan na sha yuhu r caridad. Te m Tt r je jto ya je sha yuhu r, n quv te cuha ya tah cuu r.

10 hun ni na j yach quiji quv ndacu n jniu n y v yha. Te na co tc jniu njnahan ni n, njnhun y ini andv , scuan na co ini ay v . 11 Sta je ctecu na tca qu v , cuha n n n vijna. 12 Te cone cahnu ni ni n tca cuchi csha n n n, njnhun chine chnu ni na n yuu casha cuchi nu n. 13 Te ma cuha ni jnhun je coto ndee jexen s, chi sa suhva jnama n sa n tca j ne. Chi m n cu Ya ndcu jniu, te jn n poder, te yhyo luu cjhnu n n cni. Scuan na co. Amn. Achi r jijnhan r. 14 Chi nu cone chnu ni r nu yuu casha cuchi nu r, te suni scuan cone chnu ni ma Tt r andv nu cuchi r. 15 Te nu ma cne chnu ni r nu yuu casha cuchi nu r, te suni scuan ma cne chnu ni ma Tt r nu cuchi r jjnhan r.

10 Te

Je ni stn y ndese cacn tah y

je cjicn tah r, te ma sha r njnhun csha te sthni. Chi cnujnahan ni de cu de cacn tah de nu iy chit ayuu ini tc vehe i sinagoga jin tca y qu yhu, nvha cuni ayuu te cuajnhn i de. Jenda cahn r jin r je ma ycuanni cu tah je nihn de, suu je jejnhn ayuu de. 6 Te rh jjnhan r, nu cjicn tah r, te nd v r ini vehe r te cas r yehy . Te cacn tah r nu ma Tt r, Ya nde yuhu jin r. Ycun na te m Tt r je jto ya je scuan sha yuhu r, sha ya je jicn r. 7 Te je cjicn tah r, te ma cahn sani r jnhun je tu cjechun ni r, njnhun csha ayuu tu cjini jnhun Ya Dios. Chi cjeni ni i je nu cueh jnhun scuan cahn i, te s te cuni sho ya, te tu. 8 Nu scuan te ma sha r njnhun csha m i. Chi m Tt r, je jn y na v cjini hn r nde n tu cacn r nu y. 9 Nu scuan te suhva cacn tah r: Tt ma n jijnhan n j nde n andv , nn na co y hn n nu n, chi Ya i cu n.

5Te

(Lc. 11.24)

nu condite ni r je chihn r Ya Dios, te ma sha r njnhun csha te sthni. Chi csha de je coto xi de, te scuan stn de nu ayuu je iy ndite ni de, nvha cuajnhn i de. Jenda cahn r jin r je ma ycuanni cu tah je nihn de, suu je jejnhn ayuu de. 17 Te

16Te

Je ni stn y squ jnhun condite ni

11 m r jijnhan r, nu y ndite ni r, te sa chuhun vha r xn r te nandah n r, 18 nvha ma cni ayuu je iy ndite ni r. Chi mni Tt r je nde yuhu y jin r, cuni y, te n quv te cuha ya tah cuu r.

SAN MATEO6
Ya Dios ndto ya yoh

Ndese coo cc y nde andv

cndhv ni r caya r ndajnu cc ini ay v yha, chi qu v tiquxin, te cne xehyu, te t v. Te suni qu vcoo acuhn te scuhn. 20 Chi sa suhva sha r tca jniu vha nvha cay tah r nde andv . Chi ycuan m qu v tiquxin ni ma cne xehyu je t v. Ni ma cu qu v acuhna scuhn. 21 Chi nde nu nihn r tah vha r, ycuan cu nu cndhv ni r squ .

19Ma

(Lc. 12.3334)

Tnu cu lmpara yqu cu

r cu njnhun lmpara nu yqu cu r. Nu scuan te nu tnu r y ndijin, te n ni yqu cu r cndijin. 23 Te nu tnu r tu y ndijin, te n ni yqu cu r iy nee. Te suni scuan cu nu r, chi nu mni je jni n ni r, te nac je nee g iy ini anu r nu scuan.

22Tnu

(Lc. 11.3436)

Je ma cndhv ni y squ xhun

n mozo ma cu cuajnu de nu u patrn. Chi qut ni de nu n te coo man de jn nga, ch squcu vha de nu n te sj ni de nu nga. Te suni scuan ma cu cuajnu r n Ya Dios te nu mni squ xhun nd hv ni r.

24Ni

(Lc. 16.13)

scuan te chn r jin r jijnhan r: Ma ncani ndas ni r squ je ctecu r, nu ndese caji r coho r, ni squ sahma, nu ndese cuhun r. Chi Ya Dios ni sha ya je tcu r jin yqu cu r, te nag ni cuu je ma cuha ya je cji r jin j chun r. 26 Condhe r ndese ctecu saa, chi tu ctaji t, ni tu cnastt t je chvha t, ni t yac t . Te vs scuan te m Tt r andv scji y t . Te cnu ndas g r jijnhan r vs tc saa n. 27 Te nd n r, cuu scuhnu r m r sava metro g, vs na ncani ndas ni r? 28 Te najeh cnacani ndas ni r je ma nihn r sahma? Condhe jjnhan r ndese je ita tca yc. Chi tu sjniu, ni tu t. 29 Te chn r jin r je ni rey Salomn, quv n hun de sahma vha ndas , tu n hun de sahma lu scuan njnhun ita n. 30 Te nu scuan jhe Ya Dios sahma lu ita un j je vijna te sajn cay nu uhn, te nag ni cuu rh jjnhan r j ma sha ya je nihn r sahma. Te naun tu ccandje nhin r j ndto ya roh? 31 Nu scuan te ma ncani ndas ni r squ je cji r, je coho r, je cuhun r. 32 Chi tca yuu ay v j tu ccandje cu je mni squ je yha cndhv ni i. Te m r jijnhan r, chi y Tt r andv , te jn y je cjini hn r tca j yha. 33 Te sa suhva cnu g je cndhv ni r squ jniu je ndcu Ya Dios nu r, jin s qu je sha r jniu nda je njnahan ni y.

25Nu

(Lc. 12.2231)

SAN MATEO6,7 Ycun na te sha ya je nihn r tca j yha. 34 Nu scuan te ma ncani ni r squ je co sajn, chi vijna cu vijna te sajn cu sajn. Chi cani ni r squ jnndho je iy n n n nni quv .

12 n y, te nihn r sha ya. Te cacn tah r nde nihn r, njnhun sha ayuu cahn yehy nd nune qu v i. 8 Chi tca yuu jicn, cuha ya nu i. Te ayuu nduc, suni nihn i. Te ayuu cahn, nune ya ichi nihn i je cun i. 9 Te nd n rh nu she r jcn i sta nu r, te cuha r n yu nu i? 10 Te nu jcn i n chc, te cuha r n co nu i? T cut scuan. 11 Nu scuan te m r jijnhan r, vs ayuu iy cuchi ccuu r, te cjini r cuha r j vha nu she r. Te nag ni cuu m Tt r andv j ma cuha ya je vha nu yuu jicn nu y. 12 Te njnhun cn r je sha vha ayuu jin r, suni scuan na sha vha r jn i. Chi tutu ley Moiss scuan ndcu jniu, jn tca tutu te ni canacani jnhun Ya Dios.

Je ma cahn y squ cuchi jnhan y

Ma cahn r squ ayuu ndese sha i, nvha suni ma cahn Ya Dios cuchi squ ma r je casha r scuan. 2 Chi njnhun ccahn r squ cuchi ayuu, suni scuan cahn y squ cuchi r. Te chva je cndhv ni r squ i, suni chva ycuan sha ya jin r. 3 Chi cuchi jnhan r cu njnhun je ne n yca ll tn i. Te naun csha r cuenta je scuan, te tu csha r cuenta cuchi m r je cu njnhun je ne n nduhu tnu m r? 4 Te naun ccahn r jin jnhan r: Na tva r yca ne tnu r, te tu cnacani ni r je ne n nduhu tnu m r? 5 Te sthni ccuu r nu scuan. Xhna g tnu m r tava r nduhu, te ycun na te cuu condhe vha r j tva r yca t nu jnhan r. 6 Ma sha fuerza r ayuu cun qu vcoo i nu jnhun i y nu tu cn i. Chi ndonda i squ r njnhun ina je cy h t roh. Te ma ncani r jnhun ya nu yuu je tu cn cut cuajnhn. Chi cnda i njnhun qun je je t squ perla je nde yahu ga.

(Lc. 6.3738, 4142)

Squ je qu v y yhy t

r qu vcoo r ndaha Ya Dios. Chi cu njnhun n yhy t. Chi yhy jn ichi je cuahn nu jnahn ndet ayuu, jt te chnu, te cueh i qu vcoo ycun. 14 Te yhy jn ichi je cuahn nu nihn tah i cotecu i, chi tu yehy te cu ichi, te jecuni i cnihn i.

13Condhv ni

(Lc. 13.24)

Jn jniu csha ayuu te ncuni y ndese ayuu ccuu i

Cacn y nu y te nihn y

r nu Ya Dios, te cuha ya nu r. Te nduc r tca j vha y

7Cacn

(Lc. 11.913; 6.31)

ma cndje cut r te sth j ccahn de je jnhun Ya Dios cnacani de. Chi njnhun lanchi, qut t xen, scuan csha de vjicoo de nu r. Te ini anu de chi ccuu de njnhun yh , qut xn. 16 Jn jniu csha de te

15Te

(Lc. 6.4344)

13 nacuni r de ndese te ccuu de. Chi cu njnhun je tu scyo r ndeh uva xin u, ni tu scyo r higo xin iu yquin. 17 Te tc yujnu vha chi jhe ndeh vha, te yujnu n chi cun ndeh ne. 18 n yujnu vha ma cun ndeh ne, te ni n yujnu n ma cuha ndeh vha. 19 Te tc yujnu je tu jhe ndeh vha, chi tahnd te cay nu uhn. 20 Te suni scuan ccuu te n, chi jn jniu csha de te ncuni r ndese te ccuu de.

SAN MATEO7,8 nd. 26 Te tca yuu je cjini sho jnhun chn r te tu squcu i, ccuu i njnhun n te cn je n jeni de vehe de nu t. 27 Te ni cuun sa, te ni quiji ndute hn cuh, te ni quee tach xen, te ni cachundah vehe n. Te ni cotni, te ni naa ini. Ach y jin i jjnhan i. 28 Te n ni jnu ni cahn Jess tca jnhun yha, te ayuu cueh un n canaa ni i ni cajini i jnhun ni sten y. 29 Chi ni sten vha ya nu i, chi m y cu je ndso jnu squ ndh. Te te cstn tutu ley Ya Dios, tu scuan cstn de.

Nas ndh ayuu qu vcoo andv

ndh ayuu je cahn i Jitoho i ruh cu je qu vcoo nu ndcu Tt r jniu nde andv . Chi qu vcoo m nene ayuu je squcu jniu cn Tat r andv . 22 Te quv je snda r jniu ayuu, te cueh i cahn jin r: Jitoho na jjnhan n, ni canacani n jnhun jn s hv n, te ni caquenehen n tch jin s hv n, te ni casha n cuh jniu jhnu jn s hv n je n ni ayuu sha. Achi i. 23 Ycun na te cahn r jin yuu n: Tu jn cut r roh. Cujiyo quingoo r, chi ayuu casha jniu n ccuu r, achi r.

21Nas

(Lc. 13.2527)

Je n nasvha ya n te ndho cuehy stehy

scuan te tca yuu je cjini sho jnhun chn r te squcu i, ccuu i njnhun n te ni nacani vha ni, te ni jeni de vehe de squ cva. 25 Te ni cuun sa, te ni ndaa yte, te ni quee tach xen, te ni cachundah vehe n. Te tu n ct, chi squ cva

24Nu

(Lc. 6.4749; Mr. 1.22)

Squ u vehe

Te ni nanuu Jess yucu n, te cueh ayuu cndiqun i ya. 2 Te n te ndho cuehy stehy, ni quee de nu y. Te ni jecu yt de nu y, te ni cahn de jn y: Jn na j cuu sha n j nduvha n, te nu cn ni, ch de. 3 Te Jess ni so y ndaha ya squ de, te ni cahn y: Cn r. Te na ndvha r, ch y. Te n ni cahn y scuan, te ni nduvhani te ndho cuehy stehy un. 4 Ycun na te ni cahn Jess jin de: Ma cchi cut r nu n n. Chi quisten r ma r nu sut, te condah r je soc r nu Ya Dios, njnhun ni ndacu Moiss jniu jenahn, nvha cuni ayuu je n nduvha r. Ach y.

(Mr. 1.4045; Lc. 5.1216)

Je n nasvha ya mozo capitn

ni qu v Jess uu Capernaum. Te n te nacin Roma

5Te

(Lc. 7.110)

SAN MATEO8 je cu capitn, ni quee de nu y, te ni cahn ndah de jn y: 6 Mozo na ct i vehe n, chi ni jin i te ndho xen i, ch de. 7 Te ni cahn Jess: Quihn r nasvha ri i nu scuan, ch y. 8 Te ni cahn capitn jin y: Tu cjhnu n j quihn ni qu v n vehe n. Chi m j cahnni n, te na ndvhani mozo na. 9 Chi m n suni ndso jnu n n casha te ccujhnu ga. Te cjhnu n n tc soldado na. Te nu chn na jn n de je na quhn de, te cuahn de. Te nu chn na jn nga de je na quji de, te quji de. Te nu ndcu n n jniu nu mozo na, te sha i. Ach de. 10 Te je n jini Jess jnhun yha, te ni naa ni y. Te ni cahn y jin yuu cndiqun y n: Jenda cahn r jin r je ni nacin y Israel tu n nhn r ni n ayuu candje nhin scuan, njnhun cndje te yha, vs te nacin tu jn jnhun Ya Dios cu de. 11 Te chn r jin r je qujicoo cueh ayuu ichi n cne nindii jn ichi n que nindii. Te cuco i caji i sta jin Abraham jin Isaac jin Jacob nu ndcu Ya Dios jniu nde andv . 12 Te sava ayuu nacin Israel je ma i qu vcoo n, te sa quenehen ya i quihn i nu n, chi tu n ccandje i. Te ycuan ndhy i te nacay h yuhu i je ndoho xen i. Ach y. 13 Ycun na te ni cahn y jin te cu capitn: Cunuhun vehe r, chi sha ri njnhun cndje r j sha ri.

14 Te mozo de un n nduvhani i m hora un.

Je n nasvha ya nan chso Pedro
(Mr. 1.2931; Lc. 4.3839)

ni jehn Jess vehe Pedro. Te ni jito ya nan chs de je cat a y h quji a. 15 Te ni jn ya ndaha a, te ni quendani quji n a. Te ni ndocu a, te ni sha a je n cayeji de jn y.

14Te

Je n nasvha ya cueh ayuu

je n cuaa ni quecoo ayuu jin cuh ayuu je hun tach ini i. Te ni quenehen ya tach un cungoo jn jnhun chnni ya. Te suni ni nasvha ya tca yuu ccuh. 17 Te scuan ni cuu nvha cunda jnhun ni cahn Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios jenahn: M y ni tejiyo ndnu cuehy cndoho y, ch Isaas.

16Te

(Mr. 1.3234; Lc. 4.4041)

Squ ayuu je ccuni i condiqun i ya

ni jito Jess je n ndic nd cueh ayuu y. Te ni cahn y jin te cscuha jn y je na yha de jn y nga lado mar. 19 Te n te stn tutu ley Ya Dios, ni quee de nu y, te ni cahn de: Maestro, condiqun na nhn quhn y ndni cuni nu quihn ni, ch de. 20 Te ni cahn Jess jin de: Tca cuii, y y cava cuhun t. Te suni saa, iy tc t . Te ruh, Ya n nduu te, tu nu cus r, ach y. 21 Te nga te ni cahn de jn y, te te scuha jn y cu de:

18Te

(Lc. 9.5762)

15 Condetu n nd na quchindji n tt na xhna g. Ycun na te condiqun na nhn, ch de. 22 Te ni cahn Jess jin de: Condiqun ruh na quhn y. Te sto tca nd y na chndji jnhan nd y, chi nd y ccuu ayuu tu ccandje. Ach y.

SAN MATEO8,9 yha i ichi ycuan. 29 Te ni cacana ch de ni casha tach: Naun vji n n n, Jess She Ya Dios? A vji n yha je stho n sa nd n tu quee ma qu v ? ch. 30 Te nde jic jecu chin cueh qun cjitu t. 31 Te tach je cuhun ini te un n cacahn ndah jn y: Nu quenehen n sa, te cuha ni jnhun na qu vcoo n ini qun chin ycun, ch. 32 Te ni cahn y jin: Cungoo nu scuan. Te ni quendacoo tach n ini te n, te ni qu vcoo ini qun . Te qun un n cajinu t ni canngava t n yucva, te ni ndaqu h t ndute mar, ni cajih t . 33 Te te cndito t ni cajinu de cuangoo de je n cayh de. Te ni najincoo de uu. Te ni cacasthn de tc jniu ycuan, jn ndese ni cuu je n quendacoo tach ini ndnd te n. 34 Ycun na te ndvii ayuu uu un, n quendacoo i cuacondh i Jess. Te n ni jincoo i nu ne ya, te ni cacahn ndah i jn y je na qunda ya regin ycuan quhn y.

Je n jecu tach nhin jn mar ni sha ya

na te ni qu v Jess ini barco, te te cscuha jn y ni qu vcoo de cuahn de jn y. 24 Te nu mar ni jequ h n tach nhin, te ni stnda ndute mar, ni qu v ini barco un. Te Jess chi qux y. 25 Te te cscuha jn y ni castnda de ya, te ni cacahn de: Jnama n yh, chi je que y chji ndute, ch de. 26 Te ni cahn y jin de: Naun cyh ndas r? Te tu ccandje nhin r j ccu r sha ri, ach y. Ycun na te ni ndocu y, te ni cahn y nu tach nhin un jn n mar. Te ni cuu nay ni. 27 Te ni canaa ni de jjnhan de, te ni cacahn de: Nd n ga cu te yha, j nd tach nhin jn mar cjeth j cahn de? ch de.

23Ycun

(Mr. 4.3541; Lc. 8.2225)

Je n nasvha ya n te ndho cuehy ni jin

Te Gadara je cndoho tach

ni jin y nga lado mar, m regin ayuu Gadara. Te u te ni quendacoo de nde nu yndji nd y, ni quijnahan de ya. Te cuhun tach ini de, te squ je yhyo xen tach n, te ni n ayuu tu cu

28Te

(Mr. 5.120; Lc. 8.2639)

Ycun na te ni nd v Jess ini barco. Te ni nayha ya cuahn y nga lado mar, te ni najin y uu ma y. 2 Te ni caquindeca ayuu n te ndho cuehy ni jin, ct de nu n camilla. Te ni jini Jess je ccandje i je cu nasvha ya te n jin n. Te ni cahn y jin de:

(Mr. 2.112; Lc. 5.1726)

SAN MATEO9 Na ndndey ni r sh, chi je ne chnu ni r nu tca cuchi r, ch y. 3 Ycun na te jecu te cstn tutu ley Ya Dios, ni cajeni ni de squ y: Je cahn te yha scuan, chi chn de jnhun ndevha je qut ni Ya Dios. 4 Te ni jini Jess je scuan cjeni ni de, te ni cahn y jin de: Naun cjeni ni r je cahn ndevha ri? 5 Je u jnhun yha, nd n y g ca? A j cahn r jin te ch: Je ne chnu ni r nu tca cuchi r? Ch y g je cahn r: Ndocu te caca r, chi je ni nduvha r, achi r? 6 Te vijna te na stn r je ma r, Ya n nduu te, ndso jnu ri ini ay v yha j cne chnu ni r nu cuchi. Ycun na te ni cahn y jin te ni jin n: Ndocu te naquihin r camilla r te quinuhun r vehe r, ch y jin de. 7 Ycun na te ni ndocuni te n, te cuanuhun de vehe de. 8 Te n ni cajito ayuu un j scuan ni sha ya, te ni cayh i. Te ni cacahn i je yhyo vha Ya cu Ya Dios je scuan ni jhe ya poder nu n te je cu nasvha de ayuu, ach i cjito i Jess.

16 na te ni jehn y ni yeji y sta vehe de. Te cueh te cstt xhun renta jin nga te csha cuchi, suni cyc de cyeji de sta jin Jess jin te cscuha jn y. 11 Te te grupo fariseo, ni cajito de, te ni cacahn de jn te cscuha jn y: Naun yji maestro r jin te cstt xhun renta jin nga te csha cuchi? ch de. 12 Te ni jini Jess, te ni cahn yat y jin de: ayuu chyo vha, tu jni hn i te tjn, chi ayuu ccuh cu je jni hn. 13 Cuhn jjnhan r nu scuan, te nacani ni r na v cu je cahn jnhun yha j yos n ttu i: Cn r je na cndh ni r jnhan r, nasu j soc r qut nu r, ach Ya Dios nde jenahn. Te ruh nasu j vji ri cana ri ayuu t cuchi, je cu i njnhun ayuu chyo vha, chi sa suhva vji ri cana ri ayuu iy cuchi, je na ncani ni i te sto i cuchi i. Ach y.

10Ycun

Je n cacajnhn de ya squ je cndite ni

Je n cana ya Mateo
9Te

ni quenda Jess ycuan cuhn y. Te ni jito ya nu n te nn Mateo, nne de nu cutt xhun renta. Te ni cahn y jin de: Condiqun ruh na quhn y. Te ni ndocu de, te cuahn de jn y.

(Mr. 2.1317; Lc. 5.2732)

na te te cscuha jn Juan te scundute, ni quecoo de nu Jess. Te ni cacahn de jn y: Sa jn te grupo fariseo, tjn jnu chyo ndite ni na n Ya Dios. Te te cscuha jn m n, naun tu csha de scuan? 15 Te ni cahn Jess jin de: A cuu condite ni de nn j iy r jin de? A cuu cucuhy ni ayuu chin vico nndha, te nu nn nne te nndha? Te quee

14Ycun

(Mr. 2.1822; Lc. 5.3339)

17 quv je cjiyo te nndha, te quv n chi condite ni i. 16 Te ni cahn y u jnhun yt s qu je tu qujnhan jnhun je j sten y jin tca jnhun jenahn. Ach y: Ni n tu nchuhun n pedazo sahma j n n sahma th. Chi nu scuan te ndy pedazo je un, te tahnd g je tuh un, te nduchnu ga nu cathnd un. 17 Te suni tu cchuhun vino je ini th. Chi nu scuan te ndat n, te naa vino jin . Chi cnu j chhun i vino je ini j, te scuan te qundo vha ndnd. Ach y.

SAN MATEO9 te je ycuan n nduvha r, ch y. Te ni nduvha a m hora un. 23 Te n ni jin Jess vehe te cjhnu n, te ni jito ya nu te ccuu msico je quchindji de i, jn n yuu cueh, csva i. 24 Te ni cahn y jin i: Cujiyo jjnhan r, chi schi s h yha, tu n jh i chi quxni i, ch y. Te ni cajec cat i je ni chn y. 25 Te ni quenehen ya ayuu cueh n, te ni qu v ya ini vehe. Te ni jn ya ndaha schi s h n jih n, te ni ndocuni i. 26 Te n regin ycuan n jit nu jnhun jniu jhnu n sha ya n.

Jnhun she s h Jairo jin ahan n queh yushma ya

nn chn Jess tca jnhun yha, te n te cjhnu nu yuu hebreo, ni quee de nu y. Te ni jecu yt de nu y, te ni cahn de: She s h n s n jih i. Te nu na quhn y so n ndaha n s qu i, te natecu i. Ach de. 19 Te ni ndocu Jess, te cuahn y jin de, te suni cuangoo te cscuha jn y. 20 Te mhu yuu cuangoo jn y ni quee n ahan, te je ni cuu ux u cuiy ndho a cuehy n . Te ni quee a ichi yt y, te ni queh a yushma ya. 21 Chi ni jeni ni a: Vs ma sahma ya na nhn r queh r, te nduvha ri, jni ni a. 22 Te ni ndi cto Jess, te ni jito ya nu a, te ni cahn y: Na ndndey ni r, sh. Ni candje r j cuu nasvha ri roh,

18Te

(Mr. 5.2143; Lc. 8.4056)

ni quenda Jess ycuan cuhn y. Te u te cu cungoo de yat y, ccana jee de: M n je cu n She yucn David, cundh ni ni sa v, ach de. 28 Te n ni jin y vehe, te ni jincoo te cu un n y. Te ni cahn y jin de: A ccandje r j cu nanune ri tnu r? ach y. Te ni cacahn de: Ccandje n, ch de. 29 Ycun na te ni tee ya ndaha ya tn de, te ni cahn y: Na sha ri njnhun ccandje r, ch y. 30 Te ni cananuneni tn de. Te Jess ni cahn nhin ya jin de: Ma cchi cut r nu ni n, ch y. 31 Te m de chi ni quendacoo de, te ni cajeteni de jnhun n regin

27Te

Je n nasvha ya u te cu

SAN MATEO9,10 ycuan j scuan ni sha ya jin de. nu n quendacoo te un cungoo de, te ni quecoo ayuu jin n te h n, je hun tach ini de. 33 Te ni quenehen ya tach un cuhn. Te te h n un n nacahn de. Te ni canaa ni ayuu ni cajito i, te ni cacahn i: N tu cuni cut y ni n jniu scuan ini uu Israel, ach i. 34 Te te grupo fariseo chi ni cacahn de: Te yha chi qunehen de tach jin fuerza ma jexen je cujhnu nu tach, ach de.

18
Je n nacji ya ux u te apstol

32Te

Je n nasvha ya n te h n

10

ni jica cuu Jess tc uu jin rancho, te ni sten y jnhun ini tc vehe i sinagoga. Te ni nacani ya jnhun vha ndese ndcu Ya Dios jniu. Te ni nasvha ya ayuu ccuh nani cuehy cndoho i. 36 Te cndh ni y jto ya nu yuu cueh n. Chi cndoho i te ccucuhy ni i, chi ccuu i njnhun lanchi je t jitoho t , chi tu ndqun i Ya cu Jitoho i. 37 Ycun na te ni cahn y jin te cscuha jn y: ayuu yha ccuu i njnhun trigo je tahnd, te nda je cueh cu, te te cahnde chi jecuni de cu. 38 Nu scuan te cacn tah r nu ma Jtoho r Ya Dios je na tj y cueh te na qungoo de cahnde de trigo, cu je ncani de jnhun ya nu yuu. Ach y.

35Te

Je cundh ni y ayuu cueh

Ycun na te ni cana ya ux u te je scuha de jn y. Te ni jhe ya poder nu de je quenehen de tach ini ayuu, jin j nasvha de ayuu ccuh tc ndnu cuehy . 2 Te yha cu s hv ndhx u te apstol un: Te n cu Simn je suni nn Pedro, jin ani de Andrs. Te u g de ccuu she Zebedeo, te nn de Jacobo jin Juan. 3 Ycun na te Felipe, Bartolom, Toms, Mateo te ni stt xhun renta, Jacobo she Alfeo, jin Lebeo je suni nn Tadeo, 4 jin Simn te grupo cananista, jin Judas Iscariote, te je n nastu de ya.

(Mr 3.1319; Lc. 6.1216)

Je n taj y ndhx u de quinacani de jnhun

ni taj Jess ndhx u te yha je qungoo de. Te ni ndacu ya jniu nu de ndese sha de: Ma qungoo r n yuu je nsu yuu hebreo ccuu i, ni ma qu vcoo r tca uu ayuu Samaria. 6 Chi nu mani ayuu nacin y Israel quingoo r, chi ccuu i njnhun lanchi je n sana. 7 Te je qungoo r te suhva nacani r jnhun: Je ni cuyajni Ya nde andv je ndacu ya jniu nu r, achi r. 8 Te nasvha r yuu cndoho cuehy stehy jin yuu cndoho tca g cuehy , te nastcu r nd y te quenehen r tch ini ayuu. Te scuanni ni jhe ri

5Te

(Mr. 6.713; Lc. 9.16)

19 poder nu r je sha r, te suni scuanni sha r jn i. 9 Te ma cndiso r xhun oro, ni xhun plata, ni centavo cuech. 10 Ni ma cndiso r unu st caji r ichi, ni nga camisa, ni ndijn, ni vara. Chi squ jniu je ncani r jnhun nu yuu, te cnu coto i rh. 11 Te nani uu ch rancho nu ni jincoo r, te ycun nduc r n ayuu vha, te coycu r vehe i nde quingoo tucu r. 12 Te je qu v r vehe ayuu n, te cahn r je na quji jnhun ndey jnhun s ni nu i. 13 Te nu ayuu vha ccuu i, te jnhun ndey n cahn r quendo squ i. Te nu nasu yuu vha ccuu i, te jnhun ndey n cahn r ma qundo squ i. 14 Te nu y yuu je tu cjeth i rh, ni tu cn i cuni nahn i jnhun cahn r, ycun na te quendacoo r vehe un ch uu n, te scyo r t cach jeh r, te scuan stn r je iy cuchi i je tu n cjeth i. 15 Jenda cahn r jin r je quv juicio te xen g coo castigo squ uu casha scuan vs squ uu Sodoma jin uu Gomorra nu n casha ndas yuu cuchi.

SAN MATEO10 jin rey quindeca i rh j squ ruh. Te scuan te nune ichi je nacani nda r jnhun ri nu de jn n yuu tc nacin je tu jn jnhun Ya Dios. 19 Te nu ni jendeca i rh n tca te n, ma ncani ndas ni r ndese cahn r. Chi m hora un te m y sten nu r ndese cahn r. 20 Chi nasu m r cu je cahn, chi Espritu ma Tt r cu je cahn jin yuhu r. 21 Te sava ayuu tu ccandje, nastu i ani i je na c. Te tt nastu she. Te she ndonda squ tat jin nn je na c. 22 Te ndh ayuu qut ni i nu r je squ ruh. Te ayuu je cu nhin nde je jnu jnndho, ayuu n chi ccu nu i. 23 Te nu cjito xen i rh n uu, te cunu r quhn r nga uu. Chi jenda cahn r jin r je ma ndcva r caca cuu r ndh nacin y Israel te ndijini m r, Ya n nduu te. 24 n te scuha, tu cjhnu de nu maestro de. Ni te cu mozo, tu cjhnu de nu patrn de. 25 Te scuha chi njnhun ndho maestro de suni scuan ndoho nahn m de, te te cu mozo suni ndoho de njnhun ndho patrn de. Nu scuan te nu ruh ccahn i je Satans cu ri, te nag ni cuu je ma cahn i je roh ccuu Satans.

sho r, chi tj r roh qungoo r njnhun lanchi mhu y h . Nu scuan te coo listo r njnhun co, te coo vt ni r njnhun paloma. 17 Te condito r m r nu yuu, chi quee quv je qundeca i rh n toh, te cani i rh ini tc vehe i sinagoga. 18 Te suni nde nu tc gobernador

Je coto xen ayuu de jjnhan de

16Cuni

Je n cachi y nd n cu je yhu y

scuan te ma yhu r coto r yuu. Chi tca jnhun ccahn sh i ma qundo sh cut, chi

26Nu

(Lc. 12.29)

SAN MATEO10,11 ndh natu ndijin, te cuni ayuu. 27 Jnhun n cahn r jin r je tu n jn ayuu, na ncasthun cj r nu i. Te jnhun n nacani shi r nu r, na ncani jee r yt tc vehe. 28 Te ma yhu r coto r yuu cahni yqu cu r, chi ma cu cahni i nu r. Chi sa suhva yhu r j ma st v r n Ya Dios, chi cuu snhn ndet y roh j qu v nu r jin yqu cu r infierno. 29 Te tc saa chi t yahu nd t , chi nde u t je n centavo lul. Te ni n t tu n nga nu hun te nu tu jhe Tt r jnhun, chi ndto ya t. 30 Te nag ni cuu rh jjnhan r, chi nde ndh ixi xn r je ni cahu ya. 31 Nu scuan te ma yhu r jijnhan r, chi cnu ndas g r nu y vs cueh tc saa.

20 ruh, chi jnhan vehe i cu je qut ni nu i. 37 Te nu nd n ayuu man g i jn tt i ch jn nn i vs jin rh, nasu yuu vha cu i je cndiqun i ruh. Te nu nd n ayuu man g i jn she y i ch jn she s h i vs jin rh, te suni nasu yuu vha cu i je cndiqun i ruh. 38 Te nani ayuu nu tu jhe i jnhun ndoho i jnndho vs nde cuu i je squ je cndiqun i ruh, nasu yuu vha cu i je cndiqun i ruh. 39 Te nu nd yuu cn i ccu i nu jnndho quiji nu i je squ ruh, nu scuan te jnahn ndet i n cni. Te nu nd n ayuu vs na c i je squ ruh, te cotecu i n cni.

Je iy th y nu Ya Dios

ayuu jejnhn Jesucristo nu nga ayuu

tca yuu je cuajnhn rh nu nga ayuu, suni scuan cuajnhn r i nu Tat r, Ya nde andv . 33 Te tca yuu je ma cujnhn rh nu nga ayuu, suni scuan ma cujnhn r i nu Tat r, Ya nde andv .

32Te

(Lc. 12.89)

Je squ Jess te cus n ini ayuu

cni ni r jijnhan r j vji ri je cycu mn ayuu ay v . T vji ri je cycu mn ayuu, chi sa suhva cuajnhan i je squ ruh. 35 Chi je squ ruh te cus n ini she y jn tt, te she s h jn nn, te she jnu jn nn chs. 36 Chi tca yuu candje

34Ma

(Lc. 12.5153; 14.2627)

ayuu cuath rh jijnhan r, nu scuan te ruh cjeth i. Te ayuu cjeth rh, cjeth i Ya n taj rh vji ri. 41 Nu nani ayuu cuath i n te ncani jnhun Ya Dios, squ je jca de jniu Ya Dios, nu scuan te nuni coo tah de nu Ya Dios jin te ncani jnhun Ya Dios. Te nu nani ayuu cuath i n te nda, squ je te nda cu de, nu scuan te nuni coo tah de nu Ya Dios jin te nda. 42 Te nu nd yuu cuha i vs n ajin ndute mjin coho n schi yha, squ je cu i schi cndje ruh, nda ndije cu je nihn i tah i. Ach y.

40Te

(Mr. 9.41)

Je n taj Juan u te nu y

11

Te n ni jnu ni ndacu Jess jniu nu ndhx u te cscuha jn y, te ni quenda ya

(Lc. 7.1835)

21 ycuan cuhn y je sten y te nacani ya jnhun tc uu regin ycun. 2 Te ne Juan veca. Te ni nihn de jnhun tc jniu sha Cristo. Te ni taj de u te cscuha jn de, 3 cuacajnhn de ya: A m n cu Cristo je ach tutu je quji, ch condetu y nga te quiji? ch de. 4 Te ni cahn y jin de: Cungoo te casthun r nu Juan tc jniu cjito r jn jnhun cjini r. 5 Te cachi r nu de je yuu cua cnanune tn i, te ayuu yacu cnacaca i, te ayuu ndho cuehy stehy cnduvha i, te ayuu soh cnanune sho i, te ayuu jih ntecu i sha ri. Te suni ncani ri jnhun nu yuu ndah j jnama Ya Dios i. 6 Te yhyo ndet te je ma ncani yt ni de je ruh cu Cristo. Scuan cachi r nu Juan. Ach y jin de. 7 Te na cuanuhun ndnd te n, te ni quej Jess cahn y jnhun Juan jin yuu: Na v ni jcondhe r jijnhan r nde nu hun th? A n te jni n jni u ni, njnhun ite je cnda sha tach? 8 Te nu tu, te na v ni jcondhe r nu scuan? A n te cn cujhnu je hun sahma lu? Tu chi cjini r je te cuhun sahma lu, mni ini vehe rey cyc de. 9 Te na v ni jcondhe r nu scuan? A n te ncani jnhun Ya Dios? Chn r jin r je suu ni jecondhe r, te cjhnu ga Juan yha vs tca g te ni canacani jnhun Ya Dios. 10 Chi jnhun Juan cu je ni chn Ya Dios je yos n ttu i:

SAN MATEO11 Taj r te nacani jnhun ri cosn de ichi n Cristo, nvha coo thva ayuu je jin y. Ach Ya Dios, ach tutu. 11 Te jenda cahn r jin r je ini ay v yha cjhnu ga Juan te scundute vs tca g te je ni yo ini ay v . Te vs scuan te tca te nu ga ini uu nu ndcu Ya andv jniu, cjhnu ga de vs Juan. 12 Te nde quv n quee Juan te scundute, te nde vijna, chi cnduc ndy yuu qu vcoo i ndaha Ya andv j ndcu ya jniu nu i. Te nde ayuu xen cnduc ndy i squ . 13 Chi nde n tu quiji Juan, te ni yo m ley Moiss, te suni ni yo tca te ni canacani jnhun Ya Dios. Te ni cacasthn de ndese coo je ndacu Ya Dios jniu. 14 Te ni cacahn de je ndji Elas. Te nu ccuni r cuath r jnhun, te jn r je ma Juan cu te je n cachi tutu je quji, chi cu de njnhun Elas. 15 Tca rh j jni sho, na chsh r. 16 Yh cachi r n jnhun yt nvha na cni r ndese cu ayuu tiempo vijna. Cu i njnhun schi ll chin nu yhu ccas qu i. Te ccana ndee i xin jnhan i: 17 Ni catv r scuil, te tu n cjita jh r. Te ni cajita ri yaa je cuihy jta, te tu n cndahy r, ach i. Te njnhun cnda schi ll un j tu n njnahan ni i ni n, scuan cnda r. 18 Chi ni quiji Juan te cueh jnu ni yo ndite ni de, tu n yji de ni tu n jhi de. Te tu n cnujnahan ni r, chi ni cacahn r je hun tach ini de. 19 Ycun na

SAN MATEO11,12 te ni quee ma r, Ya n nduu te, te yji r jhi ri, te tu cnujnahan ni r, te chs jnhun r ccahn r je mni m j yji r jhi ri vino. Te qujnhan ri jin te cstt xhun renta jin tca g te csha cuchi, ch r. Te nu cndch n te jn jnhun Ya Dios, te jn jniu sha de te ntu je te ndch cu de. Ach y.
Je n cuxen y nu sava uu nhni ni

22 g coo castigo squ r vs je ni yo squ yuu uu Sodoma. Ach y.

Nehen nu r ndettu r, ach y
(Lc. 10.2122)

na te ni quej y cxen y nu tc uu nu ni sha ya cueh jniu jhnu, chi tu n cnacani ni i je sto i cuchi i. Te ni cahn y: 21 Nac je xen ndoho r, yuu uu Corazn. Te nac je xen ndoho r, yuu uu Betsaida. Chi nu ini uu Tiro jin uu Sidn ni sha ri jniu jhnu je ni sha ri ini uu ma r, te yach nacani ni ayuu uu un j sto i cuchi i n. Te sha i sea je sten je ncani ni i squ cuchi i, chi cuhun i sahma jn te chuhun i ya xin i n. 22 Nu scuan te chn r jin r je quv coo juicio te xen g coo castigo squ r jijnhan r vs je ni yo squ uu Tiro jin uu Sidn. 23 Te rh yuu uu Capernaum, cjeni ni r je cujhnu r njnhun n je ca cuahn ichi ndv ? Tu chi sa nanuu r nd lugar nu cycu nu nd y. Chi nu ini uu Sodoma ni sha ri jniu jhnu je ni sha ri nu ma r, te coo uu ycuan nd vijna n. 24 Nu scuan te chn r jin r je quv coo juicio te xen

20Ycun

(Lc. 10.1315)

suni quv un n cahn Jess: Na ctah na n ni Tt, Jitoho andv jn y v . Chi ni jes n tca jnhun ndch n, je ma cni ayuu ndich jn yuu thva cuenta ay v yha. Te ni sten ni n yuu ccuu njnhun schi ll. 26 Chi scuan ni nujnahan ni ni Tt, ach y. 27 Te ni cahn g y: Ndvii ni jhe Tt r nu r. Te tu cjini ayuu nd n cu ruh, She Ya Dios, chi mni Tt r cu je jin y ruh. Ni tu cjini ayuu ndese Ya cu m Tt, chi mni She cu je jin. Te y yuu je cun ma She stn y nu i ndese Ya cu Tt y, te m i suni cuni i. 28 Tca r j ni cuta r jin tca jniu jn ley je y sha jn r, nehen qu vcoo r ndaha ri, te ndettu r sha ri. 29 Qu v r n jnu ndcu m r, te scuha r coo r njnhun y m r. Chi vt ni r te such ni r. Te scuan te ndettu r jin nu r sha ri. 30 Chi t y j cuandet r nu r, ni t y j squcu r jniu ndcu ri. Ach y.

25Te

Je n cataxn de yoco trigo quv ndtt

12

Te n quv ndttu n yha Jess cuahn y nu ca trigo. Te te cscuha jn y, cji de sco. Te ni quej de ctaxn de

(Mr. 2.2328; Lc. 6.15)

23 yoco trigo cyeji de. 2 Te ni cajito te grupo fariseo, te ni cacahn de jn y: Condh, chi te cscuha jn r casha de jniu je tu y vha sha y qu v ndtt, ch ley Moiss. 3 Te ni cahn ma y jin de: A tu n ccahu r tutu ndese ni sha David, n quv je ni j de sco jn te chin jn de? 4 Te ni qu v de ini vehe Ya Dios. Te ni yeji de pan i je yos ndijin nu Ya Dios. Te t na ley je cji de, ni te chin jn de, chi mni sut cuu caji. Te vs scuan te t na cuchi n yo squ de. 5 Te tu n ccahu r tutu ley Moiss, ndese csjniu sut ini templo, vs quv ndttu cu? Te t na cuchi y s qu de, vs quv ndttu csjniu de jniu je ccuu de sut. 6 Te chn r jin r je ma r je iy yha, cjhnu ga r vs templo. 7 Te tu cjechun ni r jijnhan r jnhun yha je yos n ttu i je ni chn Ya Dios: Je cun g r cu je cundh ni r jnhan r, vs je soc r qut nu r, ach y. Te nu je n cajechun ni r jnhun yha, te ma cahn r scuan squ te je t na cuchi n. 8 Chi ruh, Ya n nduu te, m r cu je ndcu jniu squ ndese sha ayuu quv ndtt, ch y.

SAN MATEO12 je nihn de cuchi squ y, te ni cacajnhn de ya: A y ley je cuu nasvha y ayuu cuh quv ndtt? ch de. 11 Te ni cahn y jin de: Nd n rh, nu nvha r n lanchi, te nu n nga t ini n ya quv ndtt, te tu jhn r natava r t , ch nan? 12 Te tu cnu ndas g n te vs n lanchi? Nu scuan te vetni sha y jniu vha quv ndtt, ch y. 13 Ycun na te ni cahn y jin te ni ich ndaha n: Sc ndaha r. Te ni sca de, te ni nduvhani njnhun y nga. 14 Ycun na te ni quendacoo te grupo fariseo, te ni candajnhn de squ Jess, ndese cahni de ya.

Je n nduvha te ni ich ndaha

na te cuahn Jess, te ni qu v ya ini vehe i sinagoga. 10 Te ycuan ne n te ni ich n ndaha de. Te ccuni te grupo fariseo

9Ycun

(Mr. 3.16; Lc. 6.611)

ni jini Jess je scuan cjeni ni de, te ni quenda ya ycuan cuhn y. Te cueh ayuu cndiqun i ya. Te ni nasvha ya ndh ayuu cuh. 16 Te ni ndacu ya jniu nu i je ma stn i ya. 17 Te scuan ni cuu nvha squcu jnhun ni cahn Ya Dios squ Jess, te ni nacani Isaas jnhun ya un nd jenahn: 18 Yha cu mozo r je n nacji ri, te man r jin y, te cs ni r jin y. Te cuha ri Espritu r coo jn y. Te m y snda jniu ayuu tc nacin. 19 Ma tejnhan ya, ni ma cna jee ya,

15Te

Jnhun Jess je ni chn Isaas nde jenahn

SAN MATEO12 te ni ma cahn jee ya ichi je cni ayuu. 20 Ma sha xen y jin yuu ni cunhin jnndho squ , ni ma sn y ayuu je ma lulni ccandje. Chi cujhnu ya squ ndh, te nda ndacu ya jniu. 21 Te ayuu tc nacin cocuhun ni i je jnma ya i. Ach Ya Dios, ach Isaas nde jenahn.
Je n cacahn de je jejnu ya fuerza Satans

24 Te ndese cu nhin Satans je ndcu jniu nu scuan? 27 Chi ccahn r je jin fuerza Satans qunehen ri tach. Te nu scuan cu n, te ayuu cascuha jn m r jijnhan r, na jin fuerza cquenehen m i tach, cjeni ni r? Nu scuan te m i jjnhan i cachi je n cast v ndas suhva r ni cacahn r je cquenehen ri tach jin fuerza Satans. 28 Te tu chi sa jn Espritu Ya Dios cu je qunehen ri tach. Nu scuan te je nd Ya Dios mhu r je ndcu ya jniu. 29 Chi ndese cuu qu v n te ini vehe te ndacu je quenehen de ndajnu de? Chi cnu je xhna g cuhni de te ndacu n, te ycun na te cuu quenehen de ndajnu n. Te suni scuan cu je jhni r Satans te qunehen ri tach. 30 Te ayuu tu y mn jin r, nu scuan te jto uh i ruh. Te ayuu tu nstt jn r, nu scuan te sa jte nu i ayuu vjicoo nu r. 31 Je ycuan chn r jin r: Iy modo coo jnhun chnu ni nu tca cuchi csha ayuu, jin n tca jnhun n ccahn i. Te nu cahn ndevha i squ Espritu Santo, te ma cne chnu ni Ya Dios nu i. 32 Te nu nani ayuu cahn i squ ruh, Ya n nduu te, cuu cone chnu ni Ya Dios nu i. Te nu nani ayuu cahn ndevha i squ Espritu Santo, ma cne chnu ni Ya Dios nu i, ni je iy i ay v yha, ni n tiempo quji.

na te ni caquindeca i nu y n te cu h n, chi hun tach ini de. Te ni nasvha ya de. Te ni ndundijin tn de te ni nacahn de. 23 Te ndh ayuu cueh un n canaa ni i cjito i, te ni cacahn i: A te yha cu je ni chn Ya Dios je cacu nu yucn David? ch i. 24 Te te grupo fariseo, ni cajini de je scuan ccahn i. Te ni cacahn de: Te yha ma cu quenehen de tach nu je tu sha de jn fuerza Satans je cujhnu nu tach, ch de. 25 Te Jess ni jini y je scuan cjeni ni de, te ni cahn y jin de: Tc nacin je cass n m te cjejnhan m, nu scuan te sn je iy vha m. Te nu n uu ch n vehe css n m te cjejnhan m, te ma cu ga coycu chnu. 26 Te suni scuan Satans nu qunehen jnhan tach, nu scuan te ss n m.

22Ycun

(Mr. 3.1930; Lc. 11.1423; 12.10)

Jnhun yujnu vha jn yujnu n

yujnu vha, te vha ndeh, te nu yujnu n, te cn ndeh.

33Nu

(Lc. 6.4345)

25 Chi jn ndh te jn y ndese yujnu cu. Te suni scuan ayuu. 34 Va she co ccuu r, chi xen r njnhun co. Ndese cuu cahn r jnhun vha, chi ayuu csha n ccuu r? Chi jniu je jni ni anu ayuu, mni ycuan chn i. 35 Te vha chn de jnhun vha, chi y nd anu de. Te te sha n chn de jnhun n, chi cn nu de. 36 Te chn r jin r je tc nani jnhun ccahn ayuu, nacuha i cuenta jnhun un qu v coo juicio. 37 Chi jn jnhun ni cahn r snda y squ r, nu je qundo nda r ch j cndee cuchi squ r. Ach y.

SAN MATEO12 yha, quv juicio je snda y cuchi, te cahn i cuchi squ yuu yha. Chi m i ni canacani ni i ni casto i cuchi i quv n nacani Jons jnhun nu i. Te vijna chi cjhnu ga ruh Ya ne yh vs Jons, te tu ccandje r rh. 42 Te reina je n cujhnu nacin ichi sur, natecu a jn yuu tiempo yha, quv juicio je snda y cuchi, te cahn a cuchi squ i. Chi nde jic ty n quiji a ni jini nahn a jnhun ndch n cahn rey Salomn. Te vijna chi cjhnu ga ruh, Ya ne yh vs Salomn, te tu ccandje r rh.

Je n cajicn ayuu tu ccandje n jniu jhnu

Tach je nastt jnhan nd v ini ayuu

na te jecu te grupo fariseo jin te cstn tutu ley Ya Dios, ni cacahn de jn y: Maestro, ccuni na j sha n n jniu jhnu je sten nu m n cu Ya n taj Ya Dios, ach de. 39 Te ni cahn y jin de: ayuu yha je casha jniu n, tu cjeth cut i Ya Dios. Te cjicn i n jniu jhnu je sten nu Ya n taj Ya Dios cu ri. Te tu na nga jniu jhnu stn r nu i, chi mni jniu jhnu njnhun ni cuu jn Jons, te ni nacani jnhun Ya Dios. 40 Chi njnhun ni ine Jons chji chc chnu un ndu un u, suni scuan ruh, Ya n nduu te, cuu r te cone ri chji uhun un ndu un u, te s te natecu r. 41 Te tca yuu uu Nnive nu n nacani Jons jnhun, natecu i jn yuu tiempo

38Ycun

(Mr. 8.12; Lc. 11.2932)

ni quenda n tach ini n te tu cndje, te jca cuu nu hun th, ndc n ndtt, te tu nhn, ycun na te jni ni ma: 44 Na qunuhun r vehe nu n quenda ri. Te nu ni ndee tucu, te jto je te tu cndje n, cu de njnhun n vehe y te ni ndundoo. 45 Ycun na te jquihin ux g tach ne g vs ma. Te qu vcoo ini te un j cycu ycuan. Nu scuan te xen g ndoho te un j snd h vs je xhna hn. Te suni scuan ndoho ayuu tiempo yha je casha n. Ach y.

43Nu

(Lc. 11.2426)

nn scuan chn y jin yuu n, te ni quee nan y jin tca ani y, in a nu quhe, te cn a cahn a jn y. 47 Te ni cachi n te nu y:

46Te

(Mr. 3.3135; Lc. 8.1921)

Nn y jin ani y

SAN MATEO12,13 Nn ni jn tca ani ni chin nu quhe, te ccuni cahn jin n, ach de. 48 Te ni cahn y jin te ni cahn scuan jn y: Nd n cu nn r, te nd n ccuu ani r? Ach y. 49 Te ni sten ndaha y nde nu cycu te cscuha jn y. Te ni cahn y: Suni nn r jin ani r ccuu tca j yha. 50 Chi tca yuu casqucu jniu cn ma Tt r, Ya nde andv , suu ccuu ani r, cuha ri, nn r. Ach y.

26 ux. 9 Tca rh j jni sho, na chsh r. Ach y.

Najeh cahn y mni jnhun yt

Jnhun yt s qu te jte trigo

13

Te quv un n quenda Jess vehe cuahn y, te ni jin y ni cuco ya yumar. 2 Te ni cutt cuh ndas ayuu nu y. Te ni qu v ya ini n barco, ni cuco ya. Te tca yuu un cyc i yumar. 3 Te jn jnhun yt ni cahn y cueh jnhun nu i, te scuan ni cahn y: n te cate trigo, ni quenda de je cte de. 4 Te n ni quej de jte de, te jecu trigo ni jit yuhchi. Te ni quecoo saa, ni cayeji t . 5 Te jecu g trigo ni jit nu hun yu, nu t cueh uhun. Te yachni ni cane, chi tu cquin uhun. 6 Te nu n cane nindii, te ni ichni, te ni casun, chi tu n nhn nu quihn yoho. 7 Te jecu g trigo ni jit nu nne iu. Te ni jehnu iu n, te ni jes nu. 8 Te jecu ni jit nu hun vha, te ni jhe cueh nun. Sava ni jhe ciento je n n, te sava ni jhe un xico, te sava ga ni jhe oc

(Mr. 4.19; Lc. 8.48)

na te te cscuha jn y un n quecoo de nde nu y, te ni cacajnhn de ya: Najeh cu je mni jnhun yt chn ni jn yuu? ach de. 11 Te ni cahn y jin de: Rh jjnhan r chi sha ya je cjechun ni r jnhun ni yshi yha, ndese qu vcoo ayuu ndaha Ya andv je ndacu ya jniu nu i. Te ayuu yha j tu ccandje, chi ma jchun ni i. 12 Chi ayuu je jchun ni, chi stn g y nu i, te vhy g cuni i. Te ayuu tu cndje, sa suhva naa jecu je je jn i n. 13 Je ycuan chn r jnhun yt jn i. Chi vs cjito i, te quendo i njnhun je t na v ni cjito i. Te vs cjini sho i, te ma jchun ni i, te quendo i njnhun je t na v ni cjini i. 14 ayuu yh chi squcu squ i jnhun ni cahn Ya Dios je n nacani Isaas, te ni nacani jnhun nde jenahn: Vs cuni nahn r, te ma jchun ni r, te vs coto r, te ma ncuni r. 15 Chi ayuu yha yhyo ni ndunhni ni i, te yhyo uh chush i, te njnhun cjes i tn i, nvha coo njnhun je tu cjito i, ni tu cjini nahn i, te ni ma jchun ni i, ni ma nsma ini i qu vcoo i nu r

10Ycun

(Mr. 4.1012; Lc. 8.910)

27 je nasvha ri anu i nu cuchi i. Ach Ya Dios, ach tutu. 16 Te m r jijnhan r, yhyo ndet r, chi cjito r jn t nu r, te cjini nahn r jn sho r. 17 Chi jenda cahn r jin r je cueh te ni canacani jnhun Ya Dios jin cuh te nda, ni cacuni de coto de je cjito m r, te tu n cjito de. Te suni ni cacuni de cuni sho de je cjini sho m r, te tu n cjini de. Ach y.

SAN MATEO13 chije i jn jnhun ya. Te sava i cu njnhun nun je jhe ciento je n n, te sava ga i jhe un xico, te sava ga i jhe oc ux. Ach y. ni cahn y nga jnhun yt jn de: Je ndcu Ya andv jniu cu njnhun n te je n jete de trigo vha nu hun de. 25 Te y n te jto uh de te ch trigo. Te na cquix te ch trigo jin tca jnhan de, te ni jehn ni jete ndqun ls nu trigo de, te cuahn. 26 Te nu n cane trigo n, te ni cane yoco i, te suni scuan ni jehnu ite las un. 27 Ycun na te ni jengoo mozo ni cacahn i jn patrn i: A nsu trigo vha n jte n n hun n? Te ndese cu je n canecoo ite las nu? 28 Te ni cahn de jn i: n te jto uh ruh ni sha je yha. Te ni cacahn mozo un jn de: Nu scuan te cn ni j na qungoo n te jnuhun n? ch i. 29 Te ni cahn de: Tu, chi nu jnuhun r ls un te sanaa te jnuhun r nd jin trigo. 30 Vha ga na cuhnu m nd quv tahnd. Te quv un chn r jin te cahnde je xhna g ite las cahnde de, te chuc tt de nvha cahmu y. Ycun na te trigo chi cahnde de nd v ini yac r, ach de. ch y.

24Te

Jnhun yt s qu ite las

Je n casthun cj y jnhun yt te jte trigo

scuan te cuni nahn jjnhan r na v cun cahn jnhun yt te jte trigo: Trigo un cu jnhun Ya Dios. 19 Te ayuu cjini sho jnhun ndese ndcu Ya andv jniu, nu tu cjechun ni i te ccuu i njnhun trigo je ni jt yuhchi. Ycun na te quji jexen te qundeni jnhun ini anu i. 20 Te trigo je ni jt nu hun yu cu njnhun ayuu cjini sho jnhun, te yachni cjeth i te ccus ni i jn. 21 Te tu ccut jnhun n ini anu i, te jecuni quv cjeth i. Te nu ni quej jnndho, ch jto xen ayuu i squ jnhun n, te quj ncani yt ni i. 22 Te je ni jt nu nne iu cu ayuu cjini nahn jnhun, te cndhv ni i squ je iy ini ay v yha, te cn i cucc i, te sth un i cujnu i jn. Te ndh je yha js nu jnhun ya, te tu je i jn jnhun ya. 23 Te trigo je ni jt nu hun vha cu njnhun ayuu cjini nahn jnhun, te cjechun ni i, te

18Nu

(Mr. 4.1320; Lc. 8.1115)

Jnhun yt s qu ndqun mostaza

suni ni cahn y nga jnhun yt j sten y ndese ndcueh ayuu ndcu Ya andv jniu nu: Ndcueh i njnhun jhnu n ndqun mostaza je n jequin n

31Te

(Mr. 4.3032; Lc. 13.1819)

SAN MATEO13 te nu hun de. 32 Te jenda je n ndqun ll g cu vs tca g ndqun. Te nu ni jehnu, te cu chnu ga vs tca g yuc, chi ndu njnhun n yujnu. Te qujicoo saa, te csha t tac t chji ndaha n. Ach y.

28 ay v . Te trigo vha un cu ayuu cyh ndaha Ya Dios je ndcu ya jniu nu i. Te ite las un cu ayuu cyh ndaha jexen. 39 Te te jto uh je n jete las un cu m jxen. Te quv tahnd cu quv jnu ay v . Te te cahnde un ccuu ndajh Ya Dios. 40 Te njnhun tahnd ite las te cay nu uhn, scuan coo quv jnu ay v . 41 Chi m r, Ya n nduu te, taj r ndajh r quingoo. Te nastt y tca yuu casqu v jnhan nu cuchi, jn yuu casha jniu n, quenehen ya i mhu yuu ndcu ri jniu nu. 42 Te jnaa ya i cay i nu uhn. Te ycuan ndhy i te nacay h yuhu i je ndoho xen i. 43 Ycun na te ayuu squcu nu y chi ndind i njnhun nindii, te coyc i nu ndcu m Tt i jniu. Tca rh j jni sho, na chsh r.

Jnhun yt s qu levadura

nga jnhun yt n cahn y jin de: Je ndcu Ya andv jniu nu yuu cu njnhun levadura je n quihin n ahan. Te ni saca a jn n kilo harina, nde ni ndaa ndh ujen ni sha. Ach y.
Je mni jnhun yt chn y jin i
(Mr. 4.3334)

33Te

(Lc. 13.2021)

jnhun yha n cahn Jess jin yuu cueh n. Te tca j ni stn y, mni jnhun yt n cahn y jin i. 35 Scuan ni sha ya nvha squcu jnhun ni cahn te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn: Cahn r tca jnhun yt jn yuu, te cachi r tca jnhun y sh nd quv n jeco ay v . Ach tutu, ch y.

34Tca

na te ni nacuath Jess nu yuu. Te ni nd v ya ini vehe. Te te cscuha un n jincoo de nu y, te ni cacahn de jn y: Nacani cj n jnhun yt ite las nu n, ch de. 37 Te ni cahn y jin de: Je jte trigo vha un cu m r, Ya n nduu te. 38 Te uhun un cu

Je n casthun cj y jnhun ite las

36Ycun

je ndcu Ya andv jniu nu yuu, suni cu njnhun n yejn xhn je y shi chji n uhun. Te ni nanihn n te, te ni nacas tucu de squ . Te je cs ni de jn, te ni jehn de ni xc ndh de je nvha de, te ni jeen de uhun n.
Jnhun yt s qu perla je nde yahu

44Te

Jnhun yt s qu yejn xhn je y sh

je ndcu Ya andv jniu nu yuu, suni cu njnhun n te jen xco, te ndc de perla vha. 46 Te ni jini de n perla je yhu ndas , te ni jehn de ni xc ndh de je nvha de, te ni jeen de perla un.

45Te

29
Jnhun yt s qu unu jn chc
47Te

SAN MATEO13,14 najin y uu y Nazaret. Te ni sten y jnhun ini vehe i sinagoga ycun. Te ni canaa ni ayuu cjini nahn i, te ni cacahn i: Nd nu n cuthva te yha tca jnhun ndch? Te ndese cu sha de tc jniu jhnu yh? 55 Chi she carpintero cu te yha, te nn de cu Mara, te ani de ccuu Jacobo, Jos, Simn, jin Judas. 56 Te suni cycu cuha de jn y yh. Te ndese jn de tca jnhun yha nu scuan? Ach ayuu. 57 Te scuan ni cacuj ni i nu Jess. Te ni cahn y jin i: Tca te ncani jnhun Ya Dios, y y hn ayuu jin de, te mni ayuu uu ma de jn yuu vehe m de cu je tu y y hn jn de. Ach y. 58 Te tu n sha ya cueh jniu jhnu ycun, chi tu ccandje i ya.

je ndcu Ya andv jniu nu yuu, suni cu njnhun n unu je cs ngava de ini mar, te qu vcoo ndnu chc. 48 Te nu ni chit unu n, te cnatava de yundte. Te ccuco de cnacji de chc. Te chc vha cjnaa de ini jca, te chc t vha cscne de. 49 Te suni scuan coo quv jnu ay v . Chi quijicoo ndajh y, te ss n ya ayuu casha jniu n mhu yuu casha jniu vha. 50 Te ayuu cun chi jnaa ya i cay i nu uhn. Te ycuan ndhy i te nacay h yuhu i je ndoho xen i. Ach y.

de: A n cajechun ni r tca jnhun yha, ch tu? ch y. Te ni cacahn de jn y: Ni cajechun ni n, ch de. 52 Te ni cahn y jin de: Iy vha nu scuan. Te n te stn tutu ley Ya Dios, nu je ni cuthva de ndese ndcu Ya andv jniu, te cuu stn de tca jnhun squ n. Chi cu de njnhun n te ch vehe. Te ini yejn de tva de ndajnu nd yahu, sava je je jn sava je je ni cunahn y. Ach y.

51Te

Jnhun yt s qu ndajnu nd yahu

ni cajnhun y de jjnhan

Je ni jh Juan te scundute

14

Je cunuhun y uu Nazaret

n ni ndh ni cahn Jess tca jnhun yt yha, te ni quenda ya ycuan cuhn y. 54 Te ni

53Te

(Mr. 6.16; Lc. 4.1630)

Te tiempo ycuan te Herodes, te ndcu jniu regin Galilea, ni jini jnhun de jnhun Jess. 2 Te ni cahn de jn yuu chin jn de: Te ycuan cu Juan te ni scundute, te ni natecu de. Je ycuan y poder de sha de jniu jhnu. Ach de. 3 Chi Herodes, je ni ndacu de jniu je na qu v Juan veca, jn j na cnuhn de jn cadena. Scuan ni sha de je squ Herodas, ash ani de Felipe. 4 Chi Juan ni cahn de nu Herodes: Tu y ley condeca r a, ch de. 5 Te je ycuan n cuni Herodes cahni de Juan. Te yh de je qut

(Mr. 6.1429; Lc. 9.79)

SAN MATEO14 ni ayuu, chi ndh i jni ndije ni i je n te ncani jnhun Ya Dios cu Juan. 6 Te n quv ni sha Herodes n vico quv n cacu de. Te she s h Herodas ni qu v i ni jita jh i nu yuu n cana de n. Te ni cus ni Herodes ni sha i. 7 Te ni jejnhun ty de je cuha de nu na v cacn i nu de. 8 Te ni jehn i ni cajnhn i nn i na v cacn i. Te ni nd v i nu Herodes, te ni cahn i: Cuha n xn Juan te scundute, cone nu n coh, ach i. 9 Ycun na te rey Herodes ni cucuhy ni de. Te squ je ni jjnhun ty de, jn j n cajini sho te cyeji sta jin de, je ycuan n ndacu de jniu je na cuha nu i. 10 Te ni taj de soldado je na qucahnde xin Juan ini veca. 11 Te ni quee soldado un jn xn Juan, ne nu n coh, te ni jhe nu schi s h un. Te m i ni jendeca i nu nan i. 12 Ycun na te ni jengoo te cscuha jn Juan, te ni candonehen de yqu cu Juan, te ni cachindji de. Ycun na te ni jengoo de ni cacasthn de nu Jess.

30 nasvha ya tca yuu ccuh je vjicoo i jn. 15 Te nu n ini, te te cscuha jn y, ni quecoo de nu y, te ni cacahn de: Je ni ini, te yh chi t na ayuu ycu. Nu scuan te taj n ayuu na qungoo i tc uu, te cuaan i je cji i. 16 Te ni cahn Jess jin de: Tu jni hn qungoo i, chi cuha m r je cji i, ch y. 17 Te ni cacahn de jn y: T na v cnevha n yha, chi uhnni sta jin ni chc, ch de. 18 Te ni cahn y jin de: Cuha na quji, ch y. 19 Te ni cahn y jin yuu un j na cco i nu te. Te ni quihin ya ndhhn sta jin chc un. Te ni ndacoto ya ichi ndv , te ni nacuath y. Te ni tah cuch y sta n, te ni jhe ya nu te cscuha jn y. Te m de ni casaja de nu yuu cueh n. 20 Te ndvii i ni cayeji, te ni candut chji i. Te ni canastt de pedazo je n quendo, te ni chit x u jca. 21 Te te ni cayeji un cu njnhun uhn mil, te s n ga cu ahan jn schi ll.

n ni jini Jess jnhun, te ni cujiyo ya ycuan cuhn y jin barco, je cne s n ya n lugar nu t ayuu. Te ni cajini ayuu je cuahn y. Te tc uu ni quendacoo i cjica jh i, cuajnahan i ya. 14 Te nu n quenda Jess ini barco, te ni jito ya ayuu cueh n. Te ni cundh ni y i, te ni

13Te

(Mr. 6.3044; Lc. 9.1017; Jn. 6.114)

Je ni scji y uhn mil te

Je n jica jh y nu mar

na te ni cahnni Jess jin te cscuha jn y je na qu vcoo de barco, te cosn de quingoo de nde nga lado mar, nn j ntaj y ayuu un qunungoo i. 23 Te nu n cuu ni nacuath y nu i, te mhnni ya ni caa ya yucu, cuacacn tah y. Te ni cuaa, te ne mhn y ycun.

22Ycun

(Mr. 6.4552; Jn. 6.1621)

31 barco un, je ni cuu sava nu mar cuahn. Te ndute mar un ntundah nhin barco, chi vji tach ichi n de. 25 Te je y nee g ni quee Jess nu de, jca jh y nu mar. 26 Te te cscuha n, ni cajito de ya je jca ya nu mar. Te ni candondava de, te ni cacana ch de je cyh de. Jhn cu, ch de. 27 Te ni cahnni Jess jin de: Ndey coo ni r, te ma yhu r, chi m r cu, ch y. 28 Ycun na te ni cahn Pedro jin y: Nu m n cu, te cahn ni jn n j na cca jh n nu mar te je na n n, ch de. 29 Te ni cahn y: Nehen nu scuan, ch y. Te ni quenda Pedro ini barco, te ni jica de nu ndte cuahn de nu Jess. 30 Te nu n jini de je nhin y h tach, te ni yh de. Te ni quej de que de chji ndute. Te ni cana ch de: Jnama n sa, ch de. 31 Te Jess ni jnni ya ndaha de. Te ni cahn y jin de: Te tu cndje nhin cu r. Naun ni nayhu r? Ach y. 32 Te ni qu v ya ini barco un jn de, te ni jecu ni tach. 33 Ycun na te te chin ini barco un, ni cajecu yt de nu y. Te ni cacahn de: Jenda ndije je She Ya Dios cu n, ch de.

SAN MATEO14,15 ayuu ycuan n canacuni i ya. Te ni cascca i jnhun tc nda ycuan j ni jn y. Te ayuu ni caquindeca i ayuu ccuh nu y. 36 Te ni cacahn ndah i jn y je na quh i vs yushma ya. Te tca yuu je n caqueh sahma ya, ni canduvha i.

24Te

35Te

Squ ndese cjnhn yuu

15

Je n nasvha ya ayuu ccuh regin Genesaret

ni quenda jyo ya jin de nu mar un, n jin y regin Genesaret.

34Te

(Mr. 6.5356)

Ycun na te jecu te grupo fariseo jin te cstn tutu ley Ya Dios, ni quendacoo de uu Jerusaln, te ni quecoo de nu y. Te ni cacahn de jn y: 2 Te cscuha jn r, naun cst v de costumbre je n cajequin ayuu jenahn? Chi tu n csqucu de costumbre je nndah de nu y te caji de sta. Ach de. 3 Te Jess ni cajnhun y de: Te m r jijnhan r, suni naun cst v r jniu n ndacu Ya Dios nu r? Chi sa costumbre ma r cu je casqucu r. 4 Chi ni cahn Ya Dios: Coo y hn r jin tt r jin nn r. Te nu nd n cahn squ tat ch s qu nan, na c nahn, ch Ya Dios. 5 Te m r chi ccahn r je cuu cahn n te jn tt de jn nn de: Ma cu chind hn n nhn cuha na j cji ni j chun n, chi ndh je nvha n, je ni soc na n Ya Dios. 6 Te te cahn scuan, tu cnu chind hn de tt de nn de, ch r jijnhan r. Te scuan cst v r jniu n ndacu Ya Dios, je squ costumbre ni cajequin m r. 7 Te sthni ccuu r. Nda ni nacani Isaas jnhun squ r nde jenahn, ys n ttu i je ni chn Ya Dios:

(Mr. 7.123)

SAN MATEO15 yha chi m yuhuni i cjeth i ruh, te nasu nd jin ini jin nu i. 9 Te cchihn sni i ruh, chi jnhun cstn i cu jniu n candacu te, te nasu j n ndacu m r cu. Ach Ya Dios. Ach y. 10 Te ni cana ya ayuu cueh n, te ni cahn y jin i: Cuni sho vha jjnhan r, te chuhun ni r: 11 Nasu j qu v ini yuhu ayuu cujnhn i sha. Chi jnhun je qunda yuhu i, ycuan cu je cujnhn i sha, ch y. 12 Ycun na te te cscuha jn y, ni quecoo de nu y, te ni cacahn de: A jn ni j n caqut ni te fariseo je n cajini sho de jnhun ni cahn n? ch de. 13 Te ni cahn ma y: Ccuu de njnhun yujnu je tu n nchuhun Tt r, Ya nde andv , te n quv te jnuhun ya quihn. 14 Na qungoo m de. Chi ccuu de njnhun te cu cstn ichi nu nga te cu. Chi nu n te cu stn de ichi nu nga te cu, te ndnd de nnga de xehv. Ach y. 15 Te ni cahn Pedro jin y: Casthun cj n jnhun yt yha nu na jjnhan n, ch de. 16 Te ni cahn Jess: Te suni m r n tu jechun ni r ch nan? 17 A tu cjechun ni r je tca j yji ayuu, chi qu v chji i, te qundani cuahn? 18 Te jnhun je qunda yuhu ayuu, chi nde ini anu i vji, te ycuan cu je cujnhn i sha. 19 Chi nde ini anu ayuu qunda je jni n

32 ni, je jhni nd y, je cas qu nd jnhan, je jca jnn, je sacuhn, je cahn jnhun sth, je cahn ya s qu jnhan. 20 Tca j yha cu je cujnhn ayuu sha. Te nu tu squcu i costumbre je nndah i te caji i sta, tu cnhn i sha. Ach y.

8 ayuu

ahan nga nacin je n candje nhin

ni quenda Jess ycuan cuhn y regin Tiro jin Sidn. 22 Te n ahan uu Canan, nne a regin Tiro jin Sidn, te ni quee a nu Jess. Te ni cana jee a: Tt, She yucn David, cundh ni ni sa v. Chi she s h n, hun tach ini i, te yhyo xen ndho i, ch a jn y. 23 Te tu n chn cut y je ni chn a. Ycun na te ni quecoo te cscuha jn y, te ni cacahn de: Cahn ni jn a na quhn a, chi cna jee a vji a yat y, ach de. 24 Te ni cahn y jin a: Nu mani ayuu nacin Israel ni taj Ya Dios sa vji n, chi ccuu i njnhun lanchi, qut n sana. 25 Te ahan n chi ni quee a, te ni jecu y t a nu y, te ni cahn a: Tt, chind hn n sa v, ach a. 26 Te ni cahn yat y jin a: Tu y vha je qunde y sta she, te cuha y n na, ach y. 27 Te ni cahn a: Jenda cahn ni Tt, te chind hn n sa vs cu

21Te

(Mr. 7.2430)

33 n njnhun ina. Chi suni m t cnihn nahn t pedazo sta cuech j cyo chji mesa jitoho t cyeji t , ach a jn y. 28 Ycun na te ni cahn Jess: Yhyo vha je cndje nhin n scuan, nn. Te na sha n j cun ni, ch y. Te m hora un n nduvhani she s h a.

SAN MATEO15,16 Te nd nu nihn y sta caji ayuu cueh yh? Chi yh t na ayuu ycu, ach de. 34 Te ni cajnhun y de: Nasaa sta cnevha r? Te ni cacahn de: Uxni, jn jecu chc ll, ch de. 35 Ycun na te ni cahn y jin yuu cueh un j na cco i. 36 Te ni quihin ya ndhx sta jin chca n, te ni nacuath y nu Ya Dios. Te ni tah cuch y, te ni jhe ya nu te cscuha jn y, te m de ni casaja nu yuu. 37 Te ndh i ni cayeji, te ni candut chji i. Ycun na te ni canastt de pedazo je n quendo, te ni chit x jca. 38 Te te ni cayeji n, nde cun mil de cu, te s n ga cu ahan jn schi ll. 39 Ycun na te ni nacuath y nu yuu n, te cuanungoo i. Te ni nd v ya ini barco, te cuahn y regin Magdala.

ni quenda Jess cuahn y ycun, te ni yha ya yumar Galilea. Te ni caa ya n yucu, te ycuan n cuco ya. 30 Te cueh ayuu ni quecoo i nu y, te cndeca i tca j cjica chcu, je cua, je h n, je cachnd, jn cuh g ayuu ccuh. Te ni cajequin i nu jeh Jess. Te ni nasvha ya i jjnhan i. 31 Te ni canaa ni ayuu un cjito i je ncahn ayuu h n, ndvha ayuu cuhnd, ncaca vha ayuu chacu, nnune tnu yuu cua. Te ni cacahn i je yhyo vha Ya cu Ya Dios uu i Israel.

29Te

Je n nasvha ya cueh ayuu ccuh

Je cjicn de n jniu jhnu nu y

Je ni scji y cun mil te

na te ni cana Jess te cscuha jn y, te ni cahn y jin de: Cndh ni r ayuu cueh yh, chi je ni cuu un quv cyc i jn r, te tu na v caji i. Te tu cn r nataj r i nuhun ndite i, chi nu scuan te sava ichi te cuta i. Ach y. 33 Te ni cacahn te cscuha jn y:

32Ycun

(Mr. 8.110)

16

Te ni quecoo te grupo fariseo jin te grupo saduceo nu y. Chi ccuni de coto ndee de ya, te ni cajicn de je na sha ya n jniu jhnu je coo n sea ichi ndv . 2 Te m y ni cahn y jin de: Nu ni ini, te ccahn r: Nandii, chi ni nascuh i andv , ch r. 3 Te jenhen chi ccahn r: Vijna te cuun sa, chi ni nascuh i andv , ch r. Te sthni ccuu r. Chi cjechun ni r ndese stn sea andv , te tu cjechun ni r ndese stn tc jniu jhnu sha

(Mr. 8.1113; Lc. 12.5456)

SAN MATEO16 ri tiempo yha. 4 ayuu yha je casha jniu n, tu cjeth cut i Ya Dios. Te cjicn i je sha ri n jniu jhnu je coo n sea andv . Te tu na nga jniu jhnu stn r nu i, chi mni jniu jhnu njnhun ni cuu jn Jons, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Ach y. Te ni sto ya de jjnhan de, te cuahn y.

34 te fariseo jin te saduceo? Ach y jin de. 12 Ycun na te ni cajechun ni de je tu n chn y je coto de je ma cji de pan je y h levadura, chi sa suhva ni cahn yat y je ma cndje de jnhun sth cstn te fariseo jin te saduceo.

Je ni chn Pedro je Jess cu Cristo

Jnhun levadura te fariseo

te cscuha jn y ni canaa ni de condiso de sta na cuangoo de jn barco nga lado mar. 6 Te ni cahn Jess jin de: Coto m candje r levadura te grupo fariseo jin te grupo saduceo, ach y. 7 Te te cscuha un n cacahn ma de: Va squ je t na sta ndso y, je ycuan chn y scuan, ch de. 8 Te ni jini Jess, te ni cahn y: Najeh ccahn r je ni chn r scuan squ je t na sta cndiso r? Te tu cndje nhin ccuu r. 9 A n tu jechun ni r je tu n chn r scuan squ je tu ndso r st? A tu cnuchun ni r je n tah cuch r uhn sta ni cayeji uhn mil te, te nasaa jca ni canastt r je ni qundo? 10 Te tu cnuchun ni r je n tah cuch r ux sta ni cayeji cun mil te, te nasaa jca ni canastt tucu r? 11 Te najeh tu cjechun ni r je nsu s qu sta ni cahn r jin r je ni chn r je coto m candje r levadura

5Te

(Mr. 8.1421)

nu ni jn Jess regin Cesarea Filipo jin te cscuha jn y, te ni cajnhun y de: Ruh, Ya n nduu te, nd n cu ri ccahn ayuu? 14 Te ni cacahn de: Sava i ccahn je cu n Juan te ni scundute. Te sava ga i ccahn je cu n Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te sava ga i ccahn je Jeremas ch nga te ni nacani jnhun Ya Dios cu n. Ach de. 15 Te ni cahn y jin de: Te m r, nd n cu ri ccahn r? ach y. 16 Te ni cahn Simn Pedro: M n cu Cristo, Ya n taj Ya Dios. Te cu n She Ya Dios, Ya tcu n cni, ch de. 17 Te ni cahn Jess: Yhyo ndet r, Simn she Jons, chi nas n ayuu ni sten jnhun yha nu r, chi sa suhva m Tt r, Ya nde andv , n sten y nu r. 18 Te ruh suni chn r jin r je ma r cu Pedro, je cun cahn: yu. Te jnhun nda je ni chn r je ma r cu Cristo, suu cu njnhun n yu chnu. Te squ yu chnu yha sha ri je

13Te

(Mr. 8.2730; Lc. 9.1821)

35 qutuu vehe, te vehe un cu ayuu ccandje ruh. Te tu nd v cundey cut squ i, ni jnhun xen je cjih i, tu na v cu sha jn nu i. 19 Te m r condiso jnu r sha r j qu vcoo ayuu ndaha Ya andv je ndacu ya jniu nu i. Te tca j cs r je ma sha ayuu ini ay v yha, suni cas je cyc nde andv . Te tca j cuha r jnhun sha i ini ay v yha, suni je cyc nde andv cuha jnhun. Ach y. 20 Ycun na te ni ndacu ya jniu nu te cscuha jn y, je ma cchi de nu n n ayuu je cu ya Cristo.

SAN MATEO16,17 Nani ayuu nu cn i condiqun i ruh, na cs i je cun ma i, te na cndiqun i ruh te cuha i jnhun ndoho i jnndho je squ r, vs na c i. 25 Chi nu nd yuu cun i ccu i nu jnndho quiji nu i je squ ruh, nu scuan te jnahn ndet i n cni. Te nu nd yuu, vs na c i je squ ruh, te cotecu i n cni. 26 Chi nd cuajnu vs na cndey yuu nihn i n y v , te nu qu v i nu jnahn ndet i? Chi t na jin cut chunaa ayuu je ccu nu i. 27 Chi ruh, Ya n nduu te, ndiji ri jin tca ndajh r, te yhyo luu cujhnu ri njnhun cjhnu Tt r. Ycun na te cuha ri tah nu n n ayuu nu ndese jniu ni casha i. 28 Te jenda cahn r jin r je sava te chin yh, ma c de chi nde cuni de je ma r, Ya n nduu te, ndcu ri jniu jn poder r.

Je n casthn Jess je c y

nde sa n quej Jess csthun cj y nu te cscuha jn y je jni hn quihn y uu Jerusaln. Te tca te jhnu jn st ccujhnu jn te cstn tutu ley, stho ndas de ya. Te cahni de ya, te nu un quv te natecu y, ach y. 22 Ycun na te Pedro, ni cana mhn de ya, te ni quej de chn de nu y: Naun chn ni scuan? Chi tu cn Ya Dios je cuu scuan. Tu jni hn cut ndoho n jnndho yha, ch de. 23 Te ni ndi cto ya nu Pedro, te ni cahn y jin de: Cujiyo quihn r, chi chn r n chn Satans. Chi te ndc st v rh cu r. Te tu jni ni r njnhun jni ni Ya Dios, chi sa suhva jni ni r njnhun cjeni ni ayuu. Ach y. 24 Ycun na te ni cahn y jin te cscuha jn y:

21Te

(Mr. 8.319.1; Lc. 9.2227)

17

Ycun na te nu i quv te Jess ni jeca ya Pedro jin Jacobo jin Juan ani Jacobo, cuahn s n ya jin de n yucu scn. 2 Te ycun, tucu ni nduu ya nu de. Chi ni ndinde n y njnhun nindii. Te sahma ya ni nducujn quy ndas , njnhun nduva luz. 3 Te ni cajitoni de je Moiss jin Elas, te ni cahyo jenahn, cndajnhn de jn y. 4 Te ni cahn Pedro jin y: Nac je vha je chin n yha. Te nu cn ni te na sha n n vehe ramada, n cuu m n, nga cuu Moiss, te nga cuu Elas, ach de.

(Mr. 9.213; Lc. 9.2836)

Je tucu ni nduu ya

SAN MATEO17 nn chn g de, te ni quiji vic nhun j yaa ndas , ni jesni nu de. Te nu vic un n cahn n jnhun: Yha cu She ri je man ndas r jin, te cs ni r jin. Na cni nahn r jnhun chn y. Ach. 6 Te je scuan ni cajini sho te cscuha n, te ni cajecava ndey de, chi yhyo ni cayh de. 7 Ycun na te ni quee Jess, te ni so y ndaha ya squ de. Te ni cahn y: Ndocu , te ma yhu r jijnhan r, ch y. 8 Te ni candacoto de, te tu te un n cjito de, chi m n na Jess. 9 Te ni cananuu de jn y yucu n. Te ni ndacu ya jniu nu de: Ma cchi r nu n n je scuan ni cajito r, chi nde na ntecu ma r, Ya n nduu te, ch y. 10 Ycun na te te cscuha jn y, ni cacajnhn de ya: Nu scuan te te cstn tutu ley Ya Dios, najeh ccahn de je cnu ndiji Elas xhna g, te s te quiji Ya cu Cristo? ach de. 11 Te ni cahn Jess jin de: Jenda cu je xhna g quiji n te cuu njnhun Elas, te sthva de ndh, ch tutu. 12 Te chn r jin r je j ni quiji te ni cuu njnhun Elas, te tu n jn ayuu je suu de cu. Te ni casha ndevha ayuu jin de ndh je n cacuu ni ma i. Te suni scuan stho i ruh, Ya n nduu te. Ach y. 13 Ycun na te te cscuha un, n cajechun ni de je cahn y je Juan te scundute, ni cuu de njnhun Elas.

36
Je n nasvha ya n schi jh y h

5Te

ni najin y jin de nu yuu cueh n. Te ni quee n te, ni jecu yt de nu y, te ni cahn de: 15 Cundh ni ni she y n, chi yhyo xen ndho i cuehy jh y h . Te je ni cuu cueh jnu ct i nu uhn jn n ndte. 16 Te ni quindeca n i nu te cscuha jn n, te tu n cu svha de i, ch de. 17 Te ni cahn Jess: ayuu yhyo nhni ni ccuu r chi tu ccandje r j cuu nduvha i. Nasaa ga quv condee r jin r? Te nasaa ga quv cuandey ni r jin r? Cuquihin sch un na quji i, ch y. 18 Te ni cahn y nu tach, te ni quendani ini sch un. Te ni nduvhani i m hora un. 19 Ycun na te te cscuha un, n cacajnhun s n de ya: Najeh tu n cu quenehen n tach un jjnhan n? ach de. 20 Te ni cahn y: Squ je tu ccandje nhin r j cuu sha r. Chi jenda cahn r jin r, je nu candje r vs n thlni, chva njnhun n ndqun mostaza, te cuu sha r tcani jniu y . Chi cuu cahn r je na cjiyo yucu yha quihn nga lado, te cujiyoni. Te tcni jniu chi cuu sha r, te nu candje nhin r j cu. 21 Te n tach scuan chi ma qunda cut quihn, te nu tu cacn tah r te coo ndite ni r. Ach y.

14Te

(Mr. 9.1429; Lc. 9.3743)

Je ni chn tucu ya je c y

jca cuu Jess jin de jjnhan de regin Galilea, te ni cahn y jin de:

22Te

(Mr. 9.3032; Lc. 9.4345)

37 M r, Ya n nduu te, nastu i ruh nu tca te xen. 23 Te cahni de ruh, te nu un quv te natecu r, ach y. Te ni canducuhy ndas ni de je ni chn y jnhun yha.

SAN MATEO17,18
Nd yuu cu je cujhnu ga

18

ni jin y uu Capernaum jin te cscuha jn y. Te te cstt xhun templo ni quecoo de, te ni cacajnhn de Pedro: Te maestro ma r jijnhan r, t cuha de xhn cuajnu ini templo, ch nan? ch de. 25 Te ni cahn Pedro: Cuu, ch de. Te n ni qu v de ini vehe, te xhna g Jess ni cahn y jin de: Ndese jni ni r, Simn? Tca te ccuu rey ini ay v yha, nd n cjicn de xhun renta jin xhun cuajnu uu? A n she de ch n yuu s n vehe? ch y. 26 Te ni cahn Pedro: Nu yuu s n vehe, ch de. Te ni cahn Jess: Nu scuan te t na nga cujhnu nu she rey je cacn xhn un n i. Scuan ni cahn y je cujhnu ya cu ya She Ya Dios. Te ni cahn y: 27 Te na chnaa y, nvha tu squ t ni y de. Nu scuan te cuhn nd yumar, te scne r gancho je jn chc, te tava r chc j jn xhna g. Te ndca r yuhu t, te ycuan nhn r n xhun j cnda chunaa r je cjicn de. Te quindca r n de je cu ruh jin rh. Ach y.

24Te

Squ xhun cuajnu ini templo

Te suni quv un n quecoo te cscuha un n y, te ni cacajnhn de ya: Nd n cjhnu ga nu yuu je ndcu Ya andv jniu nu? ach de. 2 Te ni cana ya n schi ll, te ni jeni ya i mh de. 3 Te ni cahn y: Jenda cahn r jin r, nu t nandi co ni r te cani ni r njnhun n schi ll, ma qu v cut r ndaha Ya andv j ndacu ya jniu nu r. 4 Nu scuan te ayuu je jni ni i je tu cjhnu i, njnhun jni ni schi ll yha, suu i cjhnu ga nu yuu je ndcu Ya andv jniu nu. 5 Te nani ayuu nu je squ ruh jeth i n schi ll njnhun schi yha, te ruh jeth i. Ach y.

(Mr. 9.3337; Lc. 9.4648)

Xen coo squ yuu qu v nu cuchi

nu n schi ll yha cndje i ruh, te nu qu v i cuchi sha nani ayuu, te vha ga nu ni conuhn n yso chnu sucn ayuu n, te que i chji ndute mar nu. 7 Nac xen cu jn yuu ay v , chi mni y j nduc squ v ayuu nu cuchi. Te mni scuan coo ini ay v . Te nac xen ndoho ayuu je squ v jnhan nu cuchi. 8 Nu scuan te nu ndaha r ch jh r sha je qu v r cuchi, vha ga cahnde r te scne r na quhn, nvha tu sha r cuchi.

6Te

(Mr. 9.4248; Lc. 17.12)

SAN MATEO18 Chi vha ga je coo chcu r ch coo t chndu r te qu v r n cotecu r n cni, vs je cndee ndnd ndaha r jh r te qu v r n uhn je cay n cni. 9 Te nu tnu r sha je qu v r cuchi, vha ga tava r te scne r na quhn, nvha tu sha r cuchi. Chi vha ga je coo nni tnu r te qu v r n cotecu r n cni, vs je cndee ndnd tnu r te qu v r n uhn infierno.

38 r jin de, nu scuan te je ni nduman de jn r ni sha r. 16 Te nu tu n jth de jnhun chn r, te quicna r n ch g ayuu quihn r jin n de, cuu i testigo jin r, te cunda cuchi de te nduman de jn r. 17 Te nu tu n jth tucu de jnhun ccahn te n, ycun na te casthun r nu yuu ccandje. Te nu tu n jth tucu de jnhun cahn ayuu ccandje n, te si r de na co de njnhun n te tu cndje nu Ya Dios ch te stt xhun renta. 18 Jenda cahn r jin r j tca j cs r je ma sha ayuu ini ay v yha, suni cas je cyc nde andv . Te tca j cuha r jnhun sha i ini ay v yha, suni je cyc nde andv cuha jnhun. 19 Te suni chn r jin r, nu u jnhan r ini ay v yha, nu cani ni r squ n je cacn tah r, nu scuan te m Tt r andv cuha ya je cjicn r. 20 Chi nu nd m ndtt ch n ayuu je cchihn i ruh, te ycuan ne ri jin i, ch y. 21 Ycun na te ni quee Pedro nu y, te ni cajnhn de ya: Nasaa jnu cone chnu ni na n jnhan n j sha de cuchi squ n? A nd ux jnu ch nan? ch de. 22 Te ni cahn Jess: Tu chn r jin r je ma x jnu, chi nde ux jnu je un xico ux.

Jnhun yt s qu lanchi je n sana

ma sj ni r nu n n schi ll yha. Chi chn r jin r je tc ndajh andv j ndto ya i, nn chin ya nu ma Tt r andv . 11 Chi ruh, Ya n nduu te, vji ri je jnma ri ayuu je n sana i nu Ya Dios. 12 Te ndese cjeni ni r? Nu n te ndca de n ciento lanchi, te nu sana n t, tu sto de cun xico xahn cun g t yucu, te ndic de quinanduc de qut n sana n? 13 Te nu ni nanihn de t, te nda je yhyo ga cs ni de jn qut n vs jin cn xico xahn cun g qut je tu n sna. 14 Te suni scuan m Tt r, Ya nde andv , tu cn y je jnahn ndet ni n schi ll yha.

10Coto

(Lc. 15.37)

Squ je cne chnu ni y nu jnhan y

nu jnhan r n sha de cuchi squ r, nu scuan te casthun r nu mahnni de je ni sha de cuchi squ r. Te nu ni jeth de jnhun ni cahn

15Te

(Lc. 17.3)

scuan te Ya nde andv , suhva cu je ne chnu ni y nu

23Nu

Jnhun yt s qu mozo je tu n ne chnu ni

39 yuu ndcu ya jniu nu: Cu njnhun n rey je cun de snda de jn mozo de je cta nu de. 24 Te ni quej de snda de jn i. Te ni caquindeca i n mozo je ta tjn milln peso nu de. 25 Te t na v nvha mozo un chunaa nu de. Te ni ndacu de jniu je na cyhu mozo un jn ash jn she jn tca ndajnu, te nucnaa xhun t. 26 Ycun na te ni jecu yt mozo un, te ni cahn ndah de jn patrn de n: Condetu n, te na chnaa ndh n xhun n, ch de. 27 Te m patrn ni cundh ni de mozo de. Te ni ine chnu ni de je ta mozo de n, te ni sia de je ma chnaa g. 28 Te ni quenda mozo un cuhn de, te ni najnhanni de jn n jnhan mozo de je ta jecu peso nu de. Te ni jn de te n, te ni quitu de sucn, te ni cahn de: Chunaa je ta r nu r, ach de. 29 Te jnhan mozo de un n jecu yt n de, te ni cahn ndah jn de: Condetu te na chnaa ndh ri xhun r, ach. 30 Te m de tu n cn de, chi ni chune de te un vca nde quv nachunaa je ta nu de. 31 Te tca jnhan mozo de ni cajito je scuan ni sha de, te ni cajnahuh ndas ni de. Te cuangoo de nu patrn de, te ni cacachi de ndh ndese ni cuu. 32 Ycun na te patrn un n nacana de mozo un, te ni cahn de jn: Mozo ndevha cu r. Chi ni ine chnu ni r ndh je ta r nu r, chi ni cahn ndah r jin r. 33 Te njnhun ni cundh ni r roh, suni scuan ni jini hn cundh ni r jnhan mozo r nu, ch de. 34 Te ni qut ndas ni patrn, te ni ndacu de jniu je na

SAN MATEO18,19 qu v veca nde nachunaa ndh je ta nu de. 35 Te ni jnu ni cahn y, te ch y: Njnhun ni sha rey un jn mozo de, suni scuan sha m Tt r andv jn tca rh nu tu cone chnu ni r nu jnhan r nde jin ini jin nu r, nu nani cuchi sha i nu r. Ach y jin de jjnhan de.

Squ je ma sto jnhan te jn ahan

19

Te nu n ndh ni cahn Jess tca jnhun yha, te ni quenda ya Galilea cuahn y. Te ni jin y regin Judea, nga lado yte Jordn, ichi n cne nindii. 2 Te cueh ayuu ni candiqun i ya, te ycuan n nasvha ya ayuu ccuh. 3 Ycun na te ni quecoo jecu te grupo fariseo nu y, chi ccuni de coto ndee de ya nu ndese cahn y. Te ni cacajnhn de ya: A y ley je cuu ndus n n te jn ash de nu nani squ cu, ch nan? ch de. 4 Te ni cahn y: A tu n ccahu r tutu i ndese ni sha Ya Dios ayuu nde xhna hn? Chi te jn ahan ni sha ya, ach. 5 Te suni ni cahn Ya Dios: Je ycuan cu je sto te tt de nn de, te quijnhan de jn ash de, te n na cuu ndnd de, ch Ya Dios, ach tutu. 6 Nu scuan te tu cu u jnhan de, chi n na cu. Je ycuan tu y vha je sto jnhan, chi je ni squjnhan Ya Dios cu, ch y.

(Mr. 10.112; Lc. 16.18)

SAN MATEO19 ni cacajnhn de ya: Nu scuan te naun ni ndacu Moiss jniu jenahn je nu sto n te ash de, te na cvha acta je ndus n de jn a? ch de. 8 Te ni cahn y jin de: Squ je nhni ni r jijnhan r, je ycuan n jhe Moiss jnhun je sto r ash r. Te nde xhna hn chi nasu scuan n cuu. 9 Te ruh chi chn r jin r, nu n te sto de ash de, te nu nasu j t jn ni a, te quijnhan de jn nga ahan, nu scuan te cs qu nd de a. Te nu n te condeca de ahan n ndus n, suni cs qu nd de a, ch y. 10 Ycun na te ni cacahn te cscuha jn y: Te nu ma cu sto te ash de, nu scuan te vha ga ma cndeca de ahan, ch de. 11 Te ni cahn y jin de: Jnhun ni cahn r yh, tu nhn jnu nu ndh te, chi m nene te je ni sha Ya Dios je nihn jnu nu. 12 Chi y tjn squ je js je ma cndeca te ahan. Chi sava te ni cacacu de je ma cu condeca de ahan. Te sava ga te ni sha ayuu je ma cu condeca de ahan. Te sava ga te ni cajeni ni ma de je ma cndeca de ahan squ je ndhv ni de jn jniu je ndcu Ya andv nu de. Te je cu cuath jnhun je ma cndeca de ahan, na cuth de nu scuan. Ach y.

40 ya xin i te cacn tah y jeh i. Te te cscuha jn y, ni cacahn de nu yuu vjicoo jn i. 14 Te ni cahn Jess: Cuha jnhun na qujicoo schi ll j nu r, te ma cs r je qujicoo i. Chi ayuu je ndi co ni i cani ni i njnhun schi yha, suu i qu v ndaha Ya andv j ndacu ya jniu nu i, ch y. 15 Te ni so y ndaha ya xin i jjnhan i. Te ni quenda ya ycuan cuhn y.

7Te

Je ni jcn tah Jess jeh schi ll

na te ni quecoo ayuu jin schi ll, j na s y ndaha

13Ycun

(Mr. 10.1316; Lc. 18.1517)

n te such n quee de nu Jess, te ni cajnhn de ya: Te vha cu n Maestro. Te cachi n, na jniu vha sha n te nihn tah na cotecu na n cni andv ? ch de. 17 Te ni cahn y jin de: Naun chn r je te vha cu ri? T ni n te vha y, chi m nni Ya Dios. Te nu cn r cotecu r n cni, te squcu r jniu n ndacu ya. Ach y. 18 Te ni cahn de: Ndni jniu cu nu scuan? Te ni cahn y: Ma chni r nd y. Ma cos qu nd jnhan r. Ma sacuhn r. Ma sajnhn r. 19 Cuath r nu tat r nu nan r. Te cundh ni r jnhan r njnhun cndh ni r ma r, ach y. 20 Te ni cahn te such un: Tc jniu yha je ni squcu n nd n lul n. Te na v cman g sha n nu scuan? 21 Te ni cahn Jess: Nu cn r squcu ndh r, cuhn te xco r ndh je nvha

16Te

(Mr. 10.1731; Lc. 18.1830)

Jnhun te cc

41 r, te cuha r n yuu ndah. Te nde andv cuha ya je ndet ndas coo r. Ycun na te quiji r condiqun r ruh quihn y, ach y. 22 Te te such un, n ni jini sho de jnhun yha, te ni cucuhy ni de te cuahn de, chi cc ndas de. 23 Ycun na te ni cahn Jess jin te cscuha jn y: Jenda cahn r jin r, te cc chi yhyo y qu vcoo de ndaha Ya andv j ndacu ya jniu nu de. 24 Te chn tucu ri jin r je yach g yha n camello ya yut cu, vs je qu v n ayuu cuc ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu i, ch y. 25 Te te cscuha jn y, yhyo ni canaa ni de je n cajini de jnhun yha, te ni cacajnhun jnhan de: Nd yuu cu je ccu nu scuan? 26 Te ni ndacoto Jess nu de, te ni cahn y: ayuu chi ma cu squ v i m i ndaha Ya Dios, te m y chi ndhni cuu sha ya, ach y. 27 Ycun na te ni cahn Pedro: Sa jjnhan n n casto n ndh je cnevha n, te cndiqun na nhn. Te na v nihn na nu scuan? ch de. 28 Te ni cahn Jess jin de: Ruh, Ya n nduu te, jenda cahn r jin r jijnhan r j n quv conene r mesa ndacu ri jniu, te yhyo luu cujhnu ri ini ay v j. Te quv n te m r je n cacondiqun r ruh, suni coycu r nu ux u mesa ndacu r jniu. Te snda r jniu ndhx

SAN MATEO19,20 u yucn ayuu Israel. 29 Te tca yuu je ni sto vehe, ch ani, ch cuha, ch tt, ch nn, ch ash , ch she, ch uhun, squ je cndiqun i ruh, te nanihn i n ciento g je scuan. Te suni nihn tah i cotecu i n cni. 30 Te cueh ayuu je vijna ccuu i nu, nduu i sand h . Te ayuu je vijna ccuu i sand h , nduu i nu. Ach y.

20

Te suhva cu je ndcu Ya andv jniu nu yuu: Cu njnhun n te ch uhun. Te n nehen ni quenda de, ndc de tjn mozo je taxn ndh uva de. 2 Te ni snda de jn mozo un j chnaa de n denario je quv . Te ni taj de te un cungoo je taxn uva de. 3 Ycun na te ni quenda tucu de njnhun cah n. Te ni jito de nu sava ga te cycu sni de nu yhu. 4 Te ni cahn de jn: Rh jjnhan r, cungoo taxn r uva r, te chunaa vha ri yhu r, ch de. Te te un cungoo de. 5 Te ni quenda tucu de je cucuu cahux u jin j cucuu cahun, te suni scuan ni nihn tucu de mozo. 6 Te je cucuu cahuhn ni quenda tucu de. Te ni nihn tucu de jecu g te cycu sni nu yhu. Te ni cahn de jn: Najeh chin sni r yha n ndica? ch de. 7 Te ni cacahn te n: Squ je t ni n n cna sa j sjniu n. Te ni cahn de jn te n: Nu scuan te suni m r quingoo r taxn r ndeh uva r, chi chunaa vha ri yhu r, ch de. 8 Te nu n ini, te te ch uhun ni cahn de jn te cjhnu nu

Jnhun yt s qu te csjniu

SAN MATEO20 mozo de: Cana xin te csjniu te chunaa r yhu de, te xhna g te ni qu vcoo sand h , te s te te ni qu vcoo xhna hn, ch de. 9 Te ni quecoo te je ni qu vcoo cahuhn. Te n denario ni caquihin n n de. 10 Ycun na te ni quecoo te je ni qu vcoo xhna hn. Te cjeni ni de je cueh g quiyhu de. Te nni denario ni caquihin n n de. 11 Te nu n caquihin de, te ni caquej de ccahn s de squ te ch uhun, ch de: 12 M n jijnhan n, ndica ni casjniu n, te ni candoho n j jihn. Te te yha j ni qu vcoo sand h , chi m n horani ni casjniu de. Te nuni ni chiyhu n sa jn de, ch de. 13 Te te ch uhun ni cahn jin n de: Amigo, nasu j t vha sha ri jin r. A tu n snda y je n denario quiyhu r, ch nan? 14 Nu scuan te quihin yhu r te quinuhun r. Chi cn r je te ni qu vcoo sand h yha, nu quiyhu de jn m r. 15 Te tu cuu sha ri ndese cn r jin xhun m r? Te ch ccusn ni r je n chiyhu vha ri de jjnhan de squ je vha ni r? ch de. 16 Te njnhun ni sha te ch uhun, suni scuan sha Ya Dios. Chi ayuu ccuu sand h , nduu i nu. Te ayuu ccuu nu, nduu i sand h . Chi cueh ayuu cna ya je candje i ya. Te jecuni i cndje, te ncji ya ma i je ndu i she ya. Ach y.

42 cscuha jn y. Te ni cahn y jin de: 18 Cuni sho r, chi je cungoo y uu Jerusaln vijna, te ycun nastu ayuu ruh, Ya n nduu te, nu sut ccujhnu jn n te cstn tutu ley. Te ndonda de squ r je c r. 19 Te squ v de ruh nu te nacin Roma je cyc Jerusaln cndacu jniu. Te tca te un scat de nu r. Te cani de ruh, te s te cahni de ruh jic cruz. Te nu un quv te natecu r. Ach y.

Je ni jcn nan Jacobo jin Juan n favor nu y

Je ni chn tucu Jess je c y

na te n ni quihin Jess ichi cuahn y uu Jerusaln, te ni cana s n ya ndhx u te

17Ycun

(Mr. 10.3234; Lc. 18.3134)

na te ni quee ash Zebedeo nu y jin she a Jacobo jin Juan. Te ni jecu yt a nu y, jcn a n favor nu y. 21 Te ni cajnhun y a: Na v cun r? Te ni cahn a: Cuha n jnhun je quv ndcu n jniu te conne ndnd she n yha xiin n, n i lado vha n, te nga i lado jec n, ach a. 22 Ycun na te ni cahn Jess jin Jacobo jin Juan: Tu cjini r na v cu je cjicn r. A cuu ndoho r jnndho njnhun je quji squ r? Te canda r ndoho xen r njnhun ndoho ri? Ach y. Te ni cacahn de: Cuu sha n. 23 Te ni cahn y jin de: Jenda je ndoho r jnndho njnhun je quji squ r, te ndoho xen r njnhun ndoho ri. Te je cnne r lado vha ri jin lado

20Ycun

(Mr. 10.3545)

43 jec r, nasu rh cu je cuha jnhun. Chi je y thva cuu tca te je n nacji Tt r, te te un nhn. Ach y. 24 Te ux g te cscuha jn y n cajini de jnhun yha. Te ni caqut ni de nu u ani n. 25 Te Jess ni cana ya de, te ni cahn y jin de: Cjini r ndese csha te ccujhnu nu yuu tc nacin. Chi cndacu nhin de jniu nu i, te m de cch ndese coo. 26 Te m r jijnhan r, chi ma sha r scuan. Chi nu nd n r cn cujhnu, sa suhva cuajnu r n jnhan r. 27 Te nu nd n r cn cuu nu, sa suhva sha r m r mozo nu jnhan r. 28 Chi suni scuan sha ruh, Ya n nduu te, chi nasu j vji ri je cuajnu ayuu nu r, chi sa suhva vji ri je cuajnu ri nu yuu. Te cuha ri ma r cuu r nvha jnama ri cueh ayuu, ach y.

SAN MATEO20,21 Na v sha ri jin r ccuni r? 33 Te ni cacahn de jn y: Je na ndndijin tnu n ccuni n, ch de. 34 Te ni cundh ni y de. Te ni tee ya ndaha ya tn de. Te ni candundijinni tn de. Te ni candiqun de ya cuangoo de jn y.

21

Je n nasvha ya u te cu

na te ni quenda ya jin de uu Jeric. Te cueh ndas yuu ni candiqun i ya. 30 Te yuhchi un cycu te cu. Te ni cajini de jnhun je yha Jess cuahn y, te ni cacana jee de: M n je cu n She yucn David, cundh ni ni sa, ch de. 31 Te ayuu un n cacahn i nu de je na cs de yuhu de. Te vhy g ni cacana jee de: M n je cu n She yucn David, cundh ni ni sa v, ach de. 32 Te ni jecu Jess, te ni cana ya ndnd te cu un, te ni cajnhun y de:

29Ycun

(Mr. 10.4652; Lc. 18.3543)

Te nu cucuyajni ya uu Jerusaln, te ni jin y jin te cscuha jn y uu Betfag, je ne jeh yucu Olivos. Te ni taj y u te cscuha jn y je qungoo de. 2 Te ch y jin de: Cuhn uu lul ne ichi n. Te ycuan nhn r n burra, nhn t jin n burro ll. Te ndaj r t , quijicoo r jn t nu r. 3 Te nu nd n cahn jin r, te cachi r nu: M Jtoho y jni hn y t , achi r. Ycun na te sini i t, quiji r jn t , ach y. 4 Te scuan ni cuu tc jniu yha nvha squcu jnhun ni cahn te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, ys n ttu: 5 Cachi r nu yuu uu Jerusaln je nan uu Sin: Yh condhe r je vji Rey r. Tu sjhnu ya ma y, chi m burrani ys y, jn burrito, she qut ndso. Ach tutu. 6 Ycun na te te cscuha un cungoo de, te ni casha de njnhun ni ndacu Jess jniu nu de. 7 Te ndca de burra jn she t, ni ndecoo de nu y. Te ni caso de sahma de squ t , te ni jecos y t . 8 Te chin cueh

(Mr. 11.111; Lc. 19.2840; Jn. 12.1219)

Je ni qu v Jess uu Jerusaln

SAN MATEO21 ayuu, te ni casc i sahma i ini ichi. Te sava ga i ni cajehnde ndaha , te ni cachucun i ini ichi. 9 Te ayuu cuangoo ichi n jn yuu cuangoo ichi yt, ccana jee i: Yhyo cjhnu Ya cu She yucn rey David. Yhyo vha Ya cu Ya je vji jn jniu m Jtoho y Ya Dios. Te yhyo cjhnu m Ya Dios. Ach i. 10 Te nu ni qu v ya uu Jerusaln, te ndh ayuu uu un n cacuva i, te cueh i cjnhun jnhan: Nd te cu te yha? ch i. 11 Te ni cacahn ayuu vjicoo jn y: Yha cu Jess je ncani jnhun Ya Dios, je vji nde uu Nazaret nda Galilea. Ach i.

44 ini templo: Yhyo cjhnu Ya cu She yucn rey David, ach i. Te ni caqut ni de. 16 Te ni cacahn de jn y: A tu jni r j scuan ccahn schi yha? ch de. Te ni cahn Jess jin de: Jni ri. Te n tu cahu r j yos n ttu i je suhva chn n te jn Ya Dios? Sha n j tca schi ll jn schi cjexin, vha ndas chn i je Ya cujhnu cu Cristo. Ach. 17 Te ni sto ya de. Te ni quenda ya uu Jerusaln, cuahn y nde uu Betania. Te ycuan n ndo ya jecu n.

Je n quenehen ya ayuu ini templo

Je ni chn y nu yjnu higo

na te ni qu v Jess ini templo chnu Ya Dios. Te ni quenehen ya tca yuu cjeen qut te cnaxco n yuu je soc i. Te ni scot ndey ya tca mesa te csty xhn, jn silla te cxc paloma. 13 Te ch y jin i: Ys n ttu i je cahn Ya Dios: Vehe ri chi vehe nu cjicn tah cu, ch Ya Dios. Te m r jijnhan r, chi njnhun ya cava acuhn ni canasha r. Ach y. 14 Ycun na te sava ayuu cua jn yuu chacu ni quecoo i nu y ini templo un. Te ni nasvha ya i. 15 Te sut ccujhnu jn te cstn tutu ley Ya Dios, ni cajito de tc jniu jhnu sha ya, te ni cajini de je ccana jee schi ll

12Ycun

(Mr. 11.1519; Lc. 19.4548; Jn. 2.1322)

jenhen nga quv cuanuhun y uu Jerusaln, te j y sco. 19 Te ni jito ya n nundhe higo, in yuhchi. Te ni jehn y jeh. Te t na ndeh ni nhn y, chi m ndahani in. Te ni cahn y jin: Vijna te ma cun cut g ndeh xin r, ach y. Te ni ichni yujnu higo n. 20 Te te cscuha jn y, ni canaa ni de cjito de. Te ni cacajnhn de ya: Ndese ni sha n j yachni ni ich yujnu higo? ach de. 21 Te ni cahn y jin de: Jenda cahn r jin r, nu candje r te t cani squ ni r, te cuu sha r jniu jhnu njnhun ni sha ri jin yujnu higo. Te nde jniu jhnu ga cuu sha r, chi nde cuu cahn r je cjiyo yucu yha, quihn nu mar, te sha njnhun

18Te

(Mr. 11.1214, 2026)

45 cahn r. 22 Te tca j cacn tah r jijnhan r, te nu candje r j nihn r, te nihn r. Ach y.

SAN MATEO21 Cuni nahn r jnhun yt yha: n te ni yo u she y de. Te ni cahn de jn n i: Sh, quihn r taxn r ndeh uva r vijna, ch de. 29 Te ni cahn i: Ma quihn na, ch i. Te ni cunu, te ni nacani ni i, te cuahn i nu jnu n. 30 Te te un n jehn de nu nga she de, te suni scuan ni cahn de jn i. Te ni cahn i: Cuu nu scuan, te quihn na, ch i. Te tu n jhn i. 31 Te ndese cjeni ni r? Je ndnd i, nd n i ni squcu jniu cn tat i? ch y. Te ni cacahn de: Schi j ni chn de jn xhna g, ach de. Te ni cahn Jess jin de: Scuan cu, te jenda cahn r jin r je te cstt xhun renta jin ahan cjica jnn, yach cnacani ni i je sto i cuchi i te qu vcoo i ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu i, te m r jijnhan r chi ma qu v r. 32 Chi ni quiji Juan, ni sten de ndese condiqun r jnhun nda, te tu n ccandje r jnhun ni cahn de. Te sa suhva te cstt xhun renta jin ahan cjica jnn, ni cacandje i jnhun ni cahn de. Te m r, vs ni cajito r j n cacandje i, te tu n cnacani cut ni r je candje r. Ach y.

Squ je ndso jnu Jess

ni qu v tucu ya ini templo chnu. Te nn stn y jnhun, te sut ccujhnu jn tca te jhnu je cndacu jniu nu yuu hebreo, ni quecoo de nu y. Te ni cacajnhn de ya: Nd n nihn jnu r j sha r jniu yha? Te nd n ni tee jniu squ r je sha r scuan? Ach de. 24 Te ni cahn Jess: Suni ruh, cajnhun r roh n jnhun jjnhan r, te nu cuu st cu r, ycun na te cachi r nu r nd n nihn jnu ri je sha ri jniu yha. 25 Nd n ni tee jniu squ Juan je ni scundute de? A Ya Dios ch tca te? ch y jin de. Ycun na te ni candajnhun m de: Nu cahn y je Ya Dios ni tee ya jniu un s qu Juan, te cahn de jn y: Nu scuan te najeh tu n ccandje r de? 26 Te nu cahn y je yuu ni catee jniu un s qu de, te cyhu y ayuu, chi ndvii i ccandje i je te ni nacani jnhun Ya Dios ni cuu ndije Juan. Ach de ccahn ma de. 27 Te ni cacahn de jn Jess: Tu cjini r, ach de. Ycun na te ni cahn y jin de: Ni ruh, suni ma cchi r nu r nd n ni tee jniu squ r sha ri jniu yha, ch y.

23Te

(Mr. 11.2733; Lc. 20.18)

Jnhun yt s qu te n csjniu nu uva

28Te

Jnhun yt s qu u she y

ni cahn g y jin de:

sho nga jnhun yt jjnhan r: Ni yo n te ch uhun. Te ni nachuhun de cueh ndeh uva. Te ni jes de corral, te ni sha de n nu chun ndeh un

33Cuni

(Mr. 12.112; Lc. 20.919)

SAN MATEO21,22 txn. Te ni jeni de n vehe scn nvha cuu coto de n chnu. Te ni sto de nu sava te sjniu nu, te cuu sava de ndeh jin. Te ni tee de ichi cuahn jic de. 34 Te m tiempo ndutt uva, te ni taj de jecu mozo cuanuquhin sava uva nu te csjniu n. 35 Te te un n cajn de mozo un. Te n i ni cacani de, te nga i ni cajehni de, te nga i ni cajhe de yu xin. 36 Te te ch uva ni taj tucu de jecu g mozo cuangoo, cueh g vs je xhna hn. Te suni scuan ni casha te un jn ndh mozo un. 37 Te je snd h na te ni taj de she de cuahn. Te jni ni de: Te n chi cuath de jjnhan de nu she ri. 38 Te te csjniu n, nu n cajito de nu she te ch uva, te ni cacahn ma: Te ch th cu je yha. Na chni y de, te ndo tah de cuu y, ch. 39 Te ni cajn de i, te ni caquenehen de i nga lado, te ni cajehni de i. Ach y. 40 Ycun na te ni cajnhun y de: Nu scuan te nu na quji te ch uva un, te ndese sha de jn te csjniu n? ch y. 41 Te ni cacahn de jn y: Ma cundh cut ni de tca te csha jniu n un, chi cahni de. Te cuha de uhun c uva un n nga sava te sjniu nu, cuu sava de ndeh jin. Te quv ndutt ndeh, te te n nacuha de sava ndeh nu te ch uva. Ach de. 42 Te ni cahn Jess jin de: Te n tu cahu r jnhun yha je yos n ttu i, je ruh cu njnhun n yu? Chi ch tutu: Yu je n casquhich te cjeni vehe,

46 yu yha nduu je qutuu vehe. M Jtoho y Ya Dios ni sha ya scuan, te cnaa ni y jto y jniu yha. Ach tutu. 43 Nu scuan te chn r jin r je cujiyoni je ndcu Ya Dios jniu nu r jijnhan r, te nacuha ya jniu un n nga ayuu je squcu vha i jniu ndcu ya njnhun cn y. 44 Te ayuu tu ccandje, ndoho i njnhun ndho ayuu je cot squ yu te jnhn i. Te quv snda Ya Dios cuchi, te ayuu tu ccandje, ndoho i njnhun ndho ayuu je n nga yu squ i te cundih i sha. Ach y. 45 Te sut ccujhnu jn te grupo fariseo ni cajini sho de tca jnhun yt n cahn y. Te ni cajechun ni de je squ ma de cu jnhun yt n cahn y squ te csjniu nu uva jin te cjeni vehe. 46 Te ni canduc de modo jn de ya. Te cyh de je qut ni ayuu, chi cjeni ni i je te ncani jnhun Ya Dios cu ya.

22

Ycun na te ni cahn tucu Jess nga jnhun yt jn de jjnhan de: 2 Scuan cu je ndcu Ya andv jniu nu yuu: Cu njnhun n rey je sha de n vico je nndha she y de. 3 Te ni taj de tca mozo de cuacana ayuu je ni chn de jn j qujicoo. Te ayuu n tu n ccuni i quijicoo i. 4 Te ni taj tucu de jecu g mozo quingoo, te ch de jn: Cahn jin yuu n cana ri un j iy thva ndeyu. Chi je ni jehni r stqu r jin tca g qut n

Jnhun yt s qu vico nndha

47 nduu, te ndh je y thva. Nehen jijnhan r vico nndha. Achi r jin i. Ach de. 5 Te ayuu n cana de n tu n csha i cuenta. Chi n i cuahn nu tu i, te nga i cuahn nu jnu sha i. 6 Te sava ga i ni cajn i tca mozo rey, te ni cascat i nu, te ni cajehni i. 7 Ycun na te yhyo ni qut ni rey. Te ni taj de soldado de ni jengoo, ni cajehni de ayuu n cajehni nd y n, te ni cajehmu de uu i. 8 Ycun na te ni cahn de jn sava ga mozo de: Ndh je y thva je co vico nndha. Te ayuu n cana ri n, tu y vha je qujicoo i chi nasu yuu vha ccuu i. 9 Nu scuan te cuhn jijnhan r tca n nquijnhan calle. Te cana r nu nasaa ayuu nihn r, na qujicoo i vico nndha. Ach de. 10 Te ni quendacoo mozo un cungoo tc ichi. Te ni castt de ndh ayuu n canihn de, cu ayuu cun, cu ayuu vha. Te scuan te ni chit yuu ini vehe nu iy vico nndha. 11 Te ni qu v rey ini vehe je cahn de jn yuu ni cutt. Te ni jito de nu n te je tu hun sahma je ni jhe de cuhun ayuu quijicoo vico nndha. 12 Te ni cahn de jn te n: Amigo, ndese ni qu v r yha j tu hun r sahma vico nndha? ch de. Te m te n tu n chn cut de. 13 Ycun na te ni cahn rey jin te cjeni coh: Jn de te cuhni r ndaha de jeh de, te quenehen r de na quhn de nu quhe nu n. Te ycuan ndhy de te nacay h yuhu de je ndho xen de. Ach rey. 14 Chi cna Ya Dios cueh

SAN MATEO22 ayuu je na cndje i. Te jecuni i candje, te m i ncji ya je ndu i she ya. Ach Jess.
(Mr. 12.1317; Lc. 20.2026)

Squ xhun renta

na te cuangoo te grupo fariseo. Te ni candajnhn de nu ndese sha de nvha cahn y n jnhun je nihn de cuchi squ y. 16 Te ni cataj de jecu te cscuha jn m de jn te grupo Herodes cuangoo de. Te ni cacahn de jn y: Maestro, cjini na j te chn nda cu n, te stn nda n ndese squcu ayuu nu Ya Dios. Te tu yh n je cahn ni n ayuu squ n, chi tu sha n cuenta ndese cu n n i, chi nuni sha n jn i. 17 Nu scuan te cahn n ndese jni ni n: A y vha je chnaa y renta nu rey nacin Roma je jn nacin y, ch tu? ch de. 18 Te ni jini Jess je cjito ndee de ya. Te ni cahn y jin de: Te sthni ccuu r. Najeh cjito ndee r ruh? 19 Stn xhun j jcona renta na cto ri, ach y. Te ni castn de n denario nu y. 20 Te ni jito ya, te ni cajnhun y de: Nd n nu cu je nde nu xhun yha, te nd s hv cu je nde yh? 21 Te ni cacahn de jn y: Nu jin s hv rey un cu, ch de. Ycun na te ni cahn y jin de: Nu scuan te nacuha r n rey un j y h cuenta nu de, te nacuha r n Ya Dios tca j y h cuenta nu ma y, ach y. 22 Te nu n cajini de je ndich n cahn y jnhun yha, te ni canaa

15Ycun

SAN MATEO22 ni de, te ni casto de ya, te cuangoo de.

Je n cacajnhn de squ je ntecu nd y

48 jin Jacob, ach Ya Dios. Chi vs je ni cajih de, te ctecu de nu iy m y, chi cu ya Ya sha je tcu ayuu n cni. Ach y jin de. 33 Te ayuu un n canaa ni i cjini nahn i jnhun stn y.

suni quv un n quecoo jecu te grupo saduceo nu y. Te te un ccahn je tu ntecu cut nd y. Te ni cacahn de jn y squ n jnhun, ch de: 24 Maestro, Moiss ni cahn de je nu n te cuu de, te ndo ash de, te nu t she de n yo jn a, nu scuan te cnu je ani de naquihin ash de, te she de je ccu jn a nucu nu nd y ani de. Ach Moiss. 25 Te uu na n yo ux ani. Te te n n quijnhan de jn ahan. Te ni jih de. Te je t she de n yo, te ni ndo ash de nu ni de. 26 Te te n suni ni jih de, te t na she de n yo tucu. Te suni scuan te un, nde jin ndhx de. 27 Te nu n ndh de ni cajih, te suni ni jih ahan n. 28 Nu scuan te quv ntecu nd y, nd n de cuu a ash de? Chi ndhx de ni condeca de a. Ach de jn y. 29 Ycun na te ni cahn y jin de: Yhyo cst v r jnhun squ je tu cjechun ni r je cahn tutu i, ni tu cjini r je iy poder Ya Dios je nastcu y nd y. 30 Chi quv ntecu nd y, te tu na jnhun quijnhan te jn ahan coo. Chi coo i njnhun ndajh Ya Dios andv . 31 Te squ je ntecu nd y, tu n ccahu r tutu jnhun je cahn Ya Dios jin r? 32 M r cu Ya Dios Abraham jin Isaac

23Te

(Mr. 12.1827; Lc. 20.2740)

Jniu cnu ndas g je n ndacu Ya Dios

na te te grupo fariseo ni cajini de je n cajes te saduceo yuhu de ni sha ya. Te ni candutt de nu y. 35 Te n de je cu te stn tutu ley Ya Dios, ni cajnhn de ya, chi coto ndee de ya cun de: 36 Maestro, nd n cu jnhun ndcu jniu cnu ndas g nu ttu ley? ach de. 37 Te ni cahn Jess jin de: Coo man ndas r jin m Jtoho r Ya Dios, nde jn ndas r sha r ndh je cs ni y, nde jin ini jin nu r, jin n j njnn r, ach tutu. 38 Yha cu jniu ndcu ya je cujhnu ga te cnu ndas g. 39 Te jniu u je n ndacu ya, suni scuan chn: Cundh ni r jnhan r njnhun cndh ni r ma r. 40 Te chji ndnd jnhun yha n quenda ndh ley je n tee Moiss, jin ndh je n castn te ni canacani jnhun Ya Dios, ach y.

34Ycun

(Mr. 12.2834)

Squ je cu Cristo she yucn David

nn cycu tt g te fariseo un, te Jess ni cajnhun y de: 42 Ndese cjeni ni r squ Cristo? She nd ycn cu ya?

41Te

(Mr. 12.3537; Lc. 20.4144)

49 Te ni cacahn de: She yucn David, ach de. 43 Te ni cahn y jin de: Nu scuan te ndese cu je David ni cahn de Jitoho de ya, ni sha Espritu Santo nde jenahn? Chi ni cahn de: 44 M Jtoho y Ya Dios ni cahn y jin Jtoho r, Ya quiji: Cuco r lado vha ri nu cujhnu r, te na sha ri je quende r poder tca j cjito uh roh. Ach Ya Dios. Ach David. 45 Te nu she yucn David cu Cristo, te ndese cu je ni chn de je Jtoho de cu ya? ch y. 46 Te ni n de tu n cu sti cu cut de jnhun nu y. Te nde quv n tu ni n de n chndey ni de cajnhn de ya.

SAN MATEO22,23 je casha de. Chi cnujnahan ni de cuhni de cueh jnhun tutu i jne de jn ndaha de. Te suni cscni ga de yuhv yushma de je sten je ccujhnu ga de vs nga ayuu. 6 Te cnujnahan ni de cuco de nu silla yhn g nu cyeji ayuu vico, jn silla yhn g ini vehe i sinagoga. 7 Te suni cnujnahan ni de je cahn yhn yuu jin de nu calle, jin j cahn i maestro jin de. 8 Te m r jijnhan r, ma cuha r jnhun je cahn ayuu maestro jin r. Chi nu ccuu ndh r j ccuu r hermano, te y nni Maestro r je cu ruh, Cristo. 9 Te ma chihn r ni n te ay v yha je cahn r padre jin de. Chi y nni Tt r jijnhan r, Ya nde andv . 10 Te suni ma cuha r jnhun je cahn i jitoho jin r. Chi y nni Jitoho r, te suu cu ruh, Cristo. 11 Te te mhu r jijnhan r je jejnu nu jnhan, suu de cu je cujhnu ga. 12 Chi te je sajhnu de m de, sa ndulul de. Te te je slul de m de, sa ndujhnu de. 13 Nac xen ndoho rh te cstn tutu ley jin rh te fariseo, chi te sthni ccuu r. Chi cjes r je qu v ayuu ndaha Ya andv j ndacu ya jniu nu i. Chi tu qu vcoo m r, ni tu cjhe ro jnhun qu vcoo ayuu nduc qu v. 14 Nac xen ndoho rh te cstn tutu ley jin rh te fariseo, chi te sthni ccuu r. Chi cquende r vehe ahan n caquendo ndh. Ycun na te cjicn tah nahn r nvha cani ni ayuu je t na cuchi r. Je ycuan xen g ndoho r castigo.

Je ni chn y je iy cuchi de jjnhan de

23

Ycun na te ni cahn Jess jin yuu jin te cscuha jn y: 2 Te cstn tutu ley Ya Dios jin te grupo fariseo, cjeni ni de je ndso jnu de je sten de ley je ni jhe ya nu Moiss. 3 Nu scuan te cuath r te squcu r tca j cndacu de nu r. Te ma sha r njnhun csha m de. Chi ccahnni de, te tu csqucu de. 4 Chi suni cstn de tca ley ni catava ma de je y sha, te ctee de squ yuu, te tu ccundey i squcu i. Te m de jjnhan de, chi ni n xin ndha de tu cscnda de je squcu de. 5 Te mni squ je na cujnhn yuu de cu ndh

(Mr. 12.3840; Lc. 11.3754; 20.4547)

SAN MATEO23 xen ndoho rh te cstn tutu ley jin rh te fariseo, chi te sthni ccuu r. Chi n uhun chi jn n mar cjica cuu r cnduc r n ayuu scandje r shn ma r. Te nu ni candje i, te csha r j vihy g cu cuchi i je quihn i infierno vs ma r. 16 Nac xen ndoho r, chi ccuu r njnhun te cu j sten ichi nu yuu. Chi ccahn r: Nu nd te jjnhun ty de, te nu cahn de je Ya Dios je nde ini templo na cuha ya castigo nu ma squcu de, ycun na te tu cnu squcu de. Te nu cahn de je Ya Dios je chi oro je iy ini templo, na cuha ya castigo nu ma squcu de, ycun na te cnu squcu nahn de, ccahn r. 17 Te cn te cu ccuu r j cast v r jnhun ccahn r. Nd n cu je cujhnu ga, oro un ch Ya Dios je nde ini templo je shi oro un? 18 Te suni ccahn r: Nu nd te jjnhun ty de, te nu cahn de je Ya Dios je chi altar na cuha ya castigo nu ma squcu de, ycun na te tu cnu squcu de. Te nu cahn de je Ya Dios je chi ndajnu je csoc nu altar, na cuha ya castigo nu ma squcu de, ycun na te cnu squcu nahn de, ccahn r. 19 Te cn te cu ccuu r j cast v r jnhun ccahn r. Nd n cu je cujhnu ga, ndajnu ycu nu altar, ch Ya Dios je shi y ndajnu n? 20 Nu scuan te te jjnhun ty , te nu ndcunehen de Ya Dios je chi altar, nu scuan te nde jin ndajnu

50 ycu nu altar ndcunehen de. 21 Te te je jjnhun ty , te nu ndcunehen de templo, nu scuan te nde jin Ya Dios je nde ini templo ndcunehen de. 22 Te te jjnhun ty , te nu ndcunehen de andv , nu scuan te suni ndcunehen de mesa Ya Dios te nde jin m Ya Dios je nde nu mesa un. 23 Nac xen ndoho rh te cstn tutu ley jin rh te fariseo, chi te sthni ccuu r. Chi csha r x ux nuhn tamn jin yuc ans jin yuc comino, te csoc r n n squ tca x un n Ya Dios. Te csto r jnhun cnu ndas g nu ley, suu je cca nda r, jin j cundh ni r jnhan r, jn j candje r. Tca j yha cnu sha r n, te suni ma sto r j soc r tca yc n. 24 Ccuu r njnhun te cu j sten ichi nu ayuu. Chi csqucu r n je lul g un, te csto r j cnu g. Te suu cu njnhun je ctava r chcn ndh je hun nu ndxi, te ccoc r n qut chnu je nan camello. 25 Nac xen ndoho rh te cstn tutu ley jin rh te fariseo, chi te sthni ccuu r. Chi njnhun je cnacate r yt vaso jin yt coh. Te ichi ni r chi hun mni m jnhun cuhn jn jnhun ndyo ni. 26 Te cu ccuu r, fariseo. Xhna g sha r j coo ndoo ini anu r, te ycun na te suni coo ndoo tca j casha r j cjito ayuu nu. 27 Nac xen ndoho rh te cstn tutu ley jin rh te fariseo, chi te sthni ccuu r.

15Nac

51 Chi cnda r njnhun vehe nd y nu panten je cyaa. Chi ichi yt jto luu, te ichi ni hun chit yqu nd y jin tca j tehy. 28 Te scuan ccuu m r, chi ichi yt r casha r je te nda ccuu r n yuu. Te ichi ni r hun chit jnhun sthni jn jnhun n. 29 Nac xen ndoho rh te cstn tutu ley jin rh te fariseo, chi te sthni ccuu r. Chi csha r vehe squ nu y ndji nd y ji r, te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te csha luu r vehe squ nu y ndji tca te ni yo nda. 30 Te ccahn r: Nu je suni ycu y tiempo je n cotecu nd y ji y, te ma squ v nduu y jin de je chni y te ni canacani jnhun Ya Dios, ach r. 31 Te scuan ccahn nda r je ma r ccuu yucn ayuu ni cajehni te ni canacani jnhun ya. 32 Nu scuan te tca cuchi je n casquj nd y ji r, mni un csha ga ma r. 33 Va she co ccuu r, chi xen r njnhun co. Ndese ccu r j ma jnahn ndet r quingoo r infierno? 34 Nu scuan te taj r tca te nacani jnhun Ya Dios nu r, jin tca te ndch j castn jnhun ya. Te sava de cahni r, te sava de cata caa r jic cruz. Te sava ga de cani r de ini tc vehe i sinagoga, te scnu r de quingoo de tc uu. 35 Te scuan te condee cuchi squ ma r je n cajehni ji r tca te nda, xhna g nde Abel te nda, te nde Zacaras she Berequas, te ni cajehni de ini templo sava mhu

SAN MATEO23,24 cuarto i jin altar. 36 Jenda cahn r jin r je tca cuchi yha condee squ yuu iy vijna.

Je cucuhy ni y jto ya uu Jerusaln

uu Jerusaln, jhni r te cnacani jnhun Ya Dios, te jhe ro y xin te tj Ya Dios vjicoo nu r. Te cueh jnu ni cuni r nastt r she r, njnhun nduj j nastt t she t chji ndijn t , te tu n cn r. 38 Nu scuan te vijna te sto uun na ri roh jn she r. 39 Chi chn r jin r j nd vijna te ma cto cut g r nu r, chi nde quiji quv je cahn she r: Yhyo vha Ya cu Ya vndiji jn jniu m Jtoho y Ya Dios, achi i. Ach y.

37Rh

(Lc. 13.3435)

Je n cachi y je n templo

24

Te ni quenda Jess ini templo chnu cuahn y. Te ni quecoo te cscuha jn y, te ni cacahn de jn y squ tc vehe je ndejnhan je cu m templo un. 2 Te ni cahn y jin de: Tca j cjito r yha, jenda cahn r jin r je quiji quv je ma cso jnhan ga ni n yu, chi ndh jnan. Ach y.

(Mr. 13.12; Lc. 21.56)

Na sea coo nu cucuyajni ndh ay v

ni jehn y jin te cscuha jn y nde yucu Olivos, te ni cuco ya ycun. Te ni quecoo de nu y, te ni cacajnhun s n de ya: Casthun n nd qu v coo tca j n cachi n j coo. Te na sea

3Te

(Mr. 13.323; Lc. 21.724; 17.2224)

SAN MATEO24 coo nu ni cuyajni quv ndji n jn j jnu ay v ? ch de. 4 Te ni cahn Jess: Coto r j ma stah ni n de rh. 5 Chi quijicoo cueh te je stah jn s hv r. M r cu Cristo, achi de. Te scuan sth de cueh ayuu. 6 Te nihn r jnhun je tca lado iy guerra, ch je yajni coo guerra. Te ma yhu r, chi cnu coo scuan. Te ni n tu jin quv ndh ay v . 7 Chi ndonda nacin squ nga nacin, te ndonda uu squ nga uu je cuajnhan. Te coo jnam jin cuhy xen. Te chha chcuan jna. 8 Te tca j yha ccuu jnndho quej xhna hn g. 9 Ycun na te nastu i rh jjnhan r j stho i rh te cahni i rh. Te ndh ayuu qut ni i nu r je squ ruh. 10 Te quv n chi cueh ayuu candje caca yt i, te qut ni i nu jnhan i, te nastu jnhan i. 11 Te canecoo cueh te sth, te cahn de je jnhun Ya Dios cnacani de, te sth de cueh ayuu. 12 Te nducueh jniu n, te je ycuan cueh i ma co man g i. 13 Te ayuu cu nhin jn jnhun ri nde quv jnu, ayuu n chi ccu. 14 Te jnhun yha s qu ndese ndcu Ya Dios jniu, cuit nu n chnu ay v , nvha cuni ayuu tc nacin. Ycun na te jnu ay v . 15 Te Daniel, te ni nacani jnhun Ya Dios, ni tee de jnhun n te n j quji. Te rh j ccahu tutu n, na jchun ni r. Chi n quv te cuni r je sha ndevha de je st v de tc ndajnu i ini templo, te cu de ini lugar i. 16 Te

52 nu cuni r je scuan cu, te ayuu cyc regin Judea, na cnu i caa i yucu quingoo i. 17 Te ayuu cycu n quhe, ma nd v i ini vehe je qunehen i ndajnu i, chi cnu cunu yach i nvha ccu i. 18 Te ayuu chin nu tu, ma ndji i vehe je quhin i sahma i. 19 Te quv n nac je ndah ahan cuhun she jn ahan cndeca yqu n, chi ma cnihin a cunu yach a. 20 Te cacn tah r je ma quji jnndho un j cunu r m tiempo cun yuhv ni quv ndtt. 21 Chi je quej un te coo cueh jnndho xen, je n tu coo scuan nde quv n jeco ay v te nde vijna. Te je nd h jnndho n te ni ma co ga je scuan. 22 Te nu t nast y Ya Dios tiempo jnndho n, te ni n ayuu ma ccu cut i. Te je squ yuu ccandje je n nacji ya, je ycuan nast y ya tiempo un. 23 Nu scuan te nu n ayuu cahn jin r: Yh condhe r ne Cristo, ch: Ycun condhe r ne ya, achi i, te ma candje r j cahn i. 24 Chi canecoo te csth j achi de je Cristo cu de, ch achi de je te ncani jnhun Ya Dios cu de. Te sha de jniu jhnu je naa ni ayuu coto i, nvha sth de nde ma yuu n nacji ya, te nu na cu. 25 Je ni casthun r nu r vijna nde n tu coo. 26 Nu scuan te nu cahn ayuu jin r: Cucondhe r, chi nde nu hun th ne ya, achi i, te ma quihn r condhe r. Ch nu cahn i: Nehen condhe r, chi ini vehe yha ne ya, achi i, te ma candje r jjnhan r. 27 Chi njnhun je ndnde

53 sha taja te cndijin nde ichi n cne nindii jn nd ichi n que nindii, suni scuan coo quv ndiji ruh, Ya n nduu te, chi ndh ayuu coto. 28 Te njnhun je cutt tji ndni cu nu cat qut n jh, suni scuan coo tca j ni chn r ndni cuni nu chyo ayuu.

SAN MATEO24 quv jin hora je ndji ri, t ni n ayuu jin, ni m ndajh chyo andv , ni m r, She Ya Dios. Chi m n ni Tt r Ya Dios cu je jin. 37 Chi njnhun ni cuu quv ni yo No, suni scuan coo quv ndiji ruh, Ya n nduu te. 38 Chi quv n, nde n tu cuun sa xen, te cyeji i cjihi i, cnandha i, te cjhe i she s h i je nndha, nde ni jin quv je ni qu v No ini barco chnu je nan arca. 39 Te tu n ccandje ayuu je cuun sa xen, te ni cuun, te ni ndaa ndute ni cajih ndh i. Te suni scuan coo nu na ndji ruh, Ya n nduu te. 40 Te quv n cone u te sjniu nu tu. Te n de naquihin ri, te nga de ndo. 41 Te coo u ahan je ndco chnu, te n a naquihin ri, te nga a ndo. Scuan cuu je sava ayuu naquihin ri te sava i quendo, chi tu n ccandje i. 42 Nu scuan te ndito na co ni r, chi tu cjini r na quv ndiji Jitoho r. 43 Te na chhun ni r je cahn jnhun yt yha: Te ch vehe, nu je jin de na hora quiji acuhn, te condito de, te ma cuha de jnhun scuhn ndajnu vehe de n. 44 Te rh jjnhan r, suni scuan coo thva r, chi m hora je t na v cjeni ni r, te ndiji ruh, Ya n nduu te.

36Te

na te nu ni ndh tca jnndho quv n, te cojn nndii, te yo ma nd g. Te nngoo qu m andv . Te tca j in andv chi qus i. 30 Ycun na te coto ayuu nu ma r, Ya n nduu te, ndiji ri ichi ndv . Te ndahy ayuu tc nacin n chnu ay v . Te coto i nu ruh, Ya n nduu te, ndiji ri jin vc andv , te condiso ri cueh poder, te yhyo luu cujhnu ri. 31 Te taj r ndajh r quingoo, te tv nhin ya trompeta. Te quinastt y ayuu n nacji ri ndcn lado ay v , nde n lado ay v jn nd nga lado. 32 Vijna te scuha r ndese sha nundhe higo: Nu je ni nane numa, te ni najee ndaha, te cjini r je j ni cuyajni tiempo jihn. 33 Te suni scuan nu ni cajini r je n quej cu tc jniu je ni chn r, ycun na te na jchun ni r je n cuyajni quv ndiji ri, te yach coo. 34 Jenda cahn r jin r je ma c ndh ayuu je cto jnndho n, chi nde squcu ndh jniu n. 35 Andv jn y v chi naa, te tca jnhun chn r chi ma n, chi ndh squcu.

(Mr. 13.2437; Lc. 21.2533; 17.2630, 3436)

29Ycun

Ndese coo quv ndiji Ya n nduu te

Jnhun yt s qu mozo

scuan te coo r njnhun n mozo je ndto xin te squcu vha. Te m patrn ni jeni de mozo un j cto i ayuu vehe de, nvha scji i m hora. 46 Te

45Nu

(Lc. 12.4148)

SAN MATEO24,25 yhyo ndet mozo un j nu ni ndee patrn, te cuni de je scuan squcu vha i. 47 Jenda cahn r jin r je cani de mozo un j cto i ndh ndajnu de. 48 Te nu mozo sha n cu i, te jni ni i je ma ndji yach patrn i, 49 te quej i cani i jnhan mozo i, te caji i coho i jn te cnajni, 50 nu scuan te ndeeni patrn quv je tu ndtu i jn hora je t na v jni ni i. 51 Te stho xen de i, te squ v de i nu chin te sthni. Te ycuan ndhy i te nacay h yuhu i je ndoho xen i. Ach y.

54 r jin m r. Vha ga quingoo r n cyhu, te cuaan r j cu m r. Ach i. 10 Te nn cungoo i cuaan i, te ni queeni te nandha. Te schi chyo thva un, n qu vcoo i jn de vico nndha de. Te ni ndihy yehy . 11 Te ni cunu, te ni quecoo uhn g schi s h un. Te ni cacahn i jn te nndha: Nune n yhy na qu vcoo n, ch i. 12 Te ni cahn ma de: Nd nu vjicoo r? Chi tu jn r roh, ch de. Ach y. 13 Ycun na te ni cahn y: Nu scuan te ndito coo ni r, chi tu cjini r na quv na hora ndiji ruh, Ya n nduu te. Ach y.

25

Te suhva cu je ndcu Ya andv jniu nu yuu: Cu njnhun n vico nndha. Te ni yo ux schi s h je n caquihin i linterna cndaha i, te ni quendacoo i cuajnahan i n te nandha. 2 Te uhn i chi t ndito xin i, te uhn i chi ndito xin i. 3 Te schi t ndito xin, cndaha i linterna i, te tu cndaha i petrleo je nchuhun i. 4 Te sch ndito xin, chi cndaha i botella petrleo jin linterna i. 5 Te nn ccu quiji te nandha n, te ni quee mhn, te ni caquix ndh i. 6 Te nu n cuu sava u, te ni cajini i je ccana jee: Je vji te nandha. Cungoo quijnahan r de jjnhan r, ch. 7 Ycun na te tca schi s h un n candonda i, te ni casthva i linterna i. 8 Te schi t ndito xin, ni cacahn i jn schi ndito xin: Cuha jecu petrleo nu r jijnhan r, chi cuandahv linterna r, ach i. 9 Te ni cacahn sch ndito xin: Ma cu, chi ma cnda je cu m

Jnhun yt s qu ux schi s h

suhva cu je ndcu Ya andv jniu nu yuu: Cu njnhun n te je quihn jic de nga uu. Te nde n tu quihn de te ni cana de mozo de jjnhan, te ni jhe nu de xhn de nu i, je na sjniu i jn nvha nducueh. 15 Te nu n i ni jhe de uhn mil xhun ca. Te nu nga i ni jhe de u mil. Te nu nga i ni jhe de n mil. Scuan ni jhe de, chi jn de nasaa canda n n i sjniu i jn. Ycun na te ni quihin de ichi cuahn jic de. 16 Te mozo je n quihin uhn mil xhn, ni sjniu de jn. Te ni nihn de uhn g mil squ . 17 Te mozo je n quihin u mil xhn, suni ni nihn de u g mil squ . 18 Te mozo je n quihin n mil xhn, ni jehn de ni jete de ya, te ni chish de xhn patrn de. 19 Te ni yha cueh tiempo, te ni ndee patrn mozo un jjnhan. Te

14Te

Jnhun yt s qu te n jhe nu xhun n tca mozo

55 ni nandacn de cuenta nu i. 20 Te ni quee mozo je n quihin uhn mil xhn un, te ni nacuha de xhn un n patrn de jn hn g mil je ni nhn de squ . Te ni cahn de: Ni jhe n hn mil nu n, te yha y hn g mil je ni nhn na s qu . Ach de. 21 Te ni cahn patrn jin de: Iy vha nu scuan. Yhyo vha mozo cu r j squcu vha r. Chi vha ni squcu r n jniu llni, te vijna te cuha ri jniu jhnu ndacu r. Te qu v r n cus ni r jin r. Ach de. 22 Ycun na te ni quee mozo je n quihin u mil xhn un. Te ni cahn de: Ni jhe n mil nu n, te yha y g mil je ni nhn na s qu . Ach de. 23 Te ni cahn patrn jin de: Iy vha nu scuan. Yhyo vha mozo cu r j squcu vha r. Chi vha ni squcu r n jniu llni, te vijna te cuha ri jniu jhnu ndacu r. Te qu v r n cus ni r jin r. Ach de. 24 Te ni quee mozo je n quihin n mil xhn un, te ni cahn de jn patrn: Je jn na nhn j te xen cu n. Chi cueh g cun ni vs je cu sha mozo ni, te cueh g nndacn n vs je ni jhe n. 25 Te je ycuan n yhu n, te ni jehn na n chishi n xhun n chji uhun. Te yh na ncuha na xhun n. Ach de. 26 Te ni cahn patrn jin de: Mozo cux cu r te mni jniu n sha r. Chi jni ni r je cueh g cun r vs je cuu sha mozo r, te cueh g nndacn r vs je ni jhe ri. 27 Nu je ni chne r xhun r nu banco nu, te je n ndee r te naquihin ri xhun r nde jin she xhun n.

SAN MATEO25 Ach de jn i. 28 Te ni cahn de jn tca g mozo de: Nu scuan te quende r mil xhun j nu i, te cuha ro n mozo nvha ux mil. 29 Chi ayuu je nvha, sa quiji ga nu i, te conevha cueh i. Te ayuu je tu nvha, sa cujiyoni vs jecu je nvha i. 30 Te mozo yha j tu sjniu vha, quenehen r i na quhn i nu quhe nu n. Te ycuan ndhy i te nacay h yuhu i je ndoho xen i. Ach patrn un.

ni cahn g y: n quv te ndiji m Ya n nduu te, te cuu ya Rey nu yuu. Te tc ndajh y cu n xiin ya. Te cuco ya mesa nu ndcu ya jniu, te yhyo luu cujhnu ya. 32 Te ndutt ayuu tc nacin nu y. Te ss n ya i jjnhan i, njnhun cs n lanchi jn ndixh sha te ndto t. 33 Te ayuu vha je cu njnhun lanchi, chuc y i lado vha ya. Te ayuu ne je cu njnhun ndixh, chuc y i lado jec y. 34 Ycun na te cahn Rey jin yuu chin lado vha ya: Nac ndet r je ni sha Tt r jin r. Nehen qu vcoo r n ndcu r jniu. Chi nde quv n jeco ay v te je ni sthva ya nu ndacu r jniu. 35 Chi ni ji r sco, te ni cajhe ro j n yeji r. Ni jich r ndute, te ni cajhe r j n jihi ri. Ni quiji ri nde uu jic, te ni cajhe n r vehe ni ndo ri. 36 Ni cuman sahma ri, te ni cajhe r. Ni cocuh r, te ni jecondhe r ruh. Ni ine ri veca, te suni ni jecondhe r ruh. Scuan cahn

31Te

Squ je co juicio tc nacin

SAN MATEO25,26 y jin yuu chin lado vha ya. 37 Ycun na te cahn ayuu vha un jn y: Na quv n cajito n nhn j j ni sco, te ni cajhe na j n yeji n, ch j jich ni ndute, te ni cajhe n n jihi n? 38 Te na quv n cajito n j n quiji n nd uu jic, te ni cajhe n n vehe ni ndo n, ch j cman sahma n, te ni cajhe n? 39 Te na quv n cajito n j cuh ni, ch j ne n veca, te ni jecondhe n nihn? achi i. 40 Ycun na te cahn Rey jin i: Jenda cahn r jin r j n ni casha r scuan jn n tc hermano r je ccandje, vs ayuu nu ga cu i, te nu ma r ni casha r. 41 Ycun na te suni cahn Rey jin yuu chin lado jec y: ayuu jnahn ndet ccuu r. Cujiyo quingoo r n uhn je cay n cni, nu iy thva cone jexen jin tca tch je cjejnu nu. 42 Chi ni ji r sco, te tu n cjhe ro j cji r. Ni jich r ndute, te tu n cjhe ro j coho ri. 43 Ni quiji ri nde uu jic, te tu n cjhe n r vehe ndo ri. Ni cuman sahma ri, te tu n cjhe r. Ni cocuh r, ni ine ri veca, te tu n jcondhe r ruh. Scuan cahn y jin yuu chin lado jec y. 44 Ycun na te cahn ayuu un jn y: Na quv n cajito na nhn j j ni sco, ch j jich ni ndute, ch j n quiji n nd uu jic, ch j cman sahma n, ch j cuh ni, ch j ne n veca, te tu n cjhe na j cman nu n? Achi i. 45 Ycun na te cahn y jin i: Jenda cahn r jin r, je tu n csha r scuan jn ni n

56 tc hermano r je ccandje, vs ayuu nu ga cu i. Nu scuan te suni nu ma r cu je tu n csha r, achi y. 46 Ycun na te quingoo ayuu un n ndho i n cni. Te ayuu vha un qu vcoo i nu ctecu i n cni. Ach Jess.

Je n casqujnhan de jnhun je jn de Jess

26

Te nu n ndh ni cahn Jess tca jnhun yha, te ni cahn y jin te cscuha jn y: 2 Je cjini r je u na quv te coo vico pascua. Te ruh, Ya n nduu te, nastu i ruh je c r jic cruz, ach y. 3 Ycun na te sut ccujhnu, jn te cstn tutu ley, jin tca te jhnu je cndacu jniu nu yuu hebreo, ni candutt de ini patio vehe palacio ma st cujhnu ga je nan Caifs. 4 Te ni candajnhn de ndese jn de Jess jin jnhun sth, te cahni de ya. 5 Te ni cacahn de: Ma jn y de m qu v vco, chi ndonda ayuu squ y, ach de.

(Mr. 14.12; Lc. 22.12; Jn. 11.4553)

Jnhun ahan je n chuhun perfume xin y

ne Jess uu Betania vehe Simn, te ni ndoho cuehy stehy. 7 Te ni quee n ahan nu y, ndh a n frasco yu luu je hun aceite perfume je yhyo yahu nd. Te ni chuhun a xin y nn j yji y sta. 8 Te ni cajito te cscuha jn y, te ni caqut ni de, te ni cacahn de:

6Te

(Mr. 14.39; Jn. 12.18)

57 Najeh cu je n sani perfume ji? 9 Chi cuu xc yahu y n, te cuha yo xhun n yuu ndah. Ach de. 10 Te ni jini Jess jnhun ccahn de. Te ni cahn y jin de: Naun csha r j ncani uh ni ahan yha? Chi n jniu vha cu je ni sha a jn r. 11 Chi nn coycu yuu ndah jn r, te ruh chi tu condee r jin r. 12 Chi je n chuhun a perfume yha ruh, suu cu je ni sthva a ruh nde quv qundji ri. 13 Jenda cahn r jin r je n chnu ay v ndni cu nu cuit jnhun yha j jnma ri ayuu, suni nacani i jnhun je ni sha ahan yha, nvha cocuhun ni ayuu a, ch y.

SAN MATEO26 ni cahn y: Cungoo nde uu, vehe te je j ni cacahn y, te cahn r jin de: Ach m Maestro je n cuyajni quv cuu y. Te vijna te caji y vico pascua ini vehe n jn te cscuha jn y, achi r. Ach y. 19 Te te cscuha jn y, ni casha de njnhun ni ndacu Jess jniu nu de, te ni casthva de je cuxni ya vico pascua. 20 Te je cucuaa, te ni quee y, te ni cuco ya mesa jin ndhx u te cscuha jn y. 21 Te nn yji y jin de te ni cahn y: Jenda cahn r jin r je n rh nastu ruh vijna, ch y. 22 Te ni cacucuhy ndas ni de. Te n n n n de ni cacajnhn de ya: A sa cu? ch de. 23 Te ni cahn y: n rh j cyeji chnu jn r n coh, suu r nastu ruh. 24 Te ruh, Ya n nduu te, jenda cu je quihn r cuu r, njnhun ys jnhun ri nu ttu i. Te nac xen ndoho te nastu ruh. Vha ga nu tu n ccu te un n, ch y. 25 Ycun na te ni cahn Judas, te nastu ya: A sa cu, Maestro? ach de. Te ni cahn y jin de: Suu r cu, ch y. 26 Te nn j cyeji de jn y, te ni quihin ya pan, te ni nacuath y, te ni tah cuch y, te ni jhe ya nu te cscuha jn y. Te ni cahn y: Caji r jijnhan r, chi yha cu yqu cu r, ach y. 27 Ycun na te ni quihin ya n copa ndxi uva, te ni nacuath y, te ni jhe ya nu de. Te ni cahn y:

18Te

Je n nastu Judas y

na te n je ndhx u te cscuha n, nn de Judas Iscariote, ni jehn de nu sut ccujhnu. 15 Te ni cahn de jn: Nasaa cuha n n n, te na nstu n de nu n? ch de. Te ni cajhe oc ux xhun plata nu de. 16 Ycun na te nde quv un n quej de ndc de modo ndese nastu de ya nu sut jijnhan.

14Ycun

(Mr. 14.1011; Lc. 22.36)

Je n jequin y Cena y

m qu v je quej vico je cyeji ayuu pan je t na levadura y h, te ni quijicoo te cscuha un n Jess. Te ni cacahn de jn y: Nd nu cun ni j qusathva n cuxni n vico pascua? ch de.

17Te

(Mr. 14.1225; Lc. 22.723; Jn. 13.2130; 1 Co. 11.2326)

SAN MATEO26 Coho jjnhan r. 28 Chi yha cu n r je cuha ri je cu contrato je, te cat je ndundoo cuchi cueh ayuu, te coo jnhun chnu ni nu cuchi i. 29 Te chn r jin r je nd vijna te ma cho ga r ndxi ndeh uva yh, chi nde quiji quv ndacu Tt r jniu n ay v , te s te coho tucu ri jin r jijnhan r. Ach y.

58
Je ni jcn tah y nu huerto Getseman

Je n cachi y je yhu Pedro cahn de je jin de ya

ni jita ya n yaa i jin de jjnhan de. Te ni quenda ya cuahn y jin de nde yucu Olivos. 31 Ycun na te ni cahn y: Ndvii r nayhu r je squ ruh jecu vijna. Chi suhva je ys jnhun ri nu ttu i, ni cahn Ya Dios: Cuha ri jnhun je chni ayuu te ndto lanchi, te lanchi un cut nu t je yhu t , ach. 32 Te je ntecu r, te xhna ruh cosnu r quihn r regin Galilea, te s te najincoo r, ch y. 33 Ycun na te ni cahn Pedro: Vs ndh de na nyh de, te m n chi ma nyh cut n, ch de jn y. 34 Te ni cahn y jin de: Jenda cahn r jin r je jecu vijna, nde n tu cana lhli, te yhu r je jn ayuu roh, te un jnu cahn r je tu jn r ruh, ach y. 35 Te ni cahn Pedro jin y: Vs nu cuu na jn n, te ma cahn cut na j tu jn na nhn, ch de. Te suni scuan ni cacahn ndh te cscuha jn y.

(Mr. 14.2631; Lc. 22.3134; Jn. 13.3638)

30Te

na te ni jin Jess jin te cscuha jn y n lugar nu nan Getseman. Te ni cahn y jin de: Yhni cuco r, te na quhn r ycuan ccn tah r, ach y. 37 Te ni jeca ya Pedro jin ndnd she Zebedeo cuahn y jin de. Te ni quej y cucuhy ndas ni y te cxi ni y je quji jnndho squ y. 38 Ycun na te ni cahn y jin de: Yhyo ccuhy ni r, te ndc sha je c r. Yh condetu r te condito r jn r. 39 Te ni jica ya jecu g, te ni jecu yt y ni jequin ya nu y nu hun, te ni jicn tah y suhva nu Ya Dios: Tt ma n, nu cuu te tejiyo n jnndho yha j ma quji squ n. Te nasu j cun ma n, chi je cun ma n na co, ch y. 40 Ycun na te ni ndee y nu ndnn te cscuha jn y, te ni jito ya je cquix de. Te ni cahn y jin Pedro: A tu n cnda r condito r jn r vs n hora? 41 Coo ndito ni r te cacn tah r je chind hn y roh j ma sha r cuchi je coto ndee jene rh. Chi cn ndije nu r squcu vha r, te yqu cu r chi tu fuerza, ach y. 42 Te ni jehn tucu ya vuelta u, te suhva ni jicn tah y: Tt ma n, te nu ma cu cujiyo jnndho yha je ma ndho

36Ycun

(Mr. 14.3242; Lc. 22.3946)

59 n, te na co je cun ma n nu scuan, ch y. 43 Te ni ndee tucu ya nu de, te ni jito ya je cquix tucu de, chi yhyo cji de mhn. 44 Te ni sto ya de, te cuahn tucu ya cuacacn tah y vuelta un. Te suni jnhun ycuan n cahn y. 45 Ycun na te ni ndee tucu ya nu de jjnhan de, te ni cahn y jin de: Vijna te cus r te ndettu r. Te je ni quee hora, te ruh, Ya n nduu te, natu ri te jn te chyo cuchi ruh. 46 Ndocu jijnhan r, chi je vji te nastu ruh, te quihn y jin de, ch y.

SAN MATEO26 Nachuvha espada r, chi tca j cjejnhan jn espada, suni jn espada cuu. 53 Te tu cjini r je cuu cacn tah r nu Tat r, te vijna hn taj y vhy g ux u mil ndajh andv je jnama ruh? 54 Te nu scuan, te ndese cuu squcu jnhun chn tutu i je cnu ndoho ri scuan? ch y. 55 Ycun na te ni cahn y jin yuu cueh n: Te va te cuhn cu ri je vjicoo r jn espada jin yujnu je jn r rh je scuan. Tca qu v ni cuco ri jin r jijnhan r ini templo chnu, ni sten r jnhun, te tu n cjn r rh. 56 Te scuan csha r nvha na squcu je cahn tutu i je n catee te ni canacani jnhun Ya Dios, ach y. Ycun na te ndh te cscuha jn y, ni casto de ya, ni cajinu de cuangoo de.

s chn g y scuan, te ni queeni Judas, n jnhan je ux u te cscuha jn y. Te vjicoo cueh te jn de, cndaha de espada jin yujnu. Chi sut ccujhnu jn tca te jhnu cndacu jniu nu yuu hebreo, ni cataj te n. 48 Te Judas, te nstu ya n, je ni jhe de n sea nu te un jjnhan, chi ni achi de: Te je tchhu r un cu. Te jn r jjnhan r, ch de. 49 Te ni queeni de nu Jess, te ni cahn de: Ta ni cuaa, Maestro, ach de. Te ni techh de ya. 50 Te ni cahn Jess jin de: Amigo, na jniu vji r? ch y. Ycun na te ni jincoo tca g te n, te ni cajn de Jess. 51 Te n te je chin jn Jess, ni tava de espada de, te ni jehnde de sho n mozo ma st cujhnu ga. 52 Ycun na te ni cahn Jess jin de:

47Te

(Mr. 14.4350; Lc. 22.4753; Jn. 18.211)

Je n cajn de Jess

Je n indichi Jess nu junta te ccujhnu ga

te ni cajn Jess, cuangoo de jn y nu Caifs, te cu sut cujhnu ga. Te ycuan chin tt te cstn tutu ley jin tca te jhnu cndacu jniu. 58 Te Pedro chi jcni ndqun de ya, te ni jin de patio sut cujhnu ga. Te ni qu v de ini patio, te ni cuco de jn tca polica, nvha coto de ndese coo squ y. 59 Te sut ccujhnu jn tca te jhnu jn ndh te csha junta cujhnu ga, ni canduc de te cahn jnhun y s qu Jess, chi cahni de ya ccuni de. 60 Te vs ni

57Te

(Mr. 14.5365; Lc. 22.5455, 6371; Jn. 18.1214, 1924)

SAN MATEO26 quecoo cueh ayuu ccahn ya, te tu n cnihn de cuchi squ y je chni de ya. Te je snd h te ni quecoo u testigo je cahn ya s qu y. 61 Te ch: Te yha n cahn de je cuu canu de templo Ya Dios, te nu unni quv te nucondichi sha de, ch. 62 Ycun na te ni ndocu ma st cujhnu ga, te ni cahn de jn y: Naun tu chn cut r? A y nd je ccahn te yha s qu r? Ach de. 63 Te Jess tu n chn cut y. Te ni cahn ma st cujhnu ga: Ndcu ri jniu nu r je cahn nda r cuni nahn ma Ya Dios, Ya tcu. Cachi caj te nu m r cu Cristo, She Ya Dios, ach de jn y. 64 Te ni cahn y: Suu ri cu, njnhun chn r. Te na csthun r nu r jijnhan r j tca qu v je quji te coto r rh, Ya n nduu te, condee r lado vha Ya iy poder. Te coto r j ndji ri ichi ndv jn vc. Ach y. 65 Ycun na te sut cujhnu ga ni jehnde de sahma de je qut ndas ni de, te ni cahn de: Te yha chi chn de jnhun ndevha je qut ni Ya Dios, chi sha de m de She Ya Dios. Nd jni hn g y testigo nu scuan? Chi je ni cajini r jnhun ndevha chn de. 66 Te ndese cjeni ni r? ach de. Te ni cacahn te cueh n: Cuchi cu je cahn de scuan, te jni hn cuu de, ch.

60 na te ni cates h de nu y, te ni cacani de ya. Te sava ga de ni cacatu de nu y. 68 Te ni cacahn de: Te nu Cristo cu r, te cachi r nd n cu je n cani rh, ch de.

67Ycun

Je n cachi Pedro je tu jn de ya

nn j scuan cu, te Pedro nne de nu quhe ini patio. Te ni quee n ahan jjnu vehe n, te ni cahn a jn de: Rh chi suni ni jica r jn Jess te Galilea, ach a. 70 Te m de tu n cchi de, chi ni cahn de ni cajini ndh ayuu: Tu jn r na jnhun chn r, ach de. 71 Te ni quenda de yhy n quhe, te ni jito nga ahan nu de. Te ni cahn a jn yuu chin ycun: Te yha chi suni ni jica de jn Jess, te uu Nazaret, ach a. 72 Te nga jnu tu n cchi tucu de, chi sa ni cahn tey de: Tu jn r te n, ch de. 73 Te ni cunu jecu g, te ayuu chin ycuan n quecoo i nu Pedro, te ni cacahn i: Jenda ndije je suni jnhan te un cu r, chi ndijin cahn r je te Galilea cu r, ch i. 74 Ycun na te ni quej de chn tey de je na cndee cuchi squ de nu tu chn nda de: Tu jn cut r te n, ch de. Te ni canani lhli. 75 Te ni nuchun ni de jnhun ni cahn Jess jin de: Nde n tu cana lhli,

69Te

(Mr. 14.6672; Lc. 22.5662; Jn. 18.1518, 2527)

61 te yhu r te cahn r un jnu je tu jn r ruh. Te ni quenda de cuahn de, te yhyo ni ndahy de je n cachi de je tu jn de ya.
Je cungoo de jn y nu Pilato

SAN MATEO26,27 vijna nn uhun n Lugar uhun N . 9 Te scuan ni squcu jnhun ni cahn Jeremas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn: Ni caquihin de ndhc ux xhun plata, te scuanni cu n yhu je n casha ayuu Israel cuenta je nde y nu i. 10 Te jn xhun un n cajeen de uhun quxin, njnhun ni ndacu m Jtoho y Ya Dios jniu nu r. Ach Jeremas.

27

Ycun na te ni cundijin. Te tca st ccujhnu jn tca te jhnu je cndacu jniu nu yuu hebreo, ni casqujnhan de jnhun ndese sha de je cuu Jess. 2 Te ni cajihni de ya, te cuangoo de jn y nu Poncio Pilato, te cu gobernador.

(Mr. 15.1; Lc. 23.12; Jn. 18.2832)

na te Judas, te ni nastu ya un, n jito de je n cunhin squ y je c y. Te ni jnahuh ni de, te ni nacuha de oc ux xhun plata je ni nhn de nu sut ccujhnu jn n tca te jhnu. 4 Te ni cahn de jn: Cuchi ni sha n j n nastu n n te cuu de, te t na cuchi de. Te m st un n cacahn de: V jit ni ruh? Cuchi m r cu. Ach de. 5 Te ni scne Judas xhn un ini templo. Te ni quenda de cuahn de, te ni scuhne de m de. 6 Te sut ccujhnu ni canastt de xhn un, te ni cacahn de: Ma cu chuhun y xhun yha ini yejn nu csoc ayuu, chi xhun j ni jcona je c n te cu, ch de. 7 Ycun na te ni casnda de je xhun ycuan cuaan de uhun je nan Lugar uhun Quxin, nvha ycun quindji ayuu uu jic. 8 Je ycuan cu je nd

3Ycun

Je ni jh Judas

nu n jincoo de jn Jess nu gobernador, te cu Pilato, te ni cajnhn de ya: A m r cu Rey ayuu hebreo? ach de. Te ni cahn Jess: Suu ri cu, njnhun chn r. 12 Te sut ccujhnu jn te jhnu cndacu jniu, ni cacahn de cuchi squ y. Te t na v ni chn cut y. 13 Ycun na te ni cahn Pilato jin y: A tu jni r j ccahn de cueh cuchi squ r? ach de. 14 Te tu n chn cut y ni n jnhun jn de. Te nahn n naa ni gobernador je t na v ni chn y jin de.

11Te

(Mr. 15.25; Lc. 23.35; Jn. 18.3338)

Je n indichi Jess nu Pilato

y costumbre gobernador je quv vco un si de n te ne veca, nu nani te ccuni ayuu. 16 Te suu quv un y n te ne veca, nn de Barrabs, te je ni jit nu jnhun je ni sha de cuchi xen. 17 Te nu n candutt ayuu, te ni cahn Pilato jin i:

(Mr. 15.620; Lc. 23.1325; Jn. 18.3819.16)

15Te

Je n cunda je c y

SAN MATEO27 Nd te ccuni r je sia r vijna: Barrabs, ch Jess je cu Cristo, Ya n taj Ya Dios? ach de. 18 Scuan ni cahn de chi cn de si de Jess. Chi je ni jechun ni de je n cacucusn ni tca st un cjito de ya, te je ycuan n quijicoo jn y nu de. 19 Te nn j nne Pilato silla nu snda de jniu, te ash de ni taj a jnhun nu de: Ma qu v nduu r jin yuu squ te nda ji, chi yhyo ni sihu jni ruh cuni je squ de, ch a. 20 Te sut ccujhnu jn tca te jhnu, ni caschn de ayuu je na ccn i je sia de Barrabs, te na c Jess. 21 Ycun na te ni cajnhn tucu gobernador: Je u de, nd n de ccuni r je sia r? ach de. Te ni cacahn i: Si ni Barrabs, ach i. 22 Te ni cajnhn Pilato: Nu scuan te ndese ccuni r je sha ri jin Jess, te cu Cristo? ach de. Te ni cacahn ndh i: Cata caa n de jic cruz, na c de, ch i. 23 Ycun na te ni cahn Pilato: Na cuchi ni sha de nu scuan? ch de. Te ayuu un n cacana jee ndas i: Cata caa n de jic cruz, na c de, ch i. 24 Te ni jini Pilato je tu cndey de jn yuu, chi sa vhy g ccuva i. Te ni ndacu de jniu je na quji ndute, te ni nandah de nu yuu cueh n. Te ni cahn de: Je nndah r yha cu sea je t na cuchi condee squ r je c

62 te vha yh. Chi squ ma r jijnhan r na cndee. Ach de. 25 Te ni cacahn ndh ayuu: Suu squ ma n jn s qu she n na cndee cuchi je c de, ch i. 26 Ycun na te ni sia de Barrabs. Te ni ndacu de jniu je na cni tc soldado un Jess, jin j cta caa de ya jic cruz. 27 Ycun na te soldado un cuangoo de jn Jess ini palacio. Te ni cacana de ndh jnhan de ni candutt n y. 28 Te ni caquenehen de sahma ya, te ni cachuhun de ya n sahma cueh je cu sahma rey. 29 Te ni casha de n corona iu, ni cachuhun de xin y. Te ni cachihi de ndaha vha ya n yujnu je njnhun bastn. Te ni cascat de nu y, chi ni cajecu yt de, csha de je chihn de ya. Nac je vha rey cu Rey ayuu hebreo, ach de. 30 Te ni cates h de nu y. Te ni caquihin de yujnu je n cachihi de ndaha ya, te ni cacani de xin y. 31 Te nu n cuu ni cascat de nu y, te ni catava de sahma cueh un, te ni canachuhun de ya sahma m y. Te cuangoo de jn y je cata caa de ya jic cruz.

nu n quendacoo soldado un jn y, te ni canajnhan de jn n te uu Cirene, nan de Simn. Te ni catejnu de te un j cndiso de cruz y. 33 Te ni jincoo de n lugar nu nan Glgota, je cun cahn Lugar

(Mr. 15.2132; Lc. 23.2643; Jn. 19.1727)

32Te

Je n cacata caa de ya jic cruz

63 Yqu Xn. 34 Te ni cajhe de vino je ni sc nu jn n je uvu je cho ya. Te nu n jito ndee ya, te tu n cn y coho ya. 35 Te nu n cuu ni cacata caa de ya jic cruz, te ni casha de sorteo je squ ndese nihn n n de sahma ya. Te scuan ni squcu jnhun ni tee te ni nacani jnhun Ya Dios jenahn: Ni casha de sorteo squ ndese nihn n n de sahma ri, achi y, ach tutu. 36 Ycun na te ni cacuco de ycuan j cto de nde cuu y. 37 Te ni catee de n jnhun xin cruz y je cahn na squ ni jh y: Yha cu Jess, Rey ayuu hebreo, ach. 38 Te suni ni cacata caa de u te cuhn n u g cruz, n de lado vha ya, te nga de lado jec y. 39 Te ayuu cyha ycuan cscuc i xin i, te ccahn ne i: 40 Rh chi chn r je cnu r templo chnu, te nu un quv te nacani r. Nu scuan te jnama r m r vijna. Te nu She Ya Dios cu r, te nuu r jc cruz vi, ach i. 41 Te sut ccujhnu, jn te cstn tutu ley, jin te grupo fariseo, jin te jhnu jjnhan de, suni scuan ni cacahn cat de, te ch de ccahn ma de: 42 Nu nga ayuu ni jnama de, te naun tu cu jnama de m de vijna? Nu Rey ayuu Israel cu de, te na nu de jic cruz, nvha candje y de. 43 Ni candje de Ya Dios, te na jnma ya de vijna te nu cndh ni y de, chi ni cahn de je cu de She ya. Ach de jjnhan de. 44 Te te cuhn je cndita caa xiin ya, suni scuan ni cacahn ne de.

SAN MATEO27
Je ni jh Jess

nu n cuu cahux u, te ni cunee n chnu nde cahun. 46 Te njnhun cahun, te ni cana jee Jess: El, El, lama sabactani? ach y. Te jnhun un cn cahn: Ya Dios ma n, Ya Dios ma n, naun ni sto n sa? 47 Te sava ayuu chin ycuan n cajini i jnhun n, te ni cacahn i: Te yha cna de xin Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios jenahn, ch i. 48 Te ni jinuni n te, ni jequihin de n cach, te ni chundaji de nu vinagre iy. Te ni tee de xin n yujnu, te ni tee de yuhu ya je coho ya. 49 Te sava ga de ni cacahn: Condetu r, na cndhe y nu quiji Elas jnama de ch tu, ch de. 50 Te Jess ni cana jee ya nga jnu, te ni jihni ya. 51 Te sahma ndta caa je ndihy cuarto i ini templo chnu, ni ndatni sava sava nde xin te nde nu jeh. Te ni jna, te ni catah sva toto. 52 Te ni cananune ya nu y ndji nd y. Te cueh nd y je n cacandje i Ya Dios, ni canatecu i. 53 Te nu n natecu Jess, te ni quendacoo i nu y ndji i. Te ni nd vcoo i ini uu i Jerusaln, te cueh ayuu ni cajito nu i. 54 Te n ni jih Jess, te te cu capitn jin te chin jn de je cndito de nde cuu y, ni cajini de je ni jna, jn tca g jniu n cuu. Te yhyo ni cayh de, te ni cacahn de: Jenda ndije je She Ya Dios cu te yha, ch de.

(Mr. 15.3341; Lc. 23.4449; Jn. 19.2830)

45Te

SAN MATEO27,28 ycuan chin cueh ahan, cndhe jc a. Te suu ahan un n candiqun a Jess nde Galilea, vjicoo a cjejnu a nu y. 56 Te un ahan un ccuu Mara uu Magdala, jin Mara nan Jacobo jin Jos, jin nn ndnd she Zebedeo.

64 nu ni yha un quv . Chi nu tu te sanaa te quijicoo te ni cascuha jn de, te tava cuhn de nd y n jecu, quingoo de jn. Ycun na te cachi de nu yuu je n natecu te n. Te ch g cuu jnhun sth ycuan vs je xhna hn. Ach de. 65 Te ni cahn Pilato: Yha chyo soldado. Cungoo jn de, te scut vha r yuhu y un, te coto vha r, nu ndese vha ga cuu sha r. Ach de. 66 Te cuangoo de, te ni cascut de yu je ndihy yuhu y nu y ndji ya, te ni cast n nhin de. Te ni casto de tc soldado un cndito.

55Te

nu n ini quv n, te ni quee n te cc, nn de Jos, te te uu Arimatea cu de. Te suni te ni scuha jn Jess cu de. 58 Te un n jehn de nu Pilato, te ni jicn de yqu cu Jess. Te ni ndacu Pilato jniu je na cuha nu de. 59 Te Jos ni quihin de yqu cu y, te ni chuscn de n sahma cuit y ndoo. 60 Te nvha de n ya je n caan je jc n cava, nu n tu quindji nd y. Te ycuan n chindji de ya. Te ni jes de n yu chnu yuhu y un, te cuahn de. 61 Te Mara uu Magdala, jin nga Mara, cyc a ichi n nu y ndji ya.

(Mr. 15.4247; Lc. 23.5056; Jn. 19.3842)

57Te

Je n quindji Jess

28

ni cuu tc jniu yha m qu v je casthva ayuu je quiji quv ndtt. Ycun na te ni cundijin ma qu v ndtt. Te sut ccujhnu jn te grupo fariseo ni jengoo de nu Pilato. 63 Te ni cacahn de: Cnuchun ni na j nde na tcu te sth n un te ni cahn de je ntecu de nu un quv . 64 Nu scuan te ndacu n jniu na cto vha tc soldado yuhu y un nde

62Te

Je n cacondito soldado nu y ndji ya

Te ni yha quv ndtt un, te ni cundijin quv domingo. Te Mara uu Magdala jin nga Mara un, n jecondh a nu n yndji Jess. 2 Ycun na te n sanaani te ni jna nhin ndas . Chi n ndajh ma Jtoho y Ya Dios ni cuun ya ichi ndv , ni quee ya nu n yndji Jess. Te ni sta ya yu ndihy yuhu y un, te ni cuco ya squ . 3 Te ndnde n y njnhun taja, te sahma hun ya yaa quy njnhun yuhv volcn. 4 Te soldado cndito ycuan n qus i de je cyh de cjito de ya. Te ni cacuu nd y de. 5 Te ni cahn ndajh jin ndnd ahan n: Ma yhu r, chi jn r je vcondhe r Jess, Ya ni jh jic cruz. 6 Tu y yh, chi je ni natecu y, njnhun ni cahn y. Nehen condhe r nu n cachindji de

(Mr. 16.18; Lc. 24.112; Jn. 20.110)

Je n natecu Jess

65 ya. 7 Te yach quingoo r, te cachi r nu te cscuha jn y je n natecu y. Te xhna g ma y jin Galilea, te s te najincoo de. Te ycun coto de nu y. Achi r na cni de. Je ni casthun r nu r, ach ndajh. 8 Te ni quendacoo a nu n yndji ya, te yach cuangoo a. Te cyh a, te suni yhyo ccus ni a. Te ni cajinu a cuacasthn a nu te cscuha jn y. 9 Te nn cungoo a, te ni queeni Jess nu a, te ni cahn y jin a. Te ni quecoo a nde nu y, te ni canundee a jeh y, te ni cachihn a ya. 10 Te ni cahn y jin a: Ma yhu r jijnhan r. Cungoo te casthun r nu tc hermano r, te ni cascuha jn r, je na nngoo de nde Galilea, te ycun coto de nu r. Ach y.

SAN MATEO28 jecu, te ni catava cuhna nd y un nn cquix r, achi r. 14 Te nu na cni gobernador jnhun yha, te m r quiscahn r de, nvha t nihn r castigo jijnhan r. Ach de. 15 Te soldado un n caquihin de xhn un, te ni cacachi de njnhun ni cacahn jin de. Te nde vijna chi scuan ccahn ayuu hebreo njnhun ni cacahn soldado un.

nn cungoo a, te sava soldado je n condito n, cunungoo de nde uu. Te ni cacasthn de nu sut ccujhnu tc jniu je n cuu. 12 Te sut ccujhnu ni candutt de nu tca te jhnu cndacu jniu, te ni casqujnhan de jnhun. Ycun na te ni cajhe de cueh xhun n soldado jijnhan. 13 Te ni cacahn de jn: Cahn r jijnhan r j te cscuha jn de ni quijicoo

11Te

Jnhun n cacahn soldado

ndhx n te ni cascuha un cunungoo de nde Galilea, nde yucu nu n cachi Jess je qungoo de. 17 Te nu n cajito de nu y, te ni cachihn de ya. Te sava de tu ccandje vha de je ma y cu. 18 Te ni quee ya nde nu de, ni cahn y jin de: Je ni jhe Tt r ndh poder nu r je ndcu ri jniu andv jn y v . 19 Nu scuan te cungoo nu yuu tc nacin, te stn r jnhun ri nu i nvha na cndje i. Te scundute r i je n cacandje i m Tt jin She jn Espritu Santo. 20 Te stn r nu i je na cuth i tc jniu n ndacu ri nu r. Te cocuhun ni r je ma r ne ri jin r n cni nde quv jnu ay v . Ach y. Te ni cuu. Amn.

(Mr. 16.1418; Lc. 24.3649; Jn. 20.1923)

16Te

Je n tejnu ya de nacani de jnhun

JNUHUN VAHA NI TEE SAN MARCOS

(Mt. 3.112; Lc. 3.19, 1517; Jn. 1.1928)

Jnhun Juan te scundute

Yha quj jnhun vha m Jesucristo She Ya Dios, je n quiji ya je jnama ya yoh. 2 Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, scuan ni tee de jnhun Juan nu ttu: Taj r te nacani jnhun ri cosn de ichi n r, nvha coo thva ayuu je jin r, ach Ya Dios jin Cristo. 3 Te te n cana jee de nde nu hun th: Sthva r m r jijnhan r, chi quee ma Jtoho y. Te sha r jniu nda, chi vji ya, achi de. Ach Isaas. 4 Te Juan ni jin de nde nu hun th, scundute de ayuu. Te chn de jn i je na ncani ni i je sto i cuchi i te cuandute i, nvha cone chnu ni Ya Dios nu cuchi i. 5 Te tca yuu regin Judea jin yuu uu Jerusaln, ni quijicoo i nu de. Te ni canacani nda i cuchi i nu Ya Dios, te ni scundute de i ini yte Jordn. 6 Te sahma hun Juan cu ixi camello, te nhn n cinturn chji

de. Te je tcu de cu t ca ndcuhy jn ndxi yoc. 7 Te suhva ni nacani de jnhun: Quiji m Ya cujhnu ndas . Chi t na v jhnu cut cu ri nu y, ni je cuajnu ri nu y vs n jniu ll g njnhun je cuta ndey ri ndaj r correa ndijn y. 8 Te ruh chi jn ndute scundute ri roh jjnhan r, te Ya n chi njnhun je scundute ya roh cu je cuha ya Espritu Santo condee ini anu r, ach Juan.

ni cuu jecu quv , te Jess ni quenda ya uu Nazaret nda Galilea, te Juan ni scundute de ya ini yte Jordn. 10 Te n ni quenda ya nu ndte, te ni jito ya je n nuneni andv , te ni cuun Espritu Santo ni quee xin y, te ca njnhun n paloma. 11 Te ichi ndv n cahn n jnhun: M r cu She ri je man ndas r jin, te yhyo cs ni r jin r, ach.

9Te

(Mt. 3.1317; Lc. 3.2122)

Je n jendute Jess

Je n jito ndee jexen Jess

na te ni jin Jess nde nu hun th n sha Espritu Santo. 13 Te u xico quv ni condee y nu hun th un n in qut yc.

12Ycun

(Mt. 4.111; Lc. 4.113)

66

67 Te ni jito ndee Satans y, chi cn je sha ya cuchi. Te nu n cujiyo Satans cuahn, te ni quecoo ndajh Ya Dios, ni cajejnu nu y.
Je n quej Jess ncani ya jnhun
(Mt. 4.1217; Lc. 4.1415)

SAN MARCOS1 qu v ya ini vehe i sinagoga, te ni sten y jnhun. 22 Te ni canaa ni ayuu ni cajini i jnhun stn y. Chi ni sten vha ya nu i, chi m y cu je ndso jnu squ ndh. Te te cstn tutu ley Ya Dios, tu scuan cstn de. 23 Te ini vehe i sinagoga uu un ne n te je hun tach ini. Te ni cana ch de: 24 Naun vji n n na jjnhan n, Jess uu Nazaret? A vji n j sn ni sa, ch nan? Je jn na nd n cu n, chi She i Ya Dios cu n. Ach de. 25 Te Jess ni cahn xen y jin tch n: Cas yuhu r te quenda r ini de, ch y. 26 Te tach n xen ni jehni y h te n. Te ni cana ch, te ni quenda ini de cuahn. 27 Te ndh ayuu ni cayh i, te ccajnhun jnhan i: Na v cu je yha? A n jnhun j cu je yha? Chi te yha cjhnu de je ndcu de jniu nde nu tach te qundacoo, ch i. 28 Te yach ni jit nu jnhun Jess cuahn n chnu regin Galilea.

na te n ni cachune de Juan veca, te ni jin Jess regin Galilea, ncani ya jnhun vha ndese ndcu Ya Dios jniu. 15 Te ni cahn y: Je ni jin quv , te je ni cuyajni je ndcu Ya Dios jniu nu r. Nacani ni r je sto r cuchi r jjnhan r, te candje r jnhun je jnma ya roh. Ach y.

14Ycun

Je n cana ya cun te jn chc

jca Jess yumar Galilea cuahn y. Te ni jito ya nu Simn jin ani de Andrs. Te te cjn chc ccuu de, te cs nga de unu de ini mar. 17 Te ni cahn y jin de: Condiqun ruh na quhn y, te nasha ri roh te nihn cueh ayuu candje ruh, njnhun cnihn r chc, ch y. 18 Ycun na te ni castoni de unu de, te ni candiqun de ya. 19 Te ni jica ya jecu g, te ni jito ya nu Jacobo jin ani de Juan, she Zebedeo, suni cyc de ini barco de, cnachijn de unu de. 20 Te suni ni cana ya de je cndiqun de ya. Te ni castoni de tt de Zebedeo ini barco un jn mozo de, te ni candiqun de ya cuangoo de.

16Te

(Mt. 4.1822; Lc. 5.111)

Je n nasvha ya nan chs Simn Pedro

Je n quenehen ya tach ini n te

ni jin y jin de uu Capernaum. Te quv ndttu n

21Te

(Lc. 4.3137)

ni quenda ya jin de jjnhan de ini vehe i sinagoga. Te Jess ni jehn y jin Jacobo jin Juan nde vehe Simn jin Andrs. 30 Te nn chs Simn, ct a y h quji a. Te ni cacasthn de nu y je cuh a. 31 Ycun na te ni quindehe ya nu cat a, te ni jn ya ndaha a, te ni ndonehen ya a.

29Te

(Mt. 8.1415; Lc. 4.3839)

SAN MARCOS1,2 Te ni quendani quji n a, te ni sha a je n cayeji de jn y.

Je n nasvha ya cueh ayuu
(Mt. 8.1617; Lc. 4.4041)

68 Jn na je cuu sha n j nduvha n, te nu cn ni, ch de. 41 Te Jess ni cundh ni y de, te ni so y ndaha ya squ de, te ni cahn y: Cn r. Te na ndvha r, ch y. 42 Te n ni cahn y scuan, te ni nduvhani te ndho cuehy stehy un. 43 Ycun na te ntaj y de quinuhun de, te ni cahn nhin ya jin de: 44 Ma cchi cut r nu n n. Chi quisten r ma r nu sut, te condah r je soc r nu Ya Dios squ je ndndoo r n y, njnhun ni ndacu Moiss jniu jenahn. Te scuan te cuni ayuu je n nduvha r. Ach y. 45 Te ni quenda de cuahn de, te ni quej de ncani de jnhun nu ndh ayuu ndese ni nduvha de. Te squ ycuan tu ni cu qu v Jess tc uu, chi cchit ndas yuu nu y. Te ni jica ya yat tc uu nu tu cchit yuu. Te tca lado ni quijicoo ayuu nu y.

ni que nindii te ni cuaa. Te ni quecoo ayuu jin tca yuu ccuh jin j hun tach ini. 33 Te tca yuu uu un n cacutt i yhy un. 34 Te ni nasvha ya cueh ayuu ccuh tjn nu cuehy , te ni quenehen ya cueh tach un cungoo. Te tach chi je cjini un y, te tu n jhe ya jnhun je csthun nd n cu ya.

32Te

Je n nacani ya jnhun regin Galilea

nehen ndas n ndonda ya, nde y nee g. Te ni quenda ya cuahn s n ya yat nu t ayuu, te ycuan n jicn tah y. 36 Te Simn jin te chin jn de, ni jenanduc de ya. 37 Te ni cananihn de ya, te ni cacahn de jn y: Tca yuu cnanduc i nhn, ch de. 38 Te m y ni cahn y: Sa suhva na quhn y tca g uu ne yajni, nvha suni nacani ri jnhun nu i, chi je ycuan n quee r. Ach y. 39 Te scuan te ni jica cuu ya n regin Galilea, ni nacani ya jnhun ini vehe i sinagoga tc uu, te ni quenehen ya tach ini ayuu.

35Te

(Lc. 4.4244)

Je n nasvha ya n te ndho cuehy ni jin

Je n nasvha ya n te ndho cuehy stehy

n te ndho cuehy stehy, ni quee de ni jecu yt de nu y, te ni cahn de jn y:

40Te

(Mt. 8.14; Lc. 5.1216)

Te ni cuu jecu quv , te ni qu v tucu Jess uu Capernaum. Te ni cajini ayuu je nne ya vehe. 2 Te ni cacuttni cueh ayuu, te ni chit vehe je nd yehy tu nne. Te ni nacani ya jnhun Ya Dios nu i. 3 Ycun na te ni quecoo cun te nu y, cndiso de n te ndho cuehy ni jin. 4 Te tu n cu qu vcoo de nu y squ je chit yuu. Te ni cacoo de squ vhe, te ni canune de nda nu in ya, te ya un n cascun de te ch, ct de

(Mt. 9.18; Lc. 5.1726)

69 nu n camilla. 5 Te ni jini Jess je ccandje de je cu nasvha ya te ch un. Te ni cahn y jin te ch un: Sh, je ne chnu ni r nu tca cuchi r, ch y. 6 Te ycuan cyc jecu te cstn tutu ley Ya Dios, te te un n cajeni ni de squ y: 7 Naun chn te yha scuan? Chn de jnhun ndevha je qut ni Ya Dios, chi nasu Y Dios cu de je cne chnu ni de nu cuchi. 8 Te ni jini Jess je scuan cjeni ni de, te ni cahn y jin de: Naun cjeni ni r je cahn ndevha ri? 9 Je u jnhun yha, nd n y g ca? A j cahn r jin te ch: Je ne chnu ni r nu tca cuchi r? Ch y g je cahn r: Ndocu te naquihin r camilla r, te caca r, achi r? 10 Te vijna te na stn r je ma r, Ya n nduu te, ndso jnu ri ini ay v yha j cne chnu ni r nu cuchi. Ycun na te ni cahn y jin te ni jin n: 11 Chn r jin r, ndocu te naquihin r camilla r, te quinuhun r vehe r, ch y jin de. 12 Ycun na te ni ndocuni te n, te ni naquihin de camilla de, te ni quenda de cuahn de, jto jn ndh ayuu. Te ndvii i ni canaa ni i cjito i, te ni cacahn i je yhyo vha Ya cu Ya Dios. Te ch i: N tu coto cut y ni n jniu scuan, ch i.

SAN MARCOS2 jincoo i nu y, te ni sten y jnhun nu i. 14 Ycun na te ni yha ya cuahn y, te ni jito ya nu Lev she Alfeo, nne de nu cutt xhun renta. Te ni cahn y jin de: Condiqun ruh na quhn y. Te ni ndocu de, te cuahn de jn y. 15 Ycun na te ni jehn y ni yeji y sta vehe de. Te cueh te cstt xhun renta jin nga te csha cuchi, suni cyc de cyeji de sta jin Jess jin te cscuha jn y, chi y cuh de je cndiqun de ya. 16 Te te cstn tutu ley Ya Dios jin te grupo fariseo, ni cajito de je yji y sta jin ndh tca te n. Te ni cacahn de jn te cscuha jn y: Naun yji maestro r jin te cstt xhun renta jin nga te csha cuchi? ch de. 17 Te ni jini Jess, te ni cahn y jin de: ayuu chyo vha, tu jni hn i te tjn, chi ayuu ccuh cu je jni hn. Te ruh nasu j vji ri cana ri ayuu t cuchi, je cu i njnhun ayuu chyo vha. Chi sa suhva vji ri cana ri ayuu chyo cuchi, je na ncani ni i te sto i cuchi i. ch y.

Je n cacajnhn de ya squ je cndite ni

ni quenda tucu ya cuahn y nde yumar. Te tca yuu ni

13Te

(Mt. 9.913; Lc. 5.2732)

Je n cana ya Lev

ni cuu n quv je chyo ndite ni te cscuha jn Juan, jin te cscuha jn grupo fariseo. Te ni quecoo jecu te, ni cacahn de jn Jess: Te cscuha jn Juan jin j cascuha jn grupo fariseo, tjn

18Te

(Mt. 9.1417; Lc. 5.3339)

SAN MARCOS2,3 jnu chyo ndite ni de. Te te cscuha jn m n, naun tu csha de scuan? 19 Te ni cahn Jess jin de: A cuu condite ni de nn j iy r jin de? A cuu condite ni ayuu chin vico nndha, te nu nn nne te nndha? Chi nu nne te nndha, te ma cu condite ni i. 20 Te quee quv je cjiyo te nndha, te quv n chi condite ni i. 21 Te ni cahn y u jnhun yt s qu je tu qujnhan jnhun je j sten y jin tca jnhun jenahn. Ach y: Ni n tu nchuhun n pedazo sahma j n n sahma th. Chi nu scuan te ndy pedazo je un, te tahnd g je tuh un, te nduchnu ga nu cthnd un. 22 Te suni tu cchuhun vino je ini th. Chi nu scuan te vino je un ndat n, te naa vino jin . Je ycuan cnu j chhun i vino je ini j.

70 A tu n ccahu cut r tutu ndese ni sha David, n quv n cuman je cji de, te ni ji de sco jn te chin jn de? 26 Te ni qu v de ini vehe Ya Dios. Te Abiatar ni cuu sut cujhnu ga. Te ni yeji de pan i je yos ndijin nu Ya Dios. Te t na ley je cji ni n te, chi mni sut cuu caji. Te suni ni jhe de ni cayeji te chin jn de. Te t na cuchi n yo squ de. Ach y. 27 Te suni ni cahn y jin de jjnhan de: Tu n jcona ayuu je ndho i nu quv ndtt, chi ni jecona quv un j ndtt i. 28 Nu scuan te ruh, Ya n nduu te, m r cu je ndcu jniu squ ndese sha ayuu quv ndtt, ch y.

Je n nduvha te ni ich ndaha

Je n cataxn de yoco trigo quv ndtt

n quv ndttu n yha Jess cuahn y mh nu ca trigo. Te te cscuha jn y, cjica de cuahn de, te ni quej de ctaxn de yoco trigo cyeji de. 24 Ycun na te te grupo fariseo ni cacahn de jn y: Condh. Najeh casha te cscuha jn r scuan? Chi ch ley Moiss je ma cu sha y ni n jniu quv ndtt. Ach de. 25 Te ni cahn ma y jin de:

23Te

(Mt. 12.18; Lc. 6.15)

Te ni qu v tucu Jess ini vehe i sinagoga. Te ycuan ne n te ni ich n ndaha de. 2 Te te grupo fariseo cjito yuhu de ya nu nasvha ya te un qu v ndtt, nvha nihn de cuchi squ y. 3 Ycun na te ni cahn y jin te ni ich ndaha n: Ndocu te condichi r mhu yha, ch y. 4 Te ni cajnhun y de jjnhan de: Ndese chn ley squ quv ndtt? A j sha vha y, ch sha n y? A j nasvha y yuu je yajni cuu, ch sha y j c i? ch y. Te m de t na v ni cacahn de. 5 Te ni qut ni y ni jito ya nu de jjnhan de, te ni cucuhy ni y je

(Mt. 12.914; Lc. 6.611)

71 nhni ni de. Te ni cahn y jin te ni ich ndaha: Sc ndaha r. Te ni sca de, te ni nduvhani ndaha de. 6 Ycun na te ni quendacoo te grupo fariseo, te ni casqujnhan de jnhun jn te grupo Herodes squ y, ndese cahni de ya.

SAN MARCOS3 quecoo de nu y. 14 Te ni jeni ya ux u de je cu de jn y, te taj y de quingoo de nacani de jnhun. 15 Te ni sha ya je cndiso jnu de nasvha de ayuu cuh te quenehen de tach ini ayuu. 16 Te yha cu ndhx u te je n nacji ya: Simn je n nasnn y de Pedro. 17 Te Jacobo jin ani de Juan, she Zebedeo. Te ni nasnn y ndnd de Boanerges, je cun cahn: Te y h fuerza nacani jnhun, njnhun y h fuerza taja. 18 Te sava ga de nn de Andrs, Felipe, Bartolom, Mateo, Toms, Jacobo she Alfeo, Tadeo, Simn te grupo cananista, 19 jn Judas Iscariote, te je n nastu de ya.

Jess cuahn y nde yumar jin te cscuha jn y. Te cueh ayuu regin Galilea ni candiqun i ya. 8 Te suni ayuu regin Judea, jin yuu uu Jerusaln, jin yuu Idumea, jin yuu ichi n cne nindii yte Jordn, jin yuu regin Tiro jin Sidn, cueh ndas yuu ni cajini jnhun i jniu jhnu ni sha ya, te ni quecoo i nu y. 9 Te ni cahn y jin te cscuha jn y je na co thva n barco qu v ya, nvha ma chit nhin ayuu cueh n xiin ya. 10 Chi cueh ayuu je ni nasvha ya, te je ycuan vjicoo cueh g ayuu cndoho tca n cuehy , te cht nhin i xiin ya je queh i ya ccuni i. 11 Te ayuu cuhun tach ini, nu ni cajito nu y, te cjecu yt n y, te ccana ch: M n cu She Ya Dios, ach. 12 Te ni ndacu nhin ya nu tach un j ma chn g je cu ya She Ya Dios.

7Te

Je n quecoo cueh ayuu nu y yumar

Je n cacahn ayuu je jejnu ya fuerza Satans

Je n nacji ya ux u te apstol

na te ni caa ya cuahn y n yucu. Te ni cana ya tca te je cun ma y caca jn y, te ni

13Ycun

(Mt. 10.14; Lc. 6.1216)

Ycun na te ni qu v ya n vehe jn te cscuha jn y un. 20 Te ni ndutt tucu cueh ayuu, te ni tu ni cu caji y sta jin de. 21 Te tca jnhan vehe ya ni cajini jnhun je scuan cu. Te ni quecoo de venquhin de ya. Chi ccahn de je n sana xin y. 22 Te suni te cstn tutu ley Ya Dios je n quijicoo nde uu Jerusaln, ni cacahn de: Te yha hun Satans ini de, je cujhnu nu tach. Te jn fuerza un qunehen de tach, ach de. 23 Te ni cana ya de jjnhan de, te ni cahn y n jnhun yt jn de: Ndese cuu quenehen Satans ma? 24 Chi nu n nacin ss n m te cuajnhan m, nacin un m cu ga coycu chnu. 25 Te nu ayuu n vehe ss n m te

(Mt. 12.2232; Lc. 11.1423; 12.10)

SAN MARCOS3,4 cuajnhan m, ayuu un m cu ga coycu chnu. 26 Te suni scuan Satans jin jnhan tach, chi nu ss n m te cuajnhan m, nu scuan te ma co ga, chi sa suhva naa. 27 Te ni n te ma cu qu v de ini vehe te ndacu je quenehen de ndajnu de. Chi cnu je xhna g cuhni de te ndacu n. Te suni scuan cu je jhni r Satans te qunehen ri tach. 28 Te jenda cahn r jin r je iy modo coo jnhun chnu ni nu tca cuchi csha ayuu, te suni nu tca jnhun n ccahn i. 29 Te nu cahn ndevha i squ Espritu Santo, te ma cne chnu ni Ya Dios nu i, chi sa suhva condee cuchi squ i n cni, ch y. 30 Scuan ni cahn y, chi ni cacahn i je qunehen ya tach jin fuerza Satans.

72 casqucu jniu cn Ya Dios, suu ccuu ani r, cuha ri, nn r, ach y.

Jnhun yt s qu te jte trigo

na te ni quee nan y jin tca ani y. Te in a nu quhe, te ni taj a jnhun cuahn nu y je cna a ya. 32 Te ayuu cycu n xiin ya, ni cacahn i jn y: Nn ni jn tca ani ni chin nu quhe, te ccuni cahn jin n, ch i. 33 Te ni cahn ma y: Nd n cu nn r jin ani r? ach y. 34 Ycun na te ni ndacoto ya nu yuu cyc xiin ya n, te ni cahn y: Suni nn r jin ani r ccuu tca yuu yha. 35 Chi tca yuu

31Ycun

(Mt. 12.4650; Lc. 8.1921)

Nn y jin ani y

Te yumar ni quej tucu Jess sten y jnhun. Te ni cutt cuh ndas yuu nu y, te je ycuan n qu v ya ni cuco ya ini n barco nu mar. Te tca yuu un cyc i yumar. 2 Te jn jnhun yt ni sten y cueh jnhun nu i, te scuan ni cahn y: 3 Cuni nahn jjnhan r: n te cate trigo, ni quenda de je cte de. 4 Te n ni quej de jte de, te jecu trigo ni jit yuhchi. Te ni quecoo saa, ni cayeji t . 5 Te jecu g trigo ni jit nu hun yu, nu t cueh uhun. Te yachni ni cane, chi tu cquin uhun. 6 Te nu n cane nindii, te ni ichni, te ni casun, chi tu n nhn nu quihn yoho. 7 Te jecu g trigo ni jit nu nne iu. Te ni jehnu iu n, te ni jes nu, te tu n jhe nun. 8 Te jecu ni jit nu hun vha. Te ni cane, te ni jehnu, te ni jhe cueh nun. Sava ni jhe oc ux je n n nun, te sava ga ni jhe un xico, te sava ga ni jhe ciento. Ach y. 9 Ycun na te ni cahn y jin de: Tca rh j jni sho, na chsh r. Ach y.

(Mt. 13.19; Lc. 8.48)

Najeh cahn y mni jnhun yt

na te ni quendo m na y, jin ndhx u te cscuha jn y, jin jecu g ayuu chin jn de. Te ni cacajnhn de ya na v cun cahn jnhun yt un. 11 Te ni cahn y jin de:

10Ycun

(Mt. 13.1017; Lc. 8.910)

73 Rh, chi sha Ya Dios je cjechun ni r jnhun ni yshi yha, ndese qu vcoo ayuu ndaha ya ndacu ya jniu nu i. Te ayuu je chin s n squ , chi mni jn jnhun yt chn r tca jnhun jn i. 12 Scuan chn r nvha vs cjito i, te quendo i njnhun je t na v ni cjito i. Te vs cjini sho i, te ma jchun ni i, te ma nsma ini i qu vcoo i nu r, te ma co jnhun chnu ni nu cuchi i, ch y.

SAN MARCOS4 ndh je yha ccujnu i jn, te js nu jnhun ya, te tu je i jn jnhun ya. 20 Te trigo je ni jt nu hun vha cu njnhun ayuu cjini nahn jnhun, te cjeth i, te chije i jn jnhun ya. Te sava i cu njnhun nun je jhe oc ux je n n, te sava i jhe un xico, te sava ga i jhe ciento. Ach y.

Jnhun yt s qu lmpara

Je n casthun cj y jnhun yt te jte trigo

ni cahn g y jin de jjnhan de: Nu tu cjechun ni r jnhun yt yha, te ndese jechun ni r tca g jnhun yt nu scuan? 14 Te jte trigo cu te scut nu jnhun Ya Dios. 15 Te trigo je ni jt yuhchi cu njnhun nu sava ayuu. Chi cjini nahn i jnhun ya, te n ni cajini i, te qujini Satans te qundeni jnhun ini anu i. 16 Te trigo je ni jt nu hun yu, chi cu njnhun nu sava ayuu cjini nahn jnhun, te yachni cjeth i te ccus ni i jn. 17 Te tu ccut jnhun n ini anu i, te jecuni quv cjeth i. Te nu ni quej jnndho, ch jto xen ayuu i squ jnhun n, te quj ncani yt ni i. 18 Te je ni jt nu nne iu cu njnhun jecu g ayuu. Chi vs ni cajini sho i, 19 te cndhv ni i squ je iy ini ay v yha. Te ccuni i cucc i, te sth un i je cut ni i squ tc ndajnu. Te

13Te

(Mt. 13.1823; Lc. 8.1115)

ni cahn y jin de: Nu nst n ayuu n lmpara, a chne i chji n cajn ch chji jto? Tu, chi jni i nu sucn nvha cundijin. 22 Te suni scuan, tu y ni n jnhun shi j ma cni ayuu, chi ndh tca jnhun natu ndijin te cuni ayuu. 23 Tca rh j jni sho, na chsh r, ch y. 24 Te suni ni cahn y jin i: Cuni sho vha r. Chi chva je chush r jnhun Ya Dios, suni chva un cuha ya nu r, te vhy g cuha ya nu ma r je chush vha r. 25 Chi ayuu je jchun ni, stn g y nu i. Te ayuu tu cndje, m jecu je jin i n, sa suhva naa. Ach y.

21Suni

(Lc. 8.1618)

ni cahn g y: Scuan cu je ndcu Ya Dios jniu nu yuu: Cu njnhun trigo je n jete n te. 27 Ycun na te qux de te ndnda de, te scuan jca quv cuahn. Te trigo un cne te jhnu. Te m de tu jn de ndese cu je jhnu. 28 Chi m uhun sha je jhnu trigo, xhna g yuc, s te cne yoco, ycun na te je m nn. 29 Te nu ni cuaan trigo

26Te

Jnhun yt s qu trigo je jhnu

SAN MARCOS4,5 un, te quj yuu cjehnde i, chi je ni jin quv tahnd. Ach y.
Jnhun yt s qu ndqun mostaza
(Mt. 13.3132; Lc. 13.1819)

74 Jess ct y yat de ini barco, qux y te y h n sahma csthi xin y. Te ni castnda de ya, te ni cacahn de: Maestro, tu sha n cuenta je que y chji ndute te cuu y? ach de. 39 Te ni ndocu y, te ni cahn y nu tach nhin un jn n mar: Jecu te nayni coo r, ch y. Te ni jecu tach, te ni cuu nay ni. 40 Te ni cahn y jin de jjnhan de: Naun cyh ndas r? Naun tu ccandje r j ccu r sha ri? 41 Te yhyo ni cayh de, te ni cacahn de jn jnhan de: Nd n ga cu te yha j nde tach nhin jn mar cjeth j cahn de? ch de.

suni ni cahn y: Na chn r n jnhun yt nvha cuni r ndese ndcueh ayuu je ndcu Ya Dios jniu nu. 31 Ndcueh i njnhun jhnu n ndqun mostaza je jquin i nu hun. Te ycuan cu n ndqun ll g vs tc ndqun je iy. 32 Te n ni jequin i, te cne te jhnu ga vs tca g yuc, te cnhnu ndaha. Te tc saa chi sha t tac t nu cundah xin n. Ach y.

30Te

Je mni jnhun yt chn y jin i

cueh jnhun yt scuan ni cahn y jin yuu, nu nasaa cnda i jechun ni i. 34 Te tca j ni stn y, mni m jnhun yt n cahn y jin i. Te nu te cscuha jn y chi ni nacasthun cj y jnhun n.

33Te

(Mt. 13.3435)

Te Gadara je ndho tach

Je n jecu tach nhin jn mar ni sha ya

je cucuaa quv n, te ni cahn y jin te cscuha jn y: Na yha y quhn y nga lado mar, ach y. 36 Te ni casqundo de ayuu cueh n, te ni qu vcoo de ini barco nu je ne Jess, cuangoo de jn y. Te suni cuangoo jecu g barco jin de jjnhan de. 37 Te ni jequ h n tach nhin, te ni stnda ndute mar, te ni qu v ini barco. Te je yajni chit ndute ini barco. 38 Te

35Te

(Mt. 8.2327; Lc. 8.2225)

Te ni jin Jess jin de jjnhan de nga lado mar, regin Gadara. 2 Te n ni quenda ya ini barco un, te n te hun tach ini, ni quenda de nde nu y ndji nd y, te ni quee de nu y. 3 Te un nd de nu y ndji nd y. Te tu jjnu je jhni ayuu de, ni jn cadena. 4 Chi cueh jnu ni conuhn jeh de ndaha de jn cadena. Te tca jnu jhnde de, te scuch de. Te t ni n cndey jn de. 5 Te ndu u jca de yucu jn n y ndji nd y, te cna ch de, te stj de m de jn y. 6 Te na jc g vji Jess, te ni jito de ya. Te jnu de ni quee de nu y, te ni jecu yt de nu y. 7 Te ni cana ch de:

(Mt. 8.2834; Lc. 8.2639)

75 Naun vji n n n, Jess She Ya Dios, Ya cujhnu ty ? Chn ndah n jn n, jni nahn Ya Dios, ma stho n sa, ch de. 8 Scuan ni cahn de, chi je ni cahn Jess: Tch, quenda ini te yha quhn r. 9 Te ni cajnhun y de: Na v nan r? Te ni cahn de: Legin nan n, chi cueh tach hun ini n, ch de. 10 Te ni cahn ndah ndas de jn y je ma tj y tach quendacoo regin n. 11 Te yajni yucu ycuan chin cueh qun cjitu t. 12 Te tach je hun ini te un n cacahn ndah jn y: Nu taj n s, te cuha n jnhun qu vcoo n ini qun ycun, ch. 13 Te Jess ni jhe ya jnhun. Te ni quendacoo tach n ini te n, te ni qu vcoo ini qun , te y njnhun u mil t . Te qun un n cajinu t ni nngoo t n yucva, ni qu vcoo t nu mar. Te ni ndaqu h t ndute, ni cajih t . 14 Te te cndito t, ni cajinu de cuangoo de je n cayh de. Te ni jincoo de ni cacasthn de nu yuu uu un jn yuu tca rancho. Te cuangoo ayuu un cucondh i na v ni cuu. 15 Te ni jincoo i nu ne Jess, te ni cajito i nu te ni uhun cueh tach ini. Te nne de, te hun de sahma, te je ni nducj xn de. Te ni cayh yuu n. 16 Te te n cajito, ni canacani de jnhun nu yuu, ndese ni nduvha te ni uhun tach ini, jin ndese ni candoho qun

SAN MARCOS5 n. 17 Ycun na te ni caquej i ccahn ndah i jn y je na cjiyo ya regin ycuan quhn y. 18 Te ni nd v ya ini barco. Te te ni uhun tach ini un n cahn ndah de jn y je na cuha ya jnhun quihn de jn y. 19 Te Jess tu n jhe ya jnhun, chi ni cahn y jin de: Cunuhun vehe r n jnhan r, te nacani r jnhun nu i ndese yhyo jhnu jniu ni sha m Jtoho r jin r, te ndese ni cundh ni y roh, ch y. 20 Te ni quenda de cuahn de, te ni quej de ncani de jnhun tc uu Decpolis ndese yhyo jhnu jniu ni sha Jess jin de. Te ndvii ayuu un n canaa ni i cjini nahn i.

Jnhun she s h Jairo jin ahan n queh yushma ya

ni nayha tucu Jess cuanuhun y nga lado mar jin barco. Te ni quecoo cueh ayuu nu y, nu ne ya yumar. 22 Te ni quee n te cjhnu ini vehe i sinagoga, nan de Jairo. Te n ni jito de nu y, te ni jecu yt de nu jeh y. 23 Te ni cahn ndah ndas de jn y: She s h n je yajni cuu i. Na quhn y vehe n te so n ndaha n s qu i nvha na ndvha i te cotecu i, ch de. 24 Ycun na te cuahn y jin de. Te cueh ayuu cndiqun i ya, te ni chit nhin i xiin ya cuangoo i. 25 Te mhu yuu un cuhn n ahan ch, je n cuu ux u cuiy ndho a cuehy n . 26 Te

21Te

(Mt. 9.1826; Lc. 8.4056)

SAN MARCOS5,6 yhyo ni ndoho a, chi ni jexin a tca j nvha a jn cuh te tjn, te tu n jjnu je ndvha a, chi sa suhva vhy g sha. 27 Te ahan yha n ni nihn a jnhun Jess, te ni quee a ichi yt y mhu yuu cueh n, te ni queh a yushma ya. 28 Chi ni jeni ni a: Vs ma sahma ya na nhn r queh r, te nduvha ri, jni ni a. 29 Te ni jecuni n a, te ni jini a je n nduvha a cuehy n. 30 Te Jess ni jini y je n nduvha n ayuu jin fuerza y. Te ni ndi cto ya nu yuu cueh, te ni cahn y: Nd n ni queh sahma ri? Ach y. 31 Te te cscuha jn y, ni cacahn de: Jto n j yuu cueh yha n chit nhin i xiin n te cqu h i nhn n cni ichi, te cjnhun n nd n ni queh sahma n. 32 Te m y jto ya chha chcuan, cn y je na cchi ayuu ni sha. 33 Te ahan un yh a te qu s i a, te je jn a je n nduvha a. Te ni quee a, te ni jecu yt a nu y, te ni cachi a ndh ndese ni cuu jn a. 34 Te ni cahn y jin a: Sh, ni candje r j cuu nasvha ri roh, te je ycuan n nduvha r. Cuhn te na nds ni r, chi je ni nduvha r cuhy n ndoho r, ch y. 35 Te nn chn g y scuan, te ni quecoo ayuu cyc vehe te cjhnu ini vehe i sinagoga, te ni cacahn i jn de: Je ni jih she s h n. Te ma sajnu ga n Maestro, ach i.

76 Jess tu n sha ya cuenta je scuan ccahn i, te ni cahn y jin te cjhnu ini vehe i sinagoga: Ma yhu r, chi candje r j nastcu r i, ch y. 37 Te tu n jhe ga y jnhun condiqun ayuu y, chi mni Pedro jin Jacobo, jin Juan ani Jacobo. 38 Te ni jin y vehe te cjhnu ini vehe i sinagoga, te ni jito ya ayuu, ccuva i, te cndahy i, te ccana ch i. 39 Te ni qu v ya, te ni cahn y: Najeh yhyo csva r te cndahy r? Schi s h yha, tu n jh i, chi quxni i, ch y. 40 Te ni cajec cat i je ni chn y. Te ni quenehen ndh ya i cuahn i nu quhe. Te ni cana ya mni tt jin nn schi s h un, jn te chin jn y, te ni qu v ya jin de nu cat schi s h n jih n. 41 Te ni jn ya ndaha i, te ni cahn y jin i: Talita cumi, ach y. Te jnhun un cn cahn: S h , chn r jin r, ndocu , ach y. 42 Te ni ndocuni schi s h un, te ni nacaca i, chi je y i ux u cuiy. Te yhyo ni canaa ni ayuu cjito i. 43 Te ni ndacu nhin ya jniu nu i jjnhan i je ma cchi cut i nu ni n. Te ni cahn y je na cuha a je cji schi s h .

36Te

Je cunuhun y uu Nazaret

Te ni quenda Jess ycun, te cuanuhun y uu y. Te te cscuha jn y cuangoo de jn y. 2 Te m qu v ndttu n sten y jnhun ini vehe i sinagoga. Te cueh ayuu ni canaa ni i cjini nahn i, te ni cacahn i:

(Mt. 13.5358; Lc. 4.1630)

77 Nd nu n cuthva te yha tca jnhun yha? Te ndese cu je cahn de jnhun ndch yha jn j sha de jniu jhnu yha? 3 Chi te yha cu carpintero, te she Mara cu de, te ani Jacobo jin Jos jin Judas jin Simn cu de. Te suni cycu cuha de jn y yh. Ach i. Te scuan ni cacuj ni i nu Jess. 4 Te ni cahn y jin i: Tca te ncani jnhun Ya Dios, y y hn ayuu jin de, chi mni ayuu uu ma de, jn jnhan de, jn yuu vehe de cu je tu y y hn jn de. Ach y. 5 Te tu n cu sha ya cueh jniu jhnu ycun. Chi jecuni ayuu ccuh ni so y ndaha ya squ i, te ni nasvha ya i. 6 Te n ni y jto ya je tu ccandje ayuu jijnhan i. Ycun na te ni jica cuu ya tc uu yajni, ni sten y jnhun.

SAN MARCOS6 i cuni nahn i jnhun cahn r, na qundacoo r ycuan, te scyo r t cach jeh r, te scuan stn r je iy cuchi i je tu n cjeth i. Jenda cahn r jin r je quv coo juicio te xen g coo castigo squ uu csha scuan vs squ uu Sodoma jin uu Gomorra nu n casha ndas yuu cuchi. 12 Te ni quendacoo de cuahn de, te ni canacani de jnhun je na ncani ni ayuu je sto i cuchi i. 13 Te suni ni caquenehen de cueh tach ini ayuu. Te ni cachihi de aceite cueh ayuu ccuh, te ni canduvha i.

Je ni jh Juan te scundute

Je n taj y ndhx u de cuanacani de jnhun

ni cana ya ndhx u te cscuha jn y, te ni taj y ndhu ndhu de quingoo de. Te ni sha ya je cndiso jnu de quenehen de tach ini ayuu. 8 Te ni ndacu ya je t na v condiso de je cuajnu de ichi, ni unu, ni sta, ni xhn. Chi m varani condah de. 9 Te quh de ndijn, te ma quihn de jn sahma, ch y. 10 Te suni ni cahn y jin de: Nani vehe nu ni qu vcoo r, te ycun coycu r nd quenda tucu r quhn r nga uu. 11 Te nu n uu tu cjeth i rh, ni tu cn

7Te

(Mt. 10.515; Lc. 9.16)

rey Herodes ni jini jnhun de jnhun Jess, chi ni jit nu jnhun ya n chnu. Te ni cahn de: Te ycuan cu Juan te ni scundute, te ni natecu de. Je ycuan y poder de sha de jniu jhnu. Ach de. 15 Te sava ga ayuu ni cacahn i: Te un cu Elas je n nacani jnhun jenahn. Te sava ga i ni cacahn: Tu chi n te ncani jnhun Ya Dios cu de, njnhun te ni canacani jnhun ya nde jenahn, ch i. 16 Te n ni jini Herodes, te ni cahn de: Tu chi ycuan cu Juan je n ndacu ri jniu ni tahnd xin, te ni natecu de nu scuan, ch de. 17 Chi m Herodes ni ndacu de jniu je na qu v Juan veca, jn j na cnuhn de jn cadena. Scuan ni sha de je squ

14Te

(Mt. 14.112; Lc. 9.79)

SAN MARCOS6 Herodas, ash ani de Felipe. Chi Herodes ni quihin de a je cu tucu a ash de. 18 Te Juan ni cahn de nu Herodes: Tu y ley je cndeca r ash ani r, ach de. 19 Te je ycuan Herodas ni jito uh a Juan, te cn a je na c de, te tu n nhn a modo. 20 Chi Herodes yh de cahni de Juan, chi jn de je te nda te ndoo cu Juan. Te je ycuan n jes de je nduc a je c Juan. Te njnahan ni de jni nahn de jnhun chn Juan, vs tu jchun vha ni de. 21 Te ni quee n quv je n cundey Herodas. Chi ni sha Herodes n vico quv n cacu de, te ni jhe de je n cacuxni te cndiso jnu nu de, jn te ccuu capitn, jn te ccujhnu regin Galilea. 22 Te ni qu v she s h m Herodas, ni jita jh i nu chit un. Te ni cacus ni rey Herodes jin te ccuxni jn de. Te ni cahn de jn schi s h un: Cacn na v cun r, te cuha ri nu r, ach de. 23 Te ni cahn tey de je cuha de nu na v cun i cacn i, vs nde sava regin je y h ndaha de. 24 Te ni quenda i, ni jecajnhn i nn i: Na v cacn na n de? ch i. Te ni cahn a: Xin Juan te scundute cacn r nu de, ch a. 25 Ycun na te ni nd vni i nu rey, te ni cahn i: Cn na j vijna hnni cuha n xn Juan te scundute, cone nu n coh, ach i jn de. 26 Ycun na te ni cucuhy ndas ni rey un je n cundey Herodas je c Juan. Te squ je ni

78 jjnhun ty de, jn j n cajini sho te cyeji sta jin de, je ycuan tu n cn de sshn de je ni jcn i. 27 Te ni tajni de n soldado je ququhin de xin Juan. 28 Te ni jehn soldado un veca, te ni jehnde de xin Juan. Te ni quee de jn xn Juan, ne nu n coh. Te ni jhe de nu schi s h un, te m i ni jhe i nu nan i. 29 Te te cscuha jn Juan ni canihn de jnhun, te ni jengoo de, ni candonehen de yqu cu Juan, te ni cachindji de.

na te te ccuu apstol je n taj y cuangoo nacani jnhun, ni ndecoo de nu Jess. Te ni canacani de nu y tc jniu ni casha de, jn jnhun ni castn de. 31 Te ni cahn y jin de: Na qungoo y n lugar nu t ayuu, te ndettu y jecu, ach y. Chi cueh ayuu cuahn i vji i nu y, te ni tu n nne ya je cji y sta jin de. 32 Ycun na te ni qu v ya n barco jin tca te apstol un, te cuangoo s n ya jin de n lugar nu t ayuu. 33 Te cueh ayuu ni cajito i je cuahn y jin de, te ni canacuni i je ma y cu. Te nde tc uu ni quendacoo i, te yach cuangoo i, te xhna g i ni jincoo vs ma y. 34 Te nu n quenda Jess ini barco, te ni jito ya ayuu cueh n. Te ni cundh ni y i, chi cu i njnhun lanchi je t jitoho t . Te ni sten y cueh jnhun nu i. 35 Te nu n ini, te te cscuha jn y, ni quecoo de nu y, te ni cacahn de:

30Ycun

(Mt. 14.1321; Lc. 9.1017; Jn. 6.114)

Je ni scji y uhn mil te

79 Je ni ini, te yh chi t na ayuu ycu. 36 Nu scuan te taj n ayuu na qungoo i tca rancho jin uu yajni, te cuaan i sta caji i, chi t na v cndiso i caji i, ch de. 37 Te ni cahn Jess jin de: Cuha m r je cji i, ch y. Te ni cacahn de: Te ndese cuu? Chi ni ma cu vs nu quicuaan n nd u ciento denario sta caji ayuu, ach de. 38 Te ni cahn y jin de: Nasaa sta cnevha r? Cuacondhe, ch y. Te nu n cajini de, te ni cacahn de: Uhnni sta jin chc y, ch de. 39 Ycun na te ni cahn y jin yuu je na cco s n i cuenta grupo nu te. 40 Te ni cacuco s n ciento ciento i, jn cincuenta cincuenta i. 41 Te ni quihin ya ndhhn sta jin chc un, te ni ndacoto ya ichi ndv , te ni nacuath y. Te ni tah cuch y sta n, te ni jhe ya nu te cscuha jn y, te m de ni casaja de nu yuu cueh n. Te suni ni jhe ya ndnd chc, ni casaja de nu i. 42 Te ndvii i ni cayeji, te ni candut chji i. 43 Ycun na te ni canastt de pedazo sta jin chca j n quendo, te ni chit x u jca. 44 Te te ni cayeji, chi uhn mil de cu.

SAN MARCOS6 yha de nga lado mar uu Betsaida. Te m y chi nataj y ayuu quinuhun i, te s te suni quihn y. 46 Te nu n cuu ni nataj y i, te ni caa ya yucu cuacacn tah y. 47 Te je n cuaa, te barco un je ni cuu sava nu mar cuahn, te mhnni ya ni quendo nu hun chi. 48 Te ni jito ya je yhyo jnndho cscca de barco, chi nhin vji tach ichi n de. Te je y nee g ni quee ya nu de, jca jh y nu mar. Te yha ya nu de quihn y nu. 49 Te ni cajito de je jca ya nu mar, te ni cajeni ni de je jihn cu, te ni cacana ch de. 50 Chi ndh de ni cajito nu y, te ni cayh ndas de. Te ni cahnni ya jin de: Ndey coo ni r, te ma yhu r, chi m r cu, ch y. 51 Te ni qu v ya ini barco un, te ni jecuni tach. Te yhyo ni canaa ni de cjito de. 52 Chi cnda n g je njnn de, chi ni jn jniu jhnu je n nducueh sta, tu n cjechun ni de je ma y cu Ya n taj Ya Dios.

Je n nasvha ya ayuu ccuh regin Genesaret

Je n jica jh y nu mar

na te ni cahnni Jess jin te cscuha jn y je na qu vcoo de barco, te cosn de

45Ycun

(Mt. 14.2227; Jn. 6.1621)

ni quenda jyo ya jin de nu mar n, n jin y regin Genesaret. Te yundte un n cajihni de barco. 54 Te nu n quenda ya jin de ini barco, te ayuu ycuan ni canacunini i ya. 55 Te yach ni jengoo i tc nda ycun, te ni caquindeca i ayuu ccuh, cyos i nu camilla, vjicoo ayuu nu n jito i ne ya. 56 Te ndni cuni nu ni qu v ya, nu uu lul, ch

53Te

(Mt. 14.3436)

SAN MARCOS6,7 uu chnu, ch rancho, te cjequin i ayuu ccuh yuhchi, te ccahn ndah i jn y je na quh i vs yushma ya. Te tca yuu je n caqueh sahma ya, ni canduvhani i.
Squ ndese cjnhn ayuu

80 chi jnhun cstn i cu jniu n candacu te, te nasu j n ndacu m r cu. Ach Ya Dios. Ach Isaas. 8 Scuan ccuu r, chi ni casi r jniu n ndacu Ya Dios nu r, te csqucu r costumbre je n cajequin ayuu, je ndndoo tndoh jin taza. Te cueh g costumbre scuan csqucu r, ch y. 9 Te suni ni cahn y: Csi r jniu n ndacu Ya Dios, nvha squcu r costumbre ni cajequin m r. 10 Chi Moiss ni cahn de: Coo y hn r jin tt r jin nn r. Te nu nd n cahn squ tat ch s qu nan, na c nahn. Ach Moiss. 11 Te m r chi ccahn r je cuu cahn n te jn tt de nn de: Ma cu chind hn n nhn cuha na j cji ni j chun n, chi ndh je nvha n, chi Corbn cu, ch r. (Te jnhun Corbn cun cahn je ni sc nu Ya Dios.) 12 Te ccahn r je nu scuan cahn n te, te tu cnu chind hn de tt de nn de. 13 Te scuan cst v r jniu n ndacu Ya Dios, je squ costumbre ni cajequin ayuu jenahn vji. Te cueh g jniu scuan csha r, ch y. 14 Te ni cana tucu ya ayuu cueh n, te ni cahn y jin i: Cuni sho vha r jjnhan r, te chuhun ni r: 15 Tca j iy, te nu ni qu v yuhu ayuu te tu cjnhn i sha. Chi je qunda ini anu ayuu, ycuan cu je cujnhn i sha. 16 Tca rh j jni sho, na chsh r, ch y. 17 Te ni sto ya ayuu cueh n, te ni qu v ya ini vehe. Te te

Ycun na te te grupo fariseo jin jecu te cstn tutu ley Ya Dios, ni quendacoo de uu Jerusaln, te ni quecoo de nu Jess. 2 Te te un n cajito de je sava te cscuha jn Jess, ni cayeji jnehn de sta, chi tu n csqucu de costumbre je nndah de nu Ya Dios. Te ni cacahn squ de. 3 Chi te fariseo jin ndh ayuu hebreo, nvha i costumbre jenahn j ma cji i sta nu tu nandah vha i xhna g. 4 Te nu ni ndecoo i je ni jngoo i nu yhu, te tu cyeji i te nu tu nandah i. Te y cuh g costumbre jenahn je casqucu i, njnhun je ndndoo taza, tndoh, coh ca, jn jto. 5 Te te fariseo jin te cstn tutu ley Ya Dios, ni cacajnhn de ya: Te cscuha jn r, naun tu csqucu de costumbre ayuu jenahn? Chi sa cyeji jnehn de sta, ach de. 6 Te ni cahn y jin de: Nda ni nacani Isaas jnhun squ r jijnhan r j te sthni ccuu r. Chi scuan ni tee de jnhun ni cahn Ya Dios nde jenahn: ayuu yha chi m yuhuni i cjeth i ruh, te nasu nd jin ini jin nu i. 7 Te cchihn sni i ruh,

(Mt. 15.120)

81 cscuha n, ni cacajnhn de ya squ jnhun yt yha j ni chn y. 18 Te ni cahn y jin de: A m r suni n tu jechun ni r, ch nan? A tu cjini r je tca j qu v ini ayuu, ma cu cujnhn i sha? 19 Chi tu qu v ini anu i, chi chji i qu v, te qundani cuahn, ach y. Scuan ni sten y je tca j yji ayuu, tu cjnhn nu i sha. 20 Te ni cahn g y: Je qunda ini anu ayuu, ycuan cu je cujnhn i sha. 21 Chi nde ini anu ayuu qunda je jni n ni, je cas qu nd jnhan, je jca jnn, je jhni nd y, 22 je sacuhn, je ndyo ni ndajnu jnhan, je sha n, je stah jnhan, je mni cuchi sha, je cucusn ni, je cahn ya s qu jnhan, je sandx m, je can xn. 23 Tc jniu n yha, mni ini anu ayuu qunda, te cjnhn i sha, ch y.

SAN MARCOS7 Nasu n ma n vji n, chi mni nu yuu ccuu she Israel. Chi tu y vha je qunde y sta she te cuha y n na, ach y. 28 Te ni cahn a: Jenda cahn ni Tt, te chind hn n sa vs cu n njnhun ina. Chi suni m t chin t chji mesa, cnihn t sta cuech j cyo yuhu schi ll cyeji t , ach a. 29 Ycun na te ni cahn y jin a: Vha ni cahn n. Cuhn n nu scuan, chi je ni quenda tach n ini she s h n, ach y. 30 Te ni najin a vehe a, te ni jito a je cat she s h a nu jto, te je ni quenda tach n ini i.

ahan nga nacin je n candje nhin

ni quenda ya ycuan cuhn y regin Tiro jin Sidn. Te ni qu v ya n vehe, te cn y je t ni n ayuu cuni je ne ya ycun. Te vs scuan, te tu n cu cone shi y. 25 Te n ahan y she s h a je hun tach ini i, ni nihnni a jnhun je ne ya. Te ni quee a, te ni jecu yt a nu jeh y. 26 Te ahan uu jic cu a, chi nde Sirofenicia cu nacin a. Te ni cahn ndah a jn y je na qunehen ya tach ini she s h a. 27 Te ni cahn Jess jin a:

24Te

(Mt. 15.2128)

ni quenda tucu ya regin Tiro, ni yha ya Sidn jin tca uu Decpolis, te ni jin y mar Galilea. 32 Te ni caquindeca i n te sh cstt nu y, te ni cacahn ndah i jn y je na s y ndaha ya squ de. 33 Te ni quenehen s n ya de nu yuu cueh n, te ni chune ya xin ndha ya sho de, te ni tes h y, te ni queh y ya de. 34 Te ni ndacoto ya ichi ndv , te ni jit ni y, te ni cahn y: Efata, ach y, je cun cahn: Nanune. 35 Te ni nanuneni sho de, te ni nduvha y de, te ni nacahn vha de. 36 Te ni ndacu ya jniu nu yuu un j ma cchi i nu n n. Te vs ni cahn nhin ya jin i, te vhy g ni cajete i jnhun. 37 Te yhyo ni canaa ni i cjito i, te ni cacahn i:

31Te

Je n nasvha ya n te sh cstt

SAN MARCOS7,8 Vha sha ya tc jniu, chi nde te csh, cnacuni sho de, te te cnda h n, cnacahn vha de sha ya, ach i.
Je ni scji y cun mil ayuu

82 ni nd vni ya ini barco jin te cscuha jn y, te cuahn y regin Dalmanuta.

Je n cajicn de n jniu jhnu nu y

Te tiempo un n candutt cuh ndas yuu, te tu na v caji i. Te ni cana Jess te cscuha jn y, te ni cahn y: 2 Cndh ni r ayuu yh, chi je ni cuu un quv cyc i jn r, te tu na v caji i. 3 Te nu nataj r i quinuhun ndite i vehe i, te cuta i sava ichi, chi y sava i je jic vjicoo i, ch y. 4 Te te cscuha un n cacahn de: Te nd nu nihn y sta caji i jjnhan i? Chi yh t na ayuu ycu, ch de. 5 Te ni cajnhun y de: Nasaa sta cnevha r? Te ni cacahn de: Uxni, ch de. 6 Ycun na te ni cahn y jin yuu cueh un j na cco i. Te ni quihin ya ndhx sta n, te ni nacuath y nu Ya Dios. Te ni tah cuch y, te ni jhe ya nu te cscuha jn y. Te m de ni casaja de nu yuu cueh n. 7 Te suni cndiso de jecu chc ll. Te ni nacuath y squ , te ni cahn y je suni saja de jjnhan de. 8 Te ndh i ni cayeji, te ni candut chji i. Ycun na te ni canastt de pedazo je n quendo, te ni chit x jca. 9 Te te ni cayeji un, y njnhun cun mil de. Te ni nacuath y nu yuu n, te cuanungoo i. 10 Ycun na te

(Mt. 15.3239)

na te ni quecoo te grupo fariseo, te ni caquej de stch de Jess. Te ccuni de coto ndee de ya, te ni cajicn de je sha ya n jniu jhnu je coo n sea ichi ndv . 12 Te ni jit ni y squ je tu ccandje de jjnhan de, te ni cahn y: Naun cjicn ayuu yha n jniu jhnu nu r? Jenda cahn r je ma stn r ni n jniu jhnu nu yuu yh. 13 Te ni squndo ya de jjnhan de, te ni nd v tucu ya ini barco, te cuahn y nga lado mar.

11Ycun

(Mt. 16.14; Lc. 12.5456)

Jnhun levadura te fariseo

te cscuha jn y ni canaa ni de condiso de je cji de, chi nni pan cnevha de ini barco. 15 Te ni ndacu ya jniu nu de: Coto m candje r levadura te grupo fariseo jin levadura Herodes, ach y. 16 Te ni cacahn te cscuha un jn tca jnhan de: Va squ je t na sta ndso y, je ycuan chn y scuan, ch de. 17 Te ni jini Jess, te ni cahn y: Najeh cndajnhun r je ni chn r scuan squ je t na sta cndiso r? A n tu cuni r, n tu jechun ni r je tu n chn r scuan squ je tu cndiso r

14Te

(Mt. 16.512)

83 st? A yhyo uun ni r candje r? 18 Iy t nu r te tu cjito r? Iy sho r te tu cjini r? Te tu cnuchun ni r? 19 Chi n ni tah cuch r uhn sta ni cayeji uhn mil te, te nasaa jca ni chit pedazo sta je n canastt r? Ach y. Te ni cacahn de: Ux u jca, ch de. 20 Te suni scuan n ni tah cuch r ux sta ni cayeji cun mil te, te nasaa jca ni chit pedazo sta je n canastt r? Ach y. Te ni cacahn de: Ux jca, ch de. 21 Te ni cahn y jin de: Te nde vijna n tu jechun ni r jijnhan r? Scuan ni cahn yat y je ma cndje de jnhun sth cstn te n.

SAN MARCOS8 tn de, te ni jito cj de ndhni. 26 Te ni nataj y de quinuhun de vehe de, te ch y: Ma qu v r uu, ni ma cchi cut r nu n n, ch y.

Je ni chn Pedro je Jess cu Cristo

na te ni jin y jin de uu Betsaida. Te ni caquindeca ayuu n te cu n y, te ni cacahn ndah i jn y je na te ya ndaha ya nu de. 23 Ycun na te ni jn ya ndaha te cu un, te ni quenehen ya de yat n. Te ni tee ya tes h y tn de, te ni tee ya ndaha ya squ . Te ni cajnhun y de nu cuu coto de jecu. 24 Te ni ndacoto de, te ni cahn de: Jto n ayuu je cjica i, te tu jto cj n, chi n ca yujnu ca i, ch de. 25 Ycun na te ni tee tucu ya ndaha ya squ tn de. Te ni ndacoto vha de, te ni nduvhani

22Ycun

Je n nasvha ya te cu uu Betsaida

na te Jess jin te cscuha jn y, cuahn y tc nda Cesarea Filipo. Te ichi un n cajnhun y de: Ruh, nd n cu ri ccahn ayuu? 28 Te ni cacahn de: Sava i ccahn je cu n Juan te ni scundute. Te sava ga i ccahn je cu n Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te sava ga i ccahn je nga te ni nacani jnhun Ya Dios cu n. 29 Ycun na te ni cajnhun y de: Te m r, nd n cu ri ccahn r? Te ni cahn Pedro: M n cu Cristo, Ya n taj Ya Dios, ach de. 30 Te ni ndacu ya jniu nu de jjnhan de je ma cchi de jnhun yha nu n n ayuu.

27Ycun

(Mt. 16.1320; Lc. 9.1821)

Je n casthn Jess je c y

ni quej y sten y nu de: M r, Ya n nduu te, cnu ndoho xen r. Te tca te jhnu jn st ccujhnu jn te cstn tutu ley, squhich de ruh, te cahni de ruh. Te nu un quv te natecu r, ach y. 32 Te cj n cahn y jnhun yha. Ycun na te Pedro, ni cana

31Te

(Mt. 16.2128; Lc. 9.2227)

SAN MARCOS8,9 mhn de ya, te ni quej de chn de nu y je ma cuha ya jnhun coo scuan. 33 Te m y ni ndi cto ya ni jito ya nu te cscuha jn y. Te ni cahn y nu Pedro: Cujiyo quihn r, chi chn r n chn Satans. Chi tu jni ni r njnhun jni ni Ya Dios, chi sa suhva jni ni r njnhun cjeni ni ayuu, ach y. 34 Te ni cana ya te cscuha jn y jin yuu cueh n, te ni cahn y: Nani ayuu nu cn i condiqun i ruh, na cs i je cun ma i, te na cndiqun i ruh te cuha i jnhun ndoho i jnndho je squ r, vs na c i. 35 Chi nu nd yuu cun i ccu i nu jnndho quiji nu i je squ ruh, nu scuan te jnahn ndet i n cni. Te nu nd yuu, vs na c i je squ ruh jin s qu je scca i jnhun je jnma ri ayuu, nu scuan te cotecu i n cni. 36 Chi nd cuajnu vs na cndey yuu nihn i n y v , te nu qu v i nu jnahn ndet i? 37 Chi t na jin cut chunaa ayuu je ccu nu i. 38 Te ayuu yha tu ccandje cut i, te mni m cuchi csha i. Te nu nani ayuu ccanu i nu yuu yha je squ ruh, Ya n nduu te, jn s qu jnhun chn r, suni scuan cucanu r je squ m i, quv ndji ri jin tca ndajh ndoo ri. Te quv n chi yhyo luu cujhnu ri njnhun cjhnu Tt r. Ach y. Te suni ni cahn y jin de jjnhan de:

84 Jenda cahn r jin r je sava te chin yh, ma c de chi nde cuni de je ndcu Ya Dios jniu jn poder y, ach y.
(Mt. 17.113; Lc. 9.2836)

Je tucu ni nduu ya

na te nu i quv te Jess ni jeca ya Pedro jin Jacobo jin Juan, cuahn s n ya jin de n yucu scn. Te ycun, tucu ni nduu ya nu de. 3 Te sahma ya ni ndind, te ni nducujn quy, njnhun yuhv volcn. Te t ni n ayuu ay v yha cuu nacate je ndquy ndas scuan. 4 Te ni cajito de je Elas jin Moiss cndajnhn de jn y. 5 Ycun na te ni cahn Pedro jin Jess: Maestro, nac je vha je chin na yha. Te na sha n n vehe ramada, n cuu m n, nga cuu Moiss, te nga cuu Elas, ach de. 6 Chi yhyo ni cayhu te cscuha n, te Pedro tu n sha de cuenta na v cu je cahn de. 7 Te ni quiji vic nhun n jesni nu de. Te nu vic un n cahn n jnhun: Yha cu She ri je man ndas r jin. Te na cni nahn r jnhun chn y. Ach. 8 Te ni candacotoni de, te tu te un n cjito de, chi m n na Jess. 9 Te ni cananuu de jn y yucu n. Te ni ndacu nhin ya jniu nu de je ma cchi de nu n n je scuan ni cajito de, chi nde na ntecu ma y, Ya n nduu te, ch y. 10 Je ycuan n cachuvha de tca j n cuu n, te ccajnhun jnhan de na jnhun cu je ntecu y. 11 Te ni cacajnhn de ya:

2Ycun

85 Te te cstn tutu ley Ya Dios, najeh ccahn de je cnu ndiji Elas xhna g, te s te quiji Ya cu Cristo? ach de. 12 Te ni cahn y: Jenda cu je xhna g quiji n te cu njnhun Elas, te sthva de ndh, ch tutu. Te ndese chn tucu tutu i squ ruh, Ya n nduu te? Chn je ndoho xen r, te sj ni i nu r. 13 Te chn r jin r je j ni quiji te ni cuu njnhun Elas, te ni casha ndevha ayuu jin de tca j n cacuu ni ma i, njnhun chn jnhun de nu ttu, ch y.

SAN MARCOS9 ni cahn y jin de jjnhan de: ayuu tu cndje cut ccuu r. Nasaa ga quv condee r jin r? Te nasaa ga quv cuandey ni r jin r? Cuquihin sch un, na quji i, ch y. 20 Te ni caquindeca de i nu y. Te nu n jito tach un n y, te ni jehni y hni i. Te ni cot i, te cnhn ccni i, te je ti yuhu i. 21 Te Jess ni cajnhun y tat i: Nasaa cuiy ni cuu je sha scuan jn i? Te ni cahn de: Nde lul i. 22 Te ni cuu cueh jnu sct tch n i nu uhn nu ndte, je chni i cn. Te nu cuu sha n, te cundh ni n chind hn n sa j ndvha she n, ch de. 23 Te ni cahn Jess jin de: Nu cuu candje r j sha ri, chi ayuu candje te cuu tca j cun i, ch y. 24 Te m tt sch un n cahn jee de: Cndje n, te chind hn n sa j candje nhin ga n, ch de. 25 Te ni jito Jess je n cutt cuh ayuu nu y. Te ni cahn y nu tach: Tach je sa h n ssh, ruh ndcu ri jniu je na qunda r ini schi yha, te ma nd v ga r ini i, ch y. 26 Ycun na te ni cana ch tch n, te ni jehni y h tucu i, te ni quenda cuahn. Te sch un n cuu i njnhun nd y. Te ni cacahn cueh ayuu je j ni jih i. 27 Te Jess ni jn ya ndaha i, te ni ndonehen ya i, te ni nucuni i.

19Te

Je n nasvha ya n schi hun tach ini

ni najin y jin de nu sava ga te cscuha jn y, te ni cajito ya ayuu cueh ndas , ni cajic nd i de. Te suni chin te cstn tutu ley Ya Dios, ctejnhan jn de. 15 Te nu n cajito tca yuu un j vji ya, te ni canaa ni i. Te cjinu i cuangoo i nu y je cahn i jn y. 16 Te ni cajnhun y i: Na squ ctejnhan r jn de jjnhan de? ch y. 17 Te ni cahn n te ne ycun: Maestro, vendeca n she n n n, chi hun n tach ini i, te ni cu h n i ni sha. 18 Te ndni cu nu ne i, te tach un sct i, te jhni y hni i. Te je ti yuhu i, te squ h jnhun i. Te cuacuxi ndas i sha. Te ni cahn ndah n jin te cscuha jn n je na qunehen de tach n, te tu n cu sha de, ch de.

14Te

(Mt. 17.1421; Lc. 9.3743)

SAN MARCOS9 na te ni qu v ya ini n vehe, te te cscuha jn y, ni cacajnhun s n de ya: Najeh tu n cu quenehen n tach un jjnhan n? ch de. 29 Te ni cahn y: n tach scuan chi ma qunda cut te nu t cacn tah r te coo ndite ni r, ach y.

86 de jjnhan de. Te ni nundee y i, te ni cahn y jin de: 37 Nani ayuu nu je squ ruh jeth i n schi ll njnhun schi yha, te ruh jeth i. Te ayuu jeth rh, nasu m nni ruh, chi suni Ya n taj rh jeth i, ch y.

28Ycun

Je ni chn tucu ya je c y

ayuu tu chn squ y, in i jn y

ni quenda ya ycuan jn de jjnhan de, te ni yha ya nda Galilea cuahn y. Te tu n cn y je cni ni n ayuu. 31 Chi stn y nu te cscuha jn y, te ch y: M r, Ya n nduu te, nastu i ruh nu tca te xen. Te cahni de ruh, te nu ni jih r, te nu un quv te natecu r, ach y. 32 Te tu n cjechun ni de jnhun yha, te cyh de cajnhn de ya squ jnhun ni cahn y.

30Te

(Mt. 17.2223; Lc. 9.4345)

Nd yuu cu je cujhnu ga

ni jin y jin de uu Capernaum, te nu ni qu v ya ini vehe, te ni cajnhun y de: Na jnhun ni candajnhun r ichi vji y? ch y. 34 Te tu n ccahn cut de, chi ichi un n cacahn de squ nu nd n de cjhnu ga. 35 Ycun na te ni cuco ya, te ni cana ya ndhx u de, te ni cahn y: Nu nd n r cn cujhnu ga, na cu r te nu ga nu tca jnhan r, te cuajnu r n jnhan r. 36 Ycun na te ni jn ya ndaha n schi ll, te ni jeni ya i mh

33Te

(Mt. 18.15; Lc. 9.4648)

na te ni cahn Juan jin y: Maestro, ni cajito n n te je jin s hv n qunehen de tach ini ayuu. Te ni cajes n j sha de, chi tu jca de jn y, ach de. 39 Te ni cahn Jess jin de: Ma cs r je sha de. Chi ni n te je jin s hv r sha de jniu jhnu, ma cu nacahn de squ r. 40 Chi te tu chn squ y, in de jn y. 41 Te nani ayuu nu je squ ruh cuha i vs n ajin ndute coho r, squ je ccandje r ruh, nda ndije cu je nihn i tah i. Ach y.

38Ycun

(Mt. 10.42; Lc. 9.4950)

Xen coo squ yuu qu v nu cuchi

nu n schi ll yha cndje i ruh, te nu qu v i cuchi sha nani ayuu, te vha ga nu ni conuhn n yso chnu sucn ayuu n, te que i chji ndute mar nu. 43 Te nu ndaha r sha je qu v r cuchi, vha ga cahnde r na quhn, nvha tu sha r cuchi. Chi vha ga je cndee nni ndaha r te qu v r n cotecu r n cni, vs je cndee ndnd ndaha r te qu v

42Te

(Mt. 18.69; Lc. 17.12)

87 r infierno, nu cay uhn je ma ndahv cut. 44 Te ycun chi tu cjih tndac, te tu ndhv cut uhn. 45 Te nu jeh r sha je qu v r cuchi, suni vha ga cahnde r na quhn, nvha tu sha r cuchi. Chi vha ga je co chndu r te qu v r n cotecu r n cni, vs je cndee ndnd jeh r te qu v r infierno, nu cay uhn je ma ndahv cut. 46 Te ycun chi tu cjih tndac, te tu ndhv cut uhn. 47 Te nu tnu r sha je qu v r cuchi, vha ga tava r na quhn, nvha tu sha r cuchi. Chi vha ga je qu v r uu nu ndcu Ya Dios jniu jn n na tnu r, vs je cndee ndnd tnu r te qu v r infierno. 48 Te ycun chi tu cjih tndac, te tu ndhv cut uhn. 49 Chi njnhun qunda vha oro sha uhn, scuan qunda vha ayuu sha jnndho. Te tca cu je soc ayuu nu y, chuhvu sha . 50 Vha y , te nu n na n je uhvu, te ndese nduu uhvu tucu sha r? Nu scuan te cuu r yuu vha, njnhun y vha . Te na cycu vha r jn jnhan r. Ach y jin de.

SAN MARCOS9,10 te jecu te grupo fariseo ni quecoo de nu y, chi ccuni de coto ndee de ya nu ndese cahn y. Te ni cacajnhn de ya nu y ley je cuu ndus n n te jn ash de. 3 Te ni cahn y jin de: Na jniu ni ndacu Moiss nu r nde jenahn? 4 Te ni cacahn de: Moiss ni jhe de jnhun je cvha n acta je ndus n de jn a, te ndo a, ch de. 5 Te ni cahn Jess jin de: Squ je nhni ni r jijnhan r, je ycuan n ndacu de jniu yha n r. 6 Te nde xhna hn, n ni sha Ya Dios ndh, chi te jn ahan ni sha ya. 7 Je ycuan cu je sto te tt de nn de, te quijnhan de jn ash de. 8 Te n na cuu ndnd de, ch Ya Dios. Nu scuan te tu cu u jnhan de, chi n na cu. 9 Je ycuan tu y vha je sto jnhan, chi je ni squjnhan Ya Dios cu, ch y. 10 Te te cscuha n nu ni qu vcoo de vehe, te ni cacajnhn tucu de ya squ jnhun n. 11 Te ni cahn y jin de: Nu nd te sto de ash de te condeca de nga ahan, nu scuan te cs qu nd de ash de. 12 Te nu n ahan sto a y a te condeca a nga te, suni cs qu nd a de. Ach y.

Squ je ma sto jnhan te jn ahan

10

Te ni quenda ya uu Capernaum, te ni jin y regin Judea, nga lado yte Jordn, ichi nu cne nindii. Te ycuan n cutt tucu ayuu nu y, te ni sten tucu ya jnhun nu i, njnhun sha ya. 2 Ycun na

(Mt. 19.112; Lc. 16.18)

Je ni jcn tah Jess jeh schi ll

na te ni quecoo ayuu jin schi ll, j na s y ndaha ya xin i. Te te cscuha jn y, ni cacahn de nu yuu vjicoo jn i. 14 Te ni jito Jess, te ni qut ni y, te ni cahn y jin de:

13Ycun

(Mt. 19.1315; Lc. 18.1517)

SAN MARCOS10 Cuha jnhun na qujicoo schi ll j nu r, te ma cs r je qujicoo i. Chi ayuu je ndi co ni i cani ni i njnhun schi yha, suu i qu v ndaha Ya andv je ndacu ya jniu nu i. 15 Te jenda cahn r jin r, nu n ayuu t cuath i je ndcu Ya Dios jniu nu i, njnhun jth n schi ll, ma qu v cut i ndaha ya, ach y. 16 Te ni nundee ya i, te ni so y ndaha ya xin i, te ni jicn tah y jeh i jjnhan i.

88 vha ndas n r. Ycun na te quiji r condiqun r ruh, te cuha r jnhun ndoho r jnndho je squ r, ach y. 22 Te n ni jini sho de jnhun yha, te ni jnahuh ni de, te ccuhy ni de cuahn de, chi cc ndas de. 23 Ycun na te Jess ni ndacoto ya n xiin ya, te ni cahn y jin te cscuha jn y: Te cc chi yhyo y qu vcoo de ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu de, ch y. 24 Te te cscuha jn y, yhyo ni canaa ni de je n cajini de jnhun ni cahn y. Te ni cahn tucu ya jin de: Sh, ayuu tnu xhn, yhyo y qu vcoo i ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu i. 25 Yach g yha n camello ya yut cu, vs je qu v n ayuu cuc ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu i, ch y. 26 Te vhy g ni canaa ni de cjini de, te ni cacajnhun jnhan de: Nd yuu cu je ccu nu scuan? 27 Te ni ndacoto ya nu de, te ni cahn y: ayuu chi ma cu squ v i m i ndaha Ya Dios, te m y chi cuu sha ya, chi ndhni jniu cuu sha ya, ach y. 28 Ycun na te ni cahn Pedro jin y: Sa jjnhan n, n casto n ndh je cnevha n, te cndiqun na nhn, ch de. 29 Te ni cahn Jess: Jenda cahn r jin r jijnhan r, nu nani ayuu sto i vehe, ch

na te ni quihin tucu ya ichi cuahn y. Te jnu n te ni quee de, te ni jecu yt de nu y, ni cajnhn de ya: Te vha cu n Maestro. Te cachi n, na jniu vha sha n te nihn tah na cotecu na n cni andv ? ch de. 18 Te ni cahn y jin de: Naun chn r je te vha cu ri? T ni n te vha y, chi m nni Ya Dios. 19 Je jn r tc jniu n ndacu Ya Dios: Ma cos qu nd jnhan r. Ma chni r nd y. Ma sacuhn r. Ma sajnhn r. Ma stah r jnhan r. Cuath r nu tat r nu nan r. Ach y. 20 Te ni cahn te un jn y: Tc jniu yha je ni squcu n nd n lul n, Maestro, ach de. 21 Ycun na te ndh jto ya nu de je cs ni y jin de. Te ni cahn y: n na jniu cman sha r nu scuan. Cuhn te xco r ndh je nvha r, te cuha r n yuu ndah. Te nde andv cuha ya je

17Ycun

(Mt. 19.1630; Lc. 18.1830)

Jnhun te cc

89 ani, ch cuha, ch tt, ch nn, ch ash , ch she, ch uhun, je squ ruh jin s qu je scca i jnhun je jnma ri ayuu, 30 nu scuan te nanihn i n ciento g je scuan vijna, cu vehe, cu ani, cu cuha, cu nn, cu she, cu uhun, te nde jin j cto xen ayuu i. Te nde nga vida quiji te cotecu i n cni. 31 Te cueh ayuu je vijna ccujhnu, nduu i ayuu nu ga. Te ayuu je nu ga vijna, chi ndujhnu i, ch y.

SAN MARCOS10 Maestro, ccuni na j sha n n je cacn na n n, ch de. 36 Te ni cahn y jin de: Ndese ccuni r je sha ri jin r? ach y. 37 Te ni cacahn de: Cuha n jnhun je cnne n xiin n qu v ndujhnu n, n n lado vha n, te nga n lado jec n, ch de. 38 Ycun na te ni cahn Jess jin de: Tu cjini r na v cu je cjicn r. A cuu ndoho r jnndho njnhun je quji squ r? Te canda r ndoho xen r njnhun ndoho ri? ach y. 39 Te ni cacahn de: Cuu sha n. Te ni cahn y jin de: Jenda je ndoho r jnndho njnhun je quji squ r, te ndoho xen r njnhun ndoho ri. 40 Te je cnne r lado vha ri jin lado jec r, nasu rh cu je cuha jnhun. Chi je y thva cuu tca te je n nacji Tt r, te te un nhn, ach y. 41 Te ux g te cscuha un, n cajini de jnhun yha, te ni caqut ni de nu Jacobo jin Juan. 42 Te Jess ni cana ya de, te ni cahn y jin de: Cjini r ndese csha te ccujhnu nu yuu tc nacin. Chi cndacu nhin de jniu nu i, te m de cch ndese coo. 43 Te m r jijnhan r, chi ma sha r scuan. Chi nu nd n r cn cujhnu, sa suhva cuajnu r n jnhan r. 44 Te nu nd n r cn cuu nu, sa suhva sha r m r mozo nu tca jnhan r. 45 Chi

Je ni chn tucu ya je c y

cuhun de ichi je ca cuahn uu Jerusaln. Te Jess ysnu y nu te cscuha n. Te cnaa ni de ni cajini sho de jnhun ni cahn y. Te cyh de cungoo de jn y. Ycun na te ni cana s n tucu ya ndhx u te cscuha, te ni quej y csthn tucu ya nu de tca j quji squ y. 33 Ach y: Cuni sho r, chi je cungoo y uu Jerusaln vijna, te ycun nastu ayuu ruh, Ya n nduu te, nu sut ccujhnu jn n te cstn tutu ley. Te ndonda de squ r je c r, te squ v de ruh nu te nacin Roma je cyc Jerusaln cndacu jniu. 34 Te tca te un scat de nu r, te cani de ruh, te tes h de nu r, te s te cahni de ruh. Te nu un quv te natecu r, ach y.

32Te

(Mt. 20.1719; Lc. 18.3134)

Je ni jcn Jacobo jin Juan n favor nu y

na te Jacobo jin Juan, ndnd she Zebedeo, ni quecoo de nu Jess, te ni cacahn de:

35Ycun

(Mt. 20.2028)

SAN MARCOS10,11 suni scuan sha ruh, Ya n nduu te, chi nasu j vji ri je cuajnu ayuu nu r, chi sa suhva vji ri je cuajnu ri nu yuu. Te cuha ri ma r cuu r nvha jnama ri cueh ayuu, ach y.
Je n nasvha ya Bartimeo te cu

90 Cuhn nu scuan. Ni candje r je cuu nasvha ri roh, te je ycuan n nduvha r, ch y. Te ni ndundijinni tn de, te ni ndiqun de Jess cuahn de jn y ichi n.

na te ni jin y uu Jeric jin te cscuha jn y. Te s te ni quenda ya ycuan jn de jn yuu cueh ndas . Te Bartimeo te cu, she Timeo, nne de yuhchi, jcn de caridad. 47 Te ni jini de jnhun je Jess uu Nazaret vji ya. Te ni quej de cna jee de: Jess She yucn David, cundh ni ni sa, ch de. 48 Te cueh ayuu ni cacahn i nu de je na cs de yuhu de. Te m de vhy g ni cana jee de: M n je cu n She yucn David, cundh ni ni sa v, ach de. 49 Ycun na te ni jecu Jess, te ni cahn y: Cana de na quji de. Te ni cacana i te cu un: Ndey coo ni r. Ndocu , na quhn y, chi cna ya roh, ch i jn de. 50 Ycun na te ni scne de tcch de, te yach ni ndocu de, te ni jin de nu Jess. 51 Te ni cahn y jin de: Na v cun r je sha ri jin r? Te m de ni cahn de: Maestro, je na ndndijin tnu n cun na, ch de. 52 Te ni cahn Jess jin de:

46Ycun

(Mt. 20.2934; Lc. 18.3543)

11

Te ni cuyajni ya uu Jerusaln, vji ya uu Betfag jin uu Betania, je ne jeh yucu Olivos. Te ni taj y u te cscuha jn y je qungoo de. 2 Te ch y jin de: Cungoo uu lul ne ichi n. Te nu ni qu vni r ycuan, te nihn r n burro nhn t , je n n te n tu coso de t. Te ndaj r t , quijicoo r jn t . 3 Te nu nd n cajnhn naun cndaj r t , te cachi r: M Jtoho y jni hn y t , te yach nataj y t ndiji t, achi r. Ach y jin de. 4 Te cuangoo de, te ni canihn de burro un nhn t yehy n quhe nu nquijnhan ichi. Te ni candaj de t. 5 Te sava ayuu chin ycuan n cacahn jin de: Na v cu je casha r je cndaj r burro ji? ach i. 6 Ycun na te ni cacahn de njnhun ni cachi Jess. Te ni casi i t vjicoo de jn t . 7 Te ni ndecoo de jn t nu Jess, te ni caso de sahma de squ t , te ni jecos y t . 8 Te cueh ayuu ni casc i sahma i ini ichi. Te sava ga i ni cajehnde i ndaha , te ni cachucun i ini ichi n. 9 Te ayuu cuangoo ichi n jn yuu cuangoo ichi yt, ccana jee i:

(Mt. 21.111; Lc. 19.2840; Jn. 12.1219)

Je ni qu v Jess uu Jerusaln

91 Yhyo cjhnu ya. Yhyo vha Ya cu Ya je vji jn jniu m Jtoho y Ya Dios. 10 Te yhyo luu coo, chi je yajni ndacu ya jniu njnhun ni ndacu j y rey David. Te yhyo cjhnu m Ya Dios. Ach i. 11 Te ni qu v Jess uu Jerusaln, jn ini templo chnu. Te ni jito ya nu tc ndajnu ycu n ycuan. Te ni quenda ya cuahn y uu Betania jin ndhx u de, chi je ni ini.

SAN MARCOS11 tah ayuu tc nacin cu, ch y. Te m r jijnhan r chi njnhun ya cava acuhna n canasha r, ch y. 18 Te te cstn tutu ley Ya Dios jin st ccujhnu, ni cajini de jnhun yha, te ni quej de cnduc de modo ndese cahni de ya. Chi cyh de je ndujhnu ga ma y vs ma de, chi tca yuu yhyo ccus ni i cjini i jnhun stn y. 19 Te je cucuaa, te ni quenda ya uu Jerusaln cuahn y.

Je ni chn y nu yjnu higo

nga quv n, nu n quenda ya uu Betania cuahn y jin de, te j y sco. 13 Te nde jic ni jito ya n nundhe higo je in ndaha. Te ni jecondhe y nu sanaa te nihn y ndeh caji y. Te t na v ni nhn y, chi m ndahani in. Chi nasu tiempo ndeh cu. 14 Ycun na te ni cahn y nu yujnu n: Tu na ndeh cuun cut xin r je cji ayuu, ach y. Te te cscuha jn y ni cajini de je scuan ni cahn y.

12Te

(Mt. 21.1819)

Je ni ch nundhe higo

Je n quenehen ya ayuu ini templo

ni najin y jin de uu Jerusaln. Te ni qu v ya ini templo chnu, te ni quenehen ya ayuu cjeen qut te cnaxco n yuu je soc i. Te ni scot ndey ya tca mesa te csty xhn, jn silla te cxc paloma. 16 Te tu n jhe ya jnhun je yha ayuu ini templo jin ndajnu ndso i. 17 Te ni sten y jnhun nu i, ch y: Ys n ttu i je cahn Ya Dios: Vehe ri chi vehe nu cjicn

15Te

(Mt. 21.1217; Lc. 19.4548; Jn. 2.1322)

jenhen nga quv ni nayha ya jin de cuahn y. Te ni cajito de je nndhe higo un je ni ich nde yoho. 21 Ycun na te ni nuchun ni Pedro, te ni cahn de jn y: Maestro, cundhe n nundhe higo je ni chn ni n, te vijna je ni ich cajn, ch de. 22 Te ni cahn Jess jin de: Candje r j sha Ya Dios je jicn r. 23 Chi jenda cahn r jin r, nu nd yuu cahn i je cjiyo yucu yha quihn nde nu mar, te nu t nacani squ ni i, chi sa suhva candje i je co njnhun ni cahn i, ycun na te cunda je ni jcn i. 24 Je ycuan chn r jin r, tca j cacn tah r, te nu candje r j nihn r, te nihn r. 25 Te je cjicn tah r, te cone chnu ni r nu yuu casha cuchi squ r, nvha m Tt r je nde y andv , suni cone chnu ni y nu cuchi r. 26 Chi nu t cone chnu ni r nu jnhan r, te suni m Tt r je nde y andv ,

20Te

(Mt. 21.2022)

SAN MARCOS11,12 ma cne chnu ni y nu cuchi r, ch y.

Squ je ndso jnu Jess
(Mt. 21.2327; Lc. 20.18)

92
Jnhun yt s qu te n csjniu nu uva

na te ni najin tucu ya uu Jerusaln. Te jca cuu ya ini templo chnu. Te sut ccujhnu jn te cstn tutu ley Ya Dios jin te jhnu cndacu jniu, ni quecoo de nu y. 28 Te ni cacajnhn de ya: Nd n nihn jnu r j sha r jniu yha? Te nd n ni tee jniu squ r je sha r scuan? ch de. 29 Te ni cahn Jess: Suni ruh, cajnhun r roh n jnhun jjnhan r. Te nu cuu st cu r, ycun na te cachi r nu r nd n nihn jnu ri je sha ri jniu yha. 30 Nd n ni tee jniu squ Juan je ni scundute de? A Ya Dios ch tca te? Cachi nu r, ach y. 31 Ycun na te ni candajnhun m de: Nu cahn y je Ya Dios ni tee ya jniu un s qu Juan, te cahn de jn y: Nu scuan te najeh tu n ccandje r de? 32 Te nu cahn y je yuu ni catee jniu un s qu de, te qut ni ayuu nu y, ach de ccahn ma de. Chi cyh de je qut ni ayuu, chi ndvii i ccandje i je te ni nacani jnhun Ya Dios ni cuu ndije Juan. 33 Je ycuan n cacahn de jn y: Tu cjini r, ach de. Ycun na te ni cahn Jess: Ni ruh, suni ma cchi r nu r nd n ni tee jniu squ r sha ri jniu yha, ch y.

27Ycun

12

(Mt. 21.3346; Lc. 20.919)

de: n te ni nachuhun de cueh uva, te ni jes de corral, te ni sha de n nu chun ndeh un txn. Te ni sha de n vehe scn nvha cuu coto de n chnu. Te ni sto de nu sava te sjniu nu, te cuu sava de ndeh jin. Te ni tee de ichi cuahn jic de. 2 Te m tiempo ndutt uva, te ni taj de n mozo de cuanuquhin sava uva nu te csjniu n. 3 Te te un n cajn de mozo un, te ni cacani de i, te ni canataj de i cuanuhun i scuanni. 4 Ycun na te te ch uva un n taj tucu de nga mozo cuahn. Te te csjniu un n cajhe de yu xin mozo un, te ni castj de, te ni cacahn ndevha de nu. 5 Te te ch uva ni taj tucu de nga mozo cuahn. Te ni cajehni de i. Te suni scuan ni taj de cueh g mozo cuahn, te sava i ni cacani de, te sava i ni cajehni de. 6 Te te ch uva, y n she de je man ndas de jn. Te je snd h na ni taj de she de un cuhn nu te csjniu. Te jni ni de: Te n chi cuath de jjnhan de nu she ri. 7 Te te csjniu un n cacahn ma: Te ch th cu je yha. Na chni y de, te ndo tah de cuu m y, ach. 8 Te ni cajn de i, ni cajehni de i, te ni cascne de i nga lado. Ach y. 9 Ycun na te ni cajnhun y de: Nu scuan te ndese sha te ch uva un? Ndiji de te cahni

Te ni quej y cahn y jnhun yt jin de jjnhan

93 de te csjniu n, te cuha de uhun c uva un n nga sava te sjniu nu. 10 Te n tu cahu r jnhun yha j yos n ttu i, je ruh cu njnhun n yu? Chi ch tutu: Yu je n casquhich te cjeni vehe, yu yha nduu je qutuu vehe. 11 M Jtoho y Ya Dios ni sha ya scuan, te cnaa ni y jto y jniu yha. Ach tutu, ach y. 12 Ycun na te ni canduc de modo jn de ya. Chi ni cajechun ni de je squ ma de cu jnhun yt n cahn y squ te csjniu nu uva jin te cjeni vehe. Te squ je cyh de je qut ni ayuu, te ni casto de ya te cuangoo de.

SAN MARCOS12 Najeh cjito ndee r ruh? Cuha n xhn na cto ri, ach y. 16 Te ni cajhe de xhn. Te ni jito ya, te ni cajnhun y de: Nd n nu cu je nde nu xhun yha, te nd s hv cu je nde yh? Te ni cacahn de jn y: Nu jin s hv rey un cu, ch de. 17 Ycun na te ni cahn y jin de: Nu scuan te nacuha r n rey un j y h cuenta nu de, te nacuha r n Ya Dios tca j y h cuenta nu ma y, ach y. Te ni canaa ni de ni cajini de je ndich n cahn y.

Je n cacajnhn de squ je ntecu nd y

na te ni cataj de sava te grupo fariseo jin te grupo Herodes cuangoo de nu y, ndc de ndese sha de nvha cahn y n jnhun je nihn de cuchi squ y. 14 Te ni quecoo de, te ni cacahn de jn y: Maestro, cjini na j te chn nda cu n, te tu yh n je cahn ni n ayuu squ n. Chi tu sha n cuenta ndese cu n n i, chi nuni sha n jn i. Te stn nda n ndese squcu ayuu nu Ya Dios. Te y vha je chnaa y renta nu rey nacin Roma je jn nacin y, ch tu? A chnaa y, ch m chnaa y? Ach de jn y. 15 Te m y jin y je stahni de, te ni cahn y jin de:

13Ycun

(Mt. 22.1522; Lc. 20.2026)

Squ xhun renta

na te jecu te grupo saduceo ni quecoo de nu y. Te te un ccahn je tu ntecu cut nd y. Te ni cacahn de jn y squ n jnhun, ch de: 19 Maestro, Moiss ni tee de nu ttu je cnevha y: Nu n te cuu de, te ndo ash de, te nu tu n yo she de jn a, nu scuan te cnu je ani de naquihin ash de, te she de je ccu jn a nucu i nu nd y ani de, ch tutu. 20 Nu scuan te ni yo ux ani. Te te n n quijnhan de jn ahan. Te ni jih de, te t she de n yo. 21 Te te u ni naquihin de a, te suni ni jih de, te t she de n yo. Te suni scuan te un. 22 Te ndhx de ni condeca de a, te ni n de t she de n yo. Te je snd h te suni ni jih ahan n. 23 Nu scuan te nu na ntecu de

18Ycun

(Mt. 22.2333; Lc. 20.2740)

SAN MARCOS12 jjnhan de quv ntecu nd y, te nd n de cuu a ash de? Chi ndhx de ni condeca de a. Ach de jn y. 24 Ycun na te ni cahn y jin de: Yhyo cst v r jnhun squ je tu cjechun ni r je cahn tutu i, ni tu cjini r je iy poder Ya Dios je nastcu y nd y. 25 Chi quv ntecu nd y, te tu na jnhun quijnhan te jn ahan coo. Chi coo i njnhun ndajh Ya Dios andv . 26 Te squ je ntecu nd y, tu n ccahu r tutu n tee Moiss, ndese ni cahn Ya Dios jin de mhu yc je cay yuhn? M r cu Ya Dios Abraham jin Isaac jin Jacob, ach y jin Moiss. 27 Chi vs je ni cajih de, te ctecu de nu iy m y, chi cu ya Ya sha je tcu ayuu n cni. Yhyo cst v r jnhun nu scuan. Ach y jin de.

94 ndas r sha r ndh je cs ni y, nde jin ini jin nu r, jin n je njnn r, jin n fuerza r. Yha cu jniu ndcu ya je cnu ndas g. 31 Te jniu u je n ndacu ya, suni scuan chn: Cundh ni r jnhan r njnhun cndh ni r ma r. Tu nga jnhun ndcu jniu cnu g iy, chi suu m j yhani. Ach y jin de. 32 Ycun na te ni cahn te stn tutu ley jin y: Vha ni cahn n, Maestro. Chi nda chi y nni Ya Dios, te tu na nga y iy. 33 Te cnu j coo man ndas y jin y nde jin ini jin nu y, jin n je njnn y, jin n fuerza y, te cundh ni y jnhan y njnhun cndh ni y ma y. Te cnu ndas g je yha vs je chmu y qut jn tca g je soc y nu y. Ach de jn y. 34 Ycun na te ni jini Jess je vha ni sti cu de, te ni cahn y jin de: Je yajni cuu qu v r ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu r, ach y. Ycun na te ni n ga de, tu ni chndey ni de cajnhn de ya.

Jniu cnu ndas g je n ndacu Ya Dios

ni quee n te stn tutu ley Ya Dios, te ni jini de je castch jnhan te un jn Jess. Te ni jini de je vha ni nast cu y jnhun. Te ni cajnhn de ya: Nd n cu jnhun ndcu jniu cnu ndas g nu tca g jniu ni ndacu ya jenahn? ch de. 29 Te ni cahn Jess jin de: Yha cu jniu je cnu ndas g nu tca g. Ach tutu: ayuu Israel, cuni nahn r. M Jtoho y Ya Dios, ma nni ya iy. 30 Nu scuan te coo man ndas r jin m Jtoho r Ya Dios, nde jn

28Te

(Mt. 22.3440)

Squ je cu Cristo she yucn David

stn Jess jnhun ini templo, te ni cahn y: Ndese cu je ccahn te cstn tutu ley Ya Dios je Cristo cu she yucn David? 36 Chi m David suhva ni cahn de jnhun ya ni sha Espritu Santo nde jenahn: M Jtoho y Ya Dios ni cahn y jin Jtoho r, Ya quiji:

35Te

(Mt. 22.4146; Lc. 20.4144)

95 Cuco r lado vha ri nu cujhnu r, te na sha ri je quende r poder tca j cjito uh roh. Ach Ya Dios. Ach David. 37 Te nu she yucn David cu Cristo, te ndese cu je ni chn de je Jtoho de cu ya? ch y. Te ayuu cueh, cnujnahan ni i cjini nahn i tca jnhun chn y.

SAN MARCOS12,13 cana ya te cscuha jn y, te ni cahn y jin de: Jenda cahn r jin r je cueh g cu je ni sc ahan viuda ndah yha, vs je n casoc tca yuu cuc. 44 Chi tc i ni casoc i je ni ndo squ xhun cuh i. Te ahan yha, vs ndah ndho a, te ni chuhun ndh a je ctecu a. Ach y jin de.

Je ni chn y je iy cuchi de jjnhan de

Je n cachi y je n templo

stn y jnhun, te ni cahn y jin i: Coto m candje r tca te cstn tutu ley. Chi ccus ni de cuhun de sahma cni je sten je cujhnu de, cjica cuu de jn. Te cnujnahan ni de je cahn yhn yuu jin de ini calle. 39 Te cnujnahan ni de cuco de nu silla yhn g ini vehe i sinagoga, jin silla yhn g nu vco cyeji ayuu. 40 Te cquende de vehe ahan n caquendo ndh. Te nahn cjicn tah de nvha cani ni ayuu je t na cuchi de. Te yha jjnhan de chi xen g ndoho de castigo. Ach y.

38Te

(Mt. 23.136; Lc. 11.3754; 20.4547)

13

Te ni quenda Jess ini templo chnu, te n te scuha jn y ni cahn de: Maestro, condhe n n luu jto tc vehe yha j cu templo, jin tca y je n cuvha, ch de. 2 Te ni cahn y jin de: Tc vehe nhnu yha j cjito r, chi ma cso jnhan ga ni n yu, chi ndh jnan. Ach y.
Na sea coo nu cucuyajni ndh ay v

(Mt. 24.12; Lc. 21.56)

Je ni sc ahan viuda xhn

n quv nne Jess ini templo ichi n tca yjn nu csoc i xhn. Te jto ya ndese cchuhun ayuu xhn ini yejn n. Te cueh ayuu cuc n cachuhun i cueh xhn. 42 Te ni quee n ahan viuda je ndho ndh. Te ni chuhun a u centavo lul ini yejn n. 43 Ycun na te ni

41Te

(Lc. 21.14)

ni jehn y jin de yucu Olivos je ne ichi n templo chnu. Te ni cuco ya ycun. Te Pedro jin Jacobo jin Juan jin Andrs ni cacajnhun s n de ya: 4 Casthun n nu n, nd qu v coo tca j n cachi n j coo? Te na sea coo nu cuacuyajni squcu tca j ni chn n? ch de. 5 Te ni cahn y jin de: Coto r j ma stah ni n de rh. 6 Chi quijicoo cueh te je stah jn s hv r. M r cu Cristo, achi de. Te scuan sth de cueh ayuu. 7 Te nihn r jnhun je tca lado iy guerra, ch je yajni coo

3Te

(Mt. 24.328; Lc. 21.724; 17.2224)

SAN MARCOS13 guerra. Te ma yhu r, chi cnu coo scuan. Te ni n tu jin quv ndh ay v . 8 Chi ndonda nacin squ nga nacin, te ndonda uu squ nga uu je cuajnhan. Te chha chcuan jna, te coo jnam, te ndonda ayuu squ jnhan i. Te tca j yha ccuu jnndho quej xhna hn g. 9 Te condito r m r, chi nastu i rh n tca th, te ini tc vehe i sinagoga cani i rh. Te quindeca i sava r n tc gobernador jin n tca rey, te cahn i cuchi squ r squ je ccandje r rh. Te scuan te cuu nacani r jnhun ri nu de. 10 Te jni hn j xhna g cuit nu jnhun nu tc nacin ndese jnma ri i, te s te ndh quv . 11 Te nu ni cajn de rh cungoo de jn r nu tca th, te ma ncani ni r xhna g ndese st cu r nu de te ccu r. Chi m hora un te m Ya Dios cuha ya jnhun nu r ndese cahn r, te jnhun n cahn r. Chi nasu m r cu je cahn, chi Espritu Santo cu je cahn. 12 Te ani jin ani nastu jnhan je na c. Te tt nastu she je c. Te she ndonda squ tat jin nn je cahni. 13 Te tca yuu qut ni i nu r je squ ruh. Te ayuu cu nhin jn jnhun ri nde quv jnu, chi ccu i. 14 Te Daniel, te ni nacani jnhun Ya Dios, ni tee de jnhun n te n j quji. Te rh j ccahu tutu n, na jchun ni r. Chi n quv te cuni r je sha ndevha de je st v de tc ndajnu i ini templo, te cu de nu t na ley

96 cu de. Te nu cuni r je scuan cu, te ayuu cyc regin Judea, na cnu i caa i yucu quingoo i. 15 Te ayuu cycu n quhe, ma nd v i ini vehe je qunehen i ndajnu i, chi cnu cunu yach i nvha ccu i. 16 Te ayuu chin nu tu, ma ndji i vehe je quhin i sahma i. 17 Te quv n nac je ndah ahan cuhun she jn ahan cndeca yqu n, chi ma cnihin a cunu yach a. 18 Te cacn tah r je ma quji jnndho un j cunu r m tiempo cun yuhv. 19 Chi je quej un te coo cueh jnndho xen, je n tu coo scuan nde quv n sha Ya Dios ay v te nde vijna. Te je nd h jnndho n te ni ma co ga je scuan. 20 Te nu t nast y m Jtoho y Ya Dios tiempo jnndho n, te ni n ayuu ma ccu cut i. Te je squ yuu ccandje je n nacji ya, je ycuan nast y ya tiempo un. 21 Nu scuan te nu n ayuu cahn jin r: Yh condhe r ne Cristo, ch: Ycun condhe r ne ya, achi i, te ma candje r j cahn i. 22 Chi canecoo te csth te cahn de je Cristo cu de, ch chn de je te ncani jnhun Ya Dios cu de. Te sha de jniu jhnu je naa ni ayuu coto i, nvha sth de nde ma yuu n nacji ya, te nu na cu. 23 Te ndito na co ni r, chi je ni casthun r nu r vijna nde n tu coo.

Ndese coo quv ndiji Ya n nduu te

quv n, nu je ni ndh jnndho n, te cujn nndii, te

24Te

(Mt. 24.2935, 4244; Lc. 21.2536)

97 yo ma nd g. 25 Te nngoo qu m in andv . Te tca j in andv chi qus i. 26 Ycun na te coto ayuu nu ma r, Ya n nduu te, ndiji ri jin vc, te condiso ri cueh poder, te yhyo luu cujhnu ri. 27 Ycun na te taj r ndajh r quinastt y ayuu n nacji ri ndcn lado ay v , nde nu nd h ay v te nde nu nd h andv . 28 Vijna te scuha r ndese sha nundhe higo: Nu je ni nane numa, te ni najee ndaha, te cjini r je j ni cuyajni tiempo jihn. 29 Te suni scuan nu ni cajini r je n quej cu tc jniu je ni chn r, ycun na te na jchun ni r je n cuyajni quv ndji ri, te yach coo. 30 Jenda cahn r jin r je ma c ndh ayuu je cto jnndho n, chi nde squcu ndh jniu n. 31 Andv jn y v chi naa, te tca jnhun chn r chi ma n, chi ndh squcu. 32 Te quv jin hora je ndji ri, t ni n ayuu jin, ni m ndajh chyo andv , ni m r, She Ya Dios. Chi m n ni Tt r cu je jin. 33 Nu scuan te na ccuhun ni r tca jnhun yha, te ndito na co ni r, te cacn tah r, chi tu cjini r na quv ndiji ri. 34 Chi coo njnhun n te je quihn jic de, te nde n tu quenda de vehe de, te ni ndacu de jniu nu tca mozo de ndese sha n n de. Te ni ndacu de jniu nu te ndto yhy j na cndito de. 35 Te suni scuan rh jjnhan r, ndito na co ni r. Chi cu ri njnhun jitoho vehe n, te tu cjini r na hora ndiji ri, j cucuaa, ch u, ch j cna lhli,

SAN MARCOS13,14 ch jnhen. 36 Chi n sanaani te ndiji ri, te coto r j ma nnihn r roh j tu ndto r. 37 Te jnhun chn r jin r jijnhan r, suni chn r jin ndvii ayuu: Ndito na co ni r jijnhan r. Ach y.

Je n casqujnhan de jnhun je jn de Jess

14

Te cman u g quv te quej vico pascua je cyeji ayuu hebreo pan je t na levadura y h. Te sut ccujhnu jn te cstn tutu ley, ni canduc de modo ndese jn de Jess jin jnhun sth, te cahni de ya. 2 Te ni cacahn de: Ma jn y de m qu v vco, chi ndonda ayuu squ y, ach de.

(Mt. 26.15; Lc. 22.12; Jn. 11.4553)

Jnhun ahan je n chuhun perfume xin y

ne Jess uu Betania vehe Simn, te ni ndoho cuehy stehy. Te nn yji y sta, te ni quee n ahan nu y, ndh a n frasco yu luu je hun aceite perfume, je mni ita nardo cu, te yhyo yahu nd. Te ni tah a frasco un, te ni chuhun a xin y. 4 Te sava te chin ycuan n caqut ni de, te ni cacahn de: Najeh cu je n sani perfume ji? 5 Chi cuu xc yahu y vhy g un ciento denario, te cuha yo n yuu ndah n, ch de. Te ni cacahn s de jn a. 6 Te ni cahn Jess: Ma sthn r a. Naun csha r j ncani uh ni a? Chi n jniu

3Te

(Mt. 26.613; Jn. 12.18)

SAN MARCOS14 vha cu je ni sha a jn r. 7 Chi nn coycu yuu ndah jn r, te nu ccuni r te cuu sha vha r jn i. Te ruh chi tu condee r jin r. 8 Chi ni sha a ndh je cuu sha a je man a jn r. Chi nde n tu quindji ri te je ni sthva a ruh je n chuhun a perfume ruh. 9 Jenda cahn r jin r je n chnu ay v ndni cu nu cuit nu jnhun je jnma ri ayuu, suni nacani i jnhun je ni sha ahan yha, nvha cocuhun ni ayuu a, ch y.

98 ndute. Te condiqun r de quihn r jin de. 14 Te vehe je nd v de, ycuan chn r jin te ch vehe: Ach m Maestro: Nd n cu cuarto vehe n cuha n n n cuxni ya vico pascua jin te cscuha jn y? achi r. 15 Te m de stn de n cuarto chnu nde xin vhe je je y thva. Te ycuan sthva r j cuxni y, ch y jin de. 16 Te cuangoo te cscuha n, te ni jincoo de uu, te ni canihn de njnhun ni cahn y jin de. Te ni casthva de je cuxni ya vico pascua. 17 Te je cucuaa, te ni quee ya jin ndhx u de. 18 Te ni cacuco de mesa cyeji de sta, te ni cahn y: Jenda cahn r jin r je n rh j yji jin r, nastu ro rh, ach y. 19 Ycun na te ni cacucuhy ni de, te n n n n de ni cacajnhn de ya: A sa cu? ch n de. Te suni scuan nga de: A sa cu? ch n n de. 20 Te ni cahn y jin de: n je ux u r je cyeji chnu jn r n coh, suu nastu ruh. 21 Te ruh, Ya n nduu te, jenda cu je quihn r cuu r, njnhun ys jnhun ri nu ttu i. Te nac xen ndoho te nastu ruh. Vha ga nu tu n ccu te un n, ch y. 22 Te nn cyeji de jn y, te ni quihin ya pan, te ni nacuath y, te ni tah cuch y, te ni jhe ya nu te cscuha jn y. Te ni cahn y:

Je n nastu Judas y

na te Judas Iscariote, n je ndhx u te cscuha un, n jehn de nu sut ccujhnu, ni snda de jn j nastu de Jess nu jijnhan. 11 Te nu n cajini sho sut un j cahn de, te ni cacus ni, te ni cajejnhun je cuha xhun n de. Te nde quv un n nduc de modo ndese nastu de ya.

10Ycun

(Mt. 26.1416; Lc. 22.36)

Je n jequin y Cena y

ni quee m qu v je quej vico pascua je cyeji ayuu pan je t na levadura y h, te suni quv un cjehni i londe njnhun ni ndacu Ya Dios jniu je sha i vico pascua un. Te te cscuha un n cacajnhn de ya: Nd nu cun ni j qusthva n cuxni n vico pascua? ach de. 13 Te ni taj y u te cscuha n quingoo de, te ch y jin de: Cungoo nde uu, te ycun najnhan r jn n te ndso qu y

12Te

(Mt. 26.1729; Lc. 22.723; Jn. 13.2130; 1 Co. 11.2326)

99 Caji r jijnhan r, chi yha cu yqu cu r, ach y. 23 Ycun na te ni quihin ya n copa ndxi uva, te ni nacuath y, te ni jhe ya ni cajihi ndh de. 24 Te ni cahn y jin de: Yha cu n r je cuha ri je cu contrato je, te cat je ndundoo cuchi cueh ayuu. 25 Te jenda cahn r jin r je nd vijna te ma cho ga r ndxi ndeh uva yh, chi nde quiji quv ndacu Ya Dios jniu n ay v , te s te coho tucu ri jin r jijnhan r. Ach y.

SAN MARCOS14 Te suni scuan ni cacahn ndh de.

Je ni jcn tah y nu huerto Getseman

Je n cachi y je yhu Pedro cahn de je jin de ya

ni jita ya n yaa i jin de jjnhan de. Te ni quenda ya cuahn y jin de nde yucu Olivos. 27 Ycun na te ni cahn y: Ndvii r nayhu r je squ ruh jecu vijna. Chi suhva je ys jnhun ri nu ttu i, ni cahn Ya Dios: Cuha ri jnhun je chni ayuu te ndto lanchi, te lanchi un cut nu t je yhu t , ach. 28 Te je ntecu r, te xhna ruh cosnu r quihn r regin Galilea, te s te najincoo r, ch y. 29 Ycun na te ni cahn Pedro: Vs ndh de na nyh de, te m n chi ma nyh cut n, ch de jn y. 30 Te ni cahn y jin de: Jenda cahn r jin r je jecu vijna, nde n tu cana lhli u jnu, te yhu r je jn ayuu roh, te un jnu cahn r je tu jn r ruh, ach y. 31 Te ni cahn tey de jn y: Vs nu cuu na jn n, te ma cahn cut na j tu jn na nhn, ch de.

(Mt. 26.3035; Lc. 22.3134; Jn. 13.3638)

26Te

na te ni jin Jess jin te cscuha jn y n lugar nu nan Getseman. Te ni cahn y jin de: Yhni cuco r, te na quhn r cacn tah r, ach y. 33 Te ni jeca ya Pedro jin Jacobo jin Juan, cuahn y jin de. Te ni quej y cucuhy ndas ni y te cxi ni y je quji jnndho squ y. 34 Te ni cahn y jin de: Yhyo ccuhy ni r, te ndc sha je c r. Yh condetu r te condito r, ch y. 35 Te ni jica ya jecu g, te ni jecu yt y ni jequin ya nu y nu hun. Te ni jicn tah y nu Ya Dios je nu cuu te ma ndho ya jnndho je quej quiji squ y. 36 Te suhva ni cahn y: Tt ma n, ndhni jniu cuu sha m n. Te tejiyo n jnndho yha j ma quji squ n. Te nasu j cun ma n, chi je cun ma n na co, ch y. 37 Te ni ndee y nu ndnn te cscuha jn y, te ni jito ya je cquix de. Te ni cahn y jin Pedro: Simn, qux r? A tu n cnda r condito r jn r vs n hora? 38 Coo ndito ni r te cacn tah r je chind hn y roh je ma sha r cuchi je coto ndee jene rh. Chi cn ndije nu r squcu vha r, te yqu cu r chi tu fuerza, ach y.

32Ycun

(Mt. 26.3646; Lc. 22.3946)

SAN MARCOS14 ni jehn tucu ya, ni jicn tah y, te suni jnhun ycuan n cahn y. 40 Te ni ndee ya nu de, te ni jito ya je cquix tucu de, chi yhyo cji de mhn. Te tu ni cnihn de jnhun st cu de nu y. 41 Te ni ndee y je vuelta un, te ni cahn y jin de: Vijna te cus r te ndettu r. Te tu chi je ni cuu, chi je ni quee hora, te ruh, Ya n nduu te, natu ri te jn te chyo cuchi ruh. 42 Ndocu jijnhan r, chi je vji te nastu ruh, te quihn y jin de. Ach y.

100 r rh je scuan? 49 Tca qu v ni ine ri jin r jijnhan r ini templo chnu, ni sten r jnhun, te tu n cjn r rh. Te scuan csha r nvha na squcu je cahn tutu i, ach y. 50 Ycun na te ndh te cscuha jn y, ni casto de ya, ni cajinu de cuangoo de.

39Te

s chn g y scuan, te ni queeni Judas, n jnhan je ux u te cscuha jn y. Te vjicoo cueh te jn de, cndaha de espada jin yujnu. Chi sut ccujhnu jn te cstn tutu ley jin te jhnu cndacu jniu, ni cataj de te n. 44 Te Judas, te nstu ya n, je ni jhe de n sea nu te un jjnhan, chi ni cachi de: Te je tchhu r un cu. Te jn r jjnhan r quihn r jin, te ma sia cut r, ach de. 45 Te ni quee de nde nu Jess, te ni cahn de jn y: Maestro, Maestro, ach de. Te ni techh de ya. 46 Te tca g te un n cajn de ya, te cuangoo de jn y. 47 Te n te ne jn y ni tava de espada de, te ni jehnde de sho n mozo ma st cujhnu ga. 48 Te ni cahn Jess jin yuu cueh n: Te va te cuhn cu ri je vjicoo r jn espada jin yujnu jn

43Te

(Mt. 26.4756; Lc. 22.4753; Jn. 18.211)

Je n cajn de Jess

n te such, ndqun de ya cuahn de jn y. Te ndi de m n sahma cuit. Te ni cajn te n de. 52 Te m sahma cuit un n canihn. Te ni jinu m ni de cuahn de.

51Te

Te such je n jinu

Je n indichi Jess nu junta te ccujhnu ga

na te ni jincoo de jn Jess nu sut cujhnu ga. Te tca st ccujhnu jn te jhnu cndacu jniu jn te cstn tutu ley, ni candutt de. 54 Te Pedro chi jcni ndqun de ya, te ni jin de nde ini patio sut cujhnu ga. Te ni cuco de jn tca polica, nsa de uhn. 55 Te sut ccujhnu jn ndh te csha junta cujhnu ga, ni canduc de cuchi squ Jess, chi cahni de ya ccuni de. Te tu n cnihn de. 56 Chi cueh de ni cacahn ya s qu y, te tu n qujnhan jnhun ni cacahn de. 57 Ycun na te ni candocu sava de, te ni catee de cuchi squ y, ach de: 58 M n ni cajini n chn de je canu de templo yha j n cuvha

53Ycun

(Mt. 26.5768; Lc. 22.5455, 6371; Jn. 18.1214, 1924)

101 ni casha te, te nu un quv te nacani de nga je nsu jn ndaha te cuvha, ch de. Ach jjnhan. 59 Te ni jnhun yha tu n qujnhan tucu je ccahn de squ y. 60 Ycun na te sut cujhnu ga ni ndocu de nu yuu cueh n, te ni cajnhn de Jess: Naun tu chn cut r? A y nd je ccahn te yha s qu r? ach de. 61 Te m y tu n chn cut y, chi t na v ni st cu y. Te sut cujhnu ga ni cajnhn tucu de ya: A m r cu Cristo, She Ya vha je cujhnu? ch de jn y. 62 Te ni cahn y: Suu ri cu. Te coto r j ruh, Ya n nduu te, condee r lado vha Ya iy poder, te ndiji ri ichi ndv jn vc, ach y. 63 Ycun na te sut cujhnu ga ni jehnde de sahma de je qut ndas ni de, te ni cahn de: Nd jni hn g y testigo nu scuan? 64 Chi je ni cajini r j cahn de jnhun ndevha je qut ni Ya Dios, chi sha de m de She Ya Dios. Te ndese cjeni ni r? Ach de. Te ndh de ni cacahn je na c y. 65 Te sava de ni cates h de nu y, te ni cajes de sahma nu y, te ni cacani de ya. Te ccahn de jn y: Cachi nd n cu je n cani rh, ch de. Te tca te polica ni cacani de nu y.

SAN MARCOS14,15 n ahan jjnu vehe sut cujhnu ga n. 67 Te ni jito a nu de je nne de nsa de yuhn. Te ni jito vha a nu de, te ni cahn a: Rh chi suni ni jica r jn Jess, te uu Nazaret, ach a. 68 Te m de tu n cchi de, chi ni cahn de: Tu jn r de, ni tu jn r na jnhun chn r, ach de. Te ni quenda de yhy n quhe. Te ni canani lhli. 69 Te ahan jjnu un n jito tucu a nu de, te ni quej a chn a jn yuu chin ycun: Te yha suni jnhan tca te un cu, ch a. 70 Te m de tu n cchi tucu de. Te ni cunu jecu g, te ayuu chin ycuan n cacahn tucu i jn Pedro: Jenda ndije je suni jnhan de cu r, chi te Galilea cu r, te nuni chn r jin de jjnhan de. Ach i. 71 Ycun na te ni quej de chn tey de je na cndee cuchi squ de nu tu chn nda de: Tu jn r te un j ccahn r jnhun de, ch de. 72 Ycun na te ni canani lhli vuelta u. Te ni nuchun ni de jnhun ni cahn Jess jin de: Nde n tu cana lhli u jnu, te yhu r te cahn r un jnu je tu jn r ruh. Te ni nacani ni de squ jnhun n, te ni ndahy de.

Je n cachi Pedro je tu jn de ya

ne Pedro ini patio ichi chji nu chin de jn Jess. Te ni quee

66Te

(Mt. 26.6975; Lc. 22.5662; Jn. 18.1518, 2529)

15

Te je n cundijin, te sut ccujhnu ni candutt de jn te jhnu cndacu jniu,

(Mt. 27.12, 1114; Lc. 23.15; Jn. 18.2838)

Je n indichi Jess nu Pilato

SAN MARCOS15 jn te cstn tutu ley, jin ndh te csha junta cujhnu ga, te ni casqujnhan de jnhun. Te ni cajihni de Jess, te cuangoo de jn y nu Pilato, te cu gobernador. 2 Te Pilato ni cajnhn de ya: A m r cu Rey ayuu hebreo? ach de. Te ni cahn y: Suu ri cu, njnhun chn r. 3 Te sut ccujhnu un n cacahn de cueh cuchi squ y. 4 Te Pilato ni cajnhn tucu de ya: Naun tu chn cut r? A tu jni r j cueh cuchi ccahn de squ r? ach de. 5 Te tu n chn cut y ni n jnhun jn de. Te nahn n naa ni Pilato ndh de nu y.

102 Nu scuan te ndese ccuni r je sha ri jin te je ccahn r je cu de Rey roh yuu hebreo? ch de jn i. 13 Te ni cacana jee i: Cata caa n de jic cruz, na c de, ch i. 14 Te ni cahn Pilato: Na cuchi ni sha de nu scuan? Te ayuu un n cacana jee tucu i: Cata caa n de jic cruz, na c de, ch i. 15 Te Pilato cun de je na cs ni ayuu jin de, te ni sia de Barrabs. Ycun na te ni ndacu de jniu je na cni tc soldado Jess, jin j cata caa de ya jic cruz. 16 Ycun na te soldado un cungoo de jn y ini patio palacio, je scat de nu y. Te ni canastt de ndh jnhan de. 17 Te ni cachuhun de ya n sahma cueh ndh j cu sahma rey. Te ni casha de n corona iu, ni cachuhun de xin y. 18 Ycun na te ni cacana de: Nac je vha rey cu Rey ayuu hebreo, ach de. 19 Te ni cacani de yujnu xin y, te ni cates h de nu y, te ni cajecu yt de nu y, casha de je chihn de ya. 20 Te nu n cuu ni cascat de nu y, te ni catava de sahma cueh ndh un, te ni canachuhun de ya sahma m y. Te ni caquenehen de ya je cata caa de ya jic cruz.

y costumbre Pilato je quv vco un si de n te ne veca, nu nani te ccuni ayuu. 7 Te y n te nn Barrabs, ne de veca jn tca jnhan de squ je n candonda de squ toh te ni cajehni de nd y. 8 Te ni quecoo ayuu cueh, te ni cacahn i jn Pilato je na sha de njnhun y costumbre de. 9 Te ni cahn Pilato jin i: A tu ccuni r je sia r te cu Rey roh yuu hebreo? ach de. 10 Scuan ni cahn de, chi cn de si de Jess. Chi je ni jechun ni de je n cacucusn ni tca st un cjito de ya, te je ycuan n quijicoo jn y nu de. 11 Te sut ccujhnu un n caschn de ayuu cueh un j vha ga na ccn i je sia Pilato Barrabs. 12 Ycun na te ni cajnhn tucu Pilato:

(Mt. 27.1531; Lc. 23.1325; Jn. 18.3819.16)

6Te

Je n cunda je c y

n te nn Simn uu Cirene, te cu tt Alejandro jin Rufo, vendiji de je ni jhn de rancho. Te ni yha de ycun, te ni

(Mt. 27.3244; Lc. 23.2643; Jn. 19.1727)

21Te

Je n cacata caa de ya jic cruz

103 catejnu soldado un de je cndiso de cruz y. 22 Te cuangoo de jn y n lugar nu nan Glgota, je cun cahn Lugar Yqu Xn. 23 Te ni cajhe de vino je ni sc nu jn sje uvu je cho ya, te tu n jhi ya. 24 Te ni cacata caa de ya jic cruz. Te ni casha de sorteo je squ ndese nihn n n de sahma ya. 25 Te cah n ni cacata caa de ya. 26 Te jnhun ni catee de xin cruz cahn na squ ni jih y: Yha cu Rey ayuu hebreo, ach. 27 Te suni ni cacata caa de u te cuhn n u g cruz, n de lado vha ya, te nga de lado jec y. 28 Te ni squcu jnhun chn tutu i: Ni casqujnhan de ya jin te csha n, ch. 29 Te ayuu cyha ycun cscuc i xin i, te ccahn ne i: Jjan. Rh chi chn r je cnu r templo chnu, te nu un quv te nucondichi sha r. 30 Nu scuan te jnama r m r, te nuu r jc cruz vi, ach i. 31 Te suni scuan ni cacahn cat sut ccujhnu jn te cstn tutu ley, te ch de ccahn ma de: Nu nga ayuu ni jnama de, te naun tu cu jnama de m de vijna? 32 Nu na cni y je Cristo, Rey ayuu Israel, nuu de jic cruz vijna, ycun na te candje y, ch de jjnhan de. Te te cndita caa jn y, suni scuan ni cacahn ne de.

SAN MARCOS15 nu n cuu cahun, te ni cana jee Jess: Eloi, Eloi, lama sabactani? ach y. Te jnhun un cn cahn: Ya Dios ma n, Ya Dios ma n, naun ni sto n sa? 35 Te sava ayuu chin ycuan, n cajini i jnhun n, te ni cacahn i: Cuni nahn, chi cna de xin Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios jenahn, ach i. 36 Te ni jinu n te, ni jechundaji de cach nu vinagre iy. Te ni tee de xin n yujnu, te ni tee de yuhu ya je cho ya. Te ni cahn de: Na cndhe y nu quiji Elas nasnu de, ch de. 37 Te m Jess ni cana jee ya, te ni jihni ya. 38 Ycun na te sahma ndta caa je ndihy cuarto i ini templo chnu, ni ndat sava sava nde xin te nde nu jeh. 39 Te te uu Roma je cu capitn, ndichi de nu y, te ni jini de je n cana jee ya te ni jih y. Te ni cahn de: Jenda ndije je She Ya Dios cu te yha, ch de. 40 Te suni chin sava ahan, cndhe jc a. Te un a ccuu Mara uu Magdala, jin Mara nan Jos jin Jacobo such, jn ahan nn Salom. 41 Te ahan yha n candiqun a ya, ni cajejnu a nu y nde na jca ya Galilea. Te suni chin cueh g ahan je ni jngoo jn y uu Jerusaln.

nu n cuu cahux u, te ni cunee n chnu nde cahun. 34 Te

(Mt. 27.4556; Lc. 23.4449; Jn. 19.2830)

33Te

Je ni jh Jess

ni ini quv n. Te quv sthva cu, chi sajn cu quv ndtt. 43 Te ni quee Jos, te

(Mt. 27.5761; Lc. 23.5056; Jn. 19.3842)

42Te

Je n quindji Jess

SAN MARCOS15,16 uu Arimatea. Te cu de n te cjhnu nu junta cujhnu ga. Te suni hun ni de je quiji quv je ndacu Ya Dios jniu. Te tu yh de chi ni qu v de nu Pilato, ni jicn de yqu cu Jess. 44 Te Pilato chi n ni de je yach ni jih y. Te ni cana de capitn, te ni cajnhn de te un nu je ni jih y. 45 Ycun na te ni cuchnu ni de je ni chn capitn jin de, te ni jhe de jnhun je quihin Jos yqu cu y. 46 Te Jos ni jeen de n sahma cuit vha. Te ni snu de yqu cu y, te ni chuscn de sahma n. Te ni chindji de ya ini n ya je qundji nd y, je n caan jic n cava. Te ni jes de n yu yuhu y un. 47 Te Mara uu Magdala, jin Mara nan Jos, ni cajito a nu n cachindji de ya.

104 Ma yhu r jijnhan r. Chi vecondhe r Jess uu Nazaret, Ya ni jh jic cruz. Tu y yh, chi je ni natecu y. Yh condh r nu n cachindji de ya. 7 Cunungoo te cachi r nu te cscuha jn y, jn n Pedro, je xhna g ma y jin Galilea, te s te najincoo de. Te ycun coto de nu y, njnhun ni cahn y jin de nde sa, ch y jin a. 8 Ycun na te ahan un n quendacoo a nu n yndji ya, te cjinu a cuangoo a. Chi qu s i a je cyh a. Te tu n ccachi cut a nu n n, chi cyh a.

Je n nane Jess nu Mara uu Magdala

16

Te ni ini quv ndtt, te Mara uu Magdala, jin Mara nan Jacobo, jin Salom, ni cajeen a tc perfume je quchuhun a yqu cu y. 2 Te jenhen quv domingo, je n cane nindii, te ni jincoo a nu n yndji ya. 3 Te ccahn a: Nd nhn y te tejiyo yu ndihy yuhu y? ch a. 4 Te ni candacoto a, te ni cajito a je j ni cujiyo yu chnu un cuhn. 5 Te ni qu vcoo a ini ya nd y. Te ni cajito a n ndajh Ya Dios je ca njnhun te such, nne ya ichi lado vha, hun ya n sahma cuijn cni. Te ni cayh a. 6 Te ni cahn y jin a:

(Mt. 28.110; Lc. 24.112; Jn. 20.110)

Je n natecu Jess

Jess ni natecu y jenhen quv domingo. Te xhna g ni nane ndijin y nu Mara uu Magdala, ahan je n quenehen ya ux tach ini. 10 Te cuahn a cuacasthn a nu tca te ni cajica jn y je n nane ya nu a. Te ccucuhy ni de te cndahy de. 11 Te nu n cajini de jnhun je n jito a nu y je tcu y, te tu n ccandje de jnhun chn a.

9Te

(Jn. 20. 1118)

Je n nane ya nu u te cscuha jn y

na te ni quendacoo u jnhan te n, cjica de cuahn de ichi rancho, te s n modo ni nane ndijin y nu de. 13 Te ni canandic de, ni cacasthn de nu tca g jnhan de. Te ni tu n ccandje tucu jnhan de je ccahn ndnd de.

12Ycun

(Lc. 24.1335)

105
Je n tejnu ya de nacani de jnhun
18Te

SAN MARCOS16 nu ni jn sanaa i co, ch nu ni jihi i veneno, te ma sha dao jin i. Te suni so i ndaha i squ yuu ccuh, te nduvha. Ach y jin de.
Je n ndaa ya cuanuhun y andv
(Lc. 24.5053)

ccu g te ni nane ndijin y nu ndhx n de je cyc de mesa cyeji de sta. Te ni cahn y nu de, chi nhni ni de je tu ccandje de je ccahn jnhan de un, j n natecu y ni cajito de ya. 15 Te ni cahn y jin de: Cungoo jjnhan r n ay v , te nacani r jnhun ri nu tca yuu ndese jnma ri i. 16 Te ayuu candje te cuandute i, chi ccu i. Te ayuu t candje, chi jnahn ndet i. 17 Te ayuu candje, sha i tc jniu jhnu yha je sten je iy r jin i: Jn s hv r quenehen i tach ini ayuu. Te cahn i tjn yuhu j.

(Mt. 28.1620; Lc. 24.3649; Jn. 20.1923)

14Te

na te nu n ndh ni cahn ma Jtoho y jin de jjnhan de, te ni ndaa ya cuanuhun y andv , te ni cuco ya lado vha Ya Dios nu cujhnu ya. 20 Te m de ni quendacoo de, ni canacani de jnhun ya tca lado ndese jnma ya ayuu. Te m Jtoho y ni chind hn y de. Te ni jhe ya fuerza je sha de tc jniu jhnu je sten je iy nd jnhun cnacani de. Te ni cuu. Amn.

19Ycun

JNUHUN VAHA NI TEE SAN LUCAS

Cueh te ni cajicu de ni catee ycn de historia Jess, tc jniu je ni sha ya ni cajito y. 2 Te ni catee de tca jnhun je n cacasthun yuu nu y, je n cajito i jniu ycuan nde n ni quej, te ni canacani i jnhun ya. 3 Te m n, suni ni nanduc ycn n tca jnhun ya, nde nu n quej. Te ni jeni ni na j suni y vha je te cj n tca jnhun yha n n, amigo Tefilo. 4 Te scuan te cuni ni j iy nd tca jnhun je n cacasthn i nu n.

je n cuu Herodes rey regin Judea, te ni yo n sut ayuu hebreo, nan de Zacaras, te grupo Abas cu de. Te ash de nn a Elisabet, te suni she yucn ma st Aarn cu a. 6 Te ndnd de cahyo nda de nu Ya Dios, te nda vha csqucu de jniu ndcu ley ma Jtoho y Ya Dios, cjito tca yuu. 7 Te t she de y, chi ahan nm cu Elisabet, te je jhnu ndnd de. 8 Te n quv te jjnu Zacaras nu jnu je cu de sut nu Ya Dios, chi ni quee quv je nd v

5Tiempo

Je n cachi ndajh je cacu Juan te scundute

grupo de. 9 Te ni casha de sorteo, njnhun y costumbre sut. Te ni sha tocar Zacaras je qu v de ini cuarto i templo Jitoho y Ya Dios, te cahmu de sje ct. 10 Te hora je cay sje ct, te tca yuu cueh chin i fuera, cjicn tah i. 11 Te ni cane n ndajh ma Jtoho y nu de, in ya lado vha altar nu jhmu de sje ct. 12 Te ni cun ni Zacaras ni jito de nu y, te yhyo ni yh de. 13 Te ni cahn ndajh un jn de: Zacaras, ma yhu r, chi je ni chihi Ya Dios cuenta je ni jcn tah r. Te ash r Elisabet, sccu a n she y , te snn r i Juan. 14 Te yhyo cus ni r. Te cueh ayuu cus ni je ccu i. 15 Chi cujhnu she r sha m Ya Dios. Te ma cho i vino ni ndixi cu. Te cunu m Espritu Santo jin i, nde n tu cacu i. 16 Te sha i je cueh ayuu nacin r Israel nd vcoo i nu Jtoho i Ya Dios. 17 Te xhna g Juan quiji nacani jnhun Jitoho y Jess, te s te quiji ya. Te sha i njnhun ni sha Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios jenahn, te conevha i poder je ncani i jnhun, njnhun ni conevha Elas. Te sha i je tca tt nduman

106

107 de jn she de. Te suni sha i je yuu nhni ni cuath i nu Ya Dios, nduu i ayuu nda. Scuan sthva i ayuu nvha candje i m Jtoho y je quji ya. Ach ndajh. 18 Te Zacaras ni cajnhn de ya: Ndese cuchnu ni na nu jenda cu? Chi te jhnu cu n, te suni jhnu ash n, ch de. 19 Te ni cahn ndajh un jn de: M r cu Gabriel, te ne ri nu Ya Dios, jejnu ri nu y. Te ni taj y ruh vji ri cahn r jin r, te ncani ri jnhun vha yha n r. 20 Te je tu n cndje r jnhun ni cahn r, te cu h n r, te ma cu cahn r, chi nde na ccu she r. Te squcu nahn jnhun chn r yh, na que quv , ach ndajh. 21 Te ayuu chin ichi fuera, cndetu i Zacaras, te cjeni ni i na v ni cuu je cucu de ini cuarto i templo. 22 Te nu n quenda de, te tu ni cu cahn de jn i. Te ni cajechun ni i je ini templo ni jito ndijin de n je ni stn y nu de. Te m sea na ni sha de nu i, chi ni cu h n de. 23 Te nu ni jnu quv ni jejnu de ini templo, te cuanuhun de vehe de. 24 Te ni cuu jecu quv , te ash de Elisabet ni jechun she a. Te ni yo a vehe a uhn yo je tu nde n jhn a. Te jni ni a: 25 Scuan ni sha m Jtoho y jin r, te ni tejiyo ya jnhun je ccanu r nu yuu je t she ri, jni ni a.

SAN LUCAS1 y n uu nan Nazaret, nda Galilea. 27 Te ni jehn y nu n schi s h nn Mara. Te je ni cunda je quijnhan a jn n te nn Jos, te she yucn rey David cu de. 28 Te ni qu v ndajh un n nde a, te ni cahn y: Tandii, nac ndet cu r. Chi m Jtoho y Ya Dios iy y jin r, te ni sha ya je yhyo ndet g cu r n tca g ahan, ch y. 29 Te nu ni jto a nu y, te ni cun ni a je scuan chn y, te jni ni a naun chn y scuan jn a. 30 Te ni cahn g ndajh un jn a: Ma yhu r Mara, chi ni sha Ya Dios je vha jn r. 31 Te jechun she r te sccu r n she y , te snn r i Jess. 32 Te cujhnu i, te conan i She Ya cujhnu ty . Te m y je cu ya Jitoho y Ya Dios, sha ya je cuu i rey, njnhun j i David ni cuu de rey. 33 Te n cni ndacu i jniu nu yuu nacin Israel. Te ma nd h cut je ndcu i jniu. Ach ndajh. 34 Ycun na te ni cajnhn Mara: Ndese coo je ni chn n? Chi n tu coo y n, ch a. 35 Te ni cahn ndajh un: M Espritu Santo quiji squ r, te poder ma Ya cujhnu ty sha n jniu jhnu jn r. Te je ycuan m schi je ccu, quh cuenta i nu Ya Dios, te cahn ayuu je She Ya Dios cu i. 36 Te suni csthun r nu r je jnhan r Elisabet, suni sccu a n she vs je jhnu a. Te vijna y yo je tu ccahn ayuu je cu

nu i yo, te ni taj Ya Dios ndajh y Gabriel, ni jehn

Je n cachi ndajh je cacu Jess

26Te

SAN LUCAS1 a ahan nm. 37 Chi ndhni cuu sha Ya Dios, te tu y ni n je ma cu sha ya, ach ndajh un. 38 Ycun na te ni cahn Mara: Cuu nu scuan, chi sha n tca jniu ndcu Jitoho y Ya Dios, te na co jn n njnhun ni cachi n, ch a. Te m ndajh un cuhnni ya.

108 Ya jn ndh poder, ni sha ya jniu jhnu jn r. Te Ya i ndoo cu ya. 50 Te n cni cundh ni y tca yuu ndso yo nu y. 51 Ni sha ya jniu jhnu jn poder y, chi ni scnu ya ayuu casndx m, 52 te ayuu ccujhnu, ni quende ya je cujhnu i. Te ayuu ndah chi ni sajhnu ya i, 53 te ayuu cji sco ni jhe ya je cji vha i. Te ayuu cuc n nataj y i scuanni. 54 Te ni chind hn y yoh, yuu nacin Israel, je ccuu y mozo y, te tu n ni y je cundh ni y yoh. 55 Chi scuan ni jejnhun ya nu tca j y, nu Abraham jin tca ycn de je co n cni. Ach Mara. 56 Te ni condee a jn Elisabet njnhun un yo. Ycun na te cuanuhun a vehe a.

49 Chi

ni cuu jecu quv , te yach cuahn Mara, ni caa a yucu cuahn a n uu regin Judea. 40 Te ni jin a vehe Zacaras, te ni cahn a jn Elisabet. 41 Te nu n jini Elisabet je cahn Mara jin a, te schi hun chji a ni candani i. Te ni cunu Espritu Santo ini anu a. 42 Te ni cahn jee a: Ni sha Ya Dios je yhyo ndet g cu r n tca g ahan, jn j yhyo ndet she r. 43 Te ndese cu je n quee nan ma Jtoho r nu r? Chi tu cjhnu cut r. 44 Chi je n jinini ri jnhun ni cahn r jin r, te schi hun chji ri ni canda i je cs ni i. 45 Te nac ndet r je n candje r, chi squcu nahn tca jnhun ni cahn ma Jtoho y jin r. Ach Elisabet. 46 Ycun na te ni cahn Mara: Chn r je cujhnu ndas m Jtoho y Ya Dios, 47 te cs ni r jin Ya Dios, Ya jnma ruh. 48 Chi ni sha ya cuenta ruh, vs tu cjhnu ri. Te na squcu ri jniu ndcu ya. Te nde vijna te tca yuu je ncacu, cahn i je yhyo ndet r.

39Te

Je ni jcondh Mara Elisabet

ni jin quv je sccu Elisabet she a, te ni sccu a n she y . 58 Te tca yuu nde yajni jn a jn tca jnhan a, ni cajini i je yhyo ni cundh ni Ya Dios a, te ni jengoo i ni cacahn i jnhun s ni jin a. 59 Ycun na te nu un quv je n cacu i, te ni jengoo ayuu ni sha i circuncidar schi y qu n un. (Te ycuan cu n jnun nu yqu cu tca schi y

57Te

Je n cacu Juan te scundute

109 hebreo je sten je ccuu i ayuu Ya Dios.) Te snn i sch un s hv tt i Zacaras nu. 60 Te ni cahn nan i: Ma cu, chi Juan conan i, ch a. 61 Te ni cacahn i jn a: Te naun? Chi t ni n jnhan r nn scuan, ch i. 62 Ycun na te jn sea ni cacajnhn i tt sch un ndese cn de je cnan i. 63 Te m de ni jicn n tutu, te ni tee de: Juan conan i. Te tca yuu un n canaa ni i cjito i. 64 Te ni nduvha Zacaras je n cu h n de, te ni quej de chn de je yhyo vha Ya cu Ya Dios. 65 Te tca yuu nde yajni jn de, yhyo ni canaa ni i. Te n yucu regin Judea ni jit nu tca jnhun yha je scuan ni cuu. 66 Te tca yuu je n cajini jnhun, ni quej i cnacani ni i, te ccajnhun jnhan i: Ndese coo na cuhnu schi yha? ch i. Chi m Jtoho y yhyo ni sha ya je vha jn i.

SAN LUCAS1 scuan ni jejnhun ya, ni cacahn tca te ndoo nu je n canacani de jnhun ya jenahn. 71 Chi ni cacahn de je jnma ya yoh n je cjito uh yoh, jn n je cqut ni nu y. 72 Chi ni cundh ni y tca j y jijnhan, te tu n n ni y contrato i y. 73 Chi suu un n jejnhun ty y nu ji y Abraham, 74 suu je jnma ya yoh n yuu cjito uh yoh, nvha cuajnu y n y, te ma yhu y i. 75 Te coo nda coo ndoo nu y, cuajnu y n y tca qu v je ctecu y. 76 Te rh schi ll, cuu r te nacani jnhun Ya cujhnu ty . Chi cosnu r ichi n ma Jtoho y, nvha sthva r yuu, te s te quiji ya. 77 Te casthun r nu yuu ma y je jnma ya i, jn j cne chnu ni y nu tca cuchi i. 78 Chi Ya Dios ma y, vha ni y te cndh ni y yoh. Je ycuan taj y ma Ya je sha je cndijin ini anu y, quiji ya nde andv , 79 nvha jechun ni yoh j cycu njnhun nu n nu j yajni cuu y. Te chuhun ya yoh ichi nu co ndey coo s ni y. Ach Zacaras. 80 Te schi ll un n jehnu i te ni ije i jn jnhun ya. Te ni condee i nde nu hun th nd quv n quenda ndijin i nu yuu Israel.

70 Chi

tt i Zacaras ni cunu Espritu Santo jin de, te ni nacani de jnhun ni sten Ya Dios nu de: 68 Yhyo vha Ya cu m Jtoho y, Ya Dios yoh yuu Israel, chi ni quiji ya nu y je ccuu y yuu y, te ni jnama ya yoh. 69 Te ni jeni ya n Ya iy poder je jnma ya yoh, te Ya n cacu yucn mozo y rey David.

Jnhun luu je n nacani Zacaras

67Te

SAN LUCAS2
Je n cacu Jess

110 Jtoho y Cristo cu ya. 12 Te scuan nacuni r schi y qu n un, chi scn i sahma cuit te ct i ini n nundo n yji qut. Ach y. 13 Te n sanaani te ni canecoo cueh g ndajh andv , chin ya jin ndajh un, te ccahn y je yhyo vha Ya cu Ya Dios. Te ch y: 14 Yhyo luu cjhnu Ya Dios nde nu sucn. Te na ndvha ni tca yuu ay v, sha ya je cs ni y jin i. Ach tca ndajh. 15 Ycun na te cuanungoo ndajh un andv . Te te ccuu pastor ni cacahn de jjnhan de: Na quhn y nde uu Beln, te cuni y na v ni cuu je n casthun m Jtoho y nu y, ach de. 16 Te yach cuangoo de, te ni nanihn de Mara jin Jos jin schi y qu n un, ct i ini nundo n yji qut. 17 Te nu n cajini de nu i, te ni canacani de jnhun je n cachi ndajh y nu de squ schi y qu n un. 18 Te ni canaa ni tca yuu cjini nahn i jnhun ccahn te ccuu pastor. 19 Te Mara, ni quendo tca jnhun yha nu je njnn a, te ncani ni a squ . 20 Te te ccuu pastor cuanungoo de, te ni cacahn de je yhyo vha Ya cu Ya Dios squ tca j n cajini sho de jn j n cajito de, chi ni squcu nahn njnhun ni cahn ndajh y jin de.

Te ni cuu jecu quv , te Augusto, te cu rey, ni ndacu de jniu je coo censo je ncos shv ndvii ayuu n chnu nu ndcu de jniu. 2 Yha cu censo xhna hn j n casha de n ni cuu Cirenio gobernador nacin Siria. 3 Te ndvii ayuu cuanungoo i n uu n uu ma i je ncuha i s hv i. 4 Te suni Jos ni quenda de uu Nazaret, nda Galilea. Te cuanuhun de regin Judea, te ni najin de uu Beln, je cu uu nu n cacu rey David jenahn. Chi she yucn David cu de. 5 Te ni jehn de nvha nacuha de s hv de jn Mara, chi je yajni quijnhan a jn de. Te hun she a ni sha Espritu Santo. 6 Te nn chin de ycun te ni jin quv je ccu she a. 7 Te ni sccu a she y n a, te ni chuscn a i sahma cuit, te ni jequin a i ini n nundo n yji qut, chi tu nne mesn condee a.

(Mt. 1.1825)

yajni uu Beln chin te ccuu pastor, te cndito de lanchi de n niu jecu nde yucu n. 9 Te n sanaani te ni cane n ndajh ma Jtoho y nu de, te nduva m Jtoho y ni ndinde n n chin de. Te yhyo ni cayh de. 10 Te ni cahn ndajh un jn de: Ma yhu r jijnhan r, chi vji ri casthun r jnhun vha nu r, te sha je cs ndas ni tca yuu: 11 Chi vijna nde ini uu David ni cacu n Ya jnama rh, te m

Je n canecoo ndajh y nu pastor

8Te

ni cuu un quv je n cacu ya, te ni casha de circuncidar

21Te

Je n castn de i nu Ya Dios ini templo

111 schi y qu n un. Te ni casnn de i Jess, chi s hv ycuan n cachi ndajh y nu Mara nde n tu jechun i. 22 Te ni jnu quv je casqucu a costumbre je ndndoo a nu Ya Dios jijnhan a, njnhun chn ley je ni jhe ya nu Moiss. Te ni jengoo de jn i uu Jerusaln je ncuha de i nu ma Jtoho y Ya Dios. 23 Scuan ni casha de, chi ys n ttu ley y: Tca schi y n j ccacu, quh cuenta i nu Jtoho y Ya Dios, ach tutu. 24 Te suni cuasoc de njnhun chn ley ma Jtoho y: Soc r u lv ch paloma, ach tutu. 25 Te ni yo n te nn Simen, nd de uu Jerusaln tiempo un. Te te nda, te chhn vha nu Ya Dios cu de. Te hun ni de je que ma Ya jnama ayuu nacin de Israel. Te m Espritu Santo y y jin de. 26 Te je ni casthun y nu de je ma c cut de chi nde coto de nu Cristo je taj ma Jtoho y Ya Dios. 27 Te ni sten y nu de je quihn de templo quv n. Te suni tt nan schi y qu n Jess, ni qu vcoo de ini templo jin i, je ncuha de i nu Ya Dios njnhun chn ley Moiss. 28 Te Simen ni unundee de i, te ni cahn de je yhyo vha Ya cu Ya Dios, te ch de: 29 Tt Ya Dios, vijna te cuu cuha ni jnhun je cuu n, chi je ni cus ni n. Chi je ni squcu n jnhun ni jejnhun n n sa j cu n mozo ni. 30 Chi ni jito jn na n Ya jnma sa jjnhan n.

SAN LUCAS2 ni jeni n y je jnma ya tca yuu ay v . 32 Te m y sha je cndijin ini anu ayuu tc nacin, nvha jechun ni i squ n. Te sha ya je cujhnu ayuu ma n Israel. Ach Simen. 33 Te Jos jin nn i cnaa ni de cjini nahn de jnhun ni cahn Simen squ i. 34 Te ni jicn tah Simen jeh de jjnhan de, te ni cahn de jn nn i Mara: Schi yha vji i je candje cueh ayuu nacin y Israel, te ccu i jjnhan i. Te sava i ma candje i, te jnahn ndet i. Chi cu i Ya n taj Ya Dios, te sa squhich ni cueh ayuu i. 35 Te scuan te quenda ndijin ndese cjeni ni tca yuu. Te m r chi jnahuh ndas ni r coto r j ndho i. Ach Simen. 36 Te suni ne n ahan ncani jnhun Ya Dios, nan a Ana. Te she Fanuel, yucn Aser cu a. Te je jhnu ndas a. Te nde n lul a te ni condee a jn y a ux cuiy. 37 Ycun na te ni quendo ndh a, te ni cuu cun xico cun cuiy a. Te tu cjiyo a ini vehe i, chi jjnu a nu Jtoho y Ya Dios ndu u, te ndite ni a te jcn tah a. 38 Te suni hora un n quee a, te ni nacuath a nu Ya Dios. Te ni cahn a jnhun schi y qu n un jn tca yuu Jerusaln je cuhun ni i je que Ya jnama i.

31 Chi

ni jnu ni casqucu de tc jniu ndcu ley ma Jtoho y Ya Dios, te cuanungoo de uu de

39Te

Je cunungoo de uu Nazaret

SAN LUCAS2,3 Nazaret, nda Galilea. 40 Te schi ll un n jehnu i, te ni ije i, te ni cundch g i. Te ni sha Ya Dios je vha ndas jn i.

112 na te cuanuhun i jn de jjnhan de uu Nazaret, te ni jendije i nu de. Te nn i, ni quendo tca jnhun yha n je njnn a. 52 Te Jess ni jehnu ga i, te ni cundch g i, te cs ni Ya Dios jin i, te suni scuan tca yuu.

51Ycun

ndjnahan cuiy jngoo tt i nn i uu Jerusaln, je cu vico pascua. 42 Te nu n cuu ux u cuiy i, te cuangoo tucu de Jerusaln, njnhun sha sha de quv vco n. 43 Te ni yha vico, te cuanungoo de. Te schi ll Jess, ni quendo i Jerusaln, te tu n cjini Jos jin nn i. 44 Te cjeni ni de je cuahn i mhu yuu cjica ichi n. Te ni cajica de n quv , te s te ni cananduc de i mhu tca jnhan de jn yuu cjini jnhan de jn. 45 Te tu n cnanihn de i. Te ni canandic de cuangoo de Jerusaln, cuananduc de i. 46 Te nu un quv te ni cananihn de i ini templo, nne i mhu te cstn tutu ley Ya Dios, te jni nahn i je ccahn de te cjnhn i de squ jnhun n. 47 Te tca yuu cjini jnhun chn i, cnaa ni cjito je vha cj xn i te vha nst cu i jnhun. 48 Te nu n cajito tt i nn i nu i, te ni canaa ni de. Te ni cahn nan i jn i: Sh, naun ni sha r scuan jn r? Chi ruh jin tt r, yhyo ni canacani ni r cnanduc r roh, ach a. 49 Ycun na te ni cahn i: Naun cnanduc n sa? A tu cjini ni j cnu cocu n jn jniu Tt na Ya Dios? Ach i. 50 Te tu n cjechun ni tt i nn i jnhun ni cahn i.

Je ne schi ll Jess ini templo

41Te

Te ni cuu xahn cuiy je ndcu Tiberio jniu n nacin. Te Poncio Pilato cu de gobernador Judea, te Herodes cu de gobernador Galilea, te ani de Felipe cu de gobernador Iturea jin Traconite, te Lisanias cu de gobernador Abilinia. 2 Te sut cujhnu ga ccuu Ans jin Caifs. Te ni quee jnhun Ya Dios nu Juan she Zacaras, je ne de nu hun th. 3 Te ni jica nuu de tc uu je iy yajni yte Jordn. Te chn de jn yuu je na ncani ni i je sto i cuchi i te cuandute i, nvha cone chnu ni Ya Dios nu cuchi i. 4 Te scuan ni squcu jnhun Juan je yos nu ttu ni tee Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn: Coo n te cana jee nde nu hun th: Sthva r m r jijnhan r, chi quee ma Jtoho y. Te sha r jniu nda, chi vji ya. 5 Te tca xhv na ndnda, te tc yucu jn loma na ndnduhv, te na ndyh ichi ycu, te na ndl ichi ndy . Te ndh un cu je ndvha ndunda anu ayuu nu y.

(Mt. 3.112; Mr. 1.18; Jn. 1.1928)

Jnhun Juan te scundute

113 ndh i cuni i je jnma Ya Dios i. Scuan cahn Juan, ach tutu. 7 Te ni quendacoo cueh ayuu, cuahn i nu de je scundute de i. Te ni cahn de nu i: Va she co ccuu r, chi xen r njnhun co. A cjeni ni r je cuu cunu r ccu r n castigo xen je quji? 8 Nu scuan te sha r jniu vha, te scuan stn r je n nacani ndije ni r je sto r cuchi r. Te ma cni ni r cahn r je cuu ccu r s qu je ccuu r ycn Abraham. Chi chn r jin r je cuu sha Ya Dios je tca y yha nduu she Abraham je candje vha, te nu cn y. 9 Te ccuu r njnhun nundh je tu jhe ndeh vha. Te vijna je y thva Ya Dios je cuha ya castigo xen, njnhun je y thva n ca je cahnde nde yoho yujnu. Nu scuan te sha ya jin r njnhun jn tca yujnu je tu cun ndeh vha, je tahnd te cay nu uhn. Ach de. 10 Te ayuu un n cacajnhn i de: Te ndese sha n nu scuan? Ach i. 11 Te ni cahn de: Rh j cnevha u sahma, na cuha r n nu je tu nvha. Te rh j cnevha je yji, suni scuan na sha r, ch de jn i. 12 Te suni jecu te cstt xhun renta, ni quecoo de je cundute de. Te ni cacajnhn de Juan: Maestro, te m n, ndese sha n jjnhan n? 13 Te ni cahn Juan jin de: Ma sca r ccn r xhn, chi m chvani je n ndacu jniu nu r, ach de.

SAN LUCAS3 suni ni cacajnhn jecu soldado: Te m n, ndese sha n jjnhan n? ch de. Te ni cahn Juan jin de: Ma qunde r ndajnu ni n jn jnhun sih ni jn jnhun st yhu, te cus ni r jin yhu r, ch de. 15 Te tca yuu cndetu i je quji Cristo, Ya je taj Ya Dios, te cjeni ni i je sanaa te suu cu Juan. 16 Te ni cahn Juan jin i jjnhan i: Ruh chi jn ndute scundute ri roh. Te vji n Ya je njnhun scundute ya roh cu je cuha ya Espritu Santo condee ini anu r, te poder y cu njnhun uhn. Te cjhnu ndas y, chi t na v jhnu cut cu ri nu y, ni je cuajnu ri nu y vs n jniu ll g njnhun je ndaj r vs correa ndijn y. 17 Te sha ya njnhun sha te scnda trigo, chi ss n ya ayuu vha jn yuu cun, njnhun cndoo trigo je qunda s n paja. Te nastt y trigo y nd v ini yac y. Te paja chi jnaa y nu uhn je ma ndahv cut. Ach Juan. 18 Te scuan te jn cuh g jnhun ni sthv ni de ayuu un, n nacani de jnhun vha Ya Dios nu i. 19 Te suni ni cahn xen de nu Herodes, te cu gobernador, chi te un n nacueca de Herodas, ash ani de Felipe. Te cueh g jniu n scuan ni sha Herodes. 20 Te sa vhy g ni sha de je ne g, chi ni chune de Juan veca.

6 Te

14Te

Je n jendute Jess
21Te

nde n tu qu v Juan veca, n ni ine de ni scundute de

(Mt. 3.1317; Mr. 1.911)

SAN LUCAS3,4 tca yuu, te suni ni scundute de Jess. Te jcn tah y, te ni nuneni andv . 22 Te ni cuun Espritu Santo ni quee xin y, te ca njnhun n paloma. Te ichi ndv n cahn n jnhun: M r cu She ri je man ndas r jin, te yhyo cs ni r jin r, ach.

114 Jud, te Jud ni cuu she Jos, te Jos ni cuu she Jonn, te Jonn ni cuu she Eliaquim, 31 te Eliaquim ni cuu she Melea, te Melea ni cuu she Mainn, te Mainn ni cuu she Matata, te Matata ni cuu she Natn, 32 te Natn ni cuu she David, te David ni cuu she Isa, te Isa ni cuu she Obed, te Obed ni cuu she Booz, te Booz ni cuu she Salmn, te Salmn ni cuu she Naasn, 33 te Naasn ni cuu she Aminadab, te Aminadab ni cuu she Aram, te Aram ni cuu she Esrom, te Esrom ni cuu she Fares, te Fares ni cuu she Jud, 34 te Jud ni cuu she Jacob, te Jacob ni cuu she Isaac, te Isaac ni cuu she Abraham, te Abraham ni cuu she Tar, te Tar ni cuu she Nacor, 35 te Nacor ni cuu she Serug, te Serug ni cuu she Ragau, te Ragau ni cuu she Peleg, te Peleg ni cuu she Heber, te Heber ni cuu she Sala, 36 te Sala ni cuu she Cainn, te Cainn ni cuu she Arfaxad, te Arfaxad ni cuu she Sem, te Sem ni cuu she No, te No ni cuu she Lamec, 37 te Lamec ni cuu she Matusaln, te Matusaln ni cuu she Enoc, te Enoc ni cuu she Jared, te Jared ni cuu she Mahalaleel, te Mahalaleel ni cuu she Cainn, 38 te Cainn ni cuu she Ens, te Ens ni cuu she Set, te Set ni cuu she Adn, te Adn ni cuu she Ya Dios, chi ni sha ya de.

Lista ayuu yucn n quiji Jesucristo

n ni quej Jess sten y jnhun, te y y njnhun oc ux cuiy. Te cjeni ni ayuu je she Jos cu ya. Te Jos ni cuu she El, 24 te El ni cuu she Matat, te Matat ni cuu she Lev, te Lev ni cuu she Melqui, te Melqui ni cuu she Jana, te Jana ni cuu she Jos, 25 te Jos ni cuu she Matatas, te Matatas ni cuu she Ams, te Ams ni cuu she Nahum, te Nahum ni cuu she Esli, te Esli ni cuu she Nagai, 26 te Nagai ni cuu she Maat, te Maat ni cuu she Matatas, te Matatas ni cuu she Semei, te Semei ni cuu she Jos te Jos ni cuu she Jud, 27 te Jud ni cuu she Joana, te Joana ni cuu she Resa, te Resa ni cuu she Zorobabel, te Zorobabel ni cuu she Salatiel, te Salatiel ni cuu she Neri, 28 te Neri ni cuu she Melqui, te Melqui ni cuu she Adi, te Adi ni cuu she Cosam, te Cosam ni cuu she Elmodam, te Elmodam ni cuu she Er, 29 te Er ni cuu she Josu, te Josu ni cuu she Eliezer, te Eliezer ni cuu she Jorim, te Jorim ni cuu she Matat, 30 te Matat ni cuu she Lev, te Lev ni cuu she Simen, te Simen ni cuu she

23Te

(Mt. 1.117)

Je n jito ndee jexen Jess

Te Jess ni cunu Espritu Santo ini y, te ni quenda ya yte Jordn cuahn y. Te ni jin

(Mt. 4.111; Mr. 1.1213)

115 y nde nu hun th n sha Espritu Santo. 2 Te ni ine ya ycuan xico quv , te ni jito ndee jexen y, chi cn je sha ya cuchi. Te tca qu v n tu n yji cut y, te n ni yha quv n, te j y sco. 3 Ycun na te ni cahn jexen un jn y: Nu m r cu She Ya Dios, te cahn r je yu yha na ndu sta caji r, ach. 4 Te ni cahn Jess jin: Tu chi ys n ttu i: Nasu mni m jn st ctecu ayuu, chi suni jn tca jnhun chn Ya Dios, ach y. 5 Ycun na te cuahn jexen un jn y nde xin n yucu scn, te n nnuni ni sten nu y tc nacin n chnu ay v . 6 Te ni cahn jin y: Nu ma r cuha ri je cujhnu r n ndvii nacin yha, chi yhyo luu ca. Chi m r jn ndh, te cuu cuha ri nu nd n cn r. 7 Nu scuan te nu cu y t r chihn r ruh, te cuha ndh ri nu r. Ach jexen. 8 Te ni cahn Jess jin: Satans, cujiyo quihn r, chi ys n ttu je chihn ayuu ma Jtoho i Ya Dios, te nu mani ya cuajnu i. Ach y. 9 Ycun na te cuahn jexen un jn y nde uu Jerusaln. Te ni jeni ya xin torre templo. Te ni cahn jin y: Te nu She Ya Dios cu r, te s ngava r m r nde nu hun, chi jnama ya roh. 10 Chi ys n ttu: Tejnu ya ndajh y quijicoo coto rh.

SAN LUCAS4 cunundee y roh jjnhan ya, nvha ma cchihi r jh r nu yu. Ach tutu. Ach jexen. 12 Te ni cahn Jess: Tu chi suni ys n ttu je ma cto ndee ayuu Jitoho i Ya Dios, nu jnama ya i ch tu, ch y. 13 Te tu ni nhn jexen modo coto ndee Jess quv n, te ni cujiyo cuahn jecuni tiempo.

11 Te

Je n quej Jess ncani ya jnhun regin Galilea

ni cunu fuerza Espritu Santo ini Jess, te cuanuhun y Galilea. Te n regin yajni ycuan n jit nu jnhun ya. 15 Te ni sten y jnhun ini tc vehe i sinagoga, te ndh ayuu ni cajejnhn i ya.

14Te

(Mt. 4.1217; Mr. 1.1415)

Je cunuhun y uu Nazaret

ni najin y uu Nazaret nu n jehnu ya. Te quv ndtt ni qu v ya ini vehe i sinagoga, njnhun sha sha ya. Te ni ndocu y je cahu ya tutu i. 17 Te ni cajhe de tutu ni tee Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te ni nune ya tutu n, te ni nanihn y nu yos jnhun ni cahu ya: 18 Espritu ma Jtoho y Ya Dios iy y jin r, chi ni tejnu ya ruh je ncani ri jnhun vha nu yuu ndah. Te ni taj y ruh vji ri jin jnhun je ndvha ni ayuu ccucuhy ni.

16Te

(Mt. 13.5358; Mr. 6.16)

SAN LUCAS4 Te casthun r nu yuu cyh ndaha jexen je coo libre i. Te sha ri je ndndijin ini anu ayuu tu cjechun ni, te jnama ri ayuu je cndoho i sha jnhan i. 19 Te nacani ri jnhun je n quee tiempo je sha Jitoho y Ya Dios je vha ayuu. Ach tutu ni cahu ya. 20 Te ni nacas y tutu n, te ni nacuha ya nu te jjnu ini sinagoga, te ni nuco ya je sten y jnhun nu yuu chin ini sinagoga. Te tc i cjito vha i nu y. 21 Te ni quej y cahn y jin i: Vijna te ni squcu jnhun chn tutu i yha n cajini sho r, ch y. 22 Te ndvii i ni cacahn je vha te cu ya, te cnaa ni i je n cajini i tca jnhun luu ni cahn y. Te ni cacajnhun jnhan i: A nsu she Jos cu te yha? 23 Te ni cahn y jin i: Jn vha ri je cjeni ni r cahn r jnhun yt yha jn r: Te tjn, stjn r ma r nu scuan. Te jnhun yha cn cahn je njnhun ni nasvha ri cueh ayuu ccuh ini uu Capernaum ni canihn r jnhun, suni scuan na sha ri uu y yh nvha candje r cjeni ni r. Ach y jin i. 24 Te ni cahn g y: Jenda cahn r jin r, ni n te ncani jnhun Ya Dios, tu cjeth ayuu uu ma de nu de. 25 Te suni jenda cahn r jin r je ni yo cueh ahan n ndo ndh ini nacin y Israel, tiempo ni cotecu Elas, te ni nacani jnhun Ya

116 Dios. Te tiempo un tu n cun cut sa un cuiy yosva, te ni yo n jnam xen n chnu nacin. 26 Te tu n tj Ya Dios Elas quihn de nu ni n ahan viuda nacin y Israel, chi nu m nni ahan viuda je nde uu Sarepta nda Sidn, ni jehn de ni jito de je n yeji a. 27 Te ini nacin y Israel suni ni yo cueh te ni candoho cuehy stehy, tiempo je n cotecu Eliseo, te ni nacani jnhun Ya Dios. Te ni n de tu n cndje je ndvha de sha Eliseo, chi sa suhva mhnni Naamn, te nacin Siria ni nduvha. Ach y. 28 Ycun na te tca yuu chin ini sinagoga, yhyo ni caqut ni i jnhun n cahn y. 29 Te ni candocu i, te ni caquenehen i ya yat n, cuahn i jn y xin ycu ne uu n, chi ccuni i chundah i ya nnga ya cava n. 30 Te tu n cu sha i, chi ni yhani ya mh i cuahn y.

Je n quenehen ya tach ini n te

na te cuahn Jess uu Capernaum regin Galilea. Te quv ndttu n sten y jnhun nu yuu. 32 Te ni canaa ni i cjini i jnhun stn y. Chi ni sten vha ya nu i, chi jn vha m y. 33 Te ini vehe sinagoga un ne n te je hun tach xen ini de. Te te un n cana ch de: 34 Cujiyo n. Naun vji n n na jjnhan n, Jess uu Nazaret? A vji n j sn ni sa, ch nan? Je jn na nd n cu n, chi She i Ya Dios cu n. Ach de. 35 Te Jess ni cahn xen y nu tach n:

31Ycun

(Mr. 1.2128)

117 Cas yuhu r te quenda r ini te yha, ch y. Te ni cotni te un n tca yuu, ni sha tach n. Te ni quenda ini de cuahn, te t na v ni sha ga jin de. 36 Te ndh ayuu un n cayh i, te ni cacahn i jn jnhan i: Na jnhun cu yha j n cuu scuan? Chi cjhnu te yha j ndcu nhin de jniu nu tach, te qundacooni, ch i. 37 Te jnhun ya ni jit nu cuahn n chnu regin ycun.

SAN LUCAS4,5
Je n nacani ya jnhun regin Galilea

Je n nasvha ya nan chs Simn Pedro

na te ni quenda Jess ini vehe i sinagoga, te cuahn y te ni jin y vehe Simn. Te nn chs Simn, y h xen quji a, te ni cacahn ndah de jn y jeh a. 39 Te ni jta ndey ya nu a, te ni cahn y je na ndco quji n. Te ni nduvhani a. Te ni ndocuni a, te ni sha a je n yeji y jin de.

38Ycun

(Mt. 8.1415; Mr. 1.2931)

nu n cundijin, te ni quenda ya cuahn s n ya yat nu t ayuu. Te tca yuu cnanduc i ya, te ni jincoo i nu ne ya. Te csttu i ya je t cujiyo ya nu i. 43 Te ni cahn y jin i: Suni cnu j nacani ri jnhun vha nu tca g uu squ ndese ndcu Ya Dios jniu, chi je ycuan n taj y ruh vji ri. Ach y. 44 Te ni jica cuu ya n regin Galilea, ncani ya jnhun ini tc vehe i sinagoga.

42Te

(Mr. 1.3539)

Je n canihn de cueh chc ni sha ya

Je n nasvha ya cueh ayuu

je ni que nindii, te tca yuu je iy jnhan i ccuh ndnu cuehy , ni caquindeca i jnhan i un n y. Te ni so y ndaha ya squ n n i, te scuan ni nasvha ya i. 41 Te suni cueh ayuu ni quendacoo tach ini i, te ccana ch tch n: M n cu She Ya Dios, ach. Te ni cahn xen y nu, te tu n jhe ya jnhun je cahn g scuan, chi cjini je ma y cu Cristo, Ya n taj Ya Dios.

40Te

(Mt. 8.1617; Mr. 1.3234)

Te n quv te ne Jess yumar Genesaret. Te ni quecoo cueh ayuu, te ni chit nhin i nu y, chi ccuni i cuni nahn i jnhun Ya Dios. 2 Te ni jito ya je ycu u barco yajni yumar. Te te cjn chc, je ni quendacoo de ini barco, te cnacate de unu de. 3 Te ni qu v ya ini n barco je cu barco Simn. Te ni cahn y jin de je na scca yt de quihn jecu g nu ndte. Te ni cuco ya, te nde ini barco un n sten y jnhun nu yuu cueh je ycu i yundte un. 4 Te nu ni jnu ni sten y, te ni cahn y jin Simn: Scca r barco na quhn y nde nu iy cn ndute, te s nga r unu r jn r chca, ch y. 5 Te ni cahn Simn: Maestro, n niu ni cas nga n unu je jn n t , te tu n nhn

(Mt. 4.1822; Mr. 1.1620)

SAN LUCAS5 cut n ni n t. Te je cahn ma n scuan, te na s nga tucu n unu, ch de. 6 Te ni cas nga de, te ni qu vcoo cueh ndas chca, nde nduc thnd unu de. 7 Te ni cacaja ndah de nu jnhan de chin ini nga barco, na qujicoo chind jnhan jn de. Te ni quecoo de, te ni casct nd de t ndnd barco, te nde je yajni que barco. 8 Te ni jito Simn Pedro je scuan ni cuu. Te ni jecu yt de nu Jess, te ni cahn de: Cujiyo n n n, chi te y cuchi cu n, ch de. 9 Chi m de jn tca te chin jn de, ni cayh de je n canihn de cueh chc un n sha ya. 10 Te suni ni cayh Jacobo jin Juan, ndnd she Zebedeo, chi te chnd jnhan jn Simn ccuu de. Te ni cahn Jess jin Simn: Ma yhu r, chi nde vijna te sha ri je nihn r cueh ayuu candje ruh, njnhun ni nihn r cueh chc. Ach y. 11 Ycun na te nu ni jncoo de jn barco nu hun chi, te ni casto de ndh ndajnu de, te ni candiqun de ya cuangoo de.

118 na te ni so y ndaha ya squ de, te ni cahn y: Cn r. Te na ndvha r, ch y. Te n ni cahn y scuan, te ni nduvhani te ndho cuehy stehy un. 14 Te ni ndacu ya jniu nu de je ma cchi cut de nu n n. Te ch y: Quisten r ma r nu sut, te condah r je soc r nu Ya Dios squ je ndndoo r n y, njnhun ni ndacu Moiss jniu jenahn. Te scuan te cuni ayuu je n nduvha r. Ach y. 15 Te vhy g ni jit nu jnhun ya cuahn. Te ni cataca cueh ayuu je cni nahn i jnhun stn y, jin j nasvha ya i nu tca cuhy cndoho i. 16 Te m y cuahn s n ya nu t ayuu, te ni jicn tah y.

13Ycun

Je n nasvha ya n te ndho cuehy ni jin

Je n nasvha ya n te ndho cuehy stehy

na te ne Jess ini n uu, te ni quee n te ndho cuehy stehy. Te ni jito de nu Jess, te ni jecu yt de ni jequn de nu de nde nu hun, te ni cahn ndah de jn y: Jn na j cuu sha n j nduvha n, te nu cn ni, ch de.

12Ycun

(Mt. 8.14; Mr. 1.4045)

n quv te stn y jnhun, te jecu te grupo fariseo jin te cstn tutu ley Ya Dios, cyc de ycun. Te te un n quecoo de nu y je vjicoo de tc nda Galilea, jin nda Judea, jin uu Jerusaln. Te poder ma Ya Dios iy jn y je nasvha ya ayuu ccuh. 18 Ycun na te ni quecoo jecu te, cndiso de n te ndho cuehy ni jin, ct de nu n camilla. Te cnduc de squ v de te n ini vehe, te caquin de nu ne ya. 19 Te tu n cnihn de modo qu vcoo de jn te un, chi cyc chit yuu. Te ni cacoo de squ vhe, te ni canune de teja. Te ni cascun de te ch un jn camilla de nde nu ne Jess mhu yuu.

17Te

(Mt. 9.18; Mr. 2.112)

119 ni jini Jess je ccandje de je cu nasvha ya te ch un. Te ni cahn y jin te ch un: Rh, je ne chnu ni r nu tca cuchi r, ch y. 21 Ycun na te te cstn tutu ley Ya Dios jin te grupo fariseo, ni quej de cjeni ni de squ y: Nd n cu te yha j cahn de jnhun ndevha je qut ni Ya Dios? Chi nasu Y Dios cu de je cne chnu ni de nu cuchi. 22 Te ni jini Jess je scuan cjeni ni de, te ni cahn y jin de: Naun cjeni ni r je cahn ndevha ri? 23 Je u jnhun yha, nd n y g ca? A j cahn r jin te ch: Je ne chnu ni r nu tca cuchi r? Ch y g je cahn r: Ndocu te caca r, chi je ni nduvha r, achi r? 24 Te vijna te na stn r je ma r, Ya n nduu te, ndso jnu ri ini ay v yha j cne chnu ni r nu cuchi. Ycun na te ni cahn y jin te ni jin n: Chn r jin r, ndocu te naquihin r camilla r, te quinuhun r vehe r, ch y jin de. 25 Te ni ndocu ni te n, jto jn ayuu. Te ni naquihin de camilla nu ni ctu de, te cuanuhun de vehe de. Te ncuath de nu Ya Dios. 26 Te yhyo ni canaa ni tca yuu cjito i, te ni cacahn i je yhyo vha Ya cu Ya Dios. Te suni yhyo cyh i, te ccahn i: Vijna te ni cajito y jniu jhnu ty , ch i.

SAN LUCAS5 stt xhun renta, nan de Lev, nne de nu cutt xhun renta. Te ni cahn y jin de: Condiqun ruh na quhn y. 28 Te ni ndocu de, te ni sto de ndh ndajnu de, te cuahn de jn y. 29 Ycun na te ni sha Lev n vico chnu vehe de, je cs ni de jn Jess. Te cueh te cstt xhun renta jin sava ga te, cyc de mesa cyeji de sta jin y. 30 Te te grupo fariseo jin te cstn tutu ley Ya Dios, ni quej de ccahn de squ te cscuha jn y, te ni cacajnhn de: Najeh cyeji r cjihi r jn te cstt xhun renta jin te csha cuchi? ch de. 31 Te ni cahn Jess: ayuu chyo vha, tu jni hn i te tjn, chi ayuu ccuh cu je jni hn. 32 Te ruh nasu j vji ri cana ri ayuu t cuchi, je cu i njnhun ayuu chyo vha. Chi sa suhva vji ri cana ri ayuu chyo cuchi, je na ncani ni i te sto i cuchi i. Ach y.

20Te

Je n cacajnhn de ya squ je cndite ni

na te ni quenda ya cuahn y, te ni jito ya nu n te

27Ycun

(Mt. 9.913; Mr. 2.1317)

Je n cana ya Lev

na te ni cacahn de jn y: Te cscuha jn Juan, jin te cscuha jn grupo fariseo, cueh jnu chyo ndite ni de te cjicn tah de. Te te cscuha jn m n, naun tu csha de scuan? Chi cyeji de cjihi de. 34 Te ni cahn y jin de: A cuu condite ni de nn j iy r jin de? A cuu sha r

33Ycun

(Mt. 9.1417; Mr. 2.1822)

SAN LUCAS5,6 j condite ni ayuu chin vico nndha, te nu nn nne te nndha? 35 Te quee quv je cjiyo te ni nandha, te quv n chi condite ni i. Ach y. 36 Te suni ni cahn y u jnhun yt s qu je tu qujnhan jnhun je j sten y jin tca jnhun jenahn. Ach y: Ni n ayuu tu jhnde i n pedazo sahma j i, te nachuhun i nu n sahma th i. Chi nu scuan te st v i sahma j i, te suni tu qujnhan je je un jn j tuh. 37 Te t ni n chhun vino je ini th. Chi nu scuan, te vino je un ndat , te naa vino jin . 38 Chi cnu j chun vino je ini j, te scuan te qundo vha ndnd. 39 Te ayuu cjihi vino va, tu cn i coho i je je, chi je va cu je vha ga, ach i. Ach y.

120 de. Te t na ley je cji ni n te, chi mni sut cuu caji. Te vs scuan te t na cuchi n yo squ de. Ach y. 5 Te ni cahn g y jin de: Ruh, Ya n nduu te, m r cu je ndcu jniu squ ndese sha ayuu quv ndtt, ch y.

Je n nduvha te ni ich ndaha

Je n cataxn de yoco trigo quv ndtt

Te n quv ndttu n yha Jess cuahn y mh nu ca trigo. Te te cscuha jn y ni cataxn de yoco trigo, te ni caqun de ini ndaha de, te ni cayeji de. 2 Te sava te grupo fariseo ni cacajnhn de: Najeh casha r jniu je tu y vha sha r qu v ndtt? 3 Te ni cahn Jess jin de: A tu n ccahu cut r tutu ndese ni sha David, n quv je ni j de sco jn te chin jn de? 4 Te ni qu v de ini vehe Ya Dios, te ni quihin de pan i je yos ndijin nu Ya Dios. Te ni yeji de, te suni ni jhe de ni cayeji te chin jn

(Mt. 12.18; Mr. 2.2328)

nga quv ndtt, suni ni qu v ya ini vehe i sinagoga, te ni sten y jnhun. Te ycuan ne n te ni ich ndaha vha de. 7 Te te cstn tutu ley jin te grupo fariseo, cjito yuhu de ya nu nasvha ya te un qu v ndtt, nvha nihn de cuchi squ y. 8 Te m y je jn y ndese cjeni ni de. Te ni cahn y jin te ni ich ndaha n: Ndocu , te condichi r mhu yha, ch y. Te ni ndocu de, te ni jecondichi de mh. 9 Ycun na te ni cahn y jin de jjnhan de: Na cjnhun r roh n jnhun: Ndese chn ley squ quv ndtt? A j sha vha y, ch sha n y? A j nasvha y yuu je yajni cuu, ch sha y j c i? Ach y. 10 Te ndh y nu de je cyc de n xiin ya. Te ni cahn y jin te ch un: Sc ndaha r. Te ni sca de, te ni nduvhani ndaha de. 11 Te yhyo ni caqut ni tca te un, te ni quej de cndajnhn de squ Jess, ndese cahni de ya.

6Te

(Mt. 12.914; Mr. 3.16)

Je n nacji ya ux u te apstol

ni cuu jecu quv , te ni quenda ya cuacacn tah y nde

12Te

(Mt. 10.14; Mr. 3.1319)

121 yucu. Te n niu ni jicn tah y nu Ya Dios. 13 Te nu n cundijin, te ni cana ya tca te cscuha jn y. Te ni nacji ya ux u de, te ni cahn y je cuu de apstol, condiso jnu de nacani de jnhun ya. 14 Te yha cu s hv de jjnhan de: Simn je n nasnn y de Pedro, jin ani de Andrs, te suni Jacobo jin Juan, Felipe jin Bartolom, 15 Mateo, Toms, Jacobo she Alfeo, Simn te grupo cananista, 16 Judas ani Jacobo, jin Judas Iscariote, te je n nastu de ya.

SAN LUCAS6 Yhyo ndet roh j cndahy r vijna, chi quiji quv je cuec r. 22 Yhyo ndet r te nu cqut ni ayuu nu r je squ ruh, Ya n nduu te, te csquhich i rh, te ccahn ne i nu r, te ccahn i je yuu casha jniu n ccuu r. 23 Te na co s ni r quv sha i scuan, te vhy g na cs ni r, chi chnu ty coo tah r nde andv . Chi suni scuan ni casha uh tca j i jn te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. 24 Te nac je xen ndoho rh yuu cuc, chi vijnani cu je chyo s ni r. 25 Nac je xen ndoho rh yuu je vjna chyo vet chji r, chi quiji quv je cuu r sco. Nac je xen ndoho rh yuu je vjna cjec r, chi quiji quv je nducuhy ni r te ndahy r. 26 Nac je xen ndoho tca r nu cjejnhn yuu roh, chi suni scuan ni cajejnhn j i tca te ni canacani jnhun sth nd jenahn.

Je ni stn y nu yuu cueh

ni nanuu ya yucu jn tca te un j cascuha jn y, te ni jecu y n nduhv jin de. Te cueh ayuu n regin Judea jin uu Jerusaln, jin yuu yumar uu Tiro jin uu Sidn, ni quecoo i je cni nahn i jnhun stn y, jin j ndvha i cuehy cndoho i. 18 Te ayuu je hun tach ini i, suni ni canduvha i ni sha ya. 19 Te ndvii ayuu ccuni i queh i ya, chi scuan ndvha i sha ya jin poder y.

17Te

(Mt. 4.2325)

Jnhun je cundh ni y ayuu cjito uh yoh

Jnhun ayuu yhyo ndet jin yuu je xen ndoho

ni ndacoto ya nu te cscuha jn y un, te ni cahn y: Yhyo ndet roh j cndoho ndh, chi qu v r uu nu ndcu Ya Dios jniu. 21 Yhyo ndet roh j cji sco vijna, chi quiji quv je ndut chji r.

20Te

(Mt. 5.112)

chn r jin rh je cjini sho: Cundh ni r ayuu cjito uh roh. Te sha vha r jn yuu cqut ni nu r. 28 Te cacn r je vha coo ayuu ccahn ndevha s qu r. Te cacn tah r jeh yuu ccahn ne n r. 29 Te nu nd te cani de n lado yqu n r, te vha ga suni cuha r nga lado cani de, vs je ncuha r j ndtah de. Te nu nd te cn de quende de tcchi

27Te

(Mt. 5.3848; 7.12)

SAN LUCAS6 r, suni cuha r jnhun je na quhn de jn nd camisa r. 30 Te nani ayuu jicn nu r, te cuha r n i. Te ayuu quhin ndajnu r, ma nndacn r. 31 Te njnhun ccuni r je sha vha ayuu jin r, suni scuan na sha vha r jn i. 32 Chi nu y mn r jin mni ayuu je man jin r, te na v je vha ga sha r nu scuan? Chi nde te csha cuchi, suni man de jn te man jin m de. 33 Te nu sha vha r jn mni ayuu je casha vha jn r, te na v je vha ga sha r nu scuan? Chi nde te csha cuchi, suni scuan csha de. 34 Te nu cuha n r n mani ayuu je hun ni r nacuha i nu r, te na v je vha ga sha r nu scuan? Chi nde te csha cuchi, suni jhe nu de nu tca g te csha cuchi, nvha nanihn tucu de. 35 Nu scuan te cundh ni r ayuu cjito uh roh, te sha vha r jn i, te cuha n r n i. Te ma cuha r m s qu je cani ni r je suni nacuha i nu r. Te scuan te chnu coo tah r, te stn r je ccuu r she Ya cujhnu ty . Chi m y vha ni y jin yuu tu ncuath n y jin yuu casha n. 36 Nu scuan te cundh ni r ayuu, njnhun m Tt r cndh ni y i.

122 xen r squ i je t vha sha i, nvha suni ma cahn Ya Dios scuan squ r. Cone chnu ni r nu i, te suni cone chnu ni y nu r. 38 Cuha r n yuu, te suni scuan cuha Ya Dios nu r. Chi vha ndas cuha ya nu r, njnhun je chcuha vha ya, qus ya, snhin ya, te nde sca ya cuha ya nu r. Chi chva je cjhe r n yuu, suni chva un cuha ya nu r. Ach y. 39 Te ni cahn y n jnhun yt jn i: Te cstn jnhun t nda, ccuu de njnhun te cu. Te n te cu, cuu stn de ichi nu nga te cu? A t nngava ndnd de ini xehv? 40 n te scuha, tu cjhnu de nu maestro de. Te te scuha n, nu je ni cuthva vha de, te jin de coo de njnhun maestro de. 41 Te cuchi jnhan r cu njnhun je ne n yca ll tn i. Te naun csha r cuenta je scuan, te tu csha r cuenta cuchi m r je cu njnhun je ne n nduhu tnu m r? 42 Te naun ccahn r jin jnhan r: Condetu, na tva r yca ne tnu r, te tu cnacani ni r je ne n nduhu tnu m r? Te sthni ccuu r nu scuan. Xhna g tnu m r tava r nduhu, te ycun na te cuu condhe vha r j tva r yca t nu jnhan r.

Ma cahn y squ cuchi jnhan y

cahn r squ cuchi ayuu ndese sha i, nvha suni ma cahn Ya Dios cuchi squ r je casha r scuan. Ma cahn

37Ma

(Mt. 7.15)

Jn jniu csha ayuu te ncuni y ndese ayuu ccuu i

y yujnu vha je jhe ndeh ne, te ni tu y yujnu n

43Tu

(Mt. 7.1720; 12.3435)

123 j jhe ndeh vha. 44 Chi jn ndh je jhe n n yujnu, te jn y nu yujnu vha cu. Chi tu scyo y ndeh higo xin u, ni tu scyo y ndeh uva xin yuc zarza. 45 Te suni scuan te vha, chn de jnhun vha, chi vha nu de. Te te sha n chn de jnhun n, chi cn nu de. Chi modo ndese y nu ayuu, mni je ycuan cu je ccahn i.

SAN LUCAS6,7 cndacu jniu nu yuu hebreo, cuangoo de nu y je cahn ndah de jn y je na quji ya svha ya mozo de. 4 Te ni jincoo te un n Jess, te ni cacahn ndah ndas de jn y: Chind hn n te cu capitn, chi te vha cu de. 5 Chi man de jn nacin y, te m de ni ndacu jniu ni cuvha n vehe sinagoga cuu y. Ach de. 6 Ycun na te cuahn Jess jin de jjnhan de. Te nu n cuyajni ya vehe capitn, te ni taj de jecu amigo de cuajnahan y. Te ni cacahn de jn y: Ach capitn je tu cn de sjnu de nhn, chi tu cjhnu de je quihn ni qu v n vehe de. 7 Je ycuan tu n sjhnu de m de je quji de nu n, ch de. Te m j cahnni n, te na ndvhani mozo de, ch de. 8 Chi m de suni ndso jnu de ni casha te ccujhnu ga. Te cjhnu de nu tc soldado de, ch de. Te nu chn de jn n te je na quhn de, te cuahn de. Te nu chn de jn nga te je na quji de, te quji de. Te nu ndcu de n jniu nu mozo de, te sha i, ch de. Ach tca te un jn y. 9 Te je n jini Jess jnhun yha, te ni naa ni y. Te ni ndi cto ya ni cahn y jin yuu cueh cndiqun yat y: Jenda cahn r jin r je ni nacin y Israel tu n nhn r ni n ayuu candje nhin scuan, njnhun cndje te n, vs te nacin tu jn jnhun Ya Dios cu de. Ach y. 10 Te te ni taj capitn nu y, ni najincoo de vehe, te ni cajito de je j ni nduvha mozo un.

Squ u vehe

ccahn yhn r jin r: Jitoho n, ch r, te tu csqucu r jniu ndcu ri? 47 Tca yuu vji nu r te jni sho jnhun chn r te squcu, na stn r nu r ndese cu i. 48 Cu i njnhun n te je n jeni de vehe de, te ni jete cn de nde ni nihn de toto, te ni jeni de squ . Te nu n ndaa yte, te ni chundah vehe n, te tu n cnda cut sha, chi squ toto in. 49 Te tca yuu jni sho jnhun chn r, te tu squcu i, cu i njnhun n te ni jeni de vehe de nu hun, te tu y tuu jeh. Te nu n ndaa yte, te ni chundah vehe n, te ni cotni, te ni naa ini. Ach y jin i jjnhan i.

46Najeh

(Mt. 7.2427)

Je n nasvha ya mozo capitn

Te nu ni jnu ni cahn y ni cajini nahn yuu n, te cuahn y uu Capernaum. 2 Te n te nacin Roma je cu capitn, y n mozo de je man ndas de jn. Te mozo un ch i te je yajni cuu i. 3 Te ni jini capitn jnhun Jess. Te ni taj de jecu te jhnu

(Mt. 8.513)

SAN LUCAS7
Je n nastcu y she y ahan viuda

124 te n, te ni taj de cuangoo nu Jess, nvha cajnhn de ya nu m y cu ndije Cristo je n cachi Ya Dios je taj y, ch nu nasu y cu te condetu de nga. 20 Te ni jincoo te un n y, te ni cacahn de: Juan te scundute ni taj de sa vjicoo n cajnhun n nihn nu m n cu Cristo je ach tutu je quji, ch condetu y nga te quiji. Ach de. 21 Te m hora un n nasvha ya cueh ayuu ccuh, jin yuu cndoho cuehy xen, jin yuu hun tach ini. Te suni cueh ayuu cua n ndundijin tn i ni sha ya. 22 Te ni cahn y jin de: Cungoo te casthun r nu Juan tc jniu ni cajito r jn jnhun ni cajini r. Te cachi r nu de je yuu cua cnanune tn i, te ayuu yacu cnacaca i, te ayuu ndho cuehy stehy cnduvha i, te ayuu soh cnanune sho i, te ayuu jih ntecu i sha ri. Te suni ncani ri jnhun nu yuu ndah j jnama Ya Dios i. 23 Te yhyo ndet te je ma ncani yt ni de je ruh cu Cristo. Scuan cachi r nu Juan. Ach y jin de. 24 Te n cuanuhun ndnd te n, te ni quej Jess cahn y jnhun Juan jin yuu: Na v ni jcondhe r jijnhan r nd nu hun th? A n te jni n jni u ni, njnhun ite je cnda sha tach? 25 Te nu tu, te na v ni jcondhe r nu scuan? A n te cn cujhnu je hun sahma lu? Tu chi cjini r je te cuhun sahma lu te cnduc tca j cs ni, mni ini vehe rey

na te cuahn y n uu nan Nan. Te te cscuha jn y, jin yuu cueh, suni cuangoo i jn y. 12 Te n ni cuyajni ya yu n, te ycuan n quendacoo ayuu je quchindji i n te such j ni jh. Te mhnni i nu nan i, te ahan viuda cu a. Te cueh ayuu uu un vjicoo jn a. 13 Te n ni jito m Jtoho y nu a, te ni cundh ni y a, te ni cahn y jin a: Ma ndahy ni, ch y. 14 Ycun na te ni jin y nde nu nd y n, te ni jn ya yejn, te ni cajecu te cndiso n. Te ni cahn y jin schi n jih: Chn r jin r, ndocu , ach y. 15 Ycun na te ni nuco schi n jih n, te ni quej i ncahn i. Te ni nacuha ya i nu nan i. 16 Te ndvii ayuu ni cayh i je n cajito i, te ni cacahn i je yhyo vha Ya cu Ya Dios. Te ccahn i: Mhu y ni quee n te cjhnu ncani jnhun Ya Dios. Te suni ccahn i: M Ya Dios ni quej y chind hn y ayuu y. Ach i. 17 Te ni jit nu jnhun ya n chnu regin Judea jin tca regin yajni ycun.

11Ycun

Je n taj Juan u te nu y

ne Juan veca, te te cscuha jn de ni cacasthun n de je scuan ni cuu tc jniu yha. 19 Te ni cana Juan u

18Te

(Mt. 11.219)

125 cyc de. 26 Te na v ni jcondhe r nu scuan? A n te ncani jnhun Ya Dios? Chn r jin r je suu ni jecondhe r. Te cjhnu ga Juan yha vs tca g te ni canacani jnhun Ya Dios. 27 Chi jnhun Juan cu je ni chn Ya Dios je yos n ttu i: Taj r te nacani jnhun ri cosn de ichi n Cristo, nvha coo thva ayuu je jin y. Ach Ya Dios, ach tutu. 28 Te chn r jin r je ini ay v yha cjhnu ga Juan te scundute vs tca g te je ni yo ini ay v . Te vs scuan te tca te nu ga ini uu nu ndcu Ya Dios jniu, cjhnu ga de vs Juan. Ach y. 29 Te tca yuu jin tca te cstt xhun renta, ni cajini i jnhun chn y, te ni cajeth i je Ya nda cu Ya Dios, chi je ni cajendute i nu Juan. 30 Te te grupo fariseo jin te cstn tutu ley, ni casquhich de jnhun je cun Ya Dios sha ya je vha de, chi tu n cjendute de nu Juan. 31 Te ni cahn g ma Jtoho y: Yh cachi r n jnhun yt nvha na cni r ndese cu ayuu tiempo vijna. 32 Cu i njnhun schi ll chin nu yhu ccas qu i. Te ccana ndee i xin jnhan i: Ni catv r scuil, te tu n cjita jh r. Te ni cajita ri yaa je cuihy jta, te tu n cndahy r, ach i. Te njnhun cnda schi ll un j tu n njnahan ni i ni n, suni scuan cnda r. 33 Chi ni quiji Juan te scundute, te cueh jnu ni yo ndite ni de, tu n yji de sta ni tu n jhi de vino. Te tu n

SAN LUCAS7 cnujnahan ni r, chi ni cacahn r je hun tach ini de. 34 Ycun na te ni quee m r, Ya n nduu te, te yji r jhi ri, te tu cnujnahan ni r, te chs jnhun r ccahn r je mni m j yji r jhi ri vino. Te qujnhan ri jin te cstt xhun renta jin tca g te csha cuchi, ch r. 35 Te nu cndch n te jn jnhun Ya Dios, te jn jniu sha de te cjini tca g te ndch je ndich de. Ach y.

n te fariseo ni cana de Jess je cji y sta jin de. Te ni jin y vehe de, te ni cuco ya mesa je cji y sta. 37 Ycun na te n ahan sha cuchi, nd a uu ycuan, te ni jini a je ni jn Jess vehe te fariseo un, yji y sta. Te ni quee a jn n frasco yu luu je hun chit aceite perfume. 38 Te in y t a nu jeh y, te ndhy a. Te ni quej a stji a jeh y jin ndute t n a, te ni nasch a jn ixi xn a. Te ni techh a jeh y, te ni chuhun a perfume un. 39 Te te fariseo un je n cana de ya, ni jito de je scuan ni sha a, te ni jeni ni de: Nu te ncani jnhun Ya Dios cu te yha, te cuni de ndese ahan cu ahan yha je queh a de, chi ahan sha cuchi cu a, jni ni de. 40 Ycun na te ni cahn Jess jin de: Simn, cn r cahn r jin r n jnhun. Te ni cahn ma de: Cahn n, Maestro. 41 Te ni cahn Jess: n te jhe nu xhn, ni yo u te t nu de. n de ni cota uhn

Je ne Jess vehe Simn te fariseo

36Te

SAN LUCAS7,8 ciento denario, te nga de ni cota u xico ux denario. 42 Te t na v cnevha te un j nchunaa de. Te te jhe nu xhun n ine chnu ni de nu ndnd te n. Nu scuan te cachi r: Je ndnd te n, nd n de coo man g jin de? Ach y. 43 Te ni cahn Simn: Jni ni na j te ni cota cueh g, ach de. Te ni cahn y jin de: Nda cahn r, ach y. 44 Te jto ya nu ahan n, te ni cahn g y jin Simn: A jto r na v sha ahan yha? Je n quee r vehe r, te tu n jhe r ndute je ndndoo jeh r njnhun y costumbre. Te ahan yha n stji a jeh r jin ndute t n a, te ni nasch a jn ixi xn a. 45 Te tu n tchhu r ruh njnhun y costumbre. Te ahan yha, nde je ni qu v ri vehe r, tu jcu a je tchh a jeh r. 46 Te tu n chhun r aceite xin r njnhun y costumbre. Te ahan yha n chuhun a aceite perfume jeh r. 47 Nu scuan te chn r jin r je ni stn a je yhyo man a jn r squ je ne chnu ni r nu tca cuchi a, vs cueh cu. Te nu cone chnu ni r nu n ayuu iy jecuni cuchi, te jecuni stn i je man i jn r, ach y. 48 Te ni cahn y jin a: Je ne chnu ni r nu tca cuchi r, ch y. 49 Ycun na te ayuu cyeji sta jin y, ni quej i ccahn ma i: Nd n ga cu te yha j cahn je ne chnu ni nu cuchi? ch i.

126 Jess ni cahn g y jin ahan n: Ni candje r rh, te je ycuan n jnama ri roh. Cuhn te na nds ni r. Ach y. Ycun na te ni cuu jecu quv , te ni jica cuu Jess tc uu nhnu jn uu lul. Te ncani ya jnhun vha te csthun y ndese ndcu Ya Dios jniu. Te ndhx u te ccuu apstol, cjica de jn y. 2 Te suni y jecu ahan cjica jn y, je n quenehen ya tach ini sava a, te ni nasvha ya sava a je cndoho cuehy . Te n a cu Mara uu Magdala, te ini ahan un n quenehen ya ux tach. 3 Te nga a cu Juana, ash Chuza, te ndso jnu ini vehe Herodes. Te nga a cu Susana, jin cuh g ahan je cchind hn a, jhe a tca j jni hn y jin de jjnhan de.

50Te

Jnhun ahan n cajejnu nu y

Jnhun yt s qu te jte trigo

cueh ayuu tc uu ycuan n jincoo i nu Jess. Te ni cacutt cuh ndas yuu, te ni cahn y n jnhun yt jn i: 5 n te cate trigo, ni quenda de je cte de. Te n ni quej de jte de, te jecu trigo ni jit yuhchi. Te ni caje ayuu squ , te ni cayeji saa. 6 Te jecu g ni jit nu hun yu. Te ni cane, te ni ichni, chi t cueh cajin. 7 Te jecu g ni jit nu nne iu. Te nuni ni canecoo iu jn, te ni jes nu. 8 Te jecu ni jit nu hun vha. Te nu n jehnu, te ni jhe cueh nun, chi je n n ni jhe nde ciento. Ach y.

4Te

(Mt. 13.19; Mr. 4.19)

127 Ycun na te ni cahn jee ya: Tca rh j jni sho, na chsh r, ach y.
Najeh cahn y mni jnhun yt
(Mt. 13.1017; Mr. 1012)

SAN LUCAS8 vha i, chi y vha y nd anu i. Te chije i jn jnhun ya, chi ccandje vha i.
Jnhun yt s qu lmpara
(Mr. 4.2125)

te cscuha jn y ni cacajnhn de ya na v cun cahn jnhun yt yha. 10 Te ni cahn y: Rh jjnhan r, chi sha Ya Dios je cjechun ni r jnhun ni yshi yha, ndese qu vcoo ayuu ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu i. Te mni jn jnhun yt chn r jin sava ga i, nvha vs cjito i, te qundo i njnhun je t na v ni cjito i. Te vs cjini sho i, te ma jchun ni i.

9Te

Je n casthun cj y jnhun yt te jte trigo

nst n ayuu n lmpara, te tu js i ni n squ , ni tu jni i chji jto. Chi sa suhva jni i nu sucn, nvha cundijin nu yuu qu vcoo vehe. 17 Te suni scuan tu y ni n jnhun shi j ma cni ayuu, chi ndh tca jnhun ccahn i nane ndijin te cuni ayuu. 18 Nu scuan te na cni sho vha r, chi ayuu je jchun ni, stn g y nu i. Te ayuu tu cndje, m jecu je jni ni i je jin i, sa suhva naa. Ach y.

16Nu

yt yha cn cahn: Trigo un cu jnhun Ya Dios. 12 Te trigo je ni jt yuhchi cu njnhun ayuu cjini sho jnhun, te qujini jexen te qundeni jnhun ini anu i, nvha ma candje i te ma jnma ri i. 13 Te trigo je ni jt nu hun yu cu njnhun ayuu cjini jnhun, te cjeth i te ccus ni i jn. Te tu ccut jnhun n ini anu i. Te jecuni quv ccandje i, te nu ni quej jnndho, te cjica yt i. 14 Te trigo je ni jt nu nne iu cu njnhun ayuu cjini jnhun, te cuangoo i te ccujnu i jn jniu i jn j cun i cucc i te coo s ni i. Te tu je i jn jnhun ya. 15 Te trigo je ni jt nu hun vha cu njnhun ayuu cjini nahn jnhun ya, te cjn

11Jnhun

(Mt. 13.1823; Mr. 4.1320)

na te ni quee nan y jin tca ani y nu ne ya. Te tu n cu qu vcoo a nu y squ je chit ayuu. 20 Te n ayuu ni casthun n y: Nn ni jn tca ani ni chin nu quhe, te ccuni cahn jin n, ch i. 21 Te ni cahn ma y: Suni nn r jin ani r ccuu ayuu cjini sho jnhun Ya Dios te csqucu i, ch y jin i.

19Ycun

(Mt. 12.4650; Mr. 3.3135)

Nn y jin ani y

Je n jecu tach nhin jn mar ni sha ya

n quv ni qu v ya n barco jin te cscuha jn y, te ni cahn y jin de: Na yha y quhn y nga lado mar.

22Te

(Mt. 8.2327; Mr. 4.3541)

SAN LUCAS8 Te ni cascca de barco cuangoo de. 23 Te nn cscca de barco, te ni quix y. Te ni jequ h n tach nhin nu mar, te je yajni chit ndute ini barco, te ndc que barco. 24 Te ni castnda de ya, te ni cacahn de: Maestro, Maestro, vijna te que y chji ndute te naa y, ach de. Te ni ndocuni ya, te ni cahn y nu tach nhin jn n mar. Te ni cajecuni, te ni cuu nay ni. 25 Te ni cahn y jin te cscuha jn y: Naun tu ccandje r? Te m de yhyo ni cayh de, te cnaa ni de, te ccahn de jn jnhan de: Nd n ga cu te yha j nde nu tach nhin jin n ndte ndcu de jniu te cjeth j cahn de? Ach de.

128 jnu sha xen tach jin de. Te cjihni ayuu ndaha de jeh de jn cadena, nvha t na v sha de. Te ndhni jhnde de, te jnu de jhn de nde nu hun th sha tach n. 30 Te Jess ni cajnhun y de: Na v nan r? Te ni cahn de: Legin nan n. Scuan ni cahn de je nan de, chi hun cueh tach ini de. 31 Te ni cacahn ndah tch un jn y je ma taj y quihn ini thnchi cn. 32 Te yucu ycuan chin cueh qun cjitu t. Te tach je cuhun ini te un n cacahn ndah jn y je na cuha ya jnhun qu vcoo ini qun n. Te ni jhe ya jnhun. 33 Te ni quendacoo tach n ini te n, te ni qu vcoo ini qun . Te qun un n cajinu t ni nngoo t n yucva, ni qu vcoo t nu mar, te ni ndaqu h t ndute, ni cajih t . 34 Te te cndito t ni cajito de je scuan ni cuu, te ni cayh de. Te ni cajinu de cuacasthn de nu yuu uu un jn yuu tca rancho. 35 Te cuangoo ayuu un cucondh i na v ni cuu. Te ni jincoo i nu ne Jess. Te ni cajito i nu te n quendacoo tach ini, nne de nu jeh Jess, te hun de sahma, te je ni nducj xn de. Te ni cayhu yuu n. 36 Te te n cajito ni canacani de jnhun nu yuu, ndese ni nduvha te ni uhun tach ini. 37 Ycun na te tca yuu n regin Gadara, ni caquej i ccahn ndah i jn y je na cjiyo ya quihn y, chi yhyo cyh i. Te ni nd v ya ini barco

Te Gadara je ndho tach

na te ni cane ya jin de regin Galilea, te cuahn y regin Gadara je ne nga lado mar Galilea. 27 Te nu n nanuu ya nu hun chi, te n te uu un n quee de nu y. Te je ni cuu cueh cuiy hun cueh tach ini de. Te tu hun cut de sahma, ni tu nd de vehe, chi sa suhva nu cyndji nd y nde de. 28 Te n ni jito de nu Jess, te ni jecu yt de nu y, te ni cana ch de: Naun vji n n n, Jess She Ya cujhnu ty ? Chn ndah n jin n je ma stho n sa, ch de. 29 Scuan ni cahn de, chi je ni ndacu ya jniu nu tach un j na qundacoo ini de. Te ni cuu cueh

26Ycun

(Mt. 8.2834; Mr. 5.120)

129 je qunuhun y. 38 Te te je n quendacoo tach ini, ni cahn ndah de jn y je na cuha ya jnhun quihn de jn y. Te Jess ni cahn y je na qundo de, te ch y: 39 Cunuhun vehe r, te nacani r jnhun ndese yhyo jhnu jniu ni sha Ya Dios jin r, ach y jin de. Te cuahn de, te ni nacani de jnhun n uu n, ndese yhyo jhnu jniu ni sha Jess jin de.

SAN LUCAS8 Maestro, jto n j yuu cueh yha n chit nhin i xiin n, te cqu h i nhn, te cjnhun n nd n ni queh sahma n. 46 Te ni cahn Jess: Tu chi n ayuu ni queh sahma ri, chi ni jini r je jin fuerza r ni nduvha n ayuu, ach y. 47 Te ni jini ahan un j tu n cu coo yuhu je ni sha a. Te qu s i a ni quee a, te ni jecu yt a nu jeh y. Te jto jn tca yuu, te ni cachi caj a najeh ni queh a yushma ya, jin j n nduvhani a. 48 Te ni cahn y jin a: Sh, ni candje r j cuu nasvha ri roh, te je ycuan n nduvha r. Cuhn te na nds ni r, ach y. 49 Te nn chn g y scuan, te ni quee n te vji vehe Jairo, te cjhnu ini sinagoga, te ni cachi nu de: Je ni jih she s h n. Te ma sjnu ga n Maestro, ach de. 50 Te ni jini Jess jnhun yha, te ni cahn y jin Jairo: Ma yhu r, chi candjeni r, te nastcu r she r, ch y. 51 Te ni jin y vehe, te tu n jhe ya jnhun qu v ayuu jin y, chi mni Pedro jin Juan jin Jacobo jin tt nan schi s h un. 52 Te ccucuhy ni ndh ayuu cyc ini vehe, te cndahy i jeh sch un. Te ni cahn y: Ma ndahy r jijnhan r. Tu n jh i, chi quxni i, ch y. 53 Te ni cajec cat i je ni chn y, chi cjini i je ni jh schi s h un. 54 Ycun na te ni jn ya ndaha i, te ni cahn jee ya jin i:

Jnhun she s h Jairo jin ahan n queh yushma ya

nu n najin Jess nga lado mar, te ayuu un n cacus ni i je n najin y, chi ndh i cndetu i ya. 41 Te ni quee n te cjhnu ini vehe i sinagoga, nan de Jairo. Te ni jecu yt de nu jeh y, te ni cahn ndah de jn y je na quhn y jin de vehe de. 42 Chi y n she s h de je mahnni i nu de, te y i njnhun ux u cuiy. Te sch un je yajni cuu i. Te cuahn y jin de. Te cueh ayuu cndiqun i ya, te ni chit nhin i xiin ya cuangoo i. 43 Te mhu yuu un cuhn n ahan ch je n cuu ux u cuiy ndho a cuehy n . Te ni jexin a tca j nvha a jn te tjn, te tu n ndvha a sha ni n de. 44 Te ni quee a ichi yt y, te ni queh a yushma ya. Te ni jecuni n a. 45 Ycun na te ni cahn Jess: Nd n ni queh sahma ri? ach y. Te ndvii i ni cacahn je tu n quh i. Te Pedro jin te chin jn de, ni cacahn de:

40Te

(Mt. 9.1826; Mr. 5.2143)

SAN LUCAS8,9 S h , ndocu , ach y. 55 Te ni natecu i, te ni ndocuni i. Te ni ndacu ya jniu je na cuha a je cji i. 56 Te tt i nn i yhyo ni canaa ni de cjito de. Te ni ndacu nhin ya jniu nu de je ma cchi de nu ni n je scuan ni cuu.

130 Jess. Te ni cun ni de, chi cjeni ni sava ayuu ccahn i je Juan ni natecu de. 8 Te sava ga i ccahn je n nane Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te sava ga i ccahn je nga te ni nacani jnhun ya nde jenahn, n natecu de. 9 Te ni cahn Herodes: Juan chi ni ndacu ri jniu ni tahnd xin. Nu scuan te nd te cu te yha je jni jnhun ri je sha de jniu jhnu? Ach de. Te ni nduc Herodes modo coto de nu Jess.

Je n taj y ndhx u de cuanacani de jnhun

Te ni nastt y ndhx u te cscuha jn y, te ni sha ya je cndiso jnu de te coo poder de je qunehen de tach ini ayuu, jin j nasvha de ayuu ccuh. 2 Te ni taj y de quingoo de je ncani de jnhun ndese ndcu Ya Dios jniu, jin j nasvha de ayuu ccuh. 3 Te ni cahn y jin de: Ma cndiso r j cuajnu r ichi, ni vara, ni unu, ni sta, ni xhn. Te quihn r jin nni camisa, te ma cndiso r nga. 4 Te nani vehe nu ni qu vcoo r, te ycun coycu r nde quenda tucu r quhn r nga uu. 5 Te nu n uu tu cjeth i rh, na qundacoo r ycuan, te scyo r t cach jeh r, te scuan stn r je iy cuchi i je tu n cjeth i. Ach y. 6 Te ni quendacoo de cuahn de, ni cajica nuu de tc uu, ni canacani de jnhun jnma Ya Dios ayuu. Te tca lado ni canasvha de ayuu ccuh.

(Mt. 10.515; Mr. 6.713)

Je ni jh Juan te scundute

Herodes, te cu gobernador, ni jini jnhun de tc jniu sha

7Te

(Mt. 14.112; Mr. 6.1429)

ni ndecoo te ccuu apstol je n taj y ni canacani jnhun. Te ni cacachi de nu y tc jniu ni casha de. Te ni jeca ya de cuahn s n ya jin de n lugar nu t ayuu, yajni uu Betsaida. 11 Te ni cajini ayuu, te suni cuangoo i. Te ni jeth y i, te ni nacani ya jnhun ndese ndcu Ya Dios jniu, te ni nasvha ya ayuu ccuh. 12 Te nu cuhini, te ni quecoo ndhx u te cscuha jn y, te ni cacahn de jn y: Taj n ayuu cueh yh na qungoo i tc uu jin tca rancho yajni yh, te nduc i nu ndo i te cuaan i je cji i, chi t na v iy yha, ch de. 13 Te ni cahn y jin de: Cuha m r je cji i, ch y. Te ni cacahn de: T na v cnevha n, chi uhnni sta jin ni chc. Te vs nu quicuaan n st caji ndh ayuu cueh yha, te ni ma cu, ch de.

10Te

(Mt. 14.1321; Mr. 6.3044; Jn. 6.114)

Je ni scji y uhn mil te

131 y njnhun uhn mil te. Te ni cahn y jin te cscuha n: Cahn jin yuu na cco s n cincuenta cincuenta i, ch y. 15 Te scuan ni casha de, te ni cacuco ndh ayuu. 16 Te ni quihin ya ndhhn sta jin chc un, te ni ndacoto ya ichi ndv , te ni nacuath y. Te ni tah cuch y sta n, te ni jhe ya nu te cscuha jn y, te ni casaja de nu yuu cueh. 17 Te ndvii i ni cayeji, te ni candut chji i. Te ni canastt de pedazo sta je n quendo, te ni chit x u jca.

SAN LUCAS9 jnhun yha n n n ayuu. 22 Te ni cahn y: M r, Ya n nduu te, cnu ndoho xen r. Te tca te jhnu jn st ccujhnu jn te cstn tutu ley, squhich de ruh. Te cahni de ruh, te nu un quv te natecu r, ach y. 23 Ycun na te ni cahn y jin ndh de: Nani ayuu nu cn i condiqun i ruh, na cs i je cun ma i, te na cndiqun i ruh tca qu v , te cuha i jnhun ndoho i jnndho je squ r, vs na c i. 24 Chi nu nd yuu cun i ccu i nu jnndho quiji nu i je squ ruh, nu scuan te jnahn ndet i n cni. Te nu nd yuu, vs na c i je squ ruh, te cotecu i n cni. 25 Chi nd cuajnu vs na cndey ayuu nihn i n y v , te nu squ v i m i nu jnahn ndet i n cni? 26 Chi nu nani ayuu ccanu i je squ ruh, Ya n nduu te, jn s qu jnhun chn r, suni scuan cucanu r je squ m i, quv ndji ri. Te quv n chi yhyo luu cujhnu ri, njnhun cjhnu Tt r, te suni ccujhnu ndajh ndoo ya sha ya. 27 Te jenda cahn r jin r je sava te chin yh, ma c de chi nde cuni de je ndcu Ya Dios jniu jn poder y. Ach y.

14Chi

Je n cahn Pedro je Jess cu Cristo

n quv ni cus n Jess, jcn tah y, te mni te cscuha un chin de jn y. Te ni cajnhun y de: Ruh, nd n cu ri ccahn ayuu? ach y. 19 Te ni cacahn de: Sava i ccahn je cu n Juan te ni scundute. Te sava ga i ccahn je cu n Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te sava ga i ccahn je nga te ni nacani jnhun ya ni natecu de. 20 Ycun na te ni cajnhun y de: Te m r, nd n cu ri ccahn r? Te ni cahn Pedro: M n cu Cristo, Ya n taj Ya Dios, ach de.

18Te

(Mt. 16.1319; Mr. 8.2729)

Je tucu ni nduu ya

Je n casthn Jess je c y

na te ni ndacu nhin ya jniu nu de je ma cchi de

21Ycun

(Mt. 16.2028; Mr. 8.309.1)

na te njnhun nu un quv je ni chn y jnhun yha, te ni caa ya n yucu, cuacacn tah y. Te Pedro jin Jacobo jin Juan cuangoo de jn y. 29 Te nn

28Ycun

(Mt. 17.18; Mr. 9.28)

SAN LUCAS9 jcn tah y, te tucu ni nduu nu y, te sahma ya ni nducujn quy, te ndnd. 30 Ycun na te ni canecoo u te, cndajnhn de jn y. Te cu de Moiss jin Elas, te ni cahyo jenahn. 31 Te luu ndnd de chin de, te ni cacahn de jn y squ je n cuyajni cuu y uu Jerusaln. 32 Te Pedro jin te cycu jn de, yhyo cji de mhn, te vs scuan te tu n cquix de. Te ni cajito de je lu ndnde y jin ndnd te chin jn y. 33 Te nu n cacujiyo te un n y, te ni cahn Pedro jin y: Maestro, nac je vha je chin n yha. Te na sha n n vehe ramada, n cuu m n, nga cuu Moiss, te nga cuu Elas, ach de. Te tu sha de cuenta na v cu je cahn de. 34 Te nn chn de scuan, te ni quee vic nhun n jes nu de jjnhan de. Te ni cayh de je chin de chji vic n. 35 Te nu vic un n cahn n jnhun: Yha cu She ri je man ndas r jin. Te na cni nahn r jnhun chn y, ach. 36 Te nu ni jnu ni cahn jnhun n, te m n na Jess in ya nu de. Te m de tu n ccahn cut de, te tca qu v n tu n ccachi de nu ni n je scuan ni cajito de.

132 Maestro, jcn tah na n ni j condhe n she y n, chi mhn i nu n. 39 Te mni je sha xen tach jin i, te cna ch i sha, te jhni y h i, te je ti yuhu i. Te yhyo stho i, te yhyo uh sia i. 40 Te ni cahn ndah n jin te cscuha jn n je na qunehen te tach n, te tu n cu sha de, ch de. 41 Te ni cahn y jin de jjnhan de: ayuu yhyo nhni ni ccuu r, chi tu ccandje r j cuu nduvha i. Nasaa ga quv condee r jin r je cundey ni r jin r? Cuquihin she r na quji i, ch y. 42 Te nn vji i nu y, te ni cot i ni sha tach, te ni jehni y h i. Te Jess ni cahn xen y nu tach un, te ni nasvha ya sch un, te ni nacuha ya i nu tat i. 43 Te ndvii ayuu nahn n canaa ni i cjito i je yhyo jhnu jniu sha Ya Dios.

Je ni chn tucu ya je c y

Je n nasvha ya n schi hun tach ini

nga quv un n nanuu ya yucu jn de. Te cueh ayuu ni jejnahan i ya. 38 Te mhu yuu cueh un n cana jee n te:

37Te

(Mt. 17.1421; Mr. 9.1429)

Te nn cnaa ni i cjito i tc jniu ni sha Jess, te ni cahn y jin te cscuha jn y: 44 Chuhun vha ni r jnhun chn r yh, te ma n ni r, chi ruh, Ya n nduu te, nastu i ruh qu v ri ndaha tca te xen, ach y. 45 Te tu n cjechun ni de jnhun chn y, chi tu n cu cut jechun ni de. Te ni cayh de cajnhn de ya squ jnhun ni cahn y.

(Mt. 17.2223; Mr. 9.3032)

133
Nd yuu cu je cujhnu ga

SAN LUCAS9 sha Elas, nvha naa ayuu yha? Ach de. 55 Ycun na te ni ndi cto Jess nu de, te ni cahn y nu de: Tu cjini r na nu vji jnhun ccahn r. 56 Chi ruh, Ya n nduu te, t vji ri je sn r ayuu, chi sa suhva je jnma ri ayuu, ach y. Ycun na te cuahn y jin de nga uu.

na te te cscuha jn y ni caquej de ccahn de squ nu nd n de cjhnu ga. 47 Te Jess ni jini y je scuan cjeni ni de. Te ni jn ya ndaha n schi ll, te ni jeni ya i xiin ya. 48 Te ni cahn y jin de: Nani ayuu nu je squ ruh jeth i schi ll yha, te ruh jeth i. Te ayuu jeth rh, suni jth i Ya n taj rh vji ri. Te ayuu nu ga mhu r, m i cjhnu ga, ach y.

46Ycun

(Mt. 18.15; Mr. 9.3337)

Squ yuu je ccuni i condiqun i ya

ayuu tu chn squ y, in i jn y

na te ni cahn Juan: Maestro, ni cajito n n te je jin s hv n qunehen de tach ini ayuu. Te ni cajes na j sha de, chi tu jca de jn y, ach de. 50 Te ni cahn Jess jin de: Ma cs r je sha de, chi te tu chn squ y, in de jn y, ach y.

49Ycun

(Mr. 9.3840)

ni cuyajni quv je qunuhun y andv , te ni tee ty ni y je quihn y uu Jerusaln. 52 Te ni taj y sava te ysnu de jn jnhun je jin y. Te cuangoo de n uu Samaria nvha nduc de nu ndo ya. 53 Te ayuu Samaria un tu n cjhe i vehe ndo ya, chi ni cajini i je nd Jerusaln quihn y. 54 Te Jacobo jin Juan, te cscuha jn y, ni cajini de je scuan cu, te ni cacahn de jn y: A cn ni j ndcu y jniu quiji uhn nde andv , njnhun ni

Je ni chn y nu Jacobo jin Juan

51Te

nn jca ya ichi jn de, te ni cahn n te jn y: Condiqun na nhn quhn y ndni cuni nu quihn ni, ch de. 58 Te ni cahn Jess jin de: Tca cuii, y y cava cuhun t. Te suni saa, iy tc t . Te ruh, Ya n nduu te, t nu cus r, ach y. 59 Te ni cahn y jin nga de: Condiqun ruh na quhn y. Te m te un n cahn de: Condetu n nd na quchindji n tt na xhna g. Ycun na te condiqun na nhn, ch de. 60 Te ni cahn Jess jin de: Sto tca nd y na chndji jnhan nd y, chi nd y ccuu ayuu tu ccandje. Te rh, cuhn te nacani r jnhun ndese ndcu Ya Dios jniu, ch y. 61 Ycun na te suni ni cahn nga de: Cn na condiqun na nhn, te cuha n jnhun je xhna g quicahn na jn yuu cyc vehe n, ch de.

57Te

(Mt. 8.1922)

SAN LUCAS9,10 ni cahn Jess jin de: Nu nani te quj de condiqun de ruh, te nu mni je ncani cuhy ni de squ tca j ni sto de, nu scuan te cu de njnhun n te jtu jn yt, te jc cto de ichi vehe de. Te ma cuajnu de condiqun de ruh squ jnu ndcu Ya Dios, ach y.
62Te

134 te cnu coto i rh. Ma qundo r tjn vehe, chi nni vehe. 8 Te nani uu nu ni qu vcoo r, te nu cuath i rh, te caji r tca j cuha i nu r. 9 Te nasvha r yuu ccuh uu ycun. Te cachi r nu i: Je ni cuyajni Ya Dios je ndacu ya jniu nu r, achi r. 10 Te nani uu nu ni qu vcoo r, te nu tu n cjeth i rh, te quendacoo r ini calle ycun, te cahn r: 11 Nde tcach uu r yha j ni jn jeh r, na nscyo ri je cu sea je iy cuchi r j tu n cjeth r. Te na cnahn r je Ya Dios je ni cuyajni ya je ndacu ya jniu nu r nu. 12 Te chn r jin r je quv juicio te xen g coo castigo squ uu casha scuan vs squ uu Sodoma nu n casha ndas yuu cuchi.

10

Te n ni cuu tc jniu yha, te m Jtoho y ni nacji ya un xico ux g de. Te ni taj y ndhu ndhu de je csn de nu y, quingoo de tc uu jin tca lugar nu j yajni quihn ma y. 2 Te ni cahn y jin de: ayuu yha ccuu i njnhun trigo je tahnd, te nda je cueh cu, te te cahnde chi jecuni de cu. Nu scuan te cacn tah r nu ma Jtoho r Ya Dios je na tj y cueh te na qungoo de cahnde de trigo, cu je nacani de jnhun ya nu yuu. 3 Te cungoo jjnhan r, te na csthun r nu r je taj r roh qungoo r njnhun londe mhu y h . 4 Te ma cndiso r unu, ni yjn xhn, ni ndijn. Te ichi ma cucu r ndajnhun r jn ni n. 5 Te nani vehe nu ni qu v r, te xhna g cahn r: Na quji jnhun ndey jnhun s ni nu roh, yuu vehe yha, achi r. 6 Te nu vehe ycuan y yuu vha, te jnhun ndey n cahn r jin squ i. Te nu tu, te jnhun ndey n cahn r ma jin squ i. 7 Te suni vehe ycuan coycu r, te caji r coho r j cuha ayuu nu r. Chi squ jniu je ncani r jnhun nu yuu,

Je n taj y un xico ux de

Je n cuxen y nu sava uu nhni ni

je xen ndoho r, yuu uu Corazn. Te nac je xen ndoho r, yuu uu Betsaida. Chi nu ini uu Tiro jin uu Sidn ni sha ri jniu jhnu je ni sha ri ini uu ma r, te yach nacani ni ayuu uu un j sto i cuchi i n. Te sha i sea je sten je ncani ni i squ cuchi i, chi cuhun i sahma jn te chuhun i ya xin i n. 14 Nu scuan te quv coo juicio te xen g coo castigo squ r jijnhan r vs je ni yo squ uu Tiro jin uu Sidn. 15 Te rh yuu uu Capernaum, cjeni ni r je cujhnu r njnhun n je ca cuahn ichi ndv ? Tu chi

13Nac

(Mt. 11.2024)

135 sa nanuu r nd lugar nu cycu nu nd y. Ach y. 16 Te ni cahn g y jin te je taj y quingoo: ayuu chush jnhun cahn r, nu ma r chush i. Te ayuu squhich roh, suni ruh squhich i. Te ayuu squhich ruh, suni squhich i Ya n taj rh vji ri. Ach y.

SAN LUCAS10 ll. Chi scuan ni nujnahan ni ni Tt, ach y. 22 Te ni cahn g y: Ndvii ni jhe Tt r nu r. Te tu cjini ayuu nd n cu ruh, She Ya Dios, chi mni Tt r cu je jin y ruh. Ni tu cjini ayuu ndese Ya cu m Tt, chi mni She cu je jin. Te y yuu je cun ma She stn y nu i ndese Ya cu Tt y, te m i suni cuni i. Ach y. 23 Ycun na te jto ya nu te cscuha n, te ni cahn y jin mni de: Yhyo ndet ayuu cjito jniu jhnu je cjito m r. 24 Chi chn r jin r je cueh te ni canacani jnhun Ya Dios, jin tca rey, ni cacuni de coto de je cjito m r, te tu n cjito de. Te suni ni cacuni de cuni sho de je cjini sho m r, te tu n cjini de. Ach y.

ni ndecoo un xico ux te un, ccus ni de te ccahn de jn Jess: Nde tach cjeth n na j jin s hv n, chi qundacoo ini ayuu, ach de. 18 Te ni cahn y jin de: Scuan cu, chi ni jito ri je njnhun n taja ni nngava Satans ichi ndv , chi ni quende r ndh poder un. 19 Te vijna te je ni jhe ri fuerza nu r je cue r njnhun squ tca c jin t suhma, te cundey r squ tca fuerza ma j jto uh yoh, te t na v sha ga jin r. 20 Te ma cs ni r mani je cjeth tch nu r, chi sa cus g ni r je yos s hv r nde andv . Ach y.

17Te

Je n ndecoo te ni taj y

suni hora un n cus ni Jess, ni sha Espritu Santo, te ni cahn y: Na ctah na n ni Tt, Jitoho andv jn y v . Chi ni jes ni tca jnhun ndch n, je ma cni ayuu ndich jn yuu thva cuenta ay v yha. Te ni sten ni n yuu ccuu njnhun schi

21Te

(Mt. 11.2527; 13.1617)

Je n cus ni Jess

na te n te stn tutu ley Ya Dios, ni ndocu de ni jecahn de jn Jess, chi cn de coto ndee de ya. Te ni cajnhn de: Maestro, na v sha n te nihn tah na cotecu na n cni andv ? ch de. 26 Te ni cahn y jin de: Ndese ys n ttu ley? Ndese chn chu r? Ach y. 27 Te m te un n cahn de je cahn nu ttu: Coo man ndas r jin m Jtoho r Ya Dios, nde jn ndas r sha r ndh je cs ni y, nde jin ini jin nu r, jin n fuerza r, jin n j njnn r. Te cundh ni r

25Ycun

Jnhun n te vha ni nacin Samaria

SAN LUCAS10,11 jnhan r njnhun cndh ni r ma r, ach. Ach de. 28 Te ni cahn y jin de: Vha ni cahn r. Te nu cuu sha r scuan te nihn tah r cotecu r n cni, ch y. 29 Te m te un cn de je qundo nda de nu y jin jnhun ni cajnhn de, te ni cahn de: Te nd yuu ccuu jnhan n? ch de. 30 Te ni cahn Jess: n te ni quenda de uu Jerusaln, ni cuun de cuahn de uu Jeric. Te ichi un n canecoo acuhna n de, te ni caquende ndh ndajnu de, te nde sahma hun de. Te ni cacani ndevha n de je j yajni cuu de n. Te ni casto n de, te cuangoo. 31 Te ni cuu je chi un yha n sut quihn de, te ni jito de nu te n, te ni syoni de cuahn de. 32 Te suni scuan n te grupo levita je cjejnu ini templo, vji de ichi n, te ni jito de nu te n, te ni yha jcni de cuahn de. 33 Te n te nacin Samaria, suni vji de ichi n, te nu n jito de, te ni cundh ni de te n. 34 Te ni quee de nde nu cat te n, te ni chuhun de aceite jin vino nu ni tji te n, te ni jihni de sahma nu. Te ni so de te un s qu qut de, te cuahn de jn te un nd n mesn, te ni condito de. 35 Te nga quv n, hora je quihn de, te ni tava de u xhun ca, ni jhe de nu te ch mesn. Te ni cahn de: Coto n te yha, te nu caxn g ni xhun n jn de, te nu nndic n te nachunaa n n n, ch de. 36 Nu scuan te ndese jni ni r? Je ndnn te n, nd

136 n de ni chihi cuenta je jnhan de cu te ni canecoo acuhna n? Ach y jin te stn tutu ley. 37 Te ni cahn de: Te je n cundh ni te ni tuj, vs te uu jic cu de. Ycun na te ni cahn Jess jin de: Cuhn nu scuan, te suni scuan cundh ni r tca yuu, ach y.

na te ni quihin tucu ya ichi cuahn y, te ni jin y n uu lul. Te n ahan nn Marta, ni cana a ya ni jehn y vehe a. 39 Te Marta, y n cuh a nn Mara. Te Mara ni cuco a nu jeh Jess, jni nahn a jnhun chn y. 40 Te Marta chi cn m a jn cuh jniu sha a. Te ni quee a nu y, te ni cahn a: A tu sha n cuenta je cuh na n sto mhn a sa n jnu? Te cahn ni jn a na chnd hn a s, ch a. 41 Te ni cahn Jess jin a: Marta, yhyo nd hv ni r jin cuh jniu, te yhyo stho r m r jin. 42 Te y nni jniu cnu. Te Mara chi ni nacji a jniu cnu, suu je ndhv ni a squ jnhun Ya Dios, te ma qunehen y a nu n. Ach y.

Je ni ne ya vehe Marta jin Mara

38Ycun

Je ni stn y ndese cacn tah y

11

Te n quv ne Jess n lugar jicn tah y. Te nu n ndh ni jicn tah y, te n te scuha jn y, ni cahn de: Stn ni n n ndese cacn tah na jjnhan n, njnhun ni sten

(Mt. 6.915; 7.711)

137 Juan nu te ni cascuha jn de, ch de. 2 Te ni cahn y jin de: Je cacn tah r, te suhva cahn r: Tt ma n jijnhan n j nde n andv , nn na co y hn n nu n, chi Ya i cu n. Te hun ni na j yach quiji quv ndacu n jniu n y v yha. Te na co tc jniu njnahan ni n, njnhun y ini andv , scuan na co ini ay v . 3 Sta je ctecu na tca qu v , cuha n n n vijna. 4 Te cone chnu ni ni n tca cuchi csha n n n, njnhun chine chnu ni na n yuu casha cuchi nu n. Te ma cuha n jnhun je coto ndee jexen s, chi sa suhva jnama n sa nu tca j ne. Achi r jijnhan r. Ach y. 5 Te ni cahn g y: Nu nd n rh y n amigo r, te nu quihn r vehe de sava u te cahn r jin de: Amigo, cuha nu un sta nu r. 6 Chi n amigo r je jca de viaje, ni quee de vehe ri, te t na v nvha ri je cuha ri caji de. Achi r. 7 Te nu cahn te ne ini vehe: Ma sthn r ruh, chi ndhy yehy r, te je cquix she ri jin r, te ma cu ndonda ri je cuha ri nu r, achi de. 8 Te chn r jin r, vs ma ndnda de cuha de nu r squ je cu de amigo r, te je yhyo sthn r de, je

SAN LUCAS11 ycuan ndonda de cuha de ndh je jni hn r. 9 Nu scuan te chn r jin r jijnhan r je suni scuan cacn tah r nu Ya Dios, te cuha ya nu r. Te nduc r tca j vha y n y, te nihn r sha ya. Te cacn tah r nde nihn r, njnhun sha ayuu cahn yehy nd nune qu v i. 10 Chi tca yuu jicn, cuha ya nu i. Te ayuu nduc, suni nihn i. Te ayuu cahn, nune ya ichi nihn i je cun i. 11 Te nd n r cu tt, te nu she r jcn i sta nu r, te cuha r n yu nu i? Te nu jcn i chc, te cuha r n co nu i? 12 Ch nu jcn i n ndv , te cuha r n tsuhma nu i? T cut scuan. 13 Nu scuan te m r jijnhan r, vs yuu iy cuchi ccuu r, te cjini r cuha r j vha nu she r. Te nag ni cuu m Tt r andv j ma cuha ya Espritu Santo nu yuu jicn nu y. Ach y.

Je n cacahn de je jejnu ya fuerza Satans

qunehen ya n tach ini n te, je n cu h n de ni sha. Te nu n quenda tach, te ni nacahn te ni cu h n un. Te ni canaa ni ayuu cjito i. 15 Te sava ayuu n chi ni cacahn i: Jn fuerza Satans je cujhnu nu tach, qunehen te yha tca tch ini ayuu, ach i. 16 Te sava ga i cn i coto ndee i ya, te ni cajicn i je sha ya je coo n sea ichi ndv . 17 Te m y jin y je scuan cjeni ni i, te ni cahn y:

14Te

(Mt. 12.2230; Mr. 3.1927)

SAN LUCAS11 Tc nacin je sas n m te cuajnhan m, nu scuan te sn je iy vha m. Te nu ayuu n vehe ss n m te cuajnhan m, nu scuan te ma cu ga coycu chnu. 18 Te suni scuan Satans, nu ss n m jn jnhan tach, te ndese cu nhin je ndcu jniu nu scuan? Chi ccahn r je jin fuerza Satans qunehen ri tach ini ayuu. 19 Te nu scuan cu n, te ayuu cascuha jn m r jijnhan r, na jin fuerza cquenehen m i tach, cjeni ni r? Nu scuan te m i jjnhan i cachi je n cast v ndas r ni cacahn r je cquenehen ri tach jin fuerza Satans. 20 Te tu chi sa suhva jn fuerza Ya Dios cu je qunehen ri tach. Nu scuan te je nd Ya Dios mhu r j ndcu ya jniu. 21 Te nu n te ndacu, ndto de vehe de jn nj de, nu scuan te t ni n ndajnu de ndohn. 22 Te nu quiji nga te ndacu g, te cundey jn te n, nu scuan te quende nuj de je ndto de vehe de, te sha de ndese cn ma de jn ndajnu je qunde de. Te njnhun te ndacu g n, scuan cu m r nu Satans. 23 Te ayuu tu y mn jin r, nu scuan te jto uh i ruh. Te ayuu tu nstt jn r, nu scuan te sa jte nu i ayuu vjicoo nu r.

138 tu nhn, ycun na te jni ni ma: Na qunuhun r vehe nu n quenda ri. 25 Te nu ni ndee tucu, te jto je te tu cndje un cu de njnhun n vehe je n ndundoo. 26 Ycun na te jquihin ux g tach xen g vs ma. Te qu vcoo ini te un j cycu ycuan. Nu scuan te xen g ndoho te un j snd h vs je xhna hn. Ach y.

nn chn y jnhun yha, te n ahan ne mhu yuu cueh un, n cahn jee a jn y: Yhyo ndet ahan n sccu nhn te ni scxin a nhn, ch a. 28 Te ni cahn y: Sa suhva yhyo ga ndet ayuu cjini nahn jnhun Ya Dios te csqucu i, ch y.

27Te

Yhyo ndet ayuu cjini nahn jnhun ya

Je n cajicn ayuu tu ccandje n jniu jhnu

Tach je nastt jnhan nd v ini ayuu

ni quenda n tach ini n te tu cndje, te jca cuu nu hun th, ndc n ndtt, te

24Nu

(Mt. 12.4345)

ni cataca cueh g ayuu nu Jess, te ni quej y cahn y: ayuu iy vijna mni csha n i. Te cjicn i n jniu jhnu je sten nu Ya n taj Ya Dios cu ri. Te t na nga jniu jhnu stn r nu i, chi mni jniu jhnu njnhun ni cuu jn Jons, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. 30 Chi njnhun ni cajini ayuu uu Nnive je n cuu n jniu jhnu jn Jons, suni scuan cuni ayuu tiempo yha je coo n jniu jhnu jn rh, Ya n nduu te, je quijnhan jn modo ni ndoho Jons. 31 Te reina je n cujhnu nacin ichi sur, natecu a jn yuu tiempo

29Te

(Mt. 12.3842; Mr. 8.12)

139 yha, quv juicio je snda y cuchi, te cahn a cuchi squ i. Chi nde jic ty n quiji a ni jini nahn a jnhun ndch n cahn rey Salomn. Te vijna chi cjhnu ga ruh, Ya ne yh vs Salomn, te tu ccandje r rh. 32 Te tca yuu uu Nnive nu n nacani Jons jnhun, natecu i jn yuu tiempo yha, quv juicio je snda y cuchi, te cahn i cuchi squ yuu yha. Chi m i ni canacani ni i ni casto i cuchi i quv n nacani Jons jnhun nu i. Te vijna chi cjhnu ga ruh, Ya ne yh vs Jons, te tu ccandje r rh.

SAN LUCAS11 je caji y sta vehe de. Te ni qu v ya, te ni cuco ya mesa je cji y sta. 38 Te te fariseo un n ni de jto de je tu squcu ya costumbre je nandah y te caji y sta. 39 Te ni cahn ma Jtoho y jin de: Rh te fariseo jijnhan r, chi njnhun je cnacate r yt vaso jin yt coh cu je nndah r. Te ichi ni r chi hun mni m jnhun cuhn jn jnhun n. 40 Te cn ccuu r. A tu cjini r je Ya ni sha yqu cu r, suni ni sha ya anu r? 41 Te je cjhe r caridad nu yuu ndah, na sha r s qu je cundh ndije ni r i. Te scuan te coo nda anu r. 42 Nac xen ndoho rh te fariseo, chi csqucu r tc jniu ll, te tu csqucu r jniu cnu. Chi csha r x ux nuhn tamnu jn ruda jin tca yuc, te csoc r n n squ tca x un n Ya Dios. Te tu csha cut r jniu nda, ni tu chyo man r jin Ya Dios. Tca j yha cnu sha r n, te suni ma sto r j soc r tca yc n. 43 Nac xen ndoho rh te fariseo, chi mni cnujnahan ni r cuco r n silla yhn g ini vehe i sinagoga. Te cnujnahan ni r je cahn yhn yuu jin r nu calle. 44 Te nac xen ndoho rh te cstn tutu ley Ya Dios, jin rh te fariseo, chi te sthni ccuu r. Chi cnda r njnhun ya nd y je t ndijin, chi csn r anu ayuu, te tu jn i je scuan csha r jn i. Ach y jin de. 45 Ycun na te ni cahn n te stn tutu ley:

Jnhun yt s qu lmpara

nst n ayuu n lmpara, tu chsh i, ni tu chne i chji n cajn. Chi sa suhva jni i nu sucn, nvha cundijin nu yuu qu vcoo vehe. 34 Te tnu r cu njnhun lmpara nu yqu cu r. Nu scuan te nu tnu r y ndijin, te n ni yqu cu r cndijin. Te nu tnu r tu y ndijin, te n ni yqu cu r iy nee. 35 Te suni scuan cu nu r, te coto r j ma cni n ni r, nvha t coo nee ini anu r. 36 Chi nu mni jniu vha csha r, te t na jniu n csha r, nu scuan te luz y cndijin vha ini anu r, njnhun n lmpara je sha je cndijin vha. Ach y.

33Nu

(Mt. 5.15; 6.2223)

nu n cuu ni cahn y, te n te grupo fariseo ni cana de ya

(Mt. 23.136; Mr. 12.3840; Lc. 20.4547)

37Te

Je ni chn y je iy cuchi de jjnhan de

SAN LUCAS11,12 Maestro, je ni chn ni tca jnhun yha, suni nde squ ma n jjnhan n n cahn n, ch de jn y. 46 Te ni cahn y: Suni nac xen ndoho rh te cstn tutu ley. Chi suni cstn r tca ley ni catava ma r je y sha, te tu ccundey yuu squcu i. Te m r, chi ni n xin ndha r tu cscnda r j squcu r. 47 Nac xen ndoho r jjnhan r. Chi csha r vehe squ nu y ndji nd y ji r, te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te suni tca j r ni cajehni de te n. 48 Te je casha r scuan cu je cquijnhan r jn de squ jnu n casha de. Chi m de ni cajehni te n, te m r csha r vehe nd y n. 49 Je ycuan nde jenahn n cahn Ya Dios n jnhun ndch: Taj r tca te nacani jnhun ri jin tca te apstol quingoo de nu i. Te sava de cahni i, te sava ga de coto xen i, ch Ya Dios. 50 Te scuan te squ yuu tiempo yha na cndee cuchi je n cajehni ji i te ni canacani jnhun Ya Dios, nde quv ni jco ay v te nde vijna, 51 nde Abel xhna g te nde Zacaras, te ni cajehni de ini templo sava mhu cuarto i jin altar. Nu scuan te chn r jin r je squ yuu tiempo yha condee tca cuchi n. 52 Nac xen ndoho rh j castn tutu ley, chi cjes r ichi je jchun ni ayuu jnhun ya. Chi ni m r tu ccuni r jechun ni r, ni tu cjhe r jnhun je jechun ni ayuu ccuni. Ach y.

140 je ni chn y jnhun yha, te te cstn tutu ley Ya Dios jin te fariseo, yhyo ni caqut ni de nu y. Te ni caquej de cstch de ya squ cueh g jnhun. 54 Chi yuhuni cnduc de nu sanaa te st v y jnhun cahn y, nvha nihn de cuchi squ y.

53Te

12

Te nn scuan cu, te ni cacutt cuh mil ayuu, chi nde cje i squ jeh jnhan i. Te xhna g ni quej y cahn y jin te cscuha jn y: Coto m candje r levadura te grupo fariseo, chi suu cu jnhun sth ccahn de. Chi jt nu nu yuu, njnhun ndcava levadura nu jen pan. 2 Chi jnhun sth un m qundo sh cut, chi ndh natu ndijin, te cuni ayuu. 3 Nu scuan te suni m r, tca jnhun ni cacahn r je tu n jn ayuu, n quv te cuni vha i. Te tca jnhun ni cacahn shi r je ndihy yehy , n quv te cahn jee ayuu yat tc vehe.

Squ jnhun sth ccahn te fariseo

Je n cachi y nd n cu je yhu y

r jin r jijnhan r, amigo: Ma yhu r coto r yuu cahni yqu cu r, chi nu ni cajehni i rh, te tu na v cu sha ga i. 5 Te na cchi r nu r nd n yhu r coto r: Je yhu r coto r cu Ya Dios je nu sha ya je c r, te y poder y chune ya roh infierno. Suu m y cu je yhu r je ma st v r nu y.

4Chn

(Mt. 10.2831)

141 tc saa chi t yahu nd t , chi nde uhn t je u centavo lul. Te ni n t tu n ni Ya Dios je tu ndto ya. 7 Te nag ni cuu rh jjnhan r, chi nde ndh ixi xn r je ni cahu ya. Nu scuan te ma yhu r jijnhan r, chi cnu ndas g r nu y vs cueh tc saa.

SAN LUCAS12 ni cahn g y: Condito r m r jijnhan r j ma ndyo ni r xhun jn tca g. Chi vs cueh ndas ndajnu nvha n te, te nasu j ycuan sha je qundo ndet de, ch y. 16 Ycun na te ni cahn y n jnhun yt jn i: Ni yo n te cc je nvha uhun je cu vha ndas itu. 17 Te te cc un n nacani ni de: Ndese sha ri? Chi tu nd cuhun n ri. Ach de. 18 Te ni jeni ni de: Suhva na sha ri. Na cnu r tca yc r, te nasha ri je nhnu ga. Te ycun chuvha ndh ri n ri jin tca ndajnu ri. 19 Ycun na te cahn r jin nu r: Vijna te cueh tey nvha y j canda cueh cuiy. Na ndttu y te caji y coho y, te na cs ni y, ni jeni ni de. 20 Te ni cahn Ya Dios jin de: Te cn cu r. Chi jecu vijna cuu r, te tca j n chuvha r, nd te cuu? Ach Ya Dios jin de. 21 Te scuan ndoho tca te je sacc de m de, te tu ndc de je quendo ndet de sha Ya Dios. Ach y.

6Te

15Te

ayuu jejnhn Jesucristo nu nga ayuu

chn r jin r, tca yuu je cuajnhn rh nu nga ayuu, suni scuan ruh, Ya n nduu te, cuajnhn r i nu tc ndajh Ya Dios. 9 Te tca yuu je ma cujnhn rh nu nga ayuu, suni scuan ma cujnhn r i nu tc ndajh Ya Dios. 10 Te nu nd yuu cahn i squ ruh, Ya n nduu te, cone chnu ni Ya Dios nu i. Te nu nd yuu cahn ndevha i squ Espritu Santo, ma cne chnu ni Ya Dios nu i. 11 Te nu cuandeca i rh tca vehe i sinagoga nu te csnda cuchi, jn n te ccuu toh, te ma ncani ndas ni r ndese st cu r jnhun nu de. 12 Chi m hora un te Espritu Santo sten y nu r ndese cahn r. Ach y.

8Te

(Mt. 10.3233; 12.32; 10.1920)

Ya Dios ndto ya yoh

na te n te ne nu yuu cueh un n cahn de jn Jess: Maestro, cahn ni jn ani na j na th sva de tah na jn de, ch de. 14 Te ni cahn y jin de: Nd n ni jeni ruh je ndacu ri jniu tah sva tah r? Ach y.

Squ je ma tnu y ndajnu cc

13Ycun

ni cahn y jin te cscuha jn y: Nu scuan te chn r jin r: Ma ncani ndas ni r squ je ctecu r, nu ndese caji r, ni squ sahma, nu ndese cuhun r. 23 Chi Ya Dios ni sha ya je tcu r jin yqu cu r, te nag ni cuu je ma cuha ya je cji r jin j chun r. 24 Condhe r ndese ctecu qut ccuu njnhun cl, chi tu ctaji t, ni tu cnastt t je chvha

22Te

(Mt. 6.2534)

SAN LUCAS12 t, ni t yac t . Te vs scuan te m Ya Dios scji y t . Te cnu ndas g r jijnhan r vs tc qut n. 25 Te nd n r, cuu scuhnu r m r sava metro g, vs na ncani ndas ni r? 26 Te nu ma cu sha r vs n jniu ll scuan, te najeh cnacani ndas ni r squ je cji r jin j cuhun r? 27 Condhe jjnhan r ndese je ita tca yc. Chi tu sjniu, ni tu t. Te chn r jin r je ni rey Salomn, quv n hun de sahma vha ndas , tu n hun de sahma lu scuan njnhun ita n. 28 Te nu scuan jhe Ya Dios sahma lu ita un j je vijna te sajn cay nu uhn, te nag ni cuu rh jjnhan r j ma sha ya je nihn r sahma. Te naun tu ccandje nhin r j ndto ya roh? 29 Nu scuan te ma ncani cuhy ni r ndese caji r ndese coho r. 30 Chi tca yuu ay v j tu ccandje cu je mni squ je yha cndhv ni i. Te m r jijnhan r, chi y Tt r andv , te jn y je cjini hn r tca j yha. 31 Te sa suhva cnu g je cndhv ni r squ jniu je ndcu Ya Dios nu r. Ycun na te sha ya je nihn r tca j yha.

142 caya r tah r nde andv n ma cth, njnhun je chvha r xhun ini yjn. Chi nde andv te ma n je vha conevha r. Chi ycuan m qu v acuhn, ni ma cu st v tiquxin. 34 Chi nde nu nihn r tah vha r, ycuan cu nu cndhv ni r squ .

Ndese coo cc y nde andv

yhu r jijnhan r chi ccuu r njnhun lanchi ri. Chi vs jecuni ccuu r, te m Tt r cs ni y je qu vcoo r uu nu ndcu ya jniu. 33 Xco r je cnevha r, te cuha r xhun un n yuu ndah. Te scuan

32Ma

(Mt. 6.1921)

thva r jjnhan r j nd Jitoho r, te coo r njnhun mozo je nast n i lmpara i. 36 Chi y thva i te cndetu i je nd patrn i je cuahn de vico nndha. Chi nu ni ndee de te cahn de, te nuneni i yhy jjnhan i. 37 Te yhyo ndet mozo un nu ni ndee patrn i, te cuni de je cndito i. Jenda cahn r jin r je ma patrn sthva de m de, te scco de i mesa te cani de coh i. 38 Te vs cucu de ndee de nde sava u, ch j n g, te nu cuni de je scuan cndito mozo de, te yhyo ndet i jjnhan i nu scuan. 39 Te na jchun ni r je cahn jnhun yt yha: Te ch vehe, nu ni jini de na hora quiji acuhn, te condito de, te ma cuha de jnhun je sacuhn vehe de n. 40 Te suni scuan coo thva r jjnhan r, chi nu tu, te m hora je t na v cjeni ni r, te ndee ruh, Ya n nduu te. Ach y jin de.

35Coo

Je na co thva y j nd y

Jnhun mozo vha jn mozo tu squcu

na te Pedro ni cajnhn de ya: A jn mni n jjnhan n chn ni jnhun yt yha, ch suni

41Ycun

(Mt. 24.4551)

143 chn ni jn ndh ga ayuu? ach de. 42 Te ni cahn ma Jtoho y: Chn r jin ndni ayuu cu njnhun mozo je ndito xin te squcu vha. Te m patrn sha de je condiso jnu i coto i ayuu vehe de, nvha scji i m hora. 43 Te yhyo ndet mozo un j nu ni ndee patrn, te cuni de je scuan squcu vha i. 44 Jenda cahn r jin r je cani de mozo un j cto i ndh ndajnu de. 45 Te nu jni ni i je ma ndji yach patrn i, te quej i cani i te jn ahan ccuu jnhan mozo i, te caji i coho i te najni i, 46 nu scuan te ndeeni patrn quv je tu ndtu i jn hora je t na v jni ni i. Te stho xen de i, te squ v de i ndoho i jn yuu tu csqucu. 47 Te mozo je jin i ndese njnahan ni patrn i, te nu tu sthva i ni tu squcu i je cun de, ndoho xen i jn yujnu xi. 48 Te mozo je tu jn i ndese njnahan ni patrn i, te nu sha i jniu je cani de i, nu scuan te chvani cani de i. Chi ayuu je sten cueh y nu i, suni cueh nandacn y nu i. Te ayuu je cueh g jniu tjnu ya i, suni cueh g nandacn y nu i.

SAN LUCAS12 ccuhy ndas ni r chi nde jnu ndoho ri, te ndus ni r. 51 A cjeni ni r je vji ri je cycu mn ayuu ay v ? Chn r jin r je tu, chi sa suhva je cus n ini ayuu je squ ruh. 52 Chi nde vijna te quej j uhn ayuu n vehe, ss n m jjnhan, un squ u, te u squ un. 53 Chi tt cus n ini jin she y , te she y jn tt, te nn jin she s h , te she s h jn nn, te nn chso jn she jn, te she jnu jn nn chso. Ach y.

Je ni chn y squ sea andv

suni ni cahn y jin yuu cueh n: Nu cjito r je nne vic ichi n cne nindii, te ccahn r je cuun sa, te scuan cu. 55 Te nu que tach vji ichi sur te ccahn r je nandii, te scuan cu. 56 Te sthni ccuu r. Chi cjechun ni r ndese stn sea andv jn ini ay v , te naun tu cjechun ni r nd n cu ruh je sha ri tc jniu jhnu tiempo yha?

54Te

(Mt. 16.14; Mr. 8.1113)

Je cndhv ni y je ma cndee cuchi squ y

Je squ Jess te cus n ini ayuu

quee r je njnhun je scuiqun r uhn ini ay v , te suu cu je cus n ini ayuu je squ ruh. Te cn r je yach coo scuan, nvha qu vcoo ayuu ndaha Ya Dios. 50 Te y n jnndho cnu ndoho ri, te

49Ni

(Mt. 10.3436)

najeh tu cnacani ni ma r nd n cu jniu nda sha r? 58 Te nu n ayuu quihn i jn r nu toh je cacn i cuchi squ r, nu scuan te nn cuhn r jin i ichi te condhv ni r snda r jin i. Chi nu tu, te squ v i rh n juez, te juez siha de rh n polica, te polica chune de rh veca. 59 Te jenda cahn r jin r

57Te

(Mt. 5.2526)

SAN LUCAS12,13 je ma qunda cut r ycun chi nde chunaa r ndh cut xhun cjicn de. Te suni scuan condhv ni r cahn ndah r jin Ya Dios, nvha ma ndcunehen ya cuchi squ r. Ach y jin de.

144 te cahnde r, chi m j sajnu nu hun, ch de. 8 Te ni cahn mozo un jn de: Sto n na cu n na cuiy, te na nsty n jh te chuhun n jhen. 9 Te na cndhe y nu t cuun ndeh nga cuiy. Te nu tu, te tahnd, ach mozo. Ach y.

13

Te n quv ycuan n quecoo jecu te, ni canacani de jnhun nu y ndese ni candoho jecu te Galilea. Chi n cjehni de qut je soc de, te ni quecoo mozo Pilato ni cajehni te n. 2 Te ni cahn Jess: Te Galilea un, cjeni ni r je scuan ni candoho de squ je xen g ni yo cuchi de vs tca g ayuu Galilea? 3 Chn r jin r je tu. Te rh jjnhan r suni jnahn ndet r nu t nacani ni r je sto r cuchi r. 4 Te xahn un te je n cot torre Silo squ de, te ni cajih de, cjeni ni r je n casha de cuchi xen g vs tca g ayuu uu Jerusaln? 5 Chn r jin r je tu. Te m r jijnhan r, suni jnahn ndet r nu t nacani ni r je sto r cuchi r.

Je cnu nacani ni y je sto y cuchi y

na te ni cahn y jnhun yt yha j sten y ndese ccuu ayuu tu squcu jnhun Ya Dios: Ccuu i njnhun n nundhe higo je in nu hun n te. Te ni jecondh de nu in ndeh xin, te t na v in. 7 Te ni cahn de jn mozo sjniu nu hun de: Vijna te je y n cuiy je quji ri nduc r ndeh xin yjnu higo yha, te t na v cun xin. Nu scuan

6Ycun

Jnhun yt nndhe higo

n quv ndtt te stn Jess jnhun ini vehe i sinagoga. 11 Te y n ahan je n cuu xahn un cuiy cuh a. Chi n tach ni sha je jca t h a, te tu cu cut caca jnuu a. 12 Te ni jito Jess nu a, te ni cana ya a, te ni cahn y jin a: Vijna te nduvha n j cuh ni. 13 Te ni so y ndaha ya squ a, te ni nucu jnuuni a, te ni nacuath a nu Ya Dios. 14 Te te cjhnu ini vehe i sinagoga, ni qut ni de nu Jess je n nasvha ya ahan un qu v ndtt. Te ni cahn de jn yuu: I quv iy j sjniu y, te tca qu v n quijicoo r nduvha r. Te quv ndtt chi ma cu, ch de. 15 Ycun na te ni cahn ma Jtoho y jin de: Te sthni ccuu r. Quv ndttu tu cndaj r stqu r burro r j quscho r t ndute? 16 Te ahan yha j cu a n she yucn Abraham, chi njnhun ni conuhn a xahn un cuiy ni sha Satans. Te tu y vha je njnhun nandaj r a nu cuehy ndho a quv ndtt? Ach y. 17 Te je ni chn y scuan, te tca te cjito uh de ya, ni

10Te

Je n nasvha ya n ahan quv ndtt

145 cacucanu de. Te ndh ayuu n chi ni cacus ni i jto i tc jniu jhnu sha ya.
Jnhun yt s qu ndqun mostaza
(Mt. 13.3132; Mr. 4.3032)

SAN LUCAS13 te ch vehe je ndocu de te nacas de yhy . Te ichi yt vhe cu r jjnhan r, te scjn r yehy , te cahn r: Nune n yhy na qu vcoo n. Te cahn de jn r: Nd nu vjicoo r? Chi tu jn r roh, achi de. 26 Ycun na te quej r cahn r jin de: Ni cayeji n ni cajihi n jn n, te ini calle uu na n sten ni jnhun, achi r. 27 Te cahn ma de: Chn r jin r je tu jn r roh nd chi vjicoo r. Cujiyo quingoo r, chi ayuu casha jniu n ccuu r. Achi de. 28 Te qu vcoo r n ndahy r, te nacay h yuhu r j ndoho xen r. Te coto r n Abraham jin Isaac jin Jacob jin ndh te ni canacani jnhun Ya Dios, cyc de uu nu ndcu ya jniu. Te rh, vs ccuu r ycn de, te qu vcoo r n ndoho r. 29 Te cueh ayuu, vs tu ccuu i yucn de, te quijicoo i ichi n cne nindii jn ichi n que nindii, ichi norte jin ichi sur. Te cuco i mesa caji i sta uu nu ndcu Ya Dios jniu. 30 Te sava ayuu je vijna ccuu i sand h , ichi ycuan nduu i nu. Te sava ayuu je vijna ccuu i nu, ichi ycuan nduu i sand h . Ach y.

ni cahn y: Na chn r n jnhun yt nvha cuni r ndese ndcueh ayuu ndcu Ya Dios jniu nu. 19 Ndcueh i njnhun jhnu n ndqun mostaza je jquin n te nu hun de, te ndu njnhun n yujnu. Te cu chnu, te tc saa chi csha t tac t chji ndaha n. Ach y.

18Te

Jnhun yt s qu levadura

ni cahn tucu ya: Scuan cu je ndcueh ayuu je ndcu Ya Dios jniu nu: 21 Cu njnhun levadura je n quihin n ahan, te ni saca a jn n kilo harina, te ni ndaa ndh ujen ni sha. Ach y.

20Te

(Mt. 13.33)

Squ je qu v y yhy t

jca Jess je cuahn y ichi Jerusaln, te yha ya tc uu nhnu jn uu lul, te stn y jnhun. 23 Te n ayuu ni cajnhn i ya: A jecuni ayuu jnama Ya Dios, ch nan? Ach i. Te ni cahn y jin i: 24 Condhv ni r qu vcoo r ndaha Ya Dios. Chi cu njnhun n yhy t. Te chn r jin r je n quv te cueh ayuu nduc i qu vcoo i, te ma cu ga. 25 Te quv n te sha ri njnhun n

22Te

(Mt. 7.1314, 2123)

Je n cucuhy ni y squ yuu uu Jerusaln

m qu v un n quecoo jecu te fariseo, te ni cacahn de jn y: Cujiyo n quhn n nga lado, chi cn Herodes cahni de nhn, ch de. 32 Te ni cahn y: Cungoo te casthun r nu te maoso un j n tu jin quv cuu

31Te

(Mt. 23.3739)

SAN LUCAS13,14 r, chi vijna jn sjn quenehen ri tach ini ayuu, te nasvha ri ayuu ccuh. Te is te jnu jniu sha ri, achi r. 33 Chi cnu j cca ri quihn r vijna jn sjn jin is, te jin r Jerusaln. Chi te cnacani jnhun Ya Dios, tu cjih de nga lado, chi mni ini uu Jerusaln cjehni i de. Ach y. 34 Rh uu Jerusaln, jhni r te cnacani jnhun Ya Dios, te jhe r y xin te tj Ya Dios vjicoo nu r. Te cueh jnu ni cuni r nastt r she r, njnhun nduj j nastt t she t chji ndijn t , te tu n cn r. 35 Nu scuan te vijna te sto uun na ri roh jn she r. Te chn r jin r j nd vijna te ma cto cut g r nu r, chi nde quiji quv je cahn she r: Yhyo vha Ya cu Ya vndiji jn jniu m Jtoho y Ya Dios, achi i. Ach y.

146 Nd n rh nu burro r ch st qu r nngava t ini pozo, te tu yach natava r t vs quv ndttu cu, ch nan? Ach y. 6 Te tu n cu st cu de ni n jnhun nu y je scuan ni cahn y.

14

Te n quv ndttu n jehn y vehe n te fariseo cujhnu, ni jecaji y sta jin de. Te tca g te fariseo cjito yuhu de ya nu st v y. 2 Te ycuan ne n te ch de cuehy cu, ndichi de nu y. 3 Te ni cajnhun y te cstn tutu ley Ya Dios jin tca te fariseo: A y ley je nasvha ri ayuu ccuh quv ndttu, ch tu? ch y. 4 Te m de tu n ccahn cut de. Te ni jn ya te ch un, te ni nasvha ya de, te ni cahn y je na nhun de vehe de. 5 Te ni cahn y jin de jjnhan de:

Je n nasvha ya n te ch cuehy cu

ni jito Jess je te ni cataca n, cnacji de silla yhn g nu mesa cuco de. Te ni cahn y jnhun yha jn de: 8 Nu n te cana de je quihn r n vico nndha, te ma cco r lugar nu yhn g. Chi nu scuan te sanaa te je ni cana de n te cjhnu ga vs roh. 9 Te quee te ni cana rh, te cahn de jn r: Ndonda, te na cco te yha j. Ycun na te cucanu r je quihn r cuco r nd sand h na. 10 Chi sa suhva nu ni cana n te rh, te cuco r nd lugar sand h na. Te nu quee te ni cana rh, te cahn de jn r: Amigo, nehen cuco r n lugar nu yhn g, achi de. Ycun na te ayuu cycu mesa jin r coto i je sajhnu de rh. 11 Scuan ni cahn r jnhun yha nvha cuni r je tca yuu je sajhnu i m i, nuu i sha Ya Dios. Te ayuu je sn i m i, ndujhnu i sha ya. Ach y. 12 Te suni ni cahn y jin te ni cana ya yji y sta: Nu sha r n vico csm ch j cuxni, te ma cna r yuu ccuu amigo r, jin ani r, jin jnhan r, jn yuu cuc. Chi nu scuan te suni m i nacana i rh, te scuan nanihn r je ni jhe r. 13 Chi sa suhva nu sha r vico,

7Te

Jnhun squ ayuu jngoo vico

147 te cana r yuu ndah, ayuu cuhnd, ayuu chacu, jn yuu cua. 14 Te scuan te quendo ndet r, chi ma cu nacuha i nu r. Te nihn r tah r quv ntecu ayuu nda, ach y.

SAN LUCAS14 chacu, jn yuu cua, na qujicoo i vico, ch de. 22 Te ni jehn mozo, te ni ndee de, te ni cahn de jn patrn de: Je ni sha n j ni chn n, te cman g ayuu te chit vehe n, ch de. 23 Te ni cahn tucu patrn: Quihn tucu r tca calle jin ichi, te cana fuerza r ayuu na qujicoo i, nvha chit vehe ri. 24 Chi chn r jin r je n n te ni cana ri xhna hn, ma cuha cut r jnhun je cuxni de vehe ri, ach de. Ach y.

n te yji sta jin y, ni jini de jnhun yha, te ni cahn de jn y: Yhyo ndet ayuu je cji sta nde uu nu ndcu Ya Dios jniu, ch de. 16 Ycun na te ni cahn Jess n jnhun yt j sten y je cna Ya Dios ayuu qu vcoo i uu nu ndcu ya jniu: n te ni sha de n vico chnu cuxni, te ni taj de mozo ni cana cueh ayuu. 17 Te m qu v cuxni, te ni taj de mozo de cuacana ayuu je qujicoo caji sta: Nehen n jjnhan n, chi je y thva ndh, ch mozo. 18 Te ndh i ni cacahn i je na cne chnu ni de chi ma qungoo i. n te ni cahn de: S n jeen ri n uhun te cnu qucondhe r, te na cne chnu ni de chi ma je r. Ach de. 19 Te nga de ni cahn: Ni jeen ri uhn yunta stqu , te quihn r coto ndee r t , te na cne chnu ni de nu r chi ma je r, ach de. 20 Te nga de ni cahn de: S n quijnhan ri, te je ycuan ma cu je r, ach de. 21 Te cuanuhun mozo un, te ni casthn de nu patrn de ndese ni cacahn ayuu. Ycun na te ni qut ni patrn, te ni cahn de jn mozo de: Yach quihn r tca calle nhnu jn calle lul, te cana r yuu ndah, ayuu cuhnd, ayuu

15Te

Jnhun yt s qu vico cxni

cueh ndas yuu cndiqun i Jess cuangoo i jn y, te ni ndi cto ya nu i, te ni cahn y jin i: 26 Nu nani ayuu cun condiqun ruh, te nu man g i jn tt i, nn i, ash i, she i, ani i, cuha i, vs jin rh, ma cu cuu i ayuu scuha jn r. Te nu nd hv g ni i squ je co vha m i vs je cndiqun i ruh, te suni ma cu tucu. 27 Te nani ayuu nu tu jhe i jnhun ndoho i jnndho vs nde cuu i je squ je cndiqun i ruh, te ma cu cuu i ayuu scuha jn r. 28 Chi nu nd n r cn r sha r n vehe chnu, tu cnu j xhna g cuco r te tava r cuenta nu canda xhun j snu r? 29 Chi nu tu, te nu je ni jequin r cimiento, te tu cnda xhun r snu r, ycun na te tca yuu scat i coto i rh. 30 Te cahn i: Te yha n quej de sha de vehe, te tu n cnda de snu de, achi i. 31 Te suni scuan nu n rey quihn de cuajnhan de jn nga

25Te

Jnhun je cnu nacani vha ni y te condiqun y Cristo

SAN LUCAS14,15 rey je vji squ de, tu cnu j xhna g cuco de te nacani ni de nu canda ux mil soldado je cuajnhan de jn nga rey je vji squ de jn c mil soldado? 32 Chi nu t canda de, te nn jc g vji nga rey, te taj de te cndiso jnu, cajnhn de na v cun nga rey je cuha de nu, te jecuni. 33 Te m r jijnhan r, suni scuan cnu j xhna g nacani ni r cahnde ni r sto r ndh je nvha r, chi nu tu te ma cu cuu r yuu scuha jn r.

148 cun g t yucu, te quinanduc r qut n sana n nd nanihn r t ? 5 Te nu ni nanihn r t , te coso scun r t , te cus ni r. 6 Te nu ni ndee r vehe r, te nastt r tc amigo r jin yuu ycu yajni jn r, te cahn r jin i: Na cs ni y, chi ni nanihn r lanchi ri je n sana. Achi r. 7 Te chn r jin r je suni scuan cu nde andv . Chi cs g ni y jin n ayuu iy cuchi nu nacani ni i je sto i cuchi i, vs jin cn xico xahn cun ayuu iy nd je tu jni hn nacani ni i.

Jnhun yt s qu

ayuu ccandje ccuu i njnhun . Vha y , te nu n na n je uhvu, te ndese nduu uhvu tucu? 35 Tu cuajnu cut, ni je chhun ayuu nu tu, ni je ndu jhen, chi m cate ini i. Tca rh j jni sho, na chsh r. Ach y.

34Te

(Mt. 5.13; Mr. 9.50)

Jnhun yt s qu lanchi n sana

15

Te tca te cstt xhun renta jin tca g te csha cuchi, ni quecoo de nu Jess je cuni sho de jnhun chn y. 2 Te tca te grupo fariseo jin te cstn tutu ley Ya Dios, ni cacahn de squ y: Te yha jth de tca te csha cuchi te yji de jn, ch de. 3 Te ni cahn y jnhun yt yha jn de: 4 Nd n r nu nvha r n ciento lanchi, te nu scuta r n t, te tu sto r cn xico xahn

(Mt. 18.1014)

nu n ahan nvha a ux peso ca, te nu scuta a n, tu nast n a lmpara te nasta a vehe, te nanduc ycn a nde nanihn a? 9 Te nu ni nanihn a, te nastt a tc amiga a jn yuu ycu yajni jn a, te cahn a jn i: Na cs ni y, chi ni nanihn r xhun j ni scuta ri. Ach a. 10 Te chn r jin r je suni scuan cs ni tc ndajh Ya Dios squ n ayuu iy cuchi nu nacani ni i je sto i cuchi i. Ach y.

8Te

Jnhun yt s qu ahan n scuta xhn

Jnhun yt s qu schi n jhn jec

ni cahn g y: n te ni yo u she y de. 12 Te te such g ni cahn i jn tt i: Tt, tah sva n ndajnu n, te cuha n sava cuu tah n, ch i. Te ni tah sva de tah ndnd i. 13 Te ni cuu jecuni quv , te te such g un n stut ndh i ndajnu i. Te ni quenda i cuahn

11Te

149 i n uu jic. Te ycuan n sn i tah i, chi ni jexn ch i. 14 Te n ni ndh ni jexn i, te ni quee n jnam xen ini uu n, te ni quej cman je cji i. 15 Ycun na te cuanduc jnu i nu n te uu n. Te ni taj de i cuahn i rancho de je cto i qun de. 16 Te cn i caji i vs so ndchi je cyeji qun n, nvha ndut chji i. Te ni n ayuu t na v jhe nu i. 17 Ycun na te ni quej i ncani ni i: Tca mozo casjniu vehe tt r, y cuh sta cyeji i. Te ruh chi j r sco yh. 18 Na qunuhun r nu tat r, te cahn r jin de: Tt, ni sha n cuchi nu Ya Dios jin n ma n. 19 Vijna te nasu g te vha cu n j cnan n she n. Te cuha n jnhun cuu n njnhun n mozo ni, achi r. 20 Ycun na te ni naquihin i ichi cuanuhun i vehe tt i. Te nn jc g vji i, te ni jito tt i nu i, te ni cundh ni de i. Te jnu de cuajnahan de i, te ni nundee de sucn i, te ni techh de i. 21 Ycun na te ni cahn i jn de: Tt, ni sha n cuchi nu Ya Dios jin n ma n. Vijna te nasu g te vha cu n j cnan n she n. Ach i. 22 Te m tt i chi sa ni cahn de jn tca mozo de: Cuquihin sahma vha ga te chuhun r i. Te chuhun r n xehyu ndaha i, te chihi r ndjn jeh i. 23 Te quiquhin r becerro xhen, te cahni r t na cji y, chi sha y vico. 24 Chi she y r yha, njnhun je ni jih i, te ni natecu i. Chi tu n jn r nd chi n jhn i, te ni ndee i, ch de. Te ni caquej de csha de vico.

SAN LUCAS15,16 schi jvha, ne i nde rancho, te vndiji i, te ni cuyajni i yat vhe. Te ni jini i je cu yaa te cjita jh yuu. 26 Te ni cana i n mozo, te ni cajnhn i na v cu je cu. 27 Te ni cachi mozo un n i: Ni ndee ani r, te tt r ni jehni de becerro xhen, chi ni ndee vha i nu de, ch mozo. 28 Ycun na te ni qut ni schi jvha, te tu n cn i nd v i. Te ni quenda tt i, te ni cahn ndah de jn i je na nd v i. 29 Te ni cahn i jn tt i: Nn sha n jniu ndcu n, te tu cnhni cut ni na n n. Te tu jhe n vs n lt n n, je sha n vico caji na jn tca amigo na. 30 Te ni ndee she n yha je ni jxn ch i xhun n jn tca ahan. Te ni jehni n becerro xhen caji i, ch i jn tt i. 31 Ycun na te ni cahn de jn i: Sh, rh chi nn nd r jin r, te ndh je nvha ri chi suni cuenta ma r cu. 32 Te vijna chi y vha je sha y vico te cus ni y. Chi ani r yh, njnhun ni jih i, te ni natecu i. Chi tu n jn y nd chi n jhn i, te ni ndee i, ch de. Ach y.

25Te

16

Te suni ni cahn Jess jin te cscuha jn y: n te cc n yo n mozo de je ndso jnu nu tca g mozo. Te ni cacahn jin patrn un j mozo un sn ch ndajnu de. 2 Te ni cana de mozo un, te ni cahn de jn: Na jnhun cu yha j nihn r squ r? Nacuha cuenta jniu ndso r, chi ma cndiso jnu ga

Jnhun yt s qu mozo je ni sth de patrn de

SAN LUCAS16 r nu mozo r. Ach de. 3 Ycun na te jni ni ma de: Ndese sha ri vijna? Chi patrn r quenehen de jniu ri. Te t ndacu r je cte ri uhun, te je cacn r caridad chi ccanu r. 4 Nu scuan te jn r n je sha ri, nvha ayuu cjeen nu patrn r, cuha i vehe condee r nu na que quv je qunehen de jniu ri. 5 Te ni cana de n n n n te je cta nu patrn de. Te ni cajnhn de n: Nasaa t r nu patrn r? 6 Te ni cahn te n: n ciento barril aceite, ach de. Te ni cahn mozo un: Yh na cuha ri lista r, te cuco yach r, te na sha r nga lista je u xico ux na, ach de. 7 Ycun na te ni cajnhn de nga te: Te rh, nasaa t r? Te te un n cahn de: n ciento cajn trigo, ach de. Te ni cahn de jn te n: Yh na cuha ri lista r, te na sha r nga lista je cun xico na, ch de. 8 Ycun na te patrn ni cahn de: Nac je ndich n sha te cn un, ch de. Te chn r jin r je yuu ay v yha, ndch g casha i je quendo vha i nu jnhan i, vs ayuu ccandje nu Ya Dios. 9 Nu scuan te chn r jin r je ndich g na sha r vs je ni sha mozo ndich un. Chi ini ay v yha nu y h cuchi, na sha r jniu vha jn xhun r, cuha r n yuu ndah, nvha vs nu ni ndh xhun r ay v yha, te qu vcoo r andv n coo vehe r n cni. 10 Te je squcu vha jn n jniu llni, suni squcu vha de jn jniu chnu. Te te je stah jn n jniu llni, suni sth de

150 jn jniu chnu. 11 Nu scuan te nu tu squcu vha r jn xhun je iy ay v yha nu yh cuchi, te ma cuha ya je vha cuu r n cni andv . 12 Te nu tu squcu vha r jn ndajnu je ni jhe nu ya nu r ay v yha, te ma cuha ya tah cuu r n cni. 13 Ni n mozo ma cu cuajnu de nu u patrn. Chi qut ni de nu n te coo man de jn nga, ch squcu vha de nu n te sj ni de nu nga. Te suni scuan ma cu cuajnu r n Ya Dios te nu mni squ xhun nd hv ni r, ach y. 14 Te te fariseo ni cascat de nu y je n cajini de tca jnhun chn y, chi te ct xhun ccuu de. 15 Te ni cahn y jin de: M r csha r j te nda ccuu r n yuu. Te Ya Dios chi jn y ndese ca ini anu r. Chi jniu cjeni ni ayuu je jnu jhnu cu, te nu Ya Dios chi jniu n cu.

n tu quiji Juan te scundute, te ni yo ley je ni jhe Ya Dios nu Moiss, te suni ni castn tca te cnacani jnhun ya. Ycun na te n ni quiji Juan, te ni quej jt nu jnhun vha ndese ndcu Ya Dios jniu. Te tca yuu nduc ndy i qu vcoo i ndaha ya. 17 Te y g cu je n n letra nu ttu ley y vs je n andv jn y v , chi squcu ndh jnhun chn.

16Nde

Squ ley Ya Dios jin s qu je ndcu ya jniu

151
Squ je ma sto jnhan te jn ahan

SAN LUCAS16,17 y n je cun ty , ne mhu y jijnhan y. Te ayuu chin yh, vs ccuni i yha i je i nu r, te ma cu. Te ni ma cu yha m r quijicoo r yha. Ach Abraham. 27 Ycun na te ni cahn te cc: Nu scuan te chn ndah n jin n, Tt Abraham, taj n Lzaro na quhn de vehe tt na. 28 Chi y hn g ani n, te na qucachi de nu i je na ncani ni i te sto i cuchi i, nvha ma qu vcoo i nu ndho n yha, ch de. 29 Te ni cahn Abraham jin de: Je cnevha i tutu je n tee Moiss jin tca te ni canacani jnhun Ya Dios. Suu ycun na chhun ni i, ch Abraham. 30 Te ni cahn tucu te cc: Vs scuan, Tt Abraham, te nu n ayuu ni jih quihn nu i, ycun na te nacani ni i je sto i cuchi i, ch de. 31 Te ni cahn Abraham jin de: Nu tu chhun ni i jnhun ni nacani Moiss jin tca te ni canacani jnhun Ya Dios, suni ma candje cut i nu natecu n nd y quihn nu i, ch de.

n te sto de ash de te quijnhan de jn nga ahan, nu scuan te cs qu nd de a. Te nu n te condeca de ahan n ndus n, suni cs qu nd de a, ch y. ni cahn g y: Ni yo n te cc, n uhun de sahma lu vha ndas . Te ndquv ni yo vha ndas j n yeji de. 20 Te suni ni yo n te ndh, nn de Lzaro, nne de yhy te cc un, te n chnu de in nd hy. 21 Te mni cn de je ndut chji de jn st cuchi je st v te cc un. Te qucoo ina te cnayuu t nu nd hy de. 22 Te ni jih te ndh un, te tc ndajh Ya Dios cuangoo ya jin nu de nde andv nu nne Abraham. Te suni ni jih te cc un, te ni quindji de. 23 Te te cc un xen ndho de ne de lugar nu cycu nd y tu n cndje. Te ni ndacoto de, te nde jic n jito de nu Abraham, te nne Lzaro jin de. 24 Ycun na te ni cana ch de: Tt Abraham, cundh ni ni sa, te taj n Lzaro, na quchundaji de xin ndha de nu ndte, te quiji de stji de y n. Chi xen ndho n n yuhn yh. Ach de. 25 Te ni cahn Abraham jin de: Sh, nuchun ni r je ni nhn r ndh je vha n ni cotecu r, te Lzaro chi sa suhva jnndho ni nihn de. Te vijna je ni ndus ni de yh, te rh chi ndho r j. 26 Te suni

18Nu

(Mt. 19.112; Mr. 10.112)

19Te

Jnhun te cc jn Lzaro

Xen coo squ yuu squ v jnhan nu cuchi

17

Te ni cahn Jess jin te cscuha jn y: Mni y j nduc squ v ayuu nu cuchi. Te nac xen ndoho ayuu je squ v jnhan nu cuchi. 2 Vha ga nu ni conuhn n yso chnu sucn i te que i chji ndute mar, vs je squ v i n schi ll yha n cuchi. 3 Coto ma sha r scuan jjnhan r. Te nu jnhan r sha de cuchi squ r, te cahn r nu de. Te nu nacani ni

(Mt. 18.67, 2122; Mr. 9.42)

SAN LUCAS17 de, te cone chnu ni r nu de. 4 Te nu ux jnu je n quv sha de cuchi squ r, te nu ux jnu ncani ni de te cahn de jn r je cone chnu ni r chi ma sha ga de, te cnu cone chnu ni r nu de. Ach y.

152 mh regin Samaria jin Galilea. ni jin y n uu, te ux te ndho cuehy stehy ni quendacoo de vejnahan de ya, te jc n cajecu de. 13 Te ni cacana jee de: Jess, Maestro, cundh ni ni sa, ch de jjnhan de. 14 Te ni jito Jess nu de, te ni cahn y jin de: Cungoo te stn r ma r nu tca st je n canduvha r, ch y. Te nn cungoo de te ni canduvhani de. 15 Ycun na te nni de ni nandi co de nu Jess, te chn jee de, ncuath de nu Ya Dios je n nduvha de. 16 Te ni jecu yt de nu y, te ni jequin de nu de nde nu hun, te ni nacuath de nu y. Te te Samaria cu de. 17 Te ni cahn Jess: A ns ndhx de ni canduvha? Te n g de, naun tu n cnandic de nacuath de? 18 A mhnni te uu jic yha cu je n nandic de ncuath de nu Ya Dios? 19 Te ni cahn y jin te n: Ndocu quinuhun r. Chi ni candje r j cuu nasvha ri roh, te je ycuan n nduvha r, ch y.
12Te

te ccuu apstol ni cacahn de jn Jtoho y: Sha n j nhin ga candje n j sha Ya Dios je cjicn na n y, ach de. 6 Te ni cahn ma Jtoho y jin de: Nu ccandje r vs n thlni, njnhun n ndqun mostaza je tihlni ca, te cuu cahn r je nyhndu yha na qunda te nucondichi nde nu mar, te coo njnhun cahn r.

Je yhyo cjhnu jnhun cndje

5Te

ch ndto de qut ndca r, te nu ni najin de vehe r, te tu chn r jin de je cco de caji de sta. 8 Chi sa suhva chn r: Sha r ndeyu cuxni ri, te cani r ch r. Te nu ni cuu ni yeji r ni jihi ri, ycun na te caji ma r coho r, ccahn r. 9 Te ccahn r je tu cnu nacuath r nu mozo nu ni sha de jniu n ndacu r, chi je cnu sha de cu. 10 Te suni scuan m r jijnhan r, ccuu r mozo Ya Dios. Te nu ni casqucu r tca jniu n ndacu ya nu r, te cahn r: Tu cnu nacuath y nu r, chi ni sha ri mni je cnu sha ri, achi r. Ach y.

7Nd n r y mozo r je jtu de

Je cnu squcu vha y n y

Ndese coo quv je ndji ya ndacu ya jniu

jca Jess ichi cuahn y uu Jerusaln, te ni yha ya cuahn y

11Te

Je n nasvha ya ux te ndho cuehy stehy

te fariseo ni cacajnhn de Jess nd qu v quej j ndcu Ya Dios jniu ini ay v . Te ni cahn y jin de: Ma qu ndijin je ndcu Ya Dios jniu. 21 Ni ma cu cahn ayuu: Yha ne ya ndcu ya jniu, ch:

20Te

(Mt. 24.2328, 3641)

153 Ycuan ne ya, achi i. Chi je ndcu Ya Dios jniu mhu r jijnhan r. Ach y. 22 Ycun na te ni cahn y jin te cscuha jn y: Quee tiempo je yhyo cu ni r coto r j ndiji ruh, Ya n nduu te, te ma cto r jjnhan r. 23 Te cahn ayuu jin r: Yha ne ya, ch: Ycuan ne ya, achi i. Te ma qungoo r condhe r, ni ma cndiqun r i. 24 Chi njnhun sha taja je ndnd n lado andv te cndijin nde nga lado, suni scuan cuu quv ndji ruh, Ya n nduu te, chi ndh ayuu coto. 25 Te jni hn j xhna g ndoho xen r, te ayuu iy vijna, squhich i ruh. 26 Chi njnhun ni cuu quv ni yo No, suni scuan cuu quv ndji ruh, Ya n nduu te. 27 Chi quv un n cayeji i, ni cajihi i, ni canandha i, ni cajhe i she s h i je nndha, nde ni jin quv je ni qu v No ini barco chnu je nan arca. Te ni cuun sa xen, te ni ndaa ndute ni cajih ndh i. 28 Te suni scuan ni cuu quv ni yo Lot. Ni cayeji i, ni cajihi i, ni cajeen i, ni caxc i, ni cataji i itu, ni cajeni i vehe. 29 Te quv je n quenda Lot ini uu Sodoma cuahn de, te ni cuun uhn jin azufre ichi ndv , te ni sn ndh ayuu. 30 Te suni scuan coo quv je ndji ruh, Ya n nduu te. 31 Te quv n te ayuu chin yat vhe, te ndajnu i hun ini vehe, chn r jin i je ma nd v i naquihin i, chi cnu cunu yach i je ccu i. Te suni scuan ayuu casjniu nu tu, ma qunuhun i vehe i je quhin i ndajnu i. 32 Te

SAN LUCAS17,18 nuchun ni r ndese ni ndoho ash Lot je ni jh a. 33 Te nu nd yuu cun i ccu i nu jnndho quiji nu i je squ ruh, nu scuan te jnahn ndet i n cni. Te nu nd yuu, vs na c i je squ ruh, te cotecu i n cni. 34 Te chn r jin r je quv ndji ri te qux u te n jto jecu, te n de naquihin ri, te nga de ndo, chi tu n cndje de. 35 Te coo u ahan je ndco chnu, te n a naquihin ri, te nga a ndo. 36 Te u te sjniu de nu tu, te n de naquihin ri, te nga de ndo. Ach y. 37 Te je n cajini de jnhun yha, te ni cacajnhn de ya: Nd m coo scuan njnhun ni cahn n? Ach de. Te ni cahn y jin de: Njnhun je cutt tji ndni cu nu cat qut n jh, suni scuan coo tca j ni chn r ndni cuni nu chyo ayuu.

18

Te ni cahn y n jnhun yt jn de je cnu je nin ccn tah de, te ma ndnuu ni de jn. 2 Te ni cahn y: Ni yo n juez ini n uu. Te ni tu ndso yo de nu Ya Dios, ni tu yh de nu n n ayuu. 3 Te suni uu un y n ahan n ndo ndh. Te ahan un jhnni jhnni a nu de, jcn a je na snda de squ n ayuu je jto uh i a. 4 Te cueh quv tu n cn de snda de, te ycun na te ni jeni ni de: Vs tu ndso yo ri nu Ya Dios, ni tu yh r

Jnhun yt s qu juez jin ahan viuda

SAN LUCAS18 nu n n ayuu, 5 te ahan viuda yha, yhyo sthn a ruh, te je ycuan na snda r squ yuu je jto uh i a. Chi nu tu, te quej r jnann ni r je quji quji a. Ach de. Ach m Jtoho y. 6 Te ni cahn g y: Scuan cu je ni chn juez, te t nda. 7 Te Ya Dios, nasu scuan cu ya, chi snda y squ jnu ayuu n nacji ya je ndu u ccahn ndah i jn y. Chi jnama ya i nu tca j cjito uh i. Te cu jnama ya i? 8 Chn r jin r je yach. Te quv ndji ruh, Ya n nduu te, nhn g r ayuu ccandje nhin ini ay v ? Ach y.

154 sa suhva ni cani de y qu jc de je cucuhy ni de. Te ni cahn de: Tt Ya Dios, cundh ni ni sa, chi te y cuchi cu n, ch de. 14 Te chn r jin r je te stt xhun renta, ni jeth Ya Dios de, te cuanuhun de vehe de. Te te fariseo chi tu n jth y de. Chi ayuu je sajhnu i m i, sa ndulul i. Te ayuu je slul i m i, sa ndujhnu i. Ach y.

Je ni jcn tah Jess jeh schi ll

suni ni cahn y jnhun yt yha jn jecu ayuu je cjeni ni i je yuu nda ccuu i, te cjeni ni i je sava ga ayuu tu chyo nda: 10 n te fariseo cuahn de templo je cacn tah de. Te n te stt xhun renta suni cuacacn tah de templo. 11 Te te fariseo, ndichi de, te scuan ni jicn tah de: Tt Ya Dios, na ctah na n n, chi tu cu n njnhun cnda sava ga te, te cuhn, te n, te cs qu nd jnhan ccuu de. Ni tu cu n njnhun ca te ycuan j stut xhun renta je sca ga de jcn de nu yuu. 12 Te u jnu je semana iy ndite ni na n n, te jhe n nu n n n squ tca x ndajnu nhn na, ch de. 13 Te te stt xhun renta, ni jecu jic de nu templo, ni tu n chndey ni de je ndonehen de nu de, chi

9Te

Jnhun yt s qu te fariseo jin te stt xhun renta

ni quecoo ayuu jin schi ll n Jess, je na s y ndaha ya xin i. Te te cscuha un n cajini de je scuan cu, te ni cacahn de nu yuu vjicoo jn i. 16 Te m Jess ni cana ya de, te ni cahn y: Cuha jnhun na qujicoo schi ll j nu r, te ma cs r je qujicoo i. Chi ayuu je ndi co ni i cani ni i njnhun schi yha, suu i qu v ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu i. 17 Te jenda cahn r jin r, nu n ayuu t cuath i je ndcu Ya Dios jniu nu i, njnhun jth n schi ll, ma qu v cut i ndaha ya, ach y.

15Te

(Mt. 19.1315; Mr. 10.1316)

n te cjhnu ni cajnhn de ya: Te vha cu n Maestro. Te na jniu vha sha n te nihn tah na cotecu na n cni andv ? Ach de. 19 Te ni cahn Jess jin de: Naun chn r je te vha cu ri? T ni n te vha y, chi m nni Ya Dios. 20 Je jn r tc

18Te

(Mt. 19.1630; Mr. 10.1731)

Jnhun te cc

155 jniu n ndacu Ya Dios: Ma cos qu nd jnhan r. Ma chni r nd y. Ma sacuhn r. Ma sajnhn r. Cuath r nu tat r nu nan r. Ach y. 21 Te ni cahn ma de: Tc jniu yha je ni squcu n nd n lul n, ach de. 22 Te Jess ni jini ya jnhun yha, te ni cahn y jin de: n na jniu cman sha r nu scuan. Xc ndh je nvha r, te cuha r n yuu ndah. Te nde andv cuha ya je vha ndas n r. Ycun na te quiji r condiqun r ruh, ach y. 23 Te n ni jini sho de jnhun yha, te yhyo ni cucuhy ni de, chi cc ndas de. 24 Te jto Jess je scuan ccuhy ni de, te ni cahn y: Te cc chi yhyo y qu vcoo de ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu de. 25 Yach g yha n camello ya yut cu vs je qu v n ayuu cuc ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu i, ch y. 26 Te te n cajini jnhun yha, n cacahn de: Nd yuu cu je ccu nu scuan? Ach de. 27 Te ni cahn y jin de: ayuu chi ma cu squ v i m i ndaha Ya Dios, te m y chi cuu sha ya, ach y. 28 Ycun na te ni cahn Pedro: Sa jjnhan n n casto n ndh je cnevha n, te cndiqun na nhn, ch de. 29 Te m y ni cahn y jin de: Jenda cahn r jin r jijnhan r, nu nani ayuu sto i vehe, ch tt, ch ani, ch ash , ch

SAN LUCAS18 she, je squ je scca i jnhun je ndcu Ya Dios jniu nu yuu, 30 nu scuan te nanihn cueh g i ini ay v yha, te tiempo quiji te cotecu i n cni, ch y.

Je ni chn tucu ya je c y

ni cana s n ya ndhx u te cscuha jn y, te ni cahn y jin de: Vijna je cungoo y uu Jerusaln. Te ycuan squcu ndh jnhun ndese ndoho ruh, Ya n nduu te, njnhun ni catee te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. 32 Chi ayuu nastu i ruh nu te nacin Roma je cyc Jerusaln cndacu jniu. Te te un scat de nu r, te cahn ne de nu r, te tes h de nu r. 33 Te cani de ruh, te s te cahni de ruh. Te nu un quv te natecu r. Ach y. 34 Te m de tu n cjechun cut ni de tca jnhun yha. Chi jnhun y cu, te tu n cu jechun ni de je cahn y.

31Te

(Mt. 20.1719; Mr. 10.3234)

Je n nasvha ya n te cu uu Jeric

ni cuyajni ya cuahn y uu Jeric. Te n te cu nne de yuhchi, jcn de caridad. 36 Te ni jini sho de je yha cueh ayuu cuangoo i, te ni cajnhn de naun cungoo i. 37 Te ni cacahn i jn de je Jess, te uu Nazaret, yha ya cuahn y. 38 Ycun na te ni cana jee de: Jess She yucn David, cundh ni ni sa, ch de. 39 Te ayuu cuangoo ichi n y, ni cacahn i nu de je na cs de

35Te

(Mt. 20.2934; Mr. 10.4652)

SAN LUCAS18,19 yuhu de. Te m de vhy g ni cana jee de: M n je cu n She yucn David, cundh ni ni sa v, ach de. 40 Ycun na te ni jecu Jess, te ni cahn y je na qundeca i de. Te nu n cuyajni de nu y, te ni cajnhun y de: 41 Na v cun r je sha ri jin r? ach y. Te ni cahn de: Je na ndndijin tnu n cun na, ch de. 42 Te ni cahn Jess jin de: Ndundijin tnu r nu scuan. Ni candje r je cuu nasvha ri roh, te je ycuan n nduvha r, ch y. 43 Te ni ndundijinni tn de, te ni ndiqun de ya, te ncuath de nu Ya Dios. Te ndh ayuu je n cajito i, suni ni cacahn i je yhyo vha Ya cu Ya Dios.

156 na te ni cus ni de, te yach ni nanuu de, te ni jeca de ya cuahn de jn y vehe de. 7 Te ni cajito ayuu je scuan ni cuu, te ni cacahn i squ y je cuahn y ndo ya vehe n te sha cuchi. 8 Ycun na te ni ndocu Zaqueo, te ni cahn de jn m Jtoho y: Vijna te sava ndh ndajnu n chi cuha n n yuu ndah. Te nu ni sca ga na n jicn na xhun nu yuu, te nacuha n n g squ naquihin i, ch de. 9 Te ni cahn Jess: Vijna te vehe yha je ni ccu n te je ma jnahn ndet de, chi ni candje de njnhun ni candje j de Abraham. 10 Chi ruh, Ya n nduu te, ni quiji ri nduc r ayuu je jnahn ndet, te jnama ri i, ch y.

6Ycun

19

Te ni qu v Jess ini uu Jeric, te ni yhani ya cuahn y. 2 Te ycuan y n te cc nn de Zaqueo, te cjhnu de nu te cstt xhun renta. 3 Te cn de coto de nvha cuni de nd n cu Jess. Te tu n cu, chi cueh ayuu cuangoo i jn y, te ndquni ca de. 4 Te jnu de ni cosn de. Te ni caa de xin n nuyhnd nvha coto de nu y, chi ycuan yha ya quihn y. 5 Te ni jin y ycun, te ni ndacoto ndaa ya nu de. Te ni cahn y: Zaqueo, yach nuu r, chi jni hn j ndo ri vehe r vijna, ch y.

Jnhun Zaqueo

nu yuu n cajini tca jnhun yha, n cahn g Jess n jnhun yt j sten y ndese coo quv ndji ya. Chi je ni cuyajni ya uu Jerusaln, te cjeni ni i je vjna hn quej j ndcu ya jniu sha Ya Dios. 12 Te ni cahn y: n te cjhnu cuahn jic de nga nacin, nvha nihn jnu de cuu de rey, te ndiji de ndacu de jniu. 13 Te nde n tu quihn de, te ni cana de ux mozo de, te nu n n i ni jhe de n xhun j nde yahu ndas . Te ni cahn de jn i: Sjniu r j na ndcueh xhun yha jjnhan r nn j quihn r te ndee r, ach de. 14 Te ayuu nacin de cqut ni i nu de, te

11Te

Jnhun yt s qu ux mozo jin xhun

157 ni cataj i jecu te cndiso jnu cuangoo yat de je cahn: Tu cnujnahan ni ayuu nacin na j cuha n jniu nu te yha j cuu de rey nu i, ch. 15 Te vs scuan te ni nihn jnu de cuu de rey, te vendiji de nacin de. Te nu n ndee de, te ni ndacu de jniu je na qujicoo mozo je ni jhe de xhun n, nvha na cni de nasaa ni canihn n n i squ . 16 Te ni quee n mozo un n de, te ni cahn i: n xhun j ni jhe n n n, ni nduu ux, ach i. 17 Te ni cahn ma rey: Vha mozo cu r, te vha ni sha r. Chi ni squcu vha r jn n jniu llni, te vijna te sha ri je cujhnu r ndacu r jniu nu ux uu jn ri, ach de. 18 Te ni quee nga mozo, te ni cahn i: n xhun j ni jhe n n n, ni nduu uhn, ach i. 19 Te suni ni cahn de jn mozo un: Rh, cujhnu r ndacu r jniu nu uhn uu jn ri, ach de. 20 Te ni quee nga mozo, ni cahn i: Yha ncuha n xhun n, chi ni chuvha n ini n pauelo. 21 Chi ni yhu n nihn, chi te xen cu n. Chi cueh g nndacn n vs je ni jhe n, te cueh g cun ni vs je cu sha mozo ni, ch de. 22 Ycun na te ni cahn rey: Mozo ne cu r nu scuan, te jn jnhun ni cahn r te snda r je iy cuchi r j tu n sjniu r jn xhun r. Chi jni ni r je te xen cu ri, te cueh g nndacn r vs je ni jhe ri, te cueh g cun r vs je cu sha mozo r. 23 Nu scuan te naun tu n chne r xhun r vs nu banco? Te je n ndee r te naquihin ri xhun r nde jin she xhun n.

SAN LUCAS19 Ach de. 24 Te ni cahn de jn yuu chin ycun: Quende xhun j nu i, te cuha r n mozo je nvha ux, ach de. 25 Te ayuu un n cacahn i jn de: Te ndese, chi je nvha de ux, ach i. 26 Te ni cahn tucu rey: Chn r jin r je yuu je nvha, sa quiji ga nu i, te conevha cueh i. Te ayuu je tu nvha, sa cujiyoni vs jecu je nvha i. 27 Te te je cjito uh ruh, je tu n cnujnahan ni de je cuu ri rey nu de, cuquihin de na qujicoo de yh. Te cahni r de coto ri, ach de. Ach Jess.

Je ni qu v Jess uu Jerusaln

nu n ndh ni cahn y jnhun yha, te ni jica ga y cuahn y uu Jerusaln. 29 Te nu n cuyajni ya uu Betfag jin uu Betania, yajni nu ne yucu nn yucu Olivos, te ni taj y u te cscuha jn y je qungoo de. 30 Te ch y jin de: Cuhn uu lul ne ichi n. Te nu ni qu v r, te nihn r n burro nhn t , je n n te n tu coso de t. Te ndaj r t quiji r jn t . 31 Te nu nd n cajnhn naun cndaj r t , te cahn r jin: M Jtoho y jni hn y t , achi r. Ach y. 32 Te cuangoo te ni taj y, te ni canihn de t njnhun ni cahn y jin de. 33 Te je cndaj de t, te ni cacahn jitoho t jin de: Naun cndaj r burro ri? ach. 34 Te ni cacahn de: M Jtoho y jni hn y t . 35 Te ni ndecoo de jn t nu Jess. Te ni caso de sahma de squ t , te

28Te

(Mt. 21.111; Mr. 11.111; Jn. 12.1219)

SAN LUCAS19,20 ni casha de je n jecos y squ t . 36 Te nni cuahn y, s csc ayuu sahma i ini ichi. 37 Te nu n cuyajni ya nu cun ichi yucu Olivos, te ndh ayuu ccandje je cndiqun i ya, ni caquej i ccus ni i, te ccana jee i je yhyo vha Ya cu Ya Dios squ tc jniu jhnu ni sha ya ni cajito i. 38 Te ch i: Yhyo vha Ya cu Rey je vji jn jniu m Jtoho y Ya Dios. Te sha ya je co man y jin Ya Dios andv . Te yhyo cjhnu Ya Dios, ach i jjnhan i. 39 Ycun na te jecu te fariseo chin mhu yuu cueh n, n cacahn de jn y: Maestro, cahn ni n yuu cndiqun nihn j na cs i yuhu i, ch de. 40 Te ni cahn Jess: Chn r jin r je nu ayuu yha na cs i yuhu i, te tca y chi cana jee, ch y. 41 Te nu n cuyajni ya Jerusaln, te ni jito ya uu n, te ni ndahy y squ . 42 Te ni cahn y: Rh yuu Jerusaln, yhyo ni cuu ni r je na jchun ni r je cuu nduman r jin Ya Dios sha ri. Te squ je tu ccandje r, te vijna chi ma cu ga jechun ni r. 43 Chi quee quv je coo jnndho, te ayuu cjito uh roh, cuic nd i uu r, te cas cut i jn y, te tca lado ndonda i squ r. 44 Te ndh vehe sct i, te cahni i rh jjnhan r. Te ma sto i ni n vehe je cso jnhan ga yu. Chi ni quiji ri nde nu Ya Dios je jnma ri roh, te tu n ccandje r. Ach y.

158
Je n quenehen ya ayuu ini templo

ni qu v ya ini templo chnu, te ni quej y qunehen ya tca yuu cjeen qut te cnaxco n yuu je soc i. 46 Te ni cahn y jin i: Ys n ttu i je cahn Ya Dios: Vehe ri chi vehe nu cjicn tah cu, ch Ya Dios. Te m r jijnhan r, chi njnhun ya cava acuhna n canasha r, ch y. 47 Te ndquv ni sten y jnhun ini templo. Te sut ccujhnu jn te cstn tutu ley Ya Dios jin te ccujhnu nu yuu uu n, cnduc de modo ndese cahni de ya. 48 Te tu cnihn de modo sha de, chi ndvii ayuu yhyo cjeth i cjini nahn i jnhun chn y.

45Te

(Mt. 21.1217; Mr. 11.1519; Jn. 2.1322)

Squ je ndso jnu Jess

20

Te n quv sten y jnhun nu yuu ini templo, te ncani ya jnhun je jnma Ya Dios ayuu. Te ni quecoo sut ccujhnu jn te cstn tutu ley Ya Dios jin tca te jhnu cndacu jniu. 2 Te ni cacahn de: Casthn, nd n nihn jnu r j sha r jniu yha? Te nd n ni tee jniu squ r je sha r scuan? Ach de. 3 Te ni cahn Jess jin de: Suni ruh cajnhun r roh n jnhun jjnhan r. Casthun n r: 4 Nd n ni tee jniu squ Juan je ni scundute de? A Ya Dios ch tca te? Ach y. 5 Ycun na te ni candajnhun m de:

(Mt. 21.2327; Mr. 11.2733)

159 Ndese cahn y? Nu cahn y je Ya Dios ni tee ya jniu un s qu Juan, te cahn de jn y: Najeh tu n ccandje r de nu scuan? 6 Te nu cahn y je yuu ni catee jniu un s qu de, te ndvii ayuu cahni i yh jn y, chi ccandje i je te ni nacani jnhun Ya Dios ni cuu ndije Juan, ach de ccahn ma de. 7 Te ni cacahn de je tu cjini de nd n ni tee jniu squ Juan je ni scundute de. 8 Ycun na te ni cahn Jess: Ni ruh, suni ma cchi r nu r nd n ni tee jniu squ r sha ri jniu yha, ch y.

SAN LUCAS20 na te ni cahn te ch uva: Ndese sha ri? Na tj r she ri je man r jin, chi sanaa te nu ni cajito de i te coo y hn de nu i. Ach de. 14 Te te csjniu n, n ni cajito de je vji i, te ni cacahn de: Te ch th cu je vji n. Na chni y de, te ndo tah de cuu m y, ach. 15 Te ni caquenehen de i nga lado, te ni cajehni de i, ch y. Te ni cajnhun y de: Nu scuan te ndese sha te ch uva jin te csjniu n? 16 Ndiji de te cahni de te un jjnhan, te cuha de uhun c uva un n nga sava te sjniu nu, ach y. Te je n cajini ayuu jnhun yha, te ni cacahn i: A, nu ma co cut scuan v, ach i. 17 Te ndh y nu i jjnhan i, te ni cahn y: Nu scuan te cjechun ni r jnhun yha j yos n ttu i je cu ri njnhun n yu? Chi ch tutu: Yu je n casquhich te cjeni vehe, yu yha nduu je qutuu vehe. Ach. 18 Te ayuu tu ccandje, ndoho i njnhun ndho ayuu je cot squ yu te jnhn i. Te quv snda Ya Dios cuchi, te ayuu tu ccandje, ndoho i njnhun ndho ayuu je n nga yu squ i te cundih i sha. Ach y.

13Ycun

Jnhun yt s qu te n csjniu nu uva

ni quej Jess cahn y jnhun yt yha jn yuu n: n te ni nachuhun de cueh uva nu hun de. Te ni sto de nu sava te sjniu nu, te cuu sava de ndeh jin. Te ni tee de ichi je cuahn nahn de nga uu. 10 Te m tiempo ndutt uva, te ni taj de n mozo cuahn nu te csjniu n, nvha naquihin de sava ndeh uva un. Te te un n cacani de mozo, te ni canataj de i cuanuhun i scuanni. 11 Te te ch uva ni taj tucu de nga mozo cuahn. Te te csjniu n, suni ni cacahn ndevha de nu i, te ni cacani de i, te ni canataj de i cuanuhun i scuanni. 12 Te te ch uva ni taj tucu de nga mozo cuahn. Te te csjniu n, suni ni castj de mozo un, te ni cascnu de i.

9Te

(Mt. 21.3344; Mr. 12.111)

na te sut ccujhnu jn te cstn tutu ley Ya Dios,

19Ycun

(Mt. 21.4546; 22.1522; Mr. 12.1217)

Squ xhun renta

SAN LUCAS20 ni cacuni de jn de ya ma hora un. Chi ni cajechun ni de je squ ma de cu jnhun yt n cahn y squ te csjniu nu uva jin te cjeni vehe. Te tu n cu, chi cyh de je qut ni ayuu. 20 Ycun na te ni cataj de jecu te cuacoto yuhu de ya, te te un cshani de je te nda ccuu de. Te cnduc de sha de je cahn y n jnhun je nihn de cuchi squ y, te quindeca de ya nu te cu gobernador. 21 Te ni cacahn de: Maestro, cjini na j cahn vha n, te stn nda n. Te tu sha n cuenta ndese cu n n ayuu, chi nuni sha n jn i. Te stn nda n ndese squcu ayuu nu Ya Dios. 22 Nu scuan te cachi n: A y vha je chnaa y renta nu rey nacin Roma je jn nacin y, ch tu? ch de. 23 Te ni jini y je ccuni de sth de ya, te ni cahn y jin de: Najeh cjito ndee r ruh? 24 Stn n xhn na cto ri. Nd n nu cu je nde nu xhun yha, te nd s hv cu je nde yh? ch y. Te ni cacahn de jn y: Nu jin s hv rey un cu, ch de. 25 Ycun na te ni cahn y jin de: Nu scuan te nacuha r n rey un j y h cuenta nu de, te nacuha r n Ya Dios tca j y h cuenta nu ma y, ach y. 26 Te tca te n tu n cu nihn de cuchi squ y jin ni n jnhun chn y, cjito jn ayuu. Chi sa ni canaa ni de je ndich n sti cu y jnhun nu de, te tu na v ni ccahn de.

160
Je n cacajnhn de squ je ntecu nd y

na te jecu te grupo saduceo ni quecoo de nu y. Te te un ccahn je tu ntecu cut nd y. Te ni cacahn de jn y: 28 Maestro, Moiss ni tee de nu ttu je cnevha y: Nu n te cuu de, te ndo ash de, te nu tu n yo she de jn a, nu scuan te cnu je ani de naquihin ash de, te she de je ccu jn a nucu i nu nd y ani de, ch tutu. 29 Nu scuan te ni yo ux ani. Te te n n quijnhan de jn ahan. Te ni jih de, te t she de n yo. 30 Te te u ni naquihin de a, te suni ni jih de, te t na she de n yo. 31 Te te un ni naquihin de a. Te suni scuan ndhx de ni condeca de a, te ni cajih ndh de, te ni n de t she de n yo. 32 Te je snd h te suni ni jih ahan n. 33 Nu scuan te nu na ntecu de jjnhan de quv ntecu nd y, te nd n de cuu a ash de? Chi ndhx de ni condeca de a. Ach de jjnhan de. 34 Ycun na te ni cahn y jin de: ay v yha chi cquijnhan te jn ahan. 35 Te ayuu vha je natecu i qu vcoo i andv , ma quijnhan ga i ycun, chi tu na jnhun quijnhan te jn ahan coo. 36 Ni ma c cut g i, chi coo i njnhun ndajh Ya Dios. Te she Ya Dios cuu i, chi je ni canatecu i. 37 Te suni m Moiss chn de je ntecu nd y, chi ni tee de nu ttu ndese ni cahn

27Ycun

(Mt. 22.2333; Mr. 12.1827)

161 y jin de mhu yc je cay yuhn. Chi ni cahn de je cu ya Ya Dios Abraham jin Isaac jin Jacob. 38 Te je ni chn de scuan cu je n cachi de je ctecu tca nd y. Chi vs je ni cajih i, te ctecu i nu iy m y, chi cu ya Ya sha je tcu ayuu n cni. Ach y jin de. 39 Te jecu te cstn tutu ley Ya Dios ni cacahn de: Vha ni cahn n Maestro. 40 Te tu ni cchundey ni de cajnhn de ya.

SAN LUCAS20,21 m cndje r tca te cstn tutu ley. Chi ccus ni de cuhun de sahma cni je sten je cujhnu de, cjica cuu de jn. Te cnujnahan ni de je cahn yhn yuu jin de nu yhu. Te cnujnahan ni de cuco de nu silla yhn g ini vehe i sinagoga, jin silla yhn g nu vco cyeji ayuu. 47 Te cquende de vehe ahan n caquendo ndh. Te nahn cjicn tah de nvha cani ni ayuu je t na cuchi de. Te yha jjnhan de chi xen g ndoho de castigo. Ach y.

46Coto

Squ je cu Cristo she yucn David

ni cahn y jin de jjnhan de: Ndese cu je ccahn ayuu je Cristo cu she yucn David? 42 Chi m David suhva ni cahn de jnhun ya nu ttu Salmo: M Jtoho y Ya Dios suhva ni cahn y jin Jtoho r, Ya quiji: Cuco r lado vha ri nu cujhnu r, 43 te na sha ri je quende r poder tca j cjito uh roh. Ach Ya Dios. Ach David. 44 Te nu she yucn David cu Cristo, te ndese cu je ni chn de je Jtoho de cu ya? ch y.

41Te

(Mt. 22.4146; Mr. 12.3537)

Je ni sc ahan viuda xhn

21

Te n ni yo ya ini templo, te jto ya nu yuu cuc j cchuhun i cueh xhn ini tca yjn nu csoc i. 2 Te suni ni jito ya nu n ahan viuda je ndho ndh, te ni chuhun a u centavo lul ini yejn n. 3 Te ni cahn y: Jenda cahn r jin r je cueh g cu je ni sc ahan viuda ndah yha, vs je n casoc tca g ayuu. 4 Chi tc i ni casoc i je ni ndo squ xhun cuh i. Te ahan yha, vs ndah ndho a, te ni chuhun ndh a je ctecu a. Ach y jin de.

(Mr. 12.4144)

ni cahn y jin te cscuha jn y, te suni ni cajini sho ndh ayuu:

(Mt. 23.136; Mr. 12.3840; Lc. 11.3754)

45Te

Je ni chn y je iy cuchi de jjnhan de

Je n cachi y je n templo

sava de ni cacahn de je luu ca templo chnu, chi ni cuvha jn tca y luu jn tca j n casoc ayuu. Ycun na te ni cahn y:

5Te

(Mt. 24.12; Mr. 13.12)

SAN LUCAS21 je cjito r yha, quee quv je ma cso jnhan ga ni n yu, chi ndh jnan, ach y.
Na sea coo nu cucuyajni ndh ay v
6Ndh

162 ma ncani ni r xhna g ndese st cu r nu de te ccu r. 15 Chi ruh cuha ri jnhun ndch cahn r, nvha ayuu je cjito uh roh, ma cndey i jn r ni ma cu cahn i squ r. 16 Te nde tat r, nan r, ani r, jnhan r, jn amigo r, nastu i rh n yuu xen. Te cahni i sava r. 17 Te tca yuu chi qut ni i nu r je squ ruh. 18 Te ni n ixi xn r jijnhan r ma n, chi coto ya roh. 19 Te nu cu nhin r jn jnhun ri, te cotecu r n cni. 20 Te nu ni cajito r j n cajic nd soldado uu Jerusaln, te na jchun ni r je j yajni naa uu n. 21 Ycun na te ayuu cyc regin Judea, na cnu i caa i yucu quingoo i. Te ayuu cyc Jerusaln, na qundacoo i quingoo i. Te ayuu chin nde rancho, ma nndic i uu n. 22 Chi tca qu v un cuha Ya Dios castigo nu yuu je squ cuchi i, nvha squcu tca jnhun je yos n ttu. 23 Te quv n nac je ndah ahan cuhun she jn ahan cndeca yqu n, chi ma cnihn a cunu yach a. Chi yhyo xen coo jnndho ini ay v , te quiji castigo xen squ yuu yha. 24 Te sava i cuu nu guerra, te sava i quingoo preso nde tc nga nacin. Te ayuu tca g nacin ndacu nhin i jniu nu yuu uu Jerusaln, nde jnu tiempo je jhe Ya Dios jnhun ndacu i jniu.

ni cacajnhn de ya: Maestro, nd qu v coo tca j n cachi n j coo? Te na sea coo nu cucuyajni squcu tca j ni chn n? ch de. 8 Te ni cahn y: Coto r j ma stah i rh. Chi quijicoo cueh te je stah jn s hv r, te cahn de: M r cu Cristo. Te suni cahn de: Je ni quee quv ndh ay v , achi de. Te ma cndiqun r de. 9 Te nu nihn r jnhun je tca lado iy guerra te cndonda ayuu squ toh, te ma yhu r, chi cnu j xhna g coo scuan, te ni ma jin yach quv ndh ay v . Ach y. 10 Te ni cahn g y: Ndonda nacin squ nga nacin, te ndonda uu squ nga uu je cuajnhan. 11 Te chha chcuan jna ty , te coo jnam jin cuhy xen. Te coo sea jhnu ichi ndv j yh ndas yuu coto i. 12 Te nde n tu coo tc jniu yha, te coto xen i rh, te jn i rh. Te quindeca i sava r tca vehe i sinagoga je cahn i cuchi squ r. Te chune i sava r veca. Te quindeca i sava r n tca rey jin n tc gobernador, te cahn i cuchi squ r je squ je ccandje r rh. 13 Te je scuan coo, te cuit nu ga jnhun ri, chi nacani nda r nu de jjnhan de. 14 Nu scuan te cunda ni r je

7Te

(Mt. 24.328; Mr. 13.323)

Ndese coo quv ndiji Ya n nduu te

na te coo sea nu nndii jn n yo jin n qu m.

25Ycun

(Mt. 24.2935, 4244; Mr. 13.2437)

163 Te ini ay v te quiji jnndho xen squ yuu tc nacin. Te cun ni i, te yh i je n hn xen mar te ndnda xen ndute mar vji nu hun. 26 Te cuu s sava ayuu je cyh i cndetu i tca jnndho quiji squ ay v . Te tca j in andv chi qus i. 27 Ycun na te coto ayuu nu ma r, Ya n nduu te, ndiji ri jin vc, te condiso ri cueh poder, te yhyo luu cujhnu ri. 28 Te nu ni quej tca jniu yha, te ndey coo ni r, te cocunu r andv , chi je yajni jnama ya roh. Ach y jin de jjnhan de. 29 Te suni ni cahn y jnhun yt yha: Condhe jjnhan r ndese sha nundhe higo jin tca g yujnu. 30 Nu cjito r j n quej nne numa yjnu n, te cjini r je j yajni coo tiempo jihn. 31 Te suni scuan nu ni cajito r j n quej cu tc jniu je ni chn r, ycun na te na jchun ni r je n cuyajni quv ndacu Ya Dios jniu ini ay v . 32 Jenda cahn r jin r je ma c ndh ayuu tiempo un, chi nde squcu ndh jniu n. 33 Andv jn y v chi naa, te tca jnhun chn r chi ma n, chi ndh squcu. 34 Te coto ma st v r ma r jijnhan r j sha r tca cuchi, jn j najni r, jn j cujnu r jn tca ndajnu cotecu r, nvha t sanaa ni r te quee quv un s qu r. 35 Chi njnhun je nu n trampa, scuan quee jnndho squ yuu cycu n chnu ay v . 36 Nu scuan te ndito coo ni r, te nn ccn tah r, nvha cuu

SAN LUCAS21,22 ccu r n tca jnndho je quji n, te cuu cu r n ruh, Ya n nduu te. Ach y. 37 Te ndquv sten y jnhun ini templo, te ndjnahan jecu jndo ya nde yucu je nan Olivos. 38 Te tca jnhen qucoo ayuu nu y ini templo je cni sho i jnhun stn y.

Je n casqujnhan de jnhun jn de Jess

22

Ycun na te ni cuyajni vico pascua je cyeji ayuu hebreo pan je t na levadura y h. 2 Te sut ccujhnu jn te cstn tutu ley, ni canduc yuhu de modo cahni de Jess, chi cyh de je qut ni ayuu. 3 Te ni qu v Satans ini anu Judas je nastu de ya. Te suni nn de Iscariote, te cu de n jnhan je ndhx u te apstol. 4 Te ni jehn de ni candajnhn de jn tca st ccujhnu jn te cndiso jnu ini templo, nu ndese nastu de ya nu te un jjnhan. 5 Te te un n cacus ni de, te ni cajejnhun de je cuha de xhun n Judas. 6 Te ni jeth Judas, te ni nduc de modo ndese nastu yuhu de ya hora je t na ayuu iy.

(Mt. 26.15, 1416; Mr. 14.12, 1011; Jn. 11.4553)

Je n jequin y Cena y

ni quee ma qu v vco je cyeji ayuu pan je t na levadura y h, te suni quv un cjehni i londe njnhun ni ndacu Ya Dios jniu je sha i vico pascua un.

7Te

(Mt. 26.1729; Mr. 14.1225; Jn. 13.2130; 1 Co. 11.2326)

SAN LUCAS22 Jess ni taj y Pedro jin Juan quingoo de, te ch y jin de: Cungoo te sthva r j cuxni y vico pascua, ach y. 9 Te ni cacajnhn de ya: Nd nu cun ni j qusthva n? ch de. 10 Te ni cahn y jin de: Cungoo uu ycun, te nu ni qu vcoo r te najnhan r jn n te ndso qu y ndute. Te condiqun r de quihn r jin de nde vehe nu nd v de. 11 Te cahn r jin te ch vehe n: Ach m Maestro: Nd n cu cuarto vehe n cuha n n n cuxni ya vico pascua jin te cscuha jn y, achi r. 12 Ycun na te stn de n cuarto chnu nde xin vhe je je y thva, te ycuan sthva r j cuxni y, ch y. 13 Te cuangoo de, te ni canihn de njnhun ni cahn y. Te ni casthva de je cuxni ya vico pascua. 14 Ycun na te ni jin hora je cuxni, te ni quee Jess, te ni cuco ya mesa jin te ccuu apstol. 15 Te ni cahn y jin de: Yhyo ni cuu ni r cuxni ri jin r jijnhan r vico pascua yha, vijna nde n tu cuu r. 16 Chi chn r jin r je ma cji cut g r vico pascua, chi nde quiji quv ndacu Ya Dios jniu n ay v , te s te caji tucu ri, ach y. 17 Te ni quihin ya n copa ndxi uva, te ni nacuath y, te ni cahn y: Quihin copa yha, te coho r jn jnhan r. 18 Chi chn r jin r je nd vijna te ma cho ga r ndxi uva, chi nde quiji quv ndacu Ya

164 Dios jniu n ay v , te s te coho tucu ri. Ach y. 19 Te ni quihin ya pan, te ni nacuath y, te ni tah cuch y, te ni jhe ya nu de jjnhan de. Te ni cahn y: Yha cu yqu cu r je soc r je chunaa r cuchi r jjnhan r. Te nn caji r scuan je cuhun ni r ruh je ni jh r jeh r. Ach y. 20 Te suni scuan ni sha ya jin copa ndxi uva, n ni cuu ni cuxni ya. Te ni cahn y jin de: Yha cu n r je cuha ri je cu contrato je, te cat je ndundoo cuchi r jjnhan r. 21 Te vijna chi te nastu ruh, nne de jn r nu mesa yha. 22 Chi ruh, Ya n nduu te, jenda cu je quihn r cuu r njnhun je ni snda Ya Dios je scuan coo. Te nac xen ndoho te je nastu ruh, ach y. 23 Ycun na te ni caquej de ccajnhun jnhan de nd n de cu je nastu de ya.

8Te

na te yhyo ni cacahn de squ nd n de cjhnu ga nu jnhan de. 25 Te ni cahn Jess jin de: Rey tc nacin chi cndacu nhin de jniu nu yuu cjn de, te ccahn i je te csha vha cu je ccujhnu nu i. 26 Te rh jjnhan r, ma co r scuan. Chi nu nd n r cjhnu ga, te sa nasha lul r ma r. Te nu nd n r ndcu jniu, te sa nasha r m r te jjnu nu jnhan.

24Ycun

Je n cacahn de squ nd n de cjhnu ga

165 nd n cu je cujhnu ga, te yji nu mesa, ch te jni coh? A nsu te je yji nu mesa cu je cujhnu ga? Te ruh nasu scuan cu ri, chi ni nasha ri ma r njnhun te jjnu nu r, chi vji ri sha ri je nihn tah r. 28 Te m r ccuu te je nin chin jn r tca qu v je ndho ri jnndho. 29 Nu scuan te njnhun ni sha Tt r je ndcu ri jniu, suni scuan sha ri je ndacu r jniu jjnhan r. 30 Te caji r coho r jn r ini uu nu ndacu ri jniu. Te cuco r n n mesa je snda r jniu ndhx u yucn Israel. Ach y.

SAN LUCAS22
Je n cuyajni coto ya jnndho

27Te

Je n cachi y je yhu Pedro cahn de je jin de ya

suni ni cahn ma Jtoho y jin Simn Pedro: Simn, cuni sho r, chi ni jicn Satans roh jjnhan r j coto ndee roh njnhun je sjin trigo, te stu nd n r ccuu njnhun paja je nayhu r, te nd n r ccuu njnhun trigo je candje nhin r. 32 Te ni jicn tah r jeh r nvha ma nyhu r je ma cndje ga r. Te je ncandje tucu r, te sha r j je tca jnhan r jn jnhun ri. Ach y. 33 Te ni cahn de jn y: Je y thva n quhn na jn n veca te vs na cuu na jn n, ach de. 34 Te ni cahn y: Pedro, chn r jin r je nde n tu cana lhli vijna, te yhu r je jn ayuu roh, te un jnu cahn r je tu jn r ruh, ach y.

(Mt. 26.3135; Mr. 14.2731; Jn. 13.3638)

31Te

na te ni cajnhun y de jjnhan de: N ni taj r roh n jengoo r j tu n cndiso r unu ni yjn xhn ni ndijn, te n yo n je n cuman nu r? Ach y. Te ni cacahn de: T ni n n cman. 36 Te ni cahn y: Nde vijna sa chn r je cndiso r unu r, te suni yjn xhn. Te te je tu nvha espada je coto de m de, na xco de tcch de te na cuan de. 37 Chi chn r jin r je quee quv ndoho y jnndho, chi cnu squcu jnhun yha j cahn nu ttu squ r: Sha ayuu jin y njnhun csha i jn te sha cuchi xen, ch tutu. Chi tca jnhun un j yos chn squ r, chi squcu nahn, ch y. 38 Ycun na te ni cacahn de: Yha y espada, ach de. Te ni cahn y jin de: Jn j yhani, ch y.

35Ycun

Je ni jcn tah y nu huerto Getseman

ni quenda ya cuahn y yucu Olivos njnhun sha sha ya. Te te cscuha jn y ni candiqun de ya cuangoo de jn y. 40 Te nu ni jn y ycun, te ni cahn y jin de: Cacn tah r jijnhan r j chind hn y roh j ma sha r cuchi nu coto ndee jene rh, ach y. 41 Te ni jica ya jecu, chva je jic jn yu je squin. Te ni jecu yt y, te suhva ni jicn tah y:

39Te

(Mt. 26.3646; Mr. 14.3242)

SAN LUCAS22 nu cn ni te tejiyo n jnndho yha j ma quji squ n. Te nasu j cun ma n, chi je cun ma n na co, ch y. 43 Te ni cane n ndajh andv n y, te ni jhe fuerza nu y. 44 Te ccuhy ndas ni y je quiji jnndho squ y, te ni nduc ndy g y ni jicn tah y. Te ni cane jna y, te to nu hun njnhun yy nhnu n . 45 Te n ni ndocu y je ni jcn tah y, te ni ndee y nu te cscuha jn y. Te ni jito ya je cquix de, chi tu chyo ndey ni de cacn tah de je ccucuhy ndas ni de. 46 Te ni cahn y jin de: Naun cquix r? Ndonda te cacn tah r je chind hn y roh j ma sha r cuchi je cto ndee jene rh. Ach y.

166 Si, na jcu , ach y. Te ni tee ya ndaha ya sho mozo un, te ni nasvha ya de. 52 Te ni cahn y jin st ccujhnu jn te cndiso jnu ini templo jin tca te jhnu je n quecoo de je jn de ya: Te va te cuhn cu ri je vjicoo r jn espada jin yujnu je jn r rh je scuan? 53 Tca qu v ni ine ri jin r jijnhan r ini templo chnu, te tu n cjn r rh. Te vijna te ni quee hora je jn r rh jin j sha r tca jniu je ndcu jene j nde n n. Ach y.

42Tt,

Je n cachi Pedro je tu jn de ya

s chn g y scuan, te ni quecoo cueh ayuu. Te te nn Judas, n jnhan je ux u te scuha jn y, ysnu de nu yuu un vji de. Te ni quee de nde nu Jess, te ni techh de ya, te scuan ni nastu de ya. 48 Te ni cahn Jess jin de: Judas, jn j tchhu r ruh cu je nastu r rh, Ya n nduu te? Ach y. 49 Te te chin jn y, ni cajito de je n quej cu, te ni cacajnhn de ya: A ndonda n jjnhan n s qu de jn espada? ch de. 50 Te n de ni stuj de mozo sut cujhnu ga, chi ni jehnde de sho lado vha. 51 Te ni cahn Jess:

(Mt. 26.4756; Mr. 14.4350; Jn. 18.211)

47Te

Je n cajn de Jess

ni cajn de ya cuangoo de jn y vehe sut cujhnu ga. Te Pedro chi jcni ndqun de ya. 55 Te tc polica ni cascy de uhn ini patio, te ni condu de yuhn un cyc de. Te suni ni cuco Pedro jin de. 56 Te n ahan jjnu ini vehe un, n jito a nu de je nne de yuhn. Te ni jito vha a nu de, te ni cahn a: Te yha suni ni jica de jn te n, ch a. 57 Te m de tu n cchi de, chi ni cahn de: Tu jn r te n, ch de. 58 Te ni cunu jecu g, te ni jito tucu nga ayuu nu Pedro, te ni cahn: Rh, suni jnhan tca te un cu r, ch. Te ni cahn Pedro: Nasu cu ri, hombre, ach de. 59 Te ni cuu njnhun n hora g, te ni cahn nhin nga de:

54Te

(Mt. 26.5758, 6975; Mr. 14.5354, 6672; Jn. 18.1218, 2527)

167 Jenda ndije je te yha n jica de jn te n, chi suni te regin Galilea cu de, ch de. 60 Te ni cahn Pedro: Hombre, tu jn r na jnhun chn r. Te s scuan chn g de, te ni canani lhli. 61 Ycun na te ni ndi cto m Jtoho y, te ni jito ya nu Pedro. Te ni nuchun ni de jnhun ni cahn y jin de: Nde n tu cana lhli, te yhu r te cahn r un jnu je tu jn r ruh. 62 Te ni quenda de cuahn de, te yhyo ni ndahy de je n cachi de je tu jn de ya.

SAN LUCAS22,23 nu cajnhun m r roh jjnhan r, te suni ma sti cu r nu r, ni ma sia r ruh. 69 Te ruh, Ya n nduu te, tca qu v je quji conene ri lado vha m Ya iy poder, ach y. 70 Ycun na te ndh de ni cacajnhn de ya: A m r cu She Ya Dios nu scuan? Te ni cahn y jin de: Suu ri cu, njnhun ccahn r, ach y. 71 Ycun na te ni cacahn de: Na testigo g jni hn y nu scuan? Chi ni cajini sho y jn yuhu m de je cahn ndevha de je cu de She Ya Dios. Ach de jjnhan de.

Je n cascat de nu y

tca te cndito Jess, ni cascat de nu y, te ni cacani de ya. 64 Te ni cajes de sahma nu y, te ni cacani de nu y, te ni cacahn de: Cachi nd n cu je n cani rh, ch de. 65 Te cueh g jnhun scuan ni cacahn ne de jn y.

63Te

(Mt. 26.6768; Mr. 14.65)

23

je n cundijin, te ni candutt tca te jhnu cndacu jniu nu ayuu hebreo, jin st ccujhnu, jn te cstn tutu ley Ya Dios. Te cuangoo de jn y nu junta te ccujhnu ga, te ycuan n cacajnhn de ya: 67 Cachi, m r cu Cristo je n taj Ya Dios? Ach de. Te ni cahn y jin de: Vs na chn r je suu ri cu, te ni ma candje cut r. 68 Te suni

(Mt. 26.5966; Mr. 14.5564; Jn. 18.1924)

66Te

Je n indichi Jess nu junta te ccujhnu ga

Ycun na te ni candocu ndh de, te cuangoo de jn y nu Pilato. 2 Te ycuan n caquej de ccahn de cuchi squ y: Ni canihn na te yha j stnda de ayuu squ toh. Te chn de je t vha je cuha n xhun renta nu rey nacin Roma je ndcu jniu nu nacin na. Te suni chn de je ma de cu Cristo, Rey je n taj Ya Dios. Ach de jjnhan de. 3 Ycun na te Pilato ni cajnhn de ya: A m r cu Rey ayuu hebreo? Te ni cahn y: Suu ri cu, njnhun chn r, ach y. 4 Te ni cahn Pilato jin st ccujhnu jn yuu cueh n:

(Mt. 27.12, 1114; Mr. 15.15; Jn. 18.2838)

Je n indichi Jess nu Pilato

SAN LUCAS23 T ni n jnhun st v chn te yha j nihn r cuchi squ de, ch de. 5 Te m de vhy g ni cacahn de: Te yha stnda ndas de ayuu squ toh jin jnhun stn de n Judea. Chi ni quej de stn de nde Galilea, te vijna te nde yha, ch de.

168 cndiso jnu jn tca g ayuu, ni candutt. 14 Te ni cahn de: Ni caquindeca r te yha n r, je ccahn r je stnda de ayuu squ toh. Te je ni stich r de, ni cajito jn r. Te tu n nhn r ni n cuchi squ de njnhun je ccahn r. 15 Te ni Herodes, tu n nhn de, chi ni nataj tucu de te yha n r. Te t cut ni n cuchi n sha de je c de. 16 Nu scuan te na cuha ri castigo de, te si r de quihn de, ch Pilato. 17 Te y costumbre je tc vico pascua sia Pilato n preso je cun ayuu. 18 Te ayuu cueh n, nuni ni cacana jee i: Na c te j, te si n Barrabs, ach i. 19 Te Barrabs ne de veca squ je ni stnda de ayuu squ toh ini uu n, te ni jehni de nd y. 20 Te Pilato cun de si de Jess, te ni cahn tucu de jn yuu. 21 Te m i vhy g ni cacana jee i: Cata caa n de jic cruz, na c de, ch i. 22 Te ni cahn tucu de jn i vuelta un: Na cuchi ni sha de nu scuan? Tu n nhn cut r ni n cuchi squ de je c de. Nu scuan te na cuha ri castigo de, te si r de quihn de, ch Pilato. 23 Te vhy g ni cacana jee ayuu un, n cacahn nhin i je na c y jic cruz. Te m i jn tca st ccujhnu, ni cacana jee ndas i. Te ni cacundey i ni caschn i Pilato je na c y. 24 Ycun na te ni ndacu Pilato jniu je na co njnhun ccuni i. 25 Te ni sia de te je n cajicn i, te je ne veca

nu n jini sho Pilato je Galilea ccahn, te ni cajnhn de ayuu nu te regin Galilea cu ya. 7 Te nu n cacahn ayuu je cu ya te Galilea, te ni ndacu de jniu je na qungoo de jn y nu Herodes, te cu gobernador Galilea. Chi quv n suni ne Herodes uu Jerusaln. 8 Te nu n jito de nu Jess, te yhyo ni cus ni de, chi je ni cuu cueh tiempo je cun de coto de nu y. Chi ni nihn de jnhun ya, te hun ni de je sha ya n jniu jhnu coto de. 9 Te ni cajnhn de ya cueh jnhun, te tu n st cu y ni n jnhun nu de. 10 Te suni chin tca st ccujhnu jn te cstn tutu ley, te nhin ni cacahn de cuchi squ y. 11 Ycun na te Herodes jin tca soldado de ni cacahn ne de jn y, te ni cascat de nu y, chi ni cachuhun de ya sahma vha luu je cu sahma rey. Te Herodes ni ndacu de jniu je na qunundeca de ya nu Pilato. 12 Te m qu v un n canduman jnhan Pilato jin Herodes, chi ichi yt ni caqut jnhan ni de.

6Te

Je n indichi Jess nu Herodes

na te ni cana Pilato tca st ccujhnu jn tca te

(Mt. 27.1526; Mr. 15.615; Jn. 18.3919.16)

13Ycun

Je n cunda je c y

169 je ni stnda de ayuu squ toh te ni jehni de nd y. Te ni jhe de jnhun je na c Jess njnhun ccuni i.
(Mt. 27.3244; Mr. 15.2132; Jn. 19.1727)
26Te

SAN LUCAS23 ni cacata caa de ndnd te ni casha cuchi xen un n u g cruz, n de lado vha ya, te nga de lado jec y. 34 Te nn j scuan cu, te ni cahn Jess: Tt, cone chnu ni ni n de jjnhan de, chi tu cjini de na v casha de, ch y. Te soldado un n casha de sorteo je squ ndese nihn n n de sahma ya. 35 Te chin ayuu ycuan, cjito i nu y. Te suni nde te cndiso jnu, ccahn cat de cjito de ya: Nu nga ayuu ni jnama de, te na jnma de m de vijna, te nu nda je Cristo je n nacji Ya Dios cu de, ch. 36 Te tc soldado suni ni cascat de nu y, chi ni quecoo de nde nu y, te ni cajhe de vinagre iy coho ya. 37 Te ccahn de jn y: Nu m r cu Rey ayuu hebreo, te na jnma r m r, ach de. 38 Te suni ni yo jnhun je nde xin cruz y je cahn na squ ni jh y, te suhva ys jn yuhu griego jin latn jin hebreo: Yha cu Rey ayuu hebreo, ach. 39 Te n je ndnd te ni casha cuchi xen, je cndita caa, ni cahn ne de nu y: Nu m r cu Cristo, te na jnma r m r te suni jnama r ndnd r, ach de. 40 Te nga de ni cahn de nu jnhan de: A tu yh r Ya Dios nan? Chi nu cndoho y jn Ya yha. 41 Te m y chi vetni cndoho y, chi yha cnihn y castigo squ jniu n n casha y. Te Ya yha chi t ni n cuchi n sha ya, ach de.

Je n cacata caa de ya jic cruz

cuangoo tc soldado jin y je cahni de ya jic cruz. Te ni canihn de n te uu Cirene, nn de Simn, vendiji de je ni jhn de rancho. Te ni catejnu de te un j cndiso de cruz y quihn de yat y. 27 Te cueh ndas yuu ndqun i yat y cuangoo i. Te suni cueh ahan cuangoo a, te cndahy coh a je ccucuhy ni a jeh y. 28 Te ni ndi cto Jess nu a, te ni cahn y: Rh ahan Jerusaln jijnhan r, ma ndahy r jeh r, chi sa suhva ndahy r jeh ma r jin jh she r jjnhan i. 29 Chi quee quv je coo jnndho xen squ r, te cahn r: Yhyo ndet tc ahan nm, jn j tu n sccu she, jn j tu n cndeca yqu n, chi t she a je jnahuh ni a je ndho i, achi r jijnhan r. 30 Quv n te quej yuu cahn i jn tca yucu: Cot s qu r jijnhan ri nvha cuu r. Te suni jn tca loma: Cas squ r jijnhan ri, achi i. 31 Chi nu csha xen i jn rh je t na cuchi ri, te nag ni cuu je ma co xen squ ndh ayuu chi y cuchi i. Ach y. 32 Te suni cuangoo de jn te ni casha cuchi xen, je suni cuu de jn y. 33 Te ni jincoo de lugar nu nan Yqu Xn, te ycuan n cacata caa de ya jic cruz. Te suni

SAN LUCAS23,24 ni cahn de jn y: Jess, nuchun ni ni sa j quj n ndacu n jniu, ch de. 43 Ycun na te ni cahn Jess jin de: Jenda cahn r jin r je vjna te condee r jin r nu jardn andv , ch y.

170 ga je casha junta. 51 Te hun ni de je quiji quv je ndacu Ya Dios jniu, te suni tu n njnahan ni de je n casnda junta un j c Jess. 52 Te te un n jehn de nu Pilato, ni jicn de yqu cu Jess. 53 Te ni snu de ya jic cruz, te ni chuscn de ya n sahma cuit. Te ni chindji de ya ini n ya je n caan jic n cava, nu n tu quindji nd y. 54 Te quv un cu quv casthva ayuu, chi jehni un quj qu v ndtt. 55 Te ahan n quijicoo jn y nde Galilea, ni jengoo a jn Jos, te ni cajito vha a ya n, jn ndese ni cachindji de ya. 56 Te cuanungoo a vehe a, te ni casthva a tc perfume jin aceite yuc jen as n. Te ni candett a quv ndtt, njnhun ndcu ley Ya Dios jniu.

42Te

nu n cuu njnhun cahux u, te ni cunee n chnu nde cahun. 45 Te ni cujn nndii. Te sahma ndta caa je ndihy cuarto i ini templo chnu, ni ndatni sava sava. 46 Ycun na te ni cana jee Jess: Tt, naquihin n nu na, ch y. Te scuan ni cahn y, te ni jihni ya. 47 Te te nacin Roma je cu capitn ni jito de je scuan ni cuu, te ni cahn de je yhyo cjhnu Ya Dios, te ch de: Jenda ndije je te t na cuchi cu te yha, ch de. 48 Te ndvii ayuu chin ycuan n cajito i tca j n cuu, te ccani i y qu jc i je cjnahuh ni i, te ni nandi co i cuanungoo i. 49 Te tca yuu cjini jnhan jn y, jin tca ahan Galilea je n cajica a jn y, chin jc a cjito a tca j n cuu.

(Mt. 27.4556; Mr. 15.3341; Jn. 19.2830)

44Te

Je ni jh Jess

24

ni yo n te vha te nda, nn de Jos. Te te uu Arimatea nda Judea cu de. Te cu de jnhan tca te hebreo ccujhnu

(Mt. 27.5761; Mr. 15.4247; Jn. 19.3842)

50Te

Je n quindji Jess

Te jenhen ndas qu v domingo, te ni jincoo tucu ahan un n n yndji Jess, te cndah a tc perfume jin aceite ni casthva a. Te suni cuangoo sava ga ahan jn a. 2 Te nu ni jncoo a, te ni cajito a je n cujiyo yu ndihy yuy nd y. 3 Te ni qu vcoo a ya n, te tu yqu cu Jitoho y Jess ni cjito a. 4 Te ni cacun ni a cjito a je tu nd y. S te ni cajito a u ndajh Ya Dios je ca njnhun te, chin ya xiin a, te chun ya sahma ndnd. 5 Te yhyo ni cayh a, te ni cajexin a nu a nde nu hun. Te ni cacahn ndajh un jn a: Naun sa nu cyndji nd y cnanduc r Ya tcu? 6 Tu

(Mt. 28.110; Mr. 16.18; Jn. 20.110)

Je n natecu Jess

171 y yh, chi je ni natecu y. Te nuchun ni r ndese ni cahn y jin r n ne ga y regin Galilea. 7 Chi ni cachi ya je ma y, Ya n nduu te, cnu natu ya nu tca te chyo cuchi, je jn de ya cahni de ya jic cruz, te nu un quv te natecu y. Ach ndajh un. 8 Ycun na te ni canuchun ni a tca jnhun ni cahn Jess. 9 Te ni quendacoo a nu n yndji ya, te cuanungoo a. Te ni canacani a tca jnhun yha n ndhx n apstol jin n tca g de. 10 Te ahan n canacani jnhun yha n te ccuu apstol, cu a Mara uu Magdala, jin Juana, jin Mara nan Jacobo, jin sava ga a. 11 Te tc apstol chi cjeni ni de je jnhun cn c ccahn a, te tu n ccandje de. 12 Te vs scuan, te Pedro ni quenda de, te jnu de cuacondh de nu n yndji ya. Te ni jito nihni de ini ya, te ni jito de je sahma cuit un cycu m na. Te cuanuhun de vehe de, te nahn n ni de je n jito de je tu y.

SAN LUCAS24 Na jnhun cndajnhun r cjica r? Te najeh ccucuhy ni r? Ach y. 18 Te n de je nan Cleofas ni cahn de jn y: Ndh cut ayuu cjini i tc jniu n cuu ini uu Jerusaln tca qu v yha. Te mhnni nhn cu je n quee n uu un j tu jn ni na v ni cuu? Ach de. 19 Te ni cajnhun y de: Te na v ni cuu? Ach y. Te ni cacahn de jn y: Je n ndoho Jess uu Nazaret, Ya n nacani jnhun Ya Dios. Te jn poder Ya Dios ni sha ya tc jniu jhnu te ni nacani ya jnhun, jto jn Ya Dios jin tca yuu. 20 Te sut ccujhnu jn te cndiso jnu nu n, ni canastu de ya nu tca te Roma, te te un n casnda de je c y jic cruz. 21 Te m n n cahun ni na j ma y jnama ya nacin na Israel nu yuu Roma nu. Te squ tc jniu yha, te ni cane nga jnhun. Chi vijna je y n quv je n cuu n. 22 Te sava ahan cjini jnhan n jn, ni canacani a n jnhun je yhyo cnaa ni na sha, chi ccahn a je n natecu y. Chi jenhen ndas n jengoo a ya nd y n. 23 Te tu ni cjito a yqu cu y. Te ni ndecoo a nu na jjnhan n, te ccahn a je n cajito a je n canecoo ndajh Ya Dios nu a, te ni cacahn je n natecu Jess. 24 Te ni jengoo sava jnhan n nd ya nd y n, te ni cajito de je scuan y, njnhun ni cacahn ahan n, te tu n cjito cut de nu y. 25 Ycun na te ni cahn ma y jin de:

Je n ndajnhun y jin de ichi cuhn Emas

suu quv un cungoo u jnhan de n uu nan Emas, je jic njnhun ux n kilmetro jin uu Jerusaln. 14 Te cndajnhn de squ tc jniu je n cuu n. 15 Te nn cndajnhn de te ccajnhun jnhan de, te m Jess ni cuyajni ya yat de, te jca ya cuahn y jin de. 16 Te ni sha jn de je tu n cnacuni de ya, vs cjito de nu y. 17 Te ni cajnhun y de:

13Te

(Mr. 16.1213)

SAN LUCAS24 Te tu cjechun cut ni ccuu r. Yhyo uh ccandje r tca jnhun Cristo ni cacahn te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. 26 Te tu scuan n jni hn ndoho Cristo tca jnndho yha, te s te quinuhun y nu lu cujhnu ya? Ach y. 27 Te ni nacani cj y tca jnhun je yos n ttu i je cahn squ ma y. Te ni quej y jin jnhun ni tee Moiss, te ni cahn g y tca jnhun je n catee te ni canacani jnhun ya nde jenahn. 28 Te nu ni jncoo de uu nu cungoo de n, te Jess ni sha ya je cca ga y quihn y. 29 Te m de ni casttu de ya, ni cacahn de jn y: Ndo n vehe n, chi je ni ini te je yajni cuaa, ch de. Ycun na te ni qu v ya je qundo ya jin de. 30 Te nu n cuco ya mesa je cji y jin de jjnhan de, te ni quihin ya sta, te ni jicn tah y, te ni tah cuch y, te ni jhe ya nu de. 31 Te je sha ya scuan, te njnhun ni cananune tn de, te ni canacuni de ya. Te ni ndohnni ya nu de cuahn y. 32 Te ni cacahn ma de: Jenda je yhyo ni cacus ni y n ni nacani ya jnhun nu y ichi n te ni casthun cj y jnhun chn tutu i. Ach de. 33 Ycun na te yach ni canaquihin de ichi, ni canandic de cuanungoo de uu Jerusaln. Te ni canajnhan de jn ndhx n ga apstol, cycu tt de jn sava ga jnhan de. 34 Te ni cacahn te cycu tt un:

172 Jenda ndije je n natecu ma Jtoho y, te ni nane ndijin y nu Simn, ach de jjnhan de. 35 Ycun na te ndnd te un n canacani de jnhun ndese ni najnhan ya jin de ichi, jn ndese ni canacuni de ya n ni tah cuch y sta.

Je n nane ya nu te cscuha jn y

s ccahn g de tca jnhun yha, te ni jecuni Jess mh de jjnhan de. Te ni cahn y jin de: Ndey s coo ni r jijnhan r, ch y. 37 Te ni candacoto yo de, ni cayh ndas de, chi ni cajeni ni de je n nu cu ya. 38 Te ni cahn y jin de: Naun cyhu r, te naun cjeni squ ni r scuan? 39 Condh ndaha ri jin jh r, te cuni r je ma r cu. Jn ruh te cuni r, chi n nu tu nvha cu ni yqu njnhun cjito r j nvha m r, ach y. 40 Te je ni chn y scuan, te ni sten y ndaha ya jeh y nu ni y h ndyu ca. 41 Te yhyo ni cacus ni de, te cnaa ni de. Te vs scuan te n tu candje vha vha de je ma y cu. Te ni cahn y jin de: A cnevha r jecu je cji r yh? ch y. 42 Ycun na te ni cajhe de n pedazo chc n tau nu y, jin n pedazo ahm ndxi yoc. 43 Te ni quihin ya, te ni yeji y nu de

(Mt. 28.1620; Mr. 16.1418; Jn. 20.1923)

36Te

173 jjnhan de. 44 Te ni cahn y jin de: Tca j n cuu jn r cu je ni chn r n ni ine ri jin r jjnhan r nd sa, je cnu squcu tca jnhun ri je yos n ttu ley Moiss, jin n tc tutu te ni canacani jnhun Ya Dios, jin n ttu salmo, ach y. 45 Te ni nune ya je njnn de, nvha cuu jechun ni de tca j cahn tutu i. 46 Te ni cahn y: Scuan chn nu ttu je ruh Cristo, cnu cuu r, te nu un quv natecu r. 47 Te cuit nu jnhun ri je cnu nacani ni ayuu je sto i cuchi i, te cone chnu ni Ya Dios nu i. Te uu Jerusaln quej cut nu jnhun yha, te quihn nu yuu tc nacin. 48 Te m r ccuu te nacani jnhun tc jniu n cajito r. 49 Te taj r Espritu

SAN LUCAS24 Santo quiji ya nu r jijnhan r, njnhun ni jejnhun Tt r. Te na qundo r uu Jerusaln condetu r nd nihn r poder Espritu Santo je quji nde andv . Ach y.
Je n ndaa ya cuanuhun y andv
(Mr. 16.1920)

na te ni quenda ya uu Jerusaln, cuahn y nde uu Betania jin de jjnhan de. Te ni ndonehen ya ndnd ndaha ya, te ni jicn tah y jeh de. 51 Te nn jcn tah y jeh de, te ni cujiyoni ya nu de, ni ndaa ya cuanuhun y andv . 52 Te m de ni cachihn de ya. Te s te cuanungoo de uu Jerusaln, te yhyo ccus ni de. 53 Te nn chin de ini templo chnu, cnacuath de nu Ya Dios. Te ni cuu. Amn.

50Ycun

JNUHUN VAHA NI TEE SAN JUAN

Ya nan Jnhun Ya Dios ni nduu ya te

Nde xhna hn n ni jeco ndh je iy, te je y Ya nan Jnhun Ya Dios, chi stn y ndh jnhun ndese Ya cu Ya Dios. Te Ya nan Jnhun un nd y jin Ya Dios, te Ya Dios cu ya. 2 M y nde y nde je xhna hn jn Ya Dios. 3 Te ni sha Ya Dios je jin m y ni jeco ndh tca j iy. Te ma jco ni n je iy nu tu n sha m y. 4 M y sha je tcu ndhni, te m y cu luz je sten ini anu ayuu, cu je sha ya je jchun ni i squ Ya Dios. 5 Te Ya cu luz n ndnde n yuu tu cjica nda, je njnhun chyo i nu n. Te ayuu chyo nu n tu cu ndahva i luz y. 6 Te ni yo n te je n taj Ya Dios, nan de Juan. 7 Te un n quiji de je ncani cj de jnhun m Ya cu luz, nvha candje tca yuu je jin jnhun chn de. 8 Nasu m Juan cu luz n, chi cu de n je n nacani cj jnhun m luz un. 9 Te m Ya cu luz ndije je sten ini anu tca yuu, nde sa n quiji ya ini ay v . 10 Te Ya cu Jnhun Ya Dios ni condee y ini ay v , te vs je jin

m y ni sha Ya Dios ay v , te ayuu ay v tu n ccuni i cuath i je ma y cu. 11 Ni quiji ya nu yuu ma y nacin hebreo, te ayuu n tu n cjeth i ya. 12 Te vs scuan te sava ayuu chi ni cajeth i ya, te ni cacandje i je sha ya jeh i. Te nu ma i ni jhe ya jnhun je ndu i she Ya Dios. 13 Te je ndu i she Ya Dios, nasu jn modo je ccacu ayuu ini ay v , ni nasu s qu je ccuni te, chi m Ya Dios sha ya je ndu i she ya. 14 Te m Ya cu Jnhun Ya Dios ni nduu ya te, te ni condee y jin y. Te ni cajito y j yhyo luu cjhnu ya, chi mhnni ya cu She Tt y, Ya cujhnu scuan. Te mni m j sha ya je vha yh, te mni m jnhun nda cahn y. 15 Te Juan ni nacani de jnhun ya, te ni cahn de: Ya yha cu je ni chn r na ch r je Ya quiji chi cjhnu ga y vs ruh, chi je y y nde n tu cacu ri, ach de. 16 Te ndh y n canihn y cueh ndas je vha y n y, chi mni je vha sha sha ya jin y. 17 Moiss ni sten de ley Ya Dios nu yuu jenahn, te Jesucristo

174

175 chi sha ya je vha yh te stn y tca jnhun nda Ya Dios nu y. 18 T ni n ayuu ni jto cut nu Ya Dios. Te mhnni She ya je nde y jin Tt y, suu ya ni sten nu y ndese Ya cu Ya Dios.

SAN JUAN1 te grupo fariseo ccuu je n cataj te ni quijicoo n. 25 Te ni cacajnhn de Juan: Nu scuan te naun scundute r te nu nasu Cristo ni Elas ni m te quiji nacani jnhun Ya Dios cu r? 26 Te ni cahn Juan: Ruh chi jn ndute scundute ri. Te mhu r jijnhan r ne n Ya je tu cjini r. 27 Te Ya un cu je ni chn r je quji ya te cjhnu ga y vs ruh. Chi t na v jhnu cut cu ri nu y, ni je cuajnu ri nu y vs n jniu ll g njnhun je ndaj r correa ndijn y. Ach de. 28 Scuan ni cuu je n candajnhn de jn Juan nde Betbara je ne ichi n cne nindii yte Jordn, nu scundute Juan.

24Te

Jnhun Jess je ni chn Juan te scundute

ayuu hebreo uu Jerusaln, ni cataj i jecu sut jin te grupo levita je cjejnu ini templo, ni jengoo de nu Juan, nvha cajnhn de nd n cu Juan te na jniu ndso de. 20 Te Juan cj n cachi de: Nasu rh cu Cristo, ach de. 21 Te ni cacajnhn tucu de: Nu scuan te nd n cu r? A cu r Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, ch nan? Te ni cahn Juan: Nas de cu ri. Te ni cacajnhn tucu de: Nu scuan te cu r te nacani jnhun Ya Dios je ach tutu i je quji? Tu, ch tucu Juan. 22 Te ni cacahn tucu jn de: Te nd n cu r nu scuan? Cachi nu r jijnhan ri, chi jni hn casthun r nu tca te ni cataj rh vjicoo ri. Cachi na jniu ndso r v. 23 Te ni cahn Juan: M r cu te je ni chn Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, je quji ri cana jee ri nde nu hun th. Te chn r jin yuu je na sthva i m i, chi quiji m Jtoho y. Ach Juan.

19Te

(Mt. 3.1112; Mr. 1.78; Lc. 3.1517)

nga quv un n jito Juan nu Jess je vji ya nu de. Te ni cahn de jn yuu: Condhe jjnhan r, chi yha vji Ya cu Londe je n taj Ya Dios, te cuu y je sndoo ya cuchi ayuu ay v . 30 Ya yha cu je ni chn r je quji n Ya cujhnu ndas , chi je y y nde n tu cacu ri. 31 Te nde sa te tu n jn r je yha cu Ya n taj Ya Dios. Te ni quiji ri je scundute ri ayuu uu y Israel jin ndute, nvha stn r nu i je suu ya cu, ch Juan. 32 Te suni ni cahn g de jnhun ya: Ni jito ri Espritu Santo, ni cuun ya ichi ndv , ca ya njnhun paloma, te ni quee ya xin Jess.

29Te

Squ je cu ya Londe Ya Dios

SAN JUAN1 nde sa te n tu cuni r je Jess cu. Te m Ya Dios je n taj y ruh je scundute ri jin ndute, ni cahn y jin r: Nu ni jito r j cun Espritu Santo te quendo xin n te, ycuan cu Ya je cuha Espritu Santo condee ini anu ayuu, ach Ya Dios. 34 Te je ni jito ri n, te ncani cj r jnhun je ma y cu She Ya Dios. Ach Juan.

176 na te cuanuhun de nu Jess jin Simn. Te nu n jito Jess nu Simn, te ni cahn y: M r cu Simn she Jons. Te nde vijna te conan r Cefas, ach y. Te jnhun un cn cahn Pedro, je cun cahn yu. nga quv un cn Jess quihn y regin Galilea. Te ni nihn jnhan ya jin Felipe, te ni cahn y jin de: Condiqun ruh na quhn y. 44 Te Felipe cu te uu Betsaida, je cu uu Andrs jin Pedro. 45 Te ni jenanduc de Natanael, te ni cahn de jn: Ni canihn jnhan ri jin Ya je yos jnhun ya nu ttu ley je n tee Moiss, jin n ttu ni catee te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te Jess she Jos uu Nazaret cu ya. Ach de. 46 Te ni cahn Natanael jin de: Te ndese cu cujhnu n te je n cacu uu ndah Nazaret? Te ni cahn Felipe: Quhn y de cuni r, ach de. 47 Te ni jito Jess je vji Natanael, te ni cahn y: Yha vji n te nda je cu ndije yucn Israel, chi tu sth cut de, ch y. 48 Te ni cahn Natanael jin y: Ndese jn ni sa? Te ni cahn Jess: Je ni jito ri roh nd n tu cana Felipe xin r, n ne r jh nundhe higo, ach y. 49 Ycun na te ni cahn Natanael jin y: Maestro, m n cu She Ya Dios, m n cu Rey uu y Israel, ach de.

33Te

42Ycun

Je n cana ya Felipe jin Natanael

43Te

nga quv n te Juan ne tucu de ycuan jn te cjica jn de. 36 Te ni jito de nu Jess je jca ya ycun. Te ni cahn de: Condhe jjnhan r, chi ycuan cu Ya cu Londe je n taj Ya Dios. 37 Te ndnd te cjica jn Juan ni cajini sho de jnhun yha, te ni candiqun de Jess. 38 Te ni ndi cto Jess, te ni jito ya je cndiqun de yat y. Te ni cahn y jin de: Na v cnanduc r? Te ni cacahn de jn y: Maestro, nd nu nde n? 39 Te ni cahn y jin de: Qungoo y te cuni r. Te ni jengoo de, te ni cajito de nu nde y. Te ni caquendo de jn y quv n, chi njnhun cacun jehni cu. 40 Te Andrs, ani Simn Pedro, cu n je ndnd te un j n cajini sho jnhun ni cahn Juan, te ni candiqun Jess. 41 Te Andrs, yach ni jenanduc de ani de Simn, te ni cahn de jn: Ni caquijnhan ri jin Mesas, ach de. Te jnhun un cn cahn Cristo, Ya n taj Ya Dios.

35Te

U te je n cana ya xhna g

177 ni cahn Jess: A m j ni chn r je n jito ri roh n ne r jh nundhe higo, te je ycuan cndje r rh nan? Tu chi coo jniu jhnu ga coto r vs je yha, ch y jin de. 51 Te ni cahn g y: Jenda cahn r jin r jijnhan r j nde vijna te coto r j nne andv , te tc ndajh Ya Dios cndaa cnuu nu ruh, Ya n nduu te, ch y.

SAN JUAN1,2 Te ni cajendeca i nu de. 9 Te ni syh de ndute je n nduu vino, te tu jn de nd n canihn i. Chi mni mozo un cu je cjini, chi m i ni caquen ndute n. Ycun na te te ndto vico ni cana de te nndha. 10 Te ni cahn de jn: Tca yuu chi xhna g vino vha cjhe i, te nu je ni cajihi vha ayuu chin vico, ycun na te jhe de vino ndah na. Te m r tucu ni sha r, chi nde je snd h te jhe r vino je yhyo vha ga jhi, ch de. 11 Jniu yha j ni sha Jess ini uu Can nda Galilea cu jniu jhnu xhna hn j ni sha ya je sten y poder y. Te scuan ni sten y je yhyo cjhnu ya. Te te cscuha jn y ni cacandje de ya. 12 Te n ni yha jniu yha, te cuahn y uu Capernaum jin nn y jin tca ani y jin te cscuha jn y. Te ni coycu y ycun jecu quv .

50Te

Te ni yha un quv , te ni yo n vico nndha uu Can nda Galilea. Te ycuan ne nn Jess. 2 Te suni ni cacana i Jess jin te cscuha jn y, ni jehn y vico un jn de. 3 Te ni ndoco vino. Te nn Jess ni cahn a jn y: Ni ndoco vino i, ch a. 4 Te ni cahn Jess jin a: Naun chn ni scuan jn n nn? Chi n tu quee quv je sha n jniu jhnu, ch y. 5 Te nn y chi ni cahn a jn yuu cjeni coh: Sha r jjnhan r tca j cahn y jin r. Ach a. 6 Te ycuan y tenj yu je hun ndute cjichi ayuu hebreo je ndndoo i nu Ya Dios. Te n n tenj un cnda cuhun cun xico ch ciento litro ndute. 7 Te ni cahn Jess jin yuu cjeni coh: Sct nd r tc tenj yha. Te ni casct nd i. 8 Te ni cahn y jin i: Vijna te quen r jecu te quindeca r coto ndee te ndto vico, ch y.

Je ni jhn y n vico nndha uu Can

Je n quenehen ya ayuu ini templo

je cucuyajni vico pascua casha jnhan uu y hebreo, te cuahn y uu Jerusaln. 14 Te ini templo chnu ni jito ya ayuu cxc stqu jin lanchi jn paloma, jin yuu casty xhun, cyc i nu mesa i. 15 Te je scuan ni jito ya, te ni sha ya n cuarta . Te ni scnu ya tc i ini templo, nde jin lanchi jn st qu i. Te ni jete y xhun yuu casty. Te ni scot y tca mesa i. 16 Te ni cahn y jin yuu cxc paloma:

(Mt. 21.1213; Mr. 11.1518; Lc. 19.4546)

13Te

SAN JUAN2,3 Tava tc qut yha. Te ma sha r yhu ini vehe Tt r. Ach y. 17 Ycun na te te cscuha jn y, ni canuchun ni de jnhun ys n ttu i: Je yajni cuu na j yhyo nd hv ni na s qu vehe n, ch y jin Tt y, ach tutu. 18 Te te uu y hebreo ni cacajnhn de ya: Na jniu jhnu sha r j sten r poder r, te cuchnu ni r je ndso jnu r sha r scuan? ch de jn y. 19 Te ni cahn yat Jess: Canu r templo yha, te nu un quv te nucondichi sha ri, ach y. 20 Ycun na te ni cacahn te hebreo un: U xico i cuiy te ni jnu ni cuvha templo yha. Te rh, n unni quv te nucondichi sha r nan? Ach de. 21 Te templo je cahn Jess cu m yqu cu y, chi cahni ayuu y te natecu y nu un quv . 22 Je ycuan cu je n ni natecu y je ni jh y, te te cscuha jn y ni canuchun ni de je ni chn y jnhun yha. Te ni cacandje de jnhun je yos n ttu i, jin jnhun yha j ni chn Jess.

178 chi m y je jn y ndese ca ini anu i.

n ne Jess uu Jerusaln m vico pascua, te cueh ayuu ni cacandje i je cu ya Cristo, chi ni cajito i tc jniu jhnu sha ya je sten y poder y. 24 Te m Jess chi tu n jth y i, chi je jn y ndese ca ini anu i jjnhan i. 25 Te tu jni hn y je cchi ni n ayuu nu y ndese y tca yuu,

23Te

Je jin Jess ndese ca ini anu ayuu

Te ni yo n te grupo fariseo, nan de Nicodemo, te cjhnu de nu yuu uu de hebreo. 2 Te yha n quiji de nu Jess n jecu, te ni cahn de jn y: Maestro, je cjini na j ma Ya Dios ni taj y nihn j sten ni jnhun ya nu na jjnhan n. Chi nu tu y Ya Dios jin n, te ma cu sha n ni n jniu jhnu njnhun sha m n je sten ni poder n, ch de. 3 Te ni cahn Jess: Jenda cahn r jin r je nu tu nacacu je n ayuu, te ma cu qu v i ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu i, ch y jin de. 4 Te ni cahn Nicodemo jin y: Te ndese cuu nacacu n te te nu je ni jehnu de? A cuu nuchun tucu de chji nn de te nacacu tucu de? ch de. 5 Te ni cahn Jess: Jenda cahn r jin r je nu t nacacu n ayuu, te ma cu qu v i ndaha Ya Dios je ndacu ya jniu nu i. Te je ncacu i cu je ndndoo cuchi i njnhun jn ndute, te condee Espritu Santo ini anu i. 6 Je ccu sha ayuu, chi she ayuu cu. Te je ccu sha Espritu y, chi she ya cu. 7 Ma n ni r cani ni r ndese cu jnhun ni cahn r jin r je cnu j nacacu je r jijnhan r. 8 Te tach chi que cuahn ndni cu nu cun ma, te jni sho r j cyu, te tu jn r nd nu vji ni

Je n candajnhn Jess jin Nicodemo

179 nd nu quihn. Te suni scuan cu tca yuu je ncacu sha Espritu, chi tu jn r ndese sha ya jniu n, ch y. 9 Te ni cahn tucu Nicodemo: Ndese ga cu nu scuan? 10 Te ni cahn Jess: M r cu n maestro je cujhnu nu yuu uu y Israel, te tu jchun ni r jnhun yha nan? 11 Jenda cahn r jin r je jnhun cjechun ni r cu je ccahn r jin r. Te cnacani cj r jnhun jniu n cajito ri. Te tu ccandje r jnhun ccahn r. 12 Chi ni cahn r jnhun ndese sha Ya Dios ini ay v , te tu ccandje r. Nu scuan te ndese candje r nu cahn r jnhun tc ndese sha ya nde andv ? 13 Chi ni n tu n ca andv je cni ndese y ycuan, chi mhnni ruh, Ya n nduu te. Chi andv nd r, te ni cuun ri vji ri. 14 Te njnhun ni cata caa Moiss n co ca nu n yujnu, n ni cajica ayuu nu hun th, suni scuan m r, Ya n nduu te, cnu j cndita caa ri jic cruz. 15 Te scuan cnu nvha tca yuu je candje i je jnma ri i, ma jnahn ndet i, chi sa suhva cotecu i n cni andv .

SAN JUAN3 j snahn ndet y ayuu, chi sa suhva je jnma ya ayuu. 18 ayuu je candje i je jnma ya i, ma jnahn ndet i. Te ayuu tu cndje, je ni jnahn ndet i, chi tu n cndje i m She Ya Dios, te m nni ya iy. 19 M Ya je stnd ini anu ayuu, je ni quee ya ini ay v . Te cnujnahan g ni ayuu caca i njnhun nu n vs nu luz y, chi jniu csha i cu jniu n. Je ycuan cu je jnahn ndet ayuu tu ccandje n. 20 Chi tca yuu casha jniu n, tu njnahan cut ni i luz y. Te tu jhe i jnhun je stnde y ini anu i, chi tu cn i je natu jniu n csha i. 21 Te ayuu je cjica jn jniu nda, jhe i jnhun je stnde y ini anu i, nvha natu ndijin je tc jniu csha i cu jniu cn Ya Dios. Ach y jin de.

Ya Dios yhyo ni cundh ni y ayuu ay v . Je ycuan n taj y She ya ni quiji, vs mahnni ya iy, nvha tca yuu je candje i je jnma ya i, ma jnahn ndet, chi sa suhva cotecu i n cni andv . 17 Chi tu n tj Ya Dios She ya ini ay v

Yhyo ni cundh ni y ayuu ay v

16Chi

na te Jess jin te cscuha jn y, cuahn y regin Judea. Te ni condee y ycun jecu tiempo jin de, te cscundute de ayuu. 23 Te suni scundute Juan, ne de lugar je nan Enn yajni uu Salim, chi ycuan y cuh ndute. Te ni quijicoo ayuu nu de, te ni scundute de i. 24 Scuan ni sha Juan nde n tu qu v de veca. 25 Ycun na te sava te cscuha jn Juan yhyo ni cacahn de jn sava jnhan de hebreo squ nu nd n cu modo vha ga je cchi ayuu ndundoo i nu Ya Dios. 26 Te ni quecoo de nu Juan, te ni cacahn de: Maestro, te n ine jn n yte Jordn ichi n cne nindii, je n

Je ni chn tucu Juan jnhun Jess

22Ycun

SAN JUAN3,4 nacani n jnhun de nu n, vijna te scundute m de, te ndvii ayuu cuangoo i nu de. 27 Te ni cahn Juan: Ni n te ma cu sha de jniu Ya Dios te nu ma tejnu ya de. 28 M r jijnhan r chi ni cajini sho r j ni chn caj r je nsu m r cu Cristo, chi cu ri n je n taj Ya Dios je csn nacani jnhun je quji ya. 29 Te nu csha vico qujnhan, te m y cu je ndca ash . Te amigo y un ne jn de, te jni sho jnhun chn de. Te yhyo cs ni jni sho jnhun chn y n. Te suni scuan ruh, chi cu ri njnhun amigo y, chi ni quee ma Cristo, te yhyo cs ni r jni sho ri jnhun chn y. 30 Te jni hn j ndujhnu ga ma y te ndulul g ma r, ach Juan.

180 candje m She ya je jnma ya i, cotecu i n cni andv . Te ayuu tu cn candje She ya, ma ctecu i n cni andv , chi sa suhva cuha Ya Dios castigo je ndoho i n cni.

Ya je vji nde andv , cjhnu ya nu ndh. Chi tca j n cacu ini ay v yha, she ay v cu, te mni jnhun ay v chn. Te Ya je vji ichi ndv , chi cjhnu ya nu ndh ayuu. 32 Te ncani ya jnhun je n jito ya jin j n jini sho ya. Te ayuu chi tu ccandje i jnhun chn y. 33 Te nu n ayuu candje i jnhun chn y, suu cu je jejnhn i je Ya nda cu Ya Dios. 34 Chi Ya n taj Ya Dios vji, mni m jnhun Ya Dios cahn y. Chi Ya Dios tu y cuha jhe ya Espritu y nu Ya n taj y. 35 M y je cu ya Tat, yhyo man y jin She ya, te ndvii ni jhe ya ndaha She ya je ndacu ya jniu nu. 36 ayuu je

31Te

Je n quiji ya nde nu sucn

Te te grupo fariseo, ni canihn de jnhun je iy cuh g te cscuha jn Jess vs jin Juan, jin j cueh g ayuu scundute ya vs Juan. 2 Te nasu j scundute m y, chi te cscuha jn y cu je cascundute. 3 Te n ni jini Jess je scuan ni canihn de jnhun, te ni quenda ya regin Judea, te cuanuhun y regin Galilea. 4 Te ichi je nuhn y chi yha regin Samaria. 5 Te ni jin y n uu regin Samaria je nan Sicar, yajni uhun je ni jhe Jacob nu she de Jos nde jenahn. 6 Te ycuan ne pozo je nan pozo Jacob. Te ni cuco Jess xiin pozo un, chi ni cuta y je cuahn y ichi. Te njnhun cahux u cu. 7 Te ni quee n ahan Samaria, vji a vequihin a ndute. Te ni cahn Jess jin a: Cuha n ndute coho n, ch y. 8 Te te cscuha jn y, chi je cuangoo de nde uu, cuacuaan de je cji de jn y. 9 Te ahan Samaria un n cahn a jn y: Ndese cu je jicn ni ndute nu n coho n? Chi te hebreo cu n, te ahan Samaria cu n, ch a. Scuan ni cahn a, chi ayuu hebreo tu ccahn i jn yuu Samaria. 10 Te ni cahn Jess: Nu je jin ni ndese cn Ya Dios sha ya je vha nhn, jn

Je ni chn Jess jin ahan Samaria

181 nd n cu sa j jicn na ndute nu n, ycun na te m n cacn ni n n, te cuha n ndute je ctecu ni n cni sha, ch y. 11 Te ni cahn a jn y: Tt, yhyo cn pozo yha, te t na v ndah n j tva n ndute. Nu scuan te nd nu nihn ni ndute je ctecu na sha? 12 Te cjhnu ga ma n vs ji y Jacob, ch nan? Chi m de ni sto de pozo yha nu y. Te yha n cajihi m de ndute, jn tca she de, jn qut ndca de. Ach a. 13 Te ni cahn Jess: Tca yuu je jhi ndute yha, chi jich tucu i. 14 Te ayuu coho ndute je cuha na n i, chi ma jich cut g i. Chi ndute je cuha n un, cane ini i njnhun ndute je cne uhn, te sha je cotecu i n cni, ch y jin a. 15 Te m a tu n jchun ni a, te ni cahn a jn y: Tt, cuha n ndute n coho n, nvha ma jich cut g n, ni tu jni hun quiquihin n ndute pozo yha, ch a. 16 Te ni cahn Jess jin a: Cucana n y n te quiji n jn de, ch y. 17 Te ni cahn a: T y n y. Te ni cahn Jess: Nda cahn ni j t y n y. 18 Chi je ni cuu uhn y n, te te ndca n vijna chi nas y n cu de. Yha cu je ni chn nda n, ch y. 19 Te je scuan ni cahn y, te ni cahn a: Tt, n te ncani jnhun Ya Dios cu n, jni ni n. 20 Tca j

SAN JUAN4 na yuu Samaria, yucu yha n cachihn i Ya Dios. Te m n ayuu hebreo, ccahn ni j uu Jerusaln cu nu cnu chihn y y, ach a. 21 Te ni cahn Jess jin a: Nn, candje n jnhun chn na, chi quee quv je ni nas yucu yha ni nas uu Jerusaln cu nu chihn n ma Ya cu Tt, chi ndhni lugar te cuu chihn n y. 22 M n yuu Samaria tu cjini ni nd n cu je cchihn n. Te m n jijnhan n chi cjini na nd n cu je cchihn n. Chi nde nu ma n jijnhan n yuu hebreo cu nu vji Ya jnama ayuu. 23 Te je ni quee quv je yuu cchihn nd, vijna te chihn ndije i Ya cu Tt nde jin ini jin nu i. Chi m Tt cn y je scuan chihn yuu y. 24 Ya Dios cu Espritu, te ayuu je cun i chihn i ya, cnu j chihn ndije i ya jin ini jin nu i, ch y. 25 Te ni cahn ahan n: Jn na j quji Mesas je cu Cristo, Ya je taj Ya Dios. Te nu ni quee ma y, te stn caj y tca jnhun nu y. 26 Te ni cahn Jess: M n je cahn jin n, suu n cu Ya n. 27 Te s chn g y scuan, te ni ndecooni te cscuha jn y. Te ni canaa ni de cjito de je ndjnhun y jin ahan ycuan. Te ni n de tu n cjnhn de ya nu na v cjnhun y a ch na v ndjnhun y jin a. 28 Ycun na te ahan un n sto a qu y a, te cuahn a nde uu. Te ni cahn a jn yuu n:

SAN JUAN4 na qungoo y te coto r n te je n cachi ndh tca j ni sha ri. Sanaa te m y cu Cristo, je cndetu y quiji, ch a. 30 Ycun na te ni quendacoo i uu n, te cuangoo i nu ne Jess. 31 Te nde n tu jincoo i, te te cscuha jn y ni cacahn ndah de jn y: Maestro, caji ni st v, ach de. 32 Te ni cahn y jin de: Iy st caji r je tu cjini r ndese cu. 33 Ycun na te te cscuha jn y, ni cacajnhun jnhan de: A n quindeca n ayuu je n yeji y, ch nan? ch de. 34 Te ni cahn Jess: Je n cachi r je iy j cji r cu je cs ni r sha ri jniu cn Ya n taj rh vji ri, jin j snu ri jniu n. 35 Te ccahn r je cman cun g yo te tahnd trigo. Te ruh chi chn r jin r: Condhe jjnhan r, chi ayuu cueh ccuu i njnhun trigo je j ni cuaan je tahnd, chi je chyo thva i candje i ruh. 36 Te te scndje ayuu ccuu de njnhun te cjehnde trigo, te nihn de yhu de. Te je cnastt de ayuu cu je ctecu i n cni andv . Te te cscut nu jnhun ri, nuni cus ni de jn te cstn g jnhun ri. 37 Chi nda cu jnhun je cahn: n te jte, te nga te nstt, ch. 38 Te suu cu je n taj r roh jjnhan r j scndje r ayuu je j ni canihn jnhun ya ni casha nga te. Chi nga te je ni canacani de jnhun nu yuu, te m r chi njnhun cnastt r i cu je scndje r i.

182 cueh ayuu Samaria je cyc uu n, ni cacandje i Jess je n jini sho i jnhun ni cahn ahan n. Chi ni cahn a: Ni cachi ya ndh tca j ni sha ri. 40 Te je ycuan cu je ayuu Samaria un n jincoo i nu y, te ni cacahn ndah i jn y je na qundo ya uu i. Te ni ndo ya ycuan quv . 41 Te cueh g i ni cacandje i ya jin jnhun chn ma y. 42 Te ni cacahn i jn ahan n: Tu nin j cahn ma r te candje ri y, chi je ni cajini sho ri jnhun chn ma y. Te cjini y je ma y cu ndije Cristo, Ya jnama ayuu ay v . Ach i.

29Nehen

39Te

nu ni yha u quv n, te Jess ni quenda ya Samaria, te ni quihin tucu ya ichi cuanuhun y regin Galilea. 44 Chi je ni cahn ma y je te cnacani jnhun Ya Dios, tu chyo y hn yuu uu de jn de, te suni scuan ni cuu jn m y. 45 Te n ni najin y Galilea, te ayuu un n cajeth i ya, chi suni m i ni jengoo i vico pascua uu Jerusaln, te ni cajito i tc jniu n sha ya quv ni yo vico n. 46 Ycun na te ni jehn tucu ya uu Can nda Galilea, nu ni sha ya je ndte ni nduu vino. Te ini uu Capernaum ni yo n te cjhnu je ndso jnu nu rey. Te ch she de. 47 Te un n jini jnhun de je n najin Jess regin Galilea je ni jhn y regin Judea. Te ni jecondh de ya, te ni cahn ndah de jn y je na quhn y

43Te

Je n nasvha ya she te ndso jnu nu rey

183 jin de vehe de, te nasvha ya she de, chi je yajni cuu i. 48 Te ni cahn Jess jin de: Nu t coto r jniu jhnu je n ni r sha, te ma candje cut r jijnhan r, ch y. 49 Te te ndso jnu nu rey, ni cahn de: Cava vha ni n na quhn y, chi nu cucu n te cuu she n, ch de. 50 Ycun na te ni cahn Jess: Cunuhun vehe r, chi cotecu she r. Te te un n candje de jnhun ni cahn Jess, te cuanuhunni de. 51 Te nn jca de cuanuhun de vehe de, te ni quijicoo mozo de ni caquijnahan i de, te ni cacahn i: Je ni nduvha she n, ch i. 52 Te ni cajnhn de na hora ni quej ndvha i. Te ni cacahn i jn de: Cahn je cu ni quenda quji i. 53 Ycun na te m tt i ni sha de cuenta je hora un cu je ni chn Jess jin de je ctecu she de. Te ni candje de jn n vehe de je cu ya Ya n taj Ya Dios. 54 Yha cu vuelta u je ni sha Jess jniu jhnu je ni stn y poder y regin Galilea, je n najin y je ni jhn y regin Judea.

SAN JUAN4,5 nan Betesda. Te nu ne pila un y hn corredor. 3 Te ini tc corredor un cca cueh ayuu ccuh, je cua, je chacu, je ni jin. Te cndetu i je canda ndute n. 4 Chi y qu v je cun n ndajh y ini pila un, te scnda ya ndute. Te ayuu qu v xhna g ini pila un n scnda ya ndute, te ndvha i nani cuehy ndho i. 5 Te ycuan y n te je n cuu oc xahn un cuiy cuh de. 6 Te ni jito Jess je cat de, te ni jini y je n cuu cueh cuiy cuh de. Te ni cahn y jin de: A cn r nduvha r? ch y. 7 Te ni cahn te ch un jn y: Tu nhn na ni n te squ v s ini pila hora je cnda ndute. Chi tca jnu je cun na qu v n, te qu vni nga ayuu xhna g. Ach de. 8 Te ni cahn Jess: Ndocu te naquihin r camilla r te caca r, ch y. 9 Te te un n nduvhani de. Te ni naquihin de camilla de, te ni quej de jca de. Te quv ndttu cu quv n. 10 Ycun na te jnhan de te hebreo un n cacahn jin de: Quv ndttu cu vijna. Te ch ley je ma cu condiso r camilla r. 11 Te ni cahn te ni nduvha n: Te ni nasvha ruh, ni cahn de jn r je nquihin ri camilla r te caca ri, ach de. 12 Ycun na te ni cacajnhn un de: Nd te ni cahn jin r je nquihin r camilla r te caca r? 13 Te te ni nduvha n, tu jn de nd n cu je n nasvha de.

Ycun na te cuahn tucu Jess uu Jerusaln, chi y tucu vico csha jnhan uu y hebreo. 2 Te Jerusaln iy n pila ndute yajni yhy j nan yhy lanchi. Te yuhu hebreo

Je n nasvha ya n te ct yuhu pila Betesda

SAN JUAN5 Chi chin cueh ayuu ycun, te Jess je cuahn y. 14 Te ccu g te ni najnhan Jess jin de ini templo chnu. Te ni cahn y: Vijna chi je ni nduvha r. Ma sha ga r cuchi, chi nu tu, te quiji n jnndho xen g squ r, ach y. 15 Ycun na te cuahn te n, te ni casthn de nu jnhan de hebreo un j Jess cu je n nasvha ya de. 16 Te squ je n sha Jess jniu yha qu v ndtt, je ycuan cu je te hebreo un cjito xen de ya, te ccuni de cahni de ya. 17 Te ni cahn Jess jin de: M Tt r chi n cni te nde vijna sha ya jniu vha, te suni scuan ruh sha ri jniu vha. 18 Te squ je ni chn y scuan, te te hebreo un vhy g ccuni de cahni de ya. Chi nasu m nni je tu squcu ya je cahn ley squ quv ndtt, chi suni je ni chn y je Tat y cu Ya Dios, te scuan sha nu y ma y jin Ya Dios.

184 nd y te cotecu tucu i, suni scuan ruh je cu ri She ya, nstcu r ndni cu je cun ma r. 22 Te m Tt r, tu snda y squ ni n ayuu, chi ni jhe ya jnhun je snda ma r squ tca yuu, chi She ya cu ri. 23 Te scuan te coo y hn ndh ayuu nu r, njnhun y hn i nu Tat r. Te ayuu tu y y hn n r, nu scuan te suni tu y hn i nu ma Tt r je n taj y ruh vji ri. 24 Jenda cahn r jin r: Nu n ayuu chuhun ni i jnhun chn r, te candje i je Ya nda cu Ya n taj rh vji ri, ayuu n cotecu i n cni andv , te ma jnahn ndet i. Chi ma cu ga i njnhun nd y, chi sa suhva cotecu i n cni. 25 Jenda cahn r jin r je quiji quv , te vijna je ni quej, je tca yuu ccuu njnhun nd y, cuni nahn i jnhun chn ruh, She Ya Dios. Te ayuu cuath, chi cotecu i n cni. 26 Chi njnhun y poder ma Tt r je sha ya je tcu ndhni, suni scuan ni jhe ya poder nu ruh je sha ri je cotecu ndhni. 27 Te suni ni sha ya je ndso jnu ri snda r squ ayuu, chi cu ri Ya n nduu te. 28 Ma n ni r cani ni r squ jnhun chn r. Chi quee quv je tca nd y cuni sho i jnhun cahn r, 29 te quendacoo i nu y ndji i. Te nd y je n casha jniu vha, natecu i je ctecu i n cni. Te nd y je n casha jniu n, natecu i te qu vcoo i nu jnahn ndet i.

ni cahn Jess: Jenda cahn r jin r jijnhan r: Ruh je cu She Ya Dios, t na v cu sha ri je ma r, chi mni sha ri je jto ri sha Tt r. Chi tca j sha Tt r, suni sha ruh je cu ri She ya. 20 Chi m Tt r, man y jin ruh je cu ri She ya, te stn y nu r ndh je sha ya. Te jhnu ga jniu stn y vs je n cuu vijna, je naa ni r coto r jjnhan r. 21 Te njnhun je nastcu ma Tt r

Squ je ndso jnu She Ya Dios

19Te

na v cu sha ri je ma r. Chi njnhun ndcu Ya Dios jniu

30T

Nd v cu je sten je n taj Ya Dios y

185 nu r, scuan snda r jniu. Te nda snda r, chi tu sha ri je cun ma r, chi sha ri je cun ma Tt r, Ya n taj rh vji ri. 31 Nu ruh cahn r je cu ri She Ya Dios, te cachi ayuu je tu jjnu jnhun chn r. 32 Te y nga je cahn je cu ri She ya. Te jn r je jnhun un j cahn y, chi nhn jnu. 33 M r ni cataj r te ni cacajnhn de Juan. Te Juan chi nda ni cahn de jnhun ri. 34 Te vs scuan te nasu rh cu je jni hn je sten n te je She Ya Dios cu ri. Chi m r cu je jni hn nvha candje r te ccu r jjnhan r. Je ycuan n cahn r je iy nd jnhun ri je n nacani Juan. 35 M Juan ni cuu de njnhun n lmpara je cay te cndijin, cu je n nacani de jnhun ri. Te m r, jecuni quv ni canujnahan ni r je ni stn de nu r. 36 Te y j sten caj g je cujhnu ri vs je ni chn Juan. Suu jniu sha ri, jniu je n tejnu Tt r ruh je sha ri, jniu un stn ndije je ma y ni taj rh vji ri. 37 Te Tt r je n taj y ruh vji ri, suni m y cahn nu ttu i je cujhnu ri, vs tu n cjini sho cut r je cahn y, ni tu n cjito r y. 38 Te tu n cchuhun ni r jnhun un j ni chn Tat r, chi tu ccandje r rh, Ya n taj y vji. 39 Cnanduc vii r tca jnhun chn tutu i, chi cjeni ni r je ycuan nhn r jnhun je ctecu r n cni sha. Te jnhun squ ma r cu je cahn tutu n. 40 Te vs scuan te tu ccuni r

SAN JUAN5,6 cuath r ruh qu vcoo r ndaha ri nvha cotecu r n cni. 41 Tu chhi ri cuenta jnhun je ccahn ayuu je cujhnu ri. 42 Chi je jn r ndese cnda nu r je tu chyo man r jin Ya Dios. 43 Ruh vji ri jin jniu cn Tat r, te tu cjeth r ruh. Te nu nga te quee de jn jniu cn ma de, sa te un ych cuath r de. 44 Ndese cuu candje r jjnhan r? Chi mni ccuni r je cujhnu r sha jnhan r, te tu cnduc r je cujhnu r sha Ya Dios, je ma nni ya iy. 45 Ma cni ni r je cquin r cuchi squ r nu Tat r. Chi y n je cquin cuchi squ r, suu Moiss, te je cuhun ni r je quendo nda r jin ley je n tee de. 46 Chi nu n ccandje r j n tee Moiss, te suni candje r rh nu, chi jnhun m r ni tee de. 47 Te nu tu ccandje r jnhun ri je n tee de, te ndese candje r jnhun chn ma r nu scuan? Ach y jin de.

Ycun na te cuahn Jess nga lado mar Galilea, je cu mar Tiberias. 2 Te yhyo cueh ayuu ni candiqun i ya, chi ni cajito i tc jniu jhnu je sten y poder y je n nasvha ya ayuu ccuh. 3 Te ni caa ya n yucu, te ni cuco ya ycuan jn te cscuha jn y. 4 Te je ni cuyajni vico pascua je cnuchun ni jnhan uu y hebreo je n caccu i nu yuu nacin Egipto. 5 Te ni ndacoto ya,

(Mt. 14.1321; Mr. 6.3044; Lc. 9.1017)

Je ni scji y uhn mil te

SAN JUAN6 te ni jito ya je vjicoo cueh ndas yuu. Te ni cahn y jin Felipe: Nd nu cuaan y j cji ayuu yha jjnhan i? 6 Te scuan ni cahn y je jto ndee y de nu ndese cahn de. Chi je jn ma y ndese sha ya. 7 Te ni cahn Felipe jin y: Te ni ma cnda u ciento denario sta, ni vs je cji i jecu jecu jijnhan i, ch de. 8 Ycun na te ni cahn Andrs, ani Simn Pedro, nga te scuha jn y un: 9 Yha ne n schi y j ndso i uhn sta cebada jin chc. Te nd canda cut n, chi ayuu cueh ndas cu? 10 Ycun na te ni cahn Jess: Cahn jin yuu na cco i, ch y. Te ycuan ca cueh ite, te ni cacuco i, te njnhun uhn mil te cu. 11 Te ni quihin Jess sta n, te ni nacuath y nu Ya Dios. Te ni jhe ya nu te cscuha jn y, te m de ni casaja de nu yuu n cacuco n. Te suni scuan ni sha ya jin chca, te ni cayeji i nasaa ccuni ma i. 12 Te nu n candut chji i, te ni cahn y jin te cscuha n: Nastt r tc pedazo je ni ndo, nvha tu st v cut y. 13 Te ni canastt de, te ni chit x u jca pedazo je ni ndo squ ndhhn sta cebada un je tu ni nd h caji ayuu. 14 Te ayuu un n cajito i jniu jhnu ni sha Jess je ni stn y poder y. Te ni cacahn i: Jenda ndije je te yha cu je cahn tutu je quji ini ay v j ncani jnhun Ya Dios. Ach i.

186 ni jini Jess je ccuni i sfuerza i ya je cuu ya rey i n. Te ni cujiyo tucu m nni ya, ni caa ya cuahn y nu sucn g yucu.
Je n jica jh y nu mar
(Mt. 14.2227; Mr. 6.4552)
15Te

nu cucuaa, te te cscuha jn y ni nanuu de cuangoo de nde mar. 17 Te ni nd vcoo de ini barco, te ni cascca de je qungoo de nde nga lado mar nde uu Capernaum. Te je ni cunee, te n tu ndee Jess nu de. 18 Ycun na te ni jequ h n tach nhin, te sha je ndnda ndute mar un. 19 Te je n cuu njnhun uhn ch kilmetro cjica de jn barco, te ni cajito de je jca Jess nu mar, te ni cuyajni ya vji ya nu barco. Te ni cayh de. 20 Te m y ni cahn y jin de: M r cu. Ma yhu r jijnhan r. 21 Te ni cacus ni de je na qu v ya ini barco. Te ni sha ya je yachni ni jincooni de uhun chi n cungoo de n.

16Te

nga quv n, te ayuu je n caquendo nga lado mar, ni cajini i je te cscuha jn y cuangoo de jn mhnni barco ni ne ycun, jn j tu n qu v Jess quihn y jin de jjnhan de. 23 Te sava ga barco je vjicoo ichi Tiberias, ni quecoo yajni lugar nu n cayeji i sta je n nacuath m Jtoho y jeh. 24 Te je n cajito ayuu un j tu Jess ne ya ycun, ni te cscuha jn y, te ni qu vcoo i tca barco

22Te

Je cnanduc ayuu Jess

187 un, te cuangoo i uu Capernaum cuananduc i ya. nu ni jncoo i nde nga lado mar, te ni nanihn jnhan i jn Jess. Te ni cacajnhn i ya: Maestro, na hora ni quee ni yha? 26 Te ni cahn Jess: Jenda cahn r jin r je cnanduc r ruh squ je n cayeji r nde ni candut chji r, te nasu s qu je n cajito r tca jniu jhnu je sten r poder r. 27 Ma cndhv ni r ma s qu je caji r je yach nataxn, chi sa suhva condhv ni r squ je nihn r je ctecu r n cni sha. Te m r, Ya n nduu te, cuha ri njnhun sta je ctecu r n cni sha. Chi Tt r Ya Dios ni jeni ya ruh je sha ri scuan. Ach y jin i. 28 Ycun na te ni cacajnhn i ya: Ndese sha n nvha squcu n jniu cn Ya Dios? 29 Te ni cahn Jess: Jniu je cun Ya Dios cu je candje r rh, Ya n taj y vji. 30 Ycun na te ni cacahn i: Nu scuan te na jniu jhnu sha n coto n jjnhan n te candje n j n taj y nihn? Na jniu cu je sha n? 31 Chi tca j y jenahn ni cayeji de man je n cuun ichi ndv nd nu hun th, njnhun ys n ttu: Ya Dios ni jhe ya sta ni cuun ichi ndv , ni cayeji i, ch tutu. Ach i jn y. 32 Te ni cahn Jess:

SAN JUAN6 Jenda cahn r jin r: Nas Moiss ni jhe sta un n de jjnhan de je n cuun ichi ndv , chi m Tt r ni jhe. Te m y jhe sta andv j ctecu r n cni sha. 33 Chi sta jhe Ya Dios cu m Ya n quiji ichi ndv , te sha ya je yuu ay v cotecu i n cni andv . Ach y. 34 Te ni cacahn i jn y: Nn cuha ni st n caji na nu scuan. 35 Te ni cahn Jess: M r cu m st je ctecu r n cni sha. Nd v qu v ndaha ri, ma c cut g sco. Te nd v candje ruh, ma jich cut g. 36 Te njnhun je ni cahn r jin r, tu ccandje r rh, vs ni cajito r n r. 37 Tca yuu je sha Tt r je candje i ruh, m i qu vcoo ndaha ri. Te jth r tca j cun qu v ndaha ri, chi ma squhich cut r quihn. 38 Chi ni quiji ri ichi ndv nvha sha ri jniu je cun Ya n taj rh, te nasu j sha ri je cun ma r. 39 Te jniu je cun Tat r, Ya n taj rh, cu je ma scuta ri ni n ayuu ni jhe ya nu r, chi condito ri i te nastcu r i quv jnu ay v . 40 Te Ya n taj rh, cun y je tca yuu je nihn i jnhun ruh, She Ya Dios, te candje i ruh, cotecu i n cni andv . Chi nastcu r i quv jnu ay v . Ach y. 41 Ycun na te ni caquej jnhan uu y hebreo ccahn de squ y, chi ni cahn y je ma y cu sta n quiji ichi ndv . 42 Te ni cacahn de: A nsu te yha cu Jess, she Jos? Te cjini y tat de nn de.

Jess cu sta je ctecu y n cni

25Te

SAN JUAN6 Te ndese cu je cahn de je ni quji de ichi ndv nu scuan? 43 Te ni cahn Jess jin de: Ma cahn r squ r jijnhan r. 44 Ni n ayuu ma cu qu v i ndaha ri nu ma sha Tt r je cu ni i qu v i, chi m y ni taj rh vji ri. Te nastcu r i quv jnu ay v . 45 Te suhva ys n ttu ni catee te ni canacani jnhun Ya Dios: Tc i chi stn Ya Dios nu i, ch. Nu scuan te tca yuu jni sho jnhun chn Tat r, te jth i je sten y nu i, ayuu n chi qu vcoo i ndaha ri. 46 Te tu n jto ni n ayuu nu ma Tt r. Chi mhnni ruh ni jito ri nu y, chi nde nu ma y vji ri. 47 Jenda cahn r jin r jijnhan r j ayuu je candje i je jnma ri i, m i cotecu i n cni. 48 M r cu sta je ctecu r n cni sha. 49 Tca j r jenahn, ni cayeji de sta man je n cuun ichi ndv nd nu hun th, te tu n sha je ctecu de n cni andv . 50 Te sta je cahn r je vji ichi ndv , chi nani ayuu caji, te cotecu i n cni andv . 51 Te suu m r cu sta un j n quiji ichi ndv j sha je ctecu r n cni. Te ayuu je cji sta yha, cotecu i n cni andv . Te sta je cuha ri un cu yqu cu r, te cuha ri nvha ayuu ay v cotecu i n cni andv . Ach y. 52 Ycun na te jnhan uu y hebreo ni cacahn de jn tca jnhan de: Ndese cuu cuha te yha yqu cu de caji y? ach de. 53 Te ni cahn Jess jin de: Jenda cahn r jin r: Nu t candje r j yqu cu ruh, Ya

188 n nduu te, cu njnhun sta, te n r cu njnhun ndute, nu scuan te ma ctecu r n cni andv . 54 Chi ayuu ccandje je yqu cu r cu njnhun sta te n r cu njnhun ndute, m i cotecu i n cni. Te nastcu r i quv jnu ay v . 55 Chi yqu cu r jin n r cu ndije je sha je ctecu i n cni. 56 Te ayuu ccandje je yqu cu r jin n r cu njnhun sta jin ndute je ctecu i n cni sha, m i nn nd i jn r, te nd r jin i. 57 M Tt r, Ya tcu, ni taj y ruh vji ri, te tcu r sha m y. Te suni scuan, ayuu ccandje je cu ri njnhun sta i ndute i, suni scuan cotecu i n cni sha ri. 58 M r cu sta n quiji ichi ndv . Te sta je cahn r tu cu njnhun sta man je n cayeji tca j r jenahn, chi tu n sha je ctecu de n cni. Te sta je cahn r, chi ayuu caji, cotecu i n cni sha, ch y. 59 Tca jnhun yha n sten Jess nu yuu n candutt ini vehe i sinagoga uu Capernaum.

cueh ayuu cascuha jn y, ni cajini sho i jnhun yha j ni stn y. Te ni cacahn ma i: Yhyo y jnhun chn y yh. Ndese cuu cuath y? 61 Te ni jini Jess je ccahn i je y cu jnhun yh, te ni cahn y jin i: A y sha jnhun yha jn r jijnhan r? 62 Te ndese sha r nu coto r j ruh, Ya n nduu te, ndaa ri nuhun r nu ni cndee

60Te

Jnhun cotecu y n cni

189 r xhna hn? 63 M nu ayuu cu je sha je tcu i. Chi yqu cu i tu jjnu cut scuan. Te tca jnhun ni cahn r jin r cu je qundo vha nu r, te cotecu r n cni sha. 64 Te sava r chi tu ccandje r. Ach y. Chi nde xhna hn je jn Jess ndni cu ayuu je ma cndje, jn nd n de cu je nastu de ya. 65 Te ni cahn g y: Je ycuan n cahn r jin r je ma cu qu v ni n ayuu ndaha ri, te nu tu sha Tt r je cu ni i qu v i, ch y. 66 Te nde quv n te cueh ayuu cascuha jn y, ni casto i ya, te tu ni cjica i jn y. 67 Ycun na te ni cahn y jin m ndhx u te cscuha jn y: A suni ccuni m r quingoo r, ch nan? 68 Te ni cahn Simn Pedro: Nd n g quingoo n? Chi m n cu je ncani jnhun je ctecu na n cni sha. 69 Te ni cacandje n te cjini na j ma n cu Cristo, She Ya Dios, Ya tcu, ach de. 70 Te ni cahn Jess: Te vs ni nacji ri ndhx u r, te y n r je n qu v jexen ini. Ach y. 71 Te scuan ni cahn y squ Judas Iscariote, she Simn. Chi m de nastu de ya, vs n jnhan je ux u te cscuha jn y cu de.

SAN JUAN6,7 ycuan, ccuni de cahni de ya. 2 Te cuacuyajni vico je casha ayuu y hebreo vehe ramd, cyc i chji. 3 Te ani y ni cacahn de jn y: Naun m yhani ne r? Naun t quihn r regin Judea, nvha te ycuan j ccandje de rh, suni coto de jniu jhnu sha r. 4 Chi nu cn n te je cuit nu jnhun de, te tu sha yuhu de jniu. Te nu sha nde r tca jniu jhnu, vha ga na sha r j cni ndvii ayuu. 5 Scuan ni cacahn ani y jin y, chi ni m de tu ccandje de ya. 6 Ycun na te ni cahn Jess: N tu quee ma qu v je quihn r. Te m r jijnhan r chi nani quv ni te cuu quingoo r. 7 Chi ma qut ni ayuu ay v n r, te m r chi qu t ni i jto i ruh, chi chn r je jin r je mni jniu n csha i. 8 Cungoo m r vico n. Te m r chi ma quihn r vijna, chi n tu quee ma qu v cnu quhn r. Ach y. 9 Scuan ni cahn y jnhun yha jn de, te ni quendo ya Galilea.

Ycun na te jca cuu Jess regin Galilea. Chi tu cn y caca cuu ya regin Judea, chi jnhan uu y hebreo je cycu

Je tu n ccandje ani Jess

nu ni yha ani y cuangoo de vico n, te s te suni cuahn ma y. Te t cuahn ndijin y, chi tu n stn y ma y. 11 Te jnhan uu y hebreo cnanduc i ya nu vco n, te ccahn i: Nd nu ne te n? ch i. 12 Te yhyo ni cacahn ayuu je squ y, chi sava i ccahn: Te vha cu de. Te sava ga i ccahn: Tu chi sth de ayuu. 13 Te yuhuni ni cacahn i jnhun ya, chi cyh i je qut ni jnhan i te hebreo.

Je ni jhn Jess vico vehe ramd

10Te

SAN JUAN7 je n cuu sava vico, te ni quee Jess, ni qu v ya templo chnu, te ni quej y sten y jnhun. 15 Te ni canaa ni jnhan uu y hebreo cjini sho i, te ni cacahn i: Ndese jn te yha cuh jnhun ndch, chi tu n jca de escuela? ch i. 16 Ycun na te ni cahn Jess: Jnhun stn r chi nasu jnhun m r cu, chi jnhun je ni jhe m Ya n taj rh cu. 17 Nu n ayuu cun i sha i jniu cn Ya Dios, ayuu n chi jechun ni i nu nde nu Ya Dios vji jnhun stn r, ch jnhun je jni ni mani ri cu. 18 Te chn jnhun jni ni ma de, te un ndc de je na sjhnu ayuu de. Te nu n te ndc de je sajhnu de Ya n taj de, te un cu te nda, te t na jnhun sth y jn de. 19 A nsu j ni jhe Moiss ley y nu r je squcu r? Te ni n r tu csqucu. Chi sa je ccuni r cahni r ruh, te najeh cu? Ach y. 20 Te ni cacahn ayuu cueh n: Tach ndho r. Nd n cn cahni roh? 21 Te ni cahn Jess: Ni nasvha ri n te quv ndtt, te ndvii r ni canaa ni r ni cajito r j quv ndtt ni sha ri jniu n. 22 Te Moiss ni jhe de ley je cu circuncidar nu r. Te csha r circuncidar schi y n un quv je n cacu i, vs quv ndttu cu. (Te nasu m Moiss n jquin ley un, chi je ni yo nu tca j de.) 23 Nu scuan te nu csha r circuncidar vs

190 quv ndttu cu, nvha squcu r ley Moiss, te najeh cqut ni r je n nasvha ndh ri n te quv ndtt? 24 Ma yach cani ni r je cuchi cu je sha ri. Chi sa cani vha ni r squ tc jniu vha. Ach y.

14Te

na te sava ayuu uu Jerusaln ni cacajnhun jnhan i: A nsu te yha cu je cnanduc te ccujhnu je chni de, ch nan? 26 Te yha chn ndijin de nu chit, te t na jnhun ccahn jin de. A sanaa te ni cacunda ni te ccujhnu je te yha cu Cristo je ach tutu je quiji, ch nan? 27 Te tu chi je cjini y nu vji te yha. Te je quji Cristo, chi ni n y m cni nd chi quji ya. Ach i. 28 Ycun na te ni cahn jee Jess je sten y jnhun ini templo: Cjini r ruh, te cjini r nd uu vji ri. Te vs scuan te m Ya nda cu je n taj rh vji ri, te t vji ri je cun ma r. Te tu cjini r ndese Ya cu ya. 29 Te m r chi jn r y, chi nde nu ma y vji ri, te m y ni taj rh, ach y. 30 Ycun na te ni canduc de jn de ya. Te ni n de tu n cu jn de ya, chi n tu quee ma qu v je jn de ya. 31 Te cueh ayuu chi ni cacandje i ya, te ni cacahn i: A nsu te yha cu Cristo, Ya ndtu y j quiji? Chi cueh ndas jniu jhnu sha ya je sten y poder y. Ach i.

Je n cachi Jess nd nu vji ya

25Ycun

ni cajini te fariseo je scuan ccahn ayuu jnhun ya.

32Te

Je n cataj de polica je jn de Jess

191 Te m de jn st ccujhnu, ni cataj de polica cndito templo je jn de ya. 33 Te ni cahn Jess: Jecu na quv condee r jin r jijnhan r. Ycun na te nuhun r nu Ya n taj rh vji ri. 34 Te nanduc r ruh, te ma nnihn r ruh. Chi ma cu jincoo r n cndee r. Ach y. 35 Ycun na te m te un n cacajnhun jnhan de: Te nd nu quihn te yha je ma nnihn y de? A quhn de nu jnhan y hebreo je n cajit nu cycu nd nacin Grecia? Te stn de jnhun nu yuu Grecia, ch nan? 36 Te na jnhun cu je ni chn de jn y je nanduc y de te ma nnihn y de, chi ma cu jincoo y n cndee de? Ach te un jjnhan de.

SAN JUAN7 Jenda je te yha cu je ach tutu je quiji de nacani de jnhun Ya Dios, ach i. 41 Te sava ga i ni cacahn: Te yha cu Cristo, Ya n taj Ya Dios. Te sava ga i chi ni cacahn i: Tu chi nas Galilea quiji Cristo. 42 Chi chn tutu i je nd yucn rey David cacu Cristo, te cacu ya uu Beln, uu nu n cacu m David. Ach i. 43 Te scuan te ni cacus n ayuu je squ y. 44 Te sava i ccuni i jn i ya, te ni n i tu n jn i ya.

quv snd h vico n te cu vico chnu ga. Te quv un n ndocu Jess, te ni cahn jee ya: Nu nd yuu jna ndas i tca j vha je sha ri jeh i, njnhun je jich i ndute, nu scuan te na qu v i ndaha ri te coho i ndute, cu je nihn i je vha n. 38 Te ayuu je candje je jnma ri i, chi ini anu i condee Espritu Santo, te cuu ya njnhun yte cne uhn je sha ya je ctecu i n cni, njnhun chn tutu i. Ach y. 39 Te scuan ni cahn y je yuu candje je jnma ya i, nihn i Espritu Santo. Chi n tu quee Espritu n, chi n tu ndaa Jess quinuhun y nu ndujhnu ya.

Squ ndute je ctecu y n cni sha

37Te

sava ayuu cueh n, n ni cajini sho i jnhun yha, te ni cacahn i:

40Te

Je n cacus n ayuu squ y

na te polica cndito templo tu n cjn de Jess, te cuanungoo de nu tca te fariseo jin n sut ccujhnu. Te te n ni cacajnhn de polica: Najeh tu n qucoo r jn de? ch. 46 Te ni cacahn polica un: T cut ni n te chn vha ndas njnhun chn te ycuan, ch. 47 Te ni cacahn te fariseo: Te suni nde m r jijnhan r n sth de nan? 48 Ni n jnhan ruh te ccujhnu jn te fariseo, tu ccandje ri jnhun chn te n, te naun ccandje m r? 49 Te ayuu cueh yh j tu cjechun ni i ley Moiss, chi jnahn ndet i je ccandje i te n, ch de jjnhan de. 50 Te ni cahn Nicodemo, te ni jhn nu y n jecu, te suni n te fariseo cu de: 51 Chn ley y je ma cu tee y cuchi squ n te, te nu t xhna

45Ycun

Je tu n ccandje te ccujhnu

SAN JUAN7,8 g cuni sho y ndese chn de, nvha cuchnu ni y na cuchi ni sha de. Ach de. 52 Te ni cacahn jin de: Te rh, suni nde Galilea vji r j cahn r jeh te n? Nanduc vha r n ttu i te cuni r je nd Galilea tu qunda cut ni n te ncani jnhun Ya Dios. Ach jn de. 53 Te cuanungoo de n vehe n vehe de.

192 ni jta ndey tucu ya, te ni tee tucu ya nu hun. 9 Te nu n cajini de je scuan ni cahn y, te ni cajechun ni de je suni chyo cuchi de. Te n n n n de ni quendacoo de cuahn de, xhna g te jhnu ga te nde nu n ndh na. Te ni ndo m n na Jess jin ahan ndichi mh un. 10 Te ni ndonehen tucu ya ma y, te tu ni n te un n jto ya, chi m na ahan n. Te ni cahn y jin a: Nd chi cungoo te cjequin cuchi squ r? A t ni n de n ndnda cahn g cuchi squ r? 11 Te ni cahn a: T ni n de, ch a. Ycun na te ni cahn Jess jin a: Ni ruh, ma cahn r cuchi squ r. Cuhn te ma sha ga r cuchi, ch y.

8Te

Te ni caa Jess cuahn y yucu Olivos. 2 Te je cucundijin nga quv , te ni ndee tucu ya templo. Te ndh ayuu ni quecoo i nu y. Te ni cuco ya, te ni sten y jnhun nu i. 3 Ycun na te te cstn tutu ley Ya Dios jin te grupo fariseo, ni quecoo de jn n ahan je n canihn de a je cas qu nd a. Te ni cajeni de a mh. 4 Te ni cacahn de jn y: Maestro, ni canihn n ahan yha j cas qu nd a. 5 Te ley Moiss ndcu jniu nu y je cuha y y xin ahan csha scuan nvha cuu a. Te m n, ndese chn ni? 6 Te scuan ni cacahn de je cjito ndee de ya nu cuath y je cahn ley un, chi nu tu te caquin de cuchi squ y. Te Jess ni jta ndey ya, te ni tee ya nu hun jn xn ndha ya. 7 Te je ccajnhun ccajnhn de ya, te ni ndonehen ya ma y, te ni cahn y jin de: Nu nd n m r t na cuchi r, te xhna g ma r cuha yu xin a nu scuan, ch y.

Jnhun ahan n cas qu nd jnhan

nga jnu ni cahn Jess jin yuu: M r cu njnhun luz je sten ini anu ayuu ay v , je sha je jchun ni i squ Ya Dios. ayuu candje ruh chi ma cca i njnhun nu n, chi sa suhva conevha i luz ini anu i je sha je ctecu i n cni. 13 Ycun na te ni cacahn te fariseo jin y: Rh chi chn r jnhun jeh ma r, te tu jjnu jnhun chn r. 14 Te ni cahn Jess jin de jjnhan de: Vs chn r jeh ma r, te y nd jnhun chn r. Chi jn r

12Te

Jess cu m luz je sten ini anu ayuu

193 nd nu vji ri jin nd nu quihn r. Te rh tu cjini r nd nu vji ri ni nd nu quihn r. 15 M r chi cuenta ayuu ay v csnda r squ jnhun chn r. Te ruh chi tu snda mahn r squ ni n ayuu. 16 Te nu snda r squ i, te nda sha ri, chi tu sha mhn r, chi snda r nde jin m Tt r, Ya n taj rh vji ri. 17 Te ys n ttu ley cnevha r j nu nu ccahn u testigo, te jni hn cuath r je ccahn, chi y nd jnhun n. 18 Nu scuan te ruh cu n je cahn nda r jeh r. Te nga je cahn nda jeh r cu m Tt r, Ya n taj rh. Ach y. 19 Te ni cacahn de jn y: Nd nu nde Tt r? Te ni cahn Jess: Tu cjini r ruh ni Tt r. Te nu je cjini r ruh, suni cuni r Tat r nu. 20 Tca jnhun yha n cahn Jess je sten y ini templo nu cycu yjn je csoc i xhn. Te t ni n de n jn de ya, chi n tu quee ma qu v je jn de ya.

SAN JUAN8 ni cahn y: M r jijnhan r chi ay v yha vjicoo r, te ruh chi nde andv vji ri. M r ccuu ayuu ay v yha, te ruh chi nasu te ay v yha cu ri. 24 Je ycuan n cahn r je quendo cuchi r squ r quv c r. Chi nu ma candje r j ma r cu Cristo, te quendo nahn cuchi r squ r quv c r. Ach y. 25 Te ni cacajnhn de ya: Nu scuan te nd n cu r? Te ni cahn y: Je ni cachi ri nu r nde xhna hn nd n cu ri. 26 Te y cuh g jnhun cuu cahn r jin r te snda r squ r. Te ma cahn r, chi ini ay v yha chn r mani jnhun je n jini ri ni cahn Ya n taj rh vji ri. Te mni jnhun nda cahn y. Ach y. 27 Te tu n cjechun ni de je cahn y jnhun Tt y andv jn de. 28 Je ycuan n cahn g y: Nde na yha je cta caa r rh, Ya n nduu te, jic cruz, ycun na te cuni r nd n cu ri. Te cuni r je t na v sha ri je ma r, chi chn r mani jnhun ni sten Tat r nu r. 29 Chi m Tt r, Ya n taj rh, nd y jin r. Te tu sto mhn y ruh, chi nn sha ri jniu je njnahan ni ma y. Ach y. 30 Te je ni chn y jnhun yha, te cueh ayuu ni cacandje i ya.

23Te

ni cahn tucu Jess jin de: Ruh chi quihn r, te nanduc r rh, te ma nnihn r ruh, chi quendo cuchi r squ r quv c r. Te je ycuan m cu jincoo r n quihn r, ach y. 22 Ycun na te te hebreo un n cacahn ma de: A cahni te yha m de, te je ycuan chn de je ma cu jincoo y n quihn de, ch nan? Ach de.

21Te

Je ni chn y je ma cu jincoo de nu cndee y

na te ni cahn Jess jin jnhan uu y hebreo je n cacandje i ya: Te nu cu nhin r jn jnhun stn r nu r, te cuu ndije r

31Ycun

Squ ndni cu she Ya Dios jin she jexen

SAN JUAN8 yuu scuha jn r. 32 Te jechun ni r jnhun nda, te jnhun nda un sha je nduu libre r nu je y h r ndaha. 33 Te ni cacahn i jn y: She yucn Abraham ccuu ri, te tu cyh cut r ndaha ni n. Te ndese cu je cahn r je nduu libre r nu scuan? 34 Te ni cahn Jess: Jenda cahn r jin r je tca yuu casha cuchi, tu y libre i, chi y h i chji cuchi je jejnu ch i nu. 35 Te ayuu jejnu ch, chi tu cu i n jnhan ayuu vehe nu jejnu i. Te n she chi sa suhva cu ndije i jnhan ayuu vehe n. 36 Nu scuan te m r je cu She Ya Dios, nu sha ri je tu cuajnu ch r nu cuchi, nu scuan te nduu libre ndije r jjnhan r, te cuu r she ya. 37 Te jn r je she yucn Abraham ccuu r, te vs scuan te ccuni r cahni r ruh, chi tu cjeth r jnhun chn r. 38 Ruh chi chn r jnhun je ni stn Tat r nu r. Te m r chi csha r jniu je ni chn tat ma r jijnhan r. Ach y. 39 Te ni cacahn i: She yucn Abraham ccuu ri. Te ni cahn Jess: Nu je candje r njnhun ni candje Abraham nvha cuu ndije r ycn de, ycun na te jniu vha ni sha de suni sha m r nu. 40 Te vijna chi ccuni r cahni r ruh, vs ni cahn r jin r tca jnhun nda ni sten Tat r nu r. Te Abraham chi tu n sha cut de scuan. 41 M r chi nu csha r jn tt ma r. Ach y jin i.

194 Ycun na te ni cacahn i: M r chi tu ccuu ri she ndh j tu tt. Chi y nni tt r, te Ya Dios cu ya. 42 Te ni cahn Jess: Nu Ya Dios cu ndije tt r, te coo man r jin r nu. Chi nde nu Ya Dios ni quenda ri vji ri. Te t vji ri je cun ma r, chi m y ni taj rh. 43 Te najeh tu cjechun ni r jnhun chn r nu scuan? Suu squ je tu ccuni r chush r jnhun ncani ri. 44 M r jijnhan r chi tt r cu jexen. Te ccuni r sha r m j cun tat r n. M jxen ni jehni nd y nde je xhna hn. Te tu n in cut jin jnhun nda, te t cut na jnhun nda cahn. Te je cahn jexen jnhun sth cu je scuan ca m. Chi m un cu je ndso jnhun sth, te m un cu je n squj ndh jnhun sth. 45 Te ruh chi chn r jnhun nda, te je ycuan cu je tu ccandje r rh. 46 Te ni n r ma nihn r cuchi squ r, chi t cut na cuchi ri. Te mni jnhun nda cahn r, te naun tu ccandje r rh? 47 ayuu ccuu she Ya Dios, chi cchush i jnhun Ya Dios. Te nasu she Ya Dios ccuu r, te je ycuan tu ccuni r chush r. Ach y jin de.

na te ni cacahn jnhan uu y hebreo un: Nda ccahn r je can r njnhun ayuu Samaria, te hun tach ini r. 49 Te ni cahn Jess: Tu hun tach ini r, chi y hn r jin Tt r. Te m r jijnhan

48Ycun

Iy Jess nde n tu coo Abraham

195 r chi tu chyo y hn r jin r. 50 M r tu ndc r je cujhnu ri. Iy n je sha je cujhnu ri, te m y snda squ jnhun ccahn r. 51 Jenda cahn r jin r, nu nd yuu squcu jnhun chn r, ma c cut i. Ach y. 52 Te te hebreo un tu n cjechun ni de, te ni cacahn de: Vijna te ni cacuchnu ni r je hun ndije tach ini r. Chi Abraham jin tca te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn, ni cajih de. Te rh chn r, nu nd v squcu jnhun chn r, te ma c cut i, ch r. 53 Te ch jhnu ga r vs ji y Abraham nan? Chi ni jih de, te suni ni cajih tca te ni canacani jnhun ya. Te nd n ga sha r m r nu scuan? Ach de. 54 Te ni cahn Jess: Nu ruh sajhnu ri ma r, te tu nhn jnu. M Tt r cu je sajhnu ruh. Te ccahn r je ma y cu Ya Dios ma r. 55 Te vs scuan te tu cjini r ndese Ya cu ya. Te ruh chi jn r y. Te nu cahn r je tu jn r y, te cuu ri te sth njnhun m r jijnhan r. Te tu chi jn ndije ri y, te squcu ri jnhun chn y. 56 Te j r Abraham ni cus ni de je coto de quv qu r. Te je ni jito de, te ni jito ri je n cus ndas ni de. Ach y. 57 Ycun na te ni cacahn te hebreo un jn y: Ni n tu coo r u xico ux cuiy, te ndese cu je cahn r je n jito r n Abraham? ach de. 58 Te ni cahn Jess:

SAN JUAN8,9 Jenda cahn r jin r je nde n tu cacu Abraham te je y r, ach y. 59 Ycun na te ni caquihin de yu je cuha de xin y. Te Jess chi ni quenda shi y ni yha ya mh de, ni quenda ya ini templo cuahn y.

Te je jca Jess cuahn y, te ni jito ya nu n te ni cacu cu. 2 Te te cscuha jn y ni cacajnhn de ya: Maestro, naun ni cacu cu te yha? A cuchi tt de nn de cu, ch cuchi m de cu, ch nan? 3 Te ni cahn Jess: Nasu cuchi m de, ni nasu cuchi tt de nn de cu je n cacu de scuan, chi sa suhva nvha cuni ayuu jniu jhnu sha Ya Dios jin de. 4 Nn j cu njnhun ndu ini ay v , te cnu sha ri jniu Ya n taj rh. Chi quee tiempo je coo njnhun jecu, je tu cuu sjniu ni n. 5 Nn j iy r ini ay v te cu ri luz je cndijin ini anu ayuu ay v , nvha jechun ni i squ Ya Dios. Ach y. 6 Te n ni cahn y scuan, te ni tes h y nu hun, te ni sha ya ndehy jin ts h y un, te ni tee ya squ t nu te cu un. 7 Te ni cahn y jin de: Cuhn n pila Silo te nacate r t nu r, ach y. Te jnhun Silo cun cahn, ndute n cascca de ni quee.

Je n nasvha ya n te ni cacu cu

SAN JUAN9 Ycun na te cuahn de, te ni nacate de tn de, te ni ndundijinni, te ni nandic de vji de. 8 Ycun na te ayuu ycu yajni jn de, jn yuu je n cajito je cu de te cu, ni cacajnhun jnhan i: A nsu te yha cu je ndeni yh te jcn caridad? 9 Te sava i ni cacahn: Suu de cu. Te sava ga i ni cacahn: Nas de cu, te scuan cn coto de. Te m de chi ni cahn de: Suu ri cu. 10 Ycun na te ni cacajnhn i de: Te ndese cu je n nanune tnu r nu scuan? 11 Te ni cahn de: Te nn Jess ni sha de ndehy, te ni tee de tnu r, te ni cahn de jn r: Cuhn n pila Silo te nacate r t nu r. Te ni jehn r, te ni nacate ri, te ni nanuneni tnu r, ach de. 12 Ycun na te ni cacajnhn i de: Nd nu ne te n? ch i. Tu jn r, ach de.

196 na te ni cacahn sava te fariseo: Te n chi nasu nd nu Ya Dios vji de, chi tu ne i de quv ndtt. Te sava ga de chi ni cacahn: Ndese cuu sha te un tca jniu jhnu yha te nu te y cuchi cu de? Te ni cacus n de squ y. 17 Te ni cacajnhn tucu de te ni yo cu un: Rh, ndese chn r squ te ni nanune tnu r nu scuan? Te m de ni cahn de: n te ncani jnhun Ya Dios cu de, ch de. 18 Te te hebreo un chi tu n ccandje de je ni yo cu te n te ni ndundijin tn de. Te ni cacana xin tat de nn de. 19 Te ni cacajnhn de: A yha cu she ro j n cacu cu ccahn r? Nu scuan te ndese ni ndundijin tn de vijna? ch. 20 Te ni cacahn tat de nn de: Suu she ri cu te yha j n cacu cu. 21 Te tu cjini r ndese ni ndundijin tn de vijna, ni tu cjini r nd te ni nanune tn de. Cajnhun r ma de, chi je jhnu de, te na cchi m de. 22 Scuan ni cacahn tat de nn de, chi cyh de cjito de jnhan de te hebreo. Chi je ni casnda te un j nu nd yuu cachi i je Jess cu Cristo, Ya n taj Ya Dios, te quenehen de i je ma cu ga qu v i ini vehe i sinagoga. 23 Je ycuan n cacahn tat de nn de: Cajnhun r ma de, chi je jhnu de.

16Ycun

na te ni cajendeca i te ni yo cu un n te grupo fariseo. 14 Te quv ndttu cu je ni sha Jess ndehy je n nanune ya tn de. 15 Te te fariseo un n cacajnhn tucu de te n ndese ni nanune tn de. Te ni cahn de: Ni tee de ndehy squ tnu n, te ni nacate n, te ni ndundijinni tnu n, ach de.

13Ycun

Je n castch te fariseo te ni cacu cu

197 na te te hebreo un n cacana tucu de te ni yo cu un. Te ni cacahn de jn: Cachi caj r nu r, jto jn Ya Dios. Chi cjini r je te y cuchi cu te ni nanune tnu r. 25 Ycun na te ni cahn de: Tu jn na nu y cuchi de, ch nan. Te y n je jin n, cu je te cu n cuu n, te vijna chi ni ndundijin tnu n. Ach de. 26 Te ni cacajnhn tucu de: Ndese ni sha de jn r? Ndese ni nanune de tnu r nu scuan? 27 Te ni cahn de: Je ni cuu ni casthun n nu n, te tu n ccuni n cuath n. Te najeh ccuni ni j cchi tucu n n n? Te ch suni ccuni ni jjnhan n candje n y nan? 28 Ycun na te ni cacahn ne jn de, te ch: M r chi cndje r te n, te m r chi ccandje ri Moiss. 29 Te cjini r je ni chn Ya Dios jin Moiss. Te te ycuan, ni tu cjini r nd nu vji de. 30 Te ni cahn te ni yo cu: N ni na j ccahn ni j tu cjini n je vji de nu Ya Dios, vs ni nanune de tnu n. 31 Te cjini y je Ya Dios tu jni nahn y je cjicn ayuu iy cuchi. Chi jni nahn y nu mani ayuu je cchihn i ya te csha i je cun y. 32 Te n vji y te tu n jni sho cut y je n te nanune de tn nga te ni cacu cu. 33 Te nu nasu nd nu Ya Dios vji te n, te ma cu cut sha de n jniu scuan. Ach de. 34 Te ni cacahn te hebreo un: Rh chi y ndas cuchi r nd quv n cacu r, te m r sten nu r nan? ch.

SAN JUAN9,10 Te ni caquenehen te un yt vehe i sinagoga. ni jini jnhun Jess je n caquenehen de te n. Te ni nihn jnhan ya jin de, te ni cahn y jin de: A cndje r She Ya Dios? 36 Te ni cahn de: Nd n cu ya nvha candje n y? 37 Te ni cahn Jess: Je ni jito r n y, te suu cu ruh je cahn jin r, ach y. 38 Ycun na te ni jecu yt de nu y, te ni cahn de: Cndje n j nihn cu Jitoho n. 39 Te ni cahn Jess: Vji ri ini ay v yha j snda r squ yuu. Chi ayuu je njnhun ccu nu, ndundijin ini anu i je jchun ni i squ r. Te ayuu je jni ni i je cjechun ni i, njnhun nducu nu i. Ach y. 40 Te sava te fariseo je chin jin y, n ni cajini de jnhun yha, te ni cacahn de jn y: Te ch jni ni r je suni te tu cjechun ni ccuu m r nan? 41 Te ni cahn Jess: Nu je ccuu r te tu jchun ni nu, te ma co cuchi r. Te squ je n cacahn r je cjechun ni r, te tu cjeth r, je ycuan condee cuchi squ r.

24Ycun

35Te

Squ ayuu chyo cu nu

10

Jenda cahn r jin r, nu y h lanchi ini corral cnevha chnu ayuu, te nu nd te tu qu v de ichi yhy corral un, chi sa suhva nga lado ca de

Jnhun yt s qu lanchi

SAN JUAN10 qu v de, te un cu acuhn, chi vji je sacuhn. 2 Te te qu v ichi yhy , chi te un cu pastor ndto lanchi. 3 Te te ndto yhy , nne de te qu v te n. Te lanchi de cnacuni t tach de. Te cna de s hv lanchi m de, te tva de t. 4 Te nu ni tava de ndh lanchi m de, te ysnu de nu t cuahn de. Te lanchi un cndiqun t de, chi ncuni t tach de. 5 Te ma cndiqun t yat nga te, chi sa suhva cunu t coto t de, chi ncuni t je nasu jtoho t cu. 6 Jnhun yt yha n cahn Jess jin yuu, te tu n cjechun ni i na jnhun cu je ni chn y.

198 te y yhu, nas pastor t cu de, chi nas lanchi m de cu t. Te nu jto de je vji yh , te sto de lanchi, te jnu de cuahn de. Te yh chi jn t lanchi, te sha t je jit nu lanchi. 13 Te te y yhu n chi jnu de cuahn de squ je lanchi tt cu je ndto de, te je ycuan tu cndh ni de t. 14 M r cu m pastor vha. Te jn r tca yuu ccuu njnhun lanchi ri, te m i cjini i ruh. 15 Te yha cu njnhun je Tat r jin y ruh, te m r jin r Tat r. Te cuu r je squ ayuu ccuu lanchi ri. 16 Te suni y g ayuu je ccuu lanchi ri, te s n s n ayuu ccuu i. Te cnu j suni condeca ri ayuu n. Te cuath i jnhun chn r. Te coycu chnuni ndh ayuu candje, te coo nni pastor i. 17 Te Tt r man ndas y jin r squ je jhe ri ma r je c r jeh ayuu, te natecu tucu ri. 18 Ni n ma cu cahni ruh, chi m r cu je jhe jnhun cuu r. Je cach m r te cuu r, te je cach m r te natecu r, chi scuan y poder r. Scuan ni cahn Tat r je sha ri. Ach y. 19 Te je n cajini jnhan uu y hebreo jnhun yha, te ni cacus n tucu i. 20 Te cueh i ni cacahn: Naun cchush r je cahn de? Chi hun tach ini de, te ni t v xn de. 21 Te sava ga i ni cacahn: Tu scuan chn te hun tach ini, njnhun chn te yha. Te te hun tach ini, cuu nanune de tnu te cu nan? Ach.

na te ni cahn g Jess jin i: Jenda cahn r jin r: M r cu njnhun yhy corral nu qu vcoo ayuu ccuu njnhun lanchi ri. 8 Tca te je tu n tj Ya Dios, je n quijicoo de nde n tu quee r, ccuu de njnhun acuhn, chi tu n cstn de jnhun nda. Te ayuu ccuu njnhun lanchi ri, tu n cjeth i de. 9 M r cu njnhun yhy . Te ayuu je jin m r qu vcoo, jnama ri i. Te cuu i njnhun lanchi je nd vcoo t nu y h vha t, te qundacoo t nu cji vha t. 10 Te cuhn chi mni vji de je sacuhn de lanchi, te cahni de, te sn de. Te ruh chi vji ri nvha cotecu ayuu ccuu lanchi ri, te nde yhyo vha ndet coo i. 11 M r cu m pastor vha. Te pastor vha chi ndto vha de lanchi de, vs nde cuu de je squ t . 12 Te n

7Ycun

Jess cu m pastor vha

tiempo mjin cu, te uu Jerusaln cnasha ayuu vico

22Te

Je n casquhich i Jess

199 je cnuchun ni i quv n cuhi templo chnu. 23 Te jca cuu Jess ini templo, ini corredor je nan Salomn. 24 Te jnhan uu y hebreo ni cacutt i nu y, te ni cacahn i: Nasaa ga quv sha r j ma cuchnu ni r? Cachi caj n r jijnhan ri nu m r cu Cristo. 25 Te ni cahn Jess: Je ni casthun r nu r, te tu n ccandje r. Tc jniu je n tejnu Tt r ruh sha ri, ycuan stn caj j ma y ni taj rh. 26 Te tu ccandje r, chi nas lanchi ri ccuu r, njnhun je ni cahn r jin r. 27 ayuu ccuu lanchi ri, chi ncuni i je ma r cu je cahn jin i. Te jn r i, te cndiqun i ruh. 28 Te cotecu i n cni sha ri, te ma jnahn ndet cut i. Te ni n ma cu quende i ndaha ri. 29 M Tt r ni squ v ya i ndaha ri. Te cjhnu ga ma y vs tca g. Te ni n ma cu quende i ndaha ya. 30 M r jin Tt r, chi nni cu ri, ach y. 31 Ycun na te jnhan uu y hebreo ni caquihin tucu de yu je cuha de xin y. 32 Te ni cahn y jin de: Ni sten r cueh jniu vha nu r je ni sha ri jin poder Tat r. Te s qu je ni sha ri jniu vha cu je cuha r y xin r nu scuan? Ach y. 33 Te ni cacahn de jn y: Nasu s qu je ni sha r jniu vha cu je cuha ri yu xin r, chi squ je cahn ndevha r j ach r je nu cu r jn Ya Dios. Chi teni cu r, te sha r j nu cu r jn Ya Dios. Ach de jn y.

SAN JUAN10,11 ni cahn Jess: Ys n ttu ley cnevha r j ni chn Ya Dios: Njnhun ya ccuu r, ch Ya Dios, ach tutu. 35 Chi ayuu je n cajeth jnhun ya, ni cahn y je ccuu i njnhun ya. Te cjini y je ma cu cahn y je t nda jnhun chn tutu i. 36 Nu scuan te naun ccahn r je jnhun ndevha cu je ni chn r je She Ya Dios cu ri? Chi m Ya Dios ni jeni ya ruh squ jnu i, te ni taj y ruh vji ri ini ay v . 37 Nu tu sha ri jniu sha Tt r, nu scuan te ma candje r rh. 38 Te nu sha ri, te vs tu ccandje r rh, te na cndje r s qu jniu sha ri n. Te scuan te cuchnu ni r je nni cu Tt r jin r, te nni cu ri jin Tt r. Ach y. 39 Ycun na te cnduc tucu de jn de ya. Te ni ndohnni ya cuahn y. 40 Te cuanuhun y yte Jordn ichi n cne nindii, nu ni ne Juan ni scundute de. Te ni condee y ycun. 41 Te ni quijicoo cueh ayuu nu y, te ni cacahn i jn tca jnhan i: Nda chi vs tu n sha Juan ni n jniu jhnu, te ni cunda ndh jnhun ni cahn de squ ndese sha te yha. Ach i. 42 Te cueh ayuu je ni jngoo nu y ycun, ni cacandje i ya.

34Te

11

Te ni yo n te ch, nn de Lzaro. Te m de jn cuha de Mara jin Marta, ccuu de ayuu uu Betania. 2 Te Mara

Je ni jh Lzaro

SAN JUAN11 un j cu cuha Lzaro, suu a cu je n chihi aceite perfume jeh Jitoho y, te ni nasch a jn ixi xn a. 3 Te ndnd cuha de un n cataj a jnhun cuahn nu Jess: Te je man ni jn, ch de, ch a, ch mozo. 4 Te n ni jini Jess jnhun, te ni cahn y: Cuehy yha chi nasu cuhy je v cuu de cu. Chi sa suhva sha Ya Dios je cuni ayuu ndese cjhnu ya. Chi ruh, She Ya Dios, jin cuhy yha te stn r je suni cjhnu m r. Ach y. 5 Te man Jess jin Marta jin ch a jn Lzaro. 6 Te vs scuan te nu ni nhn y jnhun je cuh de, te ni quendo ya u g quv nu nde y un. 7 Ycun na te ni cahn y jin te cscuha jn y: Na quhn tucu y regin Judea. 8 Te te cscuha un n cacahn de jn y: Maestro, n tu cuu quv je n canduc jnhan y hebreo cuha de yu xin n. Te cn ni quhn tucu n ycuan nan? Ach de. 9 Te ni cahn Jess: Ma cu cahni ayuu ruh nu n tu quee ma qu v cuu r. Chi je iy r ay v yha cu njnhun je iy x u hora n ndu. Te je sha ri je cun Ya Dios, cu ri njnhun te je jca ndu, te tu cchihi de jeh de, chi cndijin nu de ay v yha. 10 Te te je tu sha je cun Ya Dios, chi njnhun jca de jecu, te njnhun cchihi de jeh de, chi tu cndijin ini anu de. Ach y. 11 Ycun na te ni cahn tucu ya:

200 Amigo y Lzaro qux de, te quihn r sha ri je ntah ni de. Ach y. 12 Ycun na te te cscuha un n cacahn de: Nu qux de te jn y je nduvha de. 13 Te Jess chi scuan ni cahn y je j ni jih de. Te cjeni ni te cscuha je quix ndije de. 14 Ycun na te ni cahn caj y: Je ni jih Lzaro. 15 Te cs ni r je tu n cycu y ycun, nvha vha ga candje r j coto r jniu jhnu sha ri. Nu scuan te na qungoo y n nd y n. Ach y. 16 Ycun na te Toms, te cu cut, ni cahn de jn jnhan de je cascuha jn y: Suni na qungoo y nvha cuu y jin y, ach de.

nu n quee Jess, te jn y je n cuu cun quv y ndji Lzaro. 18 Te yajnini ne uu Betania jin uu Jerusaln, njnhun u kilmetro yosva. 19 Te Marta jin Mara, ni quecoo cueh jnhan a hebreo je cahn i jnhun ndey ni jin a je squ je ni jh cuha a. 20 Te nu n jini Marta je vji Jess, te ni quenda a cuajnahan a ya. Te Mara chi ni ndo a vehe. 21 Te ni cahn Marta jin Jess: Nu n yo n yha, te ma c cuha n n. 22 Te vs scuan te jn na j tca j cacn ni n Ya Dios, te sha ya, ach a. 23 Te ni cahn Jess jin a: Natecu cuha r.

17Te

Jess cu je sha je ntecu te cotecu n cni

201 ni cahn Marta: Jn na j ntecu de quv ntecu tca nd y nde quv jnu ay v . 25 Te ni cahn Jess: M r cu Ya sha je ntecu jin j ctecu n cni. ayuu candje je jnma ri i, vs na c i, te natecu i. 26 Te ayuu ctecu te cndje i ruh, cotecu i n cni andv . A cndje r jnhun yha? Ach y. 27 Te ni cahn a: Cndje n j ma n cu Cristo, She Ya Dios, je ach tutu je quji ini ay v, ch a.

SAN JUAN11 ni jnahuh ni y je cundh ni y i. 34 Te ni cajnhun y a: Nd m n cachindji r de? Te ni cacahn a jn y: Quhn y te cuni n, ch a. 35 Te ni ndahy Jess. 36 Ycun na te ni cacahn ayuu hebreo un: Condhe na yhyo man de jn nd y n. 37 Te sava i chi ni cacahn i: Te yha j n nanune de tnu te cu, tu n cu sha de je ma c Lzaro nu? ch i.

24Te

n ni cahn a scuan, te cuahnni a, cuacana yuhu a cuh a Mara: M Maestro ni quee y, te cna ya roh, ch a. 29 Te je n jini Mara jnhun yha, te yach ni ndocu a, cuahn a nu y. 30 Te n tu qu v Jess uu, chi ni ndoni ya nu ni jjnahan Marta y. 31 Te ayuu hebreo un j cyc ini vehe jn Mara, je ccahn i jnhun ndey ni jin a, ni cajito i je yach ni ndocu a cuahn a. Te ni candiqun i a cuangoo i, chi cjeni ni i je cundahy a nde nu y ndji nd y. 32 Ycun na te ni jin Mara nu ne Jess, te ni jecu yt a nu jeh y, te ni cahn a: Nu n yo n yha, te ma c cuha n n, ch a. 33 Te ni jito Jess je ndahy a jn j cndahy ayuu vjicoo jn a. Te yhyo ni nducuhy ni y, te

28Te

Je ni ndhy Jess nu y ndji Lzaro

yhyo ni jnahuh ni tucu Jess, te ni quee y nde nu y ndji nd y. Te n ya cava cu, te yuy un ndhy n yu. 39 Te ni cahn y: Tejiyo yu un jjnhan r, ch y. Te Marta, cuha nd y un, n cahn a: Je jn xic de, chi je ni cuu cun quv y ndji de. 40 Te ni cahn Jess jin a: A ns je ni cahn r jin r je nu candje r te coto r j yhyo cjhnu Ya Dios jin poder y? ach y. 41 Ycun na te ni catejiyo i yu je nds yuy nd y n. Te ni ndacotoni Jess ichi ndv , te ni cahn y: Tt, na ctah na n ni j sha n j jicn na. 42 Te jn na j nin sha n j jicn na. Te je vha ayuu chin yha cu je scuan chn na, nvha na cndje i je ma n ni taj sa. 43 Te n ni cahn y scuan, te ni cahn jee ya: Lzaro, quenda quiji r, ch y.

38Te

Je n natecu Lzaro

SAN JUAN11,12 ni quendani te ni jih n, te scn ndaha de s hn de jn tira sahma. Te nu de scn n sahma. Te ni cahn Jess jin i: Nandaj r sahma scn de, nvha cuu caca de, ch y. Te ni canandaj i.
Je n casqujnhan de jnhun je chni de Jess
44Te

202 suni jeh ndvii ayuu ccuu she Ya Dios je n cajit nu tc nacin, nvha n na cuu i jjnhan i. 53 Ycun na te nde quv n te tca te hebreo ccujhnu un, n casqujnhan de jnhun je chni de Jess. 54 Je ycuan tu n jca ndijin y nu jnhan uu y hebreo un, chi ni quenda ya regin Judea, te cuahn y n uu nan Efran, nu iy yajni uhun th. Te ni condee y ycuan jn te cscuha jn y. 55 Te ni cuyajni vico pascua je cnasha ayuu hebreo. Te cueh ayuu tc uu ycun cungoo i uu Jerusaln, nvha squcu i je cahn ley je cchi i ndundoo i nu Ya Dios, te s te quej vico pascua. 56 Te cnanduc i Jess, te ccajnhun jnhan i ini templo: Ndese cjeni ni r? A quiji de vico, ch tu? Ach i. 57 Te sut ccujhnu jn te fariseo ni candacu de jniu je nu nd n ayuu jin nd nu ne ya, te na csthn i, nvha jn de ya.

na te cueh ayuu hebreo je n quijicoo nu Mara, ni cacandje i Jess, chi ni cajito i jniu ni sha ya. 46 Te sava i chi cuangoo i nu te grupo fariseo, te ni cacasthn i ndese ni sha Jess. 47 Ycun na te te fariseo un jn st ccujhnu ni candutt de junta jin tca g te ccujhnu. Te ni cacahn de: Ndese sha y? Chi te n yhyo cueh jniu jhnu sha de. 48 Te nu condhni y, te ndvii ayuu candje i de. Te quijicoo tca te nacin Roma je ccujhnu, te canu de templo chnu y, te scut nu de ayuu nacin y, ach de jjnhan de. 49 Te n jnhan de je nan Caifs, je cu m st cujhnu ga cuiy n, ni cahn de: Rh chi tu cjini cut r, 50 ni tu cjechun ni r je vha ga je c n te jeh yuu nacin y vs je n ndvii i, ch de. 51 Te tu n chn de jnhun yha j jni ni ma de. Chi squ je cu de sut cujhnu ga cuiy n, te ni sha Ya Dios jin de je n nacani de jnhun je c Jess jeh yuu nacin hebreo. 52 Te nasu m nni jeh nacin hebreo, chi

45Ycun

(Mt. 26.15; Mr. 14.12; Lc. 22.12)

Je n chuhun Mara perfume jeh Jess

12

Te cman i g quv te coo vico pascua. Te ni jehn tucu Jess uu Betania nu nde Lzaro, te ni jih te ni nastcu y de. 2 Te ni casha i n vico xni je yhn i jn y. Te Marta ni jeni a coh. Te Lzaro yji de sta jin y nu mesa jin tca g ayuu. 3 Ycun na te Mara ni quee a jn njnhun sava litro aceite perfume je mni ita nardo cu, te yhyo yahu nd. Te ni

(Mt. 26.613; Mr. 14.39)

203 chuhun a jeh Jess, te ni nasch a jn ixi a. Te n ini vehe un n chit xc perfume un. 4 Ycun na te ni cahn Judas Iscariote she Simn, n te scuha jn y un, te suu de cu je nastu de ya: 5 Najeh tu n cyhu perfume yha j un ciento denario, te cuha y n yuu ndah n. Ach de. 6 Scuan ni cahn de, nasu j cundh ndije ni de ayuu ndah, chi sa suhva je cu de te cuhn. Chi m de ndso yjn xhn, te quhin cuhn de je cjequin tca te n. 7 Ycun na te ni cahn Jess: Ma sthn r a. Chi je ni sha a yh cu je ni sthva a ruh nde quv je qundji ri. 8 Chi nn cycu yuu ndah jn r, te ruh chi tu condee r jin r. Ach y.

SAN JUAN12 , te ni quendacoo i cuajnahan i ya. Te ccana jee i: Yhyo cjhnu Ya Dios. Yhyo vha Ya cu Ya je vji jn jniu m Jtoho y Ya Dios. Yhyo vha Ya cu Rey nacin y Israel. Ach i. 14 Te ni nihn Jess n burro, te ni jecos y t , njnhun chn tutu i: 15 ayuu uu Jerusaln je nan uu Sion, ma yhu r jijnhan r. Yh condhe r je vji Rey r, te ys y n burro. Ach tutu. 16 Te quv n te te cscuha jn y, tu n cjechun ni de je scuan squcu tca j yos n ttu i. Te nde n ni ndujhnu Jess je cunuhun y andv , te s te ni canuchun ni de tca jnhun ys s qu y, jin j n casha de scuan jn y. 17 Te ayuu n cahin jn y n ni cana ya xin Lzaro nu n yndji de, te ni nastcu y de, ni canacani i jnhun ndese ni sha ya. 18 Je ycuan n quendacoo ayuu cueh un, n jejnahan i ya, chi ni cajini jnhun i je ni sha ya jniu jhnu un j ni sten y poder y. 19 Ycun na te ni cacahn ma te fariseo: Vijna te je ni cajito y j ma cu cut g cas y. Chi jto y j ndvii cut ayuu cuangoo i jn de. Ach de jjnhan de.

cueh ayuu hebreo ni cajini jnhun i je nne ya uu Betania. Te ni jincoo i, te nasu m n je cun i coto i nu Jess, chi suni je cun i coto i nu Lzaro, te je n nastcu y. 10 Ycun na te sut ccujhnu ni casqujnhan de jnhun je suni cahni de Lzaro. 11 Chi je squ Lzaro te ni cujiyo cueh jnhan uu de hebreo nu de, te ccandje i Jess.

9Te

Je n casqujnhan de jnhun je cahni de Lzaro

nga quv n, te ayuu cueh je n quecoo vico pascua un, n cajini jnhun i je vji Jess uu Jerusaln. 13 Te ni cajehnde i ndaha

12Te

(Mt. 21.111; Mr. 11.111; Lc. 19.2840)

Je ni qu v Jess Jerusaln

sava ayuu nacin Grecia, suni ni quijicoo i uu Jerusaln vico pascua un j chihn i Ya

20Te

ayuu nacin Grecia nnduc i Jess

SAN JUAN12 Dios. 21 Te ni quecoo i nu Felipe, te uu Betsaida nda Galilea. Te ni cacahn i jn de: Tt, ccuni n cahn na jn Jess, ach i. 22 Te ni jehn Felipe, ni casthn de nu Andrs. Te ndnd de cuacasthn de nu Jess. 23 Te ni cahn Jess jin de: Je ni quee quv je ndujhnu Ya n nduu te. 24 Te jenda cahn r jin r, n nun trigo nu t nngava nu hun te quindji, nu scuan te quendo m nni. Te nu quindji, te nacay cueh ndas . Te suni scuan cnu cuu r quindji ri, nvha coo cueh ayuu je ndu i she Ya Dios. 25 Te nani ayuu nu tu jhe i jnhun ndoho i je squ ruh, te jnahn ndet i. Te ayuu je jhe i jnhun ndoho i je squ ruh ini ay v yha, cotecu i n cni andv . 26 Nu nd yuu cun i cuajnu i nu r, na cndiqun i ruh. Te nu cndee r, suni ycun condee ayuu jejnu nu r. Te ayuu jejnu nu r, chi sha Tt r je cujhnu i.

204 ni cajini ayuu chin ycun, te ni cacahn i je taja chn. Te sava ga i ni cacahn: n ndajh Ya Dios ni cahn jin y. 30 Te ni cahn Jess jin i: Tu n chn jnhun yha j squ ruh, chi sa suhva nvha cuni r squ jnhun je ni chn y jin r. 31 Vijna cu je snda Ya Dios squ cuchi ayuu ay v yha. Vijna cu je scnu ya jexen je ndcu jniu ini ay v yha. 32 Te ruh, nu na jnu condita caa ri cuu r ini ay v , te sha ri je jn tca yuu qu vcoo i ndaha ri, ach y. 33 Scuan ni cahn y je sten y ndese modo cuu y. 34 Te ni cacahn ayuu jin y: Ni cajini sho n j cahn tutu ley Ya Dios cnevha y, je Cristo cotecu y n cni. Te naun chn ni j Ya n nduu te, cnu condita caa ya cuu y? Nd n cu m Y n nduu te nu scuan? Ach i. 35 Ycun na te ni cahn Jess: M jecu na quv condee r jin r je cu ri luz cundijin ini anu r. Nu scuan te vijna je iy g luz r jin r, te caca r jn, chi sanaa ni r te cuahn r, te njnhun quendo r n n. Chi ayuu cjica njnhun nu n, tu cjini i nd nu cungoo i. 36 Nu scuan te nn nd g r jin r, te candje r rh je cu ri luz, nvha nduu r yuu cjica jn luz, ach y. Scuan ni cahn Jess tca jnhun yha, te cuahnni ya, te tu ni stn y ma y nu i.

29Te

vijna te ccuhy ndas ni r sha jnndho quiji squ r. Te ndese cahn r? A chn r jin Tt r: Jnama n sa n jnndho je quji squ n, achi r? Ma cu, chi je squ ycuan cu je vji ri. 28 Tt, stn ni j cujhnu ndas n jin poder ni, ch y. Ycun na te ichi ndv n cahn n jnhun: Je ni sten r je cujhnu ri, te sha tucu ri nga jnu, ch y.

27Te

Je ni chn Jess je cuu y

vs cueh jniu jhnu ni sha Jess je sten y poder y

37Te

Je tu n ccandje ayuu hebreo je cu ya Cristo

205 nu i, te tu n ccandje i ya. 38 Chi squcu nahn jnhun ni cahn Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn: Tt Ya Dios, tu n ccandje ayuu jnhun ni canacani n, te tu n ccandje i jniu jhnu je ni stn ni poder ni n i. Ach Isaas. 39 Je ycuan tu n cu candje i, chi ni cahn tucu Isaas: 40 Ni sha ya je njnhun chyo cu nu i, jn j ccunhni ni i, nvha coo njnhun je tu cjito i, te ni ma jchun ni i, ni ma nsma ini i qu vcoo i nu r, je nasvha ri anu i nu cuchi i. Ach Cristo, ach tutu. 41 Jnhun yha n cahn Isaas, chi je ni jito de ndese yhyo cjhnu Jess, te ni cahn de ndese coo quv je quji ya. 42 Te vs scuan te cueh ayuu hebreo chi ni cacandje i ya, te suni nde jin sava te cndacu jniu. Te tu n ccachi de je ccandje de ya, chi squ je cyh de tca te fariseo. Chi nu scuan te quenehen n de ini vehe i sinagoga je ma cuha ga jnhun qu vcoo de. 43 Chi ccus g ni de je cujhnu de sha ayuu, vs je cujhnu de sha Ya Dios.

SAN JUAN12,13 Ya n taj rh. 45 Te ayuu cjito nu r, suni cjito i nu Ya n taj rh. 46 M r je cu ri luz cndijin ini anu ayuu, ni quiji ri ini ay v nvha tca yuu ccandje ruh, ma cca i njnhun nu n. 47 Te nu n ayuu jni sho i jnhun chn r, te nu tu jth i, te nasu rh snda squ i. Chi t vji ri je ndnehen ri cuchi squ ayuu ay v , chi sa suhva je jnma ri i. 48 Te ayuu je casquhich i ruh te tu cjeth i jnhun chn r, y n je snda squ i. Suu tca jnhun je ni chn r, jnhun un cu je ndenehen cuchi squ i quv jnu ay v . 49 Chi tu chn r je cu ni ma r, chi Tt r, Ya n taj rh, m y ni ndacu jniu nu r ndese cahn r jin ndese stn r. 50 Te jn r je jniu ndcu Tt r sha je ctecu ayuu n cni. Nu scuan te jnhun chn r, chi mni jnhun je n cachi Tat r cu, ch y.

13

ni cahn jee Jess: ayuu ccandje ruh, nasu mhnni ruh ccandje i, chi suni ccandje i nde ma Tt r,

44Te

Jnhun chn Jess cu je snda squ yuu

Te jehni nga quv te quej vico pascua. Te je jn Jess je n quee quv je qunda ya ay v yha qunuhun y nu Tat y. Te nn cndh ni y ayuu ma y je cyc ini ay v . Te vijna je jnu je ne ya ay v , te sha ya n jniu je sten caj y je cundh ni y i. 2 Te jexen je ni squ v ini anu Judas Iscariote she Simn, je vijna nastu de ya. 3 Te jn Jess je vji ya nu Ya Dios, te nuhn y nu Ya Dios, jin j ni sha Tt y je cujhnu ya

Je n nacate ya jeh te cscuha

SAN JUAN13 squ ndhni. 4 Te cxni ya jin te cscuha jn y, te ni ndocu y. Te ni sta ya sahma ndi ya, te ni jihni y n toalla chji ya. 5 Te ni chuhun ya ndute ini n tijehn. Te ni quej y ncate ya jeh te cscuha. Te nsch y jin toalla je nuhn chji ya. 6 Te ni jin y nu Simn Pedro. Te ni cahn Pedro jin y: Sa m n nacate jeh n nan? 7 Te ni cahn Jess: Tu jchun ni r je sha ri vijna, te ccu g te jechun ni r. 8 Te ni cahn Pedro jin y: Ma ncate cut ni jh n. Te ni cahn Jess: Nu t nacate ri jeh r, te ma cu cund r jin r. 9 Te ni cahn Simn Pedro: Nu scuan cu te nasu m jhni n, chi suni nacate n ndaha n jn xn n, ch de. 10 Te ni cahn Jess jin de: Te je sa n jichi, tu jni hn ndundoo n chnu de, chi m jhni de, chi je y ndoo n chnu de. Te m r chi je ni candundoo r. Te t ndh r chyo ndoo. 11 Chi je jn y nd n de cu je nastu de ya, te je ycuan n cahn y: T ndh r chyo ndoo. 12 Te nu ni jnu ni nacate ya jeh de jjnhan de, te ni naquihin ya sahma ndi ya, te ni nuco tucu ya nu mesa. Te ni cahn y: A cjechun ni r na v cun cahn je ni sha ri jin r? 13 Ccahn r je Maestro jin Jtoho r cu ri, te nda ccahn r, chi suu ndije cu ri. 14 Nu scuan te vs Maestro r jin Jtoho r cu ri, te ni nacate ri jeh r jijnhan

206 r, te suni scuan cnu j nacate m r jeh jnhan r. 15 Chi jniu yha ni sha ri je sten r nu r je suni scuan sa cuajnu r n jnhan r, njnhun sa m r ni jejnu ri nu r. 16 Jenda cahn r jin r je n mozo tu cjhnu de nu patrn de, te te jca jniu th nu de, te cjhnu de nu te ni taj de. Te m r ccuu mozo r, te na cujnu r n jnhan r njnhun ni sten r nu r. 17 Te nu ni cajechun ni r jnhun yha, te yhyo ndet r te nu squcu r. 18 Te nasu j cahn r je ndh r ndt, chi je jn r tca rh j n nacji ri. Te cnu squcu jnhun yha je chn tutu i: Te yji sta jin r, ni ndi cu de squ r, ach tutu. 19 Te vijna te je csthun r tca j yha n r nde n tu coo, nvha nu na co, te candje r j ma r cu Ya n taj Ya Dios. 20 Jenda cahn r jin r je nani ayuu je cuath i tca j taj r, te ruh jeth i. Te ayuu jeth rh, suni jth i Ya n taj rh vji ri, ach y.

Je n cachi y je nastu Judas y

n ni cahn Jess tca jnhun yha, te ni cucuhy ndas ni y. Te ni cahn caj y: Jenda cahn r jin r jijnhan r j n m r nastu ruh, ach y. 22 Ycun na te te cscuha jn y, ni candacoto de nu jnhan de, cjeni ni de nd n de cu je ni chn y. 23 Te n m te scuha je man g y jin, nne de xiin ya mesa je ccuxni de jn y. 24 Te ni sha Simn Pedro sea nu de je

(Mt. 26.2025; Mr. 14.1721; Lc. 22.2123)

21Te

207 na cjnhn de ya nd n de cu je ni chn y. 25 Ycun na te te un n scy de m de nu Jess, te ni cajnhn de ya: Nd n de cu? ch de jn y. 26 Te ni cahn Jess: Na chndaji ri sta te cuha ri nu n de, te suu te un cu, ch y. Te ni chundaji ya sta, te ni jhe ya nu Judas Iscariote she Simn. 27 Te je n quihin de sta n, te ni qu vni Satans ini anu de. Ycun na te ni cahn Jess jin de: Jniu je sha r, na sha yach r. 28 Te ni n te cyeji sta jin y, tu n cjechun ni de naun ni cahn y scuan jn de. 29 Chi sava de cjeni ni de je ni chn Jess jin Judas je cuan de je jni hn y vico n, ch j cuha de jecu xhun n ayuu ndah. Chi m de ndso yjn xhn. 30 Te je n yeji de sta n, te ni quendani de cuahn de. Te je ni cuaa.

SAN JUAN13,14 jincoo r n quihn r. 34 Te vijna te ndcu ri n jniu j n r, je na cndh ni r jnhan r. Njnhun cndh ni r roh, suni scuan na cndh ni r jnhan r. 35 Te nu cndh ni r jnhan r, scuan te cuni tca yuu je ccuu r te cscuha jn r, ach y.

Je n cachi y je yhu Pedro cahn de je jin de ya

na te je cuahn Judas te ni cahn Jess: Vijna te ruh, Ya n nduu te, stn r ndese cjhnu ri, te suni jn rh te cuni ayuu ndese cjhnu Ya Dios. 32 Te nu jn rh cuni ayuu ndese cjhnu Ya Dios, nu scuan te suni stn Ya Dios ndese cjhnu ruh je cu ri She ya. Te yachni stn y. 33 Sh, tu nahn condee r jin r jijnhan r. Te nanduc r ruh, te njnhun ni cahn r jin tca jnhan y hebreo, suni scuan chn r jin r vijna, je ma cu

31Ycun

Je n ndacu ya jniu j

ni cahn Simn Pedro jin y: Nd nu quihn ni nu scuan? Te ni cahn Jess: Nu quihn r chi ma cu condiqun r ruh vijna, te ccu g te jin r. 37 Te ni cahn Pedro: Najeh ma cu condiqun na nhn vijna? Tu yh n cuu na j squ ni. 38 Te ni cahn Jess: A jni ni r je tu yh r cuu r je squ r? Jenda cahn r jin r je nde n tu cana lhli, te un jnu yhu r te cahn r je tu jn r ruh. Ach y.

(Mt. 26.3135; Mr. 14.2731; Lc. 22.3134)

36Te

14

Jess cu ichi je jin y nu Tat y

Te ni cahn g y: Ma cucuhy ni r squ tca jnndho. Na cndje r j sha Ya Dios jeh r, te suni na cndje r j sha ri jeh r. 2 Chi nu nde Tt r, y cuh vehe condee r jijnhan r. Te nu je tu scuan y, te je ni casthun r nu r nu. Nu scuan te quihn r quisthva ri nu cycu r. 3 Te je quihn r sthva ri nu cycu

SAN JUAN14 r, te ndiji ri quinaquihin ri roh quhn y, nvha suni coycu r nu cndee ma r. 4 Te je cjini r nd nu quihn r, te cjini r ndese jin r ycun. Ach y. 5 Te ni cahn Toms jin y: Tu cjini na nd nu quihn ni, te ndese cuni n ichi jn ycuan nu scuan? 6 Te ni cahn Jess jin de: M r cu ichi jin r andv , te m r cu jnhun nda jin jnhun cotecu r n cni. Te ni n ma jin nu Tat r te nu t ruh. 7 Te nu je ni cajini r ruh, te suni je ni cajini r Tat r nu scuan. Te nd vijna je cjini r y, chi je ni cajito r n r, ach y. 8 Te ni cahn Felipe jin y: Stn ni Tt ni n n, te na cvha ni na jjnhan n, ch de. 9 Te ni cahn Jess: Felipe, je ni cuu cueh quv jca ri jin r jijnhan r, te n tu cuni r nd n cu ri nan? Te je jto ruh, suu Tt r jto de. Nu scuan te najeh cahn r je sten r Tat r nu r? 10 A tu cndje r j nni cu ri jin Tt r, te Tt r nni cu ya jin r? Tca jnhun chn r jin r, nasu jnhun m r cu. Chi Tt r je nni cu ya jin r, m y sha tc jniu je sha ri. 11 Candje r jjnhan r j nni cu ri jin m Tt r, te Tt r nni cu ya jin r. Te nu tu cjechun ni r, te candje r rh squ tc jniu sha ri. 12 Jenda cahn r jin r, nu nd yuu candje ruh, jniu jhnu je sha ri yh, suni sha i. Te jhnu ga jniu sha i vs yh, chi quinuhun r nu nde Tat r.

208
13Te

tc nani v cacn r nu Tat r squ je ccandje r j cu ri She ya, te sha ri je cacn r, te scuan stn r je yhyo cjhnu Tt r. 14 Chi tc nani v cacn r squ je ccandje r rh, te sha nahn r.

nu man r jin r jijnhan r, te na squcu r jniu ndcu ri nu r. 16 Te cacn tah r nu Tat r, te taj y nga Ya chind hn rh, te sha ya je co s ni r jijnhan r. Te Ya un cu m Espritu je sten jnhun nda, te condee y jin r n cni. 17 Te ayuu ay v m cu cuath i ya, chi tu cu coto i nu y, ni tu cu cuni i ndese Ya cu ya. Te m r chi je cjini r ndese Ya cu ya, chi nd y jin r, te condee y ini anu r n cni. 18 Ma sto uun ri roh, chi ndiji ri nu r. 19 Jecu na quv te ma cto ga ayuu ay v n r. Te m r jijnhan r chi coto r n r, chi cotecu r n cni, te je ycuan suni cotecu ma r. 20 Te quv n te cuni r je nni cu ri jin Tt r, te m r nni cu r jn r je nde r ini anu r jijnhan r. 21 Te nani ayuu nu hun ni i jniu n ndacu ri, te squcu i, ayuu un cu je man ndije jn r. Te ayuu je man jin r, suni coo man Tat r jin i. Te suni ruh coo man r jin i, te stn r nu i je ndu r jin i. Ach y. 22 Te ni cahn Judas jin y (te nasu te cu Iscariote): Najeh cu je sten ni m n nu n, te nu yuu ay v chi tu?

15Te

Je ni jjnhun ya je taj y Espritu Santo

209 ni cahn Jess: ayuu je man jin r, chi csqucu i je cahn r. Te coo man Tat r jin i. Te Tt r jin m r quijicoo ri cund r jin i. 24 Te ayuu je t man jin r, tu csqucu i je cahn r. Te jnhun cjini sho r chn r, nasu jnhun m r cu, chi jnhun m Tt r je n taj rh cu. 25 Tca jnhun yha chn r jin r nn ne ga r jin r. 26 Te Tt r chi taj y Espritu Santo, quiji nucu nu r. Te m y chind hn y roh, te sha ya je co s ni r. Te stn y tca jnhun nu r, te nacachi tucu ya tca j ni chn r jin r. 27 Te je quihn r, te sha ri je co ndey coo s ni r. Njnhun y ndey s ni ma r, suni scuan coo ndey s ni r sha ri. Te je sha ri je co ndey s ni r, tu qujnhan jn jnhun ndey ccahn ayuu ay v . Ma cucuhy ni r squ tca jnndho, te ni ma yhu r. 28 Je ni cajini sho r j ni chn r je quihn r, te ndiji ri cund r jin r. Te nu chyo man vha r jin r, te cus ni r je ni chn r je nuhn r nu Tat r. Chi cjhnu ga Tat r vijna vs ruh. 29 Je ni casthun r nu r tca jnhun yha nde n tu coo, nvha nu je ni cuu, te candje r rh jijnhan r. 30 Ma cahn r cueh g jnhun jn r, chi je vji jexen je ndcu jniu ini ay v yha. Te t na v cu sha squ r nu. 31 Te na co njnhun ni ndacu Tt r jniu nu r, nvha cuni ayuu ay v j man r jin Tt r, te

SAN JUAN14,15 sha ri jniu n ndacu ya. Ndocu jijnhan r na qungoo y. Ach y.

23Te

15

M r cu njnhun yoyc uva vha nda, te Tt r cu njnhun te ndto yoyc uva un. 2 Te m r chi ccuu r njnhun ndaha, te nu tu jhe r ndh te quende y roh. Te nu ccuu r njnhun ndaha je jhe ndeh, te nasndoo ya nacahnde y roh njnhun je cu r ndaha n, nvha cuha r cuh g ndeh. 3 Te m r chi je ni candundoo nu r jin jnhun ni sten r nu r, njnhun ndndoo ndaha uva. 4 Na cnd r jin r, te suni m r cund r jin r. n ndaha uva ma cu cuha ndeh je ma, te nu tu y jn jic yho. Te suni scuan m r, ma cu sha r jniu vha te nu tu cnd r jin r. 5 M r cu yoyc un, te m r ccuu ndaha ri. ayuu je ndu jn r, te ruh nd r jin i, m i cu njnhun ndaha je jhe cueh ndeh. Chi nu t cund r jin r, te t cut na jniu vha cuu sha r. 6 ayuu je tu cnd jn r, quende y i njnhun n ndaha uva, te ich. Te ndoho i njnhun ndaha uva un j ndutt te cay nu uhn. 7 Nu nd r jin r, te cuhun ni r jnhun chn r, ycun na te cacn r nani v ccuni r, te sha ri je ccahn r. 8 Te nu csha r cuh jniu vha, scuan cstn r je cu ndije r yuu cascuha jn r, te scuan ncuni ayuu je yhyo cjhnu Tt r. 9 Njnhun

Jess cu njnhun yoyc uva

SAN JUAN15,16 man Tat r jin r, suni scuan man r jin r jijnhan r. Nu scuan te ma sia r jnhun man r jin r. 10 Nu squcu r jniu n ndacu ri nu r, te nn coo man r jin r, njnhun m r squcu ri jniu n ndacu Tt r nu r, te nn y mn y jin r. 11 Scuan ni cahn r jin r nvha coo s ni r njnhun y s ni r, chi nde cus tey ni r. 12 Te yha cu jniu ndcu ri nu r jijnhan r: je na cndh ni r jnhan r njnhun cndh ni r roh. 13 Nu n te cuu de jeh amigo de, te tu na v cman g sha de je cundh ni de amigo de. 14 Te m r ccuu amigo r nu squcu r jniu ndcu ri nu r. 15 Ma cahn g r mozo jin r, chi n mozo tu csthn patrn nu i ndese jni ni de sha de. Chi sa suhva amigo cahn r jin r, chi je ni casthun r nu r tca jnhun ni cahn Tat r jin r. 16 M r ni nacji rh j jnma ri roh, te nasu m r ni cnacani ni xhna g je cndiqun r ruh. Te ni jeni ri roh j caca nda r te scndje r cuh ayuu je cuu i she ri n cni. Te scuan te ndh je cacn r nu Tat r squ je ccandje r rh, sha ya je jicn r. 17 Te yha cu jniu ndcu ri nu r: je na cndh ni r jnhan r.

210 ay v jn r nu, njnhun man i jn jnhan i. Te ni nacji ri roh j tu coo r jn modo ayuu ay v . Te je ycuan cqut ni i nu r, chi tu ccuu r cuenta ay v . 20 Nuchun ni r jnhun ni cahn r jin r: Nu tu y y hn yuu nu patrn, te nag ni cuu nu mozo de. Nu ni cajito xen i ruh, te suni scuan coto xen i rh j ccuu r mozo r. Te nu je ni cjeth i jnhun ni sten r, te suni cuath i jnhun cstn r. 21 Te tc jniu yha sha i jn r je squ ruh, chi tu cjini i Ya n taj rh vji ri. 22 Nu je tu n quji ri nacani ri jnhun nu i, te ma co cuchi i n. Te vijna chi ma cu ga cahn i je tu jn i je iy cuchi i. 23 ayuu je cqut ni nu r, suni nu Tat r cqut ni i. 24 Nu je tu n sha ri jniu jhnu nu i je n n te tu n sha de scuan, te ma co cuchi i n. Te vijna je ni cajito i jniu n, te vs scuan te cqut ni i nu r jin n Tat r. 25 Te scuan csha i nvha squcu jnhun ys n ttu ley Ya Dios je cnevha i: Ni caqut ni i nu r, vs t na cuchi ri, ach. 26 Te taj r ma Ya chind hn rh te sha ya je co s ni r. Te Ya un cu m Espritu je sten jnhun nda, te quiji ya nde nu Tat r, te nacani cj y jnhun ri. 27 Te suni m r nacani r jnhun ri, chi je chin ro jn r nde n ni quej r ncani ri jnhun. Tca jnhun yha n cahn r jin r nvha ma nyhu r je quji jnndho.

nu cqut ni ayuu ay v n r jijnhan r, te je cjini r je xhna g nu ma r ni caqut ni i. 19 Te nu je iy g r jin modo ayuu ay v , te coo man ayuu

18Te

Je cqut ni ayuu ay v n Jess jin n yuu ccandje

16

211 quenehen i rh j ma cuha ga i jnhun cone r tca vehe i sinagoga. Te quee quv je cahni i rh, te cani ni i je n jniu vha ni sha i nu Ya Dios. 3 Te scuan sha i jn r, chi tu cjini cut i m Tt r ni m r. 4 Te ni cahn r jnhun yha jn r nvha nu je ni quee quv je scuan coo, te nuchun ni r je j ni cahn r jin r.

SAN JUAN16 m y sten tca jnhun nda un n r. Chi ma cahn y je ma y, chi cahn y tca j jni sho ya cahn Ya Dios. Te stn y squ tc jniu je coo. 14 Te stn y je cujhnu ri, chi nacasthun y nu r tca jnhun je j ni cahn r, te sha ya je jchun ni r. 15 Ndh ndese cjhnu Tt r, suni scuan cjhnu m r. Je ycuan n cahn r je Espritu Santo nacasthun y nu r tca jnhun je j ni cahn r, te sha ya je jchun ni r jijnhan r.

2Chi

Te tu n chn r jnhun yha jn r nde xhna hn, chi ne m r jin r jijnhan r. 5 Te vijna chi nuhn r condee r jin Ya n taj rh vji ri. Te ni n r tu cjnhun r nd nu quihn r. 6 Chi m j ccucuhy ndas ni r je ni chn r scuan jn r. 7 Jenda cahn r jin r: Je vha m r jijnhan r cu je quihn r. Chi nu t quihn r, te ma quji Ya chind hn rh te sha ya je co s ni r. Te nu cuahn r, te taj r y quiji ya nu r. 8 Te je que y, te stn y nu yuu ay v j iy cuchi i, jn ndese qu vcoo i ichi nda, jin j snda Ya Dios squ cuchi i. 9 Stn y je iy cuchi i, chi tu ccandje i ruh. 10 Te stn y squ ichi nda, chi m r nuhn r nu Tat r, te ma cto ga r nu r. 11 Te stn y squ je snda Ya Dios cuchi ayuu, chi je ni cunda je jnahn ndet ma jxen je cujhnu ini ay v yha. 12 Te y cuh g jnhun cn r cahn r jin r, te ma cu jechun ni r vijna. 13 Te je que ma Espritu je sten jnhun nda, te

Jniu sha Espritu Santo

Vs ccucuhy ni r, te ndus ni r

na te ma cto ga r nu r. Te jecu tucu quv te coto tucu r n r, chi quinuhun r nu nde Tt r. Ach y. 17 Ycun na te sava te cscuha jn y, ni cacajnhun jnhan de: Na jnhun cu je yha je cahn y jin y? Chi ch y je jecu na te ma cto ga y nu y, te jecu tucu quv te coto tucu y n y, chi squ je qunuhun y nu nde Tt y. 18 Na jnhun cu je yha je cahn y, jecu na? Tu cjechun ni y na v cu je cahn y. Ach de. 19 Te ni jini Jess je ccuni de cajnhn de ya. Te ni cahn y jin de: A ccajnhun jnhan r na v cu je ni chn r jin r je jecu na te ma cto ga r nu r, te jecu tucu quv te coto tucu r n r? 20 Jenda cahn r jin r je ndahy r jijnhan r te cucuhy ni r, te ayuu ay v chi sa cus ni i. Te vs cucuhy ni r, te sa ndus ni r je cto tucu r n r.

16Jecu

SAN JUAN16,17 ahan nu cuacuyajni sccu a, te jhnde chji a, chi je ni quee hora je sccu a. Te nu je ni sccu a schi ll, te tu nahn a je n ndoho a, chi cs ni a je n cacu she a. 22 Te suni scuan cu je cndoho r vijna, chi ccucuhy ni r jin r. Te jecuni quv te coto jnhan tucu y, te cus ndas ni r. Te ni n ma cu cas je cs ni r. 23 Te quv n chi t na v cacn g r nu r. Chi jenda cahn r jin r je nu ma Tt r cacn r, te sha ya ndh je cjicn r, squ je ccandje r rh. 24 Nde vijna te n tu cacn r nu Tat r je jin s hv r. Te vijna te na quj r cacn r jin s hv r, te nihn r, nvha cus ndas ni r.

212 hn j cjnhn ni n n nhn. Je ycuan ccandje n j vji n nd nu Ya Dios. Ach de. 31 Te ni cahn Jess jin de: A nd vijna te ccandje r nan? 32 Te quiji quv , te je ni quee, je cuit nu r qunungoo r n vehe n vehe r, te sto mhn r ruh. Te nasu j qundo mhn r, chi Tt r ne ya jin r. 33 Tca jnhun yha n cahn r jin r nvha coo ndey coo s ni r squ je ccandje r rh. Ini ay v chi cnu coto r jnndho. Te vs scuan te na co s ni r, chi je ni quende r poder tca jne chyo ini ay v . Ach y.

21n

jnhun yha n cahn yat r jin r. Te quee quv je ma cahn yat g r jin r, chi sa suhva casthun cj r nu r squ Tat r. 26 Te quv n chi cacn r nu Tat r squ je ccandje r rh. Te tu chn r jin r je cacn tah r jeh r nu Tat r. 27 Chi m Tt r je cndh ni y roh squ je chyo man r jin r, te ni cacandje r j nd nu ma y vji ri. 28 Ni quenda ri nde nu Tat r, te ni quee r ini ay v . Te vijna te quenda ri ini ay v , te nuhn tucu ri nu Tat r. Ach y. 29 Te ni cacahn te cscuha jn y: Vijna te chn caj n, te tu cahn yat n. 30 Vijna te cjini na j jin ni ndvii cut, te tu jni

25Tca

Je ni quende y poder ndh jene chyo ini ay v

17

Te n ni cahn Jess tca jnhun yha, te ni ndacoto ya ichi ndv , te ni cahn y: Tt, je ni quee quv je ndho n. Vijna te stn ni j cujhnu m n je cu n She n, nvha suni m n sten na j cujhnu m n. 2 Chi ni sha n j ndso jnu n s qu tca yuu, nvha tca yuu je ni jhe n n n, cotecu i n cni sha n. 3 Te suhva cu jnhun cotecu i n cni: suu je na cni i nhn j mahnni n cu Ya nda, jin j cni i s je cu n Jesucristo, Ya n taj n. 4 Je ni sten na n yuu ay v j cujhnu n, te je snu n jniu n ndacu n n n. 5 Te vijna, Tt, sha n j ndujhnu tucu n nd nu nne n, njnhun cjhnu n jn n nde n tu jeco ay v . 6 ayuu je n nacji n ini ay v , ni jhe n i nu n, te ni sten na

Je ni jcn tah Jess jeh ayuu ccandje

213 n i ndese Ya cu n. Cuenta ma n cu i, te ni jhe n i nu n. Te ni cajeth i jnhun n, te ni casqucu i. 7 Te vijna te cjini i je nd nu ma n vji tca j iy jn n. 8 Chi tca jnhun ni cahn ni jn n, n casthun n n i, te ni cajeth i. Te ni cajini i je n quenda ndije n nd nu ma n, te ni cacandje i je ma n ni taj sa. 9 Te jcn tah na jh ma i jjnhan i. Tu jcn tah na jh yuu ay v j tu ccandje, chi sa jeh ma yuu ni jhe ni n n, chi cuenta ma n ccuu i. 10 Te tc i je y h i ndaha m n, suni cuenta ma n cu. Te tc i je cu i cuenta ma n, suni cuenta ma n cu i. Te cstn i ndese cjhnu n. 11 Te tu condee n ini ay v . Te m i chi quendo i ini ay v , te m n chi naje n condee na jn n. Ya i Ya ndoo cu n, Tt. Te jn poder n condito n tca yuu ni jhe ni n n, nvha nu na co ni i jjnhan i, njnhun cu m y. 12 Te je n condee na jn i ini ay v , te jn poder ni n condito n i. Tca yuu ni jhe ni n n, ni condito ycn n i. Te tu n jhe na jnhun naa i jjnhan i, chi m nni te je je cu de te jnahn ndet, nvha squcu jnhun ys n ttu i. 13 Te vijna te naje na n n, te chn na tca jnhun yha jn i nn j ne ga n ini ay v , nvha na co s ndas ni i njnhun cs ni ma n. 14 Ni casthun n jnhun n n i. Te ni caqut ni ayuu ay v n i, chi tu ccuu i cuenta ay v , njnhun m n

SAN JUAN17 tu cu n cuenta ay v . 15 Te tu jcn tah na j qunehen n i ini ay v , chi sa suhva je cndito n i nu jexen. 16 Nasu cuenta ay v ccuu i, njnhun m n j nsu cuenta ay v cu n. 17 Jn jnhun nda n te sha n j coo ndoo coo i i nu n. Tca jnhun chn ma n cu jnhun nda. 18 Te njnhun ni taj n sa n quiji n ini ay v , suni scuan taj n i nacani i jnhun n n yuu ay v . 19 Te jeh ma i cu je jhe n m n cuu n, nvha suni m i coo ndoo coo i i nu ni j jin jnhun nda. 20 Te nasu m nni jeh yuu yha jcn tah na, chi suni jeh tca g yuu je candje i sa nu na cni sho i jnhun je ncani m i jjnhan i. 21 Te jcn tah na j nu na co ni i jjnhan i. Njnhun nni cu n jn n, Tt, te nni cu n jn m n, suni scuan na co nu i jn y. Te cn na j nu na co ni i, nvha na cndje ayuu ay v j ma n ni taj n s. 22 Ni sajhnu n i njnhun ni sajhnu n sa, nvha nu na co ni i, njnhun nuni cu y. 23 Te nd n jin i, te nd n jin n, te scuan te nu cut coo ni i jjnhan i. Ycun na te cuni ayuu ay v j ma n n taj n sa, jn j man ndas n jin i njnhun man ni jn n. 24 Tt, m n ni jhe n i nu n. Te cn na j cyc i jn n nu cndee n, nvha coto i ndese luu cjhnu n ni sha n. Chi y mn ndas n jin n nde n tu jeco ay v te nde vijna. 25 Ya nda cu n, Tt, te ayuu ay v tu jn i

SAN JUAN17,18 nhn, te m n chi jn na nhn. Te ayuu yha chi cjini i je ma n ni taj sa. 26 Ni sten na n i jjnhan i ndese Ya cu n. Te stn g na scuan nu i, nvha na co man ndas i jn jnhan i, njnhun y mn ndas n jin n, te nvha condee n ini anu i. Ach y.

214 Te ni cacahn de: Jess te uu Nazaret. 8 Te ni cahn Jess: Je ni cachi r je ma r cu. Te nu ruh cnanduc r, te mni ri jn r, te te yha na qungoo de. Ach y. 9 Scuan ni cuu nvha na squcu jnhun je ni chn y jin Tt y: Tu n jhe na jnhun naa ni n te je ni jhe ni n na, ch y. 10 Te Simn Pedro ndso de n espada. Te ni tava de, te ni jehnde de sho lado vha n te nn Malco. Te te un cu de mozo ma st cujhnu. 11 Te ni cahn Jess jin Pedro: Nachuvha espada r ini cubierta. A tu cnu j ndho ri jnndho yha je ni snda Tat r je ndho ri? Ach y.

18

Te nu n cuu ni cahn Jess tca jnhun yha, te ni quenda ya jin te cscuha jn y, cuahn y nga lado yuu Cedrn. Te ycuan y n huerto nu n qu v ya jin te cscuha jn y. 2 Te Judas, te je nastu de ya, suni jn de lugar un, chi cueh jnu ni nataca Jess ycuan jn te cscuha jn y. 3 Te ni jin de ycuan jn n grupo soldado jin jecu polica cndito templo, je n cataj sut ccujhnu jn te grupo fariseo. Te cndiso de machete, te cjn de linterna jin yt. 4 Te Jess je jn y tca jnndho je vji squ y. Te ni quenda ya ichi n de, te ni cahn y: Nd n cnanduc r? 5 Te ni cacahn de jn y: Jess te uu Nazaret cnanduc r. Te ni cahn y: M r cu. Te Judas, te je nstu de ya, suni ne de jn te n. 6 Te je scuan ni cahn y, m r cu, te ni cajica yt de, te ni cacotni de. 7 Ycun na te ni cajnhn tucu ya de: Nd n cnanduc r?

(Mt. 26.4756; Mr. 14.4350; Lc. 22.4753)

Je n cajn de Jess

na te tc soldado un, jn capitn de, jn tca polica te hebreo un, ni cajn de Jess, te ni cajihni de ya. 13 Te xhna g vehe Ans cuangoo de jn y. Te tt chs Caifs cu Ans. Te Caifs cu m st cujhnu ga cuiy n. 14 Te suu de ni cachi nu jnhan de hebreo je cnu j c n te jeh nacin de.

12Ycun

(Mt. 26.5758; Mr. 14.5354; Lc. 22.54)

Je n indichi Jess nu sut cujhnu

Simn Pedro jin nga te scuha, cndiqun de Jess cuangoo de yat y. Te nga te scuha n chi jn jnhan de jn st cujhnu. Je ycuan n qu v de jn Jess ini patio vehe sut

(Mt. 26.6970; Mr. 14.6668; Lc. 22.5557)

15Te

Je n cachi Pedro je tu jn de ya

215 cujhnu n. 16 Te Pedro ni quendo de yat yehy . Te m te scuha j jin jnhan jn st cujhnu n, ni quenda de ni cahn de jn ahan ndto yhy , te ni squ v de Pedro ini patio. 17 Ycun na te ahan ndto yhy un n cajnhn a Pedro: A ns n te scuha jn te ndichi nu sut un cu r? Te ni cahn de: Nasu cu ri, ach de. 18 Te tca mozo jin polica un n cascy de uhn jin t cy, chi mjin sha. Te chin de cnasa de. Te suni ndichi Pedro, nsa de jn tca te n.

SAN JUAN18 Nu ni cahn r n jnhun n, cachi na jnhun n n cahn r. Te nu tu n chn r n jnhun n, te naun cni r rh? ach y. 24 Ycun na te Ans, sut cujhnu un, n taj de ya, nhn y cuahn y nu Caifs, te cu m st cujhnu ga.

Je n cachi tucu Pedro je tu jn de ya

sut cujhnu un n stich de Jess ndni cu te cscuha jn y, jin na jnhun cu je sten y. 20 Te ni cahn Jess: Nn n cahn r nu chit yuu, ni cajini sho ndh ayuu. Te nn n sten r jnhun ini tc vehe i sinagoga jin ini templo chnu nu ndutt ndvii jnhan y hebreo. Te t ni n jnhun n chn shi r. 21 Te naun cjnhun r ruh? Cajnhun yuu n cajini sho jnhun ni cahn r, te m i cachi ndese ni cahn r. Chi cjini i ndese ni cahn r. 22 Te je ni chn Jess scuan, te n polica ndto templo je ndichi de ycun, n canini de nu y. Te ni cahn de jn y: A scuan chn r jin st cujhnu nan? 23 Te ni cahn Jess:

(Mt. 26.5966; Mr. 14.5564; Lc. 22.6671)

19Te

Je ni stch sut cujhnu n Jess

nn j scuan cu, te ndichini Pedro, nsa de yuhn. Te ni cacahn jin de: A ns n te scuha jn te un cu r, ch nan? Te m de tu n cchi de: Nasu cu ri, ach de. 26 Ycun na te n mozo sut cujhnu, jnhan te je n jehnde Pedro sho, ni cahn jin de: A nsu m r cu je n jito ri jin de ini huerto? 27 Te Pedro tu n cchi tucu de. Te ni canani lhli.

(Mt. 26.7175; Mr. 14.6972; Lc. 22.5862)

25Te

na te ni quendacoo de jn Jess vehe Caifs, cuangoo de jn y nde palacio te nacin Roma je cu gobernador. Te je cuacundijin. Te ayuu hebreo tu n qu vcoo i ini palacio, nvha tu st v i ley i je cahn je ma qu v i ini vehe n ayuu je ns hebreo cu. Chi nu scuan te ma cu cuxni i vico pascua je co nga quv n. 29 Ycun na te ni quenda Pilato, te cu gobernador, ni cahn de jn i jjnhan i:

(Mt. 27.12, 1114; Mr. 15.15; Lc. 23.15)

28Ycun

Je n indichi Jess nu Pilato

SAN JUAN18,19 Na cuchi cjicn r squ te yha? 30 Te ni cacahn i: Nu je nsu te cn cu te yha, te ma jn n de je qundeca n de nu ni n, ch i. 31 Te ni cahn Pilato: Cungoo jjnhan r, te snda r squ de jn ley cnevha m r. Te ni cacahn ayuu hebreo un: M n je ccuu n yuu hebreo, t na permiso cnevha n j chni n ni n ayuu. 32 Scuan ni cacahn i nvha squcu jnhun je n cachi Jess je qu v ya ndaha te Roma te cahni de ya jic cruz. 33 Te ni nd v Pilato ini palacio, te ni cana de je na quji Jess. Te ni cajnhn de ya: A m r cu Rey ayuu hebreo nan? 34 Te ni cahn Jess jin de: A cjnhun r ruh je scuan jni ni ma r, ch j n cacasthun yuu hebreo nu r? 35 Te ni cahn Pilato: Ch te hebreo cu ri je cni r? ayuu nacin ma r jin st ccujhnu ni cachihi rh ndaha ri. Na v ni sha r nu scuan? Ach de. 36 Te ni cahn Jess: Nasu j ndcu ri jniu njnhun cndacu tca rey ay v yha. Chi nu je yuu ay v n casha je cu ri rey, ycun na te te cndiqun ruh, cuajnhan de nvha ma qu v ri ndaha jnhan ri hebreo nu. Te nasu n ay v yha cu je ndcu ri jniu vijna. Ach y. 37 Ycun na te ni cahn Pilato jin y:

216 Te n rey cu r j scuan? Te ni cahn Jess: Rey cu ri, njnhun chn r. Ni quiji ri ni cacu ri ini ay v yha nvha nacani ri jnhun nda. Te ndh ayuu cjeth jnhun nda, cjini nahn i jnhun chn r. Ach y. 38 Te ni cahn Pilato: Ndese cuni y nd n cu m jnhun nda?

19

Te je ni chn de jnhun yha, te ni quenda tucu de nu yuu hebreo. Te ni cahn de jn i: T cut na cuchi nhn r squ de. 39 Te y costumbre ma r jijnhan r j vico pascua te si r n te ne veca nu r. Te tu ccuni r je sia r Rey r nu r? Ach de. 40 Ycun na te ndvii i ni cacana jee tucu i: Ma sia ni te j, chi Barrabs sia ni, ch i. Te te cuhn cu Barrabs. Ycun na te ni cahn Pilato je na jn soldado Jess, te cani de ya jin cuarta . 2 Te ni casha de n corona iu, ni cachuhun de xin y. Te ni cachuhun de ya n sahma cueh ndh j cu sahma rey. 3 Te ni jecondichi de nu y, te ni cacahn cat de: Nac je vha rey cu Rey ayuu hebreo. Te ni cacani de nu y. 4 Ycun na te ni quenda Pilato nga jnu, te ni cahn de jn yuu: Yh condhe r tava r de, nvha na cni r je t na cuchi nhn r squ de.

(Mt. 27.1531; Mr. 15.620; Lc. 23.1325)

Je n cunda je c y

217 ni quenda Jess, hun ya corona iu jn sahma cueh ndh un. Te ni cahn Pilato jin i: Yh condhe r de jjnhan r. 6 Te nu n cajito sut ccujhnu jn tca polica nu y, te ni cacana jee de: Cata caa n de jic cruz, na c de. Te ni cahn Pilato: Nu scuan te najn m r de te cahni r de. Chi ruh, t na cuchi nhn r squ de. 7 Te ni cacahn ayuu hebreo un: Cnevha n n ley, te je squ ley un cnu j c de, chi sha de m de je She Ya Dios cu de. 8 Te je n jini sho Pilato jnhun yha, te vhy g ni yh de. 9 Te ni nd vcoo tucu de ini palacio, te ni cajnhn de Jess: Nd nu vji r? Te tu n chn cut Jess jin de. 10 Ycun na te ni cahn de jn y: Naun tu chn r je cahn r? A tu jn r je ndso jnu ri je chni r roh jc cruz, te suni ndso jnu ri je sia r roh quhn r? 11 Te ni cahn Jess: Nu tu n sha Ya Dios je ndso jnu r, te t na v cu sha r s qu r. Je ycuan te je n nacuha ruh ndaha r, cuchi xen g condee squ de vs ma r. Ach y. 12 Ycun na te nde hora un ndc ndy Pilato ndese si de ya. Te ayuu hebreo chi ccana jee i: Nu si ni te ji, te tu cu n amigo rey Roma je cujhnu ndcu jniu nu scuan. Chi tca te je sha de rey ma de, nu scuan te cu de enemigo squ rey un. Ach i.

SAN JUAN19 je n jini sho Pilato jnhun yha, te ni ndacu de jniu je na qunda Jess ini vehe quiji ya. Te ni cuco de silla nu cnda jniu, nu mni m y ni jecva, te lugar un nn Gabata nu yhu hebreo. 14 Te cuacuu cahux u, te jehni quv n quej vico pascua. Te ni cahn Pilato jin yuu hebreo: Yha ndichi ma rey r. 15 Te ni cacana jee i: Na c de. Cata caa n de jic cruz, ach i. Te ni cahn Pilato jin i: A j cata caa r rey r jic cruz nan? Te sut ccujhnu un n cacahn de: Tu na nga rey cnevha n jjnhan n, chi mni rey Roma je cujhnu ndcu jniu nu n. 16 Ycun na te Pilato ni nacuha de ya nu i je na c y jic cruz. Te ni cajn i ya cuangoo i jn y.

5Te

13Te

ni quenda Jess, ndso ya cruz y, cuangoo de jn y n lugar nu nan Yqu Xn, te nu yhu hebreo nan Glgota. 18 Te ycuan n cacata caa de ya jic cruz. Te suni ni cacata caa de u te nu u g cruz, n n de n lado y, te m Jess mh. 19 Te suni ni ndacu Pilato jniu je na cndee jnhun xin cruz y, je cahn: Te yha cu Jess uu Nazaret, Rey ayuu hebreo, ach. 20 Te cueh ayuu hebreo ni cacahu i jnhun yha, chi m yajni yu cu nu n cacata caa de ya. Te jnhun un

(Mt. 27.3244; Mr. 15.2132; Lc. 23.2643)

17Te

Je n cacata caa de ya jic cruz

SAN JUAN19 ys jn yuhu hebreo jin griego jin latn. 21 Te tca st ccujhnu nu yuu hebreo, ni cacahn de jn Pilato: Ma te n j cu de Rey ayuu hebreo, chi sa suhva tee n j ma de ni cahn je cu de Rey ayuu hebreo. 22 Te ni cahn Pilato: Ma nsama ri je j ni ndacu ri jniu ni jecondee. 23 Te soldado un, nu n cuu ni cacata caa de Jess jic cruz, te ni caquihin de sahma ya, te ni cajehnde de ni nduu cun parte, te n n parte ni cuu n n soldado un. Te suni ni caquihin de camisa y. Te camisa un tu n qucu, chi ni cunu n . 24 Te ni cacahn ma de: Ma chnde y, chi vha ga na sha y sorteo, te na cndhe y nd n y nhn, ach de. Te scuan ni squcu jnhun ys n ttu i nde jenahn j cahn Jess: Ni caquihin de sahma ri cuu m de. Te ni casha de sorteo squ camisa r. Ach. Scuan ni casha soldado un. 25 Te yajni cruz nu ndta caa Jess ne nn y, jin ch a Mara ash Cleofas, jin Mara uu Magdala. 26 Te ni jito Jess nu nan y jin n te scuha je man g y jin, suni ndichi de ycun. Te ni cahn y jin nn y: Nn, nde vijna te m de nucu de cuu de she n. 27 Ycun na te ni cahn y jin te scuha n: Nde vijna te cuu a njnhun nn r, ach y. Te nde hora un n cana de a cuacondee a vehe de condito de a.

218
Je ni jh Jess

na te ni jini Jess je j ni jnu tc jniu je cnu ndoho ya. Te nvha squcu jnhun chn tutu i, te ni cahn y: Jch r ndute, ch y. 29 Te ycuan in n tndoh hun chit vinagre iy. Te ni cachundaji de n cach nu vinagre un, te ni catee de xin n ndaha yjnu hisopo, te ni catee de yuhu ya je cho ya. 30 Te n ni jihi ya vinagre un, te ni cahn y: Je ni jnu, ch y. Te ni cyni xin y, te ni jihni ya.

(Mt. 27.4556; Mr. 15.3341; Lc. 23.4449)

28Ycun

nga quv n coo vico pascua. Te te hebreo tu ccuni de je cndita caa nd y n jc cruz quv ndtt un. Chi quv ndtt je cu vico pascua, i ndas g vs tca g quv ndtt. Te ni cacahn de jn Pilato je na ndcu de jniu je jnahn s hn te cndita caa, te na cjiyo de jic cruz. 32 Te ni quecoo soldado, te ni cajehn de s hn n te je ndta caa jn y, te suni scuan nga de. 33 Te nu n quecoo de nu Jess, te ni cajito de je j ni jih y. Je ycuan tu n cjehn de s hn ya. 34 Te n soldado chi ni cuj de lanza xiin ya, te ni caneni n jin ndute. 35 Te m r je te tutu yha, ni jito ri je scuan ni cuu, te ncani nda r jnhun ndese ni cuu. Te jn r je iy nd jnhun chn r, nvha suni candje m r jijnhan r. 36 Chi scuan ni cuu

31Te

Je n cuj soldado lanza xiin ya

219 nvha squcu jnhun chn tutu i: Ma cahn de ni n yqu ya, ach. 37 Te suni nga jnhun chn tutu i: n quv te coto i nu Ya je n cuj i lanza, ach.

SAN JUAN19,20 cu. Te ni jito a je n cujiyo yu ndihy yuy nd y. 2 Ycun na te jnu a cuahn a nu Simn Pedro jin n nga te scuha n je man g Jess jin. Te ni cahn a jn de: Ni catava de Jitoho y nu n yndji ya, te tu cjini y nd nu n cachune de ya, ach a. 3 Te ni quendacoo Pedro jin nga te scuha n, cucondh de ya nd y. 4 Te cjinu tay ndnd de. Te nga te scuha n, nhin ga ni jinu de vs Pedro. Te xhna g de ni jin ya nd y. 5 Te ni scy de m de, te ni jito nihni de ini ya. Te ni jito de je tira sahma un cycu m na. Te tu n qu v de. 6 Te s te ni jin Simn Pedro je ndiqun jnhan de vji de jn nga te n. Te ni qu v de nu n yndji Jess. Te suni ni jito de je tira sahma cycu m na. 7 Te ni jito de sahma je ni scn xn Jess, tu ct jn tira sahma, chi ni natuu te ct s n. 8 Ycun na te suni ni qu v nga te scuha je ni jn xhna g nu n yndji ya. Te ni jito de ndese y, te ni candje de je n natecu y. 9 Chi nde n tu jincoo de ya nd y, te tu n jchun ni de jnhun chn tutu i, je jni hn natecu y nu je ni jih y. 10 Ycun na te ndnd te cscuha n cuanungoo de vehe de.

ni cuu tca j yha. Te y n te uu Arimatea je nan Jos, te cu de te cndje Jess. Te yuhuni cndje de, chi yh de jnhan de hebreo. Te ni cahn ndah de jn Pilato je na cuha jnhun quihin de yqu cu Jess. Te ni jhe Pilato jnhun. Ycun na te cuahn Jos, ni snu de yqu cu Jess. 39 Te suni ni jin Nicodemo, te ni quiji nu Jess n jecu. Te ndso de njnhun oc ux kilo sje uvu je n saca jnhan jn yc loe. 40 Te ndnd de ni caquihin de yqu cu Jess, te ni cachuscn de jn tira sahma je ni qu v yuc je jen as n n, njnhun y costumbre ma yuu hebreo je cchindji i nd y. 41 Te yajni nu ni jh Jess y n huerto. Te nu huerto un nd n ya je n caan je jic n cava, nu n tu quindji nd y. 42 Te ycuan n cachindji de Jess, chi ne yajni ya nd y n. Chi je yajni quej qu v ndtt de je ccuu de ayuu hebreo, te t na ley chindji de nd y nu je ni quej qu v n.

(Mt. 27.5761; Mr. 15.4247; Lc. 23.5056)

38Te

Je n quindji Jess

20

Te jenhen quv domingo ni jin Mara uu Magdala nu n yndji Jess, te y nee g

(Mt. 28.110; Mr. 16.18; Lc. 24.112)

Je n natecu Jess

Je n nane ya nu Mara uu Magdala

Mara ndichi a ndhy a nu n yndji ya. Te nn ndhy a, te ni scy a m a, ni jito nihni a ini ya n. 12 Te ni jito

11Te

(Mr. 16.911)

SAN JUAN20 a u ndajh andv , cuhun ya sahma cuijn. Te n ya nne ichi xn, te nga ya nne ichi n jeh nu ni ctu yqu cu Jess. 13 Te ni cacahn y jin a: Najeh ndahy r? Te ni cahn a: Ni catava de Jitoho n, te tu jn na nd nu n cachune de ya. 14 Te je ni chn a scuan, te ni ndi cto a, te ni jito a nu Jess je ndichi y ycun. Te tu n ncuni a je ma y cu. 15 Te ni cahn y jin a: Najeh ndahy r? Nd n nnduc r? ach y. Te m a jni ni a je te ndto huerto cu ya. Te ni cahn a jn y: Nu m n ni quenehen n y, te cachi n nd nu ni jchune n y, te na qunuquihin n y, ach a. 16 Te ni cahn Jess jin a: Mara, ach y. Te je ni chn y scuan, te ni nacuni a ya, te ni ndi cto a, te ni cahn a jn yuhu hebreo: Raboni, ach a. Te jnhun un cn cahn, Maestro. 17 Te ni cahn Jess jin a: Ma queh r rh, chi n tu ndaa ri quinuhun r nu Tat r. Te cuhn n tc hermano r, te ni cascuha jn r, te cachi r nu de je ndaa ri quinuhun r nu Tat r, je suni Tt ma r jijnhan r cu. Te cu ya Ya Dios ma r jin Ya Dios ma r jijnhan r. Ach y. 18 Ycun na te Mara uu Magdala un, cuhn a, te ni casthn a nu te cscuha un

220 j n jito a nu ma Jtoho y jin j ni chn y jnhun yha jn a.

Je n nane ya nu te cscuha jn y

je n cuaa m qu v domingo un, te chin tt te cscuha n ini n vehe. Te cndihy yehy , chi cyh de jnhan de hebreo je coto xen i de. Te ni queeni Jess, ni jecu y mh de vs ndihy yehy , te ni cahn y jin de: Ndey s coo ni r jijnhan r, ch y. 20 Te n ni cahn y scuan, te ni sten y ndaha ya jin xiin ya nu de. Te ni cacus ni te cscuha un j n cajito de nu ma Jtoho y. 21 Ycun na te ni cahn tucu Jess: Ndey s coo ni r jijnhan r. Te njnhun ni taj Tt r ruh ini ay v , suni scuan tj r roh nacani r jnhun ri nu yuu. Ach y. 22 Ycun na te ni t v tach y nu de jjnhan de. Te ni cahn y: Vijna te ni canihn r Espritu Santo. 23 Te tca yuu je cone chnu ni r nu cuchi i, nu scuan te coo jnhun chnu ni nu cuchi i. Te nu t cone chnu ni r nu cuchi i, te ma co jnhun chnu ni nu cuchi i. Ach y.

(Mt. 28.1620; Mr. 16.1418; Lc. 24.3649)

19Te

Toms, te ni cacu cut, n jnhan je ux u te cscuha jn y, tu n ne de quv je n nane Jess nu tca g te cscuha. 25 Ycun na te sava ga

24Te

Je n nane ya nu Toms

221 te cscuha un, n cacahn de jn Toms: Ni cajito ri nu ma Jtoho y. Te ni cahn Toms: Nu t coto ri nu ni tji ndaha ya ni sha ndyu ca, te nu t chune ri xin ndha ri nu ni ne ndyu ca, te nu t chune ri ndaha ri xiin ya, te ma candje cut r, ach de. 26 Te nu un quv , te te cscuha un chin tt tucu de ini n vehe. Te ne Toms jin de. Ycun na te ni queeni tucu Jess, ni jecu y mh de, vs cndihy yehy . Te ni cahn y jin de: Ndey s coo ni r jijnhan r. 27 Te ni cahnni ya jin Toms: Chune xin ndha r ini ndaha ri yh te coto r. Te sc ndaha r, te chune r xiin ri nu ni tj. Te ma cni squ g ni r, chi sa suhva na cndje r. 28 Ycun na te ni cahn Toms jin y: A, Jitoho ma n jin Ya Dios ma n cu n, ch de. 29 Te ni cahn Jess jin de: Toms, nde ni jito r n r, te ni candje r. Te yhyo ndet tca yuu je candje ruh vs tu n jto i nu r, ach y.

SAN JUAN20,21
Je n nane ya nu ux te cscuha jn y

21

suni ni sha Jess cueh g jniu jhnu je ni stn y poder y nu te cscuha jn y, je tu ys n ttu yha. 31 Te tc jniu yha n tee ri nvha candje r jijnhan r j Jess cu Cristo, ma She Ya Dios. Chi je candje r y, te cotecu r n cni sha ya.

30Te

Najeh ni tee Juan libro yha

Te ni cuu jecu quv , te nga jnu ni nane Jess nu te cscuha jn y, je chin de yumar Tiberias. Te suhva ni sten y ma y nu de: 2 Chin tt Simn Pedro, jin Toms, te ni cacu cut, jin Natanael, te uu Can nda Galilea, jin ndnd she Zebedeo, jin g te cscuha. 3 Te ni cahn Simn Pedro jin de jjnhan de: Qujn ri chc. Te ni cacahn de: Suni quingoo ri jin r. Te cuangoo de, te ni qu vcoo de n barco. Te tu n cnihn cut de t jecu ycuan. 4 Te je cucundijin, te ne Jess yumar. Te te cscuha n, tu n cnacuni de je ma y cu. 5 Ycun na te ni cahn y jin de: A r jijnhan r, n canihn r chc caji y? Te ni cacahn de: T cut, ach de. 6 Ycun na te ni cahn y jin de: S ngava unu r ichi lado vha barco, te nihn r t . Te ni cas ngava de unu, te tu n cu cut natava de, je ni qu vcoo cueh ndas chca. 7 Ycun na te te scuha je man g Jess jin, n cahn de jn Pedro: M Jtoho y cu, ch de. Te je n jini sho Simn Pedro je ma Jtoho y cu, te ni nachuhun de sahma de, chi ni tava de je sjniu de. Te ni ndavani de nu mar cuahn de nu y. 8 Te tca g te cscuha n, vendicoo

SAN JUAN21 de jn barco yundte, csta de unu hun chit chca. Chi tu jc chin de jn uhun chi, chi njnhun cientoni metro cu. 9 Te nu n quendacoo de ini barco, te ni cajito de je nduhv t cua uhn, te ne sta jin n chc chhy. 10 Te ni cahn Jess jin de: Cuquihin jecu chc j sa n cajn r, na tu y, ch y. 11 Te ni qu v Simn Pedro ini barco, te ni sta de unu, ni quee de jn nd nu hun chi. Te hun chit chca nhnu, n ciento u xico ux un t cu. Te vs n scuan t hun, te tu n thnd unu. 12 Te ni cahn Jess jin de: Nehen jijnhan r na csi ni y. Te ni n te cscuha n tu n cndey ni de cajnhn de ya nu nd n cu ya. Chi je cjini de je ma Jtoho y cu ya. 13 Te ni quindhe Jess yuhn, te ni quihin ya sta n, te ni jhe ya nu de, te suni scuan chc un. 14 Yha cu vuelta un je n nane Jess nu te cscuha jn y, n ni natecu y.

222 Simn she Jons, mn r jin r? Te ni cahn de jn y: Je jn ni j man na jn n, ach de. Te ni cahn y: Condito r yuu ccuu njnhun lanchi ri nu scuan. 17 Te ni cajnhn tucu ya de vuelta un: Simn she Jons, mn r jin r? Te ni cucuhy ni Pedro je n cajnhun y de vuelta un nu man de jn y. Te ni cahn de: M n jin ni ndh, te jn ni j man na jn n. Te ni cahn y: Nu scuan te stn r jnhun ri nu yuu ccuu njnhun lanchi ri. 18 Te jenda cahn r jin r je nde n such r, te ni quihin m r sahma r, te ni jica r nd nu cun ma r. Te nu na y r, te nasu j cun ma r, chi nga ayuu quindca i rh nu tu cn r quihn r. Te sc r ndnd ndaha r j cuu r. 19 Jnhun yha n cahn y je ni stn y je cndita caa de jic cruz cuu de, te je scuan cuath de cu je sten de je yhyo cjhnu Ya Dios. Ycun na te ni cahn g y: Condiqun r ruh je sha r jniu n ndacu ri nu r, ach y.

nu n cuu ni cajesi ni de, te Jess ni cajnhun y Simn Pedro: Simn she Jons, mn g r jin r vs tca g te yha? Te ni cahn de: Je jn ni j man na jn n, ach de. Te ni cahn y jin de: Nu scuan te stn r jnhun ri nu yuu ccuu njnhun londe ri. 16 Te ni cajnhun y de vuelta u:

15Te

Je n ndajnhn Jess jin Simn Pedro

ni ndi cto Pedro, te ni jito de te scuha je man g Jess jin, ndqun de vji de yat. Te un cu je n conene xiin Jess n ni

20Te

Jnhun te scuha je man g y jin

223 cacuxni de jn y, te ni cajnhn de ya: Nd n de cu je nastu nhn? 21 Te je n jito Pedro nu te n, te ni cajnhn de Jess: Te te yha, ndese coo jn de? 22 Te ni cahn Jess: Nu cn r je ctecu de nde quv ndji ri, te naun nd hv ni r? M r chi condiqun r ruh je sha r jniu n ndacu ri nu r, ach y. 23 Ycun na te jnhun yha n jit nu nu tc hermano, je te scuha un m c de. Te tu n chn Jess je ma c de, chi sa

SAN JUAN21 suhva ni cahn y: Nu cn r je ctecu de nde quv ndji ri, te naun nd hv ni r? 24 Te te scuha un j man g Jess jin, suu cu ruh je ncani jnhun tc jniu yha, te suu ri te tca jnhun yha. Te cjini r jijnhan r j iy nd jnhun ncani ri. 25 Te suni y cuh ndas g jniu n sha Jess. Te nu tee y n n n n, te ma cnda n y v cuhun tutu je cso jnhun n, jni ni r. Te ni cuu. Amn.

JNIU JEHNU JEE NI CASAHA TEE APOSTOL

Amigo Tefilo, nu ttu je n tee n xhna g ni casthun n nu ni tca jniu n sha Jess, jin tca jnhun ni sten y nde quv n quej y ni sha ya 2 te nde quv n ndaa ya cuanuhun y andv . Te nde n tu ndaa ya quihn y, te ni sha Espritu Santo je n ndacu ya jniu nu tca apstol, te ni nacji ya. 3 Te nu ni jnu ni ndoho ya je ni jh y, te u xico quv te tjn jnu ni sten ndijin y ma y nu te un jjnhan de, te scuan ni cajini de je iy nd je n natecu y. Te ni cahn y jin de squ ndese ndcu Ya Dios jniu. 4 Te n chin tt de jn y, te ni cahn y jin ndh de je ma qundacoo de ini uu Jerusaln, chi ch y: Condetu r nd quee Espritu Santo je ni jjnhun m Tt r Ya Dios. Chi je ni cachi r nu r je ni jjnhun ya quiji Espritu Santo. 5 Chi Juan, jenda je ma nduteni ni scundute de ayuu. Te rh jjnhan r, jecu na quv te njnhun cuandute r jn Espritu

Je ni jjnhun ya quiji Espritu Santo

Santo, cu je condee y ini anu r, ach y. na te te chin tt jn y, ni cacajnhn de ya: A vijna te nasha n j yuu uu y Israel ndujhnu i ndacu i jniu nu nacin y ch nan? ch de. 7 Te ni cahn y: Ma cu cuni r quv ch cuy je co je ni snda ma Tt r, chi m nni m y jin y na quv sha ya. 8 Te je cni r cu je que Espritu Santo te condee y ini anu r jijnhan r. Ycun na te nihn r poder te nacani r jnhun ri n ini uu Jerusaln, n Judea, n Samaria, nde n chnu ay v , ch y jin de. 9 Te ni ndh ni cahn y tca jnhun yha. Te nn cjito de nu y, te ni ndaani ya cuanuhun y andv . Te ni quee vic ni jesni nu cuahn y, te tu ni cjito de ya. 10 Te nn chin de cjito ndaa de ichi ndv n n ndaa ya cuahn y, te u jnhan ndajh y chun ya sahma cuijn n cajecu y xiin de jjnhan de,

Je n ndaa Jess cuanuhun y andv

6Ycun

224

225 te cjito ya njnhun te. 11 Te ni cacahn y jin de: Rh te Galilea, najeh cjito ndaa r ichi ndv ? Chi m Y Dios ni naquihin ya Jess cuanuhun y andv , te suni scuan ndiji ya njnhun cjito r cuhn y andv , ch y.

HECHOS1 de. Te ni nnga ndey de, te ni ndat sva chji de, te ndh yt de ni jit. 19 Te ni jit jnhun yha n tca yuu cyc uu Jerusaln, te je ycuan cu je n casnn i uhun n Acldama nu yhu m i, je cun cahn uhun je cu cuenta n . 20 Chi scuan je ys n ttu Salmo squ Judas: Vehe de na qundo iy, te ma cndee ni n ga ayuu ini vehe n. Te suni chn: Jniu n condiso de na cndiso nga te. Ach. 21 Nu scuan te jni hn j ncu n te lugar ma de jn y. Te te nucu jin y un, nacji y de mhu tca te ni cajica jn y tca qu v je n jica m Jtoho y Jess jin y. 22 Te te nacji y un cu te je ni yo de jn y nde quv n jendute ya ni sha Juan, te nde quv n ndaa ya cuanuhun y andv . Te te nucu jin y na cu de testigo jin y je j ni natecu y, ach de. 23 Te ni catee nu de u jnhan te: Matas jin Jos je nan de Barsabs te suni nn de Justo. 24 Te ni cajicn tah de: Tt Ya Dios, m n chi jn ni ndese ca nu tca yuu. Nu scuan te je ndnd te yha, stn ni nd n de cu je n nacji n. 25 Te condiso jnu de cuu de apstol. Te naquihin de jniu n sto Judas, chi ni sha de cuchi te cuahn de lugar xen nu cnu quhn de, ch de. 26 Ycun na te ni casha de n sorteo te ni jin Matas, te

na te ni nanungoo de yucu je nan Olivos, cuanungoo de uu Jerusaln. Te yajnini ne yucu un jn uu Jerusaln, njnhun n kilmetroni, chva je ni jhe ley permiso caca ayuu quv ndtt. 13 Te ni nd vcoo de ini uu. Te ni ndacoo de cuarto xin vhe nu cycu nu de. Te tc de cu Pedro, Jacobo, Juan, Andrs, Felipe, Toms, Bartolom, Mateo, Jacobo she Alfeo, Simn je cu jnhan grupo cananista, jin Judas ani Jacobo. 14 Tca te yha, nn cndutt nu de cjicn tah de jn tca ani Jess jin nn y Mara jin sava ga ahan. 15 Te n quv te ni jecondichi Pedro nu tc hermano ccandje. Te chin njnhun ciento oc ayuu. Te ni cahn de: 16 Hermano jijnhan n, ni squcu nahn jnhun chn tutu i je ni chn David nde jenahn n sha Espritu Santo. Te jnhun un n cuu squ Judas je n yosnu n te ni cajn Jitoho y Jess. 17 Te suu te un n jica de jn y, te ni chind hn jnhan de jn y squ jnu n jeni ya yoh. 18 Te ni cajeen n uhun jn xhun n nihn te un s qu jnu ne n sha

12Ycun

Je n canacji de Matas je nucu de nu Judas

HECHOS1,2 ni nucu de ni nduu de jnhan ndhx n apstol.

226 vjicoo y. Te sava ga y nde uu Roma vjicoo y, te cycu jnuni y yha. Te m y je vjicoo uu Roma, sava y ccuu m yuu hebreo te sava ga y ccuu ayuu s n uu, ni cacandje y ndqun y ley ayuu hebreo. 11 Suni nde Creta jin Arabia vjicoo sava y. Te cjini sho y j jin jnhun yuhu n n n n m y ccahn de tc jniu jhnu n sha Ya Dios, ach i. 12 Te ndh i chi ni canaa i ni i cjini nahn i. Te ni candajnhn i jn jnhan i: Na v cu je n cuu nu scuan je ccahn de yuhu y? ach i. 13 Te sava i ni cacahn cat i: Tu chi je cnajni de, ch i.

Te m qu v vco Pentecosts ni cahin tt yuu ccandje uu Jerusaln. 2 Te sanaani te ni quej n hn vji nde andv njnhun tach nhin que, te tca yuu je cyc ini vehe un n cajini sho i je n hn n. 3 Te ni cajito i njnhun yuhn je n cajit nu te ni cacuco xin n n n n i. 4 Te ndh i, ni cunu Espritu Santo jin i, te ni quej i ccahn i s n s n yuhu, ndese ni sten ma Espritu nu n n n n i cahn i. 5 Te uu Jerusaln, suni chin ayuu hebreo, yhn n Ya Dios, je n quijicoo i nde tc nacin n chnu ay v . 6 Te je ni n hn scuan te ni cacutt cuh ayuu n. Te ni cun ni i jjnhan i, chi n n n n i ni cajini sho i je te ni canihn Espritu Santo ccahn de jnhun yuhu jic nu vji i. 7 Te ni canaa ni i cjito i te ni cacahn i: A nsu te Galilea ccuu tca te yha j ccahn de tc yuhu nu vjicoo y? 8 Na v ni cuu yha nu scuan? Chi n n n n y cjini sho y ccahn de jnhun yuhu nu n cacacu y. 9 Chi vjicoo y nd tc uu jic. Sava y vji nde Partia jin Media jin Elam. Te sava ga y vji y nd Mesopotamia jin Judea jin Capadocia jin Ponto jin Asia. 10 Suni nde Frigia jin Panfilia jin Egipto jin tjn uu je ne nde yat g uu Cirene uhun Africa

Je n quee Espritu Santo

na te ni candocu Pedro jin ndhx n ga apstol, te ni cahn jee Pedro jin yuu n: Nhn jnhan uu y hebreo, jin ndh nhn j cycu n Jerusaln, jnhun yha na chhun ni ni jjnhan n, chi cuni nahn n cahn na jn n. 15 Chi m n jijnhan n, nasu j cjni n njnhun cjeni ni n, chi s cah n jenhen cu, te nasu hora cnajni ayuu cu. 16 Chi sa suhva squcu jniu yha njnhun ni cahn Joel, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, chi scuan ni cahn de: 17 Ach Y Dios: Quv snd h na te taj r Espritu r cunu y jin tca yuu, te she y r jin she s h r, nacani i jnhun ri, te tca te lul chi coto ndijin de je sten r nu de,

14Ycun

Je n nacani Pedro jnhun nu yuu

227 te tca te jhnu chi sha ri je scto jni de. 18 Te quv n chi taj r Espritu r cunu y jin tca mozo r, cu te cu ahan, te nacani i jnhun ri. 19 Te ichi ndv sha ri jniu jhnu je n ni ayuu coto i, te sha ri jniu jhnu ini ay v j sten je cujhnu ri, chi coo n jin hn jin hm njnhun vic. Ycuan cu je sha ri je co jnndho xen. 20 Te nduu jn nndii te ma cndijin g, te yo coto cuh njnhun n . Ycun na te quee quv je ndji m Jtoho r Jess. Quv n coo cueh jniu jhnu, te cuni ndh ayuu je quv ma Jtoho r cu. 21 Te tca yuu je cahn ndah i jn y te jnama ya i, ch Y Dios. Ach Joel ni nacani de jnhun ya. 22 Je ycuan nhn te uu y Israel, cuni nahn g ni jnhun yha jjnhan n. Ni sten Ya Dios je n taj y ma Jess, Ya n jehnu uu Nazaret, chi m Y Dios ni jhe ya je ni sha Jess jniu jhnu mhu m n, jin jniu je sten je cujhnu ya, te jniu un n canaa ni ni n cajito n. Te je cjini vha n j scuan ni cuu. 23 Te m n ni cajn n y, te ni cajendca n y nu te xen ni cajehni de ya jic cruz ni casha n. Te nde jin tiempo je ni jini Ya Dios je scuan sha n jjnhan n, chi scuan je ni snda y. 24 Te ni nastcu Ya Dios Jess te tu ni cu

HECHOS2 ya nd y, chi jnhun xen je jih ayuu, tu na v cu ga sha jn y. 25 Chi nde jenahn suhva ni tee David jnhun ndese ni cahn Jess jin Y Dios: Jn na n ma n je cu n Jtoho n, chi n cni nd n jin n, chi nd n ichi ndvha n, cu je chind hn n sa nvha coo ndey ni n. 26 Je ycuan cs ni n te chn na jnhun s ni. Je ycuan ma ncani uh ni na s qu jnhun cuu n. 27 Chi ma cuha ni jnhun quendo nu na lugar nu cycu nu nd y, ni ma cuha ni jnhun tehy n, chi jjnu n n n te man ni jn n. 28 Te ni sten ni n na j ntecu n, te sha n j cus tey ni n condee na jn n n cni. Ach Jess, ni achi David. 29 Tca nhn jjnhan n, na csthun cj n nu ni jnhun j y David, chi tu n chn de jnhun yha s qu ma de. Chi ni jih de te ni quindji de, te jn y nu y ndji de nde vijna. 30 Chi ni cuu de te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te ni jini de je vha ni jejnhun ya nu de je chji yucn ma de quiji Cristo, te condee y mesa de ndacu ya jniu njnhun ni ndacu de jniu je n cuu de rey. 31 Te nde jin tiempo ni jini de je ntecu Cristo, te ni cahn de je anu y, ma ndo lugar nu cycu nu nd y, ni yqu cu y ma tehy. 32 Chi Ya Dios ni nastcu y

HECHOS2,3 Jess, te m n ccuu n testigo je n natecu y. 33 Te ni ndujhnu tucu ya ni sha Ya Dios jin poder y. Te nde nu ma Y Dios, Ya cu Tt y, ni nihn Jess Espritu Santo, chi scuan ni jejnhun ya. Te ni taj Jess Espritu Santo, te suu ya sha jniu je cjito n te cjini sho n vijna. 34 Te David, nasu s qu ma de n chn de tca jnhun yha, chi tu n nda yqu cu de andv . Chi squ Cristo cu je ni chn de suhva: M Y Dios ni cahn y jin Jtoho r Cristo: Cuco r ichi ndvha ri je sten je cujhnu r. 35 Te na sha ri je quende r poder tca j cjito uh roh, ch y. Ach David. 36 Nu scuan te ndh n j ccuu y ayuu Israel, na cni vha n j vs ni cajehni ni y jic cruz, te Ya Dios ni jeni ya ma Jess je cu ya Jitoho y te suni cu ya Cristo, Ya jnma yh, ch Pedro jin i. 37 Te je scuan ni cajini sho i jnhun yha, te ni cajnahuh ni anu i. Te ni cacajnhn i Pedro jin tca g apstol: Te ndese sha n jjnhan n nu scuan? ch i. 38 Te ni cahn Pedro jin i: Nacani ni ni j sto ni cuchi n jjnhan n, te cuandute n j n cacandje n Jesucristo, nvha cone chnu ni Ya Dios nu cuchi n, te cuha Ya Dios Espritu Santo y condee y ini anu ni. 39 Chi scuan ni jejnhun m Tt y Ya Dios nu y jin n she y,

228 te suni scuan ni jejnhun ya nu yuu tca g nacin, tc i je cna ya i candje i. 40 Te jn cuh g jnhun scuan ni cahn caj Pedro, te ni sthv ni de i: Nduc ndy n je na ccu n, chi jnahn ndet ayuu casha jniu n, ch de. 41 Ycun na te tc i je n cajeth jnhun ni cahn de, ni cajendute i. Te quv un n nducueh g ayuu ccandje, njnhun un mil g ayuu. 42 Te ni cahin nhin i squ jnhun cstn apstol. Te nuni cndajnhun mn i te cjicn tah i, te n chnuni cyeji i pan, njnhun ni sten ma Jtoho y je nchun ni y squ y.

ndh ayuu ni cayh i ni cajito i, chi cueh jniu jhnu je sten je cujhnu ya ni casha te apstol. 44 Te nu n cahyo ni ayuu ccandje, te ni cacuu nu i tca j cnevha i. 45 Te ni caxc i nani na v cnevha i, te ni casaja i xhn un n tca jnhan i, nu ndese jni hn n n i. 46 Te ndjnahan quv ni candutt i ini templo. Te man ni cayeji chnu i pan tc vehe jnhan i njnhun ni sten y, te ni cahyo s ni i. 47 Te ni cacahn i je yhyo cjhnu Ya Dios. Te ndh ayuu uu un n cajejnhn i ayuu ccandje. Te ndjnahan quv ni jnama Jitoho y sava ga ayuu, te ni nduu nu i jn yuu ccandje.

43Te

Ndese ni coycu yuu je n cacandje je xhna hn

Te n quv te m chun jehni ni caa Pedro jin Juan

Je n nduvha te rngo

229 cuangoo de templo, chi hora un cjicn tah jnhan de hebreo. 2 Te cjendca ayuu n te crngo nde quv n cacu de. Te te un nd de ndjnahan quv yehy templo je nan Hermosa, jcn de caridad nu tca yuu qu vcoo ini templo. 3 Te te un n jito de nu Pedro jin Juan je vji de qu vcoo de ini templo, te ni jicn de caridad nu Pedro jin Juan. 4 Te Pedro jin Juan ni cajito vha de nu te n. Te ni cahn Pedro jin de: Condhe n r jijnhan ri, ach de. 5 Te m te un ndtu thva de, ni jeni ni de je cuha Pedro jin Juan jecu xhun n de. 6 Te ni cahn Pedro: T na xhun plata ni xhun oro cnevha ri. Te y n je vha ga sha ri jin r: jn poder ma Jesucristo, Ya n jehnu uu Nazaret, chn r jin r, ndocu te caca r, ch de. 7 Te ni jn de ndavha te n, te ni ndonehen de. Te jeh de jn scn jeh de ni nduvhani. 8 Te n ni scnda de m de ni ndocu de, te ni quej de jca de. Te ni qu v de jn Pedro jin Juan ini templo, jca de, cnda de, te ncuath de nu Ya Dios. 9 Te ni cajini tca yuu je jca de te ncuath de nu y. 10 Te ni canacuni i de je ma de cu te ni condee yehy templo je nan Hermosa, ni jicn de caridad. Te ni canaa ni i ni cajito i, te ni cayh i cjito i je n nduvha te n.

HECHOS3 cueh ayuu nu de ini corredor je nan Salomn, te ni canaa ni i cjito i. 12 Te ni jito Pedro je n cutt yuu n, te ni cahn de jn i: Nhn te uu y Israel jijnhan n, najeh cnaa ni ni cjito n jniu yha? Najeh cjito n n n te cjeni ni ni j ma n jijnhan n y poder na j sha n j ncaca te yha? Ch n nduvha de squ je te cjica nda ccuu n cjeni ni n? 13 Tu chi m Y Dios ji y Abraham jin Isaac jin Jacob jin tca g ji y, ni sha ya jniu yha nvha cuni ayuu je cujhnu She ya Jess, Ya je n cajendca n n te ccujhnu. Te n ni cuni Pilato je sia de ya, te tu n cjhe ni jnhun. 14 Te ni casquhich ni y vs cu ya Ya nda, Ya i. Te sa suhva n te jhni nd y ni cacahn ni jn Pilato je na si de. 15 Te ni cacahn ni j na c Ya je sha je tcu ndhni. Te Ya Dios ni nastcu y Jess je n cuu ya nd y, te m n ccuu testigo je n natecu y. 16 Te te yha j cjito n te cnacuni n de, ni candje de jn n je iy poder Jess nasvha ya de, te je ycuan n nasvha ya de. Te je scuan ni cacandje n n sha ya, je ycuan n nduvha vha de njnhun cjito ndh n. 17 Te na csthun n nu ni jjnhan n, je jn na j ma n jjnhan n jn te ccujhnu nu y, tu n cjechun ni n, te je ycuan n cajehni ni y. 18 Te scuan ni squcu jnhun ni cahn Ya Dios nde jenahn j cnu ndoho Cristo squ cuchi ayuu, chi ni sha ya je scuan ni cacahn te ni canacani jnhun ya nde jenahn. 19 Te na

te ni nduvha n, tu si de Pedro jin Juan. Te ni cacuttni

11Te

Je n nacani Pedro jnhun ini corredor je nan Salomn

HECHOS3,4 ncani ni ni j sto ni cuchi n, te nasma ini n, te qu vcoo n ndaha Ya Dios nvha ndahva y cuchi n. Te quee quv je nds ni ni sha m Jtoho y. 20 Te nataj y Jess ndiji ya, chi cu ya Cristo, Ya n jeni Ya Dios je jnma ya yoh. 21 Te jni hn j co ya andv nd nasje y tca j iy, njnhun ni cacahn te ndoo ni canacani jnhun nde jenahn n sha Ya Dios. 22 Chi suhva ni nacani j y Moiss jnhun nu tca j y: M Jtoho y Ya Dios cani ya Ya nacani jnhun nu r jijnhan r, njnhun ni jeni ya ruh. Te cuu ya n jnhan uu y. Te na chhun ni r tca jnhun je ncani ya n. 23 Te nu nd te t chuhun ni de jnhun cahn y, jnahn ndet de, te ma cu ga de jnhan ayuu y Israel, ch Moiss. 24 Te tca te ni canacani jnhun nde jenahn, nde tiempo ni quiji Samuel te n g nde vijna, suni ni canacani de jnhun squ tc jniu cu quv yha. 25 Yucn ma te ni canacani jnhun ya nde jenahn ccuu y, te suni squ ma y jijnhan y cu je ni sha Ya Dios contrato jin j y. Chi ni cahn y jin Abraham: Yucn ma r cane Ya sha je qundo ndet tca yuu n chnu ay v, ch y. 26 Te je n nastcu Ya Dios She ya, te ni quiji ya nu ma y xhna g, nvha quendo ndet y sha ya, chi sama ya anu y je ma sha ga y jniu ne, ch Pedro.

230 te ni quecoo tca st jin te grupo saduceo, jin te ccujhnu nu te cndto templo. 2 Te yhyo ni caqut ni de squ je castn Pedro jin Juan nu yuu, jn j cnacani de jnhun je ntecu nd y chi je ni natecu Jess. 3 Te ni cajn n de, te ni cachuhun n de veca cone de nde cundijin nga quv , chi je ni ini. 4 Te cueh ayuu je n cajini sho jnhun ni cacahn Pedro jin Juan ni cacandje i. Te ni nduu njnhun uhn mil je ma nene te je n cacandje. 5 Te je n cundijin nga quv n, te te ccujhnu nu yuu hebreo jin te jhnu cndso jnu jn te cstn jnhun tutu ley y, ni candutt de ini uu Jerusaln. 6 Te suni ni candutt de jn Ans je cu sut cujhnu ga, jin Caifs jin Juan jin Alejandro jin tca g je ccuu jnhan sut cujhnu ga n. 7 Te ni candacu jniu je na qujicoo Pedro jin Juan condichi de mh, te ni cacajnhn de: Nd n ni tejnu rh te ndese ni nihn jnu r n sha r j ndvha te yha? ch. 8 Ycun na te Pedro chi ni cunu ma Espritu Santo jin de, te jn poder y ni cahn de jn tca te n: Tca nhn te ccujhnu nu y Israel jin tca nhn te jhnu cndso jnu, 9 vijna te cstch ni sa s qu n jniu vha n casha n j n nduvha te ch yh. 10 Te na csthun n nu nihn j ccujhnu n, nvha suni cuni ndh jnhan uu y Israel je jin poder ma Jesucristo, Ya n jehnu uu Nazaret, ni nduvha te ndichi

Je n cajendca de Pedro jin Juan nu te ccujhnu

Te Pedro jin Juan nn ccahn g de jn yuu n

231 nu ni yha. Te suu ya cu Ya je n cajehni ni jc cruz, te ni sha Ya Dios je n natecu y. 11 Jess cu njnhun yu cimiento je qutuu vehe. Te m n jijnhan n ccuu njnhun te csha vehe, te ni casquhich ni y njnhun je ctejiyo n y, chi tu n ccandje n y. Te ni sha Ya Dios je cu ya njnhun yu cnu g je qutuu vehe. 12 Te t cut nga je cu jnama yh, chi tu na nga je cujhnu n jni Ya Dios ini ay v yha j cu jnama yh, ch Pedro. 13 Ycun na te ni cajini un j Pedro jin Juan jhnuni ccahn de. Te je cjini je t thva de, chi te scuanni ccuu de. Te ni canaa ni cjito nu de, te ni casha cuenta je n cajica de jn Jess. 14 Te cndhe n te ni nduvha un, ndichi de jn Pedro jin Juan, te tu n cnihn g modo ndese ga cahn. 15 Ycun na te ni candacu jniu je na qundacoo s n de yat vhe juzgado te ndajnhun m jjnhan. 16 Te ni cacahn: Ndese sha y jn te yha nu scuan? Chi ni jit jnhun yha n tca yuu uu Jerusaln je scuan ni casha de n jniu jhnu, te ma cu cahn y je tu y nd. 17 Te nvha ma cuit ga jnhun yha, na cxen y nu de je ma cahn cut g de jnhun Jess nu n n ayuu, ch. 18 Te ni cacana n de, te ni cacahn nhin jn de je ma cahn cut g de jnhun Jess ni ma sten g de jnhun un n n n ayuu. 19 Ycun na te ni cacahn Pedro jin Juan:

HECHOS4 Cani vha ni n te nu njnahan ni Ya Dios je sto n jniu n ndacu ya je sha n te cuandije n m na jniu nndacu n. 20 Chi ma cu sto n jniu je ncani n jnhun n cajini sho n jn jniu n cajito n, ch de. 21 Ycun na te te ni cacutt un n cacuxen tucu de nu Pedro jin Juan. Te ni casi de cuangoo de, chi t cut na modo stho de chi cyhu cjito ayuu, chi squ jnu jhnu ni cuu n te ndh i ccahn i je yhyo cjhnu Ya Dios. 22 Chi te je n sha ya jniu jhnu jn de je n nduvha de, vhy g u xico cuiy de.

n ni casi un Pedro jin Juan cuangoo de, te ni najincoo de nu tca g jnhan de, te ni cacachi de ndese ni cacahn sut ccujhnu jn te jhnu cndso jnu. 24 Te je n cajini sho de jnhun ycuan, te nuni ni cajicn tah de nu Ya Dios: Tt Ya Dios je cujhnu n n ndh, m n cu Ya Dios ni sha andv jn y v jn mar jin tca ndh je iy. 25 Te je jin Espritu Santo te ni sha n j ni chn mozo n David nde jenahn: Najeh cqut ndevha ni ayuu s n nacin? Te najeh cjeni s ni i je ndnda i squ n? 26 Ni cacutt j ccuu rey ay v jjnhan, te te ccujhnu ni cacutt de, te nuni ni candonda de squ ma n je cu n Jitoho n, jn s qu Cristo, Ya je n jeni n.

Je n cajicn tah ayuu ccandje

23Te

HECHOS4,5 Ach David. 27 Te jenda chi Herodes jin Poncio Pilato jin tca te uu y Israel jin te tca g nacin, ni cacutt de ini uu yha n candonda de squ She i n Jess, Ya n jeni n. 28 Te scuan ni cuu nvha squcu tc jniu je jin poder ni n cunda ni ni nd jenahn j scuan coo. 29 Te vijna, Tt, coto n ndese ccahn xen de nu na jjnhan n, te cuha ni fuerza ni n na j ccuu n mozo ni, nvha jhnuni nacani n jnhun m n. 30 Te jn poder n nasvha ni yuu ccuh, te sha n jniu jhnu je sten je cujhnu n. Te tca j yha sha n jn poder She i n Jess, ch i jjnhan i. 31 Te nu n ndh ni cajicn tah i, te nu cycu tt i un n sha ya je ni jna. Te ndh i ni cunu Espritu Santo jin i, te ni jhe ya fuerza te jhnuni ni canacani i jnhun Ya Dios.

232 ccandje nu ndese jni hn n n i. 36 Te y n te nn Jos je cu yucn Lev, ni cacu de Chipre, uhun je ne s n nu ndte. Te te apstol ni casnn de te n Bernab, je cun cahn: te chn jnhun ndey ni. 37 Te ni xc de n uhun de, te ndh de xhn un n jhe de nu te apstol.

ayuu cueh je n cacandje chi nu chyo ni i jjnhan i. Te t ni n i n chn je ndajnu je nvha m i cuu mni i, chi tc ndajnu ni canevha chnu i. 33 Te nhin cnacani apstol jnhun je n cajito de je n natecu Jitoho y Jess. Te yhyo ni chind hn y ayuu ccandje. 34 Chi t cut ni n i n ndho je cuman nu i, chi tca yuu cnevha cueh uhun ch vehe, ni caxc i sava te ni caquindeca i xhn un. 35 Te ni cajhe i xhn un n te apstol, te ni casaja te apstol nu yuu

Je n canevha chnu i ndajnu

32Te

Te suni nga te nn Ananas jin ash de Safira, ni caxc de n uhun de. 2 Te ni chuvha de sava xhn un cuu m de jn a, chi scuan ni candajnhn de jn a, te ndh de nga sava njnhun je nd h cu, te ni jhe de nu te ccuu apstol. 3 Te ni cahn Pedro: Ananas, naun ni jhe ro jnhun je qu v jexen, je cu Satans, ini anu r te sth r Espritu Santo cun r? Chi je n caxco r uhun r te cuchi r cu je tu n cchi nda r je ni squndo r jecu xhn un cuajnu m r, chi ni sha r njnhun je ndh xhun n jhe r. 4 Te nsu cuenta ma r cu uhun un nd n tu xco r? Te n ni xco r te nsu cuenta ma r cu xhun j cuajnu r nd nu cun ma r? Te naun ni jeni ni r je stah r scuan? Te nasu mni m te cu je jcu r sth r, chi suni Ya Dios, ch Pedro. 5 Te n ni jini sho Ananas tca jnhun yha, te ni cotni de ni jih de. Te tca yuu n canihn jnhun n, yhyo ni cayh i. 6 Te ni candocu te such, te ni cachuscn de nd y un cuchindji de.

Squ cuchi je n casha Ananas jin Safira

233 ni cunu njnhun un hora. Te ni jin ash nd y un n qu v a ini vehe n, te t na v jin cut a. 8 Te Pedro ni cajnhn de a: Cachi nu r, n scuanni ni caxco r uhun r ch tu? ch de. Te ni cachi a: Suu scuanni ni caxco n, ch a. 9 Te ni cahn Pedro jin a: Naun ni casqujnhan jnhun r j cto ndee r Espritu Santo ma Jtoho y? Chi ni nduc r stah r y. Cuni nahn j chma nanecoo te cuachindji y r, te suni scuan quichindji de rh, ch de. 10 Te ni cotni a nu jeh Pedro te ni jihni a. Te ni nd vcoo te such un te ni cajito de je j ni jih a, te ni caquenehen de a, te ni jechindji de a xiin y a. 11 Te yhyo ni cayh ndvii ayuu ccandje jn tca g ayuu je n cajini jnhun je scuan ni cuu.

HECHOS5 yajni ycuan n quijicoo i uu Jerusaln ni caquindeca i jnhan i je ccuh jin j cndoho tach, te ndh i ni canduvha i. na te sut cujhnu ga jin tca g jnhan je ccandje sahn saduceo, ni cacucusn ni je squ te ccuu apstol. 18 Te ni cajn de te ccuu apstol ni cachuhun de veca. 19 Te n ndajh ma Jtoho y ni nune ya yehy vca n jecu, te ni quenehen ya de jjnhan de. Te ni cahn y jin de: 20 Cuhn te cu r ini templo, te ycun nacani cj r jnhun nu yuu squ ndese nihn tah i cotecu i n cni, ch ndajh y. 21 Te ni cajini sho de jnhun yha. Te nu n cundijin te nehen ni qu vcoo de ini templo, te cstn de jnhun ya nu yuu. Te nn cstn de te sut cujhnu ga jin tca jnhan de ni canastt de te junta cujhnu ga, je cu ndh te jhnu cndso jnu nu yuu nacin Israel. Te ni cataj de polica cuaquenehen te apstol ini veca. 22 Te nu ni jncoo te tu g te apstol. Te ni canandi co te ni cacachi: 23 Jenda cu je n cajito n nds vha veca, te chin te cndto yhy un. Te nu n canune n, te t cut g te un chin ini veca n, ch de. 24 Te sut cujhnu ga jin te cjhnu nu te cndto templo jin st ccujhnu, nu n cajini sho de jnhun yha, te ni cajeni ni de ndese ga cu un nu scuan. 25 Te ni queeni n te te ni cachi:

7Te

Je n cajito xen i te ccuu apstol

17Ycun

cueh jniu jhnu je sten je cujhnu Ya Dios ni casha te apstol nu yuu. Te tca yuu ccandje, nuni cndutt i ini corredor je nan Salomn. 13 Te tu n cchundey ni nga ayuu quijnhan jn i. Te cjejnhn i ayuu ccandje. 14 Te ni nducueh g i, chi cu te cu ahan ni cacandje i m Jtoho y. 15 Te cquindeca ayuu jnhan i je ccuh, te cjequin i ini calle ccaa i nu camilla jin n yu, chi ccuni i vs ste cundah Pedro na yha squ i te nduvha i. 16 Te suni cueh ayuu tc uu chyo

Cueh jniu jhnu ni casha apstol

12Te

HECHOS5 Te je n cachuhun n veca, chin de ini templo, te cstn de jnhun nu yuu, ch de. 26 Ycun na te te ccujhnu nu te cndto templo, jin te ccuu polica de, ni jengoo de, te ycn n nacueca de tca te apstol vendicoo de jn, chi cyh de je sanaa te cuha ayuu yu xin de nu sha xen de jn tca te apstol. 27 Te nu n najincoo de jn te apstol, te ni cajecu de nu te csha junta. Te sut cujhnu ga ni cahn: 28 Ni cacahn nhin ri jin r je ma sten cut g r jnhun te nn Jess. Te naun ni casha r j n ndecva jnhun un n uu Jerusaln yh? Te ccuni r sta yhu r rh jijnhan ri squ je ni jh te n, ch. 29 Te Pedro jin tca g apstol ni cacahn de: Cnu j squcu n jniu n ndacu Ya Dios nu n te nas jniu nndacu te. 30 M Y Dios ji y ni nastcu y Jess, Ya n cajehni ma n je n cata caa n y jic cruz. 31 Te ni sha Ya Dios je n ndujhnu tucu Jess nne ya ichi ndvha Ya Dios, te cu ya Ya ndcu jniu, Ya jnma ayuu. Te scuan ni sha Ya Dios nvha yh, j ccuu y yuu Israel, na ncani ni y je sto y cuchi y, te cone chnu ni y nu tca cuchi y. 32 Te m n ni cajito n tca jniu yha, te suni m Espritu Santo sten caj y je scuan cu, chi jhe Ya Dios Espritu Santo y condee ini anu tca yuu je cjendet nu y, ach de. 33 Te n ni cajini sho un jnhun yha, te yhyo ni caqut ni, te

234 cahni de ccuni nu. 34 Te mh un jjnhan nne n te grupo fariseo nn de Gamaliel, te cu de maestro je sten ley y, te tca yuu cjejnhn i de. Te ni ndocu de, te ni ndacu de jniu je na cjiyo nu te apstol. 35 Te ni cahn de: Rh jnhan uu y Israel, cani vha ni r nu na v ccuni r sha r jn tca te yha. 36 Chi nuchun ni r je n cuiy ni ndonda Teudas squ gobierno, te ni cahn de je te ty cu de, te ni cacutt njnhun cun ciento te jn de. Ycun na te ni cajehni ayuu Teudas, te tca j n caquijnhan jn de ni cajit nu cuangoo sni, te ni jecuni jniu n. 37 Ycun na te quv ni yo censo te Judas, n te Galilea, ni ndonda de squ gobierno, te ni cacutt cuh te jn de. Te suni ni cajehni ayuu Judas, te tca te je n caquijnhan jn de ni cajit nu cuangoo. 38 Te vijna na cuha ri consejo roh. Ma sthn g r te yha. Si de na qungoo de. Chi nu ayuuni ni squej jniu yha, te jecu i. 39 Te nu Ya Dios ni squej, te ma cu cas r, chi sanaa te squ Ya Dios cndonda r, ch de. 40 Te ni cachush j ni chn Gamaliel. Te ni canacana te ccuu apstol, te ni cacani de jn cuarta te ni cacahn xen jin de je ma cahn g de jnhun Jess, te ni casi de cuangoo de. 41 Te m apstol ni quendacoo de nu junta cuangoo de, ccus ni de je ni jhe ya jnhun ndoho de je cuha ayuu jnhun canu de squ je ccandje de ya. 42 Te ndquv

235 castn de jnhun vha Jesucristo, te cnacani de jnhun n ini templo jin tcani vehe.

HECHOS5,6 ccandje i jnhun ya ini uu Jerusaln. Te suni cueh sut ni cacandje de jnhun ya. ni chind hn y Esteban ni jhe ya poder nu de, te ni sha de tc jniu jhnu nu yuu, jniu je sten je cujhnu Ya Dios. 9 Te ayuu hebreo je n cacuyhu i te ni canduu libre i, y vehe i sinagoga i. Te te un ccuu te uu Cirene jin te uu Alejandra jin te Cilicia jin te Asia. Te sava te un n caquej de csthn jnhan de jn Esteban. 10 Te tu n ccundey jn de, chi ndch n cahn de ni sha m Espritu Santo. 11 Ycun na te ni caschn sava te je na chn jnhun sth s qu Esteban. Te ni cacahn je n cajini sho chn ndevha Esteban squ Moiss jin s qu Ya Dios. 12 Te je scuan ni cacahn te ni caqut ni tca yuu jin te jhnu cndso jnu jn te cstn jnhun tutu ley y. Te ndh de ni candonda squ Esteban, te ni cajn de cuangoo jn de nde nu junta cujhnu ga. 13 Te ni cajeni de te cahn jnhun y s qu Esteban, te suhva ni cacahn: Te yha tu nd jcu de je cahn ndevha de squ templo i yha jn s qu ley y. 14 Chi ni cajini sho n chn de je Jess, te ni jehnu uu Nazaret, canu de templo yha te nasama de je tajnn ley y je ni jhe Moiss nu y, ch. 15 Ycun na te ndh te cycu n junta un n candacoto vha nu Esteban, te ni cajini je jto nu de n jto nu n ndajh Ya Dios.

Te ni cucueh ayuu ccandje. Te tiempo un te te hebreo je ccahn yuhu griego, ni quej de ccahu de nu jnhan hebreo de, ch de je ahan viuda je ccahn yuhu griego tu cnihn vha a sta je csaja de tca qu v cuu a. 2 Ycun na te m ndhx u apstol ni canastt de tca yuu ccandje, te ni cacahn de: T vha je jcu jniu je cnacani ri jnhun Ya Dios squ je csaja r sta. 3 Nu scuan te rh, hermano, nacji r x jnhan m y, te na cndiso jnu de saja de sta. Te nacji r te je cjejnhn yuu de, te ndch j n cunu Espritu Santo jin de. 4 Te ruh jijnhan ri, mni cacn tah r jin j ncani ri jnhun ya, ach de. 5 Te ndh ayuu ni canujnahan ni i jnhun ni cacahn de. Te ni canacji i Esteban, te cndje vha je n cunu Espritu Santo jin de. Te suni ni canacji i Felipe jin Prcoro jin Nicanor jin Timn jin Parmenas jin Nicols. Te Nicols cu te uu Antioqua, te ni nduu de te cndje sahn ayuu hebreo nde n tu candje de jnhun Cristo. 6 Te ni cajeni i tca te yha n te ccuu apstol, te te apstol un n caso de ndaha de xin tca te un n cajicn tah de nu Ya Dios squ jnu condiso de. 7 Te jnhun Ya Dios ni jit g cuahn, te ni nducueh tey yuu

Je n cajeni de ux te cuajnu mhu yuu ccandje

8Te

Je n cajn de Esteban

HECHOS7

236 suni scuan ni sha Isaac jin she de Jacob, te Jacob jin she y de je ccuu ndhx u yucn ayuu Israel. 9 Te tca she Jacob ni cacucusn ni de jn ani ma de Jos, te ni caxc de i nu te je n cajendca i nde nacin Egipto. Te Ya Dios chi ni ndito ya Jos. 10 Te ni jnama ya i nu tca jnndho n jito i, te ni cundch i ni sha ya. Te Faran, te cu rey nacin Egipto, ni cus ni de jn i ni sha ya, te ni tejnu de Jos je cu de gobernador te ndacu de jniu nacin Egipto jin n yuu cyc vehe Faran. 11 Te ni quiji quv je ni yo n jnam xen, te ni ndoho ayuu n chnu nacin Egipto jin nd uu Canan. Te tca j y n, tu ni cnihn de je cji de. 12 Te ni nihn Jacob jnhun je iy trigo nde nacin Egipto, te ni taj de she de ni jengoo de ni cajeen de trigo vuelta n. 13 Te je cungoo de vuelta u te ni nastu Jos je ma de cu ani de jjnhan de. Ycun na te ni jini rey Faran nd n jnhan cu Jos. 14 Te ni cahn Jos jin tca ani de je na cndeca de tt de Jacob jin ndh jnhan vehe de. Te ni yo un xico xahn i. 15 Te scuan ni cuu je ni jn Jacob ni condee de nacin Egipto nde ni jih de. Te suni ycuan n coycu she de je ccuu j y un nd ni cajih ma de. 16 Te n ni quee quv je ndnehen ya tca ycn de je cycu tt de nacin Egipto, te ni cacondiso de yqu ndhx u nd y ji un j ndji uu Siquem, te ni cachindji de ini ya nd y nde

Te m st cujhnu ga ni cajnhn Esteban: A nd je scuan ni sha r njnhun ccahn de yh? ch. 2 Te ni cahn Esteban: Ndh nhn j ccuu n jnhan uu y, jn ndh nhn j ccujhnu n n y, cuni nahn n jnhun cahn n: M Y Dios je yhyo cjhnu ya, ni sten y ma y nu ji y Abraham nde na nne ga de regin Mesopotamia, nde n tu quihn de condee de uu Harn. 3 Te ni cahn y jin de: Sto uu r jin tca jnhan r te quihn r nu cuha ri condee r, chi m r sten ichi nu quihn r, ach y. 4 Ycun na te ni quenda de regin Caldea, te ni jin de ni condee de uu Harn. Te ycuan n jih tat de. Ycun na te ni sha Ya Dios je n quee de uu yha n cycu y vijna. 5 Te tu n jhe ya ni n thl uhun yha cuu tah de. Te vs scuan te ni jejnhun ya je cuha ya uhun un n de nde jin n tca she de, vs n tu coo she de s. 6 Te scuan ni cahn Ya Dios jin de: She r coycu jc i nga uu, te cun ciento cuiy sjniu sni i te stho ayuu ycuan i. 7 Te squ je scuan sha i jn she r, te m r chi stho ri ayuu uu n. Te s te quendacoo she r ycuan, te nucoyc i yh chihn i ruh, ach y. 8 Te ni cahn y jin Abraham je na cu de circuncidar, je cu n jnun je ni sha ya contrato jin de. Te n ni cacu she de Isaac te ni sha de circuncidar i nu un quv . Te

Jnhun ni nacani Esteban

237 jc cva je n jeen j y Abraham nu tca she Hamor uu Siquem. 17 Te nde n cycu g de nacin Egipto, te cuacuyajni quv je squcu jnhun ni cahn Ya Dios jin Abraham je qundacoo she de nucoyc i uu ni jjnhun ya nu i, te ayuu un n tah cueh i ini nacin Egipto. 18 Ycun na te ni nucu nga rey uu Egipto je tu n jn de je vha ni sha nd y Jos. 19 Te rey un n stah de tca j y te ni sha ndevha de jn i, chi ni sha fuerza de i je ma cto ga i she yqu n i te na c. 20 Te tiempo un n cacu Moiss, te ni cus ni Ya Dios jin i. Te un yo ni condito shi nn i tt i. 21 Te tu ni cu condito sh de i, te ni cachune de i nu nanihn she s h Faran i, te ni naquihin she a i ni scuhnu a i njnhun she m a. 22 Te ni cuthva Moiss tca jnhun ndch uu Egipto, te ni cujhnu de jn jnhun chn de jn jniu sha de. 23 Te nu u xico cuiy de te ni jecondh de jnhan de je ccuu ayuu Israel. 24 Te ni jito de nu n te nacin Egipto je sha ndevha jn n te Israel. Te Moiss ni jnama de jnhan de Israel n, chi ni jehni de te Egipto un. Te scuan ni ndutah je ni sha ndevha jn jnhan de n. 25 Te m Moiss jni ni de je jchun ni tca jnhan de je Y Dios ni taj y de je jnma de jnhan de n ini nacin Egipto nu, te tu n cjechun cut ni jnhan de n. 26 Te nga quv suni ni jito de nu u te Israel je cjejnhan, te cn de je na jcu . Te je ycuan n cahn de jn: Najeh casha ndevha r jn

HECHOS7 jnhan r? Chi njnhun n anini ccuu r, ch de. 27 Te m te cni tah jnhan un n chundah de Moiss te ni cahn de: Nd n ni jeni rh j cujhnu r n r te snda r jniu ri jijnhan ri? 28 Ch suni cn r cahni r ruh njnhun ni jehni r te Egipto icu ch nan? ch de jn Moiss. 29 Te nu n jini sho Moiss jnhun yha, te ni yh de je chni rey de, te ni jinu de cuahn de nga nacin. Te ni condee de uu jic Madin, te ycuan n sccu ash de u she y de. 30 Te ni jnu u xico cuiy je nne de ycun. Ycun na te n ndajh Ya Dios ni quenda ya nu de nde nu hun th nu in yucu scn Sina. Te ni quenda ya nu de xin n yuc cui chnu cndah yuhn, te tu n cy yuc n. 31 Ycun na te Moiss ni naa ni de jto de n, te ni jehn de nde nu, nvha coto vha de. Te ni jini sho de je cahn ma Jtoho y jin de: 32 M r cu Ya Dios tca j r jenahn, Abraham jin Isaac jin Jacob, ach y. Te Moiss, qu s i de je yh de, te je ycuan tu ni cndey ni de coto de nu. 33 Te m Jtoho y ni cahn y jin de: Quenehen ndijn r chi nu in r, uhun cu. 34 Je ni jini r ayuu ma r je yhyo cndoho i nacin Egipto, te suni jni sho ri je cjnana uh i, te ni cuun ri vji ri je jnma ri i jjnhan i. Nu scuan te vijna chi taj r roh ndic r quihn r nde nacin Egipto, ach y jin de. 35 Te nde n tu quenda Moiss Egipto, te tca jnhan de ni

HECHOS7 casquhich i de je n cacahn i jn de: Nd n ni jeni rh j cujhnu r n r te snda r jniu ri? ni cacahn i jn de. Te vs scuan te m ndajh Ya Dios ni quenda nu Moiss un j cndah cy yuc cui n. Te scuan ni cuu je n nataj y de cuanuhun de nde Egipto je ndcu de jniu nu i te jnama de i. 36 Te m Moiss ni sha de je n quendacoo jnhan uu de ini nacin ycuan, te ni cayha de Mar Rojo, te ni cajica cuu de uhun th xico cuiy. Te n tiempo un n sha de cueh jniu jhnu je sten je cujhnu Ya Dios. 37 Te m Moiss cu je suhva ni cahn de jnhun yha jn jnhan uu y Israel: M Y Dios cani ya Ya nacani jnhun nu r jijnhan r njnhun ni jeni ya ruh. Te cuu ya n jnhan uu y. Te na chhun ni r jnhun cahn Ya n, ch. 38 Te suni nde n ni cajica cuu j y nde nu hun th, te ni cahn ndajh y jin Moiss xin ycu scn Sina, te ni nihn de jnhun je cahn ndese nihn tah y cotecu y, te ni nacani de jnhun un n tca j y, te ni quendo jnhun un n y. 39 Te tca j y n tu n ccuni de cuandet de nu Moiss, chi sa suhva ni cacuni de squhich ni de Moiss, te ni cacuni de nandic de nungoo de Egipto nu. 40 Te ni cacahn de jn Aarn: Sha n tjn ya na csnu n y. Chi Moiss, je n quenehen de yh Egipto vjicoo y, tu cjini y na v ni ndoho de je t de nd je cuahn de xin yucu Sina, ach. 41 Ycun na te ni cajhe de oro ni cuvha

238 n becerro oro, te nu becerro dolo un n casoc de qut, te ni cacus ni de jn dolo ni casha de n. 42 Te Ya Dios ni cujiyo ya cuahn y, te ni sto ya de na chhn de nu tca j jto y in andv , njnhun ys n ttu te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn: Ni cahn y: Rh yuu Israel, cjeni ni r je nu ruh ni casoc r qut n ni cajica cuu r xico cuiy nde nu hun th? 43 Tu, chi sa suhva ni cacondiso r nicho je ne dolo je nan Moloc jn figura qu m je nan Renfn, dolo je n casha m r ni cachihn r. Je ycuan cu je siha ri roh quhn jic r nde yat Babilonia, ach y. 44 Te ni ndacu ya jniu nu Moiss je na sha de vehe nu chihn de ya, njnhun ca je n sten y nu de. Te tca j y, nde nu hun th n canevha de vehe i un n n cachuvha de tabla yu je yos jnhun ley y. 45 Te ni casto de vehe un n ndh she de je cu j y. Te ni qu v Josu jin j y ini nacin yha, te ni sha ya je n cacundey de jn tca yuu je n cacoycu yha n cajinu i cuangoo i. Te ni qu vcoo de tc uu i jn vehe i n, te ni quendo nde quv n cuu David rey. 46 Te ni cus ni Ya Dios jin rey David. Te ni jicn de nu y je sha de n vehe i y nu, chi m y cu Ya Dios ji de Jacob. 47 Te ni

239 cuu je nde she y de Salomn ni sha vehe i y. 48 Te vs scuan ni cuu te Ya cujhnu ty , tu nd y ma vehe je casha ayuu, njnhun ni cahn te ni nacani jnhun ya nde jenahn: 49 Ni cahn y: Andv cu njnhun mesa nu ndcu ri jniu te ay v cu njnhun n nu y tuu jeh r. Nu scuan te ndese cuu sha r vehe je cndee r, te ndese cuu sha r n ndttu r? 50 A nsu m r n sha ndh je iy? ch m Jtoho y Ya Dios. 51 Te chn g Esteban: Yhyo ccunhni ni n, te tu ccuni n chush n, te ccuu n njnhun ayuu tc nacin je tu cjini i jnhun ya ni tu ccandje i ya. Chi nn cjes ni n Espritu Santo, te njnhun ni casha j y jenahn, suni scuan csha n vijna. 52 A n yo te ncani jnhun ya nde jenahn je tu n sha ndevha j y jin de? Chi j y ni cajehni de te ni canacani jnhun je quji m Y nda. Te je ni quiji Ya n, te m n ni canastu ni y nu te ni cajehni de ya. 53 Te vs nde jin tca ndajh y ni jhe ya ley y nu y, te m n chi tu csqucu n, ch Esteban.

HECHOS7,8 ni jini de je ndnde n nne Ya Dios, te ndichi Jess ichi ndvha ya. 56 Te ni cahn de: Vijna te jto ri je nne andv , te jto ri nu ma Y n nduu te, ndichi y nu cujhnu ya lado vha Ya Dios, ch de. 57 Ycun na te ni cajes un sho, te ni cacana ch, te nuni ni candonda squ Esteban. 58 Te ni caquenehen Esteban cuangoo jn de nde yat . Te te ni cacahn ya un jn ndh jnhan de ni cachuc de tcch de ndto n te such nn Saulo, te ni cacani de yu xin Esteban. 59 Te nn j ccani tca te un y xin de te ni jicn tah de nu y: Tt Jess je cu n Jitoho n, naquihin n nu na vijna, ch de. 60 Te ni jecu yt de te ni cahn jee de: Tt Ya Dios, ma qunehen n cuchi squ i je casha i jn n, ch de. Scuan ni cahn de te ni jihni de.

jnhun yha n cajini sho, te yhyo ni caqut ni, te cnacay h yuhu cjito nu Esteban. 55 Te m Esteban chi ni cunu Espritu Santo jin de. Te ni jito de ichi ndv , te

54Tca

Je n cajehni de Esteban

Te Saulo, ni nujnahan ni de je ni jh Esteban. Te quv un n caquej de cjito xen ndas de ayuu ccandje Jess ini uu Jerusaln, te je ycuan cu je n cajit nu ayuu ccandje cuangoo i n Judea jin n Samaria. Te te apstol chi tu n cjit nu de. 2 Te sava te y hn n Ya Dios, ni cachindji de Esteban. Te yhyo ni candahy de je ni jh Esteban. 3 Te Saulo chi jto xen de ayuu ccandje, te

Je n jito xen Saulo ayuu ccandje

HECHOS8 qu v de ndjnahan vehe te jn de te, ahan, chhun de i veca.

Je n canacani i jnhun Ya Dios nda Samaria

240 jica cuu de jn Felipe. Te ni naa ni de jto de tc jniu jhnu je sha Felipe je sten je cujhnu Ya Dios. 14 Te cycu te apstol uu Jerusaln, te ni canihn de jnhun je yuu Samaria ni cacandje i jnhun Ya Dios. Te ni cataj de Pedro jin Juan cuangoo de ycun. 15 Te ni jincoo de, te ni cajicn tah de jeh yuu un nvha na qu v Espritu Santo ini anu i jjnhan i. 16 Chi n tu qu v ya ini anu ni n i, chi mni je n cajendute i je n cacandje i Jitoho y Jess. 17 Ycun na te Pedro jin Juan ni caso de ndaha de xin i jjnhan i, te ni qu v Espritu Santo ini anu i. 18 Te ni jito Simn je scuan cso apstol ndaha de xin yuu n te scuan qu v Espritu Santo ini anu i, te cn de cuha de xhun n te apstol nvha nihn de poder un n. 19 Chi ni cahn de: Cn na j cuha n poder yha n na, nvha nu nd yuu so n ndaha n xn i te qu v Espritu Santo ini anu i, ch de. 20 Ycun na te ni cahn Pedro jin de: Na n xhun r je jnahn ndet r squ je jni ni r je jin xhun te cuu cuaan r th je vji nu Ya Dios. 21 Ma nihn tah r je sha r jniu yha, chi tu y nd anu r nu Ya Dios. 22 Nu scuan te jni hn j sto r jnhun je jni n ni r scuan te cahn ndah r jin Y Dios, te m y sanaa te cone chnu ni y squ je jni n ni r scuan. 23 Chi jn r je cucusn ni r squ

tc uu nu cungoo tca yuu n cajit nu un n canacani i jnhun ndese jnma Ya Dios ayuu. 5 Te ni jin Felipe n uu nda Samaria, te nu yuu ycuan n nacani de jnhun Cristo, Ya n jeni Ya Dios je jnma ya yoh. 6 Te tca yuu n cacutt un n cajini nahn vha i tca jnhun ni nacani Felipe, te ni cajito i tc jniu jhnu ni sha de. 7 Chi cueh ayuu cndoho tach ni canduvha i, te ccana ch tch un n caquendacoo. Te cueh ayuu ni jin jn yuu rngo ni canduvha. 8 Te je ycuan n cacus tey ni ayuu uu n. 9 Te ini uu un nne n te nn Simn, te te ts cu de. Te nde n tu jin Felipe uu Samaria, te yhyo cnaa ni ayuu uu un cjito i je sha Simn, te ni stah de i ni cahn de je n te cjhnu ty cu m de. 10 Te nde te ccujhnu jn ndvii cut ayuu, cjeth ndas i jnhun chn de, te ni cajeni ni ma i te ni cacahn i: Te yha n jhe Ya Dios cueh poder nu de, ch i. 11 Te cjeth vha i jnhun chn de, chi cueh tiempo ni sha de jniu sth n canaa ni i ni cajito i. 12 Te nu ni jn Felipe, ni nacani de jnhun vha ndese ndcu Ya Dios jniu, jn jnhun Jesucristo, te ni cacandje i te ni cajendute i, cu te cu ahan. 13 Te suni m Simn ni candje de te ni jendute de, te ni

4Te

241 je sha ri jniu yha. Te tca j ne jni ni r ni cunu un jn r, ach Pedro jin de. 24 Ycun na te ni cahn Simn jin de: Cacn tah ni jh na jjnhan n n ma Jtoho y nvha t jnahn ndet na njnhun ni cahn n, ch de. 25 Te Pedro jin Juan ni cacahn caj de ndese ccandje de jnhun Ya Dios. Te je cunungoo de ichi Jerusaln, te tjn nda Samaria ni canacani de jnhun je jnma ya ayuu.

HECHOS8 ni cahn ma te un jn Felipe: Te ndese jechun ni n? Chi t na te casthun n n ndese cu n, ch de. Te ni cahn de jn Felipe je na ca de conne nd de jn de ini carreta. 32 Te jnhun chu de tutu i un chn suhva: Njnhun lanchi je cuahn t nu c t , scuan ni casha ayuu jin y. Te njnhun n londe qut ste j tu ndhy t , scuan ni sha ya, chi t na v ni chn cut y n ni cajicn i cuchi squ y. 33 Te hora je n cajhe i jnhun canu y, tu n csha nda i squ y jin jnhun nda, te ni cajehni i ya ini ay v yha. Te coo cueh ayuu candje nu y je ma cnda ni n ayuu cahu i ayuu n. Ach. 34 Ycun na te ni cahn te Etiopa un: Cava vha ni n cachi ni n n, nd s qu cahn te ni nacani jnhun yha? A s qu ma de ch s qu nga te? ch de jn Felipe. 35 Ycun na te ni nacani Felipe jnhun vha Jess nu te n, chi ni quej de ni casthn de jnhun je n cahu te n, jn tca g jnhun je yos n ttu y. 36 Te nn cungoo de ichi n te ni jincoo de nu hun ndute, te ni cahn te Etiopa: Yha hun ndute te t cuu cuandute n? ch de. 37 Te ni cahn Felipe:

31Te

na te ni cahn ndajh ma Jtoho y jin Felipe: Quihin ichi te quihn r ichi sur, ichi je qunda Jerusaln cuahn nde uu Gaza, ch y. Te ichi chcuan chi m uhun th cu. 27 Te ni quihin Felipe ichi cuahn de. Te nde nacin Etiopa ni quiji n te eunuco je ndso jnu de cu de tesorero nu han cu reina ndcu jniu nacin Etiopa, nn a Candace. Te un n quichihn de Ya Dios uu Jerusaln. 28 Te cuanuhun de nne de nu carreta de, te chu de tutu je n tee Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. 29 Te m Espritu ni cahn y jin Felipe: Cuhn qujnahan r te cuahn jin carreta un. 30 Te ni jejnahan Felipe carreta un, te ni jini sho de je chu te n tutu je n tee Isaas. Te ni cajnhn de te n: A jchun ni ni jnhun je chu n ch tu? ch de.

26Ycun

Felipe jin te nacin Etiopa

HECHOS8,9 Cuu te nu cndje nhin ni nd jin ini jin nu ni tca j ni sha Jitoho y Jess jeh y, ach de. Te ni cahn te Etiopa: Cndje n j Jesucristo cu m She Ya Dios, ach de. 38 Te ni sha de je na jcu carreta de, te ni nuu ndnd de cuangoo de ichi vy n hun ndute n, te ni scundute Felipe te Etiopa. 39 Te nu n quendacoo de nu ndte, te Espritu ma Jtoho y ni sha ya je n ndohnni Felipe. Te te Etiopa vs tu ni jto de nu Felipe, te cs ni de cuahn de. 40 Te ni nane Felipe uu Azoto. Te ncani de jnhun ndese jnma ya ayuu, cuahn de tc uu nde ni jin de Cesarea.

242 M r cu Jess, te je jto xen r ayuu ccandje i ruh cu je jto xen r ruh. Te je sha r scuan cu njnhun stqu je tu jndje t te j yat t xin pulla, te scuan stho t ma t , ach y. 6 Te m de chi qu s i de je yh de, te ni cahn de: Tt, na v cun ni j sha n nu scuan? ch de. Te ni cahn ma Jtoho y jin de: Ndocu , qu v r ini uu, te ycuan y n te je cachi nu r na v cu je cnu sha r, ach y. 7 Te te cuangoo jn Saulo, ni canaa ndas ni de cjini sho de ndusu je cahn, te tu n cjito cut de nu je cahn un. 8 Ycun na te ni ndocu Saulo. Te ni nduc de coto de, te tu cu coto de, te ni cajn te n ndaha de ni jincoo jn de nde ini uu Damasco. 9 Te ycuan n condee de un quv . Te tu n cu cut coto de, ni t na v ni yji de, ni t na v ni jhi de. 10 Te uu Damasco nne n te cndje, nn de Ananas. Te m Jtoho y ni sten ndijin ya ma y nu de te ni cahn y jin de: Ananas, ach y. Te m de ni cahn de jn y: Naun n sa, Tt, ch de. 11 Te ni cahn ma Jtoho y jin de: Quihin ichi te quihn r calle je nan Calle Derecha, te vehe Judas cajnhun r n te nn Saulo uu Tarso, chi jcn tah de. 12 Te njnhun ni jito ndijin de je ma r, Ananas, ni jin r, te ni so r ndaha r xn de, te ni nanune tn de, ch y.

Je n nasma ini Saulo ni sha Jesucristo

Te Saulo chi mni chn de je chni de tca yuu ccandje i m Jtoho y, te je ycuan n jehn de nu sut cujhnu ga. 2 Te ni jicn de carta je cahn je quihn de tc vehe i sinagoga uu Damasco te cuhni de te ahan je ccandje i Jess, quiji de jn i uu Jerusaln nu. 3 Te ni quihin de ichi cuahn de. Te cuacuyajni de uu Damasco, te sanaani te ichi ndv n stnd n luz nu de. 4 Te ni cotni de nu hun, te ni jini sho de n jnhun chn jin de: Saulo, Saulo, najeh jto xen r ruh? ach. 5 Te ni cahn ma de: Na nihn cu je cahn, Tt? Te ni cahn y jin de:

(Hch. 22.616; 26.1218)

243 na te ni cahn Ananas: Tt, cueh ayuu ccahn je te ycuan yhyo jto xen de ayuu ccandje i nhn uu Jerusaln. 14 Te vijna ni quee de yh, chi sut ccujhnu ni catejnu de vji de jn de tca yuu ccahn ndah i jn n, ch de. 15 Te ni cahn ma Jtoho y jin de: Cuhn, chi m r ni nacji te un j quihn de nacani de jnhun ri nu tca yuu nacin Israel jin n yuu tca g nacin nde jin n tca rey. 16 Chi stn r nu de je cnu ndoho de cueh jnndho je squ r, ach y. 17 Ycun na te cuahn Ananas. Te ni qu v de ini vehe nu nne Saulo, te ni so de ndaha de xin Saulo, te ni cahn de: Hermano Saulo, m Jtoho y Jess, Ya n quenda ndijin nu n ichi je vji n, ni taj y sa vji n n ni nvha na nnune tnu n, te nvha na cnu Espritu Santo y jin n, ch de. 18 Te ni nanuneni tnu Saulo, chi ni nungooni njnhun so chc n condihy tn de n. Te ni ndocu de ni jendute de. 19 Ycun na te ni nacaji de sta, te ni nanihn ni de. Te ni condee de jecu quv jin te ccandje je cyc ini uu Damasco.

HECHOS9 A nsu te yha cu je yhyo jto xen de tca yuu Jerusaln je cjicn tah nu Jess? Te squ ycuan n quee de yha j chni de ayuu ccandje, te quihn de jn i nu sut ccujhnu n, ch i. 22 Te vhy g ni nacani Saulo jnhun ya, te ni sten caj de je Jess cu Cristo, Ya n jeni Ya Dios je jnma ya yoh. Te te hebreo je cyc uu Damasco, tu n cnihn de modo cahn de je tu y nd je cahn Saulo.

13Ycun

ni yha cueh quv . Te jnhan de hebreo ni casqujnhan jnhun de je chni de Saulo. 24 Te ni nihn Saulo jnhun je cndto de ndu u tca yhy pared je n cond ndihy uu n. 25 Ycun na te n jecu te te ccandje ni caquihin de Saulo, te ini n jca chnu ni cascun de Saulo jic pared n, te scuan ni ccu de.

23Te

Je ni ccu Saulo nu jnhan de hebreo

ni quejni de ncani de jnhun Jess ini tc vehe i sinagoga, ch de je Jess cu She Ya Dios. 21 Te tca yuu ni cajini sho jnhun chn de ni canaa ni i, te ni cacahn i:

20Te

Je n nacani Saulo jnhun ini uu Damasco

nu n najin de uu Jerusaln, te cn de najnhan de jn te ccandje. Te ni cayhu te un n cajito de Saulo, chi tu n ccandje de je n nduu Saulo te cndje nu Jess. 27 Te Bernab cuahn de jn Saulo nu cycu te apstol, te ni nacani de jnhun nu te n ndese ni jini Saulo nu ma Jtoho y ichi nu cuahn de, jn j ni chn y jin de, jn j jhnuni ni nacani de jnhun Jess ini uu Damasco. 28 Te ni condee Saulo uu Jerusaln ni jica de jn tca te apstol. 29 Te jhnuni ni

Je n najin Saulo uu Jerusaln

26Te

HECHOS9,10 nacani de jnhun m Jtoho y. Te jnhan uu de hebreo je ccahn yuhu griego, ni casthn jnhan jn de, te m te un ccuni de cahni de Saulo. 30 Te ni cajini tc hermano ccandje, te ni cajendca de Saulo nde uu Cesarea. Te ycuan n canataj de Saulo cuanuhun de nde uu de Tarso. 31 Te ayuu ccandje Jess je cyc Judea jin Galilea jin Samaria, tu ni cjito xen ayuu i. Te ni ije ga i jn jnhun ya, te cndso yo i nu ma Jtoho y. Te Espritu Santo ni chind hn y i te ni nducueh g i.

244 cuhy jin a, te ni jih a. Te ni cascchi i nd y n, te ni cajequin i nd y un nd ini cuarto xin vhe. 38 Te yajni ne uu Lida jin uu Jope, te te ccandje uu Jope ni cajini jnhun de je nne Pedro uu Lida, te ni cataj de u te cuacana de Pedro, te ni cacahn de: Ma cucu n na quhn yach y uu Jope, ach de. 39 Ycun na te ni quihin Pedro ichi cuahn de jn te n. Te nu ni jn de, te ni cacoo te un jn de nde xin vhe nu cat nd y n. Te tc ahan viuda ni candic nd a de cndahy a, te cstn a tc sahma jn t cchi j ni sha Dorcas te ni saja a nde na tcu a. 40 Ycun na te ni ndacu Pedro jniu je na qundacoo ndh ayuu n quingoo i nde yat vhe. Te ni jecu yt de ni jicn tah de, te ni nandi cto de nu cat nd y n, te ni cahn de: Tabita, ndocu n, ch de. Te m a ni ndacotoni a te ni jito a nu Pedro, te ni nuconi a. 41 Te ni jn de ndaha a, te ni ndonehen de a. Ycun na te ni nacana de xin yuu ccandje nde jin ahan viuda ni nd vcoo i, te ni sten de a nu i je n natecu a. 42 Te ni jit jnhun jniu yha n uu Jope cuahn, te cueh ayuu ni cacandje i jnhun m Jtoho y. 43 Te cueh quv ni ndo Pedro ini uu Jope, nne de vehe n te sha curtir , nn de Simn.

tca lado jcondhe Pedro ayuu ccandje, te suni ni jecondh de ayuu ccandje cyc uu Lida. 33 Te ycuan n jini de nu n te nn Eneas je n cuu un cuiy ca de chi ni jin de. 34 Te ni cahn Pedro jin de: Eneas, Jesucristo cu Ya nasvha ya roh. Ndocu te natuu r yuu r, ch de. Te ni ndocuni te n. 35 Te tca yuu cyc uu Lida jin ndhv Sarn ni cajito i je n nacaca Eneas, te ni casqundo i tca jnhun je tu y nd te ni cacandje i m Jtoho y.

32Te

Je n nduvha Eneas

nde uu Jope ni yo n ahan cndje, nn a Tabita, te nu yhu griego nn a Dorcas. Te ahan yha mni jniu vha ni sha a, te ni sha a caridad ni chind hn a ayuu cman nu. 37 Te tiempo ycuan n quej

36Te

Je n natecu Dorcas

10

Te ini uu Cesarea ni yo n te nn Cornelio, ni cuu de capitn grupo soldado je

Pedro jin Cornelio

245 nan Italiano. 2 Te cu de te ndso yo nu Ya Dios nde jin ndh ayuu vehe de, te yhyo caridad ni te cu de, chi jhe de xhun n yuu hebreo cndoho ndh, vs nasu te hebreo cu de. Te nn jcn tah de nu Ya Dios. 3 Te n quv ni sten ndijin y nu te yha njnhun cahun jehni, te ni jito de je n ndajh ma Y Dios ni qu v ya nu nne de. Te ni cahn y jin de: Cornelio, ach y. 4 Te m de ni ndacoto vha de nu y, te ni yh de. Te ni cahn de: Na v cun ni, Tt? ach de. Te ni cahn y jin de: Je chhi Ya Dios cuenta je jicn tah r jin j sha r caridad. 5 Vijna te taj r jecu te na qungoo de nde uu Jope, quicana de Simn je suni nn de Pedro, na quji de. 6 Chi nne nu de vehe tocayo de Simn, te sha curtir , te nd vehe n yajni yumar. Te m de casthun n r na v cu nga je cnu sh r, ch ndajh y. 7 Te ndajh y je ni chn jin Cornelio, cuahnni ya. Te ni cana de u mozo de jn n soldado je yhn n Ya Dios, chi cchnu ni de je squcu vha te n. 8 Te ni nacani ndh de jnhun nu tca te n, te ni taj de cuangoo nde uu Jope. 9 Te nga quv un cjica de ichi cuangoo de, te cuacuyajni de uu Jope. Te je yajni cahux u cu, te suu hora un n caa Pedro squ vhe chi cnda, te ycuan ccn tah de. 10 Te ni quee sco chji de, te ni cuni de caji de sta. Te s csha

HECHOS10 a ndeyu te ni sten ndijin y nu de. 11 Te ni jito de je nne andv . Te ni jito de njnhun n sahma manta jit chnu te nhn jnhan ndcn punta, te ni cuun vji nu de. 12 Te chji un chun ndnu qut, tc qut cn ndaha jn tca c jin tca qut cndava. 13 Te ni jini sho de n jnhun ni cahn: Pedro, ndocu te cahni r tc qut ji, te caji r t , ch. 14 Te ni cahn Pedro: Ma cji na, Tt, chi tu yji cut na tca qut je cahn ley ni j t vha caji na t , chi njnhun je tu chyo ndoo t nu n, ch de. 15 Te ni cahn tucu jnhun un jn de: Ach r je iy vha caji r tc qut ji, chi ni sndoo ri, te ma cahn ma r je tu chyo ndoo t, ch. Te scuan ni sten caj y nu de je cu quihn de nu yuu vs nsu jnhan uu de hebreo cu. 16 Te un jnu ni cahn scuan jn de. Te sahma un n ndaa cuanuhun andv . 17 Te nn ncani ndas ni Pedro na v cun cahn je n jito ndijin de n, te ni jincooni te ni taj Cornelio, ccajnhn de vehe Simn nde ni jincoo de yhy te n. 18 Te ccahn jee de ccajnhn de nu ycuan nd Simn je suni nn de Pedro. 19 Te nn ncani ga ni Pedro squ je n jito ndijin de n, te Espritu Santo ni cahn y jin de: Ni quecoo un te cnanduc rh. 20 Ndocu te nanuu r, te ma cni ni r je t vha quihn r jin de, vs nasu jnhan uu r

HECHOS10 hebreo ccuu de, chi m r ni taj r de vjicoo de, ch y. 21 Ycun na te ni nanuu Pedro nu te ni taj Cornelio, te ni cahn de: M n cu te cnanduc n. Te na squ vjicoo n n na nu scuan? ch de. 22 Te ni cacahn mozo un: Cornelio, te cu capitn, ni taj de s. Te te nda, te ndso yo nu Ya Dios cu de, te tca yuu hebreo suni ccahn i je te vha cu de. Te ni cahn n ndajh y jin de je na cna de nhn j n vehe de te chush de jnhun cahn ni jn de. 23 Ycun na te ni cahn Pedro jin mozo un j na cco de ini vehe n, te ni cando de ycun. Te nu n cundijin, te ni quihin Pedro ichi cuahn de jn mozo un. Te suni cuangoo jecu hermano ccandje uu Jope jin de. 24 Te nde nga quv ni jincoo de uu Cesarea. Te Cornelio ndtu de jincoo Pedro, chi ni nastt de tca jnhan de jn tca amigo de je quijnhan vha ga de jn. 25 Te nu ni jn Pedro jijnhan de, te ni quenda Cornelio ni cahn de jn Pedro, te ni jecu yt de je chihn de Pedro nu. 26 Te Pedro ni ndonehen de Cornelio, te ni cahn de: Ndocu n, chi s suni n teni cu n, ch de. 27 Te cndajnhn de ni qu vcoo de ini vehe. Te ni jito Pedro je cycu cuh ayuu ini vehe de. 28 Te ni cahn Pedro jin yuu n: Je cjini vha ni jjnhan n j ley je cnevha sa yuu hebreo,

246 chn je t vha je quijnhan n jn n qu vcoo n vehe n s qu je cu n yuu s n nacin. Te Ya Dios chi ni sten y nu na j ma cuj ni na n n n ayuu. 29 Je ycuan cu je vjini n, chi ni cana n sa, te tu n sj ni n. Te na cjnhun n nihn, na squ ni cana n sa? ch Pedro. 30 Ycun na te ni cahn Cornelio: Vijna y cn quv njnhun m hora yha j cu cahun jehni, te ndite ni n chi scuan chhn n nu y, te jcn tah na ini vehe n. Te ni quiji n ndajh y nu n, te ndnd sahma hun ya. 31 Te ni cahn y jin n: Cornelio, je ni jini sho Ya Dios je jicn tah r, te chhi ya cuenta je sha r caridad. 32 Nu scuan te taj r mozo na qungoo de uu Jope quicana de Simn je suni nn de Pedro, na quji de nu r. Chi te un nne de vehe tocayo de Simn, te sha curtir , te yajni yumar nde vehe de. Te quee te n te casthn de nu r jnhun cnu, ch y jin n. 33 Scuan ni cuu te ni tajni n mozo na cuajcoo de cana de nhn, te na ctah n, chi vha ni sha n j vji n. Te vijna ni candutt n yha nvha tca n cuni sho n ndh jnhun Jitoho y Ya Dios je ni jhe ya cahn n, ch de.

na te ni cahn Pedro: Vijna te ni jini vha n j Ya Dios nuni sha ya jin tca yuu, cu ayuu hebreo jin yuu tca g nacin. 35 Chi cs ni y jin

34Ycun

Je n nacani Pedro jnhun ya vehe Cornelio

247 yuu tcni nacin nu cndso yo i nu ya te csha i jniu nda. 36 Chi ni cahn y jin yuu Israel je nd vcoo tca yuu nu jnhun man y jin i sha Jesucristo. Te m y cu Jitoho tca yh. 37 M n je cjini n ndese ni cuu. Chi n ni jnu ni nacani Juan jnhun jn j ni scundute de ayuu, te ni quej Jess ncani ya jnhun nde Galilea, te ni jit jnhun un n chnu Judea. 38 Te cjini ni j Ya Dios ni jhe ya Espritu Santo jin poder nu Jess, Ya n jehnu uu Nazaret. Te cjini ni j n jica cuu ya ni sha ya jniu vha, te ni nasvha ya tca yuu je cndoho i sha jexen, chi Ya Dios ni chind hn y Jess. 39 Chi m n cnacani cj n jnhun tc jniu n cajito n n sha ya n chnu Judea jin ini uu Jerusaln. Ycun na te ni cajehni i ya, chi ni cata caa i ya jic cruz. 40 Te Ya Dios ni nastcu y ma Jess nu un quv , te ni ndiji ya nu na n cajito n n y ni sha Ya Dios. 41 Te tu n quji ya nu tc nga ayuu, chi nu mani tca n je j ni nacji Ya Dios sa j ncani n jnhun tc jniu je n cajito n. Chi ni cayeji na st ni cajihi n ndute jn y n ni nane ya je n natecu y. 42 Te ni ndacu ya jniu nu na jjnhan n j na ncani n jnhun ya nu tca yuu te cahn caj n je ma Y Dios ni jeni ya Jess je snda y jniu ayuu ctecu jin yuu n cajih. 43 Chi jnhun Jess cu je n cacahn tca te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Chi ni cacahn de je tca yuu je candje i

HECHOS10,11 Jess, cone chnu ni y nu cuchi i, ch Pedro.

Je ni qu v Espritu Santo ini anu ayuu je ns hebreo ccuu
44Te

nn chn g Pedro tca jnhun yha te ni qu vni Espritu Santo ini anu tca yuu cjini nahn jnhun ya je cahn de. 45 Te te hebreo je ni jncoo jn Pedro je suni ccandje de Jess, nahn n canaa ni de ni cajito de je suni ni qu v Espritu Santo ini anu ayuu je ns hebreo ccuu. 46 Chi ni cajini sho de ccahn ayuu un s n yuhu, te ccahn i je yhyo cjhnu Ya Dios. 47 Ycun na te ni cahn Pedro: Nd n cas je ma cundute ayuu yha? Chi ni qu v Espritu Santo ini anu ma i, njnhun ni qu v ya ini anu ma y, ch de. 48 Te ni cahn de jn i je na cundute i squ je n cacandje i Jesucristo. Ycun na te ni cacahn ndah i jn Pedro je na qundo de jecu quv jin i.

11

Te te apstol jin tca hermano cyc Judea, ni canihn de jnhun je sni ayuu s n nacin ni cacandje i jnhun Ya Dios. 2 Te cuanuhun Pedro uu Jerusaln. Te sava te hebreo je ccandje de ya ni cacahn de nu Pedro: 3 Najeh ni condee n vehe ayuu je nsu yuu nacin y cu? Te ni yeji ni jn i, ch. 4 Ycun na te ni nacani cj Pedro jnhun nu te n ndh ndese ni cuu squ te s n nacin:

Je n nacuha Pedro cuenta nu yuu ccandje ini uu Jerusaln

HECHOS11 n uu Jope. Te nn jcn tah na, te ni sten ndijin y nu n, te ni jito n njnhun n sahma manta jit chnu je nuhn jnhan ndcn punta, te nde ichi ndv n cuun ni quiji nu n. 6 Te ni jito vha n, te ni jini na j chji un chun qut cn ndaha jn qut xn jn c jin qut cndava. 7 Te ni jini sho n n jnhun ni cahn jin n: Pedro, ndocu te cahni r tc qut ji, te caji r t , ch jni n. 8 Te ni cahn n: Ma cji na, Tt, chi tu yji cut na tca qut je cahn ley ni j tu chyo ndoo t nu n, ch n. 9 Ycun na te jnhun je vji nde andv n cahn tucu jn n: Ni sndoo m r t , te ma cahn g r je tu chyo ndoo t, ch jni n. 10 Te un jnu ni cahn scuan. Ycun na te ni ndaa sahma un cunuhun andv . 11 Te hora un n jincoo un te vehe nu ni cndee n un, cnanduc de s, te n jnhan uu de Cesarea ni taj de vjicoo de. 12 Te m Espritu ni cahn y jin n je ma cni ni na j t vha quihn na jn de. Te suni i hermano yha n jengoo jn n, te ni qu vcoo n ini vehe te nn Cornelio. 13 Te te un n nacani de jnhun nu na jjnhan n j n jito de n ndajh Ya Dios, ndichi y ini vehe de, te ni cahn y jin de: Taj r jecu te na qungoo de uu Jope, quicana de Simn je suni nn de Pedro, na quji de. 14 Te te n cachi de nu r ndese jnama Ya Dios roh jn ndh ayuu cyc vehe r, ch y. Ach Cornelio jin n. 15 Te nu n quej n cahn na, te ni qu vni Espritu Santo ini anu i jjnhan

248 i, njnhun ni qu v ya ini anu ma y xhna g. 16 Ycun na te ni nuchun ni na jnhun ni cahn ma Jtoho y: Jenda je ma nduteni ni scundute Juan ayuu. Te rh jjnhan r chi njnhun cuandute r jn Espritu Santo, cu je cndee y ini anu r, ach y. 17 Te suni ni jhe Ya Dios Espritu y nu ma i njnhun ni jhe ya nu ma y je ccandje y Jtoho y Jesucristo. Nu scuan te nd n cu n j cs n jniu je sha Ya Dios? ch Pedro. 18 Scuan ni cajini sho de jnhun yha, te tu ni ccahn de nu Pedro, chi sa suhva ni cacahn de je yhyo cjhnu Ya Dios. Te ni cacahn de: Suni ni jhe Ya Dios jnhun je na ncani ni ayuu tca g nacin je sto i cuchi i nvha cotecu i n cni nu scuan, ch de.

5Nne

quv n cajehni de Esteban ni quej de cjito xen de ayuu ccandje, te je ycuan n cajit nu ayuu un tca uu cuangoo i, te ni jincoo i Fenicia jin Chipre jin uu Antioqua. Te ni canacani i jnhun vha ya nu mni jnhan hebreo i je cycu ycuan, te tu n cnacani i jnhun ya nu nga ayuu. 20 Te jecu te ccandje je cycu Chipre jin uu Cirene ni jincoo de uu Antioqua, te suni nu yuu tc nacin je tu cjini i jnhun ya ni canacani de jnhun m Jtoho y Jess je jnma ya i. 21 Te m Jtoho y ni chind hn y de, te cueh ayuu ni casto i jniu je tu y nd te ni cacandje i m Jtoho y.

ayuu ccandje ini uu Antioqua

19Te

249 ayuu ccandje ini uu Jerusaln ni cajini jnhun i, te ni cataj i Bernab cuahn de nde uu Antioqua. 23 Te nu ni jn Bernab ycun, te ni jini de je yhyo vha ni sha Ya Dios jin i, te ni cus ndas ni de. Te ni sthv ni de tca yuu un j jin ini jin nu i na cndhv ni i squcu vha i nu ma Jtoho y, te ma nyh i. 24 Chi te vha cu Bernab, te ni cunu Espritu Santo jin de, te cndje nhin de. Te ni cacandje cueh ayuu nu ma Jtoho y ni sha de. 25 Ycun na te cuahn de nde uu Tarso cuananduc de Saulo. Te ni nanihn jnhan de jn Saulo, te ndca de te un n ndee de uu Antioqua. 26 Te n n cuiy ni candutt de jn yuu ccandje ycun, te ni castn de jnhun ya nu cueh ayuu. Te uu Antioqua cu nu xhna hn g ni caconan ayuu cristiano squ je n cacandje i Cristo. 27 Te suni tiempo un n quendacoo te cnacani jnhun Ya Dios uu Jerusaln cuangoo de nde uu Antioqua. 28 Te n jnhan de je nan Agabo ni ndocu nu hermano ccandje. Te ni sten Espritu Santo nu de, te ni casthn de je co n jnam xen n chnu. Te ni cuu jnam n n parte tiempo je n ndacu Claudio jniu je n cuu de rey. 29 Ycun na te ni candajnhun te ccandje uu Antioqua je cuha n n de nasaa canda de cuha de te taj de quihn cotecu hermano cyc Judea. 30 Te scuan ni casha de. Te ni cataj de Bernab jin Saulo ni

HECHOS11,12 cajendca de nu te jhnu cndso jnu nu yuu ccandje cyc Judea.

22Te

12

Te suu tiempo un n quej rey Herodes jto xen de sava ayuu ccandje. 2 Te ni ndacu de jniu je jin espada na chni i Jacobo ani Juan. 3 Te ni jini de je n cacus ni te hebreo je ni sha de scuan, te je ycuan suni ni jn de Pedro. Te m qu v un n cuu vico je yji ayuu pan je tu y h levadura. 4 Te nu n jn de Pedro, te ni chune de veca, te ni jeni de cun grupo soldado je cndito Pedro, cun cun soldado cu je n n grupo. Chi cn Herodes je na yha vico un j cu vico pascua te quenehen de Pedro veca un stn de nu yuu cueh. 5 Te scuan ne Pedro veca, te cndto soldado un de. Te ayuu ccandje chi nhin ni cajicn tah i jeh Pedro nu Ya Dios je na ccu de.

Je n jehni Herodes Jacobo, te ni chune de Pedro veca

jni ni Herodes je na cndijin nga quv te quenehen de Pedro veca, te stn de nu yuu un n. Te nhn Pedro jin cadena, ct de qux de mhu soldado jecu n, te suni chin ga soldado cndto yhy vca n. 7 Te suu jecu n te sanaani te ni jin n ndajh ma Jtoho y, te ni ndind ini veca. Te ni squ h ya Pedro, te ni natah ni de. Te ni cahn y: Yach ndocu r, ach y.

6Te

Je n quenehen Ya Dios Pedro veca

HECHOS12 Te cadena nuhn ndaha de un n canandajni. 8 Te ni cahn ndajh y jin de: Nacuhni nhin chji r, te nuqu h r ndjn r, ach y. Te scuan ni sha de. Te ni cahn tucu ndajh y jin de: Condii tcchi r, te condiqun r ruh na quhn y, ach y. 9 Te ni quenda de ndqun de ya cuahn de jn y, te jni ni de je nsu jnda cu je sha ndajh y jin de, chi jni ni de je n je ni stn y jto ndijin de cu. 10 Te ni yha ya jin de u nu cndto soldado. Te ni jin y jin de yhy ca nu qunda de caca de calle, te yhy un n nune ini m. Te ni quenda ya jin de, te ni yha de n calle cuahn de. Ycun na te ni cujiyoni ndajh y nu de cuahn y. 11 Te ni nducj ni Pedro te ni cahn ma n cahn n de: Vijna te ni jini nda r je n taj m Jtoho r ndajh y ni quiji, te ni jnama ya ruh nu Herodes jin n tca yuu hebreo je ccuni i sha xen i jn r nu, ch de. 12 Te nu n jini de je ni ccu ndije de, te ni quihin de ichi cuahn de vehe Mara nan Juan je suni nn de Marcos. Te ycuan chin tt cuh ayuu cjicn tah i jeh Pedro. 13 Te chn Pedro ni jin de yhy fuera, te n schi s h nn Rode cuahn i je cni i nu nd n cu je cahn. 14 Te ni nacuni i tach Pedro, te je n cus ni i te tu n nne i yhy un, chi ni nandi co i te jnu i ni nd v i ini cuarto. Te ni casthn i je n quee Pedro ndichi de yhy fuera. 15 Te ni cacahn jin i:

250 Je cahn ne r, ach. Te m i nhin chn i je ma de cu. Ycun na te ni cacahn: Ndajh y je ndto Pedro cu nu scuan, ch. 16 Te vhy g cahn Pedro. Ycun na te ni canune i yhy , te ni canacuni i nu de, te nahn n canaa ni i cjito i. 17 Te m de ni sha de ndaha de je ma cva g i, te ni casthn de ndese ni quenehen m Jtoho y de veca. Te ni cahn de: Casthun n Jacobo jin n tca g hermano je n quenehen ya ruh veca, ch de. Te ni quenda de cuahn de nga lugar. 18 Te nu n cundijin, te ni cacuva tey soldado je tu Pedro. 19 Te ni ndacu Herodes jniu je na nnduc vha i Pedro. Te tu n cnanihn i de, te nu n cuu ni stich de soldado jijnhan, te ni ndacu de jniu je na c. Ycun na te ni quenda Herodes Judea cuahn de uu Cesarea, te ni condee de ycun.

yhyo ni qut ni rey Herodes nu yuu uu Tiro jin uu Sidn. Te ayuu un n candajnhn i je nuni qu vcoo ndh i nu rey un. Te ni casha i amigo i jn Blasto, te cjhnu jjnu nu rey un. Te ni cacahn ndah i jn de je na chn ndah de jn rey un j na nd ni de jn i. Chi nde uu ma rey un cjeen i je cyeji i. 21 Te ni jeni Herodes n quv . Te ni nuchun de sahma y hn de, te ni cuco de mesa nu ndcu de

20Te

Je ni jh Herodes

251 jniu, te ni cahn de n jnhun jeh ni cajini sho i. 22 Te ayuu un n caquej i ccahn jee i jnhun y hn jn de: Nasu teni cu n, chi n ya cu n, ch i jjnhan i. 23 Te m hora un n shani n ndajh ma Jtoho y je n jn n cuehy xen rey Herodes, te ni cayeji tndc de, te ni jih de, chi ni sandxni de m de te tu n chn de je Ya Dios cu je cujhnu. 24 Te ni jit g jnhun m Jtoho y, te cueh ndas yuu ni cacandje i tcni lugar. 25 Te ni jnu jniu je n quindeca Bernab jin Saulo je ctecu ayuu Judea. Te ni quendacoo de Jerusaln cuanungoo de Antioqua, te cndca de Juan je suni nn de Marcos cuahn jin de.

HECHOS12,13 cataj de ndnd te n cuanacani de jnhun nu tca yuu.

Je n canacani Bernab jin Saulo jnhun ya nde Chipre

13

Te mhu grupo ayuu ccandje ini uu Antioqua ni cahyo te cstn jin te cnacani jnhun Ya Dios, te cnan de Bernab, Simn je suni nn de Negro, Lucio uu Cirene, Saulo, jin Manan te ni jehnu jn nga Herodes je n cuu gobernador Galilea. 2 Te n quv je chyo ndite ni te yha cchihn de nu ma Jtoho y, te ni cahn ma Espritu Santo jin de: Cn r je sas n r Bernab jin Saulo na qungoo de jniu je n jeni ri de, ch y. 3 Ycun na te ni cajicn tah ndite ni de, te ni caso de ndaha de xin Bernab jin Saulo, te scuan ni

Je n caquej Bernab jin Saulo caca cuu de nacani de jnhun ya

ni sha Espritu Santo je chi Seleucia cuangoo de. Te ycuan n qu vcoo de n barco cuangoo de nde Chipre, uhun je ne s n nu ndte. 5 Te ni jincoo de uu Salamina nu cjecu barco, te ni canacani de jnhun Ya Dios ini tc vehe i sinagoga jnhan hebreo de. Te suni cuahn Juan chind hn jn de. 6 Te ni cajica nuu de n ni Chipre nde ni jincoo de uu Pafos je suni ne nu Chipre. Te ycuan n cajini de nu n te hebreo nn Barjess. Te te ts cu de, te chn stah de je n te ncani jnhun Ya Dios cu de. 7 Te te ts un jjnu de nu gobernador Sergio Paulo, te te ndch cu gobernador n. Te ni cana de Bernab jin Saulo je cni nahn de jnhun Ya Dios. 8 Te te ts un suni nn de Elimas. Te ndc ndy de cas de je ma cndje gobernador n. 9 Te Saulo je suni nn de Pablo, ni cunu Espritu Santo jin de, te ni ndacoto vha de nu te ts un. 10 Te ni cahn de: Te sha jniu n sth hn cu r, chi she jexen cu r te js r nu tc jniu nda. Te tu jcu r je sca nu r s qu jnhun nda ma Jtoho y nvha ma candje ayuu nu y. 11 Te m Jtoho y stho ya roh vijna, te cucu r je ma cto ga r nindii jecu quv , ach Pablo. Te ni cuneeni nu te ts un, te qundha quhiy de cuahn de

4Te

HECHOS13 ndc de nd v jn ndaha de stn ichi nu de quinuhun de. 12 Ycun na te ni jini gobernador je scuan ni cuu, te ni candje de jnhun m Jtoho y, te n ni de jni sho de jnhun ya.

252 u xico cuiy ni cajica de nu hun th, te ni jendey ni y jin de je n cast v de. 19 Te ni sn y ux nacin Canan, te ni jhe ya uhun un n tca j y cu tah de. 20 Ycun na te ni jeni ya tca te ni candacu jniu nu de njnhun cun ciento u xico ux cuiy, nde quv n cotecu Samuel, te ni nacani jnhun ya. 21 Ycun na te m yuu un n cajicn i n rey, te ni jeni Ya Dios Sal ni ndacu de jniu nu i u xico cuiy. Te yucn Benjamn she Cis ni cuu Sal. 22 Te ni quenehen ya jniu Sal, te ni jeni ya David ni cuu de rey nu i. Te ni cahn caj y jnhun de: Cs ni r jin David she Isa, chi sha de tca j cun r, ach y. 23 Te chn g Pablo: Te she yucn David ni cacu Jess, Ya n jeni Ya Dios je jnma ya yoh yuu Israel, chi scuan ni jejnhun ya. 24 Te nde n tu quej Jess nacani ya jnhun nu yuu, te ni nacani Juan jnhun nu tca jnhan uu y Israel je na ncani ni i je sto i cuchi i, te cuandute i. 25 Te nu cucuyajni je c Juan, te ni cahn de: Cndtu r j quji Cristo, te jni ni r je ruh cu, te nasu r cu. Chi quiji ya, te cjhnu ndas y je ni ndijn y tu cjhnu ri tava r, ach de. 26 Amigo jijnhan n, tca nhn j ccuu y she yucn Abraham jin tca nhn j suni cndiso yo n n Ya Dios, chi cn Ya Dios je na cni y jnhun yha je chn ndese jnma ya yoh. 27 Chi tca yuu uu Jerusaln

18Te

na te ni quendacoo Pablo jin Bernab jin Juan uu Pafos, te ni qu vcoo de barco te cuangoo de uu Perge nda Panfilia. Te ycuan n cus n Juan, te cuanuhun de uu Jerusaln. 14 Te ni quendacoo Pablo jin Bernab uu Perge cuangoo de, te ni jincoo de uu Antioqua nda Pisidia. Te quv ndttu n qu vcoo de ini vehe i sinagoga, te ni cacuco de. 15 Te ni cahu tutu ley y jin tutu n catee te ni canacani jnhun ya nde jenahn. Ycun na te te ccujhnu ini vehe i sinagoga, viini ni cataj de te cahn jin Pablo jin Bernab: Amigo, nu y jnhun cahn ni j sthv ni ni yuu yha, te cahn n na cni nahn i nu scuan, ch de. 16 Ycun na te ni ndocu Pablo te ni sha de sea jin ndaha de je nahnni coo ayuu n, te ni cahn de: Nhn jnhan uu y Israel jin nhn te je suni cchihn n Ya Dios, cuni nahn n jijnhan n. 17 M Y Dios yoh yuu Israel, ni nacji ya ji y jijnhan de. Te nn j cycu tt de uu Egipto, te ni sha ya je n nducueh de. Ycun na te jn poder ma y ni quenehen ya de nacin Egipto.

13Ycun

Je n coycu Pablo jin Bernab Antioqua nda Pisidia

253 jin tca te ccujhnu nu i, tu n cjechun ni i je Jess cu Cristo, Ya n jeni Ya Dios je jnma ya yoh. Te ndjnahan quv ndttu n cajini sho i jnhun ni cacahu je n catee te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te vs scuan te tu n cjechun ni i, te ni candonda i ni cacahn i je na c y. Te scuan ni casqucu i squ tca jnhun je n cacahn te ni canacani jnhun ya nde jenahn. 28 Vs tu n cnihn i ni n cuchi squ y je c y, te ni cacahn nhin i jn Pilato je na c y. 29 Te n ni jnu ni squcu squ y tca jnhun chn nu ttu i, te ni casnu de ya jic cruz, te ni cachindji de ya n ya n jete jic cva. 30 Te ni sha Ya Dios je n natecu y. 31 Te ayuu Galilea je ni jngoo jn y nde Jerusaln nde na tcu y, nu ma i ni sten ndijin y ma y cueh quv n ni natecu y, te ayuu un ccuu je cnacani cj jnhun ya nu tca g jnhan y hebreo vijna. 32 Te m n jijnhan n cnacani n jnhun vha yha n ni jjnhan n j scuan ni jejnhun ya nu tca j y. 33 Te jnhun yha n squcu Ya Dios nu ma y je ccuu y she yucn de, chi ni nastcu y Jess. Chi suhva chn salmo u je cahn y jin She ya Jess: M r cu She ri, te vijna ni sajhnu ri roh j cu ri Tat r, ach y. 34 Te ni nastcu y She ya Jess nvha ma tehy cut y, chi suhva chn tutu i je ni chn Ya Dios nde jenahn: Te nihn ma r tca j vha ni jejnhun ri nu David, ch. 35 Te

HECHOS13 suni scuan chn nga salmo je n tee David jnhun je cahn Jess jin Y Dios: Ma cuha ni jnhun tehy n, chi jjnu n n n te man ni jn n, ach. 36 Te David chi jn y je n jejnu de nu yuu n cotecu de jn, njnhun ni cuni Ya Dios. Te ni jih de, te ni quindji de njnhun ni quindji tca j y, te ni tehy de. 37 Te Jess, Ya n nastcu Ya Dios, chi tu n thy cut y. 38 Je ycuan jni hn jechun ni n, amigo, je Jess cu Ya cne chnu ni nu tca cuchi y. 39 Chi ni canduc n ndahva ni cuchi n j squcu n ley je ni jhe ya nu Moiss, te tu n cu ndahv cuchi n scuan. Te Jess cu Ya ndhva ndh cuchi ayuu je ccandje i tca j ni sha ya jeh i. 40 Nu scuan te coto n jjnhan n j ma ndho n tca castigo je n cacahn te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn, chi suhva ni cahn Ya Dios: 41 Tca rh yuu je cascat, na cto r na castigo xen quiji squ r, te naa ni r coto r, te cuu r. Chi tiempo ma r te sha ri jniu xen je ma cndje cut r je scuan sha ri vs nacani ayuu jnhun un n r, ach y. Ach Pablo. 42 Te ni quendacoo Pablo jin tca jnhan de vehe i sinagoga jnhan hebreo de. Te ayuu s n nacin ni cacahn ndah i jn de je nga quv ndtt nacani tucu de jnhun yha n i. 43 Te ni

HECHOS13,14 jit ayuu un cungoo i. Te cueh ayuu hebreo jin yuu s n nacin je n cacandje sahn hebreo te cchihn i nu Ya Dios, cuangoo i jn Pablo jin Bernab. Te ni cacahn nhin de jn i je na cu nhin i jn jnhun je man Ya Dios jin i. 44 Te quv ndtt nga semana te je yajni ndh ayuu uu un n candutt i je cni nahn i jnhun Ya Dios. 45 Te nu n cajini te hebreo je n candutt cuh ayuu, te ni cacucusn ni de, te ni cacahn de je nsu jnhun vha cu je sten Pablo, te ni cacahn ne de nu Pablo. 46 Ycun na te jhnuni ni cacahn Pablo jin Bernab, ch de: Cnu j xhna g nu ma n je ccuu n jnhan uu y hebreo nacani n jnhun Ya Dios, te tu n cjeth n. Nu scuan te cuchi m n cu je ma nihn tah ni cotecu ni n cni. Te vijna te quinacani n jnhun ya nu yuu tc nacin je tu cjini i jnhun ya. 47 Chi suhva ni ndacu m Jtoho y jniu nu na jjnhan n: Ni jeni ri roh j cu r njnhun luz je sten ini anu ayuu tc nacin, chi n ay v stn r jnhun ri nu yuu je jnma ri i, ch y. Ach de. 48 Te ayuu s n nacin, nu n cajini sho i jnhun yha te ni cacus tey ni i. Te ni cacahn i je yhyo vha jnhun cu jnhun m Jtoho y, te tca yuu je n nacji Ya Dios i je ctecu i n cni, ni cacandje i. 49 Te ni

254 jit jnhun m Jtoho y cuahn n regin ycun. 50 Te uu Antioqua cyc ahan ccuu nu te cchihn a Ya Dios. Te te hebreo ni caschn de a, te suni ni caschn de te ccujhnu uu n, te ni cajito xen i Pablo jin Bernab te nde ni cascnu i de cuangoo de. 51 Te ni cascyo de tcach jeh de je sten de je iy cuchi i. Te ni jincoo de uu Iconio. 52 Te vs scuan te ayuu ccandje un n cunu Espritu Santo jin i, te ccus tey ni i.

14

Te uu Iconio ni qu vcoo Pablo jin Bernab ini vehe i sinagoga jnhan de hebreo. Te jn jnhun je n canacani de te ni cacandje cueh jnhan de hebreo, te suni scuan cueh ayuu s n nacin ni cacandje i. 2 Te jnhan de hebreo je tu n ccandje, ni caschn de ayuu s n nacin, te ni cajeni ni i je nsu yuu vha ccuu ayuu ccandje. 3 Te ni caquendo Pablo jin Bernab ycuan cuh g quv . Te jhnuni ni canacani de jnhun Jitoho y, chi ccuchnu ni de ya je vha quihn jniu un sha ya. Te m y chi ni sten y je iy nd jnhun je yhyo vha ni y jin i je cnacani de, chi ni jhe ya je sha de jniu jhnu je sten je cujhnu ya. 4 Te ayuu uu un n cacus n ni i jjnhan i, sava i jn te hebreo je tu ccandje de Jess, te sava ga i jn te apstol. 5 Te ayuu hebreo jin yuu s n nacin jin te ccuu toh ni casqujnhan jnhun je

Je n coycu Pablo jin Bernab uu Iconio

255 sha xen jin Pablo jin Bernab, jin j cuha yu xin de n. 6 Te ni cajini de je scuan ccuni sha, te ni cajinu de cuangoo de nde uu Listra jin uu Derbe nda Licaonia jin tca uu yajni ycun. 7 Te ycuan n canacani de jnhun je jnma ya yoh.

HECHOS14 de je cast v ndas i je casha i scuan. Te ni quenendava de ni qu vcoo de mhu yuu cueh n, te ni cacana jee de: 15 Tt jijnhan n, ma sha cut ni scuan, chi s suni teni ccuu n njnhun m n jjnhan n. Te vjicoo n nacani n jnhun vha Ya Dios nu n, chi cahn na jn n je ma sha ga ni tca jniu yha j tu nd jjnu cut, chi sa suhva na chhn n ma Y Dios, Ya tcu, Ya ni sha andv jn y v jn ndute mar jin tca g je iy n chnu. 16 Te nde jenahn n jhe ya jnhun je na sha tca yuu modo ccuni ma i. 17 Te vs scuan te nn stn y ndese Ya cu ya, chi mni sha ya jniu vha jn y, chi scun ya sa, te sha ya je cu vha itu y, te jhe ya je jni hn y nvha caji y te coo s ni y, ach ndnd de. 18 Te vs scuan ni cacahn de, te yhyo uh ni cajes de nu yuu un nvha t soc i stqu un n de je chihn i ndnd de. 19 Ycun na te ni quecoo jecu te hebreo uu Antioqua jin uu Iconio, te ni caschn de ayuu cueh n, te ni cajhe i yu xin Pablo. Te ni caquenehen i de yat n, chi ni cajeni ni i je j ni jih de. 20 Te te ccandje ni cacond de Pablo, te ni ndonda Pablo, te ni nd v de ini uu. Te nga quv ni quihin de ichi cuahn de jn Bernab nde uu Derbe. 21 Te ini uu un n canacani de jnhun je jnma ya ayuu, te ni cacandje cueh ayuu ni casha de. Te ni canandic de cuanuhun de uu Listra jin uu Iconio jin

uu Listra nne n te je tu cu caca, te tu jca cut de chi nde quv n cacu de ccj de. 9 Te un n jini sho de jnhun je cahn Pablo, te ni jito vha Pablo nu de, te ni jini de je candje vha te un j ndvha de. 10 Te ni cahn jee Pablo jin de: Ndocu , condichi r, ach de. Te ni scnda te un m de ni nucndichini de, te ni quej de caca de. 11 Te ni cajini ayuu n jniu jhnu je ni sha Pablo, te ni cacahn jee i jn yuhu m i je cu yuhu Licaonia: Ni cuun ya ni quecoo nu y, te cjica njnhun cjica te, ch i. 12 Te ni cacahn i je Bernab cu ya Jpiter, te Pablo cu ya Mercurio chi Pablo cu te ncani jnhun. 13 Te yajni yu un nne vehun ya Jpiter. Te m st jejnu ini vehun un n quihin de stqu jijnhan t te ni scut de t ita te vji de nde nu qu v i yu, te m de jn yuu uu un ccuni de cahni de stqu un sc de nu Bernab jin Pablo nu. 14 Te Bernab jin Pablo, te ccuu apstol, ni cajito de je scuan ccuni ayuu un sha i, te ni candat de sahma de je sten

8Te

Je n cajhe i yu xin Pablo ini uu Listra

HECHOS14,15 uu Antioqua. 22 Te ni cahije ga ni ayuu ccandje ycuan n casha de. Te ni cast hv ni de i je na cu nhin i jn jnhun ya, chi ni cacahn de je nin quiji cueh jnndho squ y te ycun na te jin y uu nu ndcu Ya Dios jniu. 23 Te tc uu ni cajeni de te jhnu cndso jnu condito de ayuu ccandje. Te ni cahyo ndite ni Pablo jin Bernab nu y, te ni cajicn tah de, te ni cacahn de jn m Jtoho y je na cto ya ayuu n chi ccandje i m y.

256 tc hermano je nu tu sha i circuncidar, njnhun chn ley je ni jhe ya nu Moiss, te t na modo ccu i. 2 Te Pablo jin Bernab ni catejnhan de jn te n, te tu n cnda. Te je ycuan n candajnhn de je qungoo Pablo jin Bernab jin jecu g te ccandje un nd uu Jerusaln, te ycun ndajnhn de squ jnhun yha jn te ccuu apstol jin te jhnu cndso jnu nu yuu ccandje ycun. 3 Te ayuu ccandje un n canachuhun ch i de. Te ni cayha de ichi Fenicia jin Samaria, te cnacani de jnhun je suni ayuu tca g nacin je tu n cjini i jnhun ya, ni casto i jniu je tu y nd te ni cacandje i Ya Dios. Te yhyo ni cacus ni tc hermano je n canihn de jnhun je scuan ni cacandje ayuu n. 4 Te ni najincoo de uu Jerusaln, te ayuu ccandje ycuan jn te apstol jin te jhnu cndso jnu nu yuu un, n cacus ni de je n najincoo jnhan de n. Te Pablo jin Bernab ni canacani de tca jnhun ndese cueh je vha ni sha ya squ jnu je n canacani de jnhun ya. 5 Te sava te grupo fariseo je ccandje ni candocu te ni cacahn: ayuu s n nacin je ccandje i Jess, jni hn j sha i circuncidar njnhun csha m y, te cnu ndacu y jniu nu i je na squcu i ley je ni jhe ya nu Moiss, ch. 6 Te tca te apstol jin tca te jhnu cndso jnu nu yuu ccandje, ni candutt de junta

ni cayha de cuangoo de regin Pisidia, te ni najincoo de regin Panfilia. 25 Te ni canacani de jnhun ya ini uu Perge regin Panfilia, te s te cuangoo de uu Atalia. 26 Te ycuan n qu vcoo de barco, te ni najincoo de uu Antioqua. Te uu ycuan cu nu n cajicn tah ayuu nu Ya Dios jeh de je na chnd hn y de je qungoo de nacani de jnhun. Te ni jnu jniu, te ni najincoo de uu n. 27 Te nu n najincoo de ycun, te ni casha de junta jin yuu ccandje, te ni canacani de jnhun tc ndese cueh je vha ni sha Ya Dios jin de, chi ni jhe ya jnhun je suni candje ayuu tc nacin je tu n cjini i jnhun ya. 28 Te ni caquendo de ycuan cuh quv jin yuu ccandje.

Je cunuhun tucu Pablo jin Bernab uu Antioqua nda Siria

24Te

15

Ycun na te jecu te Judea ni quijicoo de uu Antioqua, te ni castn de nu

Squ junta uu Jerusaln

257 nvha ndajnhn de te snda de squ jnhun yha. 7 Te tc de ni cacahn de ndese cjeni ni de. Ycun na te ni ndocu Pedro, te ni cahn de: Hermano jijnhan n, je cjini vha ni j je y tiempo je n nacji Ya Dios sa j quihn na n yuu s n nacin te nacani n jnhun nu i je jnma ya i, nvha candje i Jesucristo. 8 Te Ya Dios chi jn y ndese ca nu ndh ayuu, te ni sten y je jeth y i, chi suni ni jhe ya Espritu Santo nu i jjnhan i, njnhun ni jhe ya nu ma y. 9 Te nuni sha ya jin y jin m i, chi squ je suni ni cacandje i jnhun je jnma ya i, te je ycuan n sndoo ya anu i nu tca cuchi i. 10 Te vijna naun ccuni n ndacu n jniu je na squcu i ley un? Chi tu njnahan ni Ya Dios je scuan. Chi ccuni n tee n jniu y yha s qu yuu ccandje n, te ni tca j y tu n ccundey de squcu de, te ni m y. 11 Chi sa suhva ccandje y j jnma ya yoh scuanni squ je yhyo vha ni ma Jtoho y Jess jin y, te suni scuanni jnma ya ma i, nasu s qu je squcu i ley un, ch de. 12 Ycun na te te cueh un n cacuu nay de, te ni cajini nahn de jnhun ccahn Bernab jin Pablo. Chi ni cacasthn de je ni jhe ya poder je n casha de tc jniu jhnu je sten je cujhnu ya, ni cajito ayuu tc nacin je tu cjini i jnhun ya. 13 Te nu ni jnu ni cacahn Pablo jin Bernab, te ni cahn Jacobo: Hermano jijnhan n, cuni sho n na chn na. 14 Ni nacani Simn

HECHOS15 Pedro jnhun ndese ni quej nu jniu je jnma Ya Dios ayuu tc nacin je tu cjini i jnhun ya, chi suni mhu m i ncji ya ayuu je ndu i ayuu ma y. 15 Te qujnhan jnhun ni cahn de yha jn jnhun ni catee te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn je yos n ttu i: 16 Ach Y Dios: Njnhun ni cot vehe David cu je tu ndcu she yucn de jniu, njnhun ni ndacu m de jniu nde jenahn. Te n quv te ndee r te je nasha ri vehe de cu je sha ri je nandacu She yucn de jniu. 17 Scuan sha ri nvha tca g ayuu na nnduc i ruh nde jin yuu tc nacin je tu cjini jnhun ri, tc i je cna ri i candje i ruh. 18 Scuan chn ma Jtoho y, te nde jenahn n sten y jnhun yha n yuu. Ach tutu i. 19 Je ycuan jni ni na j yuu tca g nacin je n casto i jniu je tu y nd te ni cacandje i m Y Dios, ma sthn y i je ndcu y jniu je squcu i ley Moiss. 20 Chi sa suhva na te y carta quihn nu i je ma cji i ndeyu je ni sc nu dolo, te ma cca jnn i, te ma cji i cu qut je jih je tu jt n t , te ni ma cji i n . 21 Jnhun yhani tee y quhn nu i njnhun je cstn nde jenahn. Chi nde jenahn je y te cstn jnhun ley je ni jhe ya nu Moiss, te ndjnahan quv

HECHOS15 ndttu ccahu de ley un ini vehe i sinagoga tc uu, ch Jacobo. 22 Ycun na te te apstol, jin te jhnu cndso jnu, jn ndvii ayuu ccandje, ni cacunda ni de je ncji de te quingoo jn Pablo jin Bernab nde uu Antioqua. Te te ni canacji de un ccuu Silas jin Judas, te nga shv de cu Barsabs. Te cndso jnu de nu tc hermano ccandje. 23 Te ni cajendca de carta je cahn suhva: M n ccuu te apstol, jin tca te jhnu cndso jnu nu yuu ccandje, jn tca g hermano y. Te ctee n carta yha cuje nu ni jjnhan n, hermano, je ccuu n yuu s n nacin je cycu n uu Antioqua jin Siria jin Cilicia. Cuandey ni ni jjnhan n. 24 Ni cajini jnhun n j n quendacoo sava jnhan n yha n jengoo nu n, te jn jnhun je n cacahn de te ni casha je n canacani ndas ni n, te ni cacuxi ni n, chi cndacu de jniu je sha n circuncidar jin j squcu n jniu chn ley jenahn j ni jhe ya nu Moiss. Te nasu sa n ctaj te un j je de nu n. 25 Je ycuan n cajeni ni n, te nuni ni cacunda ni n, te ni nacji n te cuajcoo nu ni jn hermano y je man y jin, cu Bernab jin Pablo. 26 Te ndnd de je ni catana de m de nu jnndho vs na c de je squ jnhun Jitoho y Jesucristo. 27 Nu scuan te ctaj n Judas jin Silas je nu n, te suni njnhun chn carta yha suni scuan casthn de nu ni jjnhan n. 28 Chi m Espritu Santo ni sten y n modo je n

258 cacunda ni na j ma te n tca jniu y ley Moiss squ n, chi mni jniu yha j cnu g: 29 Ma cji ni tca j n casoc nu dolo, ni ma cji ni n ni qut je jih je tu jt n t , te ma cca jnn n. Te vha squcu n nu tu sha n tca j yha. Scuan na co te sndey ni n, ch carta. 30 Ycun na te te quingoo un cungoo de nde uu Antioqua. Te ni cacana de xin yuu ccandje ni candutt de junta, te ni cajhe de carta un n i. 31 Te ni cacahu i, te ni candus ni i je ni nhn i jnhun ndey ni nu carta n. 32 Te suni te cnacani jnhun Ya Dios ccuu Judas jin Silas, te jn cuh jnhun ni cacahn de te ni candundey ni tc hermano un, te ni cahije ga ni i jn jnhun ya. 33 Te ni coyc de ycun jecu quv . Ycun na te hermano ycuan n canacuath i nu de je quinuhun de nu te je n cataj de. 34 Te Silas ni nujnahan ni de ni quendo de ycun. 35 Te suni ni caquendo Pablo jin Bernab uu Antioqua, te m de jn sava ga te ni castn de te ni canacani de jnhun vha m Jtoho y.

ni cuu ga quv , te ni cahn Pablo jin Bernab: Vijna te na qucondhe y tc hermano y ndjnahan uu nu n nacani y jnhun m Jtoho y, na cndhe y ndese chyo i, ch de. 37 Te Juan je suni nn de Marcos, cn Bernab je quihn te un jn de. 38 Te tu n cn Pablo

36Te

Je quihn Pablo nga jnu nacani de jnhun ya

259 je quihn te un jn de, chi nde Panfilia ni cus n Marcos nu Pablo jin Bernab, chi tu ni chind hn de ndnd te un s qu jnu ya nde sa. 39 Te nahn n candajnhun Pablo jin Bernab, te tu n ccunda ni de squ Marcos, te ni cacus n de. Te Bernab ni jeca de Marcos, te ni qu vcoo de barco cuangoo de nde Chipre, uhun je ne s n nu ndte. 40 Te Pablo ni nacji de Silas quihn jin de. Te tc hermano ccandje ni cajicn tah de nu ma Jtoho y je squ je vha ni y te na chnd hn y Pablo. Te cuahn Silas jin Pablo. 41 Te ni cajica cuu de n Siria jin Cilicia. Te tca grupo ayuu ccandje ni cahije ga ni i jn jnhun ya ni casha de.

HECHOS15,16 uu Jerusaln je cndso jnu nu yuu ccandje. 5 Te ayuu ccandje ni cahije ga ni i. Te ndjnahan quv ni cacandje cueh g ayuu.

16

Ycun na te s te ni jin Pablo jin Silas uu Derbe jin uu Listra. Te ycuan nne n te such cndje, nn i Timoteo. She y n ahan hebrea cu i, te ahan cndje cu a. Te tt i chi te griego cu de. 2 Te tc hermano uu Listra jin uu Iconio cjejnhn de Timoteo. 3 Te cn Pablo condeca de Timoteo quihn de jn i. Te ni cahn Pablo je quihn i cuu i circuncidar, chi tu cn Pablo je cahn ayuu hebreo je tu n squcu Timoteo costumbre un, chi ndh ayuu cjini i je te griego cu tt i. 4 Te tc uu nu cungoo de te ni cacasthn de nu yuu ccandje je na squcu i m jniu je n casnda te apstol jin tca te jhnu cyc

Je cuahn Timoteo jin Pablo jin Silas

tu n jhe Espritu Santo y jnhun je ncani de jnhun ya n Asia. Je ycuan n cayha de ichi Frigia jin Galacia cuangoo de. 7 Te ni jincoo de nu quijnhan Misia jin Bitinia. Te ccuni de quingoo de Bitinia, te m Espritu Jess tu n jhe ya jnhun quingoo de. 8 Te ni cayha de n lado Misia cuangoo de uu Troas je ne yajni yumar. 9 Te n jecu te njnhun n jni ni jito ndijin Pablo, te ni jito de je ndichi n te uu Macedonia nu de chn ndah jn de: Nehen n uu n Macedonia te chind hn n sa jjnhan n, ch. 10 Te scuan ni jito ndijin de. Ycun na te sa, Lucas, ni quijnhan n jn de. Te ni casthva n jn de jjnhan de je qungoo n Macedonia, chi ni cajini caj n je ma Y Dios tj y sa jjnhan n j casthun n nu yuu ycuan jnhun jnama ya i.

6Te

Je n jito ndijin Pablo n te uu Macedonia

jn barco ni quendacoo n uu Troas, te cuangoo ndani n nd Samotracia, uhun je ne s n nu ndte. Te nga quv ni jincoo n uu Nepolis. 12 Te ycuan n quendacoo n, te ni jincoo n uu Filipos je cu uu cujhnu

11Te

Je n coycu Pablo jin Silas uu Filipos

HECHOS16 ga ne Macedonia, chi m yuu uu Roma ni casha i uu i n. Te ni coycu n uu Filipos jecu quv . 13 Te n quv ndttu n quendacoo n uu n, te ni jengoo n n yuyte, chi ycuan cu n lugar nu cjicn tah ayuu. Te ni cacuco n, te ni canacani n jnhun ya nu tc ahan n canataca ycun. 14 Te n a nn Lidia je vji a uu Tiatira, xco a sahma ndih j yhu ga nde. Te m a nn chhn a Ya Dios. Te ni jini sho a jnhun cnacani n, te m Jtoho y Jess ni sha ya je n candje a jnhun jnma ya a je ni chn Pablo. 15 Te ni jendute a nde jin yuu cyc vehe a, te ni cahn ndah a jn n: Nu ccuchnu ni ni j candje ndije n m Jtoho y, te cuaje n coycu n vehe n, ch a. Te ni cana fuerza a sa jjnhan n. 16 Te n quv te cuangoo tucu n suu lugar nu jngoo ayuu cjicn tah. Te ni canajnhan n jn n schi s h j hun tach ini i, te m un sha je cahn i tc ndese coo te cnda je cahn i. Te sch un n cajeen patrn i, nvha nihn de cueh xhun s qu je csthn i nu n n ayuu ndese coo ichi n. 17 Te sch un ndqun i sa jjnhan n cna jee i: Te yha cjejnu de nu Ya Dios, Ya cujhnu ty , te ccasthn de ndese ccu n n cuchi n jjnhan n, ch i. 18 Te cueh quv ni cuu scuan te nde ni jnanin ni Pablo. Te ni ndi cto de nu i, te ni cahn de jn tch n:

260 Jn poder ma Jesucristo ndcu ri jniu nu r je na qunda r ini i quihn r, ach de. Te hora un n quendani cuahn. 19 Ycun na te ni cajini patrn i je ma nhn g i xhn cuu de, te je ycuan n cajn de Pablo jin Silas cuangoo jn de nde vehe juzgado nu cycu th. 20 Te ni cajeni n de nu juez, te csnda jniu, te ni cacahn: Te hebreo ccuu te yha, te cstnda de ayuu uu y cva i. 21 Te cjequin de nga costumbre je ma cu cuath cut y, ni ma cu sha y, chi tu jhe ley nacin y jnhun, chi ayuu nacin Roma ccuu y, ch. 22 Te suni ni candonda ayuu squ Pablo jin Silas. Te te ccuu juez ni candacu de jniu je na qunda sahma ndnd de te cani yujnu squ de. 23 Te nu ni jnu ni cacani ty un de, te ni casqu v de veca. Te ni candacu jniu nu te ndto veca je na cndito ndas de je ma ccu ndnd te n. 24 Te je scuan ni tah jniu nu te ndto veca te ni squ v de Pablo jin Silas nde ichi ni g, te ni squ v jeh de t sn yujnu nd ya te ni cajihni de. 25 Te nu n cuu sava u, te cjicn tah Pablo jin Silas, te cjita de yaa i nu ma Y Dios. Te ayuu chin jn de veca un n cajini nahn i. 26 Te sanaani te ni jna nhin ty , te nde nu cimiento veca un n canda. Te ni canuneni yhy vca n, te ni canandajni cadena je cnuhn tca yuu n. 27 Te ni natah ni te ndto veca, te ni jito de je nne yhy vca n. Te ni tava de espada je chni

261 de m de n, chi ni jeni ni de je ndvii cut ayuu chin veca un cungoo i. 28 Te ni cana jee Pablo: Ma chni ni m n, chi chin ndh n, ch de. 29 Ycun na te m te ndto veca ni cana de je na qundeca i uhn, te yach ni qu v de ini veca. Te ni jecu yt de nu Pablo jin Silas, te qu s i de je yh de. 30 Te ni quenehen de Pablo jin Silas, te ni cajnhn de: Tt, na v cnu sha n te jnama ya s? ch de. 31 Te ni cacahn de jn te n: Candje n tca j ni sha Jitoho y Jesucristo jeh n te ccu n, te suni scuan ccu ndh ayuu cyc vehe n, ch de. 32 Te ni canacani de jnhun m Jtoho y nu te un jn n tca yuu cyc vehe de. 33 Te suu m jecu ycuan n nacate te ndto veca un n n catuj Pablo jin Silas je n cacani yujnu squ de. Ycun na te ni jendute de jn ndh ayuu cyc vehe de. 34 Te ni jeca de Pablo jin Silas cuahn de jn vehe de, te ni jhe de sta ni cayeji de, te ccus ni ndh de vehe de je n cacandje de Ya Dios. 35 Te nu n cundijin, te te ccuu juez ni cataj de polica cuangoo jn jnhun je na si te ndto veca un Pablo jin Silas quingoo de. 36 Te te ndto veca un n casthn de jnhun yha n Pablo: Te ccuu juez ni cataj de jnhun vji je na si na nhn qungoo n. Nu scuan te quendacoo n quhn n, te cuandey ni n, ch de. 37 Te ni cahn Pablo jin polica:

HECHOS16,17 Cueh ayuu ni cajito i je n cacani de s, te ni tu n csnda de xhna g nu nda je iy cuchi n. Te ni cachuhun de s veca, vs ccuu n she nacin Roma, te y ley je ma cu sha scuan jn yuu ccuu she nacin Roma. Te vijna quenehen sh de sa ccuni de nan? Ma cu cut. Na qucoo m de quenehen de sa jjnhan n, ch Pablo. 38 Te ni canandi co polica ni casthn de jnhun yha n te ccuu juez, te ni cayh de je n cajini sho de jnhun je she nacin Roma ccuu Pablo jin Silas. 39 Te ni quecoo te ccuu juez n, te yhyo ni cacahn ndah jn Pablo jin Silas je na cne chnu ni de. Te ni caquenehen de veca n, te ni cacahn ndah jn de je na qundacoo de uu un qungoo de. 40 Ycun na te ni quendacoo de veca, te ni jengoo tucu de vehe Lidia, te ni cacahn de jnhun ndey ni jin tca hermano. Te ni caquihin de ichi cuangoo de.

17

Te Pablo jin Silas ni cayha de uu Anfpolis jin uu Apolonia cuangoo de, te ni jincoo de uu Tesalnica nu iy n vehe i sinagoga jnhan de hebreo. 2 Te ni coyc de ycuan n semana, te tca qu v ndttu jhn Pablo vehe i sinagoga, njnhun sha sha de, te ni nacani de jnhun ya nu te un. 3 Te jn jnhun chn tutu i ni sten de je scuan ni jini hn ndoho Cristo je c y te natecu y. Te ni cahn de: Jnhun ncani n n ni cu jnhun Jess, te m y cu Cristo,

Je n cacuva ayuu Tesalnica

HECHOS17 Ya n jeni Ya Dios je jnma ya yoh, ch de. 4 Te ni cacandje sava jnhan de hebreo jin cuh ayuu griego je cchihn i Ya Dios, jin cuh ahan ccuu nu, te ni nduu nu ni i jn Pablo jin Silas. 5 Ycun na te yhyo ni cacucusn ni jnhan de hebreo je tu ccandje, te ni castt te cun j cjica cxni, te ni quej ccana ndee cuangoo. Te scuan ni casaca nu de xin yuu uu n. Te ni jengoo de vehe Jasn cnanduc de Pablo jin Silas je jn de te un qundca de nu yuu cueh. 6 Te tu n cnanihn de, te ni cauhun de Jasn jin sava ga hermano cuangoo de jn n toh uu n. Te je squ Pablo jin Silas ni cacana jee de: Te je cast v xn yuu n y v , je ni quecoo de nde yh. 7 Te m Jasn ni jhe nu vehe cycu te n. Te te n tu cjeth de ley ma rey yoh yuu Roma, chi sa suhva ccahn de je cjeth de nu nga rey je nan Jess, ach de jjnhan de. 8 Te ayuu jin te ccuu toh ni cajini sho i jnhun yha, te ni cacuva i squ . 9 Te Jasn jin tca g hermano ni casto de xhn de, chi ni cacahn toh un jn de je nde nu taj de Pablo jin Silas quingoo de nga uu, ycun na te nacuha toh un xhun de. Te scuan te ni casi de Jasn jin tca g hermano cuangoo de.

262 jin Silas jecu un, cungoo de nde uu Berea. Te nu ni jncoo de ycun, te ni qu vcoo de vehe i sinagoga jnhan uu de hebreo. 11 Te jnhan uu de hebreo cycu ycuan, vha ga ni ma de vs jnhan uu de hebreo cyc uu Tesalnica, chi vha ni cacus ni de jn jnhun ni cacahn Pablo jin Silas. Te ndjnahan quv cnanduc ycn de nu ttu i nu scuan chn ch tu. 12 Je ycuan n cacandje cueh jnhan uu de hebreo te suni nde jin cuh ayuu griego, cu te cu ahan ccuu nu. 13 Te jnhan uu de hebreo cyc uu Tesalnica ni cajini jnhun de je suni nde uu Berea ncani Pablo jnhun Ya Dios, te ni caquihin de ichi cuangoo de Berea, te suni ycuan n castnda de ayuu squ Pablo. 14 Ycun na te tc hermano ni catajni de Pablo cuahn de nde yumar. Te ni ndo Silas jin Timoteo uu Berea. 15 Te jecu hermano ni cajendca de Pablo nde uu Atenas. Te ni cahn Pablo jin de je cahn de jn Silas jin Timoteo je na qungoo yach de nu Pablo. Te vendicoo de uu Berea.

na te tc hermano un, yachni ni cascca de Pablo

10Ycun

Je n coycu Pablo jin Silas uu Berea

nn ndtu Pablo je jincoo Silas jin Timoteo nu de uu Atenas, te ni jini de je yuu uu n yhyo cchihn i dolo, te ni nacani cuhy ni de. 17 Te ini vehe i sinagoga ni cahn de jnhun ya jin jnhan uu de hebreo jin tca g te cchihn Y Dios. Te suni tca qu v ni nacani de jnhun ya nu tca yuu chin nu yhu.

16Te

Je ni ne Pablo uu Atenas

263 sava te cscuha jnhun je castn grupo epicreo, jin nga sava te cscuha jnhun je castn grupo estoico, ni caquej ccahn jin Pablo. Te sava ni cacahn: Na jnhun chn te t lhl yha? ch. Te sava ga de ni cacahn: Te ncani jnhun tca y je tu cnevha y cu de, ch. Scuan ni cacahn de, chi ncani Pablo jnhun vha Jess je n natecu y mhu nd y. 19 Te ni cajeca de Pablo cuangoo de, te ni jincoo de nde lugar nu nan Arepago nu cndutt yuu cndacu jniu, te ni cacahn de: Ccuni n cachi ni n na jnhun je j sten ni. 20 Chi chn ni jnhun je n tu cuni cut na jjnhan n, te je ycuan ccuni n jechun ni na s qu tca jnhun yha, ch jn de. 21 Chi tca yuu uu Atenas jin tca yuu nga uu je cycu nu i ycun, tu na nga jniu ccus g ni i jn chi mni je cuni nahn i jnhun je ch j cahn i jnhun je. 22 Te ndichi Pablo mhu yuu n candutt n nan Arepago, te ni cahn de: Te uu Atenas jijnhan n, jto n j yhyo cchihn n ya ma n. 23 Chi ni jica nuu n, te ni jecondhe n nu je cchihn n, te ni jito n n altar je yos jnhun yha: Yha cu altar ya je n tu cuni y jnhun ya, ach. Te m Y un j cchihn n, vs n tu cuni ni jnhun ya, suu jnhun Ya un cu je ncani n n n vijna.

HECHOS17 Ya un cu Ya je ni sha ay v jn tca ndh je iy, te m y cu Jitoho andv jn y v , te tu nd y ini vehun csha ayuu. 25 Te ni tu cman ni n nu y je cuha ayuu nu y, chi m y sha je tcu ayuu, jin j sta i tach i, jn j nihn i ndh je jni hn i. 26 Te ni sha ya je chji nni yucn ni tah tca yuu je n nduu tc nacin, nvha coyc i n chnu ay v , te ni tana y cuiy cotecu ayuu jin lugar coyc i jjnhan i. 27 Te scuan ni sha ya chi cn y je nanduc y y, chi nu nanduc y y te cuni y je iy y, chi yajnini cu ya jin n n y. 28 Chi m y sha je iy y jin j ctecu y jin j ccanda y. Chi suni scuan ni cacahn sava te uu ni j ctava yaa: Suni nde yucn ma y ccuu y, ch. 29 Te nu yucn Ya Dios ccuu y, te ma cni ni y je dolo oro ch plata ch y cu ya, chi cjeni ni ayuu je scuan ca ya, te scuan csvha i dolo. 30 Te ni jendey ni y squ je tu n cjechun ni i n nd sa, te vijna chi ndcu ya jniu je yuu n chnu ay v na ncani ni i je sto i cuchi i. 31 Chi Ya Dios, je ni jeni ya quv je nda snda y squ ayuu ay v , te ni jeni ya Jess je ma y snda. Te je ni sten caj Ya Dios nu tca yuu je ma y ni jeni Jess, chi ni nastcu y Jess, ach Pablo. 32 Te je n cajini sho i jnhun je ntecu nd y te sava i ni cacahn cat i, te sava ga i ni cacahn i: Vha te nu cuu cuni sho na jnhun chn ni nd nga jnu, ch i.

18Te

24Chi

HECHOS17,18 ni quenda Pablo mhu yuu un cuhn de. 34 Te cuahn jecu ayuu jin Pablo, te ni cacandje. Te n de cu Dionisio, te ndtt jn te ccujhnu csha junta nu nan Arepago, jn n ahan nn Dmaris, jn jecu g i.

264 Te m de ni caja de sahma de je cu sea je sto de i jn cuchi i, te ni cahn de jn i: Cuchi m n cu je jnahn ndet ni nu scuan, te nasu cuchi m n cu. Nde vijna te quihn na n yuu tc nacin je tu cjini i jnhun ya, te nacani n jnhun ya nu i, ch de. 7 Te ni quenda de ini vehe i sinagoga, te ni jin de vehe n te nn Justo ni condee de. Te chhn te un Y Dios, te vehe te un nne yajni xiin vhe i sinagoga. 8 Te Crispo, te cjhnu ini vehe i sinagoga, ni candje de m Jtoho y nde jin ndh ayuu vehe de. Te cueh ayuu uu Corinto ni cajini nahn i jnhun ncani Pablo, te ni cacandje i, te ni cajendute i. 9 Te n jecu ni sha m Jtoho y je n jito ndijin Pablo y ni cahn y jin de: Ma yhu r ni ma cs r yuhu r, chi nn nacani r jnhun ri. 10 Chi ndto ri roh, te ma cu sha xen ni n ayuu jin r. Nacani r jnhun ri, chi coo cueh ayuu candje jnhun ri uu yha, ch y. 11 Te ni condee Pablo ycun n cuiy yosva ni sten de jnhun Ya Dios nu yuu n. 12 Te n cu Galin gobernador Acaya, te ayuu hebreo je cu jnhan uu Pablo, n chnuni ni candonda i squ Pablo. Te ni cajeca i de cuangoo i jn de nde vehe juzgado. 13 Te ni cacahn i jn Galin: Te yha yhyo schn de tca yuu je nga modo chihn i Ya Dios, suu n modo je cu contra squ ley, ach i.

33Te

18

Ycun na te ni quenda Pablo uu Atenas, te cuahn de nde uu Corinto. 2 Te ycuan n jito de nu n jnhan uu de hebreo, nn Aquila, te te regin Ponto cu de. Te s jecuni tiempo ni quee de jn ash de Priscila je n quenda de Italia, chi rey Claudio ni ndacu de jniu je na qundacoo tca yuu hebreo uu Roma, je cu capital Italia. Te ni jin Pablo vehe Aquila jin Priscila je cyc de uu Corinto. 3 Te suni jniu sha te un sha Pablo, chi cqucu de cuu vehe. Te ni quendo Pablo jin te n, te ni casjniu de. 4 Te tca qu v ndttu n jehn Pablo vehe i sinagoga ni nacani de jnhun ya, te ni nduc ndy de je na cndje ayuu jnhun Jess, cu jnhan uu de hebreo jin yuu tc nacin je tu n cjini i jnhun ya. 5 Te ni jincoo Silas jin Timoteo uu Corinto je vjicoo de nde Macedonia. Ycun na te tu na nga jniu n sha Pablo, chi mni jnhun ya ncani cj de nu yuu ccuu jnhan de hebreo, je ma Jess cu ya Cristo, Ya je chun ni i quiji ya. 6 Te ni caquej i ni cacahn i squ jnhun n, te ni cacahn xen i nu Pablo.

Je ni ne Pablo uu Corinto

265 quej Pablo cahn de n, te ni cahnni Galin jin yuu hebreo un: ayuu hebreo jijnhan r, nu n cuchi xen cu, te cnu cuni nahn r jnhun ccahn r n. 15 Te tu, chi mni squ jnhunni jn s qu ley ma r jn s qu te cstn cu. Te na snda ma r squ jnu yha, chi tu snda r squ ma n je scuanni, ch de. 16 Te ni cahn de nu i je na qungoo i fuera. 17 Ycun na te ayuu griego ni cajn i Sstenes, te cjhnu ini vehe i sinagoga, te m fuera yehy vehe juzgado ni cacani i de, te Galin chi tu n sha cut de cuenta.

HECHOS18 Cnu j nuhn n uu Jerusaln cone n vico. Te nu cn Ya Dios te ndee tucu n n n, ch de. Te ni quenda de uu Efeso, te ni qu v de barco cuahn de. 22 Te ni jin de uu Cesarea, te ni jehn de uu Jerusaln. Te nu n ndh ni cahn de jn grupo ayuu ccandje ycun, te cuanuhun de uu Antioqua. 23 Te ni coyc de ycun jecu quv , te s te ni quenda tucu de cuahn de ni jica cuu de n Galacia jin Frigia. Te ayuu ccandje ni cahije ga ni i jn jnhun ya ni sha de.

14Te

cueh g quv ni condee Pablo uu Corinto. Ycun na te ni nacuath de nu tc hermano ycuan, te Aquila jin ash de Priscila cuangoo de jn Pablo, te ni jincoo de uu Cencrea. Te ycuan n sat l Pablo xin de, te scuan stn de je squcu de nu Ya Dios je ni jjnhun de. Te ni qu vcoo de barco jin Aquila jin Priscila quihn de regin Siria. 19 Te ni jincoo de uu Efeso, te ycuan n caquendo Aquila jin Priscila. Te ni jehnni Pablo vehe i sinagoga, te ni cahn de jnhun ya jin jnhan uu de hebreo je cndutt ycuan. 20 Te ni cacahn ndah i jn de je na cnne de jecu g quv jin i, te tu n jhe de jnhun. 21 Chi ni nacuath de nu i, te ni cahn de:

18Te

Je n najin Pablo uu Antioqua, te cuahn de vuelta un je nacani de jnhun ya

uu Efeso ni quee n te hebreo nn Apolos, te te uu Alejandra cu de. Te vha ncani de jnhun ya, chi vha jn de jnhun je cahn tutu i. 25 Te je ni cuthva vha te un jn jnhun m Jtoho y Jess, vs jin de mni m jnhun ya je ni stn Juan n ni scundute de ayuu, te nd hv ni de stn caj de jnhun ya nu yuu. 26 Te jhnuni ni nacani de jnhun ya ini vehe i sinagoga. Te ni cajini sho Aquila jin Priscila jnhun ncani de, te ni cajeca de Apolos cuangoo s n de, te ni cacasthun ycn ndnd de jnhun ya je n tu cuni Apolos. 27 Te cn Apolos quihn de nde regin Acaya. Te je ccandje sava ayuu ycuan n sha Ya Dios squ je vha ni y. Te tc hermano uu Efeso ni cachind hn i de, chi ni catee i carta quihn de jn n yuu ccandje cyc Acaya

24Te

Je n nacani Apolos jnhun Jess uu Efeso

HECHOS18,19 je na cuth i Apolos. Te nu ni jn de ycun, te vha ni chind hn de tca yuu ccandje un jn jnhun ya. 28 Te nu tca yuu uu un nd jin jnhan uu de hebreo je cycu ycuan, n sten caj de ndese cst v tca jnhan hebreo de squ jnhun ya. Te tu n cnihn jnhan de un jnhun cahn squ je ni stn de, chi jn j cahn tutu i ni sten de je Jess cu Cristo, Ya je chun ni de quiji ya.

266 de xin tca te n, te ni qu v ni Espritu Santo ini anu de jjnhan de, te ni cacahn de s n s n yuhu te ni canacani de jnhun ya. 7 Te ni yo njnhun ux u jnahn te. 8 Te un yo ni jehn jehn Pablo vehe i sinagoga. Te jhnu ni nacani de jnhun ya, te ni nduc ndy de je na cndje ayuu jnhun ndese ndcu Ya Dios jniu. 9 Ycun na te sava i ni cacunhni ni i te tu n ccandje i, chi sa ni cacahn ne i squ jnhun vha Ya Dios jin yuu cnataca. Je ycuan n cujiyoni Pablo nu yuu n, te ayuu ccandje cuangoo i jn de. Te ndjnahan quv ni sten de nu yuu n ini escuela n te nn Tiranno. 10 Te scuan ni sha de u cuiy, te tca yuu cycu Asia, cu ayuu hebreo cu ayuu tca g nacin, ni cajini sho i jnhun m Jtoho y Jess. 11 Te ni jhe Ya Dios poder nu Pablo je sha de cueh jniu jhnu ty . 12 Te nde pa jin sahma je n jn de ni cajengoo jn n yuu ccuh, te ni canduvhani i cuehy cndoho i, te ni quendacoo tach ini i cuangoo. 13 Te jecu te hebreo cjica cuu de je qunehen de tach ini ayuu, te ni cajeni squ ni de je suni jn poder ma Jtoho y Jess quenehen de tach, te suhva ni cacahn de jn tca tch: Jn poder Jess je ncani Pablo jnhun ya, chn nhin ri jin r je na qunda r quhn r, ach de. 14 Te scuan ni casha ux she y n te hebreo nn Esceva, cu de n sut cujhnu. 15 Te n ni casha de, te ni cahnni tach n: Je jn r Jess, te suni jn r Pablo. Te rh jjnhan r nd te

19

Te nn nne Apolos uu Corinto, te ni yha Pablo ichi s qu uu Efeso, te ni nanuu de ni jin de m uu n. Te ycuan n nijnhan de jn tjn te ccandje. 2 Te ni cajnhn de te n: A n canihn n Espritu Santo n ni cacandje n, ch n tu? ch de. Te ni cacahn de jn Pablo: Tu, chi ni n tu nihn na jnhun je iy Espritu Santo, ach de. 3 Ycun na te ni cahn Pablo: Na squ ni cajendute n nu scuan? ch de. Te ni cacahn de: Ni cajendute n s qu jnhun ni sten Juan, ach de. 4 Te ni cahn Pablo: Je n scundute Juan ayuu cu je ni stn de je na ncani ni i je sto i cuchi i, te ni cahn de je na cndje i m Y quiji je cu Cristo Jess, ch Pablo. 5 Te nu n cajini sho te un jnhun yha, te ni cajendute de je n cacandje de m Jtoho y Jess. 6 Te ni so Pablo ndnd ndaha

Je ni ne Pablo uu Efeso

267 ccuu r j cuath r roh? ch jn de. 16 Te te ndho tach un n ndonda de, te ni cundey de squ ndhx te n. Te ni sha xen ndas de jn nd ni catuj te ni cacuvich l ni quendacoo vehe un n cajinu cuangoo. 17 Te jnhun yha n cajini tca yuu cyc ini uu Efeso, cu ayuu hebreo cu ayuu tca g nacin, te yhyo ni cayh i, te ni cacahn i je yhyo cjhnu m Jtoho y Jess. 18 Te cueh ayuu je n cacandje ni quijicoo i nu Pablo ni nacani nda i jnhun tc jniu ne n casha i. 19 Te cueh i je n casha jniu ts n jincoo i cndso i tutu i, te ni cajehmu i tutu un jto nu tca yuu. Te ni catava i cuenta nasaa nd tutu ni cy n, te ni cajini i je u xico ux mil xhun plata cu. 20 Te ni jit jnhun m Jtoho y cuahn, te ndh ayuu ni cajini i je cujhnu ndas jnhun ya. 21 Te nu n ndh tc jniu yha, te jni ty ni Pablo je quihn de Macedonia jin Acaya, te s te najin de uu Jerusaln. Te ni cahn de je na njin de uu Jerusaln, ycun na te jni hn quhn de nde uu Roma. 22 Te u te je cchind hn jn Pablo cu Timoteo jin Erasto, te ni scndu de ndnd te yh cungoo de nde Macedonia, te ni quendo m de Asia jecu g quv .

HECHOS19 de jn ndh te csjniu jn de, cnihn de cueh xhn, chi jn plata casha de vehe lul j modo vehun dolo i je cu ya Diana. 25 Te Demetrio ni nastt de te csjniu jn de jn tca g te je suni jniu ycuan csha, te ni cahn de: Tt, cjini ni j squ jniu csha y yha vha cnihn y xhn. 26 Te cjito n te cjini sho n j n te nn Pablo chi chn de je nsu y ccuu je casha ayuu. Te je ni scandje de cueh ayuu, nasu m nni uu Efeso yh chi n chnu Asia. 27 Te quyh ni na j cahn ayuu je tu nd jjnu je casha y. Te sanaa te suni scuan cahn i coto i m vehun ya sh Diana je cujhnu, te suni sj ni i nu ya Diana, te ma cu ga cujhnu ya vs ndvii ayuu Asia jin yuu n chnu ay v cchihn i ya vijna, ch de. 28 Scuan ni cajini sho de jnhun yha te yhyo ni caqut ni de, te ni cacana jee de: Cjhnu ty Diana, ya cu patrona uu y Efeso, ach de. 29 Te ayuu uu Efeso ni cacuva i, te n chnuni ni candonda i ni cajn i Gayo jin Aristarco cuangoo i jn de nde vehe nu cndutt yuu casha i junta. Te ndnd te un ccuu te Macedonia, te cjica de jn Pablo. 30 Te cn Pablo qu v de nu yuu cueh un chn de jn i, te ayuu ccandje tu n cjhe i jnhun quihn de. 31 Te suni sava toh je ccuu amigo de cycu Asia, ni cataj jnhun cuahn nu de, ccahn ndah

suu quv n yhyo ni candonda ayuu squ jnhun ya. 24 Chi ni yo n te sjniu squ plata, nn de Demetrio. Te m

23Te

Je n cacuva ayuu uu Efeso

HECHOS19,20 jn de je ma quihn de nu n cacutt yuu n. 32 Te ayuu n cacutt un, sava i ni cacana jee i n jnhun te sava ga i nga jnhun, te scuan ni cacuva tey i, te cueh i ni tu cjini cut i na squ cu je n cacutt i. 33 Te sava te hebreo ni cajeni de n jnhan de je nan Alejandro nu yuu cueh n, te ni cacasthn de nu te n na squ cu je ccuva i. Ycun na te Alejandro ni sha de sea jin ndaha de je na cnay yuu, chi cn de cahn de jn i je nsu cuchi tca yuu hebreo cu. 34 Te ni canacuni ayuu un j te hebreo cu de, te je ycuan n cacana jee ty g i njnhun u hora: Cjhnu ty Diana, ya cu patrona uu y Efeso, ach i. 35 Ycun na te ni cacunahn yuu ni sha te cu secretario uu n, te ni cahn de: Nhn yuu uu y Efeso, ndh ayuu chi je cjini i je cndto vha y vehun ya Diana jin imagen Diana je n nnga nde andv . 36 Te ni n chi ma cu cahn je t nda jnhun yha. Nu scuan te vha ga na cs n yuhu n, te ma sha yach n n je tu n ncani vha ni ni s qu . 37 Chi te yha n caquindeca n de yh vs tu n csha de ni n cuchi squ Diana y, ni tu n ccahn ndevha de ni n jnhun squ . 38 Te Demetrio jin tca g te je nni jniu csha jn de, nu ccuni de cahn de cuchi squ n te, te na qungoo de nde vehe juzgado nu cycu juez, te csnda jniu, te ycun cunda

268 squ de jjnhan de. 39 Te nu y jnhun je ma cu cunda ycun, te jni hn cunda nu n junta njnhun tjnn ley. 40 Chi yh n je sanaa te cahn tca th Roma je squ gobierno de ni candonda y, chi ma nihn y jnhun casthun y na squ cu je n cacutt y ni cacuva y vijna, ch de. 41 Te nu n ndh ni cahn secretario jnhun yha, te ni cajit ayuu un cungoo.

20

Te n ni yha j n cacuva ayuu, te ni cana Pablo ayuu ccandje, te ni jeni ich de i. Te ni caunundee jnhan de jn Pablo je n nacuath de, te cuahn de Macedonia. 2 Te ni jica cuu de tc uu ycuan. Te jn cuh jnhun ni sthv ni de tc hermano ccandje. Te ni jin de Grecia. 3 Te ni condee de ycuan n yo. Te je yajni quihn de jn barco nde Siria nu, te m qu v n te ni nihn de jnhun je jnhan uu de hebreo ni casqujnhan jnhun je ndonda squ de ichi nu quihn de, te je ycuan n nacani ni de te cuahn tucu de ichi Macedonia. 4 Te ni cahyo sava te cjica jn Pablo, te cnan de Spater uu Berea, Aristarco jin te nn Segundo nde uu Tesalnica, Gayo uu Derbe, Tquico jin Trfimo nde Asia, jin Timoteo. 5 Te ni cacandu te yha, te cndtu de Pablo jin sa, Lucas, nde uu Troas. 6 Te nu ni yha vico je cyeji i pan je tu y h levadura,

Je ni jhn Pablo Macedonia jin Grecia

269 te jn barco ni quendacoo n uu Filipos, te nde nu uhn quv te ni canajnhan n jn de nde uu Troas. Te uu ycuan n coycu n ux quv . m qu v domingo ni candutt yuu ccandje je cji i pan, njnhun ni sten ma Jtoho y je nchun ni y squ y. Te ni sten Pablo jnhun nu yuu n. Te squ je nga quv un jni hn quenda de quihn de, te nahn n nacani de jnhun nde ni cuu. 8 Te vehe ys jnhan cu vehe n. Te nde cuarto xin nu n candutt n un n yo cueh lmpara ni cundijin. 9 Te n schi y nn i Eutico, nne i yuhu ventana. Te je n cunahn ncani Pablo jnhun, te yhyo j i mhn, te ni quixni i. Te nde piso un un n nnga i nde nu hun. Te je ni jih i ni candonehen de i. 10 Ycun na te ni nuu Pablo te ni jita ndey de ni canehen de i ni unundee de i, te ni cahn de: Ma yhu n jjnhan n, chi ni natecu i, ch de. 11 Te ni ndaa Pablo, te ni yeji de pan jin i jjnhan i je cnuchun ni de squ y. Te nahn g ni nacani de jnhun nde cuacundijin. Ycun na te ni quenda de cuahn de. 12 Te Eutico chi y vha i cuanuhun i jn de jjnhan de, te ndvii ayuu n yhyo ccus ni i.

HECHOS20 de caca jh de, te ni cunda je najnhan n jn de nde uu Asn. 14 Te nu n canajnhan n jn de uu Asn, te ni qu v de barco te cuangoo n jn de nde uu Mitilene. 15 Te ycuan n quendacoo tucu n jn barco te nga quv ni jincoo n xiin Quo, uhun je ne s n nu ndte. Te quv un ni jincoo n Samos je sni nu ndte ne, te ni caquendo n Trogilio. Te quv cun ni jincoo n uu Mileto. 16 Te tu n jngoo n uu Efeso, chi jni ni Pablo je yhani de uu un quhn de, nvha ma cucu de Asia te naa tiempo nu, chi n de jin yach de uu Jerusaln cone de m qu v Pentecosts nu na cu.

7Te

Je ni ne Pablo uu Troas

ni qu vcoo n ini barco cuangoo n. Te Pablo chi cn

13Te

Je n quenda Pablo uu Troas cuahn de uu Mileto

n ne ga Pablo uu Mileto, te ni taj de jnhun cuahn nde uu Efeso je na qujicoo te jhnu cndso jnu nu yuu ccandje ycun. 18 Te nu n quecoo te n, te ni cahn de: Je cjini vha n ndese ni jica nda na nd n ni quee nu n Asia te nde vijna. 19 Chi n tiempo je ni ne n jn n te nde vijna, jjnu vha na s qu jnhun m Jtoho y, te tu n sndx n ma n. Te y jnu ni ndahy na jh yuu. Te ni ndoho n jnndho ni casha jnhan uu n hebreo, chi ni casqujnhan jnhun i squ n. 20 Te cjini ni j tu n thn n ni n, vs ndese ga ccahn ayuu squ n, chi ni nacani n ndh jnhun ya je qundo vha

17Te

Je n jeni ich Pablo te jhnu cndso jnu nu yuu ccandje uu Efeso

HECHOS20 n sha. Te ni sten na jnhun ya nu ni jjnhan n, cu nu chit cu tc vehe n. 21 Te nuni jnhun ni nacani n n ndh n, cu jnhan uu n hebreo cu ayuu tca g nacin, chi ni cahn na j na ncani ni ni j sto ni cuchi n te na cndje n m Jtoho y Jesucristo. 22 Te vijna chi hun ich n quihn n uu Jerusaln, chi st hv ni Espritu Santo sa quhn n. Te tu jn n ndese ga coo jn n ycun. 23 Te y n je jin na, cu je chune i s veca te quiji jnndho squ n, chi Espritu Santo scuan chn jin n ndjnahan uu nu jca n. 24 Te ni tu sha n cuenta vs na chni i s, chi je cun na cu je na snu vha n jniu je n tee m Jtoho y Jess squ n, te scuan cus ni n. Te jniu un cu je ncani n jnhun vha ya nu tca yuu ndese vha ni Ya Dios jin y. 25 Te je ni jica cuu n, n nacani n jnhun ya nu n ndese ndcu Ya Dios jniu. Te vijna chi jn na j ni n n ma najnhan ga y nu y v yha. 26 Je ycuan csthun cj n nu ni jjnhan n vijna je nsu cuchi n cu nu nd n n st v. 27 Chi ni nacani n n n ndh jnhun Ya Dios je ni snda y ndese coo, te tu n qundo ni n jnhun. 28 Nu scuan te coto vha n m n jin ndh ayuu ccandje, chi Espritu Santo ni jeni ya nihn j cndito n yuu ma Jtoho y, chi ni nacuaan ya i jn n y. 29 Chi je quihn na te jn na j quijicoo te csth qu vcoo mhu n, te nduc de sn de

270 jnhun ni cajeth yuu ccandje, te xen sha jnhun sth de njnhun xen sha yh je cjehni t lanchi. 30 Te suni nu grupo ma n quej sava de cahn de jnhun sth, te sth de sava ayuu ccandje je na cndiqun i jnhun sth stn de. 31 Je ycuan condito n j ma co scuan. Te ma n ni ni j un cuiy ndquv nd uu ni condhv ndas ni na nd ndahy na jh ni, n jeni ich n n n n jjnhan n. 32 Te vijna, hermano, jcn tah na n Ya Dios je coto ya nihn. Chi jnhun je vha ni y ndso poder sha je je ga ni jn, te suu sha je n quv te cuha ya tah je ndujhnu luu n nd jin ndh ayuu n nacji ya je co ndoo coo i i nu y. 33 Tu n ndc n je nihn na xhun ch sahma nu n n i. 34 Chi je cjini vha ni j sa suhva ni sjniu nhin n nvha nihn na j ctecu na nd jin tca te cjica jn n. 35 Te nn n sten na n ni j scuan jni hn sjniu y nvha nihn y je cuha y n ayuu cman nu. Te ma n ni ni jnhun je ni chn ma Jtoho y Jess, chi suhva ni cahn y: Ndet g quendo y j cuha y vs je nihn y, ach y. Ach Pablo. 36 Te ni ndh ni cahn de tca jnhun yha, te ni jecu yt de, te ni jicn tah de jn ndh te n. 37 Ycun na te ndh de ni cajecunundee jnhan de jn Pablo ni catechh de je cnacuath de, te ni candahy de. 38 Chi ccucuhy ndas ni de jn jnhun ni cahn Pablo je ma ndcoto

271 jnhan ga de. Te cuangooni de jn Pablo nde n in barco.

HECHOS20,21 Cesarea, te ni qu vcoo n vehe Felipe, te ncani jnhun vha ya. Te un cu jnhan je ndhx te je n casaja sta nu han viuda. Te ni caquendo n jn de. 9 Te te un y cn she s h de je chyo m i, te cnacani i jnhun Ya Dios. 10 Te ni coycu n ycun tjn quv . Te ichi Judea ni quiji n te ncani jnhun Ya Dios, nn de Agabo. 11 Te ni quee de nu n. Te ni quihin de sanchi Pablo, te ni jihni de ndaha de jn jh de, te ni cahn de: Suhva chn Espritu Santo. Jnhan y hebreo scuan cuhni i te ch sanchi yha ini uu Jerusaln, te nastu i de nu yuu s n nacin, ch de. 12 Te je n cajini sho na jnhun yha te m n jin tca te ccandje cyc uu Cesarea ni cacahn ndah n jin Pablo je ma quihn de uu Jerusaln. 13 Ycun na te ni cahn Pablo: Najeh cndahy ni jjnhan n, te csha n j cucuhy ni n? Chi s je y thva n j nsu m j cnuhn n ini uu Jerusaln, chi suni je vs na c na j squ ma Jtoho y Jess, ch de. 14 Te je tu n cu cut cascoo n, ycun na te sa suhva ni cacahn n: Na co ndese cn ma Jtoho y nuu scuan, ch n. 15 Ycuan na te s te ni casthva n, te cuangoo n uu Jerusaln. 16 Te suni jecu te uu Cesarea je ccandje cuangoo de jn n. Suni cuahn n te Chipre nn de Mnasn, te je ni cuu cueh cuiy candje de. Te n ni jincoo

21

Ycun na te ni caquendo tc hermano uu Efeso, te ni qu vcoo n barco, te cuangoo ndani n nd Cos. Te nga quv ni jincoo n Rodas, te ycuan n quendacoo n te ni jincoo n uu Ptara. 2 Te ni cane n barco je quihn Fenicia, te ni qu vcoo n cungoo n. 3 Te nu n cajito n n Chipre je ne s n nu ndte, te ni quendo ichi lado jec barco, chi ni cayha n cungoo n nde Siria. Te ni jincoo n uu Tiro, chi ycuan ndo je ndso barco n. 4 Te ni jenanduc n ayuu ccandje, te ni caquendo n jn i ux quv . Te m Espritu Santo ni sten nu i je quji jnndho squ Pablo uu Jerusaln, te je ycuan n cacahn i jn de je ma quihn de. 5 Te ni yha ux quv n, te ni quendacoo n. Te tca te ccandje jn ash de jn she de ni cachuhun ich de sa n jengoo de jn n nde yat , te ni cajecu yt n jin de yumar te ni cajicn tah na. 6 Te ni caunundee jnhan n n canacuath n ycun, te ni qu vcoo n barco cuangoo n. Te ni canandi co de cuanungoo de vehe de. 7 Te ni quendacoo n uu Tiro cuangoo n jn barco, te ni jincoo n uu Tolemaida ni quendacoo n ini barco. Te ycuan n jengoo n n cacahn na jn tca hermano, te ni caquendo n jn de n quv . 8 Te nga quv un n cajica jh n jin Pablo, te ni jincoo n uu

Je cunuhun Pablo uu Jerusaln

HECHOS21 n uu Jerusaln, te ni cacoycu n vehe de. nu ni jncoo n uu Jerusaln, te hermano cyc uu n yhyo ni cacus ni de je ni jncoo n. 18 Te nga quv un n cajengoo n jjnhan n jin Pablo vehe Jacobo, te ycuan n candutt tca te jhnu cndso jnu nu yuu ccandje. 19 Te Pablo ni sha de saludar te n jjnhan de. Ycun na te ni casthn de ndh jniu n sha Ya Dios n ni nacani de jnhun ya nu yuu tc nacin je tu cjini i jnhun ya. 20 Te ni cajini sho de jnhun yha, te ni cacahn de je yhyo cjhnu Ya Dios. Te ni cacahn de jn Pablo: Hermano, vijna te jn ni na cueh mil jnhan uu y hebreo ni cacandje i Jess, te ccahn nhin i je cnu squcu y ley je ni jhe ya nu Moiss. 21 Te ni canihn i jnhun ccahn je st v n sten ni n tca jnhan y yuu hebreo cycu jc i tca g nacin, chi ni sten ni n i je ma cuath g i nu ley Moiss, ni ma sha ga i circuncidar she i, ni ma cuath g i tca g je tajnn jenahn. 22 Ndese sha n nu scuan? Chi cuni ayuu un j n ndee n te cutt cuh i. 23 Suhva sha n nu scuan. Yha y cn te je n cajejnhun de n je squcu de nu Ya Dios. 24 Cueca n te yha quhn ni jn de templo, te cuchi n nasndoo n m n jin de nu y, te cuaan n je soc de nu Ya Dios jijnhan de. Ycun

272 na te cuu st de xin de, te suu stn je n casqucu de ndh je n cajejnhun de nu y. Ycun na te cuni ndh ayuu je t nda tca jnhun ni cajini sho i squ n, chi coto i je suni m n sa squcu n ley y. 25 Te ayuu tc nacin je nsu yuu hebreo ccuu i te ni cacandje i ya, je ni catee n carta cuahn nu i je tu cnu squcu i ley un, chi mni je ma cji i cu je ni sco nu dolo ni n ni qut je jih je tu jt n t , te ni ma cca jnn i, ch de.

17Te

Je ni jcondhe Pablo Jacobo

na te ni jeca Pablo te n, te nga quv un n cajichi de ni canasndoo de m de nu y. Te ni qu v Pablo ini templo ni cachi de nu sut na quv jnu je nasndoo te un m de nu y, te quindeca de qut je soc de nu y. 27 Ycun na te ccuu de je snu de ndhx quv je cndundoo de nu y, te sava jnhan hebreo de je vjicoo Asia ni cajini de je ne Pablo ini templo, te ni caschn de ndh ayuu, te ni cajn i Pablo. 28 Te ni cacana jee i: Te uu y Israel, cuha n n ndaha jjnhan n na jn y te yha. Chi m de cu te jca cuu n chnu stn de nu tca yuu, te chn de squ nacin y jin s qu ley je ni jhe ya nu Moiss jin s qu templo yha. Te suni je ni qu vcoo de jn jecu te griego ini templo i yh, te scuan st v de jnhun i je cahn je ma cu qu v ayuu ini templo te nu nasu yuu hebreo cu i, ch.

26Ycun

Je n cajn de Pablo ini templo

273 nde na ne Pablo ini uu un n cajini te hebreo je jca de jn Trfimo, te uu Efeso je ns hebreo cu de, te cjeni ni de je ni qu v te un jn Pablo ini templo. 30 Te ndh ayuu uu un n cuva, te ni cacuttni i, te ni cajn i Pablo, te ni casta i de ni quenehen i de ini templo un, te ni canacasni i yhy . 31 Te ni cacuni i cahni i de n. Te general, te cjhnu nu nd h soldado, ni nihn de jnhun je ndh ayuu uu Jerusaln ni candonda i ccuva i. 32 Te ni jeca general tc soldado jin capitn, te cjinu de cuangoo de nde nu chin ayuu cueh n. Te n ni cajito ayuu je ni jncoo general jin soldado, te ni cajecu i je ccani i Pablo. 33 Ycun na te ni qu v general mhu yuu, te ni jn de Pablo, te ni ndacu de jniu je conuhn de jn cadena. Ycun na te ni cajnhn general nd te cu Pablo te na cuchi ni sha de. 34 Te ni cacana ayuu cueh n, sava i n jnhun te sava ga i nga jnhun, te tu n cu cuni de na cuchi ni sha Pablo, chi ccuva i. Te ni ndacu de jniu cuahn Pablo nde cuartel. 35 Te nu ni jn Pablo escalera cuartel n, te soldado ni cajn de Pablo cndso de squ je ccuni ayuu n jn i Pablo sha xen i jn de. 36 Chi ndh i vjicoo i ichi yt soldado, te ccana jee i: Cahni ni te j, ach i.

HECHOS21,22 A cuha ni jnhun cahn n n jnhun jn n? ach de. Te ni cahn general jin de: Te jn r cahn r yuhu griego je scuan. 38 Nu scuan te nasu rh cu te Egipto je j ni cuu quv ni ndonda squ gobierno te ni quenehen cun mil te jhni nd y cuangoo jn de nde nu hun th, ch. 39 Ycun na te ni cahn Pablo: Tu, chi te hebreo cu n, te ni cacu n uu Tarso, n uu je cujhnu nda Cilicia. Te quihun ni ni cuha n jnhun na chn na jn yuu yha jjnhan i, ch de. 40 Te general ni jhe de jnhun je cahn de. Te ni jecondichi Pablo nu escalera, te ni sha de sea jin ndaha de je na cu nay yuu n. Te nu n cuu nayni i, te jn jnhun yuhu de hebreo ni cahn de: Ndh nhn je ccuu n jnhan uu y jin ndh nhn je ccujhnu n n y, cuni sho n jnhun cahn na jh ma n, ach de. 2 Te ni cajini sho i je cahn Pablo yuhu hebreo je cu yuhu i, te vhy g ni cacunahn i. Te ni cahn Pablo: 3 M n cu jnhan uu y hebreo, te ni cacu n ini uu Tarso nda Cilicia. Te ini uu Jerusaln yha n jehnu n, te ni cuthva n n Gamaliel, te ni sten de nu n ndh squ ley je ni jhe ya nu ji y. Te nde jin ini jin nu na n nduc ndy n squcu n scuan nu Ya Dios, njnhun csha m n vijna. 4 Te ni jito xen na

29Chi

22

csqu v de Pablo ini cuartel nu, te jn jnhun griego ni cahn Pablo jin general:

37Te

Je ni chn Pablo jeh ma de nu yuu

HECHOS22 yuu ccandje i jnhun Jess te nde cun na j na c ndh i n. Chi cu te cu ahan ni jn n ni chuhun n veca. 5 Te sut cujhnu ga jin tca te jhnu cndso jnu nu y, ccuu de testigo je scuan ni sha n, te suni m de ni cajhe de tjn carta cuahn na jn j cuha na n tca jnhan y cyc uu Damasco. Chi cuahn n uu un j jn n yuu ccandje i Jess te quindeca n i uu Jerusaln yha, nvha ndoho i n.

274 te cuangoo jn n un n cajn de ndaha n cungoo de jn n n jincoo n nd uu Damasco. 12 Te ycuan n condee n te nn Ananas, te tca jnhan y hebreo ycuan ccahn je te vha cu Ananas, chi vha squcu de ley je ni jhe ya nu Moiss. 13 Te ni quee te un n nne n, te ni cahn de jn n: Hermano Saulo, na ndndijin tnu n, ach de. Te ni ndundijinni tnu n, te ni jito n n de. 14 Te ni cahn Ananas: M Y Dios tca j y, je ni nacji ya nihn nvha cuni n na v cun y je sha n, te coto n n ma Cristo, Ya nda, te cuni sho ni jnhun je cahn y. 15 Te nacani n jnhun ya nu ndvii ayuu tca j n jito n jn j n jini sho n. 16 Ma chuun ni ni nu scuan. Ndocu n, te cuandute n te cahn ndah n jin m Jtoho y, nvha nacate ya anu ni n cuchi, ch de jn n.

Je n cachi Pablo ndese ni sama ya de

ni quihin n ichi cuahn n, te cuacuyajni n uu Damasco, te njnhun cax cu. Te ichi ndv n quiji n nduva n ndind ndaxn n n. 7 Te ni cotni n n hun, te ni jini sho n n jnhun chn jin n: Saulo, Saulo, najeh jto xen r ruh? ach. 8 Ycun na te ni cahn n: Na nihn cu je cahn, Tt? ach n. Te ni cahn y jin n: M r cu Jess je n jehnu uu Nazaret, te je jto xen r ayuu ccandje i ruh cu je jto xen r ruh, ach y. 9 Te te cuangoo jn n ni cajini ndije de je ndnd, te ni cayh de, te tu n cjini sho de ndese ni cahn y jin n. 10 Ycun na te ni cahn n: Tt, na v cun ni j sha n? ch n. Te ni cahn ma Jtoho y jin n: Ndocu te quihn r uu Damasco, te ycuan y n te je cachi nu r na v cu je cnu sha r, ch y jin n. 11 Te je n ndind un n sacu n n, te

6Te

(Hch. 9.119; 26.1218)

ni nandi co na n ndee n uu Jerusaln. Te jcn tah na ini templo, te ni sha m Jtoho y je n jito ndijin n. 18 Te ni jini na n y ni cahn y jin n: Yach quenda r uu Jerusaln yh, chi ma cuath yuu yha j ncani r jnhun ri nu i, ch y. 19 Te ni cahn na jn y: Tu, chi cuath i, Tt, chi je cjini i je ni qu v n ndjnahan vehe i sinagoga ni jn n tca yuu ccandje i nhn, te ni cani n i, te ni chuhun n i veca. 20 Te je cjini i je quv n cajehni i Esteban, te ni nacani cj jnhun

Je n cachi Pablo ndese ni taj Ya Dios de nu yuu tca g nacin

17Te

275 n, suni ni indichi na ycuan, te ni jejnhn n je na c de, chi ni condito n sahma te ni cajehni Esteban, ch n jin y. 21 Te ni cahn y jin n: Cuhn, chi m r taj r roh quhn jic r nde nu yuu tc nacin je tu cjini i jnhun ri, ach y jin n. Ach Pablo.

HECHOS22,23 Te ni cahn Pablo: Suu cu ndije n, ch de. 28 Te ni cahn general: Ruh chi nde je ni jhe ri cueh xhn te ni nduu ri she nacin Roma, ch. Te ni cahn Pablo: Te s chi nde quv n cacu n cu n she nacin y Roma, ach de. 29 Ycun na te tca te je ccuni cani Pablo nu, ni cacujiyoni cuangoo, te suni nde general ni yh de, chi ni st v de je n jihni de Pablo, chi tu y vha sha scuan jn she nacin Roma.

tca yuu n vhani ni cajini sho i te nde jnhun sand h yha j n taj y de nu yuu tca g nacin. Ycun na te ni cacuva i, te ni cacahn jee i: Na c te j, chi t vha je ctecu g de, ch i. 23 Te scuan ccana jee i, te ni cascndo i tcch i, te ni cascnda i tcach. Te scuan cstn i je cqut xen ni i. 24 Te ni ndacu general jniu je na qu v Pablo ini cuartel, te ni cahn de je na stch soldado Pablo nde jin cuarta , nvha cujnn ni general na squ cu je n candonda ayuu un s qu de. 25 Te ni cajihni de Pablo nvha scuan te cani de. Te ni cahn Pablo jin capitn je ndichi thva: A jhe ley jnhun je cani n cuarta te cu she nacin Roma nu n tu snda n nu y cuchi de? ch de. 26 Te ni jini sho capitn jnhun yha, te ni jecahn jin general: Coto vha n j ma st v n sha n jn te yha, chi cu de she nacin Roma, ach. 27 Ycun na te ni jin general nu Pablo, te ni cajnhn de: Cachi nu jenda cu je she nacin Roma cu r, ch.

22Te

Je ni ne Pablo nu general

23

nga quv un cn general cunda vha ni de na squ cu je n candonda te hebreo squ Pablo. Te ni ndaj de cadena je nuhn Pablo, te ni ndacu de jniu ni cacutt tca st ccujhnu jn tca te csha junta cujhnu ga, te ni quenehen de Pablo, te ni jeni de nu te ni candutt un. Ycun na te ni ndacoto Pablo nu te ni candutt junta un, te ni cahn de: Tt jijnhan n, n nd vijna vha y ni anu na j t na cuchi n, jto jn Ya Dios, ch de. 2 Ycun na te Ananas, sut cujhnu ga, ni cahn jin te chin yajni nu de je na ctu ma yuhu de. 3 Te ni cahn Pablo jin st cujhnu ga n: Ya Dios stho ya nihn chi te sthni cu n, chi nne n j snda ni nu ni st v n ley y, te

Je ni ndichi Pablo nu junta cujhnu ga jnhan uu de hebreo

30Te

HECHOS23 naun st v m n ley je ndcu n jniu je cni de s? ch de. 4 Te ni cacahn te chin nu de n: Naun chn r scuan jn st cujhnu ga? Chi nu Ya Dios jejnu de, ch jn de. 5 Te ni cahn Pablo: Tt jijnhan n, tu n jn na j sut cujhnu ga cu de, chi nu n jn na te ma cahn na scuan n, chi ys n ttu i je ni chn y je ma cahn ne y coto y tca te ccujhnu nu y, ch Pablo. 6 Te nu n jini Pablo je sava de ccuu grupo saduceo te sava ga de ccuu grupo fariseo, te ni cahn jee de: Tt jijnhan n, m n cu n jnhan grupo fariseo, te suni scuan ni yo tt na. Chi suni m n hun ni na j nastcu y nd y, te squ ycuan cu je ccahn ni cuchi squ n, ch de. 7 Te je scuan ni cahn de te ni cacus n ni te junta je ccuu grupo fariseo jin grupo saduceo, te ni cacahn nhin. 8 Chi ccahn te grupo saduceo je ma ntecu nd y, ni tu chyo ndajh y ni nu, te te grupo fariseo cjejnhn de ndnn jnhun yha. 9 Te yhyo ni cuva. Te sava te cstn jnhun chn tutu ley y je ccuu jnhan grupo fariseo, ni candocu de, te ni cacahn de: T ni n cuchi cnihn na s qu te yha. Sanaa te ni cahn ndije n nu jin de ch n ndajh y. Ma snhni ni y nu Ya Dios nuu scuan, ch. 10 Te yhyo ni catejnhan, te yh general je quende i chiy Pablo,

276 te ni ndacu de jniu je na qu v soldado te quenehen de Pablo sava mh i, te na nd v de ini cuartel. 11 Te jecu un n queeni m Jtoho y nu de, te ni cahn y jin de: Pablo, cuandey ni r, chi njnhun ni nacani r jnhun ri ini uu Jerusaln yh, suni scuan nacani nahn r jnhun ri ini uu Roma, ach y.

nu n cundijin te ni cacutt sava ayuu hebreo, te ni casqujnhan jnhun, te ni cacahn tey i je ma cji cut i ni n ni ma cho cut i nde nu tu cahni i Pablo. 13 Te vhy g u xico te hebreo ni cacahn tey jnhun yha. 14 Te ni jengoo nu sut ccujhnu jn n te jhnu cndso jnu nu yuu hebreo, te ni cacahn jin te n: Ni cacahn tey n je ma cji cut n ni n nn nde n tu cahni na Pablo. 15 Nu scuan te m n jijnhan n jn tca g te csha junta cujhnu ga, cuchn ni jn general je quenehen de Pablo na j de nu junta sajn, chi cachi ni j ccuni ni stch vha ga n de. Te m n jijnhan n cothva n cahni n de nde n tu quee de nu chin tt n, ach. 16 Te she y cuha Pablo ni nihn i jnhun je scuan ni cacahn, te ni jehn i cuartel, te ni casthn i nu Pablo. 17 Te ni cana Pablo xin n jnhan capitn, te ni cahn de: Condeca n schi yha quhn ni jn i nu general, chi y n jnhun casthn i nu de, ch de.

12Te

Je n casqujnhan jnhun cahni Pablo

277 capitn un n jeca de i cuahn i jn de nu general, te ni cahn de: Pablo, te ne veca, ni cana de s, te ni cahn de jn n je qundeca n schi yha n n, chi y n jnhun cahn i jn n, ch de. 19 Te ni jn general ndaha i cuahn de jn i n lado, te yuhuni ni cajnhn de i: Na jnhun cn r cahn r jin r, ch de. 20 Te ni cahn i: Te hebreo ni casqujnhan jnhun de je cahn ndah de jn n quenehen n Pablo sajn quihn de nu tca te csha junta cujhnu ga, chi cahnni de jn n je ccuni de je stich vha ga de Pablo. 21 Te ma cuha ni jnhun, chi vhy g u xico de cndtu sh de ichi, te ni cacahn tey de je ma cji cut de ni n ni ma cho cut de nde nu t cahni de Pablo, te vijna je cndtu thva de je cuha ni jnhun quihn Pablo nu junta, ch i. 22 Te ni cahn general jin i je ma cchi i nu n n ayuu je ni chn i jnhun yha jn de, te ni taj de i cuanuhun i.

HECHOS23 ni ndacu de jniu je coo thva caballo je cso Pablo, te condito vha soldado un Pablo quingoo de nde nu Flix, te cu gobernador. 25 Te ni tee de n carta je cahn jnhun yha: 26 M n cu Claudio Lisias, te te n carta yha cuje nu n, seor Flix, gobernador cujhnu. Ndese tah cu n. 27 ayuu hebreo ni cajn i te yha, te je yajni cahni i de n, te ni jnama n de jn soldado, chi ni jini na j she nacin Roma cu de. 28 Te ni jendeca n de nu junta ma i jjnhan i je snda i nu na cuchi ni sha de. 29 Te ni jini na j squ ley ma i cu cuchi ccahn i squ de, te tu nhn na ni n cuchi squ de je c de ni je cne de veca. 30 Te ni nihn na jnhun je sava te hebreo ni casqujnhan jnhun de je cahni de te yha, te je ycuan cu je yach ni taj n de cuaje de nu n. Te suni je ni cahn na jn yuu cjicn cuchi squ de jecoo i nu n, te ji cahn i jn n na cuchi ni sha de. Je ni cahn y, ach carta. 31 Te ni cajeca uni soldado Pablo cuangoo jn de nde uu Antpatris, njnhun ni tah jniu nu de. 32 Te nga quv ni canandi coni soldado cjica jh cunungoo nde cuartel, te soldado cys caballo cuangoo de jn Pablo. 33 Te ni jincoo uu Cesarea, te ni cachihi carta ndaha gobernador, te suni ni cajeni Pablo nu de. 34 Te ni cahu gobernador carta un. Te ni cajnhn de nd uu cu Pablo, te ni jini de je te

18Te

na te ni cana general u capitn de, te ni ndacu de jniu je sthva de u ciento soldado cjica jh jn n xico ux je cys caballo jin ciento je cndha lanza, chi cah n jecu n quendacoo de jn Pablo quingoo de nde uu Cesarea. 24 Te suni

23Ycun

Je n taj general Pablo cuahn de nu Flix, te cu gobernador

HECHOS23,24 nda Cilicia cu Pablo. 35 Te ni cahn de: Nde na qucoo te cjequin cuchi squ r te cuni nahn r jnhun cahn r, ch de. Te ni cahn de je na qundihy Pablo ini palacio nd y Herodes.

278 jinni general Lisias, te ni quende fuerza de te yha n na jjnhan n. 8 Te ni ndacu de jniu je tca n je ccahn na cuchi squ te yha quijicoo n nd nu n. Te vijna cuu stch ma n de, te jn jnhun cahn ma de te cuni ni j ni sha de cuchi je ccahn na jn n, ch Trtulo. 9 Te suni ni cacahn te hebreo je ni jncoo jn de je iy nd je scuan cu cuchi Pablo. 10 Ycun na te ni sha gobernador sea nu Pablo je na chn de, te ni cahn Pablo: Je jn na j cueh cuiy cu n gobernador uu yha, te je ycuan njnahan ni na j snda ni s qu n. 11 Chi m n cuu nanduc n te cuni ni j s m x u quv ni cuu je ni jhn n uu Jerusaln je chihn n Ya Dios. 12 Te tu n sthn jnhan n jn ni n ayuu, ni tu n stnda n yuu ini templo ni ini vehe i sinagoga ni ini ma uu. 13 Ni t na jin stn de je iy nd jnhun ccahn de squ n. 14 Te jnhun chn caj n jin n cu je chihn n Ya Dios tca j na, te suu cu je chihn n ma Jesucristo, te m jnhun yhani cu je ccahn de je st v n. Te cndje n tca jnhun ys n ttu ley y jin n ttu je n catee te ni canacani jnhun ya nde jenahn. 15 Te nu hun ni na jn de je sha Ya Dios je ntecu tca nd y, cu ayuu n casha vha jn yuu n casha n. 16 Te je ycuan mni je vha nd hv ni na sha n. Scuan te vha y ni anu na j t na cuchi nd squ na n Ya Dios ni nu yuu.

24

Te nu uhn quv te Ananas, sut cujhnu ga, ni quee de uu n. Te suni ni quecoo sava te jhnu cndso jnu nu jnhan uu de hebreo jin n te cu abogado, nn de Trtulo. Te ni qu vcoo de nu gobernador je cahn de cuchi squ Pablo. 2 Te ni cana gobernador Pablo ni quee de. Te ni quej Trtulo cahn de cuchi squ Pablo, chi suhva ni cahn de jn Flix: Tt gobernador, squ je cu n th je vha ndch ndcu n jniu, te je ycuan t na jnhun cjejnhan y, chi cycu vha y. 3 Te na ctah n, chi tca qu v vha cu tca n ndcu n jniu je vha sha n, tt Flix. 4 Te tu cn na sn na cuh tiempo ni, te chn ndah n jin n cuni nahn n jecuni jnhun cahn na jn n. 5 Chi ni cajini na te yha j cu de n te txn, te sha de je cnacuajnhan m jnhan uu n hebreo n chnuni tca lado, te cu de te cjhnu nu yuu cascuha jnhun te nn Jess je n jehnu uu Nazaret. 6 Te suni je ndc de je st v de tc jniu ini templo i, te ni cajn n de. Te ccuni na snda na s qu de n, njnhun chn ley uu n. 7 Te ni

Je ni chn Pablo jeh ma de nu Flix

279 ni jica cuu n tca uu jic jecu cuiy, te s te ni ndee na jn xhun j n cajhe tca yuu je chind hn i jnhan uu na cyc Jerusaln. Te suni ni ndee na j soc na qut nu Ya Dios. 18 Te ne n ini templo squ je cuchi n ndundoo n n Ya Dios te soc n. Te jecu jnhan uu n hebreo je vjicoo Asia ni cajito de s ini templo, te t na ayuu cueh ni cycu jn n je sva i. 19 Te nu ni st v n te naun tu n qujicoo te Asia un nvha suni cahn de ndese ni st v n? 20 Ch te ni quecoo yh na chn ma de nu na cuchi ni canihn de squ na n ni indichi na n junta te ccujhnu ini uu n. 21 Te ch cjequin de cuchi squ na j ni chn jee n suhva n ni yo n nu junta nan? Chi ni achi na j cndje n j ntecu tca nd y, te je ycuan cjequin ni cuchi squ n, ni achi na jn de. Ach Pablo. 22 Te Flix chi je jn vha de ndese ccandje ayuu Cristo. Te je n jini sho de jnhun yha te ni sttu de un jjnhan, te ni cahn de: Nde na que general Lisias te cajnhun g r squ jnu yha, ch de. 23 Te ni ndacu de jniu nu capitn je na cne ga Pablo veca, te ma cs je sha de je cun de, te ni ma cs je qujicoo jnhan de je chind hn i de. 24 Te ni cuu jecu quv , te ni quiji tucu Flix jin ash de Drusila, te ahan hebrea cu a. Te ni ndacu de jniu je na quji Pablo nvha nacani de jnhun ndese candje y Jesucristo. 25 Te ni cahn Pablo jin

HECHOS24,25 de je cnu sha y jniu nda, te cnu coto y m y je ma sha y jniu st v, chi quv snd h te snda Ya Dios jniu ndvii ayuu ndese ni casha i. Te ni yhu Flix te ni cahn de: Vijna te cuhn, te nga quv je nne ri te cana ri roh quiji r, ch de. 26 Te hun ni de je cuha Pablo xhun n de te si de quenda de veca. Je ycuan tjn jnu ni cana de Pablo ni candajnhn de. 27 Te scuan ni cuu u cuiy, te s te ni nucu Porcio Festo nu Flix. Te cn Flix je na cs ni ayuu hebreo jin de, te je ycuan n squndo de Pablo veca.

17Te

25

Te s n quv je ni qu v Festo cuu de gobernador Judea, te ni quenda de uu Cesarea cuahn de uu Jerusaln. 2 Te tca st ccujhnu jn te ccujhnu nu yuu hebreo ni jincoo nu Festo, te ni cajicn cuchi squ Pablo. 3 Te ni cacahn ndah jn Festo je nu vha ni de te na ntaj de Pablo ndiji uu Jerusaln. Scuan ni cacahn, chi je ni casqujnhan jnhun je cahni Pablo ichi. 4 Te ni cahn Festo je y ndes vha Pablo nde uu Cesarea, te je jni ni de je jecu na quv te nuhn ma de uu Cesarea. 5 Te je ycuan n cahn de jn tca te n: Tca nhn je cndso jnu, na qungoo y nde Cesarea, te ycuan ccn ni cuchi squ de te nu y cuchi de, ch de. 6 Te ni ine de ycuan n ch xni quv , te ni ndee de uu

Je ni ndichi Pablo nu Festo

HECHOS25 Cesarea, te nga quv ni cuco de mesa nu snda de jniu, te ni cahn de je na quji Pablo. 7 Te je chin te hebreo je n quijicoo nde uu Jerusaln. Te ni quee Pablo, te ni cajic nd nu de, te ni caquejni csjnhn ty s qu de, te t na jin n cstn je iy nd jnhun ccahn. 8 Te ni cahn Pablo jeh ma de: Tu n sha n ni n cuchi squ ley uu na j ccuu n ayuu hebreo, ni squ templo, ni squ rey nacin Roma, ach de. 9 Te Festo chi cn de je cus ni ayuu hebreo jin de, te ni cajnhn de Pablo: A tu cn r quinuhun r Jerusaln te ycuan snda r squ r? ach de. 10 Te ni cahn Pablo: Je ndichi na n cnda jniu je ndcu m te cu rey nacin Roma, te yha cu nu cnu cunda jniu n. M n je jn vha ni j t na cuchi n sha n s qu tca jnhan uu n hebreo. 11 Chi nu ni sha n n cuchi xen je jni hn cuu n, te y vha je c na nu scuan. Te nu tu y nd jnhun je casjnhn te yha s qu n, te ni n te ma cu chihi de s ndaha te yha jjnhan de. Nu scuan te cn na quhn na n ma rey nacin Roma snda de squ na, ch de. 12 Te ni cajnhun Festo ndese cjeni ni te cndso jnu jn de. Ycun na te ni cahn de jn Pablo: Je ni cahn r je cun r quihn r nu ma rey nacin Roma snda de squ r. Nu scuan te quihn nahn r nu de, ch de.

280
Je ni ndichi Pablo nu rey Agripa
13Te

ni cuu jecu quv , te rey Agripa jin Berenice ni jecondh de Festo nde uu Cesarea. 14 Te tjn quv ni coyc de ycun. Te ni nacani Festo jnhun squ Pablo nu rey un. Te suhva ni cahn de: Flix je n cuu de gobernador, ni sto de n te ne veca yh. 15 Te n ni jehn n uu Jerusaln, te sut ccujhnu jn yuu jhnu cndso jnu nu yuu hebreo ni jincoo i nu na cjequin i cuchi squ te n, te ccuni i je na c de. 16 Te ni cahn na jn i je tu y costumbre tca th Roma je cahni de n te scuanni, chi jni hn condichi de jn yuu cjequin cuchi squ de, nvha cahn de jeh ma de te cunda nu y cuchi de. 17 Ycun na te ni quecoo tt i yh. Te nga quv n tu n ccu n, chi ni cuco na mesa nu snda na s qu cuchi, te ni ndacu n jniu je na quji te n. 18 Te chin ayuu cjequin cuchi squ de. Te ni jeni ni na j iy cuchi xen cahn de squ te un n, te t cut. 19 Chi je ccahn de cu mni squ jnhun ccandjeni m de, jn s qu n te nn Jess je j ni jih de, te Pablo cahn nhin de je n natecu ndije te n. 20 Te tu n cjnn cut ni n ndese snda n, te ni cajnhun n de nu cn de quihn de uu Jerusaln te ycun cunda squ de. 21 Te m Pablo ni cahn de je cun de quihn de nu Augusto, rey y nacin Roma, te ycuan snda rey cuchi de, ni achi de. Te ni cahn na j na cne de veca nde taj n de quihn de nu rey un, ch Festo.

281 na te ni cahn Agripa jin Festo: Suni cn ma n cuni sho n j cahn te un, ch de. Te ni cahn Festo: Sajn te cuni sho n j cahn de nu scuan, ch de. 23 Te nga quv un n quecoo Agripa jin Berenice. Te chun de sahma cjhnu de, ni qu vcoo de ini vehe juzgado jin tca general jin te ccujhnu ini uu n. Te ni ndacu Festo jniu je na quji Pablo. 24 Te ni cahn Festo: Chn na jn n, tt rey Agripa, jn ndh nhn j cycu jn y yh vijna. Yha cu te je squ de ni candonda ndvii jnhan de hebreo uu Jerusaln jin nd uu Cesarea yh, te mni ccahn i je t vha je ctecu g de. 25 Te jni ni ma n j t na cuchi xen ni sha de je c de. Te je ni cahn de je cun de quihn de nu rey Augusto je snda rey un s qu de, te je ycuan n cahn na j taj n de quihn de nu rey un. 26 Te tu cchnu ni n na jnhun tee n n ttu quihn jin de nu rey y. Je ycuan n ndacu n jniu ni quee de nu y jijnhan y, te cnu g nu ma n, tt rey Agripa. Te stch ni de nvha nihn na jnhun tee n s qu de, te quihn jnhun un jn de nu rey. 27 Chi tu jjnu cut je taj n n preso quihn te nu t casthun n nu ttu na cuchi ni sha de, ch Festo.

HECHOS25,26 Te Pablo ni sha de ndaha de je n quej de chn de, te suhva ni cahn de: 2 Tt rey Agripa, cs ni n vijna je cu cahn na jn n squ ndh je casjnhn yuu uu y hebreo squ n. 3 Chi je jn vha m n tca j n tajnn ayuu uu y hebreo jin tca jnhun je tu chin nu i jn. Je ycuan chn ndah n jin n je coo paciencia ni cuni sho n jnhun cahn na jn n.

22Ycun

26

Ycun na te ni cahn rey Agripa jin Pablo: Vijna te jhe ri jnhun cahn r jeh ma r, ach de.

Je ni chn Pablo jeh ma de nu rey Agripa

cjini tca jnhan uu y hebreo ndese ni sha n ini uu nu n cacu n jn ini uu Jerusaln nde n lul n. 5 Te nu ccuni ma de cahn nda de, te je cjini de sa j nd lul n ni qu v n nu grupo fariseo, te grupo un nhin ga cnduc ndy de squcu de ley y vs tca g grupo te nacin y. 6 Te hun ni na jnhun ni jejnhun Ya Dios nu tca j y je nastcu y nd y, te m s qu tca jnhun yhani cu je cjequin de cuchi squ n. 7 Chi m y je ccuu y jnhan ndhx u yucn ayuu Israel, chun ni y jnhun ni jejnhun ya je nastcu y nd y, te je ycuan ndu u cchihn y Ya Dios te cjejnu y n y. Te suni scuan hun ni ma n, tt rey Agripa, te squ je ncani n jnhun je natecu nd y cu je cjicn jnhan uu y hebreo cuchi squ n. 8 Te ch m nastcu Ya Dios tca nd y cjeni ni n nan?

4Je

Je n cachi Pablo ndese ni sha de nde n tu sama ya ini de

HECHOS26
Je n cachi Pablo ndese ni jito xen de ayuu ccandje

282 xen r ayuu ccandje i ruh cu je jto xen r ruh. 16 Ndonda condichi r, chi vji ri nu r je tejnu ri roh sha r jniu cn r, te nacani cj r jnhun tca j n jito r vijna, jn j sten g r nu r tca qu v quji. 17 Te jnama ri roh n tca jnhan uu r jin n yuu tca g nacin, chi nu yuu un tj r roh quhn r. 18 Te tj r roh quhn r nu i, chi njnhun nanune r t n i cu je sten r jnhun ri nu i te jechun ni i. Chi ayuu n tu candje i ruh, njnhun cjica i nu n. Te je candje i ruh, qu v i nu luz r, te tu quh i chji jniu je cun jexen je cu Satans, chi sa suhva quh i chji jniu cn ma r. Te tj r roh quhn r nu i, nvha candje i ruh te cone chnu ni r nu cuchi i. Ycun na te nu nhn tah i jn tca g ayuu je ni sndoo ri anu i, ch y jin n.

m n chi ni jeni ni na j jni hn ndonda n s qu ayuu ccandje i Jess, Ya n jehnu uu Nazaret. 10 Te scuan ni sha n ini uu Jerusaln, chi tca st ccujhnu ni cajhe de jnhun je cndiso jnu n chuhun n cuh ayuu veca squ je ccandje i Jess, te y vha ni na nu cjehni de i. 11 Te tjn jnu ni sha ndevha na jn i ini tc vehe i sinagoga je ni sha fuerza na i je na sto i jnhun ccandje i. Te xen ni qut ni na n i, chi nde uu jic n jehn n ni sha xen na jn i.

9Te

Je n cachi tucu Pablo ndese ni sama ya ini de

sut ccujhnu ni cajhe de jnhun je cndiso jnu n quhn na sha xen na jn yuu ccandje cyc uu Damasco nu. 13 Te cuahn n ichi n, tt rey, te cax cu, te ichi ndv n quiji n nduva ni ndind ndaxn n na jn n te cuangoo jn n, te vhy g nd vs nindii. 14 Te ndh n n cacot n nu hun. Te ni jini sho n n jnhun ni cahn jin n jin jnhun yuhu y hebreo: Saulo, Saulo, najeh jto xen r ruh? Chi je sha r scuan cu njnhun stqu je tu jndije t, te j yat t xin pulla, te scuan stho t ma t , ch. 15 Ycun na te ni cahn n: Na nihn cu je cahn, Tt? ach n. Te m Jtoho na n cahn y jin n: M r cu Jess, te je jto

12Te

(Hch. 9.119; 22.616)

ycuan tu n snhni ni na n jnhun ni cahn y ichi ndv jn n, tt rey Agripa. 20 Chi ni jeth n, te ni nacani n jnhun ya xhna g nu yuu uu Damasco, te s te ni nacani n jnhun ya nu yuu uu Jerusaln jin n regin Judea jin n yuu tca g nacin. Te jnhun ni nacani n n i cu je na ncani ni i je sto i cuchi i te nasma ini i sha Ya Dios, te na sha i jniu vha je sten je n nasma ini i. 21 Te squ je scuan ni nacani n jnhun te ni cajn jnhan uu y hebreo s ini templo, te ni cacuni i cahni i

19Je

Je n cachi Pablo ndese ni jeth de jnhun ni cahn y

283 sa n. 22 Te ni chind hn Y Dios s, te je ycuan ndichi nhin na nd vijna ncani cj n jnhun ya nu yuu ccujhnu jn n tcni ayuu. Chi tu chs g na jnhun squ jnhun je n nacani Moiss jin tca g te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. 23 Te ni cunda jnhun ni canacani de un j cnu ndoho Cristo nde cuu y, te xhna g ma y natecu vs tca g nd y, te scuan stn caj y nu yuu je jnma ya i, cu ayuu nacin y Israel jin yuu tca g nacin, ch Pablo.

HECHOS26,27 Vs jin jecuni jnhun ch jn cuh, te jcn tah na j ma n jn tca g te cjini sho jnhun chn na vijna, na cndje n njnhun cndje m n, te tu cn na j cnuhn ni njnhun nhn na. 30 Te ni ndh ni cahn Pablo tca jnhun yha. Te ni ndocu rey jin gobernador jin Berenice jin tca g te ccujhnu cycu jn de. 31 Te ni cacujiyo de, te ni candajnhun s n m de: T ni n cuchi n sha te yha j c de ni je cne ga de veca. 32 Te ni cahn Agripa jin Festo: Cuu si ni te yha nu je tu n chn ma de je quihn de nde nu rey y nacin Roma nu, ch de.

scuan ni cahn Pablo jeh ma de, te ni cahn jee Festo: Ni nduloco r, Pablo. Squ je ni scuha ndas r te je ycuan n t v xn r, ch de. 25 Te ni cahn Pablo: Tu n t v xn na, tt Festo, chi sa suhva y cj nd jnhun chn na. 26 Te m rey Agripa je jn vha de tc jniu n yo je n nacani n, te tu yh n cahn na tca jnhun yha, chi je jn vha na j jin de tca jnhun yha, chi t shi n cu tc jniu yha. 27 Tt rey Agripa, cndje n jnhun je n cacahn te ni canacani jnhun ya nde jenahn? Jni ni na j candje n, ch Pablo. 28 Ycun na te ni cahn Agripa jin Pablo: Va jni ni r je jin jecu jnhun ni cahn r te sha r je candje ri Cristo, ach de. 29 Te ni cahn Pablo:

Je n nduc ndy Pablo scandje de Agripa jnhun Jess

24Te

27

Te ni cunda je quihn Pablo jin barco nde Italia, te suni quingoo n jn de. Te Pablo jin sava ga te chin veca ni qu vcoo de ndaha n capitn nan Julio je qundca de te un nd Italia. Te Julio cu n jnhan grupo soldado nan Augusto. 2 Te nde uu Adramitio nu cjecu barco ni quenda n barco ni quee, te ni qu vcoo n, te quihn barco un tca uu je y h chji Asia je ycu yumar. Te suni cuahn Aristarco jin n, te m de cu te uu Tesalnica regin Macedonia. 3 Te nga quv ni jincoo n uu Sidn nu cjecu barco. Te Julio ni cundh ni de Pablo, te ni jhe de jnhun ni jecondhe Pablo tc amigo de, te ni cachind hn

Je n cataj de Pablo cuahn de uu Roma

HECHOS27 i de. 4 Te uu ycuan n quenda barco cuahn jin n. Te squ je nhin y h tach te tu n cu quihn yoh barco, te ni tee xin barco cuahn jin n xiin isla Chipre, uhun je ne s n nu ndte, te lado jec barco ni quendo Chipre. 5 Te ni cayha n yumar Cilicia jin Panfilia cuahn n, te ni jincoo n uu Mira nda Licia. 6 Te uu ycuan n nihn capitn n barco je vji uu Alejandra te quihn ichi Italia, te ni cahn de jn n ni qu vcoo n barco un. 7 Te cueh quv ni cahin na n ndte jn barco, chi cu n jica, te fuerzani ni jincoo n yu Gnido. Te tu ni jhe tach un jnhun quihn yoh barco, te ni cayha n n jnhma tach xiin Salmn je ne nu isla Creta. 8 Te yhyo ni canduc ndy te cscca barco un, n yha jn n n yumar xiin Creta. Te ni jincoo n n lugar nan Buenos Puertos nu cjecu barco, te yajni un ne uu Lasea. 9 Te je ni cuu cueh quv ni cajica n jn barco. Te je yajni quej vico mjin, te ycuan cu tiempo je y jca barco te sanaa te coo jnndho nu mar. Te ni cahn nhin Pablo jin de: 10 Tt jijnhan n, jn na j yhyo y coo viaje yha, te quiji jnndho squ barco, te naa barco jin ndajnu, te nde ma y sanaa te cuu y, ach de. 11 Te tu n chsh capitn je cahn Pablo, chi sa suhva je cahn te scca barco un jn te ch barco. 12 Te squ je tu y vha lugar nu ni jcu barco

284 un j cyc de n vico mjin, te ni cajeni ni cueh g de je vha ga nu quendacoo de ycun. Chi cjeni ni de je nu cuu te jincoo de uu Fenice te ycun coyc de vico mjin. Chi Fenice suni ne yundte isla Creta nu cjecu barco, te ndijin ichi noroeste jin suroeste.
Je ni jqu h n tach nhin je stnda ndute mar

ni jequ h vta tch ichi sur, te ni cajeni ni de je jin de Fenice nu, te ni cascca ga de barco jca jn de xiin Creta. 14 Te ni cunu jecu g, te ni quejni n tach nhin ndas je nan tch nordeste. 15 Te tu ni cu ga quihn yoh barco, chi ni chundahni tach cuahn jin, te ni casini de je cascca de, te chha chcuan cuahn barco jin ndh n sha tach. 16 Te ni yha jn n xiin isla lul j nan Clauda, nu jnhma tach. Te vs scuan te yhyo uh ni casca n barco lul je ndiqun yat barco chnu. 17 Te ni casqu v n ini barco chnu. Te ni casucun nu de barco chnu jn yoho. Te cyh de je quihn barco nu yaxn ndute nu nan Sirte te jn nu t, te je ycuan n casnu de sahma cquin je stech te jca barco. Te ni casi de je na quhn nd chi chndah tch. 18 Te tu jcu cut je y h tach nhin. Te nga quv un n caquej de cjete de ndajnu ndso barco, nvha nduama g barco te ma que chji ndute. 19 Te quv un ni cajhe nu n ndaha ni cajete n m ndajnu jjnu barco. 20 Te cueh quv tu

13Te

285 n cjito n nndii ni qu m squ je in vic, ni tu jcu cut tach nhin n, te tu chun ni na ccu n. 21 Te ni cuu quv je tu cyeji cut na st. Te ni jecondichi Pablo sava mhu te n, te ni cahn de: Tt jijnhan n, nu n cjeth n jnhun je ni chn n te ma qundacoo y Creta nu, te ni ma cto y jnndho yha ni ma n ndajnu n. 22 Te vijna chn nhin na jn n je cuandey ni ni jjnhan n, chi ni n n m c n, vs naa barco. 23 Chi je cni ni quiji n ndajh je n taj m Y Dios nu n. Chi m y cu Jitoho n, te jjnu n n y. 24 Te ndajh y n suhva ni cahn y jin n: Pablo, ma yhu r, chi vhani jin r nu rey nacin Roma, te je squ roh te sha Ya Dios je ccu ndh te chin jn r ini barco yh, ch y jin n. 25 Tt jijnhan n, ma yhu n nu scuan, chi m n cchnu ni na Y Dios je coo njnhun ni cahn ndajh y jin n. 26 Te jin nahn y n isla, te ma jin yach y nu qungoo y, ch de. 27 Te ni cuu ux cun jecu nde je n quej tch, te jca barco nu mar Adria, te chha chcuan cuahn barco sha tach. Te m jecu n te je n cuu sava u te cjeni ni te cscca barco je j cuacuyajni jin barco uhun chi. 28 Te ni cas nga de n je cchicuh de nasaa cn ndute, te ni cajini de je iy c xahn n metro. Te ni jica barco jecu g te ni cas nga tucu de, te ni cajini de je iy c ux na metro. 29 Te

HECHOS27 cyh de je jcujnhan barco jin toto, te ni cajihni de cun ca gancho nhnu yat barco un, te ni cascne de nde jeh ndte nvha chituu te jecu barco. Te yhyo jn de je na cndijin yach. 30 Te te cscca barco un n canduc de cunu de quingoo de jn barco lul te ccu de nu jnndho quiji squ barco chnu n. Je ycuan n casnu de barco lul un n ndte, te cshani de njnhun je snu de nga ca gancho ichi n barco nvha t cuni ayuu je ccuni de cunu de quingoo de. 31 Te ni cahn Pablo jin capitn jin tca soldado: Nu t coycu te yha ini barco chnu jn y, te ma ccu cut ma n jijnhan n, ch de. 32 Ycun na te soldado ni cajehnde de yoho nhn barco lul, te ni jnenini cuahn. 33 Te nu cucundijin te ni cahn Pablo jin tca te un j na cji de sta. Te suhva ni cahn de: Vijna y x cun quv je cndto n te tu cyeji cut ni st. 34 Te chn ndah n jin n je na cji ni st, nvha nanihn ni n te ccu n, chi ni n y m c, ni ma tuj cut y, ach de. 35 Te ni ndh ni cahn de jnhun yha, te ni quihin de n sta, te mhu tca yuu un n nacuath de nu Ya Dios, te ni tah sva de sta n, te ni quej de yji de. 36 Ycun na te ni candus ni ndh de, te suni ni cayeji de sta. 37 Te ndvii na j chun n ini barco cu u ciento un xico xahn n n. 38 Te ni cayeji vha ndh n. Ycun na te ni cajete de trigo cuahn nu ndte un, nvha na ndama g barco.

HECHOS27,28
Je ni que barco chji ndute

286 jn n je nasa n, chi mjin sha je cun sa. 3 Te ni stut Pablo jecu tujnu chi. Te je jn de tujnu un n uhn te n co xen jnu t ni quenda t tujnu un j n cujihn, te ni chiyuhni t ndaha de. 4 Te ayuu cycu ycuan n cajito i je ndta caa co un y yuh t ndaha de, te ni cacahn i: Te yha v sanaa te ni jehni de nd y nu scuan, te vs je ni ccu de nu mar, te m y snda jniu ayuu tu jhe ga y jnhun je ctecu de, ch i. 5 Te ni caja Pablo ndaha de, te ni nnga co un n uhn, te t na v ni ndho de. 6 Te cndtu tca yuu je chhun i cu de ch cotni de te cuu de. Te ni cunahn ty cndtu i, te ni cajito i je t na v ni ndho de. Ycun na te ni nasma cjeni ni i, te ni cacahn i je n ya cu Pablo. 7 Te yajni ycuan y uhun te cjhnu ga Malta un, nn de Publio. Te ni cana te un sa jjnhan n, te ni jhe nu de vehe de ni coycu n jin de un quv , te ni jito ycn de s. 8 Te tt Publio ca de, chi ndho de cuehy quji jin cuhy n . Te ni jecondhe Pablo te n, te ni jicn tah de te ni so de ndaha de squ te n, te ni nduvhani de. 9 Ycun na te ni quijicoo ndh ga ayuu ccuh ycun, te suni scuan ni canduvhani i. 10 Te ayuu un n cajhe i cueh ndajnu ni cacutah n. Te nu ni jn quv je qungoo tucu n jn barco, te ni cajhe i tc ndajnu cuu n ichi.

nu n cundijin te ni cajito de uhun, te tu n cnacuni de nd nu cu. Te ni cajito de nu ne cu ndute, te suni m t cu, te cjeni ni de jin de ycuan jn barco nu na cu n. 40 Te ni cajehnde de yoho nhn ca gancho ycuan, te ni caquendo ca un n mar. Te ni canandaj de yujnu je scot ch barco, te ni nacata caa de sahma cquin ichi n nvha chundah tch barco, te ni quej caca quihn jin de ichi n iy t. 41 Te ni jin barco nu nhin nquijnhan ndute. Te ni que barco nu t hun chji ndute, te ni jn ni ichi n te tu ni jca cut, te yat barco un n cahyani je nhin ni cani suhm ndute mar. 42 Ycun na te ni candajnhn soldado je chni de tca preso nvha ma ste i te cunu i quingoo i. 43 Te cn capitn un j ccu Pablo, te ni jescoo de. Chi sa ni cahn de nu nd yuu jin st te xhna g i na nngoo i st i nu ndte, te na qundani i quihn i nu hun chi. 44 Te suni scuan na qucoo ndh i quihn i, sava i coso cand i jn yujnu cnu te sava ga i jn pedazo yujnu barco. Te scuan ni caccu ndh n n jincoo n uhun chi.

39Te

28

Te nu n caccu n te ayuu cycu ycuan n cacachi i nu na j isla un nn Malta. 2 Te ayuu un n cacundh ni i sa jjnhan n, te ni cascy i n uhn chnu, te ni cacahn i

Je ni ne Pablo isla Malta

un yo ni coycu n Malta. Te n barco je vji uu Alejandra

11Te

Je ni jn Pablo uu Roma

287 ni ine Malta n vico mjin, te ichi n barco un nd u figura dolo uu de nn Cstor jin Plux. Te ni qu vcoo n barco un cungoo n. 12 Te ni jincoo n uu Siracusa, te ycuan n coycu n un quv . 13 Te ni quenda barco cuahn jin n nduu nduu yundte, te ni jincoo n uu Regio. Te nga quv n vha ni quiji tach ichi sur, te ni quendacoo n uu Regio, te u quv te ni jincoo n uu Puteoli. 14 Te ycuan n caquijnhan n jn jecu hermano ccandje, te ni cacana de sa n coycu n jin de n semana. Ycun na te ni quendacoo n j quihn n uu Roma. 15 Te hermano cyc ini uu Roma, je ni canihn de jnhun je jincoo n, te ni quendacoo de, te sava de ni caquijnahan de sa nd uu Foro de Apio te sava ga de uu Tres Tabernas. Te n ni jito Pablo nu de jjnhan de, te ni nacuath de nu Ya Dios, te ni ndundey ni de. 16 Te s te ni jincoo n ini uu Roma, te capitn ni squ v de tca preso ndaha te cjhnu nu tc soldado uu Roma. Te ni cajhe de jnhun je cone s n Pablo te condito n soldado de.

HECHOS28 sa nd uu Jerusaln ni casqu v i s ndaha te uu Roma jijnhan de. 18 Te te uu Roma je ccujhnu cyc Cesarea ni castch de s, te ccuni de si de sa n, chi ni cajini de je t na cuchi n j c n. 19 Te jnhan uu y hebreo tu n cjhe de jnhun. Je ycuan n cahn na j quiji n n ma rey cujhnu ga nde uu Roma yh te snda ma de squ n. Te t vji n j cquin na cuchi squ ayuu nacin y. 20 Je ycuan n cana n nhn jjnhan n, nvha cuni na tca n te ndajnhun y. Chi yh yuu Israel chun ni y je ntecu nd y, te suu jnhun un ncani n, te je ycuan cu je nuhn na jn cadena yha, ch de. 21 Te ni cacahn te un jn Pablo: T ni n carta ni ctaj yuu cyc Judea nu na j csthn de jnhun n, te tca jnhan y Judea je n quijicoo yh, t ni n jnhun n n ccahn de squ n. 22 Te cnujnahan ni n cuni sho n ndese cu jnhun je cahn ni, chi je cjini na j tcni lado ccahn ayuu contra squ jnhun je j sten ni, ch de. 23 Te ni cajeni de n quv , te ni quijicoo cueh de vehe nu nne Pablo. Te ni nacani de jnhun ndese ndcu Ya Dios jniu, te ni sten caj de jnhun nde jenhen te nde ni ini. Te scuan ni nduc ndy de scndje de tca te un jnhun Jess, te ni sten de je suni scuan chn ley je ni jhe ya nu Moiss jin jnhun je n catee te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. 24 Te ni cacandje sava de

nu un quv te ni cana Pablo tca te ccujhnu nu jnhan uu de hebreo cyc ini uu Roma. Te ni cacutt de, te ni cahn Pablo jin de: Tt jijnhan n, t cut na v ni sha n s qu jnhan y hebreo ni squ tc jniu n catajnn ji y. Te vs scuan te ni cajn i

17Te

Je n nacani Pablo jnhun ya ini uu Roma

HECHOS28 jnhun ni cahn Pablo, te sava ga de tu n cjeth de. 25 Chi t nu chyo ni de. Te s cnduc de quingoo de te ni cahn Pablo: Nda cahn jnhun je ni chn Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, chi suhva ni cahn de jn tca j y ni sha Espritu Santo: 26 Ni cahn Ya Dios: Cuhn n jnhan uu r yh te cahn r jin i: Vs cuni nahn vha r te ma jchun ni r, te vs coto vha r te ma cni r. 27 Chi yhyo nhni ni r, chi tu ccuni r cuath r. Te yhyo uh cjini sho r, chi tu cnujnahan ni r cuni sho r jnhun ri. Te njnhun cjes r tnu r cu je tu ccuni r nanduc r ndese cu,

288 te tu ccuni r je nsma ini r nvha nasvha ri anu r nu cuchi r, n achi Ya Dios. Ach tutu. 28 Nu scuan te na csthun n nu ni j jnhun ni taj Y Dios je jnma ya yoh, nde vijna te tj y jnhun yha quhn nu yuu tc nacin je tu cjini i jnhun ya, te m i chi cuni sho i, ch de. 29 Te ni jnu ni cahn de jnhun yha, te cuangoo jnhan de hebreo, te yhyo ni cacahn de squ jnhun yha jjnhan de. 30 Te ni condee Pablo u cuiy vehe je n quihin nu de n. Te ni cus ni de cahn de jn tca yuu n quijicoo nu de. 31 Te jhnuni ni nacani de jnhun ndese ndcu Ya Dios jniu, te ni sten de jnhun m Jtoho y Jesucristo, te t ni n n js je ncani de jnhun.

CARTA JEE NI TEE SAN PABLO APOSTOL NUU AYUU UU ROMA

xhna g csthun r nu r je ncuath r nu Ya Dios je squ roh jijnhan r, chi ni sha Jesucristo je vha rh. Chi n y v jt nu jnhun cuahn ndese vha ccandje r y. 9 Te m Ya Dios jin y je nin jcn tah r jeh r jijnhan r nu jicn tah r. Chi yhyo nd hv ni r jejnu ri nu y je ncani ri jnhun She ya. 10 Te nn jcn tah r nu y je nu cn y te nde vijna te cuu jecondhe r roh. 11 Chi cu ni r coto ri nu r jijnhan r, te stn g r jnhun ya nu r, nvha quendo vha ga anu r te cu nhin ga r jin. 12 Scuan cn r nvha sha y j nu coo ndey ni y jijnhan y squ je nu ccandje y y. 13 Hermano jijnhan r, cn r je na jchun ni r je t jn jnu ni cuu ni r jecondhe r roh, te nde vijna n tu cuu. Chi cn r scuit nu ga r jnhun ya mhu r, njnhun ni sha ri mhu yuu tca g nacin. 14 Chi cu ri te t squ jnhun ya, chi t r nacuha ri jnhun ya nu ndh ayuu, cu

M r cu Pablo, mozo Jesucristo, chi ni cana Ya Dios ruh cu ri apstol y, ni jeni ya ruh te ni taj y ruh je ncani ri jnhun je jnma ya ayuu. 2 Te jnhun un n jejnhun ya nde jenahn ndas , te ys n ttu i je n catee te ni canacani jnhun ya. 3 Te jnhun un chn squ Jitoho y Jesucristo, Ya cu She Ya Dios. Te ni nduu ya te, ni cacu ya chji yucn rey David. 4 Te ni natecu y mhu nd y ni sha Espritu i, te scuan ni sten Ya Dios je cu ya She ya je ndso poder. 5 Te je jin Jesucristo ni jhe Ya Dios jniu luu yha je ccuu ri apstol, cjica ri jin jnhun Cristo, nvha coo ayuu tc nacin je candje i je sha ya jeh i, te cuath i nu y. 6 Te suni m r jijnhan r, suni ni cana ya roh n qu vcoo r ndaha Jesucristo. 7 Te te ri carta yha cuaje nu roh yuu uu Roma. Chi ni cundh ni Ya Dios roh, te ni cana ya roh j coo ndoo coo i r nu y. Te hun ni r je ma Tt y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo sha ga y je vha rh, te sha ya je coo ndey coo s ni r.

Je cun Pablo quihn de uu Roma

8Te

289

ROMANOS1 ayuu jin g squ ndh je iy ay v jn j tu jn cut, cu ayuu thva jn j t thva. 15 Je ycuan cu je ndhv ni r je suni nu roh yuu uu Roma nacani ri jnhun jnma ya yoh.

290 anu i. 22 Ccahn i je ndich i, te sa suhva ccun i. 23 Chi ni casto i Ya Dios je yhyo luu cjhnu, je ma c cut. Te ni cajeth i tc imagen je casha i, je ca njnhun te cjih, te suni nde imagen saa jin c jin qut cjica ndcn ndaha. 24 Te je ycuan n sia Ya Dios i je na sha i tc jniu jnhn jniu n j cun i. Te csha i jniu n jn jnhan i je cu m jnhun canu. 25 Chi tu n ccandje i jnhun nda Ya Dios, chi sa ni cacandje i jnhun sth. Te chyo y hn i te cchihn i nu tca j ni sha ya, lugar je chihn i m Ya ni sha n, Ya je cnu cahn y je cujhnu ya n cni. Amn. 26 Je ycuan n sia Ya Dios i je na sha i tc jniu n j cndiyo ni i je cu m jnhun canu. Chi nde ahan ni casama a modo sh , te ni qu v a jn modo ne. 27 Te suni scuan te ni casi de modo chjniu jn ahan. Te nde ni nduquj de ni casha ndy de jn jnhan y de, te te jn te ni casha de jniu jnhun canu. Te cndoho de castigo squ jnu n n casha de. 28 Te je tu n ccuni i cuajnhn i Ya Dios, je ycuan n sia y i je na cni n ni i, te sha i tc jniu je tu y vha. 29 Te mni m na jniu je tu y nd cndhv ni, te cjica jnn, csha jniu n, cndiyo ni, cjito uh jnhan. Te mni je ccucusn ni, cjehni nd y, cjejnhan, csth, cshuh jnhan, csjnhn squ jnhan. 30 Ccahn jnhun n

tu ccanu r squ jnhun vha ya, chi ycuan cu poder Ya Dios je jnma ya tca yuu ccandje, xhna g ayuu hebreo te suni tca g ayuu. 17 Chi jnhun vha ya un stn nu y je ndhva Ya Dios cuchi y s qu je candje y j sha ya jeh y, te m j candje y n cuhn y. Chi scuan chn nu ttu i: ayuu je n ndahva y cuchi i, tcu i je candje i je sha ya jeh i, ch.

16Chi

Je ndso jnhun vha ya poder

jn vha y j Ya Dios andv , cuha ya castigo xen nu tca yuu tu ccandje te mni cuchi csha. Chi jn jniu n csha i te cjes i nu jnhun nda. 19 Te ma cu cahn i je tu jchun ni i squ ndese Ya cu Ya Dios, chi m y ni sten nu i. 20 Chi jn tca je ni sha ya te cu jchun ni ayuu ndese Ya cu m Ya tu jto i nu. Chi nde ni jeco ay v jn nd vijna te cu jchun vha ni i je ma y cu Ya Dios te y poder y n cni. Te je ycuan m cu cut cahn i je tu jn i je iy y. 21 Chi vs ni cajini i ndese Ya cu ya, te tu n cchihn i ya je cu ya Ya Dios, te ni tu n ncuath i nu y. Chi sa suhva ni nduu i ayuu cjeni ch ni, chi ni candun i, te ni quendo nee ini

18Chi

Squ je iy ndas cuchi ayuu

291 s qu jnhan, cjito uh Ya Dios, ccuj ni, csndx m, csty m, cjequin costumbre ne, tu cjendet nu tat nu nan. 31 Te tu cjechun cut ni, tu squcu jnhun jjnhun, tu y mn jin jnhan, tu ne chnu ni nu jnhan, tu cndh ni jnhan. 32 Te je cjini vha i je ni snda Ya Dios je yuu casha scuan, cnu jnahn ndet i. Te vs scuan cjini i, te nn csha i jniu n un, te suni cnujnahan ni i je casha jnhan i scuan.

ROMANOS1,2 nu n n n n ayuu nu ndese jniu ni casha i. 7 Te ayuu je tu jcu i je sha i jniu vha, cuha ya jnhun je ctecu i n cni. Chi ndc i qu v i nu ndujhnu y hn i, nu n cni cotecu i. 8 Te qut ni y te cuha ya castigo nu yuu cuj ni nu y, te cnhni ni nu jnhun nda, chi sa nu jnhun yacu yho jeth i. 9 Te tca yuu casha jniu n, chi nihn i jnndho xen te cucuhy ndas ni i, xhna g ayuu hebreo te suni scuan ayuu tca g nacin. 10 Te sa suhva tca yuu casha jniu vha, chi qu v i nu ndujhnu y hn i, te coo ndey coo s ni i, xhna g ayuu hebreo te suni scuan ayuu tca g nacin. 11 Chi Ya Dios tu sha ya cuenta ndese cu n n ayuu, chi nu sha ya jin i. 12 Chi tca yuu je casha cuchi, vs tu cyh i chji ley je ni jhe ya nu Moiss, te tu nn ley un te jnahn ndet i. Te tca yuu cyh chji ley Moiss te csha cuchi, jn ley un snda y cuchi i. 13 Chi tu ndhva Ya Dios cuchi ayuu je ma j cni nahnni i jnhun chn ley y. Chi sa suhva ayuu squcu je cahn ley y cu je ndhva y cuchi i. 14 Chi ayuu tc nacin je tu cnevha tutu ley je ni jhe ya nu yuu hebreo, te nu csqucu m i ley y, suu cu je cnevha i ley y ini anu i, vs tu cnevha i tutu ley un. 15 Te scuan cstn i je jnhun ndcu ley un chi hun ini anu i. Te tca j cjeni ni i jn nu i, suu cu je sten nu i squ nu ni sha i cuchi ch vha

Nu scuan te rh j cahn cuchi squ jnhan, nu nani ayuu cu r, ma cu cahn r je t na cuchi m r. Chi je cahn r cuchi squ jnhan r cu je ndnehen r cuchi squ ma r. Chi rh j cahn cuchi, suni scuan sha m r cuchi. 2 Chi jn y je Ya Dios, nda sha ya je ndnda ya squ cuchi ayuu casha scuan. 3 Te rh j cahn cuchi squ yuu casha cuchi, te suni scuan sha m r, te jni ni r je ccu m r quv ndnda Ya Dios squ cuchi, ch nan? 4 A cj ni r nu jnhun je yhyo vha ni Ya Dios jin r, jn j iy paciencia y je t yach cuha ya castigo nu r? Te tu jchun ni r je jnhun je yhyo vha ni y sha je ncani ni r squ cuchi r? 5 Chi nhni ni r te tu ncani ni r squ cuchi r. Te je ycuan cy g r castigo squ r quv sha Ya Dios juicio, m qu v je co ndijin je nda snda y squ cuchi. 6 Chi chunaa y

Nda snda Ya Dios squ cuchi

ROMANOS2,3 ni sha i. 16 Te scuan coo m qu v je jin Jesucristo snda Ya Dios squ tca j tu y vha je n cajeni sh ni tca yuu. Scuan chn jnhun vha ya je ncani ri.

292 Dios, je squ cuchi rh yuu hebreo. 25 Te nu csqucu r ley Moiss, ycun na te nhn jnu ndije je n canihn r jnun circuncidar. Te nu tu csqucu r ley un, te vs ni cuu r circuncidar, te njnhun je tu n cu r. 26 Te te tc nacin, nu csqucu de jniu ndcu ley un, vs tu n cnihn de jnun circuncidar, nu scuan te njnhun ni canihn de jnun circuncidar. 27 Te te je tu n cu circuncidar yqu cu de, te csqucu de ley y, m de cahn cuchi squ r. Chi tu csqucu r, vs cnevha r tutu ley un, te ni cuu r circuncidar. 28 Chi nasu j ca ichi s qu n te sha je cu ndije de te hebreo. Te ni nasu j cu circuncidar yqu cu n te sha je cu de te nda. 29 Chi sa suhva te cu hebreo ndije, cu je ini anu de hun jnhun nda. Te te cu circuncidar ndije, chi nde jin ini jin nu de sha de jniu nda te nasu j ndso de jnun circuncidar je cahn ley un cu. Te cnda scuan, nasu yuu cjejnhn i de, chi m Ya Dios. Nu scuan te na v iy g nu yuu hebreo je qundo vha ga i? Te nd nhn jnu je casha i circuncidar? 2 Vha ndas nhn jnu. Xhna g nihn jnu je ni jhe Ya Dios jnhun ya nu ma i. 3 Te vs sava i tu n ccandje, te suu sha je ma squcu ga Ya Dios jnhun ni jejnhun ya, ch nan? 4 T cut je scuan, chi vs nu ndh ayuu casth i, te Ya Dios chi y nd

rh ccahn r je te hebreo ccuu r, te ctenu r ma ley Moiss, te ccuty r je squ Ya Dios. 18 Te cjeni ni r je jin r ndese njnahan ni y, jin j cu ncji vha r ndni cu jniu vha, chi ni cacuthva r ley un. 19 Te cjeni ni r je ma r ccuu te stn ichi Ya Dios nu yuu tu cjini cut, jn j cu sha r j cndijin ini anu ayuu cjica njnhun nu n. 20 Te cjeni ni r je cu stn r nu yuu t thva jnhun ya, jin j ma r ccuu maestro nu yuu tu jchun ni. Chi jn tutu ley y te cjini r ndese cu jnhun ndch jnhun nda, cjeni ni r. 21 Nu scuan te m r je castn nu yuu, te naun tu cstn r nu ma r? Te m r je ccahn je ma scuhn i, te naun cscuhn m r? 22 Te m r je ccahn je ma cs qu nd i, te naun cs qu nd ma r? Te m r je ccahn je ccuquini ni r dolo, te naun cscuhn r ndajnu je ycu ini vehe dolo? 23 Te ccuty r jin ley Ya Dios, te vs scuan te csha r j ccahn ayuu squ y, chi tu csqucu m r jnhun ndcu ley y n. 24 Chi scuan ys n ttu i: ayuu tca g nacin, mni ccahn ndevha i squ Ya

17Te

Squ je tu csqucu ayuu hebreo ley Moiss

293 y. Chi suhva ys nu ttu i je ni chn n te jn y: Cahn ayuu je iy nd ni jn tca jnhun chn ni, te cuni i je iy nd n vs nu ccahn i squ n. Ach tutu. 5 Te ccahn sava ayuu je iy vha je sha y cuchi, chi cuchi y jjnu stn je iy nd Ya Dios. Nu scuan te cuu cahn y je t vha sha Ya Dios je jhe ya castigo nu jjnu cuchi y scuan? (Va chnni nde ri njnhun ccahn ayuu ay v .) 6 T cut je scuan. Chi nu je t vha sha Ya Dios, te ndese cuu snda y cuchi ayuu ay v ? 7 Te nu jnhun sth ccahn ayuu jjnu stn je yhyo cjhnu Ya Dios squ je mni chn nda y, te cuu cahn y je t vha je cahn y je cuchi cu je casth i? 8 Tu, chi nu je scuan cu, te cuu cahn y je vetni sha y j ne nvha quee je vha n. Te sava ayuu ccahn ndevha i squ r je scuan cstn r, te t nda. ayuu n chi y vha je ndnehen ya cuchi squ i.

ROMANOS3 te t ni n i nnduc i Ya Dios. i ni cascuta i jnhun ya, te nuni ni cast v ndh i m i. Te t cut ayuu sha jniu vha y, ni n i. 13 Ya sucn i cu njnhun ya nd y je nne, chi mni jnhun sth ccahn i. Te njnhun veneno co y h yuhu i, 14 chi mni m jnhun ndevha jnhun uvu ccahn i. 15 Te yhyo ama jeh i je chni i nd y. 16 Te ndni cuni nu cjica i te squ v i jnndho je jnahn ndet ayuu. 17 Te tu cjica cut i jn jnhun coycu mn i, 18 te ni tu cnacani ni i je cnso yo i nu Ya Dios. Ach tutu. 19 Te jn y je tca jnhun chn ley jenahn, chi chn nu yuu y h chji ley un, nvha ndh i ma cu cahn i jeh i. Chi ndenehen Ya Dios cuchi squ i nde jin yuu n y v . 20 Chi t ni n ayuu quendo nda i nu y je nduc i squcu i jniu ndcu ley un. Chi ley un jjnu mni nvha cuni y je iy cuchi y.
12 Ndh

scuan te vha ga ayuu ccuu yh yuu hebreo vs nga ayuu nan? T cut je scuan. Chi je ni cacahn y je vs ayuu hebreo ch yuu tca g nacin, ndvii y y h chji cuchi. 10 Chi suhva chn tutu i: T cut na ayuu nda iy, ni n i. 11 Te t cut ayuu jchun ni iy,

9Nu

Ndvii y iy cuchi

vijna te je cjini vha y ndese ndhva Ya Dios cuchi y. Te nasu ley un sha je qundo nda y, vs ma tutu ley jin te ni canacani jnhun ya, ni cacahn ndese ndhva y cuchi ayuu.

21Te

Je jnma ya yoh s qu je candje y j sha ya jeh y

ROMANOS3,4 tca yuu je ccandje i je ni jh Jesucristo je chnaa y cuchi i, chi ndahva Ya Dios cuchi i squ je scuan ccandje i. Chi nuni cu tc ndh ayuu. 23 Chi ndh y ni casha cuchi, te je ycuan tu n cu quendo nda y nu Ya Dios. 24 Te squ je yhyo vha ni Ya Dios, je ycuan ndhva y cuchi y scuanni. Chi squ je ni jh Cristo Jess cu je jnma ya yoh. 25 Chi Ya Dios ni jeni ya Cristo nvha soc y ma y chunaa y cuchi y j ni jh y. Te jnma ya yoh nu scuan cndje y. Te scuan ni sha Ya Dios nvha stn y je Ya nda cu ya. Chi ichi yt ni yo paciencia y, te tu n chhi ya cuenta cuchi ayuu. 26 Te tiempo yha stn y je Ya nda cu ya, chi nda sha ya je squndo nda y ayuu candje vs y cuchi i, chi ccandje i je n chunaa Jess cuchi i ni ndahva y. 27 Nu scuan te cuu cuty g y squ ma y? Ma cu cut, chi ma cu cuty y cani ni y je vha squcu y ley y. Chi jnma ya yoh m s qu je candje y j sha ya jeh y. 28 Nu scuan te je jn y je ndhva Ya Dios cuchi y s qu je scuan cndje y, te nasu j nduc y squcu y j ndcu ley. 29 Te n mani ayuu hebreo cu ya Ya Dios, ch nan? Tu, chi suni cu ya Ya Dios je jnma ayuu tca g nacin. 30 Chi nni Ya Dios iy, te ndhva y cuchi ayuu ccandje je ni sha ya jeh i, cu ayuu ndso jnun circuncidar, cu ayuu je tu. 31 Te

294 je candje y j jnma ya yoh, sha je tu jni hn squcu y ley y, ch nan? T cut, chi sa suhva sha je vha ga cuu squcu y ley y.

22Chi

Nu scuan te ndese cahn y squ tca j n cuu jn j y Abraham? Ndese ni ndahv cuchi de? 2 Nasu j ni sha m de cu je n ndahva Ya Dios cuchi de. Chi nu je scuan cu n, te cuu cuty de je vha ni sha de. Te tu n cty de, chi nasu s qu je ni sha m de cu je n ndahva Ya Dios cuchi de. 3 Chi ndese chn tutu i? Chn je n candje Abraham je sha ya je ni jjnhun ya nu de, te je ycuan n ndahva y cuchi de. 4 Te n ayuu sjniu, te yhu i chi nasu j ctah i cu, chi je chnaa y nu i cu. 5 Te je jnma Ya Dios ayuu, chi je ctah i cu. Chi vs tu cu squcu i tc jniu vha, te nu candje i je jnma ya i nu cuchi i, ycun na te ndahva y cuchi i. 6 Te David suni ni cahn de ndese yhyo ndet ayuu je ndhva Ya Dios cuchi i, vs tu cu sha i ni n jniu je qundo nda i nu y. 7 Chi ni cahn de: Nac ndet ayuu je ne chnu ni y nu jnu n ni sha i, te tu ndnehen ya cuchi squ i. 8 Te nac ndet te je tu chhi m Jtoho y cuenta cuchi de. Ach tutu. 9 Te mni m yuu squcu ley circuncidar cu je qundo ndet?

Abraham cu n ejemplo nu y

295 Ch suni qundo ndet ayuu je tu cu circuncidar nan? Suni m i qundo ndet i. Chi je ni cahn y je n candje Abraham je sha ya je ni jjnhun ya, te je ycuan n ndahva y cuchi de. 10 Te n ni ndahva y cuchi de, je ni cuu de circuncidar, ch nd n tu? Nasu j j ni cuu de circuncidar, chi nde n tu. 11 Te cu g te ni nihn de jnun circuncidar. Te suu ni cuu n sea, njnhun n sello je n ndahva y cuchi de squ je scuan ni candje de. Te je ycuan n cahn y je cuu de j nu tca yuu je candje i je sha ya jeh i, suni nu yuu tu n cu circuncidar, chi suni ndahva y cuchi m i. 12 Te suni cu de j nu yuu n cuu circuncidar, te nasu mni je n cuu i circuncidar, chi suni je n jn i ejemplo de. Chi ccandje i je sha ya jeh i, njnhun ni candje m de nde n tu cuu de circuncidar.

ROMANOS4 t na jnhun st v ayuu squ ley coo n. 16 Nu scuan te ni jejnhun ya je sha ya je vha jn yuu squ je candje i je scuan sha ya, te je ctah i scuanni cu. Te je ni jjnhun ya n, y cut nu tca ycn Abraham, te nasu n mani ayuu je nduc squcu ley jenahn, chi suni nu tca yuu ccandje njnhun ni candje Abraham. Te scuan cu de j nu tca y je ccandje y. 17 Scuan ni sha Ya Dios chi ni candje de je sha ya. Chi scuan chn tutu i: Ni jeni ri roh cuu r j nu cueh ndas yuu. Scuan ni cahn ma Ya je nastcu nd y te chn y ndese coo tca j n tu coo. 18 Te ni candje de, te ni cocuhun tey ni de je ni jjnhun ya je coo cueh yucn de, vs tu na modo coo she de n. Te je ycuan n nduu de j nu cueh ndas yuu, njnhun ni cahn Ya Dios: Scuan nducueh yucn r, ach y jin de. 19 Te je yajni jin de ciento cuiy, te vs scuan te tu n qunda de nu jnhun cndje de, vs jin de je ma de jn ash de Sara je jhnu ndas ndnd de je ma cu ga coo she de. 20 Te tu n ncani squ ni de je ma cndje ga de jnhun n jejnhun Ya Dios je coo she de. Chi sa suhva ni candje nhin ga de, te ni nacuath de nu Ya Dios. 21 Chi ni cuchnu vha ni de je cu squcu Ya Dios ndh je ni jjnhun ya. 22 Te je ycuan n ndahva y cuchi de squ je scuan ni candje de. 23 Te nasu mni squ Abraham cu je yos n ttu je n ndahva

ni jejnhun Ya Dios nu Abraham jin n tca ycn de je cuha ya n y v cuu tah de. Te nasu s qu je n nduc de squcu de ley y cu je n jejnhun ya un n de, chi sa suhva squ je n candje de je ni jjnhun ya, te ni ndahva y cuchi de. 14 Chi nu je mni m yuu nduc squcu ley cu je nihn je ni jjnhun ya, nu scuan te cndje cha y nu, te ma nihn jnu je ni jjnhun ya n. 15 Te ley chi sha je nihn ayuu castigo squ je tu cu squcu i. Te nu je tu ley, te suni

13Chi

Nu candje y te sha Ya Dios je ni jjnhun ya

ROMANOS4,5 y cuchi de je n candje de. 24 Chi suni ys j squ yoh jjnhan y. Chi suni ndhva y cuchi m y j candje y j cu ya Ya n nastcu Jitoho y Jess. 25 Chi ni jih Jess je chnaa y cuchi y, te ni natecu y nvha ndahva Ya Dios cuchi y.

296 vs jeh n ayuu nda. Ch sanaa te y jnu je chndey ni n te cuu de jeh n te nda vha. 8 Te m Cristo chi ni jih y jeh y na mni cuchi sha y, te scuan ni sten Ya Dios je cundh ni y yoh. 9 Te vijna je ni ndahva Ya Dios cuchi y s qu je ni jh Cristo jeh y. Nu scuan te suni jn vha y j jnama Cristo yoh n castigo quiji quv sha Ya Dios juicio. 10 Chi na cu ga y enemigo Ya Dios, te squ je ni jh She ya jeh y, te ni sha ya je nd v y n jnhun man y jin y. Te je scuan n nd v y nu jnhun man y jin y, te suni jn vha y j ccu y s qu je tcu Cristo, ndu y jin y. 11 Te nasu m yhani, chi suni cs ndas ni y jin Ya Dios squ je ni sha Jitoho y Jesucristo jeh y, chi m y ni sha je n nd v y n jnhun man Ya Dios jin y.

Nu scuan te je ni ndahva Ya Dios cuchi y s qu je n candje y j sha ya jeh y. Te je ycuan n sha ya je n nd v y n jnhun man y jin y, squ je ni jh Jitoho y Jesucristo jeh y. 2 Chi m Cristo ni sha je ni qu vcoo y n Ya Dios, chi ni sha ya je vha yh s qu je scuan cndje y. Te chin nhin y jn jnhun je sha ya je vha yh. Te cs ni y chi hun ni y je jin y nu lu cujhnu y jn Ya Dios. 3 Te nasu m yhani, chi suni cs ni y je ndho y jnndho. Chi jn y je ma jnndho sha je jndey ni y. 4 Te je jndey ni y sha je je vha y cuu y yuu nda. Te je je vha y sha je hun ni y tca j vha je co. 5 Te tca j hun ni y, chi nihn nahn y. Chi jnhun cndh ni Ya Dios yoh, ni cunu ini anu y, sha Ya Dios je jin Espritu Santo je ni jhe ya nu y. 6 Chi na ndho y j ma cu cut jnama y m y, te ni jih Cristo jeh yoh j cu y yuu y cuchi. Te ni jih y ma qu v je j ni jeni Ya Dios. 7 Te y cu je c n ayuu jeh nga ayuu,

Ndese qundo ayuu je ndhva y cuchi

scuan te jn y je ni qu v cuchi ini ay v n sha m nni te Adn. Te je squ cuchi ycuan te ni jeco cuehy jhni ayuu. Te je ycuan cu je jih ndh ayuu, chi ndh i y h cuchi. 13 Te nde n tu cuha ya ley nu Moiss, te je y cuchi ini ay v . Te squ je n tu coo ley y, te tu n chhi ya cuenta je cast v i. 14 Te vs scuan te nde tiempo Adn te nde tiempo Moiss ni yh ayuu chji cuehy je jhni i squ je iy cuchi i. Chi ni jih i squ cuchi ni casha m i, vs tu n sha i jnhan cuchi je ni sha Adn je n cunhni ni de nu n jniu

12Nu

Jnhun Adn jin jnhun Cristo

297 n ndacu ya. Te Adn ni cuu de n muestra ma Ya n quiji cu g. 15 Te jnhun je ni sha Adn cuchi, tu qujnhan cut jin th je jnma Ya Dios yoh. Chi je ni st v m nni te n, je ycuan cu je jih ndh y. Te jnhun je jnma Ya Dios yoh cjhnu ndas g, chi squ je ni sha m nni te Jesucristo cu je scuanni jnma ya ndh ayuu candje. 16 Te cuchi je ni sha m nni Adn, tu qujnhan cut jn jnhun je jnma Ya Dios yoh. Chi squ m nni cuchi n te ni qu vcoo ayuu chji jnhun jnahn ndet i. Te jnhun je jnma ya ayuu, sa suhva sha je scuanni ndhva y cuchi i, vs yhyo cueh cuchi ni casha i. 17 Chi squ je ni sha m nni te Adn cuchi, te ni nihn poder cuehy jhni ayuu. Te sa suhva squ je ni jh ma nni te Jesucristo, te vhy g ni nihn ayuu ma y poder je ctecu i caca nda i jn y. Chi ni ndahva y cuchi i squ je yhyo vha ni y. 18 Nu scuan te squ je ni sha m nni te Adn cuchi, te ni qu vcoo ndh ayuu chji jnhun jnahn ndet i. Te sa suhva squ je ni sha m nni te Jesucristo n jniu vha ndas , te ndhva Ya Dios cuchi ndh ayuu te cotecu i n cni. 19 Chi squ je tu n jndije m nni te, te ni qu vcoo cueh ndas yuu chji cuchi. Te suni scuan squ je n jendije m nni te Jesucristo, te ndhva Ya Dios cuchi cueh ndas yuu. 20 Te ni jhe ya ley y nvha cuni y je cuh cuchi csha y. Te

ROMANOS5,6 je n nducueh cuchi y, te vhy g cueh cu jnhun je vha ni y je ne chnu ni y nu y. 21 Nu scuan te njnhun ni nihn poder cuehy jhni ayuu squ je iy cuchi i, suni scuan y poder jnhun je vha ni y jin y. Chi ndhva y cuchi y te cotecu y n cni squ je ni jh Jitoho y Jesucristo jeh y.

Nu scuan te ndese cahn y? A caca ga y jin cuchi nvha vhy g sha ya je vha yh j cne chnu ni y nu y? 2 Ma cu cut. Chi njnhun je ni jih y je tu y h y chji cuchi, te ma cu ga caca y jin cuchi nu scuan. 3 A tu cjechun ni r je tca y je n jendute y s qu je ni qu v y ndaha Cristo Jess, suni ni jendute y s qu je ni qu v y chji jnhun je ni jh y jin y? 4 Chi je n jendute y cu njnhun ni quindji y j ni jh y jin y. Te vijna te cuu caca y jn vida je je ni jhe ya nu y, chi njnhun suni ni natecu y jin y. Chi ni natecu y ni sha Tt y jin poder je cujhnu ndas y. 5 Chi nu ni cund y jin y squ jnhun je ni jh y jin y, te suni scuan cnd y jin y squ jnhun je n natecu y jin y. 6 Chi jn y je n naa modo ma y je ni jca y jn ichi yt, chi ni qu v y n jnhun je ni jh y jin Cristo jic cruz. Te scuan ni naa modo y je cu y mozo nu cuchi, nvha tu cuajnu y n tc jniu je mni cuchi

Je tu y h y chji cuchi chi y h y ndaha Cristo

ROMANOS6 cu. 7 Chi ayuu je j ni cajih, je ni quendacoo i chji tca cuchi. 8 Te nu je ni jih y jin Cristo, te cndje y j suni scuan ni natecu y jin y. 9 Chi jn y je n natecu Cristo, te ma c cut ga y, chi cuehy jhni yh, tu na v cu sha jn y. 10 Chi je ni jh y, te n jnuni ni jih y je squ cuchi ayuu. Te je tcu y vijna, chi sha ya je cun Ya Dios. 11 Te suni scuan rh jjnhan r, sha r cuenta je njnhun ni cajih r je n quendacoo r chji cuchi. Te ctecu r nvha sha r j cun Ya Dios, chi nd r jin Jtoho y Cristo Jess. 12 Nu scuan te ma cuha ga r jnhun quh r chji cuchi jn yqu cu r je c. Chi cuchi n st hv ni roh j na sha r tca j ndyo n ni r. 13 Te ma cuha r m r cuajnu r n cuchi je ccuu r jn jniu n. Chi sa suhva cuha r m r nu Ya Dios, te sha r cuenta je njnhun je ni cajih r te ni canatecu r nu y. Te cuha ndh r m r nu y je cuajnu r n jniu nda. 14 Chi tu na poder cuchi je cundey jn r, chi tu cyh r chji ley jenahn, chi sa cyh r chji jnhun je vha ni y jin r.

298 sjniu r n n te, nu scuan te ccuu r mozo nu te n, te cnu cuandije r n de. Te suni scuan nu cuha r m r je sha r cuchi, te mozo cuchi ccuu r, te cuu r. Te nu cuath r nu ma y, te mozo y ccuu r j cca nda r. 17 Te na ctah y nu Ya Dios, chi vs ni cacuu r mozo nu cuchi, te vijna chi nde jin ini jin nu r ni cajeth r nu jnhun ya je ni qu vcoo r n. 18 Te vijna te je ni nduu libre r je tu ccuu r mozo nu cuchi, te cjejnu r n jnu nda. 19 (Ni cahn r n jnhun ndese cu squ mozo ini ay v yha, chi tu cjechun yach ni r squ jnhun ya.) Nu scuan te njnhun ni cajhe r m r nde sa je n cajejnu r n tc jniu jnhn jniu n, suni scuan cuha r m r vijna je cuajnu r n jnu nda, nvha coo ndoo coo i r nu Ya Dios. 20 Chi nde na ccuu r mozo nu cuchi, te tu n cjejnu r n jnu nda. 21 Te na v ni canihn r squ cuchi ni casha r un j ccucanu r vijna sha? T cut, chi m j jnahn ndet r n cni sha. 22 Te vijna te je ni canduu libre r je tu ccuu r mozo nu cuchi, te cjejnu r n Ya Dios. Te suu sha je qundo vha r, chi chyo ndoo chyo i r nu y, te nde sand h te cotecu r n cni. 23 Chi yhu je nihn ayuu squ cuchi cu je jnahn ndet i. Te sa tah je jhe Ya Dios cu je ctecu y n cni andv , squ je ndu y jn Jtoho y Cristo Jess.

sha y nu scuan? A caca ga y jin cuchi squ je tu y h y chji ley jenahn, chi sa y h y chji jnhun je vha ni y jin y? Ma cu cut. 16 Chi cjini r je nu cuha r m r je cuath r

15Ndese

Jnhun mozo je sten ndese qundo ayuu ccandje

299
Jnhun ash jn y je sten ndese qundo ayuu ccandje

ROMANOS7 scuan. Te nu je t ley y, te ma cni cut r je iy cuchi ri. Chi ma cni r je cuchi cu je ndyo ni r ndajnu jnhan ri nu tu n chn ley je ma ndyo ni y. 8 Te scuan ni nihn cuchi modo cocuu jn r. Chi squ je ndcu ley jniu je ma sha y cuchi, te ni quej ndyo ni r sha ri tca j ne. Te nu je tu ley, te suni t na jnhun st v y squ ley nu. 9 Chi ni yo tiempo je tcu r je n tu jechun ni r je cahn ley. Te n ni quej r jchun ni r jniu je ndcu ley, te ni jechun ni r je iy cuchi ri, te ni nduu ri njnhun nd y. 10 Chi ni jini r je ley je sha je ctecu anu r nu, te tu chi sa ni sha je jnahn ndet r nu. 11 Chi jn j ndcu ley un jniu, te ni nihn cuchi modo cocuu jn r, te ni stah ruh. Chi jn j ndcu ley jniu, te cuchi ni sha je n quenda jnhun je jnahn ndet r. 12 Nu scuan te y nd ma ley, te tc jniu ndcu chi y ndoo y nd vha. 13 Nu scuan te ley je iy vha n, suu sha je jnahn ndet r nan? T cut. Chi sa suhva m cuchi cu je sha je jnahn ndet r, te scuan stu cuchi ndese y m. Chi jn jniu vha je ndcu ley te ni natu jniu n j cu cuchi. 14 Chi jn y je nu ma Espritu vji ley. Te ruh chi sa nvha ri n modo ne m r je ni squ v ruh jejnu cha r nu cuchi. 15 Chi tca j sha ri, tu jchun ni r najeh cu je sha ri. Chi jniu vha je cun r sha ri, tu nd nhn r fuerza sha ri, chi sa suhva sha ri jniu n j tu cvha ni r sha

Hermano, je cjini r ndese chn ley y, te cjini r je y h ayuu chji ley mani nu tcu i ay v yha. 2 Te yha cu njnhun n ahan je n quijnhan, chi chn ley je y h a ndaha y a mani nu tcu de. Te nu ni jih y a, te je ni quenda a chji ley je n quijnhan a jn de. 3 Nu scuan te nu quijnhan a jn nga te nn tcu g y a, te cs qu nd a de. Te nu je ni jih y a, te je ni quenda a chji ley un. Te cuu quijnhan a jn nga te, chi nasu j cas qu nd a nu scuan. 4 Te suni scuan rh jjnhan r, n mn, chi nd r jin Cristo. Chi njnhun ni cajih r jin Cristo, te ni quendacoo r chji ley jenahn. Te vijna chi njnhun ni quijnhan r jn nga, cu je n qu vcoo r ndaha Cristo, Ya ni natecu mhu nd y, nvha cuu sha r jniu vha je cun Ya Dios. 5 Chi n ni cajica y jn modo ma y nde sa, te ley un n sha je n ndyo n ni y tca j cun yqu cu y je sha y. Te ycuan n sha je jnahn ndet y nu. 6 Te vijna te je ni quenda y chji ley jenahn, chi njnhun je ni jih y je ma nihn g poder squ y. Te scuan te y libre y je cuajnu y n Ya Dios. Te jca y jn modo je j cun ma Espritu, chi tu y h y chji ley je n tee Moiss jenahn.

cahn y nu scuan? A ley ndso cuchi? T cut je

Squ cuchi je hun ini anu y

7Ndese

ROMANOS7,8 ri. 16 Te na sha ri jniu n j tu cn r sha ri, nu scuan te ncuni r je iy nd ley. 17 Nu scuan te nasu rh cu je sha jniu n un, chi modo ne j hun ini anu r cu je sha cuchi. 18 Chi jn r je modo ma r je nvha ri ini anu r, t cut na v je vha y. Chi cn r sha ri jniu vha, te tu nd nhn r fuerza sha ri. 19 Chi jniu vha je cun r sha ri, tu sha ri. Te jniu n j tu cn r, sa ycuan sha ri. 20 Te na sha ri jniu je tu cn r sha ri, te nasu rh cu je sha, chi modo ne j hun ini anu r cu je sha. 21 Nu scuan te ni jini r je scuan cu jn r: Vs cun r sha ri jniu vha, te sa mni modo ne cu je hun ini anu r. 22 Chi cs ni r jin ley Ya Dios nde jin ini anu r. 23 Te ni nacuni r je iy nga modo ne m r je js nu je cun r sha ri je vha. Te cu ri njnhun preso nu cuchi je jcu jn r. 24 Nac je ndah g cu ri nu scuan. Nd n jnama ruh nu modo ne m r je jcu jn r je jnahn ndet r? 25 Na ctah ndas r nu Ya Dios, chi m y cu je jnma ruh nu modo ne r squ je ni jh Jitoho r Jesucristo jeh r. Nu scuan te vs cun y squcu y ley Ya Dios, te je jin fuerza ma y ma cu, chi modo ne m y sha je jejnu cha y nu cuchi.

300 cyh ndaha Cristo. Chi tu cjica i jn modo ne m i, chi sa suhva cjica i njnhun cn ma Espritu y. 2 Chi modo je sha Espritu cu je tcu y squ je y h y ndaha Cristo Jess. Te ycuan n sha je n nduu libre y nu jnhun je ni y h y chji cuchi je jnahn ndet y nu. 3 Chi ni sha Ya Dios je qundo vha ayuu je tu n cu quendo vha jn ley Moiss, squ je t na fuerza i jn modo ma i je squcu i ley un. Chi ni taj y She ya ni quiji, te ni nduu ya njnhun ayuu chyo cuchi, nvha soc y ma y squ cuchi, vs t na cuchi ya. Te scuan ni ndonda Ya Dios squ cuchi je n casha ayuu jin modo ne m i. 4 Scuan ni cuu nvha cuu squcu y tca jniu nda je ndcu ley, chi tu jca y jn modo ne m y, chi jca y njnhun cn ma Espritu. 5 Chi ayuu je cjica jn modo ne m, chi mni nd hv ni i squ je cun ma i. Te ayuu je cjica njnhun cn Espritu, chi mni nd hv ni i squ jniu cn ma Espritu. 6 Te je ndhv ni y squ modo cun ma y sha je jnahn ndet y. Te je ndhv ni y squ jniu cn ma Espritu, sa suhva sha je cotecu y n cni te coo ndey coo s ni y. 7 Chi ayuu je ndhv ni squ modo ne cn ma i, chi jto uh i Ya Dios, chi tu cn i cuath i ley Ya Dios, te ni ma cu squcu i. 8 Je ycuan, ayuu jca jn modo cun ma, tu cu sha i je cs ni Ya Dios jin i. 9 Te m r jijnhan r, chi tu cjica r jn modo cun ma r, chi

Nu scuan te ma ndnehen Ya Dios cuchi squ ayuu

Squ je jca y jn modo cun Espritu Ya Dios

301 cjica r njnhun cn Espritu, chi nd Espritu Ya Dios ini anu r. Te ayuu je tu nd Espritu Cristo ini i, tu cyh i ndaha ya. 10 Te nu nd Cristo ini r, te vs n quv te cuu yqu cu r je squ cuchi, te cotecu anu r squ je n ndahva Ya Dios cuchi r. 11 Te nu ini r jijnhan r nd Espritu ma Ya je n nastcu Cristo Jess mhu nd y, ycun na te m y suni sha ya je natecu yqu cu r je c. Te sha ya scuan je jin m Espritu y je nde ini r. 12 Nu scuan, hermano jijnhan r, nd jnu y j caca nda y, te nasu j sha y modo ne cn ma y. 13 Chi nu caca r jn modo ne m r, te jnahn ndet r. Te nu jn fuerza ma Espritu sn r tc jniu csha r jn modo ne m r, te cotecu r n cni. 14 Chi tca yuu je cndiqun modo je sten Espritu Ya Dios, m i ccuu she Ya Dios. 15 Chi Espritu je n canihn r, tu n sha ya roh j cuu r njnhun mozo nu y je yh tucu r n y, chi sa ni sha ya je cu y she ya. Te je ycuan cu je cahn jee y: Tt ma n. 16 Te m Espritu sten y ini anu y je cu ndije y she Ya Dios. 17 Te nu she ya ccuu y, te suni nihn y ma th je ni jjnhun ya, te n chnuni coo tah y jin Cristo. Chi nu ndho y jn y vijna, suni cujhnu y jn y andv . 18 Nu scuan te sha ri cuenta je tca jnndho je ndho y vijna, ll ndas cu nu jnhun

ROMANOS8 je cujhnu luu y jn y cucu g. 19 Chi ndh je ni jco, yhyo cndtu je na sha Ya Dios je nduvha, quv qunda ndijin je cujhnu she Ya Dios jijnhan i. 20 Chi tca j ni jco, chi ni qu v chji jnhun je tu qundo vha. Te nasu j n cast v m, chi ayuu ni casha cuchi, te je ycuan n squndo Ya Dios scuan. Te mni cndtu je ndvha. 21 Chi n quv te tca j ni jco, chi quenda chji jnhun je t v jn j tehy. Te nduluu ndas njnhun coo tca she Ya Dios, chi ccu nu jnhun je tu qundo vha. 22 Chi jn y je tca j ni jco, chi nde vijna te njnhun nuni cndoho te cjit ni je na ndvha ndh. 23 Te nasu mni tca j ni jco cu je ndho, chi suni nde ma y ndho y, vs je nvha y Espritu je cu sea je n quv te nihn y ndh tah y. Chi yhyo ndho y jnndho, te ndtu y j nquihin she ya yoh te jnama ya yqu cu y je tu ndoho y jn. 24 Chi ni jnama ya yoh s qu je hun ni y je scuan coo. Te nu je ni sha ya njnhun hun ni y, ycun na te tu hun ni y je sha ya scuan jn y. Chi tu ndtu y te nu je ni cuu scuan. 25 Te nu n tu coto y j sha ya je hun ni y, ycun na te jn paciencia ndtu y j sha ya. 26 Te suni scuan m Espritu chnd hn y yoh j t na fuerza ini y. Chi tu jn y cacn tah y njnhun cnu. Te m Espritu cahn ndah y jin Ya Dios jeh y squ tca j jit ndas

ROMANOS8,9 ni y te tu nhn y jnhun ndese cacn tah y. 27 Te m Ya Dios je jto ndee anu y, chi jn y tca j cun ma Espritu cahn y jeh y. Chi ayuu cyh ndaha Ya Dios, chn ndah Espritu jeh i njnhun cn Ya Dios.

302 y lado vha Ya Dios nu cujhnu ya, te chn ndah y jin Ya Dios jeh y. 35 Te nd n cuu quenehen yh n jnhun cndh ni Cristo yoh? A jnndho, ch tca j y sha, ch j cjito xen ayuu yoh, ch jnm, ch j cman sahma, ch jnhun yh, ch j chni i yh nan? Ni n tca j yha. 36 Chi scuan ys n ttu i je ccahn ayuu ccandje jn Ya Dios: Je squ ma n te ndhni hora ccuni i cahni i s. Te csha i jn n njnhun csha i jn lanchi, qut c. Ach tutu. 37 Te tu chi vs cndoho y tca j yha, te vhani cndey y squ ndhni, sha m Ya je n cundh ni yoh. 38 Je ycuan cchnu ni r je t ni n cuu quenehen yh n jnhun cndh ni Ya Dios yoh. Ni nu cuu y, ni nu cotecu y, ni tc ndajh andv , ni tca j ne j ccujhnu jn poder, ni je iy vijna, ni je co, 39 ni je iy n scn, ni je iy n cn, ni tca g je n jeco, ma cu cut quenehen yh n Ya Dios, je jin Jtoho y Cristo Jess ni cundh ni y yoh.

jn y je tcni je quji nu yuu man jin Ya Dios, je vha ch j uh, chi qundo vha ga i nu y, sha ya jin tca j ycuan. Chi ccuu i ayuu je n cana ya i ni qu vcoo i ndaha ya squ je scuan ni tee ni y nde jenahn. 29 Chi nde n tu coo i te je jn y i, te je ni jeni ya i je ndoo nda nduu nu i ndacu i m She ya, nvha na cu She ya ani jhnu nu cueh ayuu ccuu ani ccandje. 30 Te je n jeni ya i, te suni ni cana ya i. Te je n cana ya i, te suni ni ndahva y cuchi i. Te je n ndahva y cuchi i, te suni ni sha ya je cujhnu i. 31 Te ndese ga cahn y squ jnhun jhnu yha nu scuan? Chi nu ne Ya Dios jin y, te nd n cuu cahn squ y? T ni n. 32 Chi m y tu n jnma ya She ya je ma c y, chi sa suhva ni jhe ya She ya ni jih y jeh ndh y. Te nu scuan ni jhe ya She ya, te nag ni cuu je ma cuha ya tca g je jni hn y. 33 Te nd n cuu cahn cuchi squ ayuu je n nacji Ya Dios? T ni n. Chi m y ni ndahva y cuchi i. 34 Te nd n cuu ndenehen cuchi squ y nu scuan? T ni n. Chi m Cristo cu je ni jh y jeh y, te suni ni natecu y. Te vijna te nd

Vhani cndey y s qu ndh jene

28Te

Te chn nda r chi cu ri te cndje Cristo, te tu sth r, te jn r ini anu r je cahn nda r sha Espritu Santo. 2 Yhyo ccuhy ni r, te nn jnhuh ni anu r 3 je squ tca jnhan ri ayuu nacin hebreo, chi nni yucn r jijnhan ri. Chi je squ m i te cu ni r je nu na cu te

Squ ndese ni nacji ya yucn Israel

303 cujiyo ri nu Cristo te jnahn ndet r, nvha jn ycuan te cuu ccu nu ma i n. 4 Chi ccuu i yucn ayuu Israel, te nde jenahn ni sha Ya Dios je cu i she ya, te mhu vc je ndnd n condee y jin i s. Te jn m i ni sha ya tc contrato, te ni jhe ya ley y nu Moiss je cu m i, te ni sten y ndese chihn i ya ini templo, te nu ma i ni jejnhun ya cueh jnhun. 5 Te m i ccuu yucn tca j y je n cacujhnu, te suni yucn ma i ni cacu Cristo je n nduu ya te. Te m y cu Ya Dios je jn ndhni, te n cni cahn ayuu je cujhnu ya. Amn. 6 Te nasu j tu n que nda tca jnhun je ni jjnhun Ya Dios nu ayuu Israel. Chi ni quee nda nahn n vs jecuni i, chi t ndhni yucn Israel cu je ccandje. 7 Chi nas ndh yucn Abraham ccuu ndije she de je ni jjnhun ya. Chi ni cahn Ya Dios jin de: Nu mani she r Isaac cu nu coo yucn r je ni jjnhun ri nu r. 8 Te jnhun yha cn cahn je ni n ayuu tu cu i she Ya Dios squ je n cacu i n yucn je jni ni i je vha ga cu. Chi sa suhva mni yucn je ni jjnhun ya cu ndije yucn je chhi ya cuenta. 9 Chi yha cu jnhun je ni jjnhun ya nu Abraham: M tiempo je n jeni ri te quiji ri, te cacu n she y ash r Sara, ach y. 10 Te nasu m yhani, chi suni Rebeca ni cacu u she y a, te nni tt ndnd i, je n cuu j y Isaac. 11-13 Te nde n tu cacu ndnd i, te n tu sha i je vha

ROMANOS9 je uh, te je ni cahn y jin Rebeca: Schi n cacu xhna g cuajnu i nu schi snd h , ch y. Chi suni scuan chn tutu i: Ni jito man r Jacob, te Esa chi tu, ch Ya Dios. Te scuan jn y je ma Ya Dios cuu nacji ya ayuu nu ndese te ni ma y, te nasu s qu jniu je sha i, chi sa suhva squ ndese cn ma y nacji ya i. 14 Ndese cahn y nu scuan? A j tu y nd Ya Dios je sha ya scuan, ch nan? T cut. 15 Chi nde jenahn n cahn y jin Moiss: Ndni cu je cun r cundh ni r, te cundh ni r. Te ndni cu je cun r sha ri je vha jn, te sha ri jn, ch y. 16 Nu scuan te nasu s qu je cun ma yuu, ni nasu j nduc ndy m i cu, chi squ ndese cn ma y cundh ni y i. 17 Chi suni scuan ys n ttu i je ni chn y jin rey uu Egipto: Ni jeni ri roh j cu r rey, nvha jn rh te stn r poder r, te nvha cuit nu s hv r n y v , ch y. 18 Nu scuan te nu nd n cn y cundh ni y, te cndh ni y. Te nu nd n cn y je cunhni ni, te sha ya je cnhni ni. 19 Te sanaa te cahn n r jn r: Nu scuan cu te najeh cahn g y je cuchi sha y? Chi ma cu cas y nu y je ndese cn ma y sha ya. Achi r. 20 Te sa suhva chn r jin r: Rh, nd n cu r j jni ni r sti cu r nu Ya Dios? A cuu cahn qu s uhun jn te ni sha: Najeh ni sha r rh scuan? achi. 21 Chi te sha qu s, cuu sha de ndese

ROMANOS9,10 cn ma de, chi nni uhun cuu sha de n qu s fino te nga qu s corriente. 22 Te tu jth r je suni scuan sha Ya Dios jin yuu? Chi cn y sten y ndese sha ya juicio squ yuu, te scuan te cuni i poder y. Te vs scuan te ni yo paciencia ni y je tu n ndnda yach y squ yuu je jnahn ndet. 23 Te sha ya scuan nvha stn y ndese yhyo luu cjhnu ya squ jniu sha ya jin yh yuu cndh ni y. Chi nde jenahn je ni sthva ya yoh j luu cujhnu y jn y. 24 Chi ni cana ya yoh j candje y, te sava y cu ayuu hebreo te sava y cu ayuu tca g nacin. 25 Chi suni scuan ni cahn y, ys n ttu Oseas: ayuu je tu n cu ayuu ma r, vijna te cahn r je ccuu i ayuu ma r. Te ayuu je tu n yo man r jin, vijna te cahn r je ccuu i ayuu je man r jin. 26 Te m lugar nu ni chn r je nsu yuu r ccuu i, suu ycuan chn ayuu je ccuu i she Ya Dios, Ya tcu n cni. Ach y. 27 Te Isaas sa suhva ni cahn de jnhun ayuu Israel: Vs ni cay yucn Israel njnhun t yumar, te jecuni i jnama ya. 28 Chi Jitoho y Ya Dios, yach snu ya jniu je snda y cuchi ayuu ay v . Ach tutu. 29 Chi njnhun ni cahn tucu Isaas: M Y cu Jitoho nu tc ndajh andv , nu tu n jnma ya jecu yucn y nu,

304 te je ni ndoho y njnhun ayuu uu Sodoma jin uu Gomorra, je n naa ndh. Ach tutu.
Je tu cjeth ayuu hebreo jnhun jnama ya i

10

cahn y nu scuan? Suu je yuu tca g nacin, vs tu n cnduc i quendo nda i nu Ya Dios, te ni ndahva y cuchi i. Chi squ je n candje i je ni jh Cristo jeh i cu je n ndahva y cuchi i. 31 Te sa suhva ayuu Israel, vs cnduc i quendo nda i nu Ya Dios sha ley y, te tu cndey i quendo nda i. 32 Te najeh? Squ je tu cnduc i je ndahva y cuchi i je candje i je ni jh Cristo jeh i, chi sa jni ni i je squcu m i ley te quendo nda i. Te je st v i scuan cu njnhun ccot i squ ma y je ccachihi jeh, te suu cu Cristo. 33 Chi scuan chn nu ttu i: Nde uu r Sion sha ri je cne ma Ya je cu njnhun yu je ccachihi i jeh i. Te cu ya njnhun toto je cot i sha. Te sa suhva ayuu ccandje Ya n, chi jnama nahn y i. Ach Ya Dios. Hermano jijnhan r, cu ndas ni r te jcn tah r nu Ya Dios jeh ayuu nacin r Israel, je na jnma ya i jjnhan i. 2 Chi chn r je vha csha i je ndhv ni i cchihn i Ya Dios. Te vs scuan te cchihn ch i. 3 Chi tu cjechun ni i ndese ndhva Ya Dios cuchi ayuu, te ndc i quendo nda i mni je

30Ndese

305 squcu i ley. Te tu cjeth i m modo je ndhva Ya Dios cuchi i. 4 Chi squ je ni sha Cristo te cuu quenda ayuu chji ley Moiss. Te ndhva Ya Dios cuchi tca yuu je candje i je ni sha Cristo jeh i. 5 Chi scuan ni tee Moiss jnhun ayuu je cnduc quendo nda jin ley: Nu n ayuu cuu squcu i tc jniu ndcu ley, te cotecu i n, ch. 6 Te jnhun je ndhva Ya Dios cuchi ayuu squ je candje i je sha ya jeh i, chi sa suhva chn: Ma cni ni r je jni hn caa r andv nasnu r Cristo je ndahva y cuchi r. 7 Ni ma cni ni r je jni hn cuun r nd nu cn ndonehen r Cristo mhu nd y, njnhun je tu n ntecu y. 8 Te ndese chn jnhun un nu scuan? Yajni y jnhun ya jin r, chi hun ini yuhu r jn ini anu r, ach tutu. Te suu cu jnhun je na cndje y j jnma ya yoh. Te jnhun yha cu je cnacani ri. 9 Chi nu cahn r je Jtoho r cu Jess, te nu candje r jn ini jin nu r je n natecu y mhu nd y ni sha Ya Dios, ycun na te jnama ya roh. 10 Chi jn ini jin nu y cndje y j ni jh y jeh y, te scuan te ndhva Ya Dios cuchi y. Te je cahn y je Jtoho y cu Jesucristo, te scuan te jnama ya yoh. 11 Chi chn tutu i: Tca yuu je candje i ya, chi jnama nahn y i, ch. 12 Chi nuni cu ayuu hebreo jin tca g ayuu, chi m y cu Jitoho nu ndh y, te cueh je vha sha ya jin yuu ccahn ndah jn y. 13 Chi

ROMANOS10 scuan chn jnhun ya: Ndh ayuu ccahn ndah jn m Jtoho y, chi jnama ya i, ch. 14 Te ndese cahn ndah i jn y te nu tu n cndje i je jnama ya i? Te ndese candje i te nu tu n jni sho i jnhun ya? Te ndese cuni sho i te nu t na ayuu nacani jnhun nu i? 15 Te ndese nacani ayuu jnhun ya te nu je tu tj y i quihn i? Chi njnhun chn tutu i: Yhyo luu jniu csha ayuu cjica jn jnhun ndey s ni je cnacani i jnhun vha ya, ach. 16 Te nas ndh i jth nu jnhun jnama ya i. Chi ni cahn Isaas nde jenahn: Tt Ya Dios, nd yuu ni candje jnhun je cnacani n v? ch de. 17 Nu scuan te nu cuni nahn ayuu te cuu candje i. Te jnhun cuni nahn i cu jnhun Cristo. 18 Te cjnhun r: A tu n cjini sho i jnhun un nu scuan? Tu chi ni cajini sho i, chi chn tutu i: N y v n cajini sho ayuu jnhun je n canacani de. Te nde nu jic g tca lado ni jin jnhun n. Ach tutu. 19 Te suni cjnhun r: A tu n cjechun ni ayuu Israel jnhun n? Tu chi ni cajechun ni i, te tu n cjeth i. Chi xhna g Moiss ni cachi de je ni chn Ya Dios: Cucu r jijnhan r, chi cuha ri jnhun ri nu nga ayuu je ns n nacin cu. Te qut ni r coto r j cuha ri jnhun ri nu n nacin je tu jchun ni.

ROMANOS10,11 suni Isaas ni chundey ni de ni cachi cj de je ni chn Ya Dios: ayuu je tu n cnanduc rh, ni cajini i ruh. Te nu yuu je tu n ccajnhn, ni sten r nu i ndese Ya cu ri. 21 Te squ yuu Israel sa ni cahn de je ni chn y: Ndquv ni cana ri i je qu vcoo i nu r, te tu n ccuni i, chi ayuu nhni ni, ayuu j ni ccuu i. Ach y, ach Isaas.

306 jniu vha cu, ycun na te nasu s qu je vha ni y cu. 7 Te ndese cu nu scuan? Cu je yuu Israel tu n cndey i quendo nda i njnhun ni canduc i. Te sava i je n nacji ya, chi m i ni ndahva y cuchi i. Te sava ga i ni ndunhni ni i, 8 njnhun chn tutu i: Ni sha Ya Dios je tu jchun cut ni i squ y, ni tu jn i jin t n i, ni tu jni nahn i jnhun ya, te scuan cu nde vijna. Ach tutu. 9 Te suni ni cahn David: Vico je casha i, na co njnhun n trampa ch n xey, nvha nihn i castigo xen squ je cast v i csha i cuchi. 10 Te nu i na ndnee, njnhun je tu cu coto i, te na jcost h jnndho squ i n cni. Ach tutu.

20Te

11

Nu scuan te cjnhun r: A n sto Ya Dios ayuu ma y Israel, ch nan? T cut. Chi ruh suni te Israel cu ri, te yucn Abraham cu ri, te Benjamn cu j r jenahn. 2 Tu n sto Ya Dios ayuu ma y, chi je ni nacji ya i nde jenahn. A tu cjini r ndese chn tutu i jnhun Elas, te ni nacani jnhun ya jenahn? Chi na jcn tah de, te ni cahn de squ yuu Israel: 3 Tt Ya Dios, ni cajehni i tca te cnacani jnhun n, te ni cajenu i tc altar n. Te mhn na sa n quendo, te vijna suni ccuni i cahni i sa, ch de. 4 Te Ya Dios ni nast cu y: Iy nahn x mil ayuu ccandje ruh je tu n cjecu yt i nu dolo nan Baal, ach y. 5 Te suni scuan vijna, chi y jecu na ayuu je n nacji ya squ je vha ni y jin i. 6 Te nu ni nacji ya i squ je vha ni y jin i, te nasu s qu je ni sha i jniu vha cu. Chi nu squ je ni sha i

Je iy jecu na ayuu Israel je jnma ya

scuan te cjnhun r: A tu cu cut nd v ayuu Israel nu Ya Dios je scuan ni cast v i? T cut. Chi sa suhva je n cacunhni ni i, te sa ayuu tca g nacin ni canihn tah m i jnhun je jnma ya i. Te ycuan sha tucu je yuu Israel condhv ni i je suni candje m i. 12 Chi je n cast v i, te sa ayuu n chnu ay v n canihn ma i jnhun ya. Te je n cajica yt i, suu ni sha je n canihn ayuu tc nacin jnhun ya. Nu scuan te quv je nd vcoo tucu ndh ayuu Israel

11Nu

Squ je jnma ya ayuu tca g nacin

307 ndaha ya, te ayuu ay v vhy g quendo ndet i sha n. 13 Te vijna te chn r jin rh yuu tc nacin je tu n jn jnhun ya. Chi ni taj Ya Dios ruh je scca ri jnhun nu roh yuu tc nacin. Te ndc r je na cujnhn r jijnhan r jniu sha ri je ncani ri jnhun ya. 14 Chi cn r je jin ycuan te nacani ni sava jnhan ri ayuu Israel je suni candje m i, te jnama ya i. 15 Chi je ni sto ya ayuu Israel, je ycuan cu je sa ayuu ay v n sha ya je nd vcoo i nu jnhun man y jin i. Nu scuan te quv naquihin tucu ya ayuu Israel, quv n suni vha ndas sha ya jin yuu n chnu ay v . Chi coo njnhun je natecu i je cu i njnhun nd y. 16 Te ayuu Israel csoc i nu Ya Dios pan je qunda xhna g nu ujen, te scuan stn i je ndh un cu cuenta y. Te n yujnu, nu y h je cuenta y cu, te suu cu nde yoho jn nd ndh ndaha. Te suni scuan ayuu Israel, y h cuenta i nu y, squ je ji i xhna hn, ni qu vcoo de ndaha ya. 17 Chi ayuu Israel ccuu i njnhun ndayjnu olivo vha, te sava ndaha un n quend. Te rh yuu tc nacin je tu jn jnhun ya, ccuu r njnhun ndayjnu olivo yuc, te ni nachuhun ya roh n ni qund ayuu ccuu ndayjnu vha n. Te njnhun nuni csta r ndxi jn cajin je vji nde yoho yjnu n. 18 Nu scuan te ma sha ty r ma r nu yuu Israel je ccuu njnhun ndayjnu je ni qund.

ROMANOS11 Ma cuty r, chi nuchun ni r je ns j yoho sta cajin nu ma r, chi sa m r sta cajin je vji nde yoho. 19 Te sanaa te cahn r: T chi sava ndaha ni quend nvha nachuhun ya ruh nu ni qund n, achi r. 20 Nda, te ni quend i squ je tu n ccandje i Cristo. Te rh chi mni squ je ccandje r, je ycuan cu je ni qu vcoo r lugar i. Te ma sndx r ma r nu scuan, chi sa suhva conso yo r n Ya Dios. 21 Chi tu n ne chnu ni y nu ma ndaha je chjniu, te suni scuan ma cne chnu ni y nu r jijnhan r te nu st v r. 22 Nu scuan te sha vha ro cuenta ndese vha ni Ya Dios jin ndese xen ni y. Chi ni nduxen ni y jin yuu hebreo je n cast v n, te sa cndh ni y roh. Te cnu cu nhin ro jn jnhun je vha ni y jin r. Chi nu tu, te suni quende y roh. 23 Te m i, nu candje tucu i, te nucndee tucu i, chi m Ya Dios cuu nachuhun tucu ya i. 24 Nu scuan te rh yuu tc nacin je tu n jn jnhun ya, ni quend r xin yjnu olivo yuc, te ni nachuhun ya roh xn yujnu olivo vha, vs nas ndaha m yujnu un ccuu r. Te nag ni cuu ayuu hebreo je ma nchuhun ya i nu ni qund i, chi ccuu i m ndayjnu vha n.

cn r je na jchun ni r jijnhan r ndese y jnhun yha j n ysh, nvha

25Hermano,

n quv te jnama ya ndh ayuu nacin Israel

ROMANOS11,12 ma cuty r cani ni r je ndich xn ma r: Chi sava ayuu Israel ni ndunhni ni i, te scuan coo mni nde quv jnu candje ayuu tc nacin je tu jn jnhun ya. 26 Te s te jnama ya ndh ayuu nacin Israel, chi chn tutu i: Ichi uu r Sin quiji Ya jnma ayuu, te sha ya je tu coo cuchi nu tca ycn Jacob. 27 Te yha cu contrato je snda r jin i, quv je qunde ri cuchi i jjnhan i, ch Ya Dios. Ach tutu. 28 Chi ayuu hebreo un n nduu i njnhun enemigo Ya Dios squ je tu n ccandje i jnhun jnma ya i. Te je ycuan te cuu cuit nu jnhun un n tca rh. Te vs scuan te squ je n nacji ya tca j i jenahn, te cndh g ni y i je ma sto ya i n cni. 29 Chi tu ncani yt ni y je cna ya ayuu jin j jhe ya tah i. 30 Te rh jjnhan r, suni ni cahyo nhni ni r nu Ya Dios nde sa. Te vijna je n cacunhni ni ma yuu hebreo, te cndh ni y roh. 31 Te suni scuan m i, chi vs ccunhni ni i vijna, te cundh tucu ni y i, njnhun cndh ni y ma r jijnhan r. 32 Chi Ya Dios ni sha ya je n quendo ndvii ayuu chji jnhun cnhni ni i, nvha suni cuu cundh ni y ndvii i. 33 Nu scuan te nhn n ni y je yhyo cueh jnhun ndch y jn Ya Dios, te ndh cut jin y. Te ni ma cu cut casthun y ndese te ni y sha ya tcni, te

308 ma cnda cut y jechun ni y ndese cu tca j sha m y. 34 Chi chn tutu i: Nd n ni jechun ni ndese jni ni ma Jtoho y? Ch nd n ni sten nu y? 35 Nd n ni jhe xhna g nu ma y, nvha nachunaa y nu i? 36 Chi nde nu ma y vji tca j iy, te m y ni sha ndh, te je cu m y cu. Te na chn y je yhyo luu cjhnu Ya Dios n cni. Amn.

12

Nu scuan te chn ndah r jin r jijnhan r, hermano, je squ je cndh ni Ya Dios yoh. Na sc r ma r n y, coo ndoo coo i r cuajnu r n y, njnhun cs ni y. Chi yha cu je chihn r y nde jin ini jin nu r. 2 Te ma cca r jn tca modo casha ayuu ay v yha, chi sa na sma r modo cani ni r, te nduje j njnn r. Te scuan te cuu nacji r ndni cu je vha je njnahan ni Ya Dios, je cs ni y, jin j je ni r jin jnhun ya. 3 Te squ je vha ni y ni jhe ya jniu ncani ri jnhun ya, je ycuan chn r jin ndh r j ma cni ni r je vha ga ayuu cu r n chva je iy r. Chi n n n n r na cni nda ni r squ ma r, te ma sca ga r cani ni r je vha ga ayuu cu r vs nu chva je ni jhe Ya Dios fuerza ini r cndje r. 4 Chi ccuu y njnhun n yqu cu je iy cuh parte, te s n s n jjnu n n. 5 Chi vs iy cuh y, te

Je na co ndoo nu y cuajnu y n Ya Dios

309 njnhun nni yqu cu cu y j y h y ndaha Cristo, chi nni ni nduu y jjnhan y. 6 Te s n s n tah ni jhe Ya Dios nu y je cuajnu y n y, nu ndese ni nujnahan ni y ni jhe ya nu n n y. Nu scuan te na cujnu vha y jn th n. Nu ni nihn y tah je ncani y jnhun ya, te cnu sha y nd ma chva ni jhe ya cndje y. 7 Te nu ni nihn y tah je chind hn y jnhan y, te na sha ycn y. Te nu ni nihn y tah je sten y, te na cndhv ni y sten y. 8 Te ayuu je sthv ni nga ayuu, suni na sha ycn i. Te ayuu jhe nu jnhan, na cuha i scuanni. Te ayuu ndso jnu, na ndcu vha i jniu. Te ayuu jto ndh ayuu ndah, na cs ni i sha i.

ROMANOS12,13 cacn tah r jeh ayuu cjito xen roh. Ma cahn ndevha ro s qu i, chi sa cacn tah r jeh i. 15 Te nu cs ni ayuu, te suni na cs ni r jin i. Te nu ccuhy ni ayuu, te suni na ccuhy ni r jin i. 16 Na co nu ni r jin tca jnhan r. Te ma cundx r, chi sa quijnhan r jn yuu nu ga. Ma cni ni r je ndich xn r. 17 Te ma nasha ndevha r jn ni n ayuu, nu ni sha ndevha i jn r. Na cndhv ni r sha r jniu vha, jto jn tca yuu. 18 Te na cndhv ni r coycu mn r jin tca yuu, vs ndese cnda m i. 19 n mn jijnhan r, ma ncuha r j ndtah ayuu casha ndevha jn r, chi sa cuha r jnhun je ma Ya Dios cuha ya castigo i. Chi chn tutu i: M r cuha castigo i, m r nacuha yhu i, ch Jtoho y. 20 Te suni chn tutu: Te jto uh roh, nu j de sco, te cuha r j cji de. Te nu jch de, te cuha r j cho de. Chi nu sha r scuan, te cucanu de te nacani uh ni de je ni jto uh de rh. 21 Ma cuha r jnhun je cndey jniu n jn r, chi sa jniu vha na sha r nvha ndahv jniu n. Tca yuu na cuth i nu toh cndiso jnu uu. Chi ma co te cndiso jnu te nu tu n sha m Ya Dios. Te te cndiso jnu chi Ya Dios ni tee jniu squ de. 2 Te ayuu je tu jth n te cndiso jnu, nu scuan te cnhni ni i nu je n jeni Ya Dios. Te ayuu je cnhni

14Te

na cndh ndije ni r jnhan r, nasu m j cahnni r. Te coto uh r jniu n, te condiqun r jniu vha. 10 Te cnu coo man r jin jnhan r njnhun j man r jin ani r. Te nduc r je qundo y hn g jnhan r vs ma r. 11 Te ma cucx r jin jniu csha r. Chi jn ini jin nu r condhv ni r cuajnu r n ma Jtoho y. 12 Te na cs ni r je cuhun ni r tca j vha je co. Te na cundey ni r nu ndho r jnndho. Te nn na ccn tah r. 13 Te coto ndh r ayuu ccandje nu cman nu i. Te cuha nu r vehe nu yuu cjica.

Ndese cnu squcu ayuu ccandje

9Te

13

ROMANOS13,14 ni, chi cuchi sha i, te nihn i castigo. 3 Chi tca te ndso jnu, nasu j ndso jnu de je yh yuu casha jniu vha, chi sa je yh yuu casha jniu n. Te nu cn r je ma cxen te cndiso jnu nu r, na sha r jniu vha nu scuan. Ycun na te cuajnhn de rh. 4 Chi jjnu Ya Dios de jjnhan de, nvha coycu vha r jjnhan r. Te nu sha r jniu n, te sa yhu r, chi nasu chani cu je cndiso jnu de stho de ayuu. Chi jjnu Ya Dios de, nvha cuha de castigo ayuu casha jniu n. 5 Je ycuan cnu j cuath r n te cndiso jnu, te nasu mni je ma nhn r castigo, chi suni je t na cuchi coo nu r. 6 Te je ycuan cu je suni cjhe r xhun n te cndiso jnu cuu jniu uu. Chi jjnu Ya Dios de, te mni jniu ycuan csha de. 7 Te chunaa r ndh je cta r nu tca yuu. Cuha r xhun uu nu te stt xhun uu, te cuha r xhun renta nu te stt renta. Te na co respeto r nu yuu cnu coo respeto r. Te na co y hn r nu yuu cnu coo y hn r. 8 Ma cta r nu n n. Te y n je ta r je ma tahnd cut, suu je ni chn Ya Dios je cundh ni r jnhan r. Chi ayuu cundh ni jnhan, je ni squcu i ndh je ndcu ley y. 9 Chi scuan ndcu ley jniu: Ma cos qu nd r jnhan r, ma chni r nd y, ma sacuhn r, ma sajnhn r, ma ndyo ni r je nvha jnhan r. Te tca jnhun yha jn tca g jniu ndcu ley,

310 ndhni y h chji jnhun yha: Cundh ni r jnhan r njnhun cndh ni r ma r, ch tutu. 10 Te nu cndh ni y jnhan y, te tu sha y ni n je tu y vha nu i. Nu scuan te je cundh ni y jnhan y, ycuan cu je squcu y n ley y. 11 Scuan sha r jjnhan r, chi sha r cuenta je cucuyajni quv ndji ya. Te ma co ga r njnhun ayuu quix, je chuun ni r. Chi vijna je ni cuyajni ga quv jnma ya yoh vs quv n candje y jnhun ya. 12 Chi njnhun je yajni yha jecu, te cuacundijin quv jnma ya yoh. Nu scuan te na sto y jniu je ni sha y n n, te na ccut y jn tca jniu nda je caca y jin luz y. 13 Na cca y hn y njnhun cnu caca y jn luz y. Ma njni r, ma sha r tca vico n, ma cca jnn r, ma sha r jniu n, ma cuajnhan r, ma cucusn ni r. 14 Chi sa suhva cu cut r jn fuerza ma Jtoho y Jesucristo, je ma cuha ga r jnhun sha r jniu cn modo ne m r.

14

Cuath r ayuu je n tu ije jn jnhun ya, te ma tejnhan r jn i squ tca jnhun je s n jni ni i jn m r. 2 Chi y yuu je jni ni i je cu caji i ndnuni. Te y yuu je n tu ije jn jnhun ya, te cjeni ni i je t vha caji i cu, chi je n casoc ayuu nu dolo cu. 3 Te rh te je yji ndnuni, ma cahn r coto r te je tu yji ndnu. Te rh te je tu yji

Ma cahn ne y coto y jnhan y

311 ndnu, ma cahn r coto r te je yji ndnu. Chi Ya Dios ni jeth y te n. 4 Te rh, nd n cu r j cahn ne r jto r mozo Ya Dios? Chi nu vha ch n sha de, te m y cu je snda jin de, nasu m r. Te tu chi cu vha de, chi mozo ma Jtoho y cu de, te cuu sha ya je ma st v de. 5 Te suni y ayuu je jni ni je i g n quv vs nga quv . Te nga ayuu chi jni ni i je nuni cu tca qu v . Te tc i na cnda vha ni ma i squ je jni ni i. 6 Chi te je ne i quv , chhn de m Jtoho y je sha de scuan. Te te je tu ne i quv , suni chhn de Jitoho y je sha de scuan. Te te je yji ndnuni, chhn de m Jtoho y je sha de scuan, chi ncuath de nu Ya Dios. Te te je tu yji ndnu, suni chhn de Jitoho y je sha de scuan, te suni ncuath de nu y. 7 Chi ni n y tu tcu y je vha mni y, te ni n y tu jh y je cun ma y. 8 Chi nu tcu y, te tcu y je cuajnu y n ma Jtoho y. Te nu cuu y, te suni cuu y squ je cun ma Jtoho y. Nu scuan te nu je ctecu y ch j cuu y, te y h y ndaha Jtoho y. 9 Chi ni jih Cristo te ni natecu y, nvha cuu ya Jitoho nu yuu ni jh jin yuu tcu. 10 Te rh, naun jni n ni r jto r jnhan r nu scuan? Te naun cj ni r jto r de? Chi tca y cu y yuhu mesa Cristo je snda y jniu y. 11 Chi suhva ys n ttu i: Jenda ndije chi nu ma r cu y t tca yuu,

ROMANOS14 te ndh i cahn je ma r cu Ya Dios, ch m Jtoho y. 12 Nu scuan te n n n n y nacuha yo cuenta nu Ya Dios ndese jniu ni casha y.

je ycuan ma cahn ne g y coto y jnhan y. Chi sa tee ni r je ma sha r ni n jniu je sha je st v jnhan r te qu v i cuchi. 14 Te jn r je ni n je ni sha Ya Dios, tu st v nu y. Chi scuan ni cuchnu vha ni r squ je candje ri Jitoho y Jess. Te nu n ayuu jni ni i je iy j st v nu i, ycun na te scuan sha un jn m i. 15 Te nu jnhan r tu cvha ni de je yji r cu ni casoc ayuu nu dolo, chi jni ni de je st v un nu r, nu scuan te tu cndh ni r de je sha r scuan. Coto m sn r anu jnhan r s qu je yji r n je jni ni de je cuchi cu. Chi suni jeh ma de ni jih Cristo. 16 Ma sha r jniu je cahn i squ , vs jin ma r je iy vha. 17 Chi je ndcu Ya Dios jniu nu y, nasu s qu ndese caji y coho y cu, chi sa suhva squ je na sha y jniu nda, te coycu mn y jin jnhan y, te cus ni y sha Espritu Santo. 18 Te ayuu je scuan jjnu nu Cristo, chi cs ni Ya Dios jin i, te suni cjejnhn yuu i. 19 Nu scuan te na cndhv ni y coycu mn y, nvha jn ycuan chind jnhan y ije y jn jnhun ya. 20 Te ma cuha r jnhun je ndeyu yji r sn jniu

13Te

Ma sha y j qu v jnhan y cuchi

ROMANOS14,15 ni sha Ya Dios jin jnhan r. Chi y ndoo ndije ndh je yji y, te vs scuan te t vha je yji r ndeyu je sha jn jnhan r j caji de je jni ni de je cuchi cu. 21 Vha ga ma cji r cu, ni ma cho r vino, te ni n ma sha r j st v nu jnhan r, te qu v de cuchi, te caca yt de nu jnhun cndje de. 22 Te nu cndje r j t na v sha je yji r, te scuan na cndje mni r n Ya Dios. Te nac ndet te je tu sha jn nu de je cuchi cu nu caji de coho de. 23 Te te yji n je jni ni de sanaa te st v nu de, nu scuan te sha de cuchi, chi tu cndje de je iy vha je yji de. Chi tca j sha y, nu tu cndje y j iy vha, te cuchi cu.

312 je jhe jnhun cuandey ni jin jnhun nds ni, na sha ya je co nu ni r, njnhun cn Cristo Jess. 6 Te scuan te nni coo r te nuni cuu cahn r je yhyo vha Ya cu Ya Dios, Tt Jitoho y Jesucristo.

15

Te yh j ni je y jn jnhun ya, cnu condito y yuu je n tu ije jn jnhun ya, nvha candje vha i. Te ma sha y j mani y cus ni. 2 Chi n n n n y na sha y j cs ni jnhan y, nvha quendo vha i te ije i jn jnhun cndje i. 3 Chi ni Cristo, tu n sha ya je cs ni ma y, chi sa suhva je cs ni Tat y. Chi suhva chn tutu i: Tca jnhun ndevha je ccahn ndevha ayuu squ n, ni nd v squ ma n, ch Cristo jin Tt y. 4 Chi tca jnhun je ni jcos nu ttu i nde jenahn, chi ni jecos nvha stn nu y, te nihn y jnhun je sha je cuandey ni y te ndus ni y. Te scuan te cocuhun ni y tca j vha je co. 5 Te m Ya Dios

Je na sha y j cs ni jnhan y

scuan te cuath r tca jnhan r, njnhun ni jeth Cristo yoh, nvha cuni ayuu je luu cjhnu Ya Dios. 8 Chi chn r je n quiji Cristo Jess, ni sha ya tc jniu je qundo vha ayuu hebreo, nvha cunda tca jnhun je ni jjnhun Ya Dios nu tca j i. Te scuan ni sten Cristo je squcu Ya Dios tca j ni jjnhun ya. 9 Te suni ni quiji ya nvha ayuu tc nacin je tu jn jnhun ya, cahn i je yhyo vha ni Ya Dios je cundh ni y i. Chi suhva chn tutu i: Nu scuan te cahn na j yhyo vha ni n, cuni ayuu tc nacin, te cata n yaa je chihn n nihn. 10 Te chn tucu tutu i: Rh yuu tc nacin, nu na cs ni r jin yuu ma y. 11 Te chn tucu: Rh yuu tc nacin, na chn r je yhyo vha ni Jitoho y Ya Dios, te rh yuu tcni uu, suni na chn r je yhyo cjhnu ya. 12 Te suni ni tee Isaas jnhun yha: Nu ycn Isa quiji n je cujhnu,

7Nu

Je ni jt jnhun vha ya nu yuu tc nacin

313 te ndacu ya jniu nu yuu tc nacin. Te ayuu n chi cocuhun ni i tca j sha ya. Ach tutu. 13 Te m Ya Dios je sha je cuhun ni y tca j vha je coo, na sha ya je co s ndas ni r jin j co ndey ni r squ je ccandje nhin r y. Te scuan te cocuhun tey g ni r tca j vha je coo, sha poder ma Espritu Santo. 14 n mn, cchnu ni r je vha ndas cndhv ni r jin jniu vha, te vha ndas cjechun ni r, te cu st hv jnhan ni r. 15 Te ni jeni ni r je tee ri carta yha chn caj r jin r jijnhan r, nvha vhy g na ccuhun ni r tca jnhun yha. Chi scuan sha ri squ je vha ni Ya Dios te ni jhe ya jniu nu r 16 je jejnu ri nu Jesucristo, je ncani ri jnhun nu yuu tc nacin je tu jn jnhun ya. Te ncani ri jnhun vha Ya Dios nu i je jnma ya i. Scuan sha ri nvha ayuu tc nacin, cuu squ v ri i ndaha ya je cu i njnhun n je soc r nu y je cs ni y jin. Chi ni sha Espritu Santo je iy ndoo y i nu y. 17 Nu scuan te squ je candje ri Cristo Jess, te cs ni r je jejnu vha ri nu Ya Dios. 18 Chi ma cu cahn r squ jnu csha nga te, chi mni squ ndese ni jejnu Cristo ruh je sha ri je yuu tc nacin tu n jn jnhun Ya Dios, vijna jth i nu y. Chi scuan ni cuu jn jnhun ni cahn r jin jniu ni sha ri. 19 Chi ni sha

ROMANOS15 ri jniu jhnu ndso poder je sten je cujhnu ya, te ni yo poder Espritu Santo jin r. Te scuan ni nacani ndh ri jnhun ndese jnma Cristo ayuu. Te ni nacani ri nde uu Jerusaln, jn ndh tc uu, jin nde n regin Ilrico. 20 Scuan cu je n condhv ni r ni nacani ri jnhun je jnma ya ayuu. Te ni jehn r nu yuu je n tu cuni jnhun Cristo, chi tu n cn r nacani ri nu yuu je j ni jini i ni canacani nga te. 21 Chi sa suhva ni sha ri njnhun chn tutu i: Tca yuu je tu n quji jnhun ya nu i, vijna chi cuni i jnhun ya, te tca yuu je tu n jn cut jnhun ya, vijna chi jechun ni i. Ach tutu.

je ycuan cu je cueh jnu ni cujnu ri, te tu n cu jecondhe r roh jjnhan r. 23 Te vijna chi ni ndh jniu ri n chnu tc regin nda yha. Te je ni cuu cueh cuiy je cun r je r nu r. 24 Nu scuan te hun ni r jecondhe r roh jjnhan r nu na yha ri quihn r Espaa. Te hun ni r je nu je ni cus ni r je n jito jnhan y, ycun na te chind hn r ruh je quihn g r. 25 Te xhna g na quhn r uu Jerusaln quindca ri xhn cuu hermano cycu ycuan. 26 Chi ayuu Macedonia jin Acaya ni cajeni ni i je cquin i xhun quhn nu hermano cndoho ndh uu Jerusaln. 27 Chi scuan ni cacus ni i ni casha i. Te y vha je

22Te

Je hun ni Pablo je quihn de Roma

ROMANOS15,16 scuan, chi m i je ccuu i ayuu tca g nacin, t i je sha vha i nu yuu hebreo un. Chi ayuu hebreo ni casha je n quiji jnhun Ya Dios nu i je qundo vha nu i sha. Je ycuan cnu j chind hn i ayuu hebreo ccandje jn ndajnu ay v yha. 28 Nu scuan te je jnu jniu yha j qundca ri xhun yha nu i, ycun na te jecondhe r roh jjnhan r j yha ri quihn r Espaa. 29 Te jn vha ri je quv jin r nu r, te vha ndas quendo r j nacani ga r jnhun vha Cristo nu r. 30 Hermano jijnhan r, chn ndah r jin r je chind hn r ruh cacn tah r jeh r nu Ya Dios squ jnu ndc ndy r. Scuan sha r s qu je candje y Jtoho y Jesucristo, jin s qu je cundh ni y jnhan y sha m Espritu. 31 Te cacn tah r je na ccu ri nu te regin Judea je tu ccandje, jn j na cs ni tc hermano uu Jerusaln je qundca ri xhun yha cuu de. 32 Te scuan te nu cn Ya Dios te jecondhe r roh jjnhan r, te cus ni y, te nanihn ni r je condee r jin r. 33 Te m Ya Dios je jhe jnhun ndey s ni, na co ya jin r jijnhan r. Amn.

314 chind hn r a nani v cu je jni hn a, chi scuan ni chind hn m a cueh ayuu, te suni nde ruh. 3 Cahn r jin Priscila jin Aquila je sndey ni ndnd de, ch r, chi cchind jnhan de jn r squ jnu Cristo Jess. 4 Chi n ni yo jnndho je cuu r nu, te ni cachundey ni de ni canduc de sccu de ruh, vs suni cuu ma de n. Te ncuath r nu ndnd de, te nasu mni ruh, chi suni tca grupo ayuu ccandje tc nacin. 5 Te suni cahn r jin yuu ccandje ndtt vehe de, sndey ni i, ch r. Te cahn r je sndey ni Epeneto, te man r jin. Chi uu Acaya, m de cu je n candje xhna g nu Cristo. 6 Suni cahn r je sndey ni Mara, ahan je n jejnu ndas je squ jnhun ya mhu r jijnhan r. 7 Te cahn r je sndey ni Andrnico jin Junias, te ccuu jnhan uu r je n cahin jn r veca. Te tc apstol chi cjejnhn de ndnd te j, te xhna g de ni cacandje Cristo vs ma r. 8 Cahn r je sndey ni Amplias, te man r jin, chi cndje de Jitoho y. 9 Te cahn r je sndey ni Urbano, te chnd jnhan jn y squ jnu Cristo Jess, te suni scuan Estaquis, te je man r jin. 10 Suni cahn r je sndey ni Apeles, te je ni stn je candje vha de Cristo, te suni scuan cahn r jin yuu vehe Aristbulo. 11 Cahn r je sndey ni Herodin, te cu jnhan uu r. Te suni scuan ayuu vehe Narciso je ccandje ma Jtoho y. 12 Te suni cahn r je sndey ni

16

Te vijna te chn r jin r jijnhan r j na chnd hn r hermana Febe, chi cu a ahan jjnu je squ jnhun ya nu yuu ccandje uu Cencrea. 2 Te cuath r a njnhun cn ma Jtoho y, chi scuan cnu sha hermano ccandje. Te

Je cahn Pablo je sndey ni i

315 Trifena jin Trifosa, ahan csjniu squ jnhun m Jtoho y. Te suni sndey ni Prsida, hermana je man y jin, chi suni ni sjniu ndas a squ jnhun Jitoho y. 13 Te cahn r je sndey ni Rufo, te cjejnhn yuu je vha cndje de m Jtoho y. Te suni scuan cahn r jin nn de, te m a suni ni jito a ruh njnhun je nan r cu a. 14 Te cahn r je sndey ni Asncrito jin Flegonte jin Hermas jin Patrobas jin Hermes jin tca hermano je cycu jn de. 15 Te suni scuan Fillogo jin Julia jin Nereo jin cuha de, jin Olimpas jin ndh hermano ccandje cycu jn de jjnhan de. 16 Te je cahn tca r jin jnhan r, te y hn techhu r ndaha i. Te tca grupo ayuu ccandje nu Cristo, chn i je na sndey ni r. 17 Te chn ndah r jin r, hermano jijnhan r, j cto r m r nu yuu ctucu ni te ndc st v jnhan jn jnhun tu qujnhan jn j n cacuthva r. Te cujiyo r n i jjnhan i. 18 Chi ayuu scuan, tu jjnu i nu Jtoho y Jesucristo, chi mni nd hv ni i squ je cji i. Te yhyo ndx i jn jnhun ccahn i, te scuan sth i ayuu je tu jn vha. 19 Te m r jijnhan r, chi je cjini ndh ayuu ndese vha cjeth r nu y, te je ycuan cs ni r. Te cn r je co listo vha r sha r jniu vha, te ma sha r jniu n. 20 Te m Ya Dios je jhe jnhun ndey s ni, yach sha ya je cndey r squ jexen je cu Satans. Te hun ni r je Jtoho y Jesucristo na sha ya je vha rh jjnhan r.

ROMANOS16 r jijnhan r, ch Timoteo, te chnd hn jn r squ jnhun ya. Te suni scuan ccahn jnhan uu r Lucio jin Jasn jin Sospater. 22 Te ruh je nan Tercio, je te ri carta yha j cahn Pablo, suni chn r je sndey ni r je ccandje r Jtoho y. 23 Te Gayo, te ni jhe nu vehe nd rh Pablo, chn de je sndey ni r jijnhan r. Te suni jhe nu de vehe nu tca yuu ccandje. Te suni scuan chn Erasto, te cu tesorero uu yha, te suni scuan chn hermano Cuarto. 24 Te hun ni r je ma Jtoho y Jesucristo, na sha ya je vha rh jjnhan r. Amn.

21Sndey ni

vijna na chn y je yhyo cjhnu Ya Dios. Chi m y cuu sha je cu nhin ga r jijnhan r jn jnhun jnma ya roh je ncani ri, jin jnhun Jesucristo je sten r. Chi scuan ni sten Ya Dios jnhun shi y, je n yshi n cni nde n tu jeco ay v . 26 Te vijna te je ni nane cj. Chi jn ttu i je n catee te ni canacani jnhun ya, ni jit nu jnhun shi yha nu yuu tc nacin, nvha candje i te cuath i. Chi Ya Dios je tcu n cni, scuan ni ndacu ya jniu. 27 Te n cni na chn y je yhyo cjhnu Ya Dios squ jnu n sha ya je jin Jesucristo. Chi m nni ya iy te yhyo ndch y. Scuan na co. Amn.

25Te

Jnhun snd h j cahn je yhyo cjhnu ya

CARTA N JEE NI TEE SAN PABLO APOSTOL NUU AYUU UU CORINTO

Cristo je n canacani ri nu r. 7 Te scuan te tu cman ni n tah je jhe ya cuu nu r nn j cndetu r qu v je qunda ndijin Jitoho y Jesucristo. 8 Te m y chi sha ya je cu nhin r nde na jnu quv , nvha ma co cuchi squ r quv ndji Jitoho y Jesucristo. 9 Te squcu Ya Dios tca j ni jjnhun ya, te ni cana ya roh jjnhan r nvha cuni jnhan r jn She ya, Ya cu Jitoho y Jesucristo.

M r cu Pablo, te ni cana Ya Dios ruh cu ri apstol Jesucristo. Chi scuan ni nujnahan ni y ni taj y ruh nacani ri jnhun ya. Te ndnd r jin hermano y Sstenes 2 ctee ri carta yha cuje nu roh yuu uu Corinto je ccandje r Ya Dios. Chi ccuu r ayuu ma y, chi cyh r ndaha Cristo Jess. Chi ni cana Ya Dios roh jjnhan r j coo ndoo coo i r nu y. Te ni cana ya roh nd jin tca g ayuu je ndcunehen i m Jtoho y Jesucristo, ndni cu nu chyo i. Chi Jitoho tca y jn i cu ya. 3 Te cuhun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo na sha ga y je vha rh, te sha ya je coo ndey coo s ni r.

nn ncuath r nu Ya Dios je squ roh jijnhan r, chi je jin Cristo Jess ni sha ya je vha rh. 5 Chi cyh r ndaha Cristo, te je ycuan n sha Ya Dios je chyo cc r jn tca jnhun ya, chi cjechun vha ni r te cu ncani r. 6 Chi scuan cu je chin nhin r jn jnhun

4Te

Cristo sha ya tca j vha yh

nde jin s hv Jtoho y Jesucristo cahn ndah r jin r je nuni na ndjnhun r jijnhan r, te ma co s n ni r. Chi vha nu na co ni r jin tca j cjeni ni r. 11 Scuan chn r, n mn, chi ni cacasthun yuu vehe Clo nu r je ctejnhan r. 12 Chi tc n n r s n s n ccahn r: Ruh chi jn Pablo ndichi r, ccahn sava r. Te sava ga r: Ruh chi jn Apolos. Ruh chi jn Pedro. Ruh chi jn Cristo. Ccahn r. 13 Te je ccahn r scuan te cjeni ni r je s n

10Hermano,

Squ je ma co s n ni i jn jnhan i

316

317 s n Cristo iy j cnacani ri jnhun? Te rh Pablo ni jih jic cruz jeh r? Ch jn s hv rh ni cajendute r, ch nan? 14 T cut. Te na ctah r nu Ya Dios je t cueh r ni scundute ri, chi m Crispo jin Gayoni, 15 nvha ma cahn ni n r j jin s hv r ni jendute r. 16 Te s nchun ni r je suni ni scundute ri Estfanas jin yuu vehe de. Te sanaa te scuanni cu ayuu ni scundute ri, jni ni r. 17 Chi tu n tjnu Cristo ruh je scundute ri, chi sa suhva je ncani ri jnhun je jnma ya ayuu. Te tu n ndc r je sten r nu r n modo ndich j ma jchun ni r, chi nu scuan te ma cu jechun vha ni r jnhun je ni jh Cristo jic cruz.

1 CORINTIOS1 cuenta ay v yha, ni cahn Ya Dios je jnhun cn cu. 21 Te yhyo ndch sha Ya Dios. Chi tca jnhun ndch cjini ayuu ay v , ni cachi ya je tu jjnu je cni i ndese Ya cu ya. Ycun na te ni nujnahan ni y je jin jnhun ya je cnacani ri te jnama ya ayuu ccandje, vs cjeni ni ayuu ay v j jnhun cn cu. 22 Chi ayuu hebreo, mni ccuni i je sha Ya Dios cueh jniu jhnu je sten poder y. Te ayuu griego chi mni squ jnhun ndch cndhv ni i. 23 Te m r chi sa suhva cnacani ri jnhun je ni jh Cristo jic cruz je jnma ya ayuu. Te jnhun yha sha je jnnn ni ayuu hebreo, te ayuu tca g nacin chi cjeni ni i je jnhun cn cu. 24 Te ayuu je n cana ya ni qu vcoo ndaha ya, vs ayuu hebreo ch yuu griego, chi jn i je jin Cristo ni sten Ya Dios poder y jin jnhun ndch y. 25 Chi jnhun Ya Dios je ccahn ayuu je jnhun cn cu, yhyo ndch g vs jnhun ndch yuu. Te cjeni ni ayuu je t na poder y n ni jih Jess je jnma ya yoh, te tu chi nhin ty g poder y n vs poder ayuu. 26 Hermano, m r ccuu je n cana ya ni qu vcoo r ndaha ya. Te condhe r je t cueh r ndich jn jnhun ay v , ni t cueh r cndacu jniu, ni t cueh r ccuu she ayuu cujhnu. 27 Chi sa suhva ni nacji Ya Dios tca j ccahn ayuu ay v j tu ndch cut, nvha coo jnhun canu nu tca j ndich. Te ni nacji ya ayuu tu ty ini ay v , nvha coo jnhun

jnhun je ni jh y jic cruz je jnma ya ayuu, chi jnhun cn cu nu yuu cuangoo nu jnahn ndet. Te m y je cuahn y nu ccu y, chi jn y je jnhun Ya Dios je ndso poder cu. 19 Chi suhva ys n ttu i je ni chn Ya Dios: Na sn r jnhun ndch ccahn ayuu ndich cuenta ay v yha, te ma cuth r jnhun ccahn ayuu je jni ni je jin vha. Ach y. 20 Nu scuan te nd cuajnu te ndch cuenta ay v yha, jn te cstn tutu, jn te cnanduc ycn s qu je sten ayuu ay v yha? Chi tca jnhun ndch

18Te

Jn Cristo ni sten Ya Dios poder y jin jnhun ndch y

1 CORINTIOS1,2 canu nu ayuu tey . 28 Te suni ni nacji Ya Dios tca j tu cjhnu ini ay v , jn tca j saj ni i nu, nde jin tca j t jniu cjeni ni i, nvha snu ya tca j cujhnu ini ay v . 29 Scuan ni sha ya nvha ni n ayuu ma cu sty i m i nu y. 30 Te m r jijnhan r chi ni sha Ya Dios je ndu r jin Cristo Jess. Chi nde nu ma y ni canihn y jnhun ndch, te ni ndahva y cuchi y, te ni sha ya je iy ndoo y y nu y, chi ni jnama ya yoh. 31 Te je ycuan na co njnhun chn tutu i: Nu n ayuu cun i cuty i, te na cty i squ je ni sha m Jtoho y jeh i, ch.

318 cndje i ya. Te nasu jnhun ndch j iy ini ay v yha, ni nasu jnhun ndch ccahn te ccujhnu ay v yha, chi te n yhani je ccujhnu de. 7 Chi jnhun ccahn r cu jnhun ndch m Ya Dios je n ysh. Chi jnhun ndch un j n ysh, ni jequin Ya Dios nde n tu jeco ay v , nvha ccu y j ctecu y n cni sha jnhun n. 8 Chi ni n te cjhnu nu y v yha, tu n jchun ni de jnhun ndch un. Chi nu ni jechun ni de n, te ma chni cut de m Jtoho y, Ya cujhnu luu. 9 Chi cu njnhun chn tutu: Tca j ni sthva Ya Dios je cu ayuu je man jin y, ni n n tu n jto jn ayuu, ni tu n jni sho i, ni tu n quji je scuan cani ni i. Ach tutu. 10 Te m y jijnhan y chi ni sten Ya Dios tc un n y je jin Espritu y. Chi m Espritu jin vha ya te stn y ndh, chi nde ndh je ndich g ma Ya Dios. 11 Chi ni n ayuu ma cu cuni i ndese jni ni nga ayuu, chi mni i jn nu i cu je jin. Te suni scuan ni n ayuu tu jn i ndese jni ni Ya Dios, chi mni Espritu Ya Dios cu je jin. 12 Te m y chi ni nihn y Espritu un j vji nu Ya Dios, te tu cjeni ni y njnhun cjeni ni ayuu ay v . Te je ycuan cu je cjechun ni y ndese ni sha Ya Dios je vha yh s qu je vha ni y. 13 Te suu squ tca j yha cu je ccahn r, te nasu jn jnhun je castn

Te ruh, hermano, n ni je r nu r jijnhan r j ncani nda r jnhun Ya Dios, te tu n ncani ri jnhun ndch j ma jchun ni r. 2 Chi n ni yo ri jin r te t na nga jnhun n ndc r casthun r nu r, chi mni m jnhun Jesucristo je ni jh y jic cruz je jnma ya yoh. 3 Te n ni jin r nu r jijnhan r, chi t na fuerza r, te yh r, te qu s i ruh. 4 Te n ni nacani ri jnhun nu r, chi nasu jn jnhun ndch yuu ay v n scndje ri roh, chi sa suhva jin m poder Espritu y ni sten r nu r jijnhan r, 5 nvha ma cu r s qu jnhun ndch ccahn ayuu, chi cu r s qu poder Ya Dios.

Je ncani Pablo jnhun je ni jh Cristo

nda chi ndch ccahn r jin yuu je j ni ije jn jnhun

6Te

Jn Espritu te stn Ya Dios ndese Ya cu ya

319 ayuu ndich, chi jn jnhun je sten ma Espritu. Chi cstn r jnhun Espritu nu yuu cnevha Espritu. 14 Te ayuu ay v tu cjeth i tca jnhun je vji nu Espritu Ya Dios, chi cjeni ni i je jnhun cn cu. Te ma cu jechun ni i, chi tu cnevha i m Espritu je sha je jchun ni i. 15 Te ayuu cnevha Espritu, chi cjechun ni i ndese y ndhni. Te ayuu ay v ma cu jechun ni i ndese ayuu ccuu ayuu n. 16 Chi suhva chn tutu i: Nd n cuu cuni ndese jni ni ma Jtoho y? Te nd n cuu stn nu y? Ni n ma cu. Ach tutu. Te vs scuan te m y chi cjeni ni y njnhun jni ni Cristo.

1 CORINTIOS2,3 chi jn Apolos. Te scuan cu je cjica r jn modo ne m r 5 Te nd n cu ruh, te nd n cu Apolos nu scuan? Chi m mozoni Ya Dios ccuu ri, te ni jejnu ya ruh nvha candje r m Jtoho y. Chi n n n n ri ni sha jniu ndese ni jhe m Jtoho y nu r. 6 Ruh, njnhun ni taji ri jnhun ya ini anu r, te Apolos, njnhun ni chuhun de ndute cu je n sten g de nu r. Te m Ya Dios cu je ni scuhnu jnhun ini anu r. 7 Nu scuan te t na v cu sha te tji ni te chhun ndute, chi sa suhva m Ya Dios cu je scuhnu. 8 Te te tji jn te chhun ndute, nni ccuu de. Te tc de chi cuha ya yhu nu de ndese jniu ni casha n n de. 9 Chi ruh jijnhan ri chi te chnd jnhan cjejnu nu Ya Dios ccuu ri. Te m r jijnhan r ccuu njnhun itu Ya Dios je jcu ya jin. Te suni njnhun n vehe je sha Ya Dios ccuu r. 10 Te ruh chi cu ri njnhun n maestro albail je n jequin r cimiento vehe n, cu je ni scndje ri roh. Te nga de csama de squ , cu je castn g de nu r. Nu scuan te n n n n de na co cuidado de ndese sma de squ . 11 Te Jesucristo cu cimiento vehe n, te ni n ma cu caquin nga cimiento, chi m y cu je n ndahva cuchi r. 12 Te tca yuu ccandje, chi sha i vehe squ cimiento un, nu jn ndajnu vha njnhun oro ch plata ch y luu, ch jn j yach naa, njnhun yujnu ch ite ch ndayh. 13 Te

Te ruh, hermano, tu n cu cahn r jin r jijnhan r njnhun chn r jin yuu jca jn Espritu. Chi ni cahn r jin r njnhun jn yuu cjica jn modo ma, chi ccuu r njnhun schi ll j n tu ije r jn jnhun Cristo. 2 Ni sten r nu r je t y , chi ccuu r njnhun schi ll j jxin g. Te tu n chn r jin r jnhun y je cu njnhun je ndva je yji ayuu ni ije, chi n tu canda r jn nd sa. Te ni vijna n tu canda r jn. 3 Chi cjica ga r jin modo ne m r. Chi ccucusn ni r, te ccajnhan r, te ccus n ni r. Nu scuan te ccuu r njnhun ayuu ay v j cjica jn modo ne m. 4 Chi n r chn: Ruh chi jn Pablo ndichi r. Te nga r cahn: Ruh

Je cchind jnhan de cjejnu de nu Ya Dios

1 CORINTIOS3,4 natu jniu un j n sha n n i, te suu cu ndese ni condhv ni i squ ma y. Chi m qu v juicio je snda y jniu ayuu, quv n natu cj jniu i. Chi jn hn quiji quv n, te njnhun sha uhn je jhmu tca j cu cay, scuan coto ndee ya jniu n n i. 14 Te nu t cay jniu n sha i squ cimiento un, te nihn i tah i. 15 Te nu tu n cndhv ni i jn jniu ya, te ma nihn i tah i, chi njnhun cay jniu i. Te m i chi ccu nu i, vs njnhun je yajni cay i nu yuhn. 16 A tu cjini r je ccuu r njnhun templo Ya Dios, chi nd Espritu Ya Dios ini anu r? 17 Te nu n te st v de templo Ya Dios, te snhn ndet y te n. Chi ndoo ndas cu templo y, te suu ccuu m r. 18 Ni n r ma stah r ma r jin j jni ni r. Nu n ayuu jni ni i je ndich i jn jnhun ay v yha, vha ga na si i n, nvha coo ndch ndije i jn jnhun m y. 19 Chi jnhun ndch j iy ini ay v yha, jnhun cn cu nu Ya Dios. Chi chn nu ttu i: ayuu ndich cuenta ay v , chi njn ya i squ jnhun ndch i je js i jnhun ya, ach. 20 Te chn tucu tutu: M Jtoho y jin y tca j jni ni ayuu ndich, chi mni je jni ch ni i, ch. 21 Nu scuan te ni n r m cuty r je squ ni n te ndch. Chi cuenta ma r cu ndhni. 22 Cu Pablo, cu Apolos, cu Pedro je castn nu r. Cu ndh je iy ini ay v , je iy vijna jn j quji. Te vs nu cotecu r

320 ch cuu r, te ndhni chi cuenta ma r cu. 23 Te m r ccuu cuenta Cristo, te Cristo cu cuenta Ya Dios.

Nu scuan te na cni ni r jijnhan r je mozoni nu Cristo ccuu ri, je n tejnu ya ruh je sten r jnhun Ya Dios je n yshi nd jenahn. 2 Te nda chi te je sjniu squ n, y responsable n n n n de je squcu vha de. 3 Te ruh tu sha ri cuenta nu cnanduc r squ r ndese sha ri, ch nu cnanduc yuu ccujhnu ini ay v . Te ni m r tu chhi ri cuenta squ ma r. 4 Chi vs jin r jin nu r je t na cuchi ri, te nasu ycuan cu je qundo nda r, chi m Jtoho y cu je jto ndee ruh. 5 Je ycuan ma nnduc r squ jnu jnhan r, chi nde na qu ma qu v te cuni r. Chi nde na ndji m Jtoho y te nastu ndijin y tc jniu je y shi n n, te stn ndijin y tca j jni ni ayuu jin nu i. Ycun na te m Ya Dios cuajnhn y n n n n i ndese ni casha i. 6 Hermano, tca jnhun yha n cahn r nvha quendo vha r jjnhan r. Te ni cachi r je ma r jin Apolos ccuu ri mozoni nu y, te scuan ccuu ri n ejemplo nu r. Te chn r je scuan ccuu ri, nvha cuthva r cani ni r mani njnhun chn tutu i. Chi ma sandx r je cuajnhn r n te stn, te nga de tu. 7 Te naun ccuty r nu jnhan r nu

Je casjniu apstol squ jnhun ya

321 scuan? Te na v cu je iy n r je tu n ccutah r nu y? Te nu ni cacutah r nu y, te naun csty r ma r je njnhun je nasu j n cacutah r cu? 8 Va je ni cacucc r, chi je cnevha r ndh, cjeni ni r. Te je cndacu m r jniu, te ni tu cjini hn r ruh, cjeni ni r. T vha je scuan ccuty r. Te nac je vha nu je cndacu ndije nde r jniu n, nvha suni cuha r jnhun je ndacu nde ri jniu jn r jijnhan ri. 9 Te y jni ni r je ruh te ccuu apstol, ni sha Ya Dios je ccuu ri njnhun te nu ga nu yuu, njnhun te je j ni cunda je c. Te n y v jn andv cndhe vha nu r, cu ndajh Ya Dios jin yuu. 10 Chi je squ Cristo te ccahn i je te cn ccuu ri. Te tca rh va ndch r jn jnhun Cristo, cjeni ni r. Te tca rh chi tu fuerza r, te rh va y fuerza r, cjeni ni r. Te rh chi chyo y hn yuu nu r, te nu r chi csj ni i. 11 N vjicoo ri cji r sco te nde vijna. Te cjich r ndute, te cman sahma ri, te tu csha vha ayuu jin r, te ni tu cnevha ri vehe. 12 Te nhin csjniu ri jin ndaha ri. Ccahn ne i nu r, te ccahn vha ri jin i. Cjito xen i ruh, te cjendey ni r. 13 Ccahn ne i squ r, te sa ccahn man r jin i. Te ccuu ri njnhun yc ini ay v , te csquhich i ruh nde vijna. 14 Te nasu j te ri yha j ccanu r, chi sa suhva je sthv ni r roh, chi ccuu r njnhun she ri chi man r jin r. 15 Chi vs

1 CORINTIOS4,5 na co ux mil te stn jnhun Cristo nu r, te nni tt r iy. Te m r cu njnhun tt r, chi ni scandje ri roh j n nacani ri jnhun vha Cristo Jess je jnma ya yoh. 16 Nu scuan te chn ndah r jin r je na ndcu r rh jijnhan r. 17 Te je ycuan cu je taj r Timoteo cuaje de nu r. Chi cu de njnhun she ri je man r jin de, te squcu vha de nu ma Jtoho y. Te m de nacachi tucu de nu r ndese jca ri je candje ri Cristo, jn ndese stn r nu tca grupo ayuu ccandje tca lado. 18 Te sava r chi csty r ma r, chi cjeni ni r je ma j cut g r nu r. 19 Te tu chi yach je r nu r te nu scuan cn ma Jtoho y. Ycun na te nanduc r squ te ccuty , te ma sha ri cuenta jnhun ccahnni de, chi sa coto ndee r de nu cuu squcu nde de. 20 Chi je ndcu Ya Dios jniu nu y, nasu m j cahn ini y cu, chi jni hn condiso poder jnhun chn y jin jniu sha y. 21 Nu scuan te ndese ccuni r? A j cuxen r nu r nu na j r, squ je tu cnacani ni r, ch nacani ni r te je r jin jnhun cndh ni jn jnhun vt ni?

Te ni nihn r jnhun je jca jnn n te je ne mhu r, chi ndca de nan u de. Te xen ndas sha te n, chi ni ayuu je tu cjini jnhun Ya Dios, tu csha i scuan. 2 Te vs scuan te csty r ma r jijnhan r.

Je snda Pablo squ n cuchi

1 CORINTIOS5,6 Vha ga je na ccuhy ndas ni r. Te cnu j na qunehen r te sha cuchi n na qunda de mhu r. 3 Te ruh, vs tu y r jin r, te njnhun je iy r jin r cu je hn ni r roh. Te je ni snda r squ te ni sha cuchi n, chi njnhun je iy r jin r cu. 4 Nu scuan te na ndtt r jijnhan r, te m Jtoho y Jesucristo coo ya jin r. Te m r chi njnhun cone ri jin r, chi hn ni r roh. Te poder ma Jtoho y Jess suni coo jn r. 5 Te na chhi y te n ndaha Satans, nvha na ndho yqu cu de, te nacani ni de te ccu nu de quv ndiji Jitoho y Jess. 6 Tu vha je casty r ma r. A tu cjini r jnhun chn suhva? Vs jecuni levadura te nda n ujen sha, ch. 7 Nu scuan te quenehen r te un njnhun scne r levadura je ni t v. Te scuan te cuu r njnhun pan je cvha jn ujen j j t na levadura y h, je cyeji i vico pascua. Te nda je scuan ccuu r. Chi je ni jih Cristo je ni sc y ma y jeh y, chi cu ya njnhun londe pascua je ni jh. 8 Nu scuan te na cchun ni y ndese ni cuu vico pascua un, te na co ndije nda anu y, te suu cu njnhun pan je t na levadura y h. Te ma sha y jniu n jn jniu jnhn, je cu njnhun levadura je ni t v. 9 Nu nga carta je n tee ri nu r jijnhan r ni cahn r je ma qu v nduu r jin yuu cjica jnn. 10 Te tu n cchi r je ma qujnhan cut r jin yuu tu ccandje je cjica jnn, je ndyo

322 ni, je scuhn, je chihn dolo. Chi nu scuan te jni hn je qunda r ini ay v n, chi tu na nga modo je cjiyo r n i chi nd y ay v jn i. 11 Chi sa suhva ni cachi r je ma qu v nduu r jin m yuu je ccahn i je cu i hermano, te nu jca jnn i, ch ndyo ni i, ch chhn i dolo, ch chs jnhun i squ jnhan i, ch njni i, ch cuhn i. Te ni ma cji cut r sta jin yuu casha scuan. 12-13 Chi nas jniu ri cu je snda r squ yuu je tu chin jn y. Ya Dios cu je snda squ i. Te ayuu chin jn r chi cnu j snda r squ i. Nu scuan te cnu j qunehen r te ni sha cuchi un j ne de mhu r, na qunda de.

Te nu jnhan r j candje ni sha cuchi squ r, te naun jngoo r jn de nu toh je tu ccandje jn y? Te naun tu csnda r nu jnhan r ccandje Ya Dios? 2 A tu cjini r je yuu ccandje Ya Dios chi n quv te snda i jniu ayuu ay v ? Te nu n quv snda r jniu ayuu ay v , te m cu snda r vijna squ tca cuchi ll csha jnhan r? 3 A tu cjini r je n quv te snda y nde jniu tc ndajh andv ? Te nag ni cuu jniu ay v yha je ma cu snda y. 4 Nu scuan te nu jnhan r sha de n cuchi squ r, te naun jngoo r sa nu tca te je tu cu de jnhan ayuu ccandje je snda de squ cuchi

Je ma cquin i cuchi squ jnhan i nu toh tu ccandje

323 n? 5 Scuan chn r nvha na ccanu r jijnhan r. A tu y ni n te jchun ni mhu r je cuu snda de squ r? 6 T vha je n hermano caquin cuchi squ nga hermano nu toh je tu ccandje. 7 Te je cjequin r cuchi squ jnhan r, chi je cast v r cu. A t vha ga cuandey ni r na sha i cuchi squ r ch quende i ndajnu r? 8 Te tu chi sa m r csha cuchi te cquende r ndajnu, te nu tc hermano r cu je casha r. 9-10 A tu cjini r je yuu tu y nd, ma nihn tah i qu v i uu nu ndcu Ya Dios jniu? Ma stah r ma r cani ni r je nihn tah r, chi ni ayuu je jca jnn, ni ayuu chihn dolo, ni ayuu cas qu nd jnhan, ni te sha ndy jin jnhan y , ni ayuu cuhn, ni ayuu ndyo ni, ni ayuu njni, ni ayuu chis jnhun squ jnhan, ni ayuu stah jnhan squ xhun, ma nihn tah i qu vcoo i uu nu ndcu Ya Dios jniu. 11 Te scuan ni canda sava r n, te vijna chi je ni nacate ya roh, te chyo ndoo chyo i r nu y. Chi je ni ndahva y cuchi r j jin m Jtoho y Jess jin Espritu Ya Dios.

1 CORINTIOS6 y. 13 Te nda cu je ccahn je ndeyu cu je chun chji, te chji cu je chun ndeyu. Te n quv te tu coo scuan, chi naa ndnd un sha Ya Dios. Te nasu s qu je cca jnn y cu je iy yqu cu y, chi sa suhva je sha y j cun ma Jtoho y. Te Jitoho y chi ndto ya yqu cu y. 14 Te njnhun je n nastcu Ya Dios Jitoho y, suni scuan nastcu y yoh jn poder y. 15 A tu cjini r je y qu cu tc n n r cu njnhun tca parte yqu cu Cristo? Nu scuan te cuu quende y n parte yqu cu Cristo te squjnhan y jn n ahan jca jnn? Ma cu cut scuan. 16 A tu cjini r je te qujnhan jin ahan jca jnn, n na yqu cu ni nduu de jn a? Chi chn tutu i: Je ndnd chi n na yqu cu cuu, ch. 17 Te ayuu je quijnhan jin m Jtoho y, chi suni scuan n na cu i jn y squ je candje i ya. 18 Nu scuan te cunu r j ma qu v r n jnhun jca jnn. Chi tca g cuchi je sha ayuu, chi nas yqu cu i st v i. Te nu jca jnn i, te squ yqu cu i cu je sha i cuchi. 19 A tu cjini r je yqu cu r cu templo Espritu Santo je ni jhe Ya Dios nu r, te nd y ini r? Te nasu cuenta ma r ccuu r. 20 Chi Ya Dios yahu ni cuu je n nacuaan ya roh jjnhan r. Te je ycuan cnu j cca y hn r nu Ya Dios je sha r jniu vha nde jin yqu cu r jin ini jin nu r, chi mni cuenta Ya Dios cu.

nda cu je ccahn je ndhni jniu y vha sha y nu ndese cn y. Te vs scuan te nas ndh sha je qundo vha nu y. Ndh chi cuu sha y, te vs scuan te tu y vha je qu v y n jnu je st v nu

12Te

Je iy ndoo y yqu cu ayuu ccandje

1 CORINTIOS7

324 ga je quijnhan i vs je ndquji i. 10 Te nu yuu je j ni quijnhan chi ndcu ri jniu je ahan ma ndus n a jn y a. Te nasu rh cu je ndcu jniu, chi m Jtoho y. 11 Te nu n ahan ndus n a jn y a, te na qundo m nni a, ch cuu naquijnhan a jn y a. Te y suni ma ndus n de jn ash de. 12 Te jn sava ga ayuu chi cahn r yha j jni ni ma r, te nasu j n cachi ma Jtoho y cu. Nu n hermano ndca de ahan je tu cndje, te nu njnahan ni a condee a jn de, te ma ndus n de jn a. 13 Te nu n ahan ndca a te je tu cndje, te nu njnahan ni de condee de jn a, te ma ndus n a jn de. 14 Chi te tu cndje, y h cuenta de nu Ya Dios squ je n quijnhan de jn ahan cndje. Te ahan tu cndje, y h cuenta a nu Ya Dios squ je n quijnhan a jn te cu hermano candje. Chi nu tu scuan te she i ma qu h cuenta i nu Ya Dios, te vijna chi y h cuenta i nu y. 15 Te y ch ash tu cndje, nu fuerza cun i ndus n i jn jnhan i, te na nds n i. Chi nu scuan cn i, te hermano ch hermana candje tu cnu cas i je ndus n jnhan i je tu cndje. Chi ni cana Ya Dios yoh j condee man y jin jnhan y. 16 Te rh j ccuu ash , tu cjini r, sanaa te candje y r sha r, te ccu de. Te suni scuan rh j ccuu y, tu cjini r, sanaa te candje ash r sha r, te ccu a.

Vijna te na cchi r squ tca jnhun je n cacajnhun r ruh nu carta. Jenda je vha ga quendo n te nu t condeca de ahan. 2 Te squ je iy jnhun jnn, te vha ga je tca te na co ash m de, te suni tc ahan coo y m a. 3 Te y na squcu vha de nu ash de je cu de y a. Te suni scuan ash na squcu vha a nu y a. 4 Chi ash chi tu cu sha a je cun a jn yqu cu a, chi suni je cun y a. Te suni scuan y tu cu sha de je cun de jn yqu cu de, chi suni je cun ash de. 5 Te ma sashn r ma r nu jnhan r. Te nu ccuni r je vihy g cacn tah r jecu tiempo, te nu chyo conforme ndnd r, te cuu sshn r ma r nu jnhan r. Te ycun na te vha ga naquijnhan tucu r, nvha ma cto ndee Satans roh squ jnhun jnn. 6 Te nasu j ndcu ri jniu je cnu quijnhan r, chi je jhe ri jnhun cu. 7 Chi njnahan ni r je tca te na co m nni de, njnhun y m r. Te s n s n ni sha Ya Dios jin n n de ndese cu m de, chi sava de cuu quendo m nni de, te nga de chi tu chi s n ni sha ya jin de. 8 Nu scuan te chn r jin yuu chyo m nni, jn ahan n caquendo ndh, je vha ga te nu quendo m nni i, njnhun y m r. 9 Te nu jn i je ma cnda i quendo m nni i, te na qujnhan i nu scuan. Chi vha

Jnhun csthun s qu te jn ash

325 n n n n r na qundo r ndese ni sha Jitoho y je cu r, jin ndese y r n ni cana ya roh n candje r. Te scuan ndcu ri nu tca grupo ayuu ccandje. 18 Nu ni cana ya n te je n cuu circuncidar, te scuan na qundo de. Nu ni cana ya n te je tu n cu circuncidar, te ma cu de circuncidar. 19 Chi t na v sha nu cu y circuncidar ch tu, chi je cnu g cu je na squcu vha y jniu cn Ya Dios. 20 N n n n r na qundo r ndese y r n ni cana ya roh n candje r. 21 Nu mozo je n jeen ayuu cu r n ni cana ya roh, te ma cndhv ni r je qunda r. Te nu y modo je qunda r nduu libre r, te y vha je sha r. 22 Chi te cu mozo je n jeen ayuu, te nu ni cana Jitoho y de, te vijna chi ni nduu libre de nu cuchi de, jjnu de nu ma Jtoho y. Te suni scuan te sjniu cuenta ma, te nu ni cana ya de, te vijna chi ni nduu de mozo jejnu nu Cristo je n nacuaan ya de. 23 Chi yahu ni cuu je n nacuaan Ya Dios roh jijnhan r, cu je ni jh She ya jeh r. Nu scuan te ma cuajnu r n jnu chni je ndcu ayuu ay v . 24 Nu scuan hermano, n n n n r na qundo r n Ya Dios ndese y r n ni cana ya roh. 25 Te vijna te squ ayuu je iy mni, t na jnhun n ndcu Jitoho y nu r. Te na chn r je jni ni ma r, chi ni cundh ni Jitoho y ruh, te ni sha ya je cu cahn nda r. 26 Jni ni r je vhani nu quendoni te

1 CORINTIOS7 ndese chyo de, je squ je iy jnndho tiempo yha. 27 Nu y ash r, te ma ndus n r jn a. Te nu tu y ash r, te ma nduc r a. 28 Te nu quijnhan r, te nasu cuchi cu. Te nu quijnhan schi s h , te suni nasu cuchi cu. Te ayuu quijnhan, chi nihn i jnndho ay v yha, te cn r je ma nihn r jnndho. 29 Hermano jijnhan r, jnhun je cahn r yha cu je yachni ndh tiempo je sha y jniu ya. Nu scuan te nde vijna te te y ash , na cndhv g ni de squ jnu m y vs squ a. 30 Te ayuu je ni jh jnhan vehe i, na sha i njnhun je tu ccuhy ni i. Te ayuu cs ni, na sha i njnhun je tu cs ni i. Te ayuu jen, na sha i njnhun je nas ndajnu i cu. Ma cuha i jnhun je cs tc un j ma cu condhv ni i jniu m y. 31 Te ayuu je n cacondhv ni squ ndajnu ay v yha, ma cujnu ga i jn. Chi je yajni naa tca j iy y v yha. 32 Cn r je ma ncani ndas ni r squ tca j iy ini ay v . Chi te cu soltero, nd hv ni de jniu m Jtoho y, ndese cus ni Jitoho y sha de. 33 Te te y ash chi nd hv ni de jniu y ay v , ndese cus ni ash de sha de. 34 Te suni scuan s n s n jni ni ahan y y jn ahan y m. Chi ahan y m, nd hv ni a jniu m Jtoho y, chi cn a je coo ndoo coo i anu a jn yqu cu a cuajnu a nu y. Te ahan y y chi nd hv ni a jniu y ay v , ndese cus ni y a sha a. 35 Je vha m r jijnhan r cu je ni chn r scuan. Chi nasu

17Te

1 CORINTIOS7,8 j nduc r cas r je quijnhan r, chi sa suhva cn r je caca y hn r te nune r cuajnu cut r n ma Jtoho y. 36 Te nu n te y she s h de, te nu cuay i, te nu jni ni de je vha ga je quijnhan i, nu scuan te na sha de je jni ni de, te cuha de jnhun quijnhan i, chi nasu cuchi cu. 37 Te nu n te ni cunda ni de je cndee she s h de scuanni, je ma cuha de i vs fuerza jcn ayuu i, nu scuan te cuu quendo i njnhun cn de, chi je vha sha de. 38 Nu scuan te te jhe jnhun quijnhan i, vha sha de. Te te tu jhe jnhun, chi vha ga sha de. 39 Te ahan n quijnhan, chi y h a ndaha y a nn je tcu de. Te nu je ni jih y a, ycun na te je ni cuu libre a je quijnhan tucu a jn nani te cu ni a, te nu te cndje nu Jtoho y cu de. 40 Te jni ni r je ndet g coo a te nu quendo a scuanni. Te suni jni ni r je jin Espritu Ya Dios cu je cahn r.

326 scuan te na csthun r squ cu je n casoc ayuu nu dolo. Nda chi jn y je tca dolo ay v , t nda cut. Te t na nga ya iy, chi m nni Ya Dios. 5 Te ayuu chi cjeni ni i je iy tca y ini andv jn y v , chi ccahn i je iy ndije cueh ya i jn jtoho i. 6 Te nu ma y chi nni Ya iy, je cu Tt y Ya Dios. Te m y ni sha tca j iy, te cuenta ma y cu y jjnhan y. Te suni y nni Jitoho y Jesucristo, te nde nu ma y vji tca j iy, te suni m y ni sha yh. 7 Te ayuu ccandje, chi t ndh i jn jnhun yha. Chi sava i ni cacan i ni chihn i dolo nde n tu candje i. Te nde vijna nu cyeji i cu n te sha i cuenta je ni sc nu dolo cu. Te squ je n tu ije i jn jnhun Ya Dios, te jni ni i je cujnhn nu i sha cu je ni sc nu dolo n. 8 Te nda chi nasu j yji y cu je sha je cuath Ya Dios yoh. Chi nu yji y, nasu ycuan sha je qundo vha ga y nu Ya Dios. Te nu tu yji y, ni tu sha je qundo ndh g y nu y. 9 Te vs t ni n js je ma cu caji r cu n, te coto r jnhan r j n tu ije jn jnhun ya, te ma sha r j suni caji i je jni ni i je cuchi cu. 10 Vha ga ma cji r nu scuan, chi sanaa te hermano r je n tu ije jn jnhun ya, coto de rh j yji r ini vehe dolo, chi jn vha r j t na v sha. Te scuan te sha r j cjni ni de je suni caji ma de cu je ni sc nu dolo, vs jni ni de

4Nu

Te vijna te na cchi r squ cu ni sc nu dolo. Nda chi tca y jni ni y je ma y cu je jin ndese cu. Te tca j jin y n, chi ndc sha je cundx y. Te sa suhva je cundh ni y jnhan y, sha un j je i jn jnhun ya. 2 Nu nani ayuu jni ni i je jin vha i, te tu chi n tu cuni cut i njnhun cnu cuni i. 3 Te sa suhva ayuu je man i jn Ya Dios, m i cu je jeth y.

Squ cu ni sc nu dolo

327 je cuchi cu. 11 Te scuan st v r anu hermano r je n tu ije jn jnhun ya, vs jin vha m r je t na v sha je cji r. Te t vha sha r, chi suni jeh ma de ni jih Cristo. 12 Te nu scuan st v r anu hermano r je n tu ije jn jnhun ya, nu scuan te squ Cristo cu je sha r cuchi. 13 Nu scuan te nu cu un sha je qu v hermano r cuchi, te ma cji cut ga r cu n, nvha ma sha ri je qu v de cuchi.

1 CORINTIOS8,9 vha ya, ch nan? 7 A y soldado je tcu de xhn vehe de? A y te je jtu uva te tu yji de ndeh n? A y te je ndto lanchi te tu jhi de leche t ? T cut. Te suni tu y derecho r cotecu r squ jnhun ya nan? 8 Te ma cni ni r je tca j cahn r yh, mni m j ccahn ayuu ay v cu. Chi nde ma ley y je ni jhe ya nu Moiss, chn scuan. 9 Chi chn nu ttu ley y: Ma chhun r unu yuhu st qu , qut jxn trigo, ach. Te nda chi nasu mni squ st qu cu je ni chn y scuan. 10 Chi suni squ ma y n cahn y. Chi ley un n jhe ya je vha m y, chi stn je te jtu jn te jxn trigo cnu je nihn de sava un qu v ndutt. 11 Te suni scuan ruh jijnhan ri je n cataji ri jnhun Espritu ini anu r, te vy cu jn r nu nastt r je ctecu r nu r? 12 Te nu sava ga te cstn nu r, y derecho de cacn de nu r, te nag ni cuu ruh jijnhan ri je ma co derecho r cacn r. Te tu n cjicn r derecho un, chi sa suhva ni jendey ni r coto m r je cji r, nvha ma cs r je cca jnhun vha Cristo. 13 Te cjini r je sut ni cajejnu ini templo, ni cacotecu de squ je n casoc ayuu ini templo. Chi sut ni cajejnu nu altar nu n casoc i qut, suni ni cayeji de sava qut n. 14 Te suni scuan ni ndacu m Jtoho y jniu je te cnacani jnhun je jnma ya yoh, squ jnu un nhn de je ctecu de. 15 Te ruh tu n jcn cut r derecho r yh, te suni nasu j

Te m r chi jca libre r, te y derecho r squ je cu ri apstol, te ni taj y scca jnhun ya. Chi ni jito ri nu ma Jtoho y Jess, te m r jijnhan r ccuu jniu je ni sha ri je ni squ v ri roh ndaha Jtoho y. 2 Te nu sava ga ayuu tu jth i je cu ri apstol, te nu ma r chi suu cu ndije ri. Chi squ je n scandje ri roh jjnhan r, te je ycuan ccuu r prueba je sten je ndso jnu ri cu ri apstol nu ma Jtoho y. 3 Te jnhun yha chn r jeh ma r nu yuu ccahn squ r. 4 Ach r: Iy derecho r caji r coho ri je cjhe ayuu nu cn r. 5 Te suni y derecho r nu je cun r condeca ri n hermana candje cuu ash r, caca a jn r, njnhun y ash Pedro jin tca g apstol jin te ccuu ani ma Jtoho y. 6 Ch cjeni ni r je ma rhni jn Bernab t na derecho r je sto ri jniu csha ri je ctecu r, nvha nune ga r nacani ri jnhun

Squ je iy derecho te ccuu apstol

1 CORINTIOS9,10 te ri jnhun yha nvha cuha r n r jijnhan r. Chi jni ni r je vha ga nu na c r nasu j quhin ri je cuha r, chi cas je cs ni r scca ri jnhun ya scuanni. 16 Te t vha nu sty r ma r squ je ncani ri jnhun je jnma ya yoh. Chi n je n tejnu ya ruh cu, te cnu squcu ri. Chi nac ndah cu ri te nu t nacani ri jnhun ya. 17 Te nu je cu ni ma r sha ri nu, ycun na te cuu cacn r yhu ri. Te tu chi cnu sha ri, chi m Ya Dios ni tee ya jniu squ r. 18 Nu scuan te yhu ri cu je cs ni r je scuanni ncani ri jnhun je jnma ya yoh, te tu jcn r derecho r je cotecu r squ je ncani ri jnhun ya. 19 Chi vs t ni n ayuu ndcu jniu nu r, te ni sha ri ma r mozo nu tc i je ncani ri jnhun nu i, nvha nihn r cueh i candje i Cristo. 20 Nu ne ri jin jnhan ri hebreo te sha ri njnhun csha i, nvha cuu scndje ri i. Chi nsha ri ma r njnhun te cyh chji ley Moiss, nvha cuu scndje ri i je cyh i chji ley un, vs tu y h ri chji ley un. 21 Te suni nsha ri ma r njnhun ayuu tu cyh chji ley Moiss, nvha cuu scndje ri ayuu n. Te vs scuan te y h ri chji ley Ya Dios, chi suu cu ley Cristo je squcu ri. 22 Te nu ne ri jin yuu je n tu ije jn jnhun ya, te sha ri ma r njnhun je n tu ije ri jin jnhun ya, nvha cuu scndje ga r i. Nu scuan te nsha ri ma r nu ndese cnda

328 tca yuu, nvha tcni modo un te cuu scndje ri sava i. 23 Tca yha sha ri je squ jnhun je jnma ya yoh, nvha suni nihn r tah je ndso jnhun ya. 24 Je cjini r je te cjinu carrera, jenda chi ndh de cjinu, te nni de cndey nhn premio. Te suni scuan nduc ndy m r squcu r, nvha nihn r premio nu y. 25 Te tca te cn cundey s qu n deporte, chi cscuha de te cndito de m de. Scuan csha de nvha nihn de n premio je cu corona ndaha yjnu je n yach. Te m y chi sa suhva cnduc ndy y nvha nihn y n premio je ma n cut. 26 Te m r suni ndc ndy r njnhun te cjinu, te tu ndc ndy cha r. Te sha ri njnhun te ccajnhan juego je tu jhe iy de, chi que jniu sha ri. 27 Chi sa suhva stho ri yqu cu r, te st hv ni r ma r squcu ri. Chi vs ni st hv ni r nga ayuu je nduc ndy i, te nu tu nduc ndy m r te sn r premio r.

10

Hermano jijnhan r, cn r je na jchun ni r ndese ni cajica j y jenahn. Chi ndh de ni cajica chji vic je ni stn ichi nu de, te ndh de ni cayha mh ndute Mar Rojo je n cus n, ni nune ichi. 2 Scuan cu je n canduu nu ndh i jn Moiss, chi ni candiqun i de chji vic jin mhu mar. 3 Te ndh i chi nuni ni cayeji i alimento je ni jhe m Espritu. 4 Te suni ndh i ni cajihi ndute je ni jhe Espritu.

Squ je ma chhn i dolo

329 Chi ni cajihi i ndute je n cane jic cva nu n cajica cuu i. Te Cristo cu njnhun cava un j jhe ya ndute cotecu y n cni. 5 Te vs scuan te cueh i ni cunhni ni i, te tu n cs ni Ya Dios jin i, te je ycuan n cajih i nu hun th. 6 Te tca j n cuu n, n ejemplo cu nu y, nvha ma ndyo ni y tca j ne, njnhun ni candiyo ni ayuu n. 7 Te ma chihn r dolo, njnhun ni casha sava i. Chi scuan chn nu ttu i: Ni cacuco ayuu n, ni cayeji i ni cajihi i vico dolo, te ni ndocu i ni cajita jh i, ch. 8 Te ni ma cca jnn r njnhun ni casha sava i, te ni cajih oc un mil i je n quvni. 9 Te ni ma sha r jniu je squt ni r Jitoho y, njnhun ni casha sava i, te ni cajih i je n catuu co i, ni sha ya. 10 Te ni ma cahn s r squ Ya Dios, njnhun ni cacahn s sava i, te ni cajih i je n jehni ndajh y i. 11 Te tca j n cuu n, chi n ejemplo cu nu y. Te scuan ys n ttu nvha na chhun vha ni ma y. Chi ccuu y ayuu ctecu quv cundh ay v . 12 Nu scuan te rh j cjeni ni r je chin nhin r j ma sha r cuchi, coto m qu v r cuchi. 13 Chi mni y j nduc squ v rh cuchi, te nuni cndoho r scuan nde jin tca g ayuu. Te cuu cuchnu ni r Ya Dios je ma cuha ya jnhun je vihy g coto ndee jexen rh vs je cu cundey r jin. Chi sa suhva nu vji je nduc squ v rh cuchi, te chind hn y roh quenda r te cundey r squ .

1 CORINTIOS10 mn, ma chihn cut r dolo nu scuan. 15 Chn r jin r j cu r yuu cjechun ni, te na sha r cuenta nu nda jnhun chn r. 16 M copa i je cjicn tah y jeh, suu cjihi chnu y j sten y je nu cu ndh y, chi ni jet n Cristo je squ y n ni jih y jic cruz. Te pan je sacuch y cyeji chnu y, stn je nu cu ndh y s qu je ni jhe Cristo yqu cu y ni jih y jeh y. 17 Te vs cueh y iy, te nni ayuu ccuu y, chi nni pan un cyeji chnu y s qu je ccandje y. 18 Condhe r ndese csha ayuu Israel. Tca te je yji qut je ni sc nu y, chi nuni cu ndh de squ je cyeji de je ni sc n. 19 Nu scuan te chn r je tu nd jjnu dolo, ni tu jjnu cu je ni sc nu dolo, chi nu cu jn tca g cu. 20 Te suni chn r je yuu tu cjini jnhun Ya Dios, nu csoc i, te nu tach csoc i, nasu n Ya Dios. Te tu cn r je cuajnu r n tach. 21 Ma cu coho r copa ma Jtoho y te nu cjihi r j ni sc nu tach. Te ma cu caji r nu mesa Jitoho y te nu cyeji r je ni sc nu tach. 22 Ma qu v nduu y scuan jn tch, nvha ma cucu Jtoho y jin y. Ch ty g ma y vs ma y je ma cu stho ya yoh, cjeni ni r, ch nan?

14n

nda cu je ccahn je ndhni jniu y vha sha y nu ndese cn y. Te tu chi nas ndh sha je qundo vha nu

23Te

Ndh chi sha y jn jnhun cndh ni

1 CORINTIOS10,11 y. Ndh chi cuu sha y, te vs scuan te nas ndh sha je ije jnhan y jin jnhun ya. 24 Chi cnu sha y j vha jnhan y, nasu mni m j vha m y. 25 Cuu caji r ndhni cu cyhu nu yhu, te ma cjnhun r ni ma cni ni r nu je ni sc nu dolo cu. 26 Chi cuenta ma Jtoho y cu ay v jn ndvii je iy ini, te cuu cuajnu y. 27 Te nu n te tu cndje, cana de rh caji r jin de, te nu ccuni r quihn r, nu scuan te caji r tca j cni de nu r. Te ma cjnhun r ni ma cni ni r nu je ni sc nu dolo cu. 28 Te nu cachi n i nu r je cu ni sc nu dolo cu, ycun na te ma cji r, chi squ je jni ni i je cuchi cu, te tu cn r sha r j qu v i cuchi. 29 Te scuan chn r squ je nga i cjeni ni i je cuchi cu, te nasu j scuan cjeni ni ma r. Te sanaa te cahn n r: A tu y libre r caji r je cun ma r, vs cjeni ni nga i je cuchi cu? 30 Te nu ncuath r nu Ya Dios te yji r, te najeh ccahn i squ r je yji r? achi r. 31 Tu chi ndh je sha r, vs je caji r ch j coho r, ch nani jniu sha r, ndh na sha y hn r jn Ya Dios, nvha cuni ayuu je luu cjhnu ya. 32 Te ma sha r jniu je squ v r yuu nu cuchi, cu ayuu hebreo, cu ayuu tc nacin je tu jn jnhun ya, cu ayuu ccandje Ya Dios. 33 Te ruh chi ndc r je na cs ni tca yuu jin tca jniu sha ri. Tu ndc r je vha mni

330 ri, chi sa ndc r sha ri je vha cueh ayuu, nvha ccu i.

11

Te na ndcu r rh jijnhan r, njnhun ndcu m r Cristo.2 Vha csha r, hermano, je nin cnuchun ni r ruh, te cndhv ni r jin tca jniu je ni sten r nu r. 3 Te cn r je na jchun ni r je Cristo cnu y nu tca te. Te te cnu de nu ash de. Te Ya Dios cnu y nu Cristo. 4 Nu n te hun de ll te jcn tah de ch ncani de jnhun nu ndutt yuu ccandje, nu scuan te jhe de jnhun canu m de. 5 Te sa nu n ahan tu nds xin a te jcn tah a ch ncani a jnhun, nu scuan te jhe a jnhun canu m a, chi nni cu un nu n ste xn a. 6 Chi nu t cas a xin a, vha ga na ste a ixi a nu scuan. Te nu ccanu a je ste a ixi a ch j ste l a, te na cs a nu scuan. 7 Te te chi ma cs de xin de, chi m de cu muestra je sten ndese cu Ya Dios je cujhnu ya. Te ahan chi stn a je cujhnu te. 8 Chi n ni sha ya te, te nasu jn yqu han ni sha ya, chi sa suhva jn yqu te ni sha ya ahan. 9 Te ahan chi ni cuvha a je squ te, nasu te je squ ahan. 10 Te je ycuan cnu j cndes xin ahan, te suu stn je cujhnu te, chi suni cndh ndajh y ndese sha a. 11 Te vs scuan te yh j candje y, chi jn y je tu y te nu je tu y ahan, te tu y

Squ ndese cnu sha ahan cndutt

331 ahan nu je tu y te. 12 Chi vs ni sha ya ahan jn yqu te, te vijna ccu te chji ahan, te m Ya Dios cu je sha tcni. 13 Na sha m r cuenta y vha nu tu nds xin ahan te jcn tah a nu Ya Dios? 14 Chi sha y cuenta je ini ay v yha, nu cni ixi te te ccanu de sha. 15 Te ahan chi sa vha jto a te nu cni ixi a, chi suu ni jhe ya je cndes xin a. 16 Te nu nd n ayuu cun i cahn i squ jnhun yha, te ruh jin tca grupo ayuu ccandje nu Ya Dios, t na nga costumbre jejnhn r squ jnhun yha.

1 CORINTIOS11 j ccucanu ayuu je t na v nvha. Ndese cahn r jin r nu scuan? A chn r je vha csha r? Tu chi nasu j vha cu je casha r scuan.
Squ je n jequin Jitoho y Cena y
(Mt. 26.2629; Mr. 14.2225; Lc. 22.1420)
23Chi

y nga jnhun cnu cahn r jin r, chi tu cu cahn r je vha csha r. Chi nu cndutt r te tu sha je qundo vha ga r, chi sa je cast v r. 18 Xhna jnhun yha chn r, je nihn r jnhun je nu cndutt r te ccus n ni r. Te jni ni r je nda cu. 19 Chi nn coo sava r j cus n ni, nvha natu ndni cu je ccandje vha mhu r. 20 Te je ccus n r scuan nu cndutt r, te nasu cena ma Jtoho y cu je cyeji r nu scuan. 21 Chi nu cyeji r, te tc n n r cn caji xhna g vs jnhan r. Te scuan te sava r tu cnihn, te cji sco, te sava r cnajni je cjihi cueh. 22 A tu cnevha r vehe nu cji r coho r, ch nan? Chi je casha r scuan cu je tu y y hn r ini vehe nu cndutt yuu ccandje Ya Dios, chi csha r

17Te

Je cast v i squ Cena Jitoho y

jnhun yha j n nastn r nu r, chi nu ma Jtoho y ni nihn r: Je ma jecu je n nastu de Jitoho y Jess, te ni quihin ya pan. 24 Te ni nacuath y, te ni tah cuch y, te ni cahn y jin te cscuha jn y: Quihin te caji r jijnhan r, chi yha cu yqu cu r je ni sc r je squ r. Te nn caji r scuan je cuhun ni r ruh je ni jh r jeh r. Ach y. 25 Te suni scuan ni quihin ya copa n ni cuu ni cuxni ya jin de, te ni cahn y: Je hun copa yha cu n r je scut contrato je je jnma ri ayuu. Te tca jnu je cjihi r, te nuchun ni r ruh. Ach y. 26 Chi tca jnu je cyeji r pan un te cjihi r copa un, scuan cstn r je ni jh Jitoho y jeh y. Te scuan na sha r nd quv ndji ya.

nu nani ayuu caji i pan un ch coho i copa Jitoho y n, te nu tu sha y hn i nu Ya Dios, nu scuan te sha i cuchi je tu y y hn i squ yqu cu ma Jtoho y jin s qu n y. 28 Nu scuan te coto ndee r ma r nu y ndoo nu r je t cuchi r. Te s te cuu caji r pan un te coho r copa un. 29 Chi nu n ayuu tu

27Te

Ndese caji yhn i Cena y

1 CORINTIOS11,12 yji tu jhi y hn i te tu nchun ni i je yqu cu y cu, ayuu n chi nihn i castigo nu na cji i coho i. 30 Je ycuan cu je iy cuh ayuu ccuh jin j n cacuxi, chyo mhu r. Te sava i je ni cajih. 31 Te nu coto ndee y ma y nde n tu caji y, te Jitoho y ma cuha ya castigo yoh. 32 Te nu Jitoho y jhe ya castigo yoh, te scuan stho ya yoh nvha ma jnahn ndet y jin yuu ay v . 33 n mn, nu scuan te je cndutt r je cji r Cena y, te condetu r te caji nu r. 34 Te nu n ayuu ji i sco, te xhna g na cji i vehe i nvha ma st v i nu cndutt r. Te scuan te ma cuha ya castigo i. Te quv jcondhe r roh te cachi r ndese coo sava ga jniu.

332 Jitoho y jejnu y. 6 Te s n s n modo sha y jniu ya, te nni Ya Dios cu je sha jniu un jn y. 7 Te nu n n n n y n jhe Ya Dios tah je sha Espritu y jin y, nvha na sha y j ije jnhan y jin jnhun ya. 8 Chi sava y n canihn tah je ndich chn y jnhun ya, sha m Espritu. Te sava ga y ni canihn y je cu jchun vha ni y te casthun y, te suni m Espritu sha. 9 Te nu sava ga y ni jhe ya tah je cu cndje nhin y j sha ya je jicn y, te sava ga y cu sha y j ndvha ayuu ccuh, te suni m Espritu sha. 10 Te sava ga y cu sha jniu jhnu jn fuerza Ya Dios. Te sava ga y cu ncani jnhun ya. Te sava ga y ni sha ya je ncuni y tca jnhun, nu vji nu Espritu y ch tu. Te sava ga y ni nihn tah je cahn y tjn yuhu je tu jchun ni y. Te sava ga y cu nacasthun y jnhun ni cahn jnhan y jn nga yuhu n. 11 Te tca th yha, chi nni m Espritu sja, te s n s n jhe ya nu n n y, ndese njnahan ni ma y.

12

Hermano, cn r je na jchun ni r squ tca th je jhe Espritu nu y, suu tca modo jejnu n n y n Ya Dios. 2 Te cjini r je n ni cuu r yuu n tu candje, te ni cacondhv ni r ni cachihn r dolo h n. 3 Te vijna te na jchun ni r je nu nd yuu cahn ndevha i squ Jess, te nasu jn poder Espritu Ya Dios cu je cahn i scuan. Te ni n i ma cu cahn i je Jitoho i cu Jess, te nu tu nd poder Espritu Santo ini i. 4 Te s n s n tah jhe ya je cuajnu n n y n y, te nni m Espritu cu je jhe. 5 Te s n s n jjnu y, te nu ma nni

Squ tca th je jhe Espritu

njnhun n yqu cu iy cuh parte, scuan cu y jn Cristo je cu y njnhun yqu cu y, chi n na cu y jn y. Te vs cueh parte ccuu y te nni cu y, njnhun n yqu cu je iy cuh parte. 13 Chi n na ni canduu y jn y ni sha nni m Espritu n ni cajendute y. Scuan cu vs cu y yuu

12Chi

Ndh y cu njnhun n na yqu cu

333 hebreo ch yuu griego, vs mozo je n jeen ayuu ch te sjniu cuenta ma. Te ndh y chi nni Espritu ni canihn y. 14 Te n yqu cu chi nas nni parte cu, chi sa cueh parte cu. 15 Te nu jeh cahn: Nasu cuenta yqu cu cu ri, chi nas ndaha cu ri, te tu chi parte yqu cu cu nahn. 16 Te nu sho cahn: Nasu cuenta yqu cu cu ri, chi nasu t nu cu ri, te tu chi parte yqu cu cu nahn. 17 Nu n yqu cu y cu tn, te ndese cuni sho y nu scuan? Te nu n yqu cu y cu sho, te ndese cuaan y xc nu scuan? 18 Te Ya Dios ni chujnhan ya n n parte yqu cu, njnhun cn y je coo. 19 Chi nu nni parte cu ndh, te nas n n yqu cu cu nu scuan. 20 Te tu chi cueh parte iy, te nni yqu cu cu. 21 Te ni ma cu cahn tnu jn ndaha: Tu jni hn r roh. Te ni xin ma cu cahn jin jh: Tu jni hn r roh. 22 Chi sa suhva tca parte yqu cu je jni ni y je nu ga fuerza, suu cu je cnu g. 23 Te tca parte yqu cu je jni ni y je tu ca vha, suu cu je yucn g chhun y sahma. Te parte je tni luu ca, sa vha ga js y. 24 Chi parte je lu ca, tu cnu j condihy. Chi scuan ni chujnhan Ya Dios yqu cu, je yucn g ndto y j tu ca luu. 25 Scuan ni sha ya nvha ma cus n tca parte yqu cu, chi sa chind jnhan vha jn jnhan. 26 Te nu jt n parte yqu cu, te suni n chnuni jt. Te nu

1 CORINTIOS12,13 n parte ndto ycn y, te suni ndhni parte qundo vha. 27 Te rh jjnhan r chi njnhun yqu cu Cristo ccuu r, chi n na cu y jn y. Te n n n n r cu n n parte y. 28 Nu scuan te s n s n jniu ni jhe Ya Dios nu tca yuu ccandje je ccuu i njnhun n n parte y: Te suu n parte y cu tc apstol je n jeni ya xhna g je scca de jnhun ya. Ycun na te je u, te cnacani jnhun ya, te je un, te cstn. Ycun na te ayuu casha jniu jhnu jn fuerza y, jin yuu casha je ndvha ayuu ccuh, jn yuu cachnd jnhan, jn yuu cndiso jnu, jn yuu ccahn s n s n yuhu je tu cjechun ni. 29 A ndh y ccuu apstol, ch nan? A ndh y cnacani jnhun? A ndh y cstn? A ndh y cuu sha jniu jhnu? 30 A ndh y cuu sha je ndvha ayuu ccuh? A ndh y cuu cahn s n s n yuhu? A ndh y cuu nacasthn yuhu n, ch nan? Tu chi s n s n tah ni canihn y. 31 Nu scuan te na cndhv ni r cacn r je cuha Ya Dios tah cnu g nu r. Te vijna te na stn r nu r n je vha ga nu tca g tah n, suu jnhun cndh ni jnhan.

13

Vs nu cuu cahn y tjn yuhu je ccahn ayuu ch j ccahn ndajh Ya Dios, te nu tu cndh ni y jnhan y, te jnhun cahn y un cu njnhun n tambor je ndaxn cjn ch n

Jnhun je cundh ni jnhan

1 CORINTIOS13,14 platillo je ndaxn cxn snee sho ayuu. 2 Te vs cuu nacani vha y jnhun ya, te cuu jechun ni y tca jnhun shi y jin tca jnhun ndch, te nu tu cndh ni y jnhan y, te tu nd jjnu cut y nu scuan. Te vs cuu candje ty y je nde cuu cahn y je cjiyo yucu, te nu tu cndh ni y jnhan y, te tu nd jjnu cut. 3 Te vs na sja y ndh je nvha y cuu ayuu ndah, te vs nu cuha y jnhun cahmu ayuu yoh j squ jnhun ya, te nu tu cndh ni y jnhan y, te tu nd jjnu cut. 4 ayuu cundh ni chi y paciencia jin jnhan, te y mn ni, te tu ccusn ni. Te tu sndx, te tu sty m. 5 Tu sj ni, tu ndc j cu mni, tu qu t ni, tu hun ni jnhun qu t ni. 6 Tu cs ni jto jniu n csha jnhan, chi sa cs ni jin jniu vha. 7 ayuu cundh ni chi ndh jhnde ni ndoho jeh jnhan, te tu jcu je candje jnhan, jn j hun ni je squcu jnhan, jn j jndey ni jin jnhan. 8 Jnhun cndh ni chi ma n cut. Te quiji quv je tu nacani i jnhun, ni tu cahn i tjn yuhu, ni tu jni hn jnhun ndch. 9 Chi tu jn vha vha y vijna, te jnhun cnacani y suni jecuni cu. 10 Te nu na quji quv je cni y ndh, ycun na te tu coo je jin y jecuni. 11 N ni cuu y schi ll te ni cahn y, ni jeni ni y, ni jechun ni y njnhun schi ll. Te n ni jehnu y te ni sto y modo schi ll. 12 Te suni scuan, jecuni

334 jchun ni y vijna, njnhun je jto y n n espejo je t ndijin vha. Te ccu g te jechun cj ni y ndh. Te vijna chi jecuni jn y, te ccu g te cuni vha y ndese Ya cu ya, njnhun jn vha ya yoh ndese ayuu cu y. 13 Nu scuan te y n jnhun je qundo cut n cni: Je candje nhin y j squcu ya je ni jjnhun ya, je ccuhun ni y tca j vha coo, jn j cundh ni y jnhan y. Te jnhun cndh ni chi jhnu ndas g cu nu tca j yha.

14

Na cndhv ni r cundh ni r jnhan r, te suni condhv ni r cacn r tca th je jhe Espritu. Te tah je cnu g cu je ncani r jnhun ya. 2 Chi te nvha tah je cahn de tjn yuhu je tu jchun ni de, chi mni Ya Dios jin je cahn de, nasu yuu. Chi ni n i ma jchun ni je cahn de. Chi sha Espritu je cahn de tca jnhun y sh. 3 Te sa suhva te ncani jnhun ya, chi jn yuu cahn de nvha ije i jn jnhun ya, te st hv ni de i, te chn ndey ni de jn i. 4 Te te je cahn tjn yuhu, chi mni de je jn jnhun ya. Te te je ncani jnhun ya, chi sa suhva sha de je yuu ccandje je i jn jnhun ya. 5 Njnahan ni r je ndh r cuu cahn r tjn yuhu je tu jchun ni r, te je cnu ndas g cu je ncani r jnhun ya. Chi jhnu ga jniu sha te ncani jnhun ya vs te chn tjn yuhu. Chi nu

Squ je ccahn i tjn yuhu

335 t te casthun jnhun chn de, te ma cuajnu je je ayuu ccandje. 6 Je ycuan hermano jijnhan r, nu na j r nu r, te nu cahn r tjn yuhu je tu jchun ni r, te nd cuajnu n? Te nu na chn r n je ni stn y, ch n je cthva r jnhun nda, ch n je ncani ri jnhun ya, ch n je sten r nu r, ycuan cu je cuajnu. 7 Sha y cuenta je njnhun instrumento msica, vs tu tcu, te cuu cata, njnhun flauta jin arpa. Te nu tu jta s n s n nota, te ndese cuni y na yaa jta? 8 Te nu corneta tu jcu cj, te ni n te ma sthva de quihn de guerra. 9 Te suni scuan rh jjnhan r, nu tu chn caj r jnhun jechun ni ayuu, te ndese cuni i na v cahn r? Chi jnhun chn r ndso tach cuahn jin. 10 Te nda chi y cuh yuhu ini ay v , te tc yuhu chi y yuu jchun ni. 11 Te nu tu jchun ni y yuhu chn n te, te cu y njnhun te uu jic n te chn, te suni njnhun te uu jic cu de nu ma y. 12 Je ycuan rh j ccuni ndas r nihn r tah je jhe Espritu, na ccn r tah je sha je je ayuu ccandje jn jnhun ya. 13 Nu scuan te ayuu je cahn nga yuhu je tu jchun ni i, na ccn tah i je cuu nacasthn i yuhu n. 14 Chi nu jcn tah y jin nga yuhu, te m nuni y cu je jicn tah, te tu nd jjnu nu je njnn y. 15 Ndese sha y nu scuan? Na ccn tah y jin nu y, te suni jn j njnn

1 CORINTIOS14 y. Na cta y yaa i jin nu y, te suni jn j njnn y. 16 Chi nu ncuath r mni jnhun je n quiji nu anu r te tu jchun ni r, nu scuan te te jni sho te tu jchun ni, ma cu nacuath de jn r. Chi tu jn cut de na jnhun chn r. 17 Nda chi vha ncuath m r, te nga de chi t na v nihn de je je de jn jnhun ya. 18 Na ctah r nu Ya Dios je cahn g r jin tjn yuhu vs ma r jijnhan r. 19 Te vs scuan te nu ne ri nu cycu tt yuu ccandje, te njnahan g ni r cahn r uhnni jnhun je jchun ni i te stn nu i, vs je cahn r ux mil jnhun jn nga yuhu je tu jn cut i. 20 Hermano jijnhan r, ma cni ni r njnhun schi ll, chi sa suhva na je r j jechun vha ni r. Te coo r njnhun schi ll j tu jn i jniu n. 21 Te ys n ttu ley y jenahn: Jn jnhun ccahn te nga yuhu, jn jnhun ccahn te uu jic, sha ri je cni sho ayuu yha jnhun ri. Te ni jn scuan ma sha i cuenta jnhun cahn r, ach m Jtoho y. 22 Nu scuan te tah je cahn y tjn yuhu, ycuan cu n je sten poder Ya Dios nu yuu tu ccandje, nasu n yuu ccandje. Te je ncani y jnhun ya, ycuan cu je sten nu yuu ccandje, nasu n yuu tu ccandje. 23 Nu scuan te nu ndh r yuu ccandje chyo tt, te tca r ccahn s n s n yuhu, te qu vcoo ayuu tu jchun ni jin yuu tu cndje, te m cahn i je n canduu loco r? 24 Te

1 CORINTIOS14,15 nu tca r cnacani jnhun ya, te nu qu v n te tu cndje ch n te tu jchun ni, ycun na te nacuni de je te y cuchi cu de, te coto ndee de m de jn jnhun cnacani r. 25 Te nuchun ni de tca j n jeni yuhu ni de jn nu de. Ycun na te jecu yt de te chihn de Ya Dios. Te cahn de je ne ndije Ya Dios jin r jijnhan r.

336 ni r. 32 Te te cnacani jnhun, jni hn cuath de je ncani nga te jnhun te jecu je cahn ma de. 33 Chi Ya Dios cun y je coo nay mhu r, nsu j sac nu cuva r. Te njnhun csha tca grupo hermano ccandje, 34 suni scuan tc ahan cndutt jn yuu ccandje, na co nay a. Chi t vha je cahn a, chi sa cuath a njnhun chn tutu ley y. 35 Te nu cn a cuchnu ni a n jnhun, te nde vehe na cjnhn a y a. Chi jnhun canu cu je cahn n ahan mhu n cndutt r. 36 Te na sha r cuenta je tu n qunda jnhun Ya Dios nu ma r jijnhan r, te nasu m n m r n cnihn jnhun ya. 37 Nu n te jni ni de je te ncani jnhun ya jin te nvha Espritu cu de, nu scuan te na cujnhn de je jniu n ndacu Jitoho y cu je te ri yh. 38 Te nu tu jth de jnhun yha, suni ma cuath y de. 39 Nu scuan, n mn jijnhan r, na cndhv ni r nacani r jnhun ya, te ma cs r nu te ccahn s n s n yuhu. 40 Te ycn y hn na sha r tca jniu.

scuan hermano jijnhan r: Nu cndutt r te tca r coo n yaa i cata r, ch n jnhun stn r, ch n jnhun je ni sha Ya Dios je jchun ni r, ch nga yuhu je cahn r, ch j ncasthun r jnhun nga yuhu n. Te ndh n na sha r nvha ije ayuu ccandje jn jnhun ya. 27 Te nu chyo te cahn nga yuhu, te na chn u de ch nni de, te n n n n de na chn. Te suni jni hn j nacasthn n te jnhun n. 28 Te nu tu y te je cu nacasthun jnhun n, te te ccahn nga yuhu, vha ga ma cahn de nu cndutt r, te na chn mani de jn Ya Dios. 29 Te suni scuan te cnacani jnhun, na chn u de ch n de, te sava ga r nacani ni r nu y nd je ccahn te n. 30 Te nu nga te nne ni nihn de n jnhun je ni stn y nu de, nu scuan te te chn na jcu je cahn de, nvha cahn nga te n. 31 Te scuan te n n n n r cuu nacani r jnhun je sten y nu r, nvha cuthva r te coo ndey

26Nu

Squ je yucn y hn na co nu ndutt y

15

Hermano jijnhan r, vijna te nuchun ni r jnhun jnma ya yoh je n nacani ri nu r. Te jnhun n chi je ni cajeth r, te suni chin nhin r jn. 2 Te suni jn jnhun n te ni jnama ya roh, te nu chin nhin r jn jnhun ni nacani ri nu r, te nu tu n ccandje cha r.

Jnhun je n natecu Cristo

337 jnhun cnu g je ni nhn ma r ni nastn r nu r: Je ni jh Cristo squ cuchi y, njnhun je chn tutu i nde jenahn. 4 Te ni quindji ya, te ni natecu y nu un quv , njnhun chn tutu i. 5 Te ni nane ya nu Pedro. Te s te ni nane ya nu ndhx g apstol. 6 Te s te ni nane ya nu vihy g uhn ciento hermano je cycu tt. Te sava i tcu g nde vijna, te sava i je ni jih. 7 Te s te ni nane ya nu Jacobo, ycun na te nu ndh ga apstol. 8 Te je snd h na te ni nane ya nu ma r. Te njnhun n je n cacu yte, scuan cu je n sanaani te ni nduu ri apstol. 9 Chi te nu ga nu tca g apstol cu ri, te ni nasu te vha cu ri je cnan r apstol, chi ni jito xen r ayuu ccandje nu Ya Dios. 10 Te squ je ni sha Ya Dios je vha ruh, je ycuan cu ri apstol vijna. Te je ni sha ya je vha ruh, chi t cha n cu, chi sa ni scca ga r jnhun ya vs tca g te apstol. Te nasu m r ni sha, chi Ya Dios ni sha ya je vha un jn r. 11 Nu scuan te vs ruh ch tca g te n, scuan cnacani ri jnhun, te scuan ni cacandje r.

1 CORINTIOS15 ri te je tu ccahn nda jnhun Ya Dios, chi ni cacachi r je n nastcu Ya Dios Cristo. Te nu je t natecu ndije nd y, nu scuan te t nda je n nastcu Ya Dios Cristo. 16 Chi nu t natecu nd y, te ni Cristo suni tu n ntecu y nu. 17 Te nu tu n ntecu Cristo, te ccandje cha r te cndiso i g r cuchi r n. 18 Te nu je scuan cu n, te suni je ni cajnahn ndet ayuu ni cacandje Cristo. 19 Chi nu t natecu nd y, te nu m nni squ vida yha hun ni y je sha Cristo je vha yh, nu scuan te ndah ndas g ccuu y vs tca g ayuu, chi ccandje cha y nu. 20 Te tu chi y nd je n natecu Cristo mhu nd y. Te m y cu je xhna g ni natecu nu tca g nd y je natecu. 21 Chi squ je ni st v nni te Adn, te ni quej jh ayuu. Te suni scuan squ je ni sha nni te Cristo, te natecu ayuu. 22 Chi njnhun cjih ndh y s qu je ccuu y ycn Adn, suni scuan natecu ndh y s qu je y h y ndaha Cristo. 23 Te n n n n ndese ndqun jnhan m: Xhna g Cristo ni natecu y, te s te quv ndji ya te natecu tca yuu y h ndaha ya. 24 Ycun na te jnu tiempo, te sn y poder tc enemigo je cujhnu jn j ndcu jniu jn j iy poder. Te ndh je ndcu ya jniu nu, nacuha ya nu Tat y Ya Dios. 25 Chi cnu j ndacu Cristo jniu nde quiji quv je qunde Ya Dios poder tca j jto uh nu Cristo, te stho ya. 26 Te je snd h na te

3Chi

je cnacani ri jnhun Cristo je n natecu y mhu nd y, te naun ccahn sava r j ma ntecu nd y? 13 Chi nu je t natecu nd y, te suni tu n ntecu Cristo nu. 14 Te nu je tu n ntecu Cristo, te cnacani cha r jnhun ya nu, te suni ccandje cha r n. 15 Chi nu je scuan cu n, te ccuu

12Te

Jnhun je natecu nd y

1 CORINTIOS15 sn y cuehy jhni ayuu. 27 Chi chn tutu i je sha Ya Dios je cujhnu Cristo squ ndh, te cuath n y. Te je cahn je cujhnu ya nu ndhni, te jn vha y j ma Ya Dios ma qu h ya ndaha Cristo, chi Ya Dios cu je ni chhi tc un ndaha Cristo. 28 Te n ni qu v ndh n ndaha Cristo, ycun na te suni m Cristo je cu ya She, qu v ya ndaha Tt y, Ya je n chihi tc un ndaha ya. Te scuan te m Ya Dios jn ya ndhni. 29 Te y yuu cjendute jeh nd y. Te nu t natecu cut nd y, te najeh cjendute i jeh nd y nu scuan? 30 Te ruh jijnhan ri, najeh cu je ndquv cjendey ni r jto ri jnndho cuu r, te nu t natecu nd y? 31 Hermano, njnhun y nd je cs ni r squ je ccandje r Jtoho y Jesucristo, suni scuan y nd je ndquv nduc yuu cahni ruh squ jnu ya. 32 Te je n ndoho ri ni casha te xen uu Efeso, je ccuu de njnhun qut xn, te na v nihn r squ un nu scuan? Chi nu t natecu nd y, te cuu cahn y njnhun ch n jnhun: Na cs ni y caji y coho y, chi sanaa te sajn te cuu y, achi y nu. 33 Ma cuha r jnhun sth yuu roh. Chi ch n jnhun: Nu cjica r jn yuu ne, te st v i rh j tu caca nda r. 34 Nachuhun ni r jijnhan r, te sha r jniu nda, te ma sha ga r cuchi. Chi sava r tu cjini cut r ndese Ya cu Ya Dios. Scuan chn r nvha na ccanu r.

338
Ndese natecu nd y

sanaa te cahn n r: Ndese natecu nd y? Ndese coo yqu cu i? achi r. 36 Tu jchun cut ni r nu scuan. Chi cu njnhun je ctaj r tca tata chji uhun nvha nane yuc i. 37 Te tata je qu v chji uhun, nu trigo ch nga tata, chi nasu yc cu, chi m nnni cu. 38 Te cu g te cane, chi Ya Dios ni jhe ya yuc tata n, ndese ni nujnahan ni ma y, te n n n n tata chi s n s n ca yuc ni sha ya. 39 Te suni scuan tc yqu cu, chi t nu cnda. Chi s n ca ayuu, te s n ca qut, te s n ca saa, te s n ca chc. 40 Te suni scuan cu tca j in andv jn tca j iy y v . Te s n luu ca je in andv , te s n luu ca je iy y v . 41 Te s n ndnde nndii, te s n ndnde y, te s n ndnde tca qu m. Te tc n n qu m chi suni s n s n ndnd. 42 Te suni scuan coo jn nd y je natecu. Nd y je chndji y chi thy, te je nastcu y chi ma c g. 43 Je chndji y chi ndh ca, te je nastcu y chi luu cujhnu. Je chndji y chi t na fuerza, te je nastcu y chi coo fuerza. 44 Je chndji y chi n yqu cu cuenta ay v cu, te je nastcu y chi n yqu cu cuenta Espritu y cu. Chi y yqu cu cuenta ay v , te suni y yqu cu cuenta Espritu. 45 Chi scuan ys n ttu i: Adn, te xhna hn, ni cuvha de jn vida cuenta ay v , ch. Te Cristo cu njnhun nga Adn u, te m y cu Espritu je

35Te

339 jhe vida. 46 Te nas yqu cu cuenta Espritu cu je n cuvha xhna g, chi sa suhva yqu cu cuenta ay v , te s te nduu cuenta Espritu. 47 Te cuenta ay v cu te xhna hn, chi ni cuvha de jn t cach uhun. Te Adn u je cu m Jtoho y, chi nde andv n quiji ya. 48 Te ayuu ay v yha, chi cu i jnhan Adn je n cuvha jn t cach uhun. Te ayuu je qu vcoo andv , chi ndu i njnhun m Ya n quiji nde andv . 49 Chi je ca y njnhun te ni cuvha jn t cach uhun, suni scuan coo y njnhun ca m Ya n quiji nde andv . 50 Jnhun yha csthun r nu r jijnhan r, hermano, je yqu cu y cuenta ay v yha, ma cu qu v uu nu ndcu Ya Dios jniu. Chi je jih cu, te ma cu qu v nu ctecu n cni. 51 Te cn r je na jchun ni r jnhun yha je n ysh: Nas ndh y cuu, te ndh y chi nasma yqu cu y. 52 Chi quv je cucu sand h na trompeta, te n yachni, njnhun n je ncuenni y, te nasama ya yoh. Chi cuecu trompeta un, te natecu tca nd y je ma c g i. Te tca y je ctecu y quv n, chi nasama ya yqu cu y. 53 Chi je tehy yh, cnu nuchun je ma thy g. Te je jih cnu nuchun je ma c cut g. 54 Chi je jih je tehy, chi quiji quv je nuchun je ma c g ma tehy g. Ycun na te cunda jnhun ys n ttu i: Jn poder y ni sn y cuehy jhni ayuu. 55 Cuehy jhni yh ndese ga cuu sha xen jin y? Chi natecu y.

1 CORINTIOS15,16 Te ndese ga cundey jn y? Chi sn y. Ach tutu. 56 Chi cuchi cu je sha je cndey cuehy jhni ayuu. Te ley y jenahn sha je nne cuchi squ y. 57 Te na ctah y nu Ya Dios, chi jn m Jtoho y Jesucristo sha ya je cndey y squ cuchi jn s qu jnhun cuu y. 58 Je ycuan, n mn, cu nhin r te ma cca yt r jijnhan r. Te nn na sjniu vha r jn jniu m Jtoho y. Chi je cjini r je tu csjniu cha r jin m Jtoho y.

16

Te vijna te cahn r squ xhun j cquin r cuu hermano ccandje cndoho ndh. Suni na sha m r jijnhan r njnhun ni ndacu ri nu tca grupo ayuu ccandje ichi Galacia. 2 Tc domingo te n n n n r chuvha s n r jecu xhn, nu ndese ni nihn ma r, nvha quv je jin r nu r te je y thva. 3 Te je je r, te cuha ri carta nu tca te je ncji r, te taj r de quingoo de nu tc hermano cyc Jerusaln, qusiha de xhun j n casoc r. 4 Te nu y vha je quihn r, te suni quihn r jin de jjnhan de.

Squ je cquin i xhn cuu tc hermano

je je r nu r jijnhan r, te jni hn je xhna g je r regin Macedonia, ycun na te je r uu r Corinto. 6 Te sanaa te quendo ri jin r jijnhan r jecu

5Te

Je cahn Pablo squ je qucondh de ayuu ccandje

1 CORINTIOS16 tiempo, ch sanaa te coycu y n tiempo mjin. Ycun na te cuu chind hn r ruh, nu nd chi quhn tucu ri. 7 Chi tu cn r je r nu r vijna te yha yach r quihn r, chi hun ni r je quendo ri jin r jecu tiempo, te nu cuha Jitoho y jnhun. 8 Te cone ri uu Efeso yh nde na yha quv Pentecosts. 9 Chi coo cueh ayuu scandje ri, te vha quihn jniu Jitoho y. Te suni y cuh ayuu ccuu contra. 10 Te nu na j Timoteo, te sha r j coo s ni de mhu r, te ni n ma cni ni de squ . Chi suni jniu m Jtoho y sha de, njnhun m r. 11 Nu scuan te ni n r m saj ni r nu de. Chi sa suhva chind jnhan r jn de je na quhn g de, te coo ndey coo s ni de, nvha ndiji de coto jnhan ri jin de. Chi ruh jin sava ga hermano cndetu ri de. 12 Te hermano Apolos chi ni cahn ndah r jin de je na j de jn sava ga hermano, condh de rh. Te ni jeni ni de je ma cu je de vijna. Te nu na nne de te je de.

340 cjini r je xhna g ayuu vehe Estfanas ni cacandje ichi Acaya. Te ni cajhe i m i nu jniu je chind hn i tc hermano ccandje. 16 Te cn r je suni m r jijnhan r, cuath vha r yuu casha scuan, jn tca yuu cachind jnhan te csjniu squ jnu ya. 17 Cs ni r je n quijicoo Estfanas jin Fortunato jin Acaico, chi te yha ni cajejnu de nu r jeh r je tu n chyo r jn r. 18 Chi ni ndundey ni r, te suni scuan m r jijnhan r, ni casha de. Te cnu cuajnhn r tca te cnda scuan. 19 Sndey ni r jijnhan r, ch tca grupo ayuu ccandje cycu Asia. Aquila jin Priscila jin yuu ccandje je cndutt vehe de, ccahn i je sndey ndas ni r jin jnhun m Jtoho y. 20 Te tc hermano ccahn i je sndey ni r. Te je cahn r jin tca jnhan r, te y hn techhu r ndaha i. 21 Ruh Pablo, jin ndaha m r te ri jnhun yha je na sndey ni r jijnhan r. 22 Te nu nd n tu y mn jin Jtoho y Jesucristo, te na jnhn ndet i nu scuan. Te na chn y: Jitoho n, cn na j yach ndiji n. 23 Te hun ni r je ma Jtoho y Jesucristo na sha ga y je vha rh jjnhan r. 24 Te man r jin r jijnhan r j ccandje r Cristo Jess. Scuan na co. Amn.

15Hermano,

coo ni r jijnhan r, te cu nhin ro jn jnhun ccandje r. Te ty na co ni r, te na co fuerza ini r. 14 Te tca j casha r, na sha r jn jnhun cndh ni jnhan.

13Ndito

Saludo je snd h

CARTA UU JEE NI TEE SAN PABLO APOSTOL NUU AYUU UU CORINTO

ycuan nu cndoho ri jnndho te scuan te cuu sha ri je nds ni r te quendo vha ga anu r. Te je sha Ya Dios je nds ni r, suu sha tucu je nds ni ma r, te qundo vha ga anu r. Te scuan te nihn r fuerza je cundey ni r jin tca jnndho njnhun cndoho ri. 7 Te cuhun ndas ni r je cu rh, chi cjini r je njnhun cndoho r jnndho jn r, suni scuan ndus ni r jin r sha m Ya Dios. 8 Hermano, ccuni r je na cni r jijnhan r ndese ni candoho ri ichi Asia. Chi yhyo xen jnndho ni cajito ri, nde je yajni tu canda ri, te ni jeni ni r je cuu r nu. 9 Te squ je n cajehnde ni r cuu r, te ycuan n sha je n cajechun ni r je ma tnu r ma r chi t jniu ri, chi sa suhva Ya Dios je nastcu nd y tenu r. 10 Chi m y ni sccu ruh jijnhan ri nu jnndho xen je j yajni cuu r nu, te suni scuan sccu ya ruh vijna. Te hun ni r je suni sccu tucu ya ruh ichi n g. 11 Te suni na chnd hn r rh jijnhan ri je cacn tah r jeh r. Chi nu cueh ayuu cacn tah jeh r, te

M r cu Pablo, apstol Jesucristo, chi scuan ni nujnahan ni Ya Dios ni taj y ruh nacani ri jnhun ya. Te ndnd r jin hermano y Timoteo ctee ri carta yha cuje nu roh hermano uu Corinto je ccandje r Ya Dios, jin n ndh rh j cyh ndaha Ya Dios je cycu n chnu Acaya. 2 Te cuhun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo na sha ga y je vha rh te sha ya je coo ndey coo s ni r.

chn y je yhyo cjhnu Ya Dios, Ya cu Tt ma Jtoho y Jesucristo. Chi m y cu Tt y je cundh ni yoh, te nn sha ya je nds ni y. 4 Chi sha ya je nds ni y squ tca jnndho ndho y, nvha suni cuu sha m y je nds ni jnhan y j cndoho jnndho. Chi njnhun ni sha ya je nds ni ma y, suni scuan sha y j nds ni i. 5 Chi je ndho y cueh jnndho njnhun ni ndoho Cristo, suni scuan nihn y cueh jnhun ndus ni, sha Cristo. 6 Je

Squ je n ndoho Pablo jnndho

3Na

341

2 CORINTIOS1,2 suni cueh i cuu nacuath jeh r je ni sha ya je vha ruh.

Je n cucu Pablo quihn de uu Corinto

342 Ya Dios nu r jijnhan r. Te m y tu chn y je cuu te nacahn tucu ya je ma cu. Chi squcu ya je cahn y. 20 Chi ndh je ni jjnhun Ya Dios, squcu m Cristo. Te je ycuan ccahn y je yhyo luu cjhnu Ya Dios, te ccahn y Amn, chi ndh squcu Cristo Jess. 21 Te Ya Dios cu je sha je ruh jijnhan ri jin rh jjnhan r, chin nhin y jn Cristo, te ni sndoo ya yoh j cuajnu y n y. 22 Te suni ni jhe ya Espritu y je cndee ini anu y, te cu ya njnhun n sello je sten je cu y she Ya Dios. Te sha Espritu je iy nd ni y je cuha Ya Dios tah y. 23 Te je n tu je r nu r uu Corinto, njnhun ni jeni ni r, suu cu squ je tu n cn r cuxen r nu r je tu csha vha r. Te m Ya Dios cu Ya jin je cahn nda r. Te y vha je na c r te nu tu chn nda r. 24 Te nasu j ccuni r ndacu nhin ri jniu nu r squ jnhun ccandje r y, chi je chin nhin ro jn jnhun n. Chi sa suhva ccuni r chind hn r roh j na cs g ni r. Nu scuan te ni jeni ni r je ma j r nga jnu nu r jin jnhun cuxen r te cucuhy ni r sha ri. 2 Chi nu cucuhy ni r sha ri, te nd yuu sha je cus ni ma r? Tu na nga ayuu, chi mni m rh, te ndese cuu te nu ni sha ri je cucuhy ni r. 3 Te je ycuan cu je n tee ri carta un n r, nvha nacani ni r squ cuchi r sha, te ma cucuhy ni r sha cuchi r qu v je r nu r. Chi sa suhva sha r j cs ni r.

n je sha je ccus ni r: Chi vha y ni anu r je vha ndoo te nda ni cajica ri nu yuu ay v , te vhy g nu ma r jijnhan r. Chi squ je vha ni Ya Dios, te ni chind hn y ruh, te nasu s qu j ndich m r cu je n cajica ri scuan. 13 Te jnhun ctee ri nu tca carta r, chi mni je cu cahu r te jechun ni r cu. Te hun ni r je jechun vha ga ni r, 14 njnhun je cjechun ni r jecu. Te scuan te cuu cus ni r squ r quv ndji Jitoho y Jess, njnhun ccus ni r squ ma r. 15 Te squ je scuan ni cuchnu ni r, te je ycuan n jeni ni r je nu na quhn r Macedonia te je r nu ma r xhna g, nvha cus ni r je jcondhe r roh jnu n. 16 Chi ni jeni ni r je jcondhe r roh, te yha ri quihn r Macedonia, te je nndic r Macedonia te ndiji tucu ri nu r. Ycun na te cuu chind hn r ruh je quihn r ichi Judea nu. 17 Te je scuan ni jeni ni r, te te tu ncani vha ni cu ri je tu n j r nu r, ch nan? A cjeni ni r je cu ri njnhun ayuu ay v j yach cahn je cuu, ycun na te tu, ch nan? 18 Tu chi m Ya Dios jn y je tu chn r jin r je cuu, te yach ncahn r je ma cu. 19 Chi ruh jin Silvano jin Timoteo ni canacani ri jnhun Jesucristo She

12Iy

343 Te jn vha ri je nu cus ni r, te suni ndh r jjnhan r cus ni r. 4 Te je n tee ri carta un n r, te yhyo ni nacani ni r squ r, te ni jnahuh ni r, te nde ndahy r ni tee ri. Te tu n te ri je sha ri je cucuhy ni r, chi sa suhva nvha cuni r ndese yhyo man r jin r.

2 CORINTIOS2,3 te vha ni sha ya je ni yo modo je ncani ri jnhun ya. 13 Te vs scuan te tu n yo nay ni anu r, chi tu n njnhan ri jin hermano y Tito. Ycun na te ni nacuath r nu yuu ycun, te cuananduc r de ichi Macedonia.

je n cucuhy ni r ni sha te je ni sha cuchi n, te nasu mni ri, chi suni nde m r jijnhan r ni sha de je n cacucuhy ni r jecu. Te chn r je jecuni, chi tu cn r cuxen ndas r. 6 Te jn j n cacuxen r nu de n ni candutt r, te jn ycuanni te ni cuuni. 7 Te vijna chi jni hn je cne chnu ni r nu de, te sha r j nds ni de, chi sanaa te caa ga cucuhy ni de, te ma nds g ni de. 8 Nu scuan te chn ndah r jin r jijnhan r j sten tucu r j iy mn r jin de. 9 Chi je squ jniu yha cu je n tee ri carta un n r, nvha coto ndee r roh nu cuath vha r jniu ndcu ri nu r. 10 Nu scuan te nu ne chnu ni r nu ayuu, te suni scuan ruh. Chi je ne chnu ni r nu ayuu nu ni sha i cuchi, te sha ri scuan squ je man r jin r jto jn Cristo. 11 Chi cnu cone chnu ni y, chi tu cn y je nihn Satans cuchi squ y, chi je jn vha y ndese ndc un sth yh sha y cuchi.

5Te

Je ne chnu ni Pablo nu te ni sha cuchi

na ctah y nu Ya Dios, chi nn ndca vha ya yoh cungoo y jn Cristo Jess, te nd y jin y je cujhnu ndas y sn y poder ndh enemigo y. Te jjnu ya yoh j scuit nu y jnhun ya tcni lugar, njnhun jt nu n xic as n. 15 Te cu y njnhun n sje je jen as n nu Ya Dios sha Cristo. Te njnhun je jin xic un n yuu ccu nu jin n yuu jnahn ndet. 16 Nu yuu jnahn ndet chi cu y njnhun n xic je c i sha, te nu yuu ccu nu chi cu y njnhun n xic vha je ctecu i sha. Te ni n y ma cnda y sha y jniu yha, te nu ma chind hn y yoh. 17 Te ruh jijnhan ri, tu csha ri njnhun csha cueh te je cnduc de nihn de xhun s qu jnhun Ya Dios. Chi sa cnacani nda r jnhun ya, chi m Ya Dios ni taj rh, te m y jin je cnacani nda r squ je ccandje ri Cristo.

14Te

Jnhun je cujhnu nd y jin Cristo

ni jehn r uu Troas je ncani ri jnhun Jitoho y Cristo,

12N

Je tu n yo nay ni Pablo ini uu Troas

Te je ccahn r scuan, te cjeni ni r je cnduc tucu ri cahn r je vha ga te ccuu ri, ch nan? Te ch jni hn j sten r carta recomendacin nu

Jnhun squ contrato je

2 CORINTIOS3 r, ch j cacn r cuha r n r jijnhan ri, njnhun csha sava i? 2 Tu chi mni r ccuu njnhun n carta recomendacin r. Te je hun ni r je n cacandje vha r ni sha ri, suu cu njnhun je yos jnhun carta un ini anu r. Te ndh ayuu chi njnhun chu i, cu je jin i ndese ni nasma r. 3 Chi m r ccuu njnhun n carta je n tee Cristo te cscca ri. Te nasu jn tinta ni tee ya, chi sa suhva jn Espritu Ya Dios, Ya tcu. Te nasu n tabla yu njnhun ni tee ya ley y, chi sa suhva nu anu ayuu ni tee ya. 4 Te ccahn r scuan, chi ccuchnu ni r Ya Dios squ je ni sha Cristo. 5 Te nasu j cjeni ni r je cu canda m r sha ri jniu n. Chi sa suhva m Ya Dios sha je cuu squcu ri. 6 Te m y ni sha je cuu cuajnu vha ri squ contrato je y. Te contrato yha tu chn je squcu y ley je n tee jn letra, chi sa suhva je caca y jn vida je, suu je ni jhe Espritu y. Chi contrato ley je yos jn letra, jnahn ndet ayuu sha. Te je sha m Espritu cu je ctecu y n cni. 7 Te ley jenahn je ni jhe ya nu Moiss, ni yos letra nu tabla yu. Te yhyo ni cujhnu, te ni ndind ndas ni sha, te nde Moiss nd nu de ni sha. Te tu n cu coto vha ayuu Israel nu de ni sha. Te vs scuan te cuni cuni ni ndahv je ndnde n de. Te nu scuan ni cujhnu ndas ley je sha je cuu ayuu te jnahn ndet i, 8 te sa vhy g cujhnu ndas g jnhun cotecu y je jhe Espritu

344 nu y. 9 Chi nu yhyo ni cujhnu ley un j jnahn ndet ayuu sha, te sa vhy g cujhnu jnhun je ndhva Ya Dios cuchi y. 10 Chi ley un j n cujhnu nde sa, tu cujhnu cut, squ je cujhnu ndas g jnhun Espritu je iy vijna. 11 Te nu scuan ni cujhnu ley je ni yo jecuni tiempo, te sa cujhnu ndas g jnhun je coo n cni. 12 Te je scuan cuhun ni r, je ycuan chyo ty ni r ncani ri jnhun yha. 13 Chi tu csha ri njnhun ni sha Moiss je n jes de n sahma nu de, nvha t coto ayuu Israel ndese cuandahv je n ndinde n de. 14 Te ayuu n tu n cjechun ni i. Te nde vijna nu ccahu ayuu Israel tutu contrato ley jenahn, suni tu cjechun ni i, chi njnhun js sahma un n je njnn i, te tu cjiyo cut. Chi nde je candje i Cristo, ycun na te cujiyo. 15 Te suni scuan nde vijna nu ccahu i tutu ley Moiss, te njnhun je js n sahma nu je njnn i. 16 Te je nsma ini n ayuu qu v i nu ma Jtoho y Cristo, ycun na te cjiyoni je js n. 17 Chi Jitoho y cu m Espritu. Te nu ne Espritu ma Jtoho y, ycuan cu nu iy libre ayuu je tu y h i chji ley jenahn. 18 Te je ycuan m y jijnhan y, tu js nu je njnn y. Chi ccuu y njnhun espejo je jhe nduva, cu je cjica nda y te suu stn ndese yhyo luu cjhnu m Jtoho y. Te m y tca qu v cuanasma y cuanduu luu ga anu y njnhun ca m y. Chi m Jtoho y je

345

2 CORINTIOS3,4 chi t na fuerza y. Te je ycuan cjini vha ri je ma Ya Dios cu je jhe poder squ jnhun yha je yhyo luu cjhnu, te nasu fuerza ma r cu. 8 Te je ycuan, vs tca lado cjito ri jnndho, te tu sha je ma nds g ni r. Te vs ccucuhy ni r squ jnndho, te cuhun ni r je quee vha jniu ri. 9 Te vs cjito xen ayuu ruh, te m y tu sto ya ruh jijnhan ri. Te vs cnduc i sn i ruh jin jniu sha ri, te ma cu. 10 Te nd ni cu nu cungoo ri, te njnhun ni ndoho Jess je ni jh y, suni scuan cndoho ri je j yajni cuu r, nvha suni cuu stn r fuerza Jess je tcu y ini yqu cu r. 11 Chi je nin ctecu r, te tca qu v je yajni cahni ayuu ruh je squ Jess. Te scuan te cjito ayuu je tcu Jess ini yqu cu r je c. 12 Nu scuan te ruh jijnhan ri, nn cu je j yajni cuu r squ jnhun ya, te ycuan sha je cotecu ma r n cni jijnhan r. 13 Te ys n ttu i: Ni candje ri te je ycuan n cahn r, ach. Te suni je ccandje m r cu je cnacani ri jnhun ya. 14 Chi cjini r je ma Ya je n nastcu Jitoho y Jess, suni scuan nastcu y ruh, te sha ya je n chnu ni cu ndh y n y. 15 Chi tca jnndho yha cndoho ri nvha coo vha r jjnhan r. Te scuan te cay cueh g ayuu je sha ya je vha i. Ycun na te suni yhyo cueh i nacuath i nu Ya Dios, te cujhnu ga y sha. 16 Je ycuan cu je tu ndnuu ni r, te vs cuandh fuerza yqu cu r, te sa suhva cuanduu

cu ya Espritu, scuan sha ya jin y. Nu scuan te tu ndnuu ni r cnacani ri jnhun ya. Chi squ je n cundh ni y ruh jijnhan ri te ni jhe ya jniu yha nu r. 2 Te tu csha ri jniu n j ccanu y sha, ni tu cjica cuu ri jin jnhun ndch sth, ni tu csama ri jnhun Ya Dios. Chi sa suhva ccahn r mni jnhun nda. Te scuan te cuu cuni tca yuu ini anu i je ccahn nda r jto jn Ya Dios. 3 Te nu y yuu tu jchun ni jnhun jnama ya yoh j cnacani ri, te scuan cu nu mni m yuu jnahn ndet. 4 Te je tu ccandje i, te m jxen je ndcu jniu ini ay v yha, n jes nu je njnn i, nvha ma ndnde jnhun Cristo ini anu i, te ma cni i je yhyo luu cjhnu Cristo, Ya je nu ca jin Ya Dios. 5 Te je cnacani ri jnhun, te nasu jnhun m r, chi sa suhva jnhun Jitoho y Jesucristo cnacani ri. Te m r chi ccuu ri mozoni nu r jijnhan r j squ je man r jin Jess. 6 Chi n ni sha Ya Dios ay v te ni cahn y je na cndijin nu n. Te suni scuan ni sha ya je n cundijin nu anu y je cjechun ni y squ Jesucristo, ndese ndnde n y, cu je yhyo luu cjhnu ya njnhun cu Ya Dios.

tca jnhun yha je yhyo luu cjhnu, chi njnhun je hun ini n qu s uhun. Chi ccuu y njnhun qu s uhun,

7Te

Je cndiqun y jnhun ccandje y y

2 CORINTIOS4,5 fuerza g anu r tca qu v . 17 Chi jnndho je ndho y ay v yha, tni xen cu, te yach yha. Te sha je nihn y n tah je cujhnu y n cni je ca ndas g vs jnndho n. 18 Te tu thn y nu tca jnndho jto y n vijna, chi sa suhva thn y nu tca j vha je tu jto y n vijna. Chi tca j jto y n vijna, chi yach ndh, te tca j tu jto y n, chi coo n cni. Chi yqu cu y je nde y y v yha, cu njnhun n vehe je n. Te cjini y je nu na n, te cuha Ya Dios n yqu cu je, te suu cu njnhun n vehe je coo n cni ichi ndv . Te nas n vehe je sha ayuu cu, chi je sha Ya Dios cu. 2 Te nn j nde y vehe yha je cu yqu cu y, te cjit ni y sha, chi yhyo cn y je nchun y yqu cu je y nde andv . 3 Chi je nchun y un, te ma co m na anu y je n yqu cu y yha. 4 Chi nn j iy g y ini vehe yqu cu y yha, te jt ni y te ccuhy ni y. Te nasu j cun y je sto y yqu cu y te coo mni nu y. Chi sa suhva cn y nuchun y j je, nvha ndahv yqu cu y je n, te coo m j ctecu n cni. 5 Te Ya Dios cu je ni sha ya je scuan coo y. Te ni jhe ya Espritu y je cndee ini anu y, te sha Espritu je iy nd ni y je cuha Ya Dios tah y. 6 Nu scuan te nn cu je ccuchnu ni r. Chi cjini r je nin nd g r chji yqu cu yha, te jc cu ri jin n nde

346 m Jtoho y. 7 Chi vijna chi ccandje ri je iy y jin r, vs n tu coto ri nu y. 8 Te ccuchnu ni r, chi sha ri cuenta je vha ga nu na qunda ri chji yqu cu yha te quihn r condee r jin m Jtoho y. 9 Je ycuan cu je cnduc ndy r sha ri je cus ni y jin r, vs nu nd g r yqu cu r ch vs nu condee r jin y. 10 Chi cnu j ndh y cu yuhu mesa Cristo je snda y jniu y. Te n n n n y nhn y squ ndese ni casha y, j vha ch j ne, n ni condee y chji yqu cu y.

scuan te cndiso yo ri nu ma Jtoho y, te je ycuan ndc ndy r scandje ri ayuu. Te jn Ya Dios je chyo nda r, te hun ni r je suni scuan cjini ma r. 12 Te nasu j cnduc tucu ri cahn r je vha ga te ccuu ri, chi sa suhva csthun r je cuu cus ni r je squ r jijnhan ri. Te scuan te cuu st cu r nu yuu je cuty i squ ndese ca ayuu, te tu sha i cuenta ndese ca ini anu ayuu. 13 Te va sanaa te cjeni ni r je te loco ccuu ri je ccahn r scuan. Te squ je cndhv ni r jeh Ya Dios cu. Te tu chi chyo vha xin r, te je ycuan cjejnu ri je qundo vha r. 14 Chi squ je n cundh ni Cristo ruh jijnhan ri cu je cnu nacani ri jnhun ya. Chi cjini vha ri je ni jh mahnni ya je squ ndh y, te je ycuan njnhun ni jih ndh y jn y.

11Nu

Squ je nd vcoo y n jnhun man Ya Dios jin y

347
15Chi

2 CORINTIOS5,6 ccahn ndah r jin r je ma sto uun r jnhun je ni sha Ya Dios je vha rh. 2 Chi ch y nu ttu i: M tiempo cun ma r te cuni sho r jnhun chn ndah r jin r. Te m tiempo jnma ri ayuu, te jnama ri roh. Ach y. Te vijnani cu m tiempo je cun y, chi vijnani cu tiempo ni quiji Ya jnma yh. 3 Te cnduc r je ma sha ri ni n jniu je cas je candje ayuu, nvha ma cahn i squ jnu ndso ri. 4 Chi sa suhva cnduc r je ndh je sha ri, sten je ccuu ri te cjejnu nu Ya Dios. Je ycuan cjendey ni r jin j ndho ri jnndho, jn j cman nu r, jin j y sha jn r. 5 Chi ni yo tjn jnu je n cacani i ruh, je n cachune i ruh veca, je n candonda i squ r, je n casjniu nhin ri, je n cajehni r mhna m r, je n cahyo ndite ni r. 6 Te suni cnduc r je cuajnhn i ruh squ je ndoo cjica ri, te cjechun vha ni r jnhun nda, te chyo paciencia ni r, te vha ni r, te nd Espritu Santo ini r, te ccundh ndije ni r jnhan ri. 7 Te cnacani nda r jnhun, te poder Ya Dios ne jn r. Te jn jnhun nda cndahva r tc jniu n, chi njnhun je cjejnhan ri squ . Chi njnhun je ndnda un s qu r te ndnda ri squ . 8 Iy jnu y hn yuu jin r, te y jnu tu. Iy jnu jjnhn i ruh, te y jnu ccahn i squ r. Iy jnu ccahn i je te sth ccuu ri, te y jnu ccahn i je te

ni jih y je squ ndh y nvha tca y j tcu, ma ctecu ga y je sha y j cun ma y, chi sa suhva je cun ma y je ni jh y te ni natecu y je squ y. 16 Je ycuan tu casha ri cuenta ndeseni cnda ayuu, njnhun csha ayuu ay v . Te vs scuan ni casha ri cuenta squ Cristo nde sa, je n teni cu ya, te vijna chi cjini r je cu ya She Ya Dios. 17 Chi nu n ayuu y h i ndaha Cristo, te je ni nduje i. Te tca modo ne n nevha i, je ni yha cuahn, te vijna je ni nduje ndh. 18 Te Ya Dios cu je sha ndh je yha, chi jn Cristo ni sha ya je n nd vcoo y n jnhun man y jin y. Te ni tejnu ya ruh je cnacani ri jnhun je nd vcoo ayuu nu jnhun man y jin i. 19 Chi jn Cristo te ni sha Ya Dios je yuu ay v nd vcoo i nu jnhun man y jin i. Te tu ndcunehen ya cuchi ni casha ayuu. Te ni tejnu ya ruh je cnacani ri jnhun yha ndese nd vcoo i nu jnhun man y jin i. 20 Nu scuan te ccuu ri te cjica jniu m Cristo. Te je cahn r, te njnhun je ma Ya Dios cahn ndah y jin r. Nu scuan te ccahn ndah r jin r je cahn Cristo, je na nd vcoo r n jnhun man Ya Dios jin r. 21 Te Cristo, vs t ni n cuchi ya, te ni sha Ya Dios je n nucondee cuchi y s qu y. Te scuan te yh j y h ndaha Cristo, ni nucondee squ y je iy nd y njnhun y nd Ya Dios. Nu scuan te squ je ccuu ri te csjniu jn y, te

2 CORINTIOS6,7 nda ccuu ri. 9 Iy jnu csha i njnhun je tu jn i ruh jijnhan ri, te y jnu je jin vha i ruh. Iy jnu je cun ayuu cahni i ruh, te ctecu nahn r. Te vs cstho i ruh, te tu cjih r sha. 10 Te vs iy j ccucuhy ni r, te nn ccus ni r. Te vs te ndh ccuu ri, te scc r cueh ayuu jin jnhun ya. Te vs t na v cnevha ri, te jn m y te ndhni cu je cnevha ri. 11 Hermano uu Corinto, scuan cu je ccahn caj r jin r jijnhan r, chi squ je man r jin r, je ycuan cch ndh ri ndese cndoho ri. 12 M r jijnhan ri ccahn caj r squ je man ndas r jin r, te m r jijnhan r sanaa te tu scuan cu. 13 Njnhun chn tat jin she, scuan chn ndah r jin r je njnhun y mn r jin r, scuan na co man tucu r jn r.

348 te cuu ri Ya Dios ma i, te cuu i ayuu ma r. 17 Te je ycuan n cahn g y: Ma qu v nduu r jin jniu n csha i, te cus n r jijnhan r, ch Jtoho y. Te ma jn r tca j t nda. Ycun na te naquihin ri roh, 18 te cuu ri Tat r jijnhan r, te cuu r she y r jin she s h r, ch Jtoho y, Ya jn ndh poder. Ach tutu. Nu scuan, n mn, cnevha y tca jnhun yha j ni jjnhun ya. Je ycuan na sndoo y m y tca j sajnhn yqu cu y jin nu y. Te na cnso yo y n Ya Dios, te coo ndoo coo i y nu y jin ndh jniu cn y.

qu v nduu r jin jniu n csha ayuu tu ccandje, chi ma cu coo nu r jn i. Chi ndese cuu quijnhan jniu csha ayuu nda jin jniu csha ayuu t nda? Te ndese cuu coyc nu yuu cjica jn luz y jin yuu cjica njnhun nu n? 15 Ndese cuu coo nu ni Cristo jin Satans? Te ndese cuu cu chnu ayuu ccandje jn yuu tu ccandje? 16 Te ndese cuu quijnhan templo Ya Dios jin dolo? Chi m r ccuu templo Ya Dios, Ya tcu, chi nd y ini anu r, njnhun ni cahn y: Condee r ini i te caca cuu ri mh i,

14Ma

Squ je cu y templo Ya Dios

man r jin r jijnhan r v. Chi tu n sha ri falta nu n n r, te tu n st v r anu ni n r, te ni n r tu n sth r. 3 Te nasu j nduc r cahn r nu r cu je cahn r scuan, chi je ni cahn r je yhyo man r jin r. Te nn hun ni r roh, vs cuu y ch cotecu y. 4 Te cchnu ndas ni r roh jjnhan r, te cs tey ni r je squ r. Te vs cjito ri tca jnndho yha, te y ndey ni r te cs ndas ni r je squ r. 5 N ni jengoo ri Macedonia te tu n yo nay ni anu r, chi sa suhva y n yo jnndho jn r tca lado. Chi ni yo je n casthn

2Coo

Je n canacani ni ayuu Corinto squ cuchi i

349 jnhan jn r, te ni cayhu r sanaa te caca yt yuu ccandje. 6 Te Ya Dios je sha je ndndey ni ayuu ccucuhy ni, ni sha ya je n candundey ni r, chi ni quiji Tito ni sha ya. 7 Te ni candus ni r, nasu m nni squ je n quiji de, chi suni je n ndundey ni de ni casha r. Chi ni casthn de je cuhun ni r coto tucu r rh, jn j ccucuhy ni r je squ cuchi r, jn j cnacani ni r jeh r. Te je ycuan n cus g ni r. 8 Te carta je n taj r nu r, vs ni sha je n cacucuhy ni r, te tu ncani cuhy ni r je ni sha scuan. Chi vs ni cucuhy ni r sa, te vijna te tu, chi jn r je jecuni quv ni cacucuhy ni r ni sha. 9 Te vijna te cs ni r, te nasu s qu ma j n cacucuhy ni r. Chi cs ni r je n jejnu je n cacucuhy ni r, chi ni sha je n canacani ni r squ cuchi r. Chi ni cacucuhy ni r njnhun cn ma Ya Dios, te nasu j ni shuh r roh. 10 Chi nu ccuhy ni y njnhun cn Ya Dios, te suu sha je ncani ni y squ cuchi y te jnama ya yoh, te ma co ga je ncani cuhy ni y. Te je ccucuhy ni ayuu tu ccandje, tu jjnu je ncani ni i, chi sa jnahn ndet i. 11 Te ni cacucuhy ni r njnhun cn Ya Dios, te vijna te cjito r na vha ni jejnu. Chi ni canacani ndas ni r ni sha, te ni canduc r je qundo nda r, te ni cacuxen r nu te ni sha cuchi, te ni cayhu r je n cast v r n y. Ycun na te yhyo ni cacuni

2 CORINTIOS7,8 r coto tucu r n r, te yhyo ni candhv ni r ni cacuxen r nu te ni sha cuchi n. Te scuan ni castn r je t cuchi r, chi tu n cjejnhn r cuchi ni sha te n. 12 Te je n tee ri carta un, nasu mni je cxen r nu te ni sha cuchi n, ni nasu mni je cahn r jeh te ni ndoho ni sha de. Chi sa suhva ni tee ri nvha nuchun ni r ndese yhyo ni canacani ni r jeh r jto jn Ya Dios. 13 Je ycuan n candus ni r je squ r. Te vhy g ni cacus ni r je n jini r je cs ni Tito, chi ni nduu nay ini de ni casha r. 14 Chi je ni cahn r jin de je cs ni r je vha ayuu ccuu r, te vijna te tu n qundo ri jnhun canu je squ r. Chi njnhun ni cajini r je iy nd tca jnhun ni cacahn r jin r, suni scuan ni cunda jnhun ni cacahn r jin Tito je cs ni r squ r je vha csqucu r. 15 Te vhy g man de jn r vijna je hun ni de je vha ni cajeth r je cahn de, te ni cahyo y hn r ni candiso yo r n de. 16 Nu scuan te cs ni r squ je cuchnu ndas ni r roh jjnhan r.

Hermano, vijna te suni ccuni r casthun r nu r jijnhan r ndese cueh je vha ni sha Ya Dios jin yuu ccandje cyc Macedonia. 2 Chi vs yhyo ni jito ndee jnndho i, te suni yhyo ni cacus ni i jn jnhun ya. Te vs ayuu ndah ndas ccuu i, te yhyo vha ni

Je na cs ni i soc i cueh

2 CORINTIOS8 cajequin i cueh xhun j cu ayuu ndah ccandje. 3 Chi cu ri testigo je n cacus ni ma i ni cajhe i ndsaa ni canda i, te nde vihy g ni cajhe i. 4 Chi ni cacahn ndah ndas i jn r je na cuha ri jnhun chind hn i jn y cuha i xhn cuu hermano cndoho ndh. 5 Te vhy g ni casha i vs je n cajeni ni r, chi xhna g ni casoc i m i nu Jtoho y, te s te ni cajhe i m i sha i tca j ccuni r, ndh ndese njnahan ni Ya Dios. 6 Te je scuan ni casha ayuu Macedonia, te ni cast hv ni r Tito je na j tucu de nu ma r, sha de je jnu jniu je ni squj de jn r je suni caquin r cueh xhn cuu ayuu ndah. 7 Chi m r yhyo vha csha r tcani, chi vha ccandje r, vha cnacani r jnhun, vha cjechun ni r, vha cndhv ni r, vha man r jin r jijnhan ri. Nu scuan te suni cnu sha vha r jniu yha j cuha r j cu ayuu ndah. 8 Te nasu j cun r ndacu ri jniu nu r, chi sa csthun r nu r ndese yhyo ccus ni sava ga ayuu jhe i xhn, te scuan te cuni r je suni m r ccundh ndije ni r ayuu ndah. 9 Chi je cjini r ndese yhyo vha ni Jitoho y Jesucristo jin y. Chi squ je n cundh ni y roh te ni nasha ndh y ma y, vs cuc ndas y nde andv n. Te scuan ni sha ya je ccucc r ndh je ndso jnhun ya, squ je n nasha ndh y ma y. 10 Te je vha m r cu je na cchi r ndese jni ni r squ

350 jnu yha. Vha ni caquej r nde jendujin, chi nasu mni je n cajequin r xhn, chi suni yhyo ni cacus ni r sha r. 11 Nu scuan te vijna te snu r. Te njnhun ni cacus ni r ni caquej r jin, suni scuan na cs ni r snu r, chi cuha r nu ndese cnevha r. 12 Chi nu cs ni y cuha y, te jth y nu ndese nvha y, chi tu jcn y je cuha y j tu nvha y. 13 Te nasu j cahn r je chni ndah r m r je ca ga nihn i vs je ndo nu ma r. 14 Chi sa suhva je n chvani conevha r jn i. Chi cnevha cueh r vijna, te cuu cuha r j cman nu i. Ycun na te nu nd n quv conevha i, te suni cuu cuha i te nu ni cuman nu r. Te scuan te n chvani conevha r jjnhan r, 15 njnhun chn tutu i squ yuu je n canastt man nde jenahn: Te je n nastt cuh, tu n ndo ga nu de. Te te je n nastt jecuni, suni tu n cman nu de. Ach tutu.

na ctah r nu Ya Dios je ni sha ya je ndhv ni Tito jeh r njnhun cndhv ni ma r. 17 Chi ni jeth de je n cacahn r jin de je je de nu r. Te squ je ndhv ni de jeh r, je ycuan cuje de, chi scuan cu ni ma de. 18 Te suni ctaj r n hermano cuaje jin Tito nu r. Te tca grupo ayuu ccandje cjejnhn i te un j vha jjnu de squ jnhun je jnma ya yoh. 19 Te tca

16Te

Jnhun Tito jin g jnhan de

351 grupo ayuu ccandje suni ni catee i jniu squ de je cca de jn r chind hn de quindca de xhun jn r je n cajhe ayuu. Te jniu yha csha ri nvha cahn ayuu je yhyo vha Ya cu m Jtoho y, chi cuni i ndese yhyo ccus ni r csoc r xhn. 20 Te quingoo ndnd r nvha ni n ayuu ma te i cuchi squ r squ xhun csoc ayuu. 21 Chi ndc r je squcu nda r tc jniu, nasu m nni nu Ya Dios, chi suni nu yuu. 22 Te suni ctaj r nga hermano y cuaje de jn ndnd te yha. Te tjn jnu ni sten de je yhyo cs ni de nd hv ni de tc jniu. Te vijna chi nd hv g ni de jeh r, chi cchnu ndas ni de je csqucu r. 23 Te nu ccajnhn ayuu squ Tito, te achi r je cu de te chind hn jjnu jn r nu r squ jnhun ya. Te u g hermano y yha, achi r je ccuu de te je n catejnu ayuu ccandje, te chyo y hn de nu Cristo. 24 Nu scuan te stn r nu de je chyo man ndije r jn de, nvha na cni tca grupo ayuu ccandje. Te scuan cuni i je tu n ccus ch ni r squ r.

2 CORINTIOS8,9 r xhun nd jendujin. Te je scuan ni cacus ni ma r, te je ycuan cueh ayuu Macedonia ni cacondhv ni i ni cajhe m i. 3 Te tj r ndnn hermano yha cuje ma de nu r xhna g, nvha je jin ma r te ma qundo n r squ jnhun ni cahn r je squcu vha r jn jniu n. Chi coo thva ndije r jn xhun njnhun ni cahn r jin i. 4 Chi sanaa te jecoo jecu te Macedonia jin r, te nu cuni de je tu chyo thva r, te coo jnhun canu nu r, te suni nu ma r jijnhan r, chi ni cahn tey r je chyo thva ndije r. 5 Je ycuan n jeni ni r je cnu cahn r jin tca hermano yha jecoo de xhna g, te s te jin r, nvha st hv ni de rh j ych na co thva xhun j n cacahn r je cuha r. Te scuan te coo thva squ je vha ni r, te nasu j safuerza r roh. 6 Cocuhun ni r jnhun yha, je nu jecuni cuha r te suni jecuni nanihn r: Chi te je tihlni tji, suni thlni nastt. Te te je tji cueh, suni cueh nastt. Ach tutu. 7 Tc n n r cuha r ndsaa ni tee ni r. Ma cxi ni r cuha r, chi nasu fuerza cu. Chi Ya Dios man y jin yuu je cs ni cuha. 8 Te m Ya Dios cuu sha ya je nducueh ndnu je vha cuu r jjnhan r, nvha nn conevha r ndh tc je jni hn r, te coo sobra g je cuha r j cu tc jniu vha. 9 Chi scuan chn tutu i squ tca yuu jhe: Ni sca i ni jhe i nu yuu ndah.

Te vijna te tu jni hn tee ri nu r squ xhun je cjequin r cuu tc hermano cndoho ndh. 2 Chi je jn r je cnujnahan ni r cuha r. Te je ycuan mni cs ni r cahn r jin yuu Macedonia je roh yuu Acaya, je ni casthva

Squ je cjequin i xhn cuu tc hermano

2 CORINTIOS9,10 Te tc jniu vha sha i, chi quendo n cni. Ach tutu. 10 Te Ya Dios jhe ya tata nu te tji, te nihn de sta je cji de. Te suni scuan cuha ya ndnu je vha cuu r, te sha ya je cy te nducueh jniu vha csha r. 11 Scuan cucc r jin tcani, nvha cuu cuha cueh r. Te xhun j cuha r quhn nu hermano cndoho ndh, suu sha je ncuath i nu Ya Dios. 12 Chi xhun j cuha r n i, nasu m nni je nihn i je cman nu i, chi suni sha je ncuath ndas i nu Ya Dios. 13 Te cahn i je yhyo vha Ya cu Ya Dios, chi xhun j n cajhe r stn je vha ccandje r jnhun Cristo. Te suni sha je cahn i je yhyo cjhnu Ya Dios squ je n cajhe cueh r nu i jn n sava ga ayuu. 14 Te suni cacn tah i jeh r, chi coo man ndas i jn r squ je yhyo vha ni sha Ya Dios jin r. 15 Te na ctah y nu Ya Dios, chi ni jhe ya She ya nu y, je cu n tah chnu ndas j ma cnda cut y casthn ndh y.

352 ya squ je mni je na nhn r squ n. Nu scuan te y thva ri cuxen r nu yuu ccahn scuan. 3 Chi vs ccuu ri ayuu cyc ini ay v , te tu cjejnhan ri modo cjejnhan ayuu ay v . Chi njnhun je cjejnhan ri squ tc jniu ne. 4 Chi nas ndajnu ay v jjnu ri cjejnhan ri, chi jn poder Ya Dios cjejnhan ri sn r tca fuerza je cu contra squ y. 5 Scuan csn r tca jnhun ndx jn jnhun ty je nduc cas je ma cni ayuu ndese Ya cu Ya Dios. Te cjes ri nu ndh je t vha je cjeni ni ayuu, nvha cuandet i nu Cristo. 6 Te je jnu cuandet vha m r, ycun na te coo thva ri cuha ri castigo nu tca g ayuu je tu cjendet. 7 M r jijnhan r mni cjeni ni r modo ayuu tu cjechun ni. Nu nani te jni ni de je Cristo ni tejnu ya de, te na sha de cuenta je suni scuan ni tejnu ya ruh jijnhan ri. 8 Te nu ni cahn tey r jin r je ndso jnu ri, te tu ccanu r sha. Chi m Jtoho y ni tejnu ya ruh jijnhan ri, nvha sha ri je ije nu r jin jnhun ya, nasu j sn r. 9 Nu scuan te tu cn r je cni ni r je nduc r sih r roh jn carta r. 10 Chi ccahn sava r j tca carta r yhyo st hv ni te nhin ndcu jniu, te sa suhva nu nd r jin r te tu cndey ni r ndacu nhin ri jniu, te suni tu cu cahn vvh r, ach r. 11 Te ayuu ccahn scuan na sha i cuenta je njnhun nhin chn carta r je ne jc r, suni scuan nhin

10

Te ruh Pablo, chn ndah r jin r jijnhan r jn modo ma Cristo je vt ni y te vha ni y. Ruh, chi ccahn r je iy such ni r nu nd r jin r, te nu nd jc r te tu yh cut r cahn nhin ri jin r, ccahn r. 2 Nu scuan te chn ndah r jin r je nu na j r te ma cahn r jnhun je sha je cuxen r nu r. Chi sava r ccahn je casha ri jniu

Je ndso jnu Pablo cu de apstol

353 ndacu ri jniu nu r je cndee r jin r. 12 Te va ma chndey cut ni nde ri je sajhnu ri ma r, njnhun csha sava te un j cjejnhn nde de m de. Tca te n chi ccun de je cjeni ni de je cujhnu ga de vs jnhan de, te tu csha de cuenta ndese cn Ya Dios je caca de. 13 Te ruh jijnhan ri, chi cuty nde ri ma chvani jniu je ni jhe Ya Dios nu r, te ma yha ga r. M Ya Dios ni tee chva y ndsaa cu je sha ri, te m y ni jhe jnhun je ni jn r nu roh yuu uu Corinto. 14 Je ycuan n ni jincoo ri nu r je xhna hn te nasu j ni yha ri nu chva jniu n jhe ya nu r. Chi xhna g ma r ni jincoo nu r ni canacani ri jnhun vha Cristo. 15 Te tu ccuty r squ jnu n casha nga te, njnhun je jnu m r cu. Chi sa suhva cuhun ni r je cueh g candje r, te scuan te cuu sha ri cueh g jniu ya mhu r, te nn m chva je ni jhe ya nu r. 16 Ycun na te ccuni r scuit nu ga r jnhun jnma ya yoh n tca g uu ycu nd ycuan g. Te scuan te ma qu v nduu r cuty r nu je j ni canacani nga te jnhun. 17 Te nu nd te cn de cuty de, na cty de squ je sha m Jtoho y, nasu s qu j sha m de. 18 Chi nasu te je jejnhn m cu je qundo y hn, chi sa suhva te je jejnhn m y.

2 CORINTIOS10,11 modo njnhun ccahn ayuu can. Nu scuan te chnu coo ni r v. 2 Chi ccu r jeh r jijnhan r, njnhun ccu Ya Dios. Chi ccuu r njnhun n schi s h y ndoo, te ni sha ri je quijnhan r jn Cristo, njnhun qujnhan n schi s h jn mhnni y i. 3 Te yh r sanaa te cuha ro jnhun sth tca te un rh, te si r jnhun je chihn nd r Cristo nde jin ini jin nu r. Chi suni scuan ni sha Satans jin Eva, chi ni qu v ini n co, te ni stah un a jn jnhun ndch sth. 4 Chi nu qujicoo te nu r je tu cnacani nda de jnhun Jess njnhun ni canacani ri nu r, te va yhyo vha cjeth nde r de. Te suni scuan vha cjeth nde r n nga espritu jin n nga jnhun je tu qujnhan jn Espritu jin jnhun je n cacandje r j jnma ya roh. 5 Te tca te ccandje r un j ccahn je apstol cujhnu ga ccuu, t cut je cujhnu ga nde de nu r. 6 Chi vs tu nhn vha nde ri modo cahn r, te jchun vha ni r. Chi jn ndh jniu ni casha ri mhu r ni castn caj r nu r je scuan cu. 7 Tu n jcn r xhun n r squ je n nacani ri jnhun jnma ya yoh. Te scuan ni cotecu ndah r nvha quendo vha ga ma r jin jnhun ya. Te va cuchi ni sha ri je ni sha ri scuan, ch nan? 8 Chi sava ga grupo ayuu ccandje ni quihin ri xhun j n cajhe i nu r, nvha scuanni nacani ri jnhun ya nu r jijnhan

11

Je cahn Pablo squ te cnacani jnhun sth

Cone chnu ni r jijnhan r je cahn r jecu jnhun

2 CORINTIOS11 r. 9 Te n ni condee r jin r te ni ndh xhun r, te tu n jcn cut r nu n n r. Chi hermano je n quijicoo ichi Macedonia ni cajhe de nu r je cman. Te je scuan tu n sthn r roh, te ni ma sha cut r. 10 Te njnhun cchnu vha ni r je jin r jnhun nda Cristo, suni scuan jn r je ma quhin ri xhn nu ni n ayuu n nd Acaya, nvha ma cs i je cs ni r je scuanni ncani ri jnhun ya. 11 Te s qu je t man r jin r cu je cahn r scuan, jni ni r, ch nan? Tu chi m Ya Dios jin y je man r jin r jijnhan r. 12 Te sha ri nni sha ri, chi ma quhin ri xhun r, nvha cas r nu je casty te un m de je ccahn de je nu csha de jniu ya jin r. 13 Te te n chi nas apstol nda ccuu de, chi mni m jnhun sth ccahn de, te csha de m de je ccuu de apstol Cristo. 14 Te tu n ni y jto y j casha de scuan, chi je jn y je suni Satans nsama m te sth j sha m njnhun n ndajh Ya Dios je jca jn luz y. 15 Te je ycuan suni tu n ni y jto y j te cjejnu nu Satans, csha de m de je te nda ccuu de. Te n quv te nanihn de squ jniu n csha de.

354 cuu cuty nde ri jecu njnhun csha te n. 17 Je cahn r vijna chi nasu j n ndacu m Jtoho y cu, chi sa njnhun te cn chn r je cuty nde ri. 18 Chi cueh de csty de m de modo je iy ini ay v , te suni scuan na sty nde ri ma r nu scuan. 19 Te va te chyo cj xn ccuu nde r, te je ycuan cu vha ni nde r cuath r n te cn nu scuan. 20 Chi va vhani cjendey ni r nu te un j casfuerza de rh cuajnu r n de, ch csha de je ndundh r, ch cquende de ndajnu r, ch csjhnu de m de nu r, ch nd ccatu de nu r. 21 Te vs ccanu nde ri cahn r, te na chn r je tu n cndey ni nde ri saty r ma r njnhun casha te n. Te vijna te nu y sava te chndey ni de sty de m de, te va suni chundey ni nde m r nu scuan. Te va chn r njnhun chn n te cn. 22 Nu ccuty de je te hebreo ccuu de, te suni scuan ruh. Nu te Israel ccuu de, te suni ruh. Nu yucn Abraham ccuu de, te suni ruh. 23 Nu te cjejnu nu jnhun Cristo ccuu de, te vhy g ruh. Te va chn r njnhun te cn j cuty r scuan. Chi ni caa ga ni sjniu ri vs ma de jjnhan de, te ni caa ga ni cacani i ruh, te cueh g jnu ni ine ri veca, te suni cueh g jnu ni cacuni ayuu cahni i ruh. 24 Te jnhan ri hebreo, uhn jnu ni cacani xen de ruh jin cuarta , n chva je j yajni cuu r sha. 25 Un jnu ni cacani de ruh jin yujnu xi, te n jnu

jnu chn r jin r je ni n r ma cni ni r je te cn cu ri. Te nu scuan cjeni ni r, te va cuath nde r j cahn r njnhun te cn, nvha suni

16nga

Jnndho ni ndoho Pablo squ je cu de apstol

355 ni cajhe de yu xin r. Un jnu ni que barco je n jica ri squ jnhun ya. Te n jecu jin n ndica ni yos cand r nu cun ndute mar. 26 Cueh jnu ni ndoho ri ni jica ri ichi, te ni ccu ri nu tca yte, te ni ccu ri nu tca cuhn. Ni ccu ri nu yuu nacin r jin n yuu uu jc. Ni ccu ri chha chcuan n ni yo ri uu jin rancho jin mar. Ni ccu ri nu tca jnhan ri je tu y nd. 27 Ni sjniu nhin ri te y n ndoho ri. Cueh jnu ni jehni r ma r mhn. Ni ji r sco, ni jich r ndute. Cueh jnu ni yo ndite ni r, ni cuijnu r, ni cuman sahma ri 28 Te squ tca j yha chi y g. Chi ndquv ndho ri je ncani ndas ni r jeh tca grupo ayuu ccandje. 29 Nu n ayuu tu fuerza ini i, te suni ndho ri jeh i. Te nu n ayuu qu v i cuchi sha jnhan i, te ndho ri jnhun ccanu jin jnhun nxen ni. 30 Nu scuan te nu cnu cuty nde ri, te va cuty r squ tca j sten je t na fuerza ini r. 31 Te Ya Dios, Ya cu Tt ma Jtoho y Jesucristo, jn y je cahn nda r. Te n cni na chn ayuu je vha ndas Ya cu ya. 32 N ni yo ri uu Damasco, te gobernador je ndcu jniu nda je jn rey Aretas, ni jeni de soldado ni cacondito tca yhy je n cond ndihy uu n, chi jn de ruh quihn r veca ni cuni de n. 33 Te ni qu v ri chji n jca, te ayuu ccandje ni cascun i ruh ventana n vehe je nne jic je ndihy uu n. Te scuan ni ccu ri nu te n.

2 CORINTIOS11,12
Je n jito ndijin Pablo je ni stu ya nu de

12

Te tu nhn jnu je cuty r. Te vha ga na csthun r nu r squ je n jito ri je ni stu ma Jtoho y nu r te ni sten ndijin y nu r. 2 Jn r n te cndje Cristo, te je ni cuu ux cun cuiy je n sha ya je n caa te un n jehn de nde andv n. Te tu jn r nu ni jehn r jin yqu cu r, ch n jehn anuni ri. M Ya Dios cu je jin. 3 Te jn r je n ndonehen ya ruh. Te n jehn r jin yqu cu r, ch n ndo, tu jn r, chi mni Ya Dios cu je jin. 4 Chi ni sha ya je n caa ri ni jehn r nde jardn andv . Te ycuan n jini sho ri tca jnhun sh ndas j ma cu casthun yh yuu. 5 Te squ je ni sha ya scuan jn r cu je cuty r, te ma cuty r squ ndese cu m r. Chi cuty r mni je t na fuerza ini r. 6 Te nu cn r cuty r squ ma r nu, te nasu j can r nu sha ri scuan n, chi nda cu je iy je cuty r. Te ni ma sha ri, chi tu cn r je cani ni ayuu je cujhnu ga r vs je n jito i ch j n jini i jnhun ri. 7 Te tu cn y je yha ri cuty r squ je ni stn ndijin y jniu jhnu ndas un n r, te je ycuan ni quiji n jnndho je ndiqun ruh te stho ruh. Te n je ni jhe ya jnhun ni taj Satans cu, n je stho ruh, nvha ma yha ri cuty r. 8 Te un jnu ni cahn ndah r jin m Jtoho y je na tjiyo ya quihn. 9 Te ni cahn y jin r: Tu chi tu cman

2 CORINTIOS12 je cundh ni r roh. Chi ayuu je t na fuerza ini, sha ri je nducueh g fuerza ma r ini i, ni achi y. Nu scuan te cs ni r je t na fuerza ini r, chi scuan te nducueh g fuerza Cristo ini r. 10 Je ycuan cu je cs ni r je t na fuerza r, jin j ccahn ndevha ayuu jin r, jin j cman nu r, jin j cjito xen i ruh, jin j ndho ri jnndho squ Cristo. Chi je t na fuerza ma r, ycuan sha je nihn r fuerza ma y.

356 jn jnhun ya. Chi njnhun she ri ccuu r, te she chi tu cnu caya i je cu tt i, chi sa tt cnu cuha de je qundo vha she de. 15 Je ycuan cs ni r st h ri je nvha ri, te nde st h ri fuerza ma r, nvha sha ri je qundo vha nu r jijnhan r. Te man g coo ri jin r, vs sanaa te jecuni chyo man r jin r. 16 Te y jecu r ccahn je vs t na v ni jcn r nu r, te te sth cu ri, chi ni nduc r modo ndich nihn r xhun r, ccahn r. 17 A tca te n taj r nu r, n m de ni stah de rh j nihn de xhun r cuu m r, ch nan? T cut. 18 Ni cahn ndah r jin Tito je jcondh de rh, te ni taj r n hermano ni je jin de. Te ch n stah Tito roh n quihin de xhun n r je cuu m de, ch nan? Tu chi nuni csha ndnd r, te nni nu ndnd r. 19 Sanaa te cjeni ni r je cahn r jnhun yha nvha quendo vha ri jin r, ch nan? Nasu scuan cu, chi Ya Dios jin y je cahn r mani jnhun je cun Cristo. Te ndh je cahn r chi ndc r je ije r jn jnhun ya, n mn. 20 Chi yh r je nu na j r, te sanaa te cuni r je tu csha r jniu njnahan ni r. Te m r jijnhan r, suni ma njnahan ni r ruh. Chi sanaa te ctejnhan r, ccucusn ni r, cqut ni r, csndx r, csjnhn r, ccahn r squ jnhan r, ccuty r, cjica n r. 21 Te yh r je nu na j tucu ri te cuha Ya Dios jnhun canu nu

va te cn cu ri je ni sty nde ri ma r. Te squ je tu ccandje r rh, je ycuan n saty r ma r. Chi cnu j m r cuajnhn r ruh nu. Chi vs t jniu ri je ma r, te va tu nu cut nde ri nu tca te un j ccahn r je apstol cujhnu ccuu de. 12 Chi mhu r n sha ri tc jniu je sten je cu ndije ri apstol. Chi jn cuh paciencia ni sha ri tc jniu jhnu je sten poder Ya Dios, jn tca jniu je nahn n canaa ni r ni cajito r. 13 Te tu n sha ri je nu ga ccuu r n tca g grupo ayuu ccandje, chi m nni je tu n sthn r roh j cuha ro j jni hn r. Cone chnu ni r nu scuan ni sha nde ri falta nu r v. 14 Te vijna je y thva ri jecondhe r roh vuelta un. Te suni t na v cacn r nu r, chi nas ndajnu r cu je cun r, chi sa suhva je quendo vha r

11Te

Je ncani ni Pablo squ ayuu ccandje uu Corinto

357 r je scuan csha r. Te sanaa te cucuhy ni r nu y cuh r je n casha cuchi ichi yt, te tu ncani ni r sto r jniu jnhn jniu jca jnn jn jniu n ndas n casha r.

2 CORINTIOS12,13 je suni ccuchnu ni r je ma r ccandje ndije ri. 7 Te cjicn tah r nu Ya Dios je ma sha r ni n jniu n. Te vs nu cuajnhn r je vha ndcu ri jniu nu r, ch vs nu ma cuajnhn r, te t na v sha, chi mni je na sha r jniu nda cu je cnduc r. 8 Chi tu js ri nu jnu nda, chi sa suhva scca ri. 9 Nu scuan te ccus ni r nu t na fuerza ma r, te nu y fuerza ma r. Te nn ccn tah r je na je ga ni r jijnhan r jn jnhun ya. 10 Te te ri carta yha nu r nde n tu je r, nvha nu na j r te tu jni hn cuxen r nu r. Chi ni jhe Jitoho y jniu ndso ri yha j sha ri je je nu r jin jnhun ya, nasu j sn r. 11 Je ni cahn y nu scuan hermano, te na co je vha jn r jijnhan r. Te na cndhv ni r ije r jn jnhun ya, te coo ndey ni r. Te na co nu ni r te coycu mn r jin jnhan r. Te Ya ndso jnhun ndey s ni jin jnhun cndh ni, coo ya jin r jijnhan r. 12 Te je cahn r jin tca jnhan r, te y hn techhu r ndaha i. 13 Sndey ni r jijnhan r, ch hermano ccandje je cycu yha. 14 Te hun ni r je Jtoho y Jesucristo na sha ga y je vha rh jjnhan r, te Ya Dios cundh ni y roh, te Espritu Santo condee chnu ya jin r. Scuan na co. Amn.

13

Yha cu vuelta un je jcondhe r roh. Te snda y jniu njnhun chn tutu: Jn jnhun je cahn u ch n testigo te cunda tc jniu, ch. 2 Te vijna je ne jc r te chn tucu ri njnhun ni cahn r n ni ine ri jin r. Chn r nu yuu ni casha cuchi un jn n ndh r, je nu na j tucu ri te ma co vt ni r jin r. 3 Te ycun cuu prueba je cnduc r, suu nu jenda je cahn r jin fuerza Cristo. Chi Cristo tu cman fuerza y je snda y jin r, chi stn y poder y mhu r. 4 Te vs tu n stn y fuerza y n ni jih y jic cruz, te vijna chi tcu y jin poder Ya Dios. Te njnhun ni ndoho m y, suni scuan cndoho ri vijna je tu fuerza r. Te vs scuan te jn poder Ya Dios ctecu r jin y je cuajnu ri nu r je squ jnhun ya. 5 Coto ndee r ma r nu chin nhin r jn jnhun ccandje r y. Sha vha ro cuenta. Te tu cjini r je nde Jesucristo ini anu r, te nu nda je n cacandje ndije r? 6 Te hun ni r

Saludo jin jnhun csthun Pablo je snd h

CARTA JEE NI TEE SAN PABLO APOSTOL NUU AYUU GALACIA

y. Te chyo jecu ayuu casthn i rh, te ccuni i nasama i jnhun ndese jnma Cristo yoh. 8 Te nu n ayuu nacani nga jnhun nu r ndese jnma ya roh, te nu tu qujnhan jn jnhun ni canacani ri nu r xhna g, na jnhn ndet ayuu n. Te vs ma r ch n ndajh je quji nde andv nacani nga jnhun n, na jnhn ndet. 9 Je ni cahn r jin r, te suni scuan chn tucu ri vijna: Nani te nacani nga jnhun nu r, te nu tu qujnhan jn jnhun je n cajeth r, na jnhn ndet te n. 10 Te je cahn r scuan, ndc r je cuajnhn yuu ruh, ch Ya Dios? Ch ndc r je cs ni ayuu jin r, cjeni ni r? Nu ndc g r je cs ni ayuu jin r, te nasu mozo Cristo cu ri nu scuan.

M r cu Pablo apstol. Te nasu yuu ni jni ruh ni nasu yuu ni tj rh je ncani ri jnhun, chi sa suhva m Jesucristo jin Tt y Ya Dios, Ya n nastcu Jess mhu nd y. 2 Te ruh jin tca hermano cycu jn r yh, ctee ri carta yha cuje nu roh yuu ccandje n regin Galacia. 3 Te cuhun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha rh, te sha ya je coo ndey coo s ni r. 4 Chi Jess ni soc y ma y je ni jh y je squ cuchi y, nvha jnama ya yoh n tca j ne y ay v yha, chi scuan ni nujnahan ni ma Tt y Ya Dios. 5 Je ycuan na chn y je yhyo luu cjhnu ya n cni. Scuan na co. Amn.

nhn n ni r jto ri je yhyo yach cnduc r sto r Ya Dios, Ya n cana rh j qu v r ndaha ya squ je cundh ni Cristo yoh. Chi ni candiqun r nga jnhun je s n chn. 7 Te t cut na nga jnhun jnama yh

6Te

Squ je tu na nga jnhun ccu ayuu

csthun r nu r, hermano jijnhan r, j jnhun jnma ya yoh j ncani ri, nasu j n jeni ni ma r jin yuu cu. 12 Chi nasu yuu ni stn nu r, ni nasu yuu ni sha je n cuthva ri, chi sa suhva m Jesucristo ni sten nu r.

Ndese ni jin Pablo cu de apstol

11Te

358

359 je ni cajini jnhun r ndese ni sha ri nde sa, n ni chihn r sahn jnhan ri ayuu hebreo. Te cjini r je yhyo ni jito xen r ayuu ccandje nu Ya Dios, te ni condhv ni r sn r i n. 14 Te vha ga ni cuthva ri sahn n vs cueh g te nacin r je n cajehnu jn r, chi ni condhv g ni r squ tca j n cajequin ji r. 15 Te vs scuan te Ya Dios je ni nacji ya ruh nde n tu cacu ri, te n quv te ni cus ni y ni cana ya ruh je qu v ri ndaha ya, squ je yhyo ni cundh ni y ruh. 16 Te ni sten y She ya nu r, nvha nacani ri jnhun ndese jnma ya ayuu tc nacin je tu jn jnhun ya. Ycun na te tu n cjnhun r ni n ayuu, 17 ni tu n jhn r uu Jerusaln nu te ccuu apstol xhna g vs ruh. Chi sa suhva ni jehnni ri nde regin Arabia, te s te ni nuhn tucu ri uu Damasco. 18 Ycun na te nde ni yha un cuiy, te ni jehn r Jerusaln. Te ni jini jnhan ri jin Pedro, te ni condee r jin de xahnni quv . 19 Te tu n jto ri nu tca g apstol, chi m nni nu Jacobo ani ma Jtoho y. 20 Jnhun yha j te ri cuaje nu r, chi jn Ya Dios je nda cu. 21 Ycun na te ni jehn r n regin Siria jin Cilicia. 22 Te ayuu ccandje je y h ndaha Cristo, je cyc regin Judea, n tu coto cut i nu r sa. 23 Chi mni jnhunni ni cajini i ccahn ayuu: Te ni jito xen yoh nd sa, vijna chi ncani de jnhun cndje y j n nduc de sn de nde sa, ch i.

GLATAS1,2 ni cacahn i je yhyo cjhnu Ya Dios je scuan ni sha ya jin r.

24Te

13Chi

Ycun na te nde nu ux cun cuiy, te ni jehn tucu ri Jerusaln jin Bernab, te suni ni jeca ri Tito ni jehn de jn r. 2 Te ni jehn r chi m Ya Dios ni sten y je jni hn quhn r. Te ni candutt s n nene te ccujhnu nu yuu ccandje n. Te ni casthun r nu de squ jnhun jnma ya yoh j ncani ri nu yuu tc nacin tu jn jnhun ya. Te scuan ni sha ri nvha cuajnhn de jniu ri, te ma qundo ch jniu sha ri jin j ni sha ri. 3 Te ni tu n csha fuerza de Tito, te ni jica jn r, je cndee jnun circuncidar de, vs nasu te hebreo cu de. 4 Te scuan ni cunda, vs ni qu vcoo jecu te sth j sha de je hermano ccuu de. Te te un n qu vcoo de nvha yuhuni coto de ndese ni ndulibre y nu ley circuncidar squ je y h y ndaha Cristo Jess. Chi ccuni de je squcu tucu y ley un, nduu tucu y mozo nu ley un. 5 Te tu n cjeth cut r nu te n, chi cn r je qundo nhin r jjnhan r jn jnhun jnma ya yoh. 6 Te m te ccujhnu nu yuu ccandje n, tu na nga jniu j n cndacu de nu r. Te m r chi tu n chhi ri cuenta squ je ccujhnu de, chi suni Ya Dios tu sha ya cuenta, chi nuni cu ndvii te nu y. 7 Chi sa suhva

Je n cajeth tca g apstol un Pablo

GLATAS2 ni cajini de je jnhun jnma ya yoh, ndso jnu ri nacani ri nu yuu tc nacin je tu csha circuncidar, njnhun ncani Pedro jnhun un n yuu hebreo je casha circuncidar. 8 Chi Ya Dios je n taj Pedro je ncani de jnhun nu yuu hebreo, suni m y ni taj rh je ncani ri jnhun nu yuu tc nacin tu jn jnhun ya. 9 Je ycuan, Jacobo jin Pedro jin Juan, ni cajini de je Ya Dios ni jhe ya jniu luu yha nu r. Te te un ccahn ayuu ccandje je ma de ccujhnu ga. Te ni cajn de ndaha ri jin ndaha Bernab, je n castn de je chyo man de jn r, jin j n cacunda ni de je ma r quingo nacani jnhun nu yuu tca g nacin, te m de jjnhan de nu yuu hebreo. 10 Te m nni je n cajicn de cu je cnahn r chind hn r ayuu cndoho ndh, te jniu n je ni condhv ni r ni sha ri.

360 cyh de je cni te n. Te nde m Bernab ni caschn de ni cujiyo. 14 Ycun na te ni jini r je n canayh de caji de sta jin yuu n, cu je tu jca de jn modo je cahn jnhun jnma ya yoh. Te ni cahn r nu Pedro, jto jn tc de: Rh j cu te nacin y hebreo, tu squcu r ley jnhan y hebreo, chi yji r jin yuu n. Te najeh safuerza r i je squcu i ley jnhan yo hebreo nu scuan? ni achi r.

n ni quiji Pedro uu Antioqua, te ni cahn caj r nu de, chi ni st v de jniu. 12 Chi nde n tu quecoo sava jnhan de hebreo je n taj Jacobo, te yji de sta jin yuu je ns hebreo ccuu. Ycun na te nu n quecoo te n, te ni cus n de je tu yji de jn i, chi yh de je cni tca te un j tu squcu de ley jnhan de hebreo. Chi ch ley je ma cu caji de sta jin yuu je tu csha circuncidar. 13 Te sava ga te hebreo je ccandje, suni ni cacujiyo de nu i, njnhun ni sha Pedro, chi

11Te

Je ni chn Pablo nu Pedro

yh chi cu y yuu hebreo, te ccahn y je nsu yuu tca g nacin casha cuchi ccuu y. 16 Te vs scuan te jn y je n n y tu qundo nda y nu Ya Dios je squcu y jniu ndcu ley Moiss jenahn, chi m j candje y je Jesucristo ndahva y cuchi y. Je ycuan suni m y ni candje y Jesucristo, nvha ndahva y cuchi y s qu je candje y, nasu jn j nduc y squcu y ley un. Chi ch tutu i: Ni n ayuu ma qundo nda i nu Ya Dios jin j nduc i squcu i jniu je ndcu ley, ach. 17 Te m y ayuu hebreo, nu cn y je ndahva Ya Dios cuchi y s qu je ni jh Cristo jeh y, suu cu je jchun ni y je suni ayuu casha cuchi cu y, njnhun tca g ayuu. Nu scuan te cuchi ni sha y je ni sto y ley jenahn n ni candje y Cristo? T cut je scuan. 18 Chi sa nu naquihin tucu y ley je ni sto y un, te scuan

15Te

nni modo jnma ya ayuu hebreo jin tca g nacin

361 te y cuchi squ ma y. 19 Chi ruh, njnhun ni jih r ni sha ley un, te je ycuan m cu ga ndacu jniu nu r. Te scuan te cuu cotecu r je sha ri je cun Ya Dios. 20 Chi njnhun je ni jih r jic cruz jin Cristo, te vijna chi tu tcu r je ma r, chi m Cristo cu je tcu ini r. Te je tcu r ini ay v yha vijna cu je candje ri je She Ya Dios chind hn y ruh. Chi ni cundh ni y ruh te ni soc y ma y jeh r. 21 Nu scuan te tu cn r cas r nu jnhun je ndhva Ya Dios cuchi y s qu je yhyo vha ni y jin y. Chi nu je qundo nda y nu y je nduc y squcu y ley jenahn, ycun na te tu nd jjnu je ni jh Cristo nu.

GLATAS2,3 cut je n castho ayuu roh s qu jnhun jnma Cristo roh, chi vijna cnduc r squndo r jnhun n. Nac je vha te nu je tu n casto r, chi sa ccandje ndije r y. 5 Te na squ cu je jhe Ya Dios Espritu y nu r te sha ya jniu jhnu mhu r? Tu sha ya squ je cnduc r squcu r ley un, chi squ je n cacandje r jnhun jnma ya roh j n cajini sho r. 6 Abraham ni candje de je sha Ya Dios je ni jjnhun ya, te je ycuan n ndahva y cuchi de. 7 Nu scuan te na jchun ni r jijnhan r j yuu ccandje je sha Ya Dios jeh i, nd v i yucn Abraham squ je scuan ccandje i. 8 Chi nde jenahn je chn tutu i je yuu tc nacin tu jn jnhun Ya Dios, ndahva y cuchi i nu candje i n. Te nde n tu cuu tca j yha te je ni jejnhun ya jnhun vha yha nu Abraham: Je roh cu je quendo ndet ayuu tc nacin. 9 Nu scuan te ayuu ccandje, qundo ndet i jn Abraham, te ni candje je ni jjnhun ya. 10 Te sa jnahn ndet ayuu je cnduc i quendo nda i je jin ley Moiss. Chi scuan ys n ttu i: Jnahn ndet tca yuu je tu squcu ndh cut jnhun ys n ttu ley, ach. 11 Nu scuan te cj cu je ni n ayuu ma qundo nda i nu Ya Dios squ je nduc i squcu i ley un. Chi chn tutu: ayuu je n ndahva y cuchi i, tcu i je candje i je sha ya jeh i, ch. 12 Te ley Moiss tu chn je ctecu

Rh hermano uu Galacia, naun tu cjechun ni r? Nd te ni saca nu xin r je tu cjeth r jnhun nda? Chi n ni canacani ri jnhun ya nu r, te cj ndas ni cajechun ni r je ni jh Jesucristo jic cruz jeh r. 2 nni jnhun yha cjnhun r roh: Ndese ni canihn r Espritu Santo? A j n cacundey r squcu r jniu ndcu ley Moiss? T cut, chi je n cacandje r jnhun jnma ya roh j n cajini sho r. 3 Ndese cu je tu cjechun cut ni r? Chi xhna g ni cacandje r j ni jh Cristo je jnama ya roh, te ni canihn r Espritu. Te vijna cjeni ni r je sto r jnhun n te fuerza ma r squcu r ley un, te ccu r nan? 4 Nu scuan te tu nd n jjnu

Jnhun ley jin jnhun cndje

GLATAS3 y n cni squ je candje y, chi sa suhva chn: Nu nd yuu squcu jniu yha, te cotecu i sha, ch. 13 Te Cristo ni jnama ya yoh n jnhun chn ley je jnahn ndet y squ cuchi y, chi m y ni ndoho squ jnhun je jnahn ndet y. Chi ys n tutu i: Tca yuu condita caa jic yjnu, jnahn ndet i, ch. 14 Te Cristo Jess ni jih y jic yjnu cruz nvha quendo ndet ayuu tc nacin sha ya. Chi jnhun je ni jjnhun ya quendo ndet Abraham, jin nu i. Te scuan te nu candje y je ni sha Ya Dios jeh y, te nihn y Espritu je ni jjnhun ya quiji.

362 ya je jnama ya yoh. 18 Chi nu je jin ley Moiss jnama Ya Dios ayuu, ycun na te nasu s qu contrato je ni jjnhun ya cu. Chi sa suhva squ ma j ni jjnhun Ya Dios nu Abraham cu je n jnama ya de. 19 Nu scuan te ndese jjnu ley Moiss? Jjnu chi ni jhe ya un cu g nvha nastu cuchi i. Te ni ndacu jniu mni nde n tu quiji Cristo, Ya cu yucn je ni jjnhun Ya Dios je quji. Te nde n ni jhe Ya Dios ley un n ayuu, te ni taj y tc ndajh y ni cacasthun n Moiss, te Moiss ni nacach nu i. 20 Te s n cu jnhun je ni jjnhun ya nu Abraham je quji Cristo, chi mhnni ya ni jejnhun, te tu n jni hn ni n je nacach nu Abraham.

na chn r n jnhun ndese csha ayuu ay v : Nu n te sha de n contrato ch n acta, te nu je ni cucut ni sha de firmar, te ma cu ga najnan, ni ma cu jecos g. 16 Te suni scuan ni sha Ya Dios n contrato je ni jjnhun ya nu Abraham jin ycn de je quji. Te tu chn tutu i squ cueh yucn de, chi sa chn squ nni yucn de, te suu cu Cristo. 17 Nu scuan te jnhun je cahn r yha cu je xhna g ni sha Ya Dios n contrato jin Abraham, je quiji Cristo jnama ya yoh, te ni scut y. Ycun na te ni yha cun ciento oc ux cuiy, te s te ni jhe ya ley nu Moiss. Te ley un j n quee cue g, ma cu nacanu contrato un, ni ma cu cas nu jnhun je ni jjnhun

15Hermano,

Squ ley jin s qu contrato je ni jjnhun ya

scuan te cn cahn je ley je ni jhe Ya Dios nu Moiss, tjiyo je ni jjnhun ya n? T cut je scuan. Chi nu je ni jhe Ya Dios n ley je ctecu ayuu n cni sha, ycun na te quendo nda i nu y squ je squcu i jniu ndcu ley un n. 22 Te tu chi ys n ttu i je ndh ayuu ay v , njnhun y ndihy i veca chi cyh i chji cuchi. Te scuan cu nvha tc i je candje i je ni jh Jesucristo jeh i, nihn i m j ni jjnhun ya nu i squ je candje i n. 23 Chi nde n tu quee jnhun candje y Cristo, te njnhun ni yndihy y ni sha ley jenahn, nvha condetu y qu v quiji

21Nu

Squ ndese jjnu ley jenahn

363 Cristo, Ya candje y. 24 Nu scuan te ley ni cuu n je ndto yh njnhun n mozo ndto schi ll, te ni jejnu nde quv n quiji Cristo, nvha candje y j ni jh y jeh y, te ndahva Ya Dios cuchi y. 25 Te vijna je n quee Cristo, Ya candje y, te tu y h y ndaha ley je cu njnhun mozo ndto yh. 26 Chi ndvii r ccuu she Ya Dios squ je n cacandje r Cristo Jess. 27 Chi tca r je n jendute r s qu je ni qu v r ndaha Cristo, ni sha ya je n nduu r njnhun cu m y. 28 Te vijna chi tu cu r ni ayuu hebreo ni ayuu griego, ni mozo je n jeen ayuu, ni ayuu sjniu cuenta ma, ni te ni ahan. Chi n na cu r n y je cyh r ndaha Cristo Jess. 29 Te nu cyh r ndaha Cristo, nu scuan te yucn Abraham ccuu ndije r, te nihn r ma th je ni jjnhun ya. Je cahn r jin r jijnhan r cu je yha: n schi ch th, vs ma i naquihin ndh je nvha tt i, te nu lul i chi nu cu i jn mozo. 2 Chi y h i ndaha tca j ndto i jn j ndto ndajnu i, nde quee quv je n jeni tt i, te s te nihn i. 3 Te suni scuan yh, chi nde n tu jechun ni y squ Cristo te ni cuu y njnhun schi ll, te ni yh y chji tc costumbre je n cajequin ayuu ay v . 4 Te nde n ni quee quv je n jeni Ya Dios, te ni taj y She ya, ni cacu ya chji n ahan, te ni cacu ya yucn ayuu nacin hebreo je cyh chji ley Moiss. 5 Scuan ni cacu ya nvha

GLATAS3,4 jnama ya yoh j tu quh y chji ley un, te nvha naquihin Ya Dios yoh cuu y she ya. 6 Te squ je ccuu r she ya, te ni taj Ya Dios Espritu She ya ni qu v ini anu r, te sha ya je ccahn jee r: Tt ma n. 7 Nu scuan te tu ccuu r njnhun mozo, chi she ya ccuu r. Te je ccuu r she Ya Dios, te suni nihn r ma th je ni jjnhun ya je jin Cristo.

nde sa, nde n tu jechun ni r ndese Ya cu Ya Dios, te ni cacuu r mozo nu tca j nsu y nda cu. 9 Te vijna chi je cjini r ndese Ya cu ya, te vha ga na chn r je ma y je jn y roh. Nu scuan te najeh ccuni r nandi co r nduu tucu r mozo nu tc costumbre ayuu ay v j tu nhn jnu cut? 10 Chi mni je cne i r quv jin y jin vico jn cuy. 11 Te yh r sanaa te tu n jjnu cut je n nacani ri jnhun nu r. 12 Chn ndah r jin r hermano, je na cni ni r njnhun jni ni ma r je tu squcu ri costumbre ayuu hebreo. Chi ruh ni nasha ri ma r njnhun m r je tu n cyh r n ley costumbre ayuu hebreo. Te t na v ni csha r j cucuhy ni r nde sa. 13 Chi cjini r ndese ni cuu n ni nacani n r jnhun nu r ndese jnma ya yoh. Chi squ je cuh r te ni jecu r uu r ni nacani ri jnhun. 14 Te vs jnndho ni cuu je n cocuh r, te tu n csj ni r nu r, ni

8Chi

Je ncani ni Pablo squ yuu ccandje

GLATAS4 tu n csquhich ni r ruh. Chi sa ni cajeth r ruh njnhun je cu ri n ndajh Ya Dios, ch njnhun je cu ri ma Cristo Jess. 15 Nu scuan te najeh cu je tu ccus ni r jin r vijna? Chi nhn r je vha ni casha r j n cajnahuh ni r nu je cu te tava r tnu vha m r, cuha r nduu tnu r nu. 16 Te vijna n nduu ri enemigo r squ je cach r mni jnhun nda nu r, ch nan? 17 Te chyo te je cndhv ni squ r jijnhan r, te nasu j qundo vha nu r, chi sa je ccuni de nass n de rh jn rh, nvha condhv ni r je cu m de. 18 Te y vha je cndhv ni de jeh r, te nu je qundo vha nu r cu n. Chi nn jni hn sha de je vha rh, vs nu ne ri jin r ch nu t ri ne. 19 Sh mn jijnhan r, je squ roh cu je nga jnu jnhuh ni r, chi njnhun n ahan sccu she, scuan ndho ri jeh r. Te suu cu je jnhuh ni r ndtu ri je na ndnda anu r ndacu r Cristo. 20 Nac je vha nu je nde r jin r vijna hn, nvha cuu cahn man r jin r. Te tu cjnn cut ni r ndese ga cu je cni ni r squ r.

364 ahan y libre, suu ash de Sara je n cuu a ahan num. 23 Te she ahan cu mozo, ni cacu i njnhun ccu tca g schi ll. Te she ahan cu libre, ni cacu i m s qu je scuan ni jejnhun Ya Dios. 24 Te yha cu n jnhun yt, chi ndnd ahan un cu a njnhun ndnd contrato je ni sha Ya Dios jin yuu. M ahan nn Agar, cu a njnhun contrato ley je vji nde yucu Sina. Te ayuu cyh chji contrato ley, ccuu i mozo nu ley un. 25 Chi Agar cu njnhun ley je ni jhe Ya Dios xin yucu Sina je in nde Arabia. Te cu a njnhun Jerusaln, uu ayuu hebreo, je iy vijna, chi tca she uu Jerusaln, ccuu i njnhun mozo nu ley un. 26 Te Jerusaln je iy andv , chi sa suhva y libre njnhun Sara. Te yh yuu ccandje, njnhun she un ccuu y, chi y libre y nu contrato ley. 27 Chi suhva ys n ttu i: Rh je n cuu r ahan num j t she r, na cs ni r. Rh j tu n jhnde chji r j sccu r, na cna jee r j cs ni r. Chi coo cueh g she rh j n cuu r ahan num vs ahan je j ni sccu she. Ach tutu. 28 Hermano, she Ya Dios ccuu y, chi scuan ni jejnhun ya nu y, njnhun ni jejnhun ya nu Abraham je cacu she de Isaac. 29 Te nde sa te nga schi n cacu njnhun ccu tca g ayuu, ni jito xen i Isaac, schi n cacu ni sha Espritu. Te njnhun ni

jjnhan r j ccuni r quh r chji ley Moiss, cachi nu r: A tu n cjini sho r ndese chn ley un? 22 Chi chn tutu i je Abraham ni yo u she y de. Te n i cu she Agar, ahan cu mozo vehe de. Te nga i cu she

21Rh

Jnhun yt s qu Agar jin Sara

365 yo s, suni scuan cjito xen ayuu tca she Ya Dios nde vijna. 30 Te ndese chn tutu i? Ach: Quenehen r ahan cu mozo na quhn a jn she a. Chi she ahan cu mozo, ma nihn i tah jin she ahan libre, ach y jin Abraham. 31 Nu scuan hermano, tu cu y njnhun she ahan cu mozo, chi njnhun she ahan libre cu y.

GLATAS4,5 nihn jnu cu je candje y je sha ya jeh y. Te ycuan sha je cundh ni y jnhan y. 7 Vha ni cacandje r n. Te nd n ni jes je tu cjeth r jnhun nda nu scuan? 8 Jnhun je n caschn de rh, chi t vji nu ma Ya n cana rh n qu vcoo r ndaha ya. 9 Te ma n ni r je te csth rh, jnhun cstn de cu njnhun levadura, chi vs jecuni levadura, te nda ndh ujen sha. 10 Te cchnu ni r je ma Jtoho y sha ya je ma cndje r jjnhan r nga jnhun je s n chn. Te m Ya Dios cuha ya castigo te je sca nu xin r, nu nani te cu de. 11 Te ruh, hermano, nu je ncani ga r jnhun ley circuncidar nde vijna, te jnhan ri ayuu hebreo ma cto xen i ruh nu. Chi ma qut ni i je ncani ri jnhun je ni jh Cristo jic cruz, nu je sni ncani ri jnhun circuncidar nu. 12 Te tca te je sca nu xin r squ jnhun n, vha ga na chnde g de m de nu scuan. 13 Chi m r jijnhan r hermano, ni cana ya roh nvha coo libre r nu ley un. Te vs iy libre r, te ma cni ni r je cu qu vcoo r tca cuchi je cu modo ne cn ma r, chi sa suhva na sha r m r mozo je chind hn r jnhan r squ je cundh ni r i. 14 Chi je ni squcu r ndh ley nu squcu r nni jnhun ndcu jniu yha: Cundh ni r jnhan r njnhun cndh ni r ma r, ach. 15 Te nu mni je ndnda xen r squ jnhan r

Te Cristo ni sha libre y yoh j tu y h y chji ley Moiss. Nu scuan te cu nhin r jn jnhun je ni sha libre y yoh, te ma nd vcoo tucu r cuu r mozo nu ley un. 2 Sha r cuenta jijnhan r, chi ruh Pablo cahn r jin r je nu squcu r ley circuncidar, ycun na te tu nhn jnu cut je n candje r j ni jh Cristo jeh r. 3 Te nga jnu chn nhin ri jin tca te cnduc cuu circuncidar, je nu scuan te suni cnu j squcu de ndvii cut g jnhun chn ley Moiss. 4 Rh j cnduc r quendo nda r je squcu r ley un, je ni casi r Cristo nu scuan. Je ni casto r jnhun je ndahva y cuchi r s qu je cundh ni Ya Dios roh. 5 Te m y chi cjica y jn Espritu, te ccandje y j n ndahva y cuchi y, te je ycuan hun ni y je quendo nda y quv cu y n Ya Dios. 6 Chi yh j cyh ndaha Cristo Jess, vs nu je cu y circuncidar ch tu cu y, t na v nhn jnu. Je

Na cu nhin y jn jnhun je ni sha libre yoh

GLATAS5,6 j cuajnhan r, te coto ma sn r jniu je ni sha ya mhu r jijnhan r.

Modo cun ayuu tu cndje jn modo sha Espritu

366 na ley cacn cuchi squ r nu sha r tca jniu yha. 24 Te ayuu cyh ndaha Cristo, njnhun je ni cajehni i modo ne m i jic cruz, nde jin tca j ndyo n ni i te ct nd i. 25 Te je scuan ni jhe m Espritu n vida je n y, te suni na cca y jn modo sten Espritu. 26 Te ma sandx y j squt ni y jnhan y, te ni ma cucusn ni y squ jnhan y.

chn r jin r jijnhan r: Caca r njnhun cn ma Espritu, te ycun na te ma sha ga r modo je cun ma r. 17 Chi tca j cun ma y, ycuan js nu je cun ma Espritu. Te je cun Espritu, js nu modo ne j cun ma y. Te je ndnd yha chi cjes nu jnhan, te je ycuan tu cu sha r jniu vha je cun r sha r. 18 Te nu m Espritu sten nu r, nu scuan te tu cyh r chji ley jenahn. 19 Te y ndijin tc jniu csha ayuu cjica jn modo ne m, te yha cu: Cs qu nd jnhan i, csha i jniu jnhn, csha n ndas i. 20 Cchihn i dolo, csha ts i, cjito uh jnhan i, cjejnhan i, ccucu ni i. Te yach cqut ni i, te cndhv ni i je cu mni i, te ctejnhan i css n i m i. 21 Te ccucusn ni i, cjehni i nd y, cnajni i, csha i vico n, jn tca g je scuan. Te chn nhin ri jin r, njnhun je ni cahn r jin r sa, je yuu casha scuan, ma nihn tah i qu vcoo i uu nu ndcu Ya Dios jniu. 22 Te ayuu je ndu i jn Espritu, tc jniu yha sha ya jin i: Je cundh ni jnhan, je cs ni, je iy ndey s ni, je iy paciencia, je man ni, je vha ni, je squcu vha, 23 je tu sha je cujhnu, jn j js modo je cun ma. Te t

16Scuan

Hermano, nu n jnhan r ni sha cuchi, te rh j cjica jn Espritu, na nchuhun ich r i. Te jn jnhun vt cahn r jin i, te suni condito r m r je ma cacn ini r sha r tca cuchi. 2 Te chind hn r jnhan r nu na v cu je ndho i, chi scuan cu je squcu r ley Cristo. 3 Chi nu n ayuu jni ni i je yuu tey cu i, vs nasu scuan cu, te sth i m i nu scuan. 4 Te tc n n r na cto ndee r ndese ca jniu sha r. Te nu vha sha r, ycun na te cuu cus ni r jin j sha m r, te tu nn j scni jnhan r m r jin jnhan r. 5 Chi tc n n y cnu squcu y jn jniu n jhe ya nu ma y. 6 Te rh j cascuha jnhun vha ya, na chnd hn r te cstn nu r jin tca j vha cnevha r. 7 Ma st v r cani ni r je cuu sha r cuchi. Chi ma cu scat r nu Ya Dios cani ni r je tu

Jnhun je chind hn y jnhan y

367 sha ya cuenta. Chi tca nu ndese sha ayuu, suu ycun nanihn i. 8 Chi ayuu je sha i je cun modo ne m i, nihn i je jnahn ndet i sha modo je cun ma i n. Te ayuu je sha je cun ma Espritu, chi nihn i je ctecu i n cni andv sha Espritu. 9 Te ma cuta y je sha y jniu vha nu scuan, chi je que ma qu v te nanihn y, te nu ma cuta y. 10 Nu scuan te tca jnu je cu sha y, te na sha vha y jn tca yuu, te hermano y je ccandje cu je cnu g.

GLATAS6 r circuncidar, nvha cuu sty de m de nu quihin r jnn circuncidar sha de. 14 Te ruh tu cn r saty r ma r squ n n je ycuan, chi m nni squ je ni jh Jitoho y Jesucristo jic cruz. Chi squ ycuan cu njnhun ni jih r, chi ni sia r tca j iy ini ay v , te suni njnhun n nd y cu ri nu ay v . 15 Chi nu y h y ndaha Cristo Jesus, te tu nhn jnu nu cu y circuncidar ch tu. Chi je nhn jnu cu je n nasje y anu y. 16 Te hun ni r je tca r je jca r jn modo yha, na sha ga y je coo ndey coo s ni r, te cundh ni y roh. Te suni hun ni r je scuan sha ya jin tca g i je cu ndije i ayuu ccandje Ya Dios. 17 Te vijna jn n g cuahn y, cn r je ma sthn g ni n ayuu ruh. Chi yqu cu r ndso sea je ni tj r ni ndoho ri je cu ri mozo ma Jtoho y Jess. 18 Hermano, hun ni r je na sha ga Jitoho y Jesucristo je vha rh jjnhan r. Scuan na co. Amn.

r je nhnu letra te ri cuaje nu r jijnhan r, chi ndaha m r te ri yh. 12 Te te je casfuerza de rh cuu r circuncidar, csha de squ je ccuni de cuajnhn yuu de. Te csha de nvha ma cto xen ayuu de je cnacani de jnhun je ni jh Cristo jeh y. 13 Te ni m de je casha de circuncidar, suni tu squcu vha de ndh ga ley jenahn. Te ccuni de je cuu

11Condhe

Saludo jin jnhun csthun Pablo je snd h

CARTA JEE NI TEE APOSTOL SAN PABLO NUU AYUU UU EFESO

Cristo, She ya je man y jin. 7 Te squ je yhyo vha ni y jin y, te She ya un n jnama ya yoh j ni jh y jeh y, te ni ine chnu ni y nu cuchi y. 8 Te ni sten y je cundh ndas ni y yoh, te ni sha ya je jchun ni y te cundch y jin jnhun ya. 9 Te ni sha ya je cuni y n jnhun ya je n ysh, je tu n sha ya je cuni ayuu jenahn. Chi scuan ni tee ni y nde sa, te njnahan ni y sha ya. 10 Te yha cu jnhun n: Nde na que tiempo te sha ya je ndh je ycu andv jn j ycu ay v , nuni nduu, quh ndaha Cristo. 11 Te squ je y h y ndaha Cristo, te nihn y tah y, chi je ni nacji Ya Dios yoh nde sa. Chi scuan ni tee ni ma y, chi sha ya tcni je j ni cunda ni y je njnahan ni y sha ya. 12 Scuan ni sha ya nvha m r je xhna g ni cacandje ri Cristo, caca nda r te scuan sjhnu ri y je yhyo luu cjhnu ya. 13 Te suni m r jijnhan r, ni cajini r jnhun nda jnhun vha je jnma ya roh, te ni cacandje r Cristo. Te ni canihn r Espritu Santo je ni jjnhun ya

M r cu Pablo, apstol Jesucristo, chi scuan ni nujnahan ni Ya Dios ni taj y ruh. Te te ri carta yha cuje nu roh yuu uu Efeso, je ccuu r yuu ma y je ccandje r Cristo Jess. 2 Te hun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha rh, te sha ya je coo ndey coo s ni r.

chn y je yhyo cjhnu Ya Dios, Ya cu Tt Jitoho y Jesucristo. Chi ni jhe ya tca j vha y andv j qundo vha nu y, chi y h y ndaha Cristo. 4 Chi nde n tu jeco ay v te ni nacji ya yoh j qu v y ndaha Cristo, nvha coo ndoo nu y te caca nda y nu y. 5 Je ni cundh ni y yoh nde sa, te ni tana ya yoh j nquihin she ya yoh. Te jn Jesucristo ni sha ya scuan, chi ni nujnahan ni y sha ya. 6 Te je ycuan nn na chn y je yhyo cjhnu ya, chi yhyo vha ni sha ya yoh jin tca j vha ni y, squ je y h y ndaha

3Na

Je sha Cristo je qundo vha nu y

368

369 je cuha ya. Te nd Espritu y n ini anu y, te cu ya njnhun sello je sten je cu y she Ya Dios. 14 Te sha ya je jin ndije y j cucu g te cuha Ya Dios tah y, nde na snu ya jniu je jnma ya ayuu y. Te quv n cahn y je cujhnu ya, chi yhyo luu cjhnu ya.

EFESIOS1,2 j ndso jnu, jn j jn poder, jn j ndcu jniu, jn s qu tca je ccahn ayuu je cujhnu, cu tiempo yha, cu tiempo quiji. 22 Te ni jhe ya je cujhnu Cristo squ ndvii. Te ni sha ya je cnu y cujhnu ya nu yuu ccandje. 23 Te ayuu ccandje un ccuu i njnhun yqu cu ya, chi n na cu i jn y te hun chit y ini anu i, chi Ya je hun chit n chnuni cu ya.

ruh ni jini jnhun ri ndese ccandje r j ni sha Jitoho y Jess jeh r, jn ndese ccundh ni r ndh ayuu cyh ndaha Ya Dios. 16 Te je ycuan tu jcu r je ncuath r jeh r, te je jicn tah r te tu n ni r cacn tah r jeh r. 17 Chi jcn tah r je na sha Ya Dios je jchun vha ni r te ndundch r jin jnhun ya, te cuni g r ndese Ya cu ya. Chi m y cu Ya Dios Jitoho y Jesucristo, te cu ya Tat y je lu ndas cjhnu. 18 Te jcn tah r je na sndijin g y nu je njnn r, nvha jechun ni r ndese ca ndh je cuhun ni r nihn r squ je n cana ya roh. Te jechun ni r ndese cc ccuu r jn tca jnhun jhnu luu ndso jnhun ya je cu ayuu ma y. 19 Te jcn tah r je na jchun ni r ndese yhyo jhnu poder y je sjniu ya ini anu yoh j cu y yuu ccandje. Chi tu nd h cut poder y. 20 Te suu poder un cu je ni stn y n ni sha ya n jniu jhnu ga je n nastcu y Cristo mhu nd y te ni scco ya lado vha ya nde andv . 21 Te ni jeni ya Cristo squ tca j cujhnu, jn

15Te

Je jicn tah Pablo jeh yuu ccandje

Te ni sha ya je cotecu r n cni jn Cristo. Chi je ni cacuu r njnhun nd y nu y, ni sha cuchi r jn jniu n n casha r. 2 Chi ni cajica r jn jniu ycuan nde sa, n ni cacondiqun r jniu ayuu ay v , n ni cajeth r n jexen je ndcu jniu nu tca tch xen, te jca nu tach. Te suu cu je scnda ini ayuu nhni ni nu Ya Dios. 3 Te m r jijnhan ri, suni scuan ni cajica ri, chi ni casha ri jniu n j cun ma r, jin tca j jicn yqu cu r, jin j cjeni n ni r nde sa. Je ycuan suni ni cacuu ri ayuu je nihn castigo xen je cuha ya nu, chi nuni ni casha ri njnhun csha m i. 4 Te Ya Dios chi yhyo cueh ni cundh ni y yoh, te vha ndas ni y jin y. 5 Te na cu y njnhun nd y nu y ni sha cuchi y, te ni nastcu y yoh j ctecu y n cni jn Cristo. Chi squ je yhyo vha ni y cu je n jnama ya yoh. 6 Te ni nastcu y yoh j ctecu nu

Ni ccu y s qu je n cundh ni y yoh

EFESIOS2 y jn Cristo Jess, te scco ya yoh jn y nde andv . 7 Scuan ni sha ya nvha n g tiempo je quji, te stn y ndese yhyo man y jin y, jn ndese vha ni y jin y je squ Cristo Jess. 8 Chi squ je yhyo man y jin r cu je n jnama ya roh, chi ni cacandje r j sha ya jeh r. Te nasu s qu je n casha m r cu, chi tah je ni jhe ya nu r cu. 9 Chi t na jniu vha n csha y j jnma ya yoh, te je ycuan ni n y ma cu sty y ma y. 10 Chi cu y n jniu luu je n nasha m y, chi ni nasha ya yoh j cund y jin Cristo Jess, nvha sha y tca jniu vha je j ni sthva Ya Dios je sha y.

370 y. Chi ni sha ya je yuu hebreo jin yuu tca g nacin, ni nduu y n na nu y. Chi ni sha ya je tu jto uh jnhan y, te suu cu njnhun je n jenu ya n je ndihy sava mhu y je ss n yh. 15 Chi ni soc y ma y ni jih y, te scuan ni ndahva y ley jenahn jn jnhun ndcu jniu jn j tajnn ndso m. Chi ley un n ss n ayuu hebreo jin tca nacin je tu n jn i ley un. Te ni nasqujnhan ya ndh y j n nduu y n na nacin je, y h y ndaha ya. Te scuan ni sha ya je n nduman jnhan y. 16 Te jn j ni jh y jic cruz, te ni sn y jnhun cjito uh jnhan ayuu hebreo jin tca g nacin. Te ni sha ya je nd vcoo y n jnhun man Ya Dios jin y, te ni nduu y n na ayuu ma y. 17 Chi ni quiji Cristo ni nacani ya jnhun vha nu tca yuu je na nd v i nu jnhun man y jin i, cu rh yuu tu n cjini jnhun ya, te suni ayuu jnhan ri hebreo je cjini jnhun ya. 18 Te vijna te squ je ni jh Cristo, te ndh y, cu ayuu hebreo ch yuu tca g nacin, cuu qu vcoo y n Tat y Ya Dios, te nni Espritu y sha. 19 Nu scuan te tu cu r njnhun ayuu uu jic ni ayuu tat, chi n na ni nduu r jn yuu uu ma y. Te jnhan ayuu vehe Ya Dios ccuu r. 20 Te ccuu r njnhun n n parte n vehe chnu je cvha squ cimiento, te cimiento un cu jnhun Cristo je n canacani tc apstol jin te ni canacani jnhun ya jenahn. Te m Jesucristo cu

scuan te na nchun ni r ndese ayuu ni cacuu r nd sa. Chi tu n ccuu r yuu hebreo, chi sa suhva ni cacuu r yuu tc nacin je tu jn jnhun ya. Te ayuu hebreo je casha circuncidar yqu cu, ni cacahn i je ccuu r yuu tu sha circuncidar. 12 Na nchun ni r je nd sa tu n chin r jn Cristo, te ni cacuu r yuu uu jic n nacin Israel. Te tu n cjini r tca jnhun contrato je ni jjnhun Ya Dios. Te tu n ne Ya Dios jin r ay v yha, te t na v je vha n cuhun ni r je co. 13 Te vijna chi ni nd vcoo r n Ya Dios je tu n cjini r jnhun ya nde sa, chi ni qu vcoo r ndaha Cristo squ je ni jh y jeh r. 14 Chi Cristo cu Ya sha je ndman jnhan

11Nu

Je sha Cristo je nd v y n jnhun man Ya Dios jin y

371 njnhun yu cnu g je y tuu vehe. 21 Te n vehe cvha vha squ ma y, cscn cuhn, cu n templo i je nde ma Jtoho y. 22 Te suu cu m r jijnhan r, chi nd r jin Cristo, te nuni sma ya roh jin tca yuu ccandje, ccuu r njnhun n n yu templo. Te suu cu je nde Espritu Ya Dios ini r njnhun ini n templo.

EFESIOS2,3 cu je n jeni ya ruh je ncani ri jnhun nu r. Chi ni cutah r jniu luu yha je ni jhe ya nu r. Te jn poder y ni sha ya un jn r. 8 Te ruh chi cu ri te nu ga nu tca yuu nu ga je y h ndaha ya. Te vs scuan te nu ma r ni jhe ya jniu luu yha j ncani ri jnhun vha ya nu yuu tc nacin je tu jn, ndese yhyo cc y ndh je ndso jnhun Cristo, je ma cnda cut y jechun ni y. 9 Chi ni jeni ya ruh je sten caj r je suni m i jnama ya i. Te ycuan cu jnhun Ya Dios je ni y shi nd jenahn ndas , chi m y ni sha ndhni. 10 Te scuan ni sha ya jin yuu, nvha vijna te tca j ccujhnu jn j ndso jnu nu sucn, na cni ndese ndch ndas Ya Dios. Chi ndch ndas ni sha ya jin yuu ccandje. 11 Chi scuan ni tee ni y nde n cni, te ni sha ya je Jtoho y Cristo Jess ni squcu ya n. 12 Te squ je ni sha Cristo, te vijna te jn ndije y j cu qu v y chn y jin Ya Dios squ je candje y Cristo. 13 Nu scuan te chn ndah r jin r je ma cucuhy ni r squ jnndho je ndho ri jeh r. Chi suu sha je qundo ndet anu r jijnhan r.

Te je ycuan ruh Pablo, jcn tah r nu y. Te ne ri veca squ je n nacani ri jnhun Cristo Jess nu roh yuu tc nacin je tu n jn jnhun ya nu. 2 Te jn r je n cajini r jnhun ndese yhyo vha ni sha Ya Dios jin r, chi ni jhe ya jniu nu r je ncani ri jnhun vha ya nu r. 3 Te jnhun ya je n ysh, ni nastu ya nu r, njnhun je ni tee ri jecu squ un n r. 4 Te nu na chu r te cuu jechun ni r je n jini vha ri jnhun Cristo je n ysh un. 5 Te tu n stn y jnhun sh un n n n ayuu tca cuy n quiji ichi yt. Te vijna cu je sten ndijin y jin Espritu y nu tc apstol je n jeni ndoo ya, jin n te cnacani jnhun ya. 6 Te scuan chn jnhun n ysh un: ayuu tca g nacin, n chnuni nihn i tah i jn yuu hebreo, chi ni cacandje i jnhun je jnma ya i. Te nuni ni nduu ndh i, te n chnuni qundo ndet anu i sha Cristo, njnhun ni jejnhun Ya Dios. 7 Te je squ jnhun yha

Je ndso jnu Pablo ncani de jnhun nu yuu tu jn jnhun Ya Dios

je ycuan cu je jcu yt r nu ma Ya cu Tt Jitoho y Jesucristo. 15 Te m y cu Tt nu ndh ayuu y je ycu andv jn y v . 16 Te jcn tah r je jin poder y je cujhnu ndas y, na sha ya je je vha ni r jin jnhun ya, te coo fuerza ini anu

14Te

Cristo yhyo cndh ni y yoh

EFESIOS3,4 r, sha Espritu y. 17 Te jcn r je candje nhin r Cristo, nvha condee y ini anu r, te jn vha r jnhun je cundh ni y roh, te cu nhin r jn. 18 Te scuan te cuu jechun vha ni r jin tca yuu candje, ndese ca jnhun cndh ni Cristo yoh. Chi yhyo jt, cni, cn, scn jnhun n, chi yhyo cueh sha. 19 Te jcn r je na cni vha r ndese cndh ni y yoh, vs tu cu cut jechun ni y ndh ndh. Te scuan te cund r jin Ya Dios je cunu y ini anu r. 20 Nu scuan te na chn y je yhyo luu cjhnu ya, chi m y cu Ya iy poder je sha ya je vha ndas g vs ndh je jicn y ch j jni ni y. Te sha ya un jn poder y je sjniu ini anu y. 21 Te na chn y je yhyo luu cjhnu ya je squ je ni sha ya jeh ayuu ccandje jn j squ Cristo Jess. Te scuan na co nde n cni cut tiempo je quji. Amn.

372 co je vha squ je n cana ya yoh. 5 Te y nni Jitoho y, jin nni jnhun cndje y, jn nni jnhun jndute y. 6 Te y nni Ya Dios je cu Tt y jijnhan y. Te m y cujhnu squ ndh y, te sjniu ya jin ndh y, te nd y ini ndh y. 7 Te tc n n y n cacutah y s n s n jniu sha y, nu ndese ni tana Cristo chva tah un n y. 8 Je ycuan chn tutu i: N ni ndaa ya cuanuhun y andv , te ni stut y cueh je y ndihy, cuahn y jin. Te ni saja ya tah nu tca yuu. 9 Te je cahn tutu je n ndaa ya, suni cn cahn je xhna g nde andv ni cuun ya nde nu cun g ay v yha. 10 Te Ya n cuun, suni m y cu je n ndaa nde nu sucn g andv , nvha cuhun chit y n chnuni. 11 Te ni tana ya s n s n jniu sha ayuu. Chi ni jeni ya sava ayuu cuu apstol, te sava ga nacani jnhun ya, te sava ga scndje ayuu jnhun je jnma ya i, te sava ga coo pastor condito ayuu ccandje, te sava ga sten. 12 Scuan ni jeni ya ayuu ma y je cuajnu i nu y, nvha cuehnu ga ayuu Cristo jin jnhun ya. 13 Te scuan coo nde nduu nuni ndh y jn jnhun cndje y, te cuni vha y ndese Ya cu She Ya Dios. Te scuan ije vha y nd na cchit y jin ndh jnhun je hun chit ini Cristo. 14 Te scuan te ma co ga y njnhun schi ll j yach jni yha jni ycun ni i, ni ma qu v nduu y chha chcuan jn s n s n jnhun

Te ruh je ne ri veca squ jnhun ma Jtoho y, chn ndah r jin r je na cca nda r njnhun cnu caca r j ccuu r yuu ni cana ya. 2 Te nn na co such ni r, te coo vt ni r. Te na co paciencia r, te cuandey ni r jin jnhan r j cundh ni r i. 3 Te na cndhv ni r coycu mn nu r, sha m Espritu nu vji jnhun man ni. 4 Chi nni ccuu ayuu ma y, te y nni Espritu, te nu chun ni y je

nuni ccuu ayuu ccandje sha Espritu

373 je cstn te sth j yhyo ndito de squ v de yh nu jnhun sth. 15 Chi sa suhva na cndiqun y jnhun nda jin jnhun cndh ni. Te scuan cuehnu y jn tca jniu cn Cristo, Ya cujhnu nu yuu ccuu njnhun yqu cu y, chi n na cu i jn y. 16 Te sha ya je nduu nu ni tc i je chije i cuahn i, chi ccuu i njnhun n na yqu cu jin y. Te jjnu vha tc n n i ndese ni nihn jnu i, nvha scuhnu jnhan te ije jjnhan jn jnhun cndh ni.

EFESIOS4,5 scuan te ma cahn g r jnhun sth, te na chn nda r jin tca jnhan r, chi nni ccuu ndh y. 26 Nu vji n je squt ni roh, te ma qut ne ni r. Te ma qut ni r nde que nindii. 27 Ma cuha r jnhun je sha jexen je qu v r cuchi. 28 ayuu n sacuhn, ma sacuhn g i, chi sa suhva na sjniu i, te na ccuu i jn jniu vha, nvha nihn i je cuha i nu yuu cman nu. 29 Ni n jnhun n ma cahn r, chi sa suhva na chn r jnhun vha je scuhnu jnhan jn jnhun ya, te sha je qundo vha ayuu jni sho. 30 Ma sha r cuchi nvha ma cucuhy ni Espritu Santo Ya Dios. Chi Espritu y cu njnhun sello je sten je cu y she Ya Dios, nde quiji quv jnu jniu je jnma ya roh. 31 Te na si r tca jnhun ctucu ni, jin jnhun xen ni, jin jnhun qu t ni, jin jnhun chn ndevha, jn tca jnhun n. 32 Chi sa suhva na co vha ni r jin jnhan r, te cundh ni r i. Na cne chnu ni r nu jnhan r, njnhun ni ine chnu ni Ya Dios nu r squ Cristo.

25Nu

scuan te yha cu jnhun chn r jin r, te je ach Jtoho y cu je cahn nhin ri jin r: je ma cca ga r njnhun cjica sava ga ayuu je tu jn i ndese Ya cu Ya Dios, chi cjica i jn jnhun je jni sni m i. 18 Te y nee nu je njnn i, te tu nvha i Espritu je vji nu Ya Dios, chi tu jn i jnhun ya, squ je nhni ni i. 19 Te tu ccanu i, chi ni qu vcoo i jn jniu n ndas , te nd hv ni i sha i tc jniu jnhn. 20 Te rh jjnhan r, nasu scuan n cscuha r jnhun Cristo, 21 te nu nda je n cajini r jnhun ya jin j n cacuthva r jn jnhun nda Jess. 22 Nu scuan te na sto r tca jniu n casha r ichi yt, n ni casha r modo cun ma r je n cujnhn nu r ni sha jniu n sth j n ndiyo ni r. 23 Te na ndje nu r jin j njnn r. 24 Te na cuha r jnhun nduje r, chi nasha Ya Dios roh njnhun cn ma y je cca nda r jin jniu vha jniu ndoo.

17Nu

Je ndje y sha Cristo

Nu scuan te na ndcu r Ya Dios, chi ccuu r she ya je man y jin. 2 Te nn cundh ni r jnhan r, njnhun ni cundh ni Cristo yoh, te ni soc y ma y jeh y, ni cuu ya

Ndese cnu caca nda she Ya Dios

EFESIOS5 njnhun n londe je jen as n nu Ya Dios je ni sc y ma y. 3 Te vijna je ccuu r she Ya Dios, te ni ma sha r ni ma ndjnhun r s qu jnhun jca jnn, ni tc jniu jnhn, ni jnhun ndyo ni ndajnu. 4 Te ni ma cahn r tca jnhun sha je ccanu jnhan, ni jnhun cn , ni jnhun je tu nd jjnu cut. Chi tc un tu nhn jnu. Chi sa suhva na ncuath r nu Ya Dios. 5 Chi je cjini r je n n ayuu cjica jnn, ni je sha jniu jnhn, ni je ndyo ni tc ndajnu, ma nihn tah i qu v i ndaha Cristo jin Ya Dios je ndacu ya jniu nu i. Chi tca j ndyo ni i cu njnhun dolo i je cchihn i. 6 Te coto r j ma stah ni n i rh jn tca jnhun chn sa ni i, chi squ tca jnhun n yha cu je quji castigo xen Ya Dios nu tca yuu nhni ni. 7 Ma qu v nduu r jin i nu scuan. 8 Chi tca qu v sa ni coycu r njnhun nu n, te vijna chi cycu r jn luz ma Jtoho y, cu je cjechun ni r squ y. Te na cca r njnhun cjica ayuu je sten luz y ini anu i. 9 Chi jniu sha luz y jin y cu tc jniu man ni, jniu nda, jin jniu vha. 10 Scuha r sha r tca jniu je njnahan ni ma Jtoho y. 11 Te ma qu v nduu r jin tca je tu nhn jnu je casha ayuu cycu njnhun nu n. Chi sa suhva stn r nu i je t vha csha i. 12 Chi ccanu y cahn y squ jnu csha yuhu ma i. 13 Te luz y sha je ntu tc jniu n csha i. Te nu cuath i luz y

374 te caca i jn luz n. 14 Je ycuan chn tutu: Rh je chuun ni, je njnhun qux, natah ni, te quenda r mhu yuu je ccuu njnhun nd y. Te Cristo sten y luz y ini anu r. Ach tutu. 15 Nu scuan te coto vha r ndese caca ycn r. Te ma cca r njnhun cjica ayuu can, chi caca r njnhun cjica te ndch. 16 Ma sn r tiempo, chi condhv ni r jin jniu ya, chi y cuh cuchi quv yha. 17 Nu scuan te ma co n xn r, chi sa suhva na jchun vha ni r na jniu njnahan ni ma Jtoho y. 18 Te ma njni r, chi t v r sha. Chi sa suhva na ndc r je cnu Espritu Santo ini anu r. 19 Te cahn r jin jnhan r jn salmo jin himno, yaa i je cahn jnhun ya. Te ini anu r cahn r jin y jin tca yaa, chi ycuan cu je jta nu r nu y chhn r y. 20 Te nn nacuath r squ tcni nu Tat y Ya Dios te ndacunehen r s hv m Jtoho y Jesucristo.

cuath r nu jnhan r s qu je chyo y hn r nu Cristo. 22 Rh ahan ccuu ash , cuath r nu y r, njnhun jth r nu Jtoho y. 23 Chi y cjhnu nu sh , njnhun cjhnu Cristo nu yoh yuu ccandje, je ccuu y njnhun

21Te

Ndese squcu vha ayuu ccandje nu jnhan i

375 yqu cu y, chi n na cu y jin y. Te m y jnma ya yoh. 24 Chi njnhun ayuu ccandje cjeth i nu Cristo, suni scuan ash cuath a ndh je cahn y a. 25 Te rh te ccuu y, cundh ni r ash r, njnhun ni cundh ni Cristo yoh yuu ccandje, te ni soc y ma y jeh y. 26 Scuan ni sha ya je co ndoo coo i y nu y, te ni nacate ya anu y jin jnhun ya jin j n jendute y. 27 Te yh yuu ccandje chi cu y n y, te luu cujhnu y. Te ma cndee cuchi nu y, ni je t luu, ni n je scuan, chi sa suhva coo ndoo coo i y nu y, te t na v cuman g. 28 Te njnhun Cristo ni cundh ni y ayuu ccandje, suni scuan cnu j cundh ni y ash de, njnhun cndh ni de m de. Chi te cndh ni de ash de, m de cndh ni de. 29 Chi ni n te tu jto uh de m de, chi sa suhva yji de te ndto ycn de m de. Te suni scuan sha Cristo jin yh yuu ccandje nu y. 30 Chi ccuu y njnhun yqu cu y, te n n y ccuu njnhun n n parte yqu cu y. 31 Te suu cu njnhun te je sto de tt de nn de, te quijnhan de jn ash de, te n na cu ndnd de. 32 Yhyo jhnu jnhun shi yha, te chn r je yuu ccandje suni scuan qujnhan i jn Cristo. 33 Te suni scuan n n n n r cundh ni r ash r, njnhun cndh ni r ma r. Te ash na cu y hn a jn y a.

Te rh she jjnhan r, cuandije r n tat r nu nan r, chi ycuan cu je vha sha r j candje r Jtoho y. 2 Chi yha cu n jnhan je ux jnhun ndcu jniu je ni jhe ya, te xhna g jnhun yha ndso tah: Coo y hn r nu tat r nu nan r, 3 nvha quendo ndet r, te nhn cotecu r ini ay v yha. Ach. 4 Te rh tt jijnhan r, ma squt ni r she r, chi sa suhva scuhnu r i jn jnhun cuandije i, te stn r nu i je candje i m Jtoho y. 5 Te rh mozo jijnhan r, cuandije r n patrn r ay v yha, te coo y hn r te conso yo r n de. Te na sjniu nda sjniu ndije r, cani ni r je nu Cristo cjejnu r. 6 Ma sjniu ndx r je ma j coto de te cuajnhn de rh. Chi sa suhva sha r cuenta je mozo Cristo ccuu r. Te sha r j njnahan ni Ya Dios nde jin ini jin nu r. 7 Te na cs ni r sjniu r, te na cni ni r je nu ma Jtoho y cjejnu r, nasu n yuu. 8 Chi je cjini r je jnu vha sha n n r, te nihn r yhu jniu ycuan n ma Jtoho y, vs cu r mozo ch te sjniu m. 9 Te rh patrn jijnhan r, suni scuan sha r jn mozo r, te ma cahn xen r jin i. Chi na ccuhun ni r je suni m r jin m i y h r ndaha Jitoho y, Ya nde andv . Te tu sha ya cuenta ndese cu n n ayuu, chi nu sha ya jin i.

EFESIOS5,6

EFESIOS6
Na ccut y jin tca fuerza Ya Dios

376 ya roh, je cu njnhun n ll ca. Te cuajnu r jnhun je yos n ttu Ya Dios je ni jhe Espritu Santo nu r. Chi ycuan cu njnhun jjnu soldado espada de. 18 Te nn ccn tah r nu Ya Dios squ ndhni, te cahn ndah r jn y jin fuerza Espritu. Nu scuan te ndito na co ni r, te ma jcu r je cacn tah r jeh tca yuu ma y. 19 Te suni cahn r jeh r, nvha nihn r jnhun cahn r, te coo ty ni r nacani cj r jnhun je jnma ya yoh, suu jnhun je n ysh un. 20 Chi ni taj y ruh je jca ri ncani ri jnhun ya n, te je squ un cu je ne ri veca. Te na ccn tah r je coo ty ni r cahn r jnhun ya, njnhun cnu cahn r.

y nga jnhun, hermano jijnhan r. Nduc r je na co fuerza ini r jin fuerza ma Jtoho y je ndu y jin r, chi y ty poder y. 11 Na ccut r jn tca fuerza Ya Dios, nvha cuu cu nhin r j ma stah jexen rh. 12 Chi njnhun je cjejnhan y jn tca j ne. Te nasu yuu cu je cjejnhan y jn, chi sa suhva jn tca tch cjica nu sucn. Te ycuan cu je ccujhnu, jn j cndiso jnu, jn j cndacu jniu nu yuu ay v yha je njnhun cjica i nu n. 13 Nu scuan te na ccut r jn ndh fuerza Ya Dios, nvha cuu cu nhin r qu v jto ndee jexen roh. Te scuan coo thva r jn tca ndh je cu nhin r jn. 14 Nu scuan te cu nhin r jn jnhun nda je cu njnhun je y h nhin sanchi chji r. Te scut r ma r jin jnhun caca nda r, te suu cu njnhun je ccut soldado jin sahma ca je ndihy de. 15 Te nn cothva r nacani r jnhun ndey jnhun s ni je vji nu Ya Dios. Te suu cu njnhun je chhi soldado ndijn jeh de. 16 Te je cnu g cu je candje r je iy y jin r. Te ycuan cu njnhun je thva r m r yat n escudo. Chi jn jnhun cndje r un te cuu ndahva r ndh je taj m jxen, je cu njnhun nduva je cay yuhn punta. 17 Te cu r jn jnhun ni jnama

10Te

cu n hermano je man y jin, te cu de te squcu vha chnd jnhan jn r nu jnu m Jtoho y. Te m de casthn ndh ndese cuahn jniu ri te ndese y r. 22 Je ycuan n taj r de cuaje de nu r, nvha cachi de ndese chyo ri, te coo ndey ni r jijnhan r sha de. 23 Te hun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na sha ya je coo ndey coo s ni tca rh j ccuu hermano, te coo man g r jin y, te candje vha r. 24 Te hun ni r je na sha ga y je vha rh jjnhan r j man ndije r jn Jtoho y Jesucristo. Scuan na co. Amn.

21Tquico

Saludo je snd h

CARTA JEE NI TEE APOSTOL SAN PABLO NUU AYUU UU FILIPOS

je jnma ya yoh j jnhun nda cu. 8 Chi Ya Dios jin y ndese yhyo man r jin r jijnhan r, njnhun yhyo man Jesucristo jin y. 9 Te jcn tah r je na ca ga je cundh ni r jnhan r, jin j na jchun ga ni r te cundch r jin tca jnhun ya. 10 Te scuan te cuu nacji r tca j vha condiqun r, te caca nda r, te ma co ni n cuchi squ r quv ndji Cristo. 11 Te scuan te cay cueh jniu vha je sha Jesucristo jin r. Te sha je coo y hn yuu jin Ya Dios te cahn i je yhyo luu cjhnu ya.

M r cu Pablo jin Timoteo, mozo Jesucristo. Te ctee ri carta yha cuje nu tca rh hermano cyc uu Filipos, je ccuu r yuu ma y je cyh r ndaha Cristo Jess. Te suni ctee ri nu te cndiso jnu cndito rh, jn n te cjejnu mhu r. 2 Te cuhun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha rh, te sha ya je coo ndey coo s ni r.

jnu je nchun ni r roh jjnhan r, te ncuath r nu Ya Dios. 4 Te na jcn tah r, te nn cs ni r jicn tah r jeh r. 5 Chi ni chind jnhan r jn r je scca y jnhun vha ya, nde quv n cacandje r te nde vijna. 6 Te jn ndije ri je ma Ya n squj jniu vha jn r, cocu ya jin nd quv ndji Jesucristo, te snu ndh ya. 7 Te y vha je scuan jni ni r squ tca rh, chi yhyo man r jin r, te nuni ni sha ya je vha yh. Te scuan cu vs ne ri veca ch vs cu ri nu tca te cjhnu, cahn r jeh jnhun

3Tca

Je jicn tah Pablo jeh yuu ccandje

cn r je na cchnu ni r jijnhan r ndese ni sha jnndho ni ndoho ri. Chi ni sha je ni jt nu ga jnhun je jnma ya yoh. 13 Chi tc soldado cyc ini palacio, jin tca g ayuu, cjini i je ne ri veca je squ Cristo. 14 Te squ je ne ri veca, je ycuan cu je vihy g nihn ndey ni cueh tc hermano ccandje nu Jtoho y. Te chyo ty g ni de ncani de jnhun ya, te tu nd ndnuu ni de.

Jnhun je tcu ndu y jin Cristo

12Hermano,

377

FILIPENSES1,2 nda chi sava te cnacani de jnhun Cristo squ je cuesn ni de jn j ndux de. Te sava ga de chi sa suhva cnacani de jnhun ya squ je vha ni de. 16 Sava de cnacani jnhun Cristo squ je nduc de je vha mni de, te t ndije de, chi ccuni de je nihn g r jnndho je ne ri veca. 17 Te sava ga de chi cnacani de jnhun squ je cundh ni de ruh, chi cjini de je ne ri veca squ je cahn r jeh jnhun je jnma ya yoh. 18 T na v sha nu scuan, chi tcni modo cascut nu de jnhun Cristo, vs nu ndije de ch tu. Te yha cu je cs ni r sha. Te suni cus g ni r, 19 chi jn r je tca j yha sha je vha ga coo jn r, chi cjicn tah r jeh r, te Espritu Jesucristo chnd hn y ruh. 20 Chi hun ni r te cu ndas ni r je ma sha ri ni n je sha je cucanu ri nu y. Chi sa suhva coo ty ni r cahn r jnhun ya, nvha ndujhnu ga Cristo sha m r vijna, njnhun je ni sha ri n vji ri, te vs na ctecu r ch vs na c r. 21 Chi je tcu r cu je ndu r jin Cristo, te je c r cu je vihy g vha coo jn r. 22 Te nu cotecu g r, te cuu scca ga r jniu m Jtoho y. Nu scuan te tu cchnu ni r nd n cu je vha ga, nu je ctecu r ch j c r. 23 Chi mh ndnd jnhun yha ne nhin ri. Chi n cu je cun r quihn r condee r jin Cristo, chi ycuan cu je vihy g vha coo jn r. 24 Te suni cnu g je ctecu g r je squ roh jjnhan r. 25 Nu scuan te y nd ni r

378 je qundo ri condee g r jin r, nvha stn g r nu r ndese caca vha ga r jin y, te cus g ni r jin jnhun ccandje r. 26 Nu scuan te condee tucu ri jin r, te cus tey ni r je squ ruh, sha m Cristo Jess. 27 Te m nni je condhv ni r caca nda r, njnhun cnu caca r s qu je ccandje r jnhun Cristo. Ycun na te vs na jn r coto jnhan y, ch condee jic r, te nihn r jnhun ro j chin nhin r jn jnhun ya, te chyo nu ni r, te nuni cnduc ndy r squ jnhun je ccandje y j jnma ya yoh. 28 Te ma yh cut r sha je cjito uh roh. Chi je jto uh i rh, ycuan stn je jnahn ndet i, te suni stn je ccu nu ma r jijnhan r sha Ya Dios. 29 Chi ni jhe Cristo u je vha nu r: nasu m nni je candje r y, chi suni je na ndho r j squ y. 30 Chi m r jin rh jijnhan r, njnhun je cjejnhan y jn tca j ne. Chi ni cajito r j scuan ni sha m r, te cnihn r jnhun je sha ga r nde vijna.

15Te

Nu scuan te sha Cristo je chyo ndey ni r, jin j cs ni r squ je vha ni y jin r. Te nd Espritu y jin r, te man r jin jnhan r, te cjito ndh r i. 2 Nu scuan te na ccu ga r jin tca jnhun yha, nvha cus tey ni r. Te nuni na co ni r, te coycu mn r, te nu na co nu r, te nu cani ni r. 3 Te

Je ni sha such y ma y te ni ndujhnu ya

379 ni n jniu ma sha r j nduc r je vha mni r, ni je saty r ma r. Chi sa suhva sha such r ma r, te sha r cuenta je vha ga jnhan r vs ma r. 4 Te ma cndhv ni r mani jniu je qundo vha mni r, chi suni na cndhv ni r jniu je qundo vha jnhan r. 5 Te na cni ni r jijnhan r njnhun ni jeni ni Cristo Jess. 6 Chi m y cujhnu nu y jin Ya Dios, te vs scuan te tu n jni ni y je cujhnu nu y jin Ya Dios. 7 Chi ni sia y je cujhnu ya, te ni nduu ya njnhun nda mozo, te ni cacu ya ni nduu ya te. 8 Te n ni nduu nu y jin te, te ni sha such y ma y. Te ni jendije ya nde jin jnhun je c y, te nde jin jnhun canu je c y jic cruz. 9 Je ycuan n sha Ya Dios je yhyo ni ndujhnu luu ya, te s hv y cujhnu ndas g nu tca g shv . 10 Te tca j chin andv jn y v jn chji ay v , nu na cni i s hv Jess te jecu yt i. 11 Te cahn nda ndvii i je Jesucristo cu m Jtoho. Te scuan stn i je yhyo cjhnu m Tt y Ya Dios.

FILIPENSES2 je cu ni r sha r jniu vha, te chnd hn y roh j squcu r jniu njnahan ni y. 14 Ndh je sha r, ma cahn so r, ni ma tejnhan r, 15 nvha cuu r she Ya Dios je t na cuchi coo squ r te coo nda r. Te caca ndoo r mhu yuu nhni ni je casha n. Chi mhu yuu un stn r jniu vha r, te scuan ccuu r njnhun qu m je ndnde n n ay v . 16 Te stn r jnhun ya nu i je ctecu i n cni sha. Te scuan te cus tey ni r quv ndji Cristo, chi cuni r je tu n jca ch r, ni tu n sjniu ch r. 17 Te vs na c r je soc r ma r nu y je squ roh, te ycuan cu je nduc r scandje ga r roh, nvha soc r ma r sha r jniu vha je ccandje r y. Je ycuan cs ni r, te cn r je suni cus ni r jin r jijnhan r. 18 Nu scuan te na cs ni ma r jin r, te nu na cs ni y jijnhan y.

scuan hermano jijnhan r, njnhun nn n cajendije r jnhun ni cahn r n ni condee r jin r, suni scuan vhy g cuandije r vijna je nde jc r jin r. Te condhv ni r je caca nda r jin jnhun n jnama ya roh, te caca y hn r conso yo r n y. 13 Chi Ya Dios jcu ya jin r

12Nu

ayuu ccandje cu i njnhun qu m je ndnd

hun ni r je cuha m Jtoho y Jess jnhun je taj ych r Timoteo je de nu r, nvha ndus ni r nu na nhn r jnhun ndese chyo r. 20 Chi tu na nga te y yha j nu jni ni jin r, njnhun m de je ndhv ndije ni de jeh r. 21 Chi tc de cnduc de je cu m de, te nasu j cun Cristo Jess. 22 Te je cjini r je te vha cu Timoteo. Chi njnhun she jn tt, scuan ni jejnu de je ncani de jnhun vha ya jin r. 23 Nu scuan te hun ni r taj r de je de nu r,

19Te

Jnhun Timoteo jin Epafrodito

FILIPENSES2,3 te nu je ni cuchnu ni r ndese coo jn r. 24 Te jni ndije ni r je cuha Jitoho y jnhun je suni m r jin yach r nu r jijnhan r. 25 Te suni jni ni r je cnu taj r hermano y Epafrodito je de, chi te sjniu jn r squ jnhun ya cu de te chnd jnhan de jn r. Chi m r ni cataj r de je cuajnu de nu r tca j cman nu r. 26 Chi yhyo cu ni de ndacoto tucu de nu r jijnhan r. Te ni cucuhy ndas ni de, chi ni canihn r jnhun je n cocuh de. 27 Chi jenda ni cocuh de, te je yajni cuu de n. Te Ya Dios ni cundh ni y de, te nasu mhnni de, chi suni ruh, nvha t caa ga cucuhy ni r jeh de n. 28 Je ycuan cu je ndhv g ni r taj r de nu r, nvha ndus ni r je ndcoto tucu r n de. Te suni ruh ma cucuhy ndas g ni r. 29 Nu scuan te na cs ni r je njin de nu r, chi cu de hermano y je candje de ma Jtoho y. Te coo y hn r jn tca te nda njnhun ca de. 30 Chi je squ jniu Cristo cu je j yajni cuu de n. Chi ni chundey ni de je c de squ je chind hn de ruh jin jniu je tu n yo modo sha m r jijnhan r.

380 Chi cnduc de stj de rh j casha de circuncidar, te tu csha de jniu nda. 3 Te m y ccuu ayuu ni cuu circuncidar ndije, chi cchihn y nu Ya Dios nde jin ini jin nu y, te ccus ni y je yh y ndaha Cristo Jess, te tu tnu y je qundo nda y jin jniu je sha mni y. 4 Nu je scuan cu te ruh chi suni cuu tenu r jniu je sha mni ri nu. Chi nu nd te jni ni de je cuu tenu de m de, te ruh chi vhy g cuu tenu r ma r. 5 Chi ni casha circuncidar ruh nu un quv n ni cacu ri. Te yucn Israel cu ri, te suni jnhan yucn Benjamn, te n hebreo she hebreo cu ri. Te suni ni cuu ri te grupo fariseo je ni squcu ri tca ley jnhan uu r hebreo. 6 Te ni jito xen r ayuu ccandje, chi yhyo ni condhv ni r je ma sma i modo ley jenahn. Te ni n tu n cu cahn je tu squcu ri ley un, chi ni squcu vha ri. 7 Te tca j n tenu r n, chi sha ri cuenta je tu nd nhn jnu cut, chi vijna te ni candje ri Cristo. 8 Te suni chhi ri cuenta je vha ga na n ndh je n tenu r n, chi vha ndas g cu je ni qu v ri ndaha m Jtoho r Cristo Jess. Te je squ ma y te ni sia r ndh n, te sha ri cuenta je njnhun ycni cu. Chi ni qu v ri ndaha Cristo, 9 te nd y jin r. Te tu nduc r quendo nda r je jin ley un, chi sa suhva Ya Dios ni ndahva y cuchi ri je n candje ri Cristo. Chi scuan squndo nda y ayuu ccandje. 10 Te vijna te cn r jechun vha ni r ndese

Te vijna, hermano jijnhan r, na cs ni r jin m Jtoho y. Ruh chi tu jnnin ni r je te tucu ri jnhun yha n r, chi cuajnu je qundo vha ga r. 2 Condito r m r nu te csha jniu n, je cnda n cnda ina.

Jnhun je cca nda vha y

381 Ya cu ya. Te cn r je poder je n natecu y cone jn r. Te cn r ndoho ri jin y, te nde jin r ndoho ri njnhun ni ndoho m y je ni jh y. 11 Chi yhyo hun ni r natecu r njnhun ni natecu y.

FILIPENSES3,4 cruz. 19 Te n quv te jnahn ndet ayuu n. Chi mni je cji vha i cu je cchihn i. Te sty i m i jn jniu n je jhe jnhun canu. Te mni m j iy ini ay v cu je ndhv ni i. 20 Te m y chi ayuu coyc andv cu y, te cndetu y j nde ycun ndiji Jitoho y Jesucristo, Ya jnma yh. 21 Te m y nasama ya yqu cu ndah y, nvha nduu y njnhun ca m y je lu cjhnu ya. Te scuan sha ya jin poder y je cujhnu ya squ ndhni.

n tu nihn r ndh je ni chn r n, ni n tu ije ri jin. Te ndc ndy r squ n, chi hun ni r je nihn r tc un, chi je ycuan cu je ni nhn Cristo Jess ruh xhna g. 13 Hermano jijnhan r, tu sha ri cuenta je j ni nihn r ndh n. Te y n je sha ri, cu je squndo ri tca j n cuu ichi yt, te ndc ndy r nihn r tca j iy ichi n. 14 Chi cu un njnhun je jnu ri n carrera cuahn r nde jin r andv , te nihn r premio je cuha Ya Dios. Chi ni cana ya yoh j quihn y nu y andv squ je y h y ndaha Cristo Jess. 15 Te tca y je j ni ije vha y jn jnhun cndje y, scuan na cni ni y. Te nu nd n r s n jni ni r, te Ya Dios suni stn y nu r je nsu scuan cu. 16 Te jni hn cani ni y te caca y modo je quijnhan jn j j ni nihn y. 17 Hermano, na ndcu r rh jijnhan r. Te condhe vha r ndese cjica ayuu nda, chi cjica i njnhun ni castn r nu r. 18 Te je ni cuu tjn jnu ni cahn r jin r, te nde ndahy r cahn tucu ri vijna, je iy cuh ayuu cjica i n modo je sten je jto uh i jnhun je ni jh Cristo jic

12Te

Je nduc ndy Pablo snu de carrera de

Nu scuan hermano jijnhan r, cu nhin r jn jnhun m Jtoho y. Chi yhyo man r jin r, te cn r je coto jnhan y, te cs ni r jin r, te njnhun premio r ccuu r. 2 Te chn ndah r jin rh Evodia jin Sntique je nu na co ni r, chi ccuu r hermana je ccandje r m Jtoho y. 3 Te suni chn ndah r jin rh, te je n chind jnhan vha jn r, je na chnd hn r hermana un, chi ni casjniu nhin a jn r squ jnhun je jnma ya yoh. Te suni scuan ni sha Clemente jn sava ga ayuu ni sjniu jn r. Te ni jecos shv i nu libro je yos s hv ayuu cotecu n cni. 4 Te nn na cs ni r jijnhan r jn m Jtoho y. Te nga jnu chn r je na cs ni r. 5 Sha vha r jn tca yuu, nvha cuni i je scuan vha ni r. Chi m Jtoho y, yajnini cu ya jin r.

Nn na cs ni y jin Jtoho y

FILIPENSES4 ncani ndas ni r squ ni n. Chi sa cahn r jin Ya Dios squ tca j ncani ni r. Chi cacn tah r, te cahn ndah r, te suni nacuath r nu y. 7 Ycun na te sha Ya Dios je co ndey coo s ndas ni r, te scuan coo jn r nde chva je ma jchun ni r ndese cu je sha ya n. Te condito vha ya anu r jin j njnn r, coo cueh jnhun ndey jnhun s ni jin r, squ je y h r ndaha Cristo Jess.

382 ri jin tcani, nu je ndut chji ri ch j ndho ri sco, nu je cnevha cueh r ch j cman nu r. 13 Ndhni cu sha ri, chi m Cristo jhe ya fuerza ini r. 14 Te vs scuan te vha ni casha r j n chind hn r ruh jin jnndho je ndho ri. 15 Te rh yuu uu Filipos, je cjini r ndese ni cuu. Chi nde quv n quej r ncani ri jnhun je jnma ya yoh, n ni quenda ri Macedonia vji ri, te ni casoc r xhun n r squ je n canihn r jnhun ya ni nacani ri. Te ni n grupo ayuu ccandje tu n sha scuan, chi mni rh jjnhan r. 16 Te n ne ri uu Tesalnica, te ni cataj r jecu je jni hn r, ni jin n u jnu. 17 Te nasu j nduc r je cuha r n r, chi sa ndc r je na cy g jniu vha r, nvha cay tah r nu Ya Dios. 18 Chi je ni nihn r ndh je jni hn r, te ndo ga. Te y cuh nu r, chi ni nihn r je n cataj r vji jn Epafrodito. Te je n cataj r cu njnhun n ofrenda je as n jen, ni casoc r nu Ya Dios, te cs ni y jin. 19 Te Ya Dios chi cuha ya nu r tca j cman nu r, chi cc ndas y jin tca j vha je lu y n Cristo Jess. 20 Te na chn y je yhyo luu cjhnu Tt y Ya Dios n cni. Amn.

6Ma

n na jnhun y, hermano jijnhan r. Na cni ni r squ tca j iy nd, jin j sha y hn, jn tca jniu sha vha, jn jniu y ndoo, jn tca j iy mn ni, jin j lu sha. Te mni na nchun ni r tca j vha je sha je ncuath r nu y. 9 Tca j ni stn r nu r, je n cacuthva r n r, jin j n cajini r n cahn r, jin j n cajito r ni sha ri, tca ycuan suni na sha m r. Ycun na te m Ya je jhe jnhun ndey s ni, coo ya jin r.

Je na cni ni y squ tca j vha

8Te

yhyo cs ni r sha m Jtoho y, chi vijna te ni canuchun tucu ni r je chind hn r rh. Te nasu j n naa ni r sha r scuan, chi squ je tu n yo modo. 11 Te nasu j cahn r squ je ndho ndh r, chi je ni cuthva ri cus ni r jin j nvha ri. 12 Jn r cotecu ndah r, te jn r cotecu cuc r. Chi ni can

10Te

Je n casoc ayuu Filipos nu Pablo

je sndey ni i, ch r, chi ccandje i Jesucristo. Te hermano y cycu jn r yha, ccahn de je sndey ni r jijnhan r. 22 Te tca yuu ma y je

21Cachi r nu tca yuu ma y

Saludo je snd h

383 chyo yha, suni ccahn i je sndey ni r. Te ayuu cyc vehe rey cjhnu uu Roma yha, m i ccahn g scuan.
23Te

FILIPENSES4 hun ni r je ma Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha rh jjnhan r. Scuan na co. Amn.

CARTA JEE NI TEE APOSTOL SAN PABLO NUU AYUU UU COLOSAS

cu je yhyo vha ni Ya Dios jin r. 7 Te jnhun un cu je ni stn Epafras nu r, te sjniu jn r je man r jin. Chi cu de te jjnu squcu vha nu Cristo je ndto de rh. 8 Te m de ni casthun n r squ roh, ndese ccundh ni r jnhan r sha m y. 9 Je ycuan suni tu cjecu r je cjicn tah r jeh r, nde quv ni nhn r jnhun n te nde vijna. Te cjicn r nu y je na jchun vha ni r te coo ndch r jin jnhun ya, sha m Espritu, nvha cuni r ndh ndese njnahan ni ma y. 10 Te cjicn r je caca nda r njnhun cnu caca r j ccuu r yuu ma Jtoho y. Te scuan te sha r ndh je njnahan ni y, te nihn jnu r jin tca jniu vha, te jechun ga ni r ndese Ya cu Ya Dios. 11 Te cjicn r je cuha ya fuerza ini r, njnhun y fuerza ma y je cujhnu luu ya. Te scuan te cuu cuandey ni r jin tcani jnndho, te cus tey ni r. 12 Te cuu nacuath r nu Tat y, chi m y ni chihi fuerza yoh j n chnuni jn tca yuu ma y

M r cu Pablo, apstol Jesucristo, chi scuan ni nujnahan ni Ya Dios ni taj y ruh. Te jn hermano y Timoteo 2 ctee ri carta yha cuje nu roh yuu uu Colosas, je ccuu r yuu ma y je ccandje vha nu Cristo. Te cuhun ni r je Tat y Ya Dios na sha ga y je vha rh, te sha ya je coo ndey coo s ni r.
Je jicn tah Pablo jeh yuu ccandje

je cjicn tah r nu Ya Dios, Ya cu Tt ma Jtoho y Jesucristo, te nn cnacuath r nu y je squ roh jjnhan r. 4 Chi ni cajini jnhun ri ndese vha ccandje r Cristo Jess, jn ndese ccundh ni r tca yuu ma y. 5 Chi cuhun ni r nihn r je hun vha nde andv cuu r. Chi n ni cajini r jnhun nda je jnma ya roh, te ni caquej r hun ni r. 6 Te jnhun un j n canacani nu r, chi ndcueh cuahn te nhn jnu n chnu ay v . Te suni scuan ni sha jn rh jjnhan r nd quv n cajini r te ni cajechun ni r je nda

3Te

384

385 nihn y tah y. Chi cjica y jn luz y je y h y ndaha ya. 13 Chi ni jnama ya yoh j ni y h y ndaha m j jn poder nu n, te ni squ v ya yoh ndaha She ya je man y jin, ndcu ya jniu nu y. 14 Chi She ya un n jnama ya yoh j ni jh y jeh y, te ni ine chnu ni y nu cuchi y.

COLOSENSES1 te ni sha Ya Dios je nd vcoo tcni nu jnhun man y jin. 21 Te m r jijnhan r, chi s n squ ni cahin r nd sa, te ni cajito uh r y ini anu r, chi mni jniu n n casha r. Te vijna chi je ni sha Ya Dios je n nd vcoo r n jnhun man y jin r. 22 Scuan ni sha ya squ je ni sc Cristo ma y ni jih y, nvha coo ndoo coo i r cu r n y, te ma co jnhn r, te t na cuchi coo squ r. 23 Te scuan sha ya nu cu nhin r j candje vha r, te nu quendo nhin r jn jnhun vha je cuhun ni r je jnma ya roh, te ma sia cut r. Chi jnhun un n cajini r, te ni jite nu n chnu ay v . Te ruh Pablo suni jjnu ri je ncani ri jnhun n.

Dios je tu cu coto y, ni sha ya je n quiji She ya, te scuan ni jito y m y. Te She ya n, je y y nde n tu jeco tca j iy. 16 Chi jn She ya ni sha Ya Dios ndh je ni jco, ndh je iy andv jn j iy ay v , je jin y nu jin j tu jn y nu. Te suni ni sha ya tc ndajh je cndacu jniu, jn j cndiso jnu, jn j ccujhnu, jn j cjn poder. Jn Cristo ni sha Ya Dios je ni jco ndh, te je cu Cristo cu. 17 Te je y Cristo nde n tu coo ndh je iy. Te ndaha m y y h vha ndhni. 18 Te m y cjhnu nu yuu ccandje, njnhun cjhnu xin nu yqu cu, chi njnhun yqu cu y ccuu i, cu je n na cu i jn y. Te m y sha je cotecu i n cni, te xhna g ma y ni natecu mhu nd y, nvha cujhnu ya nu tcni. 19 Chi ni cus ni Ya Dios je ndh ndese cu m y, suni scuan cu Cristo. 20 Te squ je ni jh Cristo, te ni cus ni Ya Dios sha ya je nd vcoo tcni nu jnhun man y jin, tca j ycu ay v jn j ycu andv . Chi jn j ni jh Cristo jic cruz,

15Ya

Je ni sha Cristo je n nd v y n jnhun man Ya Dios jin y

vijna te cs ni r je ndho ri jeh r jijnhan r. Chi jn yqu cu r ndho ri je cman g ndoho ri jin Cristo jeh yuu ccandje, suu ayuu cu njnhun yqu cu y. 25 Te cu ri te jjnu squ yuu ccandje, chi scuan ni tejnu Ya Dios ruh, nvha nacani ndh ri jnhun ya nu r te quendo vha r. 26 Te ncani ri jnhun ya je n ysh, je tu n cjini ayuu nde jenahn ndas te nde n cni vji. Te vijna te je ni sten caj y jnhun un n yuu ma y. 27 Chi ni cus ni y je sten y nu i ndese ccc ndas i jn ndh je ndso jnhun shi yha j lu cjhnu, te cuit nu quihn nu tc nacin je tu

24Te

Je jejnu Pablo squ yuu ccandje

COLOSENSES1,2 jn. Te jnhun shi yha cu je nde Cristo ini anu r, nd y jin r, te je ycuan cuhun ni r tca j lu jhnu je coo. 28 Te jnhun Cristo un cu je cnacani ri, te cst hv ni r tca yuu, te cstn r jnhun ya nvha jechun vha ni i. Te scuan te ije vha ni ndvii i je y h i ndaha Cristo Jess. 29 Te squ ycuan cu je sjniu ri, chi nd hv ni r ncani ri jnhun jn tca fuerza Cristo je chind jnhan ya jin r. Chi cn r je na jchun ni r ndese yhyo ndc ndy r jeh r, jin jh ayuu uu Laodicea, jin nd tca yuu je tu n cjini cut nu r. 2 Chi cn r je coo ndey ni anu i, te nuni coycu mn i, te jechun ndh ni i ndese yhyo cc i jn jnhun je candje nhin i. Chi cuni i ndese Ya cu Cristo, chi m y cu jnhun Ya Dios je ni y sh un. 3 Te ini Cristo y sh tca jnhun je cucc r jin, suu jnhun ndch jn jnhun jchun ni. 4 Te jnhun yha chn r jin r jijnhan r, nvha ma stah ni n i rh jn tca jnhun sth j lu chn. 5 Chi vs nde jc r jin r, te hun ni r roh, te cs ni r je jin r ndese cjica nda r te ccandje nhin r Cristo. 6 Nu scuan te njnhun ni cajeth r je Jtoho r cu Jesucristo, suni scuan na cca nda r jin y. 7 Te na jn vha jnhun ya ini r, te na je vha r jn jnhun ccandje r y, njnhun je ni cajini r. Te nn nacuath r nu Ya Dios.

386
Je ndje y sha Cristo

m cuha r jnhun je stah ni n ayuu roh jn jnhun ndch j tu jjnu, jn jnhun ndx sth. Chi tu ccandje i jnhun Cristo, chi sa ccandje i tca j tajnn ayuu, modo je castn ini ay v yha. 9 Chi ndh ndese cu m Ya Dios, suni scuan cu Cristo. 10 Te ndh ndese cu Cristo, suni scuan cu r jjnhan r, chi cyh r ndaha ya. Te m y cjhnu nu tca j cujhnu jn j ndso jnu andv . 11 Te squ je cyh r ndaha ya, suu cu je njnhun ni cuu r circuncidar. Te je scuan ni sha ya circuncidar roh, chi nas n jnun je y h yqu cu r cu, chi sa suhva je n sndoo ya tca cuchi ni casha r jn modo ne m r. Chi scuan cu je sha Cristo circuncidar roh. 12 Te je n cajendute r cu njnhun je n quindji r jn Cristo, te suni njnhun je n natecu r jin y. Chi ni cacandje r j jin poder Ya Dios ni nastcu y Cristo mhu nd y. 13 Chi ni cacuu r njnhun nd y nu y squ cuchi r, chi n tu sha ya circuncidar anu r nde sa. Te vijna te ni sha Ya Dios je cotecu r n cni jn Cristo, chi ni ine chnu ni y nu tca cuchi r. 14 Te njnhun je iy n acta je jicn cuchi squ y je ni st v y ley y. Te ni ndahva y acta un, chi ni chunaa Cristo cuchi y j ni jh y jic cruz. 15 Chi n ni jih y jic cruz, te ni quende y ndh poder tca jne j ccujhnu jn j cjn poder.

8Coto

387 Te ni quende y je tu cujhnu, chi ni sha ya je cungoo nu qundihy, te scuan ni sten y poder y.
Na ndc y je qundo vha y nd andv

COLOSENSES2,3 ndch cu n, chi sha jn i je chihn nhin i, jn j sha such i m i, jn j stho i yqu cu i. Te tu nhn jnu cut je cas tc jniu n j cun i sha i. Nu scuan te njnhun ni natecu Cristo, suni scuan ni canatecu r je n cuu r njnhun nd y ni sha cuchi r. Te na cndhv ni r squ tca j iy andv n nde Cristo lado vha Ya Dios nu cujhnu ya. 2 Te na cni ni r squ tca j iy andv , nasu s qu je iy ini ay v . 3 Chi njnhun je ni cajih r jin Cristo, te vijna chi njnhun ctecu r jin y andv , chi cyh r ini ndaha Ya Dios. 4 Te quv ndji Cristo, Ya sha je ctecu y n cni, ycun na te suni quendacoo ndijin ma r jin y, te cujhnu luu r jn y.

scuan te ma cuath r nu ccahn ayuu cuchi squ r, squ n je yji r ch s qu n je jhi r, ch j tu ne i r quv vco jn qu v ncos yo jin qu v ndtt. 17 Chi tca ley squ un n jejnu m nd n tu quiji Cristo. Te vijna te ni quiji ya te tu jni hn tca n. 18 Ma cuha ro jnhun je cs ni n ayuu je nihn r tah r. Chi cchihn i tc ndajh y, te ccahn i je scuan csha such i m i. Te ccahn i je cjini ndije i je iy nd jnhun cnacani i, te tu. Te scuan csha ty sni i m i, chi cjeni n ni i. 19 Te tu chin i jn Cristo, Ya cujhnu nu yuu ccuu njnhun yqu cu y chi n na cu i jn y. Chi m y scuhnu ya i jn jnhun ya, te nduu nu ni tc i je chije i cuahn i, njnhun ni jeni ni Ya Dios. 20 Nu scuan te njnhun je je ni cajih r jin Cristo, cu je n casi r tca j tajnn je castn ini ay v . Nu scuan te naun csha ga r njnhun csha ayuu ay v j jndije r tca j tajnn i? 21 Chi ccahn i: Ma queh r ma cji r je yha ch j ycuan, ni ma jn r, ch i. 22 Te mni je tajnn ayuu jin costumbre ma i cu te tu nhn jnu je qundo nda ayuu. 23 Te nda chi cjeni ni i je jnhun

16Nu

scuan te cas r tca modo cun ma r je chyo r ini ay v yha. Chi ma cca jnn r, ma sha r jniu jnhn, ma ndyo ni r sha r tca jniu n, ma cut r, ma ndyo ni r ndajnu. Chi tc ndajnu je ndyo ni y cu njnhun dolo y je chihn y. 6 Chi squ tc jniu yha cu je cuha Ya Dios castigo xen nu yuu nhni ni nu y. 7 Te suni jn jniu yha n cajica r nd sa, n ni casha r scuan. 8 Te vijna te na sto r tca j yha: je qut ni, je xen ni, je sha jniu n, je cahn ndevha nu jnhan, jn j cahn tca jnhun t vha. 9 Ma stah r jnhan r, chi ycuan cu modo

5Nu

ayuu jca jn modo cun ma, jn yuu n nduje

COLOSENSES3,4 ma r je n cajica r jn nd sa, te je ni casto r. 10 Te ni canduu r yuu je, cuandacu r m Ya ni sha rh, te cuajechun vha ni r ndese Ya cu ya. 11 Te ayuu n nduje tu cu i ayuu griego, ni ayuu hebreo, ni ayuu ni sha circuncidar, ni ayuu tu n sha circuncidar, ni ayuu uu jic, ni ayuu yuc je n inda n, ni mozo je n jeen ayuu, ni ayuu sjniu cuenta ma, chi nu cu ndh i nu y. Chi Cristo cu Jitoho ndh i, te nd y ini anu ndh i, nd y jin i. 12 Chi ni nacji Ya Dios roh jjnhan r je cu r yuu ma y je man y jin. Nu scuan te nn cundh ni r jnhan r, te coo vha ni r jin jnhan r. Te coo such ni r, te coo vt ni r, te coo paciencia ni r. 13 Cuandey ni r jin jnhan r, te cone chnu ni r nu i te nu na v ni sha i nu r. Chi njnhun ni ine chnu ni Cristo nu r, suni scuan sha m r. 14 Te je cnu g cu je cundh ndas ni r jnhan r. Chi ycuan sha je ndu nu ni r te je vha ni r jin jniu vha. 15 Te jnhun coycu mn na cnu ini anu r sha Ya Dios. Chi ni cana ya roh j nduu r n na ayuu j cycu mn r. Te nn na ncuath r n y. 16 Te scuha vha r jnhun Cristo nvha cunu jnhun n ini anu r. Te stn r nu jnhan r, te st hv ni r i jn tca jnhun ndch y. Te jn salmo jin himno, yaa i je cahn jnhun ya, na cta luu r j ncuath r ini anu r nu Ya Dios. 17 Te tc jniu sha r,

388 nu je cahn r ch j sha r cu, ndh na sha r j ndujhnu s hv m Jtoho y Jess, te nacuath r n Tat y Ya Dios sha ya.
Ndese cnu squcu ayuu ccandje nu jnhan i

ahan ccuu ash , cuath r nu y r, chi scuan cnu sha r s qu je candje r Jtoho y. 19 Te rh te ccuu y, cundh ni r ash r, te ma ctucu ni r jin a. 20 Rh she jjnhan r, tcni jniu cuandije r n tat r nu nan r, chi scuan cs ni ma Jtoho y. 21 Te rh tt jijnhan r, ma squt ni r she r, nvha ma cucuhy ni i. 22 Rh mozo jijnhan r, tcni jniu cuandije r n patrn r ay v yha. Ma sjniu ndx r je ma j coto de te cuajnhn de rh. Chi na sjniu nda sjniu ndije r, te conso yo r n Ya Dios. 23 Te tc jniu sha r, na cs ni r sha r, te na cni ni r je nu Jtoho y cjejnu r, nasu n yuu. 24 Chi je cjini r je ma Jtoho y cuha ya cueh tah cuu r n cni. Chi nu ma Cristo cjejnu r, chi m y cu Jitoho r. 25 Te ayuu casha jniu n, chi sa suhva ndutah i squ je ni sha i. Chi tu sha Ya Dios cuenta ndese cu n n ayuu, chi nu sha ya jin i. Rh patrn jijnhan r, vha nda na sha r jn mozo r. Te na nchun ni r je suni y Jtoho ma r, Ya nde andv . 2 Te ndvii r ma jcu r je jicn tah r, chi coo ndito ni

18Rh

389 r jin, te nacuath r n Ya Dios. 3 Te suni cacn tah r jeh r jijnhan ri, je na sha Ya Dios je co ga modo nacani ri jnhun, nvha cuu cahn r jnhun Cristo je n ysh, je tu n cjini ayuu jenahn. Te squ jnhun un cu je ne ri veca. 4 Te cacn tah r je cuu cahn caj r ndese cnu chn r. 5 Sha ycn vha r jin yuu tu ccandje. Ma chuun ni r squ i, chi condhv ni r scandje r i. 6 Te mni cahn vha r jn yuu, te cahn r jnhun cuajnu je qundo vha i sha. Te cani ni r ndese vha nast cu r jnhun nu n n i.

COLOSENSES4 ni jecondh de rh te sha vha r jn de. 11 Te suni scuan chn Jess, te je suni nn Justo, je sndey ni r. Te mni de ccuu te hebreo ccandje je chind hn cnacani jnhun jn r squ ndese ndcu Ya Dios jniu. Te yhyo ndey y ni r casha de. 12 Sndey ni r jijnhan r, ch Epafras, te cu jnhan m r, te mozo Cristo cu de. Te nn jcn tah ndas de jeh r, je na cu nhin r, te ije vha ni r je squcu vha r ndh jniu cn Ya Dios. 13 Chi chn nda r je yhyo ndhv ni de jeh r jijnhan r, jn jh yuu uu Laodicea jin Hierpolis. 14 Lucas, te cu mdico je man y jin, suni chn de je sndey ni r, te suni scuan chn Demas. 15 Cachi r nu tc hermano uu Laodicea je sndey ni i, ch r. Te suni scuan cahn r jin Ninfas, jn tca yuu ccandje cndutt vehe a. 16 Te n ni jnu ni cacahu r carta yha, te suni taj r na chu ayuu ccandje uu Laodicea. Te suni cahu m r carta je cuahn nu yuu Laodicea te ndiji nu r. 17 Te cachi r nu Arquipo je na ndc ndy de squcu de jniu n tee Jitoho y squ de, ch r. 18 Ruh Pablo, yhni cu je te ri jin ndaha m r, je sndey ni r. Te nuchun ni r ruh je ne ri veca. Te hun ni r je na sha ga Ya Dios je vha rh jjnhan r. Scuan na co. Amn.

cu n hermano je man y jin, te te squcu vha chnd jnhan jn r cu de, te jjnu de jn r nu ma Jtoho y. Te m de casthn ndh nu r ndese cuahn jniu ri. 8 Je ycuan n taj r de cuaje de nu r jijnhan r, nvha cuni r ndese chyo ri jin jniu, te coo ndey ni r sha de. 9 Te suni cuaje Onsimo jin de, te cu jnhan m r jijnhan r. Te cu de hermano je squcu vha je man y jin. Te ndnd de casthun n r ndese cuahn tc jniu ichi chha. 10 Sndey ni r jijnhan r, ch Aristarco, te ne jn r veca. Te suni scuan chn Marcos, ani primo Bernab. Te je ni ndacu ri jniu nu r squ Marcos, te nu

7Tquico

Saludo je snd h

CARTA N JEE NI TEE APOSTOL SAN PABLO NUU AYUU UU TESALONICA

nda cu. Te cjini r ndese ni casha vha ri n ni coycu r jin r, chi ni nduc r je qundo vha r. 6 Te rh jjnhan r chi ni candacu r rh, te suni ni candacu r m Jtoho y. Chi ni cajeth r jnhun ya, te ni cacus ni r ni sha Espritu Santo, vs ni cajito r cueh jnndho squ n. 7 Te scuan ccuu r n ejemplo nu ndh ayuu ccandje je cyc regin Macedonia jin Acaya ji. 8 Chi je squ roh jjnhan r cu je n jite nu jnhun Jtoho y, te nasu mni Macedonia jin Acaya, chi suni n chnuni ni jit nu jnhun ndese ccandje r Ya Dios. Te je ycuan tu jni hn je ncani m r jnhun nu i. 9 Chi sa m i cnacani ndese ni cajeth vha r rh n ni jecoo ri nu r, jn ndese ni casto ro dolo te ni qu vcoo r ndaha Ya Dios, Ya nda Ya tcu, je cuajnu r n y. 10 Te cnacani i je cndetu r j ichi ndv ndiji She ya Jess je n nastcu y. Te m Jess jnama ya yoh n castigo xen je quji.

M r cu Pablo jin Silvano jin Timoteo, te ctee ri carta yha cuje nu roh yuu ccandje uu Tesalnica, je cyh r ndaha Tt y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo. Te cuhun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha rh, te sha ya je coo ndey coo s ni r jijnhan r.
ayuu Tesalnica cu i n ejemplo vha

cnacuath r nu Ya Dios je squ roh jjnhan r, te tu n ni r cacn tah r jeh r je cjicn tah r. 3 Te nn ndcunehen ri roh n Tat y Ya Dios, je vha csha r tca jniu chi ccandje r, jn j vha cjejnu r n y chi man r jin y, jn j cjendey ni r chi cuhun ni r je coo je vha sha Jitoho y Jesucristo. 4 Chi man Ya Dios jin r jjnhan r hermano, te cjini r je n nacji ya roh. 5 Chi n ni canacani ri jnhun nu r je jnma ya roh, te nasu j ni chn r scuanni, chi ni nacani ri jin poder Espritu Santo, te ni cacuchnu vha ni r je jnhun

2Nn

390

391
Jniu je ni sha Pablo uu Tesalnica

1 TESALONICENSES2 sthn r je cacn r nu r n ni canacani ri jnhun vha Ya Dios nu r. Chi ni canduc ndy r ni casjniu ndas r squ je ctecu r. Te ndu u ni casjniu ri. 10 M r cjini r, te suni Ya Dios jin y ndese nda ndoo ni cajica ri nu roh yuu ccandje. Te ni n tu cu cahn cuchi squ r. 11 Te suni cjini r ndese ni cast hv ni r n n n n r, te ni cacahn r jnhun ndey ni jin r, njnhun sha n tt jin she de. 12 Te ni cacahn nhin ri jin r je na cca nda r nu Ya Dios njnhun cnu caca r. Chi ni cana ya roh j qungoo r n ndcu ya jniu, nu luu cujhnu r jn y. 13 Te je ycuan nn ncuath r nu Ya Dios, chi ni cajeth r jnhun ya je n canacani ri. Chi ni cajini r je nsu jnhun n te cu, chi jnhun Ya Dios cu. Te m jnda je jnhun un sjniu ini anu roh yuu ccandje nde ndacu r y. 14 Hermano, ayuu uu r ni cajito xen i rh, te scuan ni candoho r njnhun ni candoho ayuu ccandje cyc regin Judea je cyh ndaha Ya Dios jin Cristo Jess. Chi njnhun ni candoho i ni sha jnhan i ayuu hebreo, suni scuan ni candoho r. 15 Chi suu ayuu hebreo ni cajehni de m Jtoho y Jess, njnhun ni cajehni de tca te uu de je n canacani jnhun ya nde jenahn. Te suni nde ruh jijnhan ri ni cascnu de. Te csha de jniu je tu njnahan ni Ya Dios, te cu de contra squ tca yuu. 16 Chi jscoo de je ma ncani ri jnhun

Chi cjini r hermano, je tu n jcoo chni ri nu r. 2 Te cjini r je n castho i ruh te ni cacahn ndevha i nu r ini uu Filipos. Te vs scuan te m Ya Dios ni chind hn y ruh, ni sha ya je ni yo ndey ni r, te ni jecoo ri uu r ni canacani ri jnhun je jnma ya roh. Scuan ni casha ri vs xen ni yo jnndho. 3 Te jnhun ni canacani ri, nasu jnhun ni cast v ri cu, ni nasu j nihn r squ r, ni nasu j n casth r roh. 4 Chi m Ya Dios ni jito ndee y ruh, te ni tejnu ya ruh je ncani ri jnhun je jnma ya roh. Te je ycuan cu je ccahn r. Te tu ccahn r jnhun je njnahan ni ayuu, chi sa je njnahan ni Ya Dios, chi m y jto ndee anu r. 5 Te cjini r je tu n cnduc r cuajnhn r roh n modo stah, ni tu n ccahn r je cs ni r jin r nvha nihn r xhun r. Te jn Ya Dios je scuan cu. 6 Te ni tu n cnduc r je cuajnhn r ruh, ni je cuajnhn nga ayuu ruh, vs scuan cnu coo n, chi apstol Cristo ccuu ri. 7 Chi sa suhva vta n cacahn r jin r, njnhun sha ahan ndca yqu n j yucn ndto a she a. 8 Te squ je ccundh ndas ni r roh, je ycuan n cacondhv ni r nacani ri jnhun vha Ya Dios nu r. Te nasu m ycuanni, chi suni nde vida r cuha ri je squ r nu, chi yhyo man r jin r. 9 Te cnahan r hermano, je t ni n r n

1 TESALONICENSES2,3 nu yuu tc nacin je tu jn, nvha t ccu i. Te scuan sha de je nducueh g cuchi squ de. Te vijna te yach quiji quv je cuha Ya Dios castigo xen nu de.
Je cun Pablo quicndh tucu de ayuu Tesalnica

392 cacahn r. 5 Te je ycuan, na tu ni cnda ri condetu ri je nihn r jnhun ndese chyo r, te ni taj r de ni je de, nvha cuni r nu ccandje nahn r. Chi ni jeni ni r sanaa te jexen je jto ndee yoh n cundey jn r, te naa chni jniu je n casha ri jin r. 6 Te vijna chi je ni ndee Timoteo nu r jijnhan ri je ni j de uu r Tesalnica. Te ni nacani de je ccandje vha r, te ccundh ni r jnhan r. Te ni cachi de je cuhun ni r ruh, chi chyo man r jin r. Te ccuni r ndacoto r n r, njnhun ccuni r ndacoto ri nu r. 7 Te je ycuan n candus ni r squ je ccandje vha r, hermano, vs xen iy jnndho squ r. 8 Te vijna je ni cananihn ni r, chi chin nhin r jn m Jtoho y. 9 Nu scuan te tu jnu cut nacuath r nu Ya Dios je squ roh jijnhan r. Chi jto ya je ccus ndas ni r je scuan chyo r. 10 Te ndu u cjicn tah ndas r je ndcoto tucu ri nu r, te stn g r nani jnhun cman jechun ni r squ jnhun ccandje y. 11 Te ccuni r je ma Tt y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na nne ya ichi je cuu jecoo tucu ri nu r. 12 Te na sha m Jtoho y je cueh ndas g cundh ni r jnhan r jn tca g ayuu, njnhun ccundh ni r roh jjnhan r. 13 Te na sha ya je je nu r je cu nhin r, nvha coo ndoo r j ma co cuchi r n ma Tt y Ya Dios, quv ndji Jitoho y Jesucristo jin tca yuu y h ndaha ya.

ni cacujiyo ri n nnuni nu r jijnhan r. Te vs tu cjito jnhan y, te nn cuhun ni r roh. Te yhyo ni cacuu ni r ndacoto ri nu r jijnhan r. 18 Te je ycuan n cajeni ni r jecoo ri nu r nu. Te ruh Pablo, tjn jnu ni nduc r modo je r, te Satans ni jes ichi ri jijnhan ri. 19 Chi tu na nga cuhun ni r, te tu na nga ccus ni r, chi suu m r jijnhan r. Te je squ ma r cu je nihn r premio r te cus tey ni r cu y n ma Jtoho y Jesucristo quv ndji ya. 20 Suu je squ roh cu je ccus tey ni r. Te je ycuan tu ni ccanda ri condetu ri nde nihn r jnhun ndese chyo r. Te ni casnda r je qundo mni ri uu Atenas. 2 Te ni cataj r hermano y Timoteo, te jjnu jn r nu Ya Dios squ jnhun je jnma Cristo yoh. Te ni jecondh de rh nvha sha de je cu nhin r te coo ndey ni r jin jnhun ccandje r. 3 Te ni je de nvha ma nyh ni n r s qu tca jnndho je sha ayuu. Chi je cjini r je scuan cnu ndoho y. 4 Chi nde n ni coycu r jin r, te ni cacasthun r nu r je nihn nahn y jnndho. Te je cjini r je scuan ni cuu, njnhun ni

17Hermano,

393
Squ je caca nda y modo je cs ni y

1 TESALONICENSES4,5 cndhv ni r coyc nay r, te ma cndhv ni r squ ndese csha jnhan r, chi condhv ni r sha r jniu m r, njnhun ni candacu ri nu r. 12 Scuan na sha r nvha ayuu tu cndje, cuath i rh, te suni ma cman je cotecu r.

Te vijna hermano, y nga jnhun je ccahn ndah r jin r te chn nhin ri jin r, chi scuan cn ma Jtoho y Jess. Je ni castn r nu r ndese cnu caca nda r nvha cus ni Ya Dios. Te ccahn ndah r jin r je sa vhy g na cca r scuan. 2 Chi je cjini r na jniu ni candacu ri nu r je n ndacu m Jtoho y Jess. 3 Te cn Ya Dios je na co ndoo coo i r nu y, te ma cca jnn r. 4 Te n n n n r na cndeca y hn r ash m r, te scuan caca ndoo r. 5 Te ma sha r jniu n j ndyo ni r jesh , njnhun csha ayuu tc nacin je tu cjini i jnhun Ya Dios. 6 Ni n r ma sha r cuchi je qunde r ash jnhan r. Chi m Jtoho y cuha ya castigo xen nu yuu casha tc jniu scuan, njnhun je ni cacahn nhin ri ni casthun r nu r. 7 Chi tu n cna Ya Dios yoh j sha y jniu jnhn, chi sa je caca ndoo y. 8 Nu scuan te ayuu je squhich jnhun yha, nasu jnhun n te squhich i, chi sa jnhun Ya Dios, Ya ni jhe Espritu Santo nu y. 9 Te tu jni hn j te ri nu carta yha j coo man r jin tca hermano, chi je ni sten Ya Dios nu r je coo man r jin jnhan r. 10 Te je chyo man r scuan jn tca hermano cycu n chnu Macedonia ji. Te chn ndah r jin r hermano, je sa vhy g na co man r jin i. 11 Te na

ccuni r, hermano, je na jchun ni r jijnhan r s qu yuu cjih, nvha ma cucuhy ni r njnhun sava ga ayuu je tu cuhun ni i je ntecu nd y. 14 Chi njnhun ccandje y j ni jh Jess te ni natecu y, suni scuan ccandje y j nastcu Ya Dios tca yuu ni cacandje nu Jess te ni cajih. 15 Je ycuan ccasthun r n jnhun je n casthun m Jtoho y nu r: Je yh j ctecu g quv ndji m Jtoho y, nasu m y cosnu j ndaa y quhn y. Chi xhna g ayuu je ni cajih ndaa i quihn i. 16 Chi m Jtoho y nuu ya quiji ya ichi ndv , te cana jee ya je ma y ndcu jniu, te cana jee ndajh cujhnu ga, te cuecu trompeta Ya Dios. Te xhna g natecu tca nd y je n cacandje Cristo. 17 Ycun na te yh je ctecu g y quv ndji ya, suni ndonehen ya yoh jn i, quihn y mhu vc. Te naquijnhan y jn m Jtoho y sava andv . Te scuan condee y n cni jn m Jtoho y. 18 Nu scuan te jn jnhun yha cahn ndey ni r jin tca jnhan r. Te tu jni hn j te ri nu carta yha s qu cuiy

13Suni

Squ je ndji Jitoho y

1 TESALONICENSES5 ch qu v je coo tc un, hermano. 2 Chi je cjini vha r j n sanaa ni y te quee quv ndji m Jtoho y, njnhun n sanaa ni y te quji acuhn jecu. 3 Chi nni ccahn ayuu je nayni in te t na jnndho coo, te nni ccahn i scuan te n sanaa ni i te quiji jnndho squ i je n i, te ma ccu cut i. Chi quiji quv un njnhun n sanaani te quj jhnd chji n ahan sccu she. 4 Te rh hermano, tu ccuu r yuu cjica njnhun nu n je n sanaani te quiji quv un s qu r njnhun quji acuhn. 5 Chi ndh r ccuu ayuu je njnhun cjica r ndu, chi stn luz y ini anu r. Chi tu ccuu y njnhun ayuu je tu jchun ni squ Ya Dios, je njnhun cjica i nu n. 6 Nu scuan te ma chuun ni y njnhun ayuu cquix, chi sa ndito na co ni y te coo cj xn y. 7 Chi jecu cu je cquix ayuu, te suni jecu cu je njni i. 8 Te m y chi njnhun je cjica y ndu, te na co cj xn y. Te na ccut y jn jnhun cndje nhin y jin jnhun cndh ni y jnhan y, njnhun ccut soldado jin sahma ca. Te na ccut y jin jnhun je cuhun ni y je ccu y, njnhun ccut soldado je hun ll ca xin de. 9 Chi Ya Dios tu n jni ya yoh j cuha ya castigo yoh, chi sa suhva je jnama ya yoh sha m Jtoho y Jesucristo. 10 Te m y ni jih y jeh y, nvha cotecu nu y jn y, vs nu cotecu g y ay v yha ch c y. 11 Nu scuan te

394 cahn r jnhun ndey ni jin tca jnhan r, te scuhnu jnhan r jn jnhun ya, njnhun je csha r. ccahn ndah r jin r hermano, je cuath r te cjejnu cndito rh, je ccujhnu de nu r jin jniu m Jtoho y, te cjeni ich de rh. 13 Te coo y hn ndas r nu de, te coo man r jin de squ jniu ya je casha de. Te na cycu mn r jin tca jnhan r. 14 Te suni ccahn ndah r jin r hermano, je na st hv ni r ayuu cjica cx. Te cahn r jnhun ndey ni jin yuu je yach ndnuu ni i. Te chind hn r ayuu je tu fuerza ini. Te cuandey ni r jin ndh ayuu. 15 Te coto m nasha ndevha ro jn ni n ayuu te nu sha ndevha i jn r. Chi mni je vha nduc r sha r jn tca jnhan r jn ndhni ayuu. 16 Nn na co s ni r jijnhan r. 17 Te nn na ccn tah r. 18 Te nacuath r je squ tcni. Chi scuan cn Ya Dios je sha r j ccandje r Cristo Jess. 19 Te ma cs r nu jnu je sha Espritu Santo jin r. 20 Te ni ma cuj ni r nu jnhun ccahn te cnacani jnhun Ya Dios. 21 Chi coto ndee r tca jnhun, te nu je vha cu, te cuath r. 22 Te ma qu v nduu r jin ni n jniu n. 23 Te m Ya Dios je jhe jnhun ndey s ni, hun ni r je sha ndh ya je co ndoo coo i r nu y. Te hun ni r je cndito vha ya anu r jin

12Te

Je jni ich Pablo tc hermano

395 j njnn r, jn yqu cu r, nvha t na cuchi coo squ r quv ndji m Jtoho y Jesucristo. 24 Chi Ya je n cana rh, sha ya ndh un jn r, chi squcu ya je ni jjnhun ya.

1 TESALONICENSES5 nu na chn r jin tca hermano, te techhu y hn r ndaha i. 27 Te chn nhin ri jin r, chi scuan cn ma Jtoho y, je na chu r carta yha n tc hermano. 28 Te hun ni r je ma Jtoho y Jesucristo na sha ga y je vha rh. Scuan na co. Amn.

26Te

jijnhan r, cacn tah r jeh r jijnhan ri.

25Hermano

Saludo jin bendicin je snd h

CARTA UU JEE NI TEE APOSTOL SAN PABLO NUU AYUU UU TESALONICA

squ r, yha stn nu y je vha Ya cu ya. 6 Te suni y vha je nastho ya ayuu castho rh. 7 Te quv ndji Jitoho y Jess, quv un sha Ya Dios je ndttu rh j cndoho, te suni ruh jijnhan ri. Chi jn yuhn quiji Jess ichi ndv jn tca ndajh y je ndso poder. 8 Te cuha ya castigo nu yuu je tu n cjhe i jnhun cuni i ndese Ya cu Ya Dios, te tu n cjeth i jnhun m Jtoho y Jesucristo je jnma ya i. 9 Te ayuu n chi ndoho i n cni, chi cujiyo i nu ma Jtoho y, te ma cu qu vcoo i nu lu ndas cjhnu ya jin poder y. 10 Scuan sha ya quv ndji ya je lu cujhnu ya sha ayuu ccandje je y h ndaha ya. Te nahn naa ni i coto i nu y. Te suni scuan rh jjnhan r, chi ni cacandje r jnhun je n canacani ri nu r. 11 Te je ycuan cu je nin cjicn tah r jeh r, je na cu r yuu vha je n cana ya roh. Te jn fuerza y na sha ya jin r je squcu r tca jniu vha je n catee ni r sha r s qu je ccandje r. 12 Te scuan te

M r cu Pablo jin Silvano jin Timoteo, te ctee ri carta yha cuje nu roh yuu ccandje uu Tesalnica, je cyh r ndaha Tt y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo. 2 Te cuhun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha rh, te sha ya je coo ndey coo s ni r jijnhan r.

j nin nacuath r nu Ya Dios je squ roh jjnhan r hermano. Chi scuan y vha, chi yhyo vha cuahije r jn jnhun je ccandje r y, te yhyo cuanducueh je ccundh ni r tca jnhan r. 4 Te je ycuan cu je ccus tey ni r cnacani ri jnhun r n tca grupo ayuu ccandje nu Ya Dios. Chi vha ccandje r, te vha cjendey ni r je cjito xen ayuu roh jn j cndoho r tca g jnndho. 5 Te jn tca j yha chhi ya cuenta je ccuu r yuu vha je qu vcoo r uu nu ndcu ya jniu. Chi squ uu un cu je cndoho r. Te je scuan chhi ya cuenta

3Cnu

Je snda y cuchi quv ndji Cristo

396

397 cujhnu m Jtoho y Jesucristo sha r, te suni cujhnu m r jijnhan r sha ya. Chi Ya Dios y jin Jtoho y Jesucristo, scuan cu je sha ya je vha yh.

2 TESALONICENSES1,2 ca ndas g cuchi, chi nde na cjiyo m j js nu. 8 Te s te quenda ndijin ma te xen n. Te m Jtoho y Jess cahni ya te un jn tch yuhuni ya, te jn j ndnde y ndiji ya te snhn ndet y de. 9 Te je quji te xen n chi m Satans sha. Te quiji de jn cuh poder, te sha de tc jniu jhnu je stah de, je nahn naa ni ayuu coto i. 10 Te jn tca jniu n te sth ndas de ayuu je jnahn ndet, chi tu n cn i cuath i jnhun nda je ccu i n. 11 Te je ycuan cuha Ya Dios jnhun je cuath i jnhun je t nda cut, te candje i jnhun sth un. 12 Te scuan te jecondee cuchi squ ndh i je tu n ccandje i jnhun nda, chi sa jniu n ni cacus ni i jn.

Vijna te cahn r squ je ndji m Jtoho y Jesucristo jin j ndutt y n y. Ccahn ndah r jin r jijnhan r hermano, 2 je ma cuha r jnhun sac nuu cani ni r, ni ma cun ni r nu ccahn ayuu je j ni quee quv ndji m Jtoho y. Ma candje cut r vs nu cahn i je ni nhn i n jnhun squ un n Espritu, ch n jnhun je ni chn nga, ch nu cachi i je ruh jijnhan ri ni taj n carta je cahn scuan. 3 Ma cuha cut r jnhun je stah ni n i rh. Chi nde n tu quiji quv n te xhna g ndunhni ni cueh ayuu nu y, te quenda ndijin m te sha xen cuchi, te te jnhn ndet cu m te n. 4 Chi te jto uh Ya Dios cu de, te ndonda de contra squ tca j casnn i ya i jn tca je cchihn i. Te xen g sha de, chi nde cuco de ini templo Ya Dios je iy Jerusaln, te cahn de je ma de cu Ya Dios. 5 A cnahn r jnhun yha? Chi scuan ni cahn r jin r n ni yo ri jin r. 6 Te je cjini r nd v cu je js je n tu quenda ndijin te n, chi nde na que quv ma de. 7 Chi je jcu shi tca cuchi xen ini ay v , te vijna chi y j js nu, nvha ma

Jnhun squ ma te sha xen cuchi

cnu j nin nacuath r jijnhan ri nu Ya Dios je squ roh j ccuu r hermano je man Jtoho y jin. Chi nde n ni jeco ay v , te je ni nacji Ya Dios roh j jnma ya roh. Chi sha Espritu y je chyo ndoo chyo i r nu y te ccandje r jnhun nda. 14 Chi je ycuan n cana ya roh jn jnhun je jnma ya yoh je n canacani ri, nvha qu vcoo r n cujhnu luu r jn m Jtoho y Jesucristo. 15 Nu scuan te cu nhin r hermano, te conahn vha r jnhun je n cacuthva r n r, nu je n cacahn r ch j n tee ri nu carta. 16 M Jtoho y Jesucristo jin Tt y Ya Dios ni cundh ni y yoh, te ni sha ya je coo s ni y n cni,

13Te

ayuu je n nacji ya je ccu i

2 TESALONICENSES2,3 jn j hun ni y tca j vha je coo squ je vha ni y jin y. 17 Te na sha ga y je co ndey ni anu r jijnhan r, te na sha ya je je r chn r tca jnhun vha ya, te sha r tca jniu vha.

398 derecho r je cacn r nu r nu, te tu n cjicn r, chi scuan ni casha ri nvha cuu ri n ejemplo nu r ndese sha r jjnhan r. 10 Chi n ni coycu r jin r, te ni candacu ri jniu yha nu r: Nu nd n ayuu tu cn i sjniu i, te suni ma cji i nu scuan. 11 Chi ni canihn r jnhun je cjica cx sava r, te tu csjniu r, chi yha ycuanni sha r. 12 Te cndacu ri jniu nu roh j casha scuan, te cst hv ni r roh je na co nay r te sjniu r, nvha nihn r je cji r squ jnu sha m r. Chi scuan ndcu m Jtoho y Jesucristo jniu. 13 Hermano, ma ndnuu ni r jijnhan r sha r tca jniu vha. 14 Te nu nd n i tu jth i jnhun je cahn r nu carta yha, te condhe vha ro ndni i cu, te ma quijnhan ga r jin i, nvha na ccanu i te nacani ni i. 15 Te nasu j cto uh r i, chi sa cahn r jin i njnhun jn ani r je na sjniu vha i.

Te y nga jnhun cnu, hermano. Na ccn tah r jeh r jijnhan ri, nvha yach cuit nu jnhun m Jtoho y, te cuath vha ayuu, njnhun ni cajeth m r. 2 Te suni cacn tah r je na ccu ri nu tca te csha n j ctejnhan jn r. Chi t ndh te ccandje jnhun ya. 3 Te m Jtoho y chi vha squcu ya je ni jjnhun ya, te sha ya je je ni tca r jin jnhun ya, te coto ya roh n jene. 4 Te ccuchnu ni r sha m Jtoho y, je ccuu r jn jniu je n candacu ri nu r, te suni cocuu ga r jin. 5 Te hun ni r je ma Jtoho y sten g y ndese coo man g r jin Ya Dios nde jin ini jin nu r, jin j cundey ni r njnhun ni sha Cristo.

Je na ccn tah i jeh de

cndacu ri jniu nu r hermano, chi scuan ni ndacu m Jtoho y Jesucristo, je na cjiyo r n tc hermano cjica cx te tu cjica vha de njnhun ni castn r nu r. 7 Chi je cjini r ndese cnu ndacu r rh jijnhan ri, chi tu n cjica cx r n ni cahyo ri jin r. 8 Ni tu n cyeji r sta ni n r scuanni, chi ni cachunaa r. Chi sa ni canduc ndy r ni casjniu ty r ndu u, nvha ma sthn r ni n r. 9 Te vs y

6Te

Je cnu sjniu y

hun ni r je ma Jtoho y, Ya je jhe jnhun ndey s ni, nn na sha ya je coo ndey coo s ni r squ tcni, te coo ya jin r jijnhan r. 17 Ruh Pablo, yhni cu je te ri jin ndaha m r je cahn r je sndey ni r jijnhan r. Te scuan jhe ri firma nu tca carta r, nvha cuni r je carta ma r cu. Scuan ca letra r. 18 Te hun ni r je ma Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha r jjnhan r. Scuan na co. Amn.

16Te

Bendicin je snd h

CARTA N JEE NI TEE SAN PABLO APOSTOL NUU TIMOTEO

je iy ndoo y nd anu i, te ccandje ndije i ya. 6 Te sava ayuu chi ni cajica yt i, te ni cascuta i jnhun ya, ni qu vcoo i nu tca jnhun je tu nd jjnu. 7 Chi ccuni i cuu i maestro ley y, te ni tu cjechun ni i na jnhun cu je ccahn i, jn na v cu je castn nhin i. 8 Te jn y je iy vha ley un, te nu jechun ni y ndese jjnu. 9 Chi cnu sha y cuenta je tu n jco ni n ley je squ ayuu nda, chi sa suhva squ ayuu je tu cjeth, je nhni ni, je casha jniu n, je casha cuchi, je tu cchihn Ya Dios ni tu ccandje ley y, je cjehni tat jin nn, jin j cjehni nd y. 10 Te suni ni jeco squ yuu cjica jnn, jn te csha ndy jin jnhan y , jn yuu cascuhn nga ayuu, jin yuu casth, jn yuu ccahn nhin jnhun y. Te ni jeco squ tca g ayuu je casha jniu tu qujnhan jn jnhun ya je sten nda vha. 11 Te jnhun ya un cu jnhun yhyo jhnu je jnma Ya Dios yoh. Te yhyo ndet Ya cu ya. Te ni tejnu ya ruh ncani ri jnhun ya.

M r cu Pablo, apstol Jesucristo, chi Ya Dios je jnma yh, jn Jtoho y Jesucristo je hun ni y coto y, ni cataj y ruh je ncani ri jnhun ya. 2 Te te ri carta yha cuje nu r Timoteo, chi cu ndije r njnhun she ri squ je ni scndje ri roh. Te hun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha rh, te cundh ni y roh, te sha ya je coo ndey coo s ni r.

ni quihin ri ichi je quihn r Macedonia, te ni cahn ndah r jin r je qundo r uu Efeso. Te suni scuan chn r jin r vijna, nvha cahn nhin r jn sava ayuu ycuan je ma stn i nga jnhun je t nda. 4 Te ma cuath i tca jnhun je cu m cuentoni, jn jnhun je cahn squ ndese vji yucn tca j y. Chi tca j ycuan sha je nahn cndajnhn i squ , te tu nd jjnu, te tu sha je je i squcu i nu Ya Dios squ jnhun ccandje y. 5 Te ndcu ri jniu yha chi cn r je na cndh ni i jnhan i squ

Je ma candje i tca jnhun sth

3N

399

1 TIMOTEO1,2
Je ncuath Pablo squ je n cundh ni y de

400 te na co nda anu r. Chi nde sa je ni cacahn tc hermano jin jnhun Ya Dios je scuan condiso jnu r. 19 Chi sava ayuu tu iy nd anu i nu y, te ni casn i jnhun ccandje i. 20 Himeneo jin Alejandro cu u te ni casha scuan. Te je ni sia r de nu Satans, je stho n de, nvha jn jnndho n te cuthva de je ma chn ndevha ga de squ Ya Dios.

ncuath r nu Jtoho y Jesucristo, Ya ni jhe fuerza ini r, chi ni quihin ya ruh ni sha ya je cuu squcu ri, te ni tejnu ya ruh ncani ri jnhun ya. 13 Te scuan ni sha ya jin r vs ni cahn ndevha ri squ y nde sa, te ni sha ndevha ri jin yuu ccandje, te xen ni sha ri. Te vs scuan te ni cundh ni y ruh, chi n tu candje ri y nde sa, te tu n jchun ni r na v cu je sha ri. 14 Scuan ni sha Jitoho y je vha ndas jn r. Te ni sha ya je candje ri jin j cndh ni r jnhan ri squ je ni qu v ri ndaha Cristo Jess. 15 Te nda ndije cu jnhun yha, te je cnu candje ndh ayuu cu: je n quiji Cristo Jess ini ay v nvha jnama ya ayuu iy cuchi. Te ruh cu te je vihy g ni sha cuchi. 16 Te ni cundh ni Ya Dios ruh, nvha jn rh je vihy g ni sha cuchi te stn Jesucristo ndese yhyo ne chnu ni y. Te scuan ni sha ya je cu ri n ejemplo nu tca yuu candje n cuhn y, nvha nihn tah i cotecu i n cni. 17 Nu scuan te n cni na chn yhn y je yhyo luu cjhnu m Ya je cu Rey squ ndh, je tcu n cni, je tu n cut. Te tu cu coto y n y vijna, te m nni ya iy, te ndch y. Amn. 18 Njnhun she ri cu r Timoteo, te jniu yha tjnu ri roh, j na ndc ndy r s qu jnu vha. Te na cndje vha r,

12Te

Nu scuan te xhna g ndcu ri je cacn tah r jeh tca yuu. Te cahn ndah r jeh i, te cacn r nani na v jni hn i, te nacuath r nu y je squ i. 2 Te cacn tah r jeh tca te ccujhnu jn j ndcu jniu, nvha sha de je cuu coycu vha y te t na jnndho coo squ y, te cuu chihn vha y Ya Dios te sha y hn y jin tcani. 3 Chi yha cu je vha je njnahan ni Ya Dios, Ya jnma yh. 4 Chi m y cun y jnama ya tca yuu te cuni i ndese y jnhun nda y. 5 Chi y nni Ya Dios, te suni y nni Ya je cahn jin Ya Dios jeh yuu. Te Ya un cu m Jesucristo je n nduu te. 6 Te ni soc y ma y ni jih y je n chunaa y cuchi ndh y. Te n ni quiji m qu v n, te ni quej n canacani jnhun n. 7 Te je squ ycuan n jeni ya ruh cu ri apstol je ncani ri jnhun ya, nvha stn r nu yuu tc nacin je tu jn jnhun ya, je na cndje i jnhun n te sha i jniu nda. Te squ je

Squ ndese cacn tah y

401 candje ri Cristo te nda cu je cahn r. 8 Nu scuan te cn r je ndhni lugar na ccn tah tca te. Te na co ndoo nu de je ma qut ni de ni ma tejnhan de. 9 Te suni scuan tc ahan, na cs vha a m a njnhun cnu, nvha ma co jnhun canu. Te ma cndhv ni a je sha luu ndas a xin a, ch j cuhun a squ oro ch perla ch sahma vha ga. 10 Chi sa suhva na qundo luu nu a jn jniu vha sha a, njnhun cnu sha ahan ndoo nu je cjejnu nu Ya Dios. 11 Te nu chin a jn yuu cascuha jnhun ya, te na cni nahn a te cuath a. 12 Chi tu jhe ri jnhun je sten ahan nu yuu ndutt, ni je ndcu a jniu nu te. Chi sa suhva na cni nahn a. 13 Chi xhna g Adn ni sha ya, te s te ni sha ya Eva. 14 Te tu n sth jexen Adn, chi sa suhva ni stah un ash de, te ni sha a cuchi. 15 Te je sccu tc a she te coo vha a, te nu na qundo a jn jnhun cndje a ya, jn j cundh ni a jnhan a, jn j co ndoo nu a, jn j sha y hn a.

1 TIMOTEO2,3 te cj coo ni de, te ndito coo xin de, te sha y hn de. Te cnu je nin cuanu de vehe nu yuu cjica, te nn stn vha de jnhun ya. 3 Te ma cu de te njni, te ma tejnhan de, te ma ndyo ni de xhn. Chi sa suhva coo vha ni de, te coo vt ni de, te ma cut ni de squ xhun. 4 Te cnu j na ndcu vha de jniu ini vehe de, te sha de je squcu vha she de te coo y hn i nu de. 5 Chi nu n te tu jn de ndacu vha de jniu ini vehe de, te ndese cuu condiso jnu de nu yuu ccandje nu Ya Dios? 6 Nu scuan te te ndso jnu nu yuu ccandje, ma cu de te je sa n candje, chi nu scuan te sanaa te sndx de m de, te nuni cuchi jecondee squ de jn jxen. 7 Te cnu cuu de te je suni nde ayuu tu ccandje, cuajnhn i de, nvha ma nihn i cuchi squ de, te ma cndey jexen jn de.

Nda cu jnhun yha: Nu n te cn de condiso jnu de condito de ayuu ccandje, te vha jniu ndc de sha de. 2 Nu scuan te te ndso jnu nu yuu ccandje, cnu je ma co ni n je nihn ayuu cuchi squ de. Te na co nni ash de,

Ndese cnu coo te cndiso jnu nu yuu ccandje

suni scuan te cjejnu mhu yuu ccandje, cnu j na co y hn de, te na squcu de jn jnhun chn de. Te ma cu de te njni, te ni ma ndyo ni de xhn. 9 Te na cu nhin de jn jnhun cndje y j n yshi nd jenahn, te na co ndoo anu de. 10 Te cnu j xhna g coto ndee r de, te nu ni jini r je t na cuchi de, ycun na te cuu cuajnu de mhu yuu ccandje. 11 Te suni scuan ash de jjnhan a, cnu coo y hn a, te ma sajnhn a, te cj coo ni

8Te

Ndese cnu coo te cjejnu mhu yuu ccandje

1 TIMOTEO3,4 a, te squcu vha a tcni jniu. te cjejnu mhu yuu ccandje, na co nni ash de, te na ndcu vha de jniu nu she de jn n yuu vehe de. 13 Chi tca te cjejnu vha mhu yuu ccandje, chi vha qundo y hn de, te nhn de modo je caj g ncani de jnhun Cristo Jess je ccandje y.
12Te

402 ccahn jnhun sth jn jnhun n castn tach. 2 Chi cuni nahn i jnhun cstn te csthni, je tu ccahn nda de. Chi te un n cahije ndas ni de jn jnhun sth, te tu sha jn nu de je ncani ni de. 3 Te cahn de je cuchi cu je coo ash te, te suni scuan nu caji ayuu sava ndeyu. Te ndeyu n chi ni sha Ya Dios je cu ayuu ccandje je jin jnhun nda, nvha caji i te nacuath i nu y. 4 Chi ndh je ni sha Ya Dios, y vha, te ma squexc y ni n, chi sa nacuath y te caji y. 5 Chi jn j chu y jnhun Ya Dios jin j ncuath y nu y, te y ndoo ndhni.

vs hun ni r cuaje yach r coto jnhan y, te te ri jnhun yha cuje nu r, 15 nvha nu cucu r, te je jn r ndese cnu sha vha ayuu ccuu she Ya Dios. Chi m i ccuu ayuu ccandje nu Ya Dios, Ya tcu. Te m i csha je iy cut jnhun nda, chi chin nhin i jn. 16 Te jenda ndije chi jhnu ndas cu jnhun yha je ccandje y, je n yshi nd jenahn: Ya Dios ni sten y ma y, chi ni nduu ya te, te Espritu ni sten je iy nd jniu ni sha ya, te tc ndajh andv n cajito jniu n sha ya. Te ni jit nu jnhun ya nu yuu tc nacin, te ni cacandje ayuu n y v n y, te ni ndaa ya cuanuhun y andv .

14Te

Jnhun shi y je ccandje y

Te cj stn Espritu Ya Dios je quv cundh te coo sava ayuu caca yt i nu jnhun ccandje y. Te cuath i tca j

Squ yuu cjica yt nu jnhun ccandje y

nu stn r jnhun yha n tc hermano, nu scuan te cuu r te jjnu vha nu Jesucristo, te ije r jn jnhun vha ya je candje r, chi ni cuthva r te ndqun r. 7 Te ma qu v nduu r jin tca jnhun je cu cuentoni je cjeni ch ni ayuu. Chi nn na scuha r ndese chihn vha r Ya Dios. 8 Chi je scuha y ejercicio je co ndacu yqu cu y, jecuni nhn jnu. Te je scuha y chihn vha y y, suu ycuan cu je vha nhn jnu squ tcni, je cu vida yha jn vida quiji. 9 Te nda ndije cu jnhun yha, te je cnu candje ndh ayuu cu. 10 Te je squ yha cu je sjniu nhin y s qu jnhun ya te ndho y j ccahn ndevha i nu y. Chi hn ni y je coto y n ma Ya Dios, Ya tcu. Te m y cu

6Te

Te jjnu vha nu Jesucristo

403 Ya jnma tca yuu, te ayuu ccandje jnhun cndh ni y i, m i cu je jnma ya. 11 Tca jnhun yha cnu j ndacu r n i te stn r. 12 Ma cuha ro jnhun je cuj ni ni n i nu r squ je such r. Chi sa coo r n ejemplo nu yuu ccandje, je cni i ndese vha chn r, ndese vha sha r, ndese cndh ni r jnhan r, ndese cndje r, ndese y ndoo nu r. 13 Te nn nd n tu jin r nu r, te condhv ni r je chu r tutu i nu hermano cndutt, jn j sthv ni r i, jn j sten r nu i. 14 Ma chuun ni r jin th je ni jhe Ya Dios nu r je ncani r jnhun ya. Chi tca te jhnu cndiso jnu nu yuu ccandje, ni cas de ndaha de xin r, te ni sha Ya Dios je n cacahn de je scuan condiso jnu r. 15 Nu scuan te cocuu r jn tca jniu yha, te condhv ni r jin, nvha cuni tca yuu je vha je r cuhn r jin. 16 Coo cuidado r je caca nda r jin j sten vha r jnhun ya, te cu nhin r jn ndh. Chi nu scuan sha r te quendo vha nu ma r jin yuu chuhun ni jnhun chn r.

1 TIMOTEO4,5 suni scuan jn tca ahan sch, njnhun jn cuha r, te y hn ndajnhun r jin a. 3 Te ayuu ccandje na cuha i je jni hn ahan ni caquendo ndh, te nu ni quendo ndh ndije a je t na ayuu condito a. 4 Chi n ahan n quendo ndh, nu y she a ch she chn a je jvha, te na cto m i a. Chi cnu cuthva i je xhna g nu yuu vehe i squcu i coto i. Te na ncoto i nn i tt i squ je n cacondito a i. Chi yha cu jniu vha je njnahan ni Ya Dios. 5 Te n ahan n quendo ndh ndije je m n na a, hun ni a je ma Ya Dios condito ya a, te tu jcu a je jicn tah a ndu u. 6 Te sa suhva nu mni nd hv ni a squ tca j cs ni mani a, ycun na te vs tcu a, te njnhun je ni jih a. 7 Jniu yha ndacu r n yuu, nvha ma co cuchi squ i. 8 Te nu n ayuu tu ndto i jnhan vehe i, te vhy g ayuu ini vehe i, nu scuan te sha i jniu je tu qujnhan jn jnhun cndje y, te cu i n je ne g vs yuu tu ccandje. 9 Te ahan viuda cuu qu v s hv a nu lista ayuu je cchind hn r jin xhun, te nu je ni jnu a un xico cuiy, te nu ni yo nni y a. 10 Te suni cnu j cuajnhn yuu a je vha jniu ni sha a, nu je ni scuhnu vha a she a, jn j n jhe nu a vehe nu yuu cjica, jn j n jejnu a nu hermano ccandje, jn j n chind hn a ayuu cndoho jnndho, jn j ni sha a tca g jniu vha.

Ma cxen r nu tca te jhnu, chi sa cahn vha r jn de je ma st v de, njnhun chn r jin tt r. Te tca te such, suni cahn vha r jn de njnhun jn ani r. 2 Te suni scuan cahn r jin tca ahan jhnu, njnhun jn nn r. Te

Ndese sha vha y jn yuu ccandje

1 TIMOTEO5,6 tc ahan viuda je iy such g, chi ma so r shv a nu lista. Chi sanaa te nduc a je cs ni mani a, te ma cndhv ni a squ Cristo, chi cuu ni a condeca tucu a te. 12 Te scuan jecondee cuchi squ a, chi tu n squcu a je ni jjnhun a n ni jecos shv a nu lista. 13 Te suni caca cuu a tcni vehe te quee cx a. Te nasu mni je cca cx a, chi suni squ je sajnhn a, te qu v nduu a cahn a jnhun je tu y vha je cahn a. 14 Je ycuan cn r je tc ahan viuda je iy such, na nndha a, te scuhnu a she, te coto vha a vehe a, nvha ayuu ccuu contra ma cu cahn i squ a. 15 Chi sava ahan viuda je ni cajica yt a te sha a jniu je cun Satans. 16 Te nu n te ch n ahan cndje, nu y ahan viuda vehe i, te na cto m i a. Te ma cndee gasto a squ grupo ayuu ccandje, nvha cuu cuha vha i nu ahan viuda je tu nd n coto a. 17 Te tca te jhnu cndito ayuu ccandje, na jcuna doble yhu de, te nu cndhv ni de cstn de cnacani vha de jnhun ya. 18 Chi cu njnhun chn tutu i: Ma cnda stqu caxn t trigo, nu ma cuha r j cji t . Te suni chn: Te je sjniu tt, jni hn quyhu de, ch. 19 Ma cuajnhn r te nu jquin ayuu cuchi squ n te jhnu cndito ayuu ccandje te nu tu y ch n testigo. 20 Te nu csha ayuu cuchi, te cnu cuxen r nu i, jto jn ndh

404 ayuu, nvha na cnso yo sava ga i. 21 Te chn nhin ri jin r, jto m Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo jin tca ndajh y je n nacji ya: Squcu vha r jniu yha, te ma sha r cuenta ndese cu n n i, chi nuni snda r squ ndhni i. 22 Ma cni yach r n te je condiso jnu de nu yuu ccandje, chi xhna g coto ndee r de. Chi sanaa te st v de, te cuchi de suni condee squ r jin de. Te coto r m r je ma qu v r jn jniu n. 23 Te squ je nuni nuni ch chji r, te ma cho ga r mni ndute, chi suni coho r jecu vino. 24 Cuchi sava ayuu chi je y ndijin nde n tu qu v i nu cnda cuchi i. Te cuchi sava ga i chi ccu te natu nahn. 25 Te suni scuan tc jniu vha, chi y ndijin. Te vs n tu natu jniu vha n, te ma cu qushi n cni, chi natu nahn. Tca yuu ccuu mozo, na co y hn vha i nu patrn i, nvha ma cahn ne ayuu squ Ya Dios jin s qu jnhun ya je castn y. 2 Te mozo je y h nu patrn ccandje, ma cni ni i je chvani sha y hn i nu de squ je hermano ccandje ccuu de. Chi sa cuajnu vha ga i nu de, chi te cndje te man i jn cu tca te un j sjniu i nu. Jnhun yha stn r te st hv ni r i.

11Te

nu nd te stn de jnhun t nda je tu qujnhan jn

3Te

Squ je chihn vha y y te cus ni y jin chva je nvhani y

405 jnhun vha nda ma Jtoho y Jesucristo, jn jnhun ni sten Ya Dios je ccandje y, 4 nu scuan te mni te ndx te tu jchun cut ni cu de. Chi cn xn de, chi mni cn de tejnhan de squ tca jnhun stn de. Te tc un sha je ccucusn ni, jin j ctejnhan, jin j ccahn ndevha, jn j cjeni n ni squ jnhan, 5 jn j mni csthn jnhan. Scuan csha te je n ndun xn, je tu cjini jnhun nda. Te cjeni ni de je nihn de cueh xhun s qu jnhun ccandje de stn de. Na cjiyo r n yuu cnda scuan. 6 Te jenda je yhyo vha qundo y te nu chhn vha y y, te nu cs ni y jin chva je nvhani y. 7 Chi t na v ni ccu y jn ay v yha, ni t na v condiso y quhn y jin nu na c y. 8 Te nu y j cji y je cuscn y, te na cs ni y jin ycuanni. 9 Chi ayuu je cun cucc, chi yach qu v i cuchi je jto ndee jexen i. Te qu v i jn cuh jniu cn jniu st v j ndyo ni i. Te tc un sha je t v yuu te jnahn ndet i. 10 Chi je ndyo ni y xhn, ycuan sha je quej tca jniu n. Te sava ayuu je ndyo ni xhn, ni casto i jnhun ccandje i, te ni canihn i cueh ndas jnndho.

1 TIMOTEO6 te candje vha r, te cundh ni r jnhan r, te cuandey ni r, te coo vt ni r. 12 Te nduc ndy r squ jnhun cndje y y. Te cu nhin r jn jnhun je ni nhn tah y cotecu y n cni. Chi je ycuan cu je n cana ya roh, te cj n cahn r je vha cndje r y, jto jn cueh ayuu. 13 Te chn nhin ri jin r, jto m Ya Dios, Ya je sha je tcu tcni, jn Jesucristo, Ya je caj n cahn y ni nacani ya jnhun vha nu Poncio Pilato. 14 Squcu vha r jniu ndcu ya nu r, te ma st v r sha r, nvha ma cahn ayuu cuchi squ r. Te scuan sha r n nd quv ndji Jitoho y Jesucristo. 15 Chi quiji ndijin y ma qu v je n jeni Ya Dios. Te Ya Dios chi m nni ya cu Ya yhyo ndet, te jn ya ndh poder. Te cu ya Rey nu tca rey, jin Jtoho nu tca jtoho. 16 Te mhnni ya cu je iy n cni. Te nd y n lugar nu nd ndaxn, nu ma cu qu v y. Te ni n ayuu ay v yha tu n jto cut i nu y, te ni ma cu coto i nu y. Te n cni na co y hn y nu y, chi jn m y poder n cni. Amn. 17 Te cahn r jin yuu cuc ndajnu ay v yha, j ma cndx i. Te ma tnu i xhn i, chi yach naa n. Chi sa suhva na tnu i je coo vha i sha Ya Dios, Ya tcu, chi m y jhe cueh y tcni je cs ni y jin. 18 Te ndacu r jniu nu i je na sha vha i, chi je sacc ndije i m i cu je sha i tc jniu vha. Te na cu i ayuu vha ni je cuha i

rh chi te jjnu nu Ya Dios cu r, te cunu r coto r tca cuchi yha. Te condiqun r jniu nda, te chihn vha r Ya Dios,

11Te

Je na ndc ndy y squ jnhun cndje y

1 TIMOTEO6 je cu jnhan i. 19 Te scuan caya i cueh jniu vha je coo cc i nu y n tiempo je quji. Te nihn tah i cotecu i n cni.

406 jnhun chni, cuenta ay v yha, jn tca jnhun sth j ccahn i je jnhun ndch nd cu. 21 Chi sava ayuu cndiqun tca jnhun yha, ni cajica yt i ni casto i jnhun ccandje i ya. Te hun ni r je Ya Dios na sha ga y je vha rh. Scuan na co. Amn.

rh Timoteo, condito r tca jniu n chihi ya ndaha r. Te ma qu v nduu r jin tca

20Te

Jniu snd h ndcu Pablo nu Timoteo

CARTA UU JEE NI TEE SAN PABLO APOSTOL NUU TIMOTEO

ni jhe Ya Dios nu r je ncani r jnhun ya. Te tah un n nihn r n ni tee ri ndaha ri xin r. 7 Chi Espritu je ni jhe Ya Dios nu y, tu sha je yhu y nacani y jnhun, chi sa sha je iy fuerza ini y, jin j cundh ni y jnhan y, jin j ndto y xn y. 8 Nu scuan te ma ccanu r nacani nda r jnhun m Jtoho y. Te suni ma ccanu r je squ ma r je ne ri veca squ jnhun ya. Chi sa cuha r jnhun ndoho r jn r squ je cnacani y jnhun jnma ya yoh, nu ndese ni jhe Ya Dios fuerza ini y. 9 Chi ni jnama ya yoh, te ni cana ya yoh j coo ndoo nu y cuajnu y n y. Te tu n cna ya yoh s qu je vha ni sha y, chi squ je n tee ni ma y je cundh ni y yoh j y h y ndaha Cristo Jess. Chi nde n tu jeco ay v , te je cndh ni y yoh. 10 Te vijna je n quenda ndijin Jesucristo, Ya jnma yh, te ni sten caj Ya Dios je cundh ni y yoh. Chi m Cristo ni sn y poder cuehy jhni yh, chi jn jnhun jnma ya yoh ni sten caj y nu y je ctecu y n cni chi ma jnahn ndet y.

M r cu Pablo, apstol Jesucristo, chi scuan ni nujnahan ni Ya Dios ni taj y ruh je ncani ri jnhun je ni jjnhun ya je ctecu y n cni squ je y h y ndaha Cristo Jess. 2 Te te ri carta yha cuje nu r Timoteo, chi cu ro njnhun she ri je man r jin. Te hun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha rh, te cundh ni y roh, te sha ya je coo ndey coo s ni r.

tu n ni r cacn tah r jeh r nu Ya Dios ndu u, te ncuath r nu y je squ r. Chi nu ma y jejnu ri, njnhun ni casha tca j r, te y ndoo nu r nu y. 4 Te nchun ni r je ni ndhy r n ni quenda ri cuahn r. Te cu ni r ndacoto jnhan y, nvha cus ndas ni r. 5 Te nchun ni r je vha ndije cndje r Cristo, njnhun ni candje nn jhnu r Loida, jn nn r Eunice xhna g. Te cchnu ni r je suni scuan cndje m r vijna. 6 Te je ycuan nst hv ni r roh j na cndhv g ni r jin th je

3Nn

Je ncani de jnhun Cristo

407

2 TIMOTEO1,2 ni jeni Ya Dios ruh je ncani ri jnhun n, te ni taj y ruh cu ri apstol je sten r nu yuu tc nacin je tu jn jnhun ya. 12 Te squ un cu je ndho ri tca jnndho yha ne ri veca. Te tu ccanu r, chi jn r ndese Ya cu Ya candje ri, te cchnu ni r je cu coto ya jniu je n chihi ya ndaha ri nde vijna te nde quv ndji ya. 13 Te cu nhin r jn tca jnhun ya je sten nda, suu jnhun je ni stn r nu r. Te caca r jn jnhun cndje y, te cundh ni r jnhan r squ je y h r ndaha Cristo Jess. 14 Te condito r tca jniu vha je n chihi ya ndaha r, sha poder ma Espritu Santo je nde ini y. 15 Je jn r je tca yuu cycu Asia ni casto i ruh. Te u i cu Figelo jin Hermgenes. 16 Te jcn tah r je cundh ni Jitoho y ayuu vehe Onesforo, chi cueh jnu ni nanihn ni r ni sha de, te tu n ccanu de squ r je n ine ri veca. 17 Chi sa suhva n ni quiji de uu Roma, te ni nanduc ycn de ruh nde ni nanihn de ruh. 18 Te jcn tah r je ma Jtoho y cundh ni y de quv ndji ya. Te je jn vha m r ndese yhyo ni chind hn de ruh n ni cahyo ri uu Efeso.

408 jn ayuu cueh, jnhun n na nstn r nu te csqucu vha, nvha suni cuu stn tucu m de nu sva ga i. 3 Te rh na cundey ni r coto r jnndho, chi cu r njnhun n soldado vha nu Jesucristo. 4 Ni n soldado je in nu guerra, tu sjnu de m de jn jniu m de, chi cnu je sha de mni m j ndcu te n tejnu de. 5 Te suni scuan te cs qu deporte, ma nihn de premio te nu t condhv ni de cos qu vha de m modo chjniu. 6 Te te sjniu nhin uhun, m de cu je nihn xhna g je cuha itu. 7 Nacani ni r squ je cahn r, te m Jtoho y sha ya je jchun ni r squ ndh. 8 Te cocuhun ndas ni r Jesucristo, Ya n quiji yucn rey David, te ni natecu y mhu nd y, njnhun chn jnhun jnma ya yoh j ncani ri. 9 Te je squ jnhun un ndho ri jnndho, te nde ni cajihni i ruh ne ri veca njnhun n te ni sha cuchi xen. Te jnhun Ya Dios chi ma cu cuhni i je ma cuit nu. 10 Nu scuan te jndey ni r jto ri tca jnndho yha s qu je cundh ni r ayuu je n nacji ya, nvha suni ccu m i je qu v i ndaha Cristo Jess, te quihn i nu cujhnu i n cni. 11 Chi nda cahn jnhun yha: Nu vs na c y je squ y, te suni cotecu y jin y, 12 te nu cuandey ni y ndoho y, te suni ndacu y jniu jn y. Te nu ma cuajnhn y y, te suni ma cuajnhn y yoh. 13 Te vs tu squcu vha y, te m y chi mni squcu ya,

11Te

Nu scuan te rh, sh mn, na co fuerza ni r squ je y h r ndaha Cristo Jess te sha ya je vha rh. 2 Te tca jnhun je n jini r n cahn r, jto

Je cu y njnhun soldado vha nu Jesucristo

409 chi tu cu sfalta y, chi squcu ya je ni chn y.

Te sjniu squcu vha jn jnhun ya

2 TIMOTEO2,3 i nu Jtoho y, te nihn jnu i ndese cn ma y. Te coo thva i je sha i tc jniu vha. 22 Nu scuan te cunu r coto r tca j t vha je cndiyo ni te such. Te condiqun r jniu nda, jin jnhun cndje r y, jin jnhun cndh ni, jin jnhun coycu mn jin jnhan. Te scuan sha r nd jin tca yuu ndoo nu je ndcunehen s hv m Jtoho y. 23 Te ma qu v nduu r jin tca jnhun cn je tu y cj, chi je jn r je sha je tejnhan ayuu. 24 Te mozo ma Jtoho y, t vha je tejnhan de, chi sa suhva cnu j coo vha ni de jn tca yuu. Te coo vha ni de stn de, te cuandey ni de jn i. 25 Te jn j vta ni de te cani ich de ayuu nhni ni. Chi sanaa te nacani ni i sha Ya Dios, te jechun ni i ndese y jnhun nda. 26 Te nducj ni i te ccu i nu jexen je n jn n i, chi ni cundey jn i je sha i je cun ma.

yha na nst hv ni r ayuu, te cahn nhin ro jn i, jto m Jtoho y, je ma tjnhan i squ tca jnhun sni. Chi tu nd jjnu cut, chi sa st v yuu jni sho. 15 Te nduc ndy r je cuajnhn Ya Dios roh, j cu r te sjniu squcu vha jn jnhun ya, nvha ma ccanu r nu y squ n n, chi vha nacani r jnhun nda y. 16 Te ma qu v nduu r jin tca jnhun sni ay v yha, chi suu sha je ndcueh g jniu n qu vcoo ayuu ccahn. 17 Te tca jnhun cstn i chi cu njnhun n nd hy xen je sach g cuahn. Te Himeneo jin Fileto cu u te je casha scuan. 18 Chi te un n cajica yt de nu jnhun nda, te ccahn de je j ni cuu ni canatecu nd y. Te scuan csaca nuu de xin sava ayuu ccandje. 19 Te Ya Dios ni jeni ya ayuu ma y, te y cut nd i je ma cca yt i, njnhun ys n ttu i: Je jn Jitoho y Ya Dios tca yuu je y h ndaha m y. Te suni chn: Tca yuu je ndcunehen s hv Cristo, na cjiyo i nu jnu n, ch. 20 Te ini n vehe chnu y cuh coh, nasu mni coh oro coh plata, chi suni coh yujnu coh uhun. Te y j fino te y j corriente. 21 Te nu n ayuu sndoo i m i je qunda i nu tc jniu n, te cuu i njnhun n coh fino. Te coo ndoo coo i

14Jnhun

Te suni na jchun ni r je quv cundh te quee quv coo jnndho. 2 Chi coo ayuu je chihn m, te ndiyo ni i xhn, te sty i m i, te sndx i m i. Te cahn ne i squ Ya Dios, te cunhni ni i nu tat i nu nan i, te ma ncuath i, te ma chihn i Ya Dios. 3 Te ma co man i jn jnhan i ni ma cundh ni i. Te sjnhn i, te ma cu cas i tca j ndyo n ni i, te yhyo xen coo i, te qut ni i coto i tc jniu vha. 4 Te suni nastu i jnhan i,

Squ ndese coo ayuu sha n qu v cundh

2 TIMOTEO3,4 te ma yh i sha i cuchi, te coo ndx ndas i, te nduc i je cs ni mani i, te ma nduc i qu v i nu Ya Dios. 5 Te shani i je chihn i ya, te cas i nu poder y je ma sma modo i. Ma qu v nduu r jin yuu casha scuan. 6 Chi sava te n qu v de vehe te sth de tc ahan cn j iy ndas cuchi. Te yach qu vcoo a jn tca jnhun t nda je cs ni a jn. 7 Te vs nin scuha a nani jnhun, te tu cu cut jechun ni a jnhun nda y. 8 Te njnhun ni casha te ts Janes jin Jambres jenahn, je n canduc de cas de nu Moiss, suni scuan sha te n, chi nduc de cas de nu jnhun nda. Chi coo nee je njnn de, chi ma candje ndije de jnhun cndje y. 9 Te ma que jniu sha de, chi cuni tca yuu je te cn xn ccuu de, njnhun ni cajini ayuu je ni yo n xn ndnd te je n nduc cas nu Moiss.

410 ndhv ni cuajnu vha nu Cristo Jess, ndoho i je coto xen ayuu i. 13 Te ayuu casha jniu n jn yuu casth, chi sa vhy g cocuu i jn jniu n, chi sth i ayuu, te suni candje m i jnhun sth. 14 Te rh chi sa cu nhin r jin j n cuthva r jn j n cuchnu vha ni r. Chi jn r ndese ayuu cu je n castn nu r. 15 Chi nde n lul r, te je jn r ndese chn tutu i je sten nu r ndese candje r je ni jh Cristo Jess jeh r nvha ccu r. 16 Te n tutu i cu jnhun je ni chn Ya Dios, te vha nhn jnu je sten nu y, je cahn nu y, je nchuhun ich yh, jn j scuhnu yh jn jniu nda, 17 nvha te cjejnu nu Ya Dios, ije ni de te coo thva vha de sha de tc jniu vha. Te chn r jin r, jto Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, Ya quiji ndacu jniu, te snda y jniu ayuu ctecu jin yuu n cajih. 2 Chn nhin ri je na ncani r jnhun ya, te st hv ni r i candje i. Te nn sha r scuan nu nne i ch vs tu nne i. Te sha r j na jchun ni i, te cahn r nu i, te cani ich vha r i, te jn cuh paciencia sten r nu i. 3 Chi quee tiempo je ma cujnhn cut ayuu jnhun ya je sten nda vha, chi sa cuajnhn i jnhun cs ni ma i, te nduc i cueh maestro je sten nu i mni jnhun je njnahan ni i cuni nahn i. 4 Te cujiyo i nu jnhun nda, te condhv ni i tca jnhun je ma cuentoni cu. 5 Te

rh chi je ni cuthva vha r ndese stn r, ndese jca nda r, ndese te ni r sha ri, ndese cndje ri y, ndese ne ri paciencia, ndese cndh ni r jnhan ri, jin ndese jndey ni r. 11 Chi ni cajito xen ayuu ruh, te ni ndoho ri jnndho. Te jn r tca j n ndoho ri uu Antioqua, uu Iconio, jin uu Listra. Te jn r ndese ni cajito xen i ruh. Te m Jtoho y ni jnama ya ruh nu ndh n. 12 Chi nda cu je tca yuu je

10Te

Jniu snd h ndcu Pablo nu Timoteo

411 rh chi nn coo ndito ni r, te cuandey ni r jin jnndho, te condhv ni r nacani r jnhun jnma ya yoh, te squcu vha r jn jniu ya je sha r. 6 Te ruh chi je ni soc r ma r je c r, te je cuacuyajni quv cuu r. 7 Te je ni cundey r je n nduc ndy r squ jnu vha, te je ni jnu ni jica ri ay v yha, te tu n si r jnhun cndje ri y. 8 Te vijna je y thva premio je nihn r squ je n jica nda r. Chi Jitoho y cuha ya un n r ma qu v snda y jniu, chi m y cu juez nda. Te nasu n ma n ruh cuha ya, chi suni cuha ya nu tca yuu je cu ni i je ndji ya chi man i jn y.

2 TIMOTEO4 m Jtoho y cuha ya yhu de je scuan n sha de. 15 Te condito r m r nu de, chi yhyo ni cuu de contra squ jnhun cstn y. 16 Te n ni ine ri je xhna hn n tca th, te t ni n te n ndichi jin r, chi ndh de ni casto de ruh. Te hun ni r je Ya Dios cone chnu ni y nu de. 17 Te vs scuan te m Jtoho y ni chind hn y ruh, te ni jhe ya fuerza ini r, te scuan ni snu ri ni nacani ndh ri jnhun jnma ya yoh, ni cajini nahn yuu tc nacin tu jn jnhun ya. Scuan ni jnama Jitoho y ruh nu tca te xen. 18 Te jnama ga y ruh nu tc jniu n, te condito ya ruh nde qu v ri andv n ndcu ya jniu. Te na chn y je yhyo luu cjhnu ya n cni. Amn.

ndy r quiji yach r nu r. 10 Chi Demas ni sto de ruh, chi ndyo ni de ndajnu ay v yha, te cuahn de uu Tesalnica. Te Crescente chi cuahn de Galacia, te Tito cuahn de Dalmacia. 11 Te m n na Lucas ne jn r. Te je quji r, te condeca r Marcos quiji r jn de, chi vha cuajnu de je chind hn de ruh jin jniu ya. 12 Tquico ni taj r de cuahn de uu Efeso. 13 Te je quji r, te condaha r cotn je ni sto ri vehe Carpo uu Troas. Te suni condaha r tca libro, te je cnu g cu tc tutu n tee m r. 14 Alejandro, te cu herrero, yhyo xen ni sha de jn r. Te

Je cna Pablo quiji Timoteo nu de

9Nduc

cahn r je sndey ni Prisca jin Aquila, jin yuu vehe Onesforo, ach r. 20 Erasto ni quendo de uu Corinto. Te ni quendo Trfimo uu Mileto, te ch de. 21 Te condhv ni r quiji r nde n tu quej vico mjin. Sndey ni r, ach Eubulo jin Pudente jin Lino jin Claudia jin tca g hermano. 22 Te hun ni r je ma Jtoho y Jesucristo na co ya jin r, te Ya Dios sha ga y je vha rh jjnhan r. Scuan na co. Amn.

19Te

Saludo jin bendicin je snd h

CARTA JEE NI TEE SAN PABLO APOSTOL NUU TITO

cnu je ma co ni n je nihn ayuu cuchi squ de. Te cnu coo nni ash de. Te she de cnu cuu i schi ccandje je ma nihn ayuu cuchi squ i je tu sha vha i ch j nhni ni i nu de. 7 Chi te ccujhnu cndiso jnu nu yuu ccandje, cnu caca nda de chi cndiso jnu de squ jnu Ya Dios. Te ma saty de m de, ma qut yach ni de, ma cu de te njni, ma cuajnhan de, te ma ndyo ni de xhn. 8 Chi sa cnu j nin cuha nu de vehe nu yuu cjica, te nn sha de jniu vha, te ndito coo xin de, te coo de te nda, te coo ndoo nu de, te cas de modo je cun ma de. 9 Te cnu cu nhin de jn jnhun nda je ni scuha de, nvha cuu st hv ni de ayuu jin tca jnhun nda vha, te suni cuu sha de je jchun ni ayuu ccuu contra, te cas i yuhu i. 10 Chi y cuh ayuu nhni ni, te cstn i nga modo jni ni ma i je scuan ccu ayuu, te sth i ayuu. Te jnhan y hebreo cu je vihy g casha scuan. 11 Te cnu j cas r yuhu tca te n, chi cstn de jnhun je tu y

M r cu Pablo, mozo Ya Dios jin apstol Jesucristo, chi ni taj Ya Dios ruh je scndje ri ayuu n nacji ya, nvha jechun ni i jnhun nda y je candje y, 2 te cocuhun ni i je ctecu i n cni. Chi nde n tu jeco ay v te ni jejnhun Ya Dios je ctecu y, te y nd jnhun ni cahn y. 3 Te vijna je n quee tiempo ni jeni ya, te stn caj y jnhun ya nu y. Te ni tejnu ya ruh ni ndacu ya jniu je ncani ri jnhun ya n. Chi Ya jnma yh cu ya. 4 Te te ri carta yha cuje nu r Tito, chi njnhun she ri cu ndije r s qu je nuni cndje y y. Te hun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, Ya jnma yh, na sha ga y je vha rh, te cundh ni y roh, te sha ya je coo ndey coo s ni r.

ni sto ri roh nd isla Creta, nvha snda r squ jnu je cman g cunda, te cani r tca te jhnu condito ayuu ccandje tc uu, njnhun ni ndacu ri jniu nu r. 6 Te te jhnu un

5Te

Jniu ya je ni sha Tito nde isla Creta

412

413 vha stn de, chi cn de nihn de xhun s qu n. Te scuan sca nuu de xin ndh ayuu tc vehe. 12 Te n te isla Creta je ncani jnhun, ni cahn de squ jnhan uu de: Jnhan y ayuu Creta, chi mni ayuu stah ccuu i, te njnhun qut xn casha i, te mni nd hv ni i caji cueh i, te cx i, ch de. 13 Te nda cu jnhun ni cahn te n. Je ycuan na cxen r nu i, nvha nda vha na cndje i. 14 Te ma sha i cuenta tca jnhun ni catava jnhan y hebreo, je ma cuentoni cu, ni ma squcu i jniu cndacu te ni quendacoo nu jnhun nda. 15 Te ayuu je n ndundoo je njnn, mni modo iy ndoo y vha jni ni i jto i tcni. Te ayuu tu cndje je tu n ndndoo je njnn, mni jni ni i n modo t ndoo t vha squ tca j jto i. Chi nde je njnn i jn nu i y jnhn. 16 Te vs ccahn i je jin i Ya Dios, te jn jniu csha i te jn y je t ndije i. Chi ayuu ndevha ayuu nhni ni ccuu i, te tu cu sha i ni n jniu vha.

TITO1,2 na stn a nu tc ahan sch j coo man a jn y a jn she a. 5 Te ndito coo xin a, te coo ndoo nu a, te coto vha a jniu vehe a, te coo vha ni a, te cuath a nu y a, nvha ma cahn ne yuu squ jnhun Ya Dios. 6 Te suni scuan st hv ni r tca te such je ndito na co xin de. 7 Te rh, cuu r n ejemplo nu de je sha r tca jniu vha. Te je sten r nu de te nda sten r te coo ndije ni r. 8 Te nda vha stn r, nvha ma cu cahn ayuu squ . Te scuan te cucanu ayuu ccuu contra, chi ma cu cahn i ni n cuchi squ r. 9 Te cahn r jin yuu ccuu mozo je na cuth i nu patrn i, te na sha i tc jniu je njnahan ni de, te ma cahn ma i nu ndcu de jniu nu i. 10 Te ma sacuhn i ndajnu de, chi na cu i ayuu nda ndije, nvha jn tca jniu je sha i, te cuni tca yuu je yhyo luu cu jnhun je sten squ Ya Dios, Ya jnma yh. 11 Chi vijna je ni sten Ya Dios ndese sha ya je vha ayuu, chi cn y jnama ya ndh ayuu ay v . 12 Te jnhun je vha ni y jin y, suu stn nu y je na si y jniu n jn tca j ndyo n ni y. Te ndito na co xin y ini ay v yha, te caca nda y, te chihn vha y Ya Dios. 13 Te suni stn nu y je cocuhun ni y je qundo ndet y je quji m qu v jhnu je qunda ndijin Ya Dios, Ya cujhnu ndas , suu Jesucristo, Ya jnma yh. 14 Chi ni soc y ma y jeh y, nvha jnama ya yoh n

4Te

Te m r chi nn na chn r tca jnhun je quijnhan jn jnhun ya je sten nda vha. 2 Te cahn r jin tca te jhnu je na co cj ni de, te sha y hn de, te ndito coo xin de, te candje nhin de jnhun cndh ni y de, te cundh ni de jnhan de, te cuandey ni de. 3 Te suni scuan tc ahan jhnu, na sha y hn a, te ma sajnhn a, te ma njni a. Te na stn a tca j vha.

Jnhun ya je sten nda vha

TITO2,3 tca jniu n, te sndoo ndh ya anu y je cuu y yuu ma y, te condhv ni y sha y jniu vha. 15 Tca jnhun yha cnu stn r, te st hv ni r i, te cahn r nu i, chi scuan ndso jnu r. Te ma cuha ro jnhun je saj ni ni n i nu r.

414 yha, nvha ayuu ccandje Ya Dios, na cndhv ni i cocuu i jn jniu vha. Chi y vha tca j yha, te nhn jnu je qundo vha nu ndh ayuu. 9 Te ma qu v nduu r jin tca jnhun cn , jin jnhun squ ndese vji tca j y, jn tca jnhun sha je ctejnhan i ccahn i je cnu squcu y ley Moiss. Chi mni jnhun chni je tu nhn jnu cu. 10 Te nu y yuu je sha je ndus n ini ayuu ccandje, te cahn r nu i n u jnu, te nu ma chhun ni i, te quenehen r i. 11 Chi jn r je n ayuu sha scuan, st v ndas i chi jn i je t vha sha i, te je ycuan jcondee cuchi squ i.

Te na nst hv ni r i je cuath vha i nu te ccujhnu jn te cndiso jnu uu. Te na squcu i jniu cndacu de, te coo am ni i sha i tc jniu vha. 2 Te ma cahn ne i squ ni n ayuu, te coycu mn i jn yuu, te coo vha ni i, te coo vt ni i jn ndh ayuu. 3 Chi m y suni ni cuu y yuu can je tu jchun ni nde sa, te ni cacunhni ni y nu Ya Dios. Te ni cacandje y tca jnhun t nda, te ni cajejnu sni y n tca j n ndiyo n ni y jin nani jniu ni cus ni y. Te ni cajica y jn jniu n jn jnhun cusn ni. Chi ni cajito uh ayuu yoh, te ni cajito uh y i. 4 Ycun na te Ya Dios, Ya jnma yh, n sten y je vha ni y te cndh ni y ndh ayuu ay v . 5 Te ni jnama ya yoh, te t na jniu vha n csha y j jnma ya yoh, chi sa squ je n cundh ni y yoh. Chi ni nacate ya anu y, te scuan ni nacacu je y, te ni nduje y ni sha ya jin m Espritu Santo. 6 Te yhyo ni cunu Espritu Santo ini anu y, je ni sha Ya Dios je jin Jesucristo, Ya jnma yh. 7 Te scuan te ni ndahva y cuchi y s qu je vha ni y, te nihn tah y cotecu y n cni, njnhun hun ni y. 8 Nda cu jnhun yha, te cn r je nin chn nhin ro tca jnhun

Ndese cnu sha ayuu ccandje

je taj r Artemas ch Tquico cuaje de, ycun na te nduc ndy r quiji r n r uu Nicpolis, chi je ni cunda ni r je ycuan condee r tiempo mjin. 13 Te condhv ni r chind hn r Zenas, te cu abogado, te suni scuan Apolos. Chi cuha r j jni hn de je qungoo ga de ichi nu quihn de. Te coto r j ma cman ni n nu de. 14 Te ayuu chin jn y, cnu cuthva i sha i tc jniu vha, te chind hn i ayuu cman nu, nvha ma ctecu sani i.

12Te

Je cna Pablo quiji Tito nu de

yuu cycu jn r yha, ccahn i je sndey ni r. Te cahn r je ach r je sndey ni ayuu ji je man y jin s qu je ccandje y. Te hun ni r je na sha ga Ya Dios je vha rh jjnhan r. Scuan na co. Amn.

15Tca

Saludo jin bendicin je snd h

CARTA JEE NI TEE SAN PABLO APOSTOL NUU FILEMON

r cu Pablo, te ne ri veca je squ jnhun Cristo Jess. Te jn hermano y Timoteo ctee ri carta yha cuje nu r Filemn. Chi cu r te je chyo man r jin, chi chnd jnhan r jn r squ jnu Ya Dios. 2 Te suni ctee ri carta yha nu yuu ccandje cndutt ini vehe r, te suni nu hermana y Apia, jin n Arquipo, te chnd jnhan jn y squ jnu cnduc ndy y jin. 3 Te cuhun ni r je Tat y Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo, na sha ga y je vha rh jjnhan r, te sha ya je coo ndey coo s ni r.

1M

te y ndey ni r, hermano, squ je cundh ni r ayuu ccandje. Chi m r ni sha je n ndus ni i.

Je jicn Pablo n favor jeh Onsimo

je jicn tah r nu Ya Dios te tu n ni r cacn tah r jeh r, te nn ncuath r nu y je squ r. 5 Chi nhn r jnhun je vha cndje r jnhun cndh ni Jitoho y Jess roh, te cndh ni r tca yuu y h ndaha Ya Dios. 6 Te jcn tah r je yuu ni cacandje squ je candje m r, na jchun vha ga ni i squ tca j vha je sha ya yoh je jin Cristo Jess. 7 Chi cs ndas ni r

4Te

Te cndh ni te cndje vha cu Filemn

scuan te chn ndah r jin r, vs cuu ndacu ri nu r ndese cnu sha r, chi cu ri apstol Cristo. 9 Te tu chi sa chn ndah r jin r squ je chyo man y. Te cundh ni r ruh sha r j cun ruh Pablo, chi je jhnu ri, te ne ri veca je squ jnhun Cristo Jess. 10 Te chn ndah r jin r jeh mozo r Onsimo je n jeen r te ni jinu. Te vijna te cu i njnhun she ri, chi ni scndje ri i ini veca yh. 11 Te nde sa chi tu n cu i mozo squcu nu r, chi ni jinu i. Te nde vijna chi vha cuajnu i nu r jin n r. 12 Te ntaj r i naje i nu r. Nu scuan te cahn vha r jn i, te sha r cuenta je njnhun m r ni najin, chi yhyo man r jin i. 13 Te cus ni r nu je na cu quendo i jn r yh, nvha cuajnu i nu r lugar ma r nn j ne ri veca je squ jnhun vha ya. 14 Te tu n cn r sha

8Nu

415

FILEMN ri scuan, chi nde cuha m r jnhun. Chi nasu j safuerza r roh, chi je vha ni r te sha r favor jin r, njnhun cs ni ma r. 15 Chi sanaa te je squ yha cu je n jinu i ni cujiyo i nu r jecuni tiempo, suu nvha v quendo i jn r sha Ya Dios. 16 Te vijna tu cu i n mozo je n jeen r, chi ni nduu i n je vha ga, suu n hermano je man r jin. Te ruh chi yhyo man r jin i, te nag ni cuu m r je ma co man r jin i. Te nasu j man r jin n te scuanni, chi squ je cu i n hermano je candje nu Jtoho y. 17 Te nu sha r cuenta je ruh cu jnhan r cndje, nu scuan te cahn vha r jn i je jin i nu r, njnhun je ruh cahn r jin. 18 Nu nani falta ni sha i nu r, ch nu t i nu r, te cacn r chunaa ma r. 19 Ruh Pablo, jn ndaha m r te ri yha j ma r nachunaa. Scuan chn r vs cuu cahn r je sa m r ta nu

416 r sha r j cs ni r squ je ni scndje ri roh te ni ccu nu r. 20 Nu scuan, hermano, sha r favor yha jn r squ je candje r Jtoho y. Sha r j nds ni r, squ je cu r hermano candje Cristo. 21 Te te ri yha n r, chi cchnu vha ni r je cuath r, te nde vihy g sha r vs je ni jcn r. 22 Te suni jcn r je sthva r n cndee r, chi hun ni r je qunda ri yh te je r nu r sha Ya Dios squ je cjicn tah r jeh r.

te ne jn r veca je squ jnhun Cristo Jess, chn de je sndey ni r. 24 Te suni scuan ccahn Marcos, jin Aristarco, jin Demas, jin Lucas, te cchind jnhan jn r squ jnu ya. 25 Te hun ni r je Jtoho y Jesucristo na sha ga y je vha rh jjnhan r. Scuan na co. Amn.

23Epafras,

Saludo jin bendicin je snd h

CARTA JEE CUAHAN NUU AYUU HEBREO

Tjn jnu te tjn modo ni cahn Ya Dios jin tca j y nde jenahn, chi ni taj y te ni canacani jnhun ya. 2 Te vijna te tiempo cundh yha n taj y ma She ya ni nacani ya jnhun nu y. Te jn She ya ni sha ya ay v jn tca g, te ndvii je iy n chihi ya ndaha She ya. 3 Te She ya yhyo luu cjhnu ya, njnhun luu cjhnu m y. Te ndh ndese cu m y, suni scuan cu She ya. Te jn poder jnhun ni cahn She ya te y cut ndhni. Te ni sndoo ya yoh tca cuchi y, te s te ni cuco ya lado vha mesa ma Ya cujhnu nde andv .

Je n taj Ya Dios She ya ni nacani ya jnhun

ni ndujhnu ndas g She ya vs tc ndajh andv , chi ni nihn y tah je ndso ya jniu jhnu ndas g vs jniu cndiso ndajh. 5 Chi scuan ni cahn Ya Dios jin She ya, te nasu jn ndajh y: M r cu She ri,

4Te

Je cujhnu ga She Ya Dios vs tc ndajh y

te vijna te ni sajhnu ri roh j cu ri Tat r. Te suni ni cahn y jnhun She ya, te nasu jnhun ndajh y: M r cu Tt nu She ri, te m i cu She nu r. 6 Te suni n ni taj y She ya cujhnu, ni quiji ini ay v yha, te ni cahn y: Ndh ndajh r na chhn i She ri. 7 Te ni cahn tucu ya jnhun ndajh y: Njnhun que tach, scuan cjica ndajh r sha ri, te tc un j cjejnu nu r, njnhun yuhn ccuu. 8 Te jnhun She ya chi sa suhva chn y: M r cu Ya Dios, te ndacu r jniu n cni, te jniu ndcu r, mni jniu nda cu. 9 Cs ni r jin jniu vha, te jto uh r jniu n. Je ycuan ruh, Ya Dios ma r, ni sha ri je yhyo ga cs ni r vs tca g je iy andv . 10 Te suni chn y: M r cu Jitoho, te nde xhna hn ni sha r j ni jco ay v .

417

HEBREOS1,2 Te andv chi suni je ni sha r cu. 11 Te tc un chi naa, te m r chi n cni y r. Te tc un chi cuth njnhun cth n sahma, 12 te nacaquin jnahn r te nasama r jjnhan. Te m r chi ma sma cut r, te quv ctecu r ma nd h cut. 13 Te scuan ni cahn tucu y jin She ya, te nasu jn ndajh y: Cuco r lado vha ri nu cujhnu r, te na sha ri je quende r poder tca j cjito uh roh. Ach y. 14 Te tc ndajh y chi mozoni ccuu, te tj y cuangoo je chind hn yuu je nihn tah je jnama ya.

418 n ni y jto y poder y. Te suni ni jhe ya Espritu Santo y nu n n y, ndese ni nujnahan ni ma y sha y. Ya Dios nasu n ndajh y ni jhe ya jnhun je condiso jnu squ ay v j quji, chi sa suhva nu She ya Cristo ni jhe ya. Te squ ay v un cu je cahn r yh. 6 Chi suhva ys n ttu je ni chn David jin y: Na v cu ayuu je hun ni n i? Te nd hv ni ni s qu i, te m yuu cu i. 7 Chi jecuni tiempo ni sha n je nu i nu tc ndajh ni. Ycun na te sajhnu n i te squndo y hn n i, te cani n i je ndacu i jniu nu tca j ni sha n. 8 Te ndh je iy chi sha n j cujhnu i squ . Ach tutu. Te je ni sha Ya Dios je cujhnu i squ ndh, nu scuan te ma qundo ni n je ma cjhnu i squ . Te vs scuan te vijna te n tu coto y j cujhnu i squ ndh je iy. 9 Te je jin y vijna cu Jess, Ya je n nduu nu jecuni tiempo nu tc ndajh y. Chi ni ndoho ya je ni jh y jeh y, te je ycuan n ndujhnu luu tucu ya, te ndh chyo y hn n y. Chi je vha ni Ya Dios jin y, je ycuan n jih Jess jeh y. 10 Te ndh je iy chi cuenta Ya Dios cu, chi m y ni sha. Te suni ndca ya cueh ndas she ya je quihn i andv n luu cujhnu

5Te

Je n nduu Jess jnhan ayuu

Nu scuan te cnu j vha ga chuhun ni y tca jnhun ya je n cajini y, chi nu tu te sanaa te scuta y. 2 Chi nde jenahn n jejnu ya ndajh y ni cacasthun jnhun ya, te ni cajini ayuu je iy nd. Te ayuu nhni ni jin yuu tu n cjendet jnhun n, vetni ni canihn i castigo. 3 Te nu scuan ni cuu, te yh, ndese ccu y nu ma chhun ni y jnhun cnu g je jnma ya yoh? Chi xhna g ma Jtoho y ni nacani ya jnhun yha, te s te te je n cajini nahn ni canacani nda tucu m de nu y. 4 Te Ya Dios suni ni chind hn y de je n canacani de jnhun ya. Chi ni sha ya jin de je n casha de s n s n jniu jhnu je nahn

Je ma chuun ni y jin jnhun jnma ya yoh

419 i jn y. Te vha nhn jnu je ni jhe ya jnndho nu Jess, chi je n ndoho ya scuan te cuu condeca vha ya ayuu n jnama ya. 11 Chi Jess je ni sndoo ya i te m i je n candundoo i, chi nni Tt i jn y. Te je ycuan tu ccanu Jess je cahn y hermano y jin i, vs ndas nu i. 12 Chi ys n ttu je ni chn y jin Tt y: Cachi na jnhun n n tc hermano na, te mhu n cndutt i cata n ndese cjhnu n. 13 Te suni chn y njnhun ccahn hermano y: Ruh chi cndje ri y. Te chn tucu y: Yha ne ri jin tca g she Ya Dios je ni jhe ya nu r. Ach Jess. 14 Te njnhun ccacu ayuu je cu i yqu cu, suni scuan ni cacu Jess, nvha cuu y jeh y. Te scuan ni sn y poder jexen je squ v ayuu nu cuchi te jh i. 15 Te ni cacu ya scuan nvha cuu quenehen ya tca yuu chji jnhun je yuh i cuu i. Chi n vida i ndho i sha n. 16 Te jenda tu n quji ya je chind hn y tc ndajh y, chi sa suhva je chind hn y ayuu ccandje je n nduu yucn Abraham. 17 Je ycuan n jini hn nduu nu y jin tca hermano y, nvha cuu ya sut cujhnu je squcu vha ya tc jniu jeh i nu Ya Dios. Chi ni cundh ni y i, te ni ndahva y cuchi i je ni sc y ma y jeh i. 18 Chi suni m y ni ndoho ya je n jito ndee jnndho ya, te

HEBREOS2,3 je ycuan cuu chind hn y ayuu je jto ndee jnndho i.

Hermano, ni cana Ya Dios roh, te ccuu r yuu ndoo m y. Nu scuan te na ncani vha ni r squ Cristo Jess, Ya cu apstol je n tejnu Ya Dios, te suni cu ya sut cujhnu squ jnhun ccandje y. 2 Chi ni squcu vha ya nu Ya Dios, Ya n tee jniu un s qu y, njnhun ni squcu vha Moiss nu yuu je ni chn Ya Dios je ccuu i ayuu vehe ya. 3 Chi cjhnu ndas g Jess vs Moiss, njnhun cjhnu ndas g te sha vehe nasu m vehe. 4 Chi tc vehe y te ni sha. Te m Ya Dios cu je ni sha tca j iy. 5 Te Moiss ni squcu vha de jn jniu je n cuu de mozo ni condito de ayuu vehe Ya Dios. Te ni casthn de squ tca jnhun je sten y tiempo quiji. 6 Te Cristo chi sa cu ya ma She je ndcu jniu nu yuu vehe Tt y, te vha squcu ya je ni jjnhun ya nu i. Te suni m y ccuu ayuu vehe ya, te nu na cu nhin y jn jnhun cndje y nd quv snd h , te nu cs ni y je hun ni y tca j vha je coo.

Cjhnu ga Jess vs Moiss

scuan te na chhun ni y je cahn Espritu Santo nu ttu i: Vijna te nu cuni sho r j cahn Ya Dios, 8 te ma cnhni ni r njnhun ni cacunhni ni ayuu jenahn.

Jnhun je ndettu yuu Ya Dios

7Nu

HEBREOS3,4 Chi tu n cjendet i nu y n ni cajica i nu hun th. 9 Chi ycuan n casha j r jniu je ni qu t ni r, ach y, vs ni cajito i tc jniu ni sha ri u xico cuiy. 10 Je ycuan n qut ni r jin yuu tiempo un. Te ni cahn r je mni je casto i ichi nda, chi tu ccuni i condiqun i jnhun ri. 11 Te je ycuan n qut ni r, te ni cahn tey r je ma qu vcoo cut i nu ndett i sha ri. Ach y. 12 Nu scuan hermano, coto m con nu ni n r j cca yt r je tu candje r Ya Dios, Ya tcu. 13 Chi sa suhva tca qu v na st hv jnhan ni r, nn g iy tiempo, nvha ma cnhni ni ni n r te sth rh sha r cuchi. 14 Te nu na cu nhin y nd quv snd h jn jnhun je n quej y jin, ycun na te cuu y jnhan Cristo. 15 Chi chn tutu: Vijna te nu cuni sh r j cahn Ya Dios, te ma cnhni ni r njnhun ni cunhni ni ayuu jenahn. Ach. 16 Te ndni cu ayuu je n jini jnhun ya te ni cunhni ni? Suu ndh ayuu je ni sccu Moiss je n quendacoo Egipto. 17 Te ndni cu ayuu je ni qu t ni y nu u xico cuiy? Suu ayuu je n casha cuchi, te ni cajih i nu hun th. 18 Te ndni i cu je ni chn tey y je ma qu vcoo cut i nu ndett i sha ya? Suu

420 m yuu je tu n cjendet nu y. 19 Nu scuan te jn y je tu n cu qu vcoo i nu ndett i, squ je tu n ccandje i ya. Te nn y g jnhun je ni jjnhun ya je qu vcoo ayuu nu ndett i sha ya, te na cnso yo y j ma st v y, nvha t coo jn sava r j ma nihn r qu v r. 2 Chi suni m y ni cajini sho y jnhun je jnma ya yoh, njnhun ayuu jenahn un. Te nu ma i tu n jjnu jnhun ni cajini i n, squ je tu n ccandje i. 3 Te yh j ccandje, m y cu je qu vcoo y n ndettu y. Te squ yuu tu ccandje ni cahn y suhva: Je ycuan n qut ni r, te ni cahn tey r je ma qu vcoo cut i nu ndett i sha ri. Te scuan ni cahn y vs je y thva nu ndett i nde n ni jeco ay v . 4 Chi scuan ys jnhun nu ttu i squ quv ux: Ni snu Ya Dios tca j ni sha ya, te ni ndettu y quv ux. 5 Te suni nu ttu un ys tucu: Ma qu vcoo cut i nu ndett i sha ri. Ach y. 6 Nu scuan te sava ayuu chi qu vcoo nahn i nu ndett i. Te ayuu jenahn j n cajini jnhun je jnma ya i, tu n qu vcoo i squ je tu n cjendet i nu y. 7 Je ycuan n jeni tucu ya nga quv je qu vcoo ayuu, te quv un cu vijna. Chi n ni yha cueh tiempo je ni chn y jin yuu jenahn, te ys n ttu je ni sha ya je suni ni cahn David suhva:

421 Vijna te nu cuni sho r j cahn y, te ma cnhni ni r nu scuan. Ach tutu. 8 Te nde jenahn n squ v Josu ayuu Israel un uu nu ndett i. Te tu n cu squ v de i nu ndettu nu i sha ya. Chi nu scuan te ma cahn g Ya Dios jin tca yuu je vijna cu quv je qu vcoo i nu ndett i. 9 Nu scuan te y thva nahn n nu ndettu yuu Ya Dios, njnhun ni ndettu m y. 10 Chi ayuu je qu vcoo nu ndtt i jn y, chi ndtt i je n casjniu i, njnhun ni ndett Ya Dios nu jnu ni sha m y. 11 Nu scuan te na ndc ndy y qu v y n ndettu y un, te ma sha ni n y cuchi je ma cndje y, njnhun ni casha i nde sa. 12 Chi jnhun Ya Dios ndto tcu te y poder. Chi cu njnhun n espada je xen ndnd lado, chi nstu cj ndese y j njnn y jin nu y, njnhun sha espada je jhnde te nstu nu ujnhan yqu jn meque. Te jnhun ya nstu ndh ndese jni ni y jin ndese cn y sha y. 13 Te tu y ni n je y sh je tu jn ma Ya je nquihin cuenta, chi ndhni jn vha ya, te ndhni tu ndijin nu y.

HEBREOS4,5 je tu fuerza y squcu vha y. Chi njnhun ndho y j jto ndee jexen yoh, suni scuan ni ndoho ya je n jito ndee un y, vs t cut cuchi ya. 16 Nu scuan te ma yhu y, chi na qu v y yuhu mesa y, cu je cacn tah y. Chi man y jin y, te cndh ni y yoh, te squ je vha ni y te chnd hn y yoh tca jnu je jni hn y. Chi tca st je n cujhnu jenahn, ni nacji Ya Dios de mhu yuu, te ni jeni ya de je cu de nu y jeh ayuu, te soc de ndajnu jn qut nu y je squ cuchi i. 2 Te cuu cahn vt de jn yuu tu jchun ni jin yuu cast v, chi m de suni t na fuerza ini de squcu vha de. 3 Je ycuan cu je suni cnu sc de qut nu y je squ cuchi m de, nasu mni je squ cuchi ayuu. 4 Te ni n te tu cu sjhnu de m de je cuu de sut cujhnu, chi sa m Ya Dios cu je ncji ya de, njnhun ni nacji ya Aarn nde jenahn. 5 Te suni scuan Cristo, tu n sjhnu ya ma y je cuu ya sut cujhnu, chi sa Ya Dios ni sha, chi ni cahn y jnhun yha: M r cu She ri, te vijna te ni sajhnu ri roh j cu ri Tat r. 6 Te suni chn tucu ya nu ttu i: N cni cu r st, njnhun sut Melquisedec jenahn. 7 Te Cristo, n ni condee ya ay v , te ni jicn tah y, te nde ni ndahy y te ni ndahy coh y. Te ni cahn ndah y jin Ya

cnevha y n sut cujhnu ga, te je ni ndaa ya ni nd v ya nu iy Ya Dios. Te Jess She Ya Dios cu ya. Je ycuan na cu nhin y jn jnhun je n candje y. 15 Chi nvha y n sut cujhnu je jto ndh yh

14Te

Jess cu sut cujhnu ga

HEBREOS5,6 Dios, Ya je cu jnama ya je ma c y nu. Te squ je yhn n chihn y Ya Dios, te ni chind jnhan Ya Dios jin y nu jnndho n. 8 Chi vs She Ya Dios cu ya, te ni jendet y ni ndoho ya ini ay v , te scuan ni jini y ndese cu jnhun jndet. 9 Te n ni cuu ni squcu ndh ya je n jendet y, te ni cucut jnhun je jnma ya tca yuu jndet nu y, te cotecu i n cni. 10 Chi ni jeni Ya Dios y je cu ya sut cujhnu njnhun sut Melquisedec.

422 yo cuchi y j c y sha, jn j candje y Ya Dios, 2 jn s qu je jndute, jn s qu je so ndaha xin yuu, jn s qu je ntecu nd y, jn s qu je jnahn ndet ayuu n cni. 3 Nu scuan te na yha y n tca j yha te qu v y n jnhun y g, te nu cuha Ya Dios jnhun. 4 Chi y yuu je j ni jechun ni i, te je ni jini i tca j jhe Ya Dios, te je ni qu v i nu jnhun stn Espritu Santo, 5 te suni je ni jini i jnhun vha Ya Dios jin ndese coo poder y tiempo quiji. 6 Te ayuu un nu caca yt i, te ma cu ga ndej je i je ncani ni i. Chi je cca yt i cu njnhun je ncahni tucu i She Ya Dios jic cruz, te cjhe i jnhun canu y cjito ayuu. 7 Te ayuu chi ccuu i njnhun uhun je cun vha sa nu te ndyo vha. Te nu cnecoo je vha caji te csjniu, ycun na te cs ni Ya Dios jin. 8 Te nu mni iu yquin jn yuc sajnu cnecoo nu, nu scuan te tu jjnu cut, te squndo i y, te n quv te cay. Scuan jnahn ndet ayuu cjica yt.

y cuh jnhun je casthun r squ tca j yha. Te y cu je jchun ni r sha ri, squ je tu ccuni r chuhun ni r. 12 Te je ni cunahn ccandje r, te jni hn j cu r te stn nu. Te tu chi sa cjini hn tucu m r te stn nu r tca jnhun Ya Dios je t y cut. Chi sa ni canduu r njnhun schi y qu n j jni hn caxin i, chi n tu ije i caji i je ndva. Scuan ccuu r chi n tu ije r jn jnhun y g. 13 Chi nu mni m njnhun schi y qu n jxin ccuu r, nu scuan te tu cu jechun vha ni r jnhun nda. 14 Te ayuu je j ni ije, chi cyeji i je ndva, cu je n cuthva vha i te je cu ncji i je vha jn j ne. Nu scuan te na yha y n tca jnhun Cristo je tni y , te na quhn y nu jnhun y g, nvha na je vha ni y jin jnhun ya. Te ma ndej tucu y jn jnhun je ni scuha y xhna g, suu jnhun je ncani ni y sto

11Te

Squ je ma cca yt i

m r jijnhan r hermano, vs ccahn r scuan jn r, te ccuchnu ni r je ccuu r ayuu cu nhin, chi ayuu ni jnama ya ccuu r. 10 Te Ya nda cu Ya Dios, te tu n ni y jniu csha r. Chi squ je chyo man r jin y te ni cacundh ni r hermano r ccandje, te ni cachind hn r i, te scuan csha r nd vijna. 11 Te ccuni r je nin scuan sha

Je hun ni y tca j vha je coo

9Te

423 ga n n n n r nd quv snd h , chi je sha r scuan te nihn r ndh je cuhun ni r. 12 Te ccuni r je ma chuun ni r, chi sa ndacu r yuu ccandje je jin paciencia cndetu i, te je ycuan nhn tah i tca j ni jjnhun ya. 13 Chi quv je ni jjnhun Ya Dios nu Abraham, te ni ndacunehen ya ma y je ni jjnhun ty y, chi tu na nga ndacunehen ya je cujhnu ga vs ma y je cuu testigo y. 14 Te ni cahn y: Jenda ndije je vha ndas sha ri jin r, te sha ri je nducueh ndas ycn r, ach y jin Abraham. 15 Te jn paciencia ni condetu de, te scuan te ni nihn de je n jejnhun ya. 16 Te nu chn tey yuu, te ndcunehen i s hv n je cujhnu ga vs ma i. Te nu y n jnhun je tu ccandje jnhan, te nu n te chn tey de jn s hv Ya Dios, ycun na te jcu je ctejnhan. 17 Te suni scuan Ya Dios, chi ni jejnhun ty y nu yuu je cuha ya tah i. Chi ni cuni y je cuchnu vha ni i je ma ncani yt ni y squ je ni jjnhun ya nu i. 18 Chi ma ncani yt cut ni y squ jnhun je ni chn y u jnu, n je ni jjnhun ya, te nga je ni chn tey tucu ya squ suni jnhun n. Chi tu sth cut y. Te je ycuan m y je n thva y y, chi yhyo y ndey ni y, te cuhun tey ni y je squcu ya je ni chn y. 19 Te squ je scuan hun ni y, te suu sha je qundo nhin nu y jin jnhun ya, te qundo nda ni y, njnhun qundo nhin

HEBREOS6,7 barco je jn gancho yu. Te sha je cu qu v y andv n i g, njnhun cuarto i g je ni yo ichi yt sahma ni ndita caa ini vehe i jenahn. 20 Te ini ycun chi xhna g Jess ni qu v, nvha nune ya ichi qu vcoo y. Te je ycuan n cni cu ya sut cujhnu njnhun sut Melquisedec.

Te m Melquisedec ni cuu de rey uu Salem, te ni cuu de sut nu Ya Dios, Ya cujhnu ty . Te ni jejnahan de Abraham n ni nandic Abraham je n cundey de ni cajejnhan de jn tca rey. Te ni jicn tah de jeh Abraham. 2 Te tca x ndajnu je n quende Abraham nu tca rey un, ni jhe de n n squ un n Melquisedec. Te s hv Melquisedec cun cahn: rey je sha jniu nda. Te suni nn de rey Salem, te jnhun Salem cun cahn: je iy ndey s ni. Te je ycuan suni nn de: rey je sha je iy ndey s ni ayuu. 3 Te tu chn tutu jnhun tt de ni nn de ni tca j de. Ni tu chn nu ni cacu de, ni nu ni jih de. Chi cu de njnhun Jess, She Ya Dios, chi n cni cu de sut. 4 Te condhe jjnhan r na jhnu ni cuu Melquisedec, chi j jhnu y Abraham ni jhe de n n squ tca j ux nu de squ tca j n quende de nu rey un. 5 Te jn y je tca x ndajnu ni canihn ayuu, ni cajhe i n n squ un n caquihin te ccuu sut yucn Lev, njnhun chn ley Moiss. Te ni caquihin de nu

Je cu Jess sut njnhun Melquisedec

HEBREOS7 yuu ccuu jnhan de, chi nni yucn Abraham ccuu de jn i. 6 Te Melquisedec nasu ycn Lev cu de, te vs scuan te ni quihin de n n squ tca j ux nu Abraham. Te suni ni jicn tah de jeh Abraham, vs cu Abraham te je ni jjnhun ya nu. 7 Te jn vha y j te cjhnu ga cu je jicn tah jeh te nu ga. 8 Te ay v yha chi tca st cquihin de n n squ tca j ux nu yuu, vs ccuu te te cjih. Te Melquisedec suni ni quihin de, te m de chi chn tutu i je tcu de. 9 Te suni cuu cahn y je Lev, te je n quihin n n squ tca j ux nu yuu, suni njnhun nu ma de ni quihin Melquisedec n n squ tca j ux. Chi je ni jhe Abraham nu Melquisedec, suu cu njnhun je suni ni jhe de je squ Lev jin ndh ga yucn de je quji. 10 Chi yucn Abraham cu Lev, te vs n tu cacu de quv je ni jjnahan Melquisedec Abraham, te njnhun je ni jhe m de cu je ni jhe Abraham. 11 Te yucn Lev ni cane sut Aarn jin tca g sut n quijicoo. Te ni castn de ley y nu yuu Israel jenahn. Te nu n cu sha de je quendo nda ayuu jin ley un n, te tu cnu je ncu nga clase sut lugar Aarn jn ycn de. Te nga clase sut cu Cristo je cu ya njnhun sut Melquisedec. 12 Te nu nucu nga clase sut, te suni cnu sma ley squ yucn de. 13 Nu scuan te ni sma ley un, chi chn tutu i je Jtoho y Jess cu nga clase sut n, te ni cacu ya chji nga yucn.

424 Te yucn n quiji ya n, t ni n n cu sut. 14 Chi jn vha y j chji yucn Jud ni cacu Jitoho y. Te yucn n chi tu n chn cut Moiss je cnecoo sut. 15 Te cj cu je n nucu Cristo je cu ya nga clase sut njnhun sut Melquisedec. 16 Te tu cu ya sut je n cacu chji yucn Lev njnhun chn ley jenahn. Chi cu ya sut squ je ndso ya poder cotecu y n cni te ma c cut y. 17 Chi scuan ni cahn Ya Dios jnhun ya: N cni cu r st, njnhun sut Melquisedec. 18 Nu scuan te jniu je n ndacu ley jenahn squ sut, chi ni naa vijna, chi tu n nhn jnu quendo n cni. 19 Chi ley Moiss tu n sha je qundo nda ayuu. Te ni nihn y n jnhun vha ga je hun ni y je ndhva Cristo cuchi y, te scuan ni cuyajni y n Ya Dios. 20 Te jn j ni chn tey Ya Dios te cu Jess sut. 21 Chi tca g te n, nasu jn jnhun je ni chn tey y n cu de sut. Te Jess chi ni cahn tey Ya Dios je cuu ya sut, chi scuan chn tutu: Ni cahn tey m Jtoho y Ya Dios, te ma ncani yt ni y: N cni cu r st, njnhun sut Melquisedec. Ach y. 22 Nu scuan te jn Jess ni cucut n contrato vha ga vs ley jenahn. 23 Te tca g sut n, chi ni yo cueh de, chi squ je cjih de te tu n cu cu de n cni. 24 Te Jess chi cu ya sut je cu n cni, chi tcu y n cni. 25 Je ycuan ndso jnu ya jnama

425 ya ayuu qujicoo nu Ya Dios, cotecu i n cni. Chi n cni tcu y te chn y jeh i jn Ya Dios. 26 Nu scuan te vha ndas sut cujhnu cu Jess, je njnhun jni hn y. Chi sut i cu ya, te t na cuchi ya, te y ndoo ya, te tu cu ya jnhan ayuu casha cuchi, te cjhnu ty y nde nu sucn g andv . 27 Te m y tu jni hn sha ya njnhun ni casha sut ccujhnu jenahn, je ndquv ni casoc de qut squ cuchi m de xhna g, te s te squ cuchi ayuu. Chi n jnuni ni soc y ma y jeh y, te ni cuuni. 28 Chi ni jeni ley Moiss tca st cujhnu je t na fuerza squcu vha. Ycun na te cu g te ni cahn tey Ya Dios. Te jn j ni chn tey y, te ni jeni ya She ya je cu ya sut cujhnu, te sut nda sut vha cu ya n cni.

HEBREOS7,8 jin tca g sut, chi nn csoc g de qut njnhun chn ley Moiss. 5 Te jniu csha de, tu qujnhan jn j iy andv . Chi cu n muestrani je sten squ andv . Te cu njnhun je ni chn Ya Dios jin Moiss quv n quej de sha de vehe i jenahn: Coto vha r j sha r tca ndajnu njnhun jto je ni stn r nu r nde xin ycu, ch Ya Dios jin de. 6 Te vijna te sha Cristo jniu jhnu ndas g vs je casha tca st n, chi ndso jnu ya squ contrato je j yhyo vha ga, chi ndso jnhun jhnu ga je ni jjnhun Ya Dios. 7 Chi contrato ley xhna hn, nu je ni sha je que vha jniu n, te tu cnu j co contrato u. 8 Chi ayuu jenahn un j tu n cquendo nda, suhva ni cahn Ya Dios jin i, ch tutu: Quiji quv je nasha ri n contrato je jn yuu Israel jin yuu Jud, ch Jtoho y Ya Dios. 9 Te ma co njnhun contrato je ni sha ri jin j i jenahn, quv je n jn ri ndaha de jjnhan de, te ni quenehen ri de ini nacin Egipto. Chi tu n csqucu vha de jn contrato ley r. Je ycuan tu ni thn r de, ch Ya Dios. 10 Nu scuan te suhva coo contrato je nasha ri jin yuu Israel, nde na quji quv ycuan, ch Jtoho y Ya Dios: Sha ri je jchun ley r nu je njnn i,

Nu scuan te jnhun cnu g je j ni cahn r cu yh: Nvha y n sut cujhnu njnhun ni cahn r, te nd y lado vha mesa nu ndcu jniu m Ya cujhnu nde andv . 2 Te vijna te cu ya sut nde andv , je cu ndije lugar i je ni sha m Jtoho y Ya Dios, nasu yuu. Chi tu ca njnhun vehe i jenahn je n casha ayuu. 3 Te tca st cujhnu ni jecona de je soc de ndajnu jn qut nu Ya Dios. Nu scuan te Jesucristo suni ni jini hn je soc y je cu ya sut. 4 Te nu n yo ga y ini ay v , te ni ma quijnhan je cu ya sut

Je ndso jnu Cristo squ n contrato je

HEBREOS8,9 te suni ini anu i tee ri jnhun ley r. Te cuu ri Ya Dios ma i, te m i cuu ayuu ma r. 11 Te tu jni hn stn i nu jnhan i nu ni i, nvha cuni i ndese Ya cu Jitoho i. Chi ndh i cuni ndese Ya cu ri, nde ayuu nu ga jin nd ayuu cujhnu ga. 12 Chi cone chnu ni r nu i je n casha i jniu n, te ni ma nchun ga ni r cuchi ni casha i. Ach Ya Dios. 13 Te je ni chn y je cuha ya n contrato je cu je n cachi y je tu cuajnu contrato xhna hn. Te n je n cuth j tu jejnu, chi jn y je je yajni naa.

426 yejn un n cahin ndnd figura ndajh querubn je sten je ne Ya Dios. Te ni sha cuandah squ tapa yejn nu ni cs yuy n je ndhva cuchi. Te tu nne y chn g y squ tca ycuan vijna. 6 Te n ni jnu tc un, te nuni nuni qu vcoo sut ini cuarto xhna hn j casha de jniu je cu de sut. 7 Te ini cuarto u, chi tu cu qu vcoo nani sut jin nga ayuu, chi mhnni sut cujhnu ga cu je qu v, te suni nni vuelta je cuiy. Te suni ma cu qu v de nu t n qut je soc de nu Ya Dios je squ cuchi m de jn s qu cuchi ayuu. 8 Te jn ycuan stn Espritu Santo nu y je n ni yo ga cuarto i xhna hn ini ay v , te tu n nne ichi je qu v ayuu ini lugar i ndas je cu andv . 9 Chi tca ycuan cu je ni stn ndese cu tiempo vijna. Chi je n casoc i ndajnu jn qut nu Ya Dios, chi tu n cu cut sha je qundo ndoo nu ayuu n casoc n. 10 Chi tc un n sten mni squ yqu cu y, ndese caji y, ndese coho y, ndese ndundoo y. Te ni jejnu mni nde ni quiji Cristo jin n modo vha ga. 11 Chi vijna je ni quiji Cristo, te cu ya sut cujhnu ga je ndso jnu ya squ tca j vha je n quiji vijna. Te cu ya sut ini lugar i nde andv j cujhnu ga te vha ga vs cuarto i jenahn. Te nasu j n casha ayuu cu, chi nasu cuenta ay v yha cu. 12 Te je ni qu v ya ini lugar i ndas g nde andv , te nasu jn n ndixh ni n becerro, chi jn n ma

Te nda chi contrato xhna hn n ndacu jniu ndese chihn i ya, jn ndese coo n vehe i ini ay v yha. 2 Te ni cuvha vehe i n, te ni yo u cuarto. Te cuarto xhna hn j nan cuarto i, ni in candelero oro jin mesa oro jin pan i. 3 Te ni yo sahma je ndta caa je ndihy nga cuarto je nan cuarto i ndas g. 4 Te ini un n yo n altar oro nu cay sje ct, jn yjn je hun contrato ley, te mni oro cu n s qu yejn. Te ini yejn un ne n tijehn oro je hun man je n cuun andv . Te suni ne vara Aarn je n nane numa, jn tabla yu je yos jnhun contrato ley. 5 Te squ

Vehe i ay v yha n sten ndese ca andv

427 y ni qu v ya, ni soc y n jnuni je n cni. Te scuan ni jnama ya yoh j ctecu y n cni. 13 Chi nde jenahn te n st qu jin n ndixh jin y becerro je ni cy nu altar, ni cacos yuy de squ yuu je tu y ndoo nu i, te scuan ni ndundoo i nu y. 14 Te nu ni nihn jnu n tc qut n, te nag ni cuu n ma Cristo. Chi Ya ndoo cu ya, te ni soc y ma y nu Ya Dios, ni sha Espritu je iy n cni. Te n y ncate nu y nu jnu n j c y sha. Te scuan te cuu cuajnu y n Ya Dios, Ya tcu. 15 Je ycuan cu je ndso jnu ya squ n contrato je. Chi ni jih y, te scuan ni quende y cuchi ni casha ayuu n ni yo i chji contrato xhna hn. Te ayuu je cna Ya Dios i qu vcoo i ndaha ya, nihn i tah i je co n cni, njnhun ni jejnhun ya. 16 Chi cu njnhun nu sha n te acta je cahn squ tah, te nde na c de te nhn jnu. 17 Chi nu tcu g te ni sha, te tu nhn jnu. Te nde nu ni jih de, te s te jjnu. 18 Te suni scuan contrato xhna hn, suni ni jini hn cucut jn n qut n jh. Te contrato je chi ni cucut jn n Cristo je ni jh y. 19 Chi n ni cuu ni cachi Moiss tc jniu ndcu contrato ley un n ndvii ayuu, te ni quihin de n becerro jin n ndixh jn ndute, te jn ixi ccuh jn yc hisopo ni cos yuy de squ libro ley jin s qu ndvii ayuu. 20 Te ni cahn de: Yha cu n je ccut contrato ley je n sha Ya Dios

HEBREOS9 jin y, ach de. 21 Te suni n un n cos yuy de nde ma vehe i jin tca ndajnu ni cajejnu de je cchihn de ya. 22 Te je yajni ndh ndajnu, chi chn ley un je jni hn ndundoo jn n . Te nu ma ct n te ma cne chnu ni y nu cuchi n.

scuan te tc ndajnu un j ccuu muestra tca j iy andv , ni jini hn ndundoo jn n qut. Te tca m j iy andv , chi ni jini hn ndundoo jn n Cristo je yhyo vha ga. 24 Te Cristo chi tu n qu v ya ini lugar i je n casha ayuu, chi n muestrani ni cuu un j sten ndese y lugar i ndije nde andv . Chi m andv n qu v ya, te vijna ne ya nu Ya Dios je cahn y jeh y. 25 Te m st cujhnu ga qu v de tca cuy ini cuarto i g je soc de n qut. Te Cristo tu n sc y ma y cueh jnu, chi n jnuni. 26 Chi nu je scuan te cnu j cueh jnu ndoho ya nde n ni jeco ay v te nde vijna n. Te tu chi sa tiempo cundh yh ni quenda ndijin y n jnuni je n cni, ni soc y ma y je n quende y cuchi. 27 Te njnhun ni cunda je c tca yuu n jnuni, ycun na te snda Ya Dios jniu i, 28 suni scuan Cristo ni jih y n jnuni je ni sc y ma y je n quende y cuchi cueh ayuu. Ycun na te ndiji ya nga jnu, te nasu j soc tucu ya ma y je qunde y cuchi, chi sa suhva je jnma ya ayuu je cndetu i je ndji ya.

23Nu

Je ni sc Cristo ma y je qunde y cuchi

10

HEBREOS10

428 csoc i qut, chi ni soc y ma y. 10 Te ni sha Ya Dios je iy ndoo y y nu y squ je ni sha Jesucristo je njnahan ni Ya Dios, suu je ni sc y yqu cu y n jnuni je n cni. 11 Te tca st n ndquv ni cahin de ni cajejnu de nu y, te cueh jnu cjehni de suu qut je soc soc de. Te tc un chi ma cu cut quende cuchi. 12 Te Cristo chi n jnuni je n cni ni soc y ma y je squ cuchi y. Te s te ni cuco ya lado vha Ya Dios nu cujhnu ya. 13 Te ycuan ndtu ya vijna nde quiji quv je qunde y poder tca j jto uh nu y. 14 Chi je ni sc y ma y n jnuni, te ni sha ya je n cni quendo nda ayuu ni sndoo ya. 15 Te m Espritu Santo suni cj chn y squ jnhun yha, chi xhna g cahn y: 16 Suhva coo contrato je nasha ri jin i, nde na quji quv ycuan, ch Jtoho y Ya Dios: Sha ri je jchun ley r ini anu i, te suni nu je njnn i tee ri jnhun ley r. 17 Ycun na te chn g y: Ma nchun cut g ni r tca cuchi jn jniu n n casha i. Ach y. 18 Nu scuan te nu je ni ine chnu ni y nu cuchi y, te tu cnu j soc g y je squ cuchi y.

Chi ley Moiss ni cuu n muestrani tca j vha je n quiji jn Cristo, n je stenni ndese coo m j vha. Je ycuan tu cu cut sha ley un j qundo nda ayuu je qujicoo i nu Ya Dios je csoc i qut nu cuiy nu cuiy. 2 Chi nu n cu sha ley un j qundo nda i, te jecu je csoc i qut n. Chi nu n cu, te n jnuni te je ni quendo ndoo nu ayuu csoc n, te ma yhu g anu i je ni sha i cuchi n. 3 Te tu chi je csoc i qut n tca cuy, sa sha je nchun ni i cuchi i. 4 Chi n st qu jin n ndixh, ma cu cut quende cuchi. 5 Je ycuan n ni quiji Cristo ini ay v , te ni cahn y jin Ya Dios: Je jhni i qut jn j jhe i ofrenda nu n, chi tu n njnahan ni n. Te ni sthva n yqu cu ma n je soc na. 6 Te tu n cs ni ni j jhmu i qut te sc i t je ndndoo cuchi i n. 7 Ycun na te ni cahn n: Yha vji n j squcu n jniu je njnahan ni n, Tt Ya Dios. Chi scuan je ys jnhun na n ttu. Ach Jess. 8 Xhna g ni cahn y je tu n njnahan ni Ya Dios te tu n cs ni y je jhni i qut te jhe i ofrenda, jin j jhmu i t te sc i t je ndndoo cuchi i n, njnhun ndcu ley jenahn jniu. 9 Te ni cahn g y: Yha vji n j squcu n jniu je njnahan ni n, Tt Ya Dios. Te je ni chn y scuan, te ni sha ya je jcu je

ycuan hermano, ma n je cni ni y, chi cuu qu v y lugar

19Je

Je n nune ichi qu v y n Ya Dios

429 i ndas nd nu iy Ya Dios, squ je n jet n Jesucristo. 20 Chi ni nune ya n ichi j j ctecu y n cni sha ya. Chi n ni jih y te ni tahnd sahma ndta caa je ndihy lugar i ndas g ini vehe i. Te scuan ni sten Ya Dios je nne qu v y lugar i ndas g nu iy y. 21 Te Jess cu sut cujhnu ndas je ndto yh yuu ccuu she Ya Dios. 22 Nu scuan te na qu vcoo y n Ya Dios, te na co ndije nda anu y, te na cndje nhin y j iy nd ndh jnhun ya. Chi jn n Cristo ni ndundoo nu y nu tca cuchi ni casha y, njnhun ni ndundoo y n y je n jendute y jn ndute. 23 Te na cu nhin y jn jnhun je ccahn y je hun ni y je sha ya je vha jn y. Te ma cca yt y, chi vha squcu m Ya Dios je ni jjnhun ya nu y. 24 Te na ncani ni y ndese st hv jnhan ni y je cundh g ni y jnhan y, jn j sha y jniu vha. 25 Te nn na ndtt y chihn y y, te ma chuun ni y njnhun csha sava i, chi sa vhy g na st hv jnhan ni y, chi je cjini y je cucuyajni quv ndji ya. 26 Te nu je ni jechun ni y te ni jeth y jnhun nda, te nu mni sha shani y cuchi, nu scuan te tu na nga iy j c squ cuchi y. 27 Chi sa qundo mni ga jnhun xen squ y je quiji quv juicio te quiji yuhn xen je cay ayuu je cjito uh i ya. 28 ayuu squhich ley Moiss, te nu u ch n ayuu cahn cuchi squ i, te cuu nahn i, te tu na jnhun cndh ni iy. 29 Te

HEBREOS10 nag ni cuu je ma ndho xen g ayuu je squhich i m She Ya Dios, chi njnhun je je nhnu i squ y. Te sha i je tu nd jjnu n y je n jet squ contrato je ndndoo i nu y nu. Te scuan sha ndevha i nu ma Espritu Ya Dios je sha je vha yh. 30 Chi je jn y je ni chn ma y: M r sha je ndutah i squ cuchi i, m r cuha castigo i, ch Jtoho y. Te suni chn: M Jtoho y snda y squ cuchi ayuu y. 31 Nu scuan te xen ndas cu je qu v ayuu ini ndaha Ya Dios, Ya tcu, je ndtah i squ cuchi i. 32 Te na nchun ni r ndese ni cuu ichi yt, nde na s n quej r caca r jn luz y, te ni cajendey ni r ni candoho r tjn jnndho xen. 33 Chi sava r n cacahn ne i nu r te ni castho i rh n cajito ayuu. Te sava ga r ni cajhe r jnhun cu r jn yuu ni candoho scuan. 34 Chi ni cacundh ni r ayuu n cahin veca je squ y, te ni cacus ni r vs ni caquende ayuu ndajnu r. Chi ni casha r cuenta je nd andv cnevha r n tah je vha ndas g je coo n cni. 35 Nu scuan te ma sia r jnhun je n candje ndije r j vha ni y, chi cueh ndas th nihn r squ n. 36 Chi cnu j cundey ni r nvha sha r j njnahan ni Ya Dios, te nihn r je ni jjnhun ya. 37 Chi chn tutu i: n nnuni te ndee Ya ndiji, te ma cucu y. 38 Te ayuu je n ndahva r cuchi i, cotecu i je candje i je sha ri jeh i.

HEBREOS10,11 Te nu na cca yt i, te ma cs ni r jin i. Ach Ya Dios. 39 Te yh tu ccuu y jnhan ayuu cjica yt je jnahn ndet i. Chi sa ccandje y j nihn tah y cotecu anu y.

430 de je coo jnndho je n tu coto de je coo. Te je ycuan n jendet de ni sha de barco chnu je nan arca, nvha ccu de jn n vehe de. Te je scuan ni candje de, te ni cane cuchi squ ayuu je tu n cndje i ya. Te ni ndahva y cuchi de squ je n candje de je sha ya jeh de. 8 Te Abraham ni candje de je sha ya jeh de, te je ycuan n jeth de n ni cahn y jin de je quihn de n lugar nu cuha ya cuu tah de. Te ni quenda de cuahn de, vs tu jn de nd nu quihn de. 9 Ni candje de je sha ya jeh de, te je ycuan n condee tat de nu hun je ni jjnhun ya je cuha ya nu de. Te ni condee de vehe , te suni scuan Isaac jin Jacob, chi she de n suni nu nhn tah i jn de je ni jjnhun ya. 10 Chi ni uhun ni de condee de m uu andv j iy cut cimiento, te m Ya Dios ni jequin y ni sama ya uu n. 11 Te suni ni candje m Sara je sha ya jeh a, te je ycuan n nihn a fuerza je n jechun she a. Chi nde n ni yha ndas cuy a, te ni cacu n she y a, chi ni candje a je squcu Ya Dios je ni jjnhun ya. 12 Te scuan ni cuu je ni th cueh ayuu ni sha nni Abraham, vs je jhnu ndas de. Te yucn de ni nducueh ndas , njnhun qu m andv , jn t yumar, je ma cu cut cahu y. 13 Te tca te cndje un, n cajih de. Te vs tu n cjito de je ni jjnhun ya, te ni cajini vha de je co, te ni cacus ni de je cto de nga tiempo. Te scuan ni cacahn

11

Te je candje y, suu cu je cnda ndije ni y je nihn y tca j hun ni y, jin j jin vha y j iy ndije tca j tu cjito y n vijna. 2 Te ayuu jenahn chi ni jejnhn y i squ je scuan ni cacandje nhin i. 3 Squ je candje y cu je jchun ni y je ni sha Ya Dios ay v jn jnhun ni cahnni ya. Te jn poder Ya Dios je tu jto y n, ni jeco tca j jto y n. 4 Ni candje Abel je sha ya jeh de, te je ycuan n soc de je vha ga nu Ya Dios vs Can. Te je ycuan n jejnhn y je iy nd de, chi ni jeth y je ni sc de qut nu y. Te vs ni jih de, te chn g ejemplo de jn y nde vijna, chi ni candje nda de. 5 Ni candje Enoc je sha ya jeh de, te je ycuan n naquihin ya de cuahn de andv , te tu n jh de. Te tu n cnanihn ayuu de, chi ni ndohnni de ni sha ya. Te ch tutu je nde n tu naquihin ya de te ni cus ni y jin tca j ni sha de. 6 Te nu tu cndje y j sha ya jeh y, te t na modo cus ni Ya Dios jin y. Chi ayuu je cun qu vcoo ndaha ya, cnu j candje nda i je iy y jin j cuha ya tah nu yuu je nduc i candje i ya. 7 Te No ni candje de je sha Ya Dios jeh de, n ni casthun y nu

Squ jnhun cndje

431 de je yuu uu jic yuu tat ccuu de ini ay v yha. 14 Te tca te je cahn scuan, chi stn caj de je nduc de n uu je cu andv n cu uu ma de. 15 Chi nu je cnacani ni de squ nu n quendacoo de, te y modo je nndic co de te nu je ccuni de n. 16 Te tu chi ni cacuu ndas ni de coyc de nga uu vha ga je cu uu andv . Je ycuan tu ccanu Ya Dios je nan y Ya Dios de jjnhan de, chi je ni sthva ya n uu nu cyc de. 17 Ni candje Abraham je sha ya jeh de, te je ycuan n jehn de jn Isaac je soc de i, n ni jito ndee ya de. Te ni yo thva de je soc de she de un j mahn ni i nu de, vs ni nihn de jnhun je ni jjnhun ya suhva squ i: 18 Isaac cu te je squej r yucn r quihn, ach jnhun ni jejnhun ya. 19 Te ni sha de cuenta je cu nastcu Ya Dios i. Te njnhun scuan ni cuu, chi cuu cahn y je njnhun ni jih i te ni natecu i nu de, chi ni jesni ya je ma chni de i. 20 Ni candje Isaac je sha ya jeh de, te je ycuan n cahn de je vha tah nihn she de Jacob jin Esa tiempo quiji. 21 Te suni scuan ni candje Jacob, te je ycuan, na je yajni cuu de te ni cahn de je vha tah nihn ndnd she y Jos. Te y tuu de vara de, ni chihn de Ya Dios. 22 Te suni scuan ni candje Jos, te je ycuan, na cuacuyajni cuu de, te ni cahn de je tca ycn Israel, n quv quendacoo i nacin Egipto. Te ni ndacu de jniu je chndji i yqu de uu nu qu vcoo i.

HEBREOS11 n ni cacu Moiss, te tt i nn i ni cacandje de je sha ya jeh de, te je ycuan n cacondito sh de i un yo. Chi ni cajito de je lu ca i, te tu n cyh de squ acta je ni sha rey je na c tca schi y . 24 Te suni scuan ni candje Moiss, te je ycuan n ni jehnu de te tu ni jhe de jnhun cuu de she ahan cu she s h rey Egipto. 25 Chi sa ni cuu ni de ndoho de jn tca jnhan de ayuu Ya Dios, nasu j cus ni de jecuni tiempo jin cuchi. 26 Chi ni sha de cuenta je nu cahn ne ayuu squ de je squ Cristo, te ycuan sha je cuc ndas g de ndh je ndso jnhun Ya Dios, vs je nihn de ndh ndajnu cc y nacin Egipto. Chi ni uhun ni de je cuha ya tah de. 27 Te je scuan ni candje de, je ycuan n quenda de nacin Egipto cuahn de. Te tu n yh de je qut ni rey nu de. Chi ni in nhin de squ jniu sha de, chi ni sha de cuenta je je jto de nu Ya je tu cu coto y n vijna. 28 Te je scuan ni candje de, te je ycuan n cahn de je na chni ayuu londe pascua. Te ni ndacu de jniu je na cs yuy i n t yehy i, nvha nu na quji ndajh je chni y tca she nu yuu Egipto, te ma chni y she nu yuu Israel. 29 Te squ je n cacandje ayuu Israel je sha ya jeh i, te ni cayhani i mhu Mar Rojo, chi ni nune ya te ni natuni uhun chi. Te suni scuan ni cacuni te Egipto yha de n, te ni nandihyni ndute squ de ni cajih de.

23Te

HEBREOS11,12 cacandje soldado je sha ya jeh de, te je ycuan n cot je n cond ndihy uu Jeric, n ni cajic nd de ux quv . 31 Te Rahab, vs ahan t jn ni ni cuu a, te ni candje a je sha ya jeh a. Te ni chind hn a te Israel je n quijicoo ni condh yuhu ndese y uu a. Te je ycuan tu n jh a jn yuu nhni ni uu a n. 32 Te nd jnhun ga cahn r nu scuan? Chi tu na tiempo je ncani ga r jnhun Geden jin Barac jin Sansn jin Jeft jin David jin Samuel jin tca te ni canacani jnhun ya nde jenahn. 33 Ni cacandje de je sha ya jeh de jjnhan de, te je ycuan n cacundey de ni canajn de tc uu nhnu, te vha ni candacu de jniu nu, te ni chind hn y de njnhun ni jejnhun ya. Te nu sava de ni jes Ya Dios yuhu nd caha je tu n cyeji t de. 34 Te sava de tu n cy de sha uhn je cay xen. Te sava de ni ccu de je tu n jh de jn espada. Te sava de ni nanihn ni de na tu fuerza de n, te ndacu tey n yo de nu guerra, te ni cacundey de squ soldado tc uu jic j jto uh n de. 35 Te sava ahan ni natecu she a je ni jh i. Te sava ga ayuu chi sa suhva ni candoho xen i nde ni cajih i. Te tu n cjhe i jnhun je sia i jnhun ya te ccu i, chi ni catee ni i je natecu i coycu vha ga i andv . 36 Te sava ga i ni cascat ayuu nu i, te ni cacani ayuu i, te nde ni caconuhn cadena i ni cahin i veca. 37 Te ni cajhe yu xin i, te

432 ni cajehnde i jn sierra, te ni cajito ndee i jn jnndho, te ni cajehni i jn espada. Ni cajica cuu i chha chcuan, te m lnchi m ndxh n cauhun i. Ni candoho ndh i, ni cajito i jnndho, ni castho ayuu i. 38 Vha ndas yuu ni cacuu i je t cut ayuu ay v scuan, te vs scuan te ni casha ayuu je n cajica cuu i nu hun th jn chji yucu, ni cahin i ya cava jn y uhun. 39 Te tca yuu yha, vs ni jejnhn y i je n cacandje nhin i je sha ya jeh i, te tu n cjito i nu je ni jjnhun ya. 40 Chi ni sthva Ya Dios n jniu vha ga, te suu cu je sha Cristo jin y, nvha n chnuni nihn y tah y jin i, te je ycuan cu je n tu nihn i ndh tah i.

30Ni

12

Te y cuh ndas yuu un j n cacandje nhin i je sha ya jeh i, te njnhun ni jic nd i yh, cstn g i nu y nde vijna je suni scuan na cndje y. Nu scuan te suni m y, na tjiyo y tca j sajnu jn cuchi je ni can y jn. Te na cundey ni y cunu y jn carrera je ni jhe ya je cunu y. 2 Te na ccunu vha y Jess, Ya je ni scndje yh te sha ya je je vha y jn jnhun ya nde jnu ije y. Chi m y ni jendey ni y ni ndoho ya jic cruz. Te vs jnhun canu cu je scuan cuu y, te tu n sha ya cuenta. Chi ni uhun ni y je sa cus ndas ni y n ni cuu ni ndoho ya. Ycun na te ni cuco ya

Je na ccunu y nu ma nni Jess

433 lado vha mesa nu ndcu Ya Dios jniu. 3 Te na ncani ni r ndese ni jendey ni y ni ndoho ya je ni sha ndevha ayuu iy cuchi jn y. Te scuan te ma cuta r ni ma ndnuu ni r jin jnndho. 4 Chi ni n tu ndoho r j nd cuu r je cnduc ndy r sn r cuchi. 5 Te sanaa te je ni canaa ni r jnhun chn tutu i, je sthv ni Ya Dios roh j ccuu r she ya: Sh, ma qut ni r je snahn Jitoho y roh, te ni ma ndnuu ni r nu chn y nu r. 6 Chi Jitoho y snhn y ayuu je man y jin, te jhe ya castigo tca j nquihin ya cuu she ya. Ach tutu. 7 Nu scuan te na cundey ni r je snahn Ya Dios roh, chi sha ya jin r njnhun sha tt jin she. Chi t na she y j tu snhn tat i. 8 Te nu ma snahn y roh, njnhun ndho tca she, nu scuan te njnhun she ndh ccuu r, nasu she ndije ya. 9 Te tt y ay v yha, suni ni snahn de yh, te ni yo y hn y jn de. Te nag ni cuu je ma cundet y nu ma Tt y andv je snahn y yoh, te cotecu y n cni. 10 Te nda chi m de ni casnhn de yh jecuni quv , ndese ni cuu ni ma de. Te m y chi snhn y yoh n modo je qundo vha ga y, nvha coo ndoo y njnhun y ndoo m y. 11 Te nda chi tu ccus ni y ma hora je ndho y castigo, chi sa ccuhy ni y. Te ccu g te cuni y je n quendo

HEBREOS12 nda y te coo ndey s ni y je ni snhn y yoh.

Squ yuu je casquhich i jnhun chn Ya Dios

scuan te ma co r njnhun te ni cuta ndaha te qu s i xin yt , chi sa ndacu na sha r m r nu jnndho. 13 Te sha r ichi nd caca nda r, nvha nduvha rh j tu fuerza ini, je ccuu r njnhun te chcu je tu cu caca vha. 14 Te na cndhv ni r je condee man r jin tca yuu, jn j co ndoo coo i r nu y. Chi ma cu coto ni n ayuu nu ma Jtoho y te nu tu y ndoo i. 15 Te coto m cca yt ni n r te scuta r jnhun je sha Ya Dios je vha rh, nvha t cuu r njnhun n yuc uvu je st v te sha dao jin cuh ayuu. 16 Te ni n r ma cca jnn. Te ni ma co j ni r nu Ya Dios, njnhun ni yo Esa. Chi m n coh ndeyu ni jicn de nu ni de, ni sama de jn derecho de je cu de schi n, te scuan ni xc de derecho de. 17 Te cjini r je cucu g te ni cuni de je na chn tat de je vha tah nihn de, te tu n cu, chi tu ni thn Ya Dios de. Chi tu n nhn jnu je n nacani ni de, vs ni nduc ndy de te nde ndahy de. 18 Te rh jjnhan r tu n qujicoo r n yo cu, njnhun yo ni cuu m yucu nu ni jhe ya ley y nu yuu Israel. Chi ni cane yuhn yucu Sina, te nee lchi jn jto, te que tach xen. 19 Te ni jecu trompeta, te ni cahn Ya Dios. Te ayuu je n cajini sho je

12Nu

HEBREOS12,13 cahn y, ni cacahn ndah i je ma cahn g y jin i. 20 Chi tu n cndey i jn jnhun je n ndacu ya jniu nu i, chi ni cahn y: Vs n qutni nu qu v t yucu yha, jni hn cuu t jin y ch jn lanza, ach y. 21 Te squ je yo ndas cu je cjito i n, te ni cahn Moiss: Qu s i ruh je yuh r, ach de. 22 Te vijna rh j ccandje, tu n qujicoo r n ycu ycuan. Chi sa suhva nu ma yucu Sion jin n ma uu Ya Dios, Ya tcu, ni qu vcoo r. Te uu un cu Jerusaln je iy andv , nu chyo tt cuh ndas mil ndajh cchihn Ya Dios. 23 Te ni qu vcoo r n cycu tt yuu ccandje je ccuu she Ya Dios, je iy lista i andv . Te ni qu vcoo r n Ya Dios, Ya snda jniu ndh ayuu, jin n chyo nu ayuu vha je j ni squndo nda y i. 24 Te suni nu ma Jess, Ya ndso jnu squ contrato je n qu vcoo r. Te yahu ndas g jniu sha n y je ni jt je ndhva cuchi y, nasu n Abel je ni jcn cuchi. 25 Nu scuan te coto m squhich r jnhun je cahn y jin r jijnhan r. Chi ayuu je tu n cjeth n ni cahn y jin i ay v yha, tu n cccu i. Te xen g ndoho yh te nu ma cuath y nu y je cahn y nde ichi ndv nu scuan. 26 Te nde sa n qus i ay v j ni chn y. Te vijna chi chn y: n na jnu qus ri ay v , te nasu mni ay v , chi suni tca j in andv , ch y. 27 Te jnhun yha j cahn, n

434 na jnu, chi cn cahn je tjiyo ya tca j tu y cut, suu je n cuvha, nvha na qundo je co cut n cni. 28 Nu scuan te cuha Ya Dios n uu nu y je co cut n cni. Te je ycuan, na ncuath y nu y, te na chhn y y, te na co y hn y, nvha cus ni y jin y. 29 Chi Ya Dios ma y cu njnhun n uhn je sn ndh je ne.

13

Ma jcu r jijnhan r j cundh ni r hermano r ccandje. 2 Conahn r je cnu cuha nu r vehe nu yuu cjica. Chi y jnu je scuan ni cajhe nu ayuu vehe, te tu n cjini i je nu ma ndajh andv n cajhe nu i vehe. 3 Te conahn r chind hn r ayuu chin veca, chi sha r cuenta je njnhun chin chnu r jn i veca. Te suni nacani ni r jeh jnhan r j cndoho i sha ayuu, chi nu scuan coo jn m r te suni ndoho r. 4 Coo y hn r s qu jnhun qujnhan ayuu, te ma cos qu nd jnhan r. Chi m Ya Dios snda y cuchi ayuu tjn ni jin yuu cas qu nd jnhan. 5 Te ma ndyo ni r xhn, chi na co s ni r jin j cnevha r. Chi m y ni cahn: Ma sia cut r roh, ni ma sto cut r roh, ch y. 6 Nu scuan te ma n je cni ni y, chi cuu cahn y: M Jtoho r chnd hn y ruh, te ma yhu r nu na v cun ayuu sha i jn r.

Ndese sha y te cus ni Ya Dios

435 Achi y. 7 Te na nchun ni r tc pastor r, je n castn de jnhun Ya Dios nu r. Te sha vha ro cuenta ndese ni nihn jnu je n casha de, te na ndcu r de je n cacandje de je sha ya jeh de. 8 Te Jesucristo chi nni ca ya ichi yt jin vijna jn n cni. 9 Nu scuan te ma cuha r jnhun candje r tca jnhun je s n chn je tu qujnhan jn jnhun m y. Chi y vha je na je nu y sha jnhun je vha ni y jin y. Te tu jni hn y jnhun je tajnn squ je yji y, chi tu nhn jnu cut jin yuu chin jn. 10 Te m y chi cnevha y n je ni sc ma jh y, cu Cristo. Te tca st je csoc g de modo je cahn ley jenahn, t na v nihn de nu y je ni sc y ma y. 11 Te sut cujhnu ga, n ni soc de n tc qut ini cuarto i g je squ cuchi, te yqu cu t ni cajehmu de ichi yt uu. 12 Te suni scuan ni ndoho m Jess ichi yt uu, nvha jn n ma y te sndoo ya ayuu. 13 Nu scuan te ma co nu g ni y jin yuu tu ccandje, chi njnhun quihn y jin y ichi yt uu, te na ndho y jn y je scat i. 14 Chi ay v yha tu y uu nu coo y n cni, chi sa cnduc y m uu nu cycu y quv quji. 15 Nu scuan te je jin Jesucristo te nn na chn y je yhyo cjhnu Ya Dios, chi suu cu njnhun n je soc y nu y, suu je ncuath y nu y. 16 Te ma n ni r sha vha r n jnhan r, te cuha r

HEBREOS13 j cman nu i. Chi njnhun n je csoc r nu Ya Dios cu tca j yha, te cs ni y jin. 17 Te cuandije r n te ccuu pastor r, te cuandet r nu de. Chi cndito de rh j qundo vha nu r, chi cjini de je cnu nacuha de cuenta nu y. Te condhv ni r sha vha r, nvha cus ni de squ r te ma cucuhy ni de squ r. Chi nu tu scuan te ma co je vha jn r. 18 Te cacn tah r jeh r jijnhan ri. Chi vha y ni anu r je t na cuchi ri. Chi ccuni r caca y hn r jin tca jniu. 19 Te suni chn ndah r jin r je cacn tah ndas r jeh ma r, nvha cuha ya jnhun je yach g cuaje tucu ri nu r.

m Ya je jhe jnhun ndey s ni nu y, ni nastcu y Jitoho y Jesucristo mhu nd y. Te Jess cu pastor cujhnu je ndto ayuu ccuu njnhun lanchi ya. Chi jn n y ni scut y contrato je y je coo n cni. 21 Te hun ni r je Ya Dios na sha ya je ije ni r jijnhan r, nvha cuu sha r tca jniu vha ndese njnahan ni y. Te hun ni r je jin fuerza Jesucristo je nde y ini y, na sha Ya Dios je cuu y yuu cs ni y jin. Te na chn y je yhyo luu cjhnu ya n cni. Amn. 22 Hermano jijnhan r, chn ndah r jin r je cone chnu ni r je sthv ni r roh jn jecuni jnhun ni tee ri nu carta yha. 23 Te csthun r je hermano y

20Te

Bendicin jin saludo je snd h

HEBREOS13 Timoteo, je ni quenda de veca. Te nu yach quiji de yh, te cuajecoo ndnd r nu r coto jnhan y. 24 Te cahn r jin tca te ccuu pastor r jin tca hermano ccandje je sndey ni de, ch

436 r. Te ayuu Italia suni ccahn i je sndey ni r. 25 Te hun ni r je na sha ga Ya Dios je vha rh jjnhan r. Scuan na co. Amn.

CARTA JEE NI TEE SANTIAGO NUU AYUU CACANDIJE

je sha Jitoho y je jicn i. 8 Chi ayuu je jni n jni u ni, chi mni nsma ni i jn tca jniu csha i. 9 Tc hermano ndah, na cs ni de je sha Ya Dios je cujhnu de. 10 Te hermano cuc, na cs ni de nu ni ndundh de. Chi tca te cc, yach naa je cuc de, njnhun n ita yuc. 11 Chi nu ni cane nindii te cjihn, te chni yuc, te cyoni ita, te nni je lu ca. Te suni scuan ndoho tca te cc nn s jcu de jn jniu de.

M r cu Santiago, mozo Ya Dios jin Jtoho y Jesucristo. Te te ri carta yha cuje nu roh yuu ccandje je ccuu r ndhx u yucn Israel, te ni cajit nu r n y v . Sndey ni r jijnhan r. mn, na cs ndas ni r jijnhan r nu quiji tjn tca jnndho squ r. 3 Chi cjini r je nu jto ndee jnndho rh nu ccandje vha r, te ycuan sha je cthva r cundey ni r. 4 Te na cundey ni r nde ije vha r jn, nvha cuu sha r ndh jniu vha, te ma cman je squcu vha r n y. 5 Te nu nd n r cman jechun ni r caca ndch r jin jnhun Ya Dios, na ccn r nu y, te sha ya je jchun ni r. Chi sha ya ndh je cjicn ayuu, te tu cxen y nu i je jicn i. 6 Te je jicn r, te cnu candje r j sha ya je jicn r, te ma cni squ ni r. Chi ayuu jni squ ni, cu i njnhun ndute mar je ndnda js cyo cuahn chha chcuan sha tach. 7 ayuu n ma cni ni i

2n

Ya Dios sha je jchun ni y

ndet te je jndey ni de nu jto ndee jnndho de. Chi nu je ni cundey de jn, te nihn de premio je cujhnu de cotecu de n cni. Chi scuan ni jejnhun Ya Dios je cuha ya nu yuu je man jin y. 13 Nu n ayuu jicn ini i je sha i cuchi, te ma cni ni i je nu Ya Dios vji je jicn sha i cuchi. Chi ni n ma cu cut sha je qu v Ya Dios cuchi, te ni m y tu squ v ya ni n ayuu nu cuchi. 14 Chi sa suhva je ndyo n ni ma i, suu sha je jicn ini i sha i cuchi,

12Yhyo

Squ je jto ndee jnndho yh

437

SANTIAGO1,2 te scnda ini i chi sth un i. 15 Te je ndyo n ni i, ycuan quj cuchi. Te cuchi n, nu je ni cunhin, te sha je jnahn ndet ayuu. 16 Nu scuan te ma st v r cani ni r jijnhan r, n mn. 17 Tca j ctah y je vha je lu y, chi vji nde andv n ma Ya Dios, Ya ni sha tca j ndnde in andv . Te m y tu nsma cut ini y njnhun nsma nduva jn cundah. 18 Te ni sha ya je ctecu y n cni, chi ni candje y jnhun nda y. Te ni nduu y njnhun she nu y nu tca g she ya je quji, chi scuan ni nujnahan ni y sha ya.

438 ma ley nda Jess je ni sha libre yoh, te nu cu nhin de jn, te squcu de je ndcu, ycun na te qundo ndet de jn jniu vha je sha de. 26 Te nu nd n r jni ni r je chihn vha r Ya Dios, te nu tu ndto r y r, nu scuan te sth r ma r, te tu nd jjnu je chihn r y. 27 ayuu je chihn ndoo chhn nd i m Tt y Ya Dios, chi jniu yha sha i: Chnd hn i schi n caquendo ndh jn ahan n caquendo ndh, nu nani jnndho y. Te tu sjnhn i nu i jn jniu n y y v .

scuan te tca rh n mn, ama na chsh r jnhun ya, te sa suhva ma cahn yach r, ni ma qut yach ni r. 20 Chi ayuu cqut ni, tu sha i jniu nda je cun Ya Dios. 21 Nu scuan te na si r tc jniu jnhn jn jniu n j ni cy jin r. Te na co vt ni r te cuath r jnhun ya je ni qu v ini anu r. Chi jnhun un ndso poder je ccu nu r. 22 Te na squcu r j sten jnhun n, te nasu m j cni sho r scuanni, chi nu scuan te csth r ma r, chi tu nhn jnu nu tu squcu r. 23 Chi te je jni sho de jnhun ya scuanni, te tu squcu de, cu de njnhun n te je jto de nu espejo ndese ca nu de. 24 Te jto vha de nu de, te cuahnni de, te n ni de ndese ca nu de. 25 Te nu n te tu n ni de jnhun jni sho de, chi sa suhva chhun vha ni de je cahn

19Nu

Squ ndese chihn nd y y

n mn, ccandje r Jtoho y Jesucristo je cujhnu luu ya. Nu scuan te ma sha r cuenta ndese cu n n ayuu, chi nu sha r jn ndh i. 2 Chi y jnu qu v n te ini vehe nu cndutt r, te y h xehyu oro ndaha de, te hun de sahma vha. Te suni y jnu qu v n te ndh, te hun de sahma tahnd. 3 Te t vha nu sha y hn r jn te hun sahma vha, te cahn r jin de: Cuco n lugar vha yh. Te cahn r jin te ndh: Ycun cu n, ch yha cuco n nu hun, achi r. 4 Chi nu csha r scuan, te tu jni vha ni r squ jnhan r, chi s n sha r jn te cc jn te ndh. 5 n mn, chush r jnhun chn r: Ya Dios ni nacji ya ayuu ndah ini ay v yha j co cc i jn jnhun ccandje i

Ma chich ni y coto y ayuu ndah

439 ya, te nihn i tah i uu nu ndcu ya jniu. Chi ni jejnhun ya cuha ya un n yuu je man jin y. 6 Te m r chi sa suhva cjhe r jnhun canu ayuu ndah. Te nsu te cc cu je casth rh s qu je nihn de xhun r, te yach jquin de cuchi squ r nu toh? 7 Te suni ccahn ne de squ Cristo, te suu s hv m y cu je cnan r cristiano. 8 Vha csha r te nu csqucu ndije r m jnhun jhnu ga je cahn ley, njnhun ys n ttu i: Cundh ni r jnhan r njnhun cndh ni r ma r, ach. 9 Te nu s n sha r jn yuu cuc jn yuu ndah, nu scuan te cuchi csha r, te jcondee cuchi squ r je st v r ley Ya Dios. 10 Chi nu n ayuu st v i nni jniu ndcu ley, te vs na squcu i ndh ga, te njnhun ni st v i ndh ley, te ndh un jcondee cuchi squ i. 11 Chi Ya je ni chn je ma cs qu nd jnhan r, suni ni cahn y je ma chni r nd y. Te vs tu n cs qu nd jnhan r, te nu ni jehni r nd y, nu scuan te je ni st v ndh r ley. 12 Te tca j cahn r jin j sha r, chi sha r cuenta je snda y ndh un jn m ley Jess je ni sha libre roh. 13 Chi quv snda y jniu, te ayuu je tu n cndh ni jnhan, suni ma nihn i jnhun cndh ni. Te ayuu ni cundh ni jnhan, cus ni i je n ndahva y cuchi i m qu v snda y jniu.

SANTIAGO2 te nu tu sha de jniu vha, te nd jjnu je candje de n? A cuu ccu nu de jn j cahnni de je candje de, te nu tu sha de jniu vha? 15 Te nu n hermano y ch hermana y, cman sahma i jn j cji i tca qu v , 16 te nu n r chn jin i: Cuandey ni r, te cuscn vha r te caji vha r, achi r jin i, te nu tu n jhe ro j jni hn i cotecu i, te nd jjnu je cahn r scuan? 17 Te suni scuan cu je nu ch r je candje r je sha ya jeh r, te nu tu sha r jniu vha, nu scuan te tu nd jjnu cut je cahnni r j candje r. 18 Te sanaa te cahn n ayuu: Rh chi cndje r j sha ya jeh r, te ruh chi sha ri jniu vha. Na jin stn r je candje r je sha ya jeh r, te nu t na jniu vha sha r? Te ruh chi sha ri jniu vha te scuan stn r je candje ri je sha ya jeh r. 19 Nda chi cndje r je iy nni Ya Dios. Te va y vha nu scuan. Te tach chi suni scuan ccandje, te cqu s i je cyh, chi tu csha jniu vha. 20 Te naun tu jchun ni r? A tu jn r je nu tu sha r jniu vha, te tu nd jjnu cut je cahn r je candje r? 21 Te j y Abraham, ni ndahva y cuchi de squ je ni sha de jniu vha. Chi ni jeth de je ni chn y je cahni de she de Isaac soc de i nu altar. 22 Te jchun ni r je squ je n candje de je sha ya je ni jjnhun ya nu de, je ycuan n jeth de je ni chn y je soc de she de. Te je n jeth de, suu

mn, nu chn n te je candje de je sha ya jeh de,

14n

Tu jjnu je candje y nu tu squcu y

SANTIAGO2,3 ni sten je candje ndije de je sha ya je ni jjnhun ya nu de. 23 Te scuan ni cunda jnhun chn tutu i: Abraham ni candje de je ni jjnhun ya nu de, te je ycuan n ndahva y cuchi de, ch tutu. Te ni conan de amigo Ya Dios. 24 Nu scuan te je ni cajini r je ndhva Ya Dios cuchi ayuu je casha i jniu vha squ je ccandje i je sha ya jeh i, te nasu m j cahnni i je candje i. 25 Te suni scuan Rahab, vs ahan t jn ni ni cuu a xhna g, te ni ndahva y cuchi a squ je ni sha a jniu vha. Chi ni jhe nu a vehe nu tca mozo ni taj Josu, te ni chuhich a de nga ichi, nvha ccu de nu te cnduc cahni de. Te je ycuan n ndahva Ya Dios cuchi a. 26 Te n ayuu nu tu anu i nu yqu cu i, te nd y cu i. Te suni scuan nu cndje y je sha ya jeh y, te nu tu sha y jniu vha, te njnhun nd y cu y.

440 scuan tca barco, vs nhnu ndas , te vs nhin chndah tch, te jn n timn lulni te cuu scuc te scca, te quihn de jn nd nu cun de. 5 Te suni scuan cu y y, chi vs lulni, te cueh tey sha y jn. Te suni jn y je n uhn lul cuu jn je cay n yucu chnu ndas . 6 Te suni scuan y y, chi sha njnhun n uhn, chi scuqun cueh tey jniu n. Te y y cu n parte lul yqu cu y, te sha je qu v n y cuchi. Te infierno cu je scuiqun jnhun n jn y y, te y y scuiqun cueh jniu n n tiempo je iy y ini ay v . 7 Te ayuu chi cuu snhn i tc qut jn saa jin c jin qut hun nu mar, te je ni snahn i cueh t . 8 Te ni n ayuu ma cu condito i y i. Chi n je ne j ma cu condito i cu. Te njnhun yuhu c je hun chit veneno je jhni, scuan cu y y. 9 Jn y y chihn y Tat y Ya Dios, te suni jn y y cahn ndevha yo s qu yuu je ni sha ya nu i njnhun y m y. 10 nni yuhu cne jnhun chhn y y jin jnhun chn ndevha y. n mn, tu y vha cut je scuan. 11 A nni tesc cne ndute vha jn ndute vu, ch nan? 12 n mn, cuu cuun ndeh oliva xin yjnu higo, te cuu cuun ndeh higo xin yoyc uva, ch nan? Te suni scuan n tesc ma cu cane ndute hvu jn ndute vha.

n mn, ma cni ni cueh r cuu r maestro sten jnhun ya. Chi cjini r je yh j sten jnhun, cueh g cuchi ndenehen ya squ y. 2 Chi ndh y st v cuh jniu. Te nu n te cuu condito de y de je ma st v de jn ni n je cahn de, nu scuan te yhyo vha te cu de, te suni cuu condito de n g de je ma st v de. 3 Chi cu njnhun je chhi y freno yuhu caballo, te scuan snhn y n t je quihn t jin y nd nu cun y. 4 Te suni

Jnhun squ ya y

nu nd n r ndch te jchun vha ni, nu scuan te

Jnhun ndch j vji nu Ya Dios

13Te

441 jn j jca nda r sten r je scuan cu r. Te na co such ni r modo je jhe jnhun ndch y. 14 Te nu ccucusn tey ni r te ndc r j cujhnu m r, nu scuan te ma cuty r cani ni r je ndich r. Chi suu cu je stah r, te cu r contra squ jnhun nda. 15 Chi ayuu cnda scuan, nasu n Ya Dios vji je ndich i. Chi cuenta ay v, jn cuenta anu ne yuu, jin cuenta ma jxen cu. 16 Chi nu iy yuu cucusn ni jin yuu nduc j cujhnu m, suni ycuan y jnhun sca nu jn tca jniu n. 17 Te jnhun ndch je vji nu Ya Dios, nu ni sha je n ndundch yuu, ycun na te y ndoo nu i. Te suni ycu man i jn jnhan i, te vt ni i, te t nhni ni i. Te cndh ni i jnhan i, te sha i jniu vha. Te suni y nd i, te tu sth i. 18 Te ayuu cycu mn jin jnhan, jn jnhun man casha i tc jniu nda, te nanihn i je qundo nda i.

SANTIAGO3,4 cjicn r nu y. 4 ayuu casto Ya Dios ccuu r. A tu cjini r je nu ct ni r je iy ini ay v , ycuan cu je cjito uh r Ya Dios? Chi ayuu je cut ni je iy ay v , ndu i ayuu jto uh nu Ya Dios. 5 Te tu chn sani jnhun yha j yos n ttu i: M Espritu je ni jhe Ya Dios je nde ini y, ccu ni y je scuan csha y, chi man y jin y, ach. 6 Te je vha ni Ya Dios, te jhe ya fuerza ini y je ma sha y scuan. Chi chn tutu i: Ya Dios js y nu yuu casha ty m, te vha ni y chind hn y ayuu casha such m, ch. 7 Nu scuan te cuandet r nu Ya Dios. Te cu nhin r j ma cuth r jexen, te cunu coto rh jjnhan r. 8 Man g coo r jn Ya Dios, te vhy g sten y je man y jin r. Rh j casha cuchi, na sndoo r m r, sto r cuchi. Te rh j ccuni r coo man r jin Ya Dios nn j ccuni r cut ni r je iy ini ay v , na sndoo r nu r je tu coo r scuan. 9 Na jnhuh ni r, te cucuhy ni r, te na ndhy r squ je iy cuchi r. Te vs ni cajec r, te vijna na ndhy coh r. Te vs ni cacus ni r, te vijna na ndcuhy ni r. 10 Na ssuch r ma r nu Ya Dios, te sjhnu ya roh.

Te ndese quj j cjejnhan r jn j ctejnhan r? Quj s qu je cndiyo n ni r, te yhyo scnda ini anu r. 2 Chi cndiyo ni r, te tu cnevha r, te suu sha je cjehni r nd y. Cndiyo ni r je nvha jnhan r, te tu nhn r, te suu sha je ctejnhan r te cjejnhan r. Te tu cnihn r je cun r, chi tu cjicn r nu Ya Dios. 3 Te nu cjicn r, te tu cnihn r, chi tu cjicn vha r, chi mni je cus ni ma r cu je

Je ma cut ni y je iy ini ay v

jijnhan r, ma cahn ne r squ jnhan r. Chi te je cahn ne squ jnhan, ch j ndhv ni squ cuchi jnhan,

11Hermano

Ma cndhv ni y squ cuchi jnhan y

SANTIAGO4,5 njnhun je squ ley y cahn ne de, chi tu squcu de ley je cundh ni y jnhan y, te njnhun chn de je tu y nd ley y. Te nu chn r je tu y nd ley y, nu scuan te nasu j squcu r, chi sa je cahn r squ . 12 Iy nni Ya je ni jhe ley, te mni ya cu je snda squ cuchi. Te jnama ya ayuu ccandje te snhn ndet y ayuu tu ccandje. Nu scuan te na jniu ndso r j snda r squ jnhan r?

442 casha r jniu sth jn xhun r. Te ycuan cu je ndnhin cuchi squ r, njnhun n uhn je sn yqu cu r. Chi ni cacaya cueh r ndajnu vha quv cundh yha. 4 Te tca te ni cajehnde trigo r, tu n cchunaa vha r yhu de. Te vijna ccana jee de nu Ya Dios, Ya cu Jitoho nu tc ndajh andv , je scuan ni casha r. Te jni sho ya je ccana jee te ni cajehnde n. 5 Ctecu vha ndas r ini ay v yha, te csha r tca j ccus ni ma r. Te cjito ycn r ma r, te cu r njnhun qut nu je ndtu quv c. 6 Te ni catee r cuchi squ yuu nda, te nde ni cajehni r i. Te tu n cu cas i je casha r.

te chn r jin rh j ccahn: Vijna ch sjn te quihn y uu ycuan, te coycu y n cuiy, te cuaan y xco y, te nihn y squ , ach r. 14 Te tu jn cut r ndese coo sajn. Chi na v va vh cu vida r? Cu njnhun n vic nhn j n nnuni nchun, te ycun na te ndchni cuahn. 15 Chi sa vha ga na chn r: Nu cn ma Jtoho y te cotecu y te sha y j yha ch j ycuan, achi r. 16 Te sa suhva mni ccuty ni r ccahn r. Te t vha je scuan ccuty ni r. 17 Te nu n ayuu jin i sha i jniu vha, te nu tu sha i, te cuchi cu nu scuan.

13Vijna

T vha je saty y ma y

Te chn r jin tca rh te cc, j na ndhy r te ndahy coh r squ jnndho je quji nu r. 2 Chi ndajnu cc cnevha r, je thy. Te sahma vha r, je te tiquxin. 3 Te oro jin plata cnevha r, chi je cne xehyu. Te xehyu un stn je n

Jnhun chn nu te cc

nu scuan te coo paciencia ni r condetu r nd quv ndji m Jtoho y. Te sjniu uhun, cnu coo paciencia ni de condetu de nde quiji sa nhen jin s nu isa, te s te nihn de nun vha je jhe itu. 8 Te suni scuan coo paciencia ni r, te ndey coo ni r condetu r, chi cuacuyajni ndee ma Jtoho y. 9 Te ma cahn so r squ je sha jnhan r, hermano, nvha ma jcondee cuchi squ r. Chi m Ya je snda cuchi, je yajni ndiji ya. 10 n mn, conahan r jijnhan r ndese ni casha te ni canacani jnhun m Jtoho y nde jenahn, chi ni cacuu de n ejemplo nu y. Chi vs ni candoho de, te ni yo paciencia ni de. 11 Te chn y je

7Hermano,

Je na co paciencia ni y te cacn tah y

443 yuu cjendey ni jin jnndho, ndet cu i sha Ya Dios. Chi ni cajini r jnhun ndese ni jendey ni Job jin jnndho, te suni cjini r je yhyo vha ga ni quendo de ni sha m Jtoho y n ni yha jnndho. Chi yhyo cndh ni y yoh, te vha ndas ni y jin y. 12 n mn, je cnu g cu je ma cahn cha r shv Ya Dios jin jnhun ccahn tey r. Ma cahn r verdad de Dios, Ya nde andv , ni ma cahn r verdad de Dios, Ya chi ay v , te ni n ga jnhun scuan ma cahn tey r. Chi nu cahn r je cuu, te scuanni cahn r. Te nu cahn r je tu, te scuanni cahn r, ma sca g r cahn r, nvha ma ndnehen Ya Dios cuchi squ r. 13 Te nu y n r j ndho jnndho, te na ccn tah r. Te nu y n r j cs ni, te na cta r yaa je chihn r y. 14 Te nu y n r j cuh, te na cna r te jhnu cndito ayuu ccandje. Te na ccn tah de jeh ayuu cuh. Te jn s hv m Jtoho y na

SANTIAGO5 chhi de aceite i. 15 Te nu ccandje de je sha Jitoho y je cjicn tah de, ycun na te jnama ya ayuu cuh. Chi nasvha ya i, te nu ni sha i cuchi, te cone chnu ni y nu i. 16 Nu scuan te nacani nda r cuchi r n jnhan r, te cacn tah r jeh jnhan r nvha nduvha r jjnhan r. Chi nu n te nda nd hv ni de jcn tah de, te yhyo vha nhn jnu, chi sha ya je jicn de. 17 Chi Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios jenahn, suni n te je njnhun y m y ni cuu de. Te ni jicn tah ndas de je ma cun sa, te tu n cun sa un cuiy i yo. 18 Ycun na te ni jicn tah tucu de, te ni cuun sa, te ni canecoo tucu tca j jhe uhun. 19 n mn, nu n r ni sto ichi nda, te nu nga r nachuhich r jnhan r, 20 nu scuan te cuni r je nu ni nachuhich r te ni qu v cuchi, te je ni jnama r de je jnahn ndet de n, te scuan y jnhun chnu ni nu cueh cuchi de.

CARTA N JEE NI TEE SAN PEDRO APOSTOL NUU AYUU CACANDIJE

roh jn poder y, nvha jnama ya roh qu v snd h , chi ni snda y je scuan coo. 6 Je ycuan ccus ndas ni r, vs cjito r cuh ndnu jnndho jecuni quv . 7 Chi njnhun je stuhv ayuu oro jin hn, jto ndee i nu je vha cu, suni scuan cnu coto ndee jnndho rh nu ccandje nhin r ch tu. Chi je ccandje nhin r, chi yahu ndas g cu vs oro, ndajnu je n. Te ycuan cu je cuajnhn y roh, te sjhnu ya roh, te squndo y hn y roh qu v quenda ndijin Jesucristo. 8 Te vs tu n cjito r n y, te chyo man ndas r jn y. Te ccandje nhin r y vs tu cjito r n y vijna. Te yhyo luu ccus ndas ni r, chi nde tu nhn cut y jnhun casthun y ndese cs ni y. 9 Te nihn tah r je ccu nu r, chi je ycuan cu je ccandje r. 10 Te te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn, ni cananduc ycn de ni cacajnhun vha de squ jnhun ndese jnama ya yoh. Te ni cacachi de ndese sha Ya Dios je vha rh jjnhan

M r cu Pedro, apstol je n taj Jesucristo, te te ri carta yha cuje nu roh yuu n cajit nu, te cycu jc r n Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, jin Bitinia. 2 Te m Tt y Ya Dios ni nacji ya roh, chi scuan ni tee ni y nde n tu jeco ay v . Te jn Espritu Santo ni sha ya je iy ndoo y r cjeth r n y, te ni nacate ya anu r jin n Jesucristo. Te hun ni r je na cy g tca j vha je sha ya roh, jn j coo ndey coo s ni r jijnhan r.

chn y je yhyo cjhnu Ya Dios, Ya cu Tt ma Jtoho y Jesucristo. Chi ni cundh ndas ni y yoh, te ni sha ya je n nacacu je y, squ je n natecu Jesucristo mhu nd y. Te je ycuan nn cuhun ni y tca j vha je coo. 4 Chi nihn r tah je hun vha ini andv je cu r jjnhan r. Te tah un m n cut, ni ma t v cut, ni ma nd h cut. 5 Chi ccandje r j sha Ya Dios jeh r, te je ycuan ndto ya

3Na

Je hun ni y tca j vha je co andv

444

445 r. 11 Chi nde n tu coo, te ni sten Espritu Cristo nu de jjnhan de ndese quiji jnndho squ Cristo jin ndese luu ndujhnu tucu ya je yha jnndho n. Te ni cananduc ycn de je na jchun ni de nd qu v quiji Cristo te ndese coo tca j ni chn ma Espritu je nde ini de. 12 Te ni sten Ya Dios nu de je nsu m de coto jniu je n canacani de n, chi sa m y cu je cto. Te vijna je ni cajini sho m r jnhun n, chi tca te ncani jnhun jnma ya yoh, ni canacani de nu r, ni sha poder Espritu Santo je n quiji ichi andv . Te jnhun n chi nde ma ndajh Ya Dios cnanduc nvha na jchun ni.

1 PEDRO1 ndh y. 18 Chi ni jnama ya roh n tc costumbre je n cajequin ji r, je n cajejnu cha r n. Te cjini vha r j yahu cu je n jnama ya roh. Chi tu n chnaa y jin ndajnu je n, njnhun oro jin plata, 19 chi sa suhva jn n Cristo je yhu ndas g cu. Chi ni soc y ma y njnhun n londe, qut y vha y ndoo. 20 Chi je ycuan n jeni Ya Dios ma Cristo nde n tu jeco ay v , te ni cane ndijin Cristo ma tiempo cundh yha, nvha quendo vha nu r jijnhan r. 21 Te je jin Cristo te ccandje r Ya Dios. Chi ni sha Ya Dios je n natecu y mhu nd y jn j n ndujhnu ya. Te je ycuan ccandje r Ya Dios, te cuhun ni r coto r y. 22 Te vijna chi je ni candundoo nu r, chi ni cajeth r jnhun nda ni sha Espritu jin r, nvha cundh ndije ni r hermano ccandje. Nu scuan te na cndh ndas ni r jnhan r nde jin ini jin nu r. 23 Chi je ni canacacu je r, te nasu chji yucn ayuu je c. Chi sa jnhun Ya Dios je ndto tcu n cni ni sha je n nacacu r. 24 Chi scuan chn tutu i: Njnhun yuc cu ndh tca yuu, chi jecuni quv tcu i. Te njnhun ita yuc cu je cujhnu i. Chi chni yuc, te ndhvni ita. 25 Te jnhun Jitoho y Ya Dios, sa qundo n cni. Ach tutu. Te jnhun un cu m jnhun jnma ya yoh j n canacani ri nu r.

ycuan ndito na co xin r jijnhan r, te cj coo ni r. Te cocuhun ndas ni r je nihn r tca j vha je sha Ya Dios roh qu v quenda ndijin Jesucristo. 14 Te na cu r she je cjeth vha. Te ma sha ga r tc jniu je n cacus ni r sha r nde n tu jechun ni r jnhun Ya Dios. 15 Chi sa suhva na co ndoo nu r jin tca jniu csha r, chi Ya n cana rh, Ya iy ndoo cu ya. 16 Chi scuan chn tutu i: Na co ndoo r jjnhan r, chi ruh iy ndoo ri, ach y. 17 Te nu ccahn r Tat r jin Ya Dios, nu scuan te na cca y hn r nu y tca qu v j cjica r ay v yha. Chi m y snda squ ndese ni casha n n y, te tu sha ya cuenta ndese cu n n y, chi nu sha ya jin

13Je

Cn y je coo ndoo nu y

1 PEDRO2 Nu scuan te na si r tc jniu n, tca j stah, j t ndije, je cucusn ni, jin j sajnhn s qu jnhan. 2 Te njnhun schi y qu n s n cacu je jxin te jhnu, scuan na cndhv ni r scuha r jnhun nda y, nvha cuehnu r jn te ccu nu r. 3 Chi je cjini r je yhyo vha ni ma Jtoho y.

446 Te ayuu je candje i ya, jnama nahn y i. Ach Ya Dios, ch tutu. 7 Te m r je ccandje r, chi yu vha je cnu ty cu ya nu r. Te nu yuu tu ccandje chi tu, chi sa cnda je cahn tutu i: M y je n casquhich te csama vehe, suu cu yu cnu g y tuu yqu vehe. 8 Te suni cnda jnhun je cahn tutu squ ayuu tu ccandje: Cu ya njnhun n yu je ccachihi i jeh i, njnhun toto je cot i sha. Ach. Chi je ccachihi i jeh i cu je casnhni ni i nu jnhun ya. Te je ni cunda je jnahn ndet i squ je ccunhni ni i.

scuan te man g coo r jjnhan r jn Jtoho y Cristo. Chi ccuu r njnhun templo nu nde Ya Dios, chi nd y ini anu r. Te Cristo cu njnhun n yu cnu g je y tuu yqu templo, te sha ya je ctecu r n cni. Te ayuu vs ni casquhich i ya, te Ya Dios chi je ni nacji ya Cristo chi cnu ndas y, njnhun ncji y n yu vha je qutuu yqu vehe. 5 Te m r chi ccuu r njnhun n n yu je cvha templo Ya Dios, te cotecu r n cni. Te na cuha r jnhun je sama ya roh jjnhan r j cvha templo y, cu je nde Espritu y ini anu r njnhun ini n templo. Te suni cn Ya Dios je cuu r st chyo ndoo cjejnu nu y. Chi squ je ni sha Jesucristo jeh r, te na sc r ma r je cuajnu r n y sha r tca jniu vha je njnahan ni Ya Dios. 6 Chi scuan chn tutu i: Vijna te nde uu r Sion jquin r n yu je cnu g je qutuu yqu vehe, chi ni nacji ri y njnhun n yu vha je cnu ty .

Cristo cu njnhun yu y tuu vehe

4Nu

m r ccuu ayuu je n nacji Ya Dios. Te suni ccuu r st cjejnu nu ma Ya cu Rey, te ayuu chyo ndoo, jn yuu ma y ccuu r. Scuan ni sha Ya Dios roh nvha nacani r jnhun ndese yhyo jhnu jniu sha ya, chi m y ni cana rh n ni coycu r njnhun nu n. Te ni squ vcoo ya roh n luz y je yhyo vha stn y ini anu r. 10 Chi nde sa te nasu yuu Ya Dios ccuu r, te vijna je ni nduu r yuu ma y. Te nde sa chi n tu cundh ni y roh, te vijna je cndh ni y roh jjnhan r.

9Te

Jnhun ayuu ma Ya Dios

mn, ini ay v yha ccuu r njnhun ayuu uu jic j cjica cuu tt. Nu scuan

Je cuajnu vha y n Ya Dios

11n

447 te chn ndah r jin r j ma sha r tca jniu je ndyo n ni r jin modo ma r. Chi tc un cjejnhan jn r, ndc j jnahn ndet anu r. 12 Te nda na cca r mhu yuu tu jn jnhun Ya Dios. Chi vs ccahn i squ r, njnhun ccahn i squ yuu casha jniu n, te nu na cto i jniu vha csha r, te quv snda Ya Dios jniu te cahn i je yhyo cjhnu ya. 13 Je squ ma Jtoho y te cuath r nu tca th cndiso jnu nu yuu. Cuath r nu ma rey, chi te cjhnu ga cu de. 14 Te cuath r nu tc gobernador je n jeni rey nvha stho de ayuu casha jniu n te cuajnhn de ayuu casha jniu vha. 15 Chi cn Ya Dios je sha r jniu vha, te je scuan sha r te tca yuu can j tu cjechun ni, cas i yuhu i. 16 Te na cca nda r je ccuu r yuu ni nduu libre anu, te nasu j n nduu libre r je sha r jniu n. Chi sa ccuu r mozo Ya Dios, te cuajnu vha r n y. 17 Coo respeto r nu tca yuu. Cundh ni r hermano ccandje. Conso yo r n Ya Dios. Coo y hn r nu ma rey.

1 PEDRO2,3 nu Ya Dios. 20 Chi nu cstho i rh j casha r cuchi, te ni n ma cuajnhn rh nu jndey ni r jin je ndho r. Te nu cstho i rh j casha r jniu vha, te nu jndey ni r jin, yha cu je vha je njnahan ni Ya Dios. 21 Chi je ycuan cu je n cana ya roh jjnhan r. Chi suni m Cristo ni ndoho ya je squ r, te scuan ni cuu ya n ejemplo nu r je na ndho r jh jnhan r, te scuan condiqun r ichi ya. 22 Te m y t cut na cuchi n sha ya, ni t cut na jnhun sth n chn y. 23 N ni cacahn ne i nu y, te tu n ncahn ne y. Te n ni castho i ya, te tu n tjnhan ya jin i, chi sa ni chihi ya ma y ndaha Ya Dios, Ya snda vha squ ndh n. 24 Te ni condiso m Cristo cuchi y jn yqu cu y n ni jih y jic cruz, nvha quenda y chji cuchi te caca nda y. Chi ni tuj y, te je ycuan n canduvha nu r. 25 Chi ni casana r njnhun lanchi, te vijna je ni candic r ni nd vcoo r n Cristo, Ya cu pastor r te ndto vha ya anu r.

j ccuu mozo, cuath r nu patrn r, te coo respeto r nu de. Te nasu mni nu te vha ni jin te vt ni, chi suni nu te xen ni. 19 Chi n je vha cu nu jndey ni n te je stho cha yuu de squ je squcu de

18Rh

Je na ndho y jh jnhan y njnhun ni ndoho Cristo

Suni scuan rh ash jjnhan r, cuath r nu y r, nvha nu cu de te tu cndje jnhun ya, te cuu scndje r de, je tu nin jin j cahn r, chi m jn j casha vha r. 2 Chi cuni de je cjica nda r te chyo respeto r. 3 Te je casha luu r m r, chi nasu mni m ichi s qu r sha r, je sha luu

Ndese cnu coycu vha y jn ash

1 PEDRO3 ndas r xin r, ch j chun r s qu oro ch sahma vha ga. 4 Chi sa nduc r je qundo luu nu r, te coo luu r n modo je ma n cut, suu je co vt ni r te coo nahn ni r. Chi yha cu je yahu ndas g nu Ya Dios. 5 Chi ahan n cahyo ndoo nu nde jenahn, suni scuan ni casha luu a nu a. Chi ni cauhun ni a Ya Dios, te ni cajeth a nu y a. 6 Te scuan ni sha Sara, chi ni jeth a nu y a Abraham, te ni cahn yhn a jn de. Te rh jjnhan r, nu sha vha r te nu ma yhu r ni n, ycun na te coo r njnhun ni yo Sara. 7 Te suni scuan rh y, na co vt ni r jin ash r. Te y hn coo r jn a, squ je nu ga fuerza a vs roh, te suni squ je nu n canihn tah r cotecu r n cni squ je vha ni Ya Dios. Te scuan sha r nvha t cas nu jnhun jcn tah r.

448 na cto i yuhu i je ma chn ne i, te na cto i je ma chn i jnhun sth. 11 Na cjiyo i nu jniu n, te na sha i jniu vha. Na ndc i coycu mn i, te na cndhv ni i jn. 12 Chi m Jtoho y ndto ya ayuu nda, te jni nahn y je cjicn tah i. Te ayuu casha jniu n, chi tu jth y i. Ach tutu. 13 Te ni n ma sha n jn r te nu mni jniu vha cndhv ni r sha r. 14 Te vs nu ndho r s qu je cjica nda r, te yhyo ndet ccuu r. Nu scuan te ma yhu r coto r i, ni ma cun ni r. 15 Chi sa jn ini jin nu r chihn r ma Jtoho y Cristo. Te nn coo thva r nast cu vta r te cahn yhn r jn yuu je castch roh s qu tca j cuhun ni r. 16 Te caca nda r je t na cuchi condee anu r, nvha ayuu ccahn ne s qu r, cucanu i je ni st yhu i rh j cjica nda r chi ccandje r Cristo. 17 Chi nu cn Ya Dios te vha ga je ndho r s qu je casha r jniu vha vs squ nu sha r jniu n. 18 Chi m Cristo suni ni ndoho ya, te n jnuni ni jih y je squ cuchi ndh y. Ya vha cu ya, te ni ndoho ya jeh yoh yuu n casha jniu n, nvha qu vcoo y n Ya Dios sha ya. Chi ni jih yqu cu y, te nu y chi tcuni n cni. 19 Te n ni jih y

scuan te nu na cni ni r jijnhan r, te cucuhy ni r je ndho jnhan r, te cundh ni r i njnhun ani r. Te na co man r te cani such ni r. 9 Nu csha n yuu jin r, te ma nasha n r jin i. Te nu ccahn ne i nu r, te ma ncahn ne r n i. Chi sa suhva cacn tah r je na qundo vha i. Chi Ya Dios ni cana ya roh j suni scuan quendo vha r. 10 Chi scuan chn tutu i: ayuu ccuni cotecu vha te cus ni tca qu v ,

8Nu

Jnhun ayuu cndoho squ je cjica nda

449 te ni jehn anu y ni nacani ya jnhun nu anu ayuu cyndihy. 20 Chi nde jenahn tu n cjeth i, n ni yo paciencia ni Ya Dios te ni condetu ya nn sha No barco je nan arca. Te jn arca un n ccu jecuni ayuu, chi unni i ni ccu nu ndte. 21 Te njnhun ni caccu i nu ndte, scuan cu je jndute y vijna te ccu nu y. Te je jndute y, nasu j ndndoo yqu cu y, chi sa je jicn y nu Ya Dios je ndndoo nu y. Te scuan te ccu y, chi ni cund y jin Jesucristo nu jnhun ni natecu y. 22 Te ni ndaa ya cuanuhun y andv , te nd y ichi ndvha Ya Dios nu cujhnu ya. Te tc ndajh andv , jn j cndacu jniu, jn j cjn poder, cjendet nu y.

1 PEDRO3,4 chhn y. 4 Te ccun ni i je tu cjica r jn i je sha r tca cuchi xen jin i. Te je ycuan cu je ccahn ne i squ r. 5 Te m i chi n quv te nacuha i cuenta nu ma Ya je iy thva ya snda y jniu ayuu tcu jin yuu n cajih. 6 Chi je ycuan suni ni quiji jnhun vha ya nu tca nd y n ni cotecu i. Te ni cunda squ cuchi ni casha i ay v yha, njnhun cnda squ ndh ayuu, nvha nacani ni i te cotecu anu i n cni njnhun tcu Ya Dios. 7 Te je cuacuyajni quv je n tca j iy. Nu scuan te ndito na co xin r jijnhan r, te condhv ni r cacn tah r. 8 Te je cnu g cu je cundh ndas ni r jnhan r. Chi nu cundh ni y jnhan y, te y jnhun chnu ni nu cueh cuchi. 9 Sha vha r jn yuu je jin i vehe r, te ma cxi ni r. 10 Tca r cuajnu r n jnhan r, nu ndese y m th r je ni jhe Ya Dios je cuajnu r n y. Te squcu vha r jn th je s n s n ni jhe ya nu n n r. 11 Nu tah je ncani r jnhun cu, te na chn r njnhun je ma Ya Dios cahn. Te nu tah je chind hn r jnhan r cu, te na sha r jn fuerza je ni jhe ya nu r, nvha jn ndh je casha r te cahn ayuu je yhyo cjhnu Ya Dios squ je ni sha ya jin Jesucristo. Te na chn y je luu cjhnu Cristo te jn ya poder n cni. Amn.

Nu scuan te njnhun ni ndoho Cristo jeh y jin yqu cu y, suni scuan na tva ni ma r ndoho r. Chi ayuu je n ndoho jn yqu cu, tu sha i cuchi. 2 Nu scuan te n tiempo je cuahn g r, na sha r jniu je cun Ya Dios, te ma sha ga r jniu je ndyo n ni r jin modo ma r. 3 Chi nde n vji r, te ni casha r cuh cuchi je cnujnahan ni r squ je tu n cjini r jnhun Ya Dios. Te tiempo un mni m j ne ni casha r, te ni candiyo ni r tca j ne, ni canajni r, ni casha r vico n, ni cajihi ndas r nu vco r, te ni cachihn r dolo je ni chn Ya Dios je ma

Je na cujnu y jn th je ni jhe ya nu y

mn, nu vji jnndho xen je coto ndee roh, te ma

12n

Je ndho y s qu je candje y Cristo

1 PEDRO4,5 cun ni r cani ni r je ma r ni nihn jnndho xen g. 13 Chi sa cus ni r je cndoho r jecu jnndho je n ndoho Cristo, nvha suni cus ndas ni r quv qunda ndijin y je cujhnu luu ya. 14 Te yhyo ndet r te nu ccahn ne i nu r squ je ccandje r Cristo. Chi m Espritu Ya Dios je cujhnu ndas , nd y ini r. M i chi ccahn ne i squ y, te m r chi cchihn r y. 15 Te nu ndoho r, te na ndho r s qu je ccandje r Cristo. Te ma ndho r s qu tca cuchi njnhun cndoho ayuu jhni nd y, ayuu sacuhn, ayuu sha jniu n, jn yuu qu v nduu nu jnu jnhan je tu cnu qu v nduu. 16 Te sa nu n r ndho squ je candje r Cristo, te ma ccanu r, chi sa nacuath r nu Ya Dios squ je cu r cristiano. 17 Chi je ni jin quv je quej snda Ya Dios cuchi, te xhna g ayuu ccuu she ya snda y cuchi. Te nu xhna g cuchi m y quej y snda y, nu scuan te xen g coo je ndnehen ya cuchi squ yuu je tu n jth jnhun vha ya. 18 Te nu yhyo y ccu ayuu vha, nu scuan te ndese ccu ayuu casha jniu n jn tca cuchi? 19 Nu scuan te rh j cndoho squ je scuan cn Ya Dios, ma jcu r sha r jniu vha, te na chhi r m r ndaha m Ya je ni sha rh, chi squcu ya je ni jjnhun ya.

450 ccandje, chi suni te jhnu ndto ayuu ccandje cu m r. Te cu ri testigo je n jito ri ndese ni ndoho Cristo. Te suni ndujhnu ri jin r sha Cristo quv qunda ndijin y. 2 Na cto ycn r ayuu je nde jnu r condito r, je ccuu i njnhun lanchi Ya Dios. Te na cs ni r condito r i, chi scuan cn Ya Dios. Te nasu s qu je sfuerza y roh, ni nasu s qu je nihn r xhn, chi sa squ je cun r cuajnu r. 3 Te nasu j ndacu nhin r jniu nu yuu cndito r, chi sa nduc r cuu r n ejemplo nu i je ccuu i lanchi ya. 4 Ycun na te quv qunda ndijin ma Ya cu Pastor cujhnu nu roh te ccuu pastor lanchi ya, te cuha ya premio nu r jijnhan r j yhyo luu te ma n cut. 5 Te suni rh tca te such, na cundet r nu tca te jhnu ji. Te ndh rh yuu ccandje, cuandet r nu jnhan r, te cani such ni r. Chi suhva chn tutu: Ya Dios js y nu yuu casha ty m, te vha ni y chnd hn y ayuu casha such m. Ach. 6 Nu scuan te na cni such ni r, chi cyh r ndaha Ya Dios je jn poder. Te sjhnu ya roh, na jn ma qu v . 7 Tca j cnacani ndas ni r squ , chihi r ndaha m y te m y coto, chi ndto ya roh. 8 Te cj na co xin r te ndito coo ni r. Chi jexen je jto uh roh, jca cuu ndc squ v rh jjnhan r n cuchi. Te xen g sha vs ndcaha je yo ndhy. 9 Te cu nhin r j ma cndey

Je jhe de consejo ayuu ccandje

Vijna te na chn r jin tca rh te jhnu cndito ayuu

451 jexen jin r, te nhin candje r jnhun cndh ni y roh. Chi cjini r je suni scuan cndoho hermano r je cycu n chnu ay v . 10 Te nu ni jnu je ndoho r jecuni tiempo, te Ya Dios chi sha ya je ije vha ni r jin jnhun ya, jin j cu nhin r, te cuha ya fuerza ini r, te quendo cut r n cni. Chi m y cu je sha tca j vha yh, te ni cana ya yoh j cujhnu luu y jn y n cni, squ je ndu y jin Jesucristo. 11 Te na chn y je yhyo luu cjhnu ya te jn ya poder n cni. Amn.

1 PEDRO5 de cuaje nu r jin carta yha j n tee ri jecu jnhun. Te jn yha sthv ni r roh, te chn r jin r je nda cu je tca j vha ni sha Ya Dios roh, suu stn nu r je cundh ndije ni y roh. Te na cu nhin r jn jnhun yha. 13 ayuu ccandje je cyc uu Babilonia, je n nacji ya i njnhun ni nacji ya roh, ccahn i je sndey ni r. Te Marcos, te cu njnhun she ri, suni scuan chn de. 14 Te nu na chn r jin jnhan r, te techhu mn r ndaha i. Te na co ndey coo s ni ndh r j cyh r ndaha Jesucristo. Scuan na co. Amn.

r je Silvano cu n hermano je squcu vha. Te m

12Jn

Saludo je snd h

CARTA UU JEE NI TEE SAN PEDRO APOSTOL NUU AYUU CACANDIJE

jin jnhun yha. Te je ccandje r, te squ n na chs r je caca nda r. Te je cjica nda r, te squ n chis r je cndhv ni r jechun vha ni r. 6 Te squ n chis r je cas r modo je cun ma r. Te squ n chis r jnhun cuandey ni r, te squ n chis r je chihn vha r Ya Dios. 7 Te squ n chis r je co man r jin jnhan r, te squ n chis r je cundh ni r jnhan r. 8 Chi nu cay tc jniu yha jn r, te suu sha je ma ctecu sani r, chi sa quee vha jniu sha r, s qu je cjechun ni r ndese Ya cu Jitoho y Jesucristo. 9 Te ayuu je tu csha jniu yha, njnhun je chyo cu i, chi tu jchun ni i jnhun ya, te je ni naa ni i je ni sndoo ya i tca cuchi ni casha i ichi yt. 10 Je ycuan na ndc ndy r hermano, nvha coo seguro je n cana ya roh jn j n nacji ya roh. Chi nu sha r tca jniu yha, te ma cca yt cut r. 11 Ycun na te nune vha ichi qu v r ini uu ma Jtoho y Jesucristo, Ya jnma yh, nu ndcu ya jniu n cni.

M r cu Simn Pedro, te cu ri mozo Jesucristo, te cu ri apstol je n taj y. Te te ri carta yha cuje nu r jijnhan r, je ni sha Ya Dios je nuni jn r jijnhan ri ni canihn r jnhun luu vha je ccandje y y. Chi Ya nda cu Ya Dios, suu m Jesucristo je jnma yh. 2 Te hun ni r je na sha ga y je vha ndas rh jn j yhyo coo ndey coo s ni r squ je cjechun vha ni r ndese Ya cu Ya Dios jin Jtoho y Jess.

Ya Dios, jn poder y ni jhe ya nu y tca j sha je cu caca nda y nu y jin j chihn vha y y. Chi ni sten y ma y nu y, chi cu ya Ya je n cana yh, squ je yhyo cjhnu ya jin tca jniu jhnu sha ya. 4 Je ycuan n jejnhun ya tca j yhyo jhnu yhyo vha sha ya yoh, nvha jn tca n te nduu r njnhun y m y, te ccu r n jnu je cndiyo n ni ayuu casha i ini ay v yha. 5 Nu scuan te na ndc ndy r

3Te

Squ ndese cnu coo ayuu ccandje

452

453 ycuan ma jcu r sha ri je nchun ni r tca jnhun yha, vs je cjini r te chin nhin r jn jnhun nda je ccandje r. 13 Chi jni ni r je iy vha st hv ni r roh vijna tcu g r, nvha nuchun ni r. 14 Chi m Jtoho y Jesucristo ni casthun y nu r je tu cotecu nahn r ay v yha. 15 Je ycuan na ndc ndy g r sthv ni r roh, nvha nu je ni jih r, te nn nuchun ni r tca jnhun yha.

2 PEDRO1,2 te cu. 21 Chi tca te ndoo je n canacani jnhun ya nde jenahn, tu n ccahn cut de jnhun je cu ni ma de. Chi sa suhva ni canacani de jnhun Ya Dios je ni stn Espritu Santo nu de.

12Je

Squ te cstn jnhun sth

ni castn r jnhun m Jtoho y Jesucristo nu r, ndese ndiji ya jin poder y, te tu n ccahn r n cuentoni je n catava ndich yuu. Chi n ni cahyo ri jin y xin ycu, te ni cajito jn n r je tucu ni nduu ya je n nduluu jhnu ya. 17 Chi ni cajini r je Tat y Ya Dios ni cahn yhn y jin Jess, te ni sajhnu ya Jess. Chi ichi ndv n quiji jnhun luu, ni cahn Ya Dios: Yha cu She ri je man ndas r jin, te cs ni r jin, ch y. 18 Te ni cajini sho ri jnhun un j ni chn ichi ndv , chi ni cahin ri jin m Jtoho y xin ycu i n. 19 Te scuan cjini y je iy nd ndije tca jnhun ni catee te ni canacani jnhun ya nde jenahn. Te vha je na chhun ni r jnhun un jjnhan r, chi suu cu njnhun n luz je cay nu n, nde na cndijin quv ndji ya, te stn y ini anu r njnhun je ndnd lucero. 20 Te xhna g na jchun ni r je ni n jnhun chn tutu i, nasu j scuanni ni cajeni ni

Je n cajito de je cujhnu Cristo

16N

Te mhu yuu Israel n suni ni cahyo te ni canacani jnhun sth. Te suni scuan coo te stn jnhun sth mhu r. Te squ v de jnhun sth j t v yuu sha. Te ni ma cuajnhn de Jitoho y je jnma ya de, te scuan sha de je jnahn ndet yach de. 2 Te cueh ayuu condiqun i modo ne j castn de. Te sha de je cahn ne yuu squ jnhun vha ya je cu ichi nda. 3 Te squ je cndiyo ni de xhn, te quende de xhun r squ jnhun sth stn de nu r. Te tu quxn jnndho jnahn ndet de, chi nde jenahn je ndtu jnhun ndonda ya squ cuchi de. 4 Chi tu n ne chnu ni Ya Dios nu tc ndajh y je n casha cuchi, chi sa ni jnaa y infierno cyndihy nu n, cnuhn jin cadena. Te ni chindihy y nde quv snda y squ . 5 Te suni tu n ne chnu ni y nu yuu jenahn, chi sa ni scun ya sa xen squ yuu ni casha n un. Te mni No, te ni nacani jnhun nda, ni sccu ya de jn x g ayuu. 6 Te suni ni ndonda ya squ cuchi ayuu uu Sodoma jin uu Gomorra, te ni cay uu i ni nduu m y na. Te scuan cu i n ejemplo nu tca g ayuu

(Judas 413)

2 PEDRO2 sha n j quji ga. 7 Te ni sccu ya Lot, chi te nda ni cuu de, te ni cucuhy ndas ni de ni jito de jniu n n casha ayuu ne un. 8 Chi te vha un n condee de mhu yuu n, te ndquv ni nacani cuhy ni de je n jini sho de ni jito de tc jniu n n casha i. 9 Nu scuan te m Jtoho y chi jnma ya ayuu cchihn n y, te nu vji jnndho squ i. Te chndihy y ayuu casha n, nvha ndoho i castigo quv snda y cuchi i. 10 Te vhy g stho ya te csha jniu jnhn j ndyo n ni de, te ccuu j ni de squ jnu ndcu m Jtoho y. Nhni ndas ni de, te cchundey ni de sha de je ccuni ma de, te tu cyh de cahn ndevha de squ tca j ccujhnu nu sucn. 11 Te ni m ndajh je chin nu Jitoho y, vs ccujhnu ga y jin fuerza jin jniu ndso ya, te tu ccahn ndevha ya squ tca j ccujhnu n. 12 Te te n chi ccuu de njnhun qut yc j ni jcona t jin modo sha t, te ctah t nvha nihn ayuu t cahni i t. Chi ccahn ne de squ tca j tu cjechun ni de. Te cuu de njnhun jh tc qut n. 13 Te je n castho de ayuu, suni scuan nanihn de ndoho de. Te ccus ni de jn tca j ccajni ni de, te csha de tc jniu je cndiyo n ni de. Te ccuu de te quini je casha jniu ccanu ayuu. Te je cndutt de jn r vico r, te nn ccus ni de jn jniu n jniu sth.

454 cndiyo ni de cjito de ahan, te tu cjecu de sha de cuchi. Te csth de ayuu tahya ni. Chi ni cacan de jn jnhun ndyo ni de tc ndajnu. Te te jnahn ndet ccuu de. 15 Te ni casana de, chi ni casto de jnhun je cu ichi nda. Te ni candiqun de modo Balaam, te ni nacani jnhun nde jenahn, she Beor. Chi te un n cus ni de nihn de xhun s qu jnhun n j cahn de. 16 Te n burro ni cahn t njnhun n ayuu, vs qut h n cu t. Te ni cahn t nu te n, te scuan ni jes t je ma quihn de cahn de tca jnhun n st v. 17 Te tca te scuan chi ccuu de njnhun tesco chi, njnhun vic je stech tch. Te jnahn ndet de qu vcoo de nu n nu lchi jn coyc de n cni. 18 Chi yhyo csndx de m de jn jnhun ccahn sani de. Te cnduc de squ v tucu de sava ayuu nu jniu n jniu ndyo ni. Te scuan csth de ayuu je sa n quenda i ni ccu i nu yuu casha jniu n. 19 Te ccahn de je chyo libre i sha i ndeseni cn ma i, te ni m de tu chyo libre de, chi ccuu de mozo nu cuchi, chi mni jniu jnhn csha de. Chi tc jniu je cndey jn n te je sha de, suu ycuan ndu de mozo nu. 20 Chi nu je ni cajini de ndese Ya cu m Jtoho y Jesucristo, Ya jnma yh, te nu scuan ni quenda de ni ccu de nu jnu jnhn y ini ay v , te ycun na te nu nd vcoo tucu de nu jnu un j cndey tucu jn de, nu scuan te n g quendo

14Te

455 de je snd h vs je xhna hn. 21 Chi vha ga nu je tu n cjini de jnhun ichi nda nu, vs je n cajini de, te sto tucu de jniu ndoo je n ndacu ya nu de. 22 Chi cnda jin de njnhun chn n jnhun jenahn: Ina ni nacaji t je n ndujen t. Te qun n ndundoo, ni nacuchi tucu t ndehy, ach.

2 PEDRO2,3 Chi m qu v juicio te cay ndh, te jnahn ndet ayuu ni casha n. 8 Te suni ma n ni r jnhun yha, n mn: Je nu ma Jtoho y chi n quv cu njnhun mil cuiy, te mil cuiy cu njnhun n quvni. 9 Chi nasu j cucu m Jtoho y squ jnhun ni jejnhun ya, njnhun cjeni ni sava ayuu. Chi sa suhva y paciencia ni y nu y, chi tu cn y je jnahn ndet ni n y, chi sa cn y je ndh y nacani ni y sto y cuchi y. 10 Te quv ndji m Jtoho y, n sanaani te quee, njnhun n sanaani te que acuhn jecu. Te quv n chi n hn ndas andv , te naani. Te ndh je iy andv chi naa sha uhn. Te ay v jn tca j iy ini, ndh cay. 11 Te nu scuan naa tc un, te cnu ndas j coo ndoo nu r te chihn vha ro y jijnhan r. 12 Te condetu r te condhv ni r je na que yach quv ndji Ya Dios. Te quv n cay andv te naani, te tca j iy chi ndute sha yuhn. 13 Te m y chi cndetu y andv j jn y v j, chi scuan ni jejnhun Ya Dios. Te ycun chi mni jniu nda jin jniu vha coo. 14 Nu scuan, n mn, nn j cndetu r j squcu tc jniu yha, te na ndc ndy r nvha quv ndji ya te nihn y roh j cycu mn r, te coo ndoo r j t na cuchi r. 15 Te na jchun ni r je squ je iy paciencia ni ma Jtoho y, je ycuan ccu y. Chi hermano y

n mn, yha cu carta u je te ri nu r. Te jn ndnd carta yha cn r je nacani ni r squ ndh je vha nda je jni ich r roh. 2 Te na nchun ni r tca jnhun je n canacani te ndoo Ya Dios nde jenahn, jn jniu n ndacu m Jtoho y, Ya jnma yh. Te suu cu je n castn te ccuu apstol nu r. 3 Te xhna g jnhun yha na jchun ni r: Je nu cundh quv te quijicoo te scat squ jnhun nda y, chi sha de tc jniu n j ndyo ni ma de. 4 Te cahn de jjnhan de: Najeh cu je tu ndji Cristo njnhun ni jejnhun ya? Chi nde quv n cajih ji y te nde vijna, tu nd sma cut ndh je iy nd n ni jeco ay v , achi de. 5 Chi tu ccuni de jechun ni de je nd jenahn n cuvha andv jn jnhun ni cahn Ya Dios. Te ni ndacu ya jniu je na cvha ay v jn ndute, te mh ndute ni nane uhun chi. 6 Te suni jn ndute ni naa ay v jenahn, chi ni ndaa ndute je n cuun sa xen. 7 Te suni scuan jn jnhun ni cahn Ya Dios ni sthva ya je cay andv jn y v y vijna.

Squ je ndji Jitoho y

2 PEDRO3 Pablo je man y jin, suni scuan ni tee de nu r, chi scuan ni sten Ya Dios jnhun ndch y nu de. 16 Te chn de squ jnhun yha n tca carta je n tee de. Te nu carta de un y jecu jnhun je y jchun ni y. Te ayuu tu jchun ni jin yuu tu je jn jnhun cndje, cnasama i modo sten jnhun y un, njnhun nsama i je cahn sava ga tutu i. Te scuan sha i je jnahn ndet ma i.

456 rh n mn, vijna te je ni cajini r ndese coo tc jniu yha. Nu scuan te coto m condiqun r jnhun sth cstn ayuu casha n. Chi nu tu te sn r jnhun chin nhin r jn. 18 Chi sa na cndhv g ni r cuni r ndese Ya cu m Jtoho y Jesucristo, Ya jnma yh. Te na je ga ni r jin jnhun cndh ni y roh. Te na chn y je yhyo luu cjhnu ya nde vijna jn n cni. Scuan na co. Amn.

17Te

CARTA N JEE NI TEE SAN JUAN APOSTOL NUU AYUU CACANDIJE

Jnhun ctee ri cuaje nu r jijnhan r cu jnhun m Ya je je y nd n tu jeco tca j iy. Te ni cajini sho ri je ni chn y, te ni cajito jn r y, chi ni cajito vha ri nu y, te ni cajn ri y. Te m y cu Jnhun cotecu y n cni. 2 Chi Ya yha j sha ya je ctecu y, ni quenda ndijin y. Te ccahn r jnhun ya, chi ni cajito ri y. Te ccasthun r nu r jijnhan r s qu Ya cu Jnhun cotecu y n cni, Ya ni condee jin Tt y Ya Dios, te ni quenda ndijin y nu r jijnhan ri. 3 Je n cajito ri jin j n cajini sho ri, ycuan cu je ccasthun r nu r, nvha coo nu ni r jin y jijnhan y. Te jenda chi chyo nu ni y jin m Tt y Ya Dios jin She ya Jesucristo. 4 Te jnhun yha ctee ri cuaje nu r, nvha cus tey ni r jijnhan r.

Jnhun cotecu y n cni

cut na jniu n y jn y. 6 Nu ccahn y je chyo nu ni y jin y, te nu cjica y njnhun nu n je sha y jniu n, nu scuan te csth y, te nas jniu nda casha y. 7 Te nu cjica y jn luz y je casha y jniu nda, njnhun y m y jin luz y je sha ya jniu nda, ycun na te chyo nu ni y jin tca jnhan y. Te n ma She ya Jesucristo sndoo yh n ndh cuchi y. 8 Nu ccahn y je t na cuchi y, te csth y ma y je jni ni y scuan, te tu hun jnhun nda ini y. 9 Te nu nacani nda y cuchi y n y, te cone chnu ni y nu cuchi y, te sndoo ya yoh ndh je ne csha y. Chi jn y je Ya vha Ya nda cu ya. 10 Te nu ccahn y je t na cuchi y, te njnhun sha y j Ya stah cu ya, te tu cndje ndije y jnhun ya.

yha cu jnhun ni sten Jesucristo nu r, te vijna ccasthun r nu r: Ya Dios cu luz, chi yhyo nda y, te t

5Te

Ya Dios cu luz

2
457

Tca jnhun yha te ri cuaje nu roh j ccuu r njnhun she ri, nvha ma sha r cuchi jjnhan r. Te nu nd

Cristo cu Ya cahn jeh y

1 JUAN2 n r n sha cuchi, te y m Ya cahn jeh y nu ma Tt y Ya Dios. Jesucristo Ya nda cu ya. 2 Te ni soc y ma y je ndahva y cuchi y, te nasu cuchi mni y, chi suni cuchi ayuu n y v . 3 Nu squcu y jniu ndcu Ya Dios nu y, jn ycuan cchnu ni y je jin ndije y ndese Ya cu ya. 4 Te nu chn n ayuu: Ruh chi jn r ndese Ya cu ya, te nu tu squcu i jniu ndcu ya, nu scuan te sth i, te tu chn i jnhun nda. 5 Te sa ayuu squcu jnhun ya, je ni ije vha ni i je man i jn y. Scuan te cuni y nu nd y jin y ch tu. 6 Nu chn n ayuu je ndu i jn y, cnu j caca nda i njnhun ni jica Jesucristo.

458 Te ni n ma cu sha je qu v i cuchi. 11 Te ayuu jto uh jnhan, chi y i nu n, te jca i nu n. Te tu jn i nd chi quhn i, chi nu n un n jes je tu jchun ni i. 12 Rh j ccuu she, te ri jnhun yha cuje nu r, chi je squ Jesucristo te ni ine chnu ni Ya Dios nu cuchi r. 13 Rh tt jijnhan r, suni te ri nu r, chi cjini r ndese Ya cu Ya iy nd xhna hn. Rh te such jjnhan r, suni te ri nu r, chi ni cacundey r je tu n cu squ v jexen roh cuchi. Rh j ccuu she, te ri jnhun yha cuje nu r, chi cjini r ndese Ya cu m Tt y Ya Dios. 14 Rh tt jijnhan r, suni te ri nu r, chi cjini r Ya iy nd xhna hn. Rh te such jjnhan r, suni te ri nu r, chi chin nhin r, te ccandje r jnhun Ya Dios, te ni cacundey r s qu jxen. 15 Ma cut ni r squ ay v , ni tca j iy ini ay v . Chi nu nd yuu cut ni i squ ay v , ayuu n tu y mn i jn Tt y Ya Dios. 16 Chi tca j cu cuenta ay v , nasu nd nu Tat y Ya Dios vji, chi cuenta ay v cu. Te ycuan cu tca j cjni ni y je cun modo ne m y, jn j ndyo ni y je jto y n, jin j sandx y ma y squ ndajnu nvha y. 17 Te cuandh ay v jn tca j ndyo n ni y. Te ayuu casha je cun ma Ya Dios, chi cotecu i n cni.

nas n jniu j ndcu ri nu r je cahn r je na cndh ni r jnhan r. Chi jniu je je cjini r nde n ni quej r candje r cu. Te jniu yha je ndcu ya, vji nde jenahn, te suu cu jnhun ni cajini sho r nd quv n quej r candje r. 8 Te vs scuan, te nn jniu j cu, te jniu nda cu nu Cristo jin n ma r jijnhan r. Chi je cuayha jniu n j iy n n, te je stn ma luz nda ini anu y vijna. 9 Nu n ayuu cahn i je jca i jn luz y, te nu jto uh i jnhan i, ayuu n chi jca ga i njnhun nu n jin cuchi. 10 Te ayuu je cundh ni jnhan, chi jca i jn luz y, cu je sha i jniu vha.

7Hermano,

Jniu j ndcu ya nu y

j ccuu njnhun she ri, chn r jin r je cuandh

18Rh

Jnhun nda jin jnhun sth

459 quv . Te je ni cajini jnhun r j quji m te cuu contra squ Cristo. Te nde vijna je ni canecoo cueh te je ccuu contra squ Cristo. Te je ycuan jn y je cundh quv . 19 Mhu m y ni quendacoo de, te nasu jnhan y ccandje ccuu de. Chi nu je jnhan y ccuu de, te quendo de jn y nu. Te ni quenda de cuangoo de, nvha cuni caj y j nsu jnhan y ccuu ndh de. 20 Te m r jijnhan r, chi Cristo ni jhe ya Espritu Santo, nde y ini anu r, te je ycuan cjini r jnhun nda. 21 Nu scuan te te ri yha cuje nu r, squ je cjini r jnhun nda, nasu s qu je tu cjini r. Te cjini r je t na jnhun sth y nu jnhun nda. 22 Nd n cu je cahn mni jnhun sth? Suu te je cahn je Jess, tu cu ndije ya Cristo, Ya n taj Ya Dios. Ycuan cu te je cu contra squ Cristo, chi tu jjnhn de m Tt y Ya Dios jin She ya. 23 Tca yuu je tu jjnhn i She ya, suni tu y m Tt jin i. Te ayuu je jejnhn i She ya, suni y m Tt jin i. 24 Nu scuan te chuhun vha ni r ma jnhun ni cajini sho r nd je xhna hn. Te nu hun vha ni r jnhun n cajini sho r nd je xhna hn, ycun na te suni nd r jin m Tt y jin She ya. 25 Te yha cu jnhun je ni jjnhun Jesucristo nu y: je ctecu y n cni sha ya. 26 Jnhun yha n tee ri nu r je csthun r squ yuu cnduc sth rh. 27 Te m r jijnhan r,

1 JUAN2,3 chi ni jhe Jesucristo Espritu Santo, nde y ini anu r. Te je ycuan tu jni hn j sten ni n ayuu nu r nd v cu jenda, chi m Espritu cu je sten ndh nu r, te stn y jnhun nda, chi tu sth cut y. Nu scuan te caca nd r jin Cristo, njnhun stn Espritu nu r. 28 Sh jijnhan r, vijna te na cca nd r jin Cristo, nvha nu na qunda ndijin y, te ma yhu y, ni ma ccanu y nu y quv ndji ya. 29 Chi je cjini r je Ya nda cu Jesucristo, te suni na jchun ni r je tca yuu casha jniu nda, she Ya Dios ccuu i.

Nac je yhyo ni cundh ni Tat y Ya Dios yoh, chi ni nihn y jnhun cuu y she ya, te suu cu ndije y. Je ycuan, yuu ay v tu cjini i je cu y she ya, chi tu jn i ndese Ya cu m y. 2 n mn, vijna te cu y she Ya Dios, te n tu cuni y ndese coo y n cni. Te je jn y je quv qunda ndijin Jesucristo, te nduu y njnhun y m y, chi coto y n y ndese y y. 3 Te tca yuu je scuan hun ni i, chi sndoo i nu i, njnhun y ndoo Jesucristo. 4 Te ayuu casha cuchi, chi st v i ley Ya Dios. Chi nu sha y cuchi, te st v y ley y. 5 Te je cjini r je n quiji Jesucristo ini ay v nvha quende y cuchi y. Te m y t na cuchi ya. 6 Te tca yuu je ndu i jn y, tu cjica i jn cuchi. Te tca yuu cjica jn cuchi, tu jn i ya, ni

Jnhun ayuu ccuu she Ya Dios

1 JUAN3 tu jchun ni i ndese Ya cu ya. jijnhan r, coto r j ma sth ni n i rh. Chi na jchun ni r je yuu casha jniu nda, m i ccuu ayuu nda, njnhun y nd ma y. 8 Te ayuu casha cuchi, m i ccuu she jexen. Chi jexen cu je sha cuchi vji nde je xhna hn. Je ycuan n quiji She Ya Dios, je sn y tc jniu n sha jexen. 9 Ni n ayuu je cu she Ya Dios, tu jca i jn cuchi, chi ni sha Ya Dios je n nduu i njnhun y m y. Te ma cu ga caca i jn cuchi, chi she Ya Dios ccuu i. 10 Scuan cuni y nd n cu she Ya Dios jin she jexen: Tca yuu je tu sha jniu nda, jn j tu cndh ni jnhan, nasu she Ya Dios cu i.
7Sh

460 ma nihn tah i cotecu i n cni. ni jh Cristo jeh y, ycuan cu je sten caj ndese cu jnhun cndh ni. Te m y, chi suni scuan jni hn cundh ni y jnhan y vs na c y jeh i. 17 Te nu nvha y j ctecu y ay v , te nu jn y je cman nu jnhan y, te nu t cundh ni y i cuha y j jni hn i, nu scuan te y mn y jin Ya Dios, chi nan? 18 Sh jijnhan r, ma cundh ni y jin m jnhun chnni y, chi sa suhva na cndh ndije ni y nde jin jniu sha y.
16Je

cu jnhun je n cajini sho r nd je xhna hn: je na cndh ni y jnhan y. 12 Te ma sha y njnhun ni sha Can, je n cuu de she jexen, te ni jehni de ani de. Te najeh ni jehni de ani de? Squ je ani de ni sha jniu nda te mni jniu n n sha m de. 13 Hermano jijnhan r, ma cun ni r te nu ayuu ay v cqut ni i nu r. 14 Te m y chi squ je cundh ni y jnhan y, scuan jn y je j ni ccu y j ctecu y n cni. Te ayuu je tu cndh ni jnhan, y i jn jnhun jnahn ndet i. 15 Chi tca yuu qut ni nu jnhan, njnhun ayuu jhni nd y cu i. Te cjini r je yuu jhni nd y,

11Yha

Je na cndh ni y jnhan y

scuan cunda ni y je squcu y jnhun nda, te cuchnu ni y je vha sha y n y. 20 Chi nu nu y t vha sha squ je iy cuchi y, te Ya Dios chi cjhnu ga y vs anu y, te jn ndh ya tc un. 21 Nu scuan n mn, nu vha sha nu y squ je t na cuchi y, ycun na te cchnu ni y je vha sha y n Ya Dios. 22 Te tca j cacn y nu y, te sha ya je cahn y, chi squcu y jniu ndcu ya te sha y jniu je cs ni y. 23 Te yha cu jniu ndcu ya: je na cndje y j ni sha She ya Jesucristo jeh y, jin j na cndh ni y jnhan y, njnhun ni ndacu ya jniu nu y. 24 Te tca yuu squcu jniu ndcu Ya Dios, nd i jn y, te nd y ini anu i. Te jn m Espritu je ni jhe ya je nde ini anu y, jn ycuan te jn y je nde Ya Dios ini y.

19Te

Ndese cuchnu ni y je vha sha y n Ya Dios

461
Jnhun je vji nu Espritu jin jnhun chn contra Cristo

1 JUAN4
Mni jnhun cndh ni iy jn Ya Dios

n mn, ma candje r tca te j ccahn de je jin Espritu Ya Dios cnacani de jnhun. Chi sa suhva coto ndee r de, nu nde nu Ya Dios vji jnhun ccahn de, ch tu. Chi ini ay v je ni canecoo cueh te cnacani jnhun sth, te ccahn de je nd nu Ya Dios vji. 2 Te scuan nacuni r ndni i cu je jin Espritu Ya Dios cahn: tca yuu je ccahn nda je n quiji Jesucristo, ni nduu ya te, m i cu je jin Espritu Ya Dios ccahn. 3 Te tca yuu je tu cjejnhn je scuan ni nduu ya te, m i chi nasu jn Espritu Ya Dios ccahn i. Chi sa suhva ccuu i contra squ Cristo. Te je ni cajini jnhun r j qujicoo ayuu scuan, te vijna je chyo i ini ay v . 4 Sh jijnhan r, m r ccuu she Ya Dios, te je ni cacundey r squ te csth un. Chi jhnu ga cu poder ma Ya je nde ini r, vs poder ma j nde jn yuu ay v j casth. 5 M i ccuu cuenta ay v , te je ycuan ccahn i jnhun cuenta ay v . Te ayuu ccuu cuenta ay v , cjini nahn i jnhun n. 6 Te m y chi she Ya Dios ccuu y. Te ayuu je cjini i ndese Ya cu Ya Dios, m i cjini nahn i jnhun ccahn y. Te ayuu je nsu she Ya Dios ccuu, m i tu cjini nahn i jnhun ccahn y. Te scuan nacuni y ndni cu je cahn jnhun nda jin ndni cu je cahn jnhun sth.

mn, na cndh ni y jnhan y, chi jnhun cndh ni, nde nu Ya Dios vji. Te tca yuu cundh ni jnhan, chi she Ya Dios cu i, te jn i ndese Ya cu Ya Dios. 8 Te ayuu je tu cndh ni jnhan, tu jn i ndese Ya cu Ya Dios, chi mni jnhun cndh ni iy jn Ya Dios. 9 Scuan ni sten Ya Dios ndese cndh ni y yoh, chi ni taj y She ya ni quiji ini ay v yha, vs mahnni ya iy, nvha cotecu y n cni sha ya. 10 Te yha cu jnhun cndh ni: nasu j xhna ma y ni yo man y jin Ya Dios, chi sa suhva m y cu je n cundh ni y yoh. Te ni taj y She ya ni quiji, nvha soc y ma y je quende y cuchi y. 11 n mn, nu scuan ni cundh ni Ya Dios yoh, te suni scuan cnu je cundh ni y jnhan y. 12 Ni n ayuu tu n jto cut nu Ya Dios. Te nu cndh ni y jnhan y, te nd Ya Dios ini anu y, te je ni ije vha ni y jin jnhun cndh ni. 13 Te m Espritu Santo je ni jhe ya je nde ini y, m y sten je ndu y jin Ya Dios, te nd Ya Dios ini y. 14 Te ni cajito ri te ccasthun r je ma Tt y ni taj y She ya ni quiji nvha jnama ya ayuu ay v . 15 Te nu nd yuu jejnhn i je She Ya Dios cu Jess, te nd i jn Ya Dios, te Ya Dios nde y ini i. 16 Te m y, je ni jini y te ni candje y j cundh ni Ya Dios

7n

1 JUAN4,5 yoh. Chi mni jnhun cndh ni iy jn Ya Dios. Te ayuu cundh ni jnhan, nd i jn Ya Dios, te nd y ini anu i. 17 Te scuan cu je je vha ni y jin jnhun cndh ni, nvha ma yhu y quv snda y jniu y. Chi njnhun cndh ni Cristo, suni scuan cnda m y ini ay v yha. 18 Te nu man y jin y, te tu yh y nu y. Chi nu ni ije y jn jnhun man y jin y, te t na squ yuh y nu y. Chi jnhun yh un cu je yuh y ndoho y castigo. Je ycuan ayuu cyh chi n tu ije vha i jn jnhun man i jn y. 19 Te yh chi man ndas y jin Ya Dios, chi xhna g ma y ni cundh ni y yoh. 20 Te nu n ayuu cahn i je man i jn Ya Dios, te nu qu t ni i nu jnhan i, nu scuan te ayuu stahni cu i. Chi nu n ayuu tu y mn i jn jnhan i je jto i nu, te ni ma cu coo man i jn Ya Dios je tu jto i nu y. 21 Chi je ni ndacu ya jniu yha nu y: ayuu je man i jn Ya Dios, suni na co man i jn jnhan i.

462 man y jin y. Te jniu ndcu ya chi t vy. 4 Chi tca yuu cu she Ya Dios, cndey i squ jene y ini ay v . Te je candje y j cundh ni y yoh, ycuan cu fuerza je sha je cndey y. 5 Mni ayuu je candje je Jess cu She Ya Dios, m i cu je cndey s qu jene y ini ay v .

Tca yuu je ccandje i je Jess cu Cristo, Ya n taj Ya Dios, m i ccuu she Ya Dios. Te ayuu man jin Ya cu Tt, suni ccundh ni i ayuu ccuu she ya. 2 Scuan jn y je cundh ni y ayuu ccuu she ya, nu man y jin y te squcu y jniu ndcu ya. 3 Chi je squcu y jniu ndcu Ya Dios cu je

Je cndey y squ jene y ini ay v

je n quiji Jesucristo ini ay v , chi ni jendute ya jin ndute, te ni jet n y je ni jh y jeh y. Te nasu m nni je n jendute ya jin ndute, chi suni ni jet n y. Te m Espritu Ya Dios cahn nda squ y, chi nu ma Espritu vji jnhun nda. 7 Chi ini andv y n je ccahn nda squ jnhun yha: m Ya cu Tt, jin Ya cu Jnhun, jin Espritu Santo. Te ndnn y, chi nni cu ya. 8 Te ini ay v suni y n je sten nda: m Espritu, jin j n jendute Jess, jin j n jet n y. Te ndnn yha, chi nuni stn squ y. 9 Te cjeth y jnhun ccahn nda te, te jhnu ga cu jnhun chn ma Ya Dios. Te jnhun ni cahn y cu jnhun squ She ya. 10 ayuu ccandje je She Ya Dios cu Jess, je ni cacunda ni i jnhun yha je ni chn Ya Dios. Te ayuu je tu ccandje je ni chn Ya Dios, njnhun csha i je Ya stah cu ya, chi tu ccandje i jnhun ni cahn nda y squ She ya. 11 Te jnhun nda un cu je ni sha ya je ctecu y n cni, te She ya ndso jnhun cotecu y.

6Te

Jnhun chn nda squ She Ya Dios

463
12ayuu

1 JUAN5 jnahn ndet i sha, te tu chn r je cacn tah r jeh ayuu sha cuchi scuan. 17 Tc jniu n cu cuchi, te y cuchi je nsu j jnahn ndet i cu. 18 Te jn y je tca yuu ccuu she Ya Dios, tu jca i jn cuchi. Chi Ya cu She Ya Dios, ndto vha ya i. Te t na v cu sha jexen jin i. 19 Te jn y je she Ya Dios ccuu y. Te ayuu n y v y h i ndaha jexen. 20 Te suni jn y je n quiji She Ya Dios, te ni sha ya je jchun ni y, nvha cuni y ndese Ya cu m Ya nda. Te nd y jin Ya nda, suu jn m She ya Jesucristo. M y cu ndije Ya nda, te m y sha je ctecu y n cni. 21 Sh jijnhan r, na cjiyo r n tca j nsu Ya nda cu. Scuan na co. Amn.

je iy She ya jin i, je ni nihn tah i cotecu i. Te ayuu je tu y She ya jin i, ma nihn tah i cotecu i.
13Jnhun

yha te ri nu roh yuu ccandje She Ya Dios, nvha cuchnu ni r je ni nhn tah r cotecu r n cni. 14 Te cchnu ni y Ya Dios, chi jn y je nu na v jicn y nu y je suni cn ma y, te jni nahn y je jicn y. 15 Te nu jn y je jni nahn y je jicn y, nu scuan te suni jn y je sha ya je jicn y. 16 Nu n ayuu jin i je sha jnhan i cuchi je nsu cuchi je jnahn ndet i cu, te na ccn tah i nu Ya Dios, te cuha ya jnhun cotecu jnhan i, te nu nasu cuchi je sha je jnahn ndet i cu. Iy cuchi je

Jnhun consejo je snd h

CARTA UU JEE NI TEE SAN JUAN APOSTOL

n cu te jhnu ndso jnu, te te n carta yha cuje nu ni j cu n hermana ni nacji Ya Dios, jin n she n jjnhan i. Te man na jn n jijnhan n sha jnhun nda y, te nasu mni n, chi suni tca yuu jin jnhun nda. 2 Te man na jn n jijnhan n s qu je ccandje y jnhun nda y je iy ini anu y, te coo jn y n cni. 3 Te hun ni na j Tat y Ya Dios jin She ya Jitoho y Jesucristo, na sha ga y je vha nhn, te cundh ni y nihn, te sha ya je coo ndey coo s ni n, jn jnhun nda jin jnhun cndh ni. 4 Yhyo ni cus ni n, chi ni jini na j sava she n cjica i jn jnhun nda, njnhun ni ndacu m Tt y Ya Dios jniu nu y. 5 Hermana, chn ndah n jin n je na cndh ni y jnhan y. Te jnhun te n yha cuje nu n, nas n jniu j s ndcu ya cu, chi jniu n ndacu ya nu y nde n ni quej y candje y cu. 6 Te je cundh ni y jnhan y cu je caca y njnhun ni ndacu ya jniu

Jnhun nda jin jnhun cndh ni

1M

nu y. Te jniu n ndacu ya cu je caca n jn jnhun cndh ni, njnhun ni cajini sho n nd n ni quej n candje n. cueh te csth ni canecoo de n y v , te tu cjejnhn de je n quiji Jesucristo ni nduu ya te. Te te tu cjejnhn scuan, ccuu de te sth, te ccuu de contra squ Cristo. 8 Coto n j ma sn ni th squ jniu vha ni casha n, chi sa suhva je na nhn ni ndh tah n. 9 Nu nd yuu jn nga jnhun, te tu qundo i jn jnhun ni sten Cristo, nu scuan te tu y Ya Dios jin i. Te ayuu qundo jn jnhun ni sten Cristo, chi y Tt y jin i, te suni y She ya jin i. 10 Te nu jin n ayuu vehe n, te nu tu qujnhan jnhun stn i jn jnhun yha, te ma cuha n jnhun condee i vehe n, ni ma cahn ni jnhun ndey ni jin i. 11 Chi ayuu cahn jnhun ndey ni jin i, chnd jnhan jn i squ jnu n csha i.

7Chi

Squ te csth

cuh g jnhun cahn na jn n jijnhan n, te tu cn na tee

12Iy

Jnhun sand h

464

465 n n ttu jin tinta. Chi hun ni na cuje n coto jnhan y, te ndajnhun y, nvha cus ndas ni y.
13Tca

2 JUAN she cuh n, ahan je suni ni nacji ya, ccahn i je sndey ni n. Scuan na co. Amn.

CARTA UNI JEE NI TEE SAN JUAN APOSTOL

r cu te jhnu ndso jnu, te te ri carta yha cuje nu r, amigo Gayo, chi man r jin r sha jnhun nda. 2 n mn, jcn tah r je vha na quhn tc jniu sha r, jn j na co vha r, njnhun y vha nu r jin jnhun ya. 3 Yhyo ni cus ni r n ni quecoo sava hermano te ni cacasthn de nu r ndese vha squcu r tca jniu nda, chi jca nda r. 4 Tu na nga sha je cs g ni r, chi mni je nihn r jnhun je cjica nda ayuu ccuu njnhun she ri squ je ni scndje ri i. 5 n mn, yhyo vha sha r j chind hn r tc hermano, te vhy g nu te uu jic ccuu de. 6 Chi te un n canacani de jnhun nu yuu ccandje yh, ndese cndh ni r de. Te jcn r je chind hn g r de, nu na v jni hn de je caca ga de ichi nu quihn de, njnhun njnahan ni Ya Dios. 7 Chi te un n quendacoo de cjica de squ jnu Jesucristo. Te t na v cquihin de nu yuu je tu jn jnhun Ya

1M

Je jejnhn de te nn Gayo

Dios. 8 Je ycuan cnu coto y de, chind hn y de je cnacani de jnhun nda.

ni tee ri n carta nu yuu ccandje ji. Te Ditrefes, tu jth de jnhun chn r, squ je cun de cujhnu m de nu i. 10 Je ycuan, nu na j r te cahn r nu de squ jnu sha de, chi yhyo sjnhn de te chn de jnhun sth s qu r jijnhan ri. Te nasu m ycuanni sha de, chi suni tu jth de tc hermano jngoo nu de, te js de je ma cuth yuu nu tc hermano un. Te ayuu cjeth nu hermano un, qunehen de i nu cndutt ayuu ccandje. 11 n mn, ma ndcu r yuu casha jniu n, chi sa suhva ayuu casha jniu vha. Chi she Ya Dios ccuu ayuu casha jniu vha. Te ayuu casha jniu n, tu cjini i ndese Ya cu Ya Dios.

9Je

Squ je t vha sha Ditrefes

yuu chi ccahn i je vha sha Demetrio. Te jniu nda

12Tca

Je ccahn i je vha sha Demetrio

466

467 je sha de, stn je te nda cu de. Te suni scuan ccahn ma r, te cjini r je iy nd jnhun chn r. cuh g jnhun cahn r jin r, te tu cn r tee ri jin
13Iy

3 JUAN tinta jin pluma. 14 Chi hun ni r cuaje yach r coto jnhan y, te ndajnhun y. 15 Te hun ni r je na co ndey coo s ni r. Tc amigo y yha ccahn i je sndey ni r. Te suni cahn r jin n n amigo ji je sndey ni i, ch r, te cocahn y.

Jnhun sand h

CARTA JEE NI TEE SAN JUDAS APOSTOL NUU AYUU CACANDIJE

r cu Judas ani Jacobo, te mozo Jesucristo cu ri. Te te ri carta yha cuje nu roh yuu je n cana m Tt y Ya Dios, te ni sha ya je iy ndoo y r nu y je ccuu r yuu man y jn. Te Jesucristo ndto vha ya roh j cyh r ndaha ya. 2 Te hun ni r je na cndh g ni y roh, te sha ya je coo ndey coo s ni r, te coo man ndas y jin r, te na ndcueh g tca j yha n r.

1M

Squ te cstn jnhun sth

mn, yhyo n cuu ni r tee ri nu r squ jnhun ni jnama ya roh jn rh jijnhan y. Te ni jini r je cnu g tee ri carta je sthv ni r roh nvha nduc ndy r je ma cs ayuu nu jnhun ccandje y. Te jnhun n chi je ni jhe ya n jnuni nu tca yuu ma y. 4 Chi sava te ni casth de rh n qu vcoo de mhu r. Te te n chi nde jenahn je chn tutu i je jnahn ndet de squ jnu csha de. Ccuu de te ndevha, chi ccahn de je vha ni Ya Dios, te je ycuan vetni sha de jniu n, ccahn

3n

(2 Pedro 2.117)

de. Te tu cjejnhn ndije de Jitoho y Jesucristo jin Ya Dios, je mahnni ya cujhnu nu y. 5 Te vijna chi vs je cjini vha r, te cn r je na nchun ni r ndese ni sha m Jtoho y. Chi ni jnama ya ayuu Israel jenahn, ni chind jnhan ya i je n jinu i ini uu tat Egipto cuahn i. Te vs scuan te cu g te ni sn y sava i je tu n ccandje i. 6 Te suni nuchun ni r squ ndajh y je n casto jniu ndso, te ni casto nu n nde andv . Te Ya Dios ni chindihy y jijnhan, te cndetu nde quiji quv chnu je snda y jniu. Te cnuhn jin cadena, cycu n cni nu cun n n. 7 Te suni ni stho ya ayuu uu Sodoma jin uu Gomorra jin sava ga uu je n yo yajni, chi suni ni casha n i njnhun ni casha tc ndajh un nd jenahn g. Te m i ni cajica jnn i te ni casha i tca cuchi n ndas . Te ni canihn i castigo uhn je cay n cni, te scuan cu i n ejemplo nu ndh ayuu. 8 Te te csth je n qu vcoo mhu r, vs cjini de je scuan ni sha ya, te cjeni ch ni de, te

468

469 csha jnhn de yqu cu de, te csquhich ni de te cndacu jniu Jitoho y, te ccahn ndevha de squ tca j ccujhnu nu sucn. 9 Te nasu scuan n sha ndajh Miguel, vs ndajh cujhnu ga cu ya. Chi tu n chn ndevha ya ni tu n ndcunehen ya cuchi squ jexen n ni casshn jnhan ya jin jxen un je squ yqu cu Moiss n ni jih de. Chi suhvani ni cahn y: M Ya Dios, Ya cu Jitoho, cuxen y nu r, ni achi Miguel. 10 Te te csth yha chi ccahn ne de squ tca j tu cjechun ni de. Te tca modo cnevha de squ je s ca de, njnhun qut yc j s ca t, suu ycuan sha je jnahn ndet de. 11 Nac xen ndoho de nu scuan, chi tu cjeth de Ya Dios, njnhun je tu n jth Can. Te squ je ccuni de nihn de xhn te cstn de jnhun sth, njnhun ni sha Balaam. Te jnahn ndet de njnhun Cor, te ni jih squ je n cunhni ni de. 12 Te yha nu cndutt de jn r je cyeji man r, te csha de jniu ccanu r. Chi cyeji cjihi s ni de, te tu csha de cuenta ndese caji nga ayuu, chi mni m de nd hv ni de caji vha de. Te ccuu de njnhun vic chi j stech tch. Te suni ccuu de njnhun yujnu je tu jhe ndeh ma tiempo. Te ccuu de njnhun yujnu je n quenda nde jin yoho, te t cut g na modo nane numa. 13 Te njnhun je jis cyo ndute mar te cne ti, scuan jcu de jn jniu n j cu jnhun canu. Te ccuu de

JUDAS njnhun qu m je n sana ichi. Te je y thva nu n nu lchi jn coyc de n cni. 14 Te je n yha i yucn Adn, te ni cacu Enoc, te ni nacani de jnhun je ni stn Ya Dios nu de squ tca te yha, ch de: M Jtoho y ni sten y nu r je n quv te quiji ya jin cuh mil ayuu ma y. 15 Te snda y jniu tca yuu, te snhn ndet y tca yuu casha n. Chi mni jniu n csha i squ je can m i, te ccahn i cueh jnhun ndevha squ y. Ni achi Enoc. 16 Tca te yha mni ccahn s de, te ccahn de squ ayuu. Te mni je cs ni ma de cnduc de. Te ccahn de je te ty ccuu de, te ccahn yhn de jn yuu nvha nihn de jecu nu i.

m r jijnhan r n mn, na nchun ni r jnhun je j ni canacani te ccuu apstol ma Jtoho y Jesucristo. 18 Chi ni cacahn de: Nde nu cundh quv te quijicoo te scat squ jnhun nda y, te sha de tc jniu n j ndyo ni ma de. Scuan ni cacasthn apstol. 19 Te un cu je cass n ayuu. Te mni cndhv ni de tca j cut nd ni ma de, chi tu nd Espritu y jin de. 20 Te m r n mn, na je vha ni r jin jnhun ndoo ndas j ccandje r. Te cacn tah r jin fuerza Espritu Santo. 21 Te quendo nhin r jn jnhun je cundh ni Ya Dios roh. Te condetu r qu v je ctecu r n cni sha m Jtoho y Jesucristo squ je cundh ni y roh.

Je sthv ni Judas ayuu ccandje

17Te

JUDAS sava ayuu je cjeni squ ni, nduc r modo scandje r i. 23 Te sava ga i chi nduc ndy r je ccu i nu cuchi i, je njnhun sta r i nu uhn. Te cundh ni r i jnama r i, te coto r m r, te cuquini ni r coto r nde sahma i je n cujnhn jn jniu n csha i.

470 yh. Te y poder y je coto ya roh j ma qu v r cuchi, jn j sha ya je cu r n ndnde y, te quv n coo ndoo r n y, te cus ndas ni r sha ya. 25 Te na chn y je yhyo luu cjhnu ya squ je ni sha ya jin Jtoho y Jesucristo. Te na chn y je cujhnu ty y, te ndcu ya jniu jn poder je ndso ya nde jenahn ndas jn nd vijna jn nd n cni. Scuan na co. Amn.

22Te

Ya Dios chi mhnni m y cu Ya ndich, Ya jnma

Jnhun cjhnu Ya Dios n cni

24Te

JNIU QUIJI JEE NI JITO NDIJIN SAN JUAN

Jnhun yha cu je n cachi Ya Dios nu Jesucristo ndese coo tc jniu quiji, nvha nacasthun y nu yuu ccandje je ccuu i mozo y. Te stn y nu i tc jniu je yach coo. Te ni taj y ndajh y ni quiji ya ni sten ndijin y jniu un n ruh Juan je cu ri mozo y. 2 Te m r csthun nd r squ tca j n jito ri n, te ncani nda r jnhun Ya Dios jin jnhun je n cahn nda Jesucristo. 3 Yhyo ndet ayuu cahu tutu yha, te suni yhyo ndet ayuu cuni nahn je chu ayuu tca jnhun yha je n cachi Ya Dios, te chuhun ni i. Chi je cuacuyajni quv coo tc jniu ys n ttu yha.

Je ni stn Jesucristo tc jniu quiji

r cu Juan, te te ri jnhun yha cuje nu roh, ndhx grupo ayuu ccandje je cycu Asia. Te hun ni r je ma Ya Dios na sha ga y je vha rh

4M

Je te Juan carta nu ndhx grupo ayuu ccandje

jjnhan r, te sha ya je coo ndey coo s ni r. Chi m y cu Ya iy vijna, te ni yo ya n cni, te coo ya n cni. Te hun ni r je suni scuan sha ndhx Espritu je chin ya yuhu mesa nu ndcu Ya Dios jniu. 5 Te hun ni r je suni scuan sha Jesucristo, Ya cahn nda tca jnhun. Te xhna g ma y ni natecu mhu nd y. Te cjhnu ya nu tca rey je iy ay v . Te m y cndh ni y yoh, te ni nacate ya yoh n cuchi y jn n y. 6 Te ni sha ya je n nduu y rey jin st cjejnu nu Tat y Ya Dios. Te na chn y je yhyo luu cjhnu ya te jn ya poder n cni. Amn. 7 Cuni sho jjnhan r, chi ndiji Cristo jin vc. Te ndvii ayuu coto i nu y, te nde jin yuu je n castj i ya. Te tca raza ayuu n chnu ay v ndahy i je tu n ccandje i ya. Scuan nahn coo. 8 Suhva chn ma Jtoho y, Ya jn ndh poder: M r cu njnhun letra A xhna hn jn letra Z je snd h na, chi m r ni squej ndh te m r snu, ch m Ya iy vijna, te ni yo ya n cni, te coo ya n cni.

471

APOCALIPSIS1,2
Je n jito Juan je cujhnu luu Cristo

472 nu horno. Te n hn ndas chn y, njnhun n hn cueh yte nhnu. 16 Te ndavha ya jn ya ux qu m. Te yuhu ya qunda je ca njnhun espada je xen ndnd lado, te suu cu jnhun ya je nin snda y squ cuchi. Te nu y ca njnhun nindii je nndii ndaxn. 17 Te n ni jito ri y te ni cot r nu jh y njnhun je ni jh r. Te ni so y ndavha ya squ r, te ni cahn y: Ma yhu r. M r cu Ya iy nd xhna hn te coo ri n cni. 18 Te Ya tcu cu ri. Chi ni jih r te ni natecu r, te vijna chi tcu r n cni. Te m r jn poder squ cuhy jhni ayuu jin s qu lugar nu cycu nu nd y. 19 Nu scuan te tee r n ttu tca j n jito r, je cu vijna jn j co ichi n. 20 Te yha cu jnhun shi s qu ndhx qu m ni jito r jn ndavha ri, jin s qu ndhx candelero oro. Ndhx qu m n cu njnhun ndhx je ccujhnu nu ndhx grupo ayuu ccandje. Te ndhx candelero cu njnhun ndhx grupo ayuu ccandje.

r cu hermano r Juan jijnhan r. Te nuni ndho ri jnndho jn r squ je ccandje y Jesucristo, te nuni ndcu Ya Dios jniu nu y, te nuni jndey ni y sha Jesucristo. Te squ je n nacani ri jnhun Ya Dios jin j n cachi nda r jnhun Jesucristo, je ycuan n cajn i ruh cuenta preso, te ni cachune i ruh isla je nan Patmos. 10 Te n domingo ni jito ndijin r je ni stn ma Espritu Santo nu r. Te ni jini sho ri n je cna jee nhin ichi yt r njnhun je t v trompeta. 11 Te ni cahn jin r: M r cu njnhun letra A xhna hn jn letra Z je snd h na, chi m r cu Ya iy nd xhna hn te coo ri n cni. Te na te r n n tutu tca j cto r, te taj r quihn nu ndhx grupo ayuu ccandje je cyc i n chnu Asia, suu ini uu Efeso, jin uu Esmirna, Prgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, jin Laodicea. Ach. 12 Ycun na te ni ndic cto ri je cto ri nd n cu je cahn jin r. Te n ni ndic cto ri te ni jito ri ux candelero oro. 13 Te mh ndhx candelero un ndichi ma Ya n nduu te. Te hun ya n sahma cni je jin nde nu jeh y. Te nhn n cinturn oro jic y. 14 Te ixi xn y chi yaa njnhun ixi lnchi, njnhun yuhv volcn. Te tnu ya ndnde njnhun yuhn. 15 Te jeh y x jto njnhun ca cuan j ni ndhv

9M

Jnhun cuahn nu ndhx grupo ayuu cacandje:

Tee r jnhun yha na quhn nu je cujhnu nu yuu ccandje uu Efeso: Scuan chn ruh, Ya je jn ndhx qu m jn ndavha ri, te jca cuu ri mh ndhx candelero oro. 2 Je jn r tc jniu vha csha r, je

Jnhun cuahn uu Efeso

473 cndhv ni r squ jnhun ri, jin j cjendey ni r. Te jn r je tu cjhe r jnhun qu vcoo ayuu casha n mhu r. Te jn r je n cajito ndee r te csth je ccahn de je cu de apstol, te ni cajini r je te sth ccuu de. 3 Te ni cajendey ni r ni candoho r jnndho, te tu n ndnuu ni r je ccuu ndas r jn jniu ri. 4 Te vs scuan te y jecu je cahn r nu r, chi tu chyo man vha r jn r njnhun ni yo man r jin r quv jeh. 5 Nu scuan te nuchun ni r ndese ni casto r jnhun je ni yo man r jin r, te nacani ni r, te na sha r njnhun ni casha r nd quv n. Te nu ma ncani ni r, te yach je r te sta ri candelero r nu in, cu je ma cu ga r jin yuu ccandje. 6 Te vs scuan te y n je vha csha r, chi tu cnujnahan cut ni r cjito r jniu n csha ayuu cndiqun jnhun je sten Nicols. Te suni m r tu njnahan cut ni r jto ri. 7 ayuu iy sho na chsh i je cahn ma Espritu Santo jin tca grupo ayuu ccandje. Tca yuu je cndey s qu jene, cuha ri jnhun caji i ndeh je cun xin yjnu je sha je ctecu i n cni. Te yujnu un in nu jardn Ya Dios nde andv , ch y.

APOCALIPSIS2 jniu vha csha r, jn jnndho cndoho r, jn j cndoho ndh r. Te vs scuan te cc r ndh je ndso jnhun ri. Te jn r je ccahn ne ayuu squ r jijnhan r. ayuu un ccahn i je yuu hebreo, ayuu ma Ya Dios ccuu i, te tu chi csthni i, chi sa ayuu y h ndaha Satans ccuu i. 10 Te ma yh cut r tca j ndoho r. Chi jexen je yajni sha je qu vcoo sava r veca je cto ndee roh jjnhan r, te ndoho r jnndho ux quv . Te na cu nhin r nd cuu r, te cuha ri premio je ctecu r n cni. 11 ayuu iy sho na chsh i je cahn ma Espritu Santo jin tca grupo ayuu ccandje. Tca yuu je cndey s qu jne, ma nihn i jnndho je jnahn ndet i cuu i vuelta u, ach y.

tee r jnhun yha na quhn nu je cujhnu nu yuu ccandje uu Esmirna: Scuan chn ruh, Ya je iy nd xhna hn te coo ri n cni, te ni jih r te ni natecu r. 9 Je jn r tc

8Te

Jnhun cuahn uu Esmirna

tee r jnhun yha na quhn nu je cujhnu nu yuu ccandje uu Prgamo: Scuan chn ruh, Ya je nvha espada je xen ndnd lado, te suu cu jnhun ri je snda r squ cuchi. 13 Je jn r tc jniu vha csha r, te jn r je cycu r mhu yuu je ndcu Satans jniu nu. Te vs scuan te chin nhin r jn jnhun ri, te tu n cnayhu r je ccandje r rh, ni quv ni jh Antipas, te ni squcu vha ni nacani nda jnhun ri. Chi uu r cycu yuu cjejnu nu Satans, te ni cajehni i Antipas. 14 Te vs scuan te y jecu je cahn r nu r jijnhan r. Chi mhu rh yuu uu Prgamo

12Te

Jnhun cuahn uu Prgamo

APOCALIPSIS2 iy sava ayuu cndiqun jnhun ni sten Balaam. Chi te un n sten de nu Balac ndese squ v de ayuu Israel cuchi je cji i je ni sc nu dolo jin j cos qu nd jnhan i. 15 Te suni y sava ayuu mhu r je ccandje ga i jnhun ni sten Nicols, te jnhun n chi tu njnahan cut ni r. 16 Nu scuan te nacani ni r squ cuchi r. Chi nu tu te yach je r jin espada je qunda yuhu ri, te suu cu jnhun ri je snda r squ cuchi. Te jn ycuan te stho ri ayuu je candje ga jnhun n un. 17 ayuu iy sho na chsh i jnhun je cahn ma Espritu Santo jin tca grupo ayuu ccandje. Tca yuu je cndey s qu jene, scji r i man je y sh ichi ndv . Te suni cuha ri n yu cuijn n i, te nu n condee n s hv j, te ni n ayuu ma cni shv un, chi mni i je nihn. Ach y.

474 jnhun stn a nu r. Te ch a je ncani a jnhun Ya Dios. Te tu chi jn jnhun stn a te sth a ayuu ccandje je ccuu i mozo r. Te sha a je cas qu nd jnhan i, jn j cyeji i je ni sc nu dolo. 21 Te ni jhe ri tiempo je na ncani ni a, te tu cn a nacani ni a sto a je cas qu nd a. 22 Nu scuan te na sha ri je jcva a jn cuhy . Te tca yuu cas qu nd jin a, suni cuha ri jnndho xen nu i, te nu ma ncani ni i sto i jniu n njnhun sha a. 23 Te sha ri je c ayuu je ni scndje a. Te scuan cuni tca grupo ayuu ccandje je ma r cu Ya jin ndh ndese ca je njnn jin nu ayuu. Te cuha ri yhu n n r nu ndese ni casha r. 24 Te sava ga r je cyc uu Tiatira, je tu n cjeth jnhun stn ahan n, ni tu n cjn r jnhun je ccahn i je jnhun shi g Satans cu, jn m r cahn r je ma te ga r nga jniu squ r. 25 Chi mni je na qundo nhin r jn jnhun nda ccandje r, te quendo nhin r jn nd quv ndji ri. 26 Tca yuu je cndey s qu jene, jn j squcu vha jniu cn r nde vijna te nde quv snd h , sha ri je cujhnu i ndacu i jniu nu tc nacin, 27 njnhun ni sha Tt r je cujhnu ri ndcu ri jniu. Te ndacu nhin i jniu nu tc nacin. Te njnhun cun y i qu s tah, scuan squhich i ayuu tu cjendet nu r. 28 Te sha ri je coto i ruh je luu cujhnu ri quenda ndijin r, njnhun jto i lucero je cne cndijin. 29 ayuu

tee r jnhun yha na quhn nu je cujhnu nu yuu ccandje uu Tiatira: Scuan chn ruh, ma She Ya Dios je ndnde t nu r njnhun yuhn. Te jeh r x jto njnhun ca cuan j ni ndhv. 19 Je jn r tc jniu vha csha r, chi ccundh ni r jnhan r, te ccandje nhin r rh, te cjejnu r n r, te cjendey ni r. Te jn r je vihy g csha r vijna vs nde quv jeh. 20 Te vs scuan te y jecu je cahn r nu r. Chi y n ahan mhu r j nan Jezabel, te cjhe r

18Te

Jnhun cuahn uu Tiatira

475 iy sho na chsh i jnhun je cahn ma Espritu Santo jin tca grupo ayuu ccandje. Ach y.

APOCALIPSIS2,3 ccandje uu Filadelfia: Scuan chn ruh, Ya ndoo Ya nda, te nvha ri ndaca rey David. Te m r nne je qu v ayuu nu ndcu ri jniu, te ni n ma cu cas, te m r js, te ni n ma cu nune. 8 Je jn r tc jniu vha csha r. Te ni nune ri njnhun n yhy qu vcoo r, te ni n ma cu cas. Chi vs jecuni fuerza r iy, te ni cacandje r jnhun ri, te tu cjes r yuhu r j ccandje r rh. 9 Te y sava ayuu y h ndaha Satans, te ccahn i je yuu hebreo, jin yuu ma Ya Dios ccuu i, te tu chi csthni i. Nu scuan te sha ri je jcoo i nu r te jecu yt i nu r, te cuni i je man r jin r. 10 Te vha ni casqucu r jnhun n cahn r je cundey ni r. Te je ycuan jnama ri roh qu v je quji n jnndho xen squ yuu n chnu ay v , j cto ndee n i jjnhan i. 11 Te yach ndiji ri. Nu scuan te quendo nhin r jn jnhun ccandje r, nvha ni n ma qunde premio r. 12 Tca yuu je cndey s qu jene, sha ri je cuu i njnhun sh n yu luu ini templo Ya Dios ma r. Te ma cjiyo i nu nde y un. Te tee ri shv Ya Dios ma r jne i, jn s hv j m r, jn s hv uu Ya Dios ma r. Te uu un cu Jerusaln je, te cuun quiji ichi ndv nd nu Ya Dios ma r. 13 ayuu iy sho na chsh i jnhun je cahn ma Espritu Santo jin tca grupo ayuu ccandje. Ach y.

Te tee r jnhun yha na quhn nu je cujhnu nu yuu ccandje uu Sardis: Scuan chn ruh, ma Ya je nvha ndhx Espritu Ya Dios jin ndhx qu m. Je jn r tc jniu csha r, te ccahn ayuu je ctecu r, te nu r chi njnhun nd y ccuu r. 2 Na ntah ni r, te ndej nhin r jn jniu je jecu na iy te ndc naa. Chi je jn r je tu squcu vha vha r n Ya Dios. 3 Te na nchun ni r tca jnhun je n castn nu r. Te cuath r jnhun n te nacani ni r squ cuchi r. Chi nu t natah ni r, te cuaje r nu r n sanaani njnhun je n sanaani te quji acuhn, te ma cni r na hora jin r nu r. 4 Te vs scuan te y nahn jecu r uu Sardis je tu n csha r cuchi, je cu njnhun je tu n sjnhn r sahma r. Je ycuan cujn yaa coo sahma r caca r jn r, chi ayuu vha ccuu r. 5 Chi tca yuu je cndey s qu jene, cuha ri sahma cuijn yaa cuhun i. Te ma ndhva r shv i nu libro je yos s hv yuu cotecu n cni. Te cuajnhn r i nu Tat r jin n tc ndajh y. 6 ayuu iy sho na chsh i jnhun je cahn ma Espritu Santo jin tca grupo ayuu ccandje. Ach y.

Jnhun cuahn uu Sardis

tee r jnhun yha na quhn nu je cujhnu nu yuu

7Te

Jnhun cuahn uu Filadelfia

tee r jnhun yha na quhn nu je cujhnu nu yuu

14Te

Jnhun cuahn uu Laodicea

APOCALIPSIS3,4 ccandje uu Laodicea: Scuan chn ruh, ma Ya cu jnhun nda, Ya cu testigo vha je cahn nda. Te m r ni sha ndh je ni chn Ya Dios je na jco. 15 Je jn r tc jniu csha r. Te ccuu r njnhun je t mjin ni t jihn, cu je jecuni ccandje r jnhun ri, te ni tu cjito uh r ni tu cndhv ni r squ . Te nac je vha nu je mjin r ch j jihn r nu. 16 Te tu chi m y vixni r, chi ni tu cjito uh r ni tu cndhv ni r squ . Te je ycuan squhich r roh njnhun n je ts h r je syhu r je tu njnahan ni r. 17 Te ccahn r je cuc r, te qundo vha r, te tu cman ni n nu r. Te tu csha r cuenta je cuc cndoho r, te ndh ndas r, te ccu r, te m l r. Te tca j yha cn cahn je tu ccandje vha r. 18 Nu scuan te chn r jin r je nu r cuaan r oro je ni ndhv nu uhn te ni nduu m nene, te suu cu je sha ri je coo cc ndije r ndh je ndso jnhun ri. Te nu r cuaan r sahma cuijn cuhun r, nvha t cucanu r je ma l r, cu je qundo nda r sha ri. Te cuaan r tjn nu r, qu v tnu r, nvha ndundijin tnu r, cu je jechun ni r jnhun ri. 19 Tca yuu je cundh ni r, chi chn r nu i te stho ri i, nvha na chhun ni i. Nu scuan te na cndhv ni r jijnhan r, te nacani ni r je sto r cuchi r. 20 Cuni sho, chi in ri yehy nu r te chn r. Te nu ndni rh cuni sho te nune r yhy nu r, te qu v ri caji r

476 sta jin r, te suni caji ma r jin r. Te suu cu je cndee r anu r. 21 Tca yuu je cndey s qu jene, cuha ri jnhun conene i jn r nu mesa nu ndcu ri jniu. Chi m r suni ni sn r poder jene, te ni cuco ri jin Tt r nu mesa nu ndcu ya jniu. 22 ayuu iy sho na chsh i jnhun je cahn ma Espritu Santo jin tca grupo ayuu ccandje. Ach y.

Ycun na te ni ndacoto ri, te ni jito ri je nne n yhy andv , te m Ya je ni chn jin r je xhna hn, ni cahn tucu jn r njnhun je t v trompeta. Te ni cahn: Caa quiji r yha, te na stn r nu r tc jniu je co ichi n g, ach y. 2 Te m Espritu Santo ni sctoni ya ruh. Te ni jito ri je andv in n mesa nu ndcu jniu, te nne m y nu mesa un. 3 Te m y je nne ycuan ca ya njnhun ndnd n yu quy nd ch n yu cueh nd. Te n tc vhnde n jic nd yuhu mesa y, te ndnde njnhun n yu cui nd. 4 Te xiin mesa y ni jito ri je n jic nd oc cun g mesa nu ndcu jniu. Te nu mesa un nne oc cun te jhnu cndiso jnu. Te cuhun de sahma cuijn yaa, te xin de cuhun corona oro. 5 Te nde nu mesa nu ndcu ya jniu ndnd taja te n hn te chn taja. Te ichi n mesa y in ndhx Espritu Ya Dios, je ca njnhun ux yt nhnu je cay uhn.

Tca j cyc andv cchihn n y

477 ichi n mesa y n suni y njnhun n mar je jto quy njnhun vidrio. Te xiin mesa y un n jic nd cun je tcu. Te y cuh tnu n chnu ichi n jn ichi yt un. 7 Te n je tcu un ca njnhun ndcaha. Te nga ca njnhun stqu . Te je un chi ne nu te. Te je cun chi ca njnhun yaha chc j jic n tach. 8 Te ndcn je tcu un y ndijn je n n. Te mni m t nu cu n chnu nde jin n chji ndijn. Te ndu u tu jcu cut je cahn: Ya i Ya ndoo ndas cu m Jtoho y Ya Dios, Ya jn ndh poder, Ya iy vijna, te ni yo y n cni, te coo ya n cni. Ach. 9 Chi mni je ccahn ndcn un j cujhnu ndas m Ya je nne nu mesa, Ya je tcu n cni cut. Te y hn ccahn un jn y, te ncuath n y. 10 Te tca jnu je casha scuan, te ndhc cun te jhnu cndiso jnu, cjecu yt de nu Ya je tcu n cni cut, cchihn de ya. Te csta de corona de, cjequin de ichi n jeh mesa y. Te ccahn de: 11 Jitoho n te Ya Dios na cu n. Te vha ndas Ya cu n j ccahn i je luu cjhnu n, te chyo y hn i nu n, te jn n ndh poder. Chi m n ni sha ndh je iy, te squ je scuan ni cuu ni ma n te ni jeco ndh. Ach de jjnhan de.

APOCALIPSIS4,5

6Te

Ycun na te ni jito ri je Ya nne mesa je ndcu jniu, ndavha ya jn ya n tutu cni je n tuu. Te ys jnhun ndnd lado tutu n, te ndhy jin x sello. 2 Te ni jito ri n ndajh y je ndso poder, te ni cahn jee: Nd n cu te vha ndas je cndiso jnu cahnde sello te nune tutu yha? ch ndajh y. 3 Te ni andv ni ay v ni je iy chji ay v , tu n yo ni n je cndiso jnu nune tutu n, ni je cto nu. 4 Te ni ndahy ndas r, chi tu n yo ni n je cndiso jnu nune te cahu tutu n, ni je cto nu. 5 Ycun na te ni cahn n te jhnu un jn r: Ma ndahy r, chi y n Ya ndso jnu je cahnde y ndhx sello ndihy tutu, te nune ya. Te m y chi y cuh poder y, njnhun je iy cuh fuerza n ndcaha. Te ni cacu ya chji yucn Jud, je cu yucn rey David. Te ni sn y poder tca jne. 6 Ycun na te ni jito ri Ya je cu Londe Ya Dios je n cajehni i te ni natecu. Te Londe un in ya nu in mesa Ya Dios, mh ndcn je tcu, jin te jhnu cndiso jnu. Te y x ndqu jn x tn Londe n. Te tn un cu ndhx Espritu Ya Dios je n taj y ni jengoo n chnu ay v . 7 Te Londe un n jequhin ya tutu je jn ndavha Ya je nne nu mesa. 8 Te n ni quihin ya tutu n, te ndcn je tcu jin ndhc cun te jhnu cndiso jnu, ni cajecu yt n y. Te n n n n te

Je n nune Londe Ya Dios tutu

APOCALIPSIS5,6 jhnu un cndaha yaa je nan arpa, jn ch cu oro je hun chit sje cut. Te sje cut un cu m tca jnhun je cjicn tah ayuu y h ndaha Ya Dios. 9 Te ni cajita de n yaa je, te suhva chn: Vha ndas Ya cu n j quihin n tutu te cahnde ni sello je ndihy. Chi ni cajehni i nhn, te jn n ni n nacuaan n ayuu mhu tca raza, tc yuhu, tc uu, tc nacin, nvha cuu i ayuu Ya Dios. 10 Te ni sha n j cuu i rey jin st nu Ya Dios, te ndacu i jniu ini ay v . Ach de cjita de. 11 Te ni jito ga r, te ni jini sho ri je ccahn cueh ndajh y je n cajic nd xiin mesa y, jin xiin ndcn je tcu, jin xiin te jhnu cndiso jnu. Te y cuh ndas milln ndajh un. 12 Te suhva ni cacahn jee ya: Vha ndas Ya cu Londe je n cajehni i. Te je ycuan jn ya poder, te yhyo cc y, te yhyo ndch y, te ndso ya cueh fuerza, te chyo y hn ndh nu y, te luu cjhnu ya, te ccahn i je vha ndas Ya cu ya. Ach. 13 Te suni ni jini sho ri je ccahn ndh je ni sha Ya Dios je iy ini andv jn ini ay v jn chji ay v jn ini mar. Te ndvii un n cacahn: Cs ni y cahn y je yhyo vha Ya cu m Ya nne mesa nu ndcu ya jniu,

478 jn Ya cu Londe Ya Dios. Te na co y hn y n y, chi cjhnu luu ya, te jn ya poder n cni cut. Ach. 14 Te ni cacahn ndcn je tcu: Scuan na co, ch. Te ndhc cun te jhnu cndiso jnu ni cajecu yt de, te ni cachihn de nu Ya je tcu n cni cut.

Ycun na te ni jito ri je Ya cu Londe Ya Dios, ni jehnde y n je ux sello un. Te ni jini sho ri je cahn n jnhan ndcn je tcu n, njnhun chn taja: Nehen te cuni r. 2 Te ni ndacoto ri, te ni jito ri n caballo cuijn. Te je yos s qu t un ndh n arco je stva nduva. Te ni jechun n corona xin. Te ni quenda ni jejnhan, te ni cundey s qu ndh. 3 Ycun na te Londe un n jehnde y sello u. Te ni jini sho ri je cahn nga jnhan ndcn je tcu: Nehen te cuni r. 4 Te ni quenda n caballo cueh, te je yos s qu t ndso jnu je sn jnhun cycu mn ayuu ay v , te quej i cahni jnhan i. Te ni nihn n n espada chnu. 5 Ycun na te Londe un n jehnde y sello un. Te ni jini sho ri je cahn nga jnhan ndcn je tcu: Nehen te cuni r. Te ni ndacoto ri, te ni jito ri n caballo jnu. Te je yos s qu t

Squ ndhx sello

479 ndh n balanza je chcuha, chi coo jnam xen. 6 Te mh ndcn je tcu un n jini sho ri n je cahn: M n kiloni trigo nihn i jn yhu i je sjniu i n quv . Te nu cebada, te unni kilo nihn i jn yhu i je sjniu i n quv . Te aceite jin vino chi ma sha r j cman. Ach. 7 Ycun na te Londe un n jehnde y sello cun. Te ni jini sho ri je cahn tucu nga jnhan ndcn je tcu: Nehen te cuni r. 8 Te ni ndacoto ri, te ni jito ri n caballo cuan yaa, te je yos s qu t cu m cuhy jhni ayuu. Te ichi yt un ndqun m jnhun je qu v ayuu lugar nu cycu nu nd y. Te ndnd un cndiso jnu je ndnda squ n je ndcn parte ay v , te cuu sha je c ayuu jin guerra, jin jnm, jin cuhy xen, jin tca qut xn je iy ay v . 9 Ycun na te Londe un n jehnde y sello uhn. Te chji altar chnu ni jito ri anu ayuu je n cacandje jnhun Ya Dios te ni canacani nda i jnhun ya, te squ ycuan n cajehni ayuu i. 10 Te ni cacana jee nu un: Jitoho n Ya Dios, ma n cu Ya ndoo te vha squcu n j ni jjnhun n. Te nasaa ga tiempo coo te snda ni jh n, te nacuha n j ndtah ayuu ay v j n cajehni s? ch. 11 Ycun na te ni jhe ya sahma cuijn cuhun i jjnhan i, te ni cahn y jin i je na ndtt i jecu g tiempo. Chi y g hermano i

APOCALIPSIS6,7 je cjejnu nu y, je suni jni hn cuu i nvha jnu nmero i, ch y. 12 Ycun na te Londe un n jehnde y sello i. Te ni jito ri je ni jna ndas . Te ni cujn nndii njnhun n sahma jn. Te n y ni nduu njnhun n . 13 Te qu m andv n nngoyo nu hun njnhun n ngoyo ndeh y h yujnu higo sha tach nhin. 14 Te andv n cujiyo cuahn njnhun je ntuu n tutu chnu. Te tc yucu jn tca isla ni cujiyo cuangoo nga lado. 15 Te tca rey ay v , jn j ccujhnu, jn j cuc, jn tca capitn, jin j cndiso poder, jin mozo je n cajeen ayuu, jin te csjniu cuenta ma, n cachishi m ini ya cava jn mhu cava chji yucu. 16 Te ni cacahn i jn yucu jn cava: Ndic cva squ r, na qu shi r nvha t coto m Ya nne mesa ndcu jniu, jn Ya cu Londe je cuha ya castigo xen ruh. 17 Chi ni quee ma qu v chnu je cuha ya castigo, te nd n canda condichi nu y? ach i jjnhan i.

Te n ni cuu jniu yha, te ni jito ri cun ndajh y je chin ndcn lado ay v . Te cjes y nu ndcn tach, nvha ma que nu hun ni nu mar ni nu n n yujnu. 2 Te suni ni jito ri nga ndajh y, vji ichi n cne nindii. Te ndh y sello Ya Dios, Ya tcu. Te ni cahn jee ya jin ndcn ndajh un j ndso jnu je sha dao nu hun chi jn n mar:

ayuu tca ycn Israel je ni jcondee sello jne

APOCALIPSIS7,8 sha r dao nu hun ni nu tc yujnu ni nu mar, chi nde na te y sello jne tca yuu cjejnu nu Ya Dios y. 4 Te ni jini sho ri je ach j iy ciento u xico cun mil ayuu je ni jcondee sello jne. Te ayuu un ccuu tca ycn ayuu Israel. 5 Te y x u mil ayuu ccuu yucn Jud je ni jcondee sello, jin x u mil yucn Rubn, jin x u mil yucn Gad, 6 jin x u mil yucn Aser, jin x u mil yucn Neftal, jin x u mil yucn Manass, 7 jin x u mil yucn Simen, jin x u mil yucn Lev, jin x u mil yucn Isacar, 8 jin x u mil yucn Zabuln, jin x u mil yucn Jos, jin x u mil yucn Benjamn. Ndh yucn yha cu je ni jcondee sello.

480 je tcu. Te ni cajecu yt y ni cachihn y Ya Dios ichi n mesa y. 12 Te ni cacahn y: Amn. Cs ni y cahn y je yhyo vha Ya cu Ya Dios ma y. Te luu cjhnu ya te ndch y. Te na ncuath y nu y, te na co y hn y n y. Chi jn ya poder, te ndso ya cueh fuerza je n cni cut. Amn. Ach tca ndajh y. 13 Ycun na te ni cahn n te jhnu un jn r: Nd yuu cu yha j cuhun sahma cuijn, te nd chi vjicoo i? 14 Te ni cahn r jin de: M n cu je jin, Tt. Te ni cahn de jn r: Yha ccuu ayuu je n cayha i je n cajito i jnndho xen. Te ni canacate i sahma i jn n ma Londe, te ni nduyaa vha, cu je n ndundoo nu i ni sha ya. 15 Je ycuan cu je chin i nu mesa nu ndcu Ya Dios jniu, te cjejnu i ini templo y ndu u. Te Ya je nne nu mesa, coto ya i je qundo vha i nu y. 16 Te ma c g i sco, te ma jich g i ndute. Te ma cay g i nu nindii, ni ma ndho ga i je jihn. 17 Chi m Ya cu Londe je nne nu mesa je ndcu jniu, coto ya i njnhun je cu i lanchi ya. Te condeca ya i quihn y jin i nu cne ndute je ctecu i sha. Te Ya Dios nacuaa y ndute n i jjnhan i, te ma ndahy g i. Ach te jhnu n.

3Ma

n ni cuu jniu yha te ni ndacoto ri, te ni jito ri cueh ndas yuu. Te cu i ayuu tc nacin jin tca raza jin tca yuhu jn tca uu. Te chin i nu mesa nu ndcu Ya Dios jniu jn n ma Ya cu Londe. Te squ je cueh ndas i, te ni n ma cu cahu nasaa i cu. Te cuhun i sahma cuijn, te cndh i u. 10 Te ni cacana jee i: Ya Dios ma y cu je n jnama yh, Ya je nne nu mesa je ndcu jniu, jn Ya cu Londe Ya Dios. Ach i jjnhan i. 11 Te ndh ndajh ni cajic nd y chin ya xiin mesa Ya Dios, jin xiin te jhnu cndiso jnu, jn xiin ndcn

9Te

ayuu cueh je cuhun sahma cuijn

Squ sello ux jin ch cu oro

Te Londe un n jehnde y sello ux je ndihy tutu

481 n, te nayni ni yo ini andv njnhun sava hora. 2 Te ni jito ri ndhx ndajh je chin nu Ya Dios. Te ni cajhe ux trompeta nu ndajh un. 3 Ycun na te ni quee nga ndajh, ndh y n coh cu oro, te ni jecu y nu altar. Te ni jhe cueh sje cut n y, nvha soc y jin jnhun cjicn tah ndh ayuu ccandje Ya Dios. Te ni soc y nu altar oro je ndichi ichi n mesa nu ndcu Ya Dios jniu. 4 Te nu coh cu jn ndajh un n cane uhm sje cut, ni caa nu Ya Dios nde jin jnhun cjicn tah ayuu ccandje Ya Dios. 5 Ycun na te ni quihin ndajh un ch c un. Te ni scut y t cua uhn je cay nu altar. Te ni jete y nde ini ay v . Te ni sha je ni chn taja, te ni n hn, te ni ndind taja, te ni jna.

APOCALIPSIS8,9 chnu ichi ndv , te cy njnhun cy n yt chnu. Te ni nngava squ n n je tca n yte jn n cne ndute. 11 Te qu m un nn qu m uvu. Te n je un parte ndute ni cuu uvu. Te ni cajih cueh ayuu ni sha je n cuu uvu ndute n. 12 Te ndajh cun ni tv y trompeta. Te n je un parte nindii jin y jin qu m ni t v . Te ni ndunee n je un parte i, te tu ni cndijin n je un parte ndu jn u. 13 Te ni ndacoto ri, te ni jini sho ri je cna jee n ndajh y je ndva cuahn sava andv : Nac xen g ndoho ayuu cyc ini ay v , chi je yajni cuecu un g trompeta je tv un g ndajh, ach y. Te ndajh uhn ni tv y trompeta. Te ni jito ri je ichi ndv n nngava n qu m nde ini ay v . Te nu qu m un n jhe ndaca je nne thnchi cn ndas . 2 Ycun na te ni nune un thnchi, te ni cane uhm ni caa njnhun uhm n ijn chnu. Te uhm un n sha je n cunee nindii jin n n tach. 3 Te nu uhm un n canecoo t ca ndcuhy , ni jit nu t n chnu ay v . Te ni jhe ya jnhun je sha t njnhun csha tsuhma xen je iy ini ay v . 4 Te ni ndacu ya jniu nu t je ma sha t dao ite jin yc cui jn yujnu, chi mni ayuu je tu nd sello Ya Dios jne i cu je tuu t. 5 Te tu n jhe ya jnhun je chni t ayuu, chi mni je stho t i uhn yo. Te sha t je jet i njnhun je jet

na te ndhx ndajh je cndh ndhx trompeta, ni casthva ya je tv y. 7 Te ndajh n ni tv y trompeta. Te ni cuun ini ay v jn hn je ni sc nu jn n . Te ni cay n je un parte ay v , jn n je un parte yujnu, jn n je un parte ite cui. 8 Te ndajh u ni tv y trompeta. Te n njnhun n yucu chnu je cay uhn ni nngava cuahn nu mar. Te n je un parte mar ni nduu n . 9 Te ni jih n je un parte qut hun nu mar. Te ni naa cueh barco, chi n n je tca n ni naa. 10 Te ndajh un ni tv y trompeta. Te ni nngava n qu m

6Ycun

Jnhun squ trompeta

APOCALIPSIS9,10 ayuu je tu tsuhma i. 6 Te quv n nduc ndas yuu modo cuu i, te ma nihn i modo. Te vs cun i cuu i, te t na modo cuu i. 7 Te t ca ndcuhy un ca t njnhun caballo je chyo thva quingoo nu cujnhan. Te xin t hun njnhun corona oro. Te ne t nu te. 8 Te y ixi t je ca njnhun ixi xn ahan. Te jnhun t ca njnhun jnhun ndcaha. 9 Te n t ndihy njnhun sahma ca. Te n hn ndijn t njnhun n hn je cungoo cueh caballo nu guerra cuhun t carreta. 10 Te suhm t ndso iu njnhun tsuhma. Te jn shm t cuu stho t ayuu uhn yo. 11 Te y n je cujhnu nu t , te suu cu ndajh jexen je ndto thnchi cn ndas un. Te ndajh un yuhu hebreo nan Abadn, te yuhu griego nan Apolin, je cun cahn ma j sn. 12 Je ni yha n jnndho, te y g jnndho je quji. 13 Te ndajh i ni tv y trompeta. Te ni jini sho ri n jnhun je ni chn nde mh ndcn yqu altar oro je in nu Ya Dios. 14 Te ni cahn un jn ndajh i je ndah trompeta: Nandaj r ndcn ndajh je nuhn yuhu yte chnu je nan Eufrates, ach. 15 Te ni nandaj ndcn ndajh un, nvha cahni n je un parte ayuu ay v . Chi je chyo thva ndajh un je squ ma hora jin qu v jin y jin cuy je co scuan. 16 Te ni jini sho ri je ach j iy ciento milln soldado je cyoso caballo.

482 ni sten g y nu r, te ni jito ndijin r tc caballo. Te te cyoso squ t cuhun de camisa ca je cueh, je nde, jn j cuan. Te xin caballo un cnda njnhun xin nd caha. Te yuhu t qunda uhn jin hm jin azufre. 18 Te jn n je qunda yuhu caballo un, te ni jih n je un parte ayuu, suu jn hn jin hm jin azufre. 19 Chi yuhu t jin shm t iy fuerza je chni t ayuu. Chi suhm t cnda njnhun co, te y xn, te jn ycuan stho t ayuu. 20 Te sava ga ayuu je tu n jh jin tca jnndho yha, tu n ncani ni i sto i dolo je n casha i. Te tu n sto i je cchihn i tca tch jin dolo je n cuvha jn oro jin plata jin ca cuan jin y jin yujnu. Te tc un chi tu cu coto, ni tu cu cuni sho, ni tu cu caca. 21 Te ni tu n cnacani ni i sto i je jhni i nd y, jn j sats i, jn j jca jnn i, jn j sacuhn i.

17Te

10

Te ni jito ri nga ndajh y je ndso poder, ni cuun ya ichi ndv . Te scn y vic, te xin y hun tc vhnd. Te nu y ndnde njnhun nindii, te s hn ya ca njnhun u sh n je ca n ca uhn. 2 Te ndh y n libro lul j nne. Te ni jeni ya jeh vha ya nu mar, te jeh jec y nu hun chi. 3 Te ni cana jee ty y, njnhun je ndahy ndcaha. Te n ni cana jee ya, te ni cacahn ux taja. 4 Te n ni cacahn ux taja, te je y thva ri je te ri jnhun

Ndajh je ndah libro lul

483 un n. Te ni jini sho ri n jnhun ichi ndv je ni chn jin r: Chuvha r tca jnhun je n cacahn ux taja n, te ma sten r, ni ma te r, ch. 5 Ycun na te ndajh je n jito ri je in nu mar jin n hun, ni ndonehen ya ndaha vha ya ichi ndv . 6 Te ni ndacunehen ya shv m Ya je tcu n cni, Ya ni sha andv jn y v jn mar jin tca ndh je iy ini. Te jn s hv y un n cahn tey ndajh: Ma cucu g je jnu ay v . 7 Chi nu na quj ndajh ux tv y trompeta, ycun na te squcuni Ya Dios jnhun shi y, njnhun ni casthun y nu tca mozo y, te ni canacani jnhun ya nde jenahn, ch ndajh. 8 Ycun na te m j n jini sho ri je ni chn ichi ndv , ni cahn tucu jn r: Cuhn te quihin r libro lul j nne je ndah ndajh je in nu mar jin n hun, ch. 9 Te ni jehn r nu ndajh un, te ni jicn r je na cuha ya libro lul un n r. Te ni cahn y: Quihin te caji r. Chi vix sha ini yuhu r njnhun ndxi, te chji r chi cuhiy sha, ch y. 10 Ycun na te ni quihin ri libro lul je ndah ndajh y, te ni yeji r. Te vix ni sha ini yuhu ri njnhun ndxi. Te n ni cuu ni yeji r, te ni jit iy ni r. 11 Te ni cacahn jin r: Cnu j nacani tucu r jnhun Ya Dios, ndese coo squ ayuu cueh uu jin cuh nacin je s n s n yuhu, jn s qu cueh rey cndacu jniu, ch jn r.

APOCALIPSIS10,11

11

Ycun na te ni cajhe n yujnu nu r, je cu n chva je chcuha. Te ni cacahn jin r: Ndocu te chicuha r templo chnu Ya Dios jin altar, te cahu r nasaa ayuu cu je cchihn n y ycun. 2 Te ma chcuha r patio yat templo. Chi je ni jhe ya nu yuu tc uu jic. Te coyc i ini uu i yh, te u xico u yo cue i squ uu. 3 Te taj r u testigo r je ncani jnhun ri mil u ciento un xico quv . Te cuhun de sahma ndy j ccucuhy ni de squ cuchi ayuu, ach y. 4 Te ndnd testigo un cu njnhun ndnd yujnu olivo jin ndnd candelero je in nu Ya Dios, Ya chi ay v . 5 Te nani ayuu nu nduc sha ndevha jn ndnd testigo un, te quenda uhn yuhu ndnd de, te cay ndh ayuu cjito uh i de. Te scuan cuu tca yuu je nduc sha ndevha jn de. 6 Te y poder ndnd testigo un j cs de je ma cun sa n tiempo je ncani de jnhun ya. Te suni y poder de sha de je nduu n tc ndute. Te cuu st v de ay v jn ndnu jnndho, nu nasaa jnu ccuni de. 7 Te n ni jnu ni canacani de jnhun ya, ycun na te quenda qut xn je nne thnchi n. Te cuajnhan jn ndnd de, te cundey jn de, te cahni de. 8 Te nd y n cava nu yhu uu chnu nu n cajehni i m Jtoho y jic cruz. Te uu un ccahn yat i je uu Sodoma jin Egipto cu, squ je xen cuchi

Squ u testigo y

APOCALIPSIS11,12 y uu n. 9 Te ayuu tc uu, tca ycn, tc yuhu, tc nacin, chi coto i je cva ndnd nd y un n quv yosva, te ma cuha i jnhun je qundji. 10 Te ayuu n chnu ay v cus ndas ni i je n cajih de, te sha i vico, te cuha i regalo nu jnhan i. Chi ndnd te ni canacani jnhun ya n, n casha de je n candoho ndas yuu ay v . 11 Te je yha un quv yosva n, te Ya Dios sha ya je nasta tach de, te ndondani de. Te yh ndas yuu coto i je n canatecu de. 12 Ycun na te cuni sho de je cna jee ichi ndv : Caa r quijicoo r nd yh, ch. Te ndaa de mhu vc quingoo de andv , cuni ayuu cjito uh i de. 13 Te m hora un jna ndas , te ndic cva naa n je ux parte uu n. Te jn ujna n cuu ux mil ayuu. Te tca g ayuu je ndo, yh ndas i, te cahn i je cujhnu Ya Dios je nde andv . 14 Scuan yha jnndho u, te yach coo jnndho un.

484 Na ctah na n n, Tt Ya Dios, chi m n jn ndh poder, te cu n Ya iy vijna, te ni yo n n cni, te coo n n cni. Te ni najn n ndvii je iy, te jn poder ni n quej n ndcu n jniu nu. 18 ayuu tc nacin ni caqut ni i squ n. Te vijna chi ni quee quv je cuha n castigo i, jn j snda n jniu tca nd y. Te cuha ni th nu tca mozo ni j n canacani jnhun n, jn n tca yuu cjejnu nu n, jn yuu cchihn n n, cu ayuu ccujhnu jn j tu. Te vijna te snhn ndet ni yuu cast v ay v . Ach de jjnhan de. 19 Ycun na te ni nune templo Ya Dios je iy andv . Te ni cajito ayuu je ycuan ne yejn je hun contrato y. Te ni ndind taja, te n hn, te chn taja, te ni jna, te ni cuun xen .

ndajh ux ni tv y trompeta. Te ni jini sho ri ni cacahn jee ichi ndv . Te scuan ni cacahn: Tc nacin ay v je ni nuquh ndaha m Jtoho y Ya Dios jin Cristo je n taj y. Te ndacu ya jniu n cni cut. Ach. 16 Ycun na te ndhc cun te jhnu cndiso jnu je cnene de mesa de ichi n Ya Dios, ni cajecu yt de, ni cachihn de ya. 17 Te ni cacahn de:

15Te

Squ trompeta ux

12

Ycun na te ini andv n cane n je nahn n ni y jto y: n ahan je hun a nindii njnhun sahma, te in jeh a squ yo, te hun n corona xin a je nde ux u qu m. 2 Te hun she a. Te ni ndahy coh a je ndho a jhnde chji a je sccu a i. 3 Ycun na te ini andv n cane tucu nga je n ni y jto y: n co cueh chnu ndas . Te

Jnhun ahan jn c chnu

485 y x xin t jin x ndqu t. Te ndhx xin t hun corona. 4 Te jn shm t ni sta t n je un parte qu m je iy andv , te ni s ngoo t ini ay v . Te ni ine t nu han je sccu she n, ndtu t coc t she a je j yajni cacu i. 5 Te ni sccu a n she y , te schi un n jecona je ndcu nhin i jniu nu nd vii nacin. Ycun na te ni ndohn she y a n, ni ndaa i cuahn i nde nu in mesa Ya Dios nu ndcu ya jniu. 6 Te ahan un n jinu a cuahn a nde nu hun th n iy n lugar je ni sthva Ya Dios. Te ycun condee a nihn a je cji a mil u ciento un xico quv . 7 Ycun na te ni cajejnhan ini andv . Chi ndajh jhnu ga je nan Miguel jin tca ndajh je ccuu mozo nu y, ni cajejnhan jn c chnu. Te co un jn tca ndajh ma, ni cajejnhan jn y. 8 Te tu n ccundey t , te tu n cu coycu t andv . 9 Scuan ni cuu je n quenehen ya co chnu un j iy nd jenahn ndas . Te nn t jexen jn Satans, te m t cu je stah ndh ayuu ay v . Te ni scne ya t nde ini ay v jn tca ndajh t . 10 Ycun na te ni jini sho ri n jnhun je cahn jee ichi ndv : Je ni quee quv je jnu jnama ya yoh, jn j sten ndijin y je jn ya poder, jin j ndcu ya jniu, jn j ndso jnu m Cristo je n taj y. Chi je ni quenehen ya ma j cahn cuchi squ tc hermano y. Chi ndu u ni cahn cuchi squ i nu Ya Dios ma y. 11 Te ni cacundey i squ Satans

APOCALIPSIS12,13 un, n sha jnhun je ni jh Ya cu Londe, jn j n cacahn nda i jnhun Ya Dios, jin j tu n cundh ni i m i, chi ni jhe i jnhun candje i vs nu cuu i je squ y. 12 Nu scuan te na cs ndas ni tca rh j cyc andv . Te nac xen ndoho tca rh j cyc ini ay v jn n mar. Chi ni cuun jexen ni jin nu r jijnhan r. Te qu t xen ni, chi jn je tu coo cueh g tiempo je stah ayuu. Ach. 13 Te ni jini co chnu n j ni scne ya ma cuhn ini ay v , te ni jinu t jin ahan n sccu she y , je xen sha t jin a n. 14 Te ni cajhe u ndijn yaha chc chnu nu ahan n, nvha ndava a quihn a lugar a nu hun th, te ccu a nu co n. Te ycun condee a un cuiy yosva, te nihn a je cji a. 15 Te yuhu c un n cane ndute njnhun n yte chnu, cuahn yat a nvha jneni a. 16 Te m uhun chi ni chind hn ahan n, chi ni nuneni, te ni nungoo yte je n cane yuhu c n. 17 Ycun na te xen ni qut ni co chnu ni jito t a. Te cuahn t cuajnhan t jin tca g she a, suu ayuu casqucu jniu ndcu Ya Dios te ccandje vha i jnhun Jesucristo.

13

Te ni indichi r yumr. Te ni jito ri je n cane n qut xn ini mar. Te y x xin t jin x ndqu t. Te ndhx ndqu t hun corona. Te ndhx xin t nde n s hv n j qut ni Ya Dios sha. 2 Te qut xn je

Jnhun squ u qut xn

APOCALIPSIS13 n jito ri n, ca t njnhun cu , te ndaha t ca njnhun ndaha oso, te yuhu t ca njnhun yuhu nd caha. Te nu qut un n jhe co chnu poder ma jn mesa nu ndcu m jniu. Te ni sha je cujhnu ndas qut n. 3 Te ni jito ri je ni tj n xin t , je j yajni cuu t nu. Te ni nduvha t je ni tj t . Te nahn n naa ni ayuu n chnu ay v n jito i, te ni cajeth i nu t . 4 Te ni cachihn i co chnu squ je ni sha t je cujhnu ndas qut xn un, te suni ni cachihn i qut xn un. Te ni cacahn i: T ni n je cujhnu njnhun qut yha, te t ni n cundey cuajnhan jn t , ch i jjnhan i. 5 Te tu n js ya je cahn t je qu t ty cu t, jn j cahn ndevha t squ y. Te ni nihn jnu t je ndcu t jniu u xico u yo. 6 Te ni quej t ni cahn ndevha t squ Ya Dios, jin s qu shv y, jin s qu nu nde y, jin s qu tca j iy andv . 7 Te tu n js ya je cuajnhan t jn yuu ma Ya Dios, te cundey t jin i. Te suni ni nihn jnu t je ndcu t jniu nu yuu tca ycn, tc uu, tc yuhu, tc nacin. 8 Te ayuu n chnu ay v j tu ys s hv i nu ttu, ni cachihn i qut xn un. Te Ya cu Londe je n cajehni i, m y nvha tutu un j yos s hv yuu cotecu n cni, te je ys s hv i nde quv ni jco ay v . 9 ayuu iy sho na chsh vha i jnhun cahn r yh. 10 Tca yuu je sha je qu v jnhan veca, suni veca cone m i. Te

486 tca yuu je jhni jnhan jn espada, suni jn espada cuu ma i. Nu scuan te ayuu ma Ya Dios chi jni hn cuandey ni i jn jnndho te ma jcu i candje i jnhun cndh ni y i. 11 Ycun na te ni jito ri nga qut xn je n cane chji uhun. Te y ndqu t je ca njnhun ndqu lnchi. Te njnhun tach co chnu, scuan tach cahn t . 12 Te njnhun ndcu qut xn xhna hn jniu, suni scuan ndcu qut u n jniu, in t nu qut xhna hn. Te qut u sha t je chihn tca yuu n chnu ay v nu qut xhna hn, qut n tj je j yajni cuu t te ni nduvha t. 13 Te qut u suni sha tc jniu jhnu je nahn n ni y jto y. Chi ni scun t uhn ichi ndv n quiji ini ay v, n cajito ayuu. 14 Te ni stah t ayuu ay v jn tca jniu jhnu je ni nhn t poder je sha t, jto jn qut xhna hn. Te ni ndacu t jniu je na sha ayuu imagen qut xhna hn, qut n tj jin espada, je j yajni cuu t te ni nduvha t. 15 Te qut u ni nihn t poder je chutch t xijn imagen qut xhna hn, nvha cuu cahn, te cahni tca yuu je tu cjeth i chihn i m. 16 Te tca yuu cujhnu jin yuu tu cjhnu, tca yuu cuc jn yuu ndah, tca yuu sjniu cuenta ma jin mozo je n cajeen ayuu, ni sha t je ni jcondee n jnun ndavha i ch jn i. 17 Te ni n ayuu ma cu cuaan i xc i te nu tu ndso i jnun je cu s hv t ch jnn nmero je cu s hv t .

487
18Jnhun

APOCALIPSIS13,14 andv . Te ndso ya jnhun je jnma Ya Dios ayuu cotecu i n cni. Te ni nacani ya jnhun un n tca yuu n chnu ay v , nu yuu tc nacin, tca ycn, tc yuhu, tc uu. 7 Te ni cahn jee ya: Conso yo r n Ya Dios, te na chn r je yhyo cjhnu ya, chi je ni quee quv je snda y squ r ndese ni casha r. Te na chhn r y, chi m y ni sha andv jn y v jn mar jin tca n cne ndute, ch ndajh y. 8 Ycun na te ndqun nga ndajh y vji, te ni cahn y: Je ni naa i uu tey Babilonia. Chi ni sha je yuu tc nacin cas qu nd i Ya Dios je n casto i ya te cndiqun i dolo jin tca jniu n, ch ndajh u. 9 Ycun na te ndqun nga ndajh un vji, te ni cahn jee ya: Xen coo squ ayuu cchihn qut xn jin imagen t , te jhe i jnhun condee jnun t jne i ch ndaha i. 10 Chi nihn i castigo xen squ cuchi ni casha i, chi qut ni Ya Dios nu i, te tu cone chnu ni y. Te ndoho i nu cay uhn jin azufre, coto tc ndajh Ya Dios jin Ya cu Londe. 11 Te uhm nu cndoho i cnda n cni cut. Te ndu u tu ndtt ayuu cndoho n je n cachihn qut xn jin imagen t , jn j ni jcondee jnun shv t . 12 Je ycuan yuu ma Ya Dios je casqucu i jniu ndcu ya te ccandje vha i Jess, cnu j cundey ni i. Ach ndajh un. 13 Ycun na te ni jini sho ri n jnhun ichi ndv j ni chn jin r:

ndch cu je cahn r yh: Tca yuu jchun vha ni cuu tava i cuenta nmero qut xn un, chi nmero un cu s hv n te. Te nmero un cu i ciento un xico i.
Yaa je cjita 144,000 ayuu

14

Ycun na te ni ndacoto ri, te ni jito ri je in m Ya cu Londe xin yucu Sin. Te chin ciento u xico cun mil ayuu jin y. Te jne i nd shv m y jin s hv Tt y Ya Dios. 2 Te ni jini sho ri je n hn ndas ichi ndv , njnhun je jca cueh yte ch j cahn nhin taja. Te je n hn un sha njnhun je ctee cueh ayuu yaa je nan arpa. 3 Te chin i ichi n mesa nu ndcu Ya Dios jniu, jn n ndcn je tcu, jn n ndhc cun te jhnu cndiso jnu. Te ni cajita i n yaa je. Te ni n ayuu tu cu cuthva i yaa n, chi mni m ciento u xico cun mil ayuu je n jnama ya i ini ay v . 4 Te tca te yha ccuu je tu n csha cuchi jn ahan csha n, chi te ndoo nu ccuu de. Te cndiqun de Londe ndni cuni nu cuahn y. Chi ni jnama ya de ini ay v , te m de ccuu te je xhna g ni cacandje nu Ya Dios jin n Ya cu Londe. 5 Te t cut na jnhun sth ccahn de, chi te ndoo nu ccuu de, chin de nu mesa Ya Dios.

na te ni jito ri nga ndajh y je ndva cuahn sava

6Ycun

Jnhun je n cacahn ndnn ndajh y

APOCALIPSIS14,15 Tee r jnhun je cahn r jin r yh: Nac je ndet tca yuu ccandje Jitoho y je cjih vijna jn nd n cuhn y. Jenda chi ndett i je n casha i jniu vha, te jniu i un m n chi sha je quendo vha i n cni, ch Espritu. na te ni ndacoto ri, te ni jito ri n vic cuijn. Te nu vic un nne Ya n nduu te. Te xin y hun corona oro, te ndh y n hoz xen. 15 Te ni quenda nga ndajh y ini templo, te ni cana jee, te chn jin Ya nne nu vic un: Cahnde ni jn hoz n, te nastt n ayuu ay v . Chi je ni quee quv je nastt n i njnhun thnd trigo je j ni cuaan, ch. 16 Ycun na te Ya nne nu vic ni nastt y ayuu vha ini ay v, njnhun thnd trigo jin hoz. 17 Ycun na te ni quenda nga ndajh y ini templo je iy andv , te suni ndh y n hoz xen. 18 Te nde nu altar ni quenda tucu nga ndajh, te ndso jnu ya squ uhn altar. Te ni cana jee ya, te chn y jin ndajh je ndah hoz xen: Cahnde r jin hoz xen r, te nastt r ayuu casha n ini ay v , njnhun je cjehnde i chut ndeh uva je j ni jchi, ch. 19 Te ndajh un n jehnde y jin hoz y, te ni nastt y ayuu casha n ini ay v , njnhun ndtt ndh uva. Te ni jnaa ya i nu nihn i castigo xen Ya Dios, njnhun jna i ndeh uva

488 nu taxn. 20 Te ni jhe ya castigo i yat , te ni jica n i njnhun ndxi uva. Te ni ndaa ni jin chva je sucn yuhu caballo, te ni jica cuahn nde un ciento kilmetro.

14Ycun

Je n nastt y ayuu ay v

15

Te ni jito ri nga jniu jhnu ichi ndv j n ni y jto y. Chi chin ux ndajh y je cuha ndhx jnndho sand h na. Te je jnu ndhx jnndho yha, te jnu je cuha Ya Dios castigo xen squ cuchi. 2 Te suni ni jito ri n je ca njnhun mar, te ca njnhun vidrio je ndnde njnhun uhn. Te yumar un chin ayuu ni cacundey s qu qut xn jin imagen t , jin j tu n cquihin i jnun nmero je cu s hv t . Te cndh i yaa je nan arpa je ni jhe Ya Dios nu i. 3 Te cjita i yaa je n tava Moiss, te cu mozo Ya Dios, jin yaa ma Ya cu Londe. Te scuan chn yaa n: Yhyo n ni na cjito n ndh jniu jhnu tey j sha n, Tt Ya Dios, chi jn n ndh poder. Te mni jniu nda jniu vha sha n, je cu n Rey nu tc nacin. 4 T ni n i y j ma cnso yo i nu n, Tt Ya Dios. Te ndh i cahn nahn i je yhyo cjhnu n. Chi mhn ni m n cu Ya ndoo Ya i. Te quijicoo ayuu tc nacin, chihn i nhn, chi je ni cajini i je nda vha sha n tca jniu.

Ndhx ndajh jin ndhx jnndho je snd h

489 Ach i cjita i. 5 Ycun na te ni ndacoto ri, te ni jito ri je ini andv nne cuarto i ini templo nu ne tabla yu je yos ley y. 6 Te ini templo un n quendacoo ndhx ndajh je cndiso jnu squ ndhx jnndho. Te cuhun ya sahma fino iy ndoo te x. Te nhn cinturn oro jic y. 7 Te n jnhan ndcn je tcu ni jhe n n coh oro nu ndhx ndajh un. Te ini coh un hun chit castigo xen je ni jhe Ya Dios, Ya tcu n cni. 8 Te ni chit nd uhm ini templo, te suu ni sten je yhyo cjhnu Ya Dios jin poder jn ya. Te ni n tu n cu qu v ini templo, chi nde na nd h ndhx jnndho je cuha ndhx ndajh y.

APOCALIPSIS15,16 Tt Ya Dios, ma n cu Ya ndoo Ya i, Ya iy vijna, te ni yo n n cni. Te nda sha n je scuan ni ndonda n s qu cuchi i. 6 Chi ni casha i je n jet n ayuu ndoo n jn yuu n canacani jnhun n. Te vijna chi ni sha n j cjihi i n , chi ayuu casha jniu n ccuu i, je cnu ndoho i scuan. 7 Te ni jini sho ri je cahn nga nde nu altar: Tt Ya Dios, m n cu je jn ndh poder. Te jniu vha jniu nda ni sha n j n ndonda n s qu cuchi i. Ach. 8 Te ndajh cun ni jet ya coh y squ nndii, te ni jhe Ya Dios jnhun je ndujhn ndas nndii nvha cay ayuu. 9 Te xen ndas n cay tca yuu. Te vs scuan te tu n cnacani ni i sto i cuchi i, ni tu n ccahn i je cujhnu Ya Dios. Chi sa suhva ni cacahn ndevha i squ y je ni jhe ya tc castigo yha nu i. 10 Te ndajh uhn ni jet ya coh y nu mesa nu ndcu qut xn jniu. Te ni cunee n chnu nu ndcu t jniu. Te cnacay h yuu yuhu i je cjet ndas i. 11 Te vs scuan te tu n cnacani ni i sto i jniu n csha i. Chi sa ni cacahn ndevha i squ Ya Dios andv s qu je cjet ndas i jn nd hy xen cndoho i. 12 Te ndajh i ni jet ya coh y squ yte chnu je nan Eufrates. Te ni ichi ndh ndute yte n, nvha nune n ichi je qujicoo tca rey ichi n cne nindii. 13 Te ni jito ri je ini yuhu co chnu jn ini yuhu qut xn jin

16

Ycun na te ini templo ni jini sho ri n jnhun chn jee jn ndhx ndajh y: Cuangoo te cat r s qu ay v ndhx coh je hun castigo xen je ni jhe Ya Dios, ach. 2 Te cuahn ndajh n, te ni jet ya coh y squ ay v . Te tca yuu je nde jnun qut xn un jn j cchihn imagen t , ni canecoo nd hy xen je jet ndas . 3 Te ndajh u ni jet ya coh y nu mar, te ndute mar ni nduu njnhun n nd y. Te ni cajih tc qut je hun ini mar. 4 Te ndajh un ni jet ya coh y ini tca yte jn tca n cne ndute, te ni nduu n . 5 Te ni jini ri je cahn ndajh je ndso jnu squ ndte:

Squ ndhx coh je hun castigo

APOCALIPSIS16,17 ini yuhu m te ncani jnhun sth n canecoo un tach je ca njnhun shv. 14 Te tach n chi ndajh jexen ccuu, te csha jniu jhnu je n ni ayuu cjito i. Te ni quendacoo tach un j nastt tca rey n chnu ay v, j cuajnhan de squ Ya Dios quv je ndji ya. Te m y cu je jn ndh poder. 15 Cuni sho jjnhan r, chi sanaa ni r te ndiji ri, njnhun je n sanaani te quji acuhn. Te nac je ndet ayuu je ndito ni i, te ndto ycn i sahma i, nvha ma cca vich l i, cu je t na cuchi coo squ i je cucanu i nu tca yuu, ach y. 16 Te ni canastt tch un tca rey, ni candutt n lugar je yuhu hebreo nan Armagedn. 17 Te ndajh ux ni jet ya coh y nu tach. Te ini templo andv jn n mesa nu ndcu ya jniu, ni cane n jnhun je ni chn jee: Je ni jnu, ch. 18 Ycun na te ni ndind taja, te n hn, te chn taja, te ni jna ndas . Chi nde n cni je iy yuu ay v , tu n jna nhin ndas njnhun je ni jna ni jito ri. 19 Te m uu cujhnu Jerusaln, ni cus n ni nduu un parte, te n chnu ay v ni naa tc uu. Te uu tey Babilonia, chi ni sha nahn y je n ndutah i castigo xen, chi ni qut ndas ni y squ cuchi i. 20 Te ni naa tca isla, te suni yucu tu g. 21 Te ichi ndv n cuun nhnu squ ayuu, je vy nde u xico kilo. Te ni cacahn ndevha ayuu squ Ya Dios je n cuun ndas , chi n jnndho xen ni cuu.

490
Je ndonda ya squ uu ne Babilonia

17

Ycun na te ni quiji n jnhan ndhx ndajh je n candh ndhx coh n, te ni cahn y jin r: Nehen, te na stn r nu r ndese coo castigo squ ma ahan jnn je cu uu cujhnu ne nu iy cuh ndute. 2 Chi tca rey ay v njnhun ni cas qu nd de jn ahan n, cu je n casto de Ya Dios te cndiqun de jnhun n n sten a. Te ni sha a je yuu n chnu ay v, njnhun njni i te cs qu nd i Ya Dios cu je n casto i ya te csha ndas i cuchi. Ach ndajh y. 3 Te ni sha ga Espritu Santo je n jito ndijin r, te ndajh y un cuhn y jin r nde nu hun th. Te ni jito ri n ahan, ys a n qut xn cacuh. Te n chnu t nde jnhun n j qut ni Ya Dios sha. Te y x xin t jin x ndqu t. 4 Te ahan un hun a sahma ndih jn sahma cueh, te suni hun a squ oro jin y luu jn perla je nde yahu. Te ndh a n coh oro je hun chit jn jniu n ndas jn jniu jnehn j jca jnn a. 5 Te jne a nd n s hv j cu n jnhun sh, te suhva chn: Yha cu uu tey Babilonia, je cu njnhun nn tca j cjica jnn jn j casha n ndas ini ay v, ch. 6 Ycun na te ni jini r je ahan un njni a je njnhun ni jihi a n ayuu ma Ya Dios jin n ayuu ni cajih squ je n canacani nda i jnhun Jess. Te nahn n naa

491 ni r ni jito ri a. 7 Ycun na te ni cahn ndajh un jn r: Naun n ni r jto r? Na csthun r nu r ndese cn cahn jnhun shi s qu ahan un jn qut xn yos a, je iy x xin t jin x ndqu t. 8 Qut xn je n jito r, chi ni cotecu t , te vijna chi tu t . Te ndenda tucu t ini thnchi cn, te ycun na te quihn t nu jnahn ndet t . Te ayuu cycu n chnu ay v , naa ni i coto i nu qu t un j n cotecu t te ni jih t , te natecu tucu t. Te ccuu i ayuu je tu ys s hv i nu ttu je yos s hv yuu cotecu n cni je ni jcos shv i nde quv ni jco ay v . 9 Tca yuu jchun vha ni, cuu tava i cuenta ndese cu: Ndhx xin t ccuu njnhun ux yucu nu nne ahan n. 10 Te ndhx xin t suni ccuu njnhun ux rey. Te uhn rey un je ni naa je ndcu de jniu, te n de ndcu jniu vijna, te nga de chi n tu quiji de. Te nu na quji de te jecuni tiempo coo de. 11 Te qut xn je n cotecu te tu iy t vijna, m t cuu rey un. Te n jnhan ndhx rey un cu t. Te suni quihn t nu jnahn ndet t . 12 Te ndhx ndqu je n jito r cu njnhun ux rey, te n tu ndacu de jniu jjnhan de. Te m de jn qut xn un, chi nihn jnu de cuu de rey jecuni tiempo. 13 Te ndhx rey un chi squjnhan de jnhun, te nacuha de poder de jn jniu ndso de nu qut xn un nvha ndacu t jniu. 14 Te cuajnhan de jn Ya cu Londe. Te Ya cu Londe quende y poder de

APOCALIPSIS17,18 jjnhan de. Chi m y cu Jitoho nu tca jtoho, te m y cu Rey nu tca rey. Te ayuu chin jn y, chi ni nacji Ya Dios i te ni cana ya i, te csqucu vha i. Ach ndajh un. 15 Te ni cahn g y: Cueh ndute je n jito r n nne ahan jca jnn, suu cu ayuu cueh tc uu, tc yuhu, tc nacin. 16 Te ndhx ndqu je n jito r j nvha qut xn un, suu ccuu rey je coto uh de ahan jca jnn un. Te sha de je quendo ndh a te quendo vich l a. Te caji de cu a te cahmu de a nu uhn. 17 Chi Ya Dios scnda ya ini de je na sha de jniu cn y. Te squjnhan de jnhun je nacuha de jniu ndso de nu qu t xn un, ndacu t jniu nde na squcu tca jnhun ni cahn Ya Dios. 18 Te ahan je n jito r cu m uu tey j cujhnu nu tca rey ay v . Ach ndajh un.

18

Ycun na te ni jito ri je n cuun nga ndajh y ni quiji ichi ndv . Te cjhnu ndas y. Te je ndnde y te ni ndinde n ay v . 2 Te ni cana jee ya: Je ni naa i uu tey Babilonia. Te ni nduu vehe tca tch, nu hun ndnu tach ne, jn tca tji, qut quni je tu njnahan ni y. 3 Chi uu un cu njnhun n ahan ndevha, te ni sha a je yuu tc nacin, njnhun njni i te cs qu nd i Ya Dios, cu je n casto i ya te csha ndas i cuchi. Te tca rey ay v, njnhun ni cas qu nd de jn ahan n je

Squ je naa uu Babilonia

APOCALIPSIS18 n cajeth de jnhun n n sten a. Te ayuu n y v j cjeen cxc, n cacucc i jn cuh jene je n nevha a. 4 Ycun na te ni jini sho ri nga jnhun je ni chn ichi ndv : M r je ccuu r yuu ma r, quendacoo r ini uu ji, nvha ma qu v nduu r jin tca cuchi je sha a, te nvha ma ndho r jnndho xen je ndoho a. 5 Chi ni cay cueh ndas cuchi a, njnhun n montn chnu ndas j n cuscn nd andv . Te vijna te nduxen Ya Dios squ cuchi a. 6 Stho r a njnhun ni sha a je n ndoho sava ga ayuu. Te nachunaa r nu a doble jnndho je ni jhe a nu nga ayuu. Te sha r je nandic co doble squ a vs je ni sha a squ nga ayuu. 7 Te yhyo ni saty a m a, te cc ndas n cotecu a. Te suni jn chva ycuan nacuha r j ndho xen ndas a. Chi jni ni a: Yha nne ri ndcu ri jniu, te tu cu ri ahan viuda, te ma quji cut jnndho ndoho ri, ach a. 8 Je ycuan cu je n quvni te quiji cueh jnndho squ a. Chi cuu nd y, te cucuhy ndas ni a, te coo jnam, te cay a nu uhn. Chi yhyo y poder ma Jtoho y Ya Dios, Ya n ndonda squ cuchi a, ch. 9 Te tca rey ay v j n cas qu nd de jn a te ni cotecu cuc ndas de jn a, ndahy de te ndahy coh de coto de je cnda uhm cay a. 10 Te cu jc de chi yh de coto de je scuan ndoho a castigo. Te cahn de jjnhan de:

492 Nac je xen ndho r, uu cujhnu Babilonia, chi yni uu tey n cuu r n. Te vijna chi n nnuni te ni quee castigo je n r, achi de jjnhan de. 11 Te tca te ay v j cjeen cxc uu n, ndahy de te ndahy coh de jeh. Chi tu nd n cuaan ndajnu cxc de. 12 Te ndajnu cxc de un cu oro, plata, yu luu jn perla je nde yahu, jn sahma fino jin sahma seda je ndih jn j cueh. Te suni tc yujnu je as n jen xic, jin tca ndajnu luu je ni sha jn marfil jin yujnu lu je nde yahu jn ca cuan jn ca hierro jin y cuijn luu. 13 Te suni cxc de canela jin tca jhyo as n jin sje cut jin sje uvu jin tca perfume jin vino jin aceite jin harina fina jin trigo. Te suni cxc de qut ndso jn lanchi jn caballo jin carreta, te nde ayuu cxc de je sjniu sni i. 14 Te cahn de jn uu n: Ni cujiyo ndh ndajnu cc je n nujnahan ndas ni r. Te tca j lu je vha je n cotecu cuc r, chi ni naa ndh, te ma nnihn cut g r, achi de jjnhan de. 15 Te tca te ni cajeen ni caxco n cacucc j squ ndajnu uu n, chi cu jc de je yh de coto de castigo coo uu n. Te ndahy de te ndahy coh de. 16 Te cahn de jjnhan de: Nac je xen ndho uu tey yha. Chi ni cuu njnhun n ahan je ni hun sahma fino, sahma ndih jn j cueh. Te ni uhun a squ oro jin y luu jn perla je nde yahu. 17 Te vijna te

493 n nnuni te ni naa ndh tc ndajnu vha n, achi de jjnhan de. Te cu jc tca te cscca barco, jin yuu cungoo nu barco, jin te csjniu ini barco, jin tca g te csjniu nu mar. 18 Chi coto de uhm je cay uu n, te cana jee de jjnhan de: Nd ne ga uu tey j cujhnu njnhun ni yo uu yha? achi de. 19 Te cos de tcach uhun xin de je ccucuhy ni de. Te ndahy de te ndahy coh de. Te cana jee de jjnhan de: Nac je xen ndho uu tey yha. Chi jn ndajnu cc je ni yo uu un n cacucc tca yuu cnevha barco cjica nu mar. Te vijna te n nnuni te ni naa ndhni, achi de. 20 Te na cs ni tca rh j cyc andv , squ je n naa uu n. Te na cs ni roh, tca te apstol, jin te cnacani jnhun Ya Dios, jin yuu ma Ya Dios. Chi ni sha n uu un s qu r jijnhan r, te je ycuan n ndonda Ya Dios squ , achi de. 21 Ycun na te n ndajh ndso poder, ni quihin ya n yu chnu njnhun n yso chnu, te ni scne ya ini mar. Te ni cahn y: Njnhun ni naa yso yha, suni scuan naa Babilonia, uu cujhnu ty . Te ma ncoo cut g je cto y n. 22 Te ni cahn y jin uu n: Ini calle r ma cni sho cut g ayuu je scta i yaa arpa jin flauta jin trompeta. Te suni ma co cut g ayuu casha tc ndajnu. Te suni ma cni sho ga i je n hn tc molino r. 23 Te ni

APOCALIPSIS18,19 n lmpara ma sha ga je cndijin nu r. Te ni ma cni sho ga i vico je ccus ni ahan te nndha mhu r. Te ayuu n cajeen ni caxc nu r, ni cacujhnu ndas i ini ay v . Te ni stah r ayuu tc nacin jin jniu tas jn jniu mgica. Ach ndajh un. 24 Te uu un n nihn castigo xen, chi squ uu un nd cuchi je n jet n tca te n canacani jnhun Ya Dios, jin tca yuu ma y, jin tca g ayuu n cajehni i n chnu ay v . Te n ni cuu tca j yha, te ni jini sho ri je cahn jee cueh ndas yuu ini andv : Yhyo cjhnu Ya Dios. Chi Ya Dios ma y cu je n jnama yh. Te m y cujhnu ndas , te m y jn ndh poder. 2 Te nda te vha snda y tc jniu, chi ni ndonda ya squ cuchi uu ne cjhnu n. Chi ni st v un yuu n chnu ay v jn jnhun cs qu nd Ya Dios. Te ni sha ya je n ndutah uu un s qu je n jehni tca mozo y. Ach i jjnhan i. 3 Te ni cacahn tucu i: Yhyo cjhnu ya. Chi n cni canda uhm uu un j cay, ach. 4 Te ndhc cun te jhnu cndiso jnu, jn ndcn je tcu, ni cajecu yt de, te ni cachihn de Ya Dios, Ya nne nu mesa ndcu jniu. Te ni cacahn: Amn. Scuan na co. Yhyo cjhnu ya.

19

APOCALIPSIS19 nde nu mesa nu ndcu ya jniu ni cahn n jnhun: Rh j cjejnu nu Ya Dios, jn rh j cndiso yo nu y, je ccujhnu jn j tu ccujhnu, na chn r je yhyo vha Ya cu ya. Ach. ni jini sho ri je ccahn ayuu cueh ndas , te n hn njnhun n hn cueh yte, te njnhun je cahn nhin taja. Te ni cacahn: Yhyo cjhnu ya. Chi Jitoho y Ya Dios, Ya jn ndh poder, vijna te ndcu nhin ya jniu. 7 Te na cs ni y, te s ndas na co ni y, te na chn y je yhyo cjhnu ya. Chi ni quee quv je nndha m Ya cu Londe. Te je y thva ahan nandha jn y, te suu cu ayuu ma Ya Dios. 8 Te ni nihn a jnhun cuhun a sahma fino je ndo ndas te x. Ach i jjnhan i. Te sahma fino un cu tc jniu nda je casha ayuu ma Ya Dios. 9 Te ni cahn ndajh y jin r: Tee r jnhun yha: Nac je ndet tca yuu je n cana ya quingoo vico nndha Ya cu Londe. Te ni cahn g ndajh un jn r: Tca jnhun yha cu jnhun nda ni cahn Ya Dios, ach y. 10 Te ni jecu yt r nu jeh ndajh un j chihn r y nu. Te ni cahn y jin r:

494 Ma sha r scuan. Chi ruh suni mozo Ya Dios cu ri, njnhun m r jin tca hermano r je ccandje vha jnhun Jess. Sa suhva nu ma Ya Dios chihn r. Ach y. Chi jnhun squ Jess cu je ccahn nda ayuu cnacani jnhun Ya Dios. na te ni jito ri je nne andv . Te ni cane n caballo cuijn, te Ya yos s qu t nan y Ya nda, Ya squcu, chi squcu ya je ni jjnhun ya. Te nda snda y jniu te nda ndnda ya squ tca jne. 12 Te tnu y ndnde njnhun yuhn. Te xin y hun cueh corona. Te ys n s hv y je mani ya cu je jin. 13 Te hun ya n sahma je ni ndaji nu n , te nn y Jnhun Ya Dios. 14 Te tc ndajh y je iy andv , cyos caballo cuijn, cndiqun yat y. Te cuhun sahma fino cuijn y ndoo. 15 Te ini yuhu m Ya je yos s qu caballo, qunda je ca njnhun n espada xen. Te espada un cu jnhun ya je stho ya ayuu tc nacin. Te nhin ndacu ya jniu nu i. Te snda y squ cuchi i njnhun je je squ ndeh uva cjexn. Te cuha ya castigo xen ndoho i je qut ni y squ cuchi i. Chi m y jn ndh poder. 16 Te sahma ya jin s hn ya yos jnhun yha: Rey nu tca rey jin Jtoho nu tca jtoho, ch. 17 Ycun na te ni jito ri n ndajh y je in nu nndii. Te ni cana jee ya xin tc qut ndva nu tach:

5Te

6Te

Vico je nndha Ya cu Londe

11Ycun

Ya yos s qu caballo cuijn

495 Ndutt r quijicoo r cuxni r n vico chnu sha Ya Dios. 18 Te caji r cu tca rey jin capitn jin te ty , jn cu tc caballo jin te ni cayos squ t . Te suni caji r cu tca g ayuu, cu ayuu casjniu cuenta ma jn mozo je n cajeen ayuu, cu ayuu ccujhnu jn yuu tu ccujhnu. Ach ndajh y. 19 Ycun na te ni jito ri ma qut xn jin tca rey ay v jn cuh soldado de. Te ni candutt de je cuajnhan de jn m Ya yos caballo jin tca ndajh y. 20 Te ni jn ya qut xn cuahn t preso jin te ni nacani jnhun sth je ni sha tc jniu jhnu je n jito jn qut xn. Chi jn jniu jhnu un cu je ni sth de tca yuu je n cajhe jnhun condiso jnun qut xn, jin j n cachihn imagen t . Te qut xn un jn te ni nacani jnhun sth un, ctecu ndnd te ni scne ya nu laguna uhn je cay jin azufre. 21 Te jn espada je cne yuhu Ya yos caballo ni cajih tc soldado qut xn un. Te tc qut ndva nu tach ni candut chji t ni cayeji t cu de jjnhan de.

APOCALIPSIS19,20 scut y yuy, nvha ma stah g un yuu tc nacin, chi nde na jnu mil cuiy. Te je yha mil cuiy n, ycun na te cnu j ndaj caca cuu jecu na tiempo. 4 Te ni jito ri tca mesa nu ndcu jniu, te ycuan cycu tca yuu je n canihn jnu i snda i jniu. Te suni ni jito ri anu tca yuu je n cajehnde xin i squ je n canacani i jnhun Jess jin jnhun Ya Dios. Te tu n cchihn i qut xn jin imagen t , ni tu n cjhe i jnhun je cndee jnun t jne i ch ndaha i. Te ni jito ri je n natecu i te ni candacu i jniu jn Cristo mil cuiy. 5 Yha cu nd y je ntecu xhna g. Te tca g nd y, tu n cnatecu i, chi nde je jnu mil cuiy. 6 Te nac je ndet tca yuu ndoo nu je ntecu xhna g. Chi ma c cut i vuelta u. Te cuu i sut nu Ya Dios jin n Cristo, te ndacu i jniu jn y mil cuiy. 7 Te je jnu mil cuiy n, te ndaj Satans te quenda nu y ndihy. 8 Te sth tucu ayuu tc nacin n chnu ay v . Te sth ayuu uu Gog jin Magog. Te sha je ndutt tca soldado uu un j cuajnhan de. Te coo cueh ndas de njnhun t yumar. 9 Te cuit nu de quingoo de n chnu ay v . Te cuic nd de uu nu cycu yuu ma Ya Dios, uu je man y jin. Te Ya Dios chi scun ya uhn ichi ndv , te cay ndh de. 10 Te jexen je ni sth tca yuu n, chi scne ya quihn nu laguna uhn je cay jn azufre. Te ycun chi xhna g ni scne ya qut xn jin te ni nacani jnhun

20

Te ni jito ri je n cuun n ndajh y ichi ndv . Te ndh y ndaca je nne thnchi cn ndas . Te suni ndh y n cadena chnu. 2 Te ni jn ya ma c chnu je iy nd jenahn ndas , te nn t jexen jin Satans. Te ni jihni y je conuhn mil cuiy. 3 Te ni scne ya ini thnchi cn ndas . Te ni jes vha ya, te ni

Squ mil cuiy

APOCALIPSIS20,21 sth. Te ycun ndoho ndu u n cni cut. na te ni jito ri n mesa cuijn chnu, te nne m Ya ndcu jniu. Te ay v jn andv ni ndohn cuhn je n jito ya nu, chi tu ni cu quendo nu y. 12 Te ni jito ri tca nd y, je n cujhnu jn j tu n cujhnu, chin nu Ya Dios. Te ni sha ya je nne tca libro, te suni ni nune nga libro je yos s hv yuu cotecu n cni. Te ni snda y squ tca nd y n, nu ndese jniu ni casha i jn ndese ys n tca libro un. 13 Te tca nd y je n cajih nu mar, ni nanecoo. Te suni ni nanecoo tca nd y je n cajih i, je ne i m lugar nu cycu nu nd y. Te ni snda y squ , nu ndese ni casha n n i. 14 Ycun na te cuehy jhni ayuu jin lugar nu cycu nu nd y, ni sn y ni scne ya cuangoo nu laguna uhn. Te je ndho ayuu nu laguna uhn, ycuan cu je c i vuelta u. 15 Te ycuan n scne ya tca yuu ni casha jniu n j tu ys s hv i nu libro je yos s hv ayuu cotecu n cni.

496 a je nndha a jn y a. 3 Te ni jini sho ri n jnhun je ni chn jee ichi ndv : Condh, chi vijna te nd Ya Dios mhu yuu. Te condee y jin i jjnhan i, te cuu i ayuu ma y. Te m y condee y jin i je cu ya Ya Dios i. 4 Te nacuaa y ndute t n i jjnhan i. Te ma c g ayuu, ni ma ndahy g i, ni ma cucuhy g ni i, ni ma jet g i. Chi je ni yha tca jnndho je ni yo, ch. 5 Ycun na te ni cahn ma Ya nne nu mesa: Condh, chi nasha je r tca j iy, ch y. Te suni ni cahn y: Tee r jnhun yha. Chi tca jnhun yha cu jnhun je jin ndije r j nda cu. 6 Te ni cahn g y: Je ni jnu. M r cu njnhun letra A xhna hn jn letra Z je snd h na, chi m r ni squej ndh te m r snu. Te tca yuu cjich, scuanni cuha ri coho i ndute cne je ctecu i n cni. 7 Tca yuu je cndey s qu jne, nihn i ndh je yha cuu tah i. Te cuu ri Ya Dios i, te cuu i she ri. 8 Te tca yuu je cyh ndoho squ jnhun ri, jin yuu tu ccandje, jn yuu casha jniu n, jn yuu cjehni nd y, jn yuu cjica jnn, jn yuu casha ts , jn yuu cchihn dolo, jin tca yuu casth, ayuu n chi qu vcoo i laguna uhn je cay jn azufre. Te ycuan cu je c i vuelta u.

Je snda y jniu nu mesa cuijn

11Ycun

21

Ycun na te ni jito ri andv j jn y v j. Chi andv jn y v xhna hn ni naa. Te suni tu mar. 2 Te ruh Juan, ni jito ri uu i je cu Jerusaln je. Te uu un n cuun vji ichi ndv n nne Ya Dios. Te uu n luu ca njnhun n ahan je ni sthva a ni cucut

Andv j jn y v j

na te ni quiji n jnhan ndhx ndajh je n candh

9Ycun

Jerusaln je

497 ndhx coh je ni hun chit ndhx jnndho sand h . Te ni cahn y jin r: Nehen, te na stn r nu r ahan je nndha a cuu a ash Ya cu Londe, ch y. 10 Te ni sha ga Espritu Santo je n jito ndijin r, te ndajh un n jeca ya ruh cuahn y jin r xin n yucu chnu scn. Te ni sten y nu r ma uu i cujhnu je cu Jerusaln, te ni cuun vji nde andv n nne Ya Dios. 11 Te ndnd ndas uu un njnhun ndnd Ya Dios. Te x njnhun x n yu luu je nde yahu ndas , njnhun yu cuijn je quy njnhun vidrio. 12 Te yuhu un n jic nd n je chnu scn ndhy uu n. Te y x u yehy . Te tca yhy un in n ndajh y. Te tca yhy un ys s hv ndhx u yucn Israel. 13 Te lado nu cne nindii iy n yehy . Te lado norte suni y n yehy . Te lado sur suni y n yehy . Te lado nu que nindii suni y n yehy . 14 Te y x u yu nhnu je cu cimiento ma j ndihy uu n. Te tca y un ys s hv ndhx u apstol ma Ya cu Londe. 15 Te ndajh je ni chn jin r, ndh y n yujnu oro je chcuha y uu un jn tca yhy jin m j ndihy uu n. 16 Te uu n chi n chvani cu ndcn lado. Chi je cni jn j jit, nuni cu. Te ndajh un n chicuha y uu un jn yujnu n. Te ne u mil u ciento kilmetro je n n lado. Te nuni chva je cni, je sucn, jn j jit. 17 Te suni ni chicuha y ma j ndihy uu n, te ne

APOCALIPSIS21 un xico cun metro je sucn. Te ycuan cu chva jejnu ayuu, je suni jjnu ndajh un. 18 Te m j ndihy uu un n cuvha jn y cuijn quy. Te uu n chi m nene oro cu, te ca njnhun vidrio quy. 19 Te tca y je cu cimiento ma j ndihy uu n, n cucut jn ndnu yu luu je nde yahu. Yu n cu yu cuijn quy. Te je u cu yu nde nd. Te je un cu yu pinto. Te je cun cu yu cui nd. 20 Te je uhn cu yu pinto je hun raya. Te je i cu yu cueh pinto. Te je ux cu yu cuan quy. Te je un cu yu cui nd. Te je n cu yu cuan nd. Te je ux cu yu cui cujn. Te je ux n cu yu cueh cun. Te je ux u cu yu ndih nd. 21 Te ndhx u yehy un ccuu ux u perla je nde yahu. Te n n yhy cu n n perla. Te m nene oro cu calle chnu uu n, te quy njnhun vidrio. 22 Te t na templo ni jto ri ini uu n, chi n chnu uu un nd m Jtoho y, Ya jn ndh poder, jin Ya cu Londe. 23 Te uu n tu jni hn cundijin jin luz nindii jin y. Chi je ndnde m Ya Dios cu je cndijin uu n. Te luz uu un cu m Ya cu Londe. 24 Te ayuu tc nacin ay v j n jnama ya, caca i je cndijin luz uu un n i. Te tca rey ay v quijicoo de uu n, quindeca de tc ndajnu je nde yahu jn j cujhnu de sha. 25 Te tca yhy uu n ma cndihy cut ndu, chi t na jecu coo. 26 Te ini uu n quijicoo ayuu tc nacin,

APOCALIPSIS21,22 quindeca i tc ndajnu je nde yahu jn j cujhnu i sha. 27 Te ma qu vcoo cut ni n je jnehn. Ni ma qu vcoo ayuu casha jniu n jn j casth. Chi qu vcoo mni m yuu je yos s hv i nu libro je yos s hv yuu cotecu n cni, je nvha Ya cu Londe. Ycun na te ndajh y ni sten y nu r n yte y ndoo. Te ndute un sha je ctecu y n cni. Te x njnhun vidrio, te cne nu mesa nu ndcu Ya Dios jniu jn Ya cu Londe. 2 Te jca yte n sava mhu calle chnu uu n. Te ndnd lado yuyte un y h yujnu je ctecu y n cni sha. Te yujnu un jhe ndeh ux u jnu je n cuiy, chi tca y cun ndeh. Te ndaha yc i cu tajn je ndvha ayuu tc nacin. 3 Te tcni je ni chn y je nsu j vha cu, ma co ini uu n. Te ini uu n cu m mesa nu ndcu Ya Dios jniu jn Ya cu Londe. Te ayuu ccandje je ccuu i mozo y, chihn i ya. 4 Te coto i nu y, te condee shv y jne i. 5 Te ma co ga jecu uu n. Te ayuu cycu ycuan tu jni hn i je cndijin lmpara nu i, ni je cndijin nindii. Chi je ndnde m Jtoho y Ya Dios cu je cndijin nu i. Te ndacu i jniu n cni cut.

498 cnacani jnhun ya je jin Espritu y cnacani de. Te suu m y ni taj y ndajh y nvha stn nu yuu ccuu mozo y tc jniu je yach coo. 7 Ndiji yach r, ach y. Te nac je ndet ayuu chush jnhun Ya Dios je yos n ttu yha. 8 Te ruh Juan, ni jini sho ri tca jnhun yha, te ni jito ri tc jniu yha. Te n ni jini sho ri ni jito ri, ycun na te ni jecu yt r nu jeh ma ndajh je ni stn tc jniu yha n r, je chihn r y nu. 9 Te ni cahn ndajh un jn r: Ma sha r scuan. Chi ruh suni mozo Ya Dios cu ri, njnhun m r jin tca hermano r je cnacani jnhun ya, jin ndh ayuu cjeth jnhun ys nu ttu yha. Sa suhva nu ma Ya Dios chihn r. Ach y. 10 Te ni cahn g ndajh un jn r: Ma chshi r tca jnhun Ya Dios je yos n ttu yha, chi je cuacuyajni tiempo je cnda ndh. 11 Te ayuu casha jniu n, na sha ga m i jniu n. Te ayuu jnehn nu, na qundo m i scuan. Te sa ayuu casha jniu nda, na sha ga i jniu nda. Te ayuu chyo ndoo nu, na cca ndoo ga i scuan. Ach ndajh un. 12 Jenda je ndiji yach r, ach Jess. Te quiji ri jin th cuha ri nu n n ayuu, nu ndese jniu ni casha i. 13 M r cu njnhun letra A xhna hn jn letra Z je snd h na, chi y r nde xhna hn te coo ri n cni.

22

na te ni cahn ndajh un jn r: Tca jnhun yha cu jnhun je jin ndije r j nda cu. Te Jitoho y Ya Dios, m y sha jn te

6Ycun

Je cucuyajni ndiji Cristo

499 je ndet ayuu je jhe i jnhun ndundoo nu i njnhun ndndoo sahma. Chi cuu caji i ndeh yujnu je sha je ctecu i n cni, te cuu qu vcoo i yhy uu i n. 15 Te ichi fuera uu n cu ayuu tu ccandje, jn yuu casha ts , jn yuu cjica jnn, jn yuu cjehni nd y, jn yuu cchihn dolo, jin yuu ccus ni stah jnhan. 16 M rh Jess, ni taj r ndajh r nvha casthun y tca jnhun yha nu tca grupo ayuu ccandje. Te m r ni sha je ni yo rey David, te ni quiji ri nu yucn David. Te cu ri njnhun lucero ndnde cne cndijin. Ach y. 17 Te m Espritu Santo jin m ahan je nndha jn Ya cu Londe, ccahn: Nehen, qu vcoo r ndaha ya, ach. Te tca yuu je jni sho, suni na chn i: Nehen, qu vcoo r ndaha ya.

APOCALIPSIS22 Te tca yuu cjich je ccuni i coho i, na qu vcoo i ndaha ya, te scuanni na cho i ndute je ctecu i n cni sha. 18 Te tca yuu jni sho jnhun Ya Dios je yos n ttu yha, chn nhin ri jin i: Nu nd yuu chis i nu jnhun chn tutu yha, te Ya Dios chis y jnndho chn tutu yha, ndoho i. 19 Te nu nd yuu quende i jecu jnhun chn tutu yha, te Ya Dios quende y tah i je yos n libro je yos s hv ayuu cotecu n cni, te ma nihn i tah i ini uu i n. Te tutu yha cu je cahn squ tc un. 20 Te Ya je ni chn tca jnhun yha, suhva chn y: Jenda je ndiji yach r, ach y. Amn. Scuan na co. Jitoho n Jess, jcn tah na j ndji yach n. 21 Te hun ni r je Jtoho y Jesucristo na sha ga y je vha rh jjnhan r. Amn.

14Nac