Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
q&m@ Oa,smZOf
1988ckESpf &Spfav;vHk;ta&;awmfyHkumvESifh &Spfav;vHk;udk aoG;acsmif;pD; owfjzwf+zdKcGJ
tm%modrf;vdkufaom e0wppftpdk;& qef@usiaf &;vSkyf&Sm;rSk wav#mufvHk;wGif tajccH
ausmif;om;rsm;or*~/ twdkaumuftm;jzifh tuoonf twufºuGqHk;aom tzG@Jtpnf;
jzpfonf?xdk@a=umifhvnf; e0w/ etz ppftpdk;&vufxufY zrf;qD;ESdyfpufjcif;/ ESpf&Snfaxmif
'%fcsrSwfjcif;cH&olrsm;xJwGif tuoESifhywfoufolrsm;rSm trsm;tjym;yg0ifaeonf?
ausmif;om;or*~rsm;onf jrefrmEdkifiHwGif wuUodkvfausmif;om;rsm;or*~rS pwif
ay:aygufcJhjcif; jzpfonf? odk@aomf or*~emrnfudkcHxm;aomfvnf; vlrSK@a&;vkyfief;rsm;/
taysmftyg;tpDpOfrsm;udkom tm&Hkpl;pdkufcJhojzifh 1923ckESpfrS pwifzGJ@pnf;cJhaom &efukef
wuUodkvfor*~udk vlrSK@a&;toif;tzGJ@ tjzpfom rSwfwrf;wifxm;=uonf?
EdkifiHa&;&nfrSef;csuf&Sdonfh &efukefwuUodkvf ausmif;om;rsm;or*~udk 1931ckESpf
wGifpwifzGJ@pnf;cJhonf/ ausmif;om;xkxJwGif or*~onf EdkifiHa&;ESifh yufoufoifh/ roifh
jiif;cHkr_ ESpftwef=umjzpfyGm;cJh+yD;rS jAdwdefEdkifiH/ jyifopfEdkifiH/ tdENd,EdkifiHwdk@ yg0ifaomEdkifiH
trsm;tjym;&Sd ausmif;om;or*~rsm;udk avhvm+yD;rS ausmif;om;or*~onf EdkifiHa&;ESifh ywf
oufzdk@vdktyfonf/ odk@rSom wdkif;jynftusdK;udk aqmif&Gufaom tzGJ@jzpfrnfqdk+yD; wuUodkvf
ausmif;om;rsm;or*~ (wuo) Rangoon University Students Union (
RASU ) z@GJpnf;yHkudka&;qGJum ausmif;om;xk tpnf;ta0;rS twnfjyK+yD;rS
wuoudkpwif zGJ@pnf;cJhjcif;jzpfonf?
1935-36 ckESpfwGif wuo OuUX udkEkESifh tdk;a0r*~Zif;t,f'Dwm udkatmifqef;
wdk@udk wuUodkvf tm%mydkifrsm;u ta&;,lonfh udpPESifh ywfoufI 'kwd, t=udrfajrmuf
ausmif;om;oydwf jzpfyGm;cJhonf? (1920 ckESpf ausmif;om;oydwfudk yxrt=udrf
ausmif;om;oydwf[k ac:onf?)
'kwd,t}udrfausmif;om;oydwfwGif oydwfpcef;udk a&$wd*Hkbk&m; tv,fypP,H wpfae
&mwGifxm;cJh.? wuUodkvfausmif;om;oydwfjzpfaomfvnf; oydwfpcef;wGif vkyfudkifp&m
rsm;udk txufwef;ausmif;om; ausmif;olrsm;uom vma&mufaqmif&Guf=u&onf?
txufwef;ausmif;om;rsm;om ryg0ifygu oydwfaumfrwD. vkyfief;aqmifwmrsm;
tcufawG@bdk@aocsmonf? oydwfudk vlxkaxmufcHr_&atmif pnf;&Hk;v_H@aqmf&mwGifvnf;
txufwef;ausmif;om;rsm;. yg0ifr_ut"du jzpfcJhonf?
'kwd,t}udrfausmif;om;oydwf. tawG@t}uHKudk,l+yD; wpfEdkifiHvHk;wGif txufwef;
ausmif;om; or*~rsm;zGJhpnf;zdk@vdktyfonf[k oabmwlqHk;jzwfum txufwef;ausmif;rsm;Y
ausmif;om;or*~rsm; zGJ@pnf;=uonf? +Adwdo# tpdk;&uvnf; cGifhjyKxm;cJhonf? 1936-
37ckESpfxJwGif txufwef;ausmif;om; or*~rsm;. udk,fpm;vS,frsm; tpnf;a0;udk usif;y+yD;
ArmEdkifiHqdkif&mausmif;om;or*~ (Auo)udkpwifzGJ@pnf; vdkuf}uonf? yxrqHk; OuUXtjzpf
udkvSarmifudk a&G;aumufwifajrSmuf}uonf? aemufwESpfwGif udkatmifqef; OuUX jzpfvm
onf?
tzGJcsKyfudk ArmEdkifiHvHk;qdkif&mausmif;om;or*~(Auo) All Burma Stu-
dents'Union [kac:onf? ausmif;wausmif;csif;tvdkuf/ +rdK@e,for*~/ c&dkifor*~ponfjzifh
tqifhqifhzGJ@pnf;onf? or*~emrnfrsm;udk Oyrmtm;jzifh Adkvfwaxmiftxufwef; ausmif;
om;rsm;or*~[k ausmif;trnfwyfI ac:jcif;rStpjyK+yD; +rdK@e,ftrnf/ c&dkifwyfI tqifhqifh
ac:qdk=uonf? xdkor*~rsm;onf tajccHynm txufwef; ausmif;om;rsm; or*~jzpf
aomfvnf; xdkpOfu tajccH[laom trnfudk toHk;jyKjcif;r&SdcJh?
AuowGif wuUodkvfESifh aumvdyfor*~rsm;onf tzGJ@0ifr[kwf=u? Auoonf
wpfEdkifiHvHk;&Sd ausmif;om;rsm;udk udk,fpm;jyKonfh tzGJ@jzpf&rnf? xdk@a=umifh wuUodkvf/
aumvdyfor*~rsm; yg0ifvmEdkif atmif zGJ@pnf;yHkOya'jyifqifr_&Sd&rnf[k qHk;jzwf+yD; 1951-52
ckESpfwGif ArmEdkifiHvHk;qdkif&mausmif;om; or*~rsm;tzGJ@csKyf(Auorsm;tzGJ@csKyf) All Burma
Federation of Students' Unions (ABFSU)[ktrnfajymif;cJh=uonf?
odk@aomf wuUodkvfor*~rsm;onf Auorsm;tzGJ@csKyf. w&m;0iftzGJ@jzpfzdk@twGuf
oufqdkif&m or*~rsm;. zGJ@pnf;yHkOya'udk ajymif;&OD;rnfjzpf&m vufawG@wGifjyifqif&
cufcJojzifh zJ@Gpnf;yHk pnf;rsOf;jyifqifr_rsm; ,aehwdkif+yD;qHk;jcif;r&Sdao;yg? AuowGif 1962
ckESpfu acgif;aqmifjzpfcJh=uaom OuUXudkouf/ taxGaxG twGif;a&;r_;udkwifxGef;wdk@rSm
wuUodkvfausmif;om;rsm; jzpf=uaomfvnf; wuoudk,fpm;r[kwfyJ wpfOD;csif;tae wif
ajrSmufcH=u&jcif;jzpfonf?
txufwef;ausmif;rsm;. ynma&;udk wuUodkvfynma&;[kac:aom txufwef;
ynmESifh a&maxG;r_jzpfavh&Sdjcif;a=umifh tajccHynmtxufwef;[k toHk;jyK&ef t}uHOm%fudk
ausmif;om;rsm;u pwifay;cJh=ujcif; jzpfonf/ 1958ckESpf =o*kwfvtwGif;u oef@&Sif;
zqyvtpdk;&vufxuf wuo taqmuftOD;tpnf;ta0;cef;rwGif usif;ycJhaom “
jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;rsm; ynma&; ESD;aESmzvS,fyGJ ”wGif pwift}uHay;cJh=ujcif;
jzpfonf? xdkESD;aESmzvS,fyGJrS xGufay:vmaom pmwrf;rsm;onf 0ef}uD;csKyf OD;Ek.tpdk;&
tzGJ@uyif csD;usL;pum; ajymcJh&onftxd jynfhpHkcJhonf? tqifhjrifhcJhonf? odk@aomfausmif;
om;rsm; ynma&;ESD;aESmzvS,fyGJ +y;DqHk;Iwpfvausmft=umwGif AdkvfcsKyf ae0if;acgifaqmif
aomppfwyfu OD;Ekudkt=uyfudkif+yD; tdrfapmifhtpkd;&zGJ@cJhojzifh xdkynma&;ESD;aESmzvS,f
yGJrScsrSwfaom pmwrf;rsm;rSm vspfv#LjyKjcif; cHoGm;&onf? xdkpmwrf;xJrSm
tcsuftvufwcsdK@udk rqvvufxufwGif ynma&;0ef}uD; a'gufwmnDnDu
1964ckESpfYpwifaom ynma&; pepfopfwGif ,loHk;cJh&mrS tajccHynma&;/
tajccHynmtxufwef; ponfh toHk;tESHk;rsm; acwfpm;vmcJhjcif;jzpfonf?
1988ckESpf =o*kwfv28&ufae@u Auorsm;tzGJ@udk wuotaqmuftOD;a[mif;
ae&mwGifzGJ@pnf;cJh+yD;aemuf txufwef;ausmif;om;rsm;u rdrdwdk@ausmif;tvdkuf/ +rdK@e,ft
vdkufor*~zGJ@pnf;vdkufaomtcg tajccHynmausmif;om;rsm; or*~(tuo)trnfudk oHk;cJh
=u&mrS ,ae@ tuotzGJ@rsm; ay:aygufaejcif; jzpfonf?
u|efawmfwifjyvdkaom ordkif;twdkcsKyfudk=unfhjcif;tm;jzifh tuo tzGJ@tpnf;rsm;
onf 1936-37ckESpfuwnf;u ay:aygufcJha=umif; AdkvfcsKyfatmifqef;wdk@udk,fwdkifOD;pD;zGJ@
pnf;cJh=ujcif;jzpfa=umif; odEdkif=uygvdrfhrnf? tuoonf eHrnfom topfwckjzpf aeaomf
vnf; pwifzGJ@pnf;cJhonfrSm =umjrifhvSyg+yD? vGwfvyfa&;wdkufyGJ tqifhqifhwGif wufºuGyg
0ifcJh=uaom tzGJ@jzpfcJhonf?
1941ckESpfu ArmvGwfvyfa&;wyfrawmf (BIA) udk AdkvfcsKyfatmifqef; OD;aqmif
fzGJ@pnf;pOfu &JabmfoHk;usdwf0iftcsdK@ESif@ t&m&Sdrsm; trsm;pkwdk@rSm tuo acgif;aqmifrsm;
tuotzGJ@0ifrsm;jzpf=uonf? BIAordkif;tpydkif;udk aoaocsmcsm avhvmcGifh&olrsm;tzdk@
TtcsufydkI xif&Sm;vmygvdrfhrnf? tuoonf jrefrmEdkifiH. EdkifiHa&;ordkif;wGif ta&;
ygaom tzGJ@jzpfonf? wyfrawmfaygufzGm;&mwGif tajccHZpfjrpfvnf;jzpfonf?
1988ckESpf tm%modrf;r_jzpfyGm;+yD;aemuf e0wvufxufwGif tuorsm;zGJ@pnf;jcif;/
vSkyf&Sm;jcif;rsm;udk =um;&od&aomtcg u|efawmfhtzdk@ jrefrmordkif;a=umif;twdkif; qufvuf
jzpfyGm;jcif; wcktjzpf em;vnfygonf? ordkif;ay;wm0efudk vli,fav;rsm; pGef@pGef@pm;pm;
xrf;aqmif=ujcif;[k jrifygonf// tajccH ynmausmif;om;rsm;jzpfI EdkifiHa&;todawmh
tm;enf;r_&Sdrnf? xdka=umifh vkyfief;rsm;wGif tcuftcJ&Sdrnf[kvnf; ar#mfrSef;xm;cJ@onf?
tuo pnf;&Hk;a&;vkyfaqmifolrsm;ESifh vufawG@}uHKqHk&aomtcg tcsdK@rSmu|efawmf
ar#mfvifhxm;onfxuf EdkifiHa&;tm;aumif;onf/ cH,lcsufjywfom;onf? ZGJ/ owWd jyif;xef
onf?
tuoacgif;aqmiftjzpf Auorsm;tzGJ@csKyfodk@ wifajrSmufjcif;cH&+yD; wm0ef,lcJ@aom
ausmif;om;rsm;xJrS wpfa,mufjzpfaom udkaevif;udk u|efawmf 1998 ckESpf Edk0ifbmv
twGif;u pwifawG@qHkcJ@onf? oltzrf;cH&+yD; ppfaxmufvSrf;a&;rsm;/ axmifr_;axmif=uyf
axmif0g'grsm;. !Sif;yrf;yHkrsm;udk =um;&aomtcg u|efawmfh&ifwGif;rSm yljyif;pGmcHpm;&onf?
u|efawmfOD;aESmufa=umrsm; jywfxGufrwwf wif;rmoGm;onf? u|efawmf. udk,fawG@
cHpm;csufESifh E_dif;pm=unfh&if; qwfqwfcg emusnf;rdonf?
u|efawmfonf 1956-57 ckESpfwGif wuUodkvfausmif;om;rsm; or*~acgif;aqmif jzpf
cJh+yD; 1958ckESpf rSpI wuUodkvfq&mtjzpf ig;ESpfwdkifatmif trSkxrf;cJh+yD;rS ausmif;om;rsm;ESifh
eD;pyfvGef;onfqdk+yD; rqvu zrf;qD;cJhonf? axmif'%ftjypfay;jcif;awmhrvkyfyJ axmifxJ
rSm 9ESpfeD;yg;xm;onf? !Sif;yrf;ESdyfpufonf? udkudk;u|ef;odk@ydk@onf?
tajccHynmtxufwef;ausmif;om;t&G,fwGif tzrf;cH&ojzifh udkaevif; tzrf;cH&
onfh t&G,frSm i,fvGef;vSonf? odk@aomf ol@!Sif;yrf;ESdyfpufr_@rsm;rSm u|efawmfwdk@ xufqdk;
onf? 'gudkjynfolawG odapcsifonf? urBmuodapcsifonf?
yg;uGuftm%mom;wdk@. nSif;yef;ESdufpufr_udkomru vli,fav; udkaevif;ESifh
ol@vkyfazmf udkifzufrsm; &ifqdkif=uyHk/ awG;ac:=uyHk/ cdkifrmjywfom;=uyHk/ pnf;vHk;=uyHk/ cHEdkif&nf/
ZGJ/ owWd&dSyHkESifh cufcJ=urf;wrf;vSaom tcuftcJrsm;&ifqdkif&yHkrsm;udk jrefrmjynfolrsm;ESifh
urBmrS ydkIodapcsifonf?
TpmtkyfwGif udkaevif;. wifjyxm;csufrsm;onf jrefrmjynfolrsm;ESifhurBmrS
pdwfyg0ifpm;olrsm;twGuf omru ppftm%m&Sifpepf. csKyfudkiftoHk;csr_udk cHae=u&aom
&dk;om;onfh wyfrawm/f wyfrSK;/ wyfom;taejzifhvnf; jrefrmEdkif. tem*gwftwGif;
rSefuefaom vrf;a=umif;udk &Sm}uHawG;awm=u&mY rsm;pGmtusdK;jyKEdkifrnf[k u|efawmf
,Hk=unfygonf?
pma&;olajymcsifwJhpum;
rmwdum
ta=umif;t&m pmrsuEf mS
aus;Zl;wifv$m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (5)
q&mh&Jh Oa,smZOf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (7)
pma&;olajymcsifwJhpum; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (13)
tcef;(1)
(u) ausmif;om;xk nDvmcH . . . . . . . . . . . . . . . . . (15)
(c) tuo wdk@&Jh qdkif;bkwfjzKwfyGJ . . . . . . . . . . . . . . . (16)
(*)wdrf;a&Smif+yD; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (17)
(C)rzrf;rcH&cif wpf&uftvdk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (19)
tcef;(2)
(u) oajyrSm tzrf;cH&+yD; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(22)
(c) ppfa=uma&;udk jzwfoef;pOf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (24)
(*) eH&HawGay:u aºuG;a=umfoHawG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (29)
(C) tdrfomxJu aomufa& . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (32)
(i)a,mufzudk =uufOwdkufjcif; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(34)
(p) tr_wGJawGeJ@ twltcsKyfodk@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (39)
tcef;(3)
(u) tcsKyfaxmifrSmvlpHk+yD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (42)
(c) pwD;0yfrSm &Hk;xkwfwJhae@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (44)
(*) 5(n)awGudk cdk;r_yk'frwyfawmh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (47)
(C) jcifaxmifawG/ arG@,mawG&wJhaxmif . . . . . . . . . . . . . . . .(49)
(i)b0oHo&meJ@ 5(n)awGb0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(50)
(p) &ref,l+yD; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(52)
(q) ppfcHk&Hk;rSm wdkif;jynfudkcspfwJholawG . . . . . . . . . . . . . . . . . .(53)
tcef;(4)
(u) tyfxnftvkyfcH&jcif; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(55)
(c) usD;uef;rsdK;awG&Jh awmif,mavbm tefwkyGJ . . . . . . . . . . . . .(57)
(*) ppfacG;wdkufu i&Jcef; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (59)
(C) ppfacG;wdkufrSm ae@pOf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (63)
(i)ppfacG;wdkufu tjyef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (66)
ta=umif;t&m pmrsuEf mS
tcef;(5)
(u) rpm;oifhwJh toD;pm;rdvdk@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (68)
(c) axmifwGif; edpP"l0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (69)
(*) tm;vHk;aumif;ygw,f q&m}uD; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(72)
(C) tdk;pm;ta=umif;/ +*dKvfta=umif; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (73)
(i)+*dKvfzrf;enf; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(75)
(p) +*dKvfjzpfatmifvkyfjcif; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(77)
tcef;(6)
(u) axmifwGif;AdkvfvkyGJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (80)
(c) oGm;emaevdk@ vlowfwm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (82)
(*) }udK;rdef@eJ@raoyJ aygufjym;eJ@ ao&ol . . . . . . . . . . . . . . . . .(85)
tcef;(7)
(u) axmifaq;&HkqdkonfrSm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (90)
(c) vlowfq&m0ef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(93)
tcef;(8)
(u) tdwfcsftdkifAGDa&m*g ydk;ysH@ESH@yHk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(96)
(c) &efukef+rdK@ &Jhbdef;pcef; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(98)
tcef;(9)
(u) uGyfpdyfq&m r[mbkwf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(101)
(c)axmiftwGif; bk&m;wnf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(103)
(*) a&'D,dk0,fay;rdvdk@ axmifusvmwm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(105)
(C) axmifwGif;aiGa=u; vJvS,fpepf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (106)
(i)axmifpm&if;awGcdk;xkwfawmh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (108)
tcef;(10)
(u) axmifajymif;+yD; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(115)
(c) o&ufaxmiftoGm; vrf;c&D;rSm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(122)
(*) [if;aumif;vdk@xrif;awmif;wm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(126)
(C) axmifw&m;pD&ifcef; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(129)
tcef;(11)
(u)axmif0ifpmwdkufyGJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(131)
(c) axmif0ifpmyHkpHwdkufyGJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(137)
ta=umif;t&m pmrsufESm
tcef;(12)
(u) o&ufaxmifwGif; oufaoxGufqdkcsuf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(142)
(c) tnmc&D;. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(155)
tcef;(13)
(u) axmifwGif;owif;pm/ twdktxGm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(167)
(c) udktdkufudk aoqHk;r_ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(169)
tcef;(14)
(u) &Sm;&Sm;yg;yg; acgif;jzwfowfr_ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(174)
(c) trsdK;om;nDvmcHeJ@ wdkufydwf'%f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(176)
tcef;(15)
wGJzufaxmifoHwdkif=um;u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (184)
tcef;(16)
a'geawmifrSm aewJh awmifay:om;awG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(191)
tcef;(17)
ydËduwfudkzsufwJh ºuGufpkwf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(201)
tcef;(18)
usaemfodcJhzl;wJh olawGxJu trSwfw&rdwfaqGrsm;
(u) OD;tkef;jrifh (ocifOD;tkef;jrifh/ wdk;wufa&; ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(213)
(c) OD;pdefvS(AdkvfpdefoHr%d) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(215)
(*) q&mawmfOD;a&0w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (216)
(C) &JausmfpGm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(224)
tcef;(19)
(u) o&ufaxmifu vGwfwJhae@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(226)
(c) xGufawmfrl eef;ucGm+yD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(227)
rSwfwrf;"mwfyHk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (230)
o&uftusOf;axmifyHk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(231)
o&uftusOf;axmifwGif a&qGJavbm yef;csDyHk . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(232)
o&uftusOf;axmif. taqmifyef;csDyHk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(233)
wdkufyHkpHrsm; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(234)s
tcef;(1)
ausmif;om;xknDvmcH
(u)
tcsdefumvu 1990 ckESpfxJrSmayg@? arvu ppftpdk;&u
usif;yay;wJhygwDpHk'Drdkua&pDa&G;aumufyGJ &v'f tajzxGufvdk@ 'Drdkua&pDtiftm;pkawG csdefcGif
tav;omaecsdefyJ jzpfygw,f? usaemfwdk@ jrefrmEdkifiH&J@ &moDOwkawGxJu rdk;wGif;umv[m
'Drdkua&pDtiftm;pkawG&J@ oauFwvuQ%mwpfckvdk@ qdk&rvdkygyJ?
rdk;wGif;umveJ@ jrefrmEdkifiH 'Drdkua&pDvSkyf&Sm;rSk[m qufpyfaeygw,f? e0wppftpdk;&&Jh
nSif;yrf;/ ESdyfpuf/ zrf;qD;rSka=umifh rif;udkEdkiftygt0if ausmif;om;trsm;tjym;
zrf;qD;cHae&ovdk/ ppfaxmufvSrf;a&; &J@ nSif;yrf;ESdyfpufrSk'%fawGudk rcH&yfEdkifawmhvdk@
e,fpyfa'orsm;qDudk wdrf;a&SmifoGm;=uwJh ausmif;om; rsm;vnf;&SdcJhygw,f?
jyeff@}uJaewJ@ausmif;om;rsm;/ tzGJ@tpnf;rsm;udk &efukefrsufESmpmrSm
pkpnf;Edkifzdk@twGuf rEWav;+rdK@ av;jyifav;&yf oHCmor*~DtzGJ@ OuUX
OD;a&0wESifhAuo(txufArmjynf) rSausmif;om;/ vli,fudk,fpm; vS,frsm;jzpf=uonfh
rdk;ausmfOD;/ udkpef;,k/ udkrif;rif;OD;/ rcifOrRmjrifh/ rjrifhjrifhcdkif pwJJhrEWav;uausmif;om; xkrsm;&Jh
yHhydk;/ ulnD/ }udK;yrf;rSkjzifh &efukefjrdK@ &Sdausmif;om;tzGJhtpnf;rsm;pkpnf;um uspfvpfcdkifrmaom
ArmEdkifiHqdkif&m ausmif;om;r*~rsm;tzGJ@csKyf (atmufArmjynf) udkjyefvnfzGJ@pnf;I
ArmEdkifvHk;qdkif&m ausmif;om;xk nDvmcH}uD;udk 1990ckESpf/ZGefv(28)&ufae@rS
Zlvdkifv(2)&ufae@ txd rEWav;+rdK@ jrawmif bkef;}uD;ausmif;wkdufrSm usif;yjyKvkyfcJhw,f?
tJ'DnDvm}uD;uae+yD; ausmifom;xkrS awmif;qdkcsuf(6)csuf/ twnfjyKcsuf(3)&yf/
a&S@vkyfief;pOf (3)&ufcsrSwfEdkifcJhygw,f? tJ'DtxJuyg0ifwJhtcsuf
(1)csufuawmhAuorsm;tzGJ@csKyf&J@ 1960ckESpfrSm usif;ycJhwJh qXrt}udrfausmif;om;xk
nDvmcH}uD;uae twnfjyKcsrSwfxm;cJhwJh rl(5)csufudk qufvuf udkifqGJ+yD;
txufArmjynfausmif;om;rsm;eJ@ atmufArmjynfausmif;om;rsm; [efcsufnDnDyl;aygif;+yD;
ppftm%m&Sifpepfudk wdkufyGJ0ifoGm;zdk@ ausmif;om;xku oH"dXmefawGcsrSwfcJ@w,f?
tJ'Dae&mrSm AuotzGJ@csKyf&Jh csrSwfxm;wJhrl(5)csufuawmh......
(1)? ausmif;om;xktcGifhta&;umuG,fa&;
(2)? 'Drdkua&pDynma&;
(3)? 'Drdkua&pDa&;
(4)? jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
(5)? trsdK;om;a&; ...wdk@yJjzpfw,f?
tuowdk@&Jh qdkif;bkwfjzKwfyGJ
(c)
1990ckESpf a&GaumufyGJt+yD; tajccHynmausmif;rsm; jyefzGifhwJhtcg=uawmh
ppftpdk;&uae+yD; ausmif;om;awG[m EdkifiHa&;eJ@rywfouf&bl;vdk@ ajymqdkjyD;awmh olwdk@
ppftpdk;&&J@ ay:vpDjzpfwJh 'dk@wm0efta&;(3)yg; qdkif;bkwfawGudk &efukefjrdK@rSm&SdwJh
tajccHynmausmif;awGtESH@ vdkufvHwyfqif =uw,f?
ausmif;awGtESH@ pnf;&Hk;a&;awGjyKvkyfcJhw,f? tJ'gawGudkrauseyf=uwJh
tajccHausmif;om;/ ausmif;olawG[m &efukef/ rEWav; pwJhjrdK@}uD;awGrSm ppftpdk;&&Jh
'dk@wm0efta&;(3)yg;qdkif;bkwfjzKwfcsyGJawG/ ppftpdk;&qef@usifa&;yGJawG jyKvkyfcJh=uwmudk
awG@jrifcJh&w,f? tJ'DtcsdefrSmawmh &efukefjrdK@rSmqdk&if AdkvfwaxmiftrSwf(5)eJ@ trSwf(6)
txufwef;ausmif;awGrSm ppftpdk;&&Jh 'dk@wm0efta&;(3)yg; qdkif;bkwfawGudk
ausmif;om;awGyJ &dkufcsdK;/ zsufqD;/ jzKwfcsrSkawG t&SdefrjywfjyKvkyfEdkif=uovkd/
rEWav;+rdK@rSmvnf;yJ tajccHynmtxufwef;ausmif; wpfckrSmqdk&if ausmif;0if;twGif;rSm
&SdwJh rqv tpdk;&&JhtvHudk tvHwdkifuae jzKwfcscJhw,f?
+yD;awmh tJ'DtvHudk ajcaxmufrSmcsnf+yD; ppftpdk;&udkqef@usifqEMjycJhwJh
c&dkifausmif;om;rsm; or*~(tajccHynm) ausmif;olav; wpfOD;jzpfwJh raeqkvSdkif[m
ausmif;uae xkwfy,fcHcJh&w,f?
wpfcsdefwnf;rSmyJ 'Dvdk tvm;wljzpf&yfawG[m &efukefwdkif; twGif;rSm&SdwJh +rdKe,fawG
jzpfwJh ykZGefawmif/ yef;bJwef;/ vom/ '*Hk/ vrf;rawmf/ =unfjrifhwdkif/ tvHk/ vSdkif/ a'gyHktp&SdwJh
+rdKe,fawGrSm jzpfyGm;cJhygw,f?
urm&Gwf+rdK@e,f trSwf(5)tajccHynm txufwef;ausmif;rSmqdk&if usm;av;
qdkonfh tajccHynm ausmif;om;wpfOD;rS OD;aqmif+yD; 'dk@wm0efta&;oHk;yg; qdkif;bkwfudk
ausmif;0if;twGif;uae jzKwfcscJhw,f? +yD;awmh tJ'Dqdkif;bkwfudk rD;&SdkwJhtxd jzpfyGm;cJhw,f?
prf;acsmif;jrdK@e,frSmqdk&ifvnf; tJ'Dqdkif;bkwu f dk jzKwfcs+yD; ausmif;tqif;rSm qENjycJh=uw,f?
ausmif;om;awGu “vlawGtm;vHk; Auy/ acG;awGtm;vHk; e0w”vkd@aºuG;a=umfcJh=uw,f?
'DvkdaºuG;a=umfoHudk Adkvfcifn$ef@ wpfa,muf =um;wJhtcgrSm aqG@aqG@ckef+yD;
q&mtwwfoifody`H ausmif;u q&m/q&mrawGudk ac:,l+yD; 'gawG[mq&m/ q&mrawG
rqHk;rvdk@ jzpf&wmqdk+yD; +cdrf;ajcmuf }udrf;armif;cJhw,f? tJ'DtcsdefrSmyJ rEWav;+rdk@u trSwf(9)/
trSwf(1)eJ@ tjcm;ausmif;awGu ausmif;om; awG[m ausmif;qif;csdefwdkif; +rdK@v,facgifu
aps;csdKem&Dpifem; w0dkufrSm ppftpdk;&qef@usifwhJ aºuG;a=umfoHrsm;/ qENjyr_ rsm;
}udK;=um;jzpfay:aecJhw,f?
a&G;aumufyGJrSm tEdkif&wJh jynfol@ v$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;[mvnf; &efukef+rdK@
vnfacgifrSm&SdwJh *ENDcef;rrSmpk+yD; a=ujimcsuf 1§90udk xkwfjyefcJhw,f? tJ'Da=ujimcsufxJrSm
&ufaygif;(30)twGif; jynfol@v$wfawmfac:ay;&ef e0w tpdk;&tm; awmif;qdkxm;ovdk
tif;pdefaxmifxJrSm&Sd=uwJh EdkifiHa&; tusOf;om;awGuvnf; tEdkif&ygwDudktm%mv$Jay;zdk@
tpmiwfcHwdkufyGJ0if+yD; awmif;qdkaewJh tcsdef vnf;jzpfygw,f?
&efukef+rdK@awmfrSmvnf;(999qkdwJ@-ukd;oHk;vHk;ae@) 1990jynfh/ pufwifbmv/
9&ufae@rSm vSkyf&Sm;rSkwckjyKvkyfzdk@ wyfOD;tzGJ@rsm;uvnf; wyfvSef@xm;=uygw,f? 'DvkdeJ@
(8888)ESpfywfvnf (2)ESpfjynfh tcrf;tem;rSm rEWav;+rdK@twGif; oHCmawmfrsm;
qGrf;avmif;yGJrSm ppftpdk;&u &uf&ufpufpuf ypfcwfESdrfeif;wma=umifh oHCmawmfawG&J@
a'go,rf;tdk;[m aygufuGJawmhr,fh tajctaeudk qdkufa&mufvmcJhw,f?
'ga}umifh e0wu vlzrf;yGJ}uD;udk w+ydKifeuf pwifygawmhw,f?
wdrf;a&Smif+yD
(*)
usaemftzrf;rcH&rD wywfavmuftvdkrSmyJ +rdk@e,ftoD;oD;u vSkyf&Sm;=uwJh
tajccHynm ausmif;om;ausmif;olawGudk e0w ppfaxmufvSrf;a&;awGu pwifzrf;qD;
wmawG jyKvkyfaeyg+yD? a'gyHk +rdK@e,f/ '*Hk+rdk@e,f/ Adkvfwaxmif+rdK@e,fawGu
tajccHynmausmif;om;awG/ (999)vSkyf&Sm;rSkudk OD;aqmifr,fh wyfOD;u&JabmfawG[m
usaemfwdk@t&ifolwdk@u tif;pdefoD;oef@ tusOf;axmifrSm a&muf&SdaecJhw,f? zrf;qD;rSkawG
rsm;vmwma=umifh usaemfwdk@uvnf; udk,fhtpDtpOfeJ@udk,f vHkjcHKwJhae&mawGrSm cdkatmif;zdk@
ae&m&Sm}u&ygw,f?
tJ'Dtcsdef[m usaemfwdk@twGuf bk&m;w&m;t&dyf[mvnf; vHkjcHKrSk r&Sdawmhygbl;?
wpf&ufrSm usaemf a&Smifwdrf;aeusjzpfwJh urm&GwfvSnf;wef; *Hk;qif;em;u tdrfrSm oGm;tdyf
cJhygw,f? tJ'Dae@[m usaemftzrf;rcH&cif wpf&uftvdkrSmyJ jzpfygw,f? rSwfrSwf&&
usaemftdyfrJhtdrfrSm (&uo)u udk+zdK;(+zdK;rif;odef;) (,ck awmifilaxmifrSm axmif'%f
(14)ESpfuscHae&ol)eJ@ =unfhjrifaumvdyfu udkoufaxG; wdk@eJ@ qHkjzpf=uygw,f?
udk+zdK;u usaemfhudk “rif;owdxm;aeOD;aemf/ &Jarmfxl; wa,muf aysmufaew,f
=um;w,f? rif;eJ@ aumawG@ jzpfao;ovm;”vdk@ar;ygw,f? usaemfvnf;
“rawG@bl;/ wpfae&mrSmyJ ykef;aeovm;/ zrf;bJac:oGm;+yDvm; rodao;ygbl;?
owif;=um;&if usaemfajymyghr,f”
usGefawmf ajzvdkufawmh udk+zdkK;uyJquf+yD; “armif&ifhudk rEWav;u OD;a&0wu
awG@csifvdk@wJh pmvnf;ay;vdkufw,f? zwf=unfh+yD; oGm;vdkufygOD;”qdk+yD; pmudkxkwfay;w,f?
pmuawmh rEWav;+rdK@ rSm(8888)ESpfywfvnfae@u ppftpdk;&u &uf&ufpufpuf
owfjzwfcJhwJhudpPeJ@ yufouf+yD; usaemfhudk tultnD awmif;xm;wJh pmyg?
pmudk tdwfxJjyefxnfh+yD; tdrf&SifuausG;wJh 0ufacgif;okwfeJ@xrif;udk usaemfwdk@
(3)OD;om; pm;aomuf=uygw,f? pm;aomuf+yD;tdyfzdk@ ae&mtwGuf jyifqifwkef;rSmyJ
tdrf&Sifu
“[Jh/ eifwdk@'DtdrfrSm tdyfwmpdwfrcs&bl;? tdrfeJ@uyf&yfu bkef;}uD;ausmif;rSm
oGm;tdyf? igvdkufydk@ay;r,f? tJ'DrSmpdwfcs&w,f? reufus&ifawmh ausmif;xdkifq&mawmf
rEdk;cif igwdk@tdrf jyefvmtdyf=u” qdk+yD; tdrf&Sifvkyfolu usaemfwdk@udk wzGzGrSmygw,f?
“ausmcsp&mae&m wpfae&mvHkjcHK&if +yD;wmygyJAsm” vdk@usaemfwdk@jyefajym+yD;
tdrf&Sifjzpfol vdkufydk@wJh tdrfem;u bkef}uD;ausmif;rSm pwnf;cscJh=uygw,f? tJ'D bkef;}uD;
ausmif;xJrSm vlpdrf;0if&if atmfwwfvdk@ acG;awGxuf pdwfcsrSk&SdwJh ief;awGarG;xm;w,f? tJ'D
wpfnawmh bkef;}uD;ausmif;rSm tdyf+yD; aemuf wae@ tm&k%fqGrf;ruyfcif ausmif;wdkufuae
tomav; xvmcJh=uw,f?
usaemfwdk@wnf;wJhtdrfudk tdyfa&;r0ao;wJh rsufESmawGeJ@ 0ifoGm;wJhtcgrSm
wpftdrfvHk;rSm&SdwJh olawGtm;vHk; jyL;wl;+yJwJrsufESmawGeJ@ usGefawmfwdk@udk =unfhaew,f?
+yD;awmhrStdrf&Sifjzpfolu
“eifwdk@ 'Dtdrfudkrvm=ueJ@awmh? nu axmufvSrf;a&;u owif; twdtus&xm;vdk@
eifwdk@udk vm&Smw,f? nu eifwdk@t0iftxGufyJ/ axmufvSrf;a&;awG/ &JawG/ &0wawG
wtdrfvHk;udk ydwf&Sm=uwm? eifwdk@udkraw@Gvdk@ a'gyG+yD; tdrfxJrSm tdyfaewJh olawG
tm;vHk;udkxcdkif;/ olwdk@ppfzdeyfawGeJ@ jcifaxmifawGudk uef+yD;&Sm=uav&Jh?
owif;twdtus&+yD;rS eifwdk@udkrawG@wJhtwGuf eifwdk@ b,foGm;vnf;vdk@ar;w,f?
wpftdrfvHk;u b,folrS rvmbl;vdk@ ajzwmaygh? tJ'D awmhaxmufvSrf;a&;u
rdvkd@uawmhuGm/ wpftdrfvHk; udkzrf;+yD; ta&cGHcGmjzpfr,fvdk@ usdef;w,f? aemuf+yD;
tdrfatmufaum/ tdrfaemufaz;aum/ tdrfomyg ae&mtESH@vdkuf&Smjyefw,f? owif;
twdtus&xm;&Jh om;eJ@vGwfoGm;wm emw,fuGmvdk@ajym+yD; rdvdk@ uawmh cifAsm;wdk@vnf;
rvG,fbl;omrSwfvdk@ }udrf;+yD;jyefoGm;w,f” tdrf&Sifjzpfolu rsufESmrSm aoG;r&SdawmhyJ
wkefwkef&D&D ajymjyygw,f?
nutdyfa&;r0vkd@ 'DreufrSm wa&;avmuf jyeftdyfr,fvdk@ pOf;pm;xm;wJh pdwful;udk
zsuf+yD; rsufESmudk uAsmuoDopf+yD; oHk;a,mufom; tjrefjyefxGufcJh}uygw,f?
vSnf;wef;a&mufawmh usaemfu udk+zdK;eJ@ udkoufaxG;wdk@udk “cifAsm;wdk@vdk
acgif;aqmif}uD;awGeJ@ aygif;tdyf&if usaemfwdk@vdkbmrSr[kwfwJh tnw&aumifawGyg
axmifusaeygOD;r,f”vdk@ aemufvdkufawmh udk+zdK;u “a[haumif..rif;rarhygeJ@aemf?
vpfoifh&ifvpfawmh” vdk@jyefajym+yD; vrf;cGJcJh}uygw,f? vpfawmhvpfcsifayr,fh
csdef;xm;wJhudpPawGu &Sdao;awmh OD;a&0weJ@ csdef;xm;wJhae&mudkoGm;zdk@ jyifvdkufygw,f?
wmarGbufrSm OD;&0weJ@ awG@+yD; q&mawmf tultnD awmif;xm;wJhudpPtwGuf
tpDtpOfawG aqG;aEG;=uygw,f? wevFm ae@rSmjyefqHkzdk@ tcsdefeJ@ ae&mjyefowfrSwf+yD;
usaemfjyefvmcJhw,f?
tzrf;rcH&cif wpf&uftvdk
(C)
q&mawmfOD;a&0wqDu tjyefrSmawmh a'gyHk+rdK@e,fuoli,fcsif; wpfa,mufjzpfwJh
ausmf0À &J@tdrfudk xGufvmcJhygw,f? ausmf0À&Jh tdrfuusaemfh&J@ pm;tdrfaomuftdrf
qdkvnf;rrSm;bl;? ausmf0Àu pufrSkwuUodkvfwufcGifh&aeyg+yD? +yD;awmh q,fwef;
ausmif;om;awGudk t*FvdyfpmoifjyaewJh q&mwpfOD; jzpfovdk/ Armhvli,frsm;
tpnf;t&Hk;(Avp)/ ,cif tm&Svli,ftzGJ@rS vli,facgif;aqmifwpfOD; vnf;jzpf ygw,f?
olutoef@tjyef@ tvGef}udKuffygw,f? vluawmh tom;rJvdk@ rD;jywf&ifoGm;
yJjrif&w,fvdk@ usGefawmfwdk@u aemufavh&Sdygw,f? olvrf;av#muf&if ycHk;udk wzufapmif;+yD;
av#mufwwfvdk@ usaemf wdk@u“z&drf”vdk@ac:}uygw,f? axmifxJa&mufawmh ausmf0Àu
(2)a,muf&Sdygw,f? oleJ@ aemufwa,muf u yJcl;uausmf0Àyg? oludkawmh tm;vHk;u
z&drfvdk@ ac:+yD;/ aemufwpfa,mufudkawmh yJcl;u ausmf0Àvdk@yJac:ygw,f?
wpfcgu axmifxJrSm z&drfudk taqmifrSl; 0efxrf;wpfa,mufu ac:+yD; axmifeHygwf}uD;rSm ol@
emrnfudk a&;wJhtcg “ausmf0e” vdk@pmvHk;aygif;awmh olu q&m usaemfemrnfu “e}uD;ESpfvHk;qifh
aygif;wJh %}uD;yg” vdk@jyefajymygw,f? 0efxrf;uvnf;&Suf+yD; igvnf;raygif;wwfbl;? “rif;emrnf
rif;zmom aygif;” vdk@jyefajymcJhygw,f?
usaemf ausmf0Àtdrfudka&mufawmh ol@nDrjzpfol yyu “ausmf0Ànutdrfjyefrtdyfbl;” vdk@
ajymygw,f? 'Duae@ q,fwef;atmifpm&if; xGufrSmrdk@ rae@nuol@wynfh ausmif;om;av;awGeJ@
twloGm;tdyfw,fvdk@ qufajymygw,f? 'geJ@usGeaf wmfvnf; tJ'DrSmyJa&csdK;/ t0wftpm;vJ+yD; ausmf0ÀeJ@
awG@csifao;wma=umifh oljyefvm&if 'Dae@ ae@vnf wpfem&Davmuf vSnf;wef; pH&dyf+idrfu
vufzuf&nfqdkifudk vmcJ@zdk@rSm+yD; a'gyHk&Sd ausmf0Àtdrfuae jyefxGufcJ@ygw,f?
+rdK@xJzufudkoGm;zdk@ OD;wnfvdkufygw,f? usaemf &efukef+rdK@ xJudka&mufawmh vrf;30rSmaewJh
usaemholi,fcsif; bkef;bkef;(bkef;jrifhxGef;) &Jhtdrfudk OD;wnfvdkufygw,f? bkef;bkef;qdkwm oHk;a&mifjc,f
ausmif;om;vli,ftzGJ@uyg? ol@tdrfudkawmh +rdK@vnfacgifu olykefXmecsKyfwpfckv@dk usaemfwdk@u emrnf
ay;xm;ygw,f? bmjzpfvdk@ vnf;qdkawmh ol@tdrfu ppftpdk;&udk qef@usifvSkyf&Sm;aewJholawG awmfawmf
rsm;rsm; qHkwwfwJhae&m wpfckjzpfvdk@ygyJ?
qHkqnf;zdk@ wifr[kwfyJ ppfaxmufvSrf;a&;&Jh '%fa=umifh udk,f@tdrfudk,fjyefvdk@ r&awmhwJh
ae&mrJhoGm;wJholawG twGufvnf; ol@tdrfa&mufoGm;&ifawmh olwwfEdkifoI ausG;arG;{nfhcHwwfygw,f?
usaemfwdk@vdk ausmif;om;awGudk olwdk@rdom;pku ulnDcJhwma=umifhvnf; e0w&Jh t+idK;}uD;udk ,ae@wdkif
cHpm;ae&&Smav&Jh?
usGefawmfbkef;bkef;tdrfudka&mufawmh oltdyf&murxao;yJ ukwifay:rSm ydk;vdk;yufvuf tdyfaysmf
aewkef;ygyJ? 'gayr,fh {nfhonfawGuawmh xHk;pHtwdkif; ol@tdrfrSma&muf&Sdaeygw,f? apmapmpD;pD;
a&mufaeoluawmh&uDQ;(nDaxG;cdkif)eJ@ udkpdefvSdkifwdk@yJjzpfygw,f? udkpdefvSdkifuawG@awG@csif;...
“armif&ifwdk@ =um;+yD;+yD;vm;” vdk@ p+yD;ar;ygw,f? usaemfu“bmjzpfvdk@vnf;” vdk@ ar;vdkuf
ygw,f?
“om;n$efOD;eJ@ udkatmifxGef;wdk@udk nuw+ydKifeufxJzrf;oGm;=uw,f?”
“[kwfvm;”
“[kwfw,f? nu 12em&DavmufrSm axmufvSrf;a&;eJ@ ppfwyfu udkatmifxGef;eJ@om;n$efOD;wdk@ tdrfawGudk
wpfae&mpDcGJ+yD; w+ydKifwnf;zrf;oGm;=uw,f? udkatmifxGef;tdrfu 0&rf;ygvm;/ zrf;0&ef;ryg&if rvdkuf
Edkifbl;vdk@ ajymvdk@ ol@tdrfeJ@ axmufvSrf;a&;awGpum;rsm;=uao;w,f”
vdk@bkef;bkef;uajymjyygw,f? usaemfuvnf; nuusGefawmf&,f/ udk+zdK;eJ@udkoufaxG;wdk@ qHk=uyHk/
usaemfwdk@oHk;a,mufvHk; uyfoDav;vGwfoGm;+yD; tzrf;rcHvdkuf&yHkwdk@yHkudk ajymjyvdkufygw,f? e0wu
(999)tHk}uGrSk@jzpfrSmpdk;vdk@ wyfOD;tzGJ@0ifawGudk ESdrfeif;zrf;qD;+yD;/ tckusGefawmfwdk@ (Auo) ausmif;om;
awGudkwpfcsdefwnf;/ wpf+ydKifwnf;zrf;qD; vmwJhajcvSrf;yJvdk@ usaemfu xyfajymvdkufygw,f?
udkpdefvd_ifu æ
'dk@wawGowd&Sd&Sdaezdk@ aumif;+yDaemf? udk,fvnf;a&Smifawmhr,f?”
“rif;wdk@vnf;'D bkef;bkef;wdk@tdrfrvm=u&if aumif;r,f”
vdk@ajymygw,f? udk&uDQ;uawmh
“at;...tm;vHk; enf;enf;av;a&Smifae=u&if aumif;r,f”
vdk@0ifajym+yD; acsmif;wcsuf[ef@ vdkufygw,f? ol@udk=unfh&wm tat;rd+yD; acsmif;qdk;aewJhyHkygyJ?
armifbkef;uawmh usaemfhudkpdk;&drfw,fxifyg&Jh?
“a[haumif? igwdk@awG a':atmifpk=unfeJ@ tif;av;zufudk pnf;&kH;a&;qif;wkef;u tif;av;
azmifawmfOD;bk&m;u ab;tEW&m,fuif;&Sif;atmif ouFef;pteDav;awGay;w,f? (tJ'DouFef;p
teDav;awGrSm a*gyutzGJ&Hk;&Jh wHqdyfwHk;av;awG &dkufxm;wm owdxm;rdygw,f) rif;vnf; tEW&m,f
uif;atmifaqmifxm;aygh”
qdk+yD;usaemfhudk tJ'DouFef;pwpfck vufaqmifay;ygw,f? tJ'Daemuf usaemfvnf; tcsdef
r&Sdawmhvdk@ vSnf;wef;rSm tajccHynmausmif;awGu +rdK@e,fudkpm;vS,fawGeJ@ aqG;aEG;yGJ&Sd&m csdef;xm;wJh
ae&mudkoGm;zdk@ ajymawmh tm;vHk;u usGefawmfudk roGm;zdk@ 0dkif;wm;=uygw,f?
“a[haumif...rarhygeJ@aemf”
“tzrf;tqD;awG rsm;aew,f”
“tpnf;ta0;rvkyf&if aumif;r,f”
“zsufvdkuf...roGm;ygeJ@”
0dkif;+yD;wm;=uwJh toHawGudk vspfvsK&Sk+yD; usaemf xGufvmcJhw,f? roGm;&ifrjzpfwJh udpP&Sdaewm
a=umifh tajccHynmausmif;om; udk,fpm;vS,fawGeJ@ awG@zdk@ csdef;qdkxm;wJhae&mudk usaemfa&mufatmif
oGm;cJhygw,f? 'Dwcg ausmif;om;awGeJ@ aqG;aEG;+yD;&if q&mawmfOD;a&0weJ@ rEWav;vdkufoGm;r,fvdk@
vrf;rSm awG;vm;cJhygw,f?
'gayr,fh usaemf&J@ pdwful;awGudk e0w axmufvSrf;a&;awGu vufOD;r_ &,loGm;cJhygw,f?
tcef;(2)
oajyrSm tzrf;cH&+yD
(u)
'Dae@+rdK@ e,ftajccHynm ausmif;om;acgif;aqmifawGeJ@ aqG;aEG;yGJvkyfr,fh ae&mu &efuif;zufu
bkef;}uD;ausmif;wckrSm jzpfygw,f? tJ'ga=umifh ausmif;om;awG tpnf;ta0;vkyfr,fh bkef;}uD;ausmif;eJ@
vSnf;wef;/ pH&dyf+idrfu oajy vufbuf&nfqdkifrSmae&mcGJ+yD; csdef;xm;ygw,f?
bkef;bkef;wdk@ awGtm;vHk; 0dkif;wm;aewJh=um;uyJ vSnf;wef;zufudk usaemfa&mufvmcJhygw,f?
pH&dyf+idrfygvm;vdk@ um;py,f,m&Jh ar;oHa=umifh rSwfwdkifygw,fvdk@ajzvdkuf+yD; um;jywif;aygufuae wqifh
&efukef-tif;pdefvrf;ray:u oajy vBuf&nfqdkifxJudk a0h0J=unfhvdkufygw,f?
vli,fta,muf(20)ausmfavmuf [dkpm;yGJ/ 'Dpm;yGJawGrSmtoD;oD;xdkifae=uwmawG@&ygw,f?
usaemfvnf;um;ay:uqif;+yD; qdkifxJu pm;yGJ0dkif;wpfckrSm 0ifxdkifvdkufygw,f? r*FvmawmifnGef@ +rdK@e,fu
,OfaxG;udkawG@awmh “&Jarmfxl;ta=umif; bm=um;ao;vJ” vdk@ar;vdkufygw,f? &Jarmfxl; tzrf;cH&a=umif;
,OfaxG;uajymygw,f? usaemfu“om;n$efOD;eJ@ udkatmifxGef;wdk@udkawmh rae@nu tzrf;cHvdkuf&w,f?
igwdk@awmif uHaumif;vdk@ tzrf;rcH&wm”
tJ'Dtcsdef rSmyJ qdkif&Jh b,feJ@nm toD;oD;uae axmufvSrf;a&;awG/ &JawGqdkifxJudk 0ifvm=u
ygw,f? “igwdk@vnf; jrefjrefajc&m azsmuf&atmif? tpnf;ta0; vkyfr,fhae&m oGm;=updk@”
vdk@ajymzdk@tvkyfrSmyJ axmufvSrf;a&;awGu qdkifxJuvlawGtm;vHk;udk emrnfawG vdkufar;wmudk
awG@&ygw,f? qdkifa&S@udkvSrf; =unfhvdkufawmh wDtD;11ppfum;wpD;/ &Jum;wpD;eJ@ [dkif;vufum;wpD;wdk@
qdkifydwf&yfxm;wm awG@&ygw,f? axmufvSrf;a&;awGu pm;yGJrSm xdkifaeolawGudk rif;emrnf
b,fvdkac:vnf; vdk@ar;+yD; olwdk@ vufxJ rSmudkix f m;wJh pmtkyfxJu emrnfawGeJ@ wdkufppfaeygw,f?
ausmif;om;awmfawmfrsm;rsm;[m emrnf t&if;awGrajymyJ yg;pyfxJ awG@u&memrnfawGudkajym=uvdk@
axmufvSrf;a&;awG[m tjyeftvSef wa,mufcsif; ppfaq;jyefw,f?
“rif;wdk@emrnfawG rSefrSefajymaemf/ odvdk@uawmh em+yDomrSwf? xGufajy;r,fvdk@ vnf;r}udK;pm;eJ@?
rypf&Jbl;vdk@ xif&if xGufajy;=unfhaygh”
qdk+yD; axmufvSrf;a&;awGu tqufrjywf +cdrf;ajcmufaeygw,f? jzpfysufaewJh tjzpftysufawGudk
qdkif&Siftygt0if ywf0ef;usifu vlawGyg 0dkif;tHk=unfhae}uygw,f? +yD;awmh oajy vufzuf&nf
qdkif&Jhab;uyf&Jhu tdrf[m trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf/ urm&Gwf+rdK@e,f&Hk;cGJjzpfygw,f?
qdkifjyifyuae 0dkif;=unfhaeolawG wjznf;jznf; rsm;jym;vm+yD; “ausmif;om;awGudkzrf;ae=uwm”
qdkwJh avoHawG rsm;jym;qlnHvmcsdefrSmawmh axmufvSrf;a&;wa,mufu olwdk@xJu tzGJ@acgif;aqmifvdk@
xif&oludk “olwdk@awGudk b,fvdkvkyf&rvJq&m”vdk@ar;vdu k foHudk =um;vdkufygw,f? tJ'DrSmwif zrf;qD;rSk&Jh
acgif;aqmifvkyfolu ol@vufxJu pmtkyfteDav;udk ydwfvdkufygw,f? +yD;awmh
“&Skyfw,f? tukefvHk; um;ay:wif” vdk@trdef@ay;+yD; [dkif;vwfum;ay:udk usaemftygt0if
ausmif;om;(30)cef@udk um;ay:wufcdkif;ygw,f? +yDawmh tjyifzufu tayguf0rSm axmufvSrf;a&;eJ@
&JawGu aoewfeJ@csdef+yD; &efukefwuUodkvfvSdkife,fxJodk@ um;udk armif;oGm;cJ@ygw,f? usaemfwdk@ [dkif;vwf
um;aemufrSm oHql;}udK;acGeJ@ pufaoewfwifxm;wJh wDtD; 11 ppfum;wpD;vdkufygvmygw,f?
vSdkife,fajrxJudk a&mufawmh um;ay:uae wa,mufcsif; qif;cdkif;ygw,f? +yD;awmh wpfudk,fvHk;
tESHh ppfaq;&SmazG+yD; udk,fa&;&mZ0ifawGudk pwifar;jref;ygawmhw,f? ausmif;om;awmfawmfrsm;rsm;u
olwdk@&JhemrnfawGudk trSeftwdkif; rajym}uwmawG@&ygw,f? usaemfvnf; tjcm;emrnfwckudk ajym+yD;
vdrfajymvdkufygw,f? 'gayr,fh usGefawmfvG,fxm;wJhtdwfudk &SmazGcsdefrSmawmh uHqdk;pGmyJ 'dkif,m
&DpmtkyfxJu EdkifiHom; pdppfa&;u'fjym; xGufusoGm;ygw,f?
'g rif;pdppfa&;u'fjym;r[kwfvm; vdk@ar;wma}umifh usaemfvnf; jiif;vdk@r&awmhygbl;?
aemufawmh “rif;um;ay: jyefwuf” qdkwJhtoH=um;vdk@ um;ay:uae acgif;iHk@=unfhvdkufawmh
&JausmfpGm(uwHk;eJ@) jyefwufvmwmudk awG@&ygw,f?
olvnf; ol@&Jhausmif;om;u'fudk axmufvSrf;a&;u awG@oGm;vdk@ um;ay:wufcdkif;cH&wmyg?
usefwJholawGudkawmh emrnfvdrfpm ,l+yD;jyefv$wfay;vdkufygw,f? &JausmfpGmu Adkvfwaxmiftxu(2)u
ausmif;om;wpfOD;yg? Adkvfwaxmif+rdK@e,fu tajccHynm ausmif;om;udk,fpm;vS,f wpfOD;vnf;
jzpfygw,f? ol@tudkjzpfol udkbb}uD;(c) udkrif;atmif[m 1988ckESpf ta&;tcif;umvu
a':atmifqef;pk=unf&Jh vHkjcHKa&;udk,l&wJh oHk;a&mifjc,fausmif;om;tzGJ@u jzpfygw,f? 88 ta&;tcif;rSm
wufwufºuGºuG vSkyf&Sm;cJh vdk@ e0wppfaxmufvSrf;a&;&Jh zrf;qD;rSkudkcHcJh&ygw,f?
tif;pdef/ om,m0wDtusOf;axmifawGuae jyefvnfvGwfajrmufvm+yD; r=umcifrSmyJ olwdk@&Jh
rdbawGu &JausmfpGmwdk@ nDtudkESpfa,mufudk omoemhabmifudk0ifapcJhygw,f? olwdk@ nDtudk(2)a,muf
oCFef;pnf;omoemhabmif0ifwkef; tpnf;ta0;wpfckrSm Adkvfwaxmif+rdK@e,fu ausmif;om;awGeJ@om
awG@&+yD; +rdK@e,fwm0efcHeJ@ rawG@awmh &JausmfpGmta=umif; ar;=unfhcJhygw,f?
oloCFef;0wfaewmudk od&awmh usaemf&,f/ w&kwf}uD;(c)wifa&$&,f ESpfa,mufom;ol&SdwJhbkef;
}uD;ausmif;udkvdkufoGm;cJhygw,f? +yD;awmh “&JausmfpGm? rif;r&Sdvdk@wdkif;eJ@ rif;wdk@+rdK@e,f tquftoG,fjywf
aew,f? vSkyf&Sm;rSkawG&Sdvdk@ rif;wdk@ +rdK@e,frSm rif;r&Sdvdk@ rjzpfbl;”ponfjzifh usaemfwdk@&Jh wdkufwGef;rSka=umifh
&JausmfpGm wpfa,muf &ufraphcifrSmyJ oCFef;csGwfcJhygw,f?
vl@abmifudk ul;ajymif;+yD; aemufwae@ ylyal EG;aEG;rSmyJ usaemfeJ@twl tzrf;chJ&wmyg?
(&JausmdpGm[m 1990ckESpfrSm usaemfwdk@eJ@ twlwlaxmifuscJh+yD;/ 1993 ckESpfrSm vGwf+idrf;csrf;omcGifheJ@
jyefvnf vGwfajrmufoGm;cJhygw,f? jyifyrSm q,fwef; pmar;yGJudk 0ifa&mufajzqdkcJh+yD;/ &efukefpufr_
wuUodkvfudk wufcGifh&cJhygw,f? 'gayr,fh &JausmfpGm[m 1996ckESpf 'DZifbm ausmif;om;tcGifhta&;
vSkyf&Sm;rSkrSm wufwufºuGºuG yg0ifcJhwma=umifh axmufvSrf;a&;&Jh zrf;qD;r_ udkjyefvnfcHcJh&+yD;
axmif'%f(19)ESpf csrSwf cHcJh&ygw,f?)
ppfa=uma&;udk jzwfoef;pOf
(c)
usaemfeJ@ &JausmfpGmudk zrf;qD;wifaqmifvmwJh [dkif;vwfum;[m &efukefwuUodkvfvd_ife,fajr
ausmif;0if;xJutxGufrSmyJ usaemfwdk@(2)a,mufpvHk;acgif;pGyfawGeJ@ tpGyfcHvdkuf&ygw,f? usaemfwdk@
udkpGyfxm;wJh acgif;pGyftjzL[m aoG;awGayusHae+yD; vlwumudk &dkufESufxm;rSef; odomvSygw,f? av#mf
zGwfxm;jcif; r&Sdwma=umifh acgif;pGwf&JhteH@[m tifrwefudk qdk;&Gm;vGef;ygw,f?
usaemfwdk@udk wifaqmifvmwJhum;u [dkauG@/ 'DauG@eJ@ vrf;udkrrSwfrdEdkifatmif armif;aewmudk
owdxm;rdygw,f? tcsdeftawmf=um armif;vm+yD; r=umcifrSmyJ um;udkpuf&yfvdkufum um;ay:uae
usaemfwdk@udk qif;cdkif;ygw,f? yg;pyfu ae+yD;awmhvnf;
“ausm.f ..ausmf”
“cG...cGxm;”
“av;zufukef;oGm;” qdk+yD; qufwdkufatmf[pf ygw,f? quf+yD;awmh usaemfwdk@udk “acgif;
wdkufrdr,f? tay:rSmwef;&Sdw,f? iHk@iHk@.. cg;ukef;+yD;oGm;” vdk@ajymaeayr,fh usaemfwdk@udk trdef@ay;aewJh
axmufvSrf;a&;&JhtoHuawmh usaemfwdk@&Jhtay:ydkif;u vmaewmqdkwm usaemf &dyfrdvdkufygw,f?
um;ay:uae atmufa&mufawmh usaemfeJ@ &JausmfpGmwdk@ tcef;cGJ+yD; csKyfxm;vdkufygw,f? usaemf
a&mufaewJhtcef;u arSmifrJvGef;+yD; bmrSrjrif&wma=umifh xdkif&rvdk/ x&rvdk jzpfaeygw,f? tJ'DtcsdefrSm
tcef;xJudk axmufvSrf;a&;wa,muf 0ifvm+yD;
“acgif;pGwfudkrcsGwfeJ@aemf? csGwfvdk@uawmh romay:+yDomrSwf”
vdk@}udrf;armif;+yD; jyefxGufoGm;ygw,f? 'gayr,fh usaemfa&mufaewJh vuf&Sdae&mudk avhvm
zdk@twGuf acgif;pGyfudkenf;enf; r+yD; atmufudkiHk@=unfhvdkufawmh =urf;jyifrSm uGyf+ypfav;wck cif;xm;
wmudk awG@&ygw,f?
tJ'D uGyfjypfav;&Jh ab;rSm vrf;av#mufzdk@twGuf 1 ayausmfavmuf&SdwJhwHrHwvif; usOf;usOf;
av;wpfck&Sdygw,f? quf+yD;tay:udkarmh=unfhvdkufawmh vlwufzdk@ rrSDEdkifavmufwJh ae&mavmufrSm
1ayywfvnf&SdwJh oHZumwpfcsyfeJ@ vkyfxm;wJh av0ifaygufwckudk awG@&ygw,f?
usefwmawGuawmh tkwfeH&HawG csnf;oufoufygyJ? rdepfydkif;avmuft=umrSmyJ wHcg;zGifhoH=um;&
+yD;/ tcef;xJudk wpfa,muf0ifvmygw,f? uGyfypfay:rSmacgif;pGyfeJ@ usaemfxdkifwmudk awG@oGm;awmh
“rif;udkb,folxdkifcdkif;vdk@vJ” vdk@ar;+yD;usaemfh &ifbwfudk vufoD;eJ@ wpfcsuf qifhxdk;vdkufygw,f? +yD;awmh
“'Dtwdkif;rwfwyf&yfae? igaemufwacguf jyef0ifvmvdk@ xdkifaewmawG@&if 'Dhxufydkemr,f?”
ajym+yD; jyefxGufoGm;ygw,f?
r}umcifrSmyJ aemufxuf toH&Sifwpfa,muf xyfa&mufvm+yD;
“a[haumif? nurif;b,frSmtdyfovJ” qdk+yD; par;w,f?
“nu vSnf;wef;*Hk;qif;u......... wdk@tdrfrSmtdyfygw,f”
“rif;rvdrfeJ@? yg;ydwf&dkufvdkufr,f? igwdk@udknmzdk@ pdwfrul;eJ@? tJ'Dnu igwdk@ vSnf;wef;rSm
vm&Smw,f? rif;ajymwJhtdrfyJ? r&Sdbl;?”
“wu,fyg? nu vSnf;wef;tdrfrSmyJ tdyfwmyg”
“uJ..xm;vdkufyg? nu vSnf;wef;rSm tdyfw,fqdk&if +zdK;rif;odrf; tckb,frSmvJ?”
“usaemfrodbl;? usaemf zmom wpfa,mufwnf;aewmyg?”
“uJ...aumif;+yD? nuvSnf;wef;rSm tdyfw,fqdk&if b,frSmtdyfwmvJ? b,folawGeJ@ tdyfwmvJ”
“r......... wdk@&Jh *Hk;qif;utdrfeJ@ uyf&yfu bkef;}uD;ausmif;rSmtdyfwmyg? udk+zdK;eJ@ oufaxG;wdk@
vnf;ygygw,f?”
“bkef;}uD;u rif;wdk@udkvufcHxm;wJhoabmaygh”
“r[kwfygbl;? ausmif;xdkifbkef;}uD;rodatmif nzuf q&mawmf}udrf;aewJh tcsdefusrS
0iftdyfwmyg? reuf q&mawmf tm&k%f qGr;f rpm;cif ausmif;wdkufu xGufygw,f”
“nu +zdK;rif;odef;eJ@ oufaxG;u rif;eJ@ twlwltdyfw,fqdkawmh rif;eJ@tquftoG,f&SdrSmyJ”
“'DaumifawGb,frSm tdyfw,fqdkwm rif;odrSmyJ”
“rodygbl;? rae@nu rxifrSwfyJ qHkrd=uwmyg”
“a[haumifrvdrfeJ@? [m... 'Daumifemawmhr,f? igwdk@rSm tcsdefodyfr&Sdbl;? a[haumifawG?
'Daumifhudk yHkpHay;vdkufprf;? 'Daumifpum;ajymwJh yHkpHudkyg r}udKufbl;? Av}uD;udkac:vdkuf? 'DrSmyHkpH
armif;&r,fhaumif wpfaumifa&mufae+yDvkd@? igjyefvmvdk@ tajzr&ao;&if 'Daumifaum/ rif;wdk@yg
em+yDomrSwfayawmh”
ajymqdk+yD; toH&Sif aysmufoGm;ygw,f? aemufawmh avoHcyfrmrmeJ@ toH&SifwpfOD; xyfay:vmyg
w,f? olwdk@ajymaewJh Av}uD;qdkwmyJ jzpfr,fvdk@ usaemfawG;rdygw,f?
“a[haumif”
qdkwJhtoH}uD;ay:vm+yD; usaemfcE<mudk,fudk wGef;vkdufwJhtwGuf wcsuf,dkifxGufoGm;ygw,f?
+yD;awmh
“igwdk@udkjy\emr&SmeJ@? ar;wmrSefrSefajz/ rajzvdk@ txufu qlvmvdk@&Sd&if igwdk@yJtvkyf&Skyfw,f?
rif;rSefrSefuefuefajym&if ckvdkrif;eJ@ig awG@p&mta=umif;r&Sdbl;? tjcm;aumifawGu rif;vdkjy\emr&Smbl;/
at;at;aq;aq;yJ ajzoGm;wm? acgif;rrmeJ@/ acgif;rm&if cGJypfr,f/ =um;vm;”
“usGefawmfrSefrSefuefuefajzwmyJ/ rodwmudkrodbl;vdk@ ajymwmyJ”
“-D;/ rSefrSefuefuefajymwmvm;? rif;rSefrSefuefuefrajymvdk@ igvm&wm”
ajymajymqdkqdkusaemfh rsufESmudk vufoD;rsm; tqufrjywfypfoGif;wmudk &kwfw&uf
cHvdkuf&w,f? usaemfhrsufESmeJ@ wudk,fvHk;udk tkwfeH&HeJ@ zduyfxm;+yD;
“a[haumif/ rif;aumifawG &SdwJhae&mudk trSefajymrvm;/ rajymbl;vm;”
qdk+yD;ar;ygw,f? tJ'DtcsdefrSmyJ aemufxyf toH&Sifwa,muf eHab;uaeay:vm+y;D
“a[haumifawG/ 'DavmufxdrvkyfygeJ@uGm/ 'DaumifarmaerSmayhg/ nDav;uvnf; tudkwdk@
qDuar;wJh ar;cGef;awGudk vdrfvdrfrmrmeJ@ ajzvdkufyguGm/ trSeftrSeftwdkif;aygh? tcsdef=umvm&if
rif;tom;emvdrfhr,f? rif;wdk@&JhEdkifiHa&;q&m}uD;awG udk,fwdkif jymqif;oGm;wJh a&=unftdkifqdkwmrif;
=um;zl;rSm aygh/ igwdk@EdkifiHawmfrSm rjzpfoifhwmawG rjzpf&atmif wm;qD;zdk@wm0ef&Sdw,f? igwdk@u
rif;udkaumif;aumif; rGefrGefar;ae&if aumif;aumif;rGefrGefajzvdkufaygh/ [kwf+yDvm;? tck
+zdK;rif;odef;b,frSmvJ/ tjcm;tzGJ@ 0ifawGaum b,frSmvJ”
“.........”
“rif;wdk@eJ@ wpfzGJ@xJyJ/ rif;odygw,f? rSefrSefajymvdkufyg? tom;tem rcHprf;ygeJ@” avoH aysmhaysmh
av;eJ@ qufajymygw,f?
“udk+zdK;eJ@tjcm;olawGb,frSm&Sdw,fqdkwm usaemfrodygbl;? cifAsm;wdk@tckvdk usaemfwdk@udk zrf;
aewmawG=um;vdk@ vHkjcHKwJhae&mrSm olwdk@tpDtpOfeJ@ olwdk@ykef;atmif;aerSmyJ”
usaemfh&Jh jyefvnftajzay;wmudk vufrcHEdkif=uwJhtwGuf toH&Sifwa,mufu
“rif;udkxdk;xm;wmrrSwfrdao;bl;vm;? a[haumif/ rif;ighudkbmaumifatmufarhaevdk@vJ?
acG;rom;/ 'DvdkyHkpHrsdK;r&bl;uG/ 'DvdktcsdK;rsdK; vmcsdK;vdk@ r&bl;? rif;avmufuawmh taysmhayghuGm”
toHawGcsufcsif; qla0wufoGm;ygw,f?
“a[haumif/ 'l;auG;/ ajcudkcGJ/ ajczsm;axmuf/ vufajrmufxm;prf;”
“'DavmufawmifrajymcsifwJhaumif/ opPm&Sdw,faygh/ at;... rif;eJ@igawG@=uao;wmaygh?
&dkufae&if; t&Sdk;&mxifaeOD;r,f? rif;wdk@aooGm;vdk@ bDbDpD ruvdk@ ukvor*~ udkyJwdkifwdkif apmuf *&kr
pdkufbl;uG/ bmatmufarhaevdk@vJ/ rif;igtckajymxm;wJh yHkpHtaetxm;u aeajymif;vm&if igudk tqdk;
rqdkeJ@aemf”
yxru avoHaysmhaysmheJ@ wpfa,mufu usaemfhab;uae+yD;
“nDav;&m/ 'kuQrcHprf;ygeJ@/ rif;wdk@vlawGb,frSm&SdEdkifovJ/ uJ'Dnaum b,frSm tdyfEdkifrvJ”
“.........”
“rif;txifajym=unfhprf;uGm/ rif;wdk@rae@nu tdyfchw J Jhae&mrSmaum &SdEdkifrvm;/ +yD;awmh ckcsdefrif;
wdk@tzGJ@awGb,frSmpkpnf;EdkifrvJ”
aemufxyftoH&Sifwa,mufu...
“a[haumif/ acgif;rmzdk@ r}udK;pm;eJ@/ rif;wdk@tzGJ@0ifawG awmfawmfrsm;rsm; rd+yD;ae+yD/ 'Daumif
awGajymvdk@ rif;udkzrf;Edkifwm/ opPm&Sdraeprf;ygeJ@uGm/ rif;rajymvnf;olwdk@uajymrSmyJ/ 'Dawmh rif;tom;
temcHraeeJ@/ rae@nuae&mrSm&SdEdkifao;vm;/ tcsdefodyfr&Sdbl;/ jrefjrefajymuGm”
“usGefawmfwdwdusus rajymEdkifbl;? rae@nu vSnf;wef;rSmzrf;qD;wmawGvkyfwm a=umifh
rae@nuae&mrSm b,fenf;eJ@rS jyefrtdyfEdkifygbl;? olwdk@b,frSm&Sdw,fqdkwmvnf; usaemfrcef@rSef;
wwfygbl;”
usaemftajzt+yD;rSm 'DaumifawG ,rf;yHkrD;usjzpfoGm;w,f?
“rat-dk;/ 'Davmufacgif;rmwJhaumif”
ajymajymqdkqdkyJ ajcaxmufawGeJ@ usaemfhudk 0kdif;uef=uygw,f? 'l;auG;/ ajccGJxm;wJh taetxm;eJ@
yJ =urf;jyifay: usaemfyHkvJusoGm;ygw,f? 'DvdkyHkpHysufoGm;wJhtwGuf
“[m... [m'DaumifyHkpHysufoGm;+yD/ &dkufprf;/ &dkufprf;” qdk+yD &dkufoHawGr=um;&yJ usaemfh
ausmukef;/ rsufESmrsm;eJ@ &ifbufudk vufoD;eJ@ xdk;wmudk qufwdkuf cHpm;&jyefygw,f? vufoD;
awGrsufESmudk c%c% a&mufvmwma=umifh emusifrSkeJh vufjzifhumvdkufrdygw,f?
vufeJ@ umwma=umifh...
“bmtumtuG,f vkyfwmvnf;/ rif;uigwdk@udk pdefac:wmvm;/ [kwfvm;/ rif;vufudk
aemufjyefypfvdkufprf;”
vdk@qdk+yD; usaemfhrsufESmudk vufoD;eJ@ qufxdk;=uygw,f? 0if+yD;xdk;ESufaewJh tcsdefrSmvnf; olwdk@
yg;pyfuae+yD; rat/ ESr eJ@wdkif;+yD;qJa&;wdkif;xGmjyefw,f? rSefrSefajymrvm;/ rajymbl;vm;vkd@vnf;
w&Hrvyfar;aejyefw,f? olwdk@awG usaemfhudk pdwfauseyfavmufatmif xdk;ESuf+yD;wJhtcsdefusrS toHwck
xyf0ifvmygw,f?
“nDav;/ rif;oli,fcsif;awG rae@nuae&mrSm 'Dn&SdEdkifOD;rvm;”
emusifrSk'%f&ma=umifha&m/ armyrf;wma=umifhyg usaemfbmrSjyefrajymEdkifawmhyJ acgif;udk
iHk@jyvdkufygw,f? jiif;qefzdk@usaemfhrSm cGeftm;awGodyfrusefawmh...
“at;...'DvkdrSaygh/ rif;tapm}uD;uwnf;uajym&if 'Dvdkawmifxdk;ESufcH&rSm r[kwfbl;”
vdk@bkjywfjywfajymqdk+yD; olwdk@tm;vHk; tcef;jyifzufudk xGufoGm;=uygw,f? 0kef;ueJ wHcg;ydwf
oHudk =um;vdkuf&awmh oufjyif;wckudk csvdkufrdygw,f? aemufxyf(10)rdepfavmuf t=umrSm usaemfh
tcef;qDudk OD;wnfvmaewJh ajcoHawGudk owdxm; =um;vdkuf&ygw,f? xifwJhtwdkif;yJ usaemfhtcef;
wHcg;udk vmzGifhygw,f? apmapmuvdk rjzpfatmif uAsmuoDyJ rufwyf&yf aevdkufygw,f? wHcg;yGifhoGm;+yD;
toHwck xGufay:vmygw,f?
“bmvJ...rif;u rwfwyf&yf+yD; xGufajy;zdk@ }uHaewmvm;”
qdk+yD; ueOD; ppGyfpGJygawmhw,f? +yD;awmh “rif;tusFDcsGwfprf;” qdk+yD; usaemfhudk t0wftpm;awG
csGwfcdkif;ygw,f? +yD;awmh vHkcsnfudkvnf; csGwfcdkif;jyefygw,f? bmawGvkyfOD;rvJqdkwm rcef@rSef;rd ao;yg?
'gayr,fh usaemfhacgif;rSmpGyfxm;wJh acgif;pGyfudkawmh rcsGwfcdkif;ygbl;? t0wfawGcsGwf+yD;awmh ar;cGef;awG
par;ygawmhw,f?
“rif;taz...emrnf”
usaemfh t0wftpm;awG jyef0wfvdk@ &+yDajymygw,f? usaemfhtusFDawG jyef0wf+yD;csdefrSm
usaemfhemrnf/ usaemfhtaz emrnf/ usaemfhtoufygwJh opfom;qdkif;bkwf&Snf wpfckudk
udkifxm;cdkif;ygw,f? aemufrS usaemfhacgif;u acgif;pGyfudkcsGwfzdk@ trdef@ay;ygw,f? usaemfvnf;
acgif;pGyfudkcsGwf/ olwdk@ udkifcdkif;wJh qdkif;bkwfudk &ifbufem;rSm udkif+yD;"gwfyHk t&dkufcH&ygw,f? "gwfyHkudk
a&Shwnfhwnfh/ ab;wdkuf/ b,fnmeJ@ aemufausm pHkaeatmif&dkuf+yD; acgif;pGyfudk jyefpGyfcdkif;ygw,f? +yD;awmh
usaemfhtcef;xJuae xGufoGm;
=uygw,f?
'Dvl xGufoGm;+yD; awmfawmf=umonftxd wpfOD;wa,mufrS ay:rvmawmhyg?
noef;acgifavmufrSm usaemfudk xm;wJhtcef;&J@ tay:wnfhwnfhu vufESdyfpuf &dkufaeoH
wpfazsmufazsmufudk twdkif;om; =um;ae&ygw,f?
eH&HawGay:u aºuG;a=umfoHawG
(*)
wdwfqdwfaewJh ppfa=uma&; pcef;}uD;a&Sh udk um;wpDD; xdk;qdkufoH =um;vdkuf&ygw,f? b,fol
rsm; ygvmOD;rSmvJvdk@ awG;aewkef;rSmyJ usaemfhudkac:vmwkef;utwdkif;
“cG/ ausmf/ ukef;” qdkwJhtoHawG=um;&awmh aemufxyfzrf;qD;vmrSef;
usaemfodvdkufygw,f?c%t=umrSmyJ usaemf ,Ofyg;ae}utoHwckjzpfwJh acsmif;qdk;oH}uD;udk
=um;vdkuf&awmh udk&uQD;(nDaxG;cdkif)udk 'DaumifawG zrf;ac:vmrSef; usaemf odvdkufygw,f? +yD;awmh
usaemfhtcef;xJudk axmufvSrf;a&;awG 0ifvm+yD; bmrajym/ nmrajymeJ@qJqdk+yD; 0dkif;aqmifhuef =uygw,f?
'Dwcgawmh usaemfhudk yHkpHawGbmawGrvkyfcdkif;? bmrSrar;jref;ao;yJ ay:wif}uD; xdk;}udwf=uwmyg?
olwdk@&Jh yg;pyfuae+yD;awmhvnf;
“apmufwvGJawGajymwJhaumif/ vl}uD;awGudkoufouf tcsdefukef+yD; tvkyf&Skyfatmif vkyfwJh
taumif? rif;ajymwJhae&mrSm-D;awmifrSr&Sdbl;”
“at; olwdk@udkrzrf;rd&if rif;udkydk+yD; axmifcsypfr,frSwf? rif;eJ@aemufrS at;at;aq;aq; awG@=u
ao;wmayghuGm/ rif;vdrfzdk@ pOf;pm; xm;vdkufOD;” vdk@ajymqdk+yD; jyefxGufoGm;=uygw,f? tjcm;
ab;cef;aw/GuolawGudk ac:xkwfwJhtoHawG ppfar;aewJh toHawGa=umifh tdyfzdk@rjzpfEdkifawmhwma}umifh
em;pGifhaevdkufygw,f?
aq;wuUodkvfausmif;om;or*~eJ@ yufouf+yD; tjyeftvSef ajymqdkae=uwJ hom;n$ef@OD;&Jh toHudk
=um;vdkuf&ygw,f? aemuf
“usaemf rvkyfbl;/ usaemfrodbl;/ rodwmudk rodbl;vdk@ ajzwmyJ” qdk+yD; toHeuf}uD;eJ@ jiif;qdkoH
ukvm;xdkifudkuefonfhtoH/ pm;yGJcHkudkxkonfhtoHrsm;eJ@ &Jarmfxl;&Jh toHoJhoJhudk=um;vdkuf&ygw,f?
usGefawmftvSnfhaum b,fawmha&mufrvJ vdk@awG;+yD; pOf;pm;aevdkufygw,f?
tJ'DtcsdefrSm tcef;axmifhwpfckqDu “a[haumifukvm;..acG;rom;/ rif;wdk@ukvm;awGeJ@ Armjynf
EdkifiHa&;bmqdkifvdk@vJ” qdk+yD;axmufvSrf;a&;&Jh qJqdkoH/ udkatmifxGef;&Jh jyefvnfjiif;qdk
oHrsm;xGufay:vmygw,f? tJ'Dnuawmh vwfwavm tzrf;cHxm;&wJh usaemf/ udk&uQD;eJ@ &JausmfpGmwdk@udk
zrf;qD;zdk@ aemufxyf usefao;wJholawG&SdEdkifr,fh ae&mudkom ar;jref;+yD; aemufxyfppfaq;r_awG bmawGrS
qufrvkyfawmhyg?
ppfaq;r_ jyKvkyfwJhtcgwdkif;vnf; ae@cif;zuf}uD;yJ jyKvkyfwmawmh r[kwfyg? rsm;aom
tm;jzifh nzufrSmcsnf; jyKvkyfwmrsm;ygw,f? wcgw&H nzufppfaq;xm;vdk@ ae@zufrSm wa&;avmuf
tdyfaecsdefrSmyJ twif;&dkufykwfppfaq;wmvnf; &Sdkygw,f? &uftenf;i,f=um vmwJhtcgrSm
yifyef;EGrf;e,fr_'%f/ tdyfa&;ysufr_'%fawG qufwdkufcHpm;vm&awmh axmufvSrf;a&;uolwdk@udk
rxDrJhjrifvkyfw,fqdk+yD; usaemfudkpGyfpGJygw,f?
ppfaq;r_awG jyKvkyfwdkif;vnf; 'l;auG;/ ajccGJ/ vufajrmuf+yD; ppfaq;wmyg? tJ'Dvdk yHkpHrsdK;eJ@
(1)em&Davmuf =umvmawmh ajcawG/ vufawG anmif;udkuf+yD; wqwfqwfwkefvmygw,f?
'gudkaxmufvSrf;a&;u “yHkpHrysufeJ@aemf/ ysuf&ifaor,f”vdk@ +cdrf;ajcmufygw,f? wpf}udrfrSm tJ'Dvdk
taetxm;rsdK;udk cHEdkif&nfr&Sdawmhvdk@ Akef;ueJ +ydKvJoGm;cJhygw,f? tJ'DtcgrSm axmufvSrf;a&;u
“rif;yifyef;aerSmaygh/ uJuJ awmf+yD/ yHkpHajymif;r,f” qdk+yD; ausmufp&pfi,fav;awGudk
wrefwvif;=urf;jyifrSm csxm;+yD; tJ'Dtay:rSm usaemfhudk 'l;axmufcdkif;ygw,f? 'l;axmuf
xdkifcdkif;xm;&if;u yJ “rif;anmif;aerSmaygh” vdk@qdk+yD; usaemfhudk vufawG ajrSmufcdkif; xm;ygw,f?
ausmufp&pfcJawGay:rSm 'l;axmuf&wJh a0'em[m tifrwefrSudk qdk;&Gm;vGef;vSygw,f? 'gha=umifh
tJ'D'%fudk qufjyD;onf;rcH Edkifwma=umifh yxr yHkpHtwdkif; 'l;auG;/ ajcaxmufcGJ taetxm;udk
jyefa&mufoGm;ygw,f? usaemf wcsufowdxm;rdwmuawmh usaemfhudk ppfaq;r_awG jyKvkyfaewJh tcgrSmyJ
usaemfhtcef;xJu tkwfeH&H ab;ywfywfvnfrSm a&;xm;wJh pmawGudkawG@&ygw,f?
tJ'DpmawGudkzwf=unfhawmh tzrf;tqD;cH&+yD; axmifusoGm;wJh usaemfhwdk@xuf t&ifu
ausmif;om;awG&Jh emrnf/ olwdk@yg0ifcJhwhJ v_yf&Sm;cJhwJh or*~/ tzGJ@tpnf;/ +yD;awmh olwdk@ aexdkifoGm;cJhwJh
&ufpGJawGudk wmvDcsdK;ovdkrsdK; rSwfom;xm;wmawGudkvnf; awG@&ygw,f? wmvDjcpfwJhae&mrSm
wpfcsdK@u(14)acsmif; jcpfw,f? wpfcsdK@u(7)acsmif;yJjcpfxm;+yD; qufjcpfxm;wmawmh rawG@&awmhyg?
olwdk@b,fa&mufoGm;vJ/ axmifusoGm;wmvm;/ usaemftwGuf pOf;pm;p&mjzpfvmygw,f?
aocsmwm wckuawmh 'Dtcef;xJrSm trsm;qHk;(7)&ufyJ xm;w,fqdkwm a&ShuwmvDjcpfxm;wJhyHkpHudk
=unfh&if odomygw,f?
wcdsK@pmom;awGudk usaemf av#mufzwf=unfhrdygw,f?
“acG;awGuwdk@ausmif;om;awGudk udkufwmemw,f”
“ig@ukdtukefajym&if jyefv$wfr,fajym+yD; tckxdtdrfjyefrydk@ao;bl;...”
“'Dtcef;xJa&mufwJholrSefor# axmifus+yDomrSwf”
“7 &uf&SdoGm;+yD”
“tdrfjyefcsifb.D ..”
“ig.OD;acgif;onf aoG;csif;csif;eDeDaeygap? n$wfum;rn$wf”‘olwdk@pum;udk,Hk+yD;av#mufrajymeJ@”
“tar@udkowd&w,f...”
“'Dtcef;u bk&m;awmifru,fEdkifbl;? qkrawmif;eJ@oli,fcsif;’pmvHk;awG[m ao;i,fvSjyD;
tkwfeH&HrSm tkwfeDcJ/ uvpftc|ef/ yiftyftc|efawGe@J S xHk;okwfxm;wJheH&HrSm xGif;+yD; a&;xm;wmyg?
axmufvSrf;a&;awGu 'Dtcef;xJu pmawGudk rjrif=uwmvm;/ rjrifcsifa,mifyJ aqmifae=uwmvm;/
zsufypfzdk@yJolwdk@awG tcsdefr&=uwmvm; usaemf rajymwwfawmhyg?
bmyJajymajym ppfa=uma&;pcef;xJrSm 'Dtwdkif;&Sdaeygw,f? usaemfvnf; t&ifwkef;u
ausmif;om; awGenf;wl usaemfhemrnfeJ@ usaemfvkyfudkifwJh tzGJ@tpnf;&Jhtrnfudk usaemfaewJh
ppfa=uma&; pcef;xJu eH&HwckrSm aevif;(t.u.o)vdk@a&;xdk;cJ@ygw,f?
tjcm;tcef;awGudk ppfaq;wJhtcsdefrSmyJ usaemfheab;utcef;u“aygufp/ yjcKyfxJutaumifudk
,lcJhprf;/ 'Daumif aumif;aumif;rajzcsifbl;” vdk@ajym+yD;odyfr=umcifrSmyJ &Jarmfxl;tcef;xJu
a=umufvef@w=um; atmf[pfoHudk =um;vdkuf&ygw,f?
usaemfvnf; wudk,fvHk; qwfueJ wkefoGm;ygw,f? yjcKyfxJu taumifqdkwm
bmaumifrSef;vnf; rodygbl;? +yD;awmh udk,fhtvSnfhvnf; b,fawmha&mufrvJqdk+yD; awG;aerdum
aovdkufcsifpdwf ay:vm ygawmhw,f? usaemfqdk&if bk&m;udk t}udrf}udrf w+yD; qkawmif;aerdygw,f?
jrefjrefvGwfajrmufygapqdkwJh qkrsdK;awmhr[kwfbl;? axmifjrefjrefydk@ ygapvdk@yJ qkawmif;rdygw,f? axmifudkydk@
vdkuf&if axmufvSrf;a&;&Jh trsdK;rsdK; nSif;yrf;ESdyfpufaewJh vufu vGwfajrmufrSmrdk@ygyJ? usaemfh&Jh
vuf&Sdtaetxm;eJ@qdk&if jyefrvGwfzdk@ &mE_ef;ayguf aocsmaeygw,f?
tdrfomxJuaomufa&
(C)
usaemfudk p+yD;ppfaq;awmh usaemfhtcef;uae oD;oef@ tcef;xJudk ac:oGm;ygw,f? +yD;awmh
usaemfhudk p+yD;ppfaq;ygw,f?
“rif;u rif;tdrfrSmrtdyfawmh b,frSmoGm;tdyfwmvJ/ b,ftdrfawGu rif;udkvufcHxm;ovJ”
usaemfvnf;udk,fhudku,fwifxm;cJhwJh aus;Zl;&Sif xrif;&SifawGudk 'kuQa&mufapr,fh tjzpfrsdK;
ra&mufapzdk@ twGuf olwdk@ar;wJhar;cGef;udk owdxm; ajzqdk+yD; rEWav;eJ@ &efukef+rdK@u bkef;}uD; ausmif;awG
rSmcdkuyf aexdkifcJh&w,fvdk@ jyefajzqdkcJhygw,f? tJ'DrSmowdjyKrdwm wpfckuawmh axmufvSrf;a&;awG[m
pHkprf;ppfaq;rSkwpfck vkyfwJhtcgwdkif; olwdk@&Jh tpGrf;tpeJ@bmrS pHkprf;xm;wmr&SdyJ usaemfwdk@&Jh
xGufqdkcsufawGudkom tomav;rSwf+yD; +cdrf;ajcmuf/ [def;a[muf+yD;rS vkdufa&;om; rSwfwrf;vkyfwmudk
omawG@&ygw,f?
'gtjyif jyifyrSm usaemfwdk@wawG vSkyf&Sm;r_awG twlwl jyKvkyfcJh=uwJh &JabmfawG wcsdefwnf;/
wpf+ydKifwnf;rSm tzrf;tqD;cH&wJhtcgrsdK;rSm qdkvdk@&Sd&if xGufqdkcsufawG rwlnDwJh xGufqdkr_rsdK;awG &SdcJh&if
usaemfwdk@&Jh vdrfvnfr_uay:oGm;+yD; jyefvnfppfaq;wmawG/ &dkufESufwmawG jyKvkyfcH&ygw,f?
ppfaq;aewJh &ufawGxJu wpf&ufrSm usaemfhudk olwdk@awG ae@vnfydkif;rSm ppfaq;ygw,f?
p+yD;ppfaq;csdefxJu xrif;vnf;rausG;/ a&vnf;rwdkuf/ tayghtyg; oGm;cGifhawmifray;wma=umifh
usaemfhrSm 'kuQ pa&mufygawmhw,f?
olwdk@ar;or#ajzae&if;u tmacgifawGajcmufuyfvmwma=umifh usaemf a&wpfcGufavmuf
aomufcsifygw,f vdk@ajymawmh r&ao;bl;qdk+yD; jyefajzygw,f? a&iwfvmwma=umifh olwdk@ar;or#quf
rajzEdkifavmufatmifudk vluarm[dkufvm+yD; a&aomufcsifpdwfrsm; xdef;rEdkifatmif jzpfrdygw,f?
usaemfhab;cef;u &Jarmfxl;uvnf; a&aomufcsifwm&,f/ qD;oGm;csifwm&,f udkawmif;qdkwJh
toHudk=um;vdkuf&ygw,f? tJ'Dawmh &Jarmfxl;tcef;xJu axmufvSrf;a&;u a&aomufcsif&if ao;r
ayguf&bl;? ao;aygufcsif&if a&raomufbl;vdk@ ajym+yD; }udKufwma&G;cdkif;ygw,f? tJ'DtcgrSm &Jarmfxl;u
ol@rSm a&vnf;tifrwef iwfaea=umif;/ qD;vnf; qufratmifhEdkifawmhvdk@ udkufaea=umif; awmif;awmif;
yefyefeJ@ jyefajymygw,f?
'gayr,fh axmufvSrf;a&;&Jh “a[haumif/ rif;udk vlvdkajymaewm em;rvnfbl;vm;/ rif;tvkyf
wckwnf;r[kwfbl;/ igrSm tjcm;tvkyf&Sdao;w,f? jrefjrefajym wpfckyJ&r,f” qdkwJhtoH}uD;u [def;xGuf
vmygw,f? &Jarmfxl;vnf; qD;yJoGm;awmhr,fqdk+yD; tdrfomudk tjrefydk@ cdkif;ygawmhw,f? usaemfvnf;
&Jarmfxl;tcef;zufu udpP+yD;vkd@ em&D0ufavmuf t=umrSmyJ usaemfha&S@pm;yGJrSm xdkif+yD; usaemfajymor#udk
vdkufa&;aewJh owW0gudk“tudk/ usaemfqD;oGm;csifv@dk ” vdk@ajymvdkufawmh owW0gu pdwfajymif;oGm;+yD;
“at;/ vdkufydk@ay;r,f” vdk@jyefajymygw,f?
usGefawmfvnf; tcGifhta&;&wkef; ajymOD;rSqdk+yD;“tudk/ usaemfreufuwnf;u
a&vnf;raomuf&ao;bl;/ a&aomufcsifygw,f?” ajymawmh“a&aomufcsif&ifawmh ao;raygufbl;/
ao;aygufcsif&if a&raomuf&bl;/ wpfck&r,f/ tcka&,lrvm;/ qD;awmhroGm;&bl;/ atmifhxm;/
'Dtcef;xJrSm oGm;vdk@uawmh rif;udk,fwdkif v#meJ@jyefvsuf&r,f” usaemfhudkjyef+yD; jcdrf;ajcmufygawmhw,f?
usaemfvnf; a&raomuf&vnf;aeygap/ qD;yJoGm;awmhr,fvdk@ tajzjyefay;vdkufygw,f? tJ'D
awmh axmufvSrf;a&;uae quf+yD; “rif;wdk@ udka&rwdkufwm ao;c% c%aygufvkd@/ igwdk@tdrfom vdkufydk@
&wm tvkyf&Skyfvdk@ rwdkufwm&Sif;+yDvm;/ uJtdrfom oGm;r,f”
usaemfudktdrfom vdkufydk@ygw,f? tdrfomudka&mufawmh qD;udkt&ifoGm;+yD; tdrfomxJu a&udk
aomufa&tjzpf oufrSwf+yD; tirf;r& t0aomufvdkufygw,f? +yD;rS usaemfhyg;pyfudk aoaocsmcsm jyef
okwfygw,f? wpf&ufavmuf a&iwfaevdk@ tdrfomxJua&udk aomufvdkuf&wmeJ@ tawmfhudk vef;vef;
qef;qef; jzpfoGm;ygw,f? usaemfhtmacgifawGjyef+yD; pdkpGwf vmygawmhw,f?
wpf&ufrSmawmh nuusGefaemfhudk wpfnvHk;ppfaq;xm;vdk@ yifyef;+yD; tdyfarmusaewkef; usaemfh
tcef;wHcg;udk zGifhwJhtoH=um;vdk@ &kwfw&wfvef@ Edk;oGm;ygw,f? xifwJhtwdkif;yJ usaemfhajcaxmufudk zdeyf
awGeJ@uef+yD; twif;xcdkif;ygw,f?
“a[haumif...xprf;/ rif;'dkif,m&DpmtkyfxJu(MT 380/54)qdkwm bmoauFwvJ”
usaemfu usaemfholi,fcsif;wpfa,mufjzpfwJh a'gyHk+rdK@e,fu tajccHynmausmif;om; jrwfoludk
axmufvSrf;a&;u vGefcJhwJhtywftwGif;u zrf;qD;cJh+yD; w&m;&Hk;xkwfcJha=umif;/ trSkudkif&JrS jrwfoltm;
yk'fr380/54 jzifh trSkzGifhta&;,lcJha=umif;/ tJ'DudpPtm;odI rSwfom;xm;jcifjzpfa=umif; aoaocsmcsm
&Sif;jyygw,f? 'gayr,fh axmufvSrf;a&;t&m&Sdu ,Hk=unfyHkraygufyJ
“rif;rvdrfeJ@...'gawmxJurdk;oD;ZGefeJ@ yufoufwJh tquftoG,foauFwr[kwfvm;”
qdk+yD;wzufoufpwif pGyfpGJygawmhw,f? usaemfur[kwfa=umif; jiif;qdkygw,f? 'gbmoauFwvJqdk+yD;
xyfxyfwvJvJ r&ru ar;ygw,f? olwdk@auseyfavmufwJh tajzr&wma=umifh 'l;auG;/ ajccGJ/ vufajrSmuf
taetxm;eJ@(1)em&Davmufaecdkif;ygw,f?
yHkysuf&if 'gvmr,fqdk+yD; ukvm;xdkifay:u wa,mufu +cdrf;ajcmufygw,f? bmvmrvJqdkwm
olujyayr,fh usaemfhacgif;u acgif;pGyfa=umifh rjrif&yg? aemufc%aeawmh rif;rSefrSefajzrvm;vdk@
ar;cGef;xyfxkwfygw,f? usaemfvnf; tdyfaewJhtcsdef 0kef;'dkif;}uJ+yD; r[kwfwmawG vmpGyfpGJaeawmh
awmfawmf a'goxGufoGm;ygw,f? r[kwfwmudk twif;t"rR 0efcHcdkif;aewma=umifh
“cifAsm;wdk@ pGyfpGJwm rSm;ae+yD/ usaemfajymwmudk r,Hkbl;qdk&if tif;pdefaxmifrSm tcsKyfb0eJ@ csKyfcHxm;&wJh
jrwfolqdkwm rvGwfao;bl;/ &Sdw,f/ cifAsm;wdk@ r,Hk&ifpHkprf;=unfhEdkifw,f? usaemfajymwm r[kwf&if
}udKufwJhtjypfay;Edkifw,f”
usaemfa'go xGufxGufeJ@ jyefajymvdkufw,f?
“at;/ igwdk@pHkprf;=unfhOD;r,f? r[kwfvdk@uawmh rif;ydkem+yDomrSwf”
aemufwckuawmh usaemfholi,fcsif; bkef;bkef;u ab;tEW&m,f uif;atmifqdk+yD; ay;xm;wJh tif;av;
azmifawmfOD;bk&m;u ydwfpteDav;u axmufvSrf;a&;&Jh tEW&m,fu rumuG,fEdkifyJ trSkyg
xyfwufvdkufygao;w,f? usaemfhudk ppfaq;aepOfrSm usaemfzrf;rdcH&pOfu usaemfeJ@twlygvmwJh tdwfeJ@
tjcm; ypPnf;awGudk wpfa,mufu,lvm+yD; tcef;xJ0ifvmygw,f?+yD;awmh
“a[haumif/ 'DteDa&mifu ydwfpvm;/ vufyufvm;/ ezl;pnf;vm;/ tcsdef;tcsufvkyfwJhoauFw vm;”
“usGeaf wmfu bmoauFwrSr[kwfygbl;vdk@ ajym+yD; 'DypPnf;[mtif;av;azmifawmfOD; bk&m;u pGef@wJh
ouFef;pjzpfa=umif;/ tJ'DouFef;prSm tif;av;azmifawmfOD; a*gyutzGJ@&Jh wHqdyfwHk;vnf; yga=umif;
&Sif;jyvkdufygw,f? tJ'Daemufydkif; 'DudpPeJ@yufouf+yD; bmrSqufrar;awmhvdk@ +yD;qHk;oGm;+yD xifayr,fh
usaemfhtr_udk ppfcHk&Hk;rSmwif+yD;ppfwJh tcgusawmh cGyfa'gif;wHqdyfyg teDa&mifvufywfqdk+yD; oufaocH
ypPnf; tjzpfeJ@ wifygw,f?
tif;av;azmifawmfOD;bk&m;u ouFef;p[m e0w&Jh ppfcHk&Hk;a&mufawmhrS cGyfa'gif;vufyufb0udk csufcsif;
ajymif;oGm;vdk@ usaem fwtHhw=o jzpfoGm;rdygw,f?
a,mufzudk=uufOwdkufjcif;
(i)
(p)
tcef;(3)
(u)
tcsKyfaxmifrSm vlpHk+yD
“xdkifxm;r,f”
qdkwJhaxmif0g'g 0efxrf;&Jh toH=um;rS usaemf xxdkifvdkufygw,f? +yD;awmh tcef;wcef;csif;tvdkuf
vlawGppfygw,f? axmif0efxrf; jyefoGm;wJhtcgrSm usGefawmfwdk@awG udk,fhae&mrSm udk,fjyefvSJaevdkuf=uyg
w,f? tJ'DtcsdefrSm axmifwckvHk; O=oqGJoHawG/ oHacsmif;acgufoHawGeJ@ qlnHoGm;ygawmhw,f?
axmif0efxrf;awG tm;vHk;&Jh yg;pyfuae
“bmvkyfaevJ/ csDwufaew,f/ b,fhol@twGufvJ/ jynfol@twGufyJ/ trSwfpOfpqdk 1/2/3/ 4/.....”pwJh
toHawG a=umifhikwfwkwfxxdkifvdkufjyefygw,f? +yD;awmh“yHkp”H qdkwJhtoH}uD; xGufay:vm ygw,f?
usaemfwdk@vnf; tcef;a&Sh rsufESmrl+yD; xdkifae&ygw,f?aemufrS oHacsmif;acgufoHrsm; jyefxGufvmygw,f?
axmifvSef@w,fvdk@ac:a=umif; odvdkuf&ygw,f? yxrOD;qHk; usGefaemfhb0&Jh axmiftawG@t}uHKudk
pwifvdkufygw,f? 'Dae@[m rSwfrSwf&& (9/9/90)ae@yJjzpfygw,f? usaemfwdk@udk xm;wJhtcef;ab;rSm
'*Hk+rdK@e,fu tajccHynmausmif;om;awGjzpfwJh nDnDwdk@ nDtudkawG&Sdaeygw,f?
ae@vnfzufu xrif;pm;+yD;csdefrSmawmh usaemfeJ@ udknDaxG;cdkifwdk@ ESpfa,mufom; wpfzufjcrf;rSm &SdwJh
teft,fvf'D(vli,f)u udkpkd;odef;eJ@ tajccHynmausmif;om; aZmf0if;xGÉfwdk@udk vSrf;+yD;vufjy
ESkwfqufvdkufygw,f?
'gudk tusOf;OD;pD;Xmeu 0efxrf;ujrifoGm;+yD; usaemfwdk@udk vma&mufqlyl}uDrf;armif;ygawmhw,f?
aAGaqmfOD; aps;OD;azmufqlcH&+yD; r=umcifrSmyJ usGefawmfwdk@(3)a,mufpvHk;udk wdkufcef;eHygwf(13)udk
ajymif;a&$hvdkufygawmhw,f? usaemfwdk@taemufbufjcrf;rSmawmh 1990jynfh a&G;aumufyGJ+yD;+yD;csif;
ueOD;tzrf;cH&+yD; axmifxJudk a&muf&Sdae=uwJh wyfOD;tzGJh0ifawGjzpfwJh udk+idrf;/ o0SD;(oef;Edkif)/ bdkbdkxGef;/
rsdK;rif;Edkif/ atmif}uD;/ q&mAef;armfwifatmif&Jhom; ausmfaZmatmifwdk@tjyif vl@abmifopfu
*sifrD(c)ausmfrif;,k&Jhtudk rsdK;rif;,k(&efukefwuUodkvf)wdk@&Sdaeygw,f?
bdkbdkxGef;u a&csdK;qif;awmh vmE_wfqufygw,f? udknDaxG;cdkifeJh t&ifuwnf;u odESifhae=u+yD;
jzpfygw,f? olwdk@tkyfpkawGu wpfywfudk wpfcgbm;vrf;u pwD;0yftcsKyfrSm &Hk;xkwf&ygw,f? 'ga=umifhrdk@
olwdk@awG&Hk;u jyefvm&if pm;p&mawG ygvmwwfygw,f?
usaemfwdk@ tr_awGudkawmh axmifAl;0rSmwif &ref(&ufcsdef;),lwma}umifh pwD;0yf (bm;vrf;)udk
ra&muf&ovdk/ tdrfurdbawGeJ@vnf; rawG@&ao;yg? 'gha=umifh axmifpum;eJ@ajym&&if usaemfwdk@rSm
pm;p&mr&Sdvdk@ ykef;a=umifae&ygw,f? usGefawmfwdk@xJrSm vSrsdK;aemif (rSef}uD;)u 88+yD;cgpu axmifwpf}udrf
uscJhzl;wma=umifh olwdk@qDuaxmiftawG@t}uHKeJh axmiftwGif; pm;a&;aomufa&;udpP pDpOf&ygawmhw,f?
e0w&Jh vlzrf;yGJ}uD;a=umifh axmifxJudk vlopfawGtrsm;}uD;xyfa&mufvmjyefygw,f? axmifxJu
tcef;awGxJrSmxm;oifhwJh vlOD;a&xufydk+yD; xm;ygw,f? usaemfwdk@&Jh tr_wGJawGxJu om;n$ef@OD;eJ@
udkatmifxGef;yg usaemfwdk@tcef;xJ a&mufvmygw,f? usGefawmfwdk@ oD;oef@tusOf;axmifu (2)xyf
taqmifjzpf+yD; atmufxyfrSmawmh usaemfwdk@vdk EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;udk xm;ygw,f?
tay:xyfrSmuawmh jrefrmha&ydkifeufxJudk usL;ausmf0ifa&mufvm+yD; w&m;r0if ig;zrf;cJhwJh
xdkif;EdkifiHom;tusOf;om;rsm;udk xm;ygw,f? usaemfwdk@tcef;[m vl(5)a,mufpmtwGuf tdyfzdk@
aezdk@twGuf rjzpfjzpfatmif zefwD;vdk@&ayr,fh ,dkzdk@twGuf=uawmh jy\em wpfckjzpfvmygw,f?
usaemfwdk@tcef;udk ay;xm;wJh*efzvm;u (2)tdk;[m vl(5)a,mufpmtwGuf b,fvdkrS ravmufwm
a=umifh 'kuQawG@&ygw,f?
*efzvm;wpfckudk tayghtyg;oGm;zdk@ twGufxm;+yD;/ usefwJhaemufwtdk;udkawmh tav;tyifoGm;zdk@
jyKvkyfxm;ygw,f? 'gha=umifh usaemfwdk@(5)a,muftwGuf b,fvdkrS rvHkravmufawGjzpf+yD; *efzvm;
cswJhtcsdefrSm tawmfhudk'kuQ a&mufygw,f?
usaemfwdk@tcef;awGudk tjyifxGufcsdef(10)rdepf pnf;urf;owfrSwfxm;wma=umifh wHcg;zGifhwmeJ@
tjyifzufrSmtnpfta=u;pGef@zdk@ udk,fh0rf;udk udk,fusifh,l&ygawmhw,f? aemufaz;oGm;wJhudpPudk tjyifrSm
wifudpPjywfatmifvkyf&zdk@udk tcsdefay;ae&wJh jy\emawGa=umifh vrf;awmifrav#mufEdkifygbl;?
cE<udk,f avhusifhcef;vkyfzdk@qdkwm acgif;xJrSm xnfhrpOf;pm;Edkifygbl;? tjyifxGufcsdef &wJh (10)rdepfav;
twGif;rSm udpPtm;vHk; jywfatmifvkyf&wma=umifh a&csdK;+yD;vdk@ a&pdkt0wfawGeJ@ tcef;xJudk tjrefajy;/
tcef;xJa&mufrS t0wfudkvJ&ygw,f? tcsdefudk wefzdk;&Sd&Sd toHk;cs&ygawmhw,f?
wcg usGefaemfwdk@tr_wGJawGjzpfwJh &JausmfpGmeJ@ &Jarmfxl;wdk@ tcef;u *efzvm;cs&if tdk;ujynfhv#H ae+yD;
rEdkifreif; o,f&ygawmhw,f? &wJhtcsdef(10)rdepftwGifrSm *efzvm;cscsdef/ a&csdK;csdef/ vrf;av#mufcsdef
awGrvHkavmufwma=umifh axmif0efxrf;u }udrf;armif;ygw,f? &JausmfpGmu toufuvnf;i,fi,f
+yD;awmh ol@&Jhyg0grsufrSefxlxl}uD;udk axmufvSrf;a&;uodrf;xm;vdk@ rjrifrprf;eJ@rdk@ *efzvm;tdk; tjrJusuGJ
wwfygw,f? axmif0efxrf;awGu r}umc% qJqdk}udrf;armif;+yD; aemufwcguGJ&if xkwfray;awmhbl;vdk@
ajymygw,f?
pwD0yfrSm &Hk;xkwfwJhae@
(c)
5(n)awGudk cdk;rSkyk'frwyfawmh
(*)
usGefawmfwdk@udk wifaqmifvmwJh tcsKyfum;[m &efukef+rdK@v,facgifuae tif;pdeftusOf;axmif&Sd
&mudk OD;wnfarmif;ESifoGm;aeygw,f? tif;pdefaxmifAl;0a&S@udk a&mufawmh um;ay:rSmygvmwJh
&mZ0wftcsKyfom;awGudk csxm;vdkufygw,f? tcsKyfum;u &kwfw&ufjyefrxGufao;yJ wpHkwckudk apmifhae
wJhyHko¾ef &Sdygw,f?
c%aeawmh usaemfwdk@ tcsKyfum;ay:udk rsurf SefeJ@ vlwpfa,mufeJ@ tom;rJrJ/ t&yfykyk
vlwpfa,mufum;ay:wuf vmygw,f? olwdk@awGum;ay:a&mufawmh tcsKyfum;u oD;oef@tusOf;
axmifudk quf+yD;armif;ESifoGm;ygawmhw,f?
um;ay:a&mufvmwJh vlESpfa,mufeJ@ tjyeftvSef rdwfqufay;wJ@tcgrSm rsufrSefwyfwJholu
pnfol0if;qdkoljzpf+yD;/ aemufwpfa,mufu Anm; yJjzpfygw,f? olwdk@ESpfa,mufvHk;[m
omauw+rdK@e,frSm aexdkif=uolawG+zpf+yD; usaemfwdk@(tuo)tzGJ@0ifawGeJ@ odae=uvdk@ c%csif;rSmyJ
&if;ESD;oGm;ygw,f?
pnfol0if;&Jh tazjzpfolu usaemfwdk@txu(4)ykZGefawmifrSm t*FvdyfpmjywJh q&mOD;cspf0if;
jzpfygw,f? q&mOD;cspf0if;u t*Fvdyfpm o'Ng toifjyaumif;vdk@ usaemfwdk@awGu“grammercspf”vdk@
ac:=uygw,f? olwdk@ESpfOD;&Jhajymjycsuft& olwdk@awG[m ausmif;om; vSkyf&Sm;r_awGrSm wufwufºuGºuG
yg0ifcJhvdk@ r=umao;cifurS ppfaxmufvSrf;a&;awG&Jh zrf;qD;jcif;udkcHcJh&ygw,f?
axmufvSrf;a&;pcef;rSm nSif;yrf;ESdyfpufrSkawGjyKvkyf+yD;awmh tif;pdefaxmifudkydk@ vdkufygw,f?
tJ'Dtcg usrS olwdk@udkyk'fr(380/ 54)eJ@wyf+yD; w&m;pGJqdkygw,f? olwdk@[m EdkifiHa&;aqmif&Gufr_a=umifh yk'fr
5(n)wyf&r,fhtpm; ausmif;om;rsm;udk wrifoufouf oduQmcswJhtaeeJ@ cdk;r_/ rouFmr_qdkwJh
yk'frudkwyf+yD; tif;pdefaxmifrSm tjcm;&mZ0wftusOf;om;awGeJ@ a&m+yD;xm;cJhygw,f?
'gayr,fh olwdk@udk &ref(&Hk;csdef;) xkwfwJhae@awGusawmh pGJqdkxm;wJh yk'frudk ajymif;vJay;zdk@
ajymqdkwJhtcgusrS olwdk@&Jhtr_udk 5(n)tjzpf jyifqifajymif;vJay;vdkufygw,f? tckolwdk@udk tr_ajymif;+yD;
usaemfwdk@5(n)awGudk xm;wJh tif;pdefoD;oef@ tusOf;axmifudk ajymif;a&GŒvdkufwmjzpfygw,f? olwdk@
ESpfa,mufvdkyJ usaemfwdk@tr_awGeJ@ twlwlaxmufvSrf;a&;pcef;rSm aecJh&wJh vSrsdK;aemif(rSef}uD;)udkvnf;
5(n)yk'freJ@ w&m;pGJqdk+yD; &Hk;xkwfppfaq;aewJ@ awmifOuUvmyw&m;&Hk;u ol@tr_udk5(n)uae
(380/54)cdk;r_/ rouFmyk'freJ@ ajymif;vJpGJqdkvdkufygw,f?
tJ'Dvdktr_udk ajymif;vJjyifqifvdkufwmudk Oya'bmom&yfudk ,lxm;wJh ausmif;om;jzpfol
vSrsdK;aemif(rSef}uD;)odoGm;wJhtcgrSm jy\emu pwufygawmhw,f? ol@tcsKyfcef;xJrSm tdrfuae
pm;p&mawG xnfhay;vdkufwJhxrif;bl;xJu toifhygvmwJhcuf&if;eJ@ ol@qD;pyfudk oljyefaxmufvdkufygw,f?
+yD;awmh ol@udk w&m;pGJqdkxm;wJh yk'fr(380/ 54)udk jyefjzKwf+yD; jyifqifay;zdk@/ rjyifay;ygu ol@udk,fudkol
cuf&if;eJ@xdk;r,fvdk@ tcsKyfapmifh&Judk +cdrf;ajcmufygawmhw,f?
&JawGvnf; bmvkyf&rSef;rodyJ &kwfw&uf ysm,mcwfoGm;=uygw,f? +yD;rS ol@udkbmrS rvkyfzdk@wm;
=u&if; olwdk@taeeJ@vnf; vkyfydkifcGifhbmrSr&Sdbl;vdk@ &JawGujyefajymygw,f? +yD;awmh“txufudkta=umif;
=um;xm;ygw,f/ c%apmifhyg” vdk@&Jujyefajymygw,f? vSrsdK;aemifu
“usaemf ausmif;om;wpfa,mufyg/ 'Dppftpdk;&udkqef@usifvdk@qdk+yD; tzrf;cH&wmygAs/ tck
usGefaemfudk pGJxm;wJhtr_udkaum cifAsm;wdk@od&Jhvm;/ 'gcdk;r_As/ olcdk;awGudkwyfwJhyk'fr/ 'g usKyfwdk@ausmif;om;
awGudk oufoufrJh apmfum;wm/ 'Dtr_&Jhyk'frudk jrefjrefajymif;ay;/ usKyfubmawGcdk;vdk@ vJ/ cifAsm;wdk@yk'fr
rajymif;ay;&if usKyfudktqdk;rqdkeJ@aemf” ol@pum;udk tcef;apmifh&JawGu aoaocsmcsmem;axmif
aeygw,f?
cdk;r_/ rouFmr_[m usKyf&Jh*k%foduQmudk wdkuf&dkufapmfum;wm qdkwJhvSrsdkK;aemif&Jh t}udrf}udrfa&
&GwfoHudk qufwdkuf=um;awmhrS &JawGu a=umufvef@+yD;yk'fr (380/ 54)eJ@pGJqdkxm;wJh ol@tr_udk yk'fr5(n)
tjzpf ajymif;vJjyifqifay;cJh&ygw,f? 'Daemufydkif; ol@&Jhaxmif0ifpmrsm;/ &oifh&xdkufwJh yHkrSefypPnf;rsm;
ydwfyifjcif; cHvdkuf&ygawmhw,f?
vSrsdK;aemifwdk@vdk e0wvufyg;aprsm;&Jh &J&J0Hh0HhjyefajymEdkifcJh=uwJh olawG&Jhtr_rsm;udk ppfaxmuf
vSrf;a&;uae ajymif;vJjyifqifcJhayr,fh tcsdK@olrsm;&Jh tr_awGudkawmh jyefjyifqifray;awmhyg? e0w
tusOf;axmifawGxJrSm EdkifiHa&;yk'freJ@ axmifusvmwJh EdkifiHa&;tusOf;orm;OD;a& rsm;jym;vmrSm pdk;&drf+yD;
EdkifiHa&;orm;rsm;udk &mZ0wfyk'frrsm;eJ@ tr_ajymif;w&m;pGJwm jzpfovdk/ EdkifiHa&;v_yf&Sm;aqmif
&GufolawG&Jh*k%foduQmudkyg wqufwnf; csdK;ESdrfwJhvkyf&yfjzpfw,f? 'Dvdkrw&m;zdESdyfwJh vkyf&yfawG[m
e0wtusOf;axmiftwGif; trsm;tjym; jzpfyGm;aeygw,f?
(C)
jcifaxmifawG/ arG@,mawG&Jhaxmif
usaemfwdk@aexdkifwJh oD;oef@ tusOf;axmifudk pnfol0if;eJ@ Anm;wdk@ a&muf&Sdvmawmh r=umcifrSm
yJ aemufxyfvlopfawG a&muf&Sdvmw,fqdkwJh owif;udk=um;&wJh tjcm;tcef;uolawGu b,fol
awGvnf;qdkwmodcsifvdk@ ar;jref;pHkprf;=uygw,f?
tJ'DrSmyJ wyfOD;tr_wGJawGxJu udko0SD;qdkwJh weoFm&Dwdkif;om;[m pum;ajymwJhae&mrSm
tifrwefrS toH0Jolwpfa,mufjzpf+yD; cyfwnfwnfeJ@tp taemufoefolwpfa,mufvnf;jzpfygw,f?
oD;oef@ axmifudkpa&mufvmwJh pnfol0if;eJ@ Anm;wdk@udk oifcef;pmawGydk@csygawmhw,f? pnfol0if;
udkp+yD;awmh
“cifAsm;wdk@tcef;rSm jcifaxmif&Sdvm;”
“[m...r&Sdygbl;”
“tJ'DrSm bmawG&SdvJ”
“*efzvm;(1)vHk;/ apmifyg;eJ@ zsm=urf;(1)csyfyJ&Sdygw,f”
“jcifaxmifeJ@ acgif;tHk;r&ao;bl;vm;”
“r&ao;ygbl;”
“[m. . . cifAsm;wdk@wu,fr&ao;bl;vm;/ axmifr_awG bwfuD; jyxm;+yDxifw,f? awmif;/
awmif;/ rawmif;&if 'DaumifawGu 'DvdkyJray;bl;”
“[kwfuJh/ b,fol@qDrSmawmif;&rSmvJ”
“'Dnawmh tcsdefr&Sdawmhbl;/ reufusrS 0efxrf;wpfa,mufa,mufudk awmif;vdkuf”
“[kwfuJh”
“reufus&ifvJ 'DoD;oef@rSm rkef@[if;cg;/ vBuf&nfeJ@ ae@vnfxrif;pm;csdefqdk =uufom;/ 0ufom;/
r}udKuf&if ig; ay;w,f”
udko0SD;u pnfol0if;wdk@vlopf(2)a,mufudk twnfayguf}uD;eJ@ =uyfaeygawmhw,f? pnfol0if;eJ@
Anm;wdk@uvnf; oD;oef@aqmifudk tckrSa&mufwmqdkawmh udko0DS;ajymor# [kwfuJh/ [kwfuJhqdk+yD;
,Hkaeygw,f?usaemfwdk@ =um;cef;awGuae+yD; udko0SD; aemufaeor#udk }udwf+yD;&,faerdygw,f? +yD;awmh
udko0S;Duquf+yD;
“rif;wdk@ rawmif;&ifawmh r&bl;aemf/ igwdk@awGuawmhtukef&+y/D;+yD/ ar$@,maum/ jcifaxmifaum/
pm;p&mawGuvnf;aumif;ayhuGm/ igwdk@qdk axmifuaeawmif rxGufcsifawmhbl;/ a=omf 'geJ@ rif;wdk@rSm
aq;vdyf&Sdvm;”
“aq;vdyfawmh&Sdygw,f/ rD;jcpfawmhr&Sdbl;”
“at;/ igrSmrD;jcpf&Sdw,f/ aq;vdyfr&Sdbl;/ igtcef;zuf enf;enf;ypfay;vdkufygOD;/ rif;wdk@
aq;vdyfaomufwwf&if reufus&if axmifr_;qDrSm rD;jcpfygwcgwnf;awmif;xm;/ igwdk@awGu EdkifiHa&;
tusOf;om;awGqdkawmh olrsm;eJ@ rwlbl;uG”
pnfol0if;wdk@u udko0SD;ajymor#t[kwf}uD;atmufarhae+yD; ar;cGef;awmifjyefrxkwfyJ wpf[kwfuJh
wnf; [kwfuJhaeygawmhw,f? usaemfwdk@rSm olwdk@awGajymqdkae=uwmufk em;axmif&if; idktm;xuf
&,ftm; oefqdkovdkjzpfaeygw,f? udko0DS;aemufajymifr_av;awG[m axmifxJa&mufwkef; pdwf'kuQcHpm;
ae}uolawG =um;0,f pdwfxGufaygufav;wpfck &ovdkcHpm;vdkuf&ygw,f? udko0SD;u pnfolwdk@udk
ajymaewJh t&mawG[m usaemfwdk@5(n)orm;awGtwGufaum/ &dk;&dk;omreftusOf;orm;awG twGufyg
b,fvdkrS r&EdkifwJh t&m0wˆKawGygyJ?
pnfol0if;wdk@uawmh reufus&if udko0SD;ajymwJhypPnf;awGawmif;r,f qdk+yD;pdwftm;xufoefpGmeJ@
tdyfaysmfoGm;av&Jh?
(i)
b0oHo&meJ@ 5(n)awGb0
(p)
&ref,ljyef+yD;
(q)
ppfcHk&Hk;rSm wdkifjynfudk cspfwJholawG
tcef;(4)
(u)
tyfxnftvkyfcH&jcif;
usaemfwdk@awG axmifus+yD;jzpfvdk@ oD;oef@axmifrSm&SdwJh tcsKyfcef;uae axmifusaqmifu
taqmif(1)udk ajymif;ae&ygw,f? axmifus+yD; wpfywfavmuftxdawmh oD;oef@rSm ae&ygao;w,f?
aemufrS jrefrmjynfaxmifawGxJu emrnf}uD; “tif;pdefA[dk pHjy tusOf;axmif”udkusaemfwdk@ tr_wGJawG
tm;vHk;ajymif;a&$@ &ygw,f? tif;pdefaxmif&Jh A[dkcsufrjzpfwJh rdef;a*s;vfudka&mufawmh usGefawmfwdk@
tr_wGJawGudk taqmifwpfaqmifpD cGJ+yD;ydk@ vdkufygawmhw,f? usaemfuawmh trSwf(4) tdyfaqmifudk
a&mufoGm;ygw,f? usaemfae&wJh taqmifuaxmifr_; atmif}uD; vdk@ac:ygw,f?
usaemf a&mufa&mufcsif; axmifpnf;urf;awGeJ@ yufouf+yD; =o0g'ydk@csvdkufwm tenf;qHk;(5)
em&D avmuf=umoGm;ygw,f? ae@cif;xJu axmifxJrSm b,fvdkae&r,f pwmawGudk r+yD;qHk;Edkifatmifudk
ajymaewm axmifydwfwJh tcsdefxdyJjzpfygw,f?
odyfr=umcifrSmyJ awmifOuUvmyu yef;csD/ &kyfjy/ umwGef;q&m udkbdkbdkxGef;[m 5(n)eJ@
usaemfwdk@&Jh taqmifudk a&mufvmygawmhw,f? olvnf; axmifr_;atmif}uD;&Jh =o0g'awGudk em&Daygif;rsm;
pGm cHvdkuf&ygao;w,f? tif;pdefaxmifr}uD;udk a&muf+yD; wpfywfavmuft=umrSm axmifydkifu
ac:cdkif;w,fqdk+yD; usaemfhudk vmac:ygw,f?
usaemfvnf;bkrod brodeJ@ rdef;a*s;udkxGu+f yD; axmifydkifOD;vS=unfeJ@ awG&ygw,f?
axmifydkifOD;vS=unfu usaemfhudk aoaocsmcsm pdkuf=unfh+yD; “rif;udk txufvl}uD;awGu
ighudktyfxm;w,f” qdk+yD; axmifwGif;vHk+cHKa&;udpPawGrSm olwdk@tusOf;OD;pD;Xme(t/ u/ p)u vl}uD;awGeJ@
yl;aygif;+yD; owif;ay;(informer)vkyfzdk@ wdkufwGef;ygawmhw,f?
aemuf+yD; usaemfaewJhtaqmifu axmifr_; atmif}uD; udkac:+yD; “'Daumifhudk=unfhxm;vdkuf”
vdk@ajymvdkufygw,f? usaemftaqmifudk jyefa&mufawmh tvkyfwm0efawG toD;oD;udk axmifus
tusOf;om;awGudk csygw,f? tJ'DrSmusGefawmfu tjcm; 5(n)awGenf;wl awmif,mrvkyf&yJ oufomwJh
yef;+cH qdkwJh bkwfudkcsay;ygw,f? usaemfvnf; axmifuswm bmrSr=umao;awmh tajctaeawG
tm;vHk;udk aoaocsmcsmrodao;vdk@ taqmifu 5(n)awGudk tusdK;ta=umif; ar;=unfh&ygw,f?
tJ'DtcgrSm olwdk@u “tJ'grif;udk tyfxnf vkyfvdkufwm”vdk@ajymygw,f? usaemfu tyfxnf
qdkwmbmrSef;rodawmh olwdk@udkyJ jyefar;&ygw,f?
“tyfxnfqdkwm bmvJAs”
“axmifydkif&Jh abmufcsmayghuGm”
“cifAsm;wdk@[mawGu bmawGvJAs/ usaemfbmrSem;rvnfawmhbl;”
“'DvdkuG” qdk+yD; tyfxnfwdk@/ abmufcsmwdk@&Jh t"dy`g,fudk &Sif;jyygawmhw,f? axmifxJrSm
tusOf;OD;pD;Xmeu y pm;ay;xm;wJh a&ay:qD vlwef;pm;awGudk axmiftac:a0:t& “tyfxnf/
abmufcsm” vdk@ac:ygw,f? usaemf enf;enf;awGa0oGm;ygw,f? usaemfhaqGrsdK;todkif;t0dkif;xJrSm (t/ u/
p)u0efxr;f awG&Sdw,fqdkwmvnf; wpfcgrSr=um;rdzl;yg?
usaemfhtdrfu rdbawGursm; axmifydkifawGudk aiGay;+yD;awmh usaemf axmifxJrSm ae&xdkif&
tqifajyatmif vkyfwmrsdK;vm;qdk+yD; awG;=unfhrdygao;w,f? 'gayr,fh vHk;0rjzpfEdkifbl; qdkwm usaemf
odygw,f? usaemfhtrdef@cswJhae@rSm usaemftwGuf 'DvdkyHkpHrsdK; =unfhcdkif;wmawG bmawGrvkyfzdk@ usaemfhudpP
usaemfhbmom &Sif;&r,fvdk@ ajymcJhygao;w,f? 'gayr,fhpdwfrcsao;vdk@ axmif0ifpmvmwJhae@rSm
tdrfudkar;=unfhawmh usaemftdrfu 'grsdK;vkyfwm 0goemrygbl;vdk@ jyefajzygao;w,f? 'ga=umifh 'DudpPudk
usaemf acgif;xJu xkwfxm;vdkufygw,f?
usaemfwdk@ axmifr_;atmif}uD;u usaemfeJ@ bdkbdkxGef;uvGJ&if usefwJh 5(n)awGudk =unfhr&
jzpfaewmudk usaemfowdxm;rdygw,f? tjcm;5(n)awGudk tjypfawGwrsdK;+yD; wpfrsdK;vdkuf&Sm+yD; jy\em
vkyfaewmvnf; aw@G&ygw,f? wpf&ufrSm e0wywWjrm; tr_wGJawGjzpfwJh rEWav;u
aejynfawmfoef;xGef;eJ@ tr_wGJ(3)a,muf usaemfwdk@ taqmifudk axmifustjzpf a&mufvmygw,f?
olwdk@&Jh yk'fru EdkifiHawmfypPnf;tvGJoHk;jyKvkyfr_ 6/ 1 jzpf+yD; axmif(25)ESpfusvmwJholawGjzpfygw,f?
olwdk@awG[m “tyfxnf” awGjzpfygw,f?
axmifuswm &ufydkif;yJ&Sdayr,fh w&kyfEdkifiHvkyf rsufESmokwf yk0g}uD;awGtxnf(20)avmufcif;+yD;
tdyf,mcif;vkyftdyfwJhaumif jzpfygw,f? tvkyfcswJhtcgusawmh axmifr_;atmif}uD;ukd,fwdkif
yef;+cHbkwfrSmvdkufcsay;ygw,f?
(c)
(*)
ppfacG;wdkufu i&Jcef;
(C)
ppfacG;wdkufrSm ae@pOf
ppfacG;wdkufu tjyef
usaemfwdk@ awmif,mavbmwdkufyGJxJrSm aemufxyft&dkufcH&wJhol wpfOD;uawmh rEWav;u
udkn$ef@OD;qdkoljzpfygw,f? udkn$efhOD;[mrEWav; &Jtwwfoif ody`Hausmif;rSm &Jtkyfwm0ef,lcJholjzpf+yD;
tJ'Doifwef;ausmif;rSm wynfhawGudk pmoif&if; a':atmifqef;qk=unfudk axmufcHwJh pum;rsm;udk
ajymcJhwJhtwGufa=umifh tpdk;&udkqef@usifwmvdk@ pGyfpGJ+yD; 5(n)eJ@axmifusvmwJh &J0efxrf;
wpfa,mufyJjzpfygw,f?
axmifxJrSm&SdwJ@ tusOf;om;awGeJ@ axmif0efxrf;awGu &Jqdk&if tpdrf;vdkuf 0g;pm;csifavmufatmif
rkef;wD;=uygw,f? ukdn$ef@OD;udk &Jtkyfwpfa,mufrSef; odoGm;wmeJ@ &mZ0wftusOf;om;awGeJ@ 0efxrf;awGu
&Jtom; b,fawmhpm;&rvJqdk+yD; wapmifapmif jzpfae=uygw,f? 0efxrf;csOfaygifyifu ol@udk “}uD;rdkuf”
vdk@ol@E_wfu xyfwvJvJ &Gwfum udknGef@OD;udk oJoJrJrJ &dkufESufygawmhw,f?
“tjyifrSmaumif;aumif; raecsifwJhaumif/ acG;rom;”
qdk+yD; yg;pyfuqJvnf;qJ/ vufu&dkufvnf;&dkufygw,f? usaemhftcspfawmf aq;orm;ausmfolqdk&if
ol@vlawGudk
“a[haumifawG &Jom;pm;csif&if 'Dudkvm”qdkum udknGef@OD;udk ajr}uD;ay:rSm vdrfhaeatmifudk &dkufESuf
ygawmhw,f? wdkufxJrSmvJ axmifr_;atmif}uD; vm=unfhwJhtcgwdkif; xdkifuefawmhaewJh yHkpHeJ@wlwJh wdkuf
yHkpHudk xdkifcdkif;xm;ygw,f? tJ'DyHkpHudk =unfh+yD; axmifr_;atmif}uD;u ppfEdkifwJh ppfol}uD;wpfa,muf&Jh [efyef
rsdK;eJ@ acgif;wndwfndwfvkyf+yD; “aumif;w,f/ aumif;w,f” ajym+yD;xGufoGm;wufygw,f?
ausmfol/ wifh[efeJ@pdk;jrwfwdk@[m usaemfwdk@qDu csGwfwm/ cGmwmawG vkyfvdk@r&wma=umifh taqmifrSm
&SdaewJh tjcm;&JabmfawGqDoGm;+yD; usaemfwdk@awG pm;p&mr&Sdvdk@ iwfjywfaea=umif;/ 'ga=umifh usaemfwdk@u
awmif;cdkif;vdkufa=umif; ajymqdk+yD; axmifxJu taqmiftoD;oD;rSm&SdwJh 5(n)awGqD tv_cH
xGufygawmhw,f?
usaemfwdk@ &JabmfawGu rpm;&uf raomuf&ufeJ@ usaemfhwdk@ta,muf(60)twGuf pm;p&m ypPnf;awG
ay;vdkufygw,f? 'DypPnf;awGudk ausmfolwdk@&mZ0wfom;awGeJ@ (tup)0efxrf;awG yl;aygif;+yD;
cGJa0pm;aomufvdkufygw,f? 'Dta=umif;awGudk ppfacG;uvGwf+yD; taqmifjyefa&mufawmhrS ta=umif;pHkudk
jyefod&wmjzpfygw,f? usaemfwdk@udkcswJh wdkufydwf/ a'gufcwf jypf'%f (1)jynfhwJhae@rSm &efukefwdkif; axmifpk
n$ef=um;a&;r_; 'kAdkvfr_;}uD; cifarmifvwf a&mufvmygw,f?
axmifeJ@ywfoufwJh pnf;urf;awGudk pmtkyf}uD;udkif &Gwfzwfjyygw,f? aemufrS usGefawmfwdk@udk a'gufawG/
ajcusif;awG jzKwfay;+yD; odrf;xm;wJh usaemfwdk@&J ht&yf0wfawGudk jyefxkwfay;ygw,f? +yD;rS rdef;a*s;vfudk
ac:oGm;ygawmhw,f?
ppfacG;wdkufeJ@ ywfouf+yD; 'Dae&mrSm enf;enf; &Sif;jycsifwm &Sdygw,f? tif;pdefaxmifxJu emrnf}uD;
ppfacG;axmifrSm acG;awG(10)aumifxufrenf; arG;xm;+yD; tJ'DacG;awGu EdkifiHjcm;acG;rsdK;awGeJ@ pyfxm;wm
jzpfygw,f? tJ'DacG;awGudk axmiftm%mydkifawGu r0,fEdkifvdk@ pdefa*[mydkif&Sif w&kwfolaX;u
v_'gef;xm;wm jzpfygw,f? acG;awGudk ae@pOfyHkrSefauGs;zdk@ trJom;eJ@pGyfjyKwf&nf owfrSwfxm;ayr,fh
acG;awGudk auGs;zdk@wm0efuswJh tusOf;axmif0efxrf;awGu olwdk@twGuf csufjyKwfpm;aomuf =uygw,f?
pdefa*[mw&kwfolaX; aumif;r_a=umifh tusOf;axmifxJrSm rsufpdvnfvrf;rSm;+yD; a&mufvmwJh
acG;awG[m axmif0efxrf;awGa=umifh tiwfab;qdkuf+yD; ydefvSDaewmudk awG@&ygw,f? wpfcsdK@acG;awGqdk
iwfrGwfr_a=umifh aooGm;=uygw,f? tJ'Dvdk aooGm;wJhacG;awGudk owfjzwfpm;aomuf=uzdk@
&mZ0wftusOf;om;awGu apmifhqdkif;aewwf =uygw,f? tup (usaemfwdk@uawmh tukefpm;vdk@
ac:a0:ygw,f) 0efxrf;awG[m tJ'DacG;awGeJ@ tywfpOf ppfa&;jy ykl;wGJvkyf=uayr,fh acG;uwjcm;/
vluwjcm;eJ@ t+rJy JnDnDnmnmr&Sdygbl;? ppfacG;wdkufu acG;awG[m jyefvrf;r&SdwJh acG;awGyJ jzpfygw,f?
tcef;(5)
(u)
rpm;oifhwJhtoD; pm;rdvdk@
(c)
axmiftwGif; edpP"l0
taqmif(3)rSmae&wkef; reufqdk&if udk,fhaxmif0ifpmwkef;u ygvmwJh rkef@yJoa&pmav;awGudk tcsif;csif;
a0r#pm;aomuf=u+yD; awmif,mudkqif; tvkyfvkyf&ygw,f? axmifrSm&SdwJh a&ay:qD vlwef;pm;tcsdK@u
axmifrSm reufydkif; tusOf;om;awGausG;zdk@ zdk}uD;xJrSmcsufxm;wJh yJ[if;&nfxJu tESpfawGudkcyf+yD;
xrif;ylyl/ qDqrf;xm;wmeJ@ reufydkif;qdk pm;aomuf=uygw,f?
reufydkif;apmapmxJrSm olwdk@u ydkufqHay;+yD; tvkyfjzpfaeygw,f? usefwJh tusOf;om;awG xrif;pm;wJh
tcsdefa&mufawmh yJ[if;&nf[m a&awGcsnf;oufouf jzpfaeygawmhw,f? usaemfwdk@udkau|;wJh
xrif;uvnf; rmausmvS+yD; tcef@roifh&if oJawG/ cJawG ygvmwwfygao;w,f? tpmtdrf&Sdolrsm;twGuf
tJ'Dxrif;udk pm;aomufzdk@ tifrwefrS cufcJygw,f?
“xrif;a0r,fa[h/ (1)cef;wef;pD”
vdk@bkwfudkif acgif;jzL&cdkifu atmfvdkuf&if xrif;yef;uefav;awGudkif+yD; xrif;wdk;&ygawmhw,f?
usJawmufawmuf yJ&nfudkqrf;+yD; tdrfuydk@xm;wJhqm;/ tcsdKr_ef@awGxnhf+yD; iyda=umfeJ@ ork'N&m
0rf;wpfxGmtwGuf jznfhwif;&ygw,f? usaemfwdk@ 5(n)tusOf;om;awG[m axmifxJrSm csuf[if;qdkwJh
rD;eJ@xdawG@xm;wJ@[if;udk pm;aomuf&zdk@qdkwm &mZ0wftusOf;om;awGavmuf rvG,fulvSygbl;?
tJ'DvdkrD;eJ@ csufxm;wJh[if;rsdK;udk axmifxJu/ ydkif&mqdkif&mawG/ axmifr_;&Hk;cef;em;rSmaewJh
axmifr_;zdeyfwdkuf/ OD;xkyfwdkufeJhuyfajrSmifawG/ wef;pnf;wdk@/ wHcg;apmifhwdk@vdk vlrsdK;awGtwGuf
pm;aomuf&zdk@ tifrwefrS vG,fulvSw,fqdkwm rxl;qef;awmhygbl;?
usaemfwdk@ 5(n)orm;awGxJu emrusef;jzpfvdk@ a&aEG;wpfcGuf aomuf&zdk@[m tvGefcufcJygw,f?
usaemfwdk@awG xrif;pm;+yD; wpfem&Davmuf em;cGifh&ygw,f? xrif;vHk;pD+yD; em;aecsdefrSm
“wufr,fa[h...wufr,f/udk,fhtcef;udk,f0ifxm;r,f”
qdk+yD; tcef;wGif;udk0ifum yxr upfyHk yHk&ygw,f? upfyHk yHkw,fqdkwmuawmh tusOf;om;awG&Jh
tdyf,mvdyfawGudk q,fjym;aphyHkpH txyfvdkufpD+yD; tay:uae apmiftkyfxm;wJhyHkudk ac:ygw,f? +yD;awmh
oef@&Sif;a&;vkyf&ygw,f? oef@&Sif;a&;vkyf+yD;wJhtcgus&if wpfywfwpfcg tusOf;om;awG &&SdwJh pwk&ef;yHkpH
qyfjymwHk;ao;ao;av;eJ@ acgif;vdrf;zdk@qD &ygw,f?aq;vdyf}udKufolawGuawmh olwdk@&wJh qyfjymwHk;av;eJ@
aq;vdyf(5)vdyfudk vJvS,fygw,f? tusOf;om;awGqDu vJvS,fvdk@&wJh qyfjymwHk;udk axmif0efxrf;awGu
tif;pdefaps;rSm jyefa&mif;ygw,f? wpfcguqdk usaemfwdk@(3)aqmifrSm axmifxJudk vl}uD;vmzdk@&Sd&if
acgif;vdrf;zdk@ qDudkxkwfray;awmhbJ tJ'DqDudk ajceif;=urf;jyifudk wefqmqifwJhtaeeJ@ ajymifvufaeatmif
okwfcdkif;ygw,f?
tJ'Dvl}uD;qdkwmuvnf; vmr,fvdk@ajym+yD; wpfem&D/ ESpfem&DeJ@ ay:rvmwwfyg?
vl}uD;vmr,fqdkvdk@ usaemfwdk@awGudk yHkpH0wf 0wf+yD; aoaocsmcsm jyifqifcdkif;xm;ygw,f? awmfawmfeJ@
ay:rvmwma=umifh tusOf;om;awGu udk,fhae&mudk,f vSJtdyfae=uygw,f? “yHkpH” vdk@=um;vdkuf&+yD;
csufcsif; xxdkif=unfhvdkufawmh vl}uD;qdkwmu tcef;udk ausmfjzwfoGm;ygw,f? b,ftcef;udkrS
aoaocsmcsm =unfh&_oGm;wmvnf; rawG@&ygbl;? tJ'Dvl}uD;qdkwm tcef;awGxJudk aoaocsmcsm
aphaphpyfpyf =unfhr,fqdk&if tcef;awGxJrSm twHk;t&Hk; tdyfaysmfaewJh tusOf;om;awGudk awG@&rSmrvGJygbl;?
wpfcgvnf; vl}uD;qdkolu taqmifawG vdkufppfaq;r,fqdkvdk@ aoaocsmcsm jyifqifxm;umrS
ol@&Jh rmZ'g *spfum;eJ@ axmifxJudk0ifvm+yD; awmif,mcif;awGu udkufvef/ rkefvmO/ [if;EkEG,feJ@
tjcm;[if;oD;[if;&GufawGudk tvkyf}uD;bufuae cl;,l+yD; jyefoGm;wmudkvnf; }uHK&ygao;w,f? olwdk@
vl}uD;tvmudk em&DeJ@csD+yD; xdkifapmifhae&wJh tusOf;om;awGu =umawmh pdwfr&Snf=uawmhygbl;?
vl}uD;vmr,fqdk&if jyufvHk;wpfckvdk jzpfoGm;wwf+yD; ae@cif;zufawGrSm
“ wufr,fa[h ...wufr,fa[h/ udk,fhtcef;udk0ifxm;r,f”
qdkwJhtoH=um;&&ifawmh tusOf;om; (90)&mcdkifE_ef;avmufu tom;ukef
arwWmydk@=uygawmhw,f? nae(3)em&Davmufqkd&if “a&csdK;r,fa[h” qdkwJhtoH =um;wmeJ@ a&csdK;zdk@twGuf
a&uefudkoGm;&ygw,f? &SnfarsmarsmyHkpH&SdwJh a&uefabmifay:rSm a&cyfcsdK;&r,fh yef;uefjym;av;awGudk
pD&D+yD;csxm;&ygw,f?
a&uefxJudk 0ifqdkwmeJ@ a&uefudk b,f/ nm toD;oD;wef;pD+yD;0if&ygw,f? a&uefbm,mu
a&uefabmifay:rSmrwfwyf&yf+yD;
“ nDnDnmnm cyf”
“cyf wpfcGuf/ cyfwpfcGuf” qdk+yD; wpfcGef;csi;f trdef@ay;+yD; usaemfwdk@udk a&csdK;cdkif;ygw,f?
usaemfwdk@uvnf; udk,fhae&mudk,f &yf+yD; yef;uefjym;eJ@ cGuf(10)cGuf csdK;&ygw,f? (10)cGuf+yD;oGm;wJhtcgrSm
“cGufcs/ acs;wGef;/ qyfjymwdkuf” qdk+yD;trdef@qufay;ygw,f? tJ'g+yD;&if“cyf” “aemufqHk;”
“csdK;”vdk@atmfygw,f? olajymwmeJ@ udk,fvkyfwm rnDnmbl;qdk&if ol@vufxJu wkwfu acgif;ay:udk
0JwufoGm;ygw,f?
cyf qdkwJhtcsdefrSmyJ cyf&/ csdK;qdkwJ@ tcsdefrSmyJ csdK;&ygw,f? a&cyfwm rnDrnmjzpfae&if ausmay:
ajAmwifcH&rSmvnf; aocsmvSygw,f? qyfjymwdkuf+yD;wJh tcsdefrSm yef;uefjym;eJ@ aemufxyf (15)cGuf
csdK;cGifhay;ygw,f? 'ga=umifh axmifxJrSm 0J/ *|wf/ 'ufpwJh ,m;emawG ay:aygufwJh tajccHta=umif;&if;yJ
jzpfygw,f? a&uefbm,mudk aq;vdyfay;/ bmay;eJ@ vkyfxm;wJholwdk@/ tyfxnfwdk@/ aemuf
ydkif&mqdkif&mwdk@uawmh a&udk }udKufoavmuf csdK;cGifh&ygw,f?
naeydkif; xrif;pm;csdef wef;pDwJhtcgrSmusawmh uefpGef;Oyifuae&wJh uefpGef;}uD;&GufawGeJ@
a&mar$+yD; ðywfxm;wJh uefpGef;&Guf[if;udk pm;&ygw,f? tJ'D[if;udk axmifxJtac:t& “ wmvayg ”
[if;vdk@ac:ygw,f? autef,luae axmifusvmwJh u&ifzxD;}uD;awGuawmh 'dk@ u&if[if;
emrnfysufw,fvdk@ ajym=uygw,f? u&iftrsdK;om;[if;wpfckjzpfwJh wmvayg[if;u t&omtvGef&Sd+yD;
pm;aomufvdk@ tifrwefrSaumif;wJh [if;wpfcGufjzpfayr,fh axmifxJu wmvayg [if;uawmh
[if;&GufjyKwf&nf oufoufyJjzpfygw,f?
tJ'D[if;&GufjyKwf&nfudk aygif;xrif; rmrm}uD;eJ@a&m/ axmif0ifpmygvmwJh iyda=umfav;eJ@
ar#mcs&ygw,f? a&onfjyZmwfxJ a&onfrdef;rajymwJhpum;vdk“vnfacsmif;udk pHkuef/ *vHkqefatmif
ar#m&&Smw,f” qdkwJhtyk'fav;udk oGm;owd&rdvdkufygao;w,f? wpfcgwpfav
tJ'DuefpGef;&GufjyKwf&nfxJrSm wDaumifawG/ wHjrufpnf;&dk;awGeJ@ om;a&uGif;awG ygvmwwfygao;w,f?
axmifxJrSm wpfywfwpfcg tom;pm;&wJh&uf qdkwm&Sdygw,f? 0ufom;rpm;wJholudk
ig;[if;ay;ygw,f? ig;rpm;wJholudk bJO(2)vHk;au|;ygw,f? au|;wJh0ufom;uvnf; om;a&jym;u
t&_H;ay;&avmufatmif rma=umae+yD; b,fvdkrSpm;vdk@r&ygbl;? 0efxrf;awGay;wJh 0ufom;udk
aemufxyf(1)em&Davmuf jyefaygif;&ifawmif rE_;EdkifwJh tom;rsdK;yJjzpfygw,f? ig;[if;usjyefawmhvnf;
t+rD;eJ@acgif;ydkif;udkom awG@&wwf+yD; tv,fydkif;u tom;uawmh aysmufqHk;aewwfygw,f?
tusOf;axmif0efxrf;awG&Jh qifhuJqifhuJ jzwfawmuf pm;aomufr_a=umifh [if;awGu t*FgrpHk
t+rJjzpfaeygawmhw,f?
(*)
tm;vHk;aumif;ygw,f q&m}uD;
tif;pdefaxmifxJrSm 1988 ta&;tcif;rjzpfcifu taqmif(1)/ (2)/ (3)/ (4)/ (5)aqmifwdk@[m
ESpfxyfwdkuftaqmifawGjzpfygw,f? 'gayr,fh tJ'DtaqmifawG[m 88ta&;tcif;rSm tif;pdefaxmifwGif;
rD;&_dŒr_jzpfyGm;cJhwma=umifh (1)aqmifuvGJ&if usefwJh (2/ 3/ 4/ 5)aqmifawG[m rD;avmif+ydKuscJhygw,f?
'ga=umifh (1)xyfwdkufaqmifav;awGtjzpf b0ajymif;oGm;cJ@wmjzpfygw,f?
usaemfae&wJh taqmif ( 3 ) tdyfaqmifrSm tcef; ( 8 ) cef;yg+yD; ( 1 ) xyfwdkuftaqmifyJ
jzpfygw,f? tcef; ( 1 ) cef;rSm tusOf;om; ( 120 ) avmufxm;+yD; usaemfwdk@ taqmifrSm
tusOf;om;aygif; ( 1000) ywf0ef;usif &Sdwwfygw,f? tusOf;om;tcsdK@udk &Jbuf b,favmufydk@ydk@
axmifxJudk 0ifvmrpJ woJoJjzpfaevdk@ tif;pdeaf xmifvdk raeoifh raetyfwJht&yf[m vlpnfum;wJh
t&yfvdkjzpfaeygw,f?
nae axmifrSm vlaygif;udkufvdk@ rdef;vfa*s;u oHacsmif;acguf&ifawmh bk&m;0wfwuf&ygw,f?
+yD;awmh udk,fhtdyf,mvdyfudk udk,ftoD;oD;,l&+yD; udk,fhae&m udk,ftdyfzdk@ jyifqif&ygw,f?
tdyf&wJhykHpHuawmh tcef;wpfcef;rSm tdyf,mudk twef;av;wef;cJG xm;ygw,f? tkwfeH&Hudk
acgif;ay;tdyf&wJh twef;u ESpfwef;&Sd+yD; tv,fa=umrSm b,fnmacgif;csif;qdkif+yD; tdyf&wJ@twef;u
ESpfwef;&Sdygw,f? tdyfaqmifawG[m }uD;rm;us,fjyef@vSayr,fh tusOf;om;OD;a& tifrwef
rsm;jym;vGef;wma=umifh wpfOD;eJ@wpfOD; usyfusyfnyfnyfeJ@ tdyf&ygw,f? tusOf;om;tm;vHk;[m
ausmcs&Hkr#omavmufyJ tdyfvdk@&wmjzpfygw,f?
tdyfcsdefowfrSwfxm;wJ@ n(9)em&Drxdk;rcsif; tcef;awGrSm vSJavsmif;=u+yD; oDcsif;qdkolqdk/
0Jukwfolukwf/ w&m;"rRta=umif; aqG;aEG;olaqG;aEG;/ EdkifiHa&;ta=umif; ajymolajymeJ@ tdyfaqmifwpfckvkH;
qlnHaewufygw,f? tdyfcsdefa&muf+yDqdk&ifawmh acgif;axmifzdk@a0;pG/ 'l;acgif;awmif axmifvdk@r&ygbl;?
bm,mvdk@ac:wJh tusOf;om;wpfa,mufu tcef;wpf0dkuf av#mufaeygw,f? aemufydkif;tusOf;om;awG
t&rf;rsm;vmwma=umifh olvnf; rdv†muefem;rSm oGm;+yD;apmifh=uyfae&ygawmhw,f?
bm,mapmifh[m axmifrSmrD;ysuf&ifyJjzpfjzpf/ 'grSr[kwf n( 9 ) em&Dausmf&ifjzpfjzpf ( 5 )
rdepfwpfcg
“ ( 3 ) aqmif/ ( 1 ) cef;/ vlaygif; ( 120 ) a,muf/ tm;vkH;aumif;ygw,f q&m}uD; ” vdk@
ykHrSefatmfae&ygw,f? tusOf;om;awGxJu tdrfomoGm;csifwmwdk@/ a&aomufcsifwmwdk@ vkyfcsifwJhtcgrSm
“ bm,m ao;ayguf ”
“ bm,m a&aomuf ”
“ bm,m tdrfomwuf ” ponfjzifhatmf&+yD; bm,muae
“ayguf ” “ aomuf ” “ wuf ” “ aeOD; ” pwJhtrdef@ wpfckck&rS tdyfae&muae
acgif;axmifvdk@&wm jzpfygw,f? bm,m&JhcGifhðycsufr&yJ acgif;axmifwmwdk@/ xxdkifwmwdk@/
vrf;av#mufwmwdk@udk axmifpnf;urf;t& vkH;0cGifhrðyygbl;? ( 5 ) rdepfwpfcgawmh
“ tm;vkH;aumif;ygw,f q&m}uD; ”
qdkwJhtoHuawmh tdyfraysmfciftxd =um;ae&wkH;?
(C ) tdk;pm;ta=umif; ò*dvfta=umif;
(i)
ò*dvfzrf;enf;
axmifudkpa&mufvmwJh tusOf;om;opfawGudk yHkpHarmif;wJhtcef;rSm rw&m;&dkufESufr_a=umifh
a=umufvef@aewJh tusOf;om; awGxJu ydkif&mqdkif&mawGeJ@ ò*dvfa&G;zdk@ twGuf tjcm; taqmifu
wef;pD;vl}uD;awG/ axmifusESpf}uD;orm;awG a&muf&Sdvmygw,f? olwdk@eJ@odwJholqdk&if
&dkufESufaewJhwef;pD;eJ@ em;vnfr_,l+yD; yHkpHcef;xJuae ac:xkwfoGm;ygw,f?
'grsdK;udk“tydkifom;”vdk@axmiftac:ta0:t& od&ygw,f?
ò*dvfa&G;wJh wef;pD;usawmh oloabmuswJh csmwdwfudkawG@+yDqdkrSjzifh &dkufaewJhwef;pD;udk ol@tydkifom;vdk@
oGm;ajymygw,f? tJ'DrSmawmh a&G;+yD;om; csmwdwftem;rSm wAkef;Akef;jrnfatmif csmwdwf
a=umufvef@atmif ESpfqwdk; &dkufjyygw,f? (1)em&Davmuf=umatmif &dkufESufjy+yD;wJh tcgusrS
ò*dvfa&G;r,fh wef;pnf;u “a[haumif/ 'gightydkifom;uG” vdk@yHkpHcef;wef;pnf;udk rsufpdrSdwfjyvdkufygw,f?
tJ'DawmhrS yHkpHcef; vl}uD;u
“rif;tydkifom;qdkvnf; apmapmpD;pD;u ajymwmr[kwfbl;uGm/ uJ'gqdk&if yHkpHarmif;aewJh vltkyfxJ
uxGuf” qdk+yD; vufn_d;xdk;jywJh csmwdwfav;udk ac:xkwfvdkufygw,f? +yD;awmh csmwdwfa&SŒrSmyJ
“rif;rsufESm eJ@rdk@ igxkwfay;vdkufwmaemf/ Edk@rdk@qrdk &bl;” vdk@ yHkpHarmif;wef;pnf;u ò*dvfa&G;wef;pnf;udk
ajymvdkufygw,f? tJ'DcsmwdwfuvJ axmifudktckrS pa&mufwmqdkawmh axmifta=umif;bmrS em;rvnf
ao;ygbl;? 'hga=umifh t&dkuftESufawG =um;xJu ol@udk u,fwifvdkufwJh oludkyJ r[m aus;Zl;&Sif}uD;yrm
,Hk=unf udk;pm; oGm;ygw,f?
tm;udk;txif}uD;wJhpdwfawG jzpfay:cJhw,f qdk&ifvnf; 'g[m axmifudk rae@wpfae@urSa&mufvm+yD;
vlrqefwJ@ &dkufESufr_awGa=umifh a=umuf&GHŒwkefv_yfr_ ay:&ygw,fqdkwm tqef;awmh r[kwfygbl;?
“'gightydkifom;”vdk@ajymqdkcJhwmeJ@ ywfouf+yD; tJ'Dwef;pnf;qdkwJhvludk csmwdwfcrsm wpfcgrS rjrifcJhzl;ygbl;?
yHkpHcef;xJrSm &SdwJh tusOf;om;awGxJurS bma=umifh ol@udk a&G;xkwf u,fwifcJhovJqdkwmeJ@ yufouf+yD;
wpfcgrS rar; =unfhcJhwm tJ'Dcsmwdwf&Jh trSm;ygyJ?
'DvdkeJ@ u,fwif&Sif wef;pnf;vkyfolu 'kwd,ajrmufpnf;&Hk;wJhtaeeJ@ a&uefu bkwfudkifeJ@ tay;t,l
ajcvSrf;w&yfjyif+yD; nSdE_dif;r_awG jyKvkyfygw,f? axmiftusOf;om;awG tm;vHk;a&csdK; &wJhtcsdef
a&mufwJhtcgrSm wef;pnf;&Jh csmwdwfav;u a&csdK;zdk@a&uefudk oGm;ygw,f?
wef;pnf;eJ@}udKwif vuf0g;csif;&dkufxm;wJh a&uefbm,mu a&udk nDnDnmnm rcyfvdk@/ aemuf qkwf+yD;
a&csdK;vdk@qdk+yD; csmwdwfudk tjypf&Sm+yD; a&uefrSmyJ acG;&dkuf/ EGm;&dkuf &dkufygawmhw,f? }udKwif
tuGufcsxm;wJhtwdkif; wef;pD;u &kwfw&uf tem;rSm ay:vm+yD;
“a[haumif/ 'gighcsmwdwfuG/ rif;em;rvnfbl;vm;”
qdk+yD; a&uefbm,mudk rsufpdrSdwf+yD; [def;a[mufygw,f? a&uefbm,m&Jh wkwfcsufrsm; &yfwef@
oGm;ygw,f? +yD;awmh ajymajymqdkqdkyJ igeJ@twl a&vdkufcsdK;vdk@ ajym+yD; csmwdwfudk ac:xkwfoGm;ygw,f?
wef;pnf;&Jh ol@tay:,Hk=unftm;udk; vmatmif qGJaqmifcsufawGudk csmwdwfcrsm bmrSrodyJ olac:&m
aemufudkvdkuf+yD; omreftusOf;om;awG (15)cGufomcsdK;&wJhtqifhuae a&ZvHkeJ@}udKufoavmuf cyfcsdK;vdk@
&wJhtqifhudk a&mufoGm;awmh t}uD;tus,f aysmfaeygw,f?
pdwfxJuae r[maus;Zl;awG wifaeayr,fh ol@tajctaeu Adkvfvdkvdk/ ò*dvfvdkvdk jzpfaewmudk
owdrjyKrd&Smygbl;? &ufwpf&uf ukefvGefoGm;+yD; aemufwpfae@usjyefawmh tvkyfavbmcswmeJ@ csmwdwf
xyf+yD; &ifqdkif&ygw,f? tvkyfavbmbkwfu wef;pnf;&Jh yxrenf;awGt& csmwdwfudk rdv†mbkwfxJ
xnfhvdkufygw,f? csmwdwfvnf; tlwdtla=umifeJ@ rdv†mbkwfudka&mufoGm;ygw,f?
rdv†muefa&mufawmh ol@udkrdv†m bkwfudkifu rdv†mawGudk vufeJ@jcpf+yD;oGefcdkif;/ usHK;cdkif;ygw,f?
em&D0ufavmuf=umwJhtcgrSm csmwdwfcrsm rdv†m&Jh 'kuQudk 0Ëfwpfckvdk cHpm;aewkef; jAKef;qdk
ol@&Ju,fwif&Sif }uD; wef;pD; a&mufvmygawmhw,f?
“a[h/ 'grif;udkb,folcdkif;wmvJ/ [m[dkaumifawGawmh yg;&dkufcH&awmhrSyJ/ a[h'gighvluG/ 'Drdv†muae
csufcsif;bkwfajymif;prf;”
wdkifyifudkuf+yD;om; olk@&Jhtaygif;tygawGu [kwfuJhqdkum csmwdwfudk oufawmifhoufom&SdwJh
tvkyfbkwfudk ajymif;ay;vdkufygw,f? tJ'DtcgrSwef;pD;u csmwdwfudk
“csmwdwf/ axmifxJrSmausmaxmufaemufcHr&Sd&if rif;udk0dkif;+yD; xnfhoGm;vdrf@r,f/ iguvnf; rif;tem;rSm
tcsdefjynfhaeEdkifwmr[kwfbl;/ 'gayr,fh rif;igeJ@ twlwlaewmrsm;&if axmifxJuvlawGu
igeJ@ywfoufw,fqdk+yD; rif;udk b,faumifrS xd&JawmhrmS r[kwfbl;/ aemufqHk; wpfckckjzpf&ifawmifuGm
rif;ighemrnfajym+yD; &Sif;vdk@&w,f/ 'ga=umifh rif;igeJ@twlwl vmaeygvm;”
qdk+yD;csmwdwfudk ò*dvfvkyfzdk@twGuf teD;uyf pnf;&Hk;ygw,f? tajccHu &dk;om;+yD; ausmaxmuf aemufcH
trSDo[JuvJr&Sd/ ynmA[kokwuvnf; enf;&SmwJh csmwdwfwpfa,muf[m wef;pD;&Jhpum;a=umifh
odef;qk}uD; t}udrf}udrfaygufovdk cHpm;oGm;&r,f qdkwm aocsmygw,f?
oleJ@omtwlwlae&if r[muHxl;&Sif wpfa,mufvdk t&dkuftESufcH/ tESdyftpufrcH&yJ aumif; aumif;pm;/
aumif;aumif;ae&+yD; Adkvfwpfyg; jzpfvmEdkifw,fvdk@ awG;+yD; wef;pnf;eJ@ twlwlaezdk@ vG,fvG,f ululyJ
acgif;ndwf vufcHvdkufygw,f?
(p)
ò*dvfjzpfatmifvkyfenf;
wef;pnf;&hJ t=uHtpnf&Sd&Sd zdwfac:csufudk csmwdwfvufcHvdkuf+yD; tJ'DnrSmyJ twlwl oGm;a&muf
tdyfpufygawmhw,f? nzuf tdyf,mcsawmh axmifusvmwJh vlopfawGudk vlawG jynfhusyfaeatmif
rsm;vGef;vSwJhtwGuf rdv†muefem;rSm zsmtpkwfawGeJ@ ae&mcsygw,f?
tJ'DtxJrSm csmwdwfrygygbl;? wef;pD;em;rSm zsmaumif;aumif;/ tdyf,mcif;/ apmifaumif;aumif;awGeJ@
tdyf&w,f? naewkef;u xrif;pm;csdefrSm csuf[if;/ csufxrif;eJ@pm;&vdk@ axmifuswmudkarh+yD;
taysmf}uD;aysmf/ aus;Zl;&Sif u,fwif&Sif}uD;udk E_wfuwzGzG aus;Zl;wifaeav&Jh? 'gayr,fh csmwdwf&Jh
aysmf&$ifr_awG[m nOfhOD;,HrSmyJ pwif vGifhpifoGm;ygw,f?
n(9)em&D tdyfcsdef+yD;awmh axmifwpfckvHk; bm,m&Jh wpfcsufwpfcsufatmfoHuvGJvdk@ wdwfqdwf
aeygawmhw,f? csmwdwfudk e*dkuwnf;u t}uHeJ@ pnf;&Hk;cJhwJh wef;pnf;u oleJ@twl vdifqufqHzdk@
csmwdwfudk pwif aoG;aqmifygw,f? napmifhbm,m&Jh “tdyfcsdef/ acgif;awGb,folrS raxmifeJ@/
axmifvdk@uawmhwkwfvmr,f”qdkwJ@ +cdrf;ajcmufoHuvnf; =um;ae&ygw,f? csmwdwfjzpfolcrsm
tdyfae&muae xdkifr&/ xr&/ xGufajy;vdk@vnf;r& jzpfaewkef; axmif0efxrf;udk atmfac:zdk@
}udK;pm;jyefawmh ol@aemufausmu wef;pD;&Jh oHcsGef}uD;u axmufxm;wm awG@&w,f? ae@cif;zufwkef;u
ol@&Jhu,fwif&Sif[m nzufrSm bDvl;qdkwm ckawmh csmwdwfodoGm;yg+yD? 'gayr,fh odwJhtcsdef[m
aESmif;oGm;cJhyg+yD?
“reufusvdk@[dkwdkif/ 'Dwdkifvkyf&if toufeJ@udk,f tdk;pm;uGJoGm;r,f”
vdk@+cdrf;ajcmufygw,f? csmwdwf[m ppfwyfu ppfom;wpfa,muf jzpfygw,f? cGifh&ufausmfvGef
ysufuGufwmudk wyfajy;vdk@ w&m;&Hk;u owfrSwf+yD; axmifusvmwJhol jzpfygw,f? 'gudk tcGifhaumif;,l+yD;
wef;pnf;&Jh taygif;tygawGu reufrdk;vif;awmh csmwdwfudk “ppforD;” vdk@0dkif;ac:=u/ csmwdwfudk “&Sif”
vdk@jyefxl;cdkif;eJ@ w0g;0g;eJ@ 0dkif;&,f=u/ avSmifajymif=uygw,f?
vlwpfa,muf t"rRusifhcH&wmudk vlrqefpGm 0dkif;&,f ae=uygao;w,f? tjrifrawmfwJh vlawGu
axmifxJu 'DvdktEdkifusifhr_awGudk axmifr_;udk wifjy=uaomfvnf;
“um,uH&SifawG wifjyrS ta&;,lr,f/ rif;wdk@ vufyl;vuf=uyfrrdyJ vm+yD;&Hk;rwifeJ@” jyefajym
v$wfvdkufygw,f?
'DudpPawGrSm axmifr_;udk,fwdkifu rodcsifa,mifaqmifae=u+yD; wpfzufu tm;ay; tm;ajrSmuf
jyKaeygw,f?
t"rRvdifwl qufqHr_rsdK;udk omreftusOf;om;awG tcsif;csif; jyKvkyfwm r&Sdoavmuf &Sm;+yD;
axmiftkyfcsKyfa&;twGuf wm0efwpfpHkwpfck ,lxm;wJh olawGuom &mE_ef;jynfheD;yg; usK;vGef=uwm
awG@&ygw,f? jrefrmEdkifiHtwGif; emrnfqdk;eJ@ ausmf=um;vSwJh axmifawGteuf tif;pdefaxmif[m
vdifwlt"rRjyKusifhr_awGu jzpf&dk;jzpfpOfawGvdk jzpfaeygw,f? tjcm;aom axmifawGrSmvJ 'Dvdk jzpf&yfawG
&Sdaeayr,fh tif;pdefaxmif[m tjzpfrsm;qHk;jzpfygw,f
tJ'Dvdk vdifwlqufqHa&;uae wqifh tdwfcsftdkifADG Adkif;&yfpfydk; ul;pufysHŒESHhum attdkif'Dtufa&m*g
jzpfyGm;r_E_ef;vJ jrifhwufvmygw,f?
'DvdktjzpfawGudk e0wppftkyfpku olwdk@tusdK;pD;yGm; rxdcdkufb;l qdkum vspfv#K&_xm;ygw,f?
tusOf;axmifawG&Jh nzuf vlajcwdwfcsdefawG[m t"rRvdifwlqufqHr_awG tjyif axmifwGif; vlowfyGJ
awGvnf; +cdrfh+cdrfhoJ usif;y=uww=fuygw,f?
tcef;(6)
(u)
axmifwGif; AdkvfvkyGJ
axmifxJrSmae&wkef; axmifwGif; Adkvfvk=uwJh wdkufyGJawGeJ@ ywfouf+yD; ajymjycsifygao;w,f?
[dk;t&ifacwfawGwkef;u axmifudka&mufvmwJ@ tr_awGxJrSm (302) qdkwJ@vlowfr_eJ@
axmifusvmwJholawG tifrwef &Sm;yg;vSygw,f? vlowfr_eJ@ axmifusvmwJh tusOf;om;qdk&if
usefwJhtusOf;om;awGu zdef@zdef@wkefatmif a=umuf&GHŒ&ygw,f?
tJ'Dvdk omreftusOf;om;awGu olwdk@udka=umuf&GŒH &ovdk tup0efxrf;awGuvnf;
useftusOf;om;awGudk tkyfcsKyfzdk@twGuf ae&may;wwf=uygw,f? 'gayr,fh e0wacwfrSmawmh yk'fr (302)
vlowfr_u yvlysHatmif rsm;jym;vSwmudk awG@&+yD; tJ'D yk'frorm;awG tcsif;csif; axmifwGif;ae&mvkwJh
(AdkvfvkwJh) udpPawG qufwdkufjyKvkyfvmygawmhw,f?
vlowfr_eJ@ axmifusvmwm ESpf&Snform;rsm;[m olwdk@rSm axmif0ifpm vmwmvnf;r&Sd/ ausmaxmuf
aemufcHuvnf; r&Sd/ &Jbufpcef;awGudkvnf; roGm;csifwma=umifh axmifxJrSm AdkvftjzpfeJ@
0efxrf;awGaum useftusOf;orm;rsm;yg todtrSwfjyKvmzdk@ ta&; olwdk@(302)rsm; tcsif;csif; ol@xufig
vlpGrf;aumif;awG vkyfEdkifzdk@ “Adkvf”vkyGJawG jyKvkyfvm =uygw,f?
axmifxJrSm Adkvfjzpf+yD qdkvdk@uawmh ESdyfe,fay;r,fholawG/ [dkzuf'Dzuf ay;urf; ausG;arG;=ur,fholawG
aygrsm;vm+yD; axmifxJrSmvkyfcsifwm vkyfciG fh&wwfygw,f? 'Dvdk a&ay:qDae&mudk &mZ0wf
tusOf;orm;awG tawmfav; ESpf+cdKuf=uygw,f? 'Dvdkae&mrsdK;&zdk@ qdkwmuvnf; vG,fvG,feJ@ &Edkifwm
r[kwfygbl;? ausmeJ@&if;+yD;rS &EdkifwmrsdK;yg? 'guawmh axmifxJrSm &mZ0wf tusOf;om;tcsif;csif;
jy\emr&Sd jy\em&Sm+yD; vlowf&wmyJ jzpfygw,f?
a,musFm;&ifhrm}uD;awG jzpf&ufeJ@ "g;"g;csif;/ vSHvSHcsif; rsufESmcsif;qdkif ckwfydkif;jzwf&J=uwJh owWdrsdK;eJ@
owfwmr[kwfyJ ntcsdef toifh,laqmifvmwJ@ oHcsGefeJ@ tjcm;olawG ESpfESpf+cdKuf+cdKuf tdyfaysmfaecsdefrSm
xdk;owfwm jzpfygw,f? 'DvdkoHcsGefrsdK;udk axmiftwGi;f usGrf;usGrf;usifusif cdk;,loGif;+yD; xdyfzsm;rSm
csGefaeatmif aoG;xm;wmyg? 'DvdkoHcsGefrsdK;udk &mZ0wftusOf;om;awG tawmfrsm;rsm; usGrf;usifpGmjzifh
axmifwGif;oGif; xm;wwf=uygw,f?
ntcsdef vlawG tdyfpufae+yDqdk&if wzufom;u bmrS }udKwifrumuG,fEdkifyJ jzpfaecsdefrSm raorcsif;
xdk;owfygw,f? raor&Sif jzpfatmifawmh b,fawmhrS rowfygbl;? tu,fvdk@ towfcH&wJhol raor&Sif
jzpfoGm;ygu oHcsGefeJ@ xdk;cH&ol raoyJ owfwJholudk axmif0efxrf;awG 0dkif;&dkufvdk@ toufygavmufatmif
cHpm;oGm;&ygvdrf@r,f? 'ga=umifh owfwo Jh lawGu raorcsif; taoowf =uygw,f?
tJ'Dvdkowfvdkuf+yD; taqmifwpfckvHk; tkHk;tHk;ºuGufºuGuf jzpf+yDqdkygu wm0efuswJh tcef;vl}uD; b,facsmif
a&mufoGm;rSef; rodawmhygbl;? 'DvdktcsdefrSm wpfckck 0ifajymvdkufygu tcef@roifh&if 0ifajymwJholyg
tedpPoabmeJ@ udpPacsmoGm;Edkifwma=umifh jzpfygw,f? 'gudk wef;pD;awGu oabmayguf=uvdk@ vlowfr_
jzpf+yDqdk&if 0ifrygwwf=uyg? wm0efus0efxrf;awGudkac:/ aowJholudk tcef;tjyifxkwf/ owfwJholqDu
oHcsGefudkodrf;+yD; w&m;cHudk &J vuftyf&ygw,f?
w&m;&Hk;rSm aemufxyf tr_udk&ifqdkif+yD; axmifESpfrsm;rsm;udk&ifrSm ydkuf+yD; axmifxJ jyef0ifvmygw,f?
tJ'Dvdk axmifxJ jyef0ifvm+yDqdk&if wpfaxmifvHk;u olowfcJhwJh vlowfr_udk todtrSwfjyKajymqdk/
&mZ0wfom;tcsif;csif; av;pm;a=umuf&GHŒwJh t=unfhawGeJ@ =unfh=u/ &dk&dkaoao qufqH=uygawmhw,f?
tJ'Dvdk jzpfvm+yD qdkrSjzifh axmifydkifudk,fwdkif todtrSwfjyKwJh taeeJ@ tusOf;om;awGudk tkyfcsKyfzdk@
ae&mwpfae&m ay;ygw,f? tJ'Dtcsdefup+yD; axmifxJrSm “Adkvf” jzpfoGm;ygawmhw,f?
nzufrSm qlqlnHnH jzpfvm&if vlowfr_jzpf&ifjzpf/ rjzpf&ifawmh tusOf;om;awG em;vnfxm;wJh
o&JpD;wm jzpfwwfygw,f? axmifxJu o&JpD;w,f qdkwJhta=umif; enf;enf;avmuf &Sif;jycsifygw,f?
o&JpD;w,fvdk@ ajym=uayr,fh trSefwu,fo&J&Sdvm;/ r&Sdbl;qdkwJhudpPu tjiif;yGm;p&m udpPwpfckygyJ?
tusOf;om; awmfawmfrsm;rsm; axmifxJrSm ajymwmuawmh nzuftdyfae&if; wpfa,mufa,mufu
p+yD;tdyfae&mu “a[;”qdk+yD; toHxGufvm&if tJ'DtoH pxGufvmwJh oludk&dkuf+yD; E_dk;&ifE_dk;/ rE_d;&if
qufwdkufqdkovdk ab;utdyfaewJholawGqD toHawG qufumqufum ul;oGm;ygawmhw,f?
tcef;awGuaetaqmif/ taqmifawGuae wpfaxmifvHk;“a[;”qdk+yD;toH}uD; nzufrSm [def;xGuf
vmwwfygw,fvdk@ ajym=uygw,f? usaemf&SdwJhtaqmifrSm (3)/ (4) }udrfavmuf tJ'Dvdk jzpfzl;ygw,f?
usaemfwdk@vnf; atmfoHawG=um;vdk@ tdyf,mu vef@Edk;+yD; taysmfoabmeJ@ 0dkif;awmif atmfvdkuf
=uygao;w,f? udk,fwdkifawmh o&JpD;wm cH&wmawmh r[kwfygbl;? A&kwfus+yD; noef;acgif olrsm;awGeJ@
twl atmf=uwmyJ jzpfygw,f? aysmfp&m awmfawmfaumif;ygw,f?
usaemfwdk@twGuf aysmfp&maumif;ayr,fh“a[;”qdk+yD; patmfwJh um,uH&Sifcrsmawmh axmif0efxrf;eJ@
bm,mawGu “o&JpD;wm 'Daumifupwm” qdk+yD;0dkif;&dkuf =uygawmhw,f? o&Jawmh ajymrwwfygbl;?
um,uH&Sifuawmh t&dk;wpfjcm;/ tom;wpfjcm; t&dkufcHvdkuf&ygawmhw,f? 'guawmh usaemfodcJhwJh
axmifwGif;o&JpD;wJh ta=umif;av;yJ jzpfygw,f?
axmifxJrSm o&JpD;vdk@ qlqlnHnHjzpfovdk AdkvfvkyGJawGa=umifhvnf; qlqlnHnH jzpfwwfygw,f? axmifxJrSm
vlowf+yD; aemufxyfjypfr_awGeJ@ axmifxJudkjyef0ifvmwJh tusOf;om; vlrdkufawGudk axmiftm%mydkif
awGu ae&may; olaumif;jyKvmvdk@ axmifwGif;AdkvfvkyGJawGudk vlowfr_awGeJyJ tqHk;tjzwf
ay;=uawmhwm jzpfygw,f?
'Dvdk“AdkvfvkyGJ” eJ@ywfoufvdk@ tif;pdefaxmifwGif;jzpfyGm;cJhwJh vlowfr_wpfckeJ@ axmifAdkvfvkyGJ
wpfckta=umif;udk azmfjyvdkygw,f? vlwpfa,muf&Jh touf[m opf&Guf/ zuf&Gufav;
wpf&Gufavmufwm wefzdk;r&SdcJhwmawGudk usaemf }uHKawG@&or# wifjyvdkygw,f?
(c)
oGm;emaevdk@ vlowfwm
(*)
tcef;(7)
(u)
axmifaq;&HkqdkonfrSm
axmifaq;&HkqdkonfrSm (2)xyfaqmif taqmifjzpf+yD; axmifAl;0aevm&if nmzuftjcrf;rSm
&Sdygw,f? tJ'Daxmifaq;&HkrSm tkyfcsKyfaewJholuawmh axmifq&m0ef a'gufwmpdk;=unfqdkol jzpfygw,f?
a'gufwmpdk;=unf[m axmifusvlemawGudk owfwJhae&mrSm owif;}uD;vSwJh q&m0efwpf
a,mufjzpfovdk ol@vufcsufeJ@ raooifhyJ aoqHk;cJh&wJh EdkifiHa&;tusOf;om; awGrenf;vSygbl;?
a'gufwmpdk;=unf[m ociftm;&/ usGefyg;0qdkwJhtwdkif; e0w&Jh vufudkifwkwfyDyD tusOf;om;awGtay:
r!‡mrwm &ufpufwwfygw,f?
ol@txufu olawGu enf;enf;qdk&if olursm;rsm; qdk;jyavh&Sdygw,f? 1990ckESpfwkef;u EdkifiHa&;
tusOf;om;5(n)awG tpmiwfcH qENjywmvkyf wkef;u
“ tpmiwfcH&if a&ygraomufeJ@/ a&tdk;awGjyefodrf; ”
vdk@axmif0efxrf;awGudk wdkuf&dkuf!$ef=um;cJhol wpfa,mufjzpfygw,f? tpmiwfcHwdkufyGJ 0ifae=u
olawGudk +zdKcGJbdk@twGuf ppfwyfawG/ &JawG/ axmif0efxrf;awGu tcef;awGudk tukefzGifh/ tusOf;om;awGudk
yHkpH}uD;xdkifcdkif;+yD; 0ifa&muf &dkufESufygw,f? 'gtjyif axmiftpmiwfcH wdkufyGJrsm;udk +zdKcGJwJhtcg
axmiftjyifuae axmiftwGif;u atmfoHawG/ &dkufESuf/ykwfarmif;oHawGpwJh toHAvHawG r=um;&atmif
“pmO”oDcsif;udk axmifxJrSm us,fus,favmifavmif zGifhxm;ygw,f?
axmif0efxrf;awGu qENjyolawGudk vlrqefpGm &dkufESufaewJhtcsdefrSm a'gufwmpdk;=unfu
aemufuae ae+yD;
“'Daumifu quf&dkufvdk@ &ao;w,f/ 'Daumifu bmrSrjzpfao;bl;/ quf&dkuf raooGm;&if
+yD;a&m? usdK;oGm;yJhoGm;vnf; *&krpdkufeJ@ igqufukr,f rif;wdk@&dkufom&dkuf” qdk+yD; axmif0efxrf;awGudk
ajrSmufay; yifhay;cJhwmudk tpmiwfcHwdkufyGJrSm vlrqefpGm t&dkufcHvdkuf&wJh 5(n)EdkifiHa&; tusOf;om;awG
rSwfrdaeygw,f? txl;ojzifh “ pmO ” oDcsif;oH=um;&if olwdk@t&dkufcH cJh&wmudk jyef+yD; owd&aerSm
aocsmvSygw,f?
axmifxJrSm aexdkifraumif;jzpfvdk@ xrif;rpm;Edkif&if axmifuae qefjyKwfay;ygw,f?
qefjyKwf[m b,fvdkrS pm;vdk@r&atmif usJawmufaewJh xrif;&nfusJusJyJ jzpfygw,f? axmifxJrSm emzsm;
rusef;rmwJh olawG/ tpmtdrfa0'em&SifawGu olwdk@tdrfawGuae pm;vdk@&r,fhtpm;tpmawG Oyrm -
acgufqGJajcmufxkyfvdkrsdK;udk rSm=uygw,f? tJ'Dvdk ypPnf;rsdK;udk axmif0ifpmuae &dk;&dk;ay;roGif;yJ
a'gufwmpdk;=unf&Jh aq;axmufcHcsufygrSom axmifwGif;ay;oGif;ygw,f?
'DawmhrS tJ'Dvdk axmif0ifpmvufrSwfawG a'gufwmpdk;=unf[m 0ifaiGvrf;ajzmifhcJhovdk
pm;aygufvJ acsmifcJhygw,f? oleJ@tqifajywJhol/ ol@udk ay;urf;ausG;arG;wJholqdk&if t&m&m acsmarG@
aeayr,fh ol@udk ray;urf;wJholqdk&if aooGm;vnf; vHk;0*&krpdkufawmhyg? ol[m vlemawGudk owfzdk@
twGuf aorif;&Jh udk,fpm;vS,f jzpfygw,f? axmifaq;&Hktay:xyf[m q&m0ef&Jh axmufcHcsuftjyif
axmifydkif&Jh cGifhjyKcsufeJ@om aexdkifEdkifwJh ae&mwpfckjzpf+yD; tif;pdefaxmifaq;&HkrSm trsm;qHk; aexdkifEdkif=u
olrsm;uawmh tusOf;OD;pD;Xme&Jh ywfoufolrsm; q&m0efudk vufaqmifwdk@ tca=u;aiG vpOfa=u;aiG
rsm;ay;+yD; aexdkifEdkif=uolrsm; jzpfygw,f? trsm;pkrSm pD;yGm;a&; tqifajy acsmifvnfolrsm; jzpf=u+yD;
trSefwu,f usef;rma&; csGwf,Gif;aeolawG r&Sdoavmufenf;ygw,f?
axmifaq;&Hk[m usef;rmoefpGrf;wJh abmufcsmawGeJ@ jynfh=uyfaewwf+yD; taqmifawGrSmawmh
,m;emawG/ usef;rma&; csGwf,Gif;olawGeJ@ jynfh=uyfaewwfwm xHk;pHygyJ? wpfcg usaemfwdk@ taqmif&Jh
tcef;(8)rSm tusOf;om;wpfa,mufu tqkwfa&m*g roufromjzpfaevdk@ nzufrSm wm0efuswJh
0efxrf;udk wifjyygw,f? tJ'D0efxrf;u nzufwcg; zGifh&wmrvG,fbl;/ aq;&Hkudk nzufwufzdk@
cufw,fqdk+yD; aq;r_;vkyfwJholu em;usyfeJh [dkprf;/ 'Dprf;vkyf+yD;“ rif;a&m*gu bmrSjzpfwmr[kwfbl;/
aq;vdyfraomufeJh/ awmf=umae oufomoGm;vdrfhr,f” vdk@qdkum vlemudk trdkifEdkaq;jym;(2)jym; ay;+yD;
jyefxGufoGm;ygw,f?
axmifu aq;r_;ajymovdk reufusawmh tJ'Dvlemcrsm oufomaysmufuif;oGm;vdkufwm
toufyg aysmufuif;oGm;wJhtxddygyJ? reufrdk;vif;awmh tdyfaqmifwHcg;awG zGif@wJhtcgrSm nwkef;u
tqkwfa&m*gudk jyif;jyif;xefxef cHpm;cJh&wJh vlemuawmh at;pufawmifhwif;ae+yD; vl@avmuuae
pGef@cGmoGm;ygw,f? 'geJ@ axmifwGif;aoqHk;r_awGtwGuf aq;ppfwmawGvkyfawmh q&m0efu
“jrefjref0ÉfusGwfoGm;wmayghuGm/ ol@rSmu aemuftr_wpfck&Sdao;w,f” wJh?
omref tusOf;om;wpfa,muf[m axmifaq;&Hw k ufzdk@ tcuftcJawG trsm;}uD;&Sdayr,fh
aiGa=u;csrf;omwJh olawGu axmifabmufcsmawGeJ@aygif;+yD; aq;&HkrSmwif tcef@om;ae&HkwifruyJ
axmifaq;&Hkuae tif;pdefaq;&Hkudkawmif tvG,fwul xGufvdk@&aeygw,f? 'Dae&mrSm pD;yGm;a&;yk'fr(5)eJ@
axmifusvm+yD; axmifaq;&HkrSmaexdkifwJh w&kwfolaX;wpfa,mufta=umif; ajymjycsifygao;w,f? 'Dvdk
ajymjywmuvnf; tJ'DolaX;w&kwf}uD;tay: remvdk 0efwdkr_a=umifhr[kwfyJ tusOf;axmif,EW&m;
vnfywfyHku uarmufur jzpfaeyHkudk ajymjycsifvdk@ jzpfygw,f?
pD;yGm;a&;yk'freJ@ axmifusvmwJh w&kwfolaX;}uD;[m reufrdk;vif;qdk&if tjyifu a=u;tdk;rSmjyD;
pm;aomufygw,f? xrif;pm;csdefqdk&ifvnf; axmiftjyifu xrif;/ [if;udkom pm;aomufEdkif+yD;
axmifxJrSmwif tcdki;ftapESpfa,mufeJ@ tcef@om;aexdkifygw,f? ol@vdk a&ay:qDawGudk eif;ay;ESdyfay;wJ@
olwpfcsdK@vnf; &Sdygao;w,f? axmifxJrSm tJ'Dvdk ZdrfcHaexdkif&HkeJ@ tm;r&ao;wJhtjyif ol@tdrfu
tdrfom;awGeJ@ awG@csif&if ajcaxmufrSm ajcusif;ao;ao;av;0wf+yD; axmiftjyifrSm oGm;awG@Edkifyg
ao;w,f?
axmifxJrSm axmifpnf;urf;wpfckudkrS rvdkufemEdkifyJ aiGa=u;a=umifh axmifabmufcsmawG[m
axmifuswmrS wlygao;&Jhvm;vdk@ ar;vdkufcsifygw,f? tJ'D axmifabmufcsmawG/ a&ay:qDawGu olwdk@&Jh
aus;Zl;&Sif}uD;awGudkawmh tawmfhudk odwwfygw,f? axmifrSmu nzufaxmifydwfwHcg;acguf+yDqdk&if
bk&m;0wfwuf&ygw,f? +yD;awmh abmufcsmcef;u a&ay:qDawGu(38)bHkudk arwWmydk@=uygw,f?
'Dtxdawmh [kwfaeygao;w,f? +yD;awmhrS txl;pyg,f&S,f arwWmawG ydk@ygw,f?
tusOf;OD;pD;Xmeu !GefcsKyf}uD; aZmfrif;/ 'kwd, !Gef=um;a&;r_;csKyf tkH;[ef/ !Gefr_;cifarmifvwf/
axmifq&m0ef pdk;=unf/ tkH;azeJ@ axmif0efxrf;awGudk emrnfeJ@&mxl;awGwyf+yD; ae@pOf arwWmydk@ wmudk
}uHK&ygawmhw,f? 'Dvdk arwWmydk@wmudk wpfcgrS r}uHKzl;ao;wJh usaemfwdk@tzdk@ &,f&rvdk idk&rvdk
jzpfoGm;ygw,f? axmifaq;&HkrSm EdkifiHa&;tusOf;om;awGtwGuf tcef;wpfcef; xm;ay;xm;+yD; tJ'Dtcef;eJ@
uyf&yfrSm attdkif'Dtufpf a&m*goHo,&Sdolrsm;udk xm;wJhtcef;&Sdygw,f? axmifaq;&Hku tcef;awGu
wpfcef;udk vl(15)a,mufavmuf aexdkifEdkif=u+yD; EdkifiHa&;tusOf;om; yk'fr5(n)awGxm;wJh
tcef;xJrSmawmh !GefcsKyf abmufcsmawGjzpfwJh e0wywWjrm; tr_wGJjzpfwJh yk'fr(6/ 1)eJ@ axmifusvmwJh
tv,fydkif;wdkifppfXmecsKyfu 'kwd,Adkvfr_;}uD;/ AdkvfrSL;eJh Adkvf}uD;pwJh ppfwyft&m&SdawGudk xm; xm;ygw,f?
tJ'Dtcef;xJrSm aexdkif=uolawGuawmh ppfwyfjyKwf a'gifa'gifjrnf a,musFm;}uD;awGjzpfygw,f?
(c)
vlowfq&m0ef
e0w&Jh tusOf;aaxmiftwGif; bufvdkufr_awG/ pm&dwW jcpm;r_awG wpfyHkwpfyif}uD;xJu
'DtcsufawGu tenf;i,fav;awGyJjzpfygw,f? omref 5(n) EdkifiHa&;tusOf;orm;wpfa,muf aq;&Hkudk
oGm;csif&ifawmif axmif0efxrf; tapmifhta&SmufeJ@ oGm;&wmyg? aq;&Hkwufzdk@ wifjyvdk@ &Sd&if
tvG,fwulr&ygbl;? axmifaq;&HkrSm aexdkif&if;taqmifrSm aexdkif&wmeJ@ uGmjcm;r_awG trsm;}uD;
&Sdygw,f? tvkyf=urf;rvkyf&wm/ a&udk 00vifvifcsdK;cGifh&wm/ yHkpHrxdkif&wm/ xrif;pm;&if
aq;&Hkpmvdk@ac:wJh xrif;eJ@ tom;wHk;wpfwHk; ae@pOfpm;&wm pwJh tcGifhta&;awG &&Sdygw,f?
usaemftif;pdefaxmifrSm ae&pOf axmifwGif; vdrfvnfr_}uD;wpfckudk axmif0efxrf;awG jyKvkyf=u
ygw,f? tJ'Dvdrfvnfr_uawmh axmifaq;&HkrSmyJjzpfygw,f? 1990-1991 0ef;usifwpf&ufrSm axmifxJrSm
tkwfeHawG aq;okwfjcif;/ yef;yifrsm; pdkufxm;+yD; tvStyrsm; pDcs,fxm;jcif;awGa=umifh xl;qef;aewmrdk@
axmif0efxrf;wpfa,mufudk ar;=unfhawmh ukvor*~rS udk,fpm;vS,f rpPwm ,dkZdk,dkudkwm axmifwGif;
vma&mufr,fvdk@ od&ygw,f?
ukvor*~ udk,fpm;vS,fra&mufcif axmifaq;&Hku tusOf;OD;pD;eJ@ywfoufwJh q&m0efudk
aq;&Hkay:aiGay;+yD;aexdkif=uwJh abmifcsmawG/ a&ay:qDawG/ a&m*gr&SdwJholawGudk axmiftwGif;
taqmifawGqD acwWc% qif;aecdkif;ygw,f? trSefwu,f a&m*ga0'em cHpm;ae&olawG/ aocgeD;avmuf
a0'emjyif;xefwJh olawGudk 'DtcgusrS aq;&Hkay:udk wifvdkufygw,f? axmifaq;&Hk&Jh tcif;tusOf;awGudk
yHkpHajymif;vdkuf+yD; oef@&Sif;vSywJh tdyf,mcif;awG/ acgif;tkH;awGudk tpm;xdk; jyifqifvdkufygw,f?
'gtjyif vlemukwif eHab;upm;yGJ cHkawGay:rSm aq;0g;tjynfhtpHkeJ@ cGeftm;jzpfapwJh
tpm;tpmawGjzpfwJh =uufO/ aygifrkef@/ EGm;Edk@awGudk tpDt&D wifxm;ygw,f? tJ'Daq;0g;eJ@
pm;aomufp&mawGudk
“vufeJ@ awmifrwdk@&bl;/ taetxm; ysufoGm;&if {nfhonfjyefwJhtcg &dkufr,f” vdk@
0efxrf;awGu +cdrf;ajcmufygw,f?
aiGa=u;wwfEdkifwJh olawGtwGuf axmifxJrSm aiGvrf;cif;+yD; yGJcHaevdk@&ayr,fh q&m}uD;OD;aomfu/
bbOD;pdef0if;wdk@qdk&if a&m*gudk tcsdefrSDod&ufom;eJ@ aq;&HkrSm aq;r&Sdao;vdk@/ tjyifaq;&Hkudk xkwfzdk@
txufu trdef@rusao;vdk@/ axmufvSrf;a&;u cGifhrjyKao;vdk@qdk+yD; pwJhta=umif;jycsufawGeJ@ a&m*gudk
wrifqdk;&Gm;atmif jyKvkyfapygw,f?
'g[m cHpm;ae&wJh a0'emudk wjznf;jznf; ydkqdk;vmatmif vkyf+yD; tpOftvm&SdwJh EdkifiHa&;
orm;}uD;awGudk tuGufusus owfjzwfaeygw,f? bbOD;pdef0if;eJh q&m}uD;OD;aomfuwdk@ cHpm;ae&wJh
a0'emta=umif; taqmifrSm&Sd=uwJh EdkifiHa&;tusOf;om;awGu od&SdoGm;vdk@ olwdk@qDrSm&SdwJh aq;0g;awGudk
ydk@ay;zdk@ axmiftm%mydkifawGudk wifjy=uygw,f?
q&m}uD;OD;aomfueJ@ bbOD;pdef0if;wdk@[m wdkufxJrSm ae&wmjzpfygw,f? tJ'Dawmh
axmifq&m0efeJ@ axmifydkifwdk@u rvdkufav#mcJhygbl;? axmifydkiftkef;azu
“rvdkbl;/ igwdk@axmifrSm&Sdw,f/ wdkufeJ@rif;wdk@ qufoG,fp&m ta=umif;r&Sdbl;? axmifxJrS
udk,fta=umif;yJ udk,fajym/ axmifxJrSm usaemfqdkwmyJ&Sdw,f/ usaemfwdk@qdkwmr&Sdbl;/ igwdk@u
rwpfaxmifom;awGudk tkyfcsKyfae&wm tukefvHk; vdkufrvkyfay;Edkifbl;”
vdk@ajym+yD; xGufoGm;ygw,f? olwdk@awGrSm aq;awG&Sd&ifvJ r&Sdbl;qdk+yD; a&m*g tajctae qdk;&Gm;
vmatmif xm;rSm aocsmygw,f? bbOD;pdef0if;[m rqvvufxufwkef;u wpfoufwpfusGef;
axmif'%feJ@ udkudk;usGef;udk ydk@cH&wJh EdkifiHa&;tusOf;orm;}uD; wpfOD;jzpf+yD; usGef;zsufodrf;a&;
touftaocH qEMjywdkufyGJ0ifcJhwJh &J&Jawmuf yk*~Kv d f}uD;vnf; jzpfygw,f? 'Dvdk &J&Jawmuf owWd&Sd+yD;
tpOftvm}uD;wJh olawGudk e0wu tpDtpOf&Sd&Sd udk,fcsif;pmw&m; uif;rJhpGmeJ@ owfypfcJhwm usaemfh
taeeJ@ ar@vdk@r&EdkifcJhygbl;?
tJ'DtxJrSm vlowfw&m;cHawGjzpfwJh olawGxJu eHygwfwpf w&m;cHjzpfwJh axmifq&m0ef
pdk;=unf udkawmh usaemfydkvdk@ arhr&EdkifcJhyg?
'gayr,fh axmifq&m0ef a'gufwmpdk;=unf wpfa,muf usaemfo&ufaxmif ajymif;a&$Œ
cH&+yD;aemufrSm 0ÉfvnfoGm;wJh owif;udk odvdkuf&ygw,f? usaemfwdk@ EdkifiHa&;tusOf;orm;awG
o&ufaxmifudk ajymif;a&$ŒcH&+yD; 1992 ckESpfxJrSm jzpfygvdrf@r,f? e0w axmufvSrfa&;awGu e0w
ywWjrm;tr_udpPudk wdkuf&dkufudkifwG,f ppfaq;aewJh e0w ywWjrm;t&_yfawmfyHk aejynfawmfoef;xGef;&Jh
rdef;rjzpfoludk usef;rma&; ta=umif;jycsufeJ@ axmifu!GefrSL;awG/ axmifydkifeJ@q&m0efwdk@ tcsif;csif;
pnf;0g;udkuf+yD; aq;axmufcHcsufawG jyKvkyfay;+yD; tif;pdeftjyif aq;&Hkudkxkwfay;vdkufygw,f?
aejynfawmfoef;xGef;&Jh rdef;ruvnf; cyfuJuJrdk@ aZmif;xJu v$wfvdkufwJhjrif;tvm;
vufxJrSm&SdwJh aiGudk vrf;cif;+yD; tjyifutapmifh&Jhudk vmbfxdk;/ rEWav;xd ujrif;a=um oGm;xyg
awmhw,f? tJ'DtcgrSm rEWav;u axmufvSrf;a&;u teH@&oGm+yD; pHkprf;ppfaq;awmh tr_[m =uD;us,f
oGm;+yD; 'DtD;(DE)r0ifawmhyJ axmufvSrf;a&;u cyf=urf;=urf; &Sif;ygawmhw,f?
tJ'DrSm &efukefwdkif; axmiftkyfpk!Gefr_; 'kwd,Adkvfr_;}uD; (,ck-+idrf;) cifarmifvwf wpfa,muf
axmif(6)v usoGm;ygw,f? cifarmifvwf[m axmif0wfpHktjzL (yHkpH0wfpHk) 0wf+yD; txl;wdkufrSm
ae&ygw,f? wpfcsdefwkef;u olvm&if tusOf;om;awGtm;vHk;u ol@udk yHkpHt&dktao ay;wmudk tay:pD;
uae =unfhoGm;&wJhppfzdeyf0wf vl}uD;wpfa,muf[m tckqdk olwdk@tcsif;csif; tpmta0 rwnfhr_awG
a}umifh wdkuftwGif; yHkpHkxdkif acgif;iHk@ae&ygawmhw,f? aemufqufwGJtr_onf axmifydkiftkef;az wpfa,muf
uawmh &Jbufudk ajymif;a&$ŒcH&+yD; AdkvfrSL;omOD; qdkola&mufvmygw,f? 'Dtr_wGJxJrSm wpfpdwfwpf0rf;
wnf; }uH&mygvlowfaumif q&m0ef a'gufwmpdk;=unfudkawmh e,faxmifwpfck udkajymif;a&$Œvdkufygw,f?
'DawmhrS pdk;=unfvnf; &Suf&SufeJ@ tvkyfuxGuf+yD; tckawmh ykZGefawmif+rdK@e,frSm aexdkif+yD;
aq;cef;zGifhxm;w,fvdk@ odygw,f?
ol@owif;udk=um;awmh 'Daumif}uD; 0Éfvnf+yDqdk+yD; axmifwGif;rSm ol@a=umifh raoqHk;oifhyJ
aoqHk;cJh&wJh EdkifiHa&;orm;}uD;awG twGuf auseyfoGm;cJhw,f? aemufawmh oHa0*yg &rdygw,f?
vlowfaumif q&m0efpdk;=unfwpfa,muf jzpfwJh ysufwwfwJh avmu"He,fxJu b,fvdkrS
&kef;rxGufEdkifawmhwJh om;aumifav;wpfaumif yrmygyJ?
tcef;(8)
(u)
tdwfcsftdkifADGa&m*gydk;ysHŒESH@ aeyHk
axmiftwGif; tdwfcsftdkifAGDa&m*gydk;awG ysHŒESH@+yD; attdkif'Dtufa&m*g jzpfyGm;&wJh tajccH
ta=umif;&if;awGudk ajymcsifygw,f?
a&SSŒydkif;rSm wifjycJhovdk axmiftwGif; tusOf;om;tcsif;csif; t"rRvdifwl qufqHr_awGa=umifh
'Da&m*gul;pufr_awG &Sdaeovdk axmifaq;&HkrSm yHkrSeftoHk;jyKaewJh aq;xdk;tyfuae wqifh ul;pufr_awG
'keJ@a';&Sdaeygw,f?
axmiftwGif; aexdkif&mrSm roef@&Sif;r_awG tajr‡muftrsm; &Sdaevdk@ usaemf udk,fwdkif ,m;emawG
aygufcJhygao;w,f? ,m;emawGaysmufzdk@ tdrfuae+yD; aq;awGrSm&ygw,f? tJ'D rSmxm;wJhaq;awG
(txl;ojzifh yife,fqvifaq;) eJ@ aq;&Hku rdk;a&eJ@a&m+yD; wpf&ufwpfcgrSefrSef oGm;xdk;&ygw,f?
tif;pdefaxmifrSm nae(5)em&Dqdk&if taqmif(5)u tusOf;om;awGwef;pD+yD; axmifaq;&Hkudk jyzdk@
oGm;&ygw,f? aq;&Hku q&m0efawGuawmh vlemawGudk=unfh+yD; bmpydk&dk/ 'grSr[kwf wufzufpmzm
aq;uvGJ+yD; usefwJhaq; bmrSray;ygbl;?
aq;xdk;zdk@ vdkwJholawG/ ,m;emaygufaewJholawG/ ul;pufa&m*g&SdaewJh olawGtm; vHk;udk
aq;xdk;zdk@wef;pD xm;cdkif;ygw,f? yxrOD;qHk; a&aEG;eJ@ jyKwfxm;wJh tdk;xJu aq;xdk;tyfudk ,lvdkuf+yD;
aq;xdk;rJ@zefacsmif;rSm wyfygw,f? +yD;rSaq;ykvif;xJu aq;&nfawGudkpkyf,l/ tyfudkzefacsmif;uae
jyefjzKwfvdkufygw,f? jzKwfvdkufwJhtyfudk vufacsmif;rsm;=um;rSm !Syfvdkuf+yD;aq; xdk;cH&r,fhol&Jh wifyg;udk
wpfcsufESpfcsuf&dkufygw,f? 'Dvdk&dkuf+yD; vufrSm!Syx f m;wJhtyfudk wifyg;ay:udk pdkuf+yD;&dkufcsvdkufygw,f?
wifyg;xJ tyfa&mufoGm;+yD;qdkrS aq;xdk;wH zef¹yGefacsmif;udktyfeJ@ wyf+yD; owfrSwfxm;wJh
twdkif;twmeJ@ aq;xdk;ygw,f? wpfa,muf+yD;&if wifyg;utyfudkjzKwf 'Dtwdkif;yJ tjcm;wpfa,mufudk
ac:+yD; yxrenf;wl tyfeJ@pdkuf/ zef¹yGefwyf/ aq;xdk;csygw,f?
aq;xdk;tyf wpfacsmif;wnf;eJ@ vlaygif;rsm;pGmudk zefacsmif;xJu aq;&nfrukefrcsif; xyfwvJvJ
xdk;ygw,f? 'Dvdkaq;xdk;r_rsdK;udk axmiftwGif; ae@pOfvdkvdk jyKvkyfaqmif&Gufygw,f? usaemfvnf; txufyg
enf;vrf;awGtwdkif; aq;xdk;cHcJh&zl;+yD; wpfOD;eJ@wpfOD; a&m*gydk;ul;pufr_ tjzpfrsm;qHk; jzpfEdkifwJhenf;
jzpfygw,f?
usaemfwdk@udk aq;xdk;ay;wJh olawGuvnf; axmifu q&m0efwdk@/ aq;rSL;wdk@r[kwf=uyJ bdef;jzLr_eJ@
axmifusvmwJh yk'fr14(C)tusOf;om;awG jzpfygw,f? (aq;xdk;wJhtcgrSm rl;,pfaq;oHk;pGJr_eJ@ axmifus
vmolawGuom aq;xdk;ay;&wJh ta=umif;&if;uawmh axmif0efxrf;awG/ aq;rSL;awG/ q&m0efawG
ta=umaq;xdk;wJhtcgrSm tyfeJ@(3)}udrf/ (4)}udraf vmuf ta=um&Smvdk@ cH&wJhvlemrSm tifrwefudk
emusif&ygw,f? 'ga=umifh aq;xdk;wJhtcgrSm vufrwkefyJ nifnifomom xdk;ay;ae=uwJh bdef;pm;
yk'fr14(C)awGuom aq;xdk;ay;avh&Sdygw,f? ) aemufxyf a&m*gul;pufEidk fwJh enf;wpfckuawmh
axmifxJudk a&mufvmwJholrSefor# jyKvkyfae=uavh&SdwJh aq;rSifa=umifxdk;wJh udpPygyJ?
axmifxJrSm axmifusvmolrsm;u olwdk@&JhcE<mukd,fay:rSm trSwfw&taeeJ@ &ufpGJwdk@/
ckESpfouU&mZfwdk@/ &kyfyHktvSwdk@udk a&;xdk;avh&Sdygw,f? tJ'Dvdk aq;rSifa=umif xdk;wJhtcgrSm axmifwGif;u
awG@&m oHcsGef/ oHwdk/ oHacsmif;av;awGeJ@ pkwfwHtjzpf toHk;jyK+yD; aq;rSifa=umif xdk;ygw,f?
'DvdkjyKr_wm[m axmifwGif; rqef;vSwJh udpPjzpfygw,f? tusOf;om;awG tJ'Dvdk pkwfxdk;xm;wmudk
axmif0efxrf;awG awG@&if t"rRcsKyf+yD; zsujf ypfygw,f? tup 0efxrf; awmfawmfrsm;rsm;u
tusOf;om;awG wrifwum tom;ematmif zsufwJhtcgrSmvnf; trJuGuf}uD;jzpfatmif
jyKvkyfavh&Sdygw,f?
&efukefwdkif; tajccHausmif;om;or*~uae axmifusvmwJh ausmif;om;acgif;aqmif
wpfa,mufjzpfwJh &JawZ qdk&if ol@&Jhvufarmif;rSm tup0efxrf;awGu tom;ematmif wrifjyKvkyf
xm;wJh '%f&m'%fcsufawG &Sdygw,f? tdwftdkifADGa&m*gydk; ul;pufEdkifwJh aemufxyf wpfenf;uawmh
axmifxJudk a&muf&SdvmwJh &mZ0wfr_tusOf;orm;awG awmfawmfjyKvkyfavh&SdwJh udpPuawmh
vdifwefqmxJudk zefptvHk;rsm; xnfhoGif;wJhudpP jzpfygw,f? 'gudk a*:vDxnfhw,fvdk@ ac:a0:=uygw,f?
wefqmtwGif;udkxnfhwJh zefvHk;awGudk axmiftwGi;f acsmif;}udKacsmif;=um;u&wJh zefuGJpawGudk
wrHwvif;eJ@ yGwfwdkuf+yD; a*:vDvHk; tao;pm; t&G,fav;xd&atmif yGwfwdkufaoG;,lygw,f?
vdkcsifwJhyrm% t&G,ftpm; &vmwJhtcg vdifwHwefqm&Jh tay:,Hta&jym;udk b&dwf"g;eJ@
cGJcsvdkufygw,f? +yD;rS uGJ[oGm;wJh ta&jym;xJudk toifhaoG;+yD;om; zefa*:vDav;awGudk xnfhoGif;+yD;
bmumuG,faq;rS rxnfhyJ 'Dtwdkif; xm;vdkufygw,f? 'Dtwdkif; temusufoGm;olawG&Sdovdk/ tem&if;+yD;
ar;cdkifydk; 0ifoGm;olrsm;udkvnf; awG@&ygw,f? ta&jym;cGJwJhae&mrSm toHk;jyKwJh b&dwf"g;udkvnf;
toHk;rjyKcif t&ufjyefokwf vdrf;jcif;vHk;0r&SdyJ tJ'D"g;eJ@ wpfa,mufwpfvSnfh toHk;jyK=uygw,f?
'Dvdk a*:vDudk usGrf;usGrf;usifusif xnfhay;wJholudk tzdk;tctjzpf aq;vdyf(10) vdyf
'grSr[kwf(15)vdyfcef@ avmufay;ygw,f? 'Dvdk vdifwefqmxJ zefa*:vDvHk;xnfhoGif;wm[m trsdK;orD;rsm;
eJ@ vdifqufqHwJhtcg vdift&omydkrdk aumif;rGefpGmcHpm;Edkifzdk@ jzpfw,fvdk@ od&ygw,f? axmif0efxrf;
rsm;[m axmiftusOf;om;xJu tdwfcsftdkifADG a&m*g&Sdw,fvdk@ oHo,&SdolawGudk tcef;wpfcef;wnf;rSm
pkpnf;+yD; xm;&Sdygw,f?
axmifxJa&muf+yD;rS tdwfcsftdkifADGa&m*g ul;pufcHvdkuf&w,fvdk@ oHo,&SdcHcJh&wJh t&ifwkef;u
usaemfeJ@ &if;ESD;cJhzl;wJ@ olwpfa,mufudkvnf; axmif0efxrf;awGu tdwfcsftdkifADG a&m*gydk; &Sdw,fvdk@
pm&if;oGif;cH&+yD; a&m*gydk;&SdwJholawGaewJh tcef;xJudk ydk@vdkufygw,f? tJ'Da&m*gydk;&SdwJh tcef;xJu vlawGrSm
tdwfcsftdkifADGa&m*gydk; trSefwu,f &Sdw,f/ r&Sdbl;qdkwm cGJjcm;Edkifzdk@ cufcJygw,f? bmjzpfvdk@vnf;qdkawmh
tJ'DvlawGudk 0efxrf;awGu aocsmcdkifrmwJ@ aq;ppfr_awG rjyKvkyfcJh=uvdkyJ jzpfygw,f?
(c)
&efukef+rdK@&Jh bdef;pcef;
tif;pdefaxmiftwGif; r_;,pfaq;0g; tajctaeawGxJu usaemfodoavmuf tenf;i,f
ajymjyvdkygw,f? axmifxJrSm rl;,pfaq;0g;&&Sdzdk@ tifrwefrS vG,fulvSygw,f? tif;pdefaxmif}uD;[m
&efukef+rdK@ bdef;pcef;wpfckvdk@ ajym&ifrrSm;ygbl;? bdef;jzLudk axmiftwGif; tvG,fwul &&SdEdkif+yD; w&m;0if
oHk;pGJcGifh jyKxm;ovm; atmufarh&atmif rl;,pfaq;oHk;pGJr_ aygrsm;vSygw,f?
tif;pdefaxmiftwGif;udk bdef;jzLawG/ tjcm;r_;,pfaq;0g;awG a&muf&SdvmwJh yHkpHtrsdK;rsdK;&Sdygw,f?
wpfrsdK;u tcsKyfaqmifuae+yD; &efukef+rdK@ vnfacgifxJudk w&m;&Hk;xGufwJh vlawGuae wqifh a&muf&Sd
Edkifygw,f? aemufwpfrsdk;uawmh axmif0efxrf;awGu wqifhaxmifwGif;odk@ oGif;,lwJhenf;eJ@ a&muf&Sd
Edkifygw,f?
tJ'DtxJu wpfrsdK;xl;jcm;wJh enf;uawmh axmif0efxrf;[m olwm0efuswJhtcsdef axmifwGif;udk
0ifwJhtcgrSm ol@cE<mudk,frSm wygwnf; ,laqmifvmygw,f? +yD;awmh axmifxJrSm aq;wefzdk; owfrSwf+yD;
a&mif;cswJhenf; jzpfygw,f? aemufwpfcku axmifAl;0rSm ppfaq;r_=uyfwnf;wJhtcg (wvmpDwJhtcg)
axmifeJ&HaxmifhawG&Jh tay:&Sd vifhpif(uif;pOf)rSm&SdwJh 0efxrf;eJ@ axmifwGif;u 0efxrf; tcsif;csif;
em;vnfr_,l+yD; uif;pOfay:uae }udK;eJ@csay;wJh enf;vnf;&Sdygw,f? tcsKyfxGuf tcsKyfom;awG
,lvmyHkuawmh +rdK@xJudk&Hk;xGufwJhtcgrSm &Japmifha&SmufwJh &Jpcef;xJrSm rl;,pfaq;0g;awGudk
yvyfpwpfawGeJ@ txyfxyfywf+yD; tcsKyfcef;xJrSmyJ yg;pyfxJ +rdKcsvdkufygw,f? tJ'Dtwdkif;
AdkufxJrSmxnfh+yD; axmifxJudk oGif;,lvmygw,f? axmifxJa&muf+yD; aemufwpfae@ tdrfomwufwJh
tcgusrS rae@u +rdKcsxm;cJhwJh bdef;jzLxkyfudk rpifyHkxJuae jyef&Sm,lygw,f? +yD;rS yvwfpwpfudkjznf+yD;
bdef;jzLr_ef@udk aq;vdyfxJ xnfhoGi;f toHk;jyK=uygw,f? tJ'Denf;twdkif; tcsdK@tusOf;om;awGu ydkufqHudk
txkyfjyKvkyf+yD; oGif;ygw,f? yvufpwpfeJ@ oGi;f ,lwJhtcgrSm bdef;jzLudkywfxm;wJh yvufpwpfu
yg;v$mcJh&if tpmtdrftwGif; tdwfayguf+yD; bdef;jzLrsm; cE<mudk,fwpfckvHk; ysHŒESH@oGm;ygawmhw,f?
bdef;jzLawG tqrwef cE<mudk,fxJ ysHŒESH@ygu aovkarsmyg;cHpm;&+yD; csufcsif;vufiif;
toufaysmufoGm;olawGvnf; &Sdygw,f? wpfcsdKŒuawmh 0rf;AdkuftwGif; +rdKrcsyJ ptdk0twGif;rSm xnfh+yD;
o,faqmifwwfygw,f? 'gayr,fh tJ'Denf;u pdwfcs&r_ enf;yg;wma=umifh odyftoHk;rjyK=uygbl;?
bmjzpfvdk@vnf;qdkawmh 'Denf;vrf;udk axmif0efxrf;awG awmfawmfrsm;rsm;u od&Sd=u+yD; tcsKyfuaetjyef
axmift0if wvmpDwJhtcg atmufudkukefk;cdkif;+yD; ptdk0xJudk vuf!d_;xdk; &SmazGum zrf;qD;avh
&Sdaoma=umifh jzpfygw,f?
'gayr,fh 'guvnf; &Hzef&HcgrSom jyKvkyfwwfwm jzpfygw,f? 'Dae&mrSm usaemfudk,fawG@ }uHK&wJh
tjzpftysufav;wpfckudk ajymjyygr,f? tif;pdefaxmifudk aq;rSL;tjzpf udkxGef;xGef;OD; qdkolwpfa,muf
axmif'%f ESpf&Snfusvmygw,f? usaemfwdk@taqmifu axmifr_;OD;pdk;OD;&Jh pma&;oabmrsdK; vkyfudkif&vdk@
usaemfwdk@ taqmif(3)rSm enf;enf;ta&;yg t&ma&mufygw,f? wpfae@rSm udkxGef;xGef;OD;[m taqmifrSm
axmifr_;r&Sdcdkuf ESmacgif;xJudk bdef;jzLr_ef@ ±_oGif;ygw,f? ol±_±_dufaewkef; usaemfwdk@ rsufpda&SŒrSmwif
&kwfw&uf vJusoGm;ygw,f?
r=umcif ta=umif;=um;vdkufvdk@ owdvpfar@arsmaewJh udkxGef;xGef;OD;udk axmifaq;&Hku
aq;rSL;u aq;&Hkudk csufcsif; ac:aqmifoGm;ygw,f? aq;&Hkudka&mufawmh udkxGef;xGef;OD;wpfa,muf
toufr&Sdawmhwm awG@&ygw,f? bdef;jzLorm;tcsif;csif; ajymqdkcsufawGt& ±_oGif;vdkufwJh tr_ef@awG[m
bdef;jzLtppf r[kwfvdk@ udkxGef;xGef;OD; wpfa,muf touf±_vrf;a=umif;ydwf+yD; aooGm;wmjzpfw,fvdk@
od&ygw,f? bdef;jzLtppfqdk&if ±_±_dufvdkuf&HkeJ@ aoG;a=umxJrSmcsufcsif; t&nfaysmfoGm;wwf+yD;
tppfr[kwfygu av¹yGefxJrSm tcJjzpfoGm;+yD; touf±_vrf;a=umif; ydwfqdk@+yD; aoEdkifa=umif;
odvdkuf&ygw,f?
udkxGef;xGef;OD; aoqHk;wJhtr_udk axmiftwGi;f &Sd axmifr_; axmifydkifwdk@u axmifq&m0efeJ@
wdkifyif+yD; aq;aomufrSm;vdk@ aoqHk;wmjzpfa=umif; &Jvuftyf+yD; vdrfvnftr_zGifhcJhygw,f? wu,fvdk@
jzpf&yfrSeftwdkif; &Jvuftyf+yD; tr_zGifhcJhygu ar;cGef;awG tajrmuftrsm; xGufvmrSmjzpfygw,f?
udkxGef;xGef;OD;oHk;pGJaom rl;,pfaq; b,fu&ovJ/ axmifwGif;udk rl;,pfaq; b,fol,laqmifvmovJ?
axmifxJrSm rl;,pfaq;oHk;zdk@ vHk+cHKaom ae&mawG&Sdvm;? axmifrSL;awG bmvkyfaevJ? axmifydkifu
ppfaq;r_awG jyKvkyfwJhtcgrSm avsmhenf;aevm;? 'Dar;cGef;awG &ifqdkifvdkufygu axmifrSm&SdwJh tup
0efxrf;awGtm;vHk; tvkyfjyKwf/ jy\emaygif; aomif;ajcmufaxmifawG ay:xGuf/ 'DtD;(DE)qdkwJh
ppfaq;r_0if/ 'DvdkudpPrsdK;awGudk &ifqdkifzdk@ axmif0efxrf;awGtm;vHk; wpfnDwpf!$wfwnf; vufa&Smif
vdkuf=uygw,f? axmiftwGif; trSefwu,fjzpfysufcJhwJh jzpf&yfav;jzpfygw,f? bdef;r_/ rl;,pfaq;r_awGeJ@
axmifusvmwJholawGudk “ bp ”vdk@ ac:a0:=u+yD; axmifxJa&mufvmwJh bpawGxJrSmvnf; pDeD,m/
*sLeD,m qsdk+yD;cGJjcm; owfrSwfxm;wmvnf; &Sdygw,f? 'gudk olwdk@ bp tcsif;csif; owfrSwfcsuf jzpfygw,f?
olwdk@tcsif;csif; tqif howfrSwfwJhyHkpHu bdef;jzLudk b,fwkef;u poHk;wmvnf; tay:rSm tajccHygw,f?
1988 ckESpf a&SŒydkif;rSm bdef;jzLpoHk;wJholudk 1988 ckESpfaemufydkif;rS bdef;jzLpoHk;wJholu av;pm;or_
jyK&ygw,f? 1988 ckESpf a&SŒydkif;uwnf;u bdef;jzLpoHk;wJh bp awG[m tJ'Dtcsdefumvu
bdef;jzLoHk;pGJwJhtcgrSm &SmazG&cufcJjcif;/ aps;}uD;jcif;eJ@ bdef;wefzdk; jrifhrm;aejcif;jzpfaewJh tcsdeftcgrdk@
ydkufqHaiGa=u; wwfEdkifwJhtjyif bdef;jzLudk trSefwu,f oHk;pGJolawGjzpfwJh bdef;pm;rsdk;yg
1988 ckESpf aemufydkif;rSm bdef;jzLpoHk;wJholuawmh bdef;jzLqdkwm ae&mwumrSm vG,fvifhwul
ae&mwdkif;&Edkifjcif;/ bdef;jzLaps; odwfrjrifhrm;jcif;/ bdef;jzLaygrsm;jcif;&SdwJhumvrdk@ bdef;jzLaygrS pm;wJh
bdef;pm;rsdK;qdk+yD; cGJjcm;xm;wmjzpfygw,f? rl;,pfaq;0g;udk q&mtqifhtxd oHk;pGJwJhyk*~dKvfawG txd
axmifxJrSm &/Sdygw,f?
tcef;(9)
(u)
uGufpdyfq&m r[mbkwf
tif;pdefaxmifqdkwm[m tkwfeH&Hav;zufav;wef ydwfumxm;wJh ae&ma'o}uD; wpfckjzpfayr,fh
tJ'DeH&Hav;zuf=um;rSmyJ owif;awGrsdK;pHk jyef@ESH@aewwfygw,f? axmifwGif;ysHŒESH@aew,fwJh owif;awG[m
udk;q,f&mcdkifE_ef;avmuf rrSefwmrsm;ygw,f?
axmifuae vGwfwJhowif;/ EdkifiHa&;owif;/ tjyifzufu owif;rsdK;pHkudk wpdwfudk wpftdwfvkyf+yD;
ajym=uygw,f? axmifxJrSmtywfpOf axmifuae vGwfwJhowif;uawmh tusOf;om;awG=um;
a&yef;pm;wJh owif;tjzpf xdyfwef;rSm t+rJae&m,lwwfygw,f? jynfaxmifpkae@/ vGwfvyfa&;ae@vdk
ae@rsdK;awGrSm vGwf+idrf;cGifhudk apmifhpm;wwf=uygw,f? wpf}udrf bdkuav;+rdK@rSm wdkufyGJjzpfoGm;wJhowif;[m
em&Dydkif;twGif; axmifxJrSm ysHŒESH@oGm;ygw,f? owif;[m wjznf;jznf;um;vm+yD; r=umcifrSmyJ &efukefudk
0ifodrf;awmh rvdkvdk aumv[mvawG jzpfay:vmygao;w,f? axmifxJrSm &wJhowif;wpfyk'fudk tajccH+yD;
wpfa,mufeJ@wpfa,muf pdwfajyvufaysmuf aemufwwf=uygw,f?
“a[h/ =um;+yD;+yD;vm;”
“bmvJuG”
“zsmyHkudk odrf;vdkuf+yDwJh”
“'Dae@vm;”
“at;/ ae@cif;uyJodrf; vdkufwm”
“b,folawGOD;aqmif+yD; odrf;vdkufwmvJ”
“ (1) cef; tcef;oef@u OD;aZmwduwdk@av”
“0g; . . . [m; . . . [m; ”
“ [m . . . 'DaumifawGawmfawmf ±_wfwJhaumifawG ”
axmifxJudk enf;vrf;aygif;pHkeJ@ a&mufvmwJh owif;awG tay: trsdK;rsdK;aqG;aEG;=u/ jiif;cHk=ueJh
aysmf&$ifr_awG zefwD;&ygw,f? pae/ we*FaEGvdkae@rsdK;qdk&if tvkyfawG tm;vHk;em;& ygw,f? tJ'Dvdk
tvkyfem;+yD;qdk&if taqmifawGrSm vlawG jynfhESufaewwfygw,f? tJ'DrSm xl;jcm;wmu ydwf&ufrsdK;awGrSm
taqmif(3)&Jh rdv†muefzufrSm tusOf;om;awGpk+yHK+yD; xdkifaewwfwmudk awG@&ygw,f? eHapmfnpfywfvSwJh
rdv†muefem;rSm 'DavmufvlawG trsm;}uD; bma=umif hoGm;xdkifae&wmvJvdk@ ar;p&m&Sdygw,f?
tusOf;om;awG tajrmuftrsm; rdv†muefudk vm+yD; vmxdkifatmif xdef;xm;wJh
yk*d~Kvfausmfuawmh “r[mbkwf” vdk@ac:wJh &mZ0wftusOf;om;wpfOD; jzpfygw,f? r[mbkwf[m
0wWKZmwfvrf;awGudk tusOf;om;awG tysif;ajyatmif ajymwwf+yD; bmomjyefodkif;0wWKawG tukefvHk;
eD;yg; +rdKcsxm;ovm; atmufarh&atmif Zmwfvrf;ajymaumif;ol wpfa,muf jzpfygw,f?
r[mbkwf wpfa,muf rdv†muefabmifay:wuf+yD; yHkajym+yD;qdk&if tusOf;om;awGtm;vHk;
atmufuae yg;pyfta[mif;om;av;awGeJ@ jzpfoGm;wwfygw,f? eHapmfaewJh rdv†muef}uD;ab;rSm
tusOf;om;awG tm;vHk;eD;yg; tyfoHr=um;&avmufatmif wdwfqdwfae+yD; r[mbkwf ajymjywJh
Zmwfvrf;yrmudk em;aomwqif=uygw,f?
vltkyfu wjznf;jznf;rsm;vmvdk@ vlpkcGJzdk@a&mufvmwJh pnf;urf;xdef; oef;atmifudk,fwdkif
r[mbkwf&Jh ava=umxJ arsm0ifoGm;+yD; olygvltkyfxJ 0ifem;axmif&atmif r[mbkwfu yHkajymaumif;
vSygw,f? r[mbkwfu ZmwfxkyfawG wpfckeJ@wpfck rxyfatmif/ trsm;pdwf0ifpm;atmif trlt&mawGeJ@
ajymwwfygw,f? olyHkajym&if pm;zdk@twGufvnf; vmem;axmifwJh olawGu uGrf;,mav;awG tqifoifh
0,fay;xm;&ygw,f?
uGrf;,mudk w+rHK@+rHK@0g;&if; Zwfvrf;yrmav;awGudk [efyeftrlt,m trsdK;rsdK;eJ@ o&kyfaqmif+yD;
ajymjywJh r[mbkwfudk axmifxJu tusOf;om;awGwif pdwf0ifwpm; em;axmifwm r[kwfygbl;?
axmifr_;OD;pdk;OD;udk,fwdkif uGrf;,mwpfxkyfeJ@ r[mbkwfudkyifh+yD; ol@&Hk;cef;xJac:+yD; a[majymcdkif;&wJhtxd
r[mbkwf[m axmifxJrSm ajymaumif;wJh uGufpdyfq&m}uD;wpfqlygyJ? olajymjywwfwJh Zmwfxkyf
wpfxkyf[m &kyf&Sifum;wpfum; eD;yg;pm (2)em&D/ (3)em&Davmuf =umatmif tuGufpdyfpdyf ajymEdkifygw,f?
olajymwJh Zmwfxkwf+yD;+yD;qdk&if vmem;axmifwJh vltkyf}uD;awG ol@ae&mol jyef=uwm
&kyf&Sifu&Hkcg+yD; v$wfvdkufovm; atmif;ar@&ygw,f?
(c)
axmiftwGif; bk&m;wnf
axmifxJrSm axmifvHk+cHKa&;udk umuG,fwJh owif;rsdK;ay;wm/ rdv†musHK;wJh tvkyfrsdK;vkyfwm/
nzufuif;apmifh&wJh bm,mtvkyfrsdK; vkyfwmawGudk axmifxJrSm txl;av#mh&uf ay;ygw,f?
(3)bdk@(1)bdk@ udkufygw,f? t"dy`g,fuawmh axmif(3)ESpfus vmwJholu (1)ESpfavsmh&ufwmudkqdkvdkygw,f?
axmifxJrSma¹rGt&Sif zrf;rdvdk@ &Hk;wif&ifvnf; avsmh&ufcHpm;cGifh&wwfygw,f? 'ga=umifh tvkyf}uD;eJ@
awmif,mzufrSm tusOf;om;awGu a¹rGvdkufzrf;=uvdk@ axmifxJrSm a¹rGeJ@wlwJh owW0g wpfaumifrS
r&Sdygbl;?
usaemfwdk@(3)aqmif&Jh taemufzufrSm o&ufyif anmifyifawG&hJatmufrSm bk&m;0if;
qdkwm&Sdygw,f? bk&m;0if;wGif;u bk&m;&kyfyGm;awmfyHkawGu &$HŒeJ@xkvkyfxm;&wmrdk@/ rdk;'%f/ av'%f
awGa=umifh ysufpD;ukef=uygw,f?
usaemfwdk@ taqmif&Jhaxmifr_; OD;pdk;OD;udk t&ifwkef;u tusOf;om;awGu “ysm;”vdk@
uifyGef;wyf=uygw,f? ysm;qdkwm wkyfwwfwJh oabm&Sdovdk/ OD;pdk;OD;[mvnf; 5(n)awGtay: jy\em&Sm
&dkufwwfvGef;wma=umifh jzpfygw,f? OD;pdk;OD;qdkwm5(n)awGeJ@ yufouf+yD; wpf}udrf jy\emwufzl;ygw,f?
aemufydkif; olu usaemfwdk@5(n)awGtay: em;vnfr_ &oGm;wmvm;/ tjrifrSef &oGm;wmvm;
rajymwwfyg? usaemfwdk@5(n)awGeJ@ ywfouf+yD; tqifajyajy qufqHvmygw,f? axmifrSm5(n)awGeJ@
axmifr_;wdkif; tqifrajy jzpf=uwmu xHk;pHvdkjzpfaeayr,fh OD;pdk;OD;uawmh 5(n)awGeJ@ twlwl
jcif;vHk;cwfygw,f? awmif,mxJrSmvnf; oludk,fwdkif cg;awmifusdKuf+yD; 5(n)awGeJ@ twlwltvkyfvkyf
ygw,f?
awmif,muxGufwJh oD;ESHawGudk oludk,fwdkif ukvm;yJ[if;eJ@ a&maESmcsufjyKwf+yD;
tusOf;om;wdkif;udk tqifajyovdk a0iSay;ygw,f? 'ga=umifh usaemfwdk@ taqmif(3)udk 'Drdkua&pDaqmif
qdk+yD; wpfcsdK@u ac:a0:ygw,f? usaemfwdk@ taqmifrSm 'Dvdkjzpfaewmudk tjcm;taqmifu axmifr_;awGu
rauseyf=uygbl;? axmifr_;OD;pdk;OD;[m EdkifiHa&;yk'rf 5(n)eJ@ usvmwJoHCmawmfawG/ q&mawmf}uD;awGudk
*&kwpdkuf qufqHygw,f? q&mawmf}uD;awGudk yHkpH0wfpHkay;jcif;/ q&mawmf}uD;rsm;eJ@ w&m;"rRaqG;aEG;jcif;/
w&m;pmtkyfawGudk zwf±_ŒcGifhay;jcif;awG vkyfay;ygw,f? OD;pdk;OD;tkyfcsKyfwJh usaemfwdk@ taqmifrSm jy\em
}uD;}uD;us,fus,fwufwmawG r&SdoavmufygyJ?
jy\emwuf&ifvnf; awmf&Hkwef&Hk tr_ao;av;awGudk ol@&Hk;cef;xJrSm +yD;apygw,f? tjcm;
taqmifawGrSm vlowfr_awG tajrmuftrsm; &SdaecsdefrSm usaemfwdk@taqmifu &mZ0wform;awG
acgif;axmif rx&J=uygbl;?
'Dvdkaxmifr_;eJ@ tqifajyajyae&csdefrSm usaemfwdk@5(n)awGudk em;vnfr_&Sd vmwJh OD;pdk;OD;[m
usaemfwdk@eJ@ =um=umrcdkif+rJcJhygblk;? 5(n)awGpnf;&Hk;a&;aumif; wma=umifhvm;/ bmvm;rajymwufyg?
axmifr_;OD;pdk;OD;[m tvkyfuae xGufpmwif+yD; tusOf;OD;pD;Xme&Jh 0efxrf;b0u t+yD;tydkif xGufoGm;
ygawmhw,f?
olaxmifr_;b0 rE_wfxGufcif axmifwGif;aumif;r_ukodkvf wpfckudk usaemfwdk@5(n)awGeJ@ jyKvkyfcJh
ygao;w,f? e0w&Jh aumif;r_a=umifh axmifxJudk a&muf&SdvmwJh OD;ausmfausmf ( e0w&Jh vuf&Sd'kwd,
AdkvfcsKyf}uD; armifarmifcif&Jh a,mufzawmfpyfol) [m OD;pdk;OD;eJ@twl wdkifyif+yD; bk&m;qif;xkawmfwpfqludk
axmifwGif;wnfxm;zdk@ jyKvkyfygw,f?
OD;ausmfausmf[m touf(50)0ef;usifcef@&Sd+yD; OD;tkef;oef;wdk@eJ@ tr_wGJawGjzpfygw,f?
OD;ausmfausmf[m OD;pdk;OD;eJ@twl ^m%fawmf(2)aycef@&SdwJh Ak'<&kyfyGm;awmf wpfqludk tjyifuaerSm,l+yD;
usaemfwdk@taqmif(3)rSm wnfxm;udk;uG,fzdk@ axmifwGif;udk yifhaqmifzdk@ jyKvkyfygw,f?
bk&m;ausmufqif;xk &kyfyGm;awmf pHy,fudef;0yfzdk@twGuf *ENmukÉDwdkufudk aqmufvkyfjcif;/
nm%fawmf(6)aycef@ &SdwJh apwDwpfqltm; a&$ouFef;uyfjcif;awGudk 5(n) EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;
aumif;r_ tjzpfjyKvkyfygw,f?
r*~ifq&mawmf}uD; tr_;jyK+yD; ykZGefawmif+rdK@e,f a&$bkef;yGifhausmif;wdkufu q&mawmf}uD;
rsm;jzpf=uwJh q&mawmfOD;pdwWeJ@ OD;jA[RmoD&dwdk@ (2)yg;eJ@ twl bk&m;taeuZmwifyGJeJ@ a&pufcs
tcrf;tem;av;udk jyKvkyfcJh=uygw,f? tif;pdefaxmiftwGif;rSm bk&m;(3)ql &Sdygw,f? wpfqluawmh
rdef;a*s;ausmif;wdkufay:rSm *VKefOD;apm wnfxm;cJhw,fvdk@ ajym=uwJh bk&m;wpfql /txl;wdkufcef;rsm;0if;
twGif;&Sd bk&m;0if;rSm wpfqleJ@ trSwf(3)tdyfaqmifu 5(n)EdkifiHa&;tusOf;om;rsm; aumif;r_ wpfql
wdk@jzpfygw,f?
bk&m;0if;rSm oef@&Sif;a&;twGuf cef@xm;wJh bk&m;vl}uD;(3)a,muf &Sd+yD; olkwdk@uawmh armifouf/
a';Apfcsef;eJ@ OD;wkwf}uD;wdk@jzpfygw,f? tJ'DtxJu bk&m;vl}uD; OD;wkwf}uD;&Jhtr_u tqef;w=u,fawmh
r[kwfayr,fh enf;enf;awmh tHh=ozdk@aumif;ygw,f? OD;wkwf}uD;[m ol&Jhr,m;uygvmwJh orD;udk
tvdkwlvdifqufqH jyKusifhwmudk rdef;rjzpfolu ol@orD;udk t"rRrk'def;usifhygw,fvdk@ w&m;pGJqdkcJhvdk@
yk'fr(376)eJ @axmifusvmwm jzpfygw,f?
bk&m;0if;em;rSm armifouf/ a';Apfcsef;eJ@ OD;wkwf}uD;wdk@ (3)a,mufudk axmifxJ rSm
,ifaumifawG rsm;vmvdk@ ESdrfeif;zdk@twGuf axmifr_;u wm0efay; ygw,f?
,ifaumifawGudk o&ufjym;awGcs / yvufpwpftdwfeJ@ axmifzrf;vm+yD; zrf;rd or#
,ifaumifawGudk pm&if;vkyf axmifr_;xH wifjy&ygw,f? aemufydkif;,ifaumif zrf;wmudk a&omcdkvm+yD;
xrif;vHk;awGudk rD;aoG;okwf+yD;/ rae@uzrf;+yD; &Hk;cef;udkjyxm;+yD;om; ,ifaumifawGudkv$ifh rypfyJ
jyefjywmuwzHk ae@wGufudkufzdk@ bk&m;vl}uD;(3)a,muf ukvm;zefxdk;=uygw,f?
aemufydkif;axmifr_;u rouFmvdk@ ,ifaumifwpfaumifcsif; ppf=unfhawmh ,ifaumiftykwfawG/
acgif;jywfawG/ yk&Gufqdwfudkufxm;wJh taumifawG/ xrif;vHk;ukdzHkokwfxm;wJh [mawG tukefvHk;rdoGm;vdk@
bk&m;vl}uD;(3)a,muf ausmay: aAsmwifcH&ygawmhw,f? axmifxJrSm 'DvdkvlpHkwufpHk/ p&dkufrsdK;pHkudkvnf;
awG@&ygao;w,f?
(*)
a&'D,dk0,fay;rdvdk@ axmifusvmwm
axmifxJrSmEdkifiHa&; yk'frawGeJ@ axmifusvmolawGxJrSm }uH}uHzefzef tr_wpfck ygvmwmudk
}uHK&ygao;w,f?
olluawmh r*Fvm'Hk +rdK@e,fu tajccHynm txufwef;ausmif;om; wpfa,mufjzpfwJh
&Jabmfaomif;aiGqdkol jzpfygw,f? ol@tr_u EdkifiHawmftvHudk ao;eJ@yef;wJhtr_yg? &Jabmfaomif;aiG[m
ol@ausmif;rSm&SdwJh EdkifiHawmftvHudk ao;eJ@yef;vdk@ yk'fr5(V)tr_wyf+yD; axmifusvmwmjzpfygw,f?
ol@&Jhtr_wGJyk'frudk axmifyHkpHeHygwf}uD; a&;wJhtcgrSm axmif0efxrf;awG tcuf}uHK&ygw,f?
“V”udkaxmifpma&;u ra&;wufvdk@ 'kuQa&muf&wmyg? 'ga=umifh tup 0efxrf;awGudk
(4)wef;awmifatmifwJh taumifawG r[kwfbl;vdk@ajym&if olwdk@uyJ pdwfqdk;=uygao;w,f?
e0w uawmh ol@tm%mudkxdyg;vmwJh olawGrSefor# rJrJjrif &efolvdk@owfrSwf+yD;
tukefzrf;wma=umifh 1990ckESpf vlzrf;yGJ}uD;rSm bmrqdkif/ nmrqdkif/ bkrod/ brod axmifusvmolawG
trsm;}uD;&Sdygw,f? tJ'DtxJu EdkifiHa&;qdkwm bmqdkbmrSem;rvnf/ rodyJ axmifusvmwJh
olwpfa,mufta=umif; }uHKwkef;ajymjycsif ygao;w,f? ol@emrnfu OD;cspfxGef;vdk@ ac:+yD; tif;pdefaxmifudk
axmif'%f(7)ESpfusvmwJh tusOf;om;wpfa,muf jzpfygw,f?
olu OD;ausmfjr(BCP)eJ@ tr_wGJ+yD; axmifusvmwmjzpfygw,f? tr_wGJyHkuvnf; 'Dvdk&Sdygw,f?
OD;ausmfjreJ@ OD;cspfxGef;[m tdrfeD;em;csif;awG jzpfwma=umifh cifrif&ifESD;aewJ@olawG jzpfygw,f?
OD;cspfxGef;u v#ufppfeJ@ywfouf+yD; em;vnfwwfusGrf;wma=umifh OD;ausmfjru a&'D,dkaumif;aumif;
vdkcsifvdk@ b,ftrsdK;tpm;/ b,fvdkyHk0,f&r,f qdkwmeJ@ ywfouf+yD; tultnD awmif;ygw,f?
OD;ausmfjr vdkcsifwJh a&'D,dktrsdK;tpm;udk 0,fay;vdkufwma=umifh OD;cspfxGef;wpfa,muf bDpDyDeJ@
tr_wGJ+yD; axmifxJ a&mufcJhwmjzpfygw,f? tjcm;bmqdkbmrS taxmuftxm;r&SdyJ a&'D,dkwpfvHk;
0,fay;rdwmeJ@ axmif(7)ESpfcs&ovm; qdk+yD;OD;cspfxGef;crsm ,lusHK;r& jzpfaeygawmhw,f?
oll[m OD;ausmfjreJ@ EdkifiHa&;uif;&Sif;a=umif; b,fvdkrS yufoufr_r&Sda=umif; ajymqdk+yD;
t,lcHwifxm;vdk@ olr=umcifvGwfawmhrSm usdef;aow,fvdk@ pdwfxdcdkufr_eJ@ ajymavh&Sdygw,f?
axmifxJrSmae&wm =umvmwJhtcgrSm ol@udk,fol rvGwfawmhbl;vdk@ wjznf;jznf; ,lqvm+yD;
pdwf"mwfawGusqif;/ xrif;rpm;/ [if;rpm;eJ@ usef;rma&; xdcdkufvmygawmhw,f? pdwftm;i,f+yD;
wjznf;jznf; csGwf,Gif;vmwJholudk tcsdKŒu tm;ay;zdk@aeae aemufajymif=uygw,f?
“ODD;cspfxGef;/ axmifr_;&Hk;cef;uac:aew,f/ cifAsm;vGwf+yD/ t&yf0wfvJ+yD;oGm;”
qdk+yD; aemufajymif=u&if OD;cspfxGef;crsm t[kwfrSwf+yD; &Sdor#ypPnf;av;awG xkyfydk;/ t&yf0wf
vJum axmifr_;&Hk;cef;udk tarmwaum ajy;oGm;ygw,f? r[kwfrSef;vJodawmh ol@udkvGwfay;zdk@
wwGwfwGwf ajymqdkygawmhw,f? aemufqHk; ol@tcef;av;udk pdwfysuf tm;av#mhr_awGeJ@ jyefvmygw,f?
aemufydkif; axmifuae ol@udkv$wfay;zdk@ wpmpm awmif;qdk aeygawmhw,f?
(C)
axmifwGif; aiGa=u;vJvS,fpepf
axmifxJrSmaiGa=u;udk w&m;0if udkifwG,foHk;pGJcGifh r&Sdovdk pm&Guf/ cJwHeJ@tcsGeftwufeJ@
wlwmrSefor#udk axmifxJ vHk;0ay;oGif;cGifh rjyKygbl;? wpfcg oGm;wdkufwH&Jhaemufydkif;udk csGefaeatmifaoG;+yD;
vlowf&mrSm toHk;jyKcJhvdk@ aemufydkif;oGm;wdkufwHudk xufydkif;csdK;+yD;rSom oGif;cGifhjyKygawmhw,f?
tcsdKr_ef@eJ@ aq;vdyfudkawmh axmif0efxrf;oufom acsmifcsda&;qdkifu 0,f,lrSom axmifwGif;
oGif;cGifhjyKygw,f? jyifyu0,fvmwJh aq;vdyfqdk&if oGif;cGifhrjyKygbl;? aq;vdyfqdkwm axmiftwGif;
ol@ae&meJ@ol tqifajyacsmarG@pGm qufqHEdkifzdk@twGuf aiGa=u;tjzpftoHk;jyK&wJh ypPnf;jzpfygw,f?
aq;vdyfqdkwmuvnf; EGm;wHqdyfrusifvSrSom toHk;jyKvdk@&wmjzpf+yD; axmifxJrSm vl}udKufrsm;vSwJh
aq;vdyfjzpfygw,f?
axmifxJtusOf;om;awG oHk;pGJzdk@twGuf tup 0efxrf;oufomacsmifcsda&;qdkifu
a&mif;cswJhaq;vdyfu uefx&dkufqGJ=uwmuvnf; ol@xufigt+ydKiftqdkif jzpfaeygw,f?
axmiftusOf;om;awG jypf'%fjzpfwJhtcgus&if &JbufxGuf&if cwfwJhajcusif;awG axmifrSm rvHkravmuf
jzpfaewJ@twGuf *sdK;odef;aq;ayghvdyfydkif&Sifu tusOf;OD;pD;Xmeudk ajcusif;v_'gef;vdk@ axmifxJudk EGm;wHqdyf
rusifvSaq;ayghvdyfu uefx&dkufr&yJ *sdK;odef;aq;ayghvdyfudkyJ oGif;cGifh jyKcJhjyefygw,f? axmifxJu
aps;uGuf pD;yGm;a&;rSmawmif e0wtpdk;&udk v_'gef;EdkifwJh oluom wyef;omygw,f?
tjcm;aiGa=u; owfrSwfcsufwpfckuawmh 1990ckESpftwGif;rSmyJ tm*sDEdkrdkwdktcsdKr_ef@ wpfxkyf
tao;wpfxkyfudk aiG(10)usyfwef ypPnf;tjzpf owfrSwf+yD; (10)wef aiGpuULtpm; toHk;jyK&ygw,f?
axmiftwGif;rSm v#ufwjyufqdkovdk owif;wpfc=k um;+yD;qdk&if =um;&if=um;ovdk &SmazGa&;
0ifygw,f? tJ'Dvdk &SmazGa&;0ifwmrsdK;udk wvmpDw,fvdk@ ac:ygw,f? axmifxJrSm wvmpDwJhtcg
reufapmapmydkif; tdyfaqmifawG rzGifhcifrSm rsm;aomtm;jzifh jyKvkyfavh&Sdygw,f? &SmazGa&;vkyf+yDqdk&if
axmif0efxrf;awGu wkwfawGudk udkifaqmif+yD; taqmifawGxJ0ifvm+yD; tusOf;om;awGudk wpfOD;csif;
tjyifxGufcdkif;+yD; cE<mudk,fay:rSm t&ifqHk;&SmazGygw,f? bmrSrawG@&if tjyifzufrSm xdkifcdkif;xm;+yD;
tusOf;om;awG r&SdawmhwJh tdyfaqmifawGxJ0if+yD; tdyf,mvdyfawGudk wpfckcsif; ¶_yfyGoGm;atmif/
auseyfavmufatmifzG+yD; &Smygw,f?
tJ'Dvdk&Smae&if; olwdk@oGm;a&uswJh ypPnf;av;rsm; awG@vdk@uawmh bmrajym/ nmrajymeJ@ tdwfxJ
aumufxnfhoGm;wufygw,f? tusOf;om;awG&Jh tdyf,mvdyfawGxJrSm ydkufqHawG awG@&if awmif
&Hk;wifr,fhtpm; olwdk@udk,fxJ rodrom xnfhoGm;wwfygw,f? ypPnf;&SmazGw,f qdkwmu um,uH&Sif
awG&Jh a&SŒrSm jyKvkyfwmr[kwfwJhtwGuf axmif0efxrf;awGudk ,Hk=unfpdwfcsvdk@ r&Edkifygbl;?
tusOf;om;awG ypPnf;aysmufvdk@ wifjy&ifvnf; rodcsifa,mifaqmif+yD; wifjywJholudkawmif
jyef[def;a[mufygao;w,f? q&m0efu aq;pmeJ@cGifhjyKxm;wJh aq;0g;awGudk awG@&ifvnf; rif;wdk@vufxJrSm
'Davmuftrsm;}uD;rxm;&blk; qdkum odrf;,loGm;wwfygw,f? tJ'Dvdkodrf;qnf;wJhypPnf;awGuvnf;
&SmazGa&;yHkpHeJ@ odrf;qnf;wmr[kwfyJ pm&if;azsmuf+yD; olwdk@tdrfawGudk r ,loGm;wmaocsmygw,f?
yHkrSeftm;jzifh tusOf;om;awG[m (2)ywfwpfcg axmif0ifpmawG@ cGifh&ygw,f? rdom;pkeJ@ wpfvudk
ESpf}udrfavmuf awG@cGifh&EdkifwJ@ umvav;jzpfwma=umifh axmifusvmol awmfawmfrsm;rsm; t&rf;
wefzdk;xm;=uygw,f? axmif0ifpmawG@&wJhtcg oHZum(4)xyfeJ@ um&Hxm;wJhaxmif0ifpmtcef;rSm
tdrfurdb/ rdom;pkawGeJ@ (15)rdepfcef@ awG@}uHKpum;ajymvdk@&ygw,f? omreftusOf;om;awGtaeeJ@
vGwfvGwfvyfvyf pum;ajymqdkvdk@&ayr,fh usaemfwdk@vdk EdkifiHa&;tusOf;orm;awG axmif0ifpm
awG@&ifawmh udk,fhtdrfawGu tdrfom;awG&JhaemufrmS axmif0efxrf;awG&Sdae+yD; usaemfwdk@awG&Jh
aemufrSmvnf; bmawGajymw,f/ qdkw,fqdkwmudk apmifhem;axmifaewJ@ 0efxrf;awG&Sdaeygw,f?
ESSpfywfrSm wpfcgom/ wpfcgrSm (15)rdepfavmufom awG@cGifh&wJhtcsdefav;rSm udk,fhtdrfu
rdom;pkeJ@udk,f vGwfvGwfvyfvyf pum;ajymvdk@ r&cJhygbl;? axmif0ifpmawG@&wJh tcef;uvnf;
tifrwefudk usOf;ajrmif;+yD; tusOf;om;awG jynfhusyfaewufvdk@ pum;ajym&ifvn;f atmf[pf+yD;
ajym&ygw,f? axmif0ifpmtcef;rSm wm0efuswJh axmif0efxrf;t&m&Sdudk ESpf}udrfqdkvnf;[kwf/
oHk;}udrfqdkvnf;[kwf axmif0ifpm vdkif;a=u;ydkufqHay;vdkuf&ifawmh b,fESpf=urfrqdk awG@
cGifh&wwfygw,f?
axmiftjyifzuf ppfaq;a&;*dwfawGu txyfxyfppfaq;+yD; oGif;cGifhjyKxm;wJh ypPnf;awGomygwJh
usaemfh&Jh axmif0ifpmypPnf;awGudk usaemfhtdrfom;awGeJ@awG@+yD; vdk@ tdrfuvlawGaxmif0ifpmcef;u
jyefxGufoGm;+yD;rS cGif@jyKcsuf&+yD;wJ@ ypPnf;awGudk ay;ygw,f? wpfcgwpfav cGifhjyKxm;wJhypPnf;awGxJu
olwdk@vdkcsifwJhypPnf;&Sd&if . . .
“'gr&blk;uG/ [dk[moGif;cGifhray;bl;” qdk+yD; ypPnf;tcsdKŒudk odrf;qnf;oGm;wufygw,f?
0efxrf;awGudk vdkif;a=u;ydkufqHay;xm;wJh olawGudkusawmh rkef@[if;cg;wdk@/ 'efaygufwdk@awmif tjyifu
oGif;cGifhjyKwmudk rsufjrifawG@&ygw,f? +yD;awmh oGif;cGifhrjyKyJ odrf;qnf;xm;wJh ypPnf;awGudk
olwdk@0efxrf;awG tcsif;csif; pm;aomuf=uygawmhw,f?
wpfcgwkef;u tusOf;om;wpfa,mufu tJ'Dvdk axmif0ifpmcef;rSm 0efxrf;awG
rw&m;t}udrfaygif;rsm;pGm jyKvkyfwmudk onf;rcHEdkifawmhvdk@ axmifxJudkoGif;cGifhray;wJh vufzufudk
tdrfurSm,l+yD; vufzufxJudk uecdk(jrefrmhwdkif;&if;aq;wpfrsdK;)udk axmif;+yD;wJh tr_ef@eJ@qDudka&m+yD;
axmif0ifpmudk ,lvmzdk@ ol@tdrfu rdom;pkudkrSmvdkufygw,f? axmif0ifpmawG@ csdefa&mufawmh
xifxm;wJhtwdkif; axmif0ifpm0efxrf;awGu vufzufxyk fudk oGif;cGifhray;bl;[kajymum vufzufxkyfudk
odrf;um tr_dufyHk;xJ ypfxnfhvdkyfygw,f?
aemufwpfae@ usawmh axmif0ifpm0efxrf; wpfa,muf tusOf;om;qDu rw&m;odrf;,lxm;wJh
uecdkyg0ifwJh vufzufudkpm;rdvdk@ 0rf;av#m+yD; aq;&Hka&mufoGm;ygw,f? tJ'D0efxrf;crsm ESpf&ufavmuf
cGifh,lvdkuf&ygw,f? tup(tukefpm;)0efxrf;awG[m tusOf;om;awGqDu ypPnf;awGudkrw&m; odrf;,l+yD;
pm;aomufae=urSef; 'Dwpfcsufu xif&Sm;oGm;ygw,f? tJ'Dvdk vufzufxJudk uecdk xnfhcJhwJholuawmh
usaemfwdk@(3)aqmifuyg? emrnfuawmh rajymawmhygbl;?
(i)
axmifuspm&if;awG cdk;xkwfawmh
1991 ckESpfxJrSm tif;pdefaxmifxJudk ukvor*~u txl;pHkprf;a&;udk,fpm;vS,f}uD;
a&mufvmcJhygw,f? e0w tm%mydkifawGu axmifaq;&Hk/ trsdK;orD;aqmifeJ@ wdkuftcsdK@udkyJ
=unfhcGifhay;ygw,f?
axmif0ifpmcef;udk ukvor*~udk,fpm;vS,f}uD; oGm;a&muf=unfhawmh EdkifiHa&;tusOf;om;
&Sdayr,fh pD;yGm;a&;yk'fr(5)eJ@ axmifusvmwJholawGudk axmif0ifpmcef;rSm vltenf;i,feJ@ ususee
awG@cGifhay;wmudk [efaqmifjyygw,f? trSefwu,frSmawmh axmif0ifpmawG@&wJh tcef;usOf;av;xJrSm
rD;a&mifrjynfhrpHkeJ@ vlawGjynfhESufaeatmif xnfh+yD;awG@&wm jzpfygw,f? EdkifiHa&;tusOf;om;awGeJ@
&mZ0wftusOf;om;awG axmif0ifpmawG@ yHkjcif; rwlygbl;? usaemfwdk@ EdkifiHa&; tusOf;orm;awGusawmh
axmif0ifpmrSm bmajymvJ qdk+yD; rsufvHk;a'gufaxmuf =unfhaewufygw,f? axmif0ifpmcef;rSm
vlawGrsm;vGef;vdk@ wpfa,mufeJ@wpfa,muf pum;ajym&if; atmf+yD; ajym&ygw,f? ukvor*~
udk,fpm;vS,f}uD; vmwJhae@u axmifuausG;wJhxrif;u cgwdkif;eJ@rwl xl;xl;jcm;jcm; aysmhaysmhajymif;ajymif;
pm;&ygw,f? yJ[if;qdkvnf; t&if&ufawGu yJ[if;eJ@ rwlyJ yJ[if;qdkwJh trnfemreJ@jynfhpHkvSwJh yJ[if;udk
pm;&w,f?
aemufae@awGusawmh ydkae+rJ/ usm;ae+rJ jzpfoGm;jyefygw,f? xrif;uvnf; rmvdkufwmrS
a'gifa'gifjrnfatmifrm+yD; ta&mifuvnf; aumuf!Sif;icsdwfvm; rSwf&atmif rJwl;aeygw,f?
yJ[if;qdkvnf; yJta&mifyJ ygawmhw,f? usaemfwdk@ tif;pdefaxmifxJrSm EdkifiHa&; tr_awG trsm;}uD;
&Sdaewmudk ukvor*~udk,fpm;vS,fawG rawG@&atmif/ rod&atmif zHk;xm;+yD; &mZ0wftusOf;om;awGeJ@
a&maESmxm;ygw,f? taqmifudk vnf;vma&muf=unfh cGifhray;ygbl;?
e0wu urBmudkawmif ajAmifvdrfajAmifpm; vkyaf ewmudk urBmu xifxif&Sm;&Sm; odvmapzdk@
aemifw}udrfrSm urBmh=uufajceDtzGJ@ yJjzpfjzpf/ ukvor*~yJjzpfjzpf vma&muf ppfaq;wJhtcg EdkifiHa&;
tusOf;om;awG axmifeHywf/ emrnfeJ@ b,ftaqmifrSm &Sdw,fqdkwm wdwdusus od&atmifvkyfzdk@
pdwful;&vmygw,f? 'Dpdwful;udk EdkifiHa&;orm;awG tm;vHk;xJjyvdkuf&if atmifjrifwmxuf
owif;aygufoGm;EdkifwJhtwGuf usaemfeJ@pdwfwl/ udk,fwl&JabmfawGeJ@ 'DudpPawGudk wm0ef,lEdkifrJ@ olawGudk
&Sm&ygw,f?
yxrOD;qHk; om;!Gef@OD;eJ@ wdkifyifygw,f? om;!Gef@OD;u vdkvdkvm;vm; wm0ef,l vufcHwJhtwGuf
aemufwpfa,mufjzpfwJh &JausmfpGmudk csnf;uyfygw,f? vkyfief;vkyfzdk@ olwdk@ oabmwl=uw,f? 'DvdkeJ@
usaemfwdk@trSwf(3)aqmifrSm&SdwJh EdkifiHa&;orm;tusOf;om;pm&if;udk aumuf,lzdk@ usaemfwdk@(3)OD;
wm0efcGJ=uygw,f? &JausmfpGmu pm&GufeJ@ abmfvfyif&Smzdk@ wm0ef,l&+yD; taqmifrSm&SdwJh
EdkifiHa&;orm;awG&Jh axmifeHywf/ axmifusESpf/ yk'fr/ tzGJ@tpnf;/ tcef;eHywf awGudk wpfckcsif;pHkprf;zdk@
owfrSwfygw,f? 'ghtjyif tjcm;olbmrS rodap&yg? om;!Gef@OD;u &JausmfpGm vdkufvHpkaqmif;xm;wJh
tcsuftvufawGudk nzuf('grSr[kwf) reuftm&k%frSm tdyf,mxJ apmif+cHK+yD; v#dK@v#K@d0Suf0SufeJ@
a&;&ygw,f?
usaemfu tjcm;taqmifeJ@ wdkufawG&Sd pm&if;awG&zdk@twGuf qufoG,f&wJhwm0efudk,l+yD;
t+yD;owf axmifpm&if;udk tjyifudkxkwfzdk@ wm0ef,l&ygw,f? usaemfwdk@(3)aqmifrSm &JausmfpGmeJ@
om;!Gef@OD; wdk@&Jh wm0ef+yD;oGm;wJhtcgrSm pm&Gufudk axmiftjyifxkwfzdk@ usaemf }udK;pm;&ygw,f?
pm&Gufaxmiftjyifudk a&mufzdk@ qdkwm axmif0efxrf;(odk@r[kwf) tusOf;om;t&m&SdwpfOD;OD;&Jh tultnD
vdkw,fqdkwm usaemf aumif;aumif; oabmaygufygw,f? 'ga=umifh axmif0ifpmcef;rSm wm0efusaewJ@
ukvm;rwfoD; udk pnf;&Hk;a&;qif;&ygawmhw,f?
rwfoD;u (4)aqmifuajymif;vmwJh olqdkawmh ol@&Jhaemufa=umif;udk (4)aqmifrSmpHkprf;=unfhawmh
ausmf0Àwdk@u tajctaeaumif;w,fvdk@ rD;pdrf;jyawmhrS &mZ0wftusOf;om; rwfoD;udk aiGxdk;
pnf;&Hk;&ygw,f? usaemfwdk@(3)aqmifu tusOf;om; (100)ausmf pm&if; +yD;oGm;wJ@twGuf trSwf(4)
aqmiftwGuf ausmf0ÀeJ@ trSwf(5)tdyfaqmiftwGuf nDaxG;cdkif(&uDQ;)wdk@udk pm&if;aumuf,lzdk@ rD;pdrf;jy
vdkufygw,f?
(3)aqmifu EdkifiHa&;tusOf;om; pm&if;[m rwfoD;&JhulnDr_a=umifh pdwfcsvHk+cHK&wJh txl;
qufoG,fa&; vrf;a=umif;wqifh &efukef+rdK@&Sd EdkifiHjcm;oH&Hk;wpfckudk acsmarmpGm a&muf&SdoGm;ygw,f?
'kwd,taeeJ@(4)aqmifeJ@(5)aqmifpm&if;udk aumuf,lwJhtcgrSm wduswJhpm&if;udk r&ao;wm&,f/
vHk+cHKa&;awG usyfwnf;aewm&,fa=umifh tcsdeftenf;i,f apmifhae&ygw,f? tJ'DtcsdefrSm
uHqdk;csifvdk@vm;rod? (3)aqmiftcef;(2)u pdk;vGif(tuo)eJ@ udkOm%f0if;wdk@udk axmifr_;&Hk;cef;em;rSm
rSDcdkpm;aomufaewJh 5(n)ta&jcHKawGu twdk@taxmif vkyfvdkufwma=umifh axmifwGif; 5
(n)pm&if;aumufcHr_eJ@ olwdk@udk rdef;a*s;vfrSm ppfaq;ygw,f?
pdk;vGifwdk@qDu pm&Gufpmwrf; wpfckrSr&wJhtjyif / pGJcsufrcdkifvHkwJh=um;u olwdk@udk oD;oef@
tusOf;axmifudk ydk@vdkufygw,f? usaemfwdk@wawGvnf; bk&m;w+yD; qkawmif;ae&ayr,fh
axmiftm%mydkifawGu r&dyfrdwm&,f/ pdk;vGif wm0efausyGefwm&,fa=umfifh 'DudpPu +yD;oGm;cJhygw,f?
r=umcifrSmyJ tukodkvfawG twHk;vdkuf twpfvdkuf 0ifvmygawmhw,f? pdk;vGifwdk@udpP+yD;oGm;ayr,fh
(4)aqmifu tajccHausmif;om;wpf,muf jzpfwJhrESJav;u axmifajryHkudk aoaocsmcsma&;qGJ+yD;
tjyifudkxkwfzdk@ }udK;pm;aewJh tcsdefrSmyJ axmifwGif; wvmpDwJhtcgrSm rdoGm;ygawmhw,f?
axmifajryHkudkjrifawmh axmiftm%mydkifawG rsufvHk;jyL;oGm;ygw,f? axmifajryHk[m
pau;udkuf+yD; aoaooyfoyf a&;qGJxm;um tao;pdwf azmfjyxm;wma=umifh a=umufvef@oGm;ygw,f?
csufcsif; axmifwGif; &SmazGa&;awG qufwdkuf0ifygawmhw,f? axmifajryHkcdk;xkwfwJh rESJav;udkawmh
a'gufeJ@jypf'%fwyf+yD; oD;oef@wdkufudkydk@vdkuf+yD; 5(n)awG&Jh v_yf&Sm;r_rSefor#udk rsufvHk;a'gufaxmuf
=unfhaeygawmhw,f? usaemfwdk@vnf; axmifwGif;tajctae at;csrf;atmif apmifh=unfhae&if;
&moDaumif;vm+yD; tenf;i,f om,mvmcsdefrSmawmh (4)aqmifu ausmf0ÀxHudk pm&if;oGif;,lzdk@
rwfoD;udk v$wfvdkufygw,f? ausmf0Àuvnf; axmifajryHkudpPa=umifh taqmifwGif;pm&Guf/
abmvfyif=uyfwnf; aevdk@ pm&if;jyKpkvdk@r+yD;ao;wma=umifh c%aezdk@ ajymygw,f? 'ga=umifh (5)aqmifu
nDaxG;cdkifxH ta=umif;=um;awmh tacsmowfaevdk@ (1)&ufapmifhygvdk@ apmifhaepOf rwfoD;u azmufjyef
vmygawmhw,f?
jzpfyHku rwfoD;[m axmif0ifpmtcef;rSm q&morm;wpfqlvdk pm;csifwdkif;pm;/ aomufcsifwdkif;
aomuf+yD; atmufajcvGwfvmygw,f? aemuf rl;,pfaq;oHk;ygao;w,f? axmif0ifpmrSm wm0efuspOf
rwfoD;aq;oHk;wmudk axmifr_;}uD;vSjrifhawG@oGm;+yD; taqmifjyify rxGuf&qdk+yD; a'gufcwfjypf'%f
ay;vdkufygw,f?
tJ'DrSm rwfoD;u Zmwd&kyfjyvmygw,f?
ol@&Jhajcaxmufu a'gufeJ@jypf'%fvGwfzdk@ vGwfajrmuf&mvrf;twGuf usaemfwdk@zufudk jrm;OD;
csdefvmygawmhw,f? usaemfwdk@uvnf; rwfoD;tajctae rlrrSefwma=umifh udpP/ 0dpPawGtm;vHk;
azsmufzsufzdk@ owday;vdkufcsdefrSmawmh (5)aqmifyJ tcsdefrSDvdkuf+yD;(4)aqmifu ausmf0À&Jh EdkifiHa&;orm;
pm&Gufpmwrf;[m rwfoD;&JhvufxJ a&muf&SdaeESifh+yD; jzpfygawmhw,f?
1991 ckESpf/ Edk0ifbmv 'kwd,tywfxJrSm jy\emu pwifygawmhw,f?
rwfoD;u ol@&Jha'gufcwfjypf'%f vGwfvdkvGwfjim; rdef;a*s;&Hk;rSm usaemfwdk@udpPwdkifwef;+yD;
ausmf0Àu usaemfhudkay;vdkufwJh pm&if;pm&Gufudk oufaotjzpfeJ@ &Hk;wifvdkufygw,f? xifxm;wJhtwdkif;
usaemfhemrnfeJ@ axmifusyk'frudk &Gwf+yD; rdef;a*s;vfwm0efus wyfom; 0if;jrifhu vmac:ygw,f?
rdef;a*s;vfa&mufawmh &Hk;cef;xJrSm xdkifcdkif;+yD; axmifr_;}uD;vSjrifhu par;ygw,f?
“rif;wdk@ axmifxJrSm aumif;aumif;rGefrGef raebl;? [dkwdkif/ 'DwdkifeJ@ Z,m;vm¶_yfaew,f?
rif;bmawGvkyfaevJ ighudkajymprf;”
usaemfu bmrSrvkyfygbl;? axmifucdkif;wJh awmif,mudk vkyfaeygw,f? usaemfaxmifxJrSm
aumif;aumif;rGefrGefaewm tusOf;om;wdkif; odygw,f vdk@jyefajymvdkufygw,f?
“rif;uom axmifxJrSm aumif;aumif;rGefrGef aexdkifaew,fav;/ bmav;eJ@? axmifxJrSm
rif;bmawGvkyfaew,fqdkwm 'dk@odvdk@ rif;udk apmifh=unfhaewm =um+yD? 'grif;odvm;”
“rodygbl;”
“rif;pm&Gufpmwrf;awGpk/ [dktaqmif 'Dtaqmifu 5(n)pm&if;awGawmif;/ axmiftjyifxkwf+yD;
ra&mufoifh/ ra&mufxdkufwJhae&mawGudkydk@zdk@ }udK;pm;aew,fqdk&if rif;bmjiif;rvJ”
“usaemfaxmifr_;}uD; ajymwmawG bmrSem;rvnfbl;”
“rif;udk &Sif;&Sif;yJajymr,f? rif;rwfoD;udk tultnDawmif;+yD; 5(n)taqmifu pm&if;awGjyKpk+yD;
axmiftjyifxkwfzdk@eJ@ owif;pm zwf¶_ŒcGifh&atmif pnf;&Hk;cJhw,fqdk”
“'gvHk;0r[kwfygbl;? wrifvkyf}uH+yD; usaemfhudk remvdkwJh acsmufwGef;csifwJholawGu jyKvkyfwmyg”
“bmwrifvkyf}uHrSmvJ? rif;udk,fwdkif rwfoD;udk tJ'DtultnDawG rawmif;cJhbl;vm;”
“rawmif;cJhzl;ygbl;”
“'gqdk ausmf0Àu rif;qDudkydk@vdkufwJh 5(n)pm&if;pm&Guf/ a[m'DrSm (pm&Gufwpfckudk usaemfhudk
jyygw,f? tJ'Dpm&Gufu ausmf0ÀusaemhqD rwfoD;uwqifhydk@vdkufwJhpm&Gufyg) rif;u axmiftjyif
xkwfzdk@ awmif;vdk@ ausmf0Àua&;+yD; rwfoD;uaewqifh ydk@cdkif;wmqdk&ifaum rif;bm jiif;OD;rvJ”
“usaemf 'DudpPawG vHk;0rodbl;? tckaxmifr_;}uD; ajymrS tHh=ordygw,f? ausmf0ÀeJ@ usaemf
tquftoG,fr&Sdygbl;”
“ausmf0ÀeJ@ rif;eJ@tr_wGJvm;”
“r[kwfygbl;”
“rif;a&SŒrSm oufaocHypPnf;awGe@J wuG rdaewm rif;bmjiif;rSmvJ”
“usaemfhvufxJrSm rdwmr[kwfygbl;? 'DudpPudk usaemfvHk;0rodygbl;? usaemfhudk remvdkwJhol
wpfOD;OD;u vkyf}uHZmwfcif;+yD; ajymwmjzpfygw,f”
“aumif;+yD? rwfoD;udkoGm;ac:prf;? (rdef;a*s;vf0efxrf; wpfOD;udk (3)aqmifrSm a'gufcwfjypf'%feJ@
aeaewJh rwfoD;udkoGm;ac:cdkif;ygw,f? +yD;awmh usaemfhzufvSnfh+yD;) axmifxJrSm aumif;aumif;rGefrGef
raecsifbl;? [kwfvm;”
c%t=umrSm a'gufwyfxm;wJh rwfoD; rdef;a*s;vf&Hk;cef;a&SŒ a&mufvmygw,f? axmifr_;}uD;
vSjrifhu
“rwfoD;? aevif;u rif;udkbmajymovJ”
rwffoD;u rsufESmxm;rmrmeJ@ usaemhudk 5(n)pm&if; axmiftjyif xkwfay;zdk@eJ@ owif;pm
zwf¶_ŒcGifh&&ef owif;pm awmif;ygw,fvdk@ ajymvdkufygw,f? axmifr_;vSjrifhu“at; . . . rif;jyefvdk@&+yD”
qdk+yD;rwfoD;udk “taqmifjyefydk@vdkuf”vdk@ cdkif;vdkufygw,f? +yD;awmh usaemfhzufvSnfh+yD;
“uJJ . . . rif;bmjiif;rSmvJ”
“rif;rSm pm&if;pm&GufawG&Sd&if xkwfay;? tom;temrcHeJ@? rwfoD;uvnf;xGuf qdk+yD;+yD?
a[m'DrSmvnf; ausmf0Àuay;vdkufwJh 5(n)pm&if;”
“'DudpPudk usaemfvHk;0rodygbl;? rwfoD;ajymoGm;wJhpum;u b,fvdkrSrjzpfEdkifygbl;? jypf'%feJ@
tusOf;om;wpfa,muf&Jh xGufqdkcsufu &mcdkifE_ef;jynfhrSefuef Edkifyghrvm;qdkwm axmifr_;}uD;
pOf;pm;=unfhyg? tck rwfoD;[m axmifxJrSmpnf;urf;azmufvdk@ ol@udka'gufcwf jypf'%fay;xm;wmudk
olvGwf&mvGwfa=umif;&SmwJh taeeJ@ usaemfhtay: tuGufqif+yD; 5(n)pm&if;ygwJhpm&GufeJ@ &Hk;rSm
vmwdkifwef;wm rjzpfEdkifbl;vm;cifAsm? tckavmavmq,frSm rwfoD;[m jypf'%fjzpfaewJh tusOf;om;
jzpfae+yD; usaemfu omreftusOf;om; jzpfaeygw,f? b,fpum; rSefEdkifw,fqdkwm axmifr_;}uD; pOf;pm;
=unfhyg”
“rif;vHk;0 rodbl;vm;”
“rodygbl;”
“nDaxG;cdkifudkaum rif;odvm;”
“odygw,f”
“b,fvdkywfoufovJ”
“usaemfhwdk@ tr_wGJawGyg”
“tquftoG,f&Sdvm;”
“usaemfeJ@ axmifusuwnf;u uGJoGm;wm tquftoG,f r&Sdawmhygbl;”
“at;/ aumif;+yD? vdktyfvdk@ xyfppfaq;p&m&Sd&if ac:vdkufr,f”
“a[h? ol@udkrdef;a*s;vfu zdk0dkif;xJrSm xnfhxm;vdkuf”vdk@ajym+yD; zdk0dkif;xJrSm usaemfhudk
wpfa,mufwnf; xm;vdkufygw,f? rdef;a*s;vfu usaemfeJ@ odwJhbp aZmfvGifudkac:+yD; rwfoD;csGefvdkufvdk@
usaemfjy\em wufae+yDvdk@ owif;ydk@ vdkufygw,f?
pdwfxJuvnf; bmyJjzpfjzpf usaemfhvufxJrSm rrdwJhtwGuf jiif;&rSmyJjzpfw,fvdk@ qHk;jzwfygw,f?
aemufqHk; ausmf0ÀeJ@ usaemfhudk rsufESmcsif;qdkif qHkay;vnf; jiif;&rSmyJvdk@ awG;+yD; taqmifuae
ppfacG;vm;/ wdkufvm;/ oD;oef@vm;/ wpfckckawmhajymif;cH&zdk@ apmifhaevdkufygw,f?
aemufawmh(4)aqmifu ausmf0Àudkac:ppfygw,f? ausmf0ÀuvJ axmifr_;}uD;vufxJu
pm&Guf[m olrwfoD;udkay;wJh pm&Gufr[kwfa=umif;/ pm&Gufay:u vufa&;[mvnf;
ol@vufa&;r[kwfa=umif;/ rwfoD;acsmufcswmjzpfa=umif;/ usaemfeJ@vnf; tquftoG,fr&Sda=umif;
xGufqdkoGm;ygw,f? aemufxyfwpfcg(5)aqmifu nDaxG;cdkifudk zdk0dkif;xJrSm ppfaq;r_+yD;wJhtcsdefxd
xm;ygw,f?
usaemftaqmifudk jyefa&mufawmh taqmifu 5(n)awGeJ@ &mZ0wftusOf;om;awG tm;vHk;
usaemf taqmifjyefa&mufvmwmudk tHh=oae=uygw,f? rwfoD;csGefvdkufwJhudpP owif;jyef@aeygw,f?
taqmifrSm rwfoD;eJ@jyefawG@awm@ axmifr_;}uD;a&SŒrSmajymwJh rsufESmrsdK;r[kwfawmhyJ rsufESmcsdK
vmaoG;ygw,f? usaemfuvnf; 'Dtr_udpP tjcm;taqmifuppfaewm r+yD;jywfao;vdk@
tjypf'%fray;ao;wmvdk@ pdwfxJrSm xifrdygw,f? 'grSr[kwf tjcm;tpDtpOfawG&Sdvdk@vm;/
naeaxmifydwfrS ppfacG;/ 'grSr[kwf oD;oef@ wpfckckudkydk@ rvm;qdk+yD; awG;um taqmifu &JabmfawGudk
E_wfquf+yD; usaemfhtdyf,mvdyfudk jyifqifapmifhqdkif;aevdkufygw,f?
axmifwHcg;ydwfwJhtcsdefxd usaemfhudkvmac:wmrawG@&vdk@ usaemfeJ@ usaemfh&JabmfawG
xGufqdkcsufuyJ aumif;vdk@vm;/ oufaocHpm&Gufu usaemfwdk@ vuf0,fr&Sdvdk@vm;/ owif;ay;
w&m;pGJwJholku jypf'%fjzpftusOf;om;jzpfaevdk@vm;eJ@ vm;aygi;f rsm;pGmawG;rdygw,f? 'gr[kwfvJ
usaemfwdk@udk ta&;,l&if 0efxrf;awGyg yg0ifyufoufaewmrdk@ axmufvSrf;a&;0ifppfrSmudk
a=umufvdk@yJvm;? bmyJjzpfjzpf usaemfwdk@a&SŒrSmpdk;vGifwdk@/ Om%f0if;wdk@udk 5(n)pm&if; axmiftjyifxkwfzdk@
}uHpnfr_eJ@ oD;oef@axmi fajymif;a&GŒcHxm;&wJh om"uu ylylaEG;aEG;av;&Sdaeygw,f?
usaemfwdk@u olwdk@xufom+yD; oufaocHypPnf; awmif;rdaewmyg? usaemfwdk@udk bma=umifh
ta&;r,lwmvJqdkwJh tajzu aemufrS odvm&ygw,f? usaemfwdk@ tm;vHk;udk 1991 ckESpfEdk0ifbmv
(24)&ufae@rSm axmifajymif;a&GŒvdkufygw,f? axmifajymif;tpDtpOf&Sdvdk@ ta&;r,lcJhwm jzpfygw,f?
'grSr[kwf&if aemufr_uyfrvm;/ a'gufeJ@ wdkufvm; wpfckckygyJ?
tcef;(10)
(u)
axmifajymif;+yD
tif;pdefaxmifxJudk 1991 ckESpf bdkuav;wdkufyGJt+yD; axmifusvmolawGa=umifh tif;pdefaxmif
twGif; EdkifiHa&;r_awG tqrwef rsm;jym;vm+yD; taqmifwpfaqmifudk tusOf;om;(100)ausmfavmuf
&Sdvmygw,f?
'DDvdk EdkifiHa&;r_awG rsm;vmwma=umifh axmifajymif;a&GŒ r,fqdkwJhowif;awG ay:xGufaecJh
wmvnf; =umvS+yDjzpfygw,f? b,fae@ajymif;&r,f/ b,fawmha&GŒ&r,f/ b,faxmifudk ajymif;r,f pwm
awGudk b,folrS twdtus rodEdkifygbl;? 'geJ@usaemfwdk@vnf; 'DudpPudk rodvdkufzmomae vdkufygw,f?
'gayr,fh usaemfwdk@tm;vHk; txifrSwfwJhtcsdef / tm;vHk; owdrxm;rd=uwJh 1991ckESpf Edk0ifbmv
(24)&ufreuftapm}uD;rSm axmifajymif;a&GŒzdk@ jzpfvmygw,f?
reuftapm}uD; taqmifawGudk 0efxrf;awGa&mufvm+yD; pm&if;rSm emrnfygwJholawGudk udk,fh
ypPnf;awG,l+yD; tjyifudk xGufcdkif;ygw,f? usaemfwdk@(3)aqmiftjyif (4)aqmif/ (5)aqmifeJ@wdkufcef;/
oD;oef@aqmifawGu 5(n)EdkifiHa&;orm;rsm; ta,muf(20)pDeJ@ pkpkaygif; 5(n) wpf&mausmfudk ac:xkwf
oGm;ygw,f?
usaemfwdk@ ta,muf(100)ausmfudk tjyifudkxkwf+yD; rdef;a*s;vfvrf;r}uD; twdkif; ac:oGm;ygw,f?
rdef;a*s;vfvrf;r}uD;udk a&mufawmh usaemfwdk@tm;vHk;&Jh qHyifawGudk av;uGuf=um; !Syfypfygw,f?
qHyif!Syfw,fvdk@ ajym&ayr,fh wu,fwrf;=uawmh qHyifudk yHkysufqif;ysufjzpfatmif pufuyfaus; xdk;cs
wmyJjzpfygw,f? qHyif!Syf+yD;wmeJ@ csufcsif; ajcusif;&dkufygw,f? +yD;awmh axmifAl;0rSm wef;pDcdkif;ygw,f?
wef;pDaecsdefrSm bJO(2)vHk;/ iydenf;enf;ygwJh xrif;xkyfawG wpfa,mufwpfxkyf a0ay;ygw,f?
aemuf tup uaewqifh &Jvufudk tyfvdkufygw,f? &J0efxrf;awGu usaemfwdk@5(n)awG
ta,muf(100)ausmfudk tif;pdefAl;0udkac:oGm;+yD; axmifAl;0rSm tqifoifh&SdaewJh wDtD;(11)um;ESpfpD;qDudk
ac:oGm;ygw,f? tJ'Dum;ay:udk usaemfwdk@ tm;vHk;udk wifaqmif+yD; um;u tif;pdefblwmudk
OD;wnfarmif;ESifoGm;ygw,f? usaemfwdk@awGaxmifjyifudk a&mufwmeJ@ rjrif&wm =um+yDjzpfwJh jyify urBm&Jh
edpP"l0 v_yf&Sm;r_awGudk wtHhw=o}uD; ai;pdkuf=unfhaerdw,f?
'gayr,fh usaemfhajcaxmufu oHajcusif;udk jyefiHk@=unfhvdkufawmh &ifxJrSmqwfueJ
emusifoGm;ygw,f? jyifyu yHk&dyfawGudk tirf;r& ai;=unfhaerdygw,f? axmifxJrSm ae@pOf ¶_¶_dufae&wJh
aveJh axmif&Jhjyifyuavu twlwljzpf&ufom;eJ@ tjyifuavuydk+yD; vwfqwfoef@&Sif;w,fvdk@
xifrdygw,f?
aocsmwmuawmh 'g[m axmifuvGwfao;wm r[kwfygbl;?
usaemfwdk@awG tif;pdefaxmifu ajymif;a&GŒcJh&wJh EdkifiHa&;tusOf;om;awG&Jh pm&if;udk azmfjy
vdkygw,f?
1991 ckESpf Edk0ifbmv (23)&ufae@wGif &efukeftif;pdef A[dk pHjy tusOf;axmifrSm o&uftusOf; axmifodk@
ajymif;a&GŒ cH&onfh pm&if;
trnf axmifusESpf
(1)r*~ifq&mawmf(OD;a&$omat;) ( & )ESpf r*~ifausmif;wdkuf/ ouFef;usGef;+rdK@e,f
(9)OD;rJarmif ( 7 )ESpf
(10)OD;cifarmif}uD; ( 7 ) ESpf pvif;+rdK@/ rauG;wdkif;
(*)[if;aumif;vdk@ xrif;awmif;wm
aemufwpfae@jzpfwJh Edk0ifbmv(25)&ufrSmawmh aqmif;tat;'%f csrf;csrf;pD;pD;}uD;atmufrSm
o&ufaxmifudk qufoGm;zdk@twGuf jynfoabFmqdyfudk qif;&ygw,f? oabFmqdyfa&mufawmh
usaemfwdk@tm;vHk; at;vGef;vdk@ cdkufcdkufwkefatmif csrf;ae=uygw,f?
oabFmay:wufwJhtcgrSm usaemfwdk@ o&ufaxmifydk@zdk@ wm0ef,lxm;wJh &JawGu oabFm&Jh
tay:xyfOD;ydkif;rSm pk+yD;ae&mcsay;ygw,f? tnmqefoabFm}uD;eJ@ o&uf+rdK@udk wpfaeukefeD;yg;
oabFmpD;&ygw,f? a&qefudk ckwfarmif;aewma=umifh oabFmuaES;aES;yJ armif;aeygw,f? usaemfwdk@
axmifajymif;tkyfpkawG[m teD;tem;u c&D;onfawGeJ@ pum;vufqHkusoGm;+yD; wpfa,mufta=umif;
wpfa,muf ajym=uygw,f? usaemfwdk@ tjzpfawGudk odoGm;wJhtcgrSm c&D;onfawGpdwfraumif;
jzpfoGm;=u+yD; wpfcsdK@u rsuf&nfawGus=uygw,f? o&ufqdyfurf;udk naeydkif;avmufrSm uyfawmh
o&ufaxmifu 0efxrf;awGu vufeuftjynfhtpHkeJ@ usaemfwdk@udk vmapmifhaeygw,f?
aqmif;wGif;jzpfwma=umifh oabFmu urf;rSm uyfvdk@r&wma=umifh a&v,faumifem;
ra&mufwa&mufavmufrSm &yfwef@&ygw,f? usaemfwdk@ tusOf;om;awG[m aeuswJhtcsdefrSm
&Snfv#m;vSwJh oJaomifjyif}uD;udk udk,fhtxkyfudkqGJ+yD; (45) rdepfavmuf jzwf+yD; o&ufurf;ay:
jzwfav#muf&ygw,f?
ukef;jrifhwpfckay:a&muf oGm;wJhtcgrSm tusOf;OD;pD;Xmeydkif &drf;*sm;um;}uD;eJ@ usaemfwdk@
ta,muf(100) udkwifaqmif+yD; o&ufaxmifudkydk@ =uygawmhw,f? o&ufaxmifudk a&mufwJhtcgrSm
usaemfwdk@ tm;vHk;udk axmifAl;0rSm wvmpDygawmhw,f? wvmpD+yD;wJhtcgrSm axmifxHk;pHt&
axmift0ifrSm yHkpHcsdK;w,fqdkwJh pum;vHk;twdkif; wpfbkef;bkef;eJ@ &dkufESufygawmhw,f? rSwfyHkwif
pm&if;ay;wJhtcg toHwdk;vdk@qdk+yD; wpfrsdK;/ yHkpHrusvdk@ qdk+yD;tjypf&mS &dkufESufjyefygw,f?
axmiftuFsD&ifbwfydkif;rSm tjyma&mift0wfpwpfpudk uyfxm;wJh (12) rSwf&u usaemfwdk@udk
&dkufESufwmjzpf+yD; ol@emrnfu iSuf&dk; jzpfygw,f? usaemfwdk@ tm;vHk;udk&dkufESuf+yD;awmh (1)aqmif&Jh
tcef;wpfcef;xJrSm tm;vHk;udk ae&mcsay;ygw,f? tjcm;tcef;awGjzpfwJh (2)cef;eJ@ (3) cef;u &mZ0wfom;
tusOf;orm;awGudk taqmif(2)eJ@ taqmif(4)udk cGJ+yD;ydk@vdkufygw,f? usaemfwdk@ta,muf(100) vHk;udk
oD;oef@xm;&Sd+yD; taqmifrSm&SdwJh wHcg;awGtm;vHk;udk oHjym;awGeJ@ ydwfvdkufygw,f?
usaemfwdk@taqmif&Jh axmifr_;u jrifhoef;qdkoljzpf+yD; tcef;vl}uD;(2) a,mufuawmh iSuf&dk;/
OD;atmif}uD;qdkwJh &mZ0wfom;awGudk cef@xm;ygw,f?
iSuf&dk;eJ@ atmif}uD;wdk@[m e0w0efxrf;awG rsufESmomay;&if ay;ovdk/ rvdk&if rvdkovdk
usaemfwdk@ EdkifiHa&; tusOf;om;awGtay: w&m;vufvGwf qufqHwwfygw,f? tjypfudk t+rJvdk
&SmazGae+yD; wbkef;bkef;jrnfatmif &dkufESufwwfygw,f? 'gha=umifh usaemfwdk@uvnf; olwdk@(2)a,mufudk
owdxm;+yD; ae&ygw,f?
o&ufaxmifudka&mufwm (1)v&SdwJhtcgrSm wpfaqmifwnf;rSm &Sdae=uwJh usaemfwdk@ EdkifiHa&;
tusOf;orm;awGudk vlcGJypfzdk@ o&ufaxmiftm%mydkifawGu }uHpnf=uygawmhw,f? axmifydkifeJ@
taygif;tyg wpfpkwdk@[m aumufuspfwJht}uHtpnfawGeJ@ pwifv_yf&Sm;ygw,f?
tif;pdefaxmifxuf xl;jcm;wm wpfckuawmh jrefrmjynftv,fydkif;a'ou o&ufaxmifrSm
taqmifwdkif; a&wGif;awG&Sdygw,f? tusOf;om;awG a&wGif;xJua&udk udk,fhtwGufudk iif,l&ygw,f?
wpf&ufrSm usaemfwdk@taqmif&Jh axmifr_;jrifhodef;eJ@ (12) rSwf& iSuf&dk;wdk@[m o&ufaxmifrSm a&udk
udk,fhzmomudkiifr,l&yJ a&udkoufoufomomeJ@ toHk;jyKEdkifatmifqdk+yD; usaemfwdk@ta,muf(100) pDu
a&pkyfpufv_'gef;zdk@ tv_cHygw,f? usaemfwdk@awG&Jh rdom;pkawG axmif0ifpmvmawG@wJhtcg aiGudkrSm+yD;
axmifAl;0rSm aiGudk tyfxm;&efeJ@ tJ'Da&pkyfpufrSm 5(n) rsm;aumif;r_qdk+yD; urRnf;xdk;ay;r,fvdk@
ajymqdkygw,f?
tjyifzufrSm udk,fxludk,fx &Sdayr,fh axmifwGif;rSmyg udk,fxludk,fx&Sdygvm;vdk@ tHhtm;oifh
rdygw,f? axmifxJrSm 'DvdkudpPrsdK;udk tm;ray;vdkygbl;? 'gha=umifh usaemfwdk@ axmifajymif;EdkifiHa&;
tusOf;orm;awGtm;vHk; a&pkyfpufrv_Edkifa=umif; wnDw!$wfwnf; tajzay;vdkufygw,f? usaemfwdk@
ta=umif;jyefcsufudk vufcH+yD;wJhaemufrSm axmiftm%mydkifawG&Jh vufwkef@jyefcsuf xGufay:vmygw,f?
tJ'guawmh a&pkyfpufrv_&if usaemfwdk@ taqmifurdv†mudk rdv†mbkwfu rodrf;awmhyJ
usaemfwdk@awGudk udk,fhrdv†mudk,fodrf;zdk@ ta=umif;jyefygw,f? tJ'Dta=umif;jyefcsufeJ@twl rdv†mbkwf
twGuf vl(5)a,mufa&G;ay;zdk@ wpfcgwnf;rSm vdkufw,f?
o&ufaxmif&Jh yxrqHk;wdkufyGJu p+yD;jzpfvdk@ &ifqdkifzdk@ qHk;jzwfvdkufygw,f? usaemfwdk@u
vufrcHEdkifbl;vdk@ xyfta=umif;jyefvdkufwJhtcg usaemfwdk@vl(100)eJ@ axmif0efxrf;awG !dSE_dif;vdk@ r&awmhyJ
wif;rmr_awG jzpfvmygw,f? usaemfwdk@ta,muf(100)udk vlpkcGJ+yD; wdkufcef;awG/ tjcm;taqmifawGudk
ydk@vdkuf+yD; &mZ0wftusOf;om;awGeJ@pk+yD; xm;vdkufygw,f? (2) aqmifeJ@ (4) aqmifudka&mufoGm;wJh
EdkifiHa&;tusOf;om;awG tm;vHk;udk a&qGJavbmtvkyfcsygw,f? o&ufaxmifxJ a&qGJtvkyfqdkwm
taqmifrSm&SdwJhawmif,m/ tjyifzufuawmif,m/ rdef;raqmifuaomufa&eJ@ wpfaxmifvHk;oHk;zdk@twGuf
a&qGJ&wmjzpfygw,f? &Sdor#vlawGoHk;zdk@twGuf a&qGJ&+yD; a&qGJwJhae&mrSm oHk;wJh pufoD;bD;u
opfom;eJ@vkyfxm;wmrdk@ ydk+yD;tm;pdkufqGJ&ygw,f? }udK;awGuvnf; aqG;ajr@aevdk@ r=umc% jywfjywf
usygw,f? }udK;topfvJzdk@ axmif0efxrf;awGqDawmif;&if
“aemufwpfcg }udK;jywf&ifxkwfray;bl;? udk,fhydkufqHeJ@udk,f0,f/ r&Sd&if a&rcsdK;=ueJ@ ” qdk+yD;
qJqdkygao;w,f? usaemfwdk@ qGJ&wJha&yHk;u uwW&mcGHvdk oHyHk;rsdK;jzpf+yD; a&*gvH(20)avmuf qef@ygw,f?
a&wpfqdkif;udk a&wGif;tayguf0rSm a&vS,fay;wJholtygt0if qdk vl(6)a,muf/ (7)a,mufavmuf
qGJ&ygw,f? a&wpfqdkif;udk a&yHk;(50)owfrSwf+yD; wpfae@udk usaemfwdk@qGJ&wJh a&yHk;a& ta&twGufu
yHk;(900)ausmf&Sdygw,f? a&yHk;(900)xuf b,fawmhrSrenf;wwfygbl;? wpfcgwpfcg 'Dxufawmif
ausmfoGm;wwfygw,f? aEG&moD axmifrD;ab;twGuf a&uef}uD; ESpfuefudkvJ tqifoifh
jznfhxm;&ygao;w,f? yljyif;vSwJh tv,fydkif;a'o&Jh tyl&SdefatmufrSm t0wfydkif;av;awG +cHK+yD;
a&qGJ&ygw,f? ac|;awG/ oHawGeJ@ a&qGJ+yD;vdk@ xrif;pm;&wJhtcsdefa&mufawmh 'kuQwpfrsdK;xyf}uHK&ygw,f?
tJ'guawmh xrif;awGxJ oHawG/ cJawGygvmwmyg? wrifrsm;xnfhxm; ovm;rSwf&atmif
cJawGyef;uefjym;xJrSm toHaygif;pHk jrnfaewufygw,f? tJ'ga=umifhrdk@ xrif;udka&pdrf+yD; cJawG/ oHawG
a&atmuftenfxdkifwJhtcg xrif;udk q,f,l+yD;pm;&ygw,f? tJ'Dtcgusawmh yef;uefxJa&mufvmwJh
xrif;u wpf0ufomomyJ&Sdygawmhw,f? xrif;r0wma=umifh usaemfwdk@awG[m tcef;vl}uD; / axmifr_;/
axmifydkifawGudk tqifhqifh wifjy=uygw,f? axmifydkifu aemufwpfae@ &r,fvdk@ajym+yD; aemufwpfae@
usawmh reufydkif;xrif;pm;csdefrSm zdkxJu0efxrf;u xrif;udkcsdefcGifeJ@ owfrSwf+yD; xrif;yHkpH
ay;ygawmhw,f?
'grif;wdk@ wifjyvdk@ tusOf;axmifvufpGJpmtkyfxJutwdkif; au|;wmvdk@ajymygw,f? axmifydkif
wef;pDwJhtcgrSm tjcm;taqmifu usaemfwdk@ &JabmfawGuvnf; xrif;r0a=umif; wifjyygw,f?
tJ'Dtcgaxmifydkifu
“5(n)awG xrif;c%c%awmif;aewm zdkwm0efcH apmufoHk;rusvdk@yJ/ yJ[if;udk
b,fvdkcsufovJ” vdk@zdkwm0efcH 0efxrf;udkar;ygw,f? zdkwm0efcHuvnf; awmif,murHk!Sif;/ rHkvm
atmufut&GufawGudk zJh+yD; yJ[if;xJrSm xnfhau|;ygw,f vdk@jyefav#mufygw,f? axmifydkifu
“tJ'grif;wdk@ toHk;rusvdk@ayghuG/ apwemaumif;+yD; yJ[if;xJt&GufawG bmawGxnfheJh [if;udk
aumif;atmifcsufawmh xrif;r0bl;qdk+yD; rif;a,mufzawGu awmif;wmaygh? [if;aumif;vdk@
xrif;awmif;wm? aemufae@up+yD; [if;xJudkbm t&GufrSrxnfheJ@? 'Dtwdkif;csuf/ igvm=unfhr,f”
vdk@ajymvdkufygw,f?
usaemfwdk@ EdkifiHa&; tusOf;orm;awG[m e0w&Jh tusOf;axmifawGxJrSm tusOf;om;
wpfa,muf&Jh &ydkifcGifhawGudk tepfemcH+yD; awmif;=u/ wdkufyGJ0ifae=uwkef;ygyJ? ckvdkxrif; r0vdk@
awmif;qdkumrS e*dkurS aumif;aewJh yJ[if;awmif raumif;awmhygbkl;? wpfcsdK@ tusOf;om;awGuqdk
5(n)awG oGm;awmif;vdkufrSyJ &aewJh yJ[if;vnf;ysuf/ xrif;vnf; ydkenf;oGm;awmhw,fqdk+yD;
+iD;jiLae=uygw,f? axmifxJrSm axmifpnf;rsOf;t& wpfywfwpfcg tom;[if;eJ@ au|;zdk@
owfrSwfxm;ygw,f?
usaemfwdk@awG o&ufaxmifudka&mufawmh wpfcgu tom;[if;pm;&rJhae@rSm tom;rau|;vdk@
axmifydkifudk wifjy=uygao;w,f? tcsdK@ tusOf;om;awGu olwdk@&Jhaxmif0ifpmu e,fta0;u vm&wmrdk@/
axmif0ifpmvm rawG@Edkifwmwdk@ &Sdwma=umifh tJ'D tom;[if;av;udkyJ tm;xm;+yD; pm;ae&wm
jzpfygw,f? axmifydkifu e,fpyfa'ozGH@+zdK;a&;twGuf tv_aiG ay;vdkuf&wma=umifh tom;[if;
0,frau|;Edkifbl; vdk@jyefajymygw,f?
(C)
axmifw&m; pD&ifcef;
axmifxJrSm tusOf;axmif 0efxrf;awG[m e0w&JhaxmifwGif; owfrSwfcsuf(22)csufyHkpH
ajzqdkwm jzpfygw,f? tJ'Dajzqdkr_rSm usaemfwdk@ taqmifu jrifhoef;u ajzqdkwJ@tcgrSm b,fvdkb,fvdk
jy\em jzpfvnf;rodbl;? tvkyfu jyKwfoGm;ygawmhw,f? ol@ae&mudk tpm;xdk; 0ifa&mufvmwJh
oluawmh axmifydkif&Jh vuf&Hk;wpfqljzpfwJh 'kwyf=uyf apmavb,fvfqdkol a&mufvmygw,f?
wpf&ufrSm usaemfwdk@taqmif(1)&Jh (3)cef;u tcef;vl}uD;vkyfwJh atmif}uD;[m 5(n)
tusOf;om; wpfa,mufeJ@ jy\em wufygw,f? ociftm;& u|efyg;0aewJh ( 'DvdkvlrsdK; *syefacwfwkef;u
zufqpf tvdkawmf&d vdk@ac:ygw,f) atmif}uD;[m EdkifiHa&;orm;awGtay: b,fvdkyHk !Sif;yrf;ESdyfpuf&rvJ
qdkwmudkt+rJ pOf;pm;aeovm; atmufarh&atmifudk usaemfwdk@ 5(n) awGtay: aumufuspfzdk@ }udK;pm;
aeygw,f?
usaemfwdk@xJu touf(20)cef@avmufom &Sdao;wJh txufwef;ausmif;om; aZmf0if;xGËfwpf
a,muf ae@cif;zuf xrif;pm;+yD;vdk@ a&aomufwJhtcgrSm a&cGufxJtenf;i,f usefaeao;wJh a&udk
tjyifzufu bm,mwef;udk oGefvdkufygw,f? tJ'gukd e0w tvdkawmf&datmif}uD;u rdef;a*s;vfudk
ta=umif;=um;+yD; aZmf0if;xGËf[m ol@toufudkowfzdk@ }uHpnftm;xkwfaew,fvdk@ vDq,f+yD;axmifydkifudk
ukef;acsmvdkufygw,f?
e0w t+rJwrf;atmfaewJh }uD;wJhtr_ao;ap/ i,fwJhtr_ yaysmufap qdkwJhaqmifyk'f[m e0w&Jh
tusOf;axmifxJrSmawmh ajymif;jyef wnfaqmufxm;ovm; xifrdygw,f? aZmf0if;xGËf&Jh
rajymyavmufwJh jy\emudk yHk}uD;csJh+yD; wpfpHkwpf&m ppfaq;r_ bmrSrvkyfawmhyJ wdkufxJxnfh
xm;vdkufygw,f? +yD;awmh ajcusif;eJ@ a'gufcwfvdkufygw,f? axmif0efxrfawG[m ajcusif;eJ@
a'gufwyfcHxm;&wJh aZmf0ifxGËfudk rdef;a*s;vfudk ac:vm+yD; usefwJh EdkifiHa&;tusOf;orm;awGudk jyygw,f?
+yD;awmh usaemfwdk@awGudk pdefac:wJh pum;vHk;awGeJ@ rcHcsdrcHomatmif apmif;ajrmif;ajymqdkygw,f?
tJ'DtcsdefrSm jrifhoef;ae&mudk tpm;xdk;0ifa&mufvmwJh apmavb,fvf[m ol@cg;u cg;ywfudk
qGJcsvdkufygw,f? usefvufwpfzufu eHywfwkwfudka0S@ ,rf;+yD; rdef;a*s;&Hk;cef;a&SŒrSm &yfaewJhaZmf0if;xGËfudk
“rif; crossing wufprf;” vdk@ usefwJh5(n)awGa&SŒrSm cdkif;ygw,f? aZmf0if;xGËfu
olcdkif;wJhtwdkif; vHk;0rvkyfygbl;? apmavb,fvfu
“ rif;rwufwufbl;vm;/ 'gqdk 0rf;vsm;arSmufvdkuf/ wufwufoGm;r,f ”
“. . . . . . . . . ”
“rdausmif;oGm;wm rif;jrifzl;rSmaygh/ 'Dtwdkif;wuf”
aZmf0if;xGËfu olajymor# bmwpfcGef;rS jyefrajymygbl;? csufcsif;yJ wkwfeJ@&dkufESufoHawG
wAkef;Akef; jrnfoGm;ygw,f? aemufxyf0efxrf; ESpfa,mufu 0if&dkuf+yD;yg;pyfuae qJenf;rsdK;pHkeJ@qJygw,f?
rdausmif;wufwufcdkif;oHawG/ aZmf0if;xGËf&Jh jiif;oHawG . . .
“'kw.f . 'kwf”
“cGyf . . ”
“ ajzmif; . . . ”
“acG;rom; . . . acgif;rmwJhaumif/ &dkufprf;. . . &dkufprf;”
usaemfwdk@awG tm;vHk; a&SŒrSm aZmf0if;xGËfudk acG;&dkuf/ EGm;&dkuf &dkufESufaeygw,f? usaemfwdk@vnf;
quf=unfhaezdk@ cGeftm;r&Sdawmhyg? a&qGJwJhtvkyfudk qufvkyfzdk@ tedXm&Hkudk ausmcdkif;vdkufygw,f?
usaemfwdk@jrifuGif;rSm r&SdawmhwJhaemufydkif; o&Jr&Jp;D rwuf 0dkif;&dkuf=u+yD; zdka&SŒ ta&mufac:oGm;ygw,f?
zdka&SŒa&mufawmh 0rf;vsm;xdk;cdkif;+yD; twif;t"rR rdausmif;wuf wufcdkif;ygw,f? aZmf0if;xGËf[m
tifrwefudk csD;usL;p&m aumif;avmufwJh ausmif;om;wpfOD; jzpfygw,f? ol[m ol@&JhcH,lcsufudk vHk;0
twdrf;tapmif;rcHyJ tom;emcH+yD; cdkif;or#udk tmcHtefwk oGm;ygw,f? apmavb,fvfwdk@[m
aZmf0if;xGËfudk w&Gwfwdkuf qGJac:+yD; wdkufa&SŒudk jyefo,fvmygw,f? wdkufcef;xJudk av;zufaxmuf
rdausmif;wuf 0ifcdkif;+yD; olwdk@uaemufuae acG;vdkufqGJovdk &dkufESufjyefygw,f?
axmif0efxrf;awG rw&m;&dkufESufwmudk rcHEdkifawmhvdk@ ab;uae 0ifa&muf ajymqdkwJh olawG
udkvnf; wdkufxJoGif;+yD; wdkufydwfvdkufygw,f? wdkufcef;xJudk vlrqefpGma&muf&SdoGm;cJhwJh aZmf0if;xGËfcrsm
cE<mudk,fwpfckvHk; jrif&ufp&mr&Sdatmif !dkrnf;ae+yD; &kyfysufqif;ysuf rw&m;vkyfcH&wJh '%f&mawGeJ@
ta&cGHawG pkwfjywfaeygw,f? wpfcsdKŒae&mrSm aoG;awGpdrf@xGufaeygw,f?
'Dta=umif;awGudk tJ'Dwkef;u wdkufxJrSm&SdaewJh udk0if;EdkifOD;(,ck-DVBY wm0ef xrf;aqmif
aeol) wpfa,muf aumif;aumif;odygw,f?
tcef;(11)
axmif0ifpm wdkufyGJ
(c)
axmif0ifpm yHkpH wdkufyGJ
axmif0ifpmeJ@ ywfouf+yD;aemufwpfckuawmh axmif0ifpmrSm yHkpHxdkifcdkif;wJh udpPjzpfygw,f?
usaemfwdk@ tusOf;om;awG[m axmifxJrSm axmifrSL;/ axmifydkifwdk@ vmwJhtcgrSm t&dktao
ay;&wJhtaeeJ@ yHkpHxdkif&ygw,f? yHkpHqdkwJhtoH=um;&&if a&mufwJhae&mrSm csufcsif; yHkpHxdkif&ygw,f?
'gudktcGifhaumif;,l+yD; axmifydkifu axmif0ifpmawG@wJh tcgrSmvnf; axmif0ifpmtcef;xJrSm yHkpHxdkif
&r,fvdk@ trdef@xkwfygw,f?
yHkpHrxdkifwJholudk jypf'%fay;r,fvdk@ ajymygw,f? 'Dvdktrdef@rsdK;udk jrefrmjynfu emrnfqdk;eJ@
tausmf=um;qHk;jzpfwJh tif;pdefaxmifrSmawmif r=um;zl;wJh trdef@rsdK;jzpfygw,f? usaemfwdk@awG tif;pdef
axmifrSm axmif0ifpm awG@&wkef;u axmifydkifaZmftkef; udk,fwdkifvdkuf=unfhwmyg? bmyHkpHrS rxdkifcJh&ygbl;?
udk,fhtdrfeJ@udk,f pum;aumif;aumif;ajymcGifh &ygao;w,f? tckvdk o&ufaxmifydkif aomif;!Gef@&Jh trdef@udk
usaemfwdk@5(n)awGtm;vHk; tmcH=uzdk@ taqmiftoD;oD;u 5(n)awGtcsif;csif; wdkifyif=uygw,f?
usaemfwdk@ axmifxJrSm yHkpHxdkif&wmudk uef@uGufwmrsdK;r[kwfyg? 'g[m axmifOya'rSm ygxm;
wma=umifh usaemfwdk@ vdkufem&rSmyg? tckudpPu udk,fhrdom;pkeJ@ wpfvrSm wpfcg&Sm;&Sm;yg;yg; awG@ &wJh
tcsdefav;rSm / axmif0ifpmtcef;xJrSm yHkpHxdkif&r,fqdkwmudk vufrcH Edkifygbl;? &yfa0;/ e,fa0;uae
yifyrf;}uD;vSpGmeJ@ usaemfwkd@udk vmawG@wJh rdbtdrfom;awGa&SŒrSm &wJh ( 10 )rdepf/ ( 15 ) rdepfav;rSm
yHkpHxdkifzdk@ usawmfwdk@ jiif;qdkygw,f? axmif0ifpmawG@&wJh tcsdefav;[m tusOf;om;wpfa,muf&Jh &oifh
&xdkufwJh udk,fydkiftcsdefav;yJ jzpfygw,f?
'gha=umifh axmif0ifpmawG@&wJhtcsdef rdb/ aqGrsdK;awGa&S@rSm yHkpHrxdkifEdkifbl;vdk@ tm;vHk;qHk;jzwf
vdkufygw,f? axmif0ifpmvmac:wJhtcgrSm yxrtaeeJ@ axmif0ifpmcef;rSm wm0efuswJh0efxrf;udk axmif
0ifpmawG@&wJhtcgrSm yHkpHxdkif&rvm;/ r&bl;vm;vdk@ ar;jref;r,f? yHkpHrxdkif&bl;qdk&if awG@r,f?
xdkif&r,fqdk&if axmif0ifpmudkjiif;y,fr,f? axmif0ifpmudk jiif;y,fwJhyHkpHrsdL;eJ@ pwdkufr,fvdk@ qHk;jzwf
oabmwl=uw,f? tu,fvdk@ usaemfwdk@ 5 ( n ) awGu axmif0ifpmudk jiif;y,fw,fqdk&if c&D;a0;}uD;
uae yifyifyef;yef;vm&wJh tdrfawGu bmjzpfvdk@vJvdk@ar;=u/ pHkprf;=uawmhrSmaocsmygw,f? rdom;pkawGeJ@
jy\emwpfpHkw&mr&SdwJh usaemfwdk@u axmif0ifpmrawG@Ekdifbl;vdk@ jiif;qef&if ta=umif;wpfckckawmh
&Sdr,fvdk@ tdrfawGu awG;rd=urSm jzpfygw,f?
tJ'Duaewqifh axmifykdifudk zdtm;ay;ar;jref;=urSm jzpfygw,f? tJ'DtcgusrS rdbawGu
axmifydkif &J@,kwfrmr_udk odoGm;=urSmjzpf+yD; axmifydkif&J@ bDvl;&kyfudk qGJxkwfEdkifr,fh tcsufwpfcsufvnf;
jzpfygw,f? axmif0ifpmjiif;y,fvdk@ wpfa,mufwdkufxJ a&mufoGm;&if aemufwpfa,mufu
qufwdkuf=uzdk@ qHk;jzwf xm;ygw,f? 'DwdkufyGJ[m usaemfwdk@vdk 5 ( n )awG&J@ “ *k%foduQm wdkufyGJ
”vnf;jzpfygw,f?
axmif0ifpmawG@zdk@ tJ'Dae@u yxrOD;vluawmh taqmif (4)u pufr_wuUodkvfu ausmif;om;
acgif;aqmifwpfOD;jzpfwJh pnfolxGËfyJ jzpfygw,f? pnfolxGËfu axmif0ifpmcef;xJrSm yHkpHrxdkifEdkifbl;vdk@
jiif;qdkvdkufygw,f? jypf'%fqdk+yD; ol@udkwdkuf xJydk@vdkufygw,f? aemuftrSwf ( 1 )tdyfaqmifu cspfudkudk (
c)atmif'ifeJ@ cspfnDnD (c)a&$bkef;vl (wm&mrif;a0)wdk@ nDtpfudkESpfOD;wdk@ tvSnfhusygw,f? olwdk@ESpfOD;
vnf; yHkpHrxdkifEdkifbl;vdk@ ajymwma=umifh wdkufxJydk@vdkufygw,f? tJ'Dawmh 'Dtwdkif;om 5 (n )awG
axmif0ifpmvmwdkif; rawG@Edkifbl;ajymvdk@ wdkufxJomydk@ae&&if =um&ifrvG,fbl;vdk@ axmifydkifeJ@ taygif;
tygawG awG;rdoGm;vm; rajymwwfawmhyg? axmifydkifaomif;!$ef@ wpfa,muf aemufqkwfoGm;+yD;
axmif0ifpmawG@pOf yHkpHxdkif&r,fqdkwJh ol@&Jhtrdef@udk &kwfodrf; ay;vdkufygawmhw,f?
'DudpPrsdK;[m e0w&Jh vufudkifwkwfawG[m tm%mudk zdESdyfzdk@ oufoufom usifhoHk;wwfa=umif;
odomapwJh tcsufwpfcsufvnf;jzpfygw,f? jrefrmjynftv,fydkif;a'o&JŒ &moDOwk'%f=um;u axmif
wGif;wdkufyGJawG[m axmifydkifeJ@ taygif;tygawG zdESdyfwdkif; jzpfyGm;vmwwfygawmhw,f?
'Dae&mrSm axmif0ifpmyHkpHwdkufyGJudk pwifOD;aqmifwdkufcJhwJh udkpnfolxGËfu ol@&JŒtawG@t=uHKudk
wifjyxm;ygw,f?
pnfolxGËf
pufr_wuUodkvf
ausmif;om;acgif;aqmif
1988 Y &efukefpufr_wuUodkvfwGif 'kwd,ESpf wufa&mufaecJh+yD; &efukefpufr_wuUodkvf ausmif;
om;or*~Y OD;aqmifyg0ifv_yf&Sm;cJhonf?
1989 ZlvdkifvY 'Drdku&ufwpf ausmif;om;vli,frsm;tzGJ@ ( &efukefwdkif; )Y yg0ifaqmif&GufcJhonf?
xdk@tjyif 1989 pufwifbmvY ausmif;om;vli,frsm; yl;aygif;aqmif&Gufa&; aumfrwDrSm wm0ef,l
aqmif&GufcJhonf? 1989-1990Y &efukefpufr_wuUodkvf ausmif;om;or*~Y 'kwd,OuUXwm0efudk xrf;
aqmifcJhonf?
1990 rwfv (13 )&ufae@wGif ppfaxmufvSrf;a&;. a&Smifwcif zrf;qD;r_udk cHcJh&+yD;
tif;pdefaxmifY tvkyf=urf;ESifh axmif'%f (3)ESpf cscHcJh&onf? 1992 ZGefv (27)&ufae@wGif o&ufaxmifrS
jyefvnf vGwfajrmuf vmcJhonf? xdk@aemuf udkwdwfEdkif/ udkpdk;Edkifwdk@ ESifhtwl aq;qdkifzGifhvSpf+yD; tusOf;
axmiftwGif;odk@ aq;0g;axmufyHhonfh vkyfief;udk aqmif&GufcJhonf? 1993 jynfyod@k xGufcGmcJh+yD; ,cktcg
=opaw;o#EkdifiH qpf'eD+rdK@Y aexdkifv#uf&Sd+yD; jrefrmjynf'Drdkua&pDa&;twGuf axmifhwpfae&mrS }udK;pm;
aqmif&GufaeqJ jzpfonf?
axmif0ifpmcef;rSm yHkpHxdkif&r,fvdk@ odvdkuf&wJhtcsdefrSm usaemfeJ@ vkyfazmfudkifzuf &Jabmfrsm;
tawmf pdwfxdcdkuf=uw,f?
&efukefuae uDvdkrDwm ( 300 )avmuf uGma0;wJh o&ufudk a&wpfwef. ukef;wpfwef trsdK;rsdK;
tcuftcJawG =um;xJuae yifyef;}uD;pGmeJ@ vmcJh=u&wJh udk,fh&Jh rdom;pk0ifawGeJh tusOf;pcef;u owfrSwf
xm;wJh tcsdefwdkav;twGif;rSmawmif vGwfvyfpGm udk,fydkiftcsdefav;udk pum;rajymEkdifyJ rdbawGa&SŒrSm
yHkpHxdkif&r,f/ bmr,feJ@ pnf;urf;awG wif;=uyfvmwm rw&m;wma=umifh usaemfwdk@ &Jabmf wpfawGwdkif
yif+yD; axmif0ifpmtcef;rSm yHkpHxdkif&r,fh pnf;urf;csufawGudk pwifoydwfarSmufzdk@ qHk;jzwf=uw,f?
wdkufwdkufqdkifqdkifyJ 'Dvdkrw&m;r_udk tHwkwdkufyGJ0ifzdk@ usaemfwdk@ EkdifiHa&;tusOf;orm;awG qHk;jzwf
csufcs+yD;wJh tcsdefrSmyJ usaemfhtdrfu axmif0ifpmawG@zdk@ usaemfhtar a&mufvmcJhw,f? 'geJ@yJ usaemfaewJh
taqmif ( 1 )udk axmif0ifpm wm0efus 0efxrf;t&mcHAdkvf OD;ausmf&Sdef vmac:ygw,f?
“ pnfolxGËf/ axmif0ifpmawG@r,f/ rif;tarvmw,f” vdk@ajymygw,f? 'geJ@yJ usaemfhtareJ@
axmif0ifpmawG@&atmif OD;ausmf&Sdefvmac:wJhaemufudk vdkufoGm;ygw,f? axmif0ifpmtcef;xJudk usaemf
0ifvdkufwJhtcgrSm OD;ausmf&Sdefu axmif0ifpm&JŒ pnf;rsOf;pnf;urf;awGudk ajymjyygw,f? tJ'Dpnf;
rsOf;awGxJrSm yHkpHvdk@atmf&if axmif0ifpmcef;xJrSmyJ yHkpHxdkif&r,fvdk@ ajymygw,f? 'gudkusaemf owdxm;rd
vdkufygw,f?
usaemfwdk@ &JabmfawGeJ@ wdkufyGJ0ifzdk@yJ }udKwif!SdE_dif;xm;wJhtwdkif; 'DudpP[m rw&m;bl;? tdrfurd
om;pk0ifawG a&SŒrSm yHkpHxdkif&r,fqdkwm enf;vrf;rusbl;? 'gudkqef@usifr,fvdk@ OD;ausmf&Sdefudk usaemf
jyefajymvdkufygw,f? 'DvdkyHkpHrsdK;eJ@ axmif0ifpmrSm yHkpHxdkif&r,f qdk&ifawmh rxdkifyJeJ@ rawG@wJh enf;vrf;udk
usaemfu a&G;cs,fvdkuf+yD; tusOf;OD;pD;Xme0efxrf; OD;ausmf&Sdefudk xyfajymvdkufygw,f?
tJ'DtcgrSm OD;ausmf&Sdefu usaemfhudk axmif0ifpmcef;rSm c%xm;cJh+yD; axmifAl;0xJ udk0if
oGm;ygw,f? usaemfpdwfxif aocsmwmuawmh usaemfajymwmudk axmifydkifaomif;!$efŒqD tpD&if oGm;cHchJ
wmyJjzpfw,f? tcsdefenf;enf;=umawmh usaemfhudk axmif0ifpmcef;uae ac:+yD;awmh wdkufxJudkydk@
vdkufygw,f?
usaemfhudk wdkufydwf+yD; em&D0ufavmuf=umwJhtcgrSm tup 0efxrf;awGu usaemfhudk
wdkufxJuae jyefvmxkwfygw,f? 'DvdkeJ@wdkufxJuae xGuf+yD; Al;0xJac:oGm;wJhtcsdefrSm usaemfh
pdwfawGv_yf&Sm;vmygw,f? axmifydkif&kH;cef;xJa&mufawmh usaemf pdwfxifxm;ovdk r[kwfyJ
axmif0ifpmawG@zdk@ jyifqif xm;wmudk awG@vdkuf&ygw,f? usaemfh&ŒJtarjzpfolu axmifydkif aomif;!Gef@&@J
&Hk;cef;xJrSm xdkif+yD;apmifhaewJh taetxm;eJ@ awG@vdkuf&awmh usaemftHh=ooGm;ygw,f?
axmif0ifpmawG@ae=u tcef;rSmr[kwfyJ tareJ@om; oHZumrjcm;yJ vGwfvyfpGm ay;awG@ygw,f?
'gayr,fh usaemfhtareJ@ usaemfh&JŒ ab;wpfzufwpfcsufrSm axmifydkifaomif;!$ef@eJ@ OD;ausmf&Sdefwdk@&Sdae+yD;
usaemfwdk@ om;trdudk aocsmpGm tuJcwf apmifh=unfhaeygw,f? owfrSwfxm;wJh tcsdefukefawmh
axmif0if pmypPnf;awG vufrSmqGJ+yD; taqmifudkjyefcJhw,f? 'gayr,fh usaemfaewJh taqmifudkjyefrydk@yJ
wdkufudk ydk@vdkufygw,f?
odyfr=umcifrSmyJ usaemfh&Jh ab;zuf wdkufcef;xJudk cspfnDnD/ cspfudkudkwdk@ nDtpfudk (2) a,muf
vnf; usaemfhvdkaxmif0ifpm yHkpHwdkufyGJ0ifcJhvdk@ olwdk@udk axmif0ifpmay;awG@+yD; wdkufydwfcHvdkuf&um a&muf
vmygw,f? 'gayr,fh usaemfwdk@udk wdkufxJrSm qufrxm;awmhyJ naeydkif;rSm taqmifawG toD;oD;udk
jyefydk@vdkufygw,f? aemufydkif;rnfonfh tusOf;om;rS axmif0ifpmcef;rSm yHkpHxdkif/ acgif;iHk@p&mrvdkyJ
rdom;pk0ifawGeJ@ awG@qHkcGifh&cJhygw,f?
'Dvdkaxmif0ifpmcef;rSm acgif;riHk@a&;wdkufyGJ bma=umifh atmifjrif&wmvJvdk@ qef;ppf=unfhawmh
usaemfvGwfajrmufvm+yD; tdrfu usaemfhtar&Jh ajymjycsuft&qdk&if tjzpftysufjzpfwJhae@u axmif
0ifpmudk cgwdkif;vdkyJ awG@zdk@vmcJhayr,fh tcsdefawG =umvmwmeJ@tr# usaemfh&Jhrdcif[m usaemfeJ@awG@&r,f/
rawG@&r,fudk oHo,0if pdk;&drfvmygw,f? aemufqHk;awmh usaemfh&Jhrdcif[m axmifydkifudk ta&;qdk+yD;
awG@qHk cGifh&atmif }udK;pm;cJhygw,f?
“ 'Dae@rSm om;eJ@ axmif0ifpmrawG@&&if axmifAl;0rSm vSJtdyf+yD; apmifhr,f/ vHk;0rjyefbl; ” vdk@
usaemfhrdcif qHk;jzwfvdkufwmudk axmifydkifodoGm;wmuwpfa=umif;/ axmifxJrSm&SdwJh usaemftygt0if
tm;vHk;aom EdkifiHa&;vkyfazmfudkifzufrsm;&Jh rqkwfrepfaomZGJeJ@ wdkufyGJ0ifcJhwma=umifh axmifjyifeJ@
axmifxJ tay;t,l tcsdwftqufrd+yD; axmifydkifeJ@ taygif;tygawG&J@ rw&m;tEdkifusifh zdESdyfr_awGudk
wdkufyGJ0if atmifEdkifcJhygw,f?
tcef;(12)
(u)
o&ufaxmiftwGif; oufaoxGufqdkcsuf
usaemfwkd@awG[m axmifxJrSm axmiftm%mydkifawG&Jh w&m;vufvGwf vkyfaqmifaewmudk
qef@usiftmcHwJh wdkufyGJawGjyKvkyf+yD; olwdk@awG&Jh,kwfrm aumufuspfr_awGudk zGifhxkwfjyzdk@ }udK;pm;ae
&ygw,f?
tJJ'DxJu }udK;yrf;csufwpfck[m r=umcifrSm ay:xGufvmygw,f? usaemfwdk@ o&ufaxmifxJudk
om,m0wDaxmifu tkyfcsKyfa&;t&m&Sd (axmifydkif) OD;pD;wJh pHkprf;ppfaq;a&;tzGJ@ a&mufvm+yD; 'DtD;(DE)
0ifygw,f? tJ'Dvdk tjcm;axmifawGu axmift&m&SdawG vma&mufppfaq;awmh o&ufaxmifu axmif
tm%mydkifawGu axmifwGif;aqmif&Gufcsuf enf;AsK[mawG csufcsif; ajymif;vJoGm;ygw,f? 5(n)tusOf;
om;awGudk oGm;awGudk tat;ywfrwuf +zJjyygw,f?
xrif;udkvnf; t0tvifau|;arG;+yD; tusOf;om;wpfOD;udk yHkpHyef;uefeJ@ (2)cg&ygw,f? tu,f
IrukefcJh&if oGefypfzdk@eJ@ / ravmufiS&ifvnf; xyf,lz@dk qdk+yD; taqmifwkdif;rSm xrif;yHk;tydkcs xm;ay;ygw,f?
tJ'Dvdk twkvkyf [efjyxm;wJht&mawGu &ufydkif;avmufyJcHygw,f? ppfaq;a&;tzGJ@ awGjyefoGm;wJhtcgrSm
e*dkrlv o&ufaxmifyHkpH jyefjzpfoGm;ygw,f? xrif;udkvnf; t&iftwdkifyJ ydkae+rJ usm;ae+rJ jyefau|;
ygawmhw,f? 'gayr,fh aemufwpfvt=umrSmyJ o&ufaxmifudk ppfaq;a&;tzGJ@awG jyefa&mufvm+yD; 'DtD;
jyef0ifygw,f?
tJ'DtcgrSmawmh odrf;xm;wJh xrif;yHk;awGjyefcsygw,f? usaemfwdk@udk oGm;jyef+zJ jyygawmhw,f?
ppfaq;a&;tzGJ@xJu acgif;aqmifvkyfoleJ@ useftzG@J 0ifawG tm;vHk;vnf; o&ufaxmif tm%mydkifrsm;
enf;wl 'DykwfxJu'DyJyJ jzpfygw,f? ppfaq;a&;tzGJ@[m wdkufxJrSm jypf'%fus+yD; rw&m;&dkufESufcH&wJh
aZmf0if;xGËfeJ@ tjcm;5(n) tusOf;om;awGudk ac:,l+yD; ppfaq;ygw,f? ppfaq;+yD;wJhtcgrSm tJ'DolawG&Jh
xGufqdk csufawGudk twnfjyKay;zdk@ oufaoESpfOD; ac:,lygw,f? tJ'Dvdk oufaoESpfOD; ac:,lwJhtcgrSm
wpfOD;u axmif0efxrf;xJuyJ jzpf+yD; usefwpfOD;u tusO;fom;xJu jzpfygw,f?
tr_u 5(n)tr_awG jzpfwma=umifh aemufwpfOD;udk axmifajymif;vmwJh usaemfwdk@
5(n)ta,muf(100)xJu a&G;ygw,f? tJ'gudk axmiftm%mydkifu a&G;&wmjzpfygw,f?
ppfaq;a&;tzGJ@uvnf; aoaocsmcsm wdwdususeJ@ atmufajcup+yD; pDppfwmr[kwfyJ o&ufaxmif
tm%mydkifawG acgif;ndwf axmufcHwJh acgif;acgufa&G;xm;wJh olawGudkyJ ppfaq;wmjzpfygw,f?
oufaoxGufqdkzdk@ axmif0efxrf;ua&G;cs,fwJhtcgrSm olwdk@udk umuG,fajymqdkay;r,fh olawGa=umifh
tcuftcJ r&Sdayr,fh EdkifiHa&;tr_(100)xJu a&G;cs,fzdk@=uawmh olwdk@awmfawmf 'kuQa&muf&ygw,f?
olwdk@tvdk&Sdwmudkom ajymqdkay;Edkifr,fh/ xGufqdkay;Edkifr,fh acgif;ndwfaxmufcHay;r,fhol
wpfa,mufudk tvdk&Sdaeygw,f? axmif0efxrf;xJu oufaotjzpf 'kwyf=uyf apmavb,fvfudk
a&G;ygw,f? tJ'DtcsdefrSmyJ(1)aqmifu axmif0ifpmwm0efcH 'kwd, Adkvf}uD; OD;ausmf&Sdefu usaemfudk
oufaoxGufqdkzdk@ vma&mufac:ygw,f? usaemfhudk ac:oGm;+yD; rdef;a*s;a&mufawmh axmifr_; OD;at;v_difu
t&mcHAdkvf}uD;udk . .
“b,feJ@vJ q&m}uD;. . . jzpfyghrvm; ”vdk@ar;vdkufawmh
‘jzpfygw,f? Adkvf=uD;a&G;wJholyJ’vdk@ jyefajzvdkufygw,f? OD;ausmf&Sdefu usaemfhbufvSnfhjyD;
‘rif;axmufxJrSm t&dkufcHzl;wm&Sdvm;’ vdk@ar;ygw,f?usaemfuvnf;
‘r&Sdbl; ”vdk@jyefajzawmh “at;/ 'gyJ/ trSeftwdkif;yJ jzpfapcsifw,f ”vdk@qdk+yD;
“armif&if jypf'%fjzpfzl;vm; ”vdk@qufar;ygw,f? usaemfu . . .
“'DaxmifrSmawmh rjzpfzl;ygbl; ”vdk@ ajzvdkufygw,f?
“at;/ }udKuf+yD . . 'Dtwdkif;yJajym / tckrif;udk igwdk@qDvmwJh vl}uD;wpfcsdK@eJ@ awG@ay;r,f?
eJeJyg;yg;olwdk@u ar;r,f? prf;r,f? bmawG axGaxGxl;xl; r&Sdygbl;? rif;apmapmu ajymovdkaygh ? t&dkufcH
zl;vm;/ rcH&zl;bl;? jypf'%fjzpfzl;vm;/ rjzpfzl;bl;? a&qGJwmyifyef;vm; qdk&ifvnf; axmifxJrSm
enf;enf;yg;yg; udk,fvufusef;rma&;aumif;&Hk/ ac|;pdk@&Hkavmufaygh? tJ'Dvdkajz . . bmrSrvkyfyJaxmif
xJrSmae&&if *doGm;rSmaygh? rif;odw,fr[kwfvm;? aemuf+yD; xrif;00au|;vm;vdk@ ar;&ifvnf; rif;tck
tjrifyJ/ t0au|;wm/ t&Sdt&Sdwdkif;ajzaygh? bmrS rif;ryleJ@/ igvnf;rif;eJ@ twl&SdaerSmyg? 'dk@udkulnDay;r,f
r[kwfvm; ”
E_wfuae u&m;a&v$wf wwGwfwGwf rSmygw,f? usaemfvnf; acgif;ndwfjyvdkufawmh OD;at;vd_if
u “aumif;+yD/ igeJ@vdkufcJh ”qdk+yD; axmifAl;0udk ac:oGm;ygw,f?
Al;0a&mufawmh Al;0&Jhnmzufu axmifydkif&Jh &Hk;cef;xJudk 0if&ygw,f? tcef;xJa&mufawmh
OD;at;v_difu
“'gu tusOf;om;awGxJu oufaoyg ” qdk+yD; ppfaq;a&;tzGJ@eJ@ rdwfqufay;ygw,f? +yD;awmh
usaemfhudk xdkifzdk@ae&may;ygw,f? usaemfheJ@ rsufESmcsif;qdkifu cHkrSm ppfaq;a&;tzGJ@ acgif;aqmifawG
xdkifaeygw,f? tm;vHk;aygif; (3)a,mufxdkifae+yD; tv,fuxdkifaeol om,m0wfDaxmifu axmifydkif
OD;jrifhodef;jzpf+yD; ppfaq;a&;tzGJ@ acgif;aqmifvnf; jzpfygw,f? OD;jrifhodef;&Jh b,fzufeHab;u wpfa,muf
uawmh &efukef tif;pdefaxmifu axmifr_;}uD;jzpf+yD; nmzufuawmh jynfaxmifu axmifr_;jzpfygw,f?
oluppfcsufawG/ xGufqdkcsufawGudk vufESdyfpuf&dkuf rSwfwrf;wifaeygw,f? usaemfh&Jh eHab;rSmawmh
o&ufaxmifu usaemfhudka&G;ac:vmwJh axmifr_;OD;at;v_dif &Sdaeygw,f?
tv,fu xdkifaewJh wpfa,mufu
“rif;trSefwdkif;ajymrSmvm; ”vdk@ tqHk;r&Sd tpr&Sd xajymvdkufygw,f?
“b,fta=umif;t&mudk usaemfajym&rSmvnf; ”
“rif;odwJh ta=umif;t&mawGyJar;rSm / axmifxJuta=umif;awGuGm/ ajzr,fr[kwfvm; ”
“ajzyghr,f ”
ab;ywf0ef;usifudk tuJcwfvdkufawmh axmifydkif&Hk;cef;xJrSm axmifydkifaomif;!Gef@wpfa,muf
r&Sdygbl;?
usaemfhudk ppfaq;r_awG pvkyfwJhtcgrSm jynfaxmifu axmifr_;}uD;u toifh,lvmwJh usaemfh&Jh
eHywf}uD;udk ,l+yD; tusOf;om;oufao&Jh xGufqdkcsuf acgif;pOfwyf+yD; usaemfhemrnf/ tr_eJ@ jypf'%fESpf pwJh
udk,fa&;&mZ0ifawGudk vufEdSyfpufeJ@ &dkufaeygw,f? ( eHywf}uD;qdkwm axmiftwGif; axmifydkif vSnfhvnf
wJhtcg tusOf;om;wdkif;u tJ'dDpm&Gufudk udkifxm;+yD; pm&GufxJrSm trnf/ tztrnf/ tr_ ay;&ufpGJ/
omrefvGwf&uf/jypf'%fESpf/ yk'fr pwmawG a&;xm;wJh pm&Gufjzpfygw,f? ) axmifydkif OD;jrifhodef;u p+yD;
ar;ygw,f?
“rif;emrnf aevif; aemf ”
“[kwfygw,f ”
“rif;tazemrnf ”
“OD;rsdK;odef; ”
“ rif;axmifeHywfu 2997/ Caemf/ b,fESpfESpf&SdvJ ”
“ 5 ESpfyg ”
“ rif;wdk@rdb/ aqGrsdK;awGxJrSm EdkifiHa&;v_yf&Sm;wJh ol&Sdovm; ”
“ r&Sdygbl; ”
“rif;axmifxJrSm jypf'%fjzpfzl;vm; ”
“ tif;pdefaxmifrSmawmh axmifuscgpu jypf'%f (1)cg jzpfzl;ygw,f? ”
“ r[kwfbl;/ 'Do&ufaxmifrSm ”
“rjzpfzl;ygbl; ”
“ t&dkufcH&zl;vm; ”
“ t&dkufrcH&ygbl; ”
usaemfeJ@ axmifydkifOD;jrifhodef;wdk@ tar;tajzawGudk wpfyk'fcsif;tvdkuf jynfaxmifr_;u rSwfwrf;
wifaeygw,f? OD;jrifhodef;uquf+yD;
“ 'gyJaygh/ axmifxJrSmjypf'%frjzpf&if t&dkufrcH&bl;/ jypf'%fjzpf&if t&dkufcH&r,f? rif;tJ'gudk
vufcHovm; ”
'Dar;cGef;[m us,fjyef@ygw,f? jypf'%fjzpf&if &dkufw,fqdkayr,fh jypf'%frjzpfjzpfatmif axmif0ef
xrf;awG/ axmiftm%mydkifawGu wrifoufouf zefwD;,laewmawG trsm;}uD;&Sdygw,f? usaemfu
'Dtcsufudk aoaocsmcsm&Sif;jyrvdk@ ab;bDudk =unfhvdkufawmh usaemfhrsufESmudk =unfhaewJh OD;at;v_difudk
awG@&ygw,f? ajymqdkzdk@ rvGwfrvyfjzpfoGm;ygw,f?
OD;jrifhodef;&JŒar;cGef;udk trSeftwdkif;ajzzdk@ usaemftcuftcJ jzpfaewJhtcsdefrSm usaemfwdk@&Jabmf
aZmf0if;xËfeJ@ tjcm;&JabmfawGudk axmiftm%mydkifawG acG;vdk/ EGm;vdk &dkufESufwJhjrifuGif;awG jyefjrif
a,mif vmygw,f? ajymcsvdkufzdk@ usaemftm;,lvdkufygw,f? 'DtcsdefrSm 'DtcGifhta&;udk toHk;csvdkuf&if
axmifrSL;/ axmifydkifawG&J@ acG;&dkuf/ EGm;&dkufudk r&_rvS cH&rSm aocsmygw,f? b,fvdkajz&if aumif;rvJvdk@
usaemfpOf;pm;aecsdefrSm OD;jrifhodef;u
“ a[haumif/ igar;wmajzavuGm/ bmawGpOf;pm;aewmvnf; ”
usaemfvnf; awGa0raeawmhyJ qHk;jzwfcsuf csvdkufygw,f? 'Dar;cGef;udk rajzcif tcGifhta&;wpfck
awmif;qdkvdkufygw,f?
“ axmifydkif}uD;cifAsm;/ ckeuajymcJhovdk rSeu f efwJhtajzrsdK; vdkcsifygw,fqdk&if tckvdk
taetxm;rsdK;rSm usaemfrajzqdkEkdifygbl;? bmjzpfvdk@vJqdkawmh o&ufaxmifu axmifrSL;OD;at;v_dif
&Sdaevdk@ygyJ? o&ufaxmifu axmiftm%mydkifawG &SdaewJhae&mrSm usaemfrajzqdkEdkifygbl;? ppfaq;a&;
tzGJ@udk trSeftwdkif;ajymzdk@ 0efrav;ayr,fh o&ufaxmiftm%mydkifawGxJu wpfa,mufa,mufa&S@rSm
usaemftrSeftwdkif; xGufqdkygu trsufa'goxGuf+yD; ppfaq;a&;tzGJh jyefoGm;wJhtcg=u&if usaemfhtay:
tjidK;taw;xm; &efjyKEdkifygw,f? usaemfh&J@ vHkjcHKa&;pdwfcs&atmif vsKd@0ufpGmjyKvkyfzdk@eJ@ tzGJ@eJhtppfcH&ol
oufoufcsnf; ppfaq;aewJh tcef;rSm xm;&Sday;ygvdk@ awmif;qdkygw,f? 'grS xGufqdkcsufawGu rSefuefr_
&SdEdkifrSm jzpfygw,f? ”
o&ufaxmifrSL; OD;at;v_dkif&J@ rsufESmcsufcsif; rnf;wufoGm;ygw,f? 'gayr,fh [efrysuf&atmif
pm;yGJay:u a&aEG;cGufudk,l+yD; r_wfaomufaevdkufygw,f? t&yftarmif;axmifaxmifarmif;armif;eJ@
OD;jrifhodef;u usaemfhudk aoaocsmcsm pdkuf=unfhygw,f?
“ rSefuefwJh xGufqdkr_qdkwm b,fae&mrSmrqdk b,folyJ&Sdaeae xGufqdk&J&rSmaygh? trSefw&m;
qdkwm zHk;uG,fvdk@r&bl;? [dkvl&Sdvdk@ rajymEdkif/ 'Dvl&Sdvdk@ rajymEkdifbl;qdkwm rrSerf uefxGufqdkzdk@ }udK;pm;wJh
olawGvkyfwmyJ? rSefrSefuefuefxGufqdkwJhol[m b,fol@a&S@rSmyJjzpfjzpf xGufqdk&J&r,f? rif;&JŒvHkjcHKa&;udk
igwm0ef,lw,f? axmifxJrSmavmuf vHkjcHKwm 'Dwpfae&myJ &Sdw,f? rif;wpfa,mufxJrajymeJ@
tusOf;om; tm;vHk;&Jh vHkjcHKa&;udk 'dk@tup 0efxrf;awGu wm0ef,lxm;wm? uJæajym ”
OD;jrifhodef;udk,fwdkif pdefac:aerSawmh usaemfrajym&if vdrfvnfzdk@}udkK/;pm;w,fvdk@ rSwfawmhrSm
aocsmwma=umifh trSeftwdkif; zGifhcsvdkufzdk@ pdwf'Hk;'Hk;csvdkufygw,f?
“axmifxJrSm rif;wdk@awG xrif;pm;&wm 00vifvifpm;&w,f r[kwfvm; ”
vdk@ar;cGef;ajymif;ar;ygw,f?
“ r0. . . ygbl; ”
“[kwf&Jhvm;/ igwdk@awG@wmuawmh rif;wdk@udkt0au|;aewmyJ? rif;vdrfrajymeJ@? OD;at;v_dif . . .
cifAsm;wdk@ ac:vmwJholu [kwfaum[kwfao;&Jhvm; ”
usaemfhab;u xdkifaewJh OD;at;v_difukd vSnfh=unfh+yD; ar;vdkufygw,f? OD;at;v_difu usaemfhudk
“ uGm . . . tvum;/ 'Daumifav; av#mufajymaewmyJ/ cufwmyJ/ rif;udkigwdk@ apmapmu
ajymxm;wJhtwdkif; ajzav ” vdk@rsufESmudk &_HŒwG+yD; ajymygw,f?
OD;jrifhodef;u . .
“ rif;igwdk@udk rvdrfeJ@/ 'dk@rSmtaxmuftxm; tukef&Sdw,f? uJ . . . rif;axmifxJrSm
xrif;00vifvif rau|;bl; qdkwm igwdk@,Hk=unfatmif bmeJ@oufaojyrvJ ”
“axmifxJrSm xrif;r0wJhudpPudk axmifxJu tusOf;om;awG tmvHk;odygw,f? vHk;0pm;vdk@
r0ygbl;? usaemfudkac:rar;yJ tjcm;tusOf;om; wpfa,mufac:ar;vnf; r0a=umif;ajymrSmyJ? 'gtrSef
w&m;yJ ”
“uJ . . tif;pdefaxmifrSmaum xrif;udk00au|;ovm;/ b,fvdkau|;vJ ”
“tif;pdefaxmifrSmu xrif;udkvdkoavmuf &ygw,f? 00vifvifvnf; pm;&w,f? xrif;xnfh
uwnf;u xnfhay;wJholu xrif;udktarmufxnfh ay;wm/ udk,frukefEdkif&if jyefoGefxnfhzdk@ yHk;awGcs
ay;xm;ygw,f? vdk&ifvnf; xyfawmif;vdk@&ygw,f ”
“ at;av/ 'Do&ufaxmifrSmvnf; tif;pdeftwdkif; xrif;udkt0au|;aewm awG@wmyJ? rif;bm
jiif;rvJ ”
“ 'DrSmxrif;au|;w,fqdkwm tck ppfaq;a&;tzGJ@awGvmvdk@ xrif;yHk;awG csxm;wmjzpfygw,f?
t&ifwpfacguf ppfaq;a&;vmwkef;uvnf; tJ'DvdkyJ xrif;awGudk tydk&Edkifr,fh yHk;awGcsxm;ay;w,f?
'gayr,fh tJ'Dvdkau|;wm &ufydkif;yJcHw,f? ppfaq;a&;tzGJ@awG jyefoGm;awmh xrif;tydkxnfhxm;wJh yHk;awG
jyefodrf;oGm;ygw,f? tckvnf; ppfaq;a&;tzGJ@awG a&mufvmvdk@ [efjycsxm;wmyg? ppfaq;a&;tzGJ@awG
jyefoGm;&if tckxrif;tydkay;aewmawGvnf; jyefodrf;oGm;rSm aocsmygw,f? aemufxl;xl;jcm;jcm;
odomwmu tJ'Dxrif;yHk;awGu tckrS aq;okwf+yD;taqmifawGrSm csxm;wmyg? tJ'DyHk;udk aoaocsmcsm
=unfh&if yHk;awGutopfpufpuf/ taqmifeHywf a&;xm;wJhoabFmaq;u wpfpufawmif rysufao;ygbl;?
'g[mtckrS taqmifawGrSm xrif;tydkyHk;awGcsxm;wm/ tckrS jyifqifxm;wm xif&Sm;ygw,f? ”
“aeprf;ygOD;/ rif;wdk@axmifxJudk ppfaq;a&;tzGJ@ awGvmw,fqdkwm b,fvdkvkyfodvJ ”
“axmifeH&H av;zuf=um;rSm 'DvdkyJ owif;ysHŒESH@r_ &Sdygw,f ”
“uJ. . . xm;awmh/ rif;wdk@tckvdk xrif;r0wmudk axmifydkifudkwifjy&Jhvm; ”
“[kwfuJh/ usaemfwkd@qifhuJqifhuJ tcef;vl}uD;/ taqmifr_;uae axmifydkif}uD;udk axmifydkifwef;pD
rSm wifjyygw,f ”
“tJ'Dvdkwifjyawmh axmifydkif}uD;u bmajymvJ ”
“ xrif;r0bl;vdk@ tckvdkawmif;aewm [if;aumif;vdk@/ tJ'DawmhyJ[if;udka&a&m/ t&Guf
awGrxnfhyJ 'Dtwdkif;csufvdk@ ajymygw,f ”
“a[haumif. . vl}uD;u 'Dtwdkif; ajymrSmvm;/ rif;r[kwfwmawG rajymeJ@ / rif;oli,fcsif;awG
apmapmu xGufqdkoGm;wm xrif;0w,fajymw,f? rif;igwdk@udkvmrvdrfeJ@/ axmifxJrSm qifhuJqifhuJ
tpDtpOftwdkif; Oya'abmiftwGif;u wifjy&if b,ftusOf;om;rqdk &w,f? +yD;pvG,f/ vufvGwfpy,f
tm%mydkifawGu rvkyfbl;? vmrajymeJ@? rif;ajymovdkqdkrSjzifh axmifydkifwef;pDqdkwm axmifxJrSm
vkyfp&mawmif rvdkawmhbl;? tusOf;om;awGaezdk@/ xdkifzdk@/ pm;zdk@udpaP wGudk wpfywfwpfcg tcuftcJawGudk
ajz&Sifay;zdk@ xm;wm? bmrS vkyfray;Edkifbl;qdk&ifuGm . . igajymovdk axmifydkifu wpfywfwpfcg vSnfh=unfh
p&mawmif rvdkawmhbl;? rif;wdk@vnf; at;at;aq;aq;ae/ igwdk@vnf; udk,fhtcef;xJudk,fae+yD; tcsdefwef
vpm,l&HkyJ? rif;wdk@ tusOf;om;tcsif;csif; vlowfr_yJjzpfjzpf/ tEdkifusifhr_yJjzpfjzpf 'dk@eJ@rqdkifbl;? aevdk@&w,f?
r[kwfwmawG vmrajymeJ@ ”
“ tckvdkajymwm/ jzpfcJhwmawG[m vdrfwmr[kwfygbl;/ trSefawGyg? tjcm;tcef;u tusOf;om;
awGvnf; odygw,f”
“awmfyg/ rif;wdk@tcsif;csif; 'Dvdkajymr,fqdk+yD; !Sdxm;=urSmaygh/ 'dk@vmwm odaerSmyJ r[kwfvm; ”
tJ'DrSm usaemfhudk ppfaq;aewkef; tcef;xJudk o&ufaxmifydkif OD;aomif;!Gef@ t&yf0wft&yfpm;eJ@
0ifvmygw,f? +yD;awmh ol@&Hk;cef;xJu rD;cHaowWmudk zGifh+yD; [dk[m&Sm/ 'D[m&Smvkyfaeygw,f? wpfcsuf
wpfcsuf usaemfhudkvnf; rsufapmif;xdk;+yD; tuJcwfvdkufygao;w,f? tJ'DtcsdefrSm OD;jrifhodef;u
“[if;aumif;vdk@ xrif;awmif;wm/ 'D[if;udk zsuf+yD;csufvdk@ b,foluajymwmvJ ”
“axmifydkifu ajymwmyg ”
“axmifydkifqdkwm axmifydkif}uD;vm;/ axmifydkifav;vm;? udk,f@axmifu axmifydkifemrnfudkawmif
rodbl;vm; ”
“axmifydkif Adkvf}uD;aomif;!Gef@yg ”
tJ'DtcsdefrSm axmifydkifpm;yGJrSm &SdaewJh o&ufaxmifydkifaomif;!Gef@u usaemfhudk =unfh+yD; wpfcsuf
+yHK;vdkufygw,f? ol@t+yHK;uat;puf+yD; aumufuspf,kwfrmr_awG tjynfhygygw,f?
usaemfh ausmxJ pdrfhueJat;oGm;ygw,f?
“rif;wdk@axmifxJrSm xrif;awGtydkawmif;/ +yD;&iftjcm;tusO;fom;awGudk aq;vdyfeJ@ vJvS,f
w,fqdk ”
“r[kwfygbl;/ b,folrS xrif;tydkr&ygbl;? xrif;pm;&wmr0vdk@ axmif0ifpmuaewqifh tdrfawG
udkrkef@qef;rSm+yD; pm;&wmawG&Sdygw,f? axmifxJrSm0efxrf;awGom xrif;udk tdrfawGudk,loGm;wm
&Sdygw,f ”
“ a[haumif/ rif;jrifvdk@vm;/ rjrifyJeJ@ xifa=u;awGeJ@ 0efxrf;awGudk vmrajymeJ@/ udk,fh
ta=umif;udkajym/ rif;udkar;wJh ta=umif;yJajz/ udk,feJ@rqdkifwJhudpPudk rajymeJ@/ =um;vm; ”
“ [kwfuJh ”
“ rif;wdk@ xrif;awGtydkawmif;+yD; rukefvdk@ yef;uefaq;bkwfrSm xrif;usefawGoGefypfxm;wJh
tdk;awG jynfhaewmyJqdk/ 'grsdK;vkyfzdk@ raumif;bl;? axmifxJrSm tJ'Dvdk v$ifhjypfawmh tvum;oufoufrJh
EdkifiHawmfydkufqHudk jzKef;wD;&m usw,f? +yD;awmh tJ'Dvdk pnf;urf;r&Sd xrif;usefawG v$ifhypfawmh ºuGwf
vmr,f/ jcif/ ,if/vmr,f? +yD;&ifaxmifxJrSm ul;pufa&m*gjzpfr,f? rif;wdk@twGuf wpfudk,fa& oef@&Sif;a&;
vn;f xdcdkufw,f ”
“ usaemfwdk@awG xrif;usefawG v$ifhypfwm/ pGef@ypfxm;wJh ykef;awGrSm jynfhv#H+yD; trsm;}uD;jzpf
aew,fqdkwm r[kwfygbl;? wcgwav axmifuau|;wJh xrif;awGxJrSm oJawG/ cJawG trsm;}uD;ygvdk@
bmrSrpm;Edkifvdk@ xrif;udk v$ifhypf&wmyg? usaemfwdk@awG[m xrif;udk t"dutpm;tpmtjzpf pm;&+yD;
tvkyfvkyf&wmyg? aemuf v$ifhypfxm;wJh xrif;usefawGudkvnf; axmifrSmarG;xm;wJh 0ufawGtwGuf
ae@wdkif;0ufbkwfu vm,laevdk@ wdkif;jynfaiGudk jzKef;ypfw,fvdk@ rqdkEdkifygbl; ”
“ uJ...aumif;+yD? 'gqdk&if rif;wdk@udk tck xrif;00au|;+yD r[kwfvm; ”
“ [kwfuJh au|;ygw,f? 'gayr,fh a&&Snfau|;r,f/ rau|;bl;qdkwm rajymwwfygbl; ”
“ au|;rSmyg? tckrif;wdk@udk 00au|;w,f r[kwfvm;? igwdk@&SdaewJh ypPKy`efudkyJ ajymyg? igwdk@awG
rif;wdk@ axmifydkifeJ@ axmifrSL;awGudka&m tckvdkxrif;00au|;zdk@ rSmcJhr,f? [kwfvm;? tckawmh rif;u
axmifxJrSm xrif;00vifvif pm;&ygw,f? 'Dtwdkif;yJ xGufqdkaygh ”
“ usaemf'Dtcsufudk jiif;ygw,f? rajzqdkEdkifygbl;? axmifxJrSm xrif;00vifvif pm;&wmrS
(1)&uf/ (2)&ufyJ &Sdygao;w,f? xrif;00vifvif pm;&ygw,fvdk@ vdrfvnf+yD; rxGufqdkEkdifygbl;? usaemf
wifjywJh tcsufawGu trSefcsnf;yJ jzpfygw,f? tcktwdkif;yJ xGufqdkEkdifygw,f? ppfaq;a&;tzGJ@u rSmcJh
ygw,fqdkwJh pum;vHk;eJ@ jyefoGm;rSmyg? axmifxJrSm usefcJhrSmu usaemfwdk@ tusOf;om;awGeJ@
axmifydkifawGyJ usefcJhrSmyg? a&&SnfrSm au|;w,f/ rau|;bl;qdkwm rodao;ygbl;? 'gha=umifh
ppfaq;a&;tzGJ@u xGufqdkcdkif;wJhtwdkif; usaemfrxGufqdkEkdifygbl; ”
tJ'DtcgusrS ppfaq;a&;tzGJ@awG acgif;csif;qdkifvdkuf=uygw,f? +yD;rS usaemfajymwJhtwkdif;
vufESdyfpuf &dkufzdk@ jynfaxmifrSL;udk OD;jrifhodef;u trdef@ay;vdkufygw,f?
“ rif;axmifrSm xrif;00vifvif pm;&ovm; ”
“ rpm;&ygbl; ”
“ axmifydkifudka&m wifjyta=umif;=um;zl;vm; ”
“ [kwfuJh wifjyzl;ygw,f? 'gayrJh axmiftm%mydkifu vdkufavsmr_r&SdcJhyg ”
( 'Dae&mrSm OD;jrifhodef;u “ axmifydkifu [if;aumif;vdk@ xrif;awmif;wm/ [if;udkzsufypf ” qdkwJh
pum;vHk;udk jzKwfay;zdk@ arwWm&yfcw H ma=umifh rxnfhoGif;EdkifcJhyg? )
“ rif;'Davmufqdk auseyfw,f r[kwfvm; ”
“ 'Davmufqdk vufcHygw,f ”
“ axmifxJrSm rif;a&qGJzl;ovm; ”
'Dta=umif;udk olwdk@rar;cifrwnf;u usaemfajzcsifwm ,m;aeygw,f?
“ qGJcJhzl;ygw,f ”
“ wpf&ufudk b,favmufqGJ&ovJ ”
“ wpf&ufudk a&yHk; ( 900 ) avmufqGJ&ygw,f ”
“ b,ft&G,ftpm; avmufyHk;rsdK;vJ/ w*gvHykH;t&G,fvm; ”
“ r[kwfygbl;? a&yHk;u tawmf}uD;ygw,f? ayyguwW&mcGHeJh vkyfxm;wJh oHxnfjzpfygw,f? yHk;&Jh
tom;wif tav;csdefwif awmfawmfav;ygw,f? a&*gvH ( 20 )cef@ qef@ygw,f? vl ( 5 )a,muf/ ( 6 )
a,mufavmufrS qGJwifEdkifrSmyg? a&yHk;udk=unfhr,fqdk&if usaemfwdk@ taqmifrSm&Sdygw,f? vdkuf=unfh
vdk@&ygw,f ”
OD;jrifhodef;eJ@ axmifrSL;awGu olwdk@tcsif;csif; wpfa,mufudkwpfa,muf =unfhvdkuf=uygw,f?
tHh=ow}uD; jzpfaewJh rsufESmeJ@ =unfh+yD;rS OD;jrifhodef;u pum;jyefpygw,f?
“ a[h...[kwf&J@vm;uGm/ =unfhvJvkyfygOD;/ 'dk@udkvmvdrfraeeJ@/ rif;av#muf+yD; yg;pyfxJ awG@u&m
awG rajymeJ@? rif;udk tJ'Davmufrcdkif;ygbl; ”
OD;jrifhodef;u ol@a&S@pm;yGJ cHkay:u pm&Gufwpf&Gufudk ,lvdkufygw,f? +yD;awmh usaemfhudk axmifjy
ygw,f?
“ a[haumif/ rif;oli,fcsif;awG 0if;EkdifOD;wdk@/ aZmf0if;xËf/ vS0if;wdk@ rif;odw,fr[kwfvm; ”
“ odygw,f ”
“ at;/ olwdk@ajymawmh rif;vdkr[kwfbl;/ rif;ajymwJh a&yHk;ta&twGufeJ@ wjcm;pDyJ? rif;igwdk@udk
vmvdrfraeeJ@? a&yHk; ( 900 )qdkwm b,fvdkenf;eJ@rS rjzpfEdkifbl;? [dkaumifawGajymawmh ( 400 ) vm;/ (
500 )vm;/ 'DavmufyJ? rif;usrSydkqdk;aew,f? aeprf;ygO;D / rif;a&aum qGJ&vdk@vm;? yHk; ( 900 )qGJ&w,fvdk@
rif;b,fvdkajymEkdifvJ/ rif;udk,fwdkif a&wGufxm;wmvm; ”
“wdkufxJa&mufaewJh usaemfholi,fcsif;awGu &efukefuo&ufaxmifajymif;+yD; wvtwGif;rSmyJ
wdkufxJ a&mufoGm;wma=umifh taqmifua&qGJ&wJh taetxm;eJ@ a&yHk;b,favmuf qGJ&w,fqdkwm
olwdk@aoaocsmcsm odrSmr[kwfygbl;? aZmf0if;xGËf wpfa,mufyJ a&qGJavbm tawG@t}uHK&Sdygw,f?
wpf&ufudk a&yHk;(900)ausmfqGJ&wmuvnf; usaemfudk,fwdkifa&qGJ+yD; udk,fwdkif wmvDrSwfxm;vdk@yg?
ppfaq;a&;tzGJ@u r,Hk=unfvdk@&Sd&if usaemfh&Jh axmifeHygwf}uD;xJu tusOf;om;avbmrSm tvkyf(1)aqmif
a&qGJ avbmvdk@ axmifydkifudk,fwdkif vufrSwfxdk;xm;wm &Sdygw,f ”
tJ'DtcgrSmawmh ppfaq;a&;tzGJ@u usaemheHygwf}uD;xJu tvkyfwm0efae&mudk oJ}uD;rJ}uD;
zwf&_ygw,f? zwf=unfh+yD;wJhtcgrSm olwdk@tm;vHk; 'DudkpPudk pdwf0ifpm;vmwJh vuQ%m jyvmygw,f?
OD;jrifhodef;[m ol@&Jhudk,fydkif'dkif,m&DudkzGifh+yD; rSwfygawmhw,f?
“ a&wpfyHk;qGJ&if vlb,favmufrS EdkifrSmvJ ”
“ a&qGJwpfqdkif;rSm a&vSnfhwJholyg tygqdk&if (6)a,muf/ (7)a,mufavmufygyJ ”
“ a&wpfqdkif;udk a&yHk;b,favmuf qGJ&vJ ”
“ yHk;(50)yg ”
“ a&yHk; (900)qdkwm wpfae@vHk; pkpkaygif;vm; ”
“ [kwfygw,f/ taqmifta&SŒjcrf;/ taemufjcrf; pkpkaygif;yg ”
usaemfhab;rSm&SdaewJh OD;at;v_difzufudkvSnfh+yD;. . .
“ cifAsm;wdk@axmifxJrSm b,fawGa&ay;&vJ/ bmawG'DavmufoHk;wmvJ ”
ar;vdkufawmh “ taqmifawmif,m/ tjyifawmif,m/ rdef;raqmif/ wdkufawGaomufa&/ taqmif
a&csdK;/ 'DavmufygyJ ” vdk@jyefajzygw,f?
“ atmf...[kwf+yD ”
“ a&qGJ&wm yifyef;ovm; ”
“ [m... yifyef;wmuawmh rajymygeJ@Asm/ usaemfqdk&if a&qGJae&if;eJ@yJ yifyef;vGef;vdk@ axmifxJrSm
ypfvJuszl;ygw,f? axmifaq;&Hkawmif wufcJh&ygw,f? axmifq&m0ef a'gufwm aqGaqG0if;udk ar;=unfh
&if odEdkifygw,f ”
usaemfhtajztqHk;rSm olwdk@bmrS qufrar;awmhyJ wpfckckudk pOf;pm;ae=uygw,f? +yD;awmh
(3)OD;om; wD;wdk;ajym=u jyefygw,f? o&ufaxmifu tm%mydkifawGuawmh usaemfhudk/ pm;rwwf rsufvHk;
awGeJ@ wpfrsdK;/ pdwfysufvufysuft=unfhawGeJ@ wpfzHk =unfhaeygw,f? awmfawmfav; =umwJhtcgusrS
OD;jrifhodef;uyJ...
“tif;/ rif;ajymwJhtxJrSm wpf&ufudka&yHk;(900)qGJ&w,fqdkwm b,fvdkrSrjzpfEdkifbl;? rif;aoao
csmcsm jyefpOf;pm;yg? trSwfrSm;wmaum rjzpfEdkifbl;vm;? yHk;(900)avmufqGJ&&ifuGm / aoukefrSmaygh?
yHk;(400)avmufqdk&if jzpfEdkifao;w,f ”
“usaemfhtaeeJ@ 'Da&mufuwnf;u a&udk yifyifyef;yef; qGJvm&wm tckxdygyJ? udk,fwdkifvnf;
aoaocsmcsm rSwfxm;wmyg ”
“a&qGJw,fqdkwmuvnf; rif;wdk@tusOf;om;awGoHk; zdk@yJr[kwfvm;/ aemuf+yD;rif;wdk@ 5(n)awG
csnf;yJ qGJcdkif;wmvm;/ tjcm;&mZ0wfr_awGaum ygao;vm; ”
“ a&qGJavbmudk usaemfwdk@5(n)awGcsnf;yJ taqmifwdkif;rSm qGJ&wmyg? &mZ0wfr_ tusOf;om;
awGu jypf'%fusrSom a&qGJ'%f(1)ywf/ (2)ywfqdk+yD; cswmyg? wpfcgwpfav jypf'%ftusOf;om;u
wpfa,muf/ ESpfa,mufyJ&Sdygw,f? 'gha=umifh usaemfwdk@udk jypf'%ftjzpf a&qGJcdkif;wmvdk@ xifrdygw,f ”
“ aumif;+yD/ rif;tck wifjywJhtcsufawGudk igwdk@txufudk wifjyay;r,f/ rif;wdk@tckcsdefup+yD;
a&rqGJ&atmif igwdk@ajymay;cJhr,f? rif;yxru xrif;r0wkef;u rif;ajymwJhtwdkif; 'dk@uvdkufavsm+yD;
rSwfwrf;wifcJhw,f? 'Dwpfcg igwdk@udktjyeftvSef vdkufavsmwJhtaeeJ@ rif;ajymwJh a&qGJ&wJhyHk; ta&
twGufu wtm;rsm;aew,f? &kyfvnf;ysufw,f? txufudk rif;ajymwJh twdkif;wifjy&if ,Hk=unfrSm
r[kwfbl;? tJ'Dawmh a&yHk;(400) wpfae@qGJ&ygw,fvdk@ rif;uxGufqdkay;/ [kwfvm; ”
“ usaemfudk,fwdkif wpfae@udk a&yHk;(900)udk aeylylusJusJrSm qGJ&wm jzpfwma=umifh a&yHk;(400)vdk@
vdrfvnfrxGufqdkEdkifygbl; ”
“ 'DvdkvkyfuGm / rif;udkvdrfvnfxGufqdkzdk@ igwdk@wdkufwGef;aewm r[kwfygbl;? rif;wdk@vnf;
repfem&atmif/ igwdk@vnf; txufudk wifjywJhtcgrSm jzpfEdkifacs&Sdatmif &kyfysufqif;ysuf rjzpfatmif
wpfa,mufeJ@wpfa,muf =unfhzdk@ajymwmyg? rif;tckxGufqdkwJh xGufqdkcsufrSm a&yHk;(500)yJqGJ&w,fvdk@
'dk@udkvufrSwfxdk;ay;zdk@/ 'dk@tzGJ@taeeJ@ oD;oef@ rSwfpkxGufqdkcsufqdk+yD; rif;ajymwJh yHk;(900)udktaotcsm
rSwf+yD; vl}uD;awGeJ@ awG@wJhtcgrSm wifjyay;r,f/ b,fvdkvJ ”
“ usaemftaeeJ@ wpfckrS rvdkufavsmEdkifygbl;? usaemfwu,fqGJ&wJh a&yHk;(900)udk pm&Gufay:rSm
&dkufESdyfrS usaemhfvufrSwf xdk;ay;EdkifrSmyg? axmifydkif}uD;wdk@ taeeJ@ usaemfh&JhxGufqdkcsufawGudk oHo,
&Sdw,f qdk&if/ jzpfEdkifacsr&Sdbl;qdk&if usaemfhxGufqdkcsufawGudk &yfpJ+yD; a&qGJavbmuswJh tusOf;om;
aemufwpfa,mufudk ac:,lar;jref;Edkifygw,f? olwdk@udkar;vnf; usaemfajymwJh ta&twGuf wdkif;yJajym
rSmyg/ 'gawG[m }udKwifpDrHxm;vdk@ &wmr[kwfygbl; ”
'DtcgrSmawmh ppfaq;a&;tzGJhu bmrSjyefrar;awmhyJ jynfaxmifrSL;u vufESdyfpuf p&dkufvdkufyg
awmhw,f? OD;jrifhodef;u ar;cGef;udk jyefpar;ygw,f?
“ o&ufaxmifrSm a&qGJzl;ygovm; ”
“ usaemftif;pdefaxmifu ajymif;vmuwnf;u (1)aqmifa&qGJtvkyfuswJh oljzpfygw,f ”
“ wpfae@udk a&b,favmufqGJ&vJ ”
“ a&*gvH(20)0if yHk;eJ@ wpfae@udk a&yHk;(900)qGJ&ygw,f ”
“ a&qGJwJhtcgrSm tjcm;tusOf;om;awG ygovm;/ 5(n)tr_awGcsnf;yJ cdkif;wmvm; ”
“ 5(n)tr_awGcsnf;yJ cdkif;wmyg? tjcm;tusOf;om;awGudk jypf'%fjzpfrS cdkif;wmyg ”
“ a&qGJ&wJhtcgrSm yifyef;ovm; ”
“ usaemfa&qGJ&mrSm yifyef;vGef;vdk@ aq;&Hkodk@ wufa&mufuko cH&zl;ygw,f ”
“ eJeJyg;yg;awmh yifyef;rSmayghuGm/ rif;wdk@tvkyfrvkyfyJ b,foluxrif; tvum;au|;rSmvJ?
rif;wdk@udk ppfcHk&Hk;utrdef@csuwnf;u tvkyf=urf;eJ@axmif'%f owfrSwfxm;wm r[kwfvm; ”
“ [kwfygw,f/ usaemfwdk@udkcdkif;wJh tvkyfu awmfawmfyifyef;ygw,f? xrif;vnf; 0atmifr
au|;awmh tm[m&csdKŒwJh+yD; tvkyfyifyef;wJh'%fudk rcHEdkifygbl; ”
“ axmifxJrSm jypf'%fjzpf&if t&dkufcH&r,f/ jypf'%frjzpf&if t&dkufrcH&bl;qdkwm [kwfovm; ”
'Dar;cGef;[m usaemfhudk yxruwnf;u ar;wJhar;cGef;jzpfygw,f? 'Dar;cGef;udk ajzzdk@ usaemfrodwJh/
usaemfr&Sif;wJhtcsuftcsdKŒudk ar;jref;cGifhjyKzdk@ awmif;qdkvdkufygw,f? tJ'guawmh axmifxJrSm &SdwJhpnf;
urf;awGeJ@ ywfouf+yD; jypf'%fay;yHkudk r&Sif;vif;vdk@ ar;jref;wmawGyJjzpfygw,f?
( pum;csyf? ? axmifxJudka&mufvmwJh tusOf;om;awGxJrSm &oifh&xdkufwJh tcGifhta&;awG
qHk;&_H;&wmeJ@ywfouf+yD; axmifOya'eJ@tnD EdkifiHa&;r_rsm;[m wpfpdkufrwfrwfawmif;qdkwifjy=uygw,f?
wpfcgu tif;pdefaxmifrSm EdkifiHa&;tusOf;orm;wpfa,muf[m axmiftm%mydkifawG&Jh bufvdkufr_awGudk
rauseyfvdk@ tusOf;axmifvufpGJ Oya'(Burma jail munual) eJ@rudkufnDbl; ajymqdkygw,f?
tJ'DtcgrSm axmiftm%mydkifawGu aeprf;ygOD;/ rif;u tusOf;om;vufpGJOya'(Burma jail manual)
qdkwmudk b,favmufem;vnfvdk@vJ? &Sif;prf;ygOD; ajym+yD; tusOf;axmifvufpGJOya' (Burma jail
manual) pmtkyfudkay;+yD; &Sif;vif;csuf xkwfygw,f?
trSefwu,fawmh ,ckvuf&Sd usaemfwdk@EdkifiHu tusOf;axmifawGrSm toHk;jyKaewJh tusOf;
axmifvufpGJ Oya'(Burma jail manual) [m udkvdkeDtpdk;& vufxufuwnf;u t*FvdyfawG
jyXmef;xm;wJh Oya'jzpfygw,f? +Adwdo#tpdk;&vufxufuwnf;u a&;qGJxm;wJhaxmifOya'udk jrefrm
tpdk;&tqufqufu jyifqifwnf;jzwf+yD; jrefrmh[ef axmifOya'vufpGJjyKvkyfxm;wmjzpfygw,f?
pmtkyfvHk;udk t*Fvdyfvdk a&;om;xm;wmjzpf+yD; jyifqifwnf;jzwfwJhtydkif;rSm Oyrmtm;jzifh udkvdkeD
vufxufu tusOf;axmifawGxJrSm EdkifiHa&;yk'freJ@ axmifusaeolrsm;udk tqifhcGJ+yD; tcGifhta&; owfrSwf
ay;xm;ygw,f? tJ'DtcGifhta&;awGu pmtkyfpmwrf;/ owif;pmzwf&_cGifheJ@/ pma&;om;cGifh pwm
awGjzpfygw,f? 'gayr,fh rqvvufxufrSm EdkifiHa&;tusOf;orm;awG&Jh &ydkifcGifhawGudk zsufodrf;cJhygw,f? )
tckvnf; usaemfutusOf;om;axmifvufpGJ Oya'(Burma jail manual) ywfouf+yD; ppfaq;a&;
tzGJ@udk ar;jref;cJhygw,f?
“ axmifydkif}uD;cifAsm/ tusOf;axmifvufpGJOya'(Burma jail manual) eJ@ywfouf+yD;
r&Sif;vif;wJh tcsufawGudk ar;cGifhjyKyg? tusOf;axmifvufpGJOya'(Burma jail manual) pmtkyf[m
wtkyfvHk;udk t*Fvdyfvdka&;om;xm;vdk@ od&ygw,f? usaemfwdk@ tusOf;om;awGvdkufem&r,fh tydkif;eJ@
jypf'%fay;r_tydkif;awGudk 1991 ckESpftwGif;rSm &efukeftif;pdefaxmifu axmiftm%mydkifrsm;u wpfyk'f
csif;pD bmomjyef+yD; pm&Gufpmwrf;awG a0iS+yD; taqmifwdkif;u tusOf;om;awGem;vnfatmif ae@wdkif;
&Sif;vif; zwf=um;wmawG vkyf=uygw,f? 'DudpPudk usaemfha&SŒrSm&SdaewJh &efukeftif;pdefaxmifu
axmifrSL;}uD; OD;jrifhOD;udk,fwkdifod&Sdr,fvdk@ xifygw,f? tusOf;axmifvufpGJ Oya'(Burma jail
manual) rSm tusOf; om;awGae@pOf vdkufem&r,fh Oya'trdef@(45)ckeJ@ 0efxrf;rsm;vdkufem&r,fh
Oya'trdef@ (54)ckwdk@&Sdygw,f? tusOf;om;awGvdkufem&r,fh tydk'fxJrSmyg0ifwJh tcsufawGu
axmifwGif;ae@pOfaexdkif/ pm;aomufr_/ oGm;vmr_/ vkyfudkifr_awGeJ@ywfouf+yD; aqmif&ef/ a&Smif&efawGudk
tJ'DOya' tydk'fawGrSm tus,fw0ifh azmfjyxm;ygw,f?
tJ'Dtyk'f t+yD;rSm aqmif&efa&Smif&efawGudk rvdkufemwJh tusOf;om;awGudk tjypfay;wJh tpD
tpOfawGyg&SdwJh Oya'tydkif;udkvnf; azmfjyxm;ygw,f? jypf'%fudk tqifhvdkufazmfjyxm;+yD; tJ'Dtqifh
awGuawmh yxrtqifhtaeeJ@ (1)axmif0ifpmydwfr,f (2)ajcusif;cwfr,f (3)a'gufwyfr,f
(4)wdkufydwfjypf'%fay;r,fvdk@ yg&Sdygw,f? em&Dydkif;aumfpm;jypf'%fay;jcif;eJ@ tjrifhqHk;jypf'%ftjzpf
tusOf;om;udk xrif;rau|;yJ aumfpm;jypf'%f(48)em&D jyKvkyfjcif;awG jzpfygw,f? 'DtusOf;om;rsm;
vdkufemr,fh jypf'%fay;r_tydkif;udk tif;pdefaxmifrSm w&m;0ifjzef@a0xm;vdk@ usaemfodcJh&ygw,f? usaemfr
&Sif; wJh[mu tusOf;om;wpfOD;udk jypf'%fay;wJhtcgrSm aumfpm;jypf'%fyJ jzpfygw,f? 'gayr,fh vdkufem
&r,fhtcsufxJu rvdkufemoludk }udrf'%fb,favmuf&dkuf&r,f/ av;zufaxmufoGm;cdkif+yD; }udrf'%f udk
}udKufoavmuf&dkufEdkifw,fvdk@ azmfjyxm;wJh[mudk tusOf;om;jypf'%fay;a&; tydkif;rSm rawG@&ygbl;?
usaemfwdk@EdkifiHrSm vGwfvyfa&;&wJh 1947 ckESpfuwnf;u w&m;&Hk;awGrSm }udrf'%fay;jcif;udk y,fzsuf
xm;w,fvdk@ od&ygw,f? tu,fvdk@ }udrf'%fay;wm[m w&m;0ifjcif;r&Sdawmh&if tusOf;om;awGeJ@
0efxrf;awG odomap&ef xkwfjyefa=ujim ay;apvdkygw,f? }udrf'%fay;wm[m touf0if aeao;w,f
qdk&ifvnf; od&Sdatmif &Sif;vif; ajymqdkay;apvdkygw,f ”
OD;jrifhodef;u usaemfhudkaoaocsmcsm pdkuf=unfh+yD; “rif;wdk@ 5(n)awGu axmifxJrSm awmfawmf
}uD;}uD;us,fus,fOya' pum;ajymwJh aumifawGyJ? pum;ajymvdkuf&if(BJM)u rcsawmhbl;?
rif;udk&Sif;&Sif;yJajymr,f/ raorcsif;rSwfxm;? rif;wdk@tusOf;om;awGudk }udrf'%ftjypfay;wmudk
vmrajymeJ@? axmifu Al;pifawGrSm&SdwJh aoewfawGu rif;wdk@udk ypfvdk@&w,f? Al;0awGrSm aoewf
udkif0efxrf;awGudk tvum;xm;wm r[kwfbl;? rif;wdk@wpfckckvkyf&if ypfzdk@yJ? rif;wdk@u owfrSwfxm;wJh
Oya'udk vdkufem+yD; aexdkif&ifawmh b,folurS jy\em&Sm+yD; aoewfeJ@ rypfbl;? axmifqlr,f/
xGufajy;zdk@}udK;pm;r,f qdk&ifawmh rif;ajymwJh}udrf'%frajymeJ@ aoewfeJ@ygypfvdk@&w,f?
axmifxJrSm0efxrf;awGu vufvGwfpy,f rvkyfygbl;? rif;rJhwdkif;jynfrS r[kwfwm/ }uD;wJhtr_i,fap/
i,fwJhtr_ yaysmufapqdkwJh twkdif;yJ wkwfeJ@ajcmufoifhwmajcmuf/ &dkufoifhwJhae&mrSm&dkuf/ rmefoifhwJh
ae&mrSm rmef&w,fuG. . .”
“[kwfu.Jh . . axmifydkif}uD; apmapmu ajymoGm;ovdkyJ }uD;wJhtr_i,fapqdkwJh pum;t&
ajym&r,fqdk&if usaemf wdk@taqmifrSm aZmf0if;xGËfqdkwJh tusOf;om;wpfa,muf aomufa&usefwmudk
tjyifzufudk oGefypfvdkufwJhudpP tJ'Dtr_ao;ao;av;udk ac:,lqHk;r aqG;aEG;+yD; owday;vdkuf&if/
pum;ajymqdkvdkuf&if ajyvnfoGm;EdkifwJh jy\emudk tyfeJ@xGif;&rSmudk ykqdefeJ@aygufovdk acG;vdk/ EGm;vdkrw
&m; &dkufESuf+yD; tjypfay;wm rw&m;ygbl;? wpfcsdKŒae&mawGrSm jypf'%fjzpfatmif tm%mydkifawGu
zefwD;+yD;vkyf,laewmawG &Sdygw,f? 'gha=umifh jypf'%fjzpf&if t&dkufcH&r,f/ rjzpf&if t&dkufrcH&bl;
qdkwJhtcsufu rrSefygbl;? rajymyavmufwJh tjypfav;awGudk yHk}uD;csJŒay;aewmawG &Sdaevdk@ jypf'%fjzpf&if
t&dkufcH &r,fqdkwJhtcsufudk usaemfvHk;0vufrcHEdkifygbl; ”
“ uJ. . .aumif;+yD/ rif;vufrcHbl;qdk&ifvnf; 'Dtcsufudk igwdk@oD;jcm;rSwfxm;ay;r,f? 'D tpD
tpOfrSmawmh rxnfhawmhbl;? ppfaq;wmudk tqHk;owfr,f ”
ajym+yD;wmeJ@ wpf+ydKufeuf om,m0wDaxmifydkif}uD; OD;jrifhodef;u vufrSwfxdk;ygw,f? ppfaq;cH
&olae&mrSm usaemfhudk vufrSwfxdk;cdkif;+yD; usaemf&Jh oufaoxGufqdkcsufudk tqHk;owfvdkufygw,f?
ppfaq;r_;+yD;wJhtcsdefu naeapmif;aeyg+yD? axmifydkiftcef;xJu usaemfxGufvmawmh usaemfhudk
taqmifu ac:vmwJh OD;at;v_difeJ@ axmifr_;OD;ausmf&Sdefwdk@u usaemfhudk axmifAl;0uae axmif0ifpmcef;
udk ac:+yD; }udrf;armif;qJqdkygawmhw,f? OD;at;v_difu
“ OD;ausmf&Sdef/ q&m}uD;ac:vmwJh aumifav;Asm/ r[kwfwmawGav#muf ajymvdkufwm tukef
jy\emwufawmhwmyJ ”
OD;ausmf&Sdefu “rodbl;av/ axmifydkifu 'Daumifav; at;w,fqdk+yD; a&G;wmyJ? yxr tqifajy
om;yJ? a[haumif/ rif;bmawG av#mufajymvdkufvJ ”
OD;at;v_difu usaemfhudk awmfawmfa'goxGufaeygw,f
“ bmvJuG. . .xrif;r0wmawG/ a&qGJ&wmyifyef;wmawG tukefav#mufajymawmh uJ...
tckb,fvdkvkyfrvJ ”
usaemfu ppfaq;a&;tzGJ@awGu trSeftwdkif;ajymygqdkvdk@ ajymvdkufwm jzpfygw,f vdk@yJjyef
ajzvdkuf+yD; olwdk@a'gotifrwef xGufaewma=umifh bmrSxyf+yD;rajymawmhyJ tom+idrf aevdkufygw,f?
olwdk@awG tm;&atmifqJqdk+yD;rS usaemfhudk taqmifjyefrydk@yJ wdkufydwfvdkufygw,f? usaemfhrSm tjypfr&SdyJ
bmha=umifh wdkufydwfwmvJvdk@ axmifydkifwef;pDrSm wifjyawmh axmifydkifu
“ rif;&JhvHk+cHKa&;t&aygh ”
vdk@ wHk;wdwdjyefajz+yD; usaemfhudk aocsm=unfhygw,f? +yD;rS
“ aevif;...'Daumifav;at;ygw,f atmufarhaewm/ tpG,fav;eJ yJ ”
ajym+yD; xGufcGmoGm;ygw,f? tJ'Daemufydkif; 5(n)tusOf;om;awG tm;vHk;&Jh tepfemcH/ t&dkuf
tESufcH+yD; udk,fusdK;pGef@r_&Jh &vm'ftjzpf usaemfwdk@ a&qGJavbmu touf}uD;&ifholawG/ a&m*g&SdolkawGudk
a&G;xkwf+yD; tjcm;oufomwJhtaqmifwGif;u tvkyfbkwfawGudk ajymif;vJ owfrSwfvkdufygw,f? xrif;
udkvnf; axmif0ifpmuae rkef@qrf;awGrSm,lp&m rvdkawmhyJ 00vifvifau|;ygawmhw,f?
( tckcsdefawmh rajymwufawmhyg? usaemfaxmifuae vGwfvmwJh 1995xdawmh xrif;udk 00
vifvifau|;ygw,f? )
aemufydwf jypf'%ftjzpf tusOf;om;awGudk acG;&dkuf/ EGm;&dkuf /&dkufwmESufwmrsdK; odyfrawG@
&awmhyg?
(c)
tnmc&D;
r=umcifrSm usaemfwdk@ axmifajymif;ta,muf(100)xJu EdkifiHa&;tusOf;orm;(5)a,muf
axmifajymif; cHvdkuf&ygw,f? axmifajymif;cHvdkuf&wJh olawGuawmh
udkjrifhqef; 5(n)/ 17(1) rEWav;axmif
udkom;!Gef@OD; 5(n) rHk&Gmaxmif
udkaZmfrif;(AHkwdk) 5(n) yckuULaxmif
udkarmifarmifjrifh 5(n) a&$bdkaxmif
udkEdkifrGef 5(n)/ 17(1) rdwWDvmaxmif
wdk@yJjzpfygw,f? tJ'DxJu rHk&Gmaxmifudk ajymif;a&$ŒcHvdkuf&wJholwpfOD; jzpfwJh udkom;!Gef@OD;
udk,fwdkifwifJjyxm;wJh ol@&JhaxmiftawG@t}uHK udk rl&if;twdkif;azmfjyvdkufygw,f?
om;!Gef@OD;
yxrESpf
aq;wuUodkvf (1)
1988rSm aq;wuUodkvf ausmif;om;or*~eJ@twl wufwufºuGºuG v_yf&Sm;cJhw,f? 1988puf
wifbmvY ppfwyfrS tm%modrf;csdefwGif autef,l vGwfajrmufe,fajrodk@ awmcdkcJhw,f? 1988 'DZifbm
vwGif &efukefodk@wm0efjzifhvnf; a&mufvmcJhonf? xdk@aemufAuorsm; tzGJ@csKyfwGif yg0ifaqmif
&GufcJhonf?
1989 azazmf0g&DvwGif tif;pdeftusOf;axmifY wpfvcef@ xdef;odrf;cH&+yD; jyefvGwfajrmufvm
onfhaemuf Auorsm;tzGJ@csKyf jyefvnfzGJ@pnf;a&;aumfrwDY wm0ef,lcJhonf?
1990 {+yDvwGif Auorsm;tzGJ@csKyf (atmufArmjynf)udk zGJ@pnf;&mwGif OD;aqmifyg0ifcJhonf?
1990atmufwdkbmvwGif yk'fr 5(n)jzifhppftpdk;&. zrf;qD;r_udkcHcJh&+yD; axmif'%f (5)ESpfcsrSwf
jcif;cHcJh&onf? 1991 Edk0ifbmv(24) &ufwGif tif;pdefaxmifrS o&ufodk@ ajymif;a&GŒjcif;cH&um 1992 'DZif
bmvY rHk&Gmaxmifodk@ xyfrHajymif;a&GŒ cHcJh&onf?
1994 'DZifbmvY axmifrS jyefvGwfajrmuf+yD; Auorsm;tzGJ@csKyf A[dkpnf;&Hk;a&;aumfrwDwGif
wm0efxrf;aqmifcJhonf? 1996 'DZifbmausmif;om;v_yf&Sm;r_wGif OD;aqmifyg0ifcJhojzifh ppftpdk;&.
vdkufvHzrf;qD;r_a=umifh 1997 Zefe0g&DwGif xdkif;-jrefrm e,fpyfodk@ xGufajy;wdrf;a&SmifcJhonf?
vl@abmifopf 'Drdku&ufwpfygwDwGif A[dkaumfrwD0iftjzpf wm0ef,lcJhonf? xdk@aemuf 1988
=o*kwfvwGif Auorsm;tzG@JcsKyf EdkifiHjcm;a&;&maumfrwDtm; pwifzGJ@&mYyg0ifcJh+yD; vuf&Sdwm0efxrf;
aqmif aeqJjzpfonf? 1999'DZifbmvwGif EdkifiHa&;tusOf;om;rsm; ulnDapmifha&Smufa&;toif;
(jrefrmEdkifiH) wGif EdkifiHa&;tusOf;orm;a[mif;taejzifh yg0ifv_yf&Sm;qJ jzpfonf?
tcef;axmifhrSm [if;cdk;csufwkef; “yHkpH” qdkwJhtoHa=umifh usaemfbmvkyf&awmhrSef; rodbl;
jzpfoGm;w,f? tem;rSm tqifoifhvkyfxm;wJh oJawGudk yvwfpwpfcGHawG&_dŒxm;wJh rD;yHkay: oGefcsvdkuf
w,f?
csufaewJh[if;cGufudk teH@rxGufatmif tjcm;yef;uefwpfckeJ@ tjreftkyfvdkufw,f? aemufwHcg;0
udk oGm;+yD; wifyv†ifacGyHkpHeJ@ xdkifvdkufw,f?
r=umygbl;? axmifydkifaomif;!Gef@ 0ifvmw,f? usaemftHhtm;oifh oGm;w,f? usaemfxifwm
axmifr_;wpfa,mufa,mufyJvdk@ wGufxm;wm? usaemfwdk@pum;&efudk a=umufvdk@ wdkufxJudk axmifydkif
0ifrvmwm tawmf=um+yD? axmifydkifwef;pDqdk&ifawmif bmudkrS r=unfhyJ wdkufudkjzwfav#muf&Hk
av#mufoGm;wm wpfvavmuf&Sd+yD?
wef;wef;rwfrwfyJ usaemfhtcef;a&SŒudk OD;wnfvmw,f? aemuftcef;0rSm vm&yfw,f? ESmacgif;
w&_Œ&_ŒeJ@ tcef;0 wHwdkif;udkudkif+yD; tcef;wGif;udk =unfhw,f?
“ bmeH@awGvJ ”
aemufuygvmwJh tusOf;OD;pD;0efxrf;i,fuawmh vHk;0rsufESmysufae+yD? usaemfudk,fwdkifuvnf;
bmajym&rSef;rodawmh? oJyHkawGeJ@ oHyef;uefjym;awGudk awG@oGm;+yD; wpfcsuf+yHK;&Hk+yHK;vdkuf+yD; tjcm;zuf
rsufESmv$Jvdkufw,f? onfaxmifydkifonfvdk t+yHK;rsdK;udk usaemfta=umufqHk;yJ? onft+yHK;aemufuG,frSm
pOf;vJwJh tawG;t}uHawG trsm;}uD;&Sdw,fqdkwm usaemf odvdkufw,f? axmifxJrSm (txl;ojzifh tckvdk
wdkufcef;twGif;rSm ) [if;cdk;csufwm wu,fhudk tjypf}uD;wpfckyJav? axmifxJrSm rD;jcpfaqmifcGifhr&Sdbl;?
[if;pdrf; aqmifcGifhr&Sdbl;? [if;csufcGifhr&Sdbl;? wdkufcef;twGif;udk tkwfusdK;yJhawG oGif;cGifhr&Sdbl;? tcktJ'g
awGtm;vHk;eJ@ usaemf+idpGef;ae+yD? axmifxJrSmvnf; wpfywfrSwpfcgau|;wJh tom;qdkwm vHk;0pm;
vdk@r&atmif rmausm/ t&omur&SdeJ@rdk@ usaemfwdk@uawmh ausmudk&if;+yD; v#mt&om,l wwf=uw,f?
tckusaemfhtvSnfh [if;cdk;csufygw,f? axmifwpfckvHk;t}uD;qHk; axmifydkifeJ@rS vufyl;vuf=uyf
vmrdygw,f? usaemfbmwwfEdkifawmhrSmvJ?
“ rif;t0wftpm;ypPnf;awGu 'gtukefyJvm; ”
tifrwefudk =unf=unfvifvif csdKcsdKomomeJ@ ar;vdkufwJh axmifydkif&JhtoH[m usaemfhudk t&rf;
tHhtm;oifh oGm;apygw,f? a,mif,rf;+yD;acgif;ndwfrdw,f?
“ usef;rma&;aum aumif;oGm;+yDvm; ”
+yD;cJhwJhtywfu usaemfzsm;wmudk &nf&G,fw,fxifyg&Jh? acgif;ndwfjyvdkufw,f? wpfckckawmh
rSm;,Gif;ae +yDqdkwm wyftyfodvdkufw,f? usaemfwdk@tay: wpfckr[kwfwpfck tjypf&Sm+yD; tjypfay;wwfwJh
onfaxmifydkif onfavmufxdawmh apwemxm;rSmr[kwfbl;qdkwm acgif;xJrSm &Sdaew,f? +yD;awmh usaemfh
tcef;a&SŒuae qufav#mufoGm;w,f? wpfzufu AHkwdk (aZmfrif;-tkwfzdkvl@abmifopf) tcef;a&SŒrSm
tvm;wl csdKcsdKomomeJ@ ar;oHawG=um;ae&ygw,f? aemuf udkEdkifrGef(enf;jy/ &efukefwuUodkvf)
tcef;a&SŒrSm xyf=um;&w,f? aemufwdkufxJuae xGufoGm;wJhajcoHawG =um;ae&w,f?
wpfwdkufvHk;(usaemfwdk@ 3a,mufvHk;) tawmf=um +idrfoufaew,f? wpfwdkufvHk; usaemfwdk@
(3)a,mufyJ&Sd=uw,f? usaemf&,f/ udkEdkifrGef&,f/ AHkwdk&,f wpfa,muf wpfcef;pDaygh? usefwJhtcef; tm;vHk;
tvGwfawGcsnf;yJ? axmifxJrSm vlacsmif aevdk@awmhr[kwfygbl;? usaemfwdk(3)a,mufukd jypf'%feJ@ onf
wdkufudk ydk@vdkufuwnf;u ,cifonfwdkufrSm aecJhzl;ol tm;vHk;udk tjcm;a&GŒ vdkufw,f? jypf'%f qdkvkd@
}uD;} uD;us,fus,f axmifwGif;Oya'awG csdK;azmufwmawmh r[kwfygbl;?
axmif0ifpmudpP/ aq;0g;udpP/ xrif;yHkpHudpP/ tvkyfcdkif;wJhudpP awmfawmfrsm;rsm;rSm rw&m;r_awGudk
usaemfwdk@ o&ufaxmif(4)aqmifuae tqufrjywf wifjycJhw,f? wifjyr_wdkif;udk ta&;r,lwma=umifh
tvkyfrvkyfEdkifwm/ tdyfwef;r0ifwm pwJh tm%mzDqefr_awG vkyfcJh=uw,f? (4)aqmifrSmuvnf; usaemf
wdk@(3)cef;u vli,fawGcsnf;yJ?'ga=umifh tm%mydkifawGeJ@ xdyfwdkufawG@wdkif; usaemfwdk@eJ@csnf;yJ
t&ifawG@w,f?
wpfcgwkef;uqdk nzuf}uD;rD;ysufwJhtcsdef tdyfaqmifbm,mawGeJ@ usaemfwdk@tcef;uvli,fawG
jy\emwufcJh=uw,f? axmifrSmxHk;pHu rD;ysuf&if tm;vHk;vSJxm;&w,f? tJ'Dn rD;ysufawmh bm,m
awGu tm;vHk;udk vSJcdkif;xm;w,f? acgif;&if;cef;rSm tcef;vl}uD;eJ@ &mZ0wfom;tcsdKŒuxdkif+yD; pum;pk
ajymaewkef;yJ? usaemfwdk@awGvnf; xHk;pHtwdkif; pum;pkajymaewkef;aygh? onfntcsdefrSm bm,mawGu
wkwfawGudkif+yD; usaemfwdk@qD pkvm=uw,f? usaemfwdk@udk twif;vSJcdkif;xm;w,f? usaemfwdk@xJu
OD;tdEMu(bkef;}uD;)u olajymwJh pum;udkr&yfyJ qufajymaew,f?
“ vSJcdkif;&if tm;vHk;vSJcdkif;aygh/ usKyfwdk@udkcsnf;yJvmrajymeJ@ ”
&JausmfpGm&Jh rmausmausmtoHudk tcef;vl}uD; bJO=um;oGm;w,f?
“ b,faumifvJuG/ bm,mudkcHajymwm? ajymr&&if aqmfomaqmf ”
bJO&JhtoHeJ@twl bm,mawGwkwfawGjyif+yD; uyfvm=uw,f? w+ydKifeufrSmyJ pdwfqwfwJh
pnfol0if; (awmifOuUvmy)uae 0dkif;vnfrSmcsxm;wJh ylylaEG;aEG; a&aEG;tdk;udk aumufqGJvdkufw,f?
usaemfwdk@ wm;csdefr&ygbl;? bm,mawGqDudk a&aEG;tdk;0JoGm;w,f? bm,mawGaemufqkwf+yD; tcsdefrSDa&Smif
vdkufEdkifw,f? tcef;eH&Hudkxd+yD; yvwfpwpfa&aEG;tdk; uGJxGufoGm;w,f? a&aEG;awGvGifhpif+yD; wpfcef;vHk;udk
qlnHoGm;apw,f?
tcef;vl}uD;bJOuae nmoHay;+yD; ol@vlawGeJ@ usaemfwdk@qDajy;vmzdk@ }udK;pm;w,f? usaemfwdk@
tm;vHk; wpf+ydKifwnf;x+yD; jyefvnfwkef@jyefzdk@ jyifvdkuf=uw,f? 0efxrf;awG taqmiftwGif;udk ajy;0if
vm=uw,f? +yD;awmh bm,mawGudk &dkufzdk@ trdef@ay;w,f? 'gayr,fh b,folurS usaemfwdk@qDruyf&Jbl;?
olwdk@vef@oGm;wmu usaemfwdk@csnf; r[kwfawmhbl;? usaemfwdk@eJhtwlwlaewJh autef,lu &JabmfawG/
88ta&;tcif;u vlowfr_eJ@ ESpf}uD;us+yD; o&ufaxmifudk ajymif;cJh&wJh &efukefaxmifu vlrdkufawGyg
usaemfwdk@zufrSm &Sdaew,fav?
usaemfwdk@udk wpfckckvkyfawmhr,fqdkwmeJ@ olwdk@uyg 0ifygawmhr,fqdkwJ@oabmeJ@ olwdk@vnf;
x&yf =uygw,f? tJonfnu wpfnvHk; tcef;vl}uD;eJ@ bm,muwpfzuf/ usaemfwdk@uwpfzuf tcef;
xJrSm b,folrSrtdyfyJ &efapmifae=uw,f? 0efxrf;awGuawmh tcef;tjyifuyJ apmifh=unfhaew,f?
olwdk@ujzpfvm&if tcef;vl}uD;tkyfpkudk ulnDzdk@ apmifhae=uwmyg? nzuftcef;zGifh0ifvdk@ r&vdk@om tjyifu
ae=unfhaewmyg? neufydkif;rSm axmifr_;OD;at;v_difvm=unfhw,f? reufrdk;vif;awmh rdef;a*s;vf&Hk;uae
emrnfpm&if;awG vmatmfw,f? rdef;a*s;vfaxmifr_;qDudk tjrefvmzdk@ac:w,f? usaemf&,f/ AHkwdk&,f/
pnfol0if;eJ@ &JausmfpGmwdk@ av;a,muf rdef;a*s;vfa&mufoGm;w,f? nzuf tjzpftysufudk ar;w,f?
ajym&&ifawmh etzaxmifwGif;yHkpH t&qdk&if usaemfwdk@zufu vHk;0rSm;aew,f? tcef;vl}uD;
bmvkyfvkyf jyefajymcGifhawmif&SdwmrS r[kwfwm? reufxrif;pm;csdeftxd usaemfwdk@udk xrif;pm;cGifh ray;
bl;? r=umrSDrSm o&ufaxmifu emrnf}uD; oHk;yd\cGJajcusif;eJ@ a'guf}uD;awGa&mufvmw,f? usaemf
wdk@tajctae raumif;awmhbl;qdkwm odvdkuf&+yD? onftcsdefrSmyJ pnfol0if;u ol@t}uHudk ptaumif
txnfazmfawmhwmygyJ?
“ axmifr_;}uD;cifAsm/ usaemfwdk@udk ta&;r,lcifrSm usaemf&Hk;wif wifjyp&m&Sdygw,f ”
OD;at;v_difeJ@ OD;ausmfqef;OD;wdk@&Jh rESpf+rdK@whJ rsufESmawGu pnfol@zufudk pk+yHKusvmw,f? tajzudk
awmifrapmifhygblk;?
“ usaemfwdk@taqmifrSL; jrifhOD;eJ@ tcef;vl}uD;bJOwdk@aygif;+yD; usaemfhwdk@qDu olwdk@}udKuf
wJh*smuiftuFsDawmif;ygw,f? tJonftcsdeftem;rSm taqmifrSL;jrifhOD;&Jh vufaxmufudkausmfjrifh
vnf;&Sdygw,f? tJ'gay;&if tvkyfbkwfjzKwfay;r,fvdk@ ajymygw,f? usaemfu ray;Edkifbl;vdk@jiif;
vdkufygw,f? onftcgrSm usaemfudk od=uao;wmaygh/ igwdk@cGifxJa&mufvmvdk@uawmh taoyJ vdk@
ajymygw,f? nujzpfwJhudpPu onftajctaeudk t+idK;xm;+yD; &ef&Smwmyg? usaemfwdk@udk ta&;,lovdk
taqmifrSL;eJ@ tcef;vl}uD;udkyg wygwnf; ta&;,lay;yg ”
axmifrSL;awG rsufvHk;awmfawmfjyL;oGm;w,f? olwdk@0efxrf;yg yufoufaeawmh udkifwG,f&
cufvm yHk&w,f? olwdk@csif; tawmf=um}uD; pum;ajymae=uw,f? r=umrSD udkausmfjrifha&mufvmw,f?
udkausmfjrifhudk olwdk@ar;ae=uw,f? udkausmfjrif@qdkwm 88 ta&;tcif;wkef;u axmifvSrf;a&;olv#dKawGudk
owfr_eJ@ axmifusvmwmyg? 'gha=umifhusaemfwdk@zufrSm &Sdw,fqdkwm wyftyfodvdkufw,f? r=umygbl;
a'gufawG/ ajcusif;awG jyefodrf;oGm;w,f? pnfolwpfa,mufuvGJ+yD; usaemfwdk@tm;vHk;jyefvGwfvdkufw,f?
em&D0ufavmuf=um+yD; pnfoltcef;xJ jyef0ifvmw,f? atmifEdkifwJht+yHK;eJ@aygh? ol@udkaxmifrSL;u !Sd
vdkufw,f? usaemfwdk@udkvnf; ta&;r,lbl;/ ol@0efxrf;udpPudkvnf; arhxm;zdk@yg? onfae&mrSm omref
&mZ0wfom;wpfa,muftwGuf rvG,fygbl;? usaemfwdk@usawmh jyifyrD'D,mawG/ jyifyEdkifiHa&;todkif;
t0dkif;xd aygufEdkifwmrdk@ a=uvnfatmif !Sdvdkufwmyg? &vm'fuawmh oufaoxGuf&wJh udkausmfjrifh
wpfa,mufudk axmifxJrSmae&maumif;vdk@ ajym&wJh rdef;a*s;vf&Hk;uae xkwfvdkuf+yD; tvkyf=urf;jzpfwJh
a&qGJudk a&GŒvdkufygw,f? aemuftaqmifrSL;eJ@ axmifrSL;awG usaemfwdk@udk ydk+idK;oGm;ygw,f? olwdk@+idK;wJh
vkyf&yfu t&rf;udk odomvGef;ygw,f? wpfcgwkef;uvnf; axmifwGif;rSm xrif;r0wmudk usaemfwdk@
(4)aqmif(5)aqmifuae wifjyygw,f? tJonfhnaerSmyJ axmifwGif;xrif;yHkpH(45)usyfom;udk csdefcGifawGeJ@
xdk;+yD; au|;ygawmhw,f? 'gha=umifh (9)em&D/ (10)em&DavmufrS xrif;pm;Edkifygw,f? axmifrSmu xrif;udkyJ
tm;xm;pm;&wmyg? (3)/ (4)&ufavmuf=umawmh xrif;r0wm wifjywJh usaemfwdk@trSm; jzpfvmygw,f?
aemuf=uawmh usaemfwdk@yJ vufavsmhvdkufygw,f?
aemufqHk; tajctaeuawmh qyfjym yHkpHwifjyr_ygyJ? axmifwGif;rSm ta&jym;a&m*g/ 0rf;a&m*g
awGudk t"du umuG,f&wmu wpfudk,fa&oef@&Sif;a&;jzpfygw,f? onfae&mrSmaxmifwGif;u yHkrSefxkwf
ay;aewJh qyfjymudkom tm;xm;ae&wmyg? jyifyrSm ukefaps;E_ef;}uD;rm;vmwmeJ@tr# tusOf;om;
awG&ydkifcGifh ypPnf;awG[m jyifyudkxkwfwJh arSmifcdkypPnf;awG jzpfukefygw,f? 'gha=umifh qyfjymyHkpHawG[m
ao;ukefygw,f? 'gudk(4)aqmif EdkifiHa&;tusOf;om;awGuae OD;aqmif+yD; axmiftm%mydkifawGudk wifjycJh
ygw,f? 'ghtjyif axmifuxkwfay;wJh qyfjymawGudk r,l=uawmhyJ jyefay;vdkuf=uygw,f? 'g[m
axmifwGif;qENjyjcif; wpfrsdK;ygyJ? aemufwpfae@ reufrSmawmh axmifvSef@+yD; 0efxrf;awGtrsm;}uD;
taqmifxJudk 0ifvmygw,f?
aemuftm;vHk;udk wdkufudk a&GŒygawmhw,f? tJ'DxJurS usaemf&,f/ AHkwdk&,f/ udkEdkifrGef&,fudk
oD;oef@ac:+yD;(4)wdkufxJrSm wpfa,mufwpfcef;pD oD;jcm;xm;ygawmhw,f? aemufa&csdK;eJ@ tjyifxGufcGifhudk
ydwfvdkufygawmhw,f? (3)&ufavmufrSm usaemf/ AHkwdk/ udkEidk frGef/ udkjrifhpef;/ udkxGef;xGef;/ udkarmifarmifjrifh/
udk&J(,if;rm)eJ@ zxD;tcsdKŒudk wpfOD;csif;axmifydkifu ac:awG@ygawmhw,f? usaemfhudkac:awG@wJh tcsdefrSmawmh
ol@rsufESmawmfawmhudk wif;rmaeyg+yD?
EdkifiHa&;orm;awGudk ykwfcwfajymqdk+yD; e0wavoHtwdkif;yJ tzsuform;awG/ axmifwGif;
qlyla&;orm;awGvdk@ ajymqdkvmygw,f? usaemfhudkvnf; axmifwGif;qlylatmif v_HŒaqmfw,f/ pnf;&Hk;a&;
vkyfw,f qdkwJh pGJcsufawGeJ@ pum;em xdk;awmhwmygyJ? aemufrS usaemfhudk ajymcGifhay;ygw,f? usaemfu
awmh axmif0ifpmudpP/ aq;0g;rsm;udpPeJ@ axmif&m&Sif udpPawGudk wifjyygw,f? usaemfwifjywmawG
rSwf+yD; vufrSwfxdk;cdkif;ygw,f?
“ *avmuf... *avmuf ”
aomhcavmuf ppfoHawGa=umifh tawG;pawGjywfoGm;w,f? wef;ydwfae+yD;? r=umrSDrSm ajcusif;
i,fwpfcsdKŒ Al;zuf,loGm;wmudk wdkufcef;0uae vSrf;jrifvdkufw,f?
“zdk;om;... awG@vm;/ b,fhol@tvSnfhusrvJ rodbl;a[h ”
wpfzufcef;uae AHkwdkuae vSrf;atmfajymw,f? usaemfwdk@ xifwmuawmh usaemfhwdk@udk
ajcusif;a'gufawGcwf+yD;/ xkwf&dkufawmhr,fvdk@ wGufxm;w,f? 0efxrf;awG ,leaD zmif;tjynfh v_yf&Sm;r_
awGyg awG@ae&+yD? b,fvdkyJajymajym aoG;ylwkef;u axmifydkifudk jyefcHajymwmawG/ tm%m zDqefa&;
vkyfwmawGtwGuf aoG;at;vmawmh ausmcsrf;vmwmawmh trSefyJ? xifovdkygyJ? r=umrSDrSm wkdufxJudk
0efxrf;awGa&mufvmw,f?
“ om;!Gef@OD;/ aZmfrif;(AHkwdk)/ EdkifrGe.f .. xGufr,f ”
0efxrf;wpfa,muf&Jh atmfoHeJ@ aomhwGJoHawG[m usaemfhywfvnfudk tajrSSmufqH awGusvm
ovdk aqmufwnf&mr& jzpfoGm;apw,f? todudk jyefvnfpkpnf;zdk@ }udK;pm;vdkufw,f?
“ t0wftpm;awGyg tukefo,fvmcJh ”
usaemfa00g;oGm;w,f? wdkufajymif;rSmvm;/ taqmifajymif;rSmvm;? omreftjypfay;xkwf&dkuf/
a'gufcwfzdk@qdk&ifawmh t0wftpm;awGudkyg o,fcdkif;avmufatmif onfaumifawG apwemrjynfhwm
trSef? tajzu wjznf;jznf;ay:vmw,f? usaemfwdk@udk Al;0zufac:oGm;w,f? aemufAl;0rSm yHkpHtjzL
awGvJcdkif;w,f? ajcusif;cwfvdkufw,f? aemufwpfzufaqmifu udkjrifhpef;eJ@ udkarmifarmifjrifh wdk@a&muf
vmw,f? b,fvdkajymif;rvJqdkwm }udKajymavhr&Sdwma=umifh usaemfwdk@vnf; rar;awmhygbl;? aemufwpf
OD;csif; vufrSwfawG xdk;cdkif;w,f? wpfzufudkvufeJ@ ydwf+yD;uG,fxm;wm owdxm;rdw,f? tJonfnu
usaemfwdk@ o&ufaxmifuxGuf+yD; o&uftcsKyfrSm ntdyf&ygw,f? axmifjyifyudk ra&mufwm=umvdk@
t&omwpfrsdK;ygyJ?
tcGifhta&;&wkef;qdk+yD; &Jtkyfwpfa,mufudk cGifhawmif;+yD; ygvmwJhaiGav;eJ@ tjyifpm;p&mawG
0,fcdkif;w,f? tJonfnu o&uf+rdK@u vBuf&nfeJ@ prlqmpm;&if; ig;a,mufom; rSwfrSwf&& oDcsif;
av;awG qdkcJh=uw,f?
“ vufrSwfxdk;cdkif;wkef;u igjrifvdkufwm rdwDWvmaxmifvdk@a&;xm;w,f ”
“ usaemfjrifwmuawmh rEWav;axmifygyJ ”
“ jrif;+cHvnf;jzpfEdkifwmyJ ”
“ a&$bkef;wkef;uawmh om,m0wDudk ajymif;vdkufw,f ”
b,faxmifudkajymif;rvJqdkwm usaemfwdk@tcsif;csif; jiif;rd=uw,f? ae@vnfavmuf=uawmh
&Sif;vmw,f? usaemfwdk@udk atmifvHac:oGm;w,f? aemuf jynf-rEWav;um;*dwfudk ac:oGm;+yD; rEWav;
oGm;r,fhum;rSm ae&m}udKajym+yD;oGm;+yDvdk@ &Jtkyfwpfa,mufu tJonfaxmufvSrf;a&;udk ajymaewm
=um;vdkuf&w,f?
usaemfwdk@tm;vHk; rEWav;axmifajymif;r,fvdk@ wGufxm;vdkuf=uw,f? aemufaxmufvSrf;a&;
ESpfa,muf a&mufvm+yD; um;*dwfrSmyJ udk,fa&;&mZ0if rSwfawmhwmygyJ? olwdk@vnf; wpfygwnf;
vdkufr,fhyHkay:w,f? um;uae@vnf(12)em&DavmufrS qdkufrSmqdkawmh um;*dwfxJu vHk+cHKa&;pcef;rSm
usaemfwdk@udk xnfhxm;w,f? aps;onfawG/ c&D;onfawGtm;vHk;uawmh usaemfwdk@udk txl;pdwf0ifwpm;
=unfhae=uw,f? usaemfwdk@yHkuvnf; wu,fhudk&mZ0wfom;yHkawGvdk vkyfxm;cH&wmudk;? vufxdyf
cwfxm;w,f/ ajcusif;cwfxm;w,f? rwif;wdrfao;ygbl;? usaemfwdk@udk,fudk oH}udK;awGywf+yD; tcsif;csif;
oG,fxm;w,f? &Jom;av;awGu usaemfwdk@txkyfudk apmifha&Smufxm;ay;w,f? &Jom;av;awGyHkuawmh
usaemfwdk@udk txl;pmem[ef&Sdygw,f? r=umygbl;? usaemfwdk@qDudk rvdkifawG/ rkef@awG/ pm;p&mawG
a&mufvmw,f? ab;uaps;onfawG/ c&D;onfawGay;=uwmwJh? usaemfwdk@udk pum;awmhrajym&J=ubl;?
aemufrSod&wmu aps;onfwpfa,muf wdk;wdk;wdwfwdwfar;vdk@ &Jom;wpfa,mufajzvdkufwm ...
“ ausmif;om;awGrSef; . . . odoGm;w,f ”
jynfolawG[m b,favmufa=umufaeae/ usaemfwdk@tay: pmemem;vnf=uwm/ wwfEdkifo
avmuf cdk;0SufaxmufcH=uwm od&awmh &ifxJrSm=unfEl;oGm;w,f? cyfvSrf;vSrf;u rvdkifawGa&mif;aewJh
aps;onf tnmolr}uD;wpfa,mufeJ@ rsufvHk;csif;qHkrdw,f? usaemfha&SŒurvdkiftdk;udk=unfh+yD; usaemfolrudk
acgif;ndwfjyrdw,f? rvdkifonfta':}uD;u usaemfhudk+yHK;jyygw,f? aemufolr rsuf0ef;xJrSm rsuf&nfp
awGvnfaewm owdxm;rdw,f? atmifvHum;*dwfu tJonfae@u tjzpftysufawG[m usaemfhtwGuf
wu,ftrSwfw&ygyJ?
pkwfjywfEHkcsmaewJhjynfolawG&Jh b0udk teD;uyf jrifvdkuf&wm[m usaemfwdk@twGuf pdwfxdcdkuf
p&mjzpfovdk usaemfwdk@udk pmemaxmufcHaew,fqdkwJ@todu usaemfwdk@&ifudk ydkemusifapw,f? vuf&Sd
usaemfwdk@u olwdk@a&SŒjrifuGif;rSm &efol@vufusaewJh oHk@yef;awGvdk &_H;edrfhaeolawG jzpfaewmudk;?
naeapmif;awmh tnm&Jh aqmiftat;'%fu um;xJtxd cdk0ifvmw,f? tnm&Jh emrnf}uD;
oJacsmif;awGudkjzwf+yD; jyifyurBm&Jh vGwfvyfr_wpfpHkwpf&mudk cyfaiG@aiG@av;&_&_dufrdw,f? udkjrifhpef;uae
cif0rf;&Jh“{&m0wD” qdkwJhoDcsif;av;udk pnnf;w,f? axmufvSrf;a&;aum/ &JawGygusaemfwdk@udk
pmemwmvm;/ wm;&ifydkqdk;rSm a=umufvdk@vm;rodbl;? bmrSrajymbl;? &Jtkyfwpfa,mufuawmh
c%c%idkufaewJh a&SŒu&Judk vufa0S@+yD; vSrf;vSrf;owday;aew,f? aemufawmh idkuf+rJidkufaewmeJ@
ol@qDu aoewfudk &Jtkyfu vSrf;odrf;vdkufw,f?
usef&Jom;awGtm;vHk;u usaemfwdk@udk ausmif;om;awGrSef;odwmeJ@ owdxm;=uovdk/ wav;
wpm;vnf;&Sd=uw,f? usaemfuyJ cif0rf;&Jh “tar”qdkwJhoDcsif;av;udk qufqdkw,f? aum&yfpf
tyk'fa&mufwkdif; “igwdk@tm;vHk;&Jhtar”vdk@qdkvdkuf&if udkjrifhpef;/ AHkwdk/ udkarmifarmifjrifhwdk@u yg0ifqdk
=uw,f? udkEdkifrGefuawmh idkifae&Smw,f? arSmif&Doef;vmw,f? tnm&Jhaqmif;udk &kef;xGufaewJh
um;oH[m ydkus,fvmw,f?
“ urBmra=ubl; ” qdkwJhaw;oGm;av;udk pmom;r&GwfyJ usaemfwdk@tm;vHk; wdk;wdk;av; nnf;
vdkuf=uw,f? a&SŒuaxmufvSrf;a&;ESpfa,muf&Jh trlt&mawG awmifhawmifhwif;wif;jzpfoGm;wm owd
xm;rdw,f? usef&Jom;awG tm;vHk;uawmh wdwfwqdwfyJ em;pGifhaerSef; odomw,f? tarSmifxkxJrSm
usaemfwdk@&J@&_dufoHawG ydkwdk;oGm;w,f?
a&SŒrSm rauG;+rdK@&Jh rD;a&mifoJhoJhudk jrifae&+yD;? 1300jynfhtvkyform;}uD;awG csDwufvmwJh
vrf;a=umif;yJjzpfr,f? rauG;rSm“udkA[def;” tzrf;cHvdkuf&w,f? ordkif;wGifwJh “rD;[kef;[kef;awmuf&r,f”
qdkwJh udkA[def;a[mcJhwJh rauG;+rdK@[m usaemfwdk@t0ifrSm wdwfqdwfaew,f?
-----
a&eHacsmif;a&mufawmh a&eHacsmif;+rdK@t0ifrSm um;&yfw,f? npmpm;zdk@jyif&w,f? tcsdefuawmh
n(12)em&Dausmfae+yD? qdkif&Sifu usaemfwdk@udkjrifuwnf;u ausmif;om;awGrSef; odvdkufyHk&w,f? qdkif&Sif
OD;av;eJ@ ta':}uD;uyfvm+yD;ar;w,f?
“ udkarmifarmif0rf; b,fvdkaevJ? usef;rma&;aum aumif;&Jhvm; ”
udkdarmifarmif0rf;qdkwmuawmh a&eHacsmif;om;/ ajrvwfydkif;ausmif;om; acgif;aqmif
wpfOD;jzpfygw,f? usaemfwdk@eJ@twlwl o&ufaxmifrSm aecJh&w,f? qdkif&SifawGuawmh usaemfwdk@udk
vdkavao;r&Sd *&kpdkuf&Smw,f? tusOf;om;qdkwJh*k%fyk'fudkawmif arhoGm;w,f? &JawGtm;vHk;vJ olwdk@
udk,folwdk@ odrfi,fao;usHKŒoGm;yHk&w,f? xrif;pm;csdefrSm usaemfwdk@udk oH}udK;awGajz+yD; vufxdyfawG
c%jzKwfay;xm;w,f? tm;vHk;pm;+yD; xGufr,fjyifawmh &JtkyfuaiG&Sif;w,f?
“ onftpfudkav;awGtwGuf usaemfwdk@ tcrJhau|;wmyg? r,lyg&apeJ@ ”
vdk@qdkif&Sifuajymw,f? usaemfwdk@uaus;Zl;wifa=umif; jyefajymcJhw,f? trSefu usaemfwdk@
qENuawmh ,lvdkufapcsifwmygyJ?
----
reuftapm}uD;rSm rEWav;+rdK@udka&mufw,f? wdkufwdkufqdkifqdkif 1993ckESpfc&pfprwfpfae@}uD;rSmyg?
tnm&Jhaqmif;[m =urf;=urf;wrf;wrf;yJ usaemfwdk@udkayG@zufw,f? um;ay:uqif;awmh ajcusif;awG/
a'gufawGeJ@qdkawmh vlawG0dkif;=unfhwm cHvdkuf&ao;w,f? r=umrSD &Jpcef;wpfcka&SŒrSm usaemfwdk@udk
xdkifcdkif;w,f? ygvmwJh&Jtkyfu olppfvG,ftdwfxJu pmtdwf(5)tdwfudk xkwfvdkufw,f? tJonf txJu
rEWav;axmifqdkwJh pmtdwfudk zGifhvdkufw,f?
“ jrifhpef;/ tbtrnf OD;aX;armif ”
usaemfwdk@tm;vHk; =uufaoaooGm;w,f?
“ usefwJholawGu usaemfwdk@eJ@qufvdkufr,f ”
usaemfwdk@tm;vHk;tckrS Zmwf&nfvnfawmhw,f? udkjrifhpef;udk rEWav;wdkif;&Jvuftyfvdkufw,f?
+yD;&if rEWav;axmifydk@r,faygh? 'gqdkusaemfwdk@awGvnf; pmtdwfawGtwdkif; wpfa,mufwpfaxmifpDqdkwm
oabmaygufvdkufw,f? udkjrifhpef;udk 0dkif;E_wfqufw,f? usef;rma&;udk*&kpdkuf=uzdk@/ tcsif;csif; tquf
toG,f rjywf=uzdk@ udkjrifhpef;urSmw,f? usaemfh&ifxJrSm [mwmwm}uD; jzpfoGm;w,f? udkjrifhpef;t+yHK;u
tm;vHk;udk tm;ay;ESpfodrfhwJh t+yHK;rsdK;? usaemfwk@d tajctae qdk;vmrSef;odawmh tm;vHk;rsufESmysuf
aew,f? usaemfwdk@ujypf'%feJ@ axmifajymif;&wmav? jypf'%fwpfckeJ@ tjcm;axmif0if&w,fqdkwm
tajctaeudk rcef@rSef;Edkifygbl;? tckvdk wpfa,mufwpfuGJpDqdkawmh tm;i,frdwmtrSef?
----
rEWav;uae a&$bdktoGm; um;ay:rSm usaemf/ udkarmifarmifjrifh/ udkEdkifrGef oHk;a,mufpvHk;
wdwfqdwf aew,f? AHkwdk ( aZmfrif; ) uawmh ol@ab;u tr,ftdkwpfOD;udk bmawGajymjyaerSef;rod?
&Jom;awGtm;vHk;uvnf; usaemfwdk@udk pmempGm tem;ay;xm;=uw,f? usaemfwdk@ txl;pdk;&drfaewmu
udkarmifarmifjrifh usef;rma&;udkyg? udkarmifarmifjrifhrSm tpmtdrfa&m/ ESvHk;a&m*gyg&Sdw,f? txl;ojzifh
em;vnfEdkifwJh tazmfaumif;aumif; vdkwmtrSef? a&$bdkaxmifa&SŒ um;qdkufawmh tr,ftdk}uD;u idk,dk+yD;
AHkwdkudk ykwD;wpfuHk;ay;w,f? bk&m;/ w&m;udk rarhzdk@ ajymw,f?
axmifem;u pm;aomufqdkifwpfckudk ac:oGm;+yD; usaemfwdk@udk xdkifcdkif;w,f? a&$bdkpm tdwfazmuf
awmh udkarmifarmifjrifh tvSnfhusw,f? usaemfwdk@ tm;vHk;rsuf&nfvnfae+yD? usef;rm a&;raumif;vdk@
axmifydkifudk aoaocsmcsmtyfay;zdk@ &Jtkyfudk usaemfwdk@ 0dkif;ajym=uw,f? awmfawmf}uD; =umawmh
axmifudkoGm;tyfwJh&JtkyfeJ@ &Jom;wpfcsdK@ jyefa&mufvmw,f? txkyfwpfxkyf jyefygvmw,f? oGif;cGifhr&vdk@
usaemfwdk@udk jyefay;vdkufw,fvdk@ajymw,f? txkyfxJrSm ig;ajcmufxkyfygw,f? aemuf udkarmifarmifjrifh
pD;xm;wJh zdeyfwpf&H ? olpD;oGm;wHk;utaumif;/ tckjyefygvmawmh zdeyfujywfae+yD? aemuf+yD; ajrr_ef@awG
vl;ayaew,f? &JtkyfrsufESm ysufaew,f?
“ ol@udk&dkufao;vm; ”
usaemfar;wmudk &Jtkyfu r=um;ovdk [efjyKw,f? &Jom;av;&J@rsufESmu 0efcHxm;ovdk. . ./
usaemfwdk@udk a&$bdktcsKyfudk ac:oGm;w,f? a&$bdkaxmifu +rdK@xJrSmqdkawmh tcsKyfudk jrif;vSnf;iSm;oGm;
&w,f? tcsKyfa&mufawmh tcef;wpfcef;a&S@ ac:oGm;+yD; usaemfwdk@udk ppfaq;+yD; tcef;xJxnfhw,f?
“ a[h . . .ajcusif;oHvHk;0rxGufapeJ@ ”
“ +yD;&ifxdkifxm; ”
“ a[haumif . . .toHrxGufeJ@ vdk@ajymxm;w,f? ig . . . ”
tcef;xJrSm vl&Sif;aew,f? qlqlnHnHtoHawGu usaemfwdk@udk &nf&G,frSef;odvdkufw,f?
=unfhvdkufawmh uyf&yfab;cef;u tcef;vl}uD;vdkvdk/ vlrdkufvdkvdk yk*~dKvfawGu usaemfwdk@udk vuf+idK;
aigufaigufxdk; atmf[pfaew,f? a'gou txGËftxdyfudk a&mufoGm;w,f? udkifxm;wJh ajcusif;wHawGudk
ajray: cyfjyif;jyif;jypfcsvdkufw,f?
“ 0kef; ” ueJqdkwJhtoHawG qlnHoGm;w,f? =unfhvdkufawmh AHkwdkuyg a'gow}uD; jzpfaewJhyHk
awG@&w,f? pD;xm;wJhzdeyfudkaumuf+yD; wpfzufutcef;xJudk t&Sdefjyif;jyif; ypfvGifhvdkufw,f? tvm;wlyJ
AHkwdkuvnf; wpfzufudk zdeyfeJ@aygufw,f? udkEkdifrGefuawmh wkef&Daew,f? usaemfwdk@ a'goawG tm;vHk;
onfvlqDudk pkyHkoGm;w,f? vufeJ@xdr&awmh yg;pyfuae jyefqJwm pHkoGm;w,f? &JawGajy;0if vmw,f?
usaemfwdk@udk vHkjcHKa&;,lxm;wJh &JawGa&m/ axmufvSrf;a&;awGyg ajy;0ifvm=uw,f? usaemfwdk@udk
bmrSrajymbl;? wpfzufcef;udk qJqdk+yD; yHkpHxdkifcdkif;w,f? wpfzufcef;u vlawGudk 0if&dkufw,f? onfawmhrS
usaemfwdk@ olwdk@udk jyefoem;oGm;w,f?
tdrf=uufawGb0av . . .
usaemfwdk@udk axmifra&mufcif vrf;rSmwpfckcjk zpfrSmudk tawmfpdk;&drfyHk&w,f? vHk;0udkonf;cH
ae=uw,f? npmudk a&GbdktcsKyfu au|;wmawmifray;yJ tjyifpmrSmau|;w,f? na&mufawmh naeu
usaemfwdk@udk ynmay;zdk@ }udK;pm;wJh wpfzufcef;u yk*~dKvf}uD;u oHwdkifem;uyf+yD; usaemfwdk@udk jyefawmif;
yefw,f?
“ usaemfausmif;om;awGrSef; rodvdk@ygAsm? &JbufjyefawGxif+yD; wm0eft& a[muf&wmyg ”
usaemfwdk@vnf; aAGr,lygbl;? c&D;yrf;+yD; pdwfnpfvmvdk@ a'gotvG,f xGufoGm;a=umif;
jyefawmif;yefw,f? aemuf+yD; onfvdk b0wltusOf;om;tcsif;csif; ta=umif;r&SdyJ 0efxrf;awGtvdkus
ESdyfpuf!Sif;yrf;wm rvkyfzdk@ owday;w,f? udkEidk frGefuawmh usaemfeJ@ AHkwdkudk rSm&Smw,f?
“ rif;wdk@ESpfaumifu pdwfudk t&rf;jrefw,f? olrsm;e,fajrrSm owdxm;yguGm? aemufaxmif
awGa&muf&ifvnf; qifjcifOD;? tck[mu wdk@awGuwpfaumifwnf;awGqD jzpfukef+yD ”
tJonfhnuawmh tnm&Jh taiG@toufawGtm;vHk; aysmufqHk;ukefw,f? -----
tcef;(13)
(u)
( c ) udktdkufudk aoqHk;r_
tif;pdefaxmiftwGif;rSm usaemfwdk@ aecJh&pOfwHk;u vlwpfa,muf&J@toufudk zuf&Guf yrmawmif
oabmrxm;yJ owfjzwfr_awGudk trsm;}uD; }uHKcJh&zl;ygw,f? tcko&ufaxmif twGif; rSmvnf;
tusOf;om;awG&J@ touftEW&m,f xdcdkufcJhwJh ta=umif;awG &Sdaeyg ao;w,f?
o&ufaxmifrSm axmifq&m0ef a':aqGaqG0if;qdkwJh trsdK;orD; q&m0efwpfa,muf &Sdygw,f?
1991 ckESpfuae 1993 txd o&ufrSm wm0efxrf;aqmifcJhygw,f? tif;pdef axmifu vlowfq&m0ef
pdk;=unfeJ@ rwlwmawG&Sdygw,f? a'gufwma':aqGaqG0if;[m a'gufwmpdk;=unfavmuf axmiftwGif;
vkyfydkifcGifh tm%m bmrSr&Sdygbl;? axmiftwGif; t&m&mudk axmifydkifaomif;!$ef@u xdef;csKyfuGyfuJaewm
jzpfygw,f? tm;vHk;u aomif;!$ef@ udk a=umuf&GH@ae&wm jzpfygw,f?
a':aqGaqG0if;[m vlowfq&m0ef pdk;=unfvdk ,kwfrmwJhpdwfxm;rsdK;r&SdyJ oabm xm;jynfh0wJh
q&m0efaumif;wpfa,muf jzpfygw,f? 1993 ckESpfrSm a'gufwma':aqGaqG0if;[m o&ufaxmif
q&m0eftjzpfuae xGuf+yD; usrf;rma&;0ef}uD;Xme 0efxrf;tjzpf wm0ef ajymif;vkyfudkifoGm;ygw,f?
a':aqGaqG0if; r&SdwJh aemufydkif;rSm usaemfwdk@ o&ufaxmifrSm q&m0efr&SdyJ aq;rSL;apmxGef;atmif=unfeJ@
ausmfjrifhqdkwJh tup 0efxrf;ESpfa,mufeJ@yJ ESpfyg;oGm;&ygawmhw,f? axmifucef@xm;wJh aq;rSL;qdkwm
aq;0g;ta=umif;b,favmuf em;vnfovJ rajymwwfygbl;? ta=umaq;wpfvHk;udkawmif ajzmifhajzmifh
wef;wef; avsmavsm&_&_ rxdk;wwfygbl;?
aq;rSL;tultaeeJ@ ab;uaeygvmwufwJh “ bp ”awGuyJ aq;xdk;wJhtcgrSm u|rf;usifr_
&Sdygw,f? 'gawGudkodxm;wJh tusOf;om;awmfawmfrsm;rsm;u a&m*gjzpf&if aq;rSL;eJ@ rjy&JyJ
axmif0ifpmuydk@wJh aomufaq;av;awGeJh ukoae&ygw,f? axmifrSmuvnf; aq;0g;pHkpHkvifvifr&Sdvdk@
wpfcgwpfav axmifrSL;awGudk,fwdkif tusOf;om;awGqDu vmvm awmif;wwfygao;w,f? 'Dvdkaq;0g;
vdktyfr_eJ@ ukor_csdK@wJhwmawGudk axmiftm%mydkifawGu ayghayghwefwefyJ oabmxm;+yD; v#pfvsL&_
aeygw,f?
usaemfwdk@ tif;pdefaxmifu ajymif;vmwJh EdkifiHa&;tusOf;om;xJu vkyfom;aum vdyfrSm
jrefrmpmt"dueJ@ wwd,ESpfwufaewJh ausmif;om;wpfa,mufjzpfwJh udktdkufudk wpfa,muf&Sdygw,f?
ol[m 1990 jynfhESpfu ppfcHk&Hk;uae ol@udktvkyf=urf;eJh axmif'%f ( 3 )ESpfcscJhygw,f?
udktdkufudk[m touf ( 30) aeayrJh ol@cE<mudk,f tcsdK;tpm;u ykyk!Syf!Syfav;jzpf+yD;
Adkufuav;ylyleJ@ uav;wpfa,mufvdkyHkpHrdk@ axmifxJrSm ol@udkvlwdkif;u cspfcifESpfouf=uygw,f? 1993-
1994 =um;umvrSm udktdkufudkwpfa,muf omrmef&dk;&dk; aeraumif;jzpfygw,f? aeraumif;wm &uf=um
vmwmeJ@tr# tzsm;uyHkrSefwdk;vm+yD; wdkufzdGKufjzpfcsifwJh vuQ%mrsdK;awG awG@jrifvm&ygw,f?
taqmifuwrHwvif;u at;pufaewma=umifh aq;&HkrSm aEG;aEG;axG;axG;&Sdvdk@ aq;&Hkwufzdk@
vdkw,fvdk@ aq;rSL;uajymygw,f?
axmifxJu aq;&Hkqdkwm emrnfom&Sd+yD; ukwifESpfvHk;wnf;eJ@ jzpfygw,f? bmaq;0g;rS &Sdwmvnf;
r[kwfygbl;? taqmifurS bmyJajymajym ta&;qdk vkyfazmfudkifzufawG&J@ ulnDtm;ay;r_ awG&Edkifygw,f?
'gayrJh aq;rSL;u aq;&Hkwufcdkif;aewmqdkawmh jiif;qdkvdk@ aemufydkif; wpfckckjzpf&if tjypfjzpfrSmpdk;wma=umifh
udktdkufudk aq;&Hkwufzdk@ qHk; jzwfvdkuf ygw,f?
udktdkufudkwpfa,muf axmifaq;&Hka&mufoGm;ayr,fh bmrSxl;xl;jcm; ajymif;vJr_awG
rawG@&ygbl;? usefwJh ( 5 )nawGuvnf; udktdkufudktwGuf vdktyfwJhaq;0g;awG/ aiGa=u; awGudk ay;=u
ygw,f? aq;rSL;u
“ bmrSrpdk;&drfeJ@? tckxdawmh a&m*g&Smvdk@rawG@ao;bl;? aq;ajymif;+yD; wpfckcsif; wpfckcsif;
prf;oyf+yD; wdkufaew,f” vdk@ ajymygw,f? udktdkufukduawmh aq;&Hkwufae&wm =umaeayr,fh
a&m*gxl;xl;jcm;jcm; aysmufoGm;wmr[kwfvdk@ taqmifudkr=umcif jyefqif;vmr,fvdk@ ajymygw,f?
aemufudktdkufudkudk tjyifaq;&kHudk xkwfoGm;w,f vdk@od&ygw,f? tup0efxrf;awGu
taqmifrSmusefcJhwJh udktdkufudk&J@t0wftpm;awGudk vmawmif;ygw,f? usaemfwdk@awGu pdwfyl+yD;
ar;jref;=uawmh “ bmrSrjzpfygbl;? tajctaeaumif;ygw,f? xl;&ifajymr,f ” vdk@ajym+yD; tjzpfrSefudk
zHk;uG,f=uygw,f?
trSefuawmh axmifaq;&Hkuae tjyifaq;&Hkux dk kwfwJhtcsdefrSm udktdkufudk&J@ tajctae[m
tifrwefqdk;&Gm;ae+yD; axmifAl;0rSmwif toufaysmufae+yDvdk@ od&ygw,f? aq;&HkrSm&SdwJh 5( n
)awGajymjycsuft& udktdkufudk udkaq;&Hkuae tjyifxkwfawmh tom;awGrJae+yD; jidrfoufaewmudk
awG@&w,fvdk@ ajymygw,f? aemufwpf&ufrSm axmifydkif eJ@axmifrSL;awGu 5( n ) awGtm;vHk;udk( 1 )
aqmif ( 2 ) cef;rSm wef;pD pkcdkif;xm;+yD;
“ olwdk@taeeJh udktdkufudk&J@ toufudk twufEkdifqHk; vk,l}udK;pm;cJhayr,fh a&m*gtajctaeu
u|rf;aevdk@/ a&m*guOD;oGm;vdk@ aq;&HkrSmyJ aoqHk;oGm;ygw,f ” vdk@ ra&r&m ajymygw,f? usaemfwdk@awGu
bma&m*geJ@ qHk;wmvJvdk@ar;awmh q&m0efawGvnf; cGJpdwf+yD; a&m*g&SmazGaeygw,f? &SmawG@&ifajymygr,f
vdk@tajzjyefay;ygw,f? aemufawmh
“ rif;wdk@oli,fcsif;&J@ aemufqHk;psmyeudk rif;wdk@ b,fvdkvkyfapcsifvJ? igwdk@ twwfEdkifqHk;
vkyfay;ygr,f? axmifxJrSmawmh bmrSrvkyf&bl; ”
usaemfwdk@xJu wpfa,mufu
“ usaemfwdk@ psmyevdkufydk@vdk@ &rvm; ” vdk@ar;awmh
“ 'gawmhrjzpfEdkifygbl;? 'Djyifh tusOf;om;qdk&if 'dk@vkyfay;vdk@&w,f? rif;wdk@u 5( n ) awGjzpfvdk@
tjyifxkwfzdk@ cufcJygw,f? 'gayr,fh 'dk@tusOf;OD;pD;Xmeu 0efxrf;awG/ rdom;pkawGvdkufydk@rSmyg? aemuf+yD;
tdkufudk&Jhrdom;pkudkvnf; ta=umif;=um;xm;w,f? olwdk@a&mufvm&ifvnf;
tavmif;udkb,fvdkvkyfcsifvJqdkwm 'dk@wdkifyif& OD;rSmyg? ckcsdefxdawmh tdkufudkwdk@ tdrfu
a&mufrvmao;ygbl; ”
'geJ@yJ udktdkufudk&J@ psmyetwGuf axmifxJu usaemfwkd@ EdkifiHa&;tusOf;om;awG pkaygif;aiGxnfh+yD;
yef;acG/ ,yfawmif/ uefawmhyGJawGjyKvkyf+yD; tokbvmolawGudk azsmf&nfwdkufwmawG/ tkwf*lajryHk
aqmufvkyfwmawGudk axmifydkifeJh!Sd+yD; jyKvkyf=uygw,f? axmifrSL; OD;at;vd_ifu
“ ol@a&m*gu arG;xm;wm=um+yD? tckrS r&_Edkif/ ru,fEdkifjzpfwm ” vdk@ajymygw,f? usaemfwdk@
vufvSrf;rSDoavmufpHkprf;=unfhawmh aq;&Hku 5( n ) awG&J@ ajymjycsut f & aq;rSL;u aq;xdk;ay;t+yD;rSm
0kef;0kef;'dkif;'dkif;eJ@ udktdkufukd udktjyifaq;&Hk xkwfzdk@pDpOf=ua=umif;/ tJ'DvdkpDpOf&mrSm axmiftjyifrSm
wm0ef,lapmifhay;r,fh &J0efxrf; r&Sdao;wma=umifh apmifhae&a=umif;/ &efukefutusOf;OD;pD;Xme !$efcsKyfxH
ta=umif;=um;&jcif;/ o&ufe,fajrcHaxmufvSrf;a&;xH cGifhjyKcsufawmif;cH&jcif;/ axmifjyifxkwf,lcGifh
awmif;cHae&jcif;awG &Sdaeao;a=umif;/ tJ'DvdktcsdefawG r=umoifhyJ=um+yD;rS udktdkufudk udktjyif aq;&Hkodk@
xkwf,loGm;wm jzpfa=umif; od&ygw,f?
trSefuawmh udktdkufudk &J@tavmif;udk axmifxJuae tjyifudk xkwf,loGm; wmjzpfygw,f?
axmifaq;&Hku xGufvmuwnf;u udktdkufudkwpfa,muf toufr&Sdawmhyg? axmifxJuae tjyifudk
vmbfxdk;+yD; vG,fvifhwul oGm;ae=uolawG&Sdovdk/ tcsdK@qdk rEWav; txdoGm;wJholawG&Sdygw,f? tckvdk
aoa&;&Sifa&;udpPrSmawmh axmiftjyifxkwfzdk@ cufcJygw,f vdk@jzpfvmygw,f? raooifhyJ aoqHk;cJhwJh
olawG/ a&wdrfepfcJholawG trsm;}uD;/ trsm;}uD;. . . ?
axmifrSL;awGu em;vnfr_eJ@ cGifhjyKvdk@ udktdkufudktwGuf &nfpl;+yD; ( 1 ) aqmif ( 3 ) cef;rSmyJ
axmifwGif;&Sd oHCmawmfawGudk yifhzdwf+yD; qGrf;oGwfw&m;emwmudk jyvkyfygw,f? OD;Zif;OD;tmp&eJ@
q&mawmf yÀ0Ho ( OD;jynfausmf ) wdk@u “ t0dZ…mypP,m ”ocFg& w&m;tp&SdwJh rwnfjrJwJhta=umif;
w&m;awmfrsm; a[m=um;+yD; udktdkufudk udk &nfpl;qGrf; oGwfcJhygw,f?
autef,luae axmifusvmwJh u&iftrsdK;om; zxD;}uD;awGuvnf; c&pf,mef w&m;awmfeJ@
tnD 0wfjyKqkawmif;yGJjyKvkyf+yD; uG,fvGefoltwGuf &nfpl;+yD; "rRaw;oDcsif;udk oDqdkygw,f?
“ tdk+idrf;zG,f&m » » » jrwfr*Fvm » » »
igjyKrlwdkif; » » » igoGm;av&m » » »
ocifa,&_ » » » apmifhxdef;r_av » » »
vuf&Hk;awmfyif » » » ighvufudkifay » » »
( ydk@aqmifawmfrlaom aus;Zl;&Sif » » » ydk@aqmifrlyg » » » umvtpOf» » » opPm&SdpGm » » »
aemufawmfvdkufrnf » » » ydk@aqmifawmfrlaoma=umifhaywnf; » » » )
r=umrjrifh » » » igwdk@rsm;onf » » »
aojcif;jrpfurf; » » » ulpdrfhaomiSm » » »
ydk@aqmift&Sif » » » a,&_udk,fpm; » » » ”
wdwfqdwf at;csrf;vSwJh "rRaw;oDcsif;oHawG=um;rSm qkawmif;yGJvmolawG rsuf&nfawG pD;us
vm=uw,f? rsuf&nfawG . . .? udktdkufudktwGuf 0rf;enf;wJhrsuf&nf/ *k%f,lwJh rsuf&nf/
em=unf;wJhrsuf&nfawG . . . ? udktdkufudk&J@ psmyetcrf;tem;yGJav;rSm usaemf wdk@wawG oH"dXmefwpfck
+rJ+rJ+rH+rH csvdkuf=uygw,f?
“ jrefrmjynf 'Drdkua&pD awmfvSefa&;twGuf axmifwGif;rSm toufay;oGm;wJh &Jabmftdkufudk
twGuf usaemfwdk@tm;udk ESpfqwdk;+yD; jrefrmjynf'Drdkua&pD r&rcsif;qufvuf wdkufyGJ0ifoGm;=ur,f ”
usaemfwdk@udk axmiftm%mydkifawG vdkufavsmr_awG jyKvkyfaecJhayr,fh udktdkufudk aoqHk;&wm
aoG;&dk;om;&dk;r[kwfbl;qdkwm usaemfwdk@odygw,f? r&dk;om;r_awG trsm;}uD;&Sd+yD; oHo,awG
usefaecJhygw,f? udktdkufudk aoqHk;&wJha&m*gudk odcGifhray;wm/ t&ifusaemf wdk@awGeJh twlwlaepOfwkef;u
udktdkufudkrSm a&m*g}uD;}uD;us,fus,fr&SdcJhwm/ +yD;awmhol@rSm bma&m*grS rjzpfcJhwm . . . ? bmyJjzpfjzpf
o&ufaxmiftm%mydkifawG&J@ ayghavsm hr_a=umifh usaemfwdk@&Jh &JabmfwpfOD; raooifhyJ aoqHk;cJhw,f?
=u,fwpfyGifh taºuGapmcJhw,f? e0w&J@ vl@tcGifhta&;csdK;azmufr_awGa=umifh EdkifiHa&;
tusOf;orm;awG axmifwGifaoqHk;&wmawG trsm;}uD;&Sdygw,f?
,Hk=unfcsufa=umifh wdkufyGJ0if&if; tnw&ausmif;om;av; udktdkufudkwpfa,muf
o&ufaxmifrSm e0w&Jh vlrqefwJhvkyf&yfawGa=umifh trSefwu,fudk aoqHk;cJhyg+yD? e0w ppftkyfpk&J@
vl@tcGifhta&;csdK;azmufr_awG&Jh oufaocHwpfcktaeeJh jrefrmjynftv,fydkif;u o&ufaxmifrSm
udktdkufudk&J@ tkwf*luav;u oufaojyaeygw,f?
&Jabmftdkufudk aumif;&mok*wdvm;ygap . . .
tcef;(14)
(u)
&Sm;&Sm;yg;yg; acgif;jzwfowfr_
usaemfo&ufaxmifrSmaecJh&pOf aemufydkif;wav#mufvHk; q&m0efr&SdyJ aecJh&ygw,f? udktdkufudk
aoqHk;oGm;+yD; aemufydkif;rSm aemufxyftoufqHk;&_H;cJhwJh wpfOD;uawmh OD;Zif; ODtmpm&yJ jzpfygw,f?
OD;Zif;tmp&[m &efukef+rdK@ bkef;}uD;vrf; o&ufawmausmif;wdkufxJu em&Dpif ausmif;wdkufu
&[ef;wpfyg;jzpfygw,f? ywWedukZ…euHaqmifr_a=umifh axmif'%f(7)ESpfuscHcJhwJh oHCmawmf jzpfygw,f?
1988 ckESpfu a':atmifqef;pk=unfudk tykyfcsxm;wJh pmawGeJ@ vufeuftcsdK@udkifaqmifxm;wJh
Adkvf}uD;pnfolwdk@tzGJ@udk vufyl;vuf=uyfzrf;qD;xdef;odrf;cJh+yD; acgif;jzwfowfcH&r,fhab;u u,fwifcJhwJh
&J&Jawmuf oHCmawmfwpfyg;jzpf+yD; &efukefwdkif;&[ef;ysdKor*~uvnf; jzpfygw,f?
Adkvf}uD;pnfoleJ@ axmufvSrf;a&;tcsdK@udk xdef;odrf;xm;pOf trSwf(4)ppfa'ou
Adkvfr_;vif;armifudk,fwdkif ppfum;awG/ ppftajrSmufum;awGeJ@ a&mufvm+yD; olwdk@vlawGudk jyefv$wfay;zdk@
OD;Zif;qD awmif;qdkcJhygw,f? OD;Zif;tmp&u urBmat;u EdkifiHawmfoHCmr[mem,utzGJ@u wqifh
Adkvf}uD;pnfoleJ@ axmufvSrf;a&;tygt0ifawGudk tEW&m,fuif;pGmeJ@ Adkvfr_;vGef;armif(,ck-etz
0ef}uD;csKyf&Hk; 0ef}uD;)udk v$Jajymif;ay;cJhygw,f?
1990 jynfhESpfusawmh OD;Zif;OD;tmp&udk axmufvSrf;a&;u zrf;qD;ac:aqmif oGm;ygw,f?
ppfa=uma&;pcef;udk a&mufawmh Adkvf}uD;pnfolu “ rif;r[kwfvm; ta&;tcif;wkef;u ighudk vkyfxm; wm
”qdk+yD; uvJhpm;acswJhtaeeJ@ !Sif;yrf;ESdyfpufr_awGudk jyKvkyfygw,f? OD;yO…if;[m axmifxJrSm usef;rm a&;
vdkufpm;jcif;/ t*Fvdyfpmayrsm; avhvmjcif;wdk@ jyKvkyfcJhygw,f? OD;yO…if;&Jh cE<mudk,f taetxm;[m
awmifhwif; vSy+yD; oefrmxGm;}udKif;ygw,f? usaemfwdk@ axmifuvGwf+yD;wJhaemufydkif;rSm OD;yO…if; wpf
a,muf axmiftwGif; ysHvGefawmfrloGm;w,fvdk@ odvdkuf&ygw,f? 'Dowif;=um;awmh usaemf r,Hk=unf
Edkifatmifudk jzpfoGm;ygw,f? udktdkufudk aoqHk;cJhwyJh HkrsdK;yJvm;vdk@ usaemf ajy;jrifa,mifrdygao; w,f?
usaemfxyfajymcsifwJh tcsufwpfckuawmh o&ufaxmifrSm jzpfyGm;cJhwJh &Sm;&Sm;yg;yg; acgif;jzwf
owfr_ ta=umif;yJ jzpfygw,f? usaemfwdk@ o&uf axmifxJrSm xrif; [if;csuf&zdk@ zdk}uD;xJrSm wm0efcH
zdkacgif;wpfa,muf&Sdygw,f? oluawmh &mZ0wftusOf;om;bJOqdkol jzpfygw,f? olu zdkxJrSm ae@pOf
csufjyKwf&wJh xrif;eJ@[if;udk axmifydkifxH ae@pOfwifjy&+yD; axmifydkifeJ@ae@pOfawG@&wJh olvnf; jzpfygw,f?
axmifydkifaomif;!Gef@uvnf; bJOudkvl,HkarG;+yD; axmifxJuowif;awGudk pHkprf;ygw,f?
axmifxJu tusOf;om;awGudk b,folub,fvdk/ bmnm/raumif;bl; aumif;w,f tp&Sdojzifh
axmifydkifudk owif;ydk@+yD; tcsGeftwufav;awG vkyfwwfygw,f? axmifydkif uvnf; olajym or#udk
,Hk=unf+yD; tusOf;om;awGudk &dkufESuftjypfay;wwfwma=umifh tusOf;om;awGu bJOqdk&if a0;a0;uae
a&Smif=uygw,f?
bJOaumif;r_a=umifh bJOeJ@rwnfhwJholawG/ 5(n)awG 'kuQtawmf a&mufzl;=uygw,f? bJO
acgif;aqmiftjzpfeJ@ wm0ef,ltkyfcsKyfwJh zdk}uD;rSm tvkyfvkyfwJh 0if;OD;qdkwJh tusOf;om; wpfa,muf
&Sdygw,f? bJOuaxmifydkifeJ@ ydkifw,fqdk+yD; t&Sdeft0gawGxkwfoHk;/ ol@vufaxmufu tusOf;om;awGudk
rw&m;&dkufESuf qJqdkwmawG vkyfvmygw,f? tJ'DrSm bJOeJ@ 0if;OD;wdk@ wpfa,mufeJ@wpfa,muf
tpmra=ur_awG &Sdvmygw,f? &ef+idK;/ &efpawG &Sdvm=uygw,f?
wpfae@rSm 0if;OD;u [if;csufwJh qD(25)usyfom;wpfAl;udk odrf;xm;wmudk bJOuawG@oGm;+yD;
“ rif;cdk;xm;wm r[kwfvm;/ rif;udk axmifydkif&Hk;cef; wif&r,f? rif;udkzdkxJrSm rxm;bl; ” pojzifh
rsdK;pHkatmifqJqdk }udrf;armif;ygawmhw,f? 0if;OD;uvnf; ol@udk&Hk;rwifzdk@ajymygw,f? bJOu“
rwifvdk@&rvm;uG/ ighzdkxJrSm olcdk;rxm;bl; ”vd@k jyefajymygw,f? 0if;OD;vnf; bJOudk bmrSrajymyJ
olvkyfp&m &Sdwmudk qufvkyfaeygw,f? bJOwpfa,mufrD;zdkab;rSm a&aEG;wnfae&if;wJh tcsdefrSm
0if;OD;uol@aemufuae &kwfw&ufay:vm+yD; bmrajym/ nmrajymeJ@ bJO&Jhacgif;udk ol@vufxJu"g;eJ@
ckwfcsvdkufygw,f?
“ trav; ”qdkwJh toHeJ@twl bJOwpfa,muf acgif;idkufpdkuf usoGm;ygw,f? 0if;OD;uaemufxyf
ESpfcsuf/ oHk;csufqufwdkuf ckwfcsvdkufawmh bJOacgif;jywfusoGm;ygw,f? 0if;OD;u yg;pyfuae. . .
“ csGefcsifOD;/ wwfcsifOD;uGm ”qdk+yD; wwGwfwGwf &Gwfaeygw,f? bJOaoaewmawmifrS 0if;OD;u
rsufvHk;eD}uD;eJ@ oJ}uD;rJ}uD; aoG;&_;aoG;wef; ckwfaeygawmhw,f? bJOacgif;jywfoGm;+yD; awmfawmf=umav;rS
axmifydkifwdk@/ axmif0efxrf;awG tl,m;zm;,m; ajy;vm=uygw,f?
axmiftm%mydkifawG tm;vHk;eD;yg; axmif0efxrf; rdom;pkajy;yGJ jydKifyGJudk “ jrefrmh tm;upm;/
urBmudk v$rf;ap&r,f ”qdkwJhoDcsif;oHeJ@ aysmfjrL;aewma=umifhrdk@ bJOacgif;jywf oGm;wmudk olwdk@awG
csufcsif; rodvdkuf=uygbl;? 0if;OD;owfwJh"g;[m vGefcJhwJh(2)&uf avmufurS bJOudk,fwdkif csGefjraeatmif
aoG;xm;wmrdk@ bJOwpfa,muf aoG;wJh"g;eJ@ oludk,fwdkif toufcHvdkuf&wmyJ jzpfygw,f?
bJO&Jh vkyf&yfawG[m axmifydkifudkom tusdK;jzpfxGef;ap+yD; b0wltusOf;om;awGudk zdESdyfwJh
&v'ftjzpf tckvdk &uf&ufpufpuf acgif;jzwfowfcHvdkuf&wmyJ jzpfygw,f? 0if;OD;uawmh
aemuftr_wyf+yD; w&m;&Hk;rSm aemufxyf axmif'%fusoGm; ygw,f? bJOacgif; jzwfowfcHvdkuf&+yD;
aemufydkif;/ axmifrSL;awGudk owif;ydk@ay;+yD; tcsGeftwufawGvkyfaewJh tjcm;olawGvnf; a=umuf'l;wkef
oGm;=uygw,f? bmyJajymajym axmifydkifaomif;!Gef@uawmh tusOf;om;awGtcsif;csif; tdrf=uufcsif;
tdk;rJokwf cGyfcdkif;vdkufwmjzpfygw,f?
(c)
trsdK;om;nDvmcHeJ@ wdkufydwf'%f
o&ufe,fajrcH axmufvSrf;a&;awGu o&ufaxmifrSm &SdwJh usaemfwdk@ EdkifiHa&;tusOf;om;
awG[m e0w&Jh/ trsdK;om;nDvmcHudk qef@usifzdk@ v_yf&Sm;r_awG}uHpnf aea=umif; /BCPawG pnf;&Hk;
a&;qif;aea=umif; owif;&w,fqdk+yD; usaemfwdk@o&ufaxmifudk 1993ckESpf pufwifbmvxJrSm
axmufvSrf;a&; 0ifppfygw,f?
yxrqHk;usaemfhudk axmufvSrf;a&;u ac:+yD; Al;0rSm ppfaq;ygw,f? olwdk@awGu. . .
“rif;wdk@awG tcktjyifrSm tpdk;&u }uD;r_;usif;yaewJh trsdK;om;nDvmcHudk qef@usifzdk@ vkyfae
w,f? rif;udk,fwdkifvnf; qef@usifzdk@ vdkufpnf;&H;k aew,f ” qdk+yD;pGyfpGJygw,f? aemufnzufawGrSm
usaemfwdk@ tcsif;csif;pmtkyf pmayta=umif;/ tjcm;A[kokwawG ta=umif;aqG;aEG; wmudkvnf; BCP
tr_eJ@ usvmwJholawGu usaemfwdk@ausmif;om;awGudk pnf;&Hk;a&;qif;ae+yD; axmifuvGwfwJh tcg us&if
olwdk@ygwDu wnfaxmifxm;wJh DPA( Democratic Patriot Army )udk apv$wfzdk@ vkyfaew,f
qdkwm rSefovm;qdk+yD; ar;jref;ygw,f?
usaemfuvnf; tjyifrSm trsdK;om;nDvmcH usif;yaewJhta=umif; od&Sda=umif;/ 'gayr,fh
b,ftcsufawGtay:rSm/ b,folawGtay:rSm tajccH+yD; aqG;aEG;aew,f/ usif;yaew,fqdkwm
roda=umif;/ usaemfwdk@taeeJ@ axmufcHr_vJ rjyKEdkifovdk/ qef@usifr_vJ rjyKEdkifa=umif;/ trsdK;om;nDvmcH
usif;yaewJh tcsdefup+yD; axmif0ifpmrSmawmif axmufvSrf;a&;awGudk,fwdkif apmifh=uyfaewmjzpfa=umif;/
wduscdkifrmwJh bmtcsufrS rodao;wJhtwGuf tcke0w ac:,laewJh trsdK;om;nDvmcHudk xifjrifcsuf
ay;zdk@qdkwm rjzpfEdkifa=umif;/ 'ga=umifh 'Dowif;[m rjzpfEdkifa=umif; usaemfujyefajymvdkufygw,f?
usaemfuquf+yD; nzufawGrSm pum;ajymwJhtcgrSm A[kokwjzpfzG,fta=umif;awG/ bmoma&;ta=umif;/
usaemfwdk@zwfcJh&wJh pmtkyfta=umif;awG/ tjzpftysufawGudk zvS,fajymqdk=uwmyJ jzpfa=umif;/
ArmjynfuGefjrLepfygwD(BCP)uae pnf;&Hk;a&;awGqif;+yD; DPAwyfxJ ausmif;om;awGv$wfzdk@
axmifxJrSm tpDtpOf&Sdw,fqdkwm usaemfwdk@udk rvdo k lawGu ajymwmjzpfa=umif; jyef&Sif;vdkufygw,f?
usaemfhudkppf+yD;awmh udk!dk(c)udk+idrf;csrf;(pma&;q&m-nDykav;)/ OD;atmifjrifh0if;/ udkcifaZmfeJ@
udkatmif'ifwdk@udk ac:,l+yD; ppfygw,f? +yD;awmhusaemfwdk@ tm;vHk;udk wdkufxJydk@vdkufygw,f? wdkufxJ
a&mufawmh usaemfwdk@ ab;csif;uyftcef;rSmu rif;aZ,smeJ@ vSrsdK;aemif(c)rSef}uD;wdk@ &Sdygw,f?
axmufvSrf;a&;u tr_ppfr+yD;rcsif; aemuftr_rsm;xyfzGifh+yD; ta&;,lOD;rvm;vdk@ pdk;&drfpdwfawGeJ@ wdkufxJrSm
ae&ygw,f?
wdkufxJrSm nzufaxmifydwfoHacsmif;acguf +yD;&if udk,fhtcef;eJ@udk,f oDcsif;av;awG
nnf;wwfygw,f? udk+idrf;csrf;uawmh rEWav;om;yDyD olwdk@rEWav;+rdK@/ rEWav;ta=umif;ryg&if xrif;pm;
vdk@r0ifbl;vdk@ qdk&rSmygyJ? oDcsif;qdk+yDqdk&ifvnf; eef;awmfa&S@q&mwif/ +rdK@r+idrf;wdk@&Jh oDcsif;awGrS
a&G;+yD;}udKufwwfygw,f? jrdK@cspfpdwftjynf@&Sdwmrdk@ usaemfwdk@u udk+rdK@cspfvdk@ wpfcgwpfav ac:ygw,f?
udk+idrf;csrf;u wpfcgwpfcgawmh usaemfhtcef;udk oDcsif;awmif;wwfygw,f? usaemfuvnf; zdk;qdkcsifqdkawmh
olwdk@awG rawmif;cifuwnf;u qdkcsifaewJhaumif jzpfygw,f?
'gha=umifh o&ufaxmif&Jh wdkufcef;awGrSm ae&wJhnawGrSm qdk&if ppfudkif;awmif/ ref;awmifvuFsm/
ykn&Sif/ a&csdK;qdyf/ &wemyHk/ jynfawmf0if/ a&$jynfpdk; pwJhoDcsif;oHav;awG ysHŒv$ifhaewwfygw,f?
ref;awmifv,smFoDcsif;udk (1)aqmif(3)cef;u qdkif;q&ma*:uDqDu oif,lcJhwmjzpfygw,f? usaemfh
tvSnfh+yD;&if tefu,f}uD; OD;atmifjrifh0if;qD oDcsif;awmif;awmh olu pdefjcL;=umanmif abmv,fudk
qdkjywwfygw,f? oDcsif;qHk;wJhtcgrSm udk!dku
“. . .pdefjcL;=umanmif abmv,fvdk@ bmha=umifhemrnfay;wmvnf;/ rif;odvm; ”vdk@ usaemfhudk
ar;ygw,f? usaemfuvJ rodvdk@ &Sif;prf;ygOD;qdkawmh. . .
“ uaemifrif;om;}uD;[m ol@taqmifudkrvmyJ tjcm;tysdKaqmifawGudk 0ifaevdk@
v_difxdyfacgifwifu 'DpdefjcL;abmv,fudkpyf+yD; qdkawmhrS uaemifrif;om;}uD;vnf; abmv,foH}um;awmhrS
vmw,f ”vdk@ajymygw,f? usaemfwdk@awGtm;vHk;vJ udk!dk&Jh[moudk =um;&vdk@ tlwufatmif
&,f&ygao;w,f?
wdkufxJwpfa,mufwpfcef;pD aeae=uwJh tcsdefrSm oDcsif;wpfyk'fqD qdk&wm aysmfp&mwpfckygyJ?
oDcsif;awGxJrSmvnf; pdwfwufºuGzG,f oDcsif;awG ygwwfygw,f? udk!dk oDcsif;qdkwJh tvSnfh a&mufw,f
qdk&if ol@&Jhyifudk tnmoH}uD;eJ@
“ rEWav; » » » usKyfwdk@&wemyHkaejynf » » » wifhw,fom,mpnfum; » » » [dkwkef;cguay»
» » tJ'gawGrar@=ueJ@ » » » a&S@qufumpDrH=updk@av » » » [kwfyg+yDAsdK@ ”
jynfawmf0ifoDcsif;udk [efygygqdkjywwfygw,f? udkcifaZmfuawmh pwl'D,dk oDcsif;awGxJu
cdkifxl;eJ@ cifarmifwdk; oDcsif;awGudk qdkjywwfygw,f?
( 'DDae&mrSm tv#if;oifhvdk@ usaemfaxmifwGif;rSm oif,lcJh&wJh EdkifiHa&;oDcsif;awGudk A[kokw
taeeJ@jzpfap/ avhvmvdk@&atmifjzpfap azmfjyvdkygw,f? rl&if;pmom;twdkif; tenf;i,fv$Jacsmfr_&Sd&ifvnf;
onf;cHcGifhv$wfapcsifygw,f?)
Zlvdkiftrnf
&Jabmfodef;=unf
Adkvf&_obif
+idrf;csrf;a&;
tcef;(15)
wGJzufaxmifoHwdkif=um;u
,ckazmfjyrJh ta=umif;t&muawmh wGJzufaxmifvdk@ todrsm;=uwJh oD;oef@tusOf;axmif
twGif;u EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;b0ESifh oD;oef@axmifta=umif; od&SdEdkif&ef twGuf oD;oef@axmifrSm
(4)ESpftusOf;uscH&wJh udkbkef;jrifhxGef;&Jh tawG@t}uHK/ cHpm;r_awGudk wifjyvdkygw,f?
usaemf ppfaxmufvSrf;a&;awG&Jh zrf;qD;r_udkcH&+yD; tif;pdefaxmifudk a&muf&SdcJhaomfvnf;
wGJzufaxmifvdk@ vlodrsm;wJh oD;oef@axmifrSmom axmifouf(4)ESpfjzifh tusOf;pHb0udk
ukefvGefcJh&ygw,f?
axmufvSrf;a&;pcef;uae axmifudka&mufumprSm usaemfhwpfudk,fvHk; '%f&mAvyGESifh
cE<udk,fwpfckvHk; t!dktrJpGJaewma=umifh wm0efusaxmifrSL;u vufcHzdk@ jiif;qefvdkufygw,f? usaemfhudk
axmifudkydk@&ef wm0efuswJh axmufvSrf;a&;u usaemfhudkaxmifrSm vufrcHEdkifbl;qdk&if vufrSwfxdk;ay;yg
qdk+yD; t=uyfudkifvmwma=umifh axmifr_;vnf; roufomwJhtqHk; vufcHvdkufygw,f?
aemufawmh yHkpH xdkifcdkif;+yD; axmifuspm&if; ,lygw,f? +yD;awmh wGJzufaqmiftaqmif(1)u
0efxrf;wpfa,mufudk vSrf;ac:+yD; usaemfhudktaqmif(1)rSm xm;zdk@ajymygw,f?
odyfr=umygbl;? axmif0efxrf;u usaemhacgif;udk apmifjzifhtkyf+yD; taqmif(1)udk ac:oGm;ygw,f?
tcef;(4)rSm usaemfhudkxm;ygw,f? usaemftcef;(4)udk pa&mufwJhtcsdefrSm a&csdK;cswJh tcsdefjzpfaewm
a=umifh b,folrSr&Sdygbl;? usaemfae&wJhtcef;u (7)ay/ (6)ayus,fwJh tcef;usOf;av;jzpf+yD; tcef;wcg;rSm
(6)ay/ (3)aycef@ om&SdwJh oHwdkifwHcg;jzpfygw,f? wHcg;udkawmh tay:(1)ay/ atmuf(1)aycef@
tvGwfxm;+yD; oHjym;jzifhtjynfh umxm;ygw,f? aemufrSjyefod&onfrSm oD;oef@&Sd wdkufcef;rsm;rSm
topfaqmufxm;wm jzpfwma=umifh (8)ay ywfvnfjzifh pepfwuswnfaqmufxm;jcif; r[kwfa=umif;
od&ygw,f? a&csdK;qif;+yD; jyefvm=uolrsm; vrf;av#mufae=upOf usaemfhudk pwifrSwfrdoGm;olrSm
trsdK;om;'Drdkua&pD tzGJ@csKyf(vli,f)rS udk&efatmifjzpf+yD; oluusaemfhudk
“ armifbkef;”
vdk@ac:+yD; pE_wfqufygw,f? usaemfvufudkvSrf; jyvdkufwmudk axmif0efxrf;awGjrifoGm;+yD;
“ rif;tarhvif tdrfr[kwfbl;? aqGrsdK;pyfraeeJ@ ” qdk+yD; vSrf;qJygw,f? vrf;av#mufcsdefukefvdk@
wHcg;ydwfzdk@ 0efxrf;u vSrf;atmfygw,f? tcef;wGif; jyefa&mufwJhtcgrSm usaemfhtcef;wGif;odk@ tcef;azmf
(4)OD; 0ifvmygw,f? tcsif;csif; rdwfquf pum;ajym=uwJhtcgrSm (3)OD;rSm q&mawmf}uD;rsm; jzpfwmudk
odvdkuf&ygw,f?
“ ywWedukZ…e ”uHaqmif oydwfa=umifh tzrf;cH&+yD; oD;oef@axmifusaejcif; jzpf=u+yD;
q&mawmf}uD;rsm;rSm &efuif;+rdK@e,f ara';eDausmif;wdkuf q&mawmf OD;Om%bd0Ho/ r&rf;ukef;+rdK@e,f
r[m*E<&Hkausmif;wdkufrS wdkuftkyfq&mawmf OD;wUk¹ENd,ESifh pmcsudk,fawmf OD;Om%d\&wdk@jzpfw,f?
usefwpfa,mufuawmh usaemfppfa=uma&;pcef;rSm &SdaepOf toH=um;zl;vdkufwJh a&SŒaeOD;apmvGif
(zqyvtzGJ@csKyf taxGaxGtwGif;a&;r_;/ ,ck-uG,fvGef) jzpfygw,f?
nae(4)em&DavmufrSm npmxrif;au|;ygw,f? (5)em&DcGJavmufrSm oD;oef@axmifu
tusOf;om; tm;vHk; yHkpHxdkifcdkif;+yD; vlppfygw,f? yHkpHxdkifaepOfrSmyJ usaemfwdk@tcef;a&SŒudk apmif+cHKxm;onfh
vlESpfa,mufudk ac:vm+yD; wpfOD;udk usaemfwdk@tcef;wGif; oGif;vdkufygw,f? aemufwpfOD;udkawmh
ab;uyf&yftcef;u tcef;(5)xJ xnfhvdkufygw,f? usaemfwdk@tcef;xJ a&mufvmolu q&mawmf
wpfyg;yJjzpf+yD; ab;uyf&yftcef;udk a&mufoGm;olu OD;uif;pdef( jynfolwdk;wufa&;ygwD/ jynf+rdK@u )
jzpfygw,f? axmifydwfcsdefa&mufawmh wef;jzKwf+yD; tem;&ygw,f?
usaemfwdk@tcef;xJrSm bkef;}uD;(4)yg;/ vlESpfa,muf pkpkaygif;(6)a,mufjzpfygw,f? n(9)em&Dxdk;
tdyfcsdefa&mufawmh rtdyfcsifvnf; tcef;xJrSm&SdwJh zsm=urf;(3)csyfay:rSm vSJae&ygw,f? usaemfeJ@
a&SŒaeOD;apmvGifuawmh q&mawmf(4)yg;&Jh ajc&if;rSmae&m,lygw,f? tcef;axmifhrSmawmh
usif}uD;usifi,fpGef@wJh *efzvm;(2)vHk;&Sdygw,f? axmufvSrf;a&;pcef;rSm !Sif;yrf;ESdyfpufr_rsm;/
tdyfa&;ysufr_rsm;a=umifh c%csif;rSmyJ usaemftdyfarmusoGm;ygw,f?
qwfueJ wpfa&;Edk;vmwJhtcgrSm wpfudk,fvHk; udkufcJemusifae+yD; &dkufESufcHxm;&wJh
'%f&mawGa=umifh jyeftdyfvdk@r&yJ emusifaeygw,f? tcef;tjyifzufrSm&SdwJh a&tdk;uae a&wpfcGuf
aomuf+yD; jyefvSJaevdkufygw,f? reuf(4)em&Davmuf tm&HkwufcgeD;rSm q&mawmfOD;wUk¹ENd, xvm+yD;
oHwdkifudkudkifum(24)yXmef;a'oemudk &Gwfzwfygw,f? wdwfqdwf+idrfoufaewJh tusOf;axmifuae
q&mawmf&JhyXmef;&GwfzwfoH =unf!dkzG,f ysHŒvGifhaeygw,f? Ak'<&Jom;awmfrsm;[m
ppftpdk;&&JhtusOf;axmiftwGif; vl0wfvJcH&ayr,fh &[ef;wdk@&Jh 0denf;awmftwdkif;
usifh}uHaexdkif=uwJhtwGuf omoemawmftwGuf &ifeifhatmif cHpm;vdkuf&ygw,f?
reuff(6)em&DrSm “xdkifxm;r,fa[h”qdkwJh iSufqdk;xdk;oH}uDD;eJ@twl oD;oef@axmif
taqmifwdkif; qlnHpGmxGufay:vmygw,f? yHkpHxdkif/ rsufESmopf+yD; vrf;av#mufcsdef
(5)rdepfjynfhawmh tcef;xJjyef0ifvm&ygw,f? tcef;xJrSm xdkifae+yD; wl&lrSm jrif&wJh
awmif,mpdkufcif;rsm;udk ai;=unfhaerdygw,f? tjcm;tcef;u &JabmfawGqif;vm+yD;
xHk;pHtwdkif; vkyf+yD; wpfcsdK@u usaemfeJ@ pum;pjrnf vmajymygw,f?
udk&efatmifu [dkzuftaqmifrSm wifv_difeJ@ pdk;vGifwdk@&Sda=umif;/ taemufzufrSm
trwfrsm;&Sda=umif; ajymjyygw,f? tusOf;om;awGtm;vHk; tcef;xJjyef0if+yD; aemufrSm
tay:xyfuae xdkif;rsm; qif;vm=uygw,f? olwdk@awG[m a&arsmxdkif;awGjzpf+yD; jrefrmh
a&ydkifeuftwGif; ig;cdk;zrf;r_a=umifh axmifusvmjcif;jzpfw,fvdk@ q&mawmfrsm;u ajymjy
ygw,f? reuf(10)em&DcGJ xrif;um;vmwJhtcsdefrSm xdkif;wpfa,muf usaemfwdk@tcef;a&SŒ
a&mufvm+yD;(xdkif;rsm;rSm xrif;um;vmv#if taqmiful;cGifh&Sdygonf) armifbkef;[k usaemfh
emrnfudk ryDroac:um tcef;xJodk@ iyda=umfxkyf wpfxkyf ESifh zsm=urf;rS jzKwfxm;onfh
tprsm;udk tyfcsnf}udK;jzifh csnfxm;onfh t&mwpfck ypfxnfhay;ygw,f?
zsm=urf;0g;jym;tpay:rSm pmrsm;a&;xm;wma=umifh zwf=unfhwJhtcgrSm wifv_difu
ol@&Hk;xkwf&ufrSm tdrfudk bmrSmrvJ/ bmtr_eJ@0ifwmvJ/ usef;rma&;*&kpdkufzdk@/ pdk;vGif/
xGef;xGef;/ rdk;atmif/ cifaZmfESifh tjcm;&Jabmfrsm;vnf; &Sdaea=umif;/ tm;vHk;u
owd&aea=umif; a&;xm;ygw,f? usaemf&ifxJ v_dufueJ 0rf;omoGm;ygw,f? aemuf
txkyfxJrSmygvmwJh bvacsmifa=umf/iyda=umf/ ajryJwdk@udk q&mawmfrsm;xH tyfESH
xm;vdkufygw,f?
ae@vnfcif;(12)em&Dxdk;awmh xdkif;awG tay:xyfudk jyefwufoGm;ygw,f?
taqmifxJrSm tawmf&Sif;vif;oGm;wJh tcsdefusrS tcef;wGif; q&mawmfrsm;eJ@ pum;vufqHk
usygw,f? rEWav;rSm usaemfawG@}uHKcJh&wJh q&mawmfOD;a&0wESifh jrawmifwdkuf/ rpdk;&drfwdkuf/
pvif;ausmif;wdkufwdk@u oHCmawmfrsm;. v_yf&Sm;r_rsm;ta=umif; av;jyifav;&yf oHCm
or*~D. v_yf&Sm;r_wdk@udk q&mawmfrsm;tm; ajymjyygw,f? naeapmif;a&mufawmh usaemfh
cE<mudk,fu '%f&mawG emusifvmw,f?
naepm xrif;pm;csdefa&mufwmrdk@ xdkif;awGvnf; atmufxyfqif;vmygw,f?
wpfa,muf usaemfhqDvm+yD; pum;ajymygw,f? olajymwm usaemfvnf; bmrSem;rvnf
wma=umifh ajc[efvuf[efeJ@ ompum;ajym&ygw,f? usaemfhudk,fay:u '%f&mawG/
t!dktrJpGJaewmudk jrifoGm;awmh olpdwfraumif; jzpfoGm;ygw,f? a&SŒaeapmvGifu ol@qDu
aq;vdrf;p&m wpfckckawmif;awmh oltay:jyefwufoGm;+yD; xdkif;y&kwfqDAl; wpfck
,lvmay;ygw,f?
wpfae@wmtwGuf usif}uD; usifi,fpGef@zdk@ 'DtcsdefrSm tusifhvkyfxm;zdk@
q&mawmfwpfyg;u ajymygw,f? *efzvm;cscsdef aemufwpfcsdef&Sdao;w,fvdk@ xyfajymygw,f?
av0ifavxGufraumif;onfh tcef;wGif usif}uD;pGef@+yD;ygu teH@toufrsm; aysmufatmif
ykqdk;ydkif;jzifh cgxkwfypf&ygw,f?
nae(5)em&DcGJawmh aq;r_;a&mufvmygw,f? usaemfhudk,f/ vufawGudkufcJaevdk@
aomufaq;/ vdrf;aq;ay;zdk@ awmif;awmh“rif;ubmtr_vJ/ ighudkq&mvmrvkyfeJ@/
jzpfwJha&m*gudkomajym ”vdk@}udrf;armif;+yD; bmpydk&dkeJ@ aqmf'grpf(3)vHk;pDay;um
jyefxGufoGm;ygw,f? n(8)em&Davmufusawmh taqmif=uyf(vufarmif;&pf
oHk;&pftqifh&Sdol) axmif=uyf cifarmifvwfqdkol rl;Ia&mufvm+yD; oCmawmfrsm;udk
qJa&;wdkif;xGmygw,f?
“ rdef;r&_yf/ t&ufaomuf/ r[kwfwmtukefvkyfvdk@ tzrf;cH&wm enf;ao;w,f”
vdk@vnf; ajymygw,f? usaemfwdk@u cifAsm;pGyfpGJaewmawG r[kwfa=umif;/ q&mawmfawG[m
“ywWedukZ…e uHaqmifjcif;”a=umifh axmifusvmwJh oCmawmfawG jzpfa=umif; jyef&Sif;jyvdk@
oludktxufvl}uD;awGu 'Dvdkajym+yD;tyfcJhwma=umifh ckvdkajymqdk+yD; jyefjiif;aeygao;w,f?
aemufwpfae@ reufusawmhrS olajymcJhwmawGtwGuf rSm;,Gif;a=umif;
q&mawmfawGqD 0efcsawmif;yefygw,f? +yD;awmh q&mawmf}uD;rsm;twGuf eHeufpm
qefjyKwfuyfygw,f?
n(8)em&DavmufrSm wpfzufcef;rS anmifa&$trwf udktkef;armif&Jh oDcsif;nnf;oH
udk=um;&ygw,f? tcef;wGif xdkifaepOf taemufzufcef;u eH&HudkcJeJ@ acgufwJh
toH=um;&wma=umifh q&mawmfwpfyg;udk ar;vdkufrdw,f? wpfzufeJ@wpfzuf owif;ar;
aewmvdk@ tajzjyefay;ygw,f? usaemf&kwfw&uf em;rvnf jzpfoGm;wma=umifh owif;ar;yHk/
owif;ay;yHkawGudk &Sif;jyygw,f?
at/ bD/ pD/ 'DtwGuf atqdk&if wpfcsufacguf+yD;/ bDqdk&if ESpfcsufpojzifh
csufa&trsm;udk&dkuf+yD; pmvHk;wpfvHk;+yD;ygu ESpfpuUef@avmufjcm;+yD; cyfjrefjref oHk;av;csuf
&dkufum tjyeftvSef ar;=uwmyJ jzpfygw,f? wpfzufu vdkufrSwfwJholu =urf;jyifrSm
vdkufa&;+yD; em;rvnfwmudk jyefar;ygw,f? axmiftwGif;tcuftcJawG 'Davmuf
rsm;jym;aewJh=um;u owif;,lyHkudk =unfh+yD; usaemfawmfawmf av;pm;oGm;&ygw,f?
Ak'<[l;ae@rSm axmifydkifwef;pD&Sdw,fvdk@ a&SŒaeOD;apmvGifuajym+yD; axmifydkifvmwJhtcg
wifjyp&mawGudk wifjyzdk@ yHkpH&yf+yD;wifjyEdkifa=umif; ajymygw,f? axmifydkifvm&if q&m0ef}uD;
ygvmrSm aocsmwma=umifh q&mawmf}uD;awG[m acgif;rl;+yD; usef;rma&;
odyfraumif;wma=umifh wifjyzdk@ajymawmh q&mawmf}uD;rsm;u oabmwl=uygw,f?
axmifydkifvmwJhtcgrSm taqmifr_;u bmwifjyp&m&Sdvdk@vJ ar;ygw,f? usef;rma&;udpPvdk@
ajymwma=umifh aemufrSm q&m0ef}uD;ygvmw,f? q&m0efudkjyygvdk@ jyefajymygw,f?
tJ'DtcsdefrSm tcef;(3)u Av}uD;qdkwJh ausmif;om;wpfa,mufu oGm;wdkuf+yD;
tpmrpm;EdkifwJh udpPudkwifjyygw,f? q&m0efu b,fzufu emwmvJvdk@ ar;awmh
tJ'Dausmif;om;u nmzuftHoGm; emaewmvdk@ jyefajzygw,f? q&m0efu 'gqdk&if
b,fzufoGm;u aumif;aeawmh b,fzufoGm;eJ@0g; ”vdk@ajym+yD; xGufoGm;ygw,f? usaemfwdk@
tcef;a&SŒudka&mufvmawmh q&mawmf}uD;rsm;u xdkif&if;/ x&if; tm;enf;wma=umifh
acgif;rl;+yD; rsufvHk;awG jyma0vmw,fvdk@ wifjyygw,f? 'gudk q&m0efu xdkif&ifajz;ajz;xdkif/
x&ifajz;ajz;x/ aysmufoGm;rSmygvdk@ ajym+yD; wpfjcm;cef;udk xGufoGm;ygw,f? tjcm;cef;u
wmarG(tuo)u udkjrifhatmifu ol@wpfudk,fvHk;rSm 0JawGaygufaewma=umifh
ta&jym;wpfckvHk;,m;+yD; tzkawGxGufaew,fvdk@ wifjyawmh t&dk;xJuaum r,m;bl;vm;
vdk@ ar;+yD; bmrS rprf;oyfyJ jyefxGufoGm;ygw,f?
tJ'Dq&m0ef[m axmifq&m0ef pdk;=unfqdkwm jzpfygw,f? ol[mvmbfpm;&mrSm
tifrwefrS emrnf}uD;+yD; EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;tay: tvGef&ufpufvSoljzpfygw,f?
usaemfoD;oef@ axmifa&muf+yD;(2)&ufcef@ t=umrSmyJ vmbfpm;r_/ OD;cifarmifjrifh(jynfol
wdk;wufa&;ygwD-OuUX/ ausmif;om;acgif;aqmif &uo-OuUX)ESifh Adkvfr_;baomf
(armifaomfu) aoqHk;r_awGrSm tcsdef=uef@=umr_awGa=umifh &mxl;ujzKwfcscH&+yD;
yifpifay;jcif; cHcJh&ygw,f? EdkifiHa&;tusOf;orm;awGu raoqHk;oifhyJ toufqHk;&_H;cJh&wJh
t"duw&m;cHuawmh olyJjzpfygw,f? bmha=umifhvJqdkawmh tusOf;om;tm;vHk;&Jh
usef;rma&;[m ol@&JhrSwfcsuftay:rSm rlwnfaewma=umifh jzpfygw,f?
wpf&ufrSm rqv A[dkaumfrwDjyKwf OD;bdkodef;&Jh nDjzpfol 'kwd,Adkvfr_;}uD;
oD[ol&pdk;odef;onf aoG;wdk;a&m*geJ@ aoG;wufaepOf q&m0efudkac:aomfvnf; tcsdefrSD
a&mufrvmwma=umifh aoG;wdk;acgif;rl;onfh a0'emudk t}uD;tus,f cHpm;ae&ygw,f?
tJ'DtcsdefrSm usaemfwdk@tcef;xJu q&mawmf}uD;wpfyg;u oHyk&moD;taphudk
axmif0efxrf;wpfOD;tm; tjrefqHk;&Smcdkif;ygw,f? oHyk&moD;taphudk 0g;pm;cdkif;awmhrS
oufomoGm;ygw,f? aemufusawmh q&mawmf}uD;udk aus;Zl;wifvGef;vdk@
pm;p&mrkef@ºuGyfwpfxkyf(olwdk@onf axmiftwGif; txl;pyg,f&S,f tcGifhta&;rsm;&&Sd
aeojzifh)vmuefawmhoGm;ygw,f?
wpfcgwkef;uvnf; usaemfwdk@tcef;eJ@ tjcm;tcef;u &JabmfawG
0rf;udkufa&m*gjzpfwkef;u axmifuaq;rSL;qdkol cifarmifEG,f a&mufvm+yD;olay;wJh
wufx&mqdkufuvif;/ uvdk&dkzDeDaumESifh bwfpy&dkaq;rsm;udk ay;aomfvnf;
a&m*groufomyJ ydk+yD;om qdk;&Gm;vmaeygw,f? 'gha=umifh usaemfwdk@taemufcef;u
q&m0efOD;aZmfjrifharmif qdkoludk a&cdsK;qif;csdefrSm ar;=unfhawmh oluae+yD; aq;awGudk
tcGHcsGwfIjrnf;=unfh&ef/ aq;tppfqdkygu aq;teH@&+yD; t&omrSmvnf; cg;oufouf
&Sda=umif; ajymwma=umifh aq;r_;ay;wJh aq;awGudk ppfaq;=unfhygw,f?
aq;awmifhawGxJrSm yJr_ef@awGxnfhxm;wJh aq;twkawGudk thH=ozG,f
awG@vdkuf&ygw,f?'DudpPudk aq;rSLS;udkwifjyawmh olrodbl;/ axmifaq;&Hku ay;wJhaq;awG
jzpfa=umif; jyefajymygw,f? tJ'Daemufydkif; tdrfuae aomufaq;awGjyefrSm +yD;&JabmfawGudk
jyefa0vdkuf&awmhrSyJ a0'em oufom&m &cJhygw,f? usaemfhtcef;az:&Jh ajymjycsuft&
(oluaemufydkif; tcef;(7)udk ajymif;a&G@cHcJh&ygw,f) OD;pdef0if;(oHk;cG) (u|ef;wdkufyGJwGif
tpmiwfcHwdkufyGJ0ifcJhol)axmiftwGif; aoqHk;&yHkrSm 0rf;udkufa&m*gydk;a=umifh tpmyif
rpm;EdkifyJ 0r;fAdkuf wjznf;jznf; ylvm+yD; aemufqHk;toufyg ygoGm;&wJhtxd jzpfoGm;cJhygw,f?
OD;pdef0if;[m toufyifaocJhaomf jim;vnf; emrnfraocJhonfh/ &JabmfawG=um;xJ
twk,lzG,faumif;onfh ol&Jaumif; wpfa,mufjzpfygw,f? ol[m ppfaxmufvSrf;a&;
t}uD;tuJjzpfwJh cif!Gef@eJ@ yk*~dKvfa&;t& tifrwef&if;ESD;aomfvnf; ol&Hk;xkwfwkef;u
vmawG@wJhaxmufvSrf;a&;u ‘OD;av;bm vdkao;v’Jvdk@ar;awmh bmrSrvdkcsifbl;?
'Drdkua&pDeJ@ vl@tcGifhta&;yJvdkcsifw,f vdk@jyefajymcJhw,fvdk@ od&ygw,f?
usaemfwdk@awGonf jrefrmjynf'Drdkua&pD&a&;/ vl@tcGifhta&; tjynfht0cHpm;Edkif&ef
twGuf axmiftwGif;tjyif wdkufyGJrsm; qifEGJcJh=uw,f? wpfcsdK@&JabmfawG toufay; pGef@
v$wfcJh=uw,f?
wGJbufaxmifoHwdkif=um;uae jrefrmjynf}uD;ta=umif; usaemf cg;cg;oufouf
awG;aerdjyefw,f?
tcef;(16)
a'gerSmaewJh awmifay:om;awG
o&ufaxmifrSm usaemfwdk@eJ@twl axmifajymif;(100)xJrSm u&iftrsdK;om;
tpnf;t&Hk; (KNU)u u&ifwdkif;&if;om;awG (10)a,muf ygvmygw,f? tJ'D
u&ifwdkif;&if;om;awG[m EdkifiHawmfykefuefr_qdkwJh yk'fr(122)eJ@ ao'%fuscH&wJh olawGjzpf+yD;
aemufrS wpfoufwpfu|ef;trdef@ ajymif;a&G@cH&wJh olawGjzpfygw,f? olwdk@awG[m 1983 ckESpf
avmufu Adkvfrif;odef;OD;aqmif+yD; (KNU)rS yJcl;&dk;r jyefvnfazmfxkwfa&;wm0efeJ@
e,fpyfuae yJcl;&dk;rudk vmcJh=uygw,f?
tJJ'DtvmrSm anmifav;yifteD; olaX;ukef;blwmem;rSm tpdk;&ppfwyfawGeJ@
ypfcwfr_awG jzpfygawmhw,f? olwdk@awG[m yJcl;&dk;rawmxJrSm cdkatmif;aexdkif =uygw,f?
rqv tpdk;&u vufqufuif;/ wyfuif;awGeJ@ yJcl;&dk;r taemufjcrf;awGudk jzwf(4)jzwf
usifhoHk;+yD; zrf;qD;ygw,f? (KNU)rS &JabmfawG[m &duQmjywfvyfr_'%fa=umifh xGufajy;EdkifwJh
tcGifhtvrf;enf;yg;+yD; tpdk;&&Jhzrf;qD;r_udk cHvdkuf&ygw,f? olwdk@awGudk rqvtpdk;&u
EdkifiHawmfykefuefr_eJ@ ao'%f csrSwfvdkufygw,f? olwdk@awG[m tr_udk t,lcH0ifcJhayr,fh
tqifhqifh &_H;edrfhcJh&ygw,f? aemufqHk;tqifh jzpfwJh EdkifiHawmforRwqDrSm toem;cHv$mwif+yD;
ao'%fay;rJhae@udkyJ apmifhae&ygawmhw,f?
tJ'DumvrSmyJ 1988 ta&;awmfyHk}uD; jzpfyGm;awmh axmifwGif;qlylr_ jzpf=uygao;
w,f? 1988 pufwifbmrSm e0wu tm%modrf;+yD;csdefrSm olwdk@ &JabmfawGcsnf;
oufoufudk oD;oef@axmifu u|ef;wdkufudk ydk@vdkufygw,f? 1989ckESpfrSm e0wu
a':atmifqef;pk=unfudk tus,fcsKyf rwm;qD;cifrSm axmifcgwJhtaeeJ@ vGwf+idrf;csrf;omcGifh
ay;ygw,f? tJ'D vGwf+idrf;csrf;omcGifha=umif(h KNU)tr_awG tm;vHk;udk ao'%fuae
wpfoufwpfu|ef;tjzpf ajymif;vJcJhygw,f?
e0wtaeeJ@ 1992ckESpf/ arvrSm 11§92eJ@wpf}udrf/ 1992ckESpf
'DZifbmv(31)&ufae@rSm 1§ 93eJ@ wpf}udrf/ 1994ckESpf Zefe0g&Dv(3)&ufae@rSm wpf}udrfwdk@eJ@
vGwf+idrf;csrf;om cGifhay;cJhwmawGa=umifh vGwf&ufaphae+yD; jzpfaomfvnf; quf+yD;
vGwf&ufr&Sd axmifcsxm;qJjzpfygw,f? axmifxJrSmae&wmcsnf;yJ (16)ESpfausmf&Sdae+yD;
tcsdK@qdk&if OD;a%Smufawmif odyfraumif;csifawmhygbl;? tJ'Dvdk OD;a%Smuftenf;i,f
csdK@,Gif;oGm;wJh olawGudk pdwWZaq;&Hkydk@ &r,fhtpm; axmifxJrSmyJ 'Dtwdkif;xm;ygw,f?
olwdk@awGtm;vHk;u olwdk@vGwfrJh&ufeJ@ ywfouf+yD; axmifydkifudk wifjywJhtcgrSm olwdk@
vGwf&ufudk roda=umif;eJ@ txufudk jyefar;ay;rnfvdk@qdkum wdwdyy jyefvnf ajz=um;jcif;
vnf; r&SdcJhygbl;? olwdk@awG[m vGwf&ufr&Sd tusOf;om;awGvdk jzpfaeygawmhw,f?
wpfcsdK@tusOf;om;awGu cef@rSef;=uwmuawmh e0weJ@ (KNU)wdk@ aphpyf!SdEd_if;r_
r&ao;vdk@ olwdk@udk wrifjyefrv$wfao;wm jzpfEdkifw,fvdk@ cef@rSef;=uygw,f? ppftpdk;&
vufxufrSm axmif'%fESpft&SnfqHk; uscHae&wJh tusOf;om;awG jzpfygw,f?
awmiftmz&duwdkufu orRwe,fvfqifref'Jvm;[m tom;ta&cGJjcm;r_a=umifh (26)ESpf=um
,Hk=unfcsufa=umifh tusOf;cHcJh&ygw,f?
(KNU)&JabmfawGuvnf; olwdk@u&iftrsdK;om;rsm; &oifh&xdkufwJh
tcGifhta&;twGuf ,Hk=unfcsufa=umifh awmfvSefwdkufyGJ0if&if; tusOf;uscHae&wm
jzpfygw,f? awmifay:u&ifwdkif;&if;om;awG[m &dk;om;jzLpif+yD; yGifhvif;wJhoabmxm;&Sd
=uygw,f? usaemfwdk@eJ@twlwl axmifajymif;cJh&wJh u&ifwdkif;&if;om; &JabmfawG[m awmxJ/
awmifxJ/ axmifxJrSm ESpf&Snfvrsm; aexdkifcJ@&olawGyDyD rD;&xm;wdk@/ oabFmwdk@awmif
wpfcgrS rpD;zl;=u&Smygbl;? axmifajymif;rSyJ pD;zl;=uolawGyJ jzpfygw,f?
yef;oD;wdk@/ bmwdk@qdkawmif "gwfyHkawG/ pmapmifawGrSmom awG@zl;=u+yD; b,fvdk
t&om&Sdvnf;qdkwm rod=uygbl;? olwdk@awG t}udKufESpfoufqHk; [if;v#muawmh ig;yd&nfeJ@
i&kwfoD;pyfpyf[if;awGjzpf+yD; ig;ydeJ@ i&kwo f m&Sd&if xrif;pm;vdk@&w,fvdk@ ajymygw,f?
ajymwJhtwdkif;vJ olwdk@pm;=uygw,f? olwdk@qDrSmawG@&wJh wlnDwJhpdwfxm;awGuawmh
r}udKufwJhudpPudk aumufauG@ zHk;uG,fajymavhr&SdwmyJ jzpfygw,f? yGifhyGif@vif;vif;eJ@
wJhwdk;ajymqdk=uygw,f? yGifhvif;wJh olwdk@&Jh"avh[m cspfcifESpfoufzG,f aumif;vS+yD;
awmifay:wdkif;&if;om; wdk@&Jh pdwfaepdwfxm;wdk@udk az:jyaeygw,f?
usaemfwdk@ o&ufaxmifudk twlwlajymif;a&GŒ vm&wJh u&ifwdkif;&if;om;
(10)a,mufpvHk;[m c&pfbmom0ifawGjzpf+yD; oDcsif;qdkaumif;vS=uygw,f? "rRaw;awG/
u&ifwdkif;&if;om; &dk;&maw;awG oDqdkwJhtcgrSm pxl;aqm/ udkxl;vG,f/ zxD;avmt,fvfeJ@
udkaus;awmwdk@[m tifrweftwdkiftazmuf nD+yD; em;axmifvdk@aumif;vSygw,f?
ollwdk@tawGaxmifxJrSm trSwfw& a&;pyfoDqdkxm;wJh oDcsif;av;wpfyk'f&Sd ygw,f?
oDcsif;emrnfu “awmifay:om;”wJh?
» » » usaemfawmifay:om; » » » a'gerSmaeygw,f » » »
» » » wG,fwmp&mqdkvnf; » » » a0vma0; » » »
» » » vmcsif&ifac:ygw,f » » »a'geajr0,f » » »
» » » taygif;toif;rdwfaqG » » » a&mif;&if;rsm;awG&,f » » »
» » » tckcsdefrsm;qdk » » » ta&mufvmcJh&if » » »
» » » awmifay:om;&Jh"avh » » » aysmfp&may » » »
» » » oDcsif;oHav;awG » » » 'Hk;tuav;awG » » »
» » » pnfum;vdk@ » » » aeqJay » » »
usaemfwdk@awG u&ifzxD;awGeJ@ twlwlaexdkifpOf umvrSm awmifay:u&if}uD;
pxl;aqmajymjywJh [moav; wpfckta=umif; }uHK}udKufwkef; wifjyvdkygw,f? rqvtpdk;&
rif;rlaepOf umvwkef;u qmxl;apm[m u&ife,fajrwpfae&mu tpdk;&pmoifausmif;
wpfausmif;rSm wm0efxrf;aqmifaewJh rlvwef;jy ausmif;q&mwpfOD; jzpfygw,f?
rqvvufxuf ae@xl;/ ae@&ufawGqdk&if tcke0w vufxuf jynfol@oabmxm;
cH,lyGJvdkrsdK; csDwufyGJawG jyKvkyfygw,f? tJ'DvdkyGJawGudk rvdkufrae& trdef@a=umifh
qmxl;apmtygt0if awmifay:wdkif;&if;om; awmfawmfrsm;rsm; pdwfnpf&ygw,f?
tdyf,mu reuftapm}uD;x+yD; aumuf!Sif;aygif; wpfa,mufwpfxkyfay;um
em;axmifcsifcsif/ em;raxmifcsifcsif xdkifae&ygw,f? wpfOD;eJ@wpfOD; tcsdwftquf
jyKvkyfxm;wJh twdkif; rqv ygwD,lepf udk,fpm;vS,fawGu
“'Dtqdkudk wifoGif;ygw,f/ 'Dtqdkudk axmufcHygw,f”
qdk+yD;olwdk@tcsif;csif; twdkiftazmuf nDnDvkyfaewmudk vlawGudkoufoufrJh
tdyfa&;ysufatmif vkyfygw,f? rqv&Jh csDwufyGJawG&Jh 'kuQudk awmifay:om; wdkif;&if;om;
awG awmfawmfcHpm; vdkuf&ygw,f? tpnf;ta0;+yD;+yD;vm;eJ@ pdwfnpfnpfeJ@ apmifhaecsdefrSm
tcrf;tem; pifjrifhay:u acgif;aygif;xm;wJh yk*~Kvfwpfa,mufu
“'DDtqdkudk oabmwlygovm;cifAsm”vdk@ ar;awmh tm;vHk;u
tdrfjyefcsifaewma=umifh wlygw,fvdk@ ajzvdkuf=uygw,f? tcrf;tem;+yD;awmhrSmrdk@
qmxl;apmwdk@0rf;tom}uD; 0rf;omaeygw,f? xHk;pHtwdkif; tcrf;tem;udk aºuG;a=umfoHawGeJh
&kyfodrf;vdkufygw,f? rqvvufxuf aemufqHk;aºuG;a=umfoHuawmh “qdk&S,fvpfacwf
ajymif;awmfvSefa&; atmif&rnf atmif&rnf”jzpfygw,f? 'gudk pdwfr&SnfEkdifawmhwJh
awmifay:u&if}uD; wpfa,mufu “qdk&S,fvpfacwfajymif;awmfvSefa&; atmfbGmvD
atmfbGmvD”vdk@ u&ifoH}uD;eJ@ tm;&yg;&atmfvdkuf ygw,f? 'DtoH=um;awmhab;u
u&ifwdkif;&if;om;awGu 0dkif;&,f=uygw,f? 'gayr,fh ygwD,lepfvl}uD; wpfa,mufu
r&,frarmEdkifeJ@ oHo,awGjzpf+yD; cifAsm;apmapmu bmatmfvdkufwmvJvdk@ ar;jref;ygw,f?
'Dawmh u&if}uD;uvnf;“atmif&r,fav/ 'dk@u awmifay:u&ifqdkawmh tm;wufoa&m
atmfvdkufwm pum;ryDyJ atmfbGmvD jzpfoGm;wm”vdk@ tajzjyefay;vdkufawmh
ygwD,lepfvl}uD;uvnf; 0rf;omtm;& jzpfoGm;ygw,f?
aemuffwpf}udrf tcrf;tem;rSL;&Jh qdk&S,fvpfacwfajymif;awmfvSefa&; wdkifay;oHudk
atmfbmGvD/ atmfbGmvDqdk+yD; atmf[pfygavawmhw,f? wpfu,fawmh atmfbGmvDqdkwJh
pum;vHk;[m u&ifbmomeJ@qdk qJqdkwJhae&mrSm oHk;wJh awmfawmfqdk;&Gm;wJh t"dy`g,f
aygufapwJh pum;jzpfygw,f? tJ'Dpum;vHk;&Jht"dy`g,fudk bmomjyefrjyawmhygbl;? eD;pyf&m
u&ifwdkif;&if;om;awGqD ar;jref;=unfhygvdk@ yef=um;vdkufygw,f?
qmxl;apmqdkwJh u&iftrsdK;om;}uD;[m rqvtpdk;&vufxufu
wdkif;&if;om;zGH@+zdK;a&;ody`H oifwef;trSwf(3)eJ@ ppfudkif;&Gmopf}uD; oifwef;qif;wJh rlvwef;jy
ausmif;q&m jzpfwma=umifh rqv&Jh a'gufwdkifozG,fjzpfaewJh ygwDoabmw&m;awGudk
oif,lcJhygw,f? 'Dvdkoif,l+yD;rS u&ifjynfe,frSm pmoif=um;zdk@ apv$wfcJhayr,fh
qmxl;apm[m u&iftrsdK;om;a&;twGuf (KNU)xJ0if+yD; ppfr_xrf;aqmifcJhygw,f?
qmxl;apm&Jh yHko¿efu vlu00/ rsufESmuao;ao;eJ@rdk@ jrefrmawG&Jh zdk;omxl;&kyfeJ@
tvGefwlygw,f? pum;ajymvnf;aumif;/ oDcsif;qdkvnf;aumif;+yD; cspfcifzdk@vnf;
aumif;vSygw,f?
wpfcgwkef;u oluusaemfwdk@udk “a[h/ cifAsm;wdk@ Armtpdk;& tqufquf rqva&m/
e0wyg ajymajymaewJh OruGJodkufrysufqdkwJh pum;vHk;udk usKyfoabmrusbl;” vdk@
ajymygw,f? usaemfwdk@uvnf; “b,fvdkjzpfvdk@vJ zxD;” vdk@ar;awmh “cifAsm;wdk@yJ
pOf;pm;=unfhav/ OruGJ&if taumifraygufbl;? taumifrayguf&if rsdK;qufwkef;oGm;rSmaygh
uG” wJh? zxD;pum;tqHk;rSm usaemfwdk@ &,frd=uygao;w,f?
+yD;awmh olu(KNU)eJ@ rqvwdk@ vufxufuppfyGJawG ta=umif;udk ajymjyygw,f?
“ciffAsm;wdk@ ArmhwyfrawmfrSm atmifqef;ol&d,bGJ@[m tjrifhqHk;jzpfovdk
usKyfwdk@tzGJ@rSmvnf; apmbOD;}uD; CROSS [m tjrifhqHk;yJuG ”
+yD;awmh &efolwyfuawmif a=umuf&GH@&wJh wdkuf&nfcdkuf&nf jrifhrm;wJh &JabmfawG
olwdk@(KNU)wyfrSm &Sda=umif; ajymjyygao;w,f? u&ifzxD;wdk@awG[m axmifwGif;
(16)ESpf=um jzwfoef;cJhwma=umifh axmifwGif;tawG@t}uHKawG trsm;}uD;&Sdygw,f? tJ'D
tawG@t}uHKawGudk usaemfwdk@awGudk jyefajymjyygw,f?
wpfcgusaemfwdk@udk }udK;ay;cH&wJholawGcsnf;yJ ae&wJh wdkufcef;u tawG@t}uHK awG
udkvnf; ajymjyygw,f? pdwf"mwfrcdkifrmwJh olawGqdk&if }udK;ay;cgeD; pdwfv_yf&Sm;r_rsm;+yD;
pdwfazmufjyefoGm;wmawGvnf; &Sdygw,f? 'gayr,fh zxD;awGajymjycsuft& EdkifiHa&;tr_eJ@
}udK;ay;ao'%f uscHoGm;&olawGuawmh ajcwpfvSrf;rysufyJ/ rnfhol@ tultnDudkrS r,lyJ
}udK;pifay:wufwJh avSum;udk wufoGm;EkdifcJhw,fvdk@ od&ygw,f *VKefOD;apm/ tkef;ausmfjrifh/
udkwifarmifOD;(r_dif;&mjynfhausmif;om; acgif;aqmif)wdk@eJ@ u&ifwyfrawmfu (2)OD; wdk@uawmh
olwdk@udk}udK;ay;zdk@ vmxkwfwJhtcgrSm tjcm;tcef;awGu olwdk@&Jh &JabmfawG&SdwJh
ae&mtxdvm+yD;
“a,mufza&/ oGm;ESifh+yDa[h”
vdk@aysmfaysmf&$if&$ifyJ ajym+yD; }udK;pifay: wufoGm;cJhw,fvdk@ ajymjyygw,f? u&if&Jabmf
(2)OD;udk }udK;ay;wJhtcgrSm u&iftpnf;t&Hk;&Jh oDcsif;wpfyk'fjzpfwJh “v,faxmfql;nm;
byGmaumfol;av;zdk;’ tpcsDwJh u&ifhppfaoG;ppfrSef oDcsif;udk us,favmifpGm atmf[pf
oDqdk+yD; }udK;pifay:rSm a'gufjzKwfI toufpaw;cH wdkufyGJ0ifoGm;cJhwJh ta=umif;udk
ajymjycJhygw,f? tjcm;&mZ0wftusOf; om;awGxJrSm ao'%fay;wJhtcg tomw=unf
vdkufoGm;wJh ol&Sdovdk/ &kef;uefwJhtwGufa=umifh oHvufoD;armifarmifwdk@tkyfpku
oHcsdwfawGeJ@ayguf+yD; tjyifukd xkwf,lcJh&wmawGvnf; &Sdygw,f? jynfolawGod=uapzdk@
}udK;wdkufao'%fab;uae vGwfajrmufcJh&wJh zxD;awG ajymjycsuft& }udK;ay;cH&ol
wpfa,muf tqifhqifhausmfjzwf&yHkudk usaemfrSwfrdoavmuf rSwfwrf;wifvdkygw,f?
w&m;&Hk;awmfu ao'%fvdk@csrSwf+yD; axmifxJudk a&mufvmwJholudk
tjcm;wdkufcef;awGrSm tjcm;tusOf;om;awGeJ@ a&maESmrxm;yJ }udK;wdkufvdk@ac:wJh
ao'%form;rsm;udk xm;wJhtcef;rSm xm;ygw,f? tJ'D}udK;wdkufrSm ao'%f
tusOf;orm;awGudk wpfa,mufwpfcef;xm; ygw,f? ao'%fuscH&r,fh tusOf;om;udk
axmifxJrSm tom;[if;eJ@ xrif;udkyHkrSef au|;+yD; tywfpOfaygifcsdef/ usef;rma&;ppfygw,f?
ao'%ftrdef@eJ@ axmifxJudk pa&mufvmol[m ueOD;tprSmawmh odyf+yD; ylyefp&m
rvdkao;ygbl;? t,lcH0ifcGifhawG &Sdaeao;wma=umifh arsmfvifhaevdk@ &ao;wmjzpfygw,f?
w&m;&Hk;u csrSwfvdkufwJh tr_eJ@ywfouf+yD; tJ'DcsrSwfvdkufwJh w&m;&Hk;udk t,lcH
pwif&ygw,f?
+rdK@e,f/ wdkif;/ A[dkw&m;&Hk; pwJhtqifhawGqD wpfqifh+yD; wpfqifh t,lcHv$m
wif&ygw,f? tJ'DtqifhawGu tusOf;om;&Jh t,lcHv$mawGudk y,fcsvdkuf+yDqdk&if rqv
vufxufu jynfhol@v$wfawmfudk t,lcHwif&ygw,f? (4)ESpfwpf}udrfusif;ywJh
jynfol@v$wfawmfu t,lcHudky,f+yD; jypf'%fudk twnfjyKvdkuf&ifawmh aozdk@vrf; tifrwef
eD;oGm;+yD jzpfygw,f? }udK;orm;wpfa,muf&Jh aemufqHk;ulu,f&m aumuf&dk;wpfr#ifjzpfwJh
aemufqHk;tqifh wpfckyJusefygawmhw,f? tJ'guawmh EdkifiHawmforRw}uD;xH toem;cHpm
wifwmyJ jzpfygw,f? tJ'DtcsdefrSm }udK;orm;wpfa,muf&Jh toufu orRw}uD;vufxJudk
a&muf&SdoGm;ygw,f? zqyv vufxufrSmawmh EdkifiHawmforRw}uD; ref;0if;armifu
Adkvfr_;cspfaumif;udk ao'%fuae uif;vGwfcGifh ay;cJhzl;ygw,f? 'gayr,fh rqvorRw
vufxufusawmh 99&mcdkifE_ef;u toem;cHpmudk yvyfvdkufwm rsm;ygw,f?
}udK;orm;wpfa,muf[m EdkifiHawmforRwxH toem;cHpm wif+yD;oGm;&ifawmh
ao&r,fh&ufudk vufcsdK;a&wGufapmifhzdk@yJ &Sdygawmhw,f? tJ'Dvdkapmifhae&wJh tcsdefrsdK;rSm
aumv[moowif;awG xGufay:vmwwfygw,f? }udK;ay;zdk@twGuf tvkyf}uD;zufrSm
}udK;(2)acsmif;uspfaewmwdk@/ vuform;bkwfu tacgif;(2)vHk; &dkufxm;+yD;+yDwdk@
tp&SdojzifhygyJ? }udK;wdkufxJrSm pdwfudkaysmf&$ifatmif twufEdkifqHk;ae=u ayr,fh wpfcgwpf&H
}udK;wdkufudk axmifr_;awG/ axmifq&m0efawGeJ@ axmifydkifwdk@ wdkif;cef; vSnfhvnf+yDqdk&if
t&rf;udk owdxm;&ygw,f? t,lcHtqifhqifh&_H;xm;+yD; orRwqD toem;cHpm
wifxm;wJholawG vnfyif;,m;&ygawmhw,f? bmjzpfvdk@vnf;qdkawmh axmifydkifu
}udK;ay;&r,fh tusOf;om;wpfOD;csif;qDudk rwfwyf&yf+yD; vdkufpum;ajymaecsdefrSm
tusOf;om;&Jht&yfeJ@ ol@t&yfudkwdkif;um tusOf;om;&Jh t&yfudkcef@rSef;+yD; tacgif;aowWm
&dkufapygw,f?
axmifydkif}udK;wdkuf vm=unfh+yD;wJh nqdk&if }udK;wdkufwpfckvHk; ajcmufjcm;zG,f&m
wdwfqdwf ajcmufuyfaewwf+yD; }udK;orm;awGwpfOD;csif; ol@tvSnfhvm;/ ightvSnfhvm;
qdkwJhtawG;awGeJ@ pdk;&drfae=u&ygw,f? aemufwpfae@ reufrdk;vif;&ifawmh ao'%fay;&r,fh
}udK;orm;udk ol@&Jhrdom;pku axmif0ifpmvmawG@Edkif&if awG@cdkif;+yD; olwdk@udk oD;oef@ay;awG@
ay;ygw,f?
tJJ'DvdkawG@&wJh tcsdefrSm w&m;cH&Jha&S@aevnf; &Sdwwfygw,f? rdom;pkeJ@ awG@cGifhay;+yD;
oGm;&ifawmh e*dkxm;wJh}udK;wdkufuae }udK;pife@J teD;qHk;rSm&SdwJh oD;oef@wdkufudk ajymif;a&G@
xm;vdkufygw,f? tJ'DtcsdefrSm axmifydkifu w&m;oabmtenf;i,f ajym+yD; tcef;xJu
xGufapygw,f?
tomw=unfqdk&if bmrSrjzpfayr,fh jy\em&Sm+yD; wdkufcef;xJu rxGuf&ifawmh
tiftm;oHk;+yD; qGJxkwfap&ygw,f? }udK;ay;cH&r,fh tusOf;om;[m }udK;ray;cif(1)ywf
avmuf tvdkuwnf;u usef;rma&; aq;ppfcsuf,l+yD; usef;rma&; aumif;rGefa=umif;
q&m0efaxmufcHcsuf &&Sdxm;+yD; jzpfygw,f? }udK;ay;cH&cgeD; ajymif;a&G@ cHvdkuf &wJh
}udK;pifem;u wdkuf[m oD;oef@wdkufcef; jzpf+yD; }udK;pifudk jrifawG@ae&ygw,f?
bk&m;wpfqlvnf; &Sdygw,f? }udK;ay;wJhtcsdef[m rsm;aomtm;jzifh reufvif;tm&k%ftcsdefrSm
jyKvkyfwwfygw,f? aemufwpfae@ }udK;ay;awmhr,fqdk&if nzufrSm oufqdkif&mbmom
tvdkuf o&%*HkwifwmawG jyKvkyfcGifhay;ygw,f?
wpfcsdK@ }udK;'%form;awG[m reufydkif;}udK;pifay: rwuf&cif tcsdefav;awGudk
w&m;acGzGifhem;axmif&if; tcsdef ukefqHk;apwwf=uygw,f? }udK;wdkufem;u oD;oef@wdkufudk
ajymif;a&G@ a&muf&SdvmwJhtcgrSm tcef;twGif;rSm v#yfppfrD; rxm;ay;yg? +cHKapmif
ray;awmhyg? *efzvm;ray;yg? aoapEdkifwJh t&mwpfckrS rxm;wJhtjyif 0efxrf;(2)OD;u
wpfvSnfhpD rdepfrjcm; apmifh=uyfaeygw,f? v#yfppfrD;rxm;wmu wpfcsdK@}udK; '%form;awGu
aemufwpfae@ }udK;eJ@ao&rSmudk a=umufvef@+yD; }udK;ay;wmudk rcHawmhyJ rD;yvyfjzKwf+yD;
"gwfvdkufcHjcif;/ +cHKapmif&Sdygu +cHKapmifudk toHk;jyK+yD; vnfyif;}udK;uGif;pGyfI
aoa=umif;}uHpnfjcif; *efzvm;rxm;wmu cE<udk,fudk *efzvm;rsm;eJ@ xk&dkufjcif;/
tkwfeH&Hudk acgif;eJhajy;aqmifh+yD; wdkufjcif;awGa=umifh tapmifht=uyf xm;&Sd&jcif;awGyJ
jzpfw,fvdk@ od&ygw,f?
aemufwpfae@ tm&k%fusif;+yDqdk&ifawmh axmifydkif/ axmifrSL;/ axmifq&m0ef eJh w&m;&Hk;u
w&m;ol}uD;rsm; a&mufvm+yD; axmif0efxrf;tiftm;eJ@ 0ef;&H+yD; }udK;pifay: wifygw,f?
}udK;pifay:rSm avSum; ( 2 ) ck&Sd+yD; yxravSum;udk acsmacsmarmarm jzwfEdkif=uayr,fh
}udK;pifuGif;&J@ a'gufqGJjzKwfr,fhtqifh =urf;jyifukdwuf&r,fh avSum; ( 3 )qifhudk wuf&wm
awmfawmfcufw,fvdk@ od&ygw,f? tusOf;om; awmfawmfrsm;rsm;[m }udK;uGif;vnfyif;em;
eD;uyfvmwmudk=unfh+yD; aysmhacGoGm;wwfvdk@ ab;em;uae 0efxrf;awGu
vufarmif;wpfzufpDu csKyf+yD; }udK;pifay: qGJwif&ygw,f? }udK;pifay: a&mufwJhtcgrSm
axmiftm%mydkifawGu trdef@pmjyefygw,f? +yD;awmh aemufqHk; rSm=um;jcif;/ awmif;qdkjcif;
awGvkyfEdkifygw,f?
tJ'Dae&mrSmwif tavmif;udk tdrfodk@ydk@ay;&ef qEN&Sd/ r&Sd/ o+*õKvfzdk@ wm0ef,lEdkifrnfhol &Sd/ r&Sd
ar;+yD; o+*õKvfpm;&dwfr&Sd&if axmifuae tpdk;±&dwfeJ@ o+*õKvfay;ygw,f? ( ¹cGif;csuftaeeJh
EdkifiHa&;tr_eJh ao'%ftr_awGudk tjyifu rdbaqGrsdK;awGxH tavmif;jyefay;jcif;r&Sdvdk@
od&ygw,f)}udK;'%fcH&r,fh tusOf;om;udk ar;jref;+yD;wJh tcgrSmawmh oufqdkif&m
bmomtvdkuf qkawmif;jcif;cGifhjyK+yD; acgif;pGyf pGyfcsvdkufygw,f? +yD;wJhtcgrSm vnfyif;ukd
}udK;uGif;wyf+yD; tusOf;OD;pD;Xmeu wyf=uyf}uD; wpfOD;OD;uae a'gufudkqGJjzKwfcs+yD;
aoapcJhygw,f?
rqvvufxuf }udK;ay;cHcJhol tcsdK@rSm a'gufjyKwf+yD; ( 5 )rdepf=um }udK;jyefajzcdsefrSm
touf&Sifaeao;ygu aemufxyfwpf}udrf raorcsif;owfwmawG &Sda=umif;vnf;
od&ygw,f? 'guawmh u&iftrsdK;om; zxD;}uD;awGajymjywJh axmifwGif;}udK;b0/ }udK;rdef@
ypf'%feJh ywfouf+yD; wifjywmjzpfygw,f?
u&iftrsdK;om;}uD;awGeJ@ yufouf+yD;qufajym&r,fqdk&if wpfcg 1993 ckESpfxJrSm
o&ufaxmifwGif; trSwf(4)aqmifrSm jy\emwpfck jzpfcJhygao;w,f? tusOf;om;awG
twGuf axmifuae ( 1 ) ywfwpfcg a0iSay;aewJh qyfjymeJ@ yufouf+yD; jzpfwmyJ jzpfygw,f?
axmifuaeay;wJh qyfjym[m tvGefao;i,fae+yD; &kyfysufqif;ysufjzpfaevdk@ ( 4 )aqmifu
EdkifiHa&;tr_awG tm;vHk;pk&kH;+yD; axmifydkifwef;pD;rSm wifjy=uygw,f? tJ'Dvdkwifjyawmh
axmifydkifwef;pD;u
‘'gyJ&r,f? 'gBJMxJuyHkpHtwdkif;a0wm? rvdkcsif&ifjyefay;’vdk@ajymwJhtwGuf ( 4 )aqmifu
EdkifiHa&;tusOf;om;awG tm;vHk; jyefay;vdkufygw,f? tJ'DtusdK;quftaeeJ@ ( 4 )aqmifu
EdkifiHa&;tr_awG tm;vHk;udk axmifxJu axmifwpfckjzpfwJh taqmifuae wdkufukda&$@+yD;
ajcusif;cwf/ a'gufwyfcHvdkufygw,f? &uftenf;i,f=umawmh axmifydkifu }udK;&ufvGwfcJhwJh
KNUu&ifzxD;}uD;awGudk a&G;+yD;v$wfvdkufawmh usaemfwdk@aewJh tdyfaqmif(1)udk
a&mufvmygw,f? usefwJh ( 4 )aqmifu EdkifiHa&;orm;awGudkawmh ae+rJtwdkif; wdkufxJrSm
xm;vdkufygw,f? usaemfwdk@taqmifudk zxD;wdk@a&mufvmawmh ae&mxdkifcif;
tpm;taomufawG tqifajyzdk@ usaemfwdk@ (1)aqmifu 0dkif;0ef;vkyfaqmifay;wmudk
pxl;apmeJ@/ udkxl;vG,fwdk@u usaemfwdk@udk tjrifr=unf jzpfaeygw,f? +yD;awmh . . .
“ usaemfcifAsm;wdk@ ( 5 )nawGeJh twlwl xrif;rpm;bl;? usaemfwdk@zmom oD;oef@aer,f ”
vdk@ usaemfwdk@udk a'gow}uD; ajymygw,f? +yD;awmhxyf+yD; . . .
“ usaemfwdk@ wdkufxJrSm qufraeEdkifawmhbl;? (10 ) ESpf&Sd+yD aevmwm? qufraeEkdifawmhbl;?
cifAsm;wdk@ usKyfudkxifcsifovdk xifEdkifw,f? usKyfcifAsm;wdk@eJh twlwlraebl; ”vdk@ajymygw,f?
usefwJhzxD;awGu tjcm;xrif;pm;0dkif;u axmif0ifpmvmolawGeJ@ wGJ+yD;xm;vdk@
tqifajyoGm;cJhw,f? udk+idrf;csrf;wdk@ xrif;pm;0dkif;rSm Adkvfoef;vS/ udkwifjrifheJ@ usaemfwdk@0dkif;rSm
zxD;aomrwfpf/ csdKav;/ udkatmif (udkxGef;jrifhatmif)wdk@ 0dkif;rSm ref;!$ef@/
tefu,fvfOD;atmifjrifh0if;wdk@ 0dkif;rSm zxD;avmt,fvfwdk@ tqifajyajy jzpfae=uayr,fh
zxD;pxl;aqmeJ@ udkxl;vG,fwdk@u olwdk@ajymxm;wJhtwdkif; oD;jcm;aeygw,f? usaemfwdk@u
oGm;+yD; acsmharmhajzmif;jz ajymqdkayr,fh zxD;pxl;aqmu a'guefaeygao;w,f?
usaemfwdk@u zxD;pxl;aqmajymwJhudpPeJ@ yufouf+yD; pdwftaESmuft,Suf rjzpfrdovdk
zxD;wdk@udk em;vnfcJhygw,f? usaemfu ydkvdk@awmif cspfcifrdygao;w,f? olwdk@&ifxJrSm
t&Sdudkt&Sdtwdkif; yGifhyGifhvif;vif;}uD;ajymwwfvdk@ pxl;aqmwkd@&J@ pdwf"mwf&dk;om;r_udk
rsufjrifcHpm;em;vnfygw,f? &efukeftif;pdefaxmifrSm }udK;wdkufeJ@ u|ef;wdkufawGrSm
oHajcusif;eJ@ (10)ESpfeD;yg; aecJh&olawG jzpfygw,f? zxD;wdk@aecJh&wJh wdkufawGu usaemfwdk@
aecJh&wJhwdkufawGvdk omrmefr[kwfygbl;? oHwHcg;wpfxyf/ opfom;wHcg;wpfxyfeJ@
av0ifavxGuf opfom;aygufav; wpfckyJ&Sdygw,f? nqdk&if rD;a&mifrSdefrSdefav;atmufrSm
usef;rma&;csdK@,Gif;pGmeJ@ yifyef;qif;&J}uD;pGm aecJh&olawGyg?
oHajcusif;eJ@ (10)ESpfaecJh&vdk@ olwdk@&J@ajcusif;0wfawGrSm oHpm;vdk@ ajcaxmufawG
xHkudkufae+yD; oHqdyfwufcJh&olawG jzpfygw,f? tckvdkajcusif;vGwfeJ@ ae&wm &ufydkif;av;yJ
&Sdao;wJhtcsdefrSm wdkufxJjyefa&mufoGm;vdk@ ola'goxGufwmudk em;vnfudk,fcsif;pmrdygw,f?
aemufwpfcku KNUrSm vufeufudkif+yD; toufudkpGef@ wdkufyGJ0ifvmcJholawG qdkawmh
axmifxJrSm qyfjymwHk;av;udpPeJ@ wdkufxJolwdk@ raecsifwm obm0usygw,f?
aemufydkif; pxl;aqmu t*FvdyfoDcsif;/ Hym book awGxJuoDcsif;awGqdkwmaumif;vdk@
usaemfwdk@u vdkufqdk/ vdkufoif&if;eJ@ &if;ESD;oGm;ygawmhw,f? usaemfwdk@ axmif0ifpm
vm&ifvnf; pm;aomufzG,f&mawGudk zxD;wdk@qD oGm;ydk@ay;wwfygw,f? wpfcgwpfcgvnf;
usaemfwdk@qDrSm i&kwfoD;r_ef@ vmawmif;wwfygw,f? aemufodyfr=umygbl;? usaemfwdk@
xrif;pm;0dkif;rSm u&iftrsdK;om;awG jzpf=uwJh zxD;pxl;aqm/ zxD;avmt,fvf/
apmausmf+idrf;/ udkxl;vG,fwdk@eJ@ pnfum;odkuf+rdKuf aeygawmhw,f?
wpfcgwpfcgaxmifxJrSm awmif,mu&vmwJh t&Gufpdrf;udkvSD;+yD;/ i&kwfoD;r_ef@/ tcsdKr_ef@/
i&kwfqD/ ig;yda=umfenf;enf;udk qDcsufeJ@okwf+yD; pm;aomufzdk@ usaemfwdk@u tpmyvm
jyifwkef;yJ &Sdygao;w,f? pdwfr&SnfawmhwJh zxD;awGu axmifiydudk yJ[if;&nfeJ@azsmf+yD;/
i&kwfoD;r_ef@eJ@ ususee e,fzwfpm;aomufaeESifh =uygawmhw,f? xrif;wpfyef;uefawmif
ukefaeyg+yD? usaemfu . . .
“ c%ae=uygOD;/ 'DrSmt&Gufokwfaew,f? c%uav;yg”qdkawmh “ pm;&if;apmifhwmayghAsm ”
vdk@jyefajzw,f? +yD;awmht&GufokwfeJ@ aemufwpfyef;uef xyfpm;=uygawmhw,f?
usaemfaxmifxJrSm aexdkifraumif;&if pm;zdk@qdk+yD; tdrfuaxmif0ifpmuae xnfhay;wufwJh
aumfzDr_ef@/ Edk@r_ef@/ o=um;awGukd pkodrf;xm;+yD; udk+idrf;csrf;eJ@ udk&uQD;wdk@&J@ xrif;pm;0kdif;awG&J@
yHhydk;r_awG tm;vHk;aygif;+yD; axmifxJrSm u&ifESpfopful;/ c&pfawmfarG;ae@ tcgor,/
c&pfprwfpfae@/ ESpfopful;ae@awGrSm usaemfwdk@ EkdifiHa&;tusOf;orm;awGtjyif
&mZ0wftusOf;om;awGyg yg0ifap+yD; usaemfwdk@ trSwf(1)tdyfaqmifrSm usif;y
jyKvkyfEkdifcJhygw,f?
o&uftusOf;axmifwGif; "rRaw;oDcsif;oHawG/ c&pfprwfpfaw;oHawG ysH@vGifhapcJhygw,f?
zxD;wdk@u c&pfprwfpf qkawmif;yGJrSm "rRusrf;pmtkyfudkudkif+yD; v_dufvJSpGm qkawmif;=uw,f?
+yD;awmh zxD;awGu olwdk@axmifusvmcJhwJh umvwpfavsmufvHk; 'DvdkwpfcgrS tcrf;tem;
rvkyfEkdifcJhbl;? cifAsm;aus;Zl;a=umifhyJ? 'Dae@awGa&mufwdkif; cifAsm;udk owd&aerSmvdk@
usaemfhudkajymygw,f? u&ifESpfopful;ae@udkvnf; jyKvkyfcJh=uygao;w,f? reufydkif;rSm
axmifrSL;eJ@ em;vnfr_&,l+yD; tvHwif/ tav;jyKtcrf;tem;udk jyKvkyfcJhygw,f?
“ a[wm,l;a&mhql; . . . xD;aumfaemfw&m ”
“ ,l;a&mh ”
“ xD;avmh ” vdk@u&ifbmomeJh u&iftrsdK;om;tvHukd tav;jyKygw,f?
u&ifvlrsdK;rsm;&J@ bmom/ ,Ofaus;r_/ pmayta=umif;awGeJ@ ( KNU ) rSmolwdk@awG@}uHK&wJh
u&ifESpfopful; tawG@t}uHKawGeJ@ u&ifESpfopful;jzpfay:vm&wJh ta=umif;&if;udk
Adkvf}uD;oef;vS OD;aqmifwJh u&ifwyfzGJ@0ifawGu ajym=um;=uygw,f? +yD;awmh u&iftrsdK;om;
tpnf;t&Hk;&Jh aw;oDcsif;awGukdoDqdk+yD; u&ifESpfopful;ae@ tcrf;tem;udk o&ufaxmif
taqmif (1) tcef; (3)rSm vBuf&nftcsdKyGJeJ@ usif;yEdkifcJhygao;w,f? aemufydkif;rSm zxD;wdk@eJ@
usaemfwdk@[m rdbeJ@om; orD;awGvdk cspfcifwG,fwm oHa,mZOf jzpfrd =uygawmhw,f?
“ igwdk@awG&J@ rvGwfajrmufao;wJh tajctaeudk tjyifa&muf&if ajymjyay;yg? KNU
uvl}uD;awG odatmifvkyfay;yg? igwdk@udk ao+yDyJvdk@ olwdk@rSwf,l=urSmyJ ”
usaemfu zxD;wkd@udk azsmif;zsygw,f? usaemfwdk@xrif;pm;0dkif;rSm u&iftrsdK;om;
(4)a,muf&Sdygw,f? usaemfhtdrfu axmif0ifpmvmEdkif=uwmrdk@ usaemfaxmifu vGwfoGm;&if
olwdk@awGudk b,folawG=unfh&_=urvJvdk@ pdwfylrdygw,f? 'gayr,fh zxD;wdk@u usaemfhudk
ajymygw,f?
“ i&kwfoD;r_ef@eJ@ tcsdKr_ef@rsm;rsm;om xnfhay;Asm? usaemfwdk@twGuf bmrSrvdkygbl;”wJh?
usaemfaxmifu vGwfwJhae@rSm pxl;aqmu rsuf&nfav;prf;prf;eJ@ usaemfhudkE_wfqufygw,f?
tjyifa&muf&if olwdk@tr_udkpHkprf;ay;zdk@eJ@ vGwfrnfh&ufudk odcsifygw,fvdk@ wzGzGrSm&Smygw,f?
'ghtjyif olwdkufxJa&mufwkef;u usaemfcifAsm;wdk@udk &efawG@rdcJhwJhtwGuf tEl;t!Gwf
awmif;yefygw,fwJh? usaemfu tJ'Dwkef;u arhawmifarhaeyg+yD? oluawmh rSm;oGm;w,fvdk@
rarhEdkifatmif awmif;yefaeygawmhw,f? usaemfu zxD;wdk@udk em;vnf+yD;om;rdk@
awmif;yefp&m rvdkygbl; zxD;&,fvdk@ jyefajymvdkufygw,f?
olwdk@tm;vHk;udk usaemf E_wfqufvdkufygw,f? olwdk@awG[m usaemfh&J@ axmifwGif;
rdbawGqdkvnf; rrSm;ygbl;vdk@ usaemfvufcHxm;ygw,f? olwdk@awG[m &dk;om;w,f?
yGifhvif;w,f? usaemf olwdk@udkcspfw,f? olwdk@eJ@ aexdkif&wJh tcdsefav;[m aysmf&Gifzdk@
aumif;w,f? e0w[m ppfrSefwJh+idrf;csrf;r_udk rsufESmvGJaeoI usaemfwdk@ cspfwJh
wdkif;&if;om;awGeJ@ jyefrqHkEkdifao;ygbl;? usaemf olwdk@udk tusOf;axmifawGqDu jrefjref
vGwfajrmufapcsif+yD?
olwdk@rdom;pkawGvnf; b,fa&mufvdk@ b,faygufae=u+yDvJ? olwdk@udk,fwdkifawmif
vGwfr,fh&ufudk rodEdkif=uwJh e0w&J@ vufatmufrSm &moufyef tusOf;om;}uD;awG tjzpfeJ@
touf&Sifae=uwkef; . . . ?usaemfvGwfawmh axmifAl;0rSm olwdk@awG vGwfajrmufwJhae@=u&if
olwdk@ arG;&yfXmeD jyefEdkifzdk@twGuf wpfa,mufudk aiG ( 300 )pDudk olwdk@emrnfawGeJ@ tyfxm;
cJhygw,f?
u&ifESpfopful;ae@awG/ c&pfprwfpfae@awGa&muf&if usaemfwpfa,muf olwdk@awGtwGuf
qkawmif;aerdygw,f?
tcef; ( 17 )
yËduwfukdzsufwJh ºuGufpkwf
1991 ckESpf?
&efukeftif;pdef A[dkpHjytusOf;axmif}uD;?
usaemftif;pdefaxmifrSmaecJh&wkef;u e0wu oHCmawmfawGeJh yufouf+yD;
bmoma&;ESdyfuGyfr_awG/ omoemawmf apmfum;r_awG jyKvkyfcJhwmudk tus,fw0ifh
&Sif;jycsifwma=umifh tckvdkoD;oef@ azmfjy&jcif;jzpfygw,f?
1991 ckESpftwGuf urBmhEdkA,fvf+idrf;csrf;a&;qkudk jrefrmjynf 'Drdkua&pDa&;eJ@
vl@tcGifhta&;twGuf wdkufyJG0ifaewJh vlxkacgif;aqmif a':atmifqef;pk=unf &&Sdw,fqdkwJh
owif; axmif0ifpmuaewpfqifhusaemfwdk@=um;vdkuf&ygw,f? 'Dowif;xl;/ owif;aumif;udk
tusOf;om;aw tcsif;csif;=um;&awmh 0rf;omwJholawGu 0rf;om=u/ a'guefwJholawGu
a'guef=u/ jy\emwufwJholawGu wuf=ueJ@ EdkA,fvf+idrf;csrf;a&;qkeJ@ yufouf+yD;
tif;pdefaxmifwGif; t&omrsdK;pHk cHpm;&ygw,f?
'DqkeJ@yufouf+yD; 0rf;om=uwJholawGu 1988ckESpfrSm jrefrmjynf ausmif;om;xkuae
pwifay:aygufcJhwJh jrefrmjynf'Drdkua&pDa&;v_yf&Sm;r_udk urBmuae todtrSwfjyKwJhtwGuf
tm;&0rf;om jzpfae=uwmjzpf+yD;/ 'Dowif;udktajccH+yD; aqG;aEG;=uwJhtcgrSm e0wua':pkudk
qkay;yGJ oGm;cGifhjyKr,f/ rjyKzl;/ a':pku oGm;rSmr[kwfbl;/ oGm;&ifvJ jyefvmvdk@&rSm
r[kwfbl;qdk+yD; aqG;aEG;=uygw,f?
e0wppftpdk;&u EdkA,fvfqkay;wJhtzGJ@[m w&m;r#wr_r&Sdbl;/ uGefjrLepf/
qdk&S,fvpfqef@usifwJh olawGudkay;wm bufvdkufr_&Sdw,fvdk@ ajymqdk+yD; owif;pmawGuae
aqmif;yg;awG/ umwGef;awGeJh wdkufcdkufaew,fvdk@/ a'goykefxaew,fvdk@vJ axmifeH&H
av;zufav;wefxJu =um;&ygao;w,f?
jy\emwufwJholawGuawmh wdkufxJrSmae&wJh jynfol@v$wfawmfukd,fpm;vS,f
trwfawGyJjzpfygw,f? v$wfawmfudk,fpm;vS,ftrwfawG[m EdkA,fvfqk&&Sdvdk@ 0rf;omwhJ
txdrf;trSwftaeeJ@ axmif0ifpmuae uGwfwDrkef@ay:rSm “N” trSwftom;ygwJh
rkef@awGudkoGif;+yD; axmifxJrSm EdkA,fvf+idrf;csrf;a&;qk txdrf;trSwf a0iS=uygw,f? tJ'Dvdk “
N ”wHqdwfygwJh rkef@awGa0iSaewmudk axmiftm%mydkifawGu odoGm;=u+yD; axmif0ifpmyg
“N” wHqdyfygrkef@awGudk odrf;qnf;zdk@ trdef@xkwfvdkuf+yD; a&csdK;/ rdv†mcscGifh ( 3 )&uf
ydwfcHvdkuf&ygw,f? aemufqufwGJ wdkufydwf (3) &ufyg yl;wGJqk&oGm;wJh jy\emyJjzpfygw,f?
tJ'Dvdk a':atmifqef;pk=unf EdkA,fvf+idrf;csrf;a&;qk &&SdwJhtwGuf axmifxJrSm
tjzpftysufrsdK;pHk/ cHpm;csufrsdK;pHkjzpfaecsdef naeapmif;rSm txl;ppfcHk&Hk;uae tif;pdefaxmifudk
axmifustusOf;om; ( 3 )a,muf ydk@vdkufygw,f? usaemfwdk@aewJh tif;pdefaxmif taqmif
(3)udk axmifusEdkifiHa&;tusOf;om; (3)a,muf a&mufvmw,fqdkvdk@ axmifxJu
EdkifiHa&;tusOf;orm;awG&J@ t=unfhawGtm;vHk;[m axmifrSL;&Hk;cef;a&S@rSm yHkpHxdkifae&wJh
tusOf;om; (3) a,mufqD a&muf&SdoGm;ygw,f? axmifxJrSm EdkifiHa&;tr_eJ@ axmifusaewJh
olawGrSm av;pm;*k%f,lzdk@ aumif;wJh tusifhp&dkufwpfck&Sdygw,f? tJ'guawmh 5
(n)tygt0if axmifxJudk EdkifiHa&;tr_eJ@ a&muf&SdvmwJh tusOf;om;opfawGudk
t&ifa&muf&SdaewJh EdkifiHa&;tusOf;om;awGu ulnDaz;r=ujcif;yJ jzpfygw,f? wpfOD;eJ@wpfOD;
t&ifuwnf;u odu|rf;onfjzpfap/ rodu|rf;onfjzpfap/ tr_wlonfjzpfap/ rwlonfjzpfap
todpdwfudk,fpDeJ@ ulnD&dkif;yif;wufwmyJjzpfygw,f?
axmifrSL;&Hk;cef;a&S@rSm yHkpHxdkifaewJh olawGudk aoaocsmcsm=unfhrdrS oHCmawmfawG
jzpfaewmudk pdwfxdcdkufzG,f awG@vdkuf&ygw,f? e0wu q&mawmfawGudk
“ouFef;0wfawG oHCmtwkta,mifawG”vdk@,kwfrmaumufuspfpGm pGyfpGJxm;wm
jzpf+yD; q&mawmf}uD;awGudk vl0wfvJxm;wmudk &ifeifhzG,f awG@&ygw,f? q&mawmfawG[m
oufawmftm;jzifh (60)0ef;usifcef@&Sd=u+yD; =unfndKzG,faumif;wJh Oy"d&kyfydkif&SifawG jzpfygw,f?
usaemfbk&m;wvdkufrdygw,f?
axmifrSL;u vdktyfwJh axmifuspm&if;awG oGif;+yD; axmifwGif;aexdkifr_ pnf;urf;awG
!$ef=um;ygw,f? tJ'DtcsdefrSm pnf;urf;xdef;vdk@ac:wJh axmifustusOf;om; t&m&Sd
oef;atmifu axmifrSL;vmwJhtcg/ axmifydkifvmwJhtcg xdkif&r,fh yHkpHenf;awGudk
oif=um;ygawmhw,f? +yD;awmhrSaxmifxJudk vlopfa&muf&if armif;wJhyHkpHtwdkif;
q&mawmfawGudk }udrf;armif;ygw,f?
“ cifAsm;wdk@ axmiftjyifrSm bmaumif}uD;yJ jzpfjzpf/ cifAsm;wdk@&J@ *k%fj'yfawG
tm;vHk;udk axmifAl;0rSm csdwfxm;cJh? axmifxJrSm bkef;}uD;/ oHCmqdkwmr&Sdbl;? emrnfac:&if
vlemrnfyJac:/ ajym? xrif;wpfeyfpm;wmawG/ (2)eyfpm;wmawG rvdkcsifbl;?
&_yf&_yf,Suf,Sufvkyfwm r}udKufbl;? cifAsm;wdk@ uwHk;rwHk;&bl;? 'Dpnf;urf;awG
rvdkufem&ifawmh cifAsm;wdk@ausmay: 'kwfa&muf+yDomrSwf/ oef;atmif bmvn;fqdkwm
odcsif&if prf;=unfhprf; ”
oHHCmawmfawGudk ,kwf,kwfrmrmpum;vHk;awGeJ@ [def;a[muf+yD; e0wuay;wJh
tm%mudk toHk;csygw,f? yHkpHxdkifwmawG +yD;wJhtcgrSm q&mawmfwdk@udk usaemfwdk@
taqmifu tdyfcef;(2)rSm ae&mcsygw,f? q&mawmfawG[m axmifxJrSm e0w&J@
,kwfrmr_a=umifh vl0wfvJcHxm;&ayr,fh &[ef;wdk@apmifhxdef;tyfwJh 0denf;/ od%QmawmfawGudk
qufvufapmifhqnf; xdrf;odrf;=uygw,f? usaemfwdk@u q&mawmf}uD;awGudk e0wu
axmifcsta&;,lcJhwmeJ@ yufouf+yD; ar;jref;=unfhwJhtcgrSm tjzpfrSefudk odvdkuf&ygw,f?
q&mawmf (3)yg;teuf (2)yg;u &efukefwdkif; omauw+rdK@e,f r[maAm"d
y&d,wWdpmoifwdkufu pmcsq&mawmfawG jzpf=u+yD; usefq&mawmfwyg;u &efukefwdkif;
tif;pdef+rdK@e,f &Gmry&d,wWdpmoifwdkufu wdkuftkyfq&mawmf OD;wdavmubd0Ho
q&mawmfbk&m;yJ jzpfygw,f? q&mawmfwdk@&@J tr_jzpfyGm;cJhyHkta=umif;udk ajymjy&&if
rEWav;+rdK@uae pwif+yD; ajym&ygvdrf@r,f?
1990jynfh =o*kwfv(8) &ufae@rSm (8888)txdrf;trSwfae@ tjzpf qGrf;avmif;yGJudk
rEWac;c&dkifausmif;om; or*~(tajccHynm)uaeOD;aqmif+yD; (84)vrf;ray:&Sd vlxkOD;vS/
vlxka':trmwdk@ tdrfa&S@rSm jyKvkyfcJh=uygw,f?oHCmawmfawGudk at;csrf;pdwf+idrfpGm
qGrf;avmif;aecsdefrSm rEWav;+rdK@u wm0efus ppfom;awGu qGrf;avmif;yGJrSm v$ifhxlxm;wJh
teufa&mifcGyfa'gif;tvHudk(teufa&mifwyfqif&jcif; t"dy`g,fu usqHk;oGm;wJh &JabmfawG
twGuf 0rf;enf;wJhtxdrf;trSwfjzpfygw,f) twif;t"rR ZGwfjzKwfcs }udK;pm;pm;=uygw,f?
tJ'DrSm tajccHynmausmif;om; udkrdk;ausmfu wm;qD;wma=umifh udkrdk;ausmfudk zrf;qD;vdkuf
ygw,f?
tJ'Dvdk rjyKvkyfzdk@twGuf qGrf;cHxGufvmwJh oHCmawmfawGu awmif;qdkvdkufwJh
tcgrSm ppfom;awGu oHCmawmfawGudk aqmifhwGef;vdkufygw,f? puUef@ydkif; twGif;rSmyJ
owday;r_ wpfpHkwpf&mr&SdyJ ypfcwfvdkufygw,f? wpfc%twGif;rSmyJ (84)vrf;r}uD; wpfckvHk;
wdwfqdwf+idrfouf oGm;ygw,f?
vrf;rxufay:rSm ,rf;aiG@awGa=umifh oydwfawG vGifhus/ qGrf;awGjyef@}uJ/ vJ+ydKaewJh
&[ef;awG '%ff&m&oGm;wJh tcsdK@ &[ef;oHCmawGudk tdrfawGtcsdK@u ulnDjyKpk=uygw,f?
ausmif;om;awGu q&mawmftcsdK@udk aq;&Hkudkac:aqmif oGm;ygw,f? ppfwyfuvnf;
xdcdkuf'%f&m &&SdoGm;wJh oHCmtcsdK@udk ppfum;ay: wifaqmifoGm;ygw,f?
r=umrSD rdepfydkif;twGif;rSmyJ aoG;pGef;oGm;wJh(84)vrf; r}uD;ay:udk rD;owfum;awGeJ@
aq;a=umygawmhw,f? tJ'DjzpfyGm;wJh nyJ rEWav;wdkif;rSL;jzpfwJh AdkvfcsKyfxGef;=unfu
ajym=um;wJh tcgrSm &[ef;oHCmawmfwpfyg;rS xdcdkuf'%f&m jzpfr_r&Sdbl;vdk@ ajymqdk
oGm;ygw,f? wduscdkifvHkwJh tcsuftvufawG &&SdEdkifzdk@twGuf ArmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;
or*~(Auo) eJ@ ArmEdkifiHvHk;qdkif&m vli,for*~(Auv)wdk@ yl;aygif;+yD; pHkprf;r_tzGJ@udk
rEWav;+rdK@rSm zGJ@vdkufygw,f? +yD;awmh rEWav;bk&m;}uD;ausmif;wdkufrSm pHkprf;ppfaq;r_awG
jyKvkyfygawmhw,f?
tJJ'DrSm od&Sd&wmuawmh xD;vif;ausmif;wdkufu udk&ifwpfyg; '%f&mjyif;jyif;xefxef
&&SdoGm;wma=umifh rEWav;aq;&Hk}uD;udk ydk@vdkuf&ygw,f? oHCmawmfawGu apmifha&SmufaepOf
tajctae qdk;&Gm;vmwma=umifh ppfwyfu ppfaq;&HkrSm ukozdk@ vdkw,fvdk@ajym+yD;
ac:aqmifoGm;cJhonfrSm ,ae@wdkif udk&ifav;owif;rSm aysmufuG,faeygw,f? usaemhfudk
rEWav;+rdK@ av;jyifav;&yf oHCmhor*~DtzGJ@csKyfu q&mawmf OD;a&0wu ajymjy&mwGif
tJ'Dta&;tcif; jzpfyGm;&mwGif &[ef;rsm;ysHvGefawmfrlwmawG trsm;tjym; &Sda=umif;/
'%f&m&wJh &[ef;oHCmawmfawGvnf; trsm;}uD;&Sda=umif;/ ppfwyfu vludkaoapEdkifwJh txd
&nf&G,fypfcwfwm jzpfa=umif;/ om"utaeeJ@ usnfqHxdrSefxm;wJh oydwf/ ouFef;eJ@
aoG;pGef;aewJh ouFef;awG &Sda=umif;/ oydwfudk &[ef;rsm;u &ifrSmydkuf+yD; qGrf;cHxGufwmrdk@
oydwfudk usnfqHxdrSefwmudk =unfhjcif;tm;jzifh vludk csdef&G,fypfcwfwm[m Ak'<bmomudk
apmfum;wmjzpfa=umif; q&mawmfu &Sif;jycJhzl;ygw,f?
tJJ'DFtr_tcif;eJ@ ywfouf+yD; wduscdkifrmwJh tcsuftvufawG pkaqmif;rdcsdefrSmawmh
y&dwWdomoemxGef;um;wJh jrefrmEdkifiH&Jh Ak'<bmompmay/ ,Ofaus;r_/ tjynfh&SdwJh rEWav;+rdK@rSm
oHCmawmfawGtm;vHk;pk &Hk;+yD; oHCmawmfawG/ &[ef;awGudk owfjzwfwJh/ trsdK;/ bmom/
omoemudk apmfum;zsufqD;wJh ppfwyfeJ@ taygif;tygawGudk bmoma&;t& '%fcwfwJh
taeeJ@ ppfwyfeJ@ywfoufwJh taygif;tyg/ aqGrsdK;awG/ todkif;t0dkif;awGu uyfv_wJhudpPtr_
tpkpkudk vufrcHjcif;/ oma&;/ ema&;yifhzdwfwmawGudk vufrcHawmhjcif;jzifh e0wudk
oydwfarSmufzdk@ pwifygawmhw,f?
e0weJ@ bmoma&;t& yl;aygif;aqmif&Gufjcif; rjyKvkyfawmhyJ bmoma&;t& '%fcwf
oydwfarSmufwJh “ywWedukZ…e uHaqmifjcif;”tr_udk jyKvkyfygawmhw,f? rEWav;+rdK@
av;jyif;av;&yf oHCmhor*~DtzGJ@csKyfu OD;aqmifqifEGJwJh oydwfarSmufuHaqmifjcif;[m
&efukef+rdK@eJ@ tjcm;+rdK@}uD;awGudk wrk[kwfcsif; ul;pufysH@ESH@ oGm;ygawmhw,f?
rEWav;+rdK@uae ul;pufysH@ESH@oGm;wJh uHaqmifoydwfyGJawGeJ@ yufouf+yD; &efukef+rdK@u
&[ef;&Sifvl/ jynfolvlxkt=um; emrnf}uD;wJh q&mawmf(2)yg;udk e0wu zrf;qD;ESdyfpuf
ygw,f? &efukefwdkif;twGif; uHaqmifoydwf OD;aqmifqifE$Jw,fvdk@ e0wu pGyfpGJvdkufwJh
q&mawmf(2)yg;uawmh &efukef+rdK@ urBmat;bk&m;vrf;rSm wnf&SdwJh r[m*ENm&Hk
ausmif;wdkufu wdydËu"&bGJ@& wdkuftkyfpmcsq&mawmf OD;okr*FvvuFm&eJ@
aemufq&mawmfwpfyg;uawmh tif;pdef&Gmry&d,wWdpmoifwdkufu wdkuftkyfpmcs q&mawmf
OD;wdavmubd0Ho wdk@jzpfygw,f?
q&mawmf OD;okr*FvmvuFm&eJ@ ywfouf+yD; OD;pGmyxr wifjyvdkygw,f?
jrefrmEdkifiHrSm ydËduwfoHk;yHk a&;ajz/ E_wfajz tm*HkaqmifEdkifwJh Ak'<bmom
oHCmawmf(5)yg; ay:xGef;cJhwJhteuf q&mawmf OD;okr*FvmvuFm&[m wpfyg; tygt0if
jzpfygw,f? q&mawmf[m ydËduwf(3)yHk tm*Hkaqmifajzqdkjcif;udk jrefrmouU&mZf
1335ckESpfrSm atmifjrifcJhwJh toufti,fqHk; oHCmwpfyg;jzpfygw,f? q&mawmf[m
pmwwf/ aywwf ynmwwfwpfyg;jzpf+yD; Ak'<pmay oif=um;ydk@csr_/ pmoifausmif;wdkufwGif
tkyfcsKyfr_aumif;rGefjcif;wdk@a=umifh jrefrmEdkifiHrSm ESpfpOfusif;ywJh t}uD;wef;/ ti,fwef;/
tvwfwef; oHCmhpmar;yGJawGrSm q&mawmfausmif;wkdufu oHCmtrsm; xl;c|efpGm
atmifjrif=u+yD; yxrausmfudk wpfwef;r[kwf wpfwef;wGif &&Sdwwfygao;w,f?
q&mawmf&Jh *k%fowif;a=umifh jrefrmjynftESH@ rodol&Sm;vS+yD; jynfoltrsm;&Jh
=unf!dkr_udkvnf; &aewJh q&mawmfjzpfygw,f? Ak'<&Jh y&d,wWpmayynm&yf awGudk
omoemawmf}uD; jyef@yGm;pnfa0atmif tm;xkwf}udK;yrf;aewJh q&mawmf}uD;tm;
bmoma&;t& uHaqmifoydwfarSmufr_wGif yg0ifonfqdkum q&mawmfudk e0wrS
zrf;qD;vdkufygw,f? q&mawmf&Jh qENrygyJ q&mawmfudk twif;t"rR vl0wfvJum ouFef;udk
qGJc|wfygw,f? vufrudk vufxdyfcwf+yD; jrefrmjynf&Jh ajrmufydkif;pGef;u a0;vDacgifoD+yD;
vlolta&muftayguf enf;wJh ucsifjynfe,f rcsrf;abmodk@ av,mOfysHeJ@ wifaqmifum
q&mawmfudk axmifcsvdkufygw,f?
q&mawmfzrf;qD; cH&wJhowif;udk =um;od=uwJh y&dowfwdk@u vma&mufzl;ar#mf=u+yD;
q&mawmfudk zrf;qD;xm;wJhudpPtay: rauseyfr_awG aygufuGJxGufvm=urSmudk e0wu
t}uD;tus,f pdk;&drfoGm;wma=umifh q&mawmfudk w&m;&Hk;rxkwfyJ rsufuG,f&ref ,lapcJh
ygw,f? q&mawmfudk &Hk;xkwfw&m; &ifqdkif&r,fqdk+yD; =um;&wJhae@awGrSm &efukef+rdk@u
bm;vrf;(pwD;0yf) tcsKyfcef;udk vlawGtrsm;tjym; vma&mufapmifh=unhf=u+yD; tJ'DxJrSm
e0w/ rqv t&m&SdawG&Jh aqGrsdK;todkif;t0dkif;u vlawGuvnf; yg0if=uw,fvdk@ od&ygw,f?
q&mawmfudk e0w&Jh txl;ppfcHk&Hk;rSm uHaqmifoydwfarSmufwmeJ@ yufouf+yD;
twif;tusyf +cdrf;ajcmuf 0efcHapygw,f? q&mawmfudk !Sif;yrf;ESdyfpuf+yD; vl0wfvJapygw,f?
'DvdkeJ@ q&mawmfay: csrSwfxm;wJh e,fESif'%fudk e0wu b,fvdktodw&m; &&SdoGm;vJ
rajymwufyg? (1)ESpfcef@ t=umrSm q&mawmfudk jyefv$wfay;vdkufygw,f? tJ'Daemufydkif;
e0weJ@ q&mawmft=um; bmqufqHa&;rS r&Sdawmhyg? 'gayr,fh a':atmifqef;pk=unf
tus,fcsKyfu jyefvnfvGwfajrmufvmwJhtcgrSm q&mawmfudk a':pku oGm;a&muf zl;ar#mf
cJhygw,f? odyfr=umcifrSmyJ q&mawmfqDudk e0wt&m&SdawG a&mufvm+yD; q&mawmf&Jh
ausmif;wkdufudk wyfrawmf =unf;/ a&/ avrdom;pku ae+yD; qef/ qD/ qm; qyfuyfv_'gef;csif
ygw,fvdk@ vma&muf av#mufygawmhw,f? q&mawmfu bkef;}uD;ausmif;rSm jynfhpHkygw,f?
tjcm;vdktyfaewJh ausmif;wdkufawGudkom oGm;a&mufv_'gef;=uygvdk@ &dk;&dk;om;om; t}uHjyK
vdkufygw,f? e0w&Jh v_'gef;r_udk vufoifhrcHwma=umifh q&mawmf[m acgif;rma=umif;/
tckcsdefxd uHaqmifoydwfarSmufaewkef;yJ jzpfa=umif; ajymqdk+yD; &kwf&if;=urf;wrf;wJh
pum;vHk;awGeJ@ r[kwfrrSef ykwfcwfajymqdkyg awmhw,f?
q&mawmfudk &[ef;t=um;/ jynfolt=um; r[kwfrrSefowif;v$ifh+yD;
t=unfndKysufatmif oHCmxk=um; aoG;cGJoyfv#dKygw,f? +yD;awmhq&mawmfudk
ausmif;wdkufu z,f&Sm;zdk@twGuf omoema&;OD;pD;Xmeuae tm%mpufoHk;+yD;
+cdrf;ajcmufjyefygw,f? r=umcifrSm q&mawmfausmif;wdkufudk e0w&J@ twGif;a&;rSL; (1)jzpfwJh
ppfaxmufvSrf;a&; t}uD;tuJ 'k-AdkvfcsKyf}uD;cif!$ef@udk,fwdkif t&Sufr&Sd rsufESmajymifwdkuf+yD;
a&mufvmygw,f? q&mawmfudk OD;(3)}udrfcs uefawmh+yD; (3)xyfausmif;aqmifopf
aqmufvkyfv_'gef;wmawG/ q&mawmfausmif;wdkuftwGuf bufpHkrGrf;rHa&; aumfrwDzGJ@+yD;
tvlaiG aumufcH=uygw,f?
'Dta=umif;awGudk e0wydkifowif;pm/ &kyfjrifoH=um;uae v$ifhxkwf+yD; bmoma&;
udkif;&d_if;oa,mif Aef;jya=umfjim=uygw,f? 'ghtjyif omoema&;0ef}uD; jzpfaewJh 'k-
AdkvfcsKyf}uD;rsdK;!$ef@u ydËduwf ( 3 )yHk tm*HkaqmifEdkifwJh oHCmqdkwm tifrwefrS&Sm;yg;vS+yD;
ay:ayguf&ef cJ,Of;wJhtwGufa=umifh bk&m;i,fwpfqlygyJvdk@ q&mawmfukd wifpm;ajymqdk
oGm;w,fvdk@ =um;&ygw,f? 'Dvdkqdk e0w[m bk&m;i,fudk axmifcs+yD; zrf;qD;ESdyfpuf
twif;t"rR vl0wfvJapw,fvdk@ajym&if e0wjiif;OD;rSmvm;vdk@ usaemf ar;cGef;
xkwfcsifygw,f?
e0w[m omoemawmfudk &nf&G,fcsuf&Sd&SdeJ@ zsufqD;aewm xif&Sm;aeygw,f?
jrwfpGmbk&m;ukd,fawmf ouf&Sdxif&Sm; &Sdae&ifawmif e0wqdkwJh zufqpfbDvl;awG[m
ol@tusdK; xdcdkufvmr,fqdk&if bk&m;udkawmif axmifoGif;tusOf;csOD;rSm aocsmaeygw,f?
e0w[m olwdk@tm%mwnf+rJa&;twGufqdk&if bmom/ omoemudk xnfhoGif;pOf;pm;rSm
r[kwfbl;qdkwm q&mawmfOD;okr*FvmvuFm&tay: usL;vGefcJhwmawG =unfh&if jywfjywf
om;om; jrifEdkifygw,f?
aemufq&mawmfwyg;jzpfwJh q&mawmf OD;wdavmubd0HoeJ@ yufouf+yD;
wifjyygOD;r,f?
q&mawmf[m tif;pdef&Gmry&d,wWdpmoifwdkufausmif;rSm oDwif;oHk;+yD;&[ef;rsm;/
oDv&Sifrsm;udk pmoif=um;ydk@csaewJh q&mawmfwpfyg;jzpfygw,f? q&mawmf[m tbd"rRm
ynm&yfrsm;rSm txl;wwfu|rf;em;vnf+yD; pmoif=um;wJhtcgrSmvnf; &Sif;vif;atmif
oif=um;EdkifwJh t&nftaoG;&SdwJh pmcswdkuftkyf q&mawmf}uD;jzpfygw,f?
q&mawmf&J@oif=um;r_aumif;rGefwma=umifh te,fe,ft&yf&yfu oHCmawmfawG
t+rJvdk ºuGcsDvmwwfwma=umifh q&mawmf&J@ ausmif;wdkufrSm ESpfpOfoHCmtyg; ( 500 )eD;yg;
&Sdwwfygw,f? q&mawmfukd,fwdkif a&;om;xkwfa0wJh Ak'<tbd"rRmusrf;pmtkyfawG[m
&[ef;oHCmtrsm; r&Sdrjzpf udkifaqmifwufwJh pmtkyfawGtjzpf ausmf=um;vSygw,f?
tJ'DpmtkyfawGudkvnf; Ak'<pmayawG jzef@csDa&mif;cswJhqdkifawGrSm awG@&wwfygw,f?
q&mawmf}uD;r_;wJh tif;pdefy&d,wWdpmoifwdkufu &[ef;awGvnf; oHCmhpmar;yGJ
rsm;rSm yxrausmftqifhtxd &&Sdwwfygw,f? bmoma&;t& uHaqmifoydwfarSmufr_udk
&efukefwdkif;&Sd oHCmtrsm;tjym;=um; v_Haqmf0g'jzef@w,fvdk@ e0wu pGyfpGJvdkuf+yD;
“ydËduwfudk zsufwJh ºuGufpkwf” qdkwJhuAsmudk q&mawmfu a&;om;wm jzpfw,fvdk@ xyfrH
pGyfpGJygw,f?
rEWav;+rdK@rSm bmoma&; uHaqmifoydwfarSmufr_ t&SdefjrifhwufaecsdefrSm
uHaqmifoydwfarSmufaewJh q&mawmfhausmif;wdkufukd oydwfvSefzdk@ &nf&G,fcsufeJ@
tif;pdef+rdK@e,f r0wOuUXeJ@ omoema&;OD;pD;Xmeu !$ef=um;a&;rSL; OD;tHharmifwdk@ a&muf&Sd
vmygw,f? +yD;awmh ausmif;wkdkuf&J@ 0ifaygufrSefor#udk ppfwyfeJ@ ydwfqdk@vdkuf+yD;
&[ef;oHCmtm;vHk; wpfyg;rS qGrf;cHrxGuf=u&efeJ@ t0iftxGuf vHk;0rvkyf=uzdk@ wm;jrpf
vdkufygw,f? tJ'Dvdkvkyf+yD;awmh tif;pdefr0weJh omoema&;OD;pD;Xmeuae qGrf;uyfygw,f?
q&mawmfu bmrS wkef@jyefajymqdkjcif;r&SdyJ aevdkuf+yD; qGrf;pm;csdefa&mufwJhtcgrSm
wkef;armif;acgufvdkufygw,f?
pmoifom; oHCmawG[m qGrf;pm;aqmiftwGif; wef;pDºuGvm=uygw,f?
q&mawmfu oHCmtrsm;udk 'Duae@ qGrf;tvSL&Sifuawmh tif;pdef+rdK@e,f r0w OuUXeJ@
omoema&;OD;pD;Xmewdk@u qyfuyfvSL'gef;wm jzpfa=umif;/ &[ef;wdk@taeeJ@ qGrf;tvSL&Sif
rsm;udk arwWmydk@ pm;oHk;Edkifa=umif; ¹rGuf=um;ygw,f? tJ'DtcgrSm qGrf;pm;aqmiftwGif;
a&muf&Sdvm=uwJh oHCmtyg; ( 500 )cef@[m qGrf;bkOf;ray;awmhyJ ae&muae wpfyg;rusef
jyefvnfxGufcGm oGm;=uygawmhw,f?
tif;pdef r0wOuUXu t}uD;tus,f t&Suf&+yD; oHCmtay: trsufxGuf
oGm;ygw,f? q&mawmfu tif;pdef r0w OuUXeJ@ OD;tHharmifwdk@udk bkef;}uD;taeeJ@
oHCmawGtay: v_Haqmfpnf;&Hk;r_r&Sda=umif;/oHHCmawmftrsm;&J@ qENudk jrwfpGmbk&m;awmifrS
rvGefqefEdkifa=umif; &Sif;jyajymqdkygw,f? 'gayr,fh t&Sufw&m;eJ@a'go/ arm[rD;awG
awmufavmifaeolawGu 'Dbmoma&;oydwfudkrvSef&if jzpfvmr,fh aemufqufwGJ
tusdK;qufawGudk vHk;0wm0efr,la=umif; ajymqdk+yD; xGufoGm;ygw,f? ausmif;wdkuf
wHcg;awGudkvnf; ( 12 )em&DausmfrS jyefvnfzGifhay;ygw,f? oHHCmawmfawG qGrf;iwfcJhygw,f?
r=umrSDygyJ q&mawmfudk vma&mufzrf;qD; ac: aqmifoGm;ygw,f?
e0w ppfaxmufvSrf;a&;awGeJ@&JawG yl;aygi;f +yD; q&mawmfudk ESdyfpuff!Sif;yrf;r_awG
jyKvkyfygawmhw,f? pm;yGJwpfvHk;ay:rSm wkwfwpfacsmif;eJ@ ykqdk;wpfxnfwifxm;+yD;
“}udKufwma&G;prf;? tom;remcsif&if ykqdk;0wfvdkuf? cifAsm;[m tcktcsdefup+yD;
vljzpfoGm;+yD? cifAsm;wdk@uouFef;0wfawG/ oHHCmtwkta,mifawG”qdk+yD;
q&mawmfudkpGyfpGJ+yD; “cifAsm;ppfcHk&Hk;rSm 0efcH&ifESpfenf;r,f? 0efrcH&ifESpfvnf;rsm;r,f/
t&dkufvnf; cH&r,f? touf}uD;rS t&dkufrcHcsifprf;ygeJ@? touf}uD;rS rdkuf=uwmudk; “
}uD;rdkuf ”awG&J@ ”
&kyf&if;=urf;wrf;wJh pum;vHk;awGeJ@ q&mawmfudk apmfum;ygw,f? q&mawmfrSm
ppfcHk&Hk;rSm wpfvHk;wpfyg'rS jyefvnfacsy ajymqdkcGifhr&yJ &efukefwdkif;twGif; uHaqmif
oydwfarSmufr_ jzpfatmif v_Haqmifr_tjzpf tvkyf=urf;eJ@ axmif'%f ( 15 )ESpf &ifh&ifhoD;oD;
trdef@csvdkufygawmhw,f? e0wppfbDvl;awGu oHHCmawmfawGudk zrf;qD;/ twif;t"rR
vl0wfvJap+yD; oduQmcsayr,fhvnf; &[ef;wdk@taeeJ@ pdwftwGif;rS oduQmcsjcif;/ vltjzpf
todtrSwfrjyKygu &[ef;t&majrmufqJyJjzpf+yD; q&mawmf}uD;awGtm;vHk; axmiftwGif;rSm
vnf; &[ef;wdk@&J@ oduQmyk'f/ 0denf;awG apmifhxdef;=uygw,f?
q&mawmfudkzrf;qD;axmifcst+yD;rSm 1990 ESpfrSm q&mawmfausmif;wdkufu
oHHCmwpfyg;u oHHCmhpmar;yGJrSm yxrausmf&&SdcJhayr,fh uHaqmifoydwfarSmufr_xJyg0ifwJh
ausmif;wdkufjzpfwma=umifh qkudkray;yJ xm;cJhjyefygw,f? q&mawmf[mtzrf;rcH&cif
tcsdeftxd urBmat;omoemh wuUodkvfrSm tbd"rRm ygarmuQcsKyfeJ@
EdkifiHawmfoHCmh0efaqmiftzGJ@rSm yg0ifcJhygw,f? q&mawmfudk tif;pdefaxmiftwGif;
(1)ESpfeD;eD;zrf;qD;+yD;t=umrSm q&mawmfudk cH0efcsufawmif rxdk;cdkif;awmhyJ csufcsif;
jyefv$wfay;vkdufygw,f? q&mawmf[m axmifu jyefvnfvGwfajrmuf vm+yD;
,cifvkyfaqmifae=u omoemhwm0efawGudk qufvuf xrf;aqmifygw,f?
axmifuvGwfajrmufvm+yD; (1)ESpfeD;eD;tcsdeftxd e0w&J@ taxmuftyHhukd vHk;0r,lyJ
ausmif;wdkuf&Sd oHHCmtyg; (500) ausmf. aexdkifa&;/ pmoif=um;a&;wdk@udk
OD;aqmifvkyfudkifcJhw,f?
1995 ckESpfrSm a':atmifqef;pk=unf jyefvnfvGwfajrmufvmwJh tcsdefrSm
q&mawmfta=umif;udk =um;odwmeJ@ a':pkeJ@twl tif;pdef+rdK@e,f trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf
wm0efcH Adkvf}uD;0if;xdef (t+idrf;pm;)/ ocifOD;tkef;jrifhwdk@ vdkufyg+yD; q&mawmfudk oGm;a&muf
zl;ar#mf=uygw,f? a':atmifqef;pk=unfwdk@ q&mawmfukd zl;ar#mf+yD; jyefvnfxGufcGmoGm;+yD;
aemufwpfae@rSmyJ omoema&;0ef}uD;Xmeu 'k-0ef}uD;u q&mawmfausmif;ukd
a&mufvmygw,f? tif;pdef&Gmr y&d,wWdpmoifwdkufudk wyfrawmf =unf;/ a&/ av/ qef/ qD/
qm; ay;tyfvSL'gef;rnfhyGJudk tusOf;OD;pD;Xmetm; trdef@eJ@z,f&Sm;+yD; jynfaxmifpk}uH@cdkifa&;ESifh
zGH@+zdK;a&;toif;vdk@ac:wJh }uH@zGwftoif;XmecsKyfuae t"rR0ifa&muf vSL'gef;wmawG
jyKvkyfygw,f?
aemufawmh e0w twGif;a&;rSL; ( 2 )a&muf&Sdvm+yD; q&mawmfudk uefawmhygw,f?
e0w OuUX AdkvfcsKyfrSL;}uD; oef;a&$eJ@ a': }udKif}udKifwdk@u ( 3 )xyfwdkufausmif;aqmifopf}uD;
aqmufvkyfvSL'gef;zdk@twGuf a&pufcsyGJawGvkyf+yD; olwdk@rSm;avor#twGuf a'0'wfwdk@
awmif;yef=uavovm;qdkwm um,uH&SifawG udk,fwdkifyJ odygvdrfhr,f? EdkifiHtm%mudk
odrf;,l+yD;uwnf;u Ak'<bmom0if &[ef;oHHCmawGudk um,uH/ 0pDuH/ raemuH eJ@
vufa&mufapmfum;r_awGtwGuf ysm;&nfeJ@ 0rf;csyGJawGvkyf+yD; omoemh 'umawmfawGtjzpf
zefwD;ae=u ygawmhw,f?
1998 ckESpf vGwfvyfa&;ae@rSm e0wu olwdk@udk,fwdkif vGefcJhwJh ESpfydkif;av;twGif;urS
ouFef;c|wf/ vl0wfvJap+yD; ouFef;0wfawG/ &[ef;wk/ &[ef;a,mifawGvdk@ r=um;0Hh remom
ykwfcwfapmfum;cJh+yD; tvkyf=urf;eJ@ axmif'%f (15)csrSwfcJhwJh q&mawmf
OD;wdavmubd0Houdk omoema&;rSm 'kwd,tqifh&Sd “ t*~r[my¾dw ”bGJ@udk
qyfuyfvdkufjyefygw,f? e0w&J@ bmoma&;rsufvSnfhjyyGJudk usaemftaeeJ@ b,fvdkrS
em;rvnfwwfatmif jzpfrdygw,f?
e0w ppfAdkvfcsKyf}uD;apmarmif ( uG,fvGef )ajymcJhzl;wJh pum;wpfcGef;&Sdygw,f? “ Ak'<
bmom0ifawG ,Hk=unfxm;wJhtwdkif; uH/ uH.tusdK;udk wynfhawmf,Hk=unfygw,f ” wJh?
omoemudk zsufqD;/ bk&m;omoem&[ef;rsm;udk !Sif;yrf;ESdyfpuf owfjzwf/
ouFef;0wfawGvdk@ &ifh&ifhoD;oD;ykwfcwfcJhwJh e0wwdk@ olwdk@vkyfcJhwJhtvkyf ( uH )eJ@yufouf+yD;
wpfcsdefcsdefrSm olwdk@cHpm;=u&rSm aocsmygw,f?
1989/ 1990 ESpf0ef;usifwkef;uvnf; t*FvefEdkifiHrSm aexdkifwJh q&mawmf
a'gufwmOD;a&0wu e0wtpdk;&[m rif;usifhw&m;(10)yg; eJ@rudkufnDwJh tpdk;&jzpfa=umif;
trsdK;/ bmom/ omoeudk ao;odrfn_d;i,fatmif jyKvkyfaeygw,f vdk@bDbDpD/ AGDtdkat
owif;XmeawGeJ@ awG@qHkajym=um; cJhygw,f? tJ'gudke0wu olwdk@ydkif owif;pmawGuae
q&mawmftm;apmfum;onfh toHk;tE_ef;awGeJ@ ykwfcwf apmfum;ygawmhw,f?
q&mawmf[m t*FvefEdkifiHrSm qGrf;udpP tcuftcJjzpfvdk@ bDbDpD/ AGDtdkatwdk@eJ@
awG@qHk+yD; qGrf;/ uGrf; zefwD;aewmjzpfw,f/ q&mawmf&Jh a'gufwmbGJ@ qdkwmuvnf;
aq;ukvdk@ &r,frxifygeJ@ vdk@tremy pGyfpGJajymqdkygw,f?
'DudpPawGudk e0w taeeJ@vdrfvnf zHk;uG,fxm;vdk@ r&ygbl;? tJ'DESpfydkif;u
owif;pmawGxJrSm a&;om;xm;wmawG[m e0wudk,fwdkif usL;vGefxm;wJh omoema&;
apmfum;r_awGjzpf+yD; ordkif;pmrsufESmpmrSm t&kyfqdk;pGm wifusefcJhr,fh t&mawGjzpfygw,f?
aemufr=umcif 1994-1995ckESpfxJrSm q&mawmf a'gufwmOD;a&0wudk olwdk@awG
apmfum;csifwdkif; apmfum;vdk@tm;&awmhrS e0wAdkvfr_;}uD; oef;a&$udk,fwdkif t*FvefEdkifiHrSm
wnfxm;r,fh apwDawmftwGuf vdktyfwmrSwfor# ulnDaqmif&Gufay;yghr,fvdk@
ajym=um;vdkufygw,f?
bmoma&; oydwf qifEGJr_a=umifh jrefrmjynf tESH@tjym; xif&Sm;ausmf=um; wJh Ak'<
bmom bkef;awmf}uD;awGudk t"rRzrf;qD;aewJhtxJrSm &efukefuif;+rdK@e,frSm &SdwJh ara';eD
ausmif;wdkufu wdkuftkyfq&mawmf}uD; wpfyg;vnf; yg0ifygw,f? tJ'Dq&mawmf}uD;udk
1991ckESpfrSm &efukeftif;pdefaxmifrSm vl0wfvJ+yD; axmifcscJhygw,f? q&mawmf}uD;vnf;
taqmif(5)rSm aexdkif+yD; axmif'%fESpf&Snfudk &ifqdkifcJh&ygw,f?
q&mawmf}uD; axmifrSrvGwfajrmufcifrSm q&mawmfoDwif;oHk;wJh ausmif;wdkufu
'kwd,ausmif;xdkifudk e0wu aoG;cGJpum;awGajym+yD; wdkuftkyfae&mudk odrf;,lzdk@
aoG;xdk;ay;ygw,f? q&mawmfaxmifu vGwfajrmufvmwJhtcgrSm ausmif;wdkufrSm
wdkuftkyfq&mawmftopf a&G;cs,fwifa¹rSmufxm;+yD; jzpfwma=umifh 'Dausmif;wdkufeJ@
roufqdkifawmha=umif; ajymum q&mawmfudk ausmif;wdkufrSm aexdkifoDwif;oHk;cGifh
r&atmif e0wt&m&SdawGu }udK;pm;=uygw,f? 'k-wdkuftkyfq&mawmfudkvnf; jywfom;pGm
vkyfudkifaqmif&Gufzdk@eJ@ vdktyfygu omoema&;OD;pD;Xmeu tm%mpuf toHk;jyKay;r,fqdk+yD;
oHCmxkt=um; aoG;cGJaqmif&Guf cJhygw,f?
e0w[m Ak'<bmom wpfckwnf;udkyJ csdK;azmufapmfum;wmwif r[kwfao;ygbl;?
tjcm;bmomawGudkvnf; zdESdyfacsr_ef; aeygao;w,f? usaemftif;pdefaxmifrSm &SdaepOf 1991
ckESpfwGif;rSm jrpf0u|ef;ay:rSm wdkufyGJawGtrsm;tjym; jzpfcJh+yD; u&ifvlrsdK;trsm;tjym;udk
EdkifiHawmfykefuefr_qdk+yD; axmif'%f(25)ESpf toD;oD;csrSwfcJhygw,f? e0wu bdkuav;+rdK@
ypfcwfr_awGrSm }udKwifpDrHcsufawG[m c&pf,mef bk&m;&Sdcdk;ausmif;awGu acgif;aqmifpnf;a0;
cJh=uw,fvdk@ owfrSwf=uygw,f? tJ'DvdkowfrSwf+yD;aemuf bdkuav;+rdK@e,ftwGif;
c&pf,mefbmom0if awG/ toif;tkyfq&mawGudk zrf;qD; axmifcscJhygw,f?
c&pf,meftoif;tkyfq&m awG[m axmifus+yD; tif;pdefaxmifu usaemfwdk@&SdaewJh
trSwf(3)tdyf aqmifudk a&mufvmygw,f? olwdk@udkar;jref; =unfhawmh bmqdkbmrS rod&yJ
e0wppfwyfu rJrJjrifor# tukefzrf;qD;+yD; axmifcsaewm jzpfw,fvdk@ u&ifvlrsdK;
toif;tkyfq&mwpfOD;u ajymjyygw,f? axmifxJa&mufwJhtxd &Jpcef;eJ@
ppfa=uma&;pcef;awGu wkwfeJ@&dkufESufxm;wJh '%f&mawG/ ppfzdeyfeJ@ uefa=umufxm;wJh
'%f&mawG raysmufao;wmudk awG@&ygw,f? c&pf,mef oif;tkyfq&mawG[m olwdk@udk
axmif'%f csrSwf+yD;onfhwdkif a=umuf&GH@r_awG raysmufuG,fao;yJ &Sdae+yD; pum;wpfcGef;rS
jyefrajymEdkifatmif !Sif;yrf;ESdyfpuf cHcJh&ygao;w,f?
usaemftckwif jyxm;wJhtcsufawG[m 1991 ckESpfu &efukeftif;pdeftusOf;axmif
trSwf(3)tdyfaqmif twGif;}uHKawG@cJh&wJh tjzpftysufawGudk wifjyxm;wmawG jzpfygw,f?
usaemfhudk 'Djzpf&yfawG ajymjycJhwJh q&mawmf}uD;rsm;/ wifjycJhwJh ta=umif;t&mawGxJrSm
yg0ifcJhwJh q&mawmf}uD;rsm;[m tckwdkif &efukef+rdK@rSm oufawmfxif&Sm; &Sdae=uqJjzpf ygw,f?
'Dvdkomoemudk csdK;azmufapmfum;wJh e0w[m 'Djypfr_awGudk vdrfvnf;zHk;uG,fxm;ovdk/
aemufxyf oHCmawmfawGudk ESdyfpuf!Sif;yrf;r_awG &Sdaeao;w,fqdkwm trsm;jynfol
odatmif usaemhftaeeJ@ wifjyjcif;jzpfygw,f? 'Djzpf&yfawGudk roda,mifjyK+yD;. . .
“ NLDeJ@ tjcm;EdkifiHa&; ygwDawGu bmoma&;udk ckwHk;vkyf+yD; wdkif;jynfpnf;vHk;r_udk
+ydKuGJysufqD;atmif vkyfaeygw,f ”
“ NLD tzGJ@0ifawG[m uwHk;wHk;/ ouFef;0wf+yD; oHCmxkawG=um;xJ
aoG;cGJoyfv#dKr_awG jyKvkyfaeygw,f ”
“ trsdK;/ bmom/ omoemudk rormolvlawGu ao;odrfatmif vkyfaeygw,f ”
vdk@ w&m;cHb,folawGrSef;rodatmif e0wu rsufvSnfhjy wwfygw,f? trSefuawmh
e0w[m olwdk@usL;vGefxm;wJh jypfr_awGtwGuf aoG;&l;aoG;wef; a=umufvef@w=um;
zHk;uG,fzdk@ }udK;pm;&if; olwdk@&Jhvufudkifwkwf ppfwyfudk zufqpfpepfqdk; a&mifawmfjyefv$wfzdk@
aqmif&Gufaeygawmhw,f?
trsdK;/ bmom/ omoem xGef;vif;awmufyapzdk@ &nf&G,f&if; wifjyvdkufygw,f?
udkbkef;jrifhxGef;
oHk;a&mifjc,f
ausmif;om;tzGJ@
bkef;jrifhxGef;(oHk;a&mifjc,f ausmif;om;tzGJ@)
tcef; ( 18 )
usaemfodcJhzl;wJholawGxJu trSwfw& rdwfaqGrsm;
(C) &JausmfpGm
&JausmfpGm[m axmifusvmwkef;u (15)ESpfom;t&G,fyJ &Sdao;wJh q,fwef;
ausmif;om;av;wpfa,muf jzpfygw,f? ol[m Adkvfwpfaxmif(2)rSm ausmif;wufaewJhol
wpfa,mufjzpf+yD; tuo ausmif;om;jzpfygw,f?
ol[mt&G,feJhrvdkufatmif pmzwftm;aumif;vS+yD; yg0grsufrSeftxl}uD;udk
wyfqifxm;wJhol jzpfygw,f? axmifusvmwJh EdkifiHa&;tusOf;om;awGxJrSm
toufti,fqHk; jzpfwma=umifh tm;vHk;ucspfcif=uygw,f? ol&,f/ om;!$ef@OD;&,f/
usaemf&,f[m wpfOD;eJ@ wpfOD;tifrwefrS cspfcif=u+yD; trSwf (3)aqmifrSm rodolr&Sd
emrnf}uD; &J ( 3 ) azmfawG jzpfygw,f? c% c%vnf; &efjzpfwwf=uygw,f?
wpf&ufaxmif0ifpm ( 3 )a,mufom; jyefvmwJhtcgrSm &JausmfpGmu
“ usaemfhtaz aeraumif;jzpfaew,fvdk@ tpfruajymoGm;w,f? usaemfhudkvnf;
ar;aew,fwJh? olaejrefjrefaumif;atmif vkyfr,f? aeaumif;rS ighom;i,fav;udk
oGm;awG@EdkifrSmvdk@ ajym+yD; a&m*gudk jrefjrefaysmufatmif ukaew,fvdk@ usaemfhtdrfu
ajymoGm;w,f ”
vdk@ usaemfwdk@udk ajymjyygw,f? usaemfwdk@u rif;taztajctaeu pdk;&drf&vm;vdk@
ar;awmh usaemfhtpfru odyftqdk;}uD; r[kwfbl;vdk@awmh ajymw,fvdk@ jyefajzygw,f?
“[m. . .'gqdk rpdk;&drfygeJ@ ”
vdk@ usaemfwdk@u tm;ay;ESpfodrfh=uygw,f? axmifxJrSm usaemfwdk@awGae+rJtwdkif;
aexdkifvmcJh&if;aemuf wpf}udrfaxmif0ifpmawG@zdk@ (14)&ufjynfhoGm;ygw,f?
usaemfwdk@tr_wGJawG axmif0ifpm xGuf=uygw,f? &JausmfpGmtdrfu ol@tpfrwpfa,mufyJ
axmif0ifpmvmwmudk awG@&ygw,f? &JausmfpGmtwGuf owif;qdk;}uD;u usaemfwdk@tm;vkH;udk
apmifh}udKaeygw,f?
&JausmfpGm&J@ tazqHk;oGm;+yDvdk@ usaemfeJ@ om;!$ef@OD;/ udkatmifxGef;wdk@tdrfawGu
ajymjy=uygw,f? &JausmfpGmudkawmh todray;xm;=uygbl;?
taqmifukdjyefa&mufrS =unfh+yD;ajymzdk@ usaemfwdk@awG qHk;jzwfvdkufygw,f?
&JausmfpGmav;crsm ol@tazta=umif; rod&&Smao;ygbl;? ol@udk axmif0ifpmrSm
rif;tazusef;rma&;ta=umif; ar;=unfhao;vm;vdk@ar;awmh . . .
“ tif;/ ar;w,f? bmrSrajzbl;? pdwfrylygeJ@vdk@yJ ajymw,f ” vdk@ jyefajzygw,f?
taqmifudkjyefa&mufawmh 'Dowif;udk &JausmfpGm&J@ tcef;rSm tqifajyovdk
=unfhajymzdk@ udkatmifxGef;u wm0ef,lvdkufygw,f? nzufa&mufawmh udkbdkbdkxGef;/
udkatmifausmfrdk; (c) bdkawmuf/ OD;axG;jrifh/ udkatmifxGef;eJ@ udk&JrGefwdk@u &JausmfpGmudk “
rif;tazqHk;oGm;+yD ” vdk@ ajymjyvdkuf=uw,f? tJ'DtcgrSm &JausmfpGmu . . .
“ tif; . . . xifawmhxifom;yJ? tdrfudk ar;wmar;vdk@r&bl; ”
vdk@ wpfcGef;wnf;jyefajym+yD; +idrfusoGm;ygw,f? reufrdk;vif;awmh tm;vHk;u
&JausmfpGmudk owif;ar;=uwJhtcgrSm &JausmfpGmwpfa,muf at;at;aq;aq;yJ jyefvnf
ajymqdkwmudk awG@&awmh olvdktoufi,f&G,fol wpfa,muftaee@J zcifwpfa,muf
qHk;&_H;oGm;wJh'kuQudk wnfwnf+idrf+idrf&ifqdkifwmudk awG@&awmh usaemfav;pm;oGm;rdygw,f?
olcspfjrwfEdk;wJh zcifwpfa,muf&J@ aemufqHk;c&D;udk vdkufydk@cGifhr&&SmwJh (15)ESpft&G,f
usaemfhnDav;udk usaemf udk,fcsif;pmoem;rdygw,f? ol@ae&mrSmqdk&if usaemf'Dvdk
aeEdkifyghrvm;vdk@ usaemfhzmom ar;cGef;xkwfrdygw,f?
aemufxyf ESpfywft=um axmif0ifpmvmawmh &JausmfpGmtpfru . . .
“ eifhudktazu olraocif toufxGufcgeD; tcsdeftxd eifhemrnfudkw+yD;
qHk;oGm;wm ”
vdk@ &JausmfpGmudk ajym+yD;idkygw,f? e0wuawmh udk,fcsif;pmemr_ &SdrS&Sdygavp?
&JausmfpGmtazqHk;wm ( 1 )vjynfhawmh usaemfeJ@om;!$ef@OD;u OD;aqmif+yD; axmifxJrSm&SdwJh
oHCmawmfawGudk qGrf;uyfjcif;eJ@ tr#twrf;a0jcif;awG jyKvkyfygw,f? taqmif
wpfaqmifvHk;rSm&SdwJh EdkifiHa&;tusOf;om;awGudk vBuf&nfeJ@rkef@au|;+yD; &ufvnf
jyKvkyfcJhygw,f?
&JausmfpGm[m 1990ckESpf 'DZifbmausmif;om;tcGifhta&; v_yf&Sm;r_rSm
wufwufºuGºuG yg0ifcJhwma=umifh axmufvSrf;a&;&J@ zrf;qD;r_udk jyefvnfcHcJh&+yD; axmif'%f (
19 )ESpf csrSwfcHcJh&ygw,f?
ol[m usaemftwGuf trSwf&aeapr,fh &JabmfwpfOD;jzpfygw,f?
tcef; ( 19 )
(u)
o&ufaxmifu vGwfwJhae@
(c)
xGufawmfrl eef;ucGm+yD
usaemfhtrdEdkifiHeJ@ [dk;ta0;}uD;qD . . . .
usaemfhcspfwJh &JabmfawGeJ@ ta0;}uD;qD . . . .
+yD;awmh usaemfwdk@ jynfolawGeJ@ ta0;}uD;qDodk@ usaemfxGufcGmcJhw,f?
aevif; ( t.u.o )
'DDZifbmv ( 26 )&uf/ 1998ckESpf
acwW-befaumuf/ xdkif;EdkifiH