'
"l '.,
|;fiM.r..,; .., •; '
' '
,;
:•";'''' :';.
''i
rn^rW
•'-"
('N';; '
M.%m'.--
:'
^:ir .
M'^|#|i'^!:i:'':!;i|^.''':";i :.'.r'.'
lt''i,;::v:7':,'''-:'v'., ;:.
;)'i';Y!':'. '.;.' : '
;'
fe:!.i::
i^:\'t:'m'':vJ;:..'--.'.''
^
' ''
%^:M'..
';;'./:;i: V-'!.':.,
.: •: ',' ;.',.,.•
tfgjll"! i '.Vi',:,.','.': ^C',,*.; '.
'•::'
i!!r.|;i(i:;!.|.;,;' ',,.!;
'
•••; '''•'''•''':' :•
,
,*'
'i
'''-:; '.'':'
'-'i:'!'
'!''' ''^^"
iji
':i#Sv;-. --;•:':>
'I',;,;':''
.,:'.;
;.''; ' |. ;
" .•.
'- 'i-
fef^V ;';'• ;
Digitized by tiie Internet Arciiive
in 2011 witii funding from
University of Toronto
littp://www.arcliive.org/details/patrologiaecur133mign
PATROLOGItE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OiMMlMSS.PATR[ll. DOCTORBM SCRIPTORIIMOIIE ECCLESIASTICORBM.
SIVE LATINORUU, SIVE Gn^COBUJI,
QUl AB jEVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III {ANNO 1216) PRO LATINIS
ET CONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GR.ECIS FLORUERUNT :
RECUSIO CIIROiVOLOGICA
OMNIDM QDiE EXSTITERE MOND-MENTORDM CATHOLIG.E TRADITIONIS PER QDINDECIM PRIMA
ECCLESI^ S.ECDLA,
JUXTA EDITI0NE9 ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTI3 COLLATAS, PEBQUAU DILIGEM-
TER castigata; dissertationibus, coumentariis, VABIISQUE lectionibus continenter illustrata" omnibus
OPEBIBUS POST AUPLISSIMAS EDITIONES QU.E TRIBUS NOVISfflMIS S/KCULIS DEBE.NTUR ABSOLUTAS DETECTIS AUCTA
'
INDICIBUSPARTICULARIBUSANALYTICIS,S1NGULOSSIVETOMOSS1VEAUCTORE3ALICUJUSMOMENTISUBSEQUENTI-
BUS, DONATA CAPITULIS INTRA IPSUU TEXTUU BITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARU.M pagina-
;
buu uabginem superioreu distinguentibus subjectauque uateriau significantibus, adorna-
ta; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOGRTPHIS, ALIQUA VERO augtoritate in obdine
AD traditioneu ecclesiasticam pollentibus, auplificata ;
DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOaiCIS STATI»
STICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, doguaticum, MORALE litur»
UICUU, CANONICUM, DISGIPLINABE, HISTORICUU, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA E.XCEPTIONE; SED PR.ESEBTIM
DUODUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENEBALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, quidquid
NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAU UNUSQUISQUE PATRUU, NE UNO QUIDEM 0M1S30
IN QUODLIBET THEMA SCBIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR
; ALTEBO SCRIPTURyE
SACR/E, EX QUO LECTORI COMPEEIRE SIT OnVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUU LOCIS SINGULOS SINGULOBU.U LIBRORUM 3. SCRIPTUR.E VBRSU3, A PRIUO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUU APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT:
EDITIO ACCURATISSIUA, CBTEBISQUE 0MNIBU3 FACILE ANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR CHARACTERUU NITIDITAS
CHARTJS QUALITAS, INTEGBITAS TEXTUS, CORRECTIONIS, OPERUU RECUSORUM TUU VAR1ETA3
PEBFECTIO
TUM NUUEBUS, FORMA VOLUUINUM PEBQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATRr)LOGI.E DEGURSU CONSTANTEH '
SIHILIS, PRETII EKIGUITAS, PR.ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRO.NOI.OGICA
SEXCENTORUU FRAGUENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PBIMUM AUTEU
IM NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPEBIBUS ET MSS. AD OMNES .ETATES, LOCOS, LINGUAS FORUASQUE
PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.
SERIES LATINA PRIOR,
IN QDA PRODEDNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQDE ECCLESI.E LATIN^
A TERTDLLIAXO AD INNOCENTIUM III.
AGGURANTE J.-P. MIGNE,
Bibliothecse Cleri aniversee,
6IVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI.S ECCLESIASTiafi RAMOS EDITO»E.
PATROLOGI^ TOMUS CXXXIII.
S. ODO ABAS CLIXIACEXSIS MARIMS II, AGAPETUS II, JOANNES XII, PONT. RO.M.; S. ODO EPISCOPUS C4N-
;
TU\R1EXSIS, RORICO LAUDUXEXSIS EPISCOPUS ARTHALDUS, ODALRICUS, RHEM. ARCHIEP.
; CAPPIDUS STA-
;
VRIEXSIS SACERD., COSMAS JAPVGUS MATERIEXSIS, JOAXXES ITALUS, LAUREXTIUS,
CASSIX. MOXACH. ;
SIGEHARDCS MOXACH. S. MAXIMIXI, FRIDEGODUS BEXED. MOXACH.
TOMUS UNICUS.
PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MlDNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA: AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CIIAUSSEE DU MAINE, 127.
1881
Ei typis societatis dictjp Societas impressionis ct librarix admi&istrationum viarumque fcrratarum
PAULO DUPO?iT. — Parisiis, in via dicta JfcanJacqucs-Rousseau, il. (Cl.) lli.9.80.
TtiZ i;^STiTUTE CF KEDi/^EVAL STUQltS-
10 e:lmsley place
torcn.to 5, canaoa,
i v,-
i/33
SiECULUM X.
SANCTI ODONIS
ABBATIS CLUMACENSIS SECUNDI
OPERA OMNIA,
JUXTA EDITIONEM D. MARRIER, CLUMACENSIS ORDINIS MONACHI, ET BIBLIOTHECAM PATRUM
AD PRELUM REYOCATA.
SEQUUNTUR :
MARINI II, AGAPETI II, JOANNIS XII,
PONTIFICUM ROMANORUM,
EPISTOLJE ET PRIVILEGIA.
INTERMISCENTUR
SANCTI ODONIS EPISCOPI CANTUARIENSIS RORICONIS LAUDUNENSIS EPISCOPI;
,
ARTHALDI, ODALRICI, RHEMENSIUM AKCHIEPISCOPORUM CAPPIDI STAVRIENSIS ;
.SACERDOTIS, COSMit; JAPYGI MATERIENSIS, JOANNIS ITALI, LAURENTII, CASSI-
NENSIUM MONACHORUM, SIGEHARDI MONACHI S. MAXIMINI, FRIDEGODI BENE-
DIGTINI MONACHI,
SCRIPTA VEL SCRIPTORUM FRAGMENTA QVM EXSTANT.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
Bibliothecse Cleri uniTcrsse
SIVE
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI/E ECCLESIASTIC.-E RAMOS EDITORE
TOMUS UNICUS.
PARISIIS
.\PUD GARNIER FRATRES EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESS0RE6,
AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 127.
IN VIA DICTA:
1881
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXXIil CONTINENTUR.
S. ODO ABBAS CLUNIACENSIS.
Elogiiiin Iiisloricuni aiictore Mabillonio
Mor.ilcs Iii Joi)
De B. Miirlino Anliplioniv xii
m 9
543
Hymni quatuor 513
Collalidiies S17
D(; Vit.i saneti Ccraldi AuriJiaccnsis comilis 639
Sermones qninque 709
Opuscuia dc Mutica 751
CAPPIDUS STAVRIENSIS.
De Vila sancti Odulti presbyteri 858
MARINUS PAPAII.
Epistolffi et piivilegia 863
COSMAS JAPYGUS MATERIENSIS.
Carmen 879
JOxVNNES ITALUS CLUNIACENSiS MONACHUS.
Prologus in Librum suum de Miraculis „ 883
LAURENTIUS CASSINENSIS MONACHUS.
Sermo in vigiliis S. Benedicti 885
AGAPETUS PAPA II.
Epistoku et privilegia 889
S. ODO ARCHIEPISCOPUS CANTUARIENSIS.
Epislola 945
Cunstilnliones 946
Epistola synodalis 949
RORICO LAUDUNENSIS EPISCOPUS.
Conslilntio 951
ARTHALDUS RHEMENSIS ARCHIEPISCOPUS.
Epistola ad synodum apud Ingelheim congregatara 958
ODALRICUS RHEMENSIS ARCHIEPISCOPUS.
Sentenlia contra fures sacrilegos 965
SIGEHARDUS MOXACHUS SANCTI M.AXIMINI TREVIRENSIS.
De miraculis sancli Ma.\imiiii 965
FRIDEGODUS BENEDICTINUS MO.NACHUS.
De Vila sancii Wilfridi 979
JO.\NNES PAPA XH.
EpistokT et privilegia 1013
AN.NO UilMIM DCCCC.XLII.
SANCTUS OD
ABBAS CLUlNIACENSIS.
rROLEf;OMENA.
s. imm mnm \mm\in\ akjohe Mwmmw),
(Acta Sanctoriim ordinis S. Benedicti, saec. V, pag. 124.)
C-\p. I. — Vit,r scnptor'js. cjusqiie parenlcs A ricm temporum factorumve ordinem satisobservat.
et patria. 2. His incominodis occurrere volens Nalgodus
1. Etsi res a sancto Odone gesta*; scripserint monachus, Joannis lucubralioncm in compendium
auctores diio. •Joannes Nulgodus,
scilioet atqiie melioremque orchnem redigerc aggressus est,
ambo monachi multa nihilominus
Climiacenses ; quod item prfestitit de sancti Maioli vita. Nalgo-
ab ipsis preetermissa sunt, quse in commentarios dum Odonis « discipulum » appellat Petrus de
referri merentur. Quapropter ne viri de re publica Rivo in chronico Cluuiacensi, eumque esse tradit
Benedictina quam optime meriti facta segniter ex- qui « post decessum ipsius saucti Odonis vitam
quisisse videamur, duobus illis scriptoribus elo- ejus et miracula luculenter descripsit. > Godefri-
gium ejus historicum preemittere juvat, in quo res dus Henschenius Maio id interpretatur de vita
in
ab eis intactw. aut non satis explicatfe expo- sancti Maioli, cujus discipulum fuisse Nalgodum
nendae sunt. opinatur. Verum annis post Odonem « fere ducen-
Et primo quidem ordiri decet ab istis duobus tis, » post Maiolum paulo miuus, vivebat Nalgo-
auctoribus, quorum primus Joannes fortunam dus, id quod ipse diserte asserit num. 29, nimirum
suam commemoravit sparsim in tribus dc
ipse Urbano secundo pontifice, aut i-.crte post ipsum, ex
Odone libeUis, quos in duos contrahit codex com- B num. 23. Auctoris istius scriptionem tribus Joannis
pendieusis. Fiii i; natione Italus, patria Romanus, libeUis minutiori charactere siibjicere statuimus
profe.ssioue canonicus. quem Odo Romam anno propter uonnullas de morte et sepultura Odonis
939 profectus, secum inde adduxit Ticinum usque, aliasque circumstantias, quas apud Joannem non
ibique monachum instituit, ex lib. i num. 2 et 4. leguntur. Odonis cum laude meminerunt multi alii
Tiun eum in peregrinationis socium assumens, auctores, quorum indicem exhibct Chesnius inno-
dein priorem ordinavit, ut legitur non semel in tis ad bibliothecam Cluniaccnsem. In his fusc de
lib. u, nempe num. 4, 7 et 10, (lluniaci. an Rom» sanotoOdoneagitPetrus Equilinusin lib. \, cap. 8.
ad S. Paulum, quae dubitatio oriri potest confe- 3. Antequam de Odone Cluniacensi dicere inci-
renti num. 10 et 21. Denique Joannes se Neapolim pio, non ab re erit observare, duos alios prfeter
« monasterii sui cogente necessitate missum ipsum eodemeevo exstitisse illustres ejusdem no-
fuisse testatur num. 21 Biennium computat in lilj.
. minis abbates, unum Masciacensem, alterum
ui, num. o, totum illud temporis spatium, quo sancti Maxentii apud Pictones. Ue Masciacensi apud
Odonis socius fuit. Per istud intervallum quidquid Biturigas ccenobio revocanda sunt ea qufe in elo-
in Odonis de ipso dictis quidquid in factis (sic gio Bernonis abbatis superius diximus. Isti loco
enim fere prfefatur) observare potuit, postea litte- post Bernonem suffectus Odo Cluniacensis, proab-
ris mandavit, aliis rebus omissis, quas tum ab batem ibi constituit sibi cognominem, qui « anuo
Arnulfo magistro suo, tum ab Hucberto Tiburtino 93.'i abbas onlinatus > memoratur iii chrouico
episcopo, tuma Landrico monacho et Hildebranno Masciacensi apud Labbeumin tomo II Bibliothecfe
prieposito suo de Odone resciverai. Nempe in novfe. De cujus secundi Odonis obitu ibidem
suismet duntaxat ocuhs atque Odonis relatui fide- etiam hfec leguntur « Anno 967, viii Idus Junii
:
bat, utinam minus suspiciosus de fide aliena. Hanc hic obiit Odo abbas bonoe memorife et Arduicus
jacturam utcunque sarcire conabimur. Cfeterum monachus Nonis Septembris. » Uiem sequentem
opus suum Joannes dedicat Salernitanis mona- signat JCalendarium sanotorum ThuanoCoIberti-
chis, nescio an ccenobii sancti Petri Salernitani num num. 99 his verbis « vii Idus Junii Odouis
:
« subtus et prope Fistulam, > quod a Petro epi- abbatis Masciacensis. » Alter Odo fuit al)bas apud
scopo ante annum 958 conditum fuisse Ughellus sanctum Maxentiurr., nempe auuo 963, cui Ram-
prohat in tomo VII Italife sacree col. 503. In digres- nulfus abbas successit anno 968. tcstante chrono-
siones aliquando exspatiatur Joannes, nec se- graplio .Malleacensi apud eumdeni Labbeum.
P.\TROL. CX.X.VIII 1
II S. ODO ABBAS CLL.MACENSIS. 12
His pra>missis, venio ad Odoneui scu Oddoneui .V famulis disnum uon iieuegabil patrem. Quod sci-
abbalem Clmiiacensem, ciyus paliiam el pareutes licet sane consideiautibus sole lucidius patet. dum
primum investigare necesse est. Patri nomen vita el conversio doiuui Heymardi satis abunde
ex Joanne
fuisse .Vbboni, militari ordine prsedito, experimentum prsebet. Hucusque siquidem de
monacho aliisque constat, apud quos nidla meutio tanti laudauda nobilitate brevi peroratum
viri
de nomine Odonis matris. .\bbouis elogium Joan- sufficiat,qualenus ex hoc inteliigalur, quantopere
nes ex Odone commemorat inilio libri i. Itrum- oportet nos inlinerere illius scitis, quem pro merito
que pai-entem iilii monilis ad monasiicam vitam non ambigimus inserlum angelorum cuneis. tiac- •>
se recepissc .Nalgodus liabel ex Joaune, qui reci- tcnus vetus auctor, qui tempore Odilonis abbatis,
tato miraculo de micis in margaritas conversis, id est post anuos ab Odonis obitu centum, hou
hsec subdit iu lib. i, num. 3o « Es illo jam tem- : elogium chartis sub Odone conditis prsemisit in
pore cfppit infra seipsum cestuare propler genito- chartario Cluniacensi.
rum suorum ercptionem, quatenus eos possel ab C.\p. 11. — Oilonis pueritia el adolescetitia, vila
hujus nexibus sublraliere. Lndcfactum est,
sseculi canonica, studia.
ut non multo post acceptalicenlia adpali"em suum 5. Odo aUtus est puer partim apud Fulconem,
abiret, eumque ad monaslerium duceret, atque g ejusuominis secundum.-Uidegavensem comitem,
monachuni ordinaret mati'em vero indui fecit s
: quem ob id conactaneim] suum in epistola vocat
cro velamine, cujus vilam. si licuisset scriliere > parUm •• intra domum GiiiUelmi ducis .\quitani:e,"
(utinam vero libuisset), magis historia videratur
< testeJoanne iniUo Ubri primi. Qui (iuUlelmus, co-
esse quam schedula. Talibus itaque parenlibus
'> gnomento Pius, « eotempore Aquitaniam, Gutiam-
natus est Odo anuo 879, siquidcm annoGhrisli939 que suo jure tenebat, is quem Cluniaceiisis mo-'>
sexagenarius erat, ex Joanne initio libri i.uum.4. fundamenla jecisse diximus in elogio Ber-
'nasterii
4. Natalcm ei sedem fuisse apud Turonorum ur- nonis, Sane apud ipsum GuiUeluium multae auc-
bem coUigere ex innala patris ejusque devo-
lictt torilatis erai .\bbo Odouis patcr apud Joaunem ibi-
Uone erga sanctum Martinum, eui ab ineunte dem num. 5. Hic Odouem abiactatam cuidam<•
adolescentia sese devovit. apud Joannem num. 0- suo presbylero, qui in remoUori manebat loco, Ira-
Conjecturara auget id quod idem auctor in Ub. n, diditeducandum, et Utterarum studiis imbuen-
num. 16, memorat de parvuio Odonis nepote raplo dum, > num.7. Sub hiec in aula GuiUelnii « miUlari-
per Nortmanuos, cum « Turonioe fines devasta- •>
bus exerciliis » appUcalus, ad sanctioiem mihtiam
rint. Ergo in Turonia versabatur ejus nepos. .Uta- a Chnsto Domino vocatus est iu .Natali Domini,
men in veteri chartario Cluniacensi legitur Odonis « instante sexto decimo tetatis suse anno, dolore •
elogium, quem Cenomannico or-
auctor ex pago capitis per biennium in patriis cedibus ctffliclatus.
tum 'Ucit. Elogium hoc OdUonis abbaUs tempore (5. Postmodum sancto Martino semeUpsum ex pa-
scriplum est ab eo, qui ejus jussu chartas supe- tris volo addicens amuo aetatis nono decimo, qui
riorum abbatum in ordinem redegif. Pr:ecipua Clu-isti fere undenougentesimus erat, clericus ibi-
elogii haec summa : •• Fuit igitur, ut veridica prio- dem atque canonicus factus est in frequenti ei-
rum relatione fertur, nobiU prosapia satus, Cino- vium et magnatum coelu. « Inler hos vero adfuit
mannica regione exorlus, ai:ium UberaUum ap- comes Fulco, qui eum nuti-ierat, » eique mox ••
prime reguUs ir.-butus, almi Martini Tm-onensis ceUam juxta B. Martini tribuit ecclesiam, et quoli-
basUies redituus, sermone elarus, etc. DeUbutus dianum viclum ex eadem canonica acquisiA-it, ei-
proindc odore virtutum, quem id temporis Clunia- que concessit. Fulconi, Bonocognomen erat. de
>
ceusis rumor fimo Balmensis) pretiosorum more quo multa prfficlara in gestis consulum Andega-
aromatum,longelateque profuderat, mente promp- vensium in Spicilegu tomo X, pag. 402 et 434, ubi
ta quod diu concupierat, tenebrosi reUquit rura haec verba pag. 435 Boni ipsius mores domi et
: >•
lugente cive in palria, la?tante Christo in gloria, di- miUtiae colebautm' jus bonum, concordia masi-
:
vinc jugo mitia supposuit coUa. Tiroeinio denique ma, minima avaritia in ipso erat. « Tum de Odone :
sure conversionis non segniter peracto, precatione i Iste nutrivit sanctum Odonem, et ei ceUam juxta
patris circumventus, cujus iusUtutis fuerat manci- beati Martini tribuit ecclesiam, et quotidianum
patus, volens nolensque, ut verius dictum no-
sit, "victtunex eadem camera, qm postmodum magis-
lens, totius fraternitatis ad 'regendum suscepit ter schol» et praecentor ejusdem ecclesise eodem
examen. Quanta denique acrimonia excelsos aui- consule adminiculante constitutus est. »
mos sternere, qualive caulela virlutes inserere stu- ~. JoannesdeLndeanum. 12 narrat Odonis stuJia
duit, non ignorat ItaUa, proteslatur Burguu<:Ua,si- et virtutes, profectionem Parisios, ubi praeceptore
mulque refert GalUa. Prophetiae denique graUa suf- RemigioAutissiodorensi monacho artesliberales,in
fusus exhoc certissime approbatui", dum suprema his Augustini dicJectieam .-Vdeodato fiUo missam, >
<•
sorte praeventus, contatione fratrum requisilus, quis didicit.Turonos reversus, moraUa Gregorii Magni
cx tanto coUegio caeteris prffificeretur alto flami- ; in Job iu compendium redegil.quod compendium
ne afflalus sic ad eos respondisse ferlur Nostra : studiodomni MartiuiMarreru, monachi apud sanc-
in hac. o ftlii, vacillaule censura, Christi Domini tam Martinumde Campis,typisvulgatumestParisus
larga non deeril prudentia, qu» et domui su:e anno ItilT. Joannes ait id operis ab Odone susee-
sanclum providebit pastorem, et vobis rogantibus ptum fuisse rogatu fralrimi, id est concanonicorum
:
13 PKOLEGOMENA. EI.OGItaM S. ODOMS. (4
.suoniin eainque restiiautem viso ad hoc anima- A composita. Resin pcjus abiit post secundam ejus
;
tmn, tametsi Odo in pr«i;Uione sua duplici, pro- loci basilict-B comljustionem, de qua sermonem
saica videlicet ac metrica, nihil tale commemorai, edidit Odo jam monaclius rogatu canonicorum.
forean modcstieecausarsed istndquasi sua sponte « Nam post illam, ^ inquit, « pridianam saccen-
se af^ffressuij fuisse innuit bis verijis C.um sionem, muris cumingenti studio compactis septa
: <<
ju.xta capacitatem parvitatis meip scculo lectinni mouasterii communistis. hoc nimirum pra?cavere
sacfK operniu darem quailam die uianil^us pau-
; voleiites, ne saneta domus ultra posset ab hosti-
pertatis meic hljcr adbsesit, a B. Gregorio editus in bus kedi. Sed non satis attendentes, in quanta
historia sanctissiml Job. ts etenim doctor egregius reverentia sanctus istelocusabantiquis temporibus
divino afilatus spiramine, afquc de ionle polalus efruIserit,prolinus rehgione relicta communediver-
superiio, ceu rulilans llumen in prsBfati viri histo- soriiim esse pei'misistis,ita ut feininis ad haurien-
rlam ilitfundens, tauto eam facundo prolclavit daiu aquam et ad discurrendum quo voluerintpor-
eloquio, ut e.x ea vehit clarilicos soles, trigiiita et tarii uon resistant: cum videriiuus.quod nulli intra
quiuque edidcrit hbros, quos in codicibus scx arc- monasterii portas vel parum intrare licuerit, etc. »
tare decrevit. At diim ego ex his priinam legendo Huc speotat Leouis papae VIl epistola ad Hugoncm
percurrerem partem, niniio accensus amore, pel- B principein et abbatem, edita in Spicilegii tomo II,
lectusque ila est aniinns dulcedine quadam, ut sancientis, < quatenus per totum veteris muri am-
totum sagax vellct, si posset, mandcrc iilirum. Is bitum usque ad viaiu, qute juxla latus liasiliccTe
etenim mirabihs doctor divinis imbiibus auctus, aquilonare vergit, nulla femina lioentiam habeat
studuit luculcnto enodare atlatu, easque in expo- cominorandi, sed nec intrandi quidem, nisi solius
nendo menti occurrentium sententias Patrum causa orationis. » Subdit Odo « Neque hoc pa- :
ex quibus protensis numerosa in prfefatam histo- ruin displicet, quod quidam iu eodem loco nutriti,
riam coutraxi' volumina, quos nempenorunt, qui- se quibusdam laicalibus vel nimium pomposis
bus sacra uou latet Scriptiira, a sauclo viro, l*ate- veslibus dehonestent cum talis esse consucverit :
rio nomine, mirabili opere abstractas, propriisque eorum conversatio, ut hanc etiam Roma; laudari
voluminibus i'edditas, lucida sibi reposuisse volu- audiverimus, » etc. Nempe canonicos ad meliorem
mina. Ex quibus et ipse ante biennium in Regno- frugem revocaverat Odo cum dictis, tum exemplo,
runi libro aggregatis omnii)us patrum sententiis, apud Joaunem in lib. i, num. 17.
maxime autem sanctissimi papiP Gregorii, uuum Cap. III. — Monusticx vltx tirocinium, socii,
quem nou puto temiieudum conjunsi libellum. sacerdotium.
Muapropter fragilitatis sensui corporisque mei in- Q 10. Cum
suo apud sancti iVlartini basilicam
in
Ihunitati, meique similium utilitati consulens, seoessu lectitandis meditandisque Patribus ope-
erexi me contramemet, non fastu arrogantia? tur- ram insumeret Odo, incidit in regulam sancti Be-
gidiis, nec superluEe spiritu tumidus, ventosis fa- ncdicti ex cujus prjescripto per triennium decu-
;
voribus nitens iucumbere, Deus scit sed igne : buit nudus, « et neodum monaohus monachorum
lectionis piiefatte lustorife ilagrans, quam toto nisu leve ferebat jugum, » testeJoannc num. Ib. Fulco-
memoriter, ut iutellectum rctinere valeam, hunc nem comitem ad suas partcs forte invilaverat,
operis parvi contraxi hbelium. - Hucusque Odo in cum ille necdum tempus esse allegans, Adhegri-
prajfatione compendii sui. num quemdam militem, armis strenuum, Odoni
8. Post hasc sermouem reflecht Joannes
num. 21 dcsignavit conciliavitque. Ambo itaque « parvissi-
ad comitem Fulconem, quem ob sublata ex tlie- mo tugurio conlenti, » ad monaslica vota in dies
sauro sancti Marlini ecclesife duo vascula aurea anhelabant. Sed non oocurrebat eis li)cus, in qno
lethali morbo afflictum, atque Odonis precibus sa- vigeret ea disoiphna. Missus Romam Adhegrinus,
nitati restitutum affirmat. Repugnant nonnulli ro- ut aliquem exploraret, in itinere Balmam dever-
ccntiores, pietate adducti Fulconis, cui Boni cogno- til. Arrisitipsi abbatis humanitas, ac monacliorum
mentum haec virtus dedit. At sunt etiam in sole religio eoque Odonem secum pertraxit, qui
:
suse umbrte, et scriptor libri de gestis consulum « sumptis seoum centum voluminibus hbrorum »
Andegavensium, qui tam multa de Fulcone pras- ad istud monasterium commigravit. « Erat aulem
clara commemorat, etiam hoc factum inserere aetate tricenarius, » cum Christi annus fere 909
non dubitavit quod dixerim ad suam tloanui auc-
;
excurreret. Hsec carptim ex Joanne anum. 21. De
toritatem assereudam. Balma dictum in elogio Bernonis. Odo probatione
9. Redeo ad Odouis vitam canonicalem, cujus facta puerorum seu novitiorum curam ct educa-
quajuam fuerit eo tempore apud Marlinianos disci- tiouem in se suscepit, quos « schoke » nomine
plina, paucis exponere juvat. Viguit eo iu loco post Joannes designat, ut apud veteres non raro.
vita3 monastica3 abdicationemquaidamformaregu- 1 1. Adhegrinus, Odonis socius, « in unam se
Trecentorum mouachorum numerus adcen-
laris. coarctavit cellulam, et permittente abbate Bernone
tumetquinquagintaeanonicosredactus :jugispsal- pertrienniummansit inea.'i Postmorhim «eremum
modia in discretas horas restricta, ut fusius dic- petiit,ibiqueparvasubarctatus est speluuca. » Istic
tum est in elogio Alcuini uum, 46. Servata niliilo- divina post multos angores consolatiouc dignalus,
minus claustro sua reverentia, adilus feminis iuter- et dajmouum tcntameiitis ope sancti Marlini libe-
dictus, pleraque denique ad honcstatis speciem ratus, ejusdem etiam recrealus est alloquio, apud
.M56
<s S. 01)0 ABBAS CLUMACENSIS. 16
Joannem a num. 23, qai num. 28, hfec de eo scri- A mus. Id factum. anno 926 scribitchro-
instante >
bere pergit. : " Sunt liactenus evohiti, ni fallor, nicon .Mdlleacense at rati;nes a nobis adductae
:
plusquam triginta anni, c.\ quo intra ipsam ere- aliud suadent quibus accedit Martyrologium Le-
:
mum dcguit. Dominicis tantum diebus aut pr;eci- movicense a Chesnio relatum in notis ad bibliothe-
puis fe.stivitatibus ad monastcrium saneti Pe(ri, cam Ciuniacensem. Odoni commissa fuere tria mo-
quod Cluniacum duobus fere millibus
dicitur. quia nasteriu, hmiacense, .Masciacense ac Dolense. Wi-
prope est, assuevit dcscendere, sumpta videlicet tloniBernonis consanguineoquatuor, Gigniacense,
modica fariua, ex qua sibi panem conficere solet, Balmeuse, .Ethicense, ac cella sancti Lauteni, ut
et fabfe paucis granis, mox aderemum revertitur. fusius expositum est in elogio ipsius Bernonis.
Vino nec aliquaudo utitur lo. Prreclara omnino ac multa sunt quas Odo ab-
: adipe vero vel oleo
eju3 cibus uon conditur. omni tempore
bas gessit. Cluniacensis monasterii perfectio, ejus-
Patitur
frigus et calorcm calorem inter scapulas, frigus
: que dedicatio, privilegia, ritus, et exaeta disci-
inter manus et brachia. » Praeclara omnino dc plina, ad cujus normam erecta aut adjuncta alia
Adhegriuo quem in album sanctorum relatum monasteria, ex quibus congregationis Cluniacensis
esse Chesnius in notis testatur. Meritum non inli- corpus conflatum est Romana itinera Ecclesire ;
cior auctoritatemquicro. .Xiliil enim de .Vdhegrino 3 bono suscepta, concordia prineipum. cliaritas in
:
in Mart,\Tologiis aut Breviariis invenio, nuUam de paupercs, aliaque id genus eximia lacinora, Odo-
ejus festo reliquiisve apud Cluniacenses nostros nis famam ubique celebrcm reddiderunt. I.egendi
memoriam. Nescio an ejusdem in eremo socius his de rebus Joannes in lib. 111 et Nalgodus ex :
fuerit Droco Floriacensis monachus piissimus, qui quibus quredam hoc loco illustrare sufBeiat, nem-
in coenobitica conversatione probatus,eremisingu- pe Cluniacensis mouasteril ritus ac dignitatem,
larem aggressus est pugnam eo in loco, « qui Balma aliorum monasteriorum emendatiouem seu insti-
Aimoino insuperioris tomi, pag. .')61.
dicitur," teste tutionem, Romana itinera. Primum hic expedio :
Odoni pro .\dhegrino socium Teuthelonem
12. scd prius de monastici ordinis per id terapus in
adjungit chronicon Malleacense Eodem tempore : i; (^allia statu agendum est.
adhuc Tivente Turpione,Odo et Teuthelo canonici 16. Postquam augusta illa capita, Carolus .M. et
sancti Martini illustrissimi, adimplentes evaugeli- Ludovicus Pius, de restituendo in melius ordi:ie
cumpraeceptum, derelictis omnibus suis paupcres sancti Benedicti serio egissent, eorumque auctori-
pauperem Chrislum secuti sunt, et Cluniaco sancto tate id eflfecisset Benedictus abbas Anianensis, ut
habitu et vita induti sunt. Undo nutu Dei Odo abba pleraque GalU;e monasteria sub uno capite veluti
praefuit sanctissimus, sicut sequentibus dicemus q una congregatio rehgiose viverenf sperandum : :
Teuthelo jubente abbate suo archiepiseopus invitus videbatur eam disciphnam diu substituram, ni
consecratur Turonis, ,1 ctc. Verum id de Teutelone exstincto Benedicto, qui ejus auctor ac pr;esidium
seu Teotolone falsum esseexsuperioribus inteUigi- erat, bellorum cum civilium, tum externorum
tur, atque amplius ex consequentibus apparebit. lempestates. et regno universo, tam prsi-cla-
et rei
13. Post aUquantum temporis Odouem sacerdotio rx vastitatem intuhssent. Nam cum de summa re-
dignum reputans Berno, promovit eum et accer- <i
; rum inter Ludovici Pii filios, nedum Ludovicum
suo veUe consecrare eum fecit
sito episcopo, sine ipsum, atrocibus dissidiis disceptaretur ; ex im-
sacerdotem. » Rem cxplicatJoannes num. .37, seil proviso Nortmnnni ex Septentrione in Galliam ir-
episcopo haud nomiuato. « Bisuntinensem archie- rupere, qui i'empubhcam, jam bellis domestieis
piscopum » suggerit Nalgodus, sed perperam. violatam, per annos sexagmta misere labefacta-
Constat siquidem ex Joannis loco prwcitato, Odo- runt. Tunc quippe pagi in sohtudinem redacti, ur-
nem rogatu episcopi ordinatoris sui ac praecepto bes expugnatse et incensje, ecclesite in preedam
abbatis composuisse tres hbellos de sacerdotibus datce, pessumdata monasteria, monachi partim ne-
(' ex Jeremire vatieinio, <> id est, tres eollationum cati, partim fugati, qui coUectis sanctorum reli-
libros, qui Turpioni episeopo Lemovicensi inscripti quiis aliisque sarcinulis, quo belli impetus verte-
sunt. Is ergo episcopusOdoni sacerdotium contu- bat, inde se proripienfes, ad tutiora, si quae occur-
litpaulo ante abbatialem dignitatem. rissent, locadeclinabant, aut palabundi vitam mi-
C.vp. IV. —
Abbalialis dignitas, monastici ordinis seramtraducere vLx sinebantur. Sicubi vero eis tan-
slaius. tisper respirare concessum erat,casas pro modulo
14. Nam >• per iUud tempus exitialilanguore ccepit ac tempore sareiebant, in quibus non fam norma»
decumbere pater Bei'uus, » qui < mox vicinos epi- rcgulari, quam vitffi ac saluti prospicere cogeban-
scopos accersivit, et ab omni oi'dine se deposuit. tur. Quibusdam in locis, ubi monastici ordinis in-
Rogabat inter hsec verba fratres, ut sibi quem vel- colffi deficiebant, pauculi sese coUegere clerici, qui
lent, patrem eligerent. Tuncmanibus fratrum, "in- veterem monachorum possessionem insederunt,
quit Joannesnum37, " pater nostereaptus, et quasi eamque rebusetiam serenalissibi retinuenmt, Hinc
violenter constriclus, ac proclamantibus omnibus "actum est, ut s;ecuIo decimo ineunte, cum Odo de
ut ordinaretur, coram abbate suo vi est ductus » : monastica vita cogitare ccepit, pauca superessent
et « superatus tandem episcoporum excommuni- ca?nobia monachorum, atquein paucis illissincera
catione, ordinatus est > abbas paulo ante obitum religio desideraretur, ut ex Joanuis lib. 1, num.22,
Bernonis, quem ineuute anno 927 contigisse dixi- Bt ex praefatione nostra compertum est.
:
1"
PROLEGOMENA. — ELEGlrM S. ODOMS. 18
Odone prassertim alibate. Jlunia- A et ex his tres
17. Inter ns-c, tre priores albis amicli, unus qui-
cum super omnia crenobia oaput extulit famat reli- dem farinam aqua nitidissima conspergebat, alii
giouis, quam Odo post Bernouem ibidem instituit. duo hostiain «ferramento charaeterato » coque-
Fervebat eo in loco virtutum aemulatio, studium bant. Tanta erit Cluniacensium monachorum in
in res sacras, tegulas accurata observatio, cha- Eucharistiam pietas ac veneratio.
ritas in pauperes, adeo ut • septemdecim millia 18. Jam vero in regularibus ofHciis non minor
pauperum in capite Quadragesim» uno anno disciphua. Silentium juge intcrdiu, noctu adeo
apud Cluniacum eleemosynam habuerint, et du- sacrum, ut illud ante Primam violari omnino
centas quinquaginta
pernas acceperint. » teste ducerent nefas, mortemque ipsam potius appete-
Udalrico in lib. ui Consuetudinum Cluniacensium rent. Hinc locutio per signa, quffi tamen uon om-
eap. H. Quin etiam sedi apostolica; subsiihum nino probavit Guigo Chartusise prior quintus,
hsec domus prsebuit non semel, haud secus quantumvis et ipse sileuho addictus, <• suflBcere
atque commune quoddam ecclesife ajrarium putans
solam, non etiam cseteros artus
:
hnguam
Petrus venerabihs auctor. Ritus plerique desumpti reatibus implicare loquendi, « ut ipse in Statuto-
ab Euticio abbate ca;teri a Bei-none, Odone,
:
torum cap. 31, loquitur. Ab Idibus Novembris
aUisque addiU sunt. EuUcius non ahus videtur B meditationi seniores
post nocturnos in ecclesia
quam Benedictus Anianensis, qui veterum mo- vacabant, dum pueri cantui operam navabant in
nachorum instituta collegit, suisque imitan- Capitulo. Opus manuum cum psalmis fiebat,
da proposuit. Ex his ritibus nonuullos dehbat proclamatio culparum erat in usu. Post Comple-
Joannes in lib. i, num. 23, praesertim nura. 30 et torinm hospites non adraittebantur, nec fratribus
sequentibus. Quidam ad officium divinum, quidam comedendi tribuebatur facultas. Insigne exem-
ad regularem disciplinam et virtutes monashcas : plum Udalricus de cellerario refert, qui cum tota
caeteri ad educationem juvenum aliorumque ins- die in recipiendo vino fuisset occupatus, permis-
titutionem perhnebant. Omnes Udalrieus mona- sum post Completorium edcndi impetrare ab ab-
chus sanctus, post Bernardum ejusdem loci cce- bate non potuit, Eadem in offlciis divinis severitas-
nobitam, accurate describit tribus Iibris, qui ab Iturus foras, et equum mox ascensurus, si officii
Acherio nostro typis vulgati sunt in Spicilegii signum insonuisset, ad iliud properare lenebatur,
tomo IV. lu libro primo agitur de psalmodia et De jejimiisid fereservabatuv quodprwcipitsanctus
missarum solemniis, deque variis anni celebritati- Benedictus. Ab Idibus Septeiubris una tantum co-
bus iu secundo de discipUna regulari in tertio
:
mestio, nisi in festis duodecim lectionum
:
et in ;
de officialibus. Duas missas solemnes in dies ce-
c octavis Natalis Domini ct Epiphani» duplex. In
lebrari mos erat: privatis sacris, nisi extra divinum iUis fesUs duodeeim lectionura post prandium et
officiuui et majorem missam, operarirehgio Quoti- leeUonem in claustro, dicta Nona, ibatur in refec-
die suas quisque hostias ex alterutro choro offere- torium ab bibendum in diebus privaUs, post
:
bant temetsi quinque tantum diebus Dominicis tres
: Vespera lectio, inde pergebant in refectorium ad
feriatis communieabant
csteri hoshas benedictas
:
bLbendum, postea iterum lectio, inde coIlaUo spi-
in modum eulagiarum ante comunem cibum sume- ritaUs. Rehquiae panis et vini ab eleemosynario
bant. In missis defunotorum solemnibus atque in in pedites pevegrinos erogabantur. Prasterea ocfo-
Iriduo Rogationum uterque chorus oblationem decim pauperes quotidie apud Cluniacum ahfi. Ea
faciebat.ln inajoribus sacris diaconus sempercom- vero eraf parcimonia, ut « octo carradaj
vini
municabat ex hostia sacerdotis subdiaconus non- : vmi plusquam triginta fratribus per annum in mo-
nisi ex alhs hostiis. Communioomnibus prajbeba- nasterio CharitaUs suilecerint, apud Udalricum
tiir in triduo ante Pascha qui Sabbato sancto ante
: in hb. III, cap. i : Ad hwc ex sancfi Odonis prfe-
majorem missam privatim celebrare volebat, «non scripfo,jejuniumquatuortemporummenseSepfem-
utebatur candela, qiua novus ignis nondum erat bri, ubi dies exaltafionis sanct» Crucis quarfa sex-
consecratus.» Sed in his nihil majis consideratione fave feria aut sabbato occurrebaf, in ea septimana
j,
dignum. quam quod de confectione hostiarum le- peragebafur, « ut crux a jcjeunis adoraretur. » An
gitur in lib. iii, cap. 13. Quippe friimentum « gra- autem Odo medicinae usum frafribus indulserit,
natim ehgebatur, et lavahatur studiose per ipsos dubitare licet ex Joannis Ub. ii. num. 14, imo
fratres. » CoIIigebatur
deinde in saculum « ad hoc et ex Pefri Venerabilis lib. vi, epistola 39. Car-
solum reservatum » tum portatum ad molendium thusienses, fexfe Guigone in cap. 39, " medicinis,
a famulo probato, qui molam lavabat uframque, excepfo cauferio et sanguinis minutione, perraro
operiebatque > sursum et deorsum cortinis, ac <>
utebantur.'>Minuebantur porro in anno quinquies.
seipsumalbainduebat,amictufaciempr;eturocidos Apud Cluniacenses procedente tempore sua quoque
operiente, Eadem religionecribratra farina, cribro mense assignata erat minutioni dies quo ritu id ;
diUgenter abluto. Dein major ecclesia; custos, si fieret docet Udalricus in lib. ii, cap. 21. Minu-
sacerdos erat aut diaconus, reliqua perfi- momenU est id quod apud
tiora hiec luitfo. Majnris
ciebat. duobusejusdem ordinis atque
alus eumdem Udalricum legitur de educafione puero-
uno converso adhibitis si non sacerdos aut
:
rum Qitippe difficUe fieri potest, ut ullus regis
:
diaconus, vicarium substituebat. Hi quator fihus majore diligentia nutriafur in palatio, quam
finitis Matutinis faciem manusque abluebant piierquilibetminimus in Cluniaco.» Verba hfecsunt
|y S. 01)0 AHKAS Cl.LNlACENSIS. •20
ex lili. 111, cap. 8 Postremo disciplmtn liiijus ralio A sanxil in hiec verba Sacerdotes nostri, imo liiEC
:
administialjaiur sub abhate per pi-iorem majorem, sancta synodus cognoscat, quod licet sint multa
dficanos, priorem clausti-.ilem circatoves.pueroium
,
monasleria ad honorem Dciomnipotcntis et beatte
masfistros, praeccnlorem nt armarium, quibus virginis utiliter ct roligiose fundata ; inter omnia
liliros, maxime elioro destiualos,in ariuario asser- quoddam ilhs in partibus Cluniacum est, et pro-
eura, priura B. Pctro, et huic ecclesire speciali jurc
vabat, camerariuni, cui vestimenloruiu
apocrisarium, cui ecclesia; tliesaurus commenilatus adh.iMere dignoscitur. Unde honorem et tulelam
erat, cellerariuui, stainilarium, eleemosvnaiium hujus sauctfB et apostoliete sedis adipsis jirimordiis
ct infirmariuuj. meruil obtinere... Et favente divina clementiasub
19. Ad loci disciplinam iiom pertinct libertatis religiosis et sanctis abbatibus ad id usque dignitatis
prrerofintivrt, quam Cluniaco rogulu WiUclrai ecui- ei religionis pervenit, ut Cfeteris monasteriis,
diloris sui primum, dein abbitum Uoniani pouli- quaravis multo antiquioribus, quantiim ipse co-
fices contuleruut. (^allistus papa 11 in litteris suis gnosco, in l)ci scrvifio et spiriiuali fcrvore prtc-
Pontio abbati inscriptis ait privile.yium hoc Clu- cellat, et iiullum illa in tcrra ^quod cgo sciami
nicBO fuisse concessum < ab ipso fundatiouis sujb huic omnino valeat adtequari. .NuUus enini abbas
csordio memoralque pontifices qui illud coulir-
: " 15 unquam ibi fuit, qui sanctus non fueril >< Pi;v-
maverunt, nempc Joanncm .\I, item Joannem XU, clanim sanc elogium ex ore pontificis.
Agrapitum II, Leonem iX, (uegorios VI ac VII 21. Hinc Cluniacense mouasterium,
<• religionc,
Alexandruin 11, Stephanum X, Victorem 111, Lr- disciplina, severitate, fratrum numcrositale, om-
banum 11, Paschalem II et Gelasium II. Unde niquc mouasUci ordinis observalionc, toto pene
Petrus venerabihs quibusdam objicientibus, quod orbe noiissimuin evasit, teste Tetro Venerabili
>>
(Uuniacenses proprinm non baberent episcopum, in lib. I de miracuUs, cap. 9, adeoque « smgiilarc
Romanuin sibi propiium csse respondet. « Hunc ac commune pcccaiorum refugiiiin, per qiiod
umuu, " inquit, " solum ot maximum nos haberc multa iurcris damna illa*a, et regnis cielcstibus
episcopum, gloriamur Hoc ipsius sanclse sedis quam plurima loca oollata sunf. Ibi innumcra'
irrefrasabilis sanxit auctoritas, nec unius tantum hominum multitudines, graves mundi sai-ciuas ,il)
sed multorum dccreta inde apud uostram matri- huineris suis adjieientes, suavi Chrisfi jugo colla
cem ecclesiam conscrvantur. Hffic ipsi i!a condide- submiseruut. Ibi omniiim professionuin, dignita-
runt,non ut Iianc, dc qua loquimur, (iluniacen- tum, ct onlinum persoua; fastum luxumquc secu-
sem ecclesiam alteri episcopo prius eam possidcnti larem in humilem et paupercm monachorum
auferrent sed a fundatoribus, qui eam in proprio vitam commutaverunt. Ibi ipsarum ecdcsiarum
; P
alodio coustruxerant, rogati in jiropriam retinue-
'
venerabiles Patres, cUam ecclesiasiicorum negotio.
ruut, atque soli Homano pontifici eam in leternum rum onera fugientes, tutius quietinsque viverc-
subjaceie decernentes, pIurDjus hoc privilegiis magisque subesse quam prseesse elegerunt....-
coufirmavcrunt... Hoc non soli Chiniacenses obti- Hinc etlusa spiritualium virtutum nardo, implcta
nent, sed et quam pluribus datuni cernimus el :
est tota mundi domus ex odore unguenli, dum
rehgionis monastiofe fervor, qui illo tempore ptne
longeante Cluniacum conditam multis aliis monas.
teriis ab eadem apostolica sede concessum vide- refrigueral, illorum virorum exemplo studioquc
mus.u Ita Petrus alibas in lib. i, epistoia iS. Pleraque recaluii. Gallia, Ciermania, transmarina qiioquo
ejusmodi privilegia videsis in Bullavio Cluniacensi, Briianuia hoc testatur : Hispania, ifaha, toiaque
ex quibus septem sunt Udini alibati concessa, Europa faiefur, plena monasteriis ab eis aut novi-
imum scillicet Joannis X, duo Joanuis undccimi, tcr fuudafis, aut ab antiquo senio reparatis.... Sed
unum Leonis V(, tria item Leouis YII, Joannis quid aliquas euumero ? cum dc
mundi partes
decimi privilegium, quod undecimo perperam tri- nosfro ulUmo Occideute usque ad ipsum Orientem
buitur editum est in elogio Bernonis. In priiuo fama hcec pervcuerif, nec aliquem ChrisUani orbis
Joannis \1 prietcr aha Cluniaco jus conlirmalur angulum lafuerit. » Hacusque Petrus Yeuerabilis,
i<monetaj Uodulio 1'rancorum rege coneessum,
•>
ciijus dicU veritaiem probare esset in prom])tu, si
addilnrque « Et quia, sicut nimis compertuiu est,
:
noii alio nos propositum vocarel. Sed tamcn ne
jam pene cuncta monasteria a suo proposito hoc argumeutum, quort sane ad Cbiniaeensis ordi-
praevarieantur, concedimus, ut si quis monu- nis, adeoque ejus auctoris Odonis laudem maxime
chus ex quolibet monastcrio ad veslram couvcr- perUnel, ponitus deseruisse videamur, hic de mo-
salionem solo doutaxat meliorandu; vitoe studio nasteriis ab eo institutis aut rcsfifuiis ageudum csi,
transmfgrarc voluerit, cui videlicet suus abbas re- idemque de ahis Cluuiaci abbatibus suo quoqiic
gularem sumptum ad depellendam proprietatem loco priestandum.
habeadi ministrare neglexerit suscipere vobis ; C.VI'. V. — Monasteria per Odonem reformaln,
hceat, quousquc monasterii sui conversatio enicn- erectio congregationis Clitniacensis.
delur. ScriplQiu inmense Martio, indietione iv,«id 22.Hic opporfune occurit quod Joannes do tJdoue
est anno 931, Ue privilcgio Cluniacensis libertatis scribit in Ul). ii, num. 23 : «Perillud namc[ue fompus
iterum agemus ad Vitam sancti Odilonis abbatis longc lateque patris uostri nomen, veluti clarissi-
20. Sed hoe loco prietermittere non possum id mum sidus, coepil eflulgere. Kactus est notusrcgi-
quod Gregorius Yll de (Juuiaco in synodo Uoinana bus, episcopis familiarissimus, magnaUbus charus.
21 PROLEGOMENA. — ELO<dliM S. ODONIS. 22
Quwque eniiu monasteria in eorum finihus eons- .V vensi ab Kbalo comitc Tutelam adductus fuerat.
trneta erant, juri patris nostri ea tradebant, ut Hujus rei diploina a Rodulfo rege concossum ha-
nostro more corrigerct et ordinaret. » Monasterio- bes ia additione V. C. Stephani Baluzii Tutelensis
rum accuratam rationem inire diffieile
ejusiuodi ab lib. VI de Concordia cap. 25. Tunc vero mos
I
fuerit obvia notare sufficiat. In Gallia inveuio
: erat, ut quia pluril)us monasteriisunus haut suffl-
apud Lemovices Aureliacense et Tutelense, Sarla- cere poterat abbas Climiacensisiisdem ejus vice ;
tense in pago Petrocoricensi, in Bituricensi Dolense proabbates seu coabbates pr.eficerentur, quibus
et Masciacensc, iu .Vurelianensi Floriacense, apud postea soliim prioris nomen relictum est. lllud pa-
Senonas S. Pctri Vivi, apud Turonos S. Juliani, in tet ex Clario in chronioo S. Petri Vivi apud Seno-
pago Waldensi abbatiam Romanensem, in Matis- nas, quo in loco Samsoni abbati « successlt sanc-
conensi Carilocensem cum aliis. In Italia legimus tus Odo, qui accersiens Willelmum archiepisco-
apud Joannem Ticinense sancti Augustini, Roma- pum, cum oonsensu monachorum S. Petri prEefe-
num Adventinum, Subpentonianum,
sancti Puuli, cit eidem ccpuobio Aiigaudum abbatem, religio-
et Salernitanum. De his omnibus qu.Tdam stric- sum et timentem Deum, monachum S. Benedicti
tim observanda. supra Ligeiim. »
Geraldus eomes Aureliacensis (rf'A(«"i7<ac)piissi- B 23. Idem ab Odonc prcestitum puto in Turonico
mus; « postquam diviuo cultui sese mancipavit per sancti Juliani ccenobio, quod tempore Gregoriiepi-
omnia, utsua qiioque llomiuo consecraret, Romam scapi constructum, sed a Nortmannis postea ever-
profectus est, et Aureliacum iusigne pr:pdiumbea- suQi, cum Teotolo archiepiscopas, (iersende ejus
to Petvo apostolorum principi, facto solemniter sorore suppetias ferente, instaurasset, « ecclesiam
testamento delegavit, eura tantis videlicet appen- in honorem Dei geniUicis sanctique Juhani dedica-
diciis, quae monachis, quos ibidem congregare dis- vit ; et coadunatis fralribus abbatem prEeficere cu-
posuerat, ad omne stipeudium sufficere possent. piens, Odonem abbatem, qui tunc apud siinctum
Oensum quoque delegavit, qui ad urnam beati Pe- Benedictum morabatur, advocat. » Martvrologium
Iriannualim redderetur, » nempe « decem solido- saneti Juliani id factum refert « anno 943, regnante
lum, » ex Odone iu lib. n de ejus Vita cap. i- ct 17. Ludovico rege anno 8. » Sed id tempus est donatio-
Odo addit in cap. 0, magnopere ansium fuisse Ge- nis a Teotolone et Gersende fact;e, non institnti
raldum de reperiundis monachis probatis, qui lo- apud sanctum Julianum Odonis, quemannopraece-
cum incolerent et cum non reperisset, « nobiles
; dente, id est anno 942, obiisse constat. Is vero
quosdam pueros ad Vabrense ciienobium {le mo- iii sancti Juliani ecclesia cum Teotolone sepuituram
nastere de Vabre) direxisse. » ubi « regularis ob- (j
obtinuit, ut postea dicemus. Legi ejuslocichronici,
servantiff' sub norma
fervor incalescebat, > ut « aute annos quingentos scripli, fragmentum, quod
regulari, " ibidem imbuerentur sed reversos, « quia ; chronicon divisum erat in duos libellos quorum in :
magistri defuerunt, » mox « puellari mollitia reso- primo « abbatiffl prima institutio, institulionis im-
lutos, rigorem disciplinae neglexisse : » attamen pia destructio, destructionis pia restauratio » con-
luium eis ex neeessitate priefectum fuisse,qui obla- tinebatur in secundo ejusdem status ab instau-
:
xiores mores Geraldo magnum nnprorem attulit. ratione. Ex primi hbelli laciniosis membranis in-
Nescioanis eratAdalgerus, quoua primum Aureliaci telligimus multa sanetorum corpora iu sancti Ju-
abbatem suggerit chronieon AureJiacense, editum liaui ecclesia primitus reposita, Danorum tempore
in tomo II Analectorum cui abbati suffectus Joan-
: alte humi defossa fuisse ex quibus queedam tum
:
nes ex stirpe ipsius Geraldi, « Oddo venerabilis ab- restabant, nempe sanctorum Bleviliguati episcopi
bas tcrlius Aurehaeensis et Cluniacensis, rogatus Veneteusis, Lauri abbatis, et Autouii mouachi. De
a Turpioue Lemovicensi episcopo ct ab Aimone primo ait auctor, quod « pontifex Morvannus, » a
Tutelensi abbate descripsit vitambeati Geraldi. Ha- Bleviligueto « scptimus » Venetensis, qutedam
buit coabbatem Arnulfum, Ex Aureliacensi mo- » sibi retulerit miracula, quae commemorat. « Blin-
nasterio arcessitus est Odo, teste Aimoino in lib. i livetum » vocat, non sanctum Albertus de Monte
de miraculis sancti Benedicti cap. 4, ad restituen- Relaxo,eumque statuit trigesimum tertium epis-
dam disciplinam in crjcnobio P'loriacensi, procu- copum Venetensem Morvaunum vero quadrage-'
:
raute Eliziardo comite, postea monaclio, ex Joan- simum nonum. Subdit fragmenti scriptor, Lauruin,
ne infra in lib. m, num. 8. Eodem tempore, id est ex Britannia ortum, patriam parentesque dese-
regnante Ludovico Transmarino, Bernardus Petro ruisse, sed pro ipsis invenisse « Judicaelem Britto-
coricensis comes sancti Salvatoris monasterium num ducem optimum, > qui ejus in omnibus ad-
Sarlatense [de Sarlat),qvLod tandemin sedemei.is- jutor exstiterit. « Cujus adjutorio facto monasteiio,
copalem evasit, tradidit « domno Oildoni Clunia- in omni sanctitatc eum suhjectis iloruit, et tam
censi abbati atque Adacio coabbati ejus. » Litterte verbo quam exemplo multum maltis profuit, cu-
hac de re exstantin tomo IV Galliae (;hristianfe,sed jus nobilis v!ta:in conspectu homiuum rcligiosis-
cum aliquot nfevis. Utrique, Odoni scilicet Clunia- sima, et in conspectu Domini exstitit pretiosa : cu-
censi abbati atque .Vdacio ejus vicesteneati, etiam jus etiam alta sanctitatis pr;econia cumulare non
Tutelense monasterium (le monaslere de Tulle), desinit raiiaculorum gloria. Nam per ejus sancti-
nuno sedes episcopalis, paruit .\iuionem superius tatem tam in vita, quam posl mortem reforma-
memoratum, qui ex sancti Saviui cceaobio Picta tur debihtas, etsanalur inUrmitas, maxime loco
23 S. ODO ABBAS Cl.UMACKNSIS.
illo, quo exiit e sa^eulo : ubi per signa qu;e fiunt, A bii degentium :ea duntaxat ralione, iil ipsi iiiona-
cineres ejus vivunl. » Forsan monasterium est chi, prout potuerint ,ipsum monasterium per inter-
saneti .loannis de Gaelo, quod .ludicael instaura- cessionem npostolorum,Chrislopropitianle, in prio-
vil. « Et quoniam vitaui ejus docet lilier vitu; ejus, rem sl udennl reformare statum. Prxdictusvero ab'
sulfuial comuicndassc summam salleni sua> vitjB. lias. dum advirerd. et ipsi inonnchi iilem monaste-
Hunc libruin cxeidlsse putamus ncque (luidquam
: rium ila possidennt, ut quainvis npostolicw sedi,
(quod sciam) apud Albertum legilur de S. l.auro. sicul etCluniacum, de/egatum sit. semper tamen
Denique cbronofrraphus ille scribit Autonium vi- velutuna congregatio sub uno aganl atque dispo-
xisse apud Turonos. <• Fertur in le, inquit, sanc- nantur abbate; in tantum, ut cum ipse diseesserit,
tum liabitasse .\ntonium, quamvis nobis incertum non iUis nut islis liceal sine communi consensu ab-
sit, utrum vel px te fucrit, vel aliuudc vcncril, qui hatem sihi pnrficrre, nec pricali. i/uod absit, isti
solitariic vitre delcctatus dulceiline, pro vita soli- aliiim nisi ipsiim, quem illi habuerinl. suhslituere
toria mundi despexit quadra. Quem inhaltitaTit prxsumanl, quoniam ealde injuslum esset. si illi
locus pulcher et quietus, et undique silva cinctus : qtiiforte velulfiUi Romanis monasterio succreverint >
cujus in lapide sculpta fuit el est nunc capeha, socialitalem Cluniacensium.qui velutipalres locum
in tjua (luo altaria. Ueo ibi Dci servus serviebat ^ resuscilnnl. nliqunndodisciderint.Saneinorduian-
assiduus. Ad fontem ({ui in capclla nuila accedit do abhale conslitulio sancli Benedicli semper eini-
femina. >> Visitur iste locus, qui prioratus est, tri- neat adeo ut si vel illius, vel istius congregationis
:
bus a Csesaroduuo Turonum lcucis versus Ceno- ntinima pars saniori consilio meliorem personam
mannos. S. Antouiiis colitur iv Nonas Maii in Mar- ehgere voluerit, cxleri juxta regulam eis consen-
tvrologio Gallicano. Unura ex sancti Mauri abbatis liant. De fratribus vero vel hinc illic, vel inde huc
sodalibus fuissc quidam reeentiores fcrunt, abba- jiro iitililale l?'nnsmulnndis, sivc etiam de subsi-
tem sancti .Udiani dicil instruraentum Joannis Tu- diis, qux forle uni loco pLusquam alteri abundavc-
ronensis archicpiscopi, anno t407 conditum, in rint, vicissimex altero in alterum transferendis in
quo agitur de reliquiis S. .Vntonii et sancti Lauri. potestate abbatis sil. El ut inter eos germanior so-
.Nobis ignorare Hceat quod ignoravit antiquitas. De cietasperseveret, ipsas quoque divinse sei-vitutis aut
monasterio S. Juliani iterum infra. eleemosynnriim seu cujuslihet boni operis snnctio-
it. hiter ccenobia qyxx Odosuo regimini adjocit. nes ita communiler leneanl. ul quod pro bonxme-
estRomanense, situm in comitatu Waldensi pagi morix Wiilelmo, vel certe aliis aut vivis.aut de- ,
Lausanensis,quod Rodulfus lhu'gundi;r rex Aleydi 1
functis apud 1'luniacum geritur, nobis aique nos-
sorori sufe concessit, htteris datis « ivldus Junias, tratibus proficiat et quod Romanis monasterio pro
:
P
Rodulfi piissimi regis annoprimo, ab Incarnatione nobisjuxta voluntalem Domini gestuin fueril, ipsi
Domini 888, indiclione 11,» apud Vabrevillam. Ite nilipque pnrlicipentur. Hnnc crgo donationem pro
litterae, quarum integrum autographum penes nos Deinmoreet sanclorum nposlolorum in primis fa-
est, editas sunt iu notis ad bibliothecam Clunia- cio, deinde pro anima germani et dulcissimi mei
censem, sed cum vitio centenarii numeri, ubi pro domni Rodulfi regis, harum videlicet rerum lai'gi-
anno 800 legitur 900. Postea Aleys seu Adeleys toris; tum veropro requie domnimeipiw memorix
ipsa comitissa abbatiam Romanis dictam
illam principisRiehardi, ac pro Willn rcgina. dehinc pro
Odoni attribuit egregio diplomalc, quod iuedituui me et domno RoduLfo regefilio meo. et Uem Rodulfo
huc referrejuvatad liistone illiisfi;itioiicm :
rege nepote meo,pro uiiis quoque filiis meis, Hugone,
Cunctis sane consideranlibus liqitet, ctc. Igitur Bosone, et Ludovico nepote; sed el pro cxteris con-
omnibus in itnitale fidei viventibus, Christique sanguineis nostris, alque his quiservitio noslro ad-
misericordiam prxstolantibus notum sit, quod er- hoerent ; pro genitore elimn ac genitriee mea.el
go Adeleydis, dono Dei comilissa, res jitris mei, domno Hugone insiijni abbate, seu cwleris nosti'is
qux mihi per prxceptum Domini Rodulfi regis, utriusque sexus propinquis poslremo pro ilbs qui
:
mei videlicet dulcissimi alque
dileclissimi gennani. adjutoriiim veldefensionein monnchis ibi consislen-
ohvenerunt, lioc esl monasteriunt qitod Romanis tibus profstiterint ; pro slalu quoque tolius religionis
vocatur, quod silum esl in pago Waldense, cum et pro ommbus cathoUcis vel vivis, vel defunclis.
omni abbatia et omnibus rebits et ndjacentibits ad Monachi vero inibiconsistentesniodum conversatio-
ipsani abbaliam pertinentibus dudttm a san :tis Pa- nis istius.qttw nunc ad informandumeosqui futitri
tribus illic prxordtnatis. Quod sane Romnnis prx-
sunt de Cluniaco. Iransfertur, ila conse7'vcnl, ut
fatum rnonasteriitm olim honore apostolorttm
in eumdem niodum in victu atque vestitu, in abslinen-
principis Petri .scilicel et Pauli.^iub monastica pro- tia,in psalmodia, in silentio in hospilnlitate, in
. mu-
fcssione fuerat lonstruclum : sed modo ab eontin tua dileclir.ne et subjeclinne, atque bonoobedientice
habUatione privatum penilus. pro amore Domini nullnlenus imminuant .Placitit ctiam huictestamen-
nostri Jesu Chrisli ac eorumdcm npostolnntm, de
toinseri.ut ab lincdie nec tiostro.nec parenlum nos-
riteojure et doininalionctpsa egojnntdicta Adeiey-
trortim ,nec faslibttsregix magnitiidinis,itee cujusli-
dis in dominittm et providentinui
mnnachorumper bel lerrenxpotestatisjugosubjiciantur iidem monn-
(>riiniatra)isfttnilo,idest,Odonisvenerabilisacreve- chi ibi congregati: neque aliquis prtncipum sxcula-
renttssimi abbnlis, omniumqtte fratrum ac
catervx rinm, non comes quisquam, nec episcopus quilibet,
monachorum sttb e/us reqimine Clunincensis cceno- non pont)/ex supradictx urbis Romanx.per T)omi-
25 PROLEGOMENA. — ELOGIUM. S. ODONIS. iZ
num; Domino, omnes sanctos ejus, et tremendi
et in A VIIIKalend. Julii. Ego Hildebrannus sacerdos ad
judicii diem contesloi' et deprecor,invadal res ipso- vicem canceUarii scripsi et subscripsianno quinto,
rum Di;i servorum,non dislrahat.non minuat,non regnante Rodiilfo ylorwsissimo reye, indictione ii.
procamiet, n<m beneficiet alirui, non alii/uem Artum publice in villa Bohxco.
prrelalum super eos contra eorum volunlatein 2.T.Hactemiis diploma. De Romano monasterio
consliluat. Et ut hoc nefas omnibus lemerariis et hcsc habet liber prioratuum iii bibliotheca Clunia-
improbis actius inhibealur, adhuc idem inculcans censi: « Prioratus Roinani monasterii {Roinans-
subjungo. Obsecro vos,o sancti aposfoli el yloriosi inonslier) Lausanensis dicecesis, ubi debeut esse,
principrs lcrrx,Petre el Paule,el te pontifex pon- priore eoniputato, viginti duo monachi, licet anti-
tificum aposlolxcx sedis, ul per auclorilalem cano- quitus fuerint plures, sicut reperitur, et debent
nicam et aposlolicam quam a Deo accepisti,alienes ibiilem celebrari tres missffl cum nota, •> etc.
a consortio sanclx Dei Ecclenaeet sempiternx vilse
26. Redeo ad pagum Matisconensem, cujus ab-
prsedones et invasores atque distractores harum re-
batiam Cariloeum dictam (Charlieu), ioannes papa
rum,quas supradiclis servis Deihilari rnenle prom-
XI Odoni sivc monasterio Cluniacensi, postulante
plaque volunlale dono: silisque tufores ac defenso-
Hugone Burgundise rege seu duce, addi.x:it vii <>
resjamdicti loci Romanis.el servoruyn Dei ibi com-
Kal. Januarii, anuo II pontificatus, indict. o, " id
min-anlium ac commanentium, harum quoque om-
est anno 032. Idem prBestitil Ludovicus Transmari-
nium facullatum propter eleemosijnam et cLemen-
nus concessis litteris, quas habet bibhotlieca Clu-
liam ac misericordiam piissijni ftedemploris nostri.
Si quid forte, quod absit, el quod per Dei miseri-
niacensis col. 276.Abbatiam hanc rogatu Siraldi
comitis Boso rex monachis restituerat, ut patet ex
cordiam el palrocinia aposlolorumevenii-enon ,vsti-
charia a Guichenone edita in historia Sebusiann
mo, ut ex propinquis aut extraneis, rel e.r quaii-
pag. 37b, ubi Cariloci monasterium dicatum dici-
bel conditione, sive potestate quaticunque rallidi-
tur > in lionore S. Stephani.» situmque " in comi-
tate contra hoc lestamentum, quod pro amore Dei
tatu Matiscensi super Surnan tluvium. Diploma
»
omnipolentis, ac veneralione principum aposlolo-
datum est lu Non. Dec. indict. 12,
.. anno primo
runi Pelriet Pauli fieri sanctvi, aliquam conrus-
Bosonis Cariloco monasterio, » id est anno 879. De
sioneni inferre lenlaverit, primum quidem iram
Cariloco iterum in Aymardo, infra.
Dei omnipolenlis incurral, auferntque Doininus
palrem ejus de lerra viventium, et deleam nomen 27. Denique prreter aha, quoruin monumeuta
ejus de libro vilx, fiatque pars illius cum his qui nobisdesunt,monasteria Galhcana Cluniacensibus
dixerunt Deo : Domine, recede a nobis,et cum Da- p sub Odone coucessa qusedam item Italica in Clu-
;
tan et Abiron, quos lerra. aperlo ore dcjlulivil, et
niaci potestatem tum venerunt, nempe Suppento-
vivos infernus absorbuit. perennein incurrat dam- niense Adventinum, et sancti Pauli Roma?, ut ex
nulionem, sociusquc .ludwprodiloris Domini effe- Joanne manifestum est, atque Salernitanum.cujus
clus, xlernis cruciatibus retrusus tenealur. Et ne fratnbus Joannes Odonis vitam dedicavit. Verisi-
ei in pr-xsenti sxculo humanis oculis impune vi- millimum est etiam Ticinense S. Petri ex eo nu-
deatur, inproprio quidem corpore futurx danina- mero fuisse, cum Odo Roma revertens Joannem
lionis lormenla palialur, sortilus duplicem dire- tumcanonicum,posteamonachum,ibierudiendum
pHonem cum Heiiodoro el Antiocho, quorum aller reliquerit, ut ipse de se testatur in hb. i, num. 4.
diris verbcribus coercitus vi.r semivivus evasit ai- :
Istud est monasterium sancti Petri in Ciplo-aureo
ter vero nulu supcrno percussus, putrescenlibus nuucupatura, tuiu sancti Augustini ab ejus transla-
membris,etscatentibus vermibus miserrime inieiiit, tione corporis in eum locum, de qua diximus in
cvlerisque sacrilegis qui cerariumdomus Dominite- sfeculi tertii parte i.
merare prwsumpserunt, parliceps e.vislaf: habeat, 28. De ecclesicE S. Romam primor-Pauli prope
nisi resipueril, arrhiciavum lolius monarchix ec- Sunt qui priiiiaiu ejus
diis varie scribunt auctores.
clesiarum, Junrto sibi sancto Paulo, nbstilorem,et jj originem ad Silvestrum papam et Constantinum
amceni paradisi adilus contradicloreni quvs sibi,si imperatorem referunt. In ea sententia est Leo Al-
veilet, habere poleral piissimos intercessores. Se- latiiis in lib. de consensione utriusque ecclesife
i
cundwm vero mundialem leqem his quibus inlule- cap. 6 nuiu. 26, ubi ait basiUcam S. Pauli via
ril calumniam, cmtuin auri libras niijente Judi- Ostiensi fornia ohm eopyla, id est porta in orien-
riaria poteslale compulsus rxsolvat, el conyressio tem conversa. a Silvestro constructam fuisse sed :
illius frusirata nuiluin oinnino oblineat effecluin: Valentinianum imperatorem, Siricii pontiticis dis-
sed hujus firmitas teslamentiomniauctoritate suf- positione, ad eam quam hodie videmus structu-
fulta semper inviolala ac inconcussa pernianeat ram eotholam, fronte nd orientem versa, redigi
rum slipulalione subnixa. S Adeleydis comitissx curavisse. Contra vero Petrus Damiani vaticanam
reyise matris el abbalissa' hoc leslamenluni aurto- sancli Petri basilicam Constantino auctori tribuit,
risantis fierique Jubeiitis.f-^.Hildcganyi indiyni sa- Osliensem sancti Pauli Tlieodosio seniori et Hono-
cerdolis.S. Hulrici. S. Judittx filix Rodulfi reyis. rio ejus lilio. Loous est in opiisculo 4, rcsponsione
S. Albradx. S. Widonis. S. Einrici. S. Uyunis in- 4 regii defensoiis. « Longe vero post Theodo-
clyti comitis atque fralris augusti Rodulfi reyis. sius imperator beati Paiili basilicam coepit :
S. Go/reili, S. Rodulfi filii Ludovici iinperatoris. quo defuncto tilius cius Ilonorius eamdem basili-
S. .Slephani, Chri^tiani, Gonfredi, Umberti, Boso- cam ad ealcem usque perduxit. » Idem lego in
nis, Bavonis, Leodfredi, Wlitgerii, Rodulfi. Dala veterrimo codice ecclesiee iSoyiomagensis, ab an-
27 S. ODO ABBAS CLUNIACENSIS. 28
nisoctinfrcntis scripto.quilsiilorietymologias eoui- A censis monachus in epistola ad Poiitium ahliitem
plectitur; ubi hiBc verba: << Inbasilica sancti Pauli his verbis « Hoc autem raonastcrium,
: nempe >i
apostoli Rom.e.ubi saerum ejus sepultumest corpus» sancti Pauli, < sequentibus annis commissum est
TouJosius iNppil, perfecil llonorius aulam, sancto Odoni tuo preedecessori, ubi per euca ali-
Doolorisniunili sai-ralam corpore 1'nuli. » quandiu C.luniacensi vitror ordinis radiavit. Tan-
Eo spectat Prudentius.auctor £equalis,in liymno deni sediosis urbe turbata motibus, quos illa civi-
t2 ile Beatis Petro et Paulo. las infausto usu creberrimc patitur, malis urgon-
Parle alia liiulum Pauli via -serval OslieDsis, tibus mouachi diseedentes, vas illud apostolico-
Qua slringil anni.s ccspitem sinislrum
IXejiia pompa loci esl: princeps bonus lias sacravil arc-s, rum cinerum, scilicet S. Pauli, sacra secum pigno-
I.nsili|ue magnis anibiluni lalenls. rn detiilerunt : sicque Cluniacum paupere perve-
Bralleolas Irabibus snblevil. ul omnis anrulenla
!.n\ essel inlus. ceu jubar sub orlu, fuit .Vdam neriint. » Monasterii sancti Pauli abbas
Subiliilit el pariasfulvis laqueari'lns coluuin.is, papa III hi lib.ii ille. eiijus menlioncm fecit Victor
Dislinguil illic quas (jnalernus ordo.
de miraculis sancti Benedicti cap. 2o, ad qucm lo-
Tnin camnros byalo insij;ni vari;r cncurril arcns.
Sic prala vernis floribus renidenl. cum scrupulum movet .loannes Baptista Marus cui-
H.<ee de onprine basilicm quse qiio tempore mo- : nam tum subjectum fuerit sancti Pauli monaste-
nachis coneessa sit, invesligandum est. Id faetum g rium, eongregationi Cluniacensi, an Casinensi.Du-
ante Odonem inniiit lo.innes in lib. i, num. 27, iihi bitanti ratio petitur ex eo quod abbatia S. Pauli.
ait Odonein « ante qniiiquenniiim. » quam ejiis vi- teste Leone Marsicano in lib. i Chrouisi Casinensis
tam scriberet, « Romain perre.visse. ac mouaste- cap. 58.BaIduino abbati a .Marino papa commissa
rium intra ecclesiam beatissimi Pauli apostoli (ut est.Lnde Desiderius seu Yictor papa.qui et abbas
olim fuerat) rea;difieasse, eogente domno papa. et Casinensis, erat, sancti Pauli monasterium « no-
imiversis ordinibus sacr.T sedis.» Ergo « oliin fue- strum » vocat. Verum ita loqui potuit habitaratione
rat " ibimonachorum sedes, quibus eam restituit communis ordinis, cum nuUa tunc esset congre-
Odo siib annum 9.37, qiio Roni;p e!'af,ut postea ex- gatio Casinensis, irao neque Cluniacensis eomodo,
ponemus. Idem .loannes variis in locis S. Pauli quo postea sub S. Hugone instituta cst.
monasterium,ac monachos memorat,abbatemque 29. His omnibus aliisque pluribus coenobiis uni-
Balduinum sed et sanetiim Odonem Lbidem, cum
: formem vivendi normam, qualis apud Cluniacura
Rom.p versaretur, degere solitum fuisse tradil.pra?- servabatur, praescripsit Odo, eisque prsefuit non
sertim iu lib. u. num. 21 et 22. Neque hoc in du- seeiis atque abbas generalis. Qufe res a S. Pacho-
bium vocare potest, quandoquidem Joaunes ipse mio primitus instituta in Oriente, in Occidente per
cum Odone istic moratus sit. Et tamen in optimiE Benedictum Anianensem tentata,demum ab Odone
notae libro de vita sancti .loannis abbatis Gorzien- perfecta est. Unde a nonnullis S. Benedicti in Gallia
sis dieitur Andreas monachus <. Romam ad po.-^lu- ordinis auotor habitus est. propterea quod mona-
lationem papfe .\gapiti missus, qui Agapitus
>< complura. quaj antea partira destructa, ora-
steria
eum nuutio quodam idoueo vero multum a domno nino a sese distracta erant, in unum quasi corpus
Einoldo » Gorzice abbate « effagitaverat, aliquos adduxit. Saltem a Petro VenerabiU« summus ordi-
sibireligiosos, quos in monasterio beati PauU, nis monastici in Galliis reparator, et prfecipuus re-
quodtunc ad monasticum ordinem transferre mo- gulfe reformator » appellatur, idemque « primus
Uebatur, ciim auxilio regis Albrici collocaret tran- Cluniacensis ordinis pater, qui emortuum jam. et
smitti, quo oum altero quodam fratre, qui ex mo- pene ubiquc sepultura monastici propositi fervo-
nasterio Luxovio Gorziam ante aUquot annos ad- rem ressuseitare aggressus est, » in Ub. vi. epist.
venerat, perductus, regulari institutione loco in- n.Eodem sensu ante eum Frodoardus in chronico
formato, non multo post receptus ad Dominum Odonem « multorum restauratorem monasterio-
ibidem est tumulatns. .\gapitus sedere ca»pit anno
>> rum, sancla;que regulae reparatorcra » vocat et ;
quarto post mortem Odonis, Chrisli scilieet 'M6. Glaber Rodiilfus « Hic iu tantuni,
: inquit, hujus
Qui ergo herit potuit, ut cceuobiurn S. Pauh, quod instituti propagator cxstitit, ut a Beneventana pro-
sub Odone monasticis imbutum institutis fuerat, vincia, qjiifeqiie habebantur iu ItaUa et in Galliis
dcnuo .\gapito pontifice «ad monasticumordinem usque Oceanum mare potiora monasteria, illius
transferri poterit ? Sed in restitutione disciplinaj
> ditioni gratularentur esse subjecta.»Tanta demum
regularis intenigendum, quam iiiirum est tam cito erat ejus nominis ac reUgionis celebritas, ut ad
ibi defecisse. Certe defecerat Ottone II imperante, euin non modo laici nobiles tt clerici, sed etiam
aut sane eo pr^textu usus est Otto, qui canonicos episcopi dignitatibus abdicatis confluerent, tes-
apud S. Paulum loco soluliorum monachorum tante Joanne iii lib. iu, num. 10,
instituere meditabatur, teste Glabro Rodulfo in lib. C-^p. VI. — Cluniacensis cwnobii res auclse per
I, cap. 4. Quidquid sit, Ostensieuse S. Fauli mo- Odonem.
nasterium, Cluuiaco non penitus siiJijectura,
etsi 30. Non soluin Cluniacensis instituti religionera
identideni tamen inde pivnefectos accepit cujus rei : Odo, sedetiau: reiu familiarem (qu;e .Tquo fere pede
argumentum Petrus Daraiani suppeditat in opu- subsequisolet;magnopere adauxit. InprimisRodul-
sculo 3") uIm de S. Maiolo agit, qui apud sanctum fus Francorum rex ad preces Immaj conjugis sua;
Paulum priorem instituit, ul iu actis S. Maioli di- Ilugonis fratris sui Cluniaco tradit mansos veslitos,
cemus. Denique id discrte oonfirmat Hugo Clunia- sitos in pago Matiscensi, tres in Saluslriaco, aUos-
29 PROLEGOMENA. — ELOGIUM S. ODONIS. 30
qiie alibi. Datum .. Bojaco yHla Kalendis Juliis. " A Lu-cluneiisi, « ia agro Ternatense. » Item Airioli
anno regni 10, indict. 3 (an 44), id est anno 931. quidam eidem Odoni dat campum cum silva iu
Anno sequenti, Berno Matiscensis episcopus, ro- pago Lugdunensi, «in agro Tarnatensi, » in iine
gante AreliimJjoldo prfelato, id est, prseposito Clu" Denadaliaco. « Ternatum » sine dubio crat iste
niacensis cienoljii, et Hildebrando, sedens « in con- locus, iibi situm erat monasterium Tarnatense,
sistorio » juxta ecclesiam S. Vincentii Matiscone quod omnes oonfundere solent cum Atraunensi.
" ad di\ina preecepta more pr;ecedentium Patrum At rernatum istuil situm est ad Rbodanum in con-
dirimenda, » concessit decimas terree de Salustna- iinio pagi Lugdup.ensis et Viennensis, vulgo « Ter-
co, quam Rodulfus rex reis dederat. Sub eumdem nay, > ulji est modo prioratus ordinis sancti
annum, scilicet anno 10 Rodulft regis, idem Berno Benedicti. Item Ludovicus Transmarinus anno
episcopus consecravil capellam in eadeni villa Sa- regni sui tertio res Cluniacenses in Querceto apud
quam capellam < Cluniacensis parvula
lustriaco, Doniacuu! sancit diplomate, quod exstat in bi-
societas, cui Odo mitis pater et abbas patroeina- hliotlieca Cluuiacensi. Alias donationes minutio-
batm-, construxerat. » re- qua Hugo comes unam
mitto, qualis est ea,
31. Biennio post Leotaldus comes Matisconensis, ancillam de Homanis in pago Lugdunea-
villa « •>
si tradit Chmiacensi monasterio et Oddoni abbati
etErmengardis ejusuxor, Odoni abbati dantquid- 15
quideorumfacultatis erat « in villa Darbaniaco. in et quidem « anno sexto » Ludovici regis, post
pago Lugdunensi, super tluvium Salliam, » ut Deus quem annum donationes fiunt Aimardo abbati.
animas parentum suorum .\lberici et Eseolanfe. Omnes chartte sub Odone numero 188. Porro ex
Manassis et Irmingardee, necnon Gerardi amici sui his omnibus chartis, aliisque quas in Aimardo re-
Subscribit feremus, conslat Matisconem, eique attrilnitum
liberare dignetur « a pcenis inferni. »
post Leotaldum et Irmingardem Gaufredus comes pagum, regi Francorum, non Burgundionum tune
cum aliis. Edita est ha;c charta cum ahquot nwvis paruisse.
bibliothecee Sebusian.e pag. 168. alias eju-^dem Cap. VI bfs. — Odonis Romanum iter 7/iultiplex
errlesiw causa.
Lcotaldi videsis pag. 236 et 206.
Non continuit sese intra nionasteriorum la-
.\nno 936 Odoni item donalur curtibus unus
32.
3(i.
tebras Odonis ardens in res divin.is studium : quin
in villa Rufiaco (quae sita est prope Cluniacum), in
pago Matiscense, " mense Maio, quando Rodulfus etiam iu Ecclesi» universfe commoduai foras pro-
rex migravit a sseculo. Actum Cluniaco, firmatum diit. Eum quippe in Italiam accivere semeletiterum
Romani pontitices, ut aflictis Ecclesiaj rebus pru-
Lurduno castello publice. » Anno secundo Ladovi-
monachi Cluniacenses dentia et auctoritate sua consuleret. Primas ejus
ci regis Odo abbas et ,
"
Romana; profcctionis htec fuil causa. Cum Beren-
emunt campum subtus castrum Lordoni, vulgo
<<I.ourdon, quod castellum Richelii eardinalis
>>
gario imperatore niortuo, Hugo Theobaldi Arela-
jussu subversum est. tensis comitis filius, summa rerum in Italia poti-
33. Eodem anno « quo Rodulfus rex migravit a
retur,Marozia, infamis Widonis Tuscife comitis
quae una crim AUserico tiho manus in
relicta,
sBeculo, » Gaufredus comes et uxor ejus Ava dant
Escozolas in pago ^duensi pro animabus suis, « et Joannem poiitificem injecerat, Romamque rede-
gerat in suam potestatem. ipsum Hugonem missis
pro anima senioris sui WLUelmi, et ejus lilii Boso-
nis. » lidem tradunt Keitaelos in pago Matiscensi
conjugium suum et uibis im-
nuntiis iuvitavit ad
« in vicaria Bufarias, pro animarum s arum reme- perium caper.sendum oblatam condilionem arri-
;
Hugo, nuptiisque conti-actis, urbis RomfB do-
dio, et Gauzbcrti fratris, dicti GaufreUi. anno 3 Lu- pit
dovici Transmarini.
cum ante epulum A\be-
minium ohtiuet. Interim
ricus matris hortatu aquam ad abluendas Hugoni
34. Anno 2 Ludovici ejusdem Maimboldus episco-
pus Matiscensis ait, Bernonem prseeessorem suum manus prwberet non admodum scite, Hugo cor-
Cluniacensibustribuisse, ul omnes eorum ecclesiee rectionis causa eum in faciem cecidit. Qua re of-
ex toto sub illorum ditione consisterent sed cum fensus Albericus Romanos addefectionem impulit.
:
pravorum ^ atque Hugonem ex Urbe fugere coegit. Eo fuga
postea «irruptionepaganorumetmalitia
potesiate civitatem ad-
hominum» excisie fuissent, se de tributo synodaU elapso .Ubericus consulari
ministravit oum matre sua Marozia, et veterem
quod reddebant, minuere. Subscribunfcauonici, et
Urhis disciplinam siraul cum consulum nomine
inter eos Ado abbas, qui unus e pr.ecipuis erat, de-
redintegravit. Acta hrec sunt sub aunum
ditquenonnullaccenobio Cluniacensi, nempe eecle- et officio
929, pontincatu Joannis X, Leonis VI, ac
Stephani
sias S. Desiderii et S.Juhani in Siviaco et Dava-
VII, quibus anno 931 successil Joannes XI, Maro-
giaco.anno 12 ipsius Ludovici. Item anno secundo
dat capeUamm zi;e Sergii stupro fiilius, Alberici frater. Talia
ex
Rotmundus episeopus .-Eduor
pati coacta est sancta D. i Romana Ecclesia, sed
sancli Leodegarii de Blanciaco in comitatu Matisco-
a Marozia ips;i cjusque ftlio Alberico. " Auno
nensi, quam « sanchssimus » prredecessor suus
Walo cuidam sacerdoti ad vitam dederat. Tesles 933 » missi Rliemensis Ecclesiie Rom« reversi,
nuntiant Joannem papam, lilium Marife, qme
sunt Hildebodus et Girljaldus abbates. .
Maronia dicitur, » inquit sub Frodoardus, «
3.1. Anno 3 ejusdem regis, iudict. 1 1, id est anno et
cur.todia detineri a IValre nomine Alberico,
suo,
ehristi938, datur Cluniacensi monaslerio, ubi Odo
abbas prseerat, mansus in vUia Madaliaco in pago qui matrcm quoque suam Marociam clausam
31 S. ODO ABAS CLUNIACENSIS. n
servabat. ei Romani contra Hugonem regem tene- A Joannes Odonis sodns fiiit (at Baronio Tisum esfi
bat. Paulo posl
•' Hugo rei Italiae Romam ob- in prima profeetione. Subdit Joannes « Xon post
: <>
:
adet- " Et anno 93« • Joanne papa fratre All>eri- mnlto Romam Teniens. me felieem dignaUns est i.':
ci defuncto Leo quidam Deo servus Romae papa sil:>i socium sumere, et giiem c.aTWMiiiiim pawwnlihng
constituitar, » nempe Leo VIi. Frodoardos moi abietts rapuit. redieos postmodam monaduim re-
subdiL f Hugo ItaJias rex Romam nisus capere, duxit Ei quilms loaiujem Roma oriijmdnm, fli»- '1
afflicto suo eiercitu fame et equorum interitu, pac- demque canonieum fuisse intelligitur. Haec Tewier-
ta tandem pa<:-e eum Allierieo. dans ei filiam suam sio Romam facta est superstile Leose papa, at
conjuffem. obsidione desistit. » .Xunc videndiim proinde ipso anno d^s^, atit saltem ioemite seqDen-
esL quo primum anno Romam Odo a pontifie* ar- ti, nescdu an priusquam Odo in F^raneiam Temeas-
eesatas sif. set. Hanc temporis rationem irmat Joami» in 13».
37. Idfactum anno936 Baronius censeL,quo anno u, nom. 7 Sub idem tempus Italiam misa somiis
: ><
Hufro rei filiam suam quam AJdam Toeat Liul- a Ijeone summo pontifice, ut paeis legaliaiie hm-
prandus diaconus Tieinensis, ejus temporis scrip- geremur
ragem, inter Hugonem L(Hig>oi>a«diMtnn
tori Alberico iu matrimonium dedit sicque a Ro- el .Albericum Romaoae urbis prin^em, • de. Hoe
mae impugnatione destitit. Et recle qQidem Baro- 3 revocanda suiit quae Joannes commenxH^al ib Gb.
nius nam in procinctn Romani itineris Odo Adlie-
: I, nvim. 22 : « AQte hoe frienniimji dum essemus
grinum invisit. et ex rerelatione saneld Martini ab apud beatum Paulum Boms, > etc. {Sciibebal am-
eo didicit LudoTici Transmarini unctionem. cpiffi tem Joannes statim post morltjn Odonis, qoae sal*
aono 936 facta est. Id xero itineris Odo suseepit du- finem aimi 942 contigil), el qoae re&rt in lib. i,
plicem ob causam. Prima. ut cum Allierico prinei- num. 16. Forsan eo tempore in Garganom mon-
pe reconciliaret Hugonem regem, apud quem ma- tem pei«grinatas est, qua de Te lib. ii, nam. 15. m
gnam ipse gratiam obtinebat, ut patet ex tribus Denique anno 942 Odo Bomam ies^ Toeatas est
privilegiis, quse Hugo in Odonis graiiam a Romanis a Stephano papa S, Bt s>eilieet HagnMiem icjgHn
pontificibus impetraTit, nempe a Joanne 11. Leone cum eodem Albeaioo reeonciliaiPet. Firodoaidits ad
M et Leone VII. .AJtera, • ut monasterium intra ec- bunc annum Domnus Odo abbaspn» pa>ee agen-
: <
elesiam beati Pauli aposloli, ul olim fneraL rseedi- da inter Hugonem regem Italis. et Albaieiim Ro-
ficaret, eogente domnopapa- et uniTersis ordinibus manum patricium apnd eumdem i^^iem laboira-
sacr« sedis, > apud Joannem lib. i, nmn. 27, m bat. » In Ms pro eedle^ sosioepitiB laboajbos eoB-
"ubi de unctione Ludovici Transmarini agitur. Tune senuit defecitqae Tir sanetus, et Boms leaalraeto
sancti Martini vitam Rom* ad S. PaolQm correxit, P morbo. Tit» a Deo indneaas, donec TteoniK ad
et glossulis iUustraTit, ex Ub. n, num. 22. Ad id saneti Majtini reTersus esset, imp^iravit. atesioan:
tempns referre licet id quod in Hb. n, num. 9, ne mox dicemns. Si anno 938 ira Fra&eaam n<m ie>-
Joannes scribit in bune modum : " Tempore prae- Tenit Odo, Gerardus Regieosis episeopos: de qaoin
terito dum Romuleam urbem ob inimieitiam Al- Vits lil). n, num. 6, ipsi socaos foit in seeonda : sin
berici jam fati principis praedictus Hugo rei obsi- eontra in tertia peregrinaititMie, nam .loanneHC
deret, ccepil iUe intra extraque discurrere. et paeis eum eis Hto enim liaii-
f uisse prol^anl haee Terba : <
concordiceque monita mter utrosque disseminare, pore, quo cuib Geraldo Regiensis Ecclesas episoopo
quatenus posset furorem prsdicti regis sedare, et Colias transivimus Alpes et Bc»nam Tenimns. »
praedietam urbem tueri a tanta obsjdione. Interea etc. Sed qui quartuMi Odonis iter B<Mnam ante pos-
quadam dum
juita monasterium beati Andreae
die tremum stataerit, forsan a Ten» noo abenabot.
apostoli quod ad ctiTum Scauri dieitur ei no-
iret, Quippe tria ha^c, qus> moi otHnmiaDoraTimiis, >ee-
mine, quidam rustieus Toluit eum propter iagnn- clesiae causa suse-epta ahiid indieat Joannes in
:
culam aquK oceidere. * Rustieum Albericus, nisi Mj. uihml i%, ^irationu gra.tia. Atde Ms satis.
ab Odone proMbitus fuisset, morte punire Toluit. Cap. TH. —
ftrl-mi morbus. moirs, tepvUmnd, nett-
Tanta erat non solum Ilugonis sed etiam Alberid quix et ^uMm.
in Odonem Teneratio. Aliad .Alberici in Odonem r.um moriem imminere inleHigeret vir sxa^
39.
benevolentiae argumentum fuit, quod Suppento- tas, identidem praeteritas delictorum labes animo
niense sancti ElifP monasterium ei reformandom reTocabat, maxime eas, quibus in abbalem para-
commisit. teste Joanne in liti. iu. nimi. 7. tus pe-ccaTerat, ita Joaonem aliqnaodo aDoeatns
38. Altera Odonis Romana profectio, noB anno in lib. im, niam. 'S : " Oiarissjine ifi^i
,,
ansculta qTae
928, sed sequente contigit, ut diserte, tradil Joannes dieo tibi. Cratias ago ©eo. quia ei omnil*as pee^
inilio libri i bis Terbis : • Anno itaque Dominie» eatis qaae a juventute pejpetraTi, in hac Tjla jam
Incamationis nongenlesimo tric^simo nono, et ejus ultionem reeepi, exo^tis illis qaa? ib abbatem
a^tatis seiagesimo.in monastica i-eltgione tricesimo meum commisi : et semper diem illnm el tempus
anno. Romam veniens, me miserum terrems irreti- exspectaTi, depreeans Denm, ut ea non reserrai-et
tum nexibus reperit, mjseransque suo rete piscatas Tnihi in futurum. » Haec p aulo anle postremam Ro.
es'., atque coenobium sancti Petri Ticini positns ns- manam pci'e,grinationem, quae a«cidit anno f»4?.
que perduiit. Parvo ibi temi«ore ab Hugone deten- Ante Tero jam committeieL Aunardtniii
itineri se
tus, praBdicto Tiro domno Hildebranno regularilius al>batem in loeum saaiE Tidetur suLstituisse. ut
disciplinis me tradidit edacaiDdnm. > Xon ergo infra in Aimardi elocjo dicturi snmus.
;
33 PROLEGOMEiNA. — ELOGIUM S. ODOMS. .?4
40. Per iii tpmpus acuta el continua febre corre- A tinem anni 942 legentur « Domnus Otio venerabi-
ptus, etsi ad coelestem vitam anlielaret, magno ta- hs abbas, multorum restaurator monasteriorum
men desiderio affectus est revisendi lumulum sanctseque regulae reparator, Turonis obiit et se-
sancti Martini, ut illic spiritum ageret, ubi primos pultus est apud sanctum Julianum. » Nihil lucu-
pi;e vit.e annos liauseral. Et re ([uidem vera id cre- tum ad mortis annum, tum
leutius atferri potest
litus obtinuit optimi patroni meritis. quom semper ad scpulturce locum deligendum. VA sane hic an-
tantopere coluerat. Convaluit, rediit, oplata; ejus nus consequitiu" ex calculo Joannis, qui se non
solemnitati iv Idus .\ovembris interfuit sed quar- : per integrum bienuium Odoni convixisse testatur
ta intra octavam die, rediciva febre denuo accm- inhb. ui, num. o « InfeUx ego, ait, qui nec duo-
:
ditur, donec tandem vir beatus divina il.La cl sa- bus espletis annis iUi merui famulari. Ei vero >
lutari pinyuedine recrealus et vivifirunli pnculo. adhffsit sub initio anni 9'tO, ex dictis m capite su-
id est viatico, vegetatus, Marlino ducc in ctplum periori. Eumdem annum assignat Hugo abbas
migrat Quartadecima die ante Decemhrem. H<ec Flaviuiacensis m chronico « Hoc anno domnus :
pluribus Joannes in fine lib. ui. Odo venerabilis, multorum monasteriorum restau-
41. Quiedam singularia superaldit .Nalgodus, rator, cum multum laborasset in restaurenda pace
nempe Odonem mouasteria
fratres convocasse, B inter Hugouera regem Italia? et Albericum Roma-
sibi commissa disposuisse, Cluniacense commi- norum patrieium, obiit Turonis. » At corrigenilum
sisse Deo « capellam solummodo suam, » lioc cst
: id qaod sequitur « sepultusque est ad sanctum
:
supellectilem sacram, ad miss» celebrationem re- Martinum » qme etiam lectio adhibetur ad oram
;
tinuisse ; Ccetera Cluniacum retransmisisse. Ha chronici Frodoardi in textu paulo superius relato.
forsan auctoris conjecturse. Certius est quod sub- At vitiosam hanc esse lectionem constai ex eo-
dit sepultum fuisse Odonem Turonis « in ecclesia dem chronico ad annum 9HJ. quo anno Teotilo
beati Juliani, quam ipse a fundamentis construxe- Turonensis archiepiscopus abiisse, atque « in mo-
sumptus suppeditanteTeo-
rat, » id est restituerat, nasterio sancti Juliani, quod idem vir sanctus
tolone arcliiepiscopo, ut superius dictum est. Hic summa institueratreligione, juxta sepulcrum dom-
loquendi modus familiaris apud auctores aliique ni Odonis humatus » perhilietur ; « et esinde ip-
similes. Sed audiendus insuper .Necrologus coenohii sum templum divinis illustrari miraculis decla-
sancti Juliani « Postquam revereudissimus vir
: Corrigendus itaque prredictus Hugo ratur. »
Odo multa monasteria consti-uxerat, plurima cor- Flaviniacensis corrigendus item Petrus Equi- :
rexerat, multos mundi ludicra spernere docuerat, Uuus, qui Odonem « Clnniaci » sepultum affu-
ac utilia Ecclesiae scrjpserat, hymnos et antipho- P mat. Recte omnino anonymus apud Chesnium in
nas beati Martini laudem compte composuerat tomo lil, pag. 341 « Eodem etiam anno, » nempe :
jam sihcernus, jam longe aetatis senio fessus, tan- Ludovici regis VII, « requievit in pace domnus
quam praescius suse vocationis, optaverat, ut sar- Odo, abbas multorum mouasteriorum reUgiosus
cina deposita carnis glebam sui corporis juxta et prudens, litteratus et eloquens, et sepultus est
corpus peculiaris sui patroni, domini scilicet Mnr- Turonis apud sanctum Julianum. > Locum sepul-
tini, si posset, tumulari ad proprium ccenobium turae recte notat chronicon Malleacense, male obi-
suum Turones redire disposuit. Interea adveniente tus annum 938. His omnibus accedit chronicon
beati solemnitate Martini. venerabilis pater cum Dolense apud Labbeum in tomo I BibUiithec^e no-
suis mouachis ad .Matutinorum solemnia processit v;b pag, 31o : « .\.nno 942 obiit sanctus Odo secun-
multo ante lucem.... Octavo incommodi die sen- dus abbas Dolensis. » Itaque anno 942 ad superos
tiens sibi horam imminere extremam, circumstau- migravit Odo, annos natus quatuor et sexaginta,
tibus cunctis fratribus, viatico corporis et sangui- regiminis Cluniacensis anno quinto decimo.
nis Domini se fidehter muniri curavit : deinde in 43. Ejus reUquise in Sancti Juliani ecclesia
ecclesiam sancti Albini, quae pro.^ima erat, se de- servatae sunt saltem usque ad sfeculum xv.Ejus
ferrijussit, luminibusque piis ac manibus in cce- rei primum argumentum sumi potest ex Utteris
lum intentis, Christo animam reddidit. » Superest societatis, Cluniacum inter et sancti Juliani cceno-
ad hoc usque tempus istud sancti .\Ibini orato- bium initae anno 1117 mense Octobri quo tempore :
rium intra claustra prfledicti casnobii « Obiit xiv : « domnus Poutius abbas Cluniaci orationis graUa
Kal. Decembris sepultus est autem a saepe dicto
: Turonis ad sanctum MarUnum honorifice venit, et
Theotelone pontifice in crypta sancti Juliani, sub ad nos » (sic monaclii sancti JuUaui in litteris
altare ipsius martyris, ad dexteram partem. » Hsec loquuntur) « pro amore beaU Odonis patroni no-
ex Manyrologio loci renovato ad formam veteris stri suique devotissime divertit, et ad corpus ejus
amio 1469, mense JuUo, Paulo II pontifice, Ludo- vigilia sancti Dionysn cum nostris suisque niona-
vico XI rege, Eha archiepiscopo, qui characteres chis missam de ipso beatissimo Odone celebravit
sunt reformati .Martyrologii. Deinde assumpto secum Bernardo Crasso priore
42. Annum quo mors Odonis occidit, Nalgodus suo, aUisque fratribus, in Capitidum nostrum ve-
signat 94S, quem ejus ordinattonis annum 18 nu- nil, » etc. Longe post id tempus, id est anno
merat Verum praeferenda est Frodoardi, scriptoris 1407. Joannes Turonensis archiepiscopus, a Ro-
eeqpialis, auctoritas, qui Odonem biennio ante de- berto sancti Juhani abbatc invitatus, reliquias sa-
cessisse affirmat liis verbis, quse in chronico sub cras in novas thecas transtuUt, coram Maria
,
35 S. 01)0 ABHAS ClA.MACEiNSlS. 3«
Francorum reKina, et Magdolena ejus Jiiia, Joanne A corpus sancti Lauri abbatis.Quibus translationibus
duce Borboiii^nsi, Jacobo Marchise oomiti'. aliisque sicfactis capsas ipsas cum osliis seu clausuris ar-
clanssimis personis : qiias iuler reliquias in «luarta genteis etauraUs a foris clausimus, et noslra bene-
capsa corpus sancti Odonis abbatis » contineba-
« dictione de divina misericordia confisimumvimus,
tur, ut leslantur solemnes ea de re litter», qu:c slaUienles, el diclis religiosis suisqiie successori-
sic habenl : bus injugentes. proiit per pro;sentcs staluimiis et
Joannes, misumtionv diinna Turoneusts arclii- injungimus, ut de ccetero annis singulis hunc
eptscoptis, iiniversis prxseiites lilteras mspecliiris translationis dieia /'eslive celebrent, acdivinis ser-
saltitem Diimino sempilernam. Quidqiiid laudis
iii opporlunis solemnizent. In quorum
viliis debitis el
vel honuris impendimus sanclis De.i, id eidem ex- omnium el singidorum fidem.
et teslimonium pra'-
hibemus, lesle prophela, jubenle Bominum in missorum binas noslras iilteras exinde fieri, el per
sanctis ejus eoUaudari. Perpendenleilaqiie hnnx nolarios infrasrripVts signari. nostrique sigilli fe-
memorix defunclo fratre Giiillelmo quomiam ab- cimus appensione communiri, qtiarum tinam in
bate monastei-ii sancli Juliani Turonensis, ordi- majore capsa prxdicla incUisimus, et aliam prx-
nis sancli Benedicti,quod quamvis ecclesia dicli falis abbatiet c.onvenlui in thesauro ecclesix repo-
monaslerii plurimorum corporibus sanctorim, b nendam concessimus. Dalum in monasterio prx-
reliquiis el pnpsenCia decorata exisleret, quo- dicln die vicesima secunda mensis Jantiarii, anno
rtini ulque aliorum (jloriosoruin sancloruin, qui Domini millesimo quadringenlesimo seplimo, prx-
in hac noslra civitale requiescunl, su/fraijiis et sentibus el nobis assislentibus vimernbiUbus palri-
precibus, nedum monasterium ipsum, verum etiam bus /'ralribus Guidone Majoris-Monasterii prope
tota civitas prosperis viguit suceessibus : ipsa ta- Turones, Roberto sancti Julianiprtedicti, et Petro
men co)~pnra et reliquix miniis reverenler erant de Cormeriaco nostrx dixcesis dicli ordinit abba-
recondita, el cis debitus honor non exhibebalur. libus, ac circums])eclis viris dominis JoanncCam-
Devola igilur motus a/ferlione ubbas prxlibaliis pidenario, decrelnrum doclore, prwceptore gene-
facil dtim vivebal fabricare qiiinqve capsas li- raU sancli Anlonii de Thuinin A(mania,et oratore
gneas, argento auro a parle interiori decoralas,
el illuslrissimi /jrincipis domini ducis Austrice, Gttil-
sperans hujusmodi j-eiiquias et corpora in easdem lermo Le Picart thesaurario, Joanne preselli ar-
facere collocari. Morle lanien, sictit Domino pla- chidiacono transligerensi, Joanne Nidoliarchidia-
cuit, prsevenlus, nequivil per seipsum proposilum cono Turonensi, Nicolao PertureUi officiali,
negolium peragere.Desideriis uutem ejus adhneren- Viclore Hugneli, GuiUermo Jouberl canonico ec-
tes venerabiles et religiosi fratres Roberlus mo- n clesix nostrx Turunensis, nec non Jacobo de Cor-
dernus abbas, loltisque conventus dictirnonasterii, meray priore claustraU et infirmario.Joanne prx-
illaque perficere peroplantes, nobis devole suppli- positi eleemosinario PhiUppo prx/wsili camera-
,
carunt, quatenus reliquias el corpora prceparala rio, Joanne Charretier sacrisla, GuiUermo Du
in locis ad id, lU prxdicitiir, constriiclis re/jonere Vieu /losleliarico, Joanne Gtiibert canlore, Gui-
dignareiimr. Noiiim igitur facimus, qiiod nos pia done Auge succenlore, GuiUeriiio Botdet de Bovo,
vota quondam fratris Guillelmi abbatis memorali, et Michaele Belloneau de Guerchia,Jacobo Aude-
dictorum venerabilium abbatis el conventus mo- ronde Caslro Regialdi, Petro Audebert sancti
dernorum,ad gloriam zt magnificentiam omnipo- Antonii, Joanne SeUon de Btteil, Roberlo Helonis
tenlis Dei summis a/fectibus amplectenles, die dalx de AmbiUo prioribus, GuiUermo de Linaye, Joan-
prcesenlium, in conspectu Chritianissimx dominx ne Fafeu, Pelro Joulaindiacono, Petro Sotirdeau,
domince Marix Francorttm regiiue iUustrissimx Joanne Lenfanl Aimerico de Londanier,Joanne de
,
et dominw Magdalenx filix ejus inclylx, ac gene- Fonte, Joanne Budet,Andrea de Franciaet Joanne
7-osorum principum dominorum Joannis ducis Boi-- de Turre, religiosis dicti monaslerii sanctiJuliani,
bonii, et Jacobi comitis Marchix, aUorumque plu- cumplvribusaliis.Sicsignalhm Titouarel Magislri.
rimorurn baroiium, militum, el nobilium persona- 44. Ab eo tempore nuila de reliquiis S. Odonis
rum.necnon venerabiUum et circuinspectorum vi- mentio relicta est iumouumeiitiscffinobiisanctiJu-
rorum infrascriplorum, ipsa corpora et reliquias a liani ubi tamen os tibice ejus asservatur. Fortasse
:
vetei-ibus sarcophagis in novas capsas, per nos inde asportatffi suntininsulam-Jordani prope Tolo-
prius secundum ritum Ecclesiw sanctificatas el be- sam(cujusIocicanonicieas se habere gloriautur) in-
nedictas. pro/iriis manibus transtulimus et recon- gruentehsereticorumfempestate,quiTuronic8e civi-
dimus secundiim ordinem seqiientem / videlicet in tatis sacras e.xmias profano inceudio dissiparunt,
prima capsa verstts dormitorium swpedicli mo- non parcentes sauc ti Martini reliquiis,quas orbis uni-
nasterii corpus sancti PauU episcopi Leonensis; in versus semper in honore habuerat. .Neque insuper
secunda capsa corpus sancti Antonii abbatis dicti habendum est,quodde corpore sancti Lauri abbatis,
monasterii sanctiJuUani Tia-onensis : in tei'tiaau- cujus supra meminimus, in prcemisso instrumento
tem el media et riiajori capsa parles-corporum. legitur,cum nulla ejus meutio facta sit in .Martyro-
sancti Pantaleonis et sanctx Columbx, una cum logio GaUicano.Festum ejus apud sanclum Julianum
pluribus aliis reUquiis, quor-um nomina apud nos nuper agebatur die prima Octobris :modo iu sequen-
incognila existunt. In qiiarla capsa corpus sancti tem remissiun est ob festum duplex S. Remigii. S.
Odonis, primo ubbalis Cluniacensis, et deinde dicti Pauli episcopi Leonensis corpus IToriacenses nostri
monasteriisanctiJuUani.In quinta et ultirnacapsa sLbiviudicant auctoritatCiVimoiai, quiiilud a Mab-
PROLEGOMEINA. - ELOGIUM S. ODOISIS. 38
l>one episcopo iii Kloriacense creuobium 1'insse A i7. Praeter editos, vitam S. Martini correxit Homae
translatum asserit in lili. ii de miraculis S. Be- apud S. Paulum, eamque glossulis explanavit tesle
nedicti cap. 1 1. .ioannein lib. n, num. i>, Idem auclor in lib. ui,
Redeo ad sanctum Odonem, cujus cultus
4;i. uuui. II, mentionem lacit hbri de adventu S. Be-
apud Cluuiacenses receptus est jam inde ab obitu nedicti in paguin .Vurelianensem, quem Ubrum
ipsius, et quidem xni Kal. Decembris, propter excidisse dolemus. Liljellus de vita Gregorii Tu-
oetavam saneti Martini, in quam incidit ejus ronensis episcopi, qualis apud Surium editus est,
mortis dies. Ob cam (ut puto) rationem ca die me- « Odoui abbati » tribuitur in nonniillis codicibus
moratur in Mart.yrologiis iirivatcnsi ms. et quibus. mss. Hfec vita sic inscribitur in codice L. Sergii
dam aliis. Apud Udalricum in lib. i consuetudi- Andegavcnsis Prologus in vitam sancti (iregorii.
:
num Cluniaceusium cap. II, ubi divers;»! pcr Omnium quidem sanctorum, » etc. et post prolo-
annum solemnitates recensentur, « depositio sancti gum « Incipit
: vita S. Gregorii episcopi Turonen-
Odonis » numeratur niter eas, qua? « in albis > sis ab Odone Gregorius Cellico Galliarum
edita.
coluntur. Houoritica cjus memoria habetur iu tractu, » etc. Ut hunc libellum Odoni nostro tri-
Martyrologiis, Romano, Hcnedictino, et, ut alia buam, facit et Turouum civitas, et S. .luliani mo-
omittam, in Gallicano, in quo ter de eo agitur, B nasterium, quod (iregorio multum debuit, atque
nemqUe sn et xni KaL Decemb. et in Snppifimen- Odonem abbatem habuit. lu membraneo codice
to XIV easdem Kalendas « Apud insula Jordanis Oarmehtarum excalceatorum apud Parisios, qut
:
prope Tolosam, veneratio sacratissimi corporis codes olim fuit « S. Juliaui Turonensis coenobii »
sancti Odouis abbatis Cluuiacensis, eo cx grcmio prolixum habetur opus metricum sub hoc titulo :
ecclesiiB S. .luliani Turonensis, uiii solutus nexibus « Incipit occupatio domai Odouis abbatis, » iuci-
mortalis vita; sepulturam primum receperat, piens ab his versibus :
translati. Denique Odouem ut « sanctum » Ber- Fraler amande niniis, le pius imiilet aiuur gauJeo :
Juslitiaeque sitis, pecloris est quotl liouor, esl (Jerus.
nardus in apologia ad Guillelmum ablialeui, et Cor geinis csse fluens, qu;e.ris et unde taiiien de luo.
ante eum Gregorius Vllin concilio Romauo, omnes Inde poenia voles, lorte quod lioc religel. ne flual.
ante se Clnniacenses abbates « sanctos » aguoscit. Constat quatuor libris, quorum primus cst ite
De S. Odonc sermo habetur inter additamenta opilicio Dei, secundus de creationehominis, tertius
bibliothecse Cluniaceusis, in ejus natali legeudus, de ejusdem casu, et corruptione huuianaj natiu"ce
qni nihil aliud est quam sermo S. Maximi de B. lapsa3, quartus de Patrtbus Veteris Testamenti
Eusebio episcopo Vercellensi. Deuique S. Odouem usque ad Christum reparatorem. In tine «Exphcit :
« miraculis vrrere » testatnr Petrus Equiliuus. (^^
oiifiupatio domni Odonis abbatis. » Videtur esse
Cap. VIU. —
Odonis scripla et scile dicUi M sancti Odonis, tum propter monasterium S. .Juhani,
moribiis sn'cttli stti. es quo acceptus codex, ubi Odo abbas fuit tum :
Sed tempus cst, ut caeteris omissis ad ipsius
46. propter codicis scripturam, quce Odonis fetatem
Odonis opera convertamur, quoruni alia cauoni- sapit tum propler titulum; nam ejus collationes
:
cus, alia monachus, alia scripsit abbas. Etquidem iu codice Silviniacensi inscribuntur« Occupatio- :
canonicus Gregorii M. moralia in compendium nes saucti Odonis. In iihs nihil historicum satis :
redegit, de quo supra in capite 2 atque hymnos apte de gratia. Baronius, aut certe conciuuator in-
de S. Martino et autiphonas couiposuit, ex .loanue dicis annalium lomi X, Odoni nostro ascribit
in lib. I, num. 10. Jam monachus tres libcllos cx •< Ubrum de vita S. Mauri abbatis, quem Odonis
Jeremiffi vaticinio » de sacerdotio condidit, eosque abbatis Fossatensis esseconstat. Eidem etiam falso
Turpioui Lemovicensi episcopo nuncupavit, apud tribuuntur chronica qufedam, quorum auctor est
.Toanncm in hb. num. .37. Hos libros «occupatio-
i, « Thomas Luochensis, qui breves chronicas no-
num » ejus nomine quidam africinnt, editi « colla. mine Odonis intitulavit, » ut ex ipsius Tbomffi ore
tiones n appellant. Alsbas denique alia elucubra- didicit scriptor Histori;econsuIum Andegavensium,
vit, scilicetlibros quatuorde vita S. Geraldi eomitis in tomo X spicUegii pag. 400. Odonem porro in
Auriliaceusis, Aimoni abbati cwnobii S. Martialis componendo ecclesiastico cantu peritum fuisse
Lemoviceusis (ut fert loci chronicon) inscriptos. docet inter alios Sigebertus in lib. de scriptoribus
Aimonem Tuteleusem abbatem vocat chronicou cap. 124: « Odo musicus. ex archicantore Turo-
Aurehacense. Forsan ntriquc loco pr*I'uit. Scripsit nensi monachus et primus abbas Cluniacensis, in
Odo abbas libellum de reversione corporis S. Mar- homiUis scribendis et declamandis, et maxime
tini e Burgundia, rogatu Fulconis Boni comitis in componendis sanctorum cantibus elegaus,
Andegavensis breve scriptum « de eo quod Mar-
; ingenium habuit. » Ejus videtur esse cantus de
tinus par dicatur apostolis, » variosque sermones, S. Martino.
quorum in editis quartus et ultimns est de com- 48. In opusculis suis Odo, maxime vero in colla-
bustione basilicaj B. Martini. Sermonem de S. Be- tionibus, qucedam pr.estingit observatione digna.
nedicto, in ejus translationc Kloriaci habitum, Christianorum prolapsos mores luget variis in locis-
laudat chronographus anonj^mus apud Chesnium In hb. n, cap. t7: « Dicimus ergo quod possumus'
in tomo III, pag. .34t. Hsec omnia leguntur in bi- ut nos de pravorum perversitate saltem aliqiiiil
bliotheca Cluniacensi cum hymnis
de sanetissimo dolore monstremus. An non merito dolendum est,
Sacramento, et de Maria Magdalena. qu()d(^hrislianitas,quffiquantoprovectioresl, taiito
;
39 S. ODO AliBAS CLIJNACIENSIS. 40
magis roboraii delniit : sic ctoutra al) statu rectitu- A seu Gualljurgis, miraeulis cclebris : cujus rcliquiie
dinis ineurvatur ut ejus relifjio cuncta defeeisse cum in altari positiE fuissent, cessavere miracula.
videatur? Omnes eniin festini ct prtucipites ad Stupentibus peregrinis, cuidam ex infirmis virgo
nialiiiu oiuTimus, » etc. Kt iu lili. i, cap. U :
apparens. " Ideirco, inquil, non siinamini, quia
Sciendum sanc, quia sicat nostris tcniporihus rcliquiic meaj suut super alliire domini, ul)i ma-
omnia pene suum ordincm perdiderunl, plcriquc jcslas divini mysterii debet solummodo celebrari.
prodigas rerum suarum espensas charitatem no- Quod cum ille custodibus refcrret, tulerunt capsam
minant cum res ad inanem ffloriam profuse dis-
: et protinus miracula tieri cceperunt. Si ergo, »
pensee, comeslio vel eflfusio magis discendse sint, addit Odo, " ob illius mysterii reverentiam nec
quam charitas, etc. tuni in lilj. u, cap, 37 " Lu-
> : ipsa sua piguora sancti volunt propius vicinari
gendum est ei prffiseutis vitip tempus, in quo sunt quid ccusendum est dc imuiuuditiis ? »
itaomnia coufusa, ut veritatis quidem nec vi sti- oO. Aliud factum est de quodam latrone in ipsa
giimi usquam videas, nequitia vero atque luxuricc sceleris occasione interfecto, cujus corpus cum ad
cuncta esse repleta prospicias, nec aliquidjuste ecclesiam delatum esset, sacerdos pro eo missam
recteque servari. Humiles et invalidos atque pau- celebrare ciepit. " Cum ergo iid verlia consecratio-
periores videas a superJjis ct potenlihus divitibus- B nis Dominica venire deberet, terrebilis sonitus in
que comprimi, afflii;i, atquc iujuslc la-di honcs- leclo ecclcsiie percrebuit, et altare, sicuthuc usquc
:
tum vero quemquam et quietum multisl.'esionibus patct, usque adradicem scissum est, sicque sacer-
perturbari : econtra unumquemque pessimum dos cum omnibus ingenti pavore perculsus fugit,
potentia cumulari, terribilem fieri. et tuinido suc- et pro apostata sacrificare cessavit. Hoc contra eos
cessu in malis augeri quil)us nec judicum mcliis,
: diclum sit,» inquit vir sanctus, « qui pro sceleratis
nec reverentia saciw auctorilatis prievalere potest, ol) gratiam eorum se oraturos pollicentur. » Id
nec eorum peruiciem ullatcniis cohibere. Scd quid notasse videtur Odo ad convcllendam eorum opi-
de judicibus dicimiis"? Nam et ipsi qui ad heec nionem, qui dicebant, Augustini forsan testimonio
reprimenda conshtuti fuerant, graviores tempesta- non sane intellecto adducti, damnatis missse sacri-
tes et perniciosiores in miseros exercent. Haec ficium prodesse, vel ut a poenis omniuo liberentur,
autcm iniqua atque injusta iniequahtas non solum vel ut tolcrabiliusdamnentur. Ejus opiuionis locus
in urliibus, sed in agris : et non solum in terra, sed est apud Adrevaldum iu hbro de miraculis sancli
et in mari committitur et exercetur. » Subdit in Benedicti cap. 21, ubi ait Floriaceuses pro animii-
cap. il : « Quod autem intiu- omnia mala gravius bus priedonum in acie caesorum preces ad Domi-
nocetjitapessimus peccandiususjamconsuetudine
f,
num fudisse < quatenus etsi perpetuis non mere-
:
roboratusest,utpene nuUus justojudicio peccatum Tcntur al)solvi cruciatibus, saltem minoribus
disceruere queat sed sicut Aaron flhis Isracl
: niultarenlur a scricto Judice pcenis. » Exslat in
deos quaerentibus non restitit, sic omnes aut ini- codice (lellouensi pervetusto « missa pro cujus
qui sunt, aut iniquitati cedunt. « l.ege et quee anima dubitatur, » in qua hu;o oratio : >< Omnipo-
sequuntur in fine istiuscapitis,etlibri m, caput28. tens et misericors Deus, qui habes potestatem
Tria vero seculi sui vitia maxime carpit: malitiam, mortificare, et iteriim vivificare, deducere ad in-
qUcE ad violentos pertinet; snperbiam, et luxu- feros etreducercet vocas eaqutBuon sunt tantam
riam qu£e vitia iu libris primo et secuudo
;
ea qucB sunt, cujus polestas in cihIo et in tcrra, in
exagitat. mari et in inferis plena assistit te humiles tremen- :
Quartum addit in hb. u, cap. 28 » Et de hoc
49. : tesque deprecamur pro anima famuli tui, quam
quidem quod vel per haec tria vitia, vel per c£etera traxisti de priEsenti SctbcuIo absque paenitentise
quse enumerare pudet, a Christo apostatare viden- spatio, ut si forsitan ob gravitatem criminuni non
tm', valde dolcndum est : sed multo plus de lioc mc.ctur su: gere ad gloriam, per hsc sacra obla-
quod illud sacrosanctum mysterium, Domiuici tionis libamina vel toleriibilia fiant ipsa tormenta.
videlicet corporis, temerate prcesumunt. Hoc enim HiEC aliaque ex tomo X Pragmentorum nostri
D
beneficium majus est inter omnia bona, quifi ho- Claudii Stephanotii. In Paralipomenis de sancto
minibus concessa sunt et hoc est quod Deus ma- ; Paohomio, quc^e in tomo IlIMaii apud Bollandianos
jori charitate mortalibus indulsit quia iu hoc : pag. 336 habentur, ita orationes pro damnatis in-
mysterio salus mundi tota consistit. Et certe dum terdicuntur, ul tamen ea ptena ad eorum refri-
indigne tractatur, per hoc maxime divina quotidic gerium prodesse putetur. Defuncfi monachi oorpus
majestas injuriatur. De hoc ergo dolendum est, de etferebatur absente Pashomio, qui obviam pompee
hoc omnimodis ingemiscendum ut si emendare : factus,psalmos cantari vetuit. Etad defuncti paren-
non possumus, vel dolendi atfectum nobis inesse tes inter alia : <i;Sienim,'> inquit, «cum psalmorum
reclam;indo monstremus, ue forte vox Christi nos cantii ei parentarc volucritis, plures defunctum et
arguat dicens : » Sustinui qui simul contrislaictur, graviores oruciatus ob rem rogo
excipient... Eam
ftt non fuit. « Quod denique mysterium primordiis vos, ut si cruciatus defuncti cupitis reddere leviores
Ecclesite non tam frequenter, utnunc, celebratur: sine psalmis eum sepulturaj mandetis. Posset enim
tamen quanto rarius, tanto religiosius agebatur. » Deus, cum bonus sit et misericors, ob hanc ei fa-
Hific vir piissimus : qui duo iachi refert insignia, ctam ignominiam requiem aliquam ei preebere, et
(juurum primum est de reliquiis sanotse Walbm'gis in eam qu» superne datur vitam revocare. » Hsee
; »
11 PROLEGOMENA. — ELOGKJM S. ODO.MS
postreuia vwba expmigit Fapebrochius, ^tainetsi .V inter proprietarios deputat, « qui dc propriis cis-
legiintar in Grieco) ne cuiqiiam oflfendiculo sint. tellis sumptuosum ad mysteria peragenda produ-
E.x simili persuasioue Trajani fabiila promanavit, cunt apparatum, quem contra consuetudincm
dc qua vide Hepidannum in actis sanctie Wibora- sanctionemque sanctorum Pitrum de iuiquo mam-
die reclusie. At etiam si istud membrum oxtre- mona acquirunt, etquasi ad oruatum ccolesiffi re-
mum resecemus, manet tamen eam quorumdam licturi, securi possident, " inlib. u, cap. .34. Et pro-
fiiissepersuasionem, an errorem, damnatis quo- prietariorum oljjectis respondens in cap. 36. « Si ob
quo tandem modo poenas ifiteruas posse tieri le- negligentiam, > inquit, « praspositorum solummo-
viorcs. Verum quidquid sit de illa opinione, do, et non magis ob cupidinem suam propria ha-
quam comnumis liodie tlieologorum consensus berent, non ahoscibos, non ahas vestes, quam ro-
explodit,certum est recte improbatam eorum au gulariter constitutas pr.-esumerenf. »
daciam, qui pro quibnslibet indiscriminatim,etiam 0-2. demonstrandum sancti viri
Htec sufticiantad
inferventi criminis actumortuis, sacrosancto mis- studium rem Christiauam et monasticam quie
in :
sas sacrilicio parentare non verentur, quod damna- inerepationes utinam nostro etiam tempori non
vit concilinm Valentinum secundum canone 12cou- convenirent, in quo (ut de nonnuUis monachis lo-
tra duelhstas. Id de quibusvis etiam damnatis sta- g quar) regularibus institutis, quie sancti Patres tanta
tuit .\ugustinus in lib xxi de Civitate Dei, cap. 2i:. religiouc sanxerunt et observarunt, tam modica
" Eadem itaquecausa est, curnon oretur tunc pro religio impenditur.
hominibus ieternoigni puniendis, quie causa est,ut C.\p.IX. — Odonis prxcipui quidam discipuli.
neque nuno, nec[ue tunc oretur pro angehs inaUs : o3. Ad absolvendum Odonis elogium necessaria
quiH itidem causa est, iit quamvis pro hominibus est notitia ejus discipulorum, ex quibus maxime
nunc vivis oretur,etiam mahs tamen jamnec nunc : pendct magistri existimatio. Sed illud hao in re
oretur pro intidelibus impiisque defunctis. > (Juod incommodi est, c[uod vetera liac de re monumen-
autem esponeus eorum sententiam, qni
inferius ta nos deficiunt; et si Joannes quosdam nobis Odo-
Dei miserationes c usque adaha impiorum tormeu- nis discipulos exhibet, nuda fereeorum nomina
taprotendunt »id ita permittit, non contirmat, ut
; litteris consignavit. Hos inter commemorandi ve-
impii poenas " luitiores, quam merita sunt eorum, niunt .Vrnulfus, et Landricus, ex quibus multa de
levioresquepatiantur, " non tamen habita sutfra- Odone se accepisse Joannes refert in prsefatione
giorum, sed misericordias Dei ratione. iNeque vero sua quorum alterum magistrum ac prfeceptorem
:
idem sanctus doctor in Encliiridii c. 110, sacrificia suum, alterum oonfriitrem vocat. His subjungi-
sentit prodesse damnatis ad pcenam teternam, sed , tur : <' Domnus Hildebrannus seu Hildebrandus, vir
ad temporariam. <> Est enim quidam vivendi mo- (ut idem ait) veridicus, et Cluniaoi coenobii pritpo-
dus, nec tam bonus, ut non requirat ista post, nec situs, in regularibusquc disciphnis ejus prsecep-
tam malus, ut ei noii prosint ista post mortem tor, " qui in oompluribus instrumentis Odone ab-
mortem. " Ad ordiuem revertor. b.ite condihs laudatur, et cancellarii vice subs-
Monachis etiaui Odo congrua dat monita,
ot. crii)sit prtemisso diplomati Adelaidis comifissse.
condignamcfue censuram adliibet, priesertim con- Idem Cluniaoi prior erat anno 7 Ludovici Trans- 1
ti-a proprietarios, carnium comedones, reUgiosi marini, ex charta centesima sub Aimardo abbate.
habitus atque regulie prsevaricatores, quos « apos- Aliiip ejusdem nominis prior Cluniaci exstilit see-
tatas " vocat, adducto Gregorii testimonio ex ho- culo XI, is qui postea in sedem Romanam assump-
milia nona in Ezechielem. « Quia sicut apostata est tus, Grcgorii VII uomen
tulit. Prietor illos Joamics
qui de hde recedit a Deo ita qui ad perversum
: in secundo libro nominat Petrum presbyterum,
opus post professam religionem redit, ab omnipo- Balduinum abbatem Casinensem et sancti Pauh,
tente Deo apostata absque ulla dubitatione depu- Firmum ejus germanum, domnum « Gothefre-
talur, etiamsi fidem tenere videatur. .An nou est dum, et duos venerabiles viros ex eadem congre-
apostasia, « subdit Odo, « de habitu vel victu tra- gatione, quorum unus .Vrohembaldus vocabatur,
ditiones Patrum contemnere, cum Deus terminos ipsique Joauni « bene notus alter vero ignotus »
:
Patrum transgredi interdixerit despectaque vic- : dictus " .Adalasius, viri nempe, » inquit, « opina-
tus c[uahtate vel quantitate per beatum Benedic- tissimi, » qui multorum monachorum « Patres
tum priefixa, sanguineas dapes eum filiis Israel nuuc sunt ettecti. » Archembiildus « Cluniensis
desiderare non est apostasia Immilem vesti-
'? .-Vn ccenobii pra^'latus, » id est priepositus, laudatur in
tum decorem vestimenti c[uoerere ct
spernere, et ! cliarta Bernonis Matisceusis episcopi, dataanno 10
an ventrem colere non est apo,;tasia, cum ilcns Rodolfi regis ; idemque
Odoui suf- videtur, qui
Paulus protestetur, quod hgurgitones inimici fectus est in regimeu ccenobii Moriaceusis, de quo
sanctae crucis sunt, et ventrem pro Deo habeant ? Aimoinus in hb. i de Miraculis sancti Bencdicti
Nobis inquam htec apostasiaj verba conveniunt : nuni. 13. Wlfaldus ejus successor, cujus mentio
c[uandoquidem habitum, per tot retro
religionis apuil Joannem in Ubro lertio, alibi a nobis lau-
annorum curricula retentum, lascivientes quique dandus in actis sanefi Abbonis abbatis. His ctiam
inter nos et petulantes in hac nostra cBtate mutare aunuuierari"potest .Vligeruus, cx pripposito S.
ausi sunt. > HcEC ihe in lib. lu, cap. 17. Vide hb. Pauli ad urbem abbas Casinensis, dc ([iio hic ad
n, ca]). 7 et ejusdem lib. lii, cap. 22. Xd hfec annum 986.
Patrol. CXXXIIl. 2
:
43 S. ODO ABBAS CLUMACE.NSIS. 44
54. .\dalasius, mox memoratus, indii- A erat Ariliertus ille de quo hfec nanat Odo ipse fn
a Joanne
bie is est Adacius, » cui sub Odone coabbati Sar-
<> lib u de vita saucli (leraldi, cap. 19. « Quadam vi-
latensis ac Tulelensis monasteriorum regimen ce cum illud ilc r, » neuipe Honuinum, " excurre-
commissuui est, ut suporius diximus in cap. ii. Ei- ret. quemdam monachimi, noDiino Aribertuni,du-
dem (ul puto) Adacio BcrnarJus comes, « assen- celiat secum,magnai scillcet abslinenlifE virum....
tientibus beata ejus uxore, et filiis Guillermo, Factum est aliquando ut deesset pulmentiirium,
(;aus])erto, seu .\rnaldo et Bernardopariter faven- quo alistemius ille ruui paue vesceretur. Seuior
tibus, monasteriuui sauctoe Suris vocabulo l.eri- vero studiose requirit, an consuelum illi ciluun
dia, cum omni abliatia " tradit, « et monachis, rainistri paravlssenl. Respondeutiiius illls, qnod
quibus regulariler vivere inibi sub ejusdem potes- uihil priotci' panem haberent, anxiabalur ille di-
tate placuerit, ut tam ccenobium qjjam omnem cens: quid nobis hodie contigit Nosomnesple- !
abbatiam teneant et possideant sine uUa coutradic- nam refectionem liabemus, etistc Dei servns in at-
tione et post obitum domni .\dacii abbatis, qua-
; tenuatione erit. Erat autem dies abslinentiai solu-
lem voluerint secundum repulam sancti Benedicti lus. Tempus abluendi manus jani venerat, et S.i-
abbatem sibi cligant, " ita ut " sint ipsi monachi in muel quihoc prfesens narrat, ad aHerendam aquam
subjectione regis ad locum salvum faciendum, non cucnrrit: cum forte reperit pisciculum iu litlore ex-
etiam ad aliquid persolvendum. » Omnes vero ad positum et palpltantem, qui ipso vidente de aqua
hiijns facti exsecutionemobtestatur per omnia .sa- exsilierat. » Gratias Deo egit Geraldus « tum vero :
cra, " et per meritum bcata; Suris, cujus corpus consedentibus ad mensam comedit ille ab.slemius
in prasfato loco requiescit. » Charta hjec destituta usquc satis » de pisce parato, partemreliiiuam Ge-
est chronicis notis iu chartario coenobii de regula raldus manducavit, < et omnibus qui aderant
apud iNovempopulanos, ex quo eruta est a nostro particulas pro benedictione dedit. » Cbi obiter ad-
Stephauotio. verte, pulmentariinomine etiam ferculumex pisce
00. His cmnibus Odonis discipulis Joannes accen- sjgnilicari. H;ec de .\riberto, atque de Odonis elo-
setetiam Adolfum, Mieodardum, et Eliziardum ex gio satis jam vitam ejus ex Jcaune primum,
:
comite monachum. Forsan ex Bernonis discipulis deinde ex .Nalgodo audiamus.
VITA SANCTi ODONIS
ABB.MIS CU'MA.CE.NS1S SECr.NDI
Scripta a Joanne monaeho, ejus discipulo.
(.\pud Mabill., Acta SS. ord. S. Bened., S«c. V.)
PUOLOGUS AUCTORIS.
Ji.ihannrs operis hortatares memorat. C prse omuibus semper mlhi pium esse atque dulce,
i. Dominis
et in (Ihristo fratribus Saleruieensi- vel aliis ahquid de eo narrare, vel me.p utilltati
bus serkus Cln-isti Jesus frater (I) Joannes. quiddam couferre. .\s! ego non immemor illius
Librum qucm doctissimus vir PallaJius de vita quod scriptum est Sapientiam sanrtorum nar-
:
et virtutibus bcatorum cremltarum i'atrum tempo- rant populi, et Inudem eorum nuntiat Ecclesia
ribusTheo !os;impeiatorisio;iiposuit,semela vobis assumpto sermone ejus illis, ul percunclari suut,
coactus scribere ;lj nou grave pertuli sed mox
: cospi originem exponere. Quo audito indiderunt
subnixo corpore. ilexisque articulis scrlbere cura vi, mihi, si eum ut tunc profitebar) dihgerem prolata :
vestrte utilitali commodius nihil me agore aliquid verbissiu"dilatione, ut liona? hcereditatiscommoda
fore censui. igitur coepti operls dum anhelanter ad posteris transcripta dimitterem. Itaque corde volu-
tinem vellem percurrere, stomachico coepi dolore tans horum virorum vehementer pr.Bcepta aman-
affiigi vehementer. Interea eontigit diequadam me- tium^ai., amans], prius (ut moris est monachorum)
cum adesse virum venerabilem domnum Adhelra- contlcui ad modicum, veritus, ne temerario ore
dum confratreiu nostrum, unaque cum eo sacri Sa- tanti viri vltam potius narrando dehonestarem,
lernilati palatii exactorem (3) Joannem, qui infir- quam digue describerem et quod nec gramma-
;
mitatismeaj toleraliam provideutes, coeperuut mihi ticas artis locutlo mea
decoraret verba, neque dig-
sanctissimi patrisnostri domni Odonis piani et vene- nus videbar hujus sanctissimi viri narrare vitam,
rabilem eximiamquc inserere memoriam, scientes etlam si loqucndi adesset facultas.
(1) Sic fratris nomen assumebant non solum mo- veteres, Hieronymi, Bed^B, Rabani, et ahornm.
nachi, sed etiam alibales, cum de se ipsi loqueban- (3) Exactor sacri palalli forsan is erat, qui pu-
tur, ut S. lienedktus infra in hb. iii num. 8 Ego : blicc-e pecunia? preefectus. Paulo ahter Ansegisus
suni scias fraler Benedictus, etc, itidemque apud abbas sub Eginhardo reyatium operttm exactor
Adrevaldum. Sic de se perpetuo in epistohs lo- dicitur in clironico Fontellanensi. Exhoc etiamlo-
quuntur Fetrus Venerabilis, S. Rernardus, aliique co patet, sacri palatii nomen audiisse ante Frede-
imo aliquando episcopi ex monachls. ricum .€nobarhum. Quod jam antea demonstra-
(2) Vides ut noii solum inJocti rudesque litlera- vimus coiitra Couringium iu hb. ii de Redlploma-
rum, sed cliam litterati soribendis codicibus ope- tica, cap 11, num. 13.
ramdabant. Alia passim exempla obvia sunt apud
45 PROLEGOMKNA. — VITA S. ODO.MS. 4(j
Tesles profert auctor) Visa et audita narrat. Mul- .\ lius se testatus est interfuisse; similiter Hucber-
torum nomina cur silel. tus (i), Tilierinre ^al., Tibertinie! licclesias episco-
2. Assumpto itaque opere, cum medullatis la- pus, atque unus es nostris fratribus, nomine Lan-
crymis virginis C.i-oatorem et Filium invocare di'icus.: e quibus minime scribere curavi, et non
ccepi, ejusque compave;;! sunctum S;>iritum triliu- ob atiud, nisi '>uia dum inhianter ejiis non obse-
torem liny^uarum, (listrilinloreinque sermonum, quebantur viam, eorum nolui sumerc tesiimonia,
qui aperit os mulorura, et (.lisertas lacit liuguas videlicet si vcllem descriliere, sutfieere arbi-
qu,'i!
inlantium : me ihiilum voluit Irigescerc ste-
ut qiii tror posse in laudem cujuslibct antiqui jiatris et
culo, et in amorem tauti patris esse accensum ;
apostolici viri. Ka nimirum scribere bene compla-
omni destitutum litterarura anxilio 1'acundum esse euit, quiB quasi de alio narrante ex ejus ore sum-
suo eoncedat atHatu. (Juapropter dilectissimi,quia psi, et me;e memorice commendavi. Deinde qu<e
vestra exhortatione cojnpulsus tantum opus au- domnus Hildebrandus, vir nempo viridicus et Clu-
daeter sumpsi. ut ad linem us(jue perducam, ve- niaci ccynobii pr.epositus, iu re? ilaribusque dis-
stns orationibus mc adjuvare di.i,'iieuiin!. Sed si ciplinis pnpceptor meus, mihi et nuiltis aUis cst
(luis forte lia^c leRerit. vel alio leReute audierit, profcssus. Interim deprecor o charissimi, ut a me
ODsecro nehorrescat, aut inideat, vel ficta teuicra- progenitorum suorum, c;eterorumque Gallorum,
rio ore (.licere pr;esumat, et quasi dei'elicto a Deo cum quibus ipse adolevit, nomina non requiratis,
mundo liactenns talem Kcclesia non valeat edere quos neque vidi, neque facultas vidcndi aliquando
virum. cui dudum inquicns promisit Christus se mihi pi';ebuit
: et qula reKularibus disciphnis
:
Eece rgo rohiscum smii usi/ue nd c^iisummatio- B tuuc eram arctalus, saltem nec licuit percunctare,
nem siecu/i. Ei!;o lamcn .lcsum testor, qiiia multa prfficipueque cum me tcllus Italica edidit, et intra
de eo inihi prreter hsec qiue narro, magister meus septa Ecelesias nutrivit.
.\rnulfus jurejurando solitus eral recitare, qui-
LlBEil PIUMliS.
Odonis summn ritnj. altcrius moris esse videbatur et actibus, quam
3. Odo
inilur virbeatissiuius, ex Krancorum pro- nunc homincs prasseutis temporis esse videutur.
sapia (3) exstitit oriundus, sed intra doraum Guil- Veterum namque historias, Justiniani iNovellam
lelmi robustissimi ducis Aquilani;e est alitus.Nono memoriter retineljat. In suo nempe convivio evan-
decimo fetatis suw anno apiul bfeatum Martinum licUcus semper resonabat sermo. Verum si (juando
Tiironis est tonsus. Ibique grammaticie artis libe- lis qiioquo modo iuter partes fuisset orta,tanta in
ralilius studiis educatus. Iteinde apud Parisinm eumcensu-a; excreverat veiitas, ut uadique omnes
Dialectica musicaque aRemiQio doctissimo viro est ad eum ob diffiniendi profiscerentur gratiam, qua
instructus, et tricesimo ortus sui anno Burgundiam de caiisa omnibus charus erat priecipueque apui^
petiit ibique per quindeeira annos sub Bernone Guillelmum 7; robustissimum comitem, qui eo
abbate monastii;im vitam duxit. Postmodum vero B tempore Aquiumiam, Gutiamque [al., Gothiam]
abbas orilinalus Franeiariim,.\.(juitan:iU'um,Hespe- sHO jure tenebat. Multo quidem assueverat sanc-
riarumve partium.atque urbis Romanse consisten- torum pervigil celebrare vigilias. .Noctem vero il-
tium co^nobiorum effectus dux ct paterdulcissimus. lam, qua angelis et hominibus pax est reddita, et
Aucloris fortuna. Christus Dominus mundum visitans a virginali
i. .Vnno itaque Dominicie incarnationis nongen- ulero est egressus, tanquam sponsus de thalamo
tesimo ((>) tricesimo nono. et ejus a^iatis sexagesi- summo, insileutiocumlacrymisetorationibustran-
mo, in monastica religione triee^imo anno Roraam siij-ebat.Dum ergo hasexubias diligentercelebraret,
veniens, me miserum te:renis irretitum nexibus meuti sufB sugg.'stum est, ut Domino ob virginis
reperit, miseransque suo rete piscatus est, atcjue partiim condonari sibi tilium, taliqae instanlia pre-
ccenobium saneti Petri Ticini positus usque per- cummaternumdenuojamemortuum meruit susci-
duxit. Parvo ibi tempore ah Hugouc rege detentus, tare uterum.Siepius enira retulit pater meus, non-
praidicto viro dorano Hildehianno regularihus nuUis lalem fuisse onlinem mea; nativitatis.
diseiplinis me tradidit educandum..\on post multo 6. " Per illud namque infantife me;e tempus
Romam venieus, me infelicem dignatus est sibi contigit illum ingiedi septa culiiculi, neque ibi su-
socium sumere ct quem canonicum parentibus
: per cunahulum sine custode reperit luic iUucque :
abiens rapuit, rediens postmodum monachum re- circumspicieiis, cum neminem videret, suis me
duxit. lllis prieterea diebus dum iter carperemus, mauibus elevavit, et corde sursum respiciens :
simui loquelis alternantihiis, postposito pudore, et Suscipe, ait, gemma sacerdotum, Mfirtine, hunc
veluti monastico procul posito tramite, audacter q liuerum, deponensque me super eumdem quo
erupi in vocem, atque sui ortus et habitus vitam elevavit stratulum, abiens recessit sed quod ges- ;
conversationemve non veritus sum ab eo dUigen- serat nemini prodere voluit.
ter inquirere, pariterque ut niihi dignaretur expo- 7.« Posthfec ablactatum euidam suo presbytero,
nere proclivius c(epi rogarc. Ille quippe, uti sem- remotiori manenti loco, me tradidit educandum,
per solitus erat, paululum conticuit deinde terso : et iitterarnm studiis imbuendum. Fatebatur post-
laciei rubore, atque ab intimo corde suspiria riodum ipse presbyter, quod his diebus talem vi-
trahens, suam mihi originem crepit exponere disset visionem. Videb;un, et ecce Eeclesiarum
:
sed tamen illius verba lacrvmis et gemiUbus erant principes creperunt mihi puerum petere etiam
plena. exacte.Oimque seiscitarar quidde eo tieri vellent,
Odo Joanni narrat palris sui religionem, et vitce an ad domum patris reducere non ita se in- :
suv priuinrdia. quiunt venisse, sed ut in Orientis piirtibus eum
3. '< Pater, inquit, meus .\bboo est vocatus, sed clucerent. At v.;ro presbyter cum eum dimittere
(4) Hic deest in serie episeoporum Tiburtinoruin (6) Ita in ms. codioe SUviniacensi, in aUis quot-
apud Ughellum in Italicetomo I, col. 216. quot vidi oninibus mendose, octinf/eniesimo.
fo) Auctor a.ll(;v,ex militari Francorum prosapia. 7i Guillclmus is est, cognoraento Pius, de quo
Pater ejus Abbo nomine. .Joannes idem infra. Ma- ipse Odo in lib. ni de Vita S. (^eraldi, cap. 32 et
tris nomen uterque silet. .Natus est porro Odo anno sequenlibus. Nos de eo sujira in elogio sancti Ber-
879 vel iusequente, ex sequenle num. 4. nouis.
:
47 S. ODO ABBAS CLUMACENSIS. 48
noUet, et eis resistere nequiret, et quid ampliusA nempe ut cui Iraditus fui nesciens, deposita capi
ageret nesciret terra prostralus «onvertit se ad
; tisconia denuo illi s,'rvii'cm, sciens quod ita fac-
preces. deprecans, utprius in cum ultionem plee- tum est. F.cce habos. o tilii ortum me;B nativitatis,
tcrent nl. cxercerent], quam ])ucrum tollerent. atque oxordium conversationis animadverle :
Nunc viudictam pati'is sc dicoliat luTpeli, nunc se quia nihil boui ogi mea spoute. Tu tamou lie
a parentilfus diceljat vocanduui proditorcm pueri. meis parvis moribus, ut diguum videris, judica,
Ad h;ec ferebatur rcspoudisse unus corum .Ne : dum tamon misorieordiaui super me respicien-
forte viudicet se |)ater pueri in pi-esljvterum, di- tem iuocssantin- beuedicendo praediccs alque glo-
miUamus eum usquc ad tempu^. Hauc reveialn)- rilices. »
nem ipsc prcsliyler addiscens rcstiluit mc quidem Udo S. Mai'Unii i/ecoltis, ejiis hynnios roniponil.
meis pareutilius. Hwc omnia qn.c a me requiris, o 10. Nam tautam poslmodum d(?votionem in
fili, ita ej,'o a mco patre audivi. bealo Marlini) visus est habcrc, ul prw cicteris san-
8. « Faclum autem cum adolevissem ego,
cst ctis cum diligeret, suceque protectioni semetipsum
quem modo vetulum iutuerisac turpem,strenuum quotidie commend;u'et, illiim nempe ubicunque
pra»dical)ant et conspiccdiilem juvenem: cispitque adessct, corde rclenlaus, ore itni^dicaus, operibus
pater mcus per incrcmcuta temporum me ab ec- sequeus. Fcee euini sunt evoluti haud plusquam
ctesiastico subtralicre ordine, el mililaribus exer- sex auui, dum aute ejus corpus vigiliarum excu-
citiis api)licaro ; qua de re inlra douium (iujlieiini bias diversus ordo ecclesia; celebraret, eoutigit ut
mc tradidit serviturum comiti. Kclictis tandcm lit- if)sc il)iiiem inleresset. Vei um quia ejusdem olticii
terarum studiis, vcnaloi'um aucupumque coepi de- i$ autiphoua', uti omnibus patet, Lroves sunt, otejus
servirc officiis. Sed omnipotens Deus qui iuvilis temporis lougiores noctes voleules otficium ad
:
salutem preslat, ct vocat ea qure uon sunttanquam lucem usque protcndcrc, unamquiimque antipho-
ea qua> sunt, e^epil me in sumuis leirere.et vitam nam per singulos psalmorum versus repetendo
meam pronam ad malum ostendere sed insupcr ;
cauebant. Fiebat namque eis labor iuiprobus. Do-
totam meam vcnatiouem verlel)at in fatigationcm. niquc veuicntcs ad eum, quasi uno ore dicentes
.Ni;m quanto amplius me ingeridjam hujuscemodi deprecabautur: Diu namque est quod tuum ad-
lusibus, tanto redicbam mterens ine omni etlectu ])ater, quatenus nos a
veulum pr;eslolavimus,
et falisatione confossus. tauto Iaboi'o sublevarcs. .Nunc veroquia prtesto es,
9. His vero diebus suasit mihi pater meus cele- aliasnobis auliplionas de vital)eati Martiui domini
bres hal)ere vigiliarum excubias, quas ipse cele- tui preeamur institue, quarum prolixitas digne a
brare consueverat. i^volutis aulem aliquot anuis, nobis liarum brevissimarum fastidium toHai. IUe
Natalis Domini vigilias me celebraturum pra>pa- veri) cfppit dicere, non solum has se facere non
ravi et cum partem noctis duxissem pervigilem,
:
posse, verum etiam disceudi sibi tempus a>t;is
subito menti mea; complacuit obsecrare pro vila omne denegaret, si a quovis fact» fuisscnt ccepit- ;
mea Domini Jesu fienitricem. Tunc siqnidcm que iuter hiec earum brevitalem laudarcet earum
orans ca»pi dicere domina, mater misericordiie,
:
quas petebant proli\it;item in nauseam haberc.
tu nocte ista mundo editlisti sdvatorem oratrix At illi e contra inferebant, si ahter faceret, Marti-
;
pro mc diKuanter existe. .\d luum gloriosum et uum otlenderet addontes quod talis excusatio ;
singularcm confugio parlum, piissima, et tu mcis G palliatam superbiam signiticarct. His verbis pre
.
precibus aurcs tu.e pietatis iuclina. Vohemcnler cibuscpie mislis paler noster Odo -
convictus, mox
"
.
expaves<'0 ne vita mea tuo disci]ilcat Filio et quia, super tiinli officium laboris annisu incubuit. Tres
:
domina, per te muntlo se manilestavit propter le vero h,vnnios^8j iu ejus laude composuit,e quibus
;
quffiso absque dilatione misereatur mei. Intcr lias imius lantum exemplar inserere huic operi adju-
preces et matutinas laudes, missarumque solem- dicavi. /?e,/' Ckrisle, Marlini decus ; bir laus lua,
nia dies crastinus illuxcrat et ecce, ut solebat,
:
lu lUius: tu nos in huuc tecolere. quin ipsum in te
canonicorum dealbatus chorus adfuit et dum in trihue. Similiter duotlecim antiphonas ternas per
;
laudibus tantcT solemnitatis diversarum fieret mo- singulas habentes ditferentias, quarum verba et
dulatio vocum, velut impatiens juvenis in medio vocum consonantia ad eo sibi invicem concor-
eorum prosilivi, nna cum ipsis natum rcgem raun- (.lant, ut uihil in censum plus minusve, nihil iu
di laudiare ca:>pi. Scio eniin et conliteor me impro- symphoniie modulationibus reperiri dulcius
be fecisse sed tamen Davidicnm illud corde quod posse videatur. Retineutur hactenus Beneveuti.
scriptum est retinens, non immeritohoc agere prfe- Nunquam maue, nunqnam vespere ejus memoria
sumpsi Laudale Dominum omnes gentes, et col-
:
liabebatur a suo pectore atque ore, illum corde
laiidale eiim onines populi. Statim vero capitis me retinens qnem promebat ore Martine, o pie, :
invasit nimius dolor, qui paulisper me contrivit et r/uam pium csl ijaurlere de le, o Mcirline, et cx-
recessit. Perlecta itaque lectione evangelica, denno tera. Sed interim quia congrne locus se prsbuit
me invasit pr;pdictus dolor capilis, et nisi extensa deseript;e narrationis, auxiliante Domino, cum
brachia ad cancollos applicuissom ecclesia; mox a d ejus vitam pleniter exponere cippero, tunc qucT?
summo statu velut exauimis ruercm.Intantum enim per eum beatus .Martinus operari voluit enarrabo
excruciabat me dolor ille, ut eo veniente, nec ad .Nunc intenm revertamur ad ea unde digressi
momenti spatium illa spes vitae in me remanerot. sumus.
Sexto instante et decimo «tatis meoe hoc mihi con-
Anno /9 (Klatis clericus.
tigit anno, et tribus anuis sequentibus isto sum
vomere ad parentum reductus
sulcalus. 01) hoc et H. Igitur vir beatissimusOdononodecimo .etatis
sum domum, biennium omne genus cura-
et iier suee anno confugiens apud beatum Martinum, cle-
tionis adhibueriuit niihi nani quanto ampliora et
: ricalus suscepit oflicium. QucBuam ibi confluxerit
omnigena sumcbiim medicamina, toties eminus turba magnatorum, et qnanto cnmapparatu nese-
salutis a me
reinedia fugiebant. lllis in diebus cum quenli paupertati, qua postmodum contentus fuit.
gravi mcerore largoque suspirio pater meus prre- iujiiriamfacerevidear, malo silere, quam promere.
dictus meam hujuscemodi exponebat fuisse nati- Interhosvero adfuit coir.es Fulco, qui eum nu-
vitatem, addcns iusiiper: Fccc beato Martine, quod trierat cui mox cellam juxta beati Martini tribuit
:
grate obtuh exactc reqiiiris. Vere ut decet exau- eoelesiam et quotidianum victum ex eademcanonioa
dibilis es in voto, scd charus in negolio. Despe- acquisivit.eique concessit. Sed paupertatis amator
rato tandem salutis remedio, unum forte putavi vir beatissimus, contempta mundi g'oria, soli Deo
solatium, si anhelauter confugerem ad eum placere curabat. Diebus itaque continuatislectioni
(8j De his vidc Udaliicum in lib. i ConsueUidinum riuniaccnsium cap 3, et Ditmarnm in Chronico,
pag. 107.
.
49 PROLEGOMENA. — VITA S. ODONIS. 50
insuilabat, et nootibus orationi vacabat, sciensesse A. illius persequentes observabant, deinde in ejus
scriptLim Qui ignorat, igiiorabUiir (l Cor. \iv).
: faciem se objiciebant. Sed cum ardcntissimum a
Virgilio dedilus lerrelur. reeto et proposito itinerc vidissent se declinare
non posse, gannitum dantes, et hianti orc super
His prfeterea dieljus nauta noster peritissi-
12.
eum irrucntcs, minitabantur strangulare. At ille
mus qui nos suo ductu docuit transmeare gurgi- nec aufugit, nec destitit scd coinplicatis (iruribus
tes istius luundi, immensum Prisciani
:
transiit
et eontracto rigido collo, humeris se tantuin et
transnatando pelagus. Nam Virgilii cum voluisset
brachiis tucltatur. Tradens dcniquc eorum deuli-
legere carmina, osteusum fuit ei per visum vas
bus totum corpus, guke solum cavebat Icthalcm
quoddam, deforis quidem pulcherrimuni, intus morsum et ecce repente rapidissimo cursu inter-
:
vero plenum serpentibus, a quibus se subito venit lupus, eumquc ab eorum liberavit incursio-
circumvallari conspicit, nec tameu morderi, etevi-
nibus, et deinceps iUi comes est etfectus atque
gilans serpentes doctrinam poetarum, vas in quo
domesticus. Sed ne cui honestum vel grave esse
latitabant. libruni Virgilii viam vero per quam
videatur, legat vifam beati Pauli a beato Hieronymo
;
incedebat valde sitiens, Christum intellexit.
descriptam etilii reperict ejusdem viri sepulcrum
;
JAlleris sarris dat operam
a leonibus fuisse pra^paratum. Et si illi Iioc unum
\'i. Interea quanta in eum coepil postmodum
exemplura nec sic satisfacere videtur, transeat ad
emanare virtus patientiffi, succincte descril)am.
beati Ammonis vitam, et ejus reperietcellulam ob
Deinde carminibus poetarum, alti edoctus
relictis
prtedones fuisse a duobus draconibus custoditam.
spiritu consilii, ail evangeliorum proplietarumque „
Dcinde revertamur ad eumdem pnpdictum Hiero-
expositores se totuni convertit. Cteperunt interea
nymum, et transcat ad nostrum Florentium Nur-
rabido latratu omnes pene canonici furere contra
sinum, cujus vitam in dialogo suo beatus expo-
eum. (juid agere velis, inquiunt? cur invadere suit papa Gregorius ibi reperies Hieronymum, :
quceris opus alienum ? hoc opus pretii perdidisti
meruisse leonem (9) haberecustodemasinorum, et
cum flore jiiventutis. Parce tibi, etrelictis his inex- Florentiuni ferocem ursum ob custodiam peco-
tricabiliter connexis litteris, ad psalmos abi. Sed
rum. Agebat autem extunc securior iter suum, et
idcm spiritus qui eum pridem docuerat a bonis
corde retinens
semper bone .lesu testimonia tua
silere,tunc docebat, eum a malis contieescere. Ule Vere nam-
tibique resultans, ore canebat dicens :
vero curvalo capite et obturatis auribus, defixis-
que fidelis es, Domine. in verbis tuis, et sanctus iti
quc iu terram aspectibus, illud in corde versabat Allevas omnes gui ruunt,
omnibus operibus tuis.
Davidicum Dixi : Custodiam vias meas ut tton
:
Nam
versa vice tuebatur
et erigis ornnes elisns.
delinguattt in lingua inea. Posui ori rneo ciisto-
lupus a comesUone, quod aliquando comedere
diatn (Psal. xxxvuO- Nee tamen erat immemor
solet, et terrebat vulpes, a quo terreri solet. Quse
Domiuici promissi In patientia vestra posside-
ergo ettanquam invisibililcr diabolus contra eum
:
bilis atiimas reslras {Luc. x\i>. Qure vero restant
sumpserit tenlamenta, obsecro nullus a rae requi-
de ejus patientia, auxiliante Doniino, in sequenti- Ad fideni tamen probandfB rei, quaj potuisset
rat.
bus describam.
per suggestionem invisibilitcr tolerando sustinere,
Virtutibus rlarus fit. .S'. Martini tumulum noctu descriptum visibile beUum suflicere ad credulita-
visUat Inbetlas geretis. Terretur a dxtnonibns. q tem posse arbitror oranibus legentibus. Nocte vero
li. ,\unc transcurram ocius ad contemptus re- cum orationis gratia egrederctur a preedicta qua
rum. I.audent ergo qui volunt expulsores dtemo- manebat cellula, non claudebat post se ejusdem
num, curatores cadaverum, cajterosque infamatos ostiola propterea quia nihil perdcre metuebat,
:
viros virtutibus. Ego inter omnes exiguus, Odonis nerape qui super humum nudain matta solum et
mei i^riniam patieutiw laudabo virtutem deinde quibus induebatur vestibus contentus erat.
contempluni reruni, post hiec animarum lucrum, .S'. Benedicli Regulam lectitat.
restaurationemen crenobiorum, vestimentum ci- ir;. Contigit interea dum diversorum librorum
bumque monaehorum, pacem Eeclesiarum, con- legeret voluraina, ad lieati Benedicti pervenisse
cordiam regum et priucipum, custodiam viarum regulam cursim eam cum vellet transire, im-
: et
omnium, instantiam mandatorum, perseverantiam pegit in eumdem locum, in quo prsBceptum es-
vigiliarum et orationum, respectus pauperum, cor- monachis, ut dormire debeant vestiti (Reg S. Be- .
reptionem juvenum, honorem senum, emendatio- ned., cap. 2-2) nam plane non intclligenseumdem
;
nem morum, amorem virginura, consolalionem sensum, per triennium jacuit vestitus, et necdum
continenlium, misericordiam miserorum, iuterae- monachus, monachorum lene ferebat jugum.
ratam observantiam regularum, ad postremum Istius sancfi pra;cepta curabat obaudire, alterius
>peciem uuinium virtutum. Conserebat in parvo vitam imilari cupiebat. Jacieliat enira tune Domi-
locello tuuc bouu- .lesus ex diversis nemoribus nio- nus Jesus in rudi terra simplicia semina, ex qua
nachorum paradisum, cx cujus irrigaret corda providebat centuplicata recipere frumenta.
Kdelium. Contentus denique parvula ceUuIa, su- D .S'. Odo corporc vigelus.
blatusque ab oculis omnium soli Deo placere 16. Sed hoc mirabile est, quia candor ipsius
festinabat. Oistractis pauperibus universis qua> ad corporis non est imrautatus a nigrcdine in qua
usum temporalem secum attulerat, secundum jacebat Iiumi, et virtus sui animi non fuit exte-
evangelieura prseceptum de crastino nihil cogila- nuata a longa continuationc jejunii. Prieteritis
bat. .Noctu vero ah aspectibus se privabat homi- namque his duobus annis, cum simul loca san-
nuni, et ad sepulcrum beati Martini orationisgratia ctorura, qua? sunt intra et extra urbem Romani
solus ibat, quod videlicet ali eadem cellula duo- orationis causa frequentaremus, venerabilem ejus
bus ferme millilms distabat: non collegte fultus la- sexagenariara senectutem nostra non valcbat ju-
tere, non bacilli corroboratus muniminc, sed duas ventus non solum prfeire, verum etiam nec se-
solum tabellas manu hajulans, scribendi offlcio qui sed cum fatigati ut sibi nobisque parceret
:
aptissimas, fabrili opere ita connexas, ut possent rogaremus dicebat Certe videUs quia oninem
:
patetieri, nou lamen lisjungi, quibus scholaslici virtutem perdidi. Longa enim sencctus fecit me
destro femore solentuti. Sed bonorum hostis talcs esse sihcernium. Sunt ecce triginta anni, quod
ei terrores inferre cnepit. Ex
lateribus namque vire taUs, qualem nunc me videtis, fui. Ipse vero ge-
undique egrediebantur vulpes, qu:e prius terga mens suam nobisirabeciUitatem tali modo pronun
(9) Hinc sanctus Hieronyraus cum leone pingi- guntur in Prato spirituali eap. 107. Eamdem opi-
tur. Sed historia hfec Eequivocatione nominis ad nationeni secutus est. B. Odilo sub finem vitiE S.
Hieronymum translata est a Gerasimo abbate ad Maioli abbatis.
Jordanem, de cujus leone asini custode mira le-
:
K) S. OnO ABBAS CMJNtACENSIS. 52
tialiat nos voro cuiu ina^no attcnittiejns niiraba-
: A prius, liiox eos indigentibus erogavit. (^ippit inte"
miu- virtuteni, et non inmuM-ito nt qui a corru- : rea alumniis cuneos pr.oirepiwceptoriim^etsubse-
plionc non passus est vinei, a corruplola non ilc- (pienliiiin lieri oxemplum.
liclialur (iroslorni. Dcniquc parvipendclial (juid- Parisiis sludet.
qui(i \irtutis in se viilelial illu<! jua!;noperc judi- : His di(;l.iiis abiit Parisius, iliiquc diaiecticam
l;).
cal>at, si quid in aiio videre poterat. Sustenlalialur sancti .\uguslini l)eod;ito tilio suo luissiim pcrlegit,
per i.lcin iufanliii^-suic tempusmcdia panis libra ct etMarli;uiuinin libeialiiuisarlilius freiiiiculcr lecti-
fab:e ]iu^'i!lo, atqne (quod est contr;i naturam l'ran- lavil )>iwcoptoiem (piippc in liis omuibus habiiit
:
coruiui iierparvo potu. Deposila iUupie ouiiii eor- Ucinigium(l()]; quo peracto Turouicam remeavit.
ruptiliili sarcina uudo pectore, nuda miies Cliristi Gregorii Moralia rontra/iit, viso Gregorio ad /loc
pr;ecinclus feioiiat arma. Videliatur ab omniiius animatus.
rudis tri;inculns senum pr;circ euneos, etconfidcns 20. Per illiid iiamque tempus rogatus esl a fra-
in Clirislo irloriosam de hoste satagcbat prfedam triljus se diligentibus, ul moraiia' bcati Grcgorii
reduccre. Uhh' autem omnia apud ecclesiaiu beati liap;o sul) uno eis coarctaret volumiue. lUe au-
Martini 'l^ironis ticli;iiil. Kst locus iile omnilnis vir- tciu professus est se hwc minime facere posse,
tulibus ferlilis, proiiigiis nnraliilis, divitiis ubcr, addens, eliamsi facullas agendi sibi adessot, ta-
omniquc relipionc iir;i^fnlgens. Iiitrnum nauupie meii non dobere h;oc agere, ne lanti viri ialiorem,
est ilium esse mirabilem, qui tantum meruii halii- tantique operis prelium aiiter iminulare, vel ali-
tatorem haiiere. Non eiiim marlyr lantum aut con- ([uid dcmere videro.tur. liconlra illi opponebanl
fessor opinius. scd lux s;¥cuh et gemma sacerdo- B iinto;isucciuubi, quam tanto laliore sustinori, ot
tum ibi(pic rci!cs prc»perant, diversarum gentinm
: satius csse juilic;ili;iiit fuuditus cuiu deserere et ad
principes ibi cum munerifius et votis stBpius fre- Scuipturas rcliquas Iransgredi. (piam sub eo velut
quentaut. sub gravi luole interire. (Juotidie namque apiid
monila. Omtubiis (Int eos de hac rc uon p;irva liebal altercatio. Kgo ta-
17. Conligil iuterca utplurimi ex ipsis ad eum men scio siqier hac re multos indignandos lore,
introirent visilandi pratia, cognili ut iiolum revi- et ad sedandos eos liauc libiiilorationeminseriu-e.
serent, ignoti ut notum eimi siiii facerent. At ille, Mon enim fiebat istud propter arroganiiam, sed
veiut fons rcdundans, dcsidorantissima cunchs disponcnle Doiuino, ut supra luontem poncretiir
prff-liebat pocuia, el, quasi ex aperta bililiolheca, luiorna, qua>, siib modio erat occiiltata. In exem-
omnibus congrua niiiiistrabat exempla huic ea- pliim tanien subjunclie rei lioc quod diximus ma-
:
stilatem indicens. illi sobrietalem imponens hunc nifoslius appareijit. Illis videlicet persistentilius in
:
confemnere mundum docel, alterum ne allerius hac petitione, fa-^tuin est, ut quadam nocte doin-
res concupiscat admonel. Unicuique enim qu;e(pie nus Odo intra ccclesiam domni Martini consuet.e
eranl neces.-:aria affluentcr ministrabat; fleiiatmi- oi ationi insisteret et ecce subito ei somniis olire- ;
serrinium liunc muiidum, ct cito cum suis csse psit, vidilque in eadem visione sanotorum cliorum
fatebatur amatoriluis ruiturum. Admonebat itaque venientem desursum in eamdem ecclesiam de-
omnes vivere parco, et male concupita non am- scoudere. Et prius henedixerunt Dominuiu; deinde
plecti vcntris penitus lefrenare ingluviem, in-
; (irdinatim in subselliis sederunt atque post paulu-
quiens Qui vcnlrcm farcit venerem nutrif. I.ilii- C luni unus eorum prosiliens in medium dixit
; ;
(linosis prteeipitiiim opponebat draconis, diccns (Jiiidnam cst cpiod hoc in loco immoramur? Cpp-
Heu miseios illos, quia lertiam partem slellarum teri vero(u"egorium papani exspectarR se inquinut.
post se traliit draco. libiiosis et comestoribus di- Hoc audiens pater noster Odo, vclut avidus inda-
cebat .\abiizardan princeps coquorum dcstruxit
: galor, cippit huc illuc;[ue circumspicere, quanam
muros .lcrusalem. .Mollibus et mascuiorum con- ex parte venientem eum posset videre. Deinde,
cubitoriiius opponeliat Herodis homicidium, ct clevatis ocu'is sursum, quasi e cojIo missum videt
Scriba? exsilium. Quanlo, inquit, nielior est anima beatum (iregorium. sed ultra omnes qui prcPces-
corpore, tanto qui falia agit pejor Herode. llle serant eiim, vultu spceieque et moribus pcrsplen-
corpora intorfccif, aiiimas in ccelo misit hic cor- didum atque orii;itiiiu, Mox veniente iUo onincs
:
pora a Ueo scparat, ;inimas leterua morte truei- surgunt, et flexis cervicibus bencdictionem pe-
ciat. Scrilia vero qui probabat tirones, captivus tunt, lile vero non inter eos deorsum usque de-
ductus est in .'Egyptiim liic enim post mortem : sceudit, sed super ambonem eociesiie substitil, et
ducendus est in inferuum. Hoclor itaque tiebat beafiim Odoiiem terratenus prostratum vooavil
luvpcipitium, ct dicebat Aspice. IJomine, cpii inquicns Siirgo, fraler Odo, noli tiinere. Qui ciim
: ;
iacta est de^olala civii;is pleiia diviliis ct rur- surrexisset, vidil vehili more scriptoris supcr au-
;
sum aieliat Vx tilii Jie/iciiiotli, nunquam (/esiiiis riculaiu ejus iM-ronfcm pennam, et quasi doclo-
:
pro/i ne/as. Aarum tibi sternis ul lutiim, et radii ris m;igisterio productim acuminatam, et in siim-
solis sub
sunt \Job w.v. H;ec illi audicntes, aiiiis
le mo lixam. suinens bealus, e;imc[ue illi lr;i-
(Juaiii
terrelialur conscius delicti sui, alius liBtiticabatur l) dens ait. .\ge orgo seciirus, et perfice opus tibi iii-
insons ad ejus consolatiouis verba et qiiasi ex ; dictum. (Juem vero composueris iibrum, non
uno prompliiario diversos sumebant cibos. Te- delebitur, moum auteiu stabil in ajtornum. Et con-
stor Jcsuni, quia ex ore hominis nunquam audivi liniio. ovigilaiis. iulellcxit protinus qiiod viderat.
tantam dulcedinem sermonis. Compienatur in co Siimeiis dehiiic volumon illud maguum, diligcntcr
quod dicil Hominus in Evangelio Simile est re- : perlegit, et saniorem partein quani prtevidit siib
gnum cvloruni /luniini iialrifamilias, qui profert uiio volumine composuit, et sic quidem murmura-
de t/iesauro suo nova el vetera [Matt/i. xiii). Itaque tioncm compescuit.
omnes divino saie conditi et coelesti ferculo sa- Fitleoni comili sanitatem obtinet: euni ad con-
tiati, gratias agentes ad propria remeabant. temptuni sxculi /lortatur.
Munera respuit. 21. Kactum est postmodum, ut prffifatus comes
Mulla deniqueiili dona oflerebantetmunera
18. ; Fuioo dc thesaiiris beati Martini, nescio quo pacto,
ex quibus ille niiiil recipere volebat, quippe qui tiilerit duo vascula auri scd chamo infrenaliis ;iva-
:
sua larKissiiiia distriliiicrat, ignorabat. quo pacto rili;e, dum o;i reddere nollet, gravi plexus csl ul-
recipero iiossct aliena. Victus aliquando a prasdi- tionc. .\d morlcm vcro usque perductus, ad iieali
cto suo doniino, vcliet nolletve, centum ab eo mis- Martini se jubef porlari sepulcrum iliique quam-;
sos reccpit solidos. .Sed miles Cliristinec momento pliiriiua promittens munera, sed nec sic sanitatis
passus esl eos apud se moram pati, atque, ut rceipicbat munera. Praeterea diutissime fatigalus
(10) Is erat Remigius Antissiodorensismonachus.
;:
83 PROLEGOMENA. — VITA S. ODOMS. oi
adeo usque est defectns, ut uiortis exspeclaret exi- A humana fragilitas, totum se dcdit beatorum Pa-
tiuiu. Ad queui eum domnus Odo visitandi gratia trum regulis el institutionilius ex quibus nempe ;
intixiisset, dixit illi Uedde, miser, vascula beati
: auctorilatilius divcrsas consuctudines sumpsit,
Martini quae infeliciter abstulisti, et protinus sal- unoque voluminc coIMgavit. Deinde non multo
vaberis. Ille autem et illa reddere, et alia spoudit pnstmonachus est effectus et in tanto amorn
:
conferre, si rei dictu fidem probaret. Mox patris apud regem lialiitus, ut intra palatium illi cons-
nostri et obseqnentium manibus elevatus, ad cor- trueretmonasterium. Decursoenim vitfe pr;es(;ntis
pus lieati Martini perductus, terraque prostratus, stadio, circumstautibus undique fratibus subilo
nec uioram pati potuit sulisidiumsibi promissum : emisit spiritiim. Contigit interca dumdiseipulispii
sed qui venerat manibus, veluti latus vehiculo, patris pararentur exsequios, ecce rediit vivus qui
recupertus arlubus remeare ccepit suis gressibus. fuerat mortuus. Ilhs vero attonilis et adaiirantibus
Siqaidem ita factum esl, ut ille correptus de cretero dixit pater Eulicus [al., Euticius] Deo gratias, :
talia non committcret, et qu£e promiserat fideliter sciatis, quia in Iiis quadraginta annis iinum tan-
adimpleret. Ccepit intcrea pater Odo eum admo- tum dieui non memini me cibum sumpsisse, nisi
nere, utrelicto miuido lioe tautiim satageret, oue- prius tlevissem. Hodie namque sublato mrerore
madmodum soli Deo placeret. llle autem respon- cousolatus est mc Dominus. et inter choros ange-
dit : Milii ista modo suadere non polc<. Halieo ta- lorum tiibuitmihi rcquietiouis locnm. Dicens hfec
meu dilectissimum militem. Adhegrinam nomine, fiuievit pcrpetue. Ipse enini pater Euticus institu-
in armis strenunm, et iuconsilio providum, qni si tor fuit harum consuetudiuum, qufe hactenus in
te audierit. mox ture voluntati ol)aiidiens erit ; 15 nostris monastcriis habentur cfuas vir venerabi-
:
quod sequenti tempore factum est. Intra pau-
ita lis Adhegrinus iutuens, qnantocius patri uostro
cos vero dirs, omni recuperatus virtute, domum Odoui curavit nuntiare. At illesumptis secum cen-
suam reversus est. Contluentes ad enm undique tum voluminibus librorum, mox ad idem demi-
ejus sanitati congratulantes, assumpto sermone, gravit monasterium factus est ille qui antca fue-
:
qufe et quanta pertulisset, illis circumstantibus rat secntor, postea signanus Domnus vero .Vdhe-
:
co^pit exponere, addens insuper quam citatam grinus in unam se coarctavit ccllulaui et permit- :
virtutem in verbis domni Odonis comperisset. tente abbale Bernoue, pertrienuium mansit in ea.
Adheyrinum ad se li-tihil. Batmam pctil Adhegri- >"am patri Odoui, quia eratvir scholasticiis, labo-
niis, iibi Eulicii nr^rma viijehnt. riosum schote (13) imposuerunt magisterium.
Erat autem a^tate tricenarius.
22. Unus autem ex assistentibus auditor inter- et
24.Fateor, inquam, putavi vitam sanctissimipa-
nus erat prsedictus Adhegrinus, qui mos corde
tri5 nostri simpliciter, cursimque transire sedno- :
compunctus, dispositis omnilius qua^ possidebat veluti repugnator violentus,
strum ingeniolum,
concite rediit ad eum. Deposita ifaque capitis coma
una cum ejusvita vult enarrare viros,quos intel-
et sipculari militia, ex tunc Christi factus est ago-
ligit habuisse hic socios. Quapi-opfer olisecro, ut
nista. Sumens igitur pater noster universa quw
sibi usum tulerat, in simbus pau- quemadraodumme
ad temporalem
non piget sub tanto desudare
labore, neo vobis videatur ad recipiendum one-
perum erogavit, ut pridem desuis fecerat. Manse-
rosum vel grave. Justum namciue et benc placi-
runt simul milites pafatani parvissimo tugurio con-
tum coram Deo esse videtur, ut eorum exempla
terdi. Videntes deuique mundum in maligno posi-
ad ornatum locutionis cum sua describantnr vita,
tum, et ejus amatores ruinosam et illccebris ple-
nam tencre viam, quotidie ad monastica festina- quos ab hac peregrinatione suo felici portu trans-
vexitad patriam
bant scandere fastigia. Interea non fuit locus in
Adhegrini in eremo vita.
Kranciie tinibus, ulii audierunt adfuisse monaste-
23. Venerabilis igitur Adhegrinus, cujus supe-
rium, in quo aut per se non issent, aut suos per-
rius memoriam fecimus, (sumpta postmodum li-
lustratores non misissent, et non invenientes re-
centia eremum petiit (14), ibique parva subarcta-
ligionis (11 locum inter eos in quo requiescere
tus est spelunca. Contigit ut die quadam nimiis
j
possent, ad prjedictum tuguriuiu revertebantur
constrictus angustiis, cum nullus adessct, qui et
cum magno dolore. OIj hanc causam placuit Ad- consolationis verba, aut alicujus patris conferret
hegrino Romam pergere. ,\rrepto tendem itinere,
exempla, ut ait Sapientia Vx soli, quia ceci- : .s;'
deveuit in finibus Burgundin^, pervenilque in
non habet qui porrigat ei manum (Eccl. iV)
quamdam villam, quie Balma dicitur ex nomine. deril, more labcntis. gurgitis paulo minus ac desperatio-
In ea namque erat monasterium nupcr a Bermoue
abbate coustructum tlevertique illuc, et ab eo
nem usque descendit et ecce subito astitit, ei :
splendidissimus vir, quem blande, quid haberet
:
otficiosissime secundum beati Benedicti intra do-
interrogavit, aut cujus vei causa accidisset iih,
mum hospitum est susceptus ibique more hospi-
:
quod quasi ad prcecipitium se usque iramergeret.
tis aliquo tempore commorari voluit, non tamen
Respondit dicens Ex quo enim tempore Domino :
ut eorum aliquo indigeret, sed ut mores habitan-
incessanter coepi deservire, nullam consolationem
tium locique consuetudines posset cognoscere. "
aliquo modo ab eo merui accipere qua de re
Fuerunt autem instiiutores ejusdem loci imitato- ;
coangustor vehemeuter, quia nescio si mea ser-
res cujusdam patris (12) Eutici cujus vitfe meri-:
vitus ilh placet, an si pro tanto labore recipere
tum conversatiouisve quahs fuerit, huic operi in- merebor quandoque mercedem. Mox ille super
severe nolui obitum vero qualem meruerit, ves-
;
collum ejus irruit, eumque osculans, crede, inquit,
trse memoricB commendare curavi.
quia de bonis Domini unquam indignus non eris.
Quis Euticius Odo eodem se recipit ibique scholai Et consolatus eum iis verbis, abiens recessit.
pneficitur 26. .\ho iterum tempore casus se preebuit, ut ex-
2.3. Fuit isdem vir temporibus Ludc«ici magni tra cellam in quam manebat reciperet eum tentator
imperatoris, charus videlicet regi, omnibus quia moxque in eumirruit,et supraimmanissimae rupis
amabilis. iSam cum esset laiciis, et peregrinis stu- praecipitium evexit, indeque eumomni cum anuisu
diis eruditus, deserens ea unde superbire solet prajcipitare voluit. Sed quid ageret miles Christi,
(Il)ldem accidit Gerardo comiti .Vuriliacensi, (13) Id est curam puerorum, qui schoix nomiue
qui huc illueque perquisivit raonachos, c^ui bene designantur. Nalgodum conferas, si lubet.
morati essenf : sed cum reperiendi raritas difficul- (14) Erant et apud Cluuiacenses reclusi, qualis
tateminiu/,issetanxiabatur,eA<:.in\'Hee\ih.n,ca\).(y. erat Gislebertus ille, cui Petrus Venerabilis scribit
(12) Euticum seu Euticium hunc non ahum esse hbri I, epistolam 20.
. a Beneclicto abbate Aaianensi osteasum est supra.
S5 S. ODO ABBAS CLUMACENSIS. 56
qui recto gressu illic stare nequibat ?quomodore- A frafres, quorum vitam morcsque reperietis in se-
sistere posset prorsus ignorabat. Vcrum ctim iu qucnti narratione. lli audicnles quoddoainus Odo
summo mortis articulo cssct positus, subito illi conversationis gratia ilhic venisscf, accodunt ad
adfuit beatus Maitinus, apprclieuilensquc manum oum simulantes, cl qua causa ibi ailvenissof fin-
ejusdixit ad eum Qiiidnam cst, ct quomodo liuc
: gunt sc interrogare. Itaque cum al) co de hoc quod
advenisti?At ille ait Nescio, domini'. Dcinde
: sciscitabautur rcspousum accepissent, aiuntdicen-
confortans eum rcstituit in locum suum. fcs : Omnes nos (luan-imus hanc congrcgationem
•27. Ante hoc fcre quinqncnniumilnm palcr Odo fngcrc, ut possimus animas nosfras salvas facere :
Romam pcr.ijcrct, nl mouastcrinm intra cccicsiam et tu ccontra tnam vcnis hic perdere ? Quibus
bcatissimi l'anli aposloli, ut olim fueral, rea^dilica- cnm respondisset cur hoc dicerent, rursum adji-
ret, cogcnte domno jiapa ct miivcrsis ordinilius cinnt :.Nosfi consuetudinem Bernonis abbafis ? .Vt
sacrae sedis, placuit auimo suo prius diclnm virum ille: .Nusquam, inquil. Et illi Heii, heu, si scire-
:
revisere, cumquc de liac rc consulcre, ul licret tis quam dure scit illc monaehiuu tractarc. Cor-
quod scriptum (!sl Omnia fnr cuni consiLio. tipost
: reptionem vero suam sequunfur verbcra, et rur-
factinii iion pwnilebis (Ercli. xxxuj. Intcrca fac- sum qnos verberat compcdibus ligat, domat car-
tum est dum de hac re secnm quaM'erent, et multa cere, jejuniisaffligit et h;ec omnia p^rpessus, nec
:
de spintuahl)ns rebus diu sermocinarcntur, co-pit sic suam pofesf miser impetrare grafiam. Htec an-
eum pater Odo deprecari, ul quidquid sibi co diens doumus Oi^lo, pcdcf' ntim litubare de ingres-
tempore divinitus revelatum fuissel, familiariter su ctopit. Quem pnediclus infucns .\dhcgriuus,
sibi conferrct. Rocordatus dcniquc domnus ,\.dhe- 15 mox prosilieus iu medium inquif Odo pater, noh
:
grinus sodalitatis antiqua^, ct mox intlammatus frepiciare ; isfa verba nou sunt fantis, sod admi-
eharitatisigne, responditdiccns: lllodie, illa hora, nistrantis. .\nimadverte, et quia per eorum ora
psalmodife peracto cursn subitoadfnit miliibeatus diabolus loquitur vide. .Mox ilh confusi retrorsum
Martinus, cnjus prteclara facies, et quasi assueta redeuut. Pafer namque Odo cum .Vdhotjrino col-
familiaritas post benedictionem, mox milii dedit lega suo ad suavissimum (.'.hrisfi jugum coUa sub-
facultatem eflatisque scrmonibus aliquantulis,
:
miftunt. Qua de rc bcatus Benedictus, quia erat
deinde percunctari eum cccpi quo pergerot, aut prcesciusfnturorum, in rcgularibus disciplinis pr<:e-
unde venirel. At ille rcsponilil diccns Roma vc- cepit [Reij. cap. 'i'.ij, nl cum hospife nemo loquatur,
:
nio, etproliciscor ad Franciam ad te positus pe-
: nisicuia priore fucrif eoncessum. Quanfi enim fali
nes iter, visitationis gratia dovei'ti. Deinde gratias modo dceepti abinitio sanctse conversafionis retro
agens, coepi enm obscerare, ut quia dignatus est suntreversi, atque a calore inlcrni desiderii ad
peccatorom visitare, dignaretur sub ejus tui^iu-inm torporem reversi sunt pravae voluntafis ? ot quam-
vel ad modicum requiescere. At ille Hodic, in-: vis Scriptura dicat Pribale spirilus si ex Deo:
quit, ordinatio il.j; frt l.udovici Francorum regis, sunt (.Joan. iv), tamenprobatio hdeliumetquccren-
et ad ejus unctionem accclero interesse etidcirco tiumDominum faiis esse non debet. videlicet cum
:
nuUam patior moram habere. Ad hfec ego respon- Dominuspcr proplietam his qui Spiritussancti ca-
di Et si ila cst ut abire velis. oro ut prius me
: lore ignifi sunf, inquiens prfecipiat 'Vos qui inavs- :
benedicere digneris. At ille ait .Non, inquam, ne-
: Iro estis, accurrite liis cum panibus quiil ab aqui-
cesse habes benedici a mc. Olim quippe qui me C lone reniunt. Sed miles Chrisfi sicut blandimenfa
benedixit, similiter et tibi. Cumque incessanter non fuit amplexus, ita videlicet nec terroribus est
eum urgcrem ut me benediceret, mox ille quasi concussiis. De his anfem falibus recte ila beatus
eeontra subjunxit ut eum simililcr benedicerem, Job Io(piitur Maledicnnl ciqui maledicunt diei, :
afflrmans insupernullo modo se mihi acquiescere, qui parnlisunt suscitarc Levialhan [Joh 111).
nisi vicissitudinem benedictionis rependercm ;qua
de re non parva inter nos amica contentio orta CLuniacenses ritus prsesli-inguuntur.
est.
Ille vero quianolebat, idco contradicebat cgo au- : pauhsper
30. l.ibet interea pafris nostri Odonis
tem, quia non praesumebam. Undcfaclum est, ut, seorsum ponere vitam, ut in exponendoejusdem
collata prius in invicem bcnedictionc, mox roces- loei consuetudinos pariim mihi aliquid liceat im-
sit, abiens meque cum magno reliquit mrerore. morari, quafenus scquens lecfio possit essc luci-
Adprobandam tamenhujus rci Udem adfiiit pater dior. Mos enim ejusdcm loci fuerat, uf magister
Odo fidelissimus arbiter, quidiem illumot lioram scholiesolus cum solo pucro nec quofjuam iret
annotari jussit, et ita postmodum omnia diligcn- saltem, nec adnatun* digestionem, sed nec solus
ter requirens, facta reperit, nt ipse priedixit. puer secretius illi ioqiii pr:esumeret sed et prop-
:
28. Sunt hactenns evoluti, nisi fallor, plus quam ter bouum fesfimoniimi a'ium e pueris, aut unum
friginta anni, ex quo intra ipsam eremum deguit, ex fratribus in comitafu, vel locutione semper as-
Dominicis tantum diebus aut prwcipuis festivitati- sumeref. Si autcm nox foret, cf casu accidente se-
busadmonasterium quod Cluniacnm
sancti Petri, cessum puer peferef, sine lucernai lumine et alio
dicitur, quia duobus feremihbus prope est, as- D fratre extra dormitoriuiu pedem non auderet pro-
suevit descendere : sumpta videlicet modica fa- tendere. Tempore vero refoftionis nunqiiam dc-
rina, ex qua sibi panem conlicerem solet, et fabfe eratleetio ufrisque mcusis micas vero qure ex
:
paucis granis, mox ad cremum revertitur. Vjno sectione panum liebant, unusquisque ante sc dili-
nec aliquando utebatur adipe vero vel oleo ejus
:
genter recolligens, priusqiiam lcefio finiretnr, cum
cibus non conditur. Patitur omni tempore frigus gratiarum acfione sumebanf. Finifa itaciue lecfio-
et calorem calorem mler scapulas, frigus infer
:
ne.nec eas. nec cibum alium sumcre ullra aliquis
manus et brachia. Sed nos vitam
prosequentes audebat. Has autem micas sacratiores aliis cibi.9
quantocius ad proposifum redeamus,
viri istius, esse fatebantur. Talc namque ferebant miracu-
a quo longe digressi sumus. Sed rursum mcmini lum ex eis claruisse in eisdem annis.
me promisisse vel prius pafris Odouis patientiam :il. Frater quidam in eodcni monasterio fuit
exponere, qus est virtutum omnium fomes dein- : valdeidoneus, et omnibus charus. Qui ad mortem
de temporis augmentatione rcliquas ejus virtutes usquepervcniens.circumsfanfibusfratribusquiejiis
diligenter enarrare Idcirco auxihante Domino, venerantornndocomraendarc Domino spiiiliimsu-
prout vires suppetunt, meam pollicitationem fesfi- bifoemissavoceclamavitdieens:.\djuvafe,ol)seoi'o,
nabo implere. domini,propterl)euui modo iiiqiiil.siim rapfnsad :
Oi/onem tentant falsi fralres. judiciuru, ibique profuli aecusaforhumani goneris
29. Erant in eodem ccenoliio suprad:cto qnidam diaboli: conlramc ad testimoniumdc micispauuni
(lo) Transmarini scilioet, oujns
rodiictio ex Anglia et coronafio incidit in annum 936.
57 PROLEGOMENA. — VITA S. ODONIS. 58
plenum saccuhim, quas eomedere secuncUim con- A (Psal. Lxxii) et rursum ; Posuisti tribulationes
:
suetudinem nolui, et de mensa cecidemmt. Atque in dorso nostro, imposuisti hoiiiines super cnpila
post pusillum itenim terribiliter clamare ciepit ct nostra [Psal. i.xv) abiens provolutus fratrum pe-
;
dicere Ecce de quo dixi vobis adestdial)olus,de-
: dilius, rogat ut eant, et vioe sua eidem abbati ve-
ferens prwdictum sacculum. Xam cuni territi fra- niam petant quod et factum est. Tandem admi-
;
tres mirarentur, adjeoit rursum lllo in loco adest,
: raus Bernus[al., Berno| abbas tantam in juvene
an non videtis eum ? Oeinde sii;no crucis totum palientiam, mox eum eonvoeat, et more regulfc
se munivit, et inter verlia orationis spiritum red- ipsam eommotionem benedictione sanat atque ;
didit. Ab illo ergo die omni cum diligentia sunt posthinc eharior factus est illi.
collecta?. 3i. Erant autein fratres in e;idem eongrogatione
.32. Est et alius eos taciturnitatis modus.
inter mente et actione juvenes, quorum superius men-
Incompetentibus namque
lioris nemo intra claus- tionem fecimus. Hi verounde prolicere dehuerant,
trum ejusdem monasterii audet loqui, nec se cum iiide ad interitum ibant. Nam quotieslocum occa-
alio fratre junfiere. Qaando vero duodecim cele- sionemve reperire potuissent, diversas injurias et
bvantur lectiones (Iti), nullus intra iinedictura clau- falsas increpationes ei objieiebant. .Vt vero vir pa-
strum, prfeter ad capitulum, sequentidieloquiau- cilicus Odo seorsum eos ducebat, et innocens
det. Octava enim Natalis Domini et ejus Resurrec- qiiasi reuseorum pedibus se prosternebat veniam
tionis summum silentium die noctuque tiebat in petens, non tainen metii liumano, sed amore fra-
Brevissimum quippe istud, illud significare
illis. terno, nimirum ut patieutia corrigeret quos vide-
fateljantur aBternum silentium. .Nam, quoties ne- B bat divinam ineurrerc ultionem. Compescebantur
cessarias ad e.x.poscendum res instabant, tolies di- tandein aliquando ab ejus patientia sed more la- :
versa m
invicem fiebaut ad perticiendum sigua, bentis aqufe protinus ad propria revertebantur vi-
quas puto grammatici digitorum '
I ;i et oculorum tia. Illum namque quem imitari debuerant, e con-
notas vocare voluerunt. Adeo nempe inter eos ex- tra iusequebautur. Prineeps autem pestis huius
creverat ordo iste, ut puto si siue offieio linguiB Giiido dicebatur. S;epius enim cum instigaretalter
essent, ad omnia necessaria signifieanda suffieere alium. ut ei convitiaretur aiebat ille qui mitteba-
:
possent signa ipsa. .\t vero in quotidianis diebus tur : Uuid prodest quotidie hfee agere, cum non
et reliquis octavis sanctorum talis diseretio tene- possimus eum neo fugare, nee acl contumeliam
batur. Etenim in quotidianis diebus, inter die' noc- provocare ? Tu enim nosti, quia doetior est nobis.
tisque cursus, cxxxvui canebant psaimos ex qui- : fiactenus enim quod ab eo discere volni, gratan-
bus XIV nos dempsimns propter pusiUanimorum ter insinuavit. Vereor, inquam, ne quandoque tan-
animos, exeeptis peculiaribus orationilaus quas no- tis injiuiis oonfraetus inoipiat retrahere postmo-
stri frequentant fratres, quae videlicet modum psal- dum invitus, quod nune sponto largitur. .Vt iUe :
terii videntur excedere. Similiter duabus missis Non, ut asseris, ita est. Talis enim frater Odo est,
identidemque litaniis. Per singulas vero horas ca- ut non tantum ista aut similia, verum et pe.jora
nonicasbis flLxtebant gcuua. In octavis quas dixi- sastineat atque post hfee quodvolueris gratanter
.•
mus, Lxxv tantum cane)*ant inter pr;edictoscursus, impendat. Siquidem post modieum tempus clivina
et semel flectebant genua, et bis refieiebant. Sunt ultione perculsi sunt justo Dei judicio, quia non
namque alia quamplurima, qure arbitror propter C potuit eos compescere fraterna correptio. Defuncto
fastidiosos lectores huic operi non inserere. namcpio Bernone, qui erat tunc ipsius monasterii
Oclonis patientia /})-of>ata. pater, mox deposito rehgionis habitu ;id siBcuIum
.3.3. Igitur Odo dum scholfe magisterium assume- reversi sunt, etteterrimum meruerunt postmodum
ret: mox se tempus prffibuit opportunum, quoejus obitum.
pahentia probaretur. Adfuit nox. et ecce quidam Miracuium de micis. Parentum conversio.
de puerissigno secessum naturfepetut. Erat autem 3o. Sane et hoc miraculum eo tempore inibi
ille locus adeo dormitorio conjunetus, ut hieerna faetum fuisse pater noster narrare solet. Erat qui-
qufe ibi auctoritate regulari ardebat, perlustraret dam iii eadem congregatione frater tali usus con-
eum totum. Surgens itaque pater Odo.unum susei- suetudine n;im, euin sederet ad mensam, totam
;
tans e pueris, illo tantum contentus lumine, cum mentemsuam leetione [irfeoccupabat. Die quadam
eo abiit. Altera autem die, ut mos est. convenien- eonligit, iit colleclisex more(19) micis, priusquam
tes ad capitulum fratres, .Martyrolcigio et versu ii- eas sumcret, abbas prfcfatus lechoui fiucm impo-
nito atque lectione Regulfe, creperunt illumgravi- neret. Sed ille quid ageret prorsus ignorabat. Nam
ter 18) increpare, cur sine cereo transacta nocte
( eas post linitam lectionem non audebat comedere,
post puerum isset. Vernm quia ante veuiam nullus nee dimitlero ne easu perirent. Clauso vero pugil-
suam audet proferre causam, nee suam post ve- lo dignum esse sensuit, ut eum post vcrsumessent
nicim defendere sententiam illico in terram cor-
; regressi, reservandas fore patri monasterii. Eac-
ruens veniam petiif, sufflcere, inquiens, sibi posse tuuique est. ut ab oratorio regressi, mox se pedi-
dormitorii lueem. Sed tamen ali illis non solum D biis prostravit patris. Qui cum interrogaretur cur
est auditus, verum econtra sub giavi eulpa adju- veni;im peteret et ille quod factuin fuerat patula
dicatus. Vir denique beatissimus qui arrepto itine- luanu vcllet osleudere, omnes prfedictT micfe in
re angusto sequi venerat illum, qiii cnm patcre- margaritarum speeies suiit oonversfe. Glorificantes
tur, non oomminabatur, non indii^naus, aut mur- i^jitur Dominum, mirabiliter stupefactisunt-Oeinde
murans, nec obstantife opponens qu.erelas, sed [irfecepto patrisinc{uoddamornainenlumipsiusec-
momenlaneos quferens loeos, teri-.i prostratus ve- clesiffisuntintextfe. llleautem dese, quasi de alio,
niam estdeprecatus. Abbasautem suus volenspro- hfeo soletreoitare. Exillo jam tempore coepitinfrase
bare patientiam ejus, finxit se iratum, et protulit ipsum festiiarepropter genitorum suorum ereptio-
senteutiam excommunieatione eonnexam, ut ea ncm, quatcniiseos possetali hujus sfeculi nexibiis
die ultra ei veniam non peteret. Ille autem Davi- siibtrahere. Undefactuin est.ufnon multo post ac-
dicum illud in pectore volvens qui dicit Ut jii- cept;i lieentia fid patrsm siium abiret eumque ad mo-
:
mmtum factus siim apud le, et ero semper tecum nasteiium dueeret, atque monaelium ordinaret;
flfi) Lege Udalricum in lib. ii de Consuetudini- (19, .-Mius mos de mieis in Regula Magistri cap.
bus, cap. 4-6 et a\i. 2.-i, nempe ut qiiotidie de mcnsis niundnndo leva-
(17) De his signis vide Udahicum iu lib u Ise in uiiii vw^e servenlur, dein ah
.
,
lir/iiloniadniiis
cap. 4. Siibhato niundenlur : el patella e.cinde ciiacta. aut
(18) Proclamatio vocatar, de qrua item in lib. ii, cinn farrc aul cum ovis aslricln, anlci/unin ulti-
num. 23, et apud Udalricum in lib. ii, cap. 7. Vi- iiiiiin scra; caldum bihanl, in mensa ponatur ahba-
getetiam nunc ejus usus apud Cislercienses. lis.
B9 S. ODO ARBAS CLUNIACEiNSIS. 60
matrem vero indiii fecit sacro velamine :cuj us vitam A peretin Domino. Cuu que circumdedissent eam so-
quidem, si licuisset scriberc, magis hisloria vide- rores, ut ejus sj^iritum oraiido protcgerent, et cum
retur esse quam schedula. pene illaiu i)r;emortuam tencrent, subito vocequa
Odo dcsponsatx virijinilalon persnadcl. potcrat cicpit dicere Adjuvateme, obsecro,levare.
:
Kactumestautom in illis dichus, cum(|uadam
36. mterrogantcsque eam ciir luec diceret. Ecce, ait,
die jamserodivertisscf quicsccndi gratiaiu domuui beatissinnim Faulum apostolum video venientcm,
noliilissinii viri cujusdani, aliscntibus doniinis, et illi volo ocourrere. iNecdum verba compleverat,
erat ibi eorumliliau'ia cumlaniiliis virgojam adul- et exteudons brachia ut volocius surgcret, eadem
ta, qua? videlicet uimis curiosc per totaui vcs])e- verbarursusrcpetebat. CaeteriB autciu cam insauire
ram ejus actus cousidcrarc studuil atquc vitani. putatiaut. liil(M'oa inquantum potuil, supra genua
Deinde compuncto cordc latcnter per (juoddain se elovavit, ot ciirvato capite ben^Mlicliouemvenien-
posticiiun irruit ad cum. cjusquc proslrata pcdi- ti peliit liis vcrbis Henedicite, et mox quievitper-
:
bus, se rcam cito uuptiis tradendam esse diccliat : petue. (Jua de re nulli dubinm fuit ab eo csse sus
addcns ut propter Doum, cujus se ratebatur tauui- ceptam, a quo fiierat visitata.
lum, in cadcm nocto hbcrarct eam. Audiens ha^c 37. IJranidcns itaqiie pater Bcrniis honestissi-
Christi uiiles, cum ifjuorarel quid ageret, et (juo- inum viruin fore futurum, promovit eum, et accer-
modo lanl» virginis vohnitati satisfaceret, iufra sito episcopo sine siio vellc consecrare eum feoit
semeti|isum eippil vehemcnler fvstuare Pietalcm saceraotom. De quo videlicet episcopo narrare so-
in Ueuin suo morc, piclatcm supra virgiuis lacry- lelpater Odo, quia bencdictum ab eo cibum nullus
mas habens, propouebat sibi judicium Dei ani- B canis auiJebat comedere quod si casu contigis- ;
ma'que illius interitum, ruinoremque contrase pa- set, moxcanis moriebatur, veluti pro cibo aliquid
reutum cl populoruiu, quare talia praisumpsisset gustasset vcucnosum. Sed obsecro ut nullus me
monachus. Sed amore Dci, et virginis sinsultibus deroget pro eo quod dixerim, quia absque suo
victus, tandeni in ejus ereptione dedit assensum. velle consecratus fuisset, ne forsitan qui hocalton-
iVocte vero illa cum omnes famuli domus quiesce- taverit facere, videatur ex illis esse qui donum
reut, ille et frater qui cum eoerat, ascensis equis sancti Sf^iritus cmere, aut vendere non verentur.
piwcesserunt, jussuque suo famuli qui eum comi- Ea itaque nocte, quam sUcE ordinahonis secuta
tabantur, sumpta, virgine secuti suut. Allera vero fuerat dics, ciim post noctis soporeui evigilasset,
dic a]iplicuerunt ad monasterium. Erat autem et nec sui cousecrationem memiuisset, invenisset-
]irope ijjsum monasleriumoratoriumconslructuiu, que circaoolhim suum (sicuti mos est) stolam ab
ul3i nobilissimfe mulieres causa orationis i20) re- episcopo sibi oollatam, proUnus se in lamentum
cipiebantur, ibique eam manere constituit, deiudc dedit. volut niaguiei aliquid aceidissel mali, atque
ad monasterium perrexit. Sequcnti vero (he, ut per muituiu postea tempus pr.-e nimio pudore
mos est, monasterii omnia qua? gesserat
iiatri nesciebat qua fronte extra monasterium posset
studuit iiidicare. Etenim cum ea qufe de virgine egredi. Unde factum est, ut ad eumdem episco-
gesserat audisset, turbato aspeetu cur sinejicentia pumpater Bernus mitteret eum reperta occasione
haec agere priusumpsisset, graviter eum increpare quadam. Cumque episcopus ille pro sua maxime
crepit. Mox ille in torram proruit, ejusque pedibus cousolatione in longum sermonem de culmine
provolutus veniam precabatur. Post hfec patris {_; sacerdotii traheret, contigit ut dc statu ecclesi;e
jussu a terra elevatus, post reiteratam interroga- sermo inter iUos adfuisset. Tunc pater Odo ex Je-
tionem respondit dicens Domine pater, exquo
: i< remite vaticinio ilcbilem illi de sacerdotibus coepit
me miserum suscipere es dignatus, inquantum con- serniouem exponere : quo videlicet expleto, cojpit
siderare valui,nunquam libi aliudcurie fuit nisi de ille episcopus rogare, ut eumdem sermonem
animabus lucrandis. Nam cwteri abbates hoc slu- ei describeret, et libelli more componeret. Cui
deut, qualiterrebuspossintaliundare, ethominibus econtra Odo pater protulit regulam in qua
placorc. Tu vero pietate, misericordiaque fretus, soli continentur, qiiod absque liceutia prioris ni-
Deoplaceresatagispropterlucrum animarum,qua hil liceret monacho facere. At vero isdem
dereimitator tuus desideraviesse,idciroohanc vir- episcopus ob hauc oausam perrexit ad mon;i-
ginemvoluilucrariadlaudemtu; nominis. (Jiiamvis sterium. Et qiiia eral i^rwdicti patris solidalis ami-
enim meetiamtardevincerent ipsius lacrvmif uon , cus, mox quod voluit obtinuit apudeum deinde :
sum tamenoblitustuamincrepationem, quam cer- pr.cccpto lilius tres libellos composuit ex Jeremi;e
tissime sciobam me non posse evadere sed malui po- : vaticinio, quorum videlicet textusperdiversas jam
tiuspii jiatris flagello ctedi, quam reus pro aniiua ecclesias est trauslatus.
ej us leneri Et utinam omnes mulieres
. hac provin- m Odo abbas electus invite.
ciacommorantes, quse carnali vinculo retinenlur,
potuisseinlucrifacere, cttumepersingulas debuis- 38. Per illud videlicet tempus exitiali languore
sespiissimo tuo more flagellare. » His etsimililuis vcr- c(Ppit decumbere pater Bernus. Mox vicinos epi-
bis patris commotionem delinivit.scd tamentalcm D scopos accersivit, et ab omniordine se deposuit :
obedieutiam protinus injunsit Vade, et ciuem-
ei : insuper et flebili voce se reum indignumque tali
admodum scisti eam de s;eculo eruere, ita scias ministerio proclamabat prsefuisse. Rogabat inter
quotidie alere, ac sanctis monitis instruere, neali- hfec verba fratres, iit sibi quem vellent, patrem
quando pipniteat.et revertatur suadente diaboload eligerent. runc mauibus fratrum pater noster ca-
saeculum. Cfpjjitque ])aterOdopostha;opersiugulos ptus, et quasi violentor constrictus, ac proclaman-
dies cibum ei portare, et patrum prfficedontium tilnis oumibus ut ordinaretur, coram abbate suo
exemplis eam instrucre, doncc intra paucos dies vi est ductus. Et cum nec sic vellet cedere, et lo-
eam ad quoddam monasterium duceret, ac saciis cum pastoris subire supcratus est tandem epi-
;
virginibussociaret.Verumiamenhsecomniapropter scoporum excomiuunicatione. Ordiuatus itaque
bonum tcstimonium pnpsentia fratrumfiebant. Ea- ille, iiitra modicum tempus pater Bernus migravit
ctum est noniuulto post utipsa dormitionem acci- ad Dominum.
(20) Hinc mulieres in priucipem mo-
intelligitur, siminordinc nostro quondam usitatum, utseepius
nachorum basilicamncnfuisse admissas quodpas- observavi.
61 PROLFXiOMENA. — VITA S. ODON'IS. 62
LIBER SECLNDUS.
S. Odo fratrum r/uoriimdam turbas patitur. A minicuium. Quod descriptum qnibusdam
fortassis
1. Multis calamitatibiis et crebris laog-uoribus, legentilnis incutietrisnm sed quia speclacnlum
:
pauca mihi narrare de patre nostro Odoue,
licuit faeti sumus angelis et hominibus, hi qni nos imita-
et ea tautiim qune o-estU sub suo abbate tameu ri tledignantur, aut nequeunt, habeant de nobis sal-
:
vestra industna pef hfec faoile comprehendere tim excusum, videnles nos proticere a bonis in rae-
potest, a quanta ipse inctEperit perfectione. Sed iioribus: ac tandem relinquentes iugubrem vitam,
qui:i initium beatfe vita? fert secum augustias et omni cum exultatione seqnantur in ajterna gaudia.
laJiores. finis vero certaminu gloriam et lau- duniacensis ecclesix dedicatio.
dem idcn-co per ejus hoatam vitam et quietam,
;
3.Igitur constructo monasterii oratorio ennt
quasi per directum tramileni, ad ejus obitum
fratres, invitautque episcopum. uti mos est, ad
quantocius, festinabo transcurrerre. iKitur pater
Odo electus et abba onhnatus, mox contra eum sacrandum eumiJcm locum. Ille autem parvipen-
prffiihcti vclerani persecntores insurgunt. Ille
dens monachorum paupertatem, eonstituto die
autem malens locum dare et beate quiescere venit slipatus cuneis fultu=que ministris. Quo- ,
quain aontentiose vivere, derelicto eodem monas- rum adventu coguito fratres nimio confundeban-
,
tur pudore: non habentes tam dignum appara-
terio, et qua?quffi nbi fueranl a domno ISernone
lum, quo eos possent honeste recipere. Mane
par.ita atque ei paterno more trariita, abiit (2lj
Chuiiacum et cceptum pridem perfecit monaste- aulem iUo instant* crepuscuio, ecce immannissi-
rium. Secuti sunt autem eum seuiores loci ilUus.
mns aper de silva rgressus festinanter prope-
p rabat ad monasterium. Quein videns ecciesiae
5. Marlhium adjutorern experitur. cu^tos, et quia erat foras monasterium, medi-
2. Per illud namque tempus deiccit omnis sum- tans de ornatu loci illius, in ecclesiam fugiens
ptus, quem secum detulerut in coustruenda mo- ejusque fores conlra eum obseravit. Ille autem
nasterii otTicina. Fiebant aiitem hiec omnia circa olnnissa feritate ut ai'rediendi aditum a quovis ,
beati Martini natalilia. Est autem oonsuetudo no- concederetur, pr-edictas regias diutius pulsavit,
stra octo dierum circulo celebrare eam. Pcracta atque oris sui spunia, quod adlnerere poiuit,
itaque diei octavi celebritate matutina, et necdum liuivit. Revera cum nulius adesset qui ei ob timn-
iUuce.ssente aurora, omnes reversi sunt ad propria icin aperii'ot, taniliu ibi sletit, qnousque episcopus
strata requietionis potius quam dormitationis gra- cura snis venil quibus se spoule occidendum proe- :
tia ferebatque pater uoster cuidam vetnla? per-
: biiil implela voce psalmographi qui dicit Timen- :
sona^ talem revelatam fuisse visionem. Aspiciebat tes Dominun non minuenlur ntnni hono {Psal.m);
et ecce vir venerabilis canilie decoratus, stolaque et iterum Xon confondentnr in lcmpore malo, et :
splendida indutus, super quam pallio pluviali m
diebus famis saturabunlur \l'saL xxxvi).
utehatur, et episcoporum more ferulam nianu
qni proprius accedens Odonis charitas in pauperes.
ferebat : structuram .
ejus monasterii circumcirca inspicere ctepit. Quem 4. Yere enim ahqnando pater Odo confessus
cum interrogasset quis esset, aut cur hoc ipsuni est, quia semper habuit unde fratres snsten-
aedificium circumspiceret, ait ille Ego sum. de : taret, et quod pauperilius largiretur. Nusquam
quo fralres celebrant solemnitatein octavi diei C enim a misericordiaB sute sinn pauper unquam
;
eteniui visitare eos veni. Dicilo iilis ne deficiant, recessit vacuiis. Quolies enim cum eo abii, sem-
seil in incfepto opere persistant.Ad hccc subjunxit per unde snslentarentur paupores si haberemus,
persoua illa qnia defecisset omnis sumptus quem diligenter requisivit deinde quia si omnia nobis :
secum detulerat. Ac ille ^e timeant, inquit. : forent necessaria, jam securus processit nihii
Ecce nunc a Roma venio et Turoniam i22) vado. iuesitans, et qnia se omnilnis petenlibus dubat,
Iter autem meum per Gntiam Aquitaniamque Dei nutu cuncta ei suppeditabant. Illud Tobire
faciam et ex his partibus tantum cis pensiim prccoptuni semper habebal in promptu Yide ne :
maudaljo ut eis hoc tempore afflucnter abun- arertas faciem tuam ab illo tempore, et omni
del, et longo post perseveret. Lfeti ergo fralres. pelenli te tribue [Tob. iv). Si quis vero atlalissel
et de lanti viri promissione securi, omui cum hila- ei aliquod munus.et pauper videretur liabitu, luox
ritate Deo gratias cteperunt agere. Oujiis autem interrogabat eum quid vellet, aud si aliquid ah eo
hfec persona fuerit, proflteri non audeo quia pa- egoret. Si enim quiddam peteret, statim requa
tris nostri mos fuit, ut delilieiative suam perso- iance munus illud ystimabat quantum valerel, et
uam nun([uam ascriberet sed si magni alicjuid
: diiplum ilU preecipiebat dare quod ssepius in
;
vidisset vel parvi, tali modo quod vidcrat di- mullis rebus vidi eum faeere. Fateor peccatum
cebat. Unus es nostris fratribus, aut qu.-edam ineiim, qiiia freqiienler in talibus fui contristatus;
vetula persona hoc vidit, vel illud. Nam quoties el qiiia oram prior, quasi compatiens loci pauper-
hiec mihi retulit, toties mihi professus est, post prsevidens opportnnitalilius fratrum, vohiti
iati, et
hanc revelatiouem intra dies paiicos ex iinibns snb pretextu inopife diceliam ei injuslum esse sic
Gutise plusquam, tria miUia ilii deiatos fnisse omnia indiscrete tribuere Ego euim putabam
solidos. Tanta namque et taiia sub tali specie scienter agere, sed magis insipienliiP ohvohitus
mihi narrare sohtus erat, qute apiid ccenobium caligine a tenaeitahs potius strangiiiabar inu-
sancti Benedicti, quod dicitur [-'loriacum, gesta crone. Ille autem, quia erat peritlssimus inedicus
fnerunt , simiU modo et apud Gluniacum quae si :
animarum. quodammodo manu diseretionis pul-
audcrem ad liquidum exarare, iibelli raodus ultra snm mei tangcbat erroris, et hoc exeinplo viiinns
dictatoris se facuitatuiam extenderel. Sed ecce meip ciirabat mentis. Aiebat ad lnpc mihi Tacc, :
dum beati .Martini fideiissimam promissionem cnu- malo tno hiec ilicis. Fnit qnidam jnvenis et erat de-
cleatius adimpletam narramus, subito ad meutcm ditus litterarum studiis qui nocte quadam hiemis
reciirrit ferarum bestiarum non perparvum ad- teinpore dnm ad .Matutinos agihter pergeret ut inter
i2l) Joannes hoc loco insinuat, Odonem Baimae in elogio tnm Bernonis, tuin Odonis snpra.
aldjatem esse designatum : cum Wido Balm;e, Gi- (22) Id est in pagum Turonicum, la Tourainc.
gniaco, et celte .£thicensi prcefectus sit, ex dictis Idem vocabuiumredi' infra nnm. Ifi.
63 S. ODO ABBAS CLLMACENSIS 64
condiscipulos maturius adesset, vidit iu atfio ipsius .\ lens cogebat nos psallere secum. Quod si pro pu-
ecclesiae pauperem seniiiiudum jacere, cujus com- dore, autiiliustimorealiquis vellctdesceudere. pro-
passus penuria; exuit se scapulam, qua superindu- finus imperabat illi, utquo sedebat sederet, sciens
tus erat, et usui pauperis eam transiens projecit. eum pro ejus reverentia, non enira jiro paupere id
Consideraus quod feeit. idcirco metura rigoris facere velle; nam ssepius vidi eum hoc facere.
procul a se avertit. Kinita itaijue laude matutina,
totus jam rigidus ad suaiu reversus est cellulam.
Odouis Romanum iter.
Sed cum congelata membra voluisset lectulo tra- 6. lllo euim tempore quo cum lieraldo Regien-
sis ecclesiai (lEylise dc Iliez', episcopo Cotias
dere ut calefacerent, lil>ram auri super suum reperit
stratulum, ac deinceps quod suo usui retineret, et
transivimus Alpes, et Romani venimus pariter,
quod aliis triljucret habuit atfluenter. Kgo tamen memini eum de quadam muliere diemoniaca lioc
ignoro de quo ista dicebat. His et similibus exem- fecisse, qu» statira reddita est sanitati, ct una
plis cataplasmabat vulnus mefe pravitatis.
nobiscum usque Senam [Sienne) venit, ibique
dissenterico morbo inlirma remansit. Postea
5. Vellem ad alia transire sed miserationes
:
namque apud sanctum Paulum simul eam Romfe
ejus multse compellunt me scribere, et iterum de
vidimus, cui raox signo donariura dari prsecepit.
ejus largitate plenius sermonem facere. Attamen
llla vero cura sedens verecundaretur curvato
scio quia absqae meo pudorc lioc netjuiljo adim-
,
capite, delixis in terram luminibus, qu;e esset illa
plere. Ego tamen scribam, et gladium increpatio-
raulier interrogavi. Ille autem respondens IUa est,
nis in memet intigam, ac dehinc culpas meas
:
g inquit, talis ao talis. Signa mihi dicens, qualiter
omnibus pandam, ut si ei modo. quia recessit, eam possem facilius recognoscere. In ipso namque
haec confiteri non valeo, saltem vos apud euni
ilinore vetulus quidam et debilis prfedictas .\Ipes
intercessores otitiuebo. In suo euim itiuere quos-
nobiscum simiil transiebat. Erat autem oneratus
que circa viam pueros reperiebat, cantare eos sacculo pleno panibus et liis, caepisque ac poris,
quiddam cogebal etquasi eovum ludum reinune-
:
quarum videlicet herbarum fetores ego minirae
rans, aliquid eis de suis rebus pr;ecipiebat dari.
poteram ferre. Sed pius pater illico ut eum vidit,
Dignos eos esse dicebat remuneratione non parva.
more suo super equum suum sedere fecit, sibique
Ille vero u( nos sua jocunditate lietificaret. et illos
priBdictum imposuit fetidissimum sacculura. l-'.go
misericordiie visceribus reficeret, ista et his similia
autera tantum fetorem non ferens, ab ejus quora
dicebat. Verba enim sua omni exsidtalione erant
comitabar latere retraho longius pedem. Peracto
plena locutio vero siia prw nimio gaudio ridere
:
itaque eminenlioris .Vlpis arctissimo itinere, ad
nos cogebat. Sed ille habeiias moder itionis raanus
declivum montis incipientes descendere, conspexi
tenens mox capitulum Rogulie nobis opponebat
eum eminus astantem, suumque cogente paupere
dicens (Reg. S. Ben. cap. i, 7) Risuin multum
eiiuimi superascendere. Pr«dictura namque sac-
:
aut excussum non amare et iteriim .Monachus:
oulum uec tiinc pauperi reddidit. sed artioni sel-
:
non sit facilis aut promptus in risu. quia soriptum ke appendit. Ego autem eos qui me pr»cesserant
est Stullns in )'isu exaltal vorein suani {EccLi.
:
anteoedebam. et ut appropinquarem illi, oeius et
x\i}. Isto namque et simili modo nos cohibeb:it a
verecundiiris ibam. Et post pusillum cum venissem
risu sed spiritualis ejus hiralitas mternum gau-
:
ad eum, dixit mdii .\ccede, quoniam supersimt :
dium nostro cordi inserebat. Sed egoindignus quid C psalmi quos debemus cantare. Cui cum ego
rcs-
de eo digne dicere potero, aut quid enarrare de
pondissem. quod fetorem dlius sacci ferre non
tanto godio ? Revera cum menti nostrse aliter ne-
possem. protinus increpavit me dicens Heu me, :
quibamussatisfacere. vestimentaejusosculabamur
pauper illud qiiDd tilii fetet, potest comedere tu,
occulte sed quid mirum de nobis qui indesinen-
ejus non potos ferre odorera Pauper enira potest !
ter adhserebamus illi ? Enimvero quando ecclesiam
portare, tu eum dicis te non posse videre Hoc au- !
sancti Petri intrabat. Dei famuli et qui illuc oraturi
tem dioebat de se, qui verus Ghristi pauper erat.
ascendebant, hinc inde exeuntes post eum cursita-
His et similibus verbis me increpavit, et odoratura
bant, et birum quo tegebatur more capp;e, per
extremitatem fimbriae apprehendentes osculaban-
meum ita curavit, ut ipsum fetorem denuo nun-
tur. llle autem eoncito gressu ibat ceu fugiens,
quam sentirem,
et ipsi eum sequebantur veluti persecutores! Aliud Odonis Romanuin iter pro pace Januario
Erat enim velut lapis angularis quadrus, angeli- el Feljruario.
cus yidelicet et humanus. largus et gratus, ut 7, Sub idem tempus Italiam missi suraus a Leo-
quotidie ab eo compleri videretur hoc quod in ne suramo poutilice.ut pacis legatione fungeremur
psalmo legilur Jucundus hoino f/iti niiseretu?- et
.•
iuter Hugonem Longobordorura regem, et .\lbe-
commodat (Psal. nis et cietera et rursum sicut :ricum Roman;e urbis principem. Post monuila vero
ait apostolus Faulus : discrimina venimus tandem Senam. Patiebalur
Hilarem enim datorem
diliijit Deus
(II Cor. ix. Cteeos nempe et claudos autem famis prnuriam ipsa civitas. Affuerunt au-
paradisi asserebat futuros fore ostiarios ideo D tem nobis in profectu tanti periculosi itineris fere
;
nullus deberet eos pellere a sua domo, ne triginta solidi argentei,ex quibusparsmaxiraa jam
paradisi eis portas clauderent in futuro. Quod distributa erat. Ego enim recolens consuetudinem
si fortassis aliquis e nostris faniulis n^^n ferens illius, quia nihil sibi nostrove reservabat usui me-
eorum improbitatem, aliquid mutum (2:): respon- tuens ne nos et quique nostrifame deficeremus.si
deret eis aspere, aut mox illis, assueta beneiicia deesset ex quo omnimn emeretur cibus, surapsi
non conferret, sive eis accessum ostii nostri papi- quod supererat de prfedictis solidis, et latenter ali
lionis denegaret, statim comminando increpabat eo disoossi, atque eo iguorante civitatem transivi.
eum graviter deinde illo astante vocabat paupe- lllo autem introeunte civitatem,oecurreruntegentes
;
rem, eique precipiebat dicens Cum venerit iste : assuetabeneticiadeposcentes. .\tiIIe.circumspeotis
ad portam paradisi talionera retribue ei. Hoc autem omnibus, dum me non vidit, protinus quod gesse-
dicebat ut eos terreret, ne similia amplius facerint, ram intellexit. Soiebatenira,quanquampraesto non
ct charitatis atfeclu eos informaret, Si autem secus essem. non taraen longius fore idcircoinnuit om- :
viam (ut sa?pius tteri soletj anum reperisset aut de nibus manu ut eum sequerentur quodetfecerunt. :
bilem, statim de suo equo descendebat, et eura de Vidit igitur dum fransiret civitatis plateam tres vi-
super sedere facieliat,imperans eminus omnes pr.r- ros, sed quadam honestate comptos, qu;e eos ab
cedere, priecipiebatque adhiprere ei aliquem e fa- improbitate egendi aheaos reddebat attamen et :
mulis qui eum contineret ne caderet. Ille vero inter eidem penurimdediti fuerant, Istisnamque etistam
nos equitantes incedebat pedester, ac semper psal- dedit occasionem, ut suie benedictionis participes
(23) Aliis, aliquod mutum, id est verbum, ni fallor, Galice quclquemot.
PROLEGOMENA. — VITA S. ODONIS. 66
fierent. Erant ante ostia douius eoniiu positfe sin- A. die posse pervenire. Ex cujus nempe verbis com-
gulfe scutiila? iauri Ijaecis plen,t\ Slatim unam ex pertus sum, quod illi qui apparuit, non fuisset
eis iuterrof,'avit, pr.edictas lauri liaecas qnanti homo purus, quia illud itineris spatium quod se
venderent pretii. At illc ijLinoio quid vilc di.xit; sub ima hora poUicitus est peracturum, uos pene
cui pater noster respondit Tace, noli dicere pre-
: per totum diei spatium vix peregnnus; cujus rei
tium quod dixisti, seddic taulos denarios. Illevero factiim mihi terribiii visione dutecedenti nocfe eo-
ila fecit :protinus vero muluo tot acc pit dena- dem ordine fuit ostensum. .\deo enim sinus iUius
rios, et sic eos sub prfetextn pretii sua benedic- dilatatus est misericordife, uf non solum fidehbus
tione muneravit. Intcrea dum ciio ejus observarem ista faceret, verum efiam persecutoribus snis ma-
egressus, vidi illum venieutem post pusil- nus aperiret et palmas extenderet. Uequo et istud
lum a longe, ac quasi prajciuctus miles ad bellum vobis retexam exemplum cui rei inferfuit frater
incedebat stipatus cuneis pauperum sed tamen : Firmus, Domini Balduiui 2t, abbatis germanus.
tanta repletus exsultatione, ut eo salulato more Odonis solliciludo pro pace ; ckaritas in rusticum
nostro, vix pos^et me rebenedicere. Deimle tinxi sibi infestutn.
me interrogare, qui essent qui eum ;.mbiebant in- 'J. Tempore prceterito dum Romuleam urbemob
cedentes, vel quid quwrerent. .Vt ille Isti suut, :
inimicitiaoi .Mberici jam fafi principis pr;edictis
inquit, domestici Dei et laboratores nostri. Ergo
Hugo rex obsideret, coepit ille infra extraque dis-
accelera, et redde illis mercedem. Hocperacto rur-
currere, et pacis coucordifeque monita inter utros-
sum interrogavi eum, quid sibi opus essent tantte que disseminare, quafenus possef furorem prtedicfi
lauri baccfe, aut unde eas tulisset. Ille autem cce- F°
regis sedare, et prfedicfam urbem tueri a fanta ob-
pit nobis tanta et talia verba dicere, quanta et
sidione. Interea quadam die dum juxta monaste-
qualia nunquam audivi ab ineunte ;etate nec
rium (2o; lieati .Vndreoe aposfoli iref, quod ad cli-
spero me iiltra audire. Adco enim omnes exhilara-
vit, ut pr;e nimio gaudio ne quis ex nostris suas
vum Scauri dicifur ex nomine, quidam rusticus
voluitcumpropferlagunculahi aqu» occidere. Ete-
lacrymas posset continere, ut valeret alter alteri
nira, sicut Scritura dicil Qui ambulal siinpliciter, :
loqui. .Necdum fuerant ters;e tanti lacr\m;e gaudii,
ambulat confidmler (Prov. x, tt more suo nuUi
conquinisceus ejus paternitati ciej^i eum rogare, ,
nocens, nihilque suspicans curvato incedebat ca-
utbaccarumillarum sarcina nos non onerarei, sed
pife. lutanfum enim apud eum usus inoleverat. Re-
venditoribus eas remitteret. -\t ille, nou, inquit,
gulfp [Regula S. Bened., cap. 7), ut ubicunque es-
faciam, quoniam vereor ne fortassis post nos pre-
sef, sive sfans, sive ambulans, aut sedens semper
tinm remittant. Vix tandem id olitinere potui, vi-
curvafo capife, defixisque terram luminibus ince-
delicet ostendendo illi sequestrationem loci et lon-
deret qua de re a quibusdam conversafionis sufe
ginquitatem itineris jam peracti. Ipsa vero die
;
tempore Fossorium ludendo vocatus est. Facfum
pr<edixit mihipriorem fore futurum, et multa alia
est aufem ilum prfedicfus rusficus ictu capuf illins
qufe mihi postea acciderunt. Deinde ccepit me ins-
appeteret, omnes quijuxta viam aderanf, emissis
truere, quemadmodum inter c;eteras vn-lutes pa-
vocibus percutienfis aftraxerunf manus Tunc dul-
tientiamdeberem atque a se ipso
obtinere ;
cissimus pater : .\e fallar, ignoro quot deuarios
exordium sumens coepit exponere, quanta et
qualia ordinationis sua3 tempore a suis fratribus
accepif mutuo, eique bonum pro malo reddidif,
^
(
et fiederatum dimisit. Sed postquam ad prfedicti
pertulisset. Quod sane nnnc non espedit scribere
principis aures hoc pervenif, ampufare manus
propter sanctissimam eorum postmodum conver-
ejus voluif. Quo audifo domnus alibas Odo obni-
sationem.
xiusne fieret exoravit,et rusticum illumincolumem
8. Necdum peracto itinere, et antea quam fundi-
atque indemnem absolvit.
tus nostra defecissel pecunia, obvium habuimus
fratrem nostrum Petrum presbvterum, qui tunc Item
furem. Silenlii religio
in
conversafionis gratia Romam veniebat: ex cujas Multorum sane et vestris auribus ditfamatum
10.
substantia nostra ditata est inopia, quia ab eo esf illud, quod cuidam latroni pater nosfer du-
sumpsimus exquoiter nostrum perfecimus. Fiebat dum Romam veniens fecerit quod magis libet ;
autem istud duobus mensibus, Januario videlicet mihi describere ne aboleafur, quam
ut vestrfe in-
atque Februario. Fuit autem iter nostrum per.\m- dustri;e iusinuetur. Persisfente ifaque illo orafionis
miates .\lpes. Tanta namque inundatio nivis illis grafia intra civitatem, visum fuif omnibus, uf fra-
diebus etUuxit, ut agnitionem nobis olim eogniti fer noster domnus Gofhefredus super pastores
auferret itineris et ita omuium replebat sinus, ut
: equorum ii-etm campum. Facfum est autem, ut
frigescentibus artubus etiam loquendi modulos in sequenfi nocte, cum gravati somno pastores ob-
perderemus. Cumque senilia ejus membra tabes- dormissent, et ipse pervigil orationi insisteref, fut
eere cernerem, feci ei agilem tunicam, quee ejus adfuif, rapfumque equum ascendif, ef fugam arri-
posset tueri et calefacere penetralia. Peractaitaque puit. Prfficlicfus vero frafer maluif equum perdere,
legatione, a nostratibus coacti sumus, ut per ma- quam silenfium rumpere quod videlicet si fecis-
;
riiimas reverteremur fines. Faetum est autem cum set, protinus fur equum dimitteret. Hoc tamen fe-
venissemus ad Iocum,qui vulgo Burrianum voca- cit abiif, ef tactu unum e pasforibus suscifavif,
:
tur,jam sole Oeeannm
tegente obvium habuimus eique quod configerat siguo ostendif. Peracfa ifa-
seminudim pauperem cujus ego speciem, sicut que nocfe ef facfo mane, viderunt furem eminus
tunc considerare non polui, itanec postea recolere uno affixum loco super equum scdere. Quem ap-
valui. Hoc tamen reminiscor, quia nudis plantis. prehendentes, vinctum eum patri nostro miserunt,
nudatisque lateribus immensitatem ipsius nivis sfafimque ei quinque argenfeos solidos dare prae-
calcabat intrepidus. Cui cum pater noster appro- cepit, diccns injustumesse eum absque digna mer-
pinquasset, gressum fixit, et omnes se preecedere cede dimitfcre, eo quod per fofius noctis spafium
compulit, et mox se exspoliavit, et pauperem ope- multum susfinuisset laborem. Sed enim postquam
ruit. mihique pracepit tantumei pretium superim- Deo frahente ad monasticam perveni vitam, ac de-
pendere, unde possit iter suum implere. Tunc hinc per incrementa femporum prior a frafribus
paulispersubstiti, eteum quoiretinterrogavi, sciens sum clectus s«pe frafres nostri furem illum mihi
;
in vastam solitudinem divertendi locum uon esse. aunotarunt et quia erat fUius nosfri molendina-
:
At iUe inquit, ad pastorale se castrum persistente rii, quofies pater ejus fratrnm voluntfiti contra-
(2'i-) Is fuit abhas Romse ad S. Paulum, infra nii- charta exsfat in tomo I Italiffl. col. 1099, ubi Bene-
mero2l, imo etiam Casinensis ex chronico Leonis dictus abbas, reiajiosus presbyter et monachus,
Marsicani in hb. i. cap. 38, et quidem yenere tunc pnefnisse dicitur et Sergius Nepesinus epis-
;
Francus, ex cap. o6. copus Alberici frater, aliique ejus fralres ac soro-
(2o) Egregia de eo monast erio Alberici principis res kudantur.
1 ;;
61 S. ODO ABBAS CLUNiACENSIS. 6S
ibat, lolies me pricdictos solidos repetere coge- A cem circa coUum. et hauc cumreperissent, non
bant. pr«sumpserunt aulerre. Cibo vero quo vokierunt
1 Oiiia ilc <ictu sileDtii sermo sk intulit, sine
. et polu apud eo-; usi sunt, quo usque inter eos tue-
quo videlicetducendaest pro nihilo vita moaachi, runt sicenim complelum estin eis illud probatis-
:
restal i'l retio redeamii?. el per eum ahquantuhim sMuum gaudium (]uod i>atientiam operatur, de
pervaKemus. Vita enim monachi usque adeo e»l (]uo ail .Vpostolus .\V.« solinit aiilein secl et glona-
:
ahquid, donec suli silentio esse sludueri!. Eo vero intir in Iribulalionibus scientes quod Iribulatio pa-
renioto, quidqiud bene vel honeste se afiere puta- tientiant nperatur, patientia rero spcni. Spesaulem
veril secundum institutionem Patrum niiiil erit. nnii cnnfuitdit. i/uia charitas Dei diffusa est in
cordihns iiostris \lhim
v). Et nunc igitur quique
Ejciitplum insigne. mouastica ferlis iu(lauieuta,obsecroutunaraecum
l'l. Tempore isritur quo Sfcvissima gens Nort- horum virorum iulucamini exempla.et silentio tan-
mannorum, Pictavorum atque Turonomm lines dem aliquando detis operam. De hoc lamque bono
cruentis devastabat Rladiis, contiirit ut duo veue- silenlio Isaias In silenlio erit vobis spes fsa. x\x; :
rabiles viriex eadem congietjalione, neseioquade et Jeremias Bonum est cum silentio pnestotari Do- :
causa, mitterentur Turoniam. L'nus eorum .Vr- ininum {l'/iren. i) et rursum Bonnin est oiro cum ; ;
ehembalbus vocabatur, uiihique bene notus aiter ab ndolescentia sna porlaverit jugnnt, sedebit soli-
:
vero ignotus. et dicitur Adalasius viri nempe opi-
;
tarius el lacehit. quia elevavit se super se [Thren.
natissimi. et multorum monachorum patres nuuc III, 27 Similitcr et David de eo inquiens proclamal
j.
sunt etfecti. Kaclum est igitur dum tantum iler B Dixi custodiam vias rneas ut non delinquain in lin-
carpereut, et in quemdam locum requieliouis gra- ijua niea. Pusni ori nteo custudiam (Psal. vswiii);
tia divertisseut talilcr ab cisdem Nortmaunis capti el c;etera et apostolus PauJus -.Uis autem qui hu-
;
sunt eadem nocte. t.rat aulem quoddam oppidum Jusntodi sunt denuntiamus el obsecrainus in Dnini-
secus loeum, superquod noclu irruentes ceperuut. 110 Jesu. ut cuin silentio operantes panem suiiia
aha vero Nortmannorum pars qu:B ibat, cum pri- ntanducent [11 Thess. iiii. Diximusista de antiquis
dem capta prseda tleve it in eumdem locuui iu vatibus. ut nullus arbitretur hoe silenlium moder-
quo praedicti fratres erant. Capere namque eos et nis temporibusfuisseinventum. sicut quidam male
ligare eorum manus, deinde mmare potuerunt suspicantes fatentiir. Hos namque et Novi Testa-
eorum silentium rumpere nequiverunt. Mane au- inenti Patres. ^'aulus, .\ntonius, Hilarion, Joannes,
tem apphcuernnt in assignatum locum, in
facto ad postremum beatissimus pater Benedielus imi-
quo congreganti posuerant constilulum. f rae-
sibi taii sunt, et alii quamplurimi; quos nominalim
dicti vero fratres paululum se ab eis sequestrave- propter quoruindam fastidium minime recense-
runt, et, sicut erant hgati, in terra se super facies mus quorum videhcet silenlium. si quis studiose
:
suas dederunt, quatenusperacto psalmorum cursu exquirere voluerit, in eorum calalogo atfatim repe-
silentio tinem impouerent. Nondum enim oratione rire poterit. Ergo utnobisquilibet nou opponat quie-
complela, venit pars rehqua capla mulla pi':eda. teniin quadegueruut solitudiuis.his omissis noster
Inveniens ilaque dux eo im prsechctos fratres in stylustolus se convertatad iuslilutionem evangeUs-
terram jacere, inlerrogavil qui essent. At ilJi retu- tarumet de operibus Domini Jesu sumat exordium.
lerunt ei omnia qu;e gesserant per ordinem, ad- C 13. Primumquidem teslimonium in Matthfeo ha-
dentes quod uullo moilo potuissent eos loqui fa- bemus Jussit, mqml, Jesits discipulos suos ascen-
:
cere, llle itaque quia erat barbariea immanitate derein naviculam el pnecedere eitm transfretum.
turgidus. ob nimiam alationem cumeodem iu qiio doiiec dimitteret turbas. Et denmsa turba ascendit
residebat phalerato equo inchnalo velut ad ferien- in montem solus orare (Matlh. xiv). Secundum in
dum conlo, irruit super eos, metum morlis eis in- Marco Coegil Jesus discipitlos siios ascendere na-
;
cuheus. volens eos probare au tinieient. Cwlerum vein iit privcederent etim trans freturn ad Belhsai-
Tulgus undique quod confluxerat ad hocspeclacu- dam dnm ipse diinitterel popnluin, et duin dimisis-
lum vociferanles barbarico rilu plausum dabaut set eos, ubiit in montem urare (Marc. vi). Terlium
manibus, At illi ul eraut animo constantes, ita et in Luca ila eontineus Factiiin est in illis diebus, ;
corpore permanserunt immobiles et hoc non ali- : exiit Jiisus in montein solus orare el erat pernoc-
qua tiebatapud eos indeliisione,sed jure observan- tans in oralione Dei {Luc. vi) Item in eodem Vi- ;
tiaque sanctee regul.e. sub qua videlicet cupiebant (jilale itaque omni teinpore orantes ut digni habea-
mori et vivere, nunquamque ab ea decliiiare. Sed mini fugere omnia ista qux futura sunt et stare
Omnipotentis manus eorum exhilaralum spectacu- antc Ftlium hominis. Ernt autem diebus docens
lum protinus convertit in luctum. Mox ut ad eos in teinplo: iwctibus vero exiens morabaturinmonle
barbarus appropiuquavit, equus in quo residebat qui vocabatur Oliveti [Luc. xxi) Quartum namque
in obliquum, resilivit, sessoremque suum in terram testimonium in Joanne hujusmodi terminatur -.Je-
stravit atque coliisil. Qnam coliisionem stalim fe- siis aiitem perrexit in montem (Jliveli ct di-
bris lethahs secuta esl. Conlicuerunt omnes et D luculoiterum venit intemplum (7oan. viii). Sienim
versi in stuporem cojperunt qu;erere inter se. quid Verbum Dei et Creator carnis, dum conversaretur
ex us facere deberent. Reperlo tandem consiUo, cum hominibus et vilae praedicarel Evangelium,
barbarico ritu dignum esse ceusuerunt, ut pro vila ad tempus siluit, quid nobis agendum sic facihus
ducis sui unus ex eis ceederetur. Deinde cceperunt compreiiendere potestis; videlicei cum inors el vita
sorte quserere, quem ex ilhs deberent interimere. in manu lingucesitposila {Prov. xvni), etcum Scrip-
Sed super virlutum viros et sorti Christi counume- tura dicat In inultiloquio non effitgies peccatum
:
ratos diabohca nuUo mode poterat cadere sors. \Prov. \), et Vir lingiiosusnini dirigetur super ter- :
Obstupescebant ilaque super eos et admirantes di- rain (Psal.cx^\\\j. Si enimpiwdictifratrescum cae-
cebant,uUrahomines esse, super quos sors eorum derentur atque vincti minarentur, voee sUentium
non potuisset cadere. Sic|uidemjuxtahuuc modum rumpere nou passi sunt, eum imitantes, de quo
interemerant unum ex famuhs eorum. Alter vero scriptum est Sicut ovis ad occisionem ductus est, et ;
famulus qui supererat, optime sciebat hostium quasi aguus corant tondente se sine voce,sic non ape-
hnguam, qui eis omnia C[ua3 loquebanlur latino ritil os suum [Isa. liu) hi vero qui nuliam vim pa- ;
eloquio clam indicabat. Et hunc credimus conso- tiuntur, nec a quovis eoaeti, sed sua sponte regulse
latorem hominum salvasse ob eorum revelatio- jura transgrediuntur,quid dicturi erunt simnlpositi
nem. Tunc accedentes ad eos, velociler eorum ad judicium, cum ulrorumnue causa in conspeclu
manus dissolverunt, atque provitadueis sui obni- Dei et angelorum examin;uiilur ? Dc qua exami-
xius eos per interpretem rogare cieperunl et ita natioue sancta Ecclesia perlieatum Job tei-ribihter
:
demum lactum est, ut eos nunquam ligare postea clamat dicens Inslauras testes tuos c.ontra me :
praesumpsissent. Sed et hoc fuit mirabile, quia (Job X, 17). Semper enim in his gravissime ultio
imus ex prsedictis fratribus ferebat auream Cru- plectitur, qui per testes convincuntur. Et iUi male-
69 PROLEGOMENA. — VITA S. ODONIS. 70
diotum lefiis percipiunt, qui ea qu.T lesis sunt A nominuin quo usque liberatum puerum
oravit,
sciunt et ab ejus maudatis lemere deeliuaio non esse cognovil. Non enim polius de iho quam de
metuunt. De quibusPsalmista ait Maicdicti qiii de- : cieleris dolebal captivis, sed pro ejus anima gra-
clinant a mandalts tuis (Psal. cwui) (20). vissimc laboraluit, timens nc aliquo casu sine la-
Fratribus infirmis xgre mcdicinam indulr/et. vacro fontis puer ct ejus anima geliennas tradere-
14. Erant itai[ue in nostra congref?atione diio Uir. Sed inter Cictera non sunt pr.Ttercunda illa
fratres, quorum nomina huic operi nou libet iu- quic niitrix pueri narrabal. I.ocus, ait, illead quom
lexere, qui pro sua gravissima infirmilate crelirius captivi ducti luerant, ullra quoddum fluiuen erat,
eum assueverant orare, ut medicinit; illis remedia cujiis tanla inerat piofundilas, ut uuUiis iUud aliler
adhibere juberet, prsesumentes de sanitale. .\[ ille nisi navigio, aul nutalu posset transire. Distabat
non ferens eorum improbitatem, couseutit volun- aulem;i Turonia spatium itineris octo dierum. J.um
tati eorum petitoque medicamine licentiam tri-
: vcro revisendi puerum spes frustrabatur. Stante ila-
buit, sed prius eos convocans sub similitudiue que muliere in ipso discrimine. subito iuspirata est
quadam dixit illis hoc paradifxma. Vidi aliciuamio Dei llamine, ut arriperet puerum et iibiret quod
;
n'atrem siuiili veslro vulnere cruciatum ct prius et fecit. 1'^lcnim tam secura per mediiim hoslium
mortiuim quam prislina? sit sanitati rcstitutus. At trausivit catervas, ut non solum ab aliquo fuisset
illi nibil de se suspicantes adhibuerunt sibi medi- relenta, verum etiam nec interrogata. Profundi-
cum sed post sedulos cruci.itus, sanitatem nun-
: talem vero tauti lluminis siccis crurilius transivit,
quam receperunt. Scio el ahiun fratrem, qui tem- et longmquitalem tanti itiiieris triduo peregit, non
pore suie conversionis dum studerel pr:eteritas B esuriens, neque sitiens, aut lassescens, donec Tu-
llendo delictorum tergere araculas, oa^lcra rehquil ronis |>ei'venirel. Hoc vero factiim oujus fuisset
studia, noclu dieque orationi, compiuictioui et la- merili stalim claruit, quia mox, ut puer patri no-
menlationi incessanter desudabat. Cumqne eum stro delatus fuit, sacro eum fecit baptismate tingi.
peritissimus pater recjuisisset, cur pr.esto cum Deinde elevatisin coelum oculis ut moreretur ora-
aliis ad docendum vel discendum non csset ; veri- vit, alque dehino post triduumcielo reddidit spiri-
talem retulit occulta cordis suipatula revela-
ei, et tum. Pater vero ejus factus est monachus. Qu;e
vit, atque ut sibi lioc perficiendi daret liceutiam vero sequuntur, ipse beatus pater exposuit, non
exoravit, sciens pro certo secundum institutionem tamen ut a se vel pro sc facla fuissent, sed de qui-
Regulie (f(7/?. i9), quiaquod sine permissione pa- bus eum Domiuus periculis liberasset narrabat.
tris spirilualis monachus agit,pr,esumplionidepu- Naufraginin ecadit.
tatur et van;e gloriie, non mercedi. C.iii patc 17. Quodam tempore dum Rhodani alveum na-
noster Restat ut uno vel amplius tempore iste
ait : vigio tiansiret, comitanldius illum optimatibus re-
Spiritus dicebal a le, quo luens lua stimulis sau- gionis illius, contigit, ut clum unus equus alium
cielur van<E glorife. .Mox frater illo pr:ediclam per- vellel calce pcrculere, ictum ferientis navigii ta-
didit compunctionem, et vix post medii anni bnla excepit, illo videlicet loeo, ex quo ramus fue-
spatium eam rursum exorando patrem noslrum rat eum doluretur excisus. Mox ut evulsus fuit
meruit recipere. Sua namque verba niiro gravita- vertex, tanta per idem foramen inundatio ingressa
tis pondere plena erant qui;i vir sanotus repletus
; est aqu;e, ut subilo repleretur navis usque ad su-
sancto tlamine incassum loqui nesciebat. C perficiem. Sic tamen plena Deo gubernanle ;id
Joanni episcopation prcvdicit. aliam pervenit ripam. Etenim usque adeo pater
15. Praeteritis his diebus coiam nostris fratriljus Odo intro stetit, qiio omnes fuissent egressi. .\d
et aliis qui aderant nobisiuim, retulit doiniiiis postremum cum fuissctiUc egrcssus, navis abiil in
Joannes, iNolanie (27j Ecclesia; episcopus, quod profundum. Qua in re videlicet cujus meriti vir
ante hoc triennium bis Romam isset, et pra;dicti iste fuerit perspicue claret, cjui hoc suis obtinere
episcopatus benedictionem resistenlilnis inimicis valuit preoibus, quod prius meruerunt Petrus et
nequivisset accipere. Inlerea domnus Odo oraho- Paulus, deinde pater noster BenecUctus.
nis gratia Garganum iliat. Cumque vidisset eum Item prxcipilium.
tristem, sciscitavit eum qiiid haberet. Cui ilie cum 18. Sub eodem tempore competit illi Romam
omnia quffi sibi aderant retuhsset, et quia quasi (28) orationis gratia venire sed non multo post
:
spe desolatus accipiendi ordinem ponlificatus con- dum ijati"iam reverterelur, inter biirdonum Alpes
fundebatur tertio Itomam reverli benedixit ei, et ; ob nivis immeusilatem pr;eoccupatiim et sepfum
dixit Perge iterum securus, et scias quia comple-
: cst ejusiter, qua videlicet mons ille nuUo iinquam
vit Deus volum tuum deinde dimisil eum. .A.t ille
: tempore polest carere. Secus aulem locum illum
accepla benedictione abiit, et infra spatium quin- habitat quoddam genus hominum,
qui Marrones
decim dierum, sicut patcr noster pr;edixerat, illi (21)) vocantur, ex Marronea provincia
et arbitror
advenit. Qua dc re indubitanter proferimus, vir lUud nomen fraxisse originem. Hi enim accepfa
ist.e prophetise spiritum veraciter haljuit, cujus mercede pr;ebuerunt ei ducatum, sicut et aUis
verba tanta sunt auclorilate lirmata. D facere consueverunt, quia aliter hiemis tempore
Nepoti haptismum obtinet. nemo quidem pr;cdictos montes valet transire.
i6. Meminisse vos volo, fratres, cjuod pi.^lerito antequam sol
.N'ara, lucis terminum clauderet,
anno ille peregrinus qui se de familia patris uo- iUud quod supererat diei spatium versum est a
stri esse fatebalur, et Jerosolymam ascendere fe- mullitudine nivis in caliginem. Sed illis prolicis-
stinabat, coram vobis de patre nostro bis terque centibus ut prajterirent tetrum et jacriculosum lo-
narravit. Aiebat enim, quod idem annis quiltus cum Ulum, subito equus quem sedebat pater no-
Nortmannorum gens Turoni;e devaslabat fines, die sfer, tetendit pedem in oliliquum, et ambo simul
quodam contigit ut nepotcrn domni Odonis, ne- mergcbantur in pr.Tecipifium. Tunc pater Odo, re-
cdum renatum fonte baptismatis, una cum nu- lictis habenis, ambas manus dum caderet ad cce-
trice sua caperent prfedicli .Nortmanni. Erat autem lum erexit, et mox ramum arboris inter brachia
Turonis prfediclus pater. Cumque hoc ci ibi nun- sua reperit, alqiic in eo usque adeo se suspenJit,
tiatum fuisset, mox ille orationi incubuil, et tandiu donec ejus clamoribus qui prfficesseranf reversi
(26) Quae sequuntur ad num. 22, in editis locan- (29) De iisdem S. Odo in Ub. ii de Vita S. Geraldi
tur in libro iii. cap. i~. Ipsi quippe Marruci, rigentes videlicet
(27) Ex hoc loco augeri atque illustrari potest se- Alpium incol:c, nihil (/nwstiiosius xstimabant,
ries episcoporum ejus loci, in Italiae sacrte tomo VI. quam ut sup/jelleclilem Geraldt per jugamontium
(28) Confer libri ii, num. Iti, ubi Joannes anno jouina t/xinsveherent. Vult;o Marranes appellantur.
altero, quam scriberet, id accidisse refert.
;
71 S. ODO AHBAS CLUNIACENSIS.
fuissent, et ruiu susccpissenl. Kamus auteiu ille A vero subdebal ad laborem artis. Sicque IVater iste
amplius nou lut visus. quia arbor illic nunquaui viliim suam poratjens, post paucum tempus exsilii
viilelur, uec uascitur, equus vero ullra nusquam cjus vitie susccpit Hnem. Nam cum in oxtremo
comparuit. viliolaboraret, vocavil pium patrom, singularem
Ilem tatnmes. supplicans lociitionem. Cm
cnm veniam ijolorot,
19. Revera eum pro paci^ reRum et priucipiun, intorrogavit eum, si in aliquo oxcidissot post mo-
necnon et correctione monasteriorum mipaticiili niu'lialuiu. .\t illc : Nudo cuidam tc interrogante
amorc arileret, et oli lioc luic illucque disciirrerct, moa culpa tuuicam nostram tribui. ot funcm pilis
swpc ei latrones insidias paraverc.Ouadam uamque contoxlum de celliU'io absluli. Qucm cuui intori-o-
die quadra^:iuta supereumuisurrexcrunt latroncs. jjiissot qiiid ex ea fecisset Kofrcuaudo, inciuil, in-
:
Cumquc uniis cx i'is <jui ciat iiisignior castcris, gluviom quaui iludum malo coutriixi, voutrcm
,\imon iiomiuc, vidisset eum, fratresqucqui comi- meum cx ea circumligavi. Super quod factum stn-
taliautiir illuui iuccssantcr psallere, ae psallcudo l)efaotiis cst pius pater. Etcum veUet eam ab cjus
iter peraficrc. illico compunctus corde dixit sociis visceribus solvere, cutis quae ei adhn?serat uua cum
suis :.Nuu(]uam mfinini tales viros vidisse, ncc sanic secuta cst. vVdjecit et ait Hac noctc, palor, :
puto alicubi visi luisseut discedamus ergoab cis.
; in cielis clcvatus sum por visionem. Obviavit au-
Est et qnidam armiKcr cum eis, videlicet strenuus lom me gloriosissimse persouie et excellentissim;«
vir, et ideo ahsque nostro periculo uon possumus potestalis mulior, appropinquansque mihi ait :
nocere illis. Cui respondeutes dixerunt .Vrmific- : CoKuoscisne me ? At ego : Nequaquam, domina.
rum illum in acumine laueeie nostrte levemus, B Et illii Ego, inquil, sum mater misericordite. Cui
:
caeteros autem
e.\spoliautes aliire dimittamus. .Vd ego Quid jubes ut faciam, domiua ? At illa Post
: :
h«c respondit ille Prius iu me arma convertile,
: triduum venies huc tali hora. Quod el factum cst.
alioquin me vivcnte niliil eis haljelis facere. Sicque Tertio vero die hora qua dixerat defunctus esl.
invicem suntdivisi ct ad propria reversi. I.atro ita- Quade re patuit perspicue verum quod vidit,quia
que quem prajiliximus post patrem nostrum abiit, lioraqua pKedixerat ab hoc saeculo migravit. Et
et reatus sui pivnileutiam egit, ac dehinc a latro- inde ])ater noster consuetudinem tenuit beatam
cinii pravitate ccssavit. Sed non ab re hoc cense- Mariiun matrem misericordife (30) vooare.
mus faclum fuissc. Tanta enim s]iiritus cui adha>,- missio Neapolim. Odonis revelatio de
Jiinnnis
serat eum ut ejus jocundilis
replevoral gratia, aijone duorum fratrum.
non solum jocuudos exhilararet, verum etiam et 21. Per idem tempus cogente necessitate nostri
mwstos veia' l;etiti:e redderet, et perennis exsultn- monastorii missus sum Neapolim. PriBparata t;in-
tiouis parlicijjes faccret. Lingua enim e.jus. ut dem c[Uioque necessitas exposcebat, competit milii
Scriptura cauit, lignum vitte et lingua placabilis navifjio Komam reverti et cum appliciiisscm Por- :
ac dulcedo mellis faviis distillans labia ejus et lex tuensem civitatem, exceperunt me viri nobiles, qui
prudentue in sermonilnis iUius. et ipsi a Roma venerant ante ipsum diem Quos
Lalronem suscepit nd monachatum, qui reiiyiose ciun de patrc notro sciscitassem, quasi de novo
vivens, n benta Maria in cvlitm vocatns est. quodammodo gratulantes amico, inter cfetera ejus
20. Quodam uamque die iter habens juxta pr;e- opera ista, me absente, illo tempore narraverunl
donum fines, quidam latro juvenis iutuens vultus C feeisse. Pri^lerito isto mense Augusto, ipsa die .Vs-
ejus atlabilitatem, illico compunctus corde ejus sumptionis befit» MaricE, in Adventino monastc-
provolutus vestigiis, ut sibi misereretur humili rio fuit paler noster. Rogatus est autem a domno
precabatur voce. Quem cum interrogaret quid Balduino abbate, ut ipsa die ob amorem sanctc-e
vellet, monastica sibi deprecabatur subveniri mi- Mariie ibi missam celebraret, ct suis manibus cor-
seralione. Deinde interrogavit eumpater noster, si pore et sanguine Domini eos communicaret. .Vt
aliquis ex eadeu parochia eum cognosce:el. At iUe hoc se facere non posse respondit sed illis :
ille: Omnes, inqnil. Vaile, ait, hodie, et crastino persistentibus tandem consensit invitus. Deinde
duc tecum nnum ex ijriorijjus loci illius cum ve- ecclesiam est ingressus, et eum fuisset paulisper
nerisad nie. Quo audito abiit, et sicut ei impcra- oratum ctepit de ecclesia egredi. Nam volenlos
verat peregit. Altera vero die cum utrique aute eum retiuere, Obsecro, ait, sinite me abirc, quia
eum venissent, ecepit pater Odo virum illum ma- duo fratres nostri positi sunt in extremo vilc-fi, ct
gnatem de vita moribusque pr;edicti latronis scis- necessc habeo velociter ad eos ire ne exeant mc
citare. .\t ille, Juvcnis iste, inquit, pater insignissi- absento. Deinde adjccit Ecce ante januam mona- :
mus latro est. Quo audito dicrctissimus paterdixit sterii adest qui compellitire. Necdum verba com-
latroni Vade et prius mores tuos corrige, et post-
: pleverat, et missus adfuit, ut prajdixerat, et cum
modum monasticum appete discipulatum. At ille venisset ad sanctum Paulum, mox abiit, et pro
:
Ego, inquil, projeetus a te hodie vado in perdi- fratre Kenedicto missam (31) celebravit, eiquc
tionem, animam vero Deus a te requiret. Tunc mi- corpus et sanguinem Domini Vialicum tribuit, et
serieordia motus pius pater praecepit ei, ut ar- D sic prc-edictus frater Domino spiritum reddidit.
repto itinere ad monasterium eum pra?cederet ,/Uter vero Gislebertus fuit dictus, mihique conso-
quod et factum est. Peraclo ilaque aliquo tempore brinus, qui octavo die est secutus. Nunc ad prisca
subregulari degens examinatione, tandem ettectus quasi in circulo posita revertamur tcmpora, el ali-
monachus eellerario fratri eum ad obediendum
: quantulum ]Jer majora curramus exempla.
sidjdiderunt. Etenim cum idiota esset, utrumque Romw Vitam S. Martini corrigit et glossulis
ei imposuerunt,scilicet obedientiaj jugum, et stu- Coder ad pluviam inviolatus.
e.rplicat.
dium litterarum quod devole ita peragebat, ut
; 22. dum essemus apud bea-
Ante hoc triennium
unam manumobedientiifi porrigeret, altera vero tum Paulum Konui!,rogavit eum douinus abbaKal-
psalterium ferret, Israeliticum illum imitanspopu- duinus, ul librum cjuem de vita beatissimi Marlini
lum, qui cum Jerusalem refediticaret una manu episcopi morc dialogi Gallus et Postumianus compo-
gladium tonebat cum quo hostes pelleret, alteram suerunt, ei corrigeret, et glosulis elucidaret. Cujus
(30) Hiac forsan usus vulgaris orationis, quse in- exitu psallentibus guidatn de sacerdotibus missam
cipit ab his verbis. Tlsitala hoec vox in actis S. concitus celcbravit, alqne sacrosanctum mysterium
Maioli abbatis. allutit. Cum vero quidam dicerent quod Jani de-
(.31! Horis erat quondam, salleni sa-jiissimc, ut cessisset ; ille sensum adhuc )-ctineHS oculos npe-
missaadviaticuminfirmoprsebendumcelebiareliu', ruit, et hor iudicin nondum se decessisse monstra-
quodincxtremo fere agone tribui solebat. Odo uo- vit. Tunc veio IJominicum corpus suu sponte su-
ster inlib. ui de Vita S. Geraldi, cap. 7 Cceleris pro : scepit, et ita felix illa anima ad coelos migravit.
PROLEGOME.NA — VITA S. ODONIS. 74
videlicct voluntati statini assensum pi-jebuit, etac- .V do, perjurando, more accipitris hominum assue-
cersito fratre Otliegario eniemlandi operam dedit. veras auferre substantias,et nunc impudenterbeati-
Factum est, duniliEEc agerenUu', ut vespertin;e ho- ficari a nobis appetis, quasi nescicntibus actiones
r£E pulsaretur signum statim sccundum regulfe
: fuas. Non enini serpcntem me fecit Deus, ut tuo
prceceptum rclictis qufe in manibus tenebantur ec- more debeam sibilare, nec bovem ut debeam mu-
clesiam ingressi snnt, codicem vero apertum ubi gire ; sed hominem me fecit, et ut loquar linguam
sederant reiiquerunt pneoccupati vero vesperti-
; mihi tribuit. Hiec et iis similia incessanter cum
nis orationibus codicem obliti sunt. Erat autem oljlatraret, concito gressu recessit ab eo prsedic-
hiemis tempus. Tanta auteni in ipsanocte inunda- tus frater. Sc(pienli vero die cum \\iec omnia ad
tio detlu.xit aquie, ut omncs nostri monasterii offi- capitulum fuiss('nt recitata, miser ille non solum
cinas repleret. l.ocus autem ille, in quo liber fuerat vcniam noii peliit, verum se bene fecisse respon-
relictus, ita est positus, ut aqua quae ipsiuslabitur dit, addens uisupcr non decere talem personam
tecto, ct ex tribus nliis tectis subjacentibus supe- suum meliorem increpare. Tuncpater nojtersuper
riori, quodammodo una oonversione collecta mo- ejus indignatus superbiam, commotus ait :
re torrentis illo uno in loco decidit, ibique usque Hodie dies Dominicus (34) est, ideo nullus contris-
mane patulus permansit liber, et tot inundationes tari debet. Idco isfa discussio suspendafurin cras-
aquarum in circuilu ejus cecidere. Margo namquc tinum. Factum post pusillum a capifulo
esf, ef
pnedicti libri undique fuit lota, scriptura vero omnes surrexerunt. aulem subifo facfus est
Ille
permansit intacta. Facto manc appositus est co- mutus, af(jue posf triduum sine sormonum abso-
ram fratribus liber. Cumque altoniti miraremur B lutione delunctus est. Eccequanfum estvirus arro-
omnes, ait providas pater (Juid admiramini, fra-
: Hujusnamque mucrone mulforum mona-
ganfiae.
tres ? sciatis quia Viiam beati .Martini aqua tangere chorum vifam reperimushacfenus sauciatam; quia
timuit. Et hoc cum aliquo diiebat gaudio. .\d hcec dum putanf se scire quod nesciunt, suis proposi-
imus ex fratrilms nostris, quia eratpromptulus ad tionibus seciuidum .\postoIum stulti efflciunfur di-
loquendum, accepto codice adjecit Intuemini et : cente Scriptura (3oj Qui non vulf esse discipulus
:
videte, quia codex iste vetustus est, et a tineis de- magisfer erroris. De quibus et Domi-
veritatis, erit
molitus, atque ab aquis olim lotus, et usque adeo nus per ,\mos loquifur Jleversi sunt ut essent :
humectatus ut jam squalcat palloribus. En indi- ahsque juijo, et fucti sunl arcus dolosus (Amos vii).
cia cernite, et dicit pater noster dudum lotum li- Horum nanique imagines procul dubio hi tenere vi-
brum nunc aquamextimuisse tangere ^aliud nam- dentur, qui prius vocitari magistri quam fianf dis-
que aliud est. Tunc pudicus pater Tace, inquit, : cipuli nituntur, ef antea regiminis arcem sul)ire
ista discere noli. Non est enim similis Martino qui appefunf, quam subesse noscuntur. Enimvero
possit habere laudem in omnes gentes. Sic ea necdum tirunculi bravium usurpant vicforis, at-
qufe propter eum Dominus fecit in laudem Marti- que indoeta manu arma fortissimi militis arriperc
ni convertit. non verentur, negligentes ca quse dicit Soriptu-
Monarhi inrondita loculio ut repressa. ra Qui regularifer non subesf, regularibus prfees-
:
23. Per illud namque tempus longe lateque pa- se non debef. Scd quia legaliter nolunt vivere a
tris nostri nomen, veluti clarissimum sidus, ccepit legis prfEcepto non verenfur fa"iem cordis adverte-
etfulgere. Factus est notus regibus, episcopis ta- C re. De quibus per prophetam Dominus loquitur :
miUarissimus, maguatibus charus. Queeque enim Veteruntadme terga. et non faciem {Jercm.n) Nam
monasteria in eorum finibus conslructa erant, ju- et iSicodemus legislafor venit ad Jesumnocte, quia
ri patris nostri ea tradebant, ut nostro more cor- prius voluif instrui, ut postea alios docere posset.
rigeret et ordinaret. Interea veniens ad quoddam Hujus namque morbi duplex malum est unum, :
monasterium, habens secum paucos fratres in quod clandesfiua prfesumpfione, quasi sub prfe-
comitatu, ex quibusnos unum cognovimus, nomi- textu sanctitafis, aucforem suum ad arcem insfi-
ne Adolfum et ipse ante hoc biennium migravit
; gat scandere magisterii alterum, f[uod ipse des- ;
adDominum.Peractaitaque illa hebdomada. Sab- trucfusahosinstruerequcerit secundum sectam sui
bato vesperascente, cum nostri fratres coepissent erroris, et (quod siue dolore fateri nequimus) ipsi
mandatum (.32) regula; prteparare more, contigitut prscipites, (juosdam stanfes posf se ad praecipi-
unus ex illismonachis per eumdem locum ubi hasc tium frfihere mohuntur, de quibus per Evangelium
parabanturtransiret. Certe cum vidisset prsedictum Dominus dicit Cceci sunt duces cwcorum. Ctecus
:
iratremnostrum nostraconsuetudine suos abluere auteni si cxco ducaluni prwstet, ambo in foveam
subtalares (33), ira permotus rupto silentio coepit cadunt (Matth. v). Horam namque convenfum po-
dicere Dic mihi in quo loco sanctus Benedictus
: tius caupona,quam cougrafio nuncupafur: quiaibi
praecepit monachis suos lavare subtalares ? Ille unusquisque id agit quod libet, et hoc non agit
nostro more signum ei fecit ut taceret, quia hora quod non libet. De talibus namque per Salomonem
erat incompefens.Non enim recordabatur illius quod dicitur Massa stupx sqnagoqa peccantium (Eccli.
:
Sapientia dicit per Salomonem Qui erudit deiiso- D XXI). Hocnam([ue monaohorum genus teferrimum
:
)-etn, ipse sibi injuriam facit (P)-oc. 'J ,") et iterum vocat beatus Benedictus {Reg. cap. I). Eorum
:
Noli arguere, ne oderit te IProv. ix, 8). Videns itaque conversationem miserrimam dicit esse,
itaque sibi non respondisse, efferatus est vehemen- atque in tantum miserabilem, ut de ea satius ta-
ter, et rabido intlammatus igni, ista coepit verba ceri censeat, quam ahquid loqui. Ergo his omis-
evomere : qui solebas negotiando circuire mun- sis revertamur ad querelam prfedicti monaohi, et
di provincias, nunc venisti nobis praedicare regu- videamus quid beatus Benedictus praecipiat de re-
lam, et meliorum tuorum corrigere vitam, Juran- bus monasterii. Omnia, inquit, vasa monasterii,
cunctamque substantiam conspicianl velut alfa-
(32) Id est lolionem pedum, ad quam cani solet
antiphona Mandatum novum do
: vohis. Sabbato (3't) Ifaquc die Dominico capifulum olim celc-
id fiebat, lavabanturque utensilia monasterii ex brari mos eraf quod aliis exemplis probare licct.
;
regulse prffiscripto in capite 31). Nota quod subditur de reUgionc rcprehensionis in
(33) Id est calceos, aliis sotulares, quos singulis Dominica. Consentit sj-nodus Aquisgrancnsis anni
Sabbatis abluere solebant. Hunc usum sustulit Pe- 817 in cap. 72. Ut is qui noxce culpa tenetur, die
trus VenerabiUs statuto 28, superstitutionem esse Dominico remissius habeat, ct veniani non peliit.
existimans si calcei quos ob laborem in pluviis ct Lege S. Bernardum in sermone.
lutosis viis exerceri primitus solitum sordidatos (X\) Inhoe elpaulo post sequentc loco Scriptu-
abluere necesse erat dimisso subinde manuum
; rce nomine etiam comprehenditur doetrina Pa-
labore mundissimi duahus aut tribus aqum quttu- trum, solemni veterum more.
lis, deinceps aspergerentur.
Patroi. CXX.XIII.
: » '
75 S. ODO ABBAS CLUNIACENSIS.
ris vasa sacrata. Etiterum qnis auloni sordide
: Si S. ctiis qiiicunijiie Innisi/rc.ssus, fuerit tcrminos proxi-
aiit ncpligenter les monastorii tiactavcrit, oorri- misiii\I)rii/. x.wii, 17 ^uem
vidciiootpriecepti ler-
,
pialur iHeij. S. Bciicd., c. .'il, :!-2i. Qiiid ciiim sunt rainnm liiim iste pnetatus monaoliiis transgredore
aliiulcaloeainenta.vel veslinionta li'atriim,iii^i subs- non Tuil voritus, jiire malediclionis seutontiam illuc
tantia monastcrii. Si enim aliL)i soptimauariis isdcm siisce])il iii quo pr.ovarioatiis c^t. Et hoc esteuim
ipso pra>oepit, ut vasa ministorii munda ot sana cel- (juoddives illo qiii in inforno sejiulliis esse dicitur,
lerario rcconsifjnont, qute videlicet sunt liotilia at- plus se iu liugua, quam in o:eloris membris ardeie
que vilia, ct olliciis coquina! deputata quid scu- : latetur. Indo est illiid quod per qiiemdam sapien-
liendum est de calceariis, qu,'B sunt suo protio ciia- tem dicitur l^eri/iur /icrcat, qnis /)cr li,Tc et tor-
:
ra, et pavimcuto adlueranda? Sed siout
ocolesias r/Hcliir Dc
qiio et .Jaoolms apostolus Lingiia, in- :
gravis culpa vidotur fore monaclios sollicite aliena quit, esl. iijnis iniircrsitas iniqiiilalis. Unijua cons-
providere, ila multo magis ^ravior sua negligere. liluilur in menihris. qiiie maculal Inlimi cor/}us,et
Si enim divesreprohenditur eoquoil qnotidiesplen- in/lammat rolaiii naliuitatis nasirx. Lmgiia est
dide epulabatur, iiroculdubio graviler reprehendi- inquietuni matiim plena vcnena morlifcro {Jac iii,
tur servus Uoi qui (juotidie encasniare conoiipiscit, 6, 8). Et de ipsa psalmographus ait iJis/jerdel Dn- :
videlioet eum in sexto humilitatis fjradu pra-cipiat niinus universa laMa dolosa et linjuani magnilo-
boatus licnedictus, ut omiii vilitate, vo! oxtremita- quam iPsal.ix, 14). Similiter et per Ezechielem :
teconteutus sit monachus. Ob lioc enim (piis nc- Linquam luani adhirrescere facimn patatn tiio. et
gligens sua non vult lavare oalceamcnta, ut in eris mutus [Ezech. iii, 26.) Et utiiiam lingua sit
quoddam angulum ea projiciat, atque a luli pal- B mutus etnon a fidi;lium oonsortio soparatus. Quid
lore marcescanl et demum nec sibi, noc i)auperi-
; rogo est cxcommunioatio, nisi separatiolionorum ?
bus aliquid valeaut, cum omnia vctusta pauperi- Inter oa?tera namqiie sua pr;pcepta beatus Beiie-
bus pr^edictus pater pnecipiat eroganda. Hoc dictus illud sub excommunicatione ligavit quod
namque fhcimus, non quod squalidi aut lucidi de silentio dixit, et sub nullius prioris arbitrio re-
more hypocritarum incedant red ut omnibus Uquit. Qua de re C[uisquis ad monastica pervenit
:
suis vestimentis nitidis utautur et lotis, sicut per fastigia, perpendal quod agat, et ab ipsa se ex-
quemdam sapientem dicitur communicatione alienum reddat. Illud semper
corde relineat quod illis duabus contigit virgini-
Qvii cupi.s c-ss(! bonus el vilain ([U;eris liijiii'sl;ini,
bus, qme preeceptum beati Benedicti negligcnter
Corporis alque aniina; (iili^e niunJitiam.
duxerunt, de quibiis beatus firegorius mentionem
Prieceptaenim Patrum terminisunt sequentium. facit in suis Dialogis. Sed satis in his immoravi-
De quibus Domiuus per Moysen loquitur: Maledi- mus, nune ad alia transeamus.
(m)
LIBEK TEUilliS
Monachurum S. Martini interitus. C percuteret (.37): Hunc et hunc percute. Cumque
eum qui hiec intuebatur gladio voluisset appete-
Eodem namque temporedumnos pater noster re, emissa vooe adjiiravit eum diccns Adjuro te
1.
:
regularibus diseiplinis instrueret, multorum mona-
per Deum viventem, iit non interficias me. Statim
.
chorum non dico obitum, sed miserabilem exces- percussor gladium contraxit et ipse sohis evasit
sum sedula nobis narratione assueveiat narrare, ex omnibus.
ut juveuiles in nobis comprimeret motus, el qua-
si sub timoris virga more pastoris duceret nos
Quain gravis cut/m sit vestes monasticas mulare.
ad elysii gaudia. Quadam vero die dum talia no- 2. interrogavi eum ciute culpa esset in
Bursum
bis exponeret, suceumbens ejus, ccepi paternitati monacho, qui pura mente quolibet uteretur vesti-
eum rogare ut nobis diceret, intra Ila- si tantum mento.Adhapc protinus istud milii opposuit exem-
Ii,:e tines mouastiens ordo corruisset, vel si iu Eu- plum " Per illud namque tempus quod Nortman-
:
ropa; finibus simili modo excidisset, et quomodo norum gladiusin nostrishnibusgrassabatur.coepe-
aut qualiter, vol quando hoc evenisset. Tunc ille re multi ex nostro ordine propria relinquero mo-
assumpto sermoue, ista nobis ccepit exponere : nasteria occasione hostium reperta, et cuncta usui
i<Ante hos itaque annos, persistente monastica humano placita repetere quae pridem abrenuntia-
congregatione apud ecclesiam beali Martini Turo- verant. Pro consorho namque fratrum frequentiam
nis, cffiperunt modum suum, consuctudinesque re- habebant parentum et amicorum, et pro rebus mo-
linciuere.acpropriisvoluntatilnisvitamsuampropo- nasterii substantiis appetebant propriis ditari. Frac-
situmque oorrumpere. Belinquentes namque nati- p, ta tandem vestimenta, oum quibus de monasterio
va et assueta vestimenta, cceperunt fucatas, atque exierant, denuo nou induebantur similia, sed colo-
fluxas palhoque ornatas circumferre cucullas et rata, qu;B nos viilgo dicimus blava. Sub hoc nam-
tunicas. Caloeameuta itaque qaibus utcbantur que tempore frater quidam, recedens ab hac pes-
adeo erant colorata ac nitida, ut vitreum colorem te, nostrum petiit monasterium, deprecans ut
viderentur assumere. -Vd Laudes namque noctur- emii reciperemus. Cujus annuentes voluntati, pro-
nas ne aliquo pede otfenderent, cum luce diei tinus omnia quffi acquisierat abrenuntiavit, et mo-
surgebant. Ista et harum similia multa contra re- nasterio concessit. ('ui cum fratres iudixissent ut
gulie jura faciebant. Quibus rebus cum decrevis- iret, omnia simul collccta monasterio deferret res-
sot Deus finem imponere, nocte quadam omncs pondit : « IUeego.iuquit, utqu» usque modohabui
quiescentes, cum unus ex eis eamdem lioram in- requirendi vero ac chmit-
vesti';e sulijacent ditioni,
somnem duceret, vidit duos viros dormitorium in- tendi vcslra? sit potestati. Qua de re de monaste-
gredi, unum videhcet gladium manu tenentem, cui rio solus non egrediar, sed cui vobis placet hoo
alius imperabat indice singulatim eos his verbis prfecipite uni e fratribus requirere. Ego tamen
!'W In nis. Compendiens), itidemqiie in Silvi- idem S. Odo in libello de combustione ecclesise S.
niaoensi veterrimo, nuUa est hie libri divisio, sed Martini, ubi canonicis argiiit in-
iu .Martinianis
omnia duobus libris contiuentur. gressum femiuarum in monasterium, ac vestium
Quid de hac ctede sentiamus, diotiim est iii
{'.^1
) pompam.
Elogio Alcuini in partei sseculi iv. Lege qua; habet
: :
PKOI.EGOMEiNA. — VITA S. OUllMS.
\.-str« obtemperans voluntati, ibo cum illo, et ut A cum super Amalecitarum populum voluisset in-
!iii'lius sciero, piwceptis illius pavebo. Sed sive hue surgere, bis Deum cousuluit, et responsum euudi
jMrmausero.sive ill.ic ambala»ero.iieinceps omni- non accepit tertio Ephod indutus est, et protinus
:
iMi< rebus nudatus tro. Revera peiseverante fra-
••
sibi imperantis audivit vocem.
irum senteutia, aUiitcum fratreillo cui hancindixe-
Ullio de monachis carnes edentibus.
raut obedientiam. l'aclum est aufem cum venissent
ad locum inquoanteapraedictiis fraler habituverat, 3. Hfee ait, et post ha3c rnrsum adjecit « Visne :
subitanea est intirmitate addictus, ii)ique et de- ahis documentis ostendam fibi quia perparvum est
fuuoUis. Illo ramque in exirama posito, bater qui qiiod multum dehouestat atque corrumpif? « Cui
cum eo ierat, quauto propinquiorem eum morti cuin ita me omni cum desiclerio velle respondis-
cernebat, tanto pro ejus auima instantissimas Deo sem, et in suis aucloritafibus me ardere cerueret,
preces etiundebat. Sicquc factum est ut utrique horum mihi exempla exposuit succinctarelatione.
istam visionem viderent Erat enim lihonus iu
: His diebus duo Iratres ista fuerunt rapidissima
>.
excelso positus. super quem videbatur sanctus rapti morte, non tamen uno in loco, nec uno die^
Benedictus residere, anle cujiis conspectum asta- Veniens autem unus ex eis ad domum cujusdam
batinasstimabihs exercitusmonachorum. Ascensus suiB sororis, vehemeutissime esurire se dixit, et
autem throni illius palliis videbatur esse stratus, refectioncm petiit, cui protinus soror sua pisces se
in cujus subteriori g-^adii ceu veniara petens abundauter habere respoudit ut comedei'et, quales
jacebat frater iUe infirmus. Dextera nnmquelajva- et qua hora vellet. Ille vero quasi indignaus, fasfi-
que pnedirtus monachorum residebut exercitus B diri se pisces rcspondit, eo quod per tot annos in-
;
inter utrosque vero vacuum erat iier ascendea- desinenter eos se comedisse adjecit, et non eos
tibus pervium. Porro cmn per loagum spatium jam se posse videre dixit. Respondit soror sua:
fraterille jacerct prostaius, accessit unus ex assis- Ecce, mquit, ia promptu caraem (38) habemus,
teutibus ad beatum Beneilictum, supplicans pro comede ergo quffi placet. Tuuc ille armum sibi
illo fratre, dicensque dignum essc iOum sna assari prfecepit cujusdam aaimalis sedaon fercns :
visione /. jussionej levare, ut dioeret quod vellet. assandi moram partiuneulam indicit, et in prunas
Cui ille videbatur respondisse hominem se videre, projecit, Deindevinum sibi afferri jussit, et carnis
habitum vero non agnoscere.idcirco alterius ordi- morsum avide sumpsit sed hoc quod sumpsit ;
nis homiaem non deberc nec cansam discutere, gulam non transiit, nec rejicere potuit, sed vitam
nec vitam dijudieare. H;pc audiens nostri ordinis cum cibo perdidit.
frater exuit se. et vestimenti- suis intirmum fra- i. « Alter igitur d.Iuculo veniens ad domun cu-
trem induit, eumque ut iteium veniam peteret, ia jusdam sui parentis, statim si habercnt quod ei ad
eadem visione coegit. Quo peracto, vox desuper comedendum tribuerent iaquisivit. Ciii cum res-
venit quas ei ut surgeret, et sursum ascenderet poadisseut quia aoudum liora edendi esset, adje-
praecepit. Tuuc evigilaas a somno frater noster, cit cum indiguatione dicens «Hei tota nocte equi- :
mox opere complevit quod in somnis se agere taado per iajuactam mihi obedieatiam lab^ravi et
credidit, et quasi jam securus de anima fratris non silui, et nunc jejuiiare me cogitis? Afferte
ejus exitum,prout valuit, orando protexit, et sacra ergo mihi si ahquid habetis. Cui eum se pisces >
communione munivit. Perpende ergo, iili, apos- C habere dixissent, potius iadigaatus est, et fastu
toli sententiam dicentis Fides sine operibus mor-
: repletus arrogaafite, huc illucqiie eoepit oculorum
(ua est [Jac. xx, 26) :et sicut alibi scriptum est intuitus circumferre. Ibat autem circa pedes ejus
Qui enim dicit Christum se nosse. debet sicut ille grex cornicum. quas nos gallinas vocamus. Tuac
ambulavit et ille nmhulare 7 Joan. n, 4, 6). Simi- quasi fuiY ns quoddam bacillum arripuit, et quam
hter qui se profitetur esse monachum, opere et ei complacuit percussit, ac furibundo ore clixit
mente imitari debet patrem Benedictum, quia scri- « Hfec erit hodie iuihi piscis. » Casteri siquidem qui
ptum est Xon amUtores legisjusli sunl apud Deum
: circumstabaat. cum quodam rubore coiperunt ei
sed faclorcs ifiom. it, 1.3). Non enim sutTieit mo- dicere « Fortassis heet tibi carnem comedere,
:
nachomentistantumpuritas,sidefueriutcceterorum Pater? » At llle Volatile, inquit, non est cai'o,
: <•
operum indicia vel signa, de quo Dominus dicit volatilia enim et pisces unam habent originem et
:
Luceat lux cestra coram hominibus ul videant opera fequalem creationem, sicut noster hymnus con-
vestra bona et glo)'ificent Palrem vestrum qui in tinet, " Ad cujus verba conticuerunt omues, Interea
caelis est (Matlh. v, 15). De hoc namque beatus apposita est ante eum quam occiderat jam assata
Gregorius in prima parte Ezechielis plcnius ser- gallina, ex qua ollam alistulit et momordit. Quem
monem facit, excujus sermonibus unum profere- morsum nec evomere, nec glutire potuit, sed eum
mus testimonium. Sicut enim duobus modis a Deo vita privavit pugnos tamen et cervicatas pro :
receditur, ita duobus modis a Deo apostatee ho- mereede suje improbitalis in opprebriun antequara
mines fiunt. Nam unusquisque a Conditore suo moreretur assumpsit, Si antem commovet animus
aut flde recedit, aut opere. Sicut ergo qui a fide D tuus supra mortem horum fratrum duorum, simili
recedit apostata est, ita qui ad ipsum opus quod modo ut unius superius, et nuuc tibi exemplo
deseruerat redit, ab omnipotente Deo apostata osteadimus, digni fuissent ea morte qua perplexi
absque ulla dubietate deputatur, etiamsi fidem sunt, Pro paucis lenticulae granis Esau primogenita
tenere videatur. Unum sine altero prodesse non perdidit. .Nam et Israeliticus populus dnm cibo
potest, quod nec fldes sine operibus, nec opera mannae aleretm', reversi sunt corde in ^gyptum
adjuvent sine flde. Ergo nullus abhorreat de eo concupiscentes oUas carnium quas auper sub
quod diximus praedictum fratrem non potuisse jugo maljB servitufis comederaat. I)e quibus men-
veniam recipere, nec meruisse sursum ascendcre, tionem facit a>ostolus Paulus Non simus concu- ;
priusquam vestimentorum facta in eo mutatio fuisset pisccntes malorum, sicut et illi roncupicrunt [I
NuEi enim duhium est preeceptum esse in Lege, Cor. X, 6). Isti enim dixerunt fastiduu se pisces ;
quae et qualia forcat fUiorum Levi vestimenta, sine illi vero murmiiraverunt dicentes Xo/i vident :
quibus sanctuarium ingredi non audebant. Quis oculi noslri prader maJina. Et hoc dicimus, non
enim audeat dicere quod pro humerali uterentur quod cibis imponamiis vit:iim, sed male utentibus.
rationali, vel p''o tunica byssina ephodlineo indue- Uade et Paulus dicit Et carnis curam ne feceri- :
rentur ? quod unaquieque suum haliet colorem, lis in desideriis iRom. xiti, 14:. Quod enim in con-
opus ac varietatem. Nam et .Tesum sacerdotem cupiscentiis denegat, hocin necessitatihus larsitur.
magnum tandiu adversatus est liiabolus. quousque •pres namque pueri missi in oamino Dabylonis
ahis vestimentis ab angelo fuit indultus, et David, 5pinis; abdicantes regales cibos, a tanto igne
(38) Exempla haec referi, graviterque urget P etrUs Venerabihs in lib. vi epistola lo ad suos Clunia.
censes.
;
S. ODO ABBAS CLLMACE.NSIS. 80
evasenint ilhi^si. Ipsc idemqiie ignis quotquot de .V menle veteri vova meditari^lioscpios ibireperimus
Chaldeis rcperit, combussit et oceidit. Ii^itur et monaclios, non quibamus eos subtrahere ab esu
Nabuzardau priuecps coquorum tiestruxit uiuros carnis. Ordinavit aulem pater noster in eodera c;e-
Jerusalem. Krgo ueminem moveat quod Elias noliio pr;epo>itum unum ex nostris fratribus, no-
famis tempore carue alitus est mane et vespere, miucTh >odardum.Vidensautemille eo quod virtu'e
sed qui requirit cibum cousideret ministruui. nec sanclitate ab eodem vi(io eos posset cohibere,
Srepe enim diemones horum alituum lisuram ccepit ex tinitimis regionibus pisces emere, ut vel
sic voluntali eorum satisfacerel. Qua etenim re pe-
tenent. Talis cnim cibus corvorum aptus fuil nii-
nisterio el ejus saturitas vespere et mane meruit
nitus cqiii quosei dimiseratpater iioster defeceraut
esuriem. At vero quando panem comedit. an!,'eluin huo illuoque discurrentes.Hanc enim eorum impro-
delatorem habuit, ct intantum confortatus cst, ut bil;ilcm, siiumqiie laborem prtedictus h'ater pairi
per quadraginta ilies cibi refeclione non indiiicrel. no-itro cioljiius studuit inuotescere. Iiilcr luec eo a
H;*c omuia diximus, nt plcnius ostenderemus non domiuopetente.vallisipsacuimonasteriumprfeemi-
Uorum tamen
esse iu ciIjo vitium, sed iu appetitu. net alque interjacet, non multum procul junctis in-
interitus multorum cxstitit emendatio morum. Sic viceiu monticulis se cl usit, et parvissirai torrcntis
enim apud nos ordo monachorum ceoidit siccpie ; qui per eam defluebat, aditum interdixit. Dehinc
et correctus fuit ct frequenter multis prodigiis cor- niultitudineaauarum coliecta, lacum ex se poduxit
rigitur, ut auctore Uco persevcret." Sed duni vitam et laborem fratri abstulit, qui pisccs iUi emcre
doctrinamque patris nostri plenius enarrare dis- nltra necessenon fuit. Sed hoo factum cujus fui-set
posuimus. quasi improvidi quodammodo nolenles B meriU, quitlam imperiti nescieriint eoqiiod publice
iu horam iudicimus excessibus, et ob hoc a nostro qua ratione sit factum non viderunt. eo quod patris
proposito longc digressi sumus, ad quod velociter nostri oraUonem auditu non audierunt. lloc eiiia)
stylum yertamus. hypocritarum est,nor. tidelium, videlicetignorantcs
qui hffic dicunt illud quod canit psalmograplms
Item ttllio tle alio ctii vena secta.
:
Desiderium pattperum exaudivit Dontintts, desiik-
o. Fateri autem solent fralres nostri, qui aute ria cordis eortitn audivil nuris ttta (Psal. \, I7j,
nos astiterunt illi, quod fuit unusquidamfrater ex et iterum Volttntalem timentium se faciet, et
:
patris nostri congregatione, qui licito tempore orationes eortim exaudiet (Psal. r.\u\, 19). Nam
phlebotomi sibicurationem adhibuisset.Super quo
et simiUter pridem fecit cum esset Krancife apud
facto commotus esl ejus animus, quia quamvis beatum Benedictum cujus rei rationem tanto secu- :
eum necessitas coegisset, tanien absque cjus li-
rius proferimus, quanto ex ea fidelioreiu testem
centia hoc non debuit preesumere. Mox vcro per eumdem patrem habemus. Sed prius lideli scrmone
quam prius sanguis efBuxeraf, disrupta est vena,
proferendum est, quemadmodum pifedictum sus-
et quousque redderct animam, a quocunque me- cepcrit coenobium, ut ad ca qu.e sunt sequenda
dicamine non fuit restricta. Addcbautinsuper, quod quasi per directam hneam stylus uoster perveniat.
sive prospera, seu adversa cuilibel indixisset,
potuisset quod utiuam S. Benedicti Fioriacense nionasterium
nullatenus illis carere ;
non ut reformatum.
quidam ex nostris in se ipso expertus fuissel.
Scd feUces illi, qui ejus prajsentiam cernerc me- „ 8. Postfinem jam fat» persecutionis, qiifE facta
ruerunt quoad vixit. lufelix cgo. qui nec duolms est sub Xortmundo sfevissimoNortmannorumrege
expletis annis ilU merui famulari. in linU^us GaUife, ut adimpleret ominus Ecclesiffi 1
suse quod per Isaiam oUm prfedixerat: Ad punc-
Oilu7tis timor de citlpix in abbatcm.
tutn, inqiiiens, in modico relic/ui te, et in miiera-
6. Appropinquanle autem tempore quo secnn- tionibus iiinf/tiis conf/regabo tc. Iit momento indi-
dum Dei dispensationcm corporali separaremur faciem meam parumper a tc,
(jnalionis abscondi
visione, et ejus absentia, qufe fieri debebat, po- misericordia scmpiterna niiserebor tui (Isai.
et in
tiorem menii mefe amoris inferret ignem, quadam Liv, 7,8) congregati fratres in idipsum ex cienobio
die dum me cerneret nimium tristem, cajpit me
;
beati Bencdicti, qui hostili nictu pridem Uuo illuc-
blande consolari suo more. Sed cum videret iniscrfc que fucrant dispersi, proprium reecpcrunt cicno-
menti meas nec sic satisfacere posse, more Jacol) bium sed (quod sine dolore dicere non possu-
:
patriarchaj a prwteritis exordium sumens, futura
mus) unita corpora seissis menUbus sanctissimum
mihi prsesago spiritu ita cwpit exponendo pra?di- illum tantum prfeoccupabant locum quoil succincta
cere. Charissime hli, ausculta quas dico tibi. Gratia locutione Iranscurrimus, ne in talium vita noster
ago Deo, quia ex omnibus peccatis quae a juven- stylus immorctur. Revera Uoo patcnter narrare
tute perpetravi, in hac vita jam ultionem reoepi,
satagimus, qualiter a beato Benedicto vocatus sit
exeptis illis qute in abbatem meum commisi et
atque electus, imo et prfEordinatus Odo pater
:
semper diem illum et tempus exspectavi, depre-
beaUssimus. Quodam vero die dum prfcdicti fratres
cans Deum, ut ea non reservaret mihi iu futurum.
_ intra claustrum residentes se invioem oorrodercnt,
Et nunc crcdo me esse exauditum, quia qufe in *^ quidam ex eis de obedientia redieus, obvium
illum gessi, hfec rursum a te recepi. Tibi autem habuit antc fores monasterii Bencdictum pafrem :
scias non reddi simplicia, sed decupla. Esto
cui mox imperavit Vadc, inquiens, dicito his
: <,<
namque fortis et patiens, ut ea raleas tolerando frafrilnis, quia non me quiescere sinunt, ecce
quiete porlare.IUec lacrymans dixit, deinde exos- recedo ab hisfedibus, etsciantme non rcversurum
culans caput meum, Dominome commedavit sed in hunc locum quousque ex finibus Aquitanire
;
tu, Domine omnipotens, reddendi mihi versa vice
talem virum huc deferam, qui sit secundum cor
Cfesario presbytero centuplicata ac graviora, mi-
meis moe-
mcum. Quem frater illc cum de nomine vellet
.
sericorditer pai-ce, et si aliqua supersunt
inquirere, respondit hfesitationi ejus Ego sum, :
rentibus mahs propiliatus averte (39). scias, frater Benedictus. Ait, et ire co^^pit. Igitur
Motiacltorttm iti cariies aviditas. frater ille qufe sibi imperata fuerant nuntiavit
7. Eodem quoque tempore conocssit nobis jam sed miseri tanto patre orbafi, non cucurrrerunt ad
prasfatus Albericus princeps monasterium sancti lacrymas ot preces, qu;e ipsam Domini commina-
Helia;, quod Subpentonia dicitur, de quo beatus tionem srepius sedare solent sed asccnsis equis, :
Gregorius in litiro Dialogi iO) mentionem facit. ( huc illicque cceperunt discurrere ut eum invenirent
Scd sicut idem beatus Gregorius dicit durum esse in inventumque vi aut prece revocarenl. Sed cum ne-
(39i Hic in editis inseruntur ea, qufc in superiore Justa Nepesinain urbem locat, jS'e/)i in Etruria
:
libro referuntur in codice Compendiensi, nempc quo de monasterio rursus agit Gregorius in capite
a num. 1 i ad 23. sequenU.
(40) Nempe in lib. i cap. 7 ubi monasterium istud
D
81 PROLEGOMENA. — VITA S. ODONIS. 82
minem invenisspnt, cceperunt postmodum fratri A nonhcere quod licuerat, malueruntpotius suisfau-
illi indesiuentfr iUudere. l'er illud tcmpus vir Eli- toribus, imo protligatoribus injustc possessas ini-
siardus, qui tunc erat oomes illustris, nuue vero que eondonarc, quam jure regulariterque abre-
in monastico de,i.'it liabitu.audiens infamiam ho- uuutiare. Nam solo ]irodicta id ipsum quod abre-
rum monachorum, prsedictam abbatiam a Ro- nuntiaverant moliebantur mandeudo consumere
dulfo rege Francorum petiit et accepit, acceptam- cum cajteris quw pater noster secum tulerat, ut
que patri noslro tradidit* Deinde sumptis secum consumpta omnia saltem invitis eis carnem con-
duobus comitibus, itidemque prwsulibus, simul cederet. Qua de re indesinenter expctebant pisces.
cum patre nostro Odone profecti sunt. Quorum Eeontra pius pater cunctaillisimpendebatcompe-
adventu fratres cognito, sumptis-gladiis ahi ascen- tenler, utab uno eos cohiberet. Sicque faetumest,
derunt eediticiorum tecta, quasi hostes suos lapi- ut ille largiendo, ipsique mandendo pene omnia
dibus et missilibus ctelorum jaculaturi. .Uii muni- consumerentur. Instabat nimirum pater noster fide
ti clypeis, accinctis ensibus monasterii observa- intrepidus, spe securus, charitate munitus, sciens
bant aditum, prius se mori fatentes quam eos in- se secundum iUud evangehcum nequaquam dese-
troire sinerent.luterea in se reversi dicebant Ecce : ri promissum. Xolite solliriti esse quid manduce-
videmus quiil nobis nuperminatus est beatus Be- tis, autquid bibatis, aut quo o/ieriamini (Luc. \n,
nedictus. Heu, proh dolor. quare uon credebamus 22). Interea dum h;ec agerentur, cuidam fratri
fratri nostro? Omnia nemque qu;enobisdixit opcre sanctus Benedictus adest in visione, eique inter
complevit. .Nunquid non iste est Odo Aquitanus cwtera imperat patri nostro dicere, ut pro pecuniae
ille, de quo frequeuter suspicati sumus dixisse B defectu minime trepidaret sed nec pro adipis- ;
beatum Benedictum. Heu quare non prius nos 1 cendis rebus solUcitus esset, ait, et post h;ec ad-
ad eum misimus. ac sponte invitavimus. Interea jecit Crastina die mittam et centum solidos. et
:
quserebant qua ratione eos possent propeUere, sequenti hebdomada eitanta accommodabodiyer-
vertentes se huc illucque. Erat aulem apud eos sarum rerum solatia, ut multis temporibus suflice-
frater Vulfaldus i2/ nomine. juvenis, sed bonae
i
re queant usibus fratrum quod et factum est. ;
indolis. Hie enim dum inter eos discurreret, mise- 10. Praeterea coepere quamplurimi ex circumtluis
runt ei quwdam prtecepta regalia. in quibus con- regionibus ad vestigia beati viri concurrere, ejus-
tinebatur, ut nulli ex alia congregatione ullo un- que magisterio placitse obedientia; viam arripere,
quam tempore liceret ejusdem loci prioratum su- quo postmodum mererentur polorum scandere
bire. Cui pater noster inquit Paciiice veni, adeo sedes. In tantum igitur sauctitatis ejus fama dUa-
:
ut neminem Isedam. nulli noceam. sed ut incorre- tata ost, ut non solum laici seu canonici ad eum
ctos regulariter corripam. His et similibus verbis, eonfluerent, verum etiam episcopi quidam pro-
licet per internuntios. eorum assidue mulcebat prias sedes relinquerent, ejusque se congregationi
mentes. .\t illi cum videreut suam nuUo modo sociarent. Interea videres locum iUum quasi ex-
prrevalere industriam, vertebant se ad alia argu- culta spiuis terra novas soboles, ceu novas fruges
menta, modo regcm vocabant, modo occidere eum proferre, et quasi ex tritura a.v&i' ereln-is verborum
minabantur. Hoc enim fiebat per Iriduum. At post- ictibus tunsis sequestratum a vitiorum paleis fru-
modum pater Odo cunctis ipnorantibus ascendit mentum conferre ad Dominicum horreum.
asellum, et coepit ire concite ad pr;edictum monas- C Factuiii in solemnitale S. Benedicti.
terium. Episcopi vero et qm cum ipsis erant co- 11. AUo item tempore appropinquabat dies fes-
miles simul cum suis currebaut post eum cla- tus beati Benedicti. complacuit patri nostro ex
mantes Quo is, pater ? an fortassis qusris mor-
: quodam monasterio quo tunc erat, ad pr;¥dicturn
tem ? anne vides quia parati sunt te Lnterticere ? proficisoi cffinobium, quatenus ante corpus beati
qua videlicet hora accesseris ad eos morte morie- viri nocturnas devote excubias celcbraret quod ;
ris. Velisne eis de tuo interitu facere gaudium, et et fecit. Nocte vero Ula qute solemnem prajcesserat
nobis exitialem luctum ? has et hujuscemodi vo- diem conUgitut ante lucis ortum matutina l.aus
ces post eum mittentes. Sed, sicut Scriptura ait : celebraretur. Nam cum quidam e fratribusnoclur-
Ju^lKS iit leo ciinfidens ahsi/iie tenore erit Prov. ua vigilia fatigatus denuo se sopori decUsset, Bene-
xxvni, accepto itinere eum nullomodo potue-
1 1 : dictus beatus ei apparere dignatusest. Cuicumse
runt declinarc. Mira dicturussum. .\ppropinquan- prius agnitum reddidisset, protinus subjunxit Nun- :
te auteui illo et agnitus ab his qui eum prius no- tia, inquiens. fratribus, quia in hac nocte non po-
verant, hi qui tunc resistebant protinus commoti tui oum iUis esse. ero pro cerlo hodie. Et ubi fuisti,
sunt et immutati,itautproculdubiodicere possim: inquit, domine ? Et beatus ait Benedictus In insula:
Ha-c esl miitatw dexterce Excelsi Psal. lxxvi, tt). Britannia. -\t iUe Quid, inquit. ibi feoisti ? et iUe
:
Revera extemplo projoctis armis exierunt ob- respondit: FraterLeuth-edus quipropter suam su-
vijim ei, ejusque sunt amplexati vestigia. Non perbiam deserenshunc locum transfretavit maria,
parva siquidem Ijetitia eo die omnLbus est facta. hac noctefuitdefunctus, eta d;emonibusreceptus.
Patrem igitnr Odonem cienobii receperunt elaus- Contra quos agonem intorsi, eumque ab eorum
tra : rehqui omnes redierunt in sua. potestate liberavi. Quo audito. crepit frateTille su-
Esca carniuin el proprietas vix rescissa. Episco- perhujus reifactum admtrari altonitus. .\d quem
puriim concursiis ad Odonem. rursus ait pater sanctus Si super hoc factum mira-
:
9. His prfeterea diebus eiepit eis suadere. ut ab ris, iterum audi. Sciasprocerto, quia ab iUo die
esu carnium recederent, parceque viverent, nihil- quo hoc monasterium fuit constructum, quotquot
que proprium possiderent id ipsum quod occulte : fratres hic fuerunt migrati, a?terna requie 43 sunt 1 1
habebant apostolorum more coram omnibus re- recepti. Deinde adjecit frater Ule Quia, domine,
:
nuntiarent. Sed quia res monasterii nequaquam in dixisti hodie nobiscum te esse debere, quis no-
commune possederant, sed pro posse et libitu suo bis notam faciet horam adventus tui ,
ut oc-
eas inter se diviserant, cum viderent sibi ultra jam curramus tibi. .A.t .Nemo, inquit, sed ego
iUe :
(41) Id est alterius monasterii seu congregatio- ris erqo quisquis est, cuHocus tam multis usque-
nis, ut inferius explicatur. quaque tantum desiderabilis non negatur, quanti
(42i Is post Archembaldum Odonis successorem fiabendus sit, quantaque rererentia excolendus.
abbas fuit Floriacensis, ac demum episcopus Car- jpondus quippe cujuslibet reatus non solum ex in-
nutensis, de quo Aimoinus in lib. i de Mirac. S. lellectu yerentis vel tenipnre. sed etiam «x locoso-
Benedicti, num. 14. let pensari. Alioquin quein /ii^rsentia tanti patris
(4.3; Ejusmodi privilegiis nimisquam non fiden- ad sui reverentiain non flectit, spiritum Juda' vi
dum. Apprime huic loco ipse sanctus Odo in ser- delur participare.
mone de S. Benedicto, ubi de Floriaco agit Vide- :
83 S. ODO ABBAS CLU.MACENSIS. 84
tale siprnuin o-^toniiani oninibns qiiod de mea prfe- A piis ojus actilnis. iitsiqira veluliraus, cnronaheatae
scntia niillus (lul>ilet. .\(ljecit fVater et ait lit quaii : remuncialiouis (lobcrctur a Chrislo Uom;e yiosi- ;
cuni apparalu tautumpatreiu suscipcrepotorinuis, tiis,acula cl continua febrc corripitur, mciubra
aul (puluis oliscquiis aslabimus ei ? Cui boatiis res- dolore fra;;unlur. Irigidus ignis ipsas cuni cariic
p(Hi(l't Henediclus ,Si pi'o
: lautioribiis ciliis estis mcduUas consumil, diversaquc et mulliplicia gc-
sollicili, pisces abun<;lanter liabctis. At illc Ncqua- : ncra passioniiui in iino homine ila iiisurLMiut, iil
qiiam. ait, (loiulne. Rl sanctus Prfecipiatur, inquit,
: pro vero esset sc jam jamquc a Domino vocari,
piscatoribns iit ncqiiaquaiu cantin l.igeris alveiim el toiToni lioniinis iudiimento c.xspoliari. (Juid lacc-
ad piscandum. sed in hacpaludc, qiireseeus inlluil rct vir sanclus ? iiiiuirum aposloll lidelis iinitatoi
monasterium. His aiulitis oviQilans a somno Irater, ot vicarius, jam resolvi desiderat, et eiim (;hrislo
cum tempus liiissel ioipicndi, omnia quic sibi lue- vivorc votis omnilnis exoptat. Percurrerat oniiii
rant impcrata studiiit fratribiis innotcsccre. Cerli sanctoruin cerlamen labornm, ac tolius virlutis
orgo fratres do adventii palris ot adinonitione pa- cgrcgiuin compleverat cursum, iit merito per gra-
tris nostri Odonis cdocti, uniisquisque satagebat tiam divina? pietatis coronam .--iiii justitia? repo-
spirituali palri de corde proprio spirilualia otlerre silara esse in ca'lis tota ccrtitudine eonliderct
munera. Lnde ractum est, iit ipsura diom cumsjii- Pra'terea diiiu de hac siia vocatione suspoiisrrs
ritualdius hyiunis, orationiliusqiie Iransigerent. Iii- liaherotur, dcsiderio silji fuit riiis suum .Marlinuni.
i
terea famuli monastcrii qui piscandi ofBeio erant in quo. utita loquamur, cum ijiso lacle carnis ai-
dediti. nequaqiiam, sicnt eis imperatum fuerat, dorcm iue.vliaiisli amoris liiubiberatl, oralioiiis
abieruut in paluilein, sed in Lif»erisfluvium, aqiio B gralia revisore, et ei e.xtremiiiii spiritiim oum pro
fuerant sccrcli. Lndc factum est, ut alisque illla prn corpnris favilla consignarc. (Jiiia vero Itci om-
emoluinento, licet faligati. fere hora tertia ad mo- iiipotentis (lcmentia piis sempcr votis dignaliir
nasloriuni sunt revorsi. Qui videlicet requisili eur adcsse. alVuit mox et in hoc nostro Odone, qucm
vacui rediissent, confusi pifvsumptionc inobedion- sibi allerum vas eleclionis segregavcrat a nialro.
tite erubesceliant contiteri quod egerant. Sed silen- Videt cnini Doo dUectus in sequenti noeti virum
tium quod indicebat pudor, hoc reserabat faciei qneradani oonspicabilis formte simnl etgratise, la-
ruhor. Quibus ait (cconomus Scio enim pra-srm-: lia sibi jier visum dicere sancta et Deo dilecta :
ptionem vestram. Sed quoniam priusimperata re- aniuia, inslal qiiidem tua vocaUo, et ultima eor-
nuistis, nunc secundo inpaludem piscandi gratia poris rosoliitio sed Martinus te precihus diflVMt, et ;
redite qiiodet factiim est. Revera siihito laiilos in
; ad patriam rcditum ct vires ministi-at sed ciim ;
hacpiseatione tia.vcriint pisces, ut penc nulliis am- illopeiveneris, mox tihi vita pro moite dahitur, et
bigeret, quod ipse qui in deserti regione ortigome- lieata societas electornm pro tuo pio laliore a
tras populo trihuerat, etiam tunc in eamdeiii pa- (^hristo recompensabilur. Msioni mox signa dant
ludcm pisces inllueret. Etenim usque adeo ibidem fidem : ,TgritU(io co:'poris aliqiiantispor delicit, sa-
sperabuudant, ut videlicet nullo tempore ab ea Iiis accelerata redit, itineris continuo difHcuItatem
deficiant. Sicque factum est ut paliis, quie ranas iuvadit, nec repiibins senUia cl prfemorlua mem-
prius ehuUire consueverat, deineeps piscihus hra, vicit diiriim lahorem, oh nimium in .Martino
ahundaret. Hoc rairaculiim ipse pater noster in li- ardorem, lanto jain devotior iu spiritiiali olisequio,
hro {tij quem de adventu corporis sancti Benedic- i
quanlo secnrior de jir.emio. Ccnsumpta itaiine
ti in Aurelianensi, eodem sensu, sed non eisdem tanti laboris via, Turonis ventum est, iiisla tejam
verbis eum Cicteris perspieacissime edidil. Conve- hcati pontilicis celehritate, qna spiritus viclor mi-
nerat igitur ad eamdem solemnitatem ex circum- gravit a corpore. Fit tiinc gemina urhis exsullatio,
fluis regionihus non modica turha hominum (15), tiiim ct Marlini anuua celebritas renovatur, et
inter quos quamplurimi erant eseci et claudi, seu Odonis concivis diu desiderata prwsentia ah om-
paralytici, alque (Jiversis languoribus dediti, exs- nibus in commune venerahiliter ampleetitiir. In
pectantes tempus refectionis de quihus omnibus ; qua sancla fostivitate vir panctiis quam devotus
imperatum est a patre Odone utante tempus mis- exstitit. quas preces lletihus nii tasMartino effude-
sse nequaquam cis cibum impertirent. Facta autem rit, quip, etiam contriti cordis saeriticia in ara illa
hora, ingressi sunt omnes admissam.Tanla enim salutaii. lanquam vivcns hostia maclaverit, noD
est magniludo ecclesiffi, ut nullus cogeretur foris est noslriB facullatis cvolvere. quos deprimil sloli-
stare. Enimvero ut angelicum ceepere hymnum ditas mentis et riislicitas sermon s. De siia nain-
canere, id est, GI0710 in excelsis ^id^ Deo ; magno que vocatione soUiciins. lixiis ad Deuni erat ani-
quodam stiepilu fores ecclesife suhito sunt con- mus, et terrena jam olilitus, piiro mentis intiiilii,
eussse et reserat;e, ita duntaxat ut omnes posl ter- tanfiiiam verus Marliiii vernaciiius, Cfelestia lan-
gum aspicerent quodam horrore perculsi. In ipso tummodo contcmpiabalur atfentius. Suspcnsus
autem strcpitu omnes qui illic aderant infirmi pri- itaqiic redditur lali exspectatioue, tota illa lieati
stinae sanilati siint redditi. scilicet CEPci visum. pontificis celcbritate sed (quod eonlra spem sibi
:
surdi audilum, claudi recepere gressum. Equidem D accidit: pcr tridiium diflerri sibi repromissa
et lampades ecclesi.e omnes fuere illuminatie. nera anxius ingcmiscit : cuiu ecce quarto dii
Tunc intellexerunl omnes ihi heatum, sicut prtedi- transaclic fcstivitatis, iierum rediviva fchris ac-
xerat, advenisse Bonedictum In tantum enim . cenditur, frigidus irrepit mox pra^cordia sangiiis,
devotio spiriluidis omnium corda replevit, ut prfe alque suas consumit acerho vulnere vires. Tunc
immenso giiudio a lacrymis se conlinere non pos- sui jam voti compos etfectus, e! de Dei misericor-
sent. .Nomina voio IVatrum qui hoc viderunt inno- (lia certus spiritns quidem fessiis langiiescit legro-
tescere mihi renuit pater Odo. Qua de re du- to coipore.
bium est, utrum ipsc an alius fuerit qui hiec Sed uiens la'la Denm cornit, suspirat, anhelal,
viderit. ritiinavox rosoiiat. Tu, Christe, parce redemplis
Marlinum ingeminat, Miii liuiiui suspicit, orat.
.S'. Odo, RomcR xgrolans,inlse inducias oblinel. Tu- Monachos lUKiocimque venientes. etsiiam voca-
ronos arcedil in feslo S. Marlini. Oclava S.
lionem irremedialiilitcr (lenentes, iiislriiil seiUKUii-
Marlini niorilnr.
hus, consigiKil Deo paternis oratioiiibiis, protegit
\i. Instante vero jam mortis ejus articulo, cum henediclionibus, et valedicit piis singultibus. Adve-
(iij Excidit libersancti Odonis,
iste quem li- (46) Non privato sacerdoti olim licebat
cuivis
brumutinam alicubiest, proferat in Incem.
quis, si hunehymnum missa dicere. I.ege .\gapiti papa?
in
(43) De hac turba loquitur Otlo in sermone de ejiislolam in Metropolis Sahsburgensis toiiio pag. 1
translatione S. henedicti, quem eo die pronuntia- 150, et Callisti II hac de re diploma pro Francone
tum existimo. ahbate Trenorchiensi apud Chiffletium, pag. 403.
.
PROLEGOMENA. -S. ODONIS VITA ALTERA. 86
iHvat voro jam quartadecima dies ante Decem- A. plicem fructum fldeliter reprfpseotat. A quo perci-
l.iem, quce etiam octava Martiuianse celebritatis piens el ipse priemmm condiguum pii laboris,
liabetur, cum beatus Ulc spiritus, divinailla et sa- sanctorum coetibus admistus, resplendet candore
liitari piniruedine recreatus, et viviticanti poculo beat» imniortalitatis, per Christum Domiuum nos-
vcgetatus, corruptibili caruesolutus, liber ad a?the- trum, qui vivit, icgnatm saecula sieculorum. Amen.
ra migrat, ct Martino duce, sibi crediti talenti mulfi-
SANCTl ODONIS VITA ALTERA.
Auctore Nalgodo Chmiarens/ monac/io s;eru/i \ii.
(.\pud Mabill., ex codicibus manuseriptis.j
PROLOGUS AUCTORIS.
Nalgodus Joannis srriplum reformat. B cem conabor eruere veritatem. Nec opus erif, ut
{.Ad describendura vitam lieati Odonis primi futuris profcctui labor noster civili elegautia co-
Cluniaceusium fundatoris ut appouerem extremam loretur. Tanta est apud Deum et homines claritas
manum, religiosa seniorum virorum importunitas beati hujus, ut si ei urbanje facundife nitor acces-
ine promovit. .Nec abuuere potui quod tam impe- serit videatur potius obnubere splendorem ejus,
riosa charitas exigebat. Sed auimo quod jubebant, quain eum facere clariorem. Procedebat suo m
et novce devotionis studio perurgeute, Joannem habitu gloriosa nuditas gestorum ejus et pie ;
qui de illo scripsisse inveniebatur otfendi. Legi sensisse, vere disisse de illo summa illi erit ma-
cum diligentia qua decebat ct oblatos ejus apices gniiicentiaj claritudo. Sane apud sinistros alieni
exordiue percurri. Tanta erat verborum confusio, sludii discussores simplex et ex radiee charitatis
tam dispersa prohxitas, ita inordinatus etpriepos- ascendens vestra devotio habeat me excusatum.
terus ordo narrandi, ut ipsa series relationis vix i\on enim gloria; lucro ductus, sed causa publicfe
sibi aut ratione aut temporc cohipreret. Displicuit utilitatis inductus, incompositfe relationis nidiem
mihi valde et pr»clara dignissimi viri gesta quia
: detraxi, et magnificum solem nostrum, qui usque
indigne obscuritatis nebulapremerentur vehemen- hodie vix comparuerat, legentium oculis reforma-
ter indolui. Accessit molestiffi mefe major spiritus vi. Sed hic hactenus. Ipse autem Spiritus veritalis
libertatis, et in gratiam beati viri pia securitate me huic operi pius cooperator assistat qui me et in :
transferens, sententiam dedi ut scriberem. Scri- dicendis parcitate succinctum, et in scribendi ve-
bam igitur meo domestico more loquendi, et ex ritate faciat expcditum.
multiphci agmine illo verborum puram et simpli-
INCIPIT Vri A S. ODONIS
CLUM-iCE.VSlS .VBB.^TIS,
A Nalgodo Cluniacensi monaeho edila, vilx simplicis el /lonestx viro
Odo piis parenlibus cwlilus impelralur. C satisfecit, dans iUi filium Odonem nomine, virtutis
2. Venerabihs igitur Odo ex mihtari Francorum non successionis h.eredem. lu quo nimirum jam
prosapia carnis originem duxit sed magis luce
:
tunc prteludia scquentis gratife lucescebant, dum
tidei quam natalium claritate resplenduit. Pater futurus sobrietatis et sanctimonia; institutor, ex
ejus .\bbo nomme tantfe legitur honestatis atque oratione et continentife noscebatur.
prudentiae, ut in laicali proposito non laicaliter vi- 5. Martino puer ohlatus.
vens, apud suos virconsilii et providentife habere-
tur unde apud domesticos in gratiam multam de-
;
3. .Vdhuc infaitulus in cunis jacens nutricis di-
veniens, prtecipue apud et WiUiermum .\quitania; ligentia fovebatur cum secreto die quodam cu-
:
ducem familiare privilegium obtinebat. Uxori sufe biculum pater iugressus, eumdem sine custodis
malrimonii lege conjunctus, licet de posteritatis providentia solum invenit. Circumjectis ocuhs,
gratia desperassent, nuptiale bonum mira conti- cumneminem deprehenderet adfuisse.-reverenter
nentise sotrietate servabat. honestis occupationi- manibus apprehensum puerulum elevavit acunis :
bus se exercens, in sanetorum vigihis consuetade- quem veluti otlerendum poriigens in sublime,
votionis frequentia pernoctabat. Ducens itaqiie oculos cordis et corpus attollcns in ccclum (Jem- :
noctem Dominicfe Nativitatis insomnem, cum ad ma, inquit, prfesulum, o Mfu'tine, suscipe liunc
partum virginis excufiias celebraret, inter lacry- puerum providentise tufe gremio confovendum.
;
mas et singultns, dari sibi fihum contrito spivitu Ijuo dicto, piierum in cunis deposuit, et sum co-
deposcit. Qui inmulta lide spem suscipiendfe pro- sio sicut fsic) ingressus pater iugressus est. Quod
lis concipiens, emortuum uxoris uterum virili con-
D eum instinctu divino potiiis quam humano fecisse
suetudine suscitavit. Prosperum fecit Uominus de- et Odonis sufisecuta iievotio in .Marlinutii, et Mar-
sideriura utriusque, et castis corum petitionibus tini gratia in Odonem luce clarius manifestat.
87 S. ODO ABBAS CLUNIACENSIS. 88
Sacercloli coinmiltilur eni(lieiuliis A Pclro el A cipitres eircumferre versum illi fueral iu naturam.
Paiilo adoijlulur. Sed manus Domini suum desertoreiii et transfugam
4. Infaiitulus deiiulsus a lacte ct nutrioris cunis aversata, siugnlisque agendatentaverat, successus
exemptus cuidam sacerdoti lonj;ius commanenti prosperos abnuebat. Terretur in somnis, urgetur
traditur nutriendus. Suscopliim puerum Ijlande ac visiouibus, revelalionibus admonetur, ut, spreta
leuiter, sicuttetas inlirmior exigeliat, sacerdosins- cui adhaeserat vanitate, ad veram Dominicre servi-
titueus, litteratoriis etiam rudimentis rudem ejus tutisredeat libertatem. Recens tameu juvenis ani-
iul^antiam julioljat. Gemiua circa puerum diliisen mus et informis, odore militi.e quo fuerat semel
tia presliyter utebatur, ilum ei ct honeslis viam imbutus evacuuri non potuit.
suis eolloquiis inculcaret el in ejus teneram el te- Yisione revoealur.
nacem memoriam scientia? tluenla transliinderet. C. Cursu temporis evoluto, solemnis pius inter-
Cujus informationi dum omui studio subserviret, venerat Domiuici .Natalis dies patern»! invitatio-
;
viclet in vi?ioue noctis Kcclesiie principes Petrum nis occasio Odonis incuriam excitavit, ui virginei
et 1'aulum, qui ab eo puerum quasi violenta cxac- jiartus vigihas suis ipse vigiliis honoraret. Profec-
tione poscebaut. .\ttonitus presbvter, quemdam ti sunt ex consensu pater el lilius, et humilitate
super expostulatione illa stuporis patiebaUir ex- qua decuit ciplestibus excubiis inoubabanl. Susci-
cessum. Sciscitabatur voce qua poterat, quid dc tata devotio elericorum Dco nato laudem et gra-
puero sive in puerum acturi essent, an eum pater- tias personabat :cum bonie indolis adolescens ex
na> domui rcstituere cogitarent. Ouferenii cx com- animo se convertit ad Virginem cujus partus glo-
pendio responsum danles Non, inquiunt, ad do- B ,ia noctem iham divinis splendoribus illustrabat.
mum
:
patris, sed in orienlis cxtrcma puerum ad-
...
Kllundit corain matre Uomini cor suuin, loquitur
ducemus. Sacerdos anxius, et suum spiritum fcre ad illam quasi prsesens ad ecclesiam ubi essel. Re-
uon habens, nc sibi puerum commendatum eripe- velat in ejus facie vias suas, delicta juventulis suie
renl formidolosa constantia depreoalur, se in cau- et ignorantias confitetur. .\pud misericordise ma-
sam ducendum, se patcrna? gratiie reum futurum, trem locum miserationis et venife comp.nctus ju-
se apud afHnes infantuli notandum infamia prodi- venis imprecatur. Magni consilii .Vngelum natum
toris, puer non compareat, profitetur. .\dvolvi-
si ex ea medium adhibet inserit advocatum orare
; ;
[ur genibus beatorum, preces mgeminat, ut suas se et desiderio sibi esse, ut ipse ad beneplacitum
calamitatis miseriam temperare (.lignentur. Tan- suum eus ot iustruat voluntatem, et tlirigeat ac-
dem piissimi exactores, misericordia presbvieri tionein. (^celestibus prfeconiis nox exacla lucebat
supplieatione permoti, se dimissuros puerum, sed in diem, et mysteria lucis ex more devoti^i cleri-
ad tempus in \oce misericordife spoponderunt. calis exsolverat. Inter agendum solemnitas mfijoris
Evigilans presbyter post quietem, et quod viderat missiB cum voces modulanlium Regi nato in ex-
secum admirans, filuim reforinat palri prtemissa, celsis gloriain frequentarentur, taotus alio spiritu
qua commonitus fuerat, visione. discrela beni- juvenis. in medium juhilantis ecclesia; prosilivit,
gnita^ circa «tatem etiam non discretam !Puer et in voce libertatis, primitias iaudis sufe Filio
necdum scientiam electionis habens, in sortem ^'irginis ollerre coepit.
electionis Dei, exactione sanctorum spirituum tra- Capitis dolore captus, ftt clericus
hebatur. Non est ha;c visio sacerdotis consueta le- C 7 Temerarium praesumptorem e vestigio divina
ge somnii metienda. rnpmonstrabatur in hac si-
est ultio subsecuta. Capitis dolore concussus exta-
militudine non sperncnda futur^e ipsius expressio
liuit, et non esse speciosam in ore peccatoris et
veritatis, quibus videlicet aotoribus, quorum du-
refugie laudem Dei, iicriori pressus luolestia lesti-
catu et gratia in orientem sanctitatis etjuslitire
monium invitus dedit. Quievit tamen post modi-
puer ille fuerat ducendus.
cum sedatus dolor, et data in priesumptorem in-
CLcrice vivens, ad mililarem vilam a patre diri-
vectio resedisse visa est ad momentum. Evangeli-
!/ilur, Deo repugnante.
ca leetione perlecta. simili capitis dolore turbatus
o. Emensopueriliae spatio cum inpleniorem ado-
cvanuit conciderat totus, et pene fuerat collapsus
;
lescentioe gratiam formaretur, olencalibus studiis
in torram, nisi aecurentium suliragio teneretur.
futurus clericus serviebat. Krat in eo tomperata
Sustenlantium m;uiibus doductus domum, fere per
totius corporis habilu statura sdlitlior et in eam
triennium durissimo illo doloris incommodo labo-
pulchritudinem foriua proficiens qua inter collacta-
rabal ; condu.^ta prelio medicina nec momont:i-
neos et ccenos /'. co;evos priedicabilis haberetur.
neae levitatis remedium indulgere poterat aegro-
Carnalis pater ejus carnem in eo plus diligens, de
tanti. Dolor pene eontinuus urgebat infirmum, et
spiritu minus curans, in carue juvenis qu.v carnis
desperandi proximum genus erat, affiiclum reme-
erant natura; ductus impetu contuetur. Advertit in
diari non posse. Facilis fuerat tamen conjeclura,
filio corporis elegantiam, a?tatis accessum,plenilu-
dinem virium, firmamenta membrorum. .\d hsec quo merito vel realu tantispassionibus plecterelur.
.\pud illos quibus fuit mens sanior verbum erat,
recurrit animo, cogitatione retlectitur, et hrec om- D
.Marlinum id agere, id mohri, ut reciperet com-
nia carnis usibus profutura non bene prjesagans
simulatio paternablandilur. Jam impatiens animus
mendatum. hanc esse causam totius dispendii,
quia minus provitius adolescens se Marlini servi-
quasi ex judicii ratioue deliberat fJLlium juvenem
tio subduxisset. Marlino jus proprium reformetur,
longe aliis arlibus imbuendum esse minus con-
et asgroto non deerit gratia sospitidis. Taudem pa-
;
veniens, ut natura tam efficax virtus, ita et corpo-
ler suis ipsecoarctatus angushis, et .Martinum iu
re redundans et animo clericalibus nugis et otio
filio sentiens indignatum, quo ultra evaderet non
inserviret inoUes et remissas manus enervens aiii-
mos et imbefies litteris admovendos adolescen- habebat. Super temeritale quam ailmiserai satis-
fecit, et filium ad ecclesiam alienis manibus ex-
;
tem priestantem fortitudine quam natura commen-
dabilem virtute et gratia, sacramenlis militaribus portalum Martino deinceps serviturum, tulelfe
ipsius gremio resiguavit. Seusil infirmus illico
applicandum. puidquidineooculis adverti posset,
expostulare mililiam, et omnino rcnuere clerica-
Martinum in gratia .silii adesse et de molestia
:
convalescens. clericalem indui habitum, et apud
tum. Sequitur cogitationis sufe judicium paterna
egregium praeceptorem sortitur oanouici dignita-
stultitia, et filium jam adultum a clerico revocat:
^Villelmo duci dirigit serviturum. processu lempo-
tem.
ris ab eodem ad militiam promovendum tirocinii Pie vivit. Poelas el Viri/iliain la/idem respuit.
lege mutata Odo clericuin exuit, swouli vias iugre- S.PromotusincanonioumpriedicabilisadoIescens,
ditur, el propositie sibi militiie actu et habitu se in tantani aniiui sulihmitatem (xcrevit, ut gloriam et
confortabat. Operamdare venatui, frequenlibus au- superbiam vit;e hujus humilitatis pede calcaret,
cupiis occupari,ohirothecato pugno cainpros et ac- paupertatem spiritus elegit sibi, et eam matrimonii
89 PROLEGOMENA. S. ODONIS VITA ALTERA. 90
nive fidel desponsavit amator factus formaj il-
[/., A per tempus, quia tuncprimum ex ejus magisterio
lius. Victu et vestitu juxta Apostolum contentus nascerentur. Iluie adhffirens Odo, hunc habuit in
Odo et de c;eteris nihil atlectans, ul Deo viveret. liberalibus multo tempore prn>ceptorem per hunc
:
suum Dominojactaveratcogitatum. Noctes ora-
in in dialectica et philosophiis, pr;Bcipue in Marciano
tionibus fere continuans, dierum spatia legendi valde proficiens, ad magn;e scienli;e cumulum
sludiis occupabat. Tanto seientite ducebatur amo- evolavit.
re, ut ad legendas njenias poetarum colorati ser- Algenti vestem dal.
monis elegantia raperetur. Proposituni illius fuit 12. Quadam die (sicut ipse subpersona alterius
ut Virgilii Maronis librum ex ordine lcctitaret. In- suo suppresso nomine referebat) maturius surre-
secata noctc cum membra solveret in quietem, vi- xit e lectulo, ut conscholarium suorum conventui
dit in visu vas grande mira exterius pulchritudine non deesset. Inhorruerat hiemis tanta asperitas, ut
venustatum, sed interius innumeris serpentibus densis etiam peUibus involuti higoris duritiam tem-
fBstuantem, qui prosilientes ex vase ambiebant perare vix possenl. Inatrio ecclesiee pauperem nu-
eum,licet minime nocuissent. Evigilans virbealus, dum etmiserabiliter algescentem iuvenit, compas-
et prudenter ronsiderans visionem, advertit in pus misero labescenli, tunica sua latenler se ex-
serpentibus figmenta poetica, librum Maronis in- uensjfrigorelicum investivit. Ingressus est ad con-
telligens in vase illo, quod exterius civili facundia diseipulos, sed frigoris inclementiam ultra non
coloratum, immundorum sensuum vanitatc inte- sustinens, redire ad leclulum algoris asperitate
rius sordescebat, Abrenuntians deinceps Virgilio et compulsus est. Jam cubiculi primas partes altige-
pompis ejus, et suo cubiculo poetis exclusis, divi- B rat, cum in ejus medio se reponcns, repositamau-
narum Scripturarum pasci voluit veritate. ri libram incurrit. Intellexit cipleste donum, 6l
Sancii Martini sepulcnim adil noctu. ponderis quantitalem Ifetus excepit
olilali vir-
lus scholaribus disciphnis hactenus inexperla I
Parvam cellulam longe a mundi strepitu sibi
9.
philosophus eremila Deum suum,quemad Socra-
fecit, in qua solus sohtarite quieti vacans sohs coe-
lem el Plalouem, inler aureos ralionis et eloquen-
lestibus mhians, ad odorem spiritualium unguen-
llores non inveneral, nudum in nudo paupere
tiie
torum solo Conditoris desiderio trahebatur. Oran- comprehendit. Commodavit Domino ad usuram,
di virtutem assiduam, quam sibi summa amicitise
et pro vili tunica magnum auri pretiuai reporta-
sanctitateconjunxerat, summa alacritateet studio
vit. Ita consuevit liberahtas Dei nostri, ut amplius
sectabatur. Sepulcrum beati Martini, quod ab ejus
prwroget quam fuit erogatum. Solvit mutuum quod
ceUuIa duobus fere millibus absistebat, nocturnis
pauper acceperat, et ex gratia tantum adjecit, un-
orationibus frequentandum pro consuetudine visi-
de scholasticus et sibi eonsulere, et pauperum sub-
tabat. Aliquando vir beatus illud orationis iter
sidiis ;idesse posset. Hoc in se factum vir Domini
solus in nocte conficiens, venenatas veteris ser-
sub allerius persona sfepius iterabat, quia homi-
pentis astutias in hunc modum expertus esl. Vul-
pecularum exercitus obvius gradiendi viro Dei in
num gloriam fugiens, glorife illius quse Dei est, ve-
rus fueraf appetitor, suorum operum magnus op-
tecicm ferebatur,ambiebant eum a latere et a ter- pressor alienorum magnificus prfedicator sua
go, graviter insistebant, eumque ab itinere illo
,
qnoque ahis ascribebat, evitati favoris gratiam ab
virtutis detlectere conabanlur, cui cum prrevalere
C eo qui videt in abscondilo recepturus. Cujus pro-
non possent, horrendum quidtlam et insolitum fectum in scientia et hberahbus scire qui volet,
gannientes, in ipsam ejus faciem miserabiliter ir-
percurral et relegat hbros ejus, et magisteriiilem
ruebant. Animadvertens Odo deceptrices ilasmo-
illi apicem non negabit.
num versutias inducta vulpecularum specieadum-
Post studiarectius vtmt.
brari, insistentibus sibi signum crucis obvium in-
13. Regressus a studiis homo Dei scientiee pleni-
tendebat. Lupus etiam qui ad sutlragium laboran-
tudini adjecit virtutis altifudinem et profectum.
tis accurrit, vulpes illasdato in eas impetu effuga-
Gratia visilandi vicin;e adiljum multiludines con-
vit, et viro Dei usque ad locum orationis socialem
tluebanf. Quilius suspensiset aspiranfibus ad verba
solatii securilatem exhibuil. Vir aulem t)omini,cui
ejus, fantam crelesfis doctrina= copiam instillabal,
etiam immites bestite servieliant spurcorum phan- ulproponenssinguIaqu;T?singuhsconvenirent,dul-
tasmatum vanitates, immotus, eo quo coeperat cediuem verbi Dei aiHuenter exprompluariodivini
animo pertransivit. pecforis erucfaret, Ineraf aliundans gratia verbis
Du7'e vitam agit.
ejus, quje ad fBdificationem auditoribus compara-
10. IUecebrosos carnis appetitus excludens,pre-
ret eteos ad propria remitferet alaeriores etYectos.
tiosis vestibus abdicatis, ea quaj vix sufficeret fue-
Mir;djilem loquendi facundiam vila mirabilior com-
rat parcitate contentus. Matta superposita ad nu-
mendabat, et mehus vivens quam loquens, digni-
dam humum, ambitiosos lectisternii eliminaverat tatem eloquu dignioribus studiis vivendi anteibat.
apparatus. Triennio veslitus jacuit tempestivus Moralia inJob abbreviat.
monasticffi religionis et ordinis imitator. .Mhil ha-
D Eo fempore beafus Odo ut moraha m Job qu;e
bens in eellula quod manus remula furaretur, niniis in prolixam longitudinem fundebantur, bre-
nuUo eam ferarum munimine tueliatur. Carnem viore compendio coarctarel. concanonicorumsuo-
suam amator jejunii tanta cibi rarilale curabat, ut rum instanlia cogebatur. Non esse su;u'um yirinm
dimidiapanis libra suam per dies singulos inediam quodpetebantetoperisegregiifamosamimminuere
suslentaret necessitatem sitis et faucuni aridam
;
((uaniitalem sibinon licere respondit. Frafernpe pe-
siccilatem aqu;e sobria perceptione mulccbal. Cum litiunculam charitatis humilis,ef itleo vera charitas
circa se inhumanum, eum in se solum expavesce- excludebat. Pi;e importunitalis insfanfiam respon-
res sajvientem. Quod miraculo proximum in illo
sio benigna frangebat dum illi indesinenter expe-
eratnec animi crebrajejunia, nec in membris ejus terenf, ef iste petentibus sciuper abnueret. (^onlro-
candidam venustatem lectislernia dura solvebaut versia pietalis iu liunc solutionis fermiiuim se ex-
:
indeficiens sanctilas in viro Dei illfEsa in eo et in- cepit. Noctequadam dum aiiudbeafum M;ufinum
tegra membra servabal. seerelfe orafionissfudioteneretur, caniis eum lassi-
Remigium ausciMat. tudocogit in somnum,cuiusexcessum visio subso-
11. His diebus honestus juvenis succensisamore cufaestfinem imposituranegotio. Videbat sancto-
diseendi, Pai-isium adiil primam sedis regiaj civi- rumcuneosineamdemecclesiam dcscendentes or-
talem. Ibi Remigius Autissiodorensis, virpr.edica- diiiatim per subsellia consedisse, aliquantulum rc-
bihs,ctthesauros scientife lunc temporis plures ha- moratos unus ex eis qiiiil piv-esfiilefur iiiqiiirit. Res-
bens, moderandis et regendis studiis insudabat. ponsumest, proximi domni (iregorii pai)ieadveu-
Florescebant sub eo studia, qute obsoluerant jam tiim suspensam miilliliidiiiem ojiperiii. (juod aii-
:
H S. ODO ABBAS CLUNIACENSIS. 92
dieas venerabilis Odo, curiosos in partes oculos A summam tamen semulationem consequendje per-
eircumlleclit, ut videre Gregorium luereatiu'. Secus fectionis monaslicaj jam habebant.
adest loiijje Cielcris clarior, ct cultus elenautia, et Balmam se recipiunt.
vultus efrrcgii dignitate. Assursilur vcnienli, Ijcne- Itl. Non multum spatii fuerat interjectura ciim
dictio postulata sulluudilur iiuliualis. Sujierior ambo miijori ad cieleslia desiderio suhlevati, ad
aiiis beatus papa, ct loco editiorc consisl(Mis, Odo- aggredienda majora devotiori rapiuntur alfectu.
nem prostratum in terram alloquitur Surge, in- : Vident mundum positum in maligno, et exire de
quit, frater Odo, nc timeas. Vox henigna julientis mcdio Dahylonis etiam corpore dccernentes, ad tu-
timorem cxcutitpavitanli, et iiberius conleuiplandi tiora refugia coenobialis conversalionis aspirant.
eceleslia ministrat audaciam. Odo se erigit et in Quidam allius atquediviniusspeculabantur in ea ;
vultum ioqucntis intendens, statum in illopcuean- quod airectuose el ex animo sequerenUir remo-
si
gelicum aduiiratur. Papa detraliit peuuam illam, tiores luuudo, viciniores angehs haberentm". Pro-
qufe ipsius auricul:e iuniereljat. et porrigens eam cedunt parilcr cx condicto per Callias, domos re-
Odom .\ccipe, inquit, frater, lianc pennulam, et
: ligionis circumeunt, monasieria visitant ut ubi :
opus tibi a fratribus injunctum aggredere. Liber amplior fueiil ordiuis rigor, sui propositi metam
quippe meus in suo houore et gloria semper erit, figaut. Non invcnto ubi requiesceret pes eorum,
tuus autem labor mercedis fructu et pra^mio non ca- hujus uegolii gratia Romamire, si forte in via re-
rebit. Qua certe visioue commouitusbeatusOdo, li- pcriant ubi eorum desiderium finem sumat, pari
brum .Moralium intloravit, et intra compendium alacritate consenUunt. Iter accelerant, maturant
manualis exceptum illius prolixitatis uiclusit. B negotium, el ad monastcrium, quod vulgf) Hal-
Fulconi coniiti ubtitiet !:uspitale7n. ma dicitur, in Burgundia Lugdunensi perve-
14. Non potuit latere diutius sidus accensum, et niunt.
sanctitas intra cellaj parietes diu conclusa, apud Berno abbas.
longe posilos radiis raeritorum emicuit. C.oraes 17. Prscrat Balmeusi cojiiohio lierno abbas vir
.•\.ndegavensis Fulco, effrenae cupiditatis insania in omnihus houeste agens qui vigorem ; disciplinfe,
ductus iu prceceps, ecclesi;e beati Martiui duo au- quem ab fundatore susceperat, suc-
Euticio loci
rea vasa subripuit, cujus audaciam divino veriiere cessor virtutis illius egregie sequebatur. Erat ma-
circumcinetus ad extrema deductus est. Ad scpul- gni nominis locus ille ubique ccenobiahs ordinis
:
crum beati Martini deportari se praecepit sed in- ; etfervere censuram, et mutuam esse hahitanlium
dignus Martrai remedio nequaquamconvaluit. Coe- honestatem, sententia communis erat. Suscepti
litus illata raolestia pene ultimam illi horaui infli- more hospitum exploratores vututum, qualilatem
xerat, cum ad eum vir Uomini obtentu visitationis disciphna? et ordinis veritatem cum fidelihusocu-
ingreditur. Languenlem durius increpat, ol)juigat lis,eum veridicis assertionihus hauriebant. Quod
extremis passionibus iestuantem, minas promis- palam quierere vferecundia? illis fuit, familiarihus
sione demulcet. promittens ei, si reddiderit vasa scrutiniisextorquebant.Bona visaest et secrela loci
illa, quod statim a confinio mortis revocyfur ad positio. Sed honestas habilantium et censorius or-
superos. Gralia detluens ex verbis ejus iulerspem dinis rigor ipsa positione plus placuit. Utrinsque
et timorem raiserum evagantem conipulit ad re- deliheratio data est in consensum, ut ubi perpetuo
deundum. Restituit sua vasa Martiuo, promittens, C militaturi, cieleste cingulum sihi assumant.
si periculum illuil evaderet, multo maxima se da- S. Odo et Adegrinus a falsis fratrihus fruslra per-
turum. .^d imperium beati virijanguens anteMar- cussi.
tini sepulcrum exponitur ibi slalim et culpam
: 18. Indoluit antiquus hostis, et eum invidens
satisfactio, et satisfactionem integra sospitas est quod jam erant et futuram in ejus gloriam a;gre
secuta. (Juippe ut claritas beati viri vel lenui ser- ferens, vires acuit. actus explicat, venena dilliin-
monis excessu notabilis redderetur, adfuit Domi- dit et satalites 'sic) iniquitatis sna? quosdam ex
:
nus sponsioni. E vestigio persolvitillud cui se obli- monachis, ut neopliytos iUos a proposito revocare
gaverat vir tidehs, ut dignitatem et gloriam servi nitantur, instigat. Secrete vocati hospites cautissi-
sui Uominus servaret ilhesam. Comes autem re- me deducuntur in partem, et ut consilium salutis
versus ad propria, de collata iu eum divinitus sa- suie patientius audiant simulatio venenata depos-
nitate verbura faciens ad amicos, fatebatur se mi- cit. Prudentes viros rerum exitus debere metiri, ne
ram in verbis Odonis efHcaciam persensisse, quae si aliqua perversos exitus habituri tentaverint,
et obstinalam mularet in mehus voluntatem, et ignominiosum et turpe sit inccepisse. DifflciUimum
pressurie ipsius molestiam teraperaret. In quo ni- quod amhiunt, in terra aliena et silvestri. Sub ho-
rairum opere virtus, claruit utriusque, dum et mine barbaro et iramiti monachatum induere
Martini merilum in illius salute resplenduil, et quem eum eos poenituerit assumpsisse, deponere
Odonis humihlalera qi.anti fuerat apud Uorainum ipsi non pos^int. Ita esse inhumanam et crudam
promissionem ejus comitata veritas patefecit. Bernonis illius barbariam, ut pi-iedo, non mona-
Ltrumque tamen. Martinum videlicet et Odonem. D chus; tyrannus. non pater gladiatorius et carni- ;
languentimisero cooperatos credimus in salutem. fex. non corrcctor aut nutritius haheretur. Probris
Adei/rinns ei adjunijitiir. verheia, plagas verheribus admovere, nec inten-
15. Signum illud sanclitalis quod acciderat in dere profeetihus bliorum, sed ptjenis eorum et
Fulcone, in aures fere omnium rumore publico fe- mortihus soUlum satiari se in pro.ximo discessu- ;
rebatur Verbumpositum in ore multorum .\degri- ros, quia sub eo locum quietis et salutis invenire
num militem, qui inter consiliariosprajdicli comitis non possent. .\nimadvertit illico venerabilis .\de-
nobiU^simus et magnus erat, latere non potuit.Qui grinus in verhis aslutia" latentes dolos, et venena
ila comptinctus est in verbo illo, ut relicta pompa serpentis seductionum hlanditiis paUiari. .Mansue-
curiaeprineipalis.ad Christipauperiem seconfcrret. ludinem sancli viri, simulatorum ohjectionibus as-
Abrenuntiansomnibusquiemundierant.apud bea- peralam, divinis rationibus ad constantiffi revocat
tum Odonem sese faciens tonsorari, menlemsimul, lirmitatem doinum disciplinse et ordinis diu stare
:
comani ethabitum bona i'ommutatione deposuit. non posse, nisi in suis provisoribus et pra?latis ri-
Induit sibivestemreligioniscanonicic, et socius fu- gore censorio fulcialur. Si pastor fucril remissuset
turus mercedisin agone Christi milili collahorat. ne!:?Iigens. animos subditorum torpore et incuriii
Habitabanl simul, et sub eodem eellulse slrictioris dissolvendos illud in Rernone favore polius quam
:
artieulo tenehantur. Videres divini lirocinii pro- insania proscquendum. quoda vigore et proposilo
fessores, conlra spirituales nequitias pugnaturos, iiillcxibili frangi nonposset non ideo fugiendum ;
paupertatis ct continentiije arma sumpsisse. Qui li- ejus Jugum, noniraperia declinanda, sedfii^mo po-
cet necdum monachi perfectione clarescerent, tius animo virissapienlibusamplectenda. Itasatis-
93 PROLEGOMENA. — S. ODONIS VITA ALTERA. 94
factmii est heato viro, et mansuetus spiritus in A multitudo ('iim incertus numcrus optimatum et
:
tempore vcrhorum la?sus restituitur sibi ipsi, ra- proccrum fieqiientaiet palatii vastitatem in facie
tionum copia ileliuitus. omnium. Diix (uiillermus apcrit consilii sui mo-
dum, et iu auribus assistcutium su» deliberat'onis
Novitii ut se gerunt. Cortcepisse se animo uudam
expriuiit qualitatcm :
Ingressu precibus impetrato, ad societatem
1(1. et simplicem voluntatem, quie si eligendi opere
fratrum regulariter admittuntur, et initiali profes- vestiatur, vit;e priemiis non carebit mysterium :
sione prjemissa in veram Christi pleuitudiuem consilii sui esse, ut monasterium construat in fun-
trausformantur. Videre eral labore jam emeritos do sno, in quo monachi Domino servientes, sibi
qui pro tempoi^e debuerant magistri esse,
usqne
pro temporis liujus expensis subsidia mercentur
Insti-
ail ipsadisceniliP virtutis initia descendisse. ;eterna. Dominiim erga se aperuisse diutius ma-
tueltantur ab illis, quos meritorum privilegiis
an-
num suam, et ex dolio benignitatis beneflciorum
teil)ant, etvirtutum itinera, quffi siepms ipsi jam copiam instillasse. Excepisse alios saspenumero
triverant, velut inexperta precabantnr sibi
ab alns mala pro bonis se frequenfius et pene semper de
;
desiguari.Vivehaut alicno more quihactcnus vixe- parte sumpsisse. Fines suos,
bonorum uberius
rantmore suo, et plerumque ah illis quje hona et operante Pomino, distensos ad miraculum, dila-
utilia esse creilel)aut, seniornm imperns
aroeban-
tatos terminos ad stuporem, et sibi prospera mo-
tur. Imposuerant hommes super capita
sua, et
lienti prospefiussuccessisse. Muniflcentiteque tanta
^i-
ideo illis eatenus incoosueta fuerat lei,'c [lexj dederat atiliicnter, responsum operis amodo re-
vendi. Totum eis proticiebat ad meritum, totum B poneudum. lionum esse ordinem. ut post curam
cooperal)atur ad gloriam, ul quibus rcrum inopia ci.>rporis renira affliicntia minislratam, sua quo-
pertecta
virtutis comparaverat meritum, vera et que anim«? redemptio iion negetur bonum esse :
humilitas gloriam ampliaret. iit uon omnia caro iusullicieus consuinpsisset,
sed
20. Suscepto habilu monaehi heatus Odo, idem ad solatium nccessitatis extreraie sibi aliquid gau-
fere perseveravit (jui fuerat adem illi
: i abstiuen-
deat i-eservasse. Favoi- episcoporum cttotius curire
tiie parcitas, similis vivendi modus,
scd puritatis assensio prosequitur et attollit principalis consilii
appctitiis.
et sanctimonife incomparabilis hicrat pietatein. Dux Guillcrmus Bernoneiu ahbatem in
Patientia vero atque humilitas pr;eier modum ho- ooulis omuium advocat, et in manu ejus Climia-
minis iUi erat ohedientiic vigorem perpetuum
:
(•am valleiu cum adjacentiis qute in territorio Ma-
inconeussa animi stabilitate servahat. hi hoc tan- tisconensi alodii ure posscderat, solemni donatione
i
tum ditferre videbatur ah eo qui prius fuerut, reponit. Teslamentalibus etiara litteris praimissam
quod perfeetionis areem attingens, altiorem j.ro- donationem et ab omni persona tara ecclesiasfica
fessionisgradum, quo diguius evaderet, non ha- quam mundana quietissiinam libertatem privilegii
bebat. more consignat. Acceleratur opus, fundamenta
Sanrlus Odo srholain rerjit. jactantur, iediflcia conficiiintur ut desidcrii sui post
emi- tempora longa complendi vel inifia unius aspiciat.
21. Quiavero pietate et munditia specialius liernonera abhatera, quoad viveret, futurum Clu-
nebat, visum est abbati ejus puerilem scholara quo su-
lujungitur
niaccnse caniobio constituit provisorcn ;
Oilonis providentioB posse committi. ei
C hlato lihpi-amesse monachis frcultatem quemcun-
offlcium, nec recusat et a^tatis iufirmEe difficilem
tpie vellenl idoneuin regiilariter subrogandi. .Vcta
curam suscipiens, puerorum invigilat disciplinis ;
resestpuhlice sepfimoldus Septembrisapud Bituri-
quorum unum cum nocte quadam sine proprio cuin. in i^onspectii episcoporura et procerum,
lumine ad naluralia deduxisset, credens sufflcere quos ad sua negotia terminanda principis dignitas
commnne lumen quo interiora dormitorii comple-
invilarat.
bantur, loci cousuetudinem visus est excessisse. Monaslerii initia suh Bernone. el liOertas.
Seqnenti capitulo datur in medium, et communi Anno ab Incarnalione Doraini nougentesimo
23.
judicio reus ordinis (47) condemnatur. Nam sicut ilecimo, gloriosus dux Aquitanonira vcnerandis
monachis pene proprie esse solet nt rehiis mini- apostolis Petro et Paulo venerabile construxit mo-
mis insolescant, sublatis pariter vocibiisacclamant nasterium in valle qua; dicitur Cluniaca, ihiciue
homini, obruunt insontem verbis, eonviciis lace- venerabilem Bernonemdesiguavit ahbaleui, cujus
rant innocentem. Ipse abhas publicos .strepitus cnenobii plenamet integramlibeitatera et egregius
gravi inclignatione prosequitur nec miuus aliis iii- fundatoreis in ipsis posuil fundamcnfis, et fehcis
vfihitur in Odonem, ut virilis animi firraitas ex- memoriie Gi^egoriiis (48) septimus, Urhanus se-
eocta injuriis clarior appareret. Vir autemOommi, cundus amplissimis privilegiis flrmaverunt.In quo
cujus men^ in solido fundata erat. prohia vocite- moveri se dicuut devotissimi susurrones, qui jac-
rantium tanta animi tequitate sustiiuiit, ut nec ad turis episcopalibus verbi gratia
condescendnnt,
iUatas injurias moveretiir, et injuriaiitium motio- sfficularihus et divinis rationibus obviura esse
nem sua humilitate sedavit. .Advertit Beruo ahbas D dicentes, quod pontiiicales ecclesiie diojcesaneis
in Dei famulo prajclarum quiddam
paticntuie et priventur
ecclesiis sibi subdilis sni juris dignilate
virtutis, et pritvidens eum in corporc bono
Ecclesiie
Ouibus duo breviter objecta reponimus :
prajcipuum membrorum futurum, deinceps eiiui Christi odore non debere eos mori, ut
hbertiiti ec-
hahuit reverenfife et honori. clcsiic minoris invideant, nec vento
cliitionis intla-
Romanfe sedis pra-sumptorio spiritu
WMelmus menlem suam aperit de nnidendo rw- ri ut iuslitiiH
pmvidere
nobio Cluniari. Priviletjium datur. contradicant, honiim quippe esse quicti
Aquitanire bonorum, nisi libcat iusiuure, non negant, et in-
22. Praesidebat tunc temporis regeud.r etsi per-
iustas esse sedis apostolica" sauctiones,
dux Guillermus virtute con^^pieuus et pntens ar- sentiiiul, proferre in mediumrelormidaut. In
verse
mis, in quo militiae splendor et lidei inira -imilitu- caveant. ne si ex bono ecclesite mo-
ohse- primis igitur
dinis arce convenerant. Dcvotio qiue iii illo prohcntur, in al-
riuntiir, non boni et iinpii esse
derat virile pectus redundabat iu paiipcres. Con- (lccretis dissenlianl.
monasterium construere moiiachis, tero videant ne si aiiostolicis
siliiim fuitilli
hffireticos esse oporteat qui
Romanit;.jushtiie non
quorum diligentia colligendis et fovendis paupe- coucordanl cujiis auctoritas prini^Mpahbus
cccle.sns
ribus inscrviret. Desiderio et fervoie pennata
non detridiit. ut ii)si garriunt, sed bene
dispf.nit et
devofioad efiFectum erumpere gestiebal. Prwhxus houorcm Nam
siium. in spiritu rectitudi-
invi- ordinat
dies illuxcrat, et Berno abhas ducis litteris subji-
nismiuoicm ecclesiam ahipiando miV]ori
tatus pr.Bsentiam suain intiilerat curiee trium- aliquando eam quam suhesse contigerat,
ciimt,
phanti. Festivo conventui sacerdotalis non deerat privilegia priBcesse-
(48) Aliorum |)ontiliciim
li') Id est normae et observationis in congrega- superion.
runt, ut dietum est iu elogio
tione servari solitee.
95 S. ODO ABBAS CLUNlACENSIS. 96
altiori trravilato supciponit. I.iouil illi semperquod A vit. Ita virtutisminister et gratia?, ubicunque op-
licebit, quod iiuUi alii licuit, vcl licebit. Onines aliae portunitas se pr;ebebat, religionis profectibus et
filiiesuul jn matres olitemperantcs, non imperan- pudiciti;e delectabalur augmentis.
tes, vocatje iu partem sollicitutlinis, uou pleni- m Sacerdolio initialur. Libros tres comlit de sacer-
tudinem potestatis. .\rgumeuto gemino conlutatis dotio.
non ipsa conclusio sed inductum contlusionis hoc 26.Intuens Berno abbas in viro Dei virtutumco-
eril, ut inaniter ;esluantes ct illicita susurrantes, piam, abundantiam gratiarum.diguum eumaltiori
deinceps conquieseant, ct ulterius non loquantur. gradu pronuntians, decernit otficio saccrdotis sa-
Nunc ad actorem libertatis uostr;e beatissimum cris altaribus ad promovendum. Beclamautem pro
patrem noslrum Odonem humilis recurrat stylus. viribus et uolentem extrema obedienti;B necessi-
Facluni ile niicis. tate compellit. Advocato Bisuntineusi (.'it) arcliie-
l.egilmuim fuerat in Balmensi ecclesia, et
24. piscopo et solemni consecratione prtemissa, sacer-
quasi pro jure servabatur in loco, ut micas illas dotis mduit dignitatem. Diem cousecrationis ejus
quse discumbentibus superessent, singuli fralrum insecuta nox fuerat, in cjua vir Domini post quie-
diligentius collectas exciperent, ne fragmenta be- tem evigikms, et su;e consecrationis nec memor,
nedictionis negligentius deperirent. Contigit die stolam sacerdolalem collo suo reperit circumtle-
quadam ut beatus vir ad uiensam sedens tanta xam. Timore diriguit, et tauto verecundi;e rubore
dulcedine lectionis Iraheretur, ut quia ad eiplestis suflusus est, ut ipsum claustralis ostii per multos
harmonife sonum in quemdam rapereturexcessum, dies revereretur ingressum. In grave etiamlamen-
ante positas micas sibi oblitus fueral pro consue- " tum se dedit, et oculis suis uon parcens, quia si-
tudine suscepisse. Finis lectionis eum revocaverat uistrum ei aliquando accidisset, solvebatur in la-
ab exeessu, eum ipse videus se antepositas micas crymas. Taudem occurrit oocasio, ut mitteretur ad
expavit. Excipere eas pro cousuctudine non lice- episcopum su;e promotionis actorem. Cui secreto
bat. Quid aliud faceret non inveniens, micis pu- loquens, ei moeioris sui causas aperuit, et invec-
gillum implevit. Versu i49) diclo, pro negligentia tionem Jeremiae in sacerdotes repetens, quia
satisfacturus abliati, et ejus in testmionium reatus grave sacerdotii pondus est, mira eloquii facilitate
sui communi pr;eseutia^ illaturus, exeuntium de disseruit. Kogatur ab episcojio, ut ea quce ibi di-
oratorio pedibus sanctus advoIvitur:animad versum xerat, vel queecunque meliora occurrerent, in libri
est eum in aliquo deliquisse. Ductus in pr;esen- seriem coaptarct. Tribus libellulis opus injunclum
tiam alibatis sm, culpam prostrato corpore conti- explicuit ubi spiritus ejus bonus in tantam ple-
;
tetur, porrigit manum, et negligentiaj signa dafu- nitudinem veritatis erupit, ut Ecclesia libros iUos
ruspugillum aperuit. Quod dictu quoque minus legendos cum amore suscipiat, et omnino gaudeat
credibile videatur, micas ostensurus protulit mar- se legisse.
garitas. Extra se facti qui aderant, rei cognita ve- : Guidonem Balnuv,
Berno successores designat
ritate negligeutiam mutari miraculo divinis voci- Odonem Cluniaci.
Jius insonabant. mutatio dexteree, sed Excelsi 27. Interim Berno alibas annosa seuii gravitate
!
lu manu Odouis vilia qu;¥que et minima vertun- deficiens, exitiah etiam languore correptus decu-
tur in pretium, et minutife fragmeutorum in pre- buit. Urgebatur duplici molestia, asgritudinis et
tiosos lapides formantur. Vere justus et multa; ^ ffitatis, atque ad tollendam de meiio vitam ejus
gratiie apud Deum, qui dum se conatur ostendere morbus et senium in eodem corpore compugna-
negligentem et reum, justus et innocens teste mi- bant. Mcinos adsciscit episoopos, consilii viros in-
raculo comprobatur. Virtus humilitatis ejusexpiat vitat, quorum prudentia et responsis et sibi con-
in eo culpam, purgat realum. et fragmenta nuliius sulatjam migranti, et filiorum providcat disci-
pretii in admiraljiles margaritas mirabili novitate plinas. Cum magno gemitu et multis lacrymis de-
transformantur. Quod miraculum duo nobis in- ducens in publicum aunos suos, preeteritum vitre
nuit non spernenda, et benedictionis reliquias col- suae in negligentia ettorporese inaniter consump-
ligendas ne pereant, et viri beatissimi sanctitatem sisse conqueritur. Se fuisse abbatem nomine non
successuris swculis prsedicandam. Ipse autem vir merito,ofliciononvirtute se infructuose et diu lo-
;
Domini contemptor temporalium etappetitoregre- oumregiminisoocupasse. Inde se damnationis ob-
gius futurorum, ne in prajsenti eum aliqu;i remu- noxium termcnto,quia locum pastoris mercenarius,
neratio gIori;e sequeretur, transfereljat in alium locum innocentiai leus implens, dignitatis otficium
quod suum erat. Suppresso quippe nomine per- indignis aotionibus ministrasset. Spem superesse
sonam alterius sua; ratiouis titulo proponebat, et remedii, ut dum suEelibertatisestammus, abrenun-
volente Deo quo studiosius evitavit, ne patrator tians cathedrffi pastorah, sedem pr;eIationis eva-
miraculi crederetur, eo factum est ut in facie om- cuet, et locum tribuat mehori. Id se optare, id om-
nium operis hujus actor clarissimus haberetur. uimodis se precari, ut ad curam spirituum, ad regi-
Abbas vero pr;emissas ad miraculum margaritas meu animarum, submoto infruotuoso et sterili,
aureo textui jussit afiQgi, ne tant;e novitalis me- D diguioretmagisidoneussubrogetur.Pudicalibertas
moria casu aliquo deleretur. eccle^iae provideat pi'dicili;e suaj custodem, qui
Parenles ad monasticen convertit. ejus puritati meritorum el virtutum integritate jun-
23. Naturfe violentia cogebatur, ut pareutibus gatur. Ehgatsibi patrem castadevotio filiorum, cu-
quos perieulis muudi hujus reliquerat innatantes, jus sobrietasimilationem,doctrina informationem,
debitum sute visitationis offerret. Quffirens licen- magisterium pariat disoiplinam. Ipsi sibi pr;eficiant
tiam impetravit, et accepta benedictione profectus duoem, ipsi sancti prceceptorem instituant, sub ejus
est. Direxit Dominus iter illius, et tantam contulit imperio floreat virtus, revirescat honor justit se, et
efficaciam verbis ejus, ut primo collocutionis oc- censura totius ordinis recalescat. Verundamen nisi
cursupatrem monachumioOj faceret, matrem vero a communi sensu ejus sententia dissentiret, vide-
monalium numcro traderet sociandam. Virginem retur sibi ut pastorahs sollicitudinis magnitudo
quoque cujusdam hospitis sui filiam cum precilms partiri deberet in duos, quorum alter in altero
ejus, lacrymis sese expedire non posset, laudabili conquiescat.etneuter ponderis intolerantia suftbce-
furto collegit et rapuit, et suee virginitatis primitias tur. Et eccIesiaquidemBalmensis proconsuetudine
Domino dedicantem moniali proposito eonsigna- habeat sponsum suum, Cluniacensi vero fili8e,jam
(49) Id est gratiis post cibum dictis, qua voce Cluniaci monachum factum fuisse constat ex Joan-
iititur S. Benedictus in Regula; cap. 43. nis lib. 1,num. 33.
(oOj Neuterhorum auctorum memiuit mouasle- (31) Imo Lemoviceusi, nominc Turpione, ut in
rii, inquo Odonismater velum assumpsit patrem : elogio probatum est.
PKOLEGOMENA. — S. ODO.MS VIT.V ALTERA. 98
adultae, jura matrimonii nou negentur. Probant A usque ad nos, voce libera referre solet, vix autem
singuli quod dietum erat, favent omnes, et in sa- nunquam deinceps pertransisse sui procuratoris
piente viro veritalem cousilii aJmirauliu-. Sacer octavam. quin aliquid benedictionis in eos ex
dotes qui aderaut aucloritatc, lilii siipplicatione .Martini beneiicio redundasset. Ita per ducentos
contendunt, ut ipsc ad uutum suum quos idoneos ferc anuos optimus provisor noster et in Clu-
vtderit eligat, et geniiuum matri ac filis consti- niacensem ecclesiam ostendit gratias suk veri-
tuat provisorem. Ipse qui melins proljaverat sub- tatem, et circa suum alumuum Odonem, cujui
ditorum spiritus an Dci esseut, verius poterat in- mcritis vivimus, amoris sui plenitudinem' decla-
di,'are quis tauto otlicio dignus esset. Certum enim ravit.
fuerat apud eos, eum cui tanta virtus erat consi- Cluniacensis ecclesia jam perfecta, suisque par-
lium ministrandi, ad faciendum quod di.xerat spi- tibus absoluta, consecrationis gratidm postulabat.
ritu sapieutite non carere. Victus senior sacerdo- Vir Domiui saeerdotem episcopum. qui ecclesiam
tum revercutia et precibus filiorum.iiuidouem ve- dedicare deberet, invital. Hogatus episcopus, sicut
nerabilem nepotcm suum tialmensis ecclesi.e fecit moris divitibus esse solet, utstipatis lateribus glo-
abbatem ; Cluniacensi aulem cienobio sanetum riosius semper iucedant suam secum copiosam
praefeeit Odonem,Deo pro nobis melius operante, adduxerat clientelam.Conoursus idaerior et episco-
ut domus grati;e et viriulis, iolo orbe postmodum palium insolentia ministrorum exigebat abundan-
dilatanda, in primo pastore suo sanctimoniie fun- tes et splendidos apparatus. Recens ablias, et val-
damentum et religiouis exciperet firmitatem. lis aridte minus eulta barbaries. dehcias quas ho-
Odonis prdinolio profectus maleria. B minibus tlehcati-. apponerent non habebant anxie- :
•28. .Assumptus Odo in habatcm fecit sibi promo-
tas et verccuudia beati viri animum distrahebant.
tionem illam profectus maleriam, non defectus,oc- Refert tamen anchoram spei su;e ad Dominum,
casionem gloriEe, non ruin.e Loco caeteris pr^ee- cujus munificentia servis suis aliquid deesse non
palitur. lu erepusculum dies consecrationis eru-
minens, sed gratia humilitatis inferior.prslationis
perat, cum immanis aper proxima silvam egres-
otficiuDi merito potius et virtute, quam nomine
sus, ad monasterium cursu integro pertendebat.
sive pntentia Deo charissimus e.xercebat. Non ad
honorem sublimiores grailus attingens. sed ex Custos ecclesit-e bestiffi iUius feritate turbatus, intra
vertice prffilationis sufe ad iuiima et humillima se-
ostium se recepit, quod post se clausum admotis
se dejiciens, charismata meliora de die in diem
repaguhs obseravit. Aper autem deposita feritate,
et quasi domestico spiritu mansuescens, ecclesiffi
apprehendere nitebatur. Dominus autem qui in
conspectu suo direxerat viam ejus, ut in conspe- portas obsedit.januam pede pulsat, et foribusper-
severanter assistens, suo more loquendi aditum
ctu quoque hominum mirificaret, et clarum quo-
que faceret servum suum, dignanter apposuit ope- preeabatur. Interim episcopalis familia lectis exce-
dens, ;Ium ad pfficia divina contenderet, jacentem
rari mirabiUa et prajclara per ipsum.
ad portam eccjesise aprum incurrit. Insurgunt pa-
^Edificia promota opHulante S. Marlino, ciijus riter, acclamant omnes, et vicinis ilomibusfuslibu^
palrocinium ihi ciguit per annos 200. Ecclesix copulatis. idlro se otYerenfem belluam morti addi-
dedicationi necessaria ut supplcla. cunt. Cujus carnes artificio coquorum praeparatee,
29. Cum in exstruendis regularibns ofiicinis dili- C et delieiis episcopalibus satisfeoerunt, et abbatis
gentiam suam iusumerctbeatus Odo, solatia sum- verecundite miraliihter subvenerunt.
tuum defecerunt. Exinanitum omniuo ajrarium .S'. Odonis charitas in pauperes.
paupertatis, quid m manus largissimi datoris re- 30. Quia Deum timentibus nihil deest nunquam
funderet non habebat..£3tuabatanimus beati viri, defuit beato viro,unde et fratrum ouram gereret,et
et anxietate duplici torquebatur, dum et operarios miserorum inopiam sublevaret. AfQiotorum pau-
irremuneratos dimitteret,et cceptum opus intermit- peries quasi quidam oaminus erat iUi, in quo ad
tere verebatur. .\ec tamen in difHdentiam est ela- pietatcm et miseriam iUius viscera conllaren-
psus, sed ad nota recurrens preesidia, ex thesam-o tur. Sicut expeiere videbatur vel egestas in
bonitatis divinfe slipeudium nenedictionis exspec- misero, vel possibihtas in sumptu suo, lurgifatis
tat. Octavus^dies a transitu beati .Martini more ec- sua; sinum petentibus exsolvebat. .Nemo vacuus
clesiastico colebatur, nocturnas Laudes fraterna vacuum iUum invenit :quippe cui prascipue fuitin
devotio persolverat, cum idem abbas ad statum studio supplere vacua,et inania cumiUare. Privata
rediens, lectulo se recepit, evanuit in soporem.Vi- eorum susurria qui ejus amphssimam largitatem
det in somnis virum personalem, matura canitie indisoretam etfusionem vocabant, modestia? verbis
florescentem, stola etiam puriore vestitum qui : et exemplis veterum datis in medium compesce-
virgam episcopi manu gestans, pluviali pallio ute- bat. Insestimabihsamplitudo cordis Ulius formabat
batur. Inquisitus cum revercntia quisnam esset, sibi oocasiones et materias largiendi. Omnibus
episcopum illum se esse, cujus festivitatis celebra- omnia factus, ut omnilius omnino prodesset votis
retur octavum,asseruit. Ccepit etiamoiroumducere D solemnibus ambiebat.
ooulos in struoturam,et positaredificia qua ratione Romam petens dxmoniacam liberat.
sederent vicinius intueri. Conversus demum
ad Consuetaj orationis obtentu aliquando vir
.31.
eum qui sese eminus prospectabat, videbatur in- beatus Romam ad apostolorum limina visitanda
jungere, ut ex praecepto ipsius ad consummanda profectus est. .Upium juga transcenderat, cum in-
aedifieia quae ccepta erant fralrum suorum indus- ter iUa prserupta quibus in ItaUam fit descensus,
triam excitaret nec sibi sumptus crederent defu-
: mulierem quas a demonio miserabUiter vexabatur,
turos, quia ipse eis ad conficiendum opus suffi- offendit. Impleverat noci\-U3 hospes viscera mu-
cientes ministraret expensas.Roma quippe rediens, lieris insanae, et quasi ex tribunali regio membra
per Gothiam et .\quitaniam transitum facturus inferiora disponens, prout Iibebat,siibjecto manci-
erat, unde iUis benedictionem remittere copiosam pio crudeliter utebatur. Condoluit vir beatus tant.-B
Espergefactus abbas visionem quam viderat fra- misericne et pri^misso orationis sutfragio, captiva-
tribus retuht, non omissa quam consueverat cau- torem excussit.et captivam muUerem abinvasionc
tela nominis supprimendi. Laeti fratres de promis- tyrannica liberavit.
sione Martini, super visitationis illius benevolen- Lcgatus papx egenis ut subvenil.
tia circa eos majori hTtitia triumphabant. Nec di- :t2.Peridem tempus Lco ponfifex Romanae sedis
stuht bonus promissor, sed sponsioni sufe vicinam apostoUcffilegationisviceminjunxeratbeato viro,ut
subintulit veritatom. Intra breve siquidem spa- inter Hugonem Langobardorum regera et .Vlbertum
tinn temporis, allata sunt fratribus de Gothia cir- Romanre rei principombonumpacis componerela-
cifer tria millia solidorum. Ipsaquoque successio borarcl. Senam f.?(V'/inP)civitatemdeveniensl('gatus
seniorum virorum Cluniacensiiun quse perveiiit pai:i>, multitutline paupenmi qui pani- premeban-
S. 000 ABBAS CLU.NIACENSIS. 100
tur mopui, uiuiiqiic cinffohatiir. Cconomus viri
i
A rat,furiuvcntuset comprchcusus ost superequum,
Dei qui victualc marsupiuiii susceporat iii sua tide, ablialis judicio couiieinnaudus : quem ad se de-
cum suis snmptibus vix triginta solidi superes- ductum vir miseralionis et grati;e non soiuin exe-
sent. quasi rei propisceret commendal;!^, civitatcm niil supplicio, sed etiam laboriosas ejus vigilias
escedens nccessitatc i)auperum se sulnluxit. Egeiii quinqiu- solidis muneravit.
circnmvcnerant licalum virum,et ad ostium misc- Medicina ab a'gris perperain c.rlorta.
rationis ojus sulilato claiuoro pulsautes, miscricor- 36. In Cluulacensi cicnobio duo fratres adversa
di* ipsius viscei'a commovcbant. Vocatus tpcono- vaietudiue laborabant. Importiinius insistentes,
mus respondere uou potuil ipii uon eral. lutelle.xit ciiiu a bealo viro sumeudi potioncm liooutiam ex-
illico nr beatus imprudcutom dispousatoris eaulc- lorsisso t llc, iiupiil. et soitote morbum vestrum
:
lam,eteinissa iiuTnii paupci'iluisinnuit ut pr.oviiiiu nulia mediciua; ritione curaudum. Ita factiiiu esl,
se seqiiantur. Viiiens etiain Ires viros porsonali iit ot diuturna sibiappouereut modicandi remedia,
preeditos honestatc, qui ct communi preaietiantiir ot iisqiic ad proximiim vitse lineinincurabiies por-
media, ot mendicaro non novorant pr;e pudorc, m;uioroul.
scutulas baccis plcnas. qiue Mulopositre illis er;i.ut. Fraler siugularitali studens nolatur.
sub pretii j^stimatioue susoopit, baccis uon oiieiis, 37. .Noviliiis quidam frater initiali fervore suc-
sed hac artc cupicns subvonire mendicis. (.'ousecuto census, studii-^ communibus abdicatis. compune-
oeconomo esjoBtibus stipem lionediclionis iudulsit. tionis et lacrymis vacare decreverat. Secreto ex-
et ad viros quos supra tctiijimus, baccas cuui pre- quiiitur a viro Dei cur vit;e couununis liesereret
tioretransmisit. Demum conijiierentibus expensas R instituta. .\peiit ei frater corsumn, et quibus sti-
^ictualium defecisse .\'on deliciemus, iuquit. sed
: miilis urgerelur insinuat. incropat eum scnior, ct
sufBciemus ad omuia. 1'rosto est ei et quasi ad hiijus modi proposilum vanitah potius quam justi-
manum, de cujiis iacultalibus pusillaniincs spiri- ti;c vicinum ;iffli'mat. Non deserenda communia
tus debent animari. nixerat, et inaulea i;rossam, piopria pio privatis, sed privata communibus de-
tendens, Petrum liabct olniuin saeerdolrm, cujiis bere supponi Ita frater iu momento ilio spiritum
oblationem suscipicus, et IValriim lidem modicain su;o eompunctionis amisit. ut dcinceps gauderet
roboravit et conliciendo itiueri larga stipendia iiii- publicis ecciesife consuetudmil.^us occupari. Posl
nistravit. dimid.um tameu auniim ad precem saucti viri qui
Ventes siias dal algenti. etiam in spirituahbus potens erat, jam dictus fra-
33.Negotium iujuncta; legatiouis absolverat, et ter amissum spiritum se recepisse confessus est.
per fines maritimos roditum maturabat. Vencrat loaniii episcopo eon^ecrationeni pr.rdicit.
ad locum qiii Huriaiuim dicitur. cum ei paupor 38. .\olan;e occiesia? futurus episcopus .loannes
obviat semiviviis. Gravis inhorruerat hioms, et in- bis Koiiiam venerat gratia oonsecrandi, sed <emu-
ter Alpes iu immcnsos aggeres nivis excreverat lorum oppositis gravem bis fuerat rcpuisam pas-
multitudo. Pauper veste carens inter horrida mou- sus. Taiidom confusus et apud se erubescens,con-
tium niviumque disriiiuina quo se tiiereiur muni- tulit se ad virum Dei. replicans ei Romanam se-
mine non habebat. Substitit vir lieatissimus viso dem scse bis infecto negotio repulisse. Quem
Ulo, et sociis viffi prcTmissis exuit se tunica sua, et vir Domini pio consolans.ul Romam tertio repetat
paupcrem induens, nummorum pretium, uude C iuhortatur. promittens ei consecrationis gratiam
su6e necessitati consuleret, benignus adjecit. Unus uon negaudaui. Factum est ad verbum ejus, et
ex sociis qui talium cautissimus discussor erat, Joannes in episcopuin subrogatustestimoniiim do
reflexit pedem, et pauperem percmiclatus, ubi ea dit Odonem beatissimum prophetiae spiritu cla-
nocte mansionoHi acciperet, cumnullus divertendi ruisse.
in solitudine locus esset, respondit ad castrum Agonem suorinn c/elitus discit.
quod dioitur ^''astorale sub luco diei se facile per- 39. Soleninis dies Assumptionis Dei Genitricis il-
veuturum. Dies vero claudebatur in uoctem, et iiixer;it, el vir Domini orandi gratia monasteriiim
spatium illud itiueris quod pauper sub hora una se .Vdventinuiu ingressus, ut missam ceiebrom pu-
spopondorat exactiirum, toto diei spatio vix ipsi blicc cclebraret, Ralduini abbatis precibus urge-
coutecorant. Habitudiuem etvultum pauperis nec batiir. Respondit spiritus prophetife qih erat in eo,
tunc iUe de quo dicimus Joaunes advertere, nee id agere uon posse, quia duo ex fratribiis ejus in
postea (ut ipse referebat; potuit meminisse. Unde extrcmo positi vitas viaticuin piwslolarentiirab eo,
illum qui apparuit quidam majus luisse quam ho- nuntium praesto esse qui eum ad fraternas exse-
minem, verisimillimum milii constat. quias invitaret. lu ha;c verba uuntius ;idfuil; cur-
Bonum pro rnalo rependit. ntur ad sanctum Paulum, viaticum datur agenti-
34. Cum l,angobardorum lex Romam obsidione hus in extremo. Praesentialiter aiter ex duobus
vallasset, beatus Odo qui ad pacem evangelizan- migrat alter, servatus ad vitam, octavo die se-
:
dum inter duos t^rannos medium se prsebebat, quenti quievit mDomino.
juita beati Andrete monasterium, quod dicitur ad D Neprtl.em ex Norlmannis oratione liberat.
Chvum Scauri, transitum faciens, submisso capite 40. ?\ u'tmannorum gens etTera Turonorum
incedebat. Rusticus jactu iapidis oppetierat virum vastabat provinciam. Regionem Turonicam ve-
Dei, sed ciamore cicumstantium et obtentu, iLl3r:i- nerabilis Odo subierat, cum ei nepotuius suus,
tus in ejus verticcm jactus evaniiit Vir autem Do- necdum renatus ex aqua et spiritu, cum nutrice
mini denariis acceptis, mutuo muneravit immeri- sua raptus incursu ostium nuntiatur. Indoiuit ex
tum, Scripturaj cousentiens, ut redderet bonum animo, et innocentis animam sine baptisini reme-
retribueutibus sibi mala. dio pereuntem aequaliter pati uon potiiit. Accumbit
Idem pra-stat in furern. Fralris religio. precibus, insiulat lacrymis, oratione Deum inter-
3o. Aliquando vir lieatus Rom;E orationis graha pellat, quietem suo spiritui non datnrus, donec
tenebatur. Visum est illi super oquos suos qui in ereptum rccipcret innocentem. Octo dierum spatio
pratensi piauitie pascebantur, aliquis ex fratribus Turonis hosles abierant, transeuntes flnvium cum
ad custodiam poneretur. Nox erat,et equorum pro- captivis, queui ipsius profunditas evadari sine
visores se iaxaverant in soporem. Fur advenit, et navigio non sinebat. Nutrix inlantuii spiritum
ascenso equoinsisteljat ut elabeiotur in fugam,sed concepit audacis. Infantem sustuiit, medias ir-
meritis Odonisdelentus, procedere ultranonpotuit. rnpit acics, lluvium sicco pene vestigio pertran-
Frater supor equos invigilans orationi vacabat, et sivit.etin Iriduo iter dierum octo conticions,bealo
maluit equum amittere quam iuterrumpere pre- viro addiictum puerum rcportavit qucm susce-
;
cem, vel silentium violai-e. Ubi terris dies illuxe- ptum regenerari fecit in Christo, et prece eflusa
;
101 PROLEGOMENA. — S. ODONIS VITA ALTERA. {(\Z
ad Dominum ut posltriduum puerulus misrraret A circumligasse se venhi suonon sine lacrymispro
^- '-'- v.,... „ i.:. _,
obtinuit. miraoulum multis in se novitatibus tcstatur. Nocte pra-terita silii per visum persona-
admirandum! eadem uuuis oralionis virtus tria lem domiuam astitisse, quae misericordijp matrem
parifer obtinet, ereptiouem corpori, regenerationem se vocans, tertia sequeuti die eum pronuntiavit
spiritui.utrique simiil salutis perpetua? libertatem. migraturum. Slupefactus vir Domini manum im-
Sanfragio subducitur. misit. fui.em circumvolutum carne et sanie simul
41. Viee quadam beatus Odo Rliodanum fluvium, avuisit, Deumque mirabilem prwdicans in latrone,
qui totus decurrit in prwceps, navigio transmeabal. tertia die defuucti fratris e.xsequias celebravit.
Equus impatiens equum altcrum pede tentayit, Liber inlactus a pluvia.
sed ictus elapsus in navim locum illum attigit i-.'i. Romiip apud beatum 1'aulum, ut libello, quem
unde ramus erumpere videbatur. Percussionis de Mta beati Martiui Postumianus et Callus edide-
locum dum planius e<lolare contendunt, ramum rant, correctoris manum apponeret, abbatis preci-
funditus abscidcruut. .^vulso uodo tluvialis incon- bus pulsabatur. .\sseusum dedit, et insislens operi
gruentia locum iuveuit, et ila navis exundavit ad destinato, obscuraloca glossis appositis deducebat
cumulum, ut eam enatare, nec submergi miraculo iii lucem. Vespertiua synaxis revocaverat eum a
pro.Nimum non negares. Vir Domini stabat im- studio, et iiber in claustri angulo dereliclus se-
motus. et quod ejus meritis cymba staret. ipsius quente nocte pluviam. quae in domo illa copiosius
constantia testis erat. Delata est ad portam navis, exundavit, tanta sqaalitate sustinuit, ul margine
et omnibus emissis ad terram. auctor salutis eorum vix contacta incorrupta littera permaneret. .\clni-
Gdo ullimus egressus. Xavis destituta pror-sidio, R madversum est sequenti mane enatantis in pluvia,
quo salva erat, virum Domini sensit abesse, ele sed intacti Ubri miraculum, et aliarum quidem
menti naturam secuta disparuit, et submersa in favor in Martinum erupit, alii vero miraculum
momento intueutium oculis se subduxit. Sic euim Odonis meritis ascribebant. Nos autem hoc signum
ratio postulabat, ut cujus imperiis cfetera qu;eque utrique pariter assignamus, ut et Martini provi-
favebant, eidem reverentiae debitum ttumma non deutia servaverit codicem Vitae su<c, et Odonis
regarent. virtus effecerit, ne liber pereat commendatus.
Item priecipitio. Odonis pielas in sancturn Martinum.
!ii. Per .\ppenninas .\lpes beatus Odo aliquando 4(i.Quid devotionis habueritsanctus Odo, quauto
iteragebat.Tantus ibi nivium cumulussuperescre- amore incaluerit erga .Marlinum, vix aut difflcile
verat, ut trausire volentibus strata \ice public.ie non dici potest. Tota mens ejus, tota affectio ex Martini
paterent. Vir Domini horremlum ingressus pericu- gratia dependebat ipsum sibi patronum fecerat,
;
lum, cum post meridiem totusmons ille tetra cali- ipsum elegerat prcBceptorem. Martinum verbo
gine densaretur, in manus Domini se commisit. souabat et opere, et ei indiflerenter adh«rens,
Prajibant socii solus ex more vir Domini seque-
:
indiscreta miracula siepe cum eo visus est operari.
Latur. Repente equus, cui insederat, obliquavit, et Ad cujus memoriam ampliandam, et amorem
continuo discerpendus in immane prfficipitium
tidehbus inserendum, solemnes iUas antiphonas
pedes dedit. Remisit habenas vir Dei, palmas in transitu beati Martini dicendas ipse composuit.
m ciplum, et mvocato
erexit in cfflum,
'
invocato nomme
nomine uommi
Domini, de
ue ^^,3 pg^. omnem Ecclesiam celebri tripudio
cielo auxiUum precabatur.Nec defuit cceleste adju- C aquentant
fretpientanlur
torium supplicanti. Inter brachia viri Dei subito Monar hi insolentis mors subita.
ramus apparuit, cui tandiu innisus est. donec 47. Fama religionis, virtutis et fidei, quse mira-
praecedentes eum vocibus revocali, ipsum ex hor-
iliter claruerat in Odone, dilatabatur ubique, et
rore illo periculi incolumem sustuleruut. Disparuit amphabatur in dies. Conferebant se adeummona-
illico ramus ille qui prius apparuerat, ct equus
steria monachorum, qu;e a sui propositi rigore
ille cui insederat nusquam inventus est.
defecerant, ut per eura a<l integritatem vitfie et dis-
Latrones converlit.
itinerissub-
ciplins ordinem formarentur. tn quodam ex mo-
43. Diversis ex causis varios lahares
nego- nasterus commendatis ipse cum suis advenerat
iens vir beatus, huc et illuc urgentibus vilie
vesperascente Sabbato regulare mandatum ex
tiis discurrebat. Contigit ut die quadam
quadra-
consuetudine parabatur. Vidit uuus es fratribus
ginta latrones irruerent super cum, qui ad tol-
loci iUius de sociis Odonis unum, calcearia sua ex
lenda spoha et discerpendos homines tanta raliie Cluniacensi traditione lavanfem. Indigne tuht, et
ducebantur, ut nemini parceret eorum immanitas. spiritum elationis in blasphemiaj verba resolyens,
Qui cfeteris prteerat, et fuerat major in scelere, cura ubi omnia fierent in silentio .Num, inquiens,
:
vibravit oculos in servum Dei, etin eo vultus reve-
admiratus, com- ablutionem sotularium Benedictus unquam aut
rentiam et orandi frequentiam
fieri voluit, aut prfecepit'? Cumque frater, cui hfec
punctus spiritu ad misericordiam major inventus
dicebantur, signo humili responsum daret, ille
est. Deinde eonversus ad socios : Nunquam
Non
mqmt,
u
^ .
^,
crudeliter
— lacessere, et naale-
epferatus, conviciis lacessere
efferatus,
hujusmodi hommes recolo me vidisse. cede- ,. ., .,
1 ,_ ^ c-
dicta coepit evomere in insontem. Sequenti capitulo
.
ret nobisin prospe-um, si in eos adversum aliquid
eum argueret super hoc vir beatus, et iUe
reveren- cum
moliremur. Mr enim est inter eos multaj impatientius responderet, quia dies Dominicaerat,
tia? et splendoris, quem ccclestibus armis video procrastinavit sententiam, ne in die Ifetitife aliquis
circumseptum. Ad hfec verba cum cteteri nuUate- tristaretur. Dominus autem, quemille in servo suo
nus a suo furore mitescerent, et virum sanctum
prfedam trahere mi- non timuit provocare, suam minime distulit ultio-
occidere, sociosque ilhus in
nem, et contemptorem illum oflScio linguar privans
narentur: Non, inquit, ita tiet, nec capillus ex eis
tertia dehinc cUe sine confessionis remedio lamen-
eadet m terram, nisi prius gladiis me petentes
tabih morte damnavit.
vitam meam cum sanguine fuderitis. Sic ait, et
pedibus Item aliorum.
sochs huc illucque dispersis, ipse sancti
48. Quisquis contra voluntatem Odonis ahquid
advolutus, sceleri suo deinceps finem imponere se
prfEsumpsisset, suum illico sentiebat excessum tU-
promisit.
vina uUione multari. Kratcr quidam ('um sinc licen-
44. Alius tunc latro corde compunctus, cum a
tia sanguinem minuissel, vir beatissimus a'grc lulit,
beato Odonepostrepulsas innumeras in monachum
prfcsumptorem illico piena secula cst, et vena inor-
susceptus esset, ad custodiam cellarii deputalur.
duiate decis.i ita dirupta est, ut nullo medicamine
Qui posttempus tactus molostiacorporali.extremo
curavi possct, donec fraterspirituni exhalavit. Alius
ducebatur confitetur viro Dei quml in nio-
spiritu
apudsororem suam cum assari carucm prfeciperet,
;
nachatu deliquevdt. Nudo pauperi tunicam suam
sine Ucentia se dedisse, funem subductum cellario eam urgente'ingluvie non exspectans, particulam
103 S. ODO.MS ABBATIS CI-LMACE.NSIS II. 104
prunis injectam et miuus coctam avide momordit, E-pilogus.
sed morsum uec iu se trajicere, nec rejicere valcns "yi. His et aliis magnis operibus seriem vitas sufe
infelicem vitam misero morte tiuivit. .\lius ciallinam. conlinuans beatus Odo, multis et necessariis argu-
quam ipse oeciderat, sibi appositara nimia jjulosi- mentis, et Deo charissimus, ct apud honaines ho-
tale teutavit, sed bucellam glutire uou valens, mi- uore colendus et gralia comprol»atur. Ita quippe
serum vivcndi fincm e.\eepit. vixit, ut ei vivere Deus esset tanta operalus esl,
:
Vifariiiin ad pisces oblentum. ut per eum et in eo Deum operari dubium nulli
esset. De quo plurima dicenda restarent. nisi fas-
1-9. qui dicitur Suiipentonia, mouaste-
In loco
liiliosa prolixitas prohiberet. Plunma enim opera-
rium commeuilatuui exceperat i>eatissimus
sihi
tus est, quam nostra? relationis ordo contmeat,
Odo. Fratres admonuit, ut, vitic ordine custodilo, qu:e vel ipse suppressit, ut gloriam fugerel, vel
secundum regulam alj esu carunim abstinereut. Cui humaua diligentia prfetermisit, ne notam super-
cum opponereut, pisces apud eos inveuiri
fratres
slitionis incurreret. Pauca quie diximus, et beato
non posse, meritis beati viri vivarium piscium for-
viro ad gloriam. et nobis sutficiant ad exemplum.
mavit eis divina pietas in hunc modum. Torrens
Odonis morbns Rorn,v, reditus Turonos, verba
exiguus detlucns per illam vallem qu» mouasterio
et sepultura, annus mortis.
e.rtrema, obitus
siibjacet, dum non invenit esitum, montiljus silii
;)3. Pater Odo, plenus dierum el
Beatissimus
oppositis coUectus in lacui-., vivarium etlectus esl.
vihe, inter exercitia sanctimouii-e et virtuiis con-
In quo uno die miseratio duo pr;eclara fecit, dum
summaverat eursum, et vitam deduxerat tempo-
reconomi laborem minuit, et fratribus muruuiris
B ralem. Aderat tempus, dies instabat, in quo subla-
occasionem exemit. tus de exsilio et aerumna, incolatum patria, labo-
Floriacense inonasterium reformatimi. rem requie, miseriam gloria commutarel. Rom;e
monasterium. iu quo sanctum
30. Floriacense positus acri febre corripitur, et inter acutos igues
Benedictum quiescere celel)ris habet opiuio, poni- s;evientis accessus, innocens et reus Dei, duiis
tus a culta religionis exiderat. Defeceratibi virlus : pas ionem molestiis agitatur. .\lii interpretantur ad
iustitia recesserat de loco illo iu tantum, ut eliani libitum, priesentem dolorem successurae salutis
beatus Benedictus reliuquere sedes illas, et alias gaidio tcmperantes. IUe hoc genus solatii a^gre
se couferre uocturuis visiouibus et diurnis mani- lereus, sc in proximo nuntiat dissolvendum. Tan-
festationibus monstraret. Quod prudenter adver- gitur prajcordiali memoria .Martini sui cujus amo-
tens vir nobilis Elisiardus, datum sibi manu rcgia rem et gratiam fere cum ipso, lacte caruis
monasterium Floviaeense Odoni beatissimo ti^adi- meriierat ebibisse. Martini sepulcrum visi-
dit regulariter orduiandum. Qui in manu forti tare disponit, ut cui vixerat, etiam moreretur et ;
episcoporum et proeerum illue adveniens, eum ei cui dedicaverat spiritum, exuvias carnis et cineres
per triduum aditus negarentur, tandem solus consignaret. Adest et in visu persona eonspicabi-
intrans, pr;esentem se obtulit, et ex sola humili- lis, ccelestis glorise pr»ferens candidatum. Insinuat
tatis speeie quam gerebat, turbulentam insauiam tempus
suce vocationis instare, sed Martini pre-
monaehorum domesticam reddidit et quietam. cibus illud differri resumat spiritum. vires :
Pene omnes ejus pedibus advoluti. ut eis pr-eesse exacuet, iter acceleret ubi se prssentem dederit :
et prodesse vir Domini diguaretur intensius obse- C piwceptori. diuturnis ejus labonbus quies daliilur
craoant. Ita omnijjus plena honestate eomposi- et corona. Signa secuta sunt visum. ut fides
tis (locus enim omnino fuerat eompoueudusi accederet visioni. Fit remissior eegritudo, sanctus
filiorum animos adhuc rudesdivinis institutionibus animo magis quam corpore convalcscit. Aggi'es-
exereebat. sus iter in festo beati Martini Turonis adfuil, et
diem Iretum ex obitu beati ponfificis geminata
5. Benedicti ibidem festum et prxsentia. Jejunium
telitia reddidit clariorem. Gaudio et lacrymis
ad niissam indictum. diem illum, et vivam hostiam immolans
definuit
ol. Dies erat, in qua
beati Benedieti festivitas semetipsum, ad horam sua; discessionis ad Do-
votivo concursu et celebri frequentia populorum minum suspenso desiderio aspirabat. Dies quarta
pubUce eolebatur. Intereratnumerosalanguentium post festivitatem illuxerat, cum rediviva febris
multitudo, qui morbis diversis et variis molestiis inealuit, qu;e virum Domini compuUt in extrema.
aggravati,ad beati Benedicti sutTragia promerenda Fratres evocat, monasteria sibi commissa disponit.
eonfluxerant. Beatus Odo, qui toti crenobio abba- Cluuiacense ccenobium Deo, qui ejus fundator
tis prfeerat dignitate, solemne sacrificium olila- fuit et exstruxit, consilio (32; commifit. CapeUam
turus ingreditur. Ponit edictum, ut universi qui solummodo suam ad missae celebrationem reti-
advenerant, et pr:eeipue morbis oppressi, jcjuni nuit, Cluniacum cfetera retransmitlens. Filios suos
sacrificiis interessent. Ingressis omnibus ad myste- qui sssistebant ei, ut in Deo proficerent exhoratur :
ria divina suspensis hymnum angehcum Gloria lacrymas eorum et suspiria compensatione se-
in excelsis Dco veneraliilis abbas imposuit. Con- D quentis gloi'i;e temperabat. Marfinum sua mente
cutiuntur ingenti strepitu fores ecclesiee, serae sol- referens, ore sonans, vcrbis ingeminans, Ulud fa-
runtur, munimenta disjecta resiliunt, lampades miliarius inculcabaf Tu Christe, parcc redemptis.
:
accenduntur, calamitosi et languidi sospitate inte- Tandem manum benedictionis emisit in fihos, et
gra eonvalescuut. Fit terror in populo, stupor astantibus nltimum vale dixit. Ita spiritus iUe
subitus omnes invasit, et Odone interprete beati felix spirituali munitus viatico, quartodecimo
Benedicti prcesentiam adfuissc cognoscunt. Tanta Kalendas Decembris, corporis mole deposita, liber
fuit devotio, tantus gratiae fervor omnium eorda excessit ad ccelum. Sepultus est autem in ecclesia
replevit, ut fere nuDus a lacrymis temperaret. beati Juliaui, quam ipse a fundamentis construxe-
dignitas coelestes animos tanta sibi novitate con-
I
rat :ubi Dominus quanta sit ab co glona corona-
eihans Benedictus pater, qui de loco iUo sese pro- tus, quanta apud homines reverenlia excolendus,
miserat migraturum, Odonis gratia revocatus, signis perspicuis declaravit. Migravit itaque glo-
signa dedit idonea se venisse. In quo facto Odonis riosus Pater Odo anno ab incarnatione Domini
meritum purius elucescit, qui abundanlia virtuUs nongentesimo quadragesimo (33) quinto, ordina-
sute, et filiis abdicatis Benedictum iu gratiam re- decimo, apud urhem Turono-
tionis suae oct.ivo
formavilt, et tanla morborum varietate depressis rum, regnantc Domino Jesu Chrislo, cui est lionor
crelestelevamen obtinuit. et gloria in s«cula saeculorum. .^men.
Idem fere legilur in ejus elegio ex chartario
(0-2) (33Hunc calculum falsum esse in elogio supe-
1
Cluniacensi. Quanquam Aymardus jam ante Odo- demonstravimus, et pro anno 943 annum 94?
riori
nis obitum substitutus ei fiiisse videtar, ut palebit reponendum, teste Frodoardo et aliis.
in .\Tmardi elogio.
m EPITOME MORALIUM S. GREti. IN JOB. — MONITUM. m
SAHCTI ODOMIS
ABBATIS CLUiNIACENSIS II
>KALiUM IN JOB
LiBRi XXXV m,
Primum e vetere ms. eruti ac in lucem editi studio et diligenlia dotnni Martini Marrier
monasterii S. Mariini de Campis Parisiensis, ejusdem ordinis monacki professi
(Ex Bibliotheca maxima Patrum edit. Lugdim., tom. XVIL)
i^ECTORI.
Sanctissimi Odonis Cluniacensis nostri antistitis A omnia exempla reducenda, est Pauli ad Galat., iv,
secundi opus in Jobum habenti iu pulihcum edero, ubi dicit : Hxc autem
dicta sunt per allegoriam.
illud breviter de sensibus quibus sancta Mater Jam ergo ex iUo loco duos habemus sensus ex-
Ecclesia catholica sua sensa conceptusque suos pressos, primum litteralem, secundum allegori-
non uno modo suis aperire, enucleare, eosque cum. Est autem allegoria perpetua et continuata
docere solet, ea potissimum ratione perstringen- parabola, quando scilcet unum dicitur, et aliud
dum est. quod instar Magni ilhus Gregorh suum inleUigitur. Illi duo sensus probantur ex tertio
hocce scriptum Moralium donaverit, in quo
titulo Joannis, ubi
Scriitamini Scripturas. Est dicit :
prfeter moralem, allegorico, typico, tropico, enim ibi commendatio sensus Jitteralis. Allegoricus
mj-stico, et ahis id genus utitur sensibus. In ipsaautemprobaturex plerisque prnphetarum etevan-
igitur Scriptura sacra octo numero sensus praeci- gehstarum locis, ubi dicilur In parabolis aperiam :
pue commendari propriissimis locis comperiun- os meum ; et Non nisi per parabolas loquebatur:
tur, scilicet litteralis, vel historicus
: eis. Ergo apparet illos jam duos sensus conlineri
allegoricus,
;
vel parabolicus tropologicus, vel etymologicus
; in Scripluris. Tertius ehcilur ex eodem loco, vide-
;
anagogitus, vel anologicus typicus, vel exempla-
; licet sensus Iropologicus, ubi dicit Nos esse filios :
ris ;anaphoricus, vel proportionalis hbene, ut sicutlsaac fuit hcBres Abraha?, ita etiam
mysticus, ;
vel apocalypticus et ultimus boarcademicus, vel
; nos simus haeredes promissionis. Est enim tropo-
primordiaiis. Quorum exempla et loca sequuntur. logia comparafio qufedam moralis ante actorum
Et ut melius intelUgantur, ex uno loco Scripturae superiorD)us temporibus ad nostra usque tem-
pro omnibus est etiam necesse ihos confirmare, B pora, ut similiter agamus. Et uno verbo, tropo-
expresso ejusdem Scripturae testimonio ex ahis logia est discursus morum. Conflrmatur iste sen-
locis. Locus igitur ille in quem nobis sunt isthwc sus (/ Cor, xv), ubi dicit Apostolus Sicut protuli- :
(54) MoraUa sancti Gregorii in Job a sancto Odo- dixerunt Dominum deinde ordinatim in subselliis
ne abbate Cluniacensi secundo breviata, testatur sederunt. Atque post paululum, unus coram in
domnus Joannes Italus, monachus Cluniacensis, medium prosiliens dixit : Quidnam est quod hoc
auctor Vitae ejusdem, bis verbis Per illud namque
: in loco immoramur ? Cseteri vero Gregorium pa-
tempus rogatus est a fratribus se dilii/entibus ut pam exspectare se inquiunt. Hoc audiens Pater
Moralia beati Gregorii papx sub uno eis coarcta- noster Odo, velut avidus indagatur, cuepit huc il-
ret volumine. Ille auteni professus est se hsec mi- iucque circumspicere, quanam ex parte venientem
nime facere posse, addens etiam sifacultas agendi eum posset videre. Deinde elevatis oculis sm-sum,
sibi adesset, tamen non debere se hoc agere, ne quasi c cwlo missum videt beatum Gregoriiim, sed
tanti viri laborem, tantique operis pretium aliter ultra omnes qui prxcesserant eum, vultu, specie-
immutare, vel aliquid demere videretur. Econtra que et moribus persplendiitum alque ornatum.
illi opponebant ei antea succumbi, quam tanto la- Mox veniente illo omnes surgunt, et flexis ccrvici-
boresustine7'i,et satius essejudicabant funditus eum bus benedictionem petunt. Ille vero non inler eos
deserere, et adreliquas Scripturas transgredi,quam deorsum usque descendit, sed supcr ambonem ec-
sub eo veiut gravi mole interire. Quotidie namque clesise suhstitit, et patrem nostrum terra tenus
apud eos de hac re non parva fiebat altercatio. Ego (;
prostratuyn inquiens vocavit Surge, fraler Odo,
:
tamen scio super hac re multos indignatos fore, et noli timere. Qui cum surrexissrt, vidit vciuti more
adsedandos eos hanc libet rationem inserere; non scriptoris super auriculam ejus hivrentem pen-
enim fiebat istud propter arrogantiam,sed dispo- nam. rt quasi doctoris magisterio productim acu-
nenteDomino, ut super montem poneretur lucerna, minatani, et in summofi.rian. Quam sumens beatus
quae sub modio erat occultata. In exempium tamcn Grcqorius, eamque illi tradrns, ail Agr crgo se- .•
subjunctx rei hoc quod diximus manifestius appa- ciirus, et perfice libi o/ms injunrtuni el indiclum
rebit, illis vidclicet persistentibus in hac petitione. qurm composurris librum non delehilur, meus
vei'0
factum est ut quadam nocte domnus Odo intra ec- auleni stahit in xternum. Et conlinuo evigilans,
ctesiam beati Martini consuetx orationi insisteret, intrllcxit prolinus quod viderat. Sumrns ilehinc
et ecce subito in eum somnus obrepsit, viditque in volumen illutl magnum. ililigenlcr prrlegit, et sa-
eadem visione sanctorum chorum venientem de sur- nioreni parlrm qiiam /ir,Tvidit, suh nno voiumine
sum ineamrlem ecclesiam descendere; et prius hene- composuil,et sic murmiiraliuncni eorinn rom/icscuit.
Pairol. CXXXIU
107 ^. ODONIS ABBATIS CLUMAGENSIS II 108
mus imaginem primi liominis Adam, ita nobis A Sequitur sextus anaphoricus sensus, qui est relati-
secundi Adam novi hominis vultus referendus vus temporum, ut quaha fucrinttempora sub Isaa-
est. Sf quitur ex codem loco seusus anasogicus, id co et Ismaelc, talia siut sub Ecclcsia el Synagoga,
est, seusus reductivus a terrestribus ail «eleslia. etullsuiael pcrsequelKdur Isaacum, ita S}'nagoga
Contiuetnr ubi dicit esse Israelem Dci, et Israc- insectetur Ecelesiam. Probatur iste sensus a Domi-
lem caruis, id est, ut sicut lilii .\bralia' illius hse- no, ubi dicit Cum rideritis almidiiationem deso-
:
redes fuerunt secundum carnem, in obtineuda latiunis staiitein in loco sanctu, etc, sicut prsedic-
terra quam proniiserat Uii Ueus, ita etiaui filii Uei tum est a Daniele, Osteudit enini liis verbis talia
erunt liferedes regni sui secundum spiritum in ob- futura tcmpora. Superesl mysticus. Sensus ille est
tinenda promissione vita; feternse, qufe est terra totus divinus, et in lioo etkm loco continetur in
vivenlium. Contirmatur iste sensus ab apostolo ratione libertalis gloriie, qufe cum nullare humana
Paulo [Roin. vui), ubi dicit electos Dei fore glori- aut creata omnino comparari potest. M}'sticus au-
licandos. Quintus sensus est typieus. Ex hoc ipso tem idem est atque inefiabilis, in quo declaratnr
loco, id est, in pei-sona una, ahu? personas repra;- non posse id concipi intellectu humano, neduni
sentativus. Ita autem se habet. Sicut Abraham ha- angelico. Quia quodoutique concipere potest ho-
buit duos filios, ita Deus, cujus Abraham fuit ty- mo in inlellectu, simul et elfari valetsermone, Pro-
pus, habet duo fcedera spirituahs contubernii liatur autem absolute, ulii dicitur apud Isaiam :
cum hominiljus, ex quo nascantur hljcri diversi, iVo;; potest asceiiilcre in cor hoininis. quod Deus
secundum fcedus legis, servi, quorum tj^pus fuit prxparacit diligenlibus se. Ultimus sensus boar-
Ismael, et iilius soboles perpetuo serviens et se- ; B cademicus, id est, quo ipsa principia rerum com-
cundumfd-dus Evangeliinascunturliberi, quorum parantur cum Iseatitudine ieterna, et tota dispen-
tvpus fuit Isaac, et sufe propagines liljertate pieta- satione salutis, veluli loquendo de regno Dei quod
tis donatae in regnum Dei. lu quo etiam successit omnia sint ad Deum ipsum, unde manarunt, rcdi-
alter typus suimetipsius cum Deo, Jacob cum ele- lura. Probatur iste sensus apud IV Esdram \ui,
ctis, Esau vero cum reprobis. Contirmatur iste sen- ubi dicit in comparatione electorum Dei esse aurum
sus a Christo Domino, ubi dicit de Joanne Bap- ex pulvisculo et glebula in visceribus terrae, quia
tista :Sime mdtis recipere, ipse est Elias. Atqui qur-K optima sunt valde rara creavit Deus. Sed iste
nou erat Elias nisi typicus, nam rejicienda est sensus est tantum usitatus apud Judteos cabalis-
metempsycosis Pythagorica, qua opinione falsa la- tas. Ahi sensus sunt celebres in doctoribus litte- :
borabant etiam aliqui ex Judseis. Sed ideo est f.y- ralis in Hieronymo, allegoricus in Gregorio, tro-
picus Elias, quia /h spiritu ct virlute Elke, hoc est pologicus in .\mbrosio, anagogicus in Augustino,
eadem qua Ehas, reparavit populum per baptis- typicus in Basiho et Bernardo, anaphoricus in Cle-
mumsuum, adexcipiendumllessiamsuotempore. mente, Petri successore, etmysticus in Nazianzeno.
SANGTl ODONIS PRyEFATIO.
Cum juxta capacitatem pavvitatis mea; seduio C dum conjunxi libellum. Quapropter fragilitatis
lectioni sacrae operam darem, quadam die mani- seusui, corporisque mei inlirmilati, meoque
bus meee liber adhaesit, a beato Grego-
parvitatis simihum utilitati consulens, erexi me contra me-
rio editus sanctissimi Job. Is etenim
in historia met, non fastu arrogantiae turgidus, nec super-
doctor egregius divino alllatus Spiramine, atque bise spiritu tumidus, ventosis favoribus nitens
de fonte potatus superno, ceu rutilans flumen in incumbere, Deus scit ; sed igne leclionis praefatae
praefati viri Historiam diflundens, tanto eam fa- historiae flagrans, quam toto nisu memoriter ut
cundo protelavit eloquio, ut ex ea velut clarificos inteUectam retinere valeam, laborans, hunc ope-
soles, triginta et quinque ederet libros, quos in ris parvi contraxi libellum. In quo opere nempe
codicibus sex arctare decrevit. At dum ego ex his niUlum meo, ut reor, sensu fuscatum sermonem
primam legendo percurrerem partem, nimio ac- permiscui, sed ejusdem venerabihs viri dicta per-
census amore, pellectusque ita est animus dulce- duntaxat diversorum hbrorum pro-
lustrans, eas
dine quadam, ut totum sagax veUet, si posset, lixo sermone expositas, quas supra taxavi, hn-
mandere librum, Sed quoniam prje ubertate elo- quens sententias, non abjiciens ut pravas, quas
quentiae prcefati viri, velut parvulus lacte suetus, segregatim habeo ut utUes, sensum non meis,
illo quo fortes aluntur cwpi defieere cibo, His ete- D sed jam Scepe prcefali viri verbis expositum, bre-
nim mirabilis doctor divinis nimbibus auctus [im- viter attraxi, ut potui atque lectionis causa? com- ;
bribus auctus], studuit luculento enodare aflfatu, pendio, unicuique sententias mj-sticum moralem-
eaque in exponendo menti occurrentium senteu- que sicut reperi, subjeci sensum, ne vagans animus
tias Patrum, Bx quibus protensis numerosa in dum huc illucque quaireret sensum, ut sajpe
pra^fatam historJam contraxit vcJumina, quas assolet, amitteret inteUectum, ELbui etiam primas
nempe norunt quil)us sacra non latet Scriptura histori» litteras discretionis causa minio scribere,
a sancto viro Paterio nomine mirabUi opere abs- ut dum hisloria agnoscitur, expositio historiie
tractas, propriisque voluminibus redditas, lucida utUius carpatur, ne forte dum a rudibus igno-
sibi reposuisse volumina, Ex quibus et ipse ante ratur sensus patenler expressus, obscurius impli-
bieunium in Regnorum hbro aggregatis omnibus cctur. Ergo teneo sibi Ula quibus est facultas nu-
Palram sententiis, maxime autem sancllssimi merosa aggregare volumina, quibus sensus in-
Palris Gregorii, uuum quem non pulo lemuen- teUectusque viget, quibus suppetit non tautom
109 EPITOMI': MORALIHM S. GREG. IN JOB. — LIB. L 110
enucleata, vernm etiam iii Eenigmate prolata co- A cedant hunc operis exigui penuris causa
ccEptum
gnoscere, dum saltem mihi meique similibus con- meditari iibellum.
EJISDEM PR EFATIO METRICA.
Gregorii sancti nitidos percurrere campos Qui seu prata virent diverso gramine fulta
Ut coepi, micuere quidem ceu sidera cceli Floribus aspersa redolent pulcherrima visu
:
Verba salutifera, nostroscomponere mores, Hinc etenim viote rutilant, hine lilia candeut,
Qua3 norunt, nimium et duras mollescere mentes, Emicat hinc rosa, nareissus seu nardus,
Lumine
amomum,
prieclaro et tenebras depellere tetras : Cum variis fragrant unguentis balsama juncta.
Cujus ab orefluens fluvius per compita mundi, Hos ego florigeros cupiens percurrere campos,
Pronesias LPlirouesis] pariterquo sophife clare re- Multigenasque mihi perpes decerpere flores,
Lucidior auro, vitro quoque clarior omni, [fuiget, Extensis manibus nitebar carpere, jamque,
MeHifluo gustu cuncta redolentia vincens. Cum stupuere mea; ceu marmora plant«,
suljito
me"ns flenda nimis, se qua? subtraxerif istis Obriguere manus, coepit pallescere vultus,
MelliUuis undis, ca;io venientia Unquens, Sensus et estimuit' crebra suspiria jactans
Et peritura sequens, nulli quaj profuit uuquam. Vocibus magnis quasi sub pondere clamans
et
;
si mille forent doctee mihi miUia lingufe,
Quis, hos hominumpoteritpercurrere campos,
ait,
Mille meumque sonos posset depromere guftur. Aut quis hos poterit flores decerpere cunctos ?
^'ea voxque mihi posset dare ierrea verba, Ut stipatus eat, alacerque quiescat in ajvum.
Hac in laude viri, totus quem concinit orbis, Hajc mea nec vis est, lantum nec peotoris
exstat
Ut digna fieri possent qua= pauca relatu. Robm-, ut eximias valeam comprendere gazas
Prajsulis in tanti nitor componere carmeu, Pauper et esiguus, misero de germine cretus.
Qui meruit cunctos hominum cognoscere sensus, Magniloqui studeant ista qui grandia poscunt,
Et potuit verbis pravos ostendere mores, Est quibus et sensus fortis, quibus exstat anhelus.
Qui docuit resecare malos de corpore motus. Sufflciant dum parva mihi qu» vascula possunt
Et monuit placidos mente recondere mores, Exigua retinere mea, ne grandia poscens
Virtutum reserans fontem et pariter vitiorum, Amittam modica. Quapropter gi-andia Imquens
Hic modice reflesit iter percurrere sacram Hoc opus exigutmi ccepi uon corde cothurno,
Historiam Jobab, cujus per compita mundi Arbiter hfec novit superus, qni sidera sentit.
Laus veueranda uitet, elaro quem climatc tensa Non ergo hoc spernant modici, nec illa supremi.
Ecclesia reboans laudat, huuc arbiter ipse Hoc teneant hebetes, teneant sed et illa sagaces :
Ore suo laudans, monuit veuerari per orbem. lUa sciant juvenes, discant hoc denique noti,
Ex qua muifice ter bina volumina condens Illa quidem norunt magnos, hmc pascere parvos
:
Tradidit Ecclesia; plures distiucta hbellos. Illa dapes tribuunt, novit hoc porrigere lacten.
LIBER PRIMUS.
CAPUT PRIMUM. D
tros ipse portavit ? u (isa lui, 4 ) Qui Hus terram
Vers. Vir erat in terra Hus, nomine Job :
1. — inhabitat, quia in corde populi consiliatoris regnat.
Idcirco sanctus vir ubi habitaverit dicitur, ut ejus Paulus quippe « Christum Dei virtutem, et Dei Sa-
meritum virtutiis exprimatur. Hus namque quis pientiam - dicit (/. Cor. 1,24). Atquehajc ipsa Sa-
nesciat quod sit terra gentilium ? GentiUtas
autem pientia per Salomonem dicit « Ego sapiontia ha-
:
eo obligata quo cognitionem sui con-
vitils exstitit, bito in oonsiliis, et eruditis intersum cogitationi-
ditoris ignoravit. Neque enim valde laudabile est bus (Prov, viu, 12). « Tropice autem si Job dolens,
bonum esse cum bonis, sedbonumesse cumma- ctHus consiliator dicitur, non immerito per utra-
lis. Hinc isdem sibimet attestatur dicens Frater : quc nomiua doctus quisque flguratur, qui nimi-
fui draconum, et socius struthionum. Hjecperhis- rum consihatorem animum inhabitat, qui dcJens
toriam facta credimus, sed per allegoriam jam dc praesentibus ad a>terna festinat. Cum ergo vi-
quahter sint impleta videamus. Job namque inter- det quam sit selernum cpiod perdidit, salubre
pretatur dolens, Hus vero ronsiliulor. Quem vero consilium temporale hoo despioero c[uod percur-
aUum beatus Job suo nomine exprimit, nisi eum rit. Unde bene per Saiomonem dicitur • Qui ap- :
de quo propheta loquitur dicens » Dolores nos- : ponitscientiam, apponitetdoIorem(Eor/#. 1, 18). «
,"'1 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS II 112
Sequiiu. . .,..Mplex et rectus. iNoniuilli namque ita A vero filiabus, multitudo signatur auditorum. Quae
sunt simpiices, ut rectura quiil sit ignorent. Sed si et per perfectionem operis nequaquam forti vir-
60 veive simplicitatis innocentiam descrunt, quo tnte permanent, tidem tamen Trinitaiis cogni-
ad virtutem rectitudinis non assurRunt. Qui dum tam constanter tenent. Possunt etiam per tres fi-
cauti esse per rectitudinom nosciunt. noquaquam lias tres ordines fidolium desitrnari, Pastorum vide-
innocoutes persistcre per simplioitatom j^ossunt. licot, continentium atque conjiigatorum. Unde et
Hinc est quod Paulus discipulns admonct dicens : Ezechiel propheta tres liberatos viros audisse se
« Volo vos sapientes esse in bono, simplices autem asserit. N'oe scilicet, Danielem, et Job. Septem
in malo {Rom. xvi, 19), » Hinc Veritas ait » Esto- : quippe etiam nobis filii nascuntur, cum per con-
teprudentes sicut serpentes, et simplioes sieut oo- ccptionem bonfe operationis sancti Spiritus, sep-
lombip {Matth. \, l:i). » Sed quouiam in reotitudi- tom in noliis virtutes oriuntur. Do quibus prophota
ne justitia. in simplioitate autom mansuetudo de- dicit : " Requiesoet super eum Spiritus Domini,
signatur, incarnatus Dominus simplicitatem cum Spiritus sapientiae et rehqua ilsa.
intellectus, » et
rectitudine tenuit, quia nec in mansuetudine dis- XI, 2). Nascuntur et tres sorores. Quia quidquid
trictionom nec rursum in districtione jus-
justitife, virile hi virtutum sensus faciunt, fidei, spei chari-
titia> virtutem mansuetudinis amisit. Unde ei por B tatique oonjungunt. Neque eniin ad donarii perfec-
Prophetam dicitur Intendo, prospere procede
: <• tionem septem lilii perveniunt, nisi in fide, spe ct
et regna. Dilexisti justitiam \Ps. \ltv, o, 8). Tro- charitate fuerit omne quod agunt. Scquitur
•> : .
pice namque quisquis feternam patriam appetit, Veus. 3. Et fuil possessis ejus, septem millia
simplex procul dubio et rectus vivit. Simplex vi- ovium, el Iria millia camelorum, quingenta quo-
delicet opere, rectus fide. Sed q\iisquis in bonis quejuga boum, et quingenta.' asinx, ac familia
quse agit, non retributionem intcrius, sed favorem mulla nimis. Scimus quia ad majorem dolorem —
exterius qucorit, simplex nonest. Unde porquem- mentem commoveuf dainna majora. Ut igitur os-
dam sapientem dicitur « V» peccatori terram, tendatur quanioe virtufis exstitit, inultumfuisse di-
:
ingredienti duabus viis (Eccli. u, 14). » Sequitur. citur quod pariter araisit. Nunquam quippe sine
Timens Deum et recedens a malo. — Deum timere dolore amittitur, nisi quod sine amore possidetur.
est, nulla qufe faoienila sunt hona pra?terire. Unde
septom millibus ovibus, nisiQuid enim mystyce in
per Salomonem dicitur : < (Jui Deum timet, ad fidem ve-
niliil Helirasos a pascuis legis innocenter
negligit (ficeZe. vu, 19). » Sed quia nonnulli sic niontes. aocipimus ? Ouid vero in tribus millibus
liona faciunt, ut tamen a quil)Qsdam malis non oamelorura, uisi ad plenitudinem fidei veniens to-
recedant, bene postquam Timens Deum dicitur, q ta gentilium vitiositas, onusta idolorum cultibus
recedens quoqne a malo csse perliibetur. Soriptum designatur Potesl naraque per camelos quia "?
quippc est « Declina a malo et fac Ijonum \Ps.
.' commuue sunt animal, Samaritanorum vita signa-
xxxvi, 27). » Et .lacobus < Quicunque, inqait. to-
: ri. Quiquasi ruminant, ut camelus, quia ex parte
tam legem servaverit, offendat autem in uno, fac- verba legis recipiunt. et qua-ii ungulara non fin-
tus est omnium reus (Jac. ii, 16). » Sed bene hoc dunt ut eamelus, quia eam pro parte contemnunt.
ex Redemptoris nostri voce dicitur. Juxta huma- Qui etiam grave onus portant, quia sine spe resur-
nitatis enim naturam Deum timuit, quia ut super- rci tionis laborant. Sed quia incarnatus Dominus.
buin hominem redimeret, mentom pro iilo humilem ol Hebrworum populum et Samaritanorum quos-
sumpsit. Scriptum namque deillo est: « Et replebit dam ad fidera perduxif, septom millia ovium, et
eum spiritus timoris Domini (Isai. xi, .S). » Reces- tria millia caraelorum pbssedit. In Scriptura sacra
sit autem a malo, non quod faciendo contigit, sed cameli nomine aliquando ipse Deus exprimitur, ut
quod inveniendo reprobavit. Sanota etiam electo- illud « Liquantesculicem, etcamelumglutienfes. :
rum Eoclesia, simplicitatis suse et rectitudinis vias (Matth. x\i!i, 24). » Aliquando autem populus gen-
a timore inchoat. Cui tunc est fuoditus a malo re- tilis. Unde et Rebecca ad Isaac veniens, tv-pura
cedere, cum ex amore Deicceperit jam nolle pec- Ecclesiaj prceferens, dorso cameh deducitur. Mo-
care. (Jui vero timore bona agit, a malo penitus RALiiER. Oves etiam nos possidemus, cum cogita-
non recessit, quia eo ipso peccat quo peccare vellet, fiones innoxias possidemus. Camelos quippe pos-
si multse [si multum] peccare potuisset. Sequitur sidemus, si quod altum sapimus, humihter depo-
:
Vers. 2. Natique sunt ei seplem filiiet tres filiie. nimus. cum oogitationes nostras ad infirmitafis
— Sfepe ad avaritiam cor parenMs ducit fecundi- frafernte compassionem flecfiraus. Quod quidem
tas prolis. Ut ergo beati Job quam sancta mens sine cognitione fidei Trinitafis agere non vale-
fuerit, ostendatar et justus dicitur, et multae pro- mus. Possunt autem per camelos, terrenarum
lis patcr fuisse perhibetur. Mvstice. Quid in septe- rcrum bonm dispensationes intelligi. Quia igitur
nario, nisi summa perfectionis accipitur ? A septe- non se penitus anima ab omni terreno opere
nario quippe numoro, in duodenarium surgitur. disjungit, ungulara non lindit, sed tamen ru-
Si enira quatuor per tria, vel tria per quatuor dii- minat, quia ijone dispcnsando temporalia cales-
cantur, septem in duodecim vertunt. In septem er- tia sperat. Quas dum nos Trinitati commitfimus,
go fdiis ordo praedioantium. Unde sancli apostoli, oamelos possideraus. Sequitur Quingenta quoque :
qui Triiiitatem in quatuor partibus mundi prfedi- Juga boum, et reliqua. In Scripfura autem sa- —
care miltobautur, duodecim suiit eleoti. lu tiibus cra boum nomine. aliquandobene operantium vita
H3 EPITOME MeRALlUM S. GRE(i. IN JOB. - I.IB. I. Hi
signatur, ut illud : Non alligabis os bovi tnturanti lA^^nebula, discretionis nostrte radiis, in quantum pos-
{Deut. XXV, (•; / Cor, ix, 9 ; / 'rhn. v, 18). •> .\\i- ;sil)ilitas suppetit,sociamur. 111 1'aulus ait : « Nostra
quando hebetudo fatuorum, Salomonis
ut illud : 'conversatio in ccelis est {Phil. iii, 30). » Sequitur:
" Statimque eam sequitur quasi bos ductus ad vi- " Vers. 4. Et ibant filii ejus, et faciebant convi-
ctimam {P)'Ov. vu, 22). » Asinorum quoque no- vium per do7nos. —
insestimabilem paternae in-
mine, aliquando stultorum pigritia designatiu', ut stitutionis laudem ? Et pater dives dieitur, et filii
illud Moysi « Nou arabis in ))ove simul et asino
: concordes. Mvstki:. Filii per domos convivia fa-
{Deiit. xxu, 10). " Aliquando immoderata petu- cturi ibant, cum pr;edicatores apostoli in iHvcrsis
lantium luxuria, ut illud prophetii^ : Quorum car- mundi regionibus, virtutum epulas audientibus
nes sunt ut carnes asinorum {Ezech. xxni, 20). » quasi edentibus ministrabant. Unde et eisdem filiis
Aliquando gentilium simplicitas unde Jerusalem : esurientibus plebiJjus dicitur " Date illis vosman- :
tendens Dominus, asellum sedisse perhibetur. ducare {Matth. xiv, 10). » Si enim ignorantias ob-
Quid enim bos, nisi scuritas sine dubitatione nox est cordis, iutellectus
Judaicus populus exstitit,
cujus cervicem jugum non immerito dies vocatur, ut Paulus ait
legis attrivit ? Et quid Alius
asi- :
nus nisi gentilitas fuit? Quam quilibet seductorre- judicat diem inter diem. Alius judicat omnem
petit, quasi brutum animal quo voluit errore g diem {Rom. xiv, o). » Unusquisque ergo filius in
substravit ? Quid vero per quingentesimum nume- die suo convivium exhibet, quia sanctus quisque
rum qui a quinquagenario, qui septem hebdoma- pra^dicator juxta mensuram illuminatie intelligen-
dibus ac monade addita, adimpletur, nisi requies tias mentes audientium epuUs veritatis pascit. Sic
signatur? Quid per denarium, nisi summa per- quippe Paulus faciebat, cum dicebat « Beatiores :
fectionis exprimitur? Quia ergo ad seternam re- erunt permanserint, secundum meum consi-
si sic
quiem pro electorum parte Judsea gentilitasque lium {ICor. vii, 40). » Sorores iilii ad convivium
colligitur, recte quingenta jugaboum, quingentse- vocant, quia infirmis auditoribus sancti apostoh
que asinffi haberi perhibentur. Moualiter. Juga refectioms supernEe gaudia pnedicant, eorumque
etiam boum in usum nostrffi possessionis sunt, mcntes pabulo veritatis jejunas divini eloquiiepu-
cum concordes virtutes exarant duritiam mentis. lis pascunt. Scriptura enim saera aliquando cibus
Asinas possidemus, cum lascivientes motus res- est, ut illud prophetae « Parvuli petierunt panem,
:
triugimus, vel cum cogitationes intra nos simpli- etnon erat qui frangeret eis {Thren. iv, 4). » Ali-
ces regimus. Dum enim de hoc quod prudenter quando potus, ut ihud prophetee : « Omnes si-
sapimus, vel quod humiliter ignoramus feternce tientes venite ad aquas. (/sa. lv, 1). » Et in Evan-
pacis requiem qucerimus, quasi intra jubelei [jubi- gelio : Si quis sitit veniat, et bibat {Joan. vii, 37).»
Isei] uumerum tenemus. Sequit\ir Ac familia : MoRALiTER. per domos convivium faciunt,
Filii
multa nimis. —
Quia enim ad cognitionem tidei dum virtutes singulfe juxta donum proprium men-
prius stulta mundi coUecta sunt, ut post ejus tem pascunt. In die suo. Dies uniuscujusque —
etiam astuta vocarentur, animalium prius multi- filii uniuscujusque virtutis. Sapien-
est illuminatio
tudo et familia in extreino niemoratur. Paulo at- tia in die suo convivium facit, quia mentem de
testanle, qui ait " Non multi sapientes secundum
:
iBternorum spe et certitudine replet. Intellectus,
carnem, non multi potentes, non multi nobiles ;
cum audita penetrat, et cordis tenebras illustrat.
sed qu» stulta sunt mundi elegit Deus, ut confun- Consilium, convivium facit, cum esse prEecipi-
dat fortia (/ Cor. I, 26). » Moraliteii. Multam ni- tem prohibet. Fortitudo, cumadversa non metuit,
mis familiam possidemus, cum eogitationes innu- et cibos centidenti» apponit. Scientia convivium
meras sub mentis dominatione restringimus. Si- quia ignorantias jejunium superat. Pietas,
facit,
cut enim absente domina ancillarum linguee per- cum cordis viscera misericordife operibus replet.
strepunt, operis ofBcia negligunt. repente domina Timor in die suo convivium parat, dum premit
veniente, linguee perstrepentes reticent, ad opus mentem ne de prtjesentibus superbiat, de futuris
revertuntur ; sic igitur si domina mentis ratio di- illam spei cibo confortat. Sororcs etiam filii ad
scedat, cogitationum se clamor mulliplicat ; ut au-
^ convivium vocant, cum virtutes nostrse in omne
tem ratio rcdierit, cogitationum se tumultuosa quod agunt, spem, fidem et charitatem adsci-
turba compescit : Sequitur : Eratque vir ille ma- cunt, ut fldes, spes et charitas gaudeant in opus
gnus inter omnes Orientales. — Orientales viros bonum, quod unaquasque virtus administrat. Se-
esse prfedivites, quis ignorat? Magnus ergo inter quitur :
Orientales exstitit, qnia et divitibus ditior fuit Veh.s. b. Cumque in orbem transissent dies con-
MvsTir.E. Oriens Redemptor noster dicitur, ut illud vivii, et reliqua. —
Cumdicit, mittebat et sanctifi-
prophetffi Ecce vir, Oriens nomen ejus {Zach.
: <• cahat illos, aperte monstratur quid districfionis
VI, 12). » Omnes
ergo qui in hunc Orientem fide erga illos praesens ageret, quibus alisens sollicitu-
consistunt, recte Orientales vocantm-. Sed quia dine non deesset. Vir quippe sanctiis noverat quia
omnes homines tantummodo homines, ipse autem celebrari convivia sine culpa vix possent. Namdum
Oriens, Deus et homo, reite dicitur Erat magnus : corpus in refeclionis delectatione resolvitur, cor ad
inti^r omnes Orimtales. Mhrai.itkr. Inter omnes inanc gandiiim relaxatur. Unde scriptum est « Se- :
Orientales magni efficimm', cum eis spiritibus qui dit populus manducare et bibere, et surrexerunt
orienti luci inheerent, pressa carnalis corruptionis luderc {Exod. \xxii, fi). » Quod vero octavo die
II? S. ODONIS ABBATIS Cl.UMACE.XSIS II. 116
beatus Job sacriticium otlert, mysterium surrectio- A Hinc Paulus Nohte antc tcmpus judicare,
ait : .-
uis colit. MvsTic.E. In orbem dies convivii tran- quoadusque veniat Dominus, qui et ilhnuinabit ab-
seunt. cum pncdicationis minisleria peraguutur. scouditatoncbrarum, et manifestabil consilia cor-
Peractis conviviis holocaustum Job pro filiis obtu- diiim (/ Cor. iv, 5). » Mvstice. Deo Ijcnedicere, est,
lit, quia pro apostolis de prredicatione redeuntibus id cst maledicere, de ejus muncre sibi gloriam pree-
Palrem Redemplor exoravit. Mittit Job et sanctiti- lieie. IJude apostohs redeuntibus a prccdicatione
cat lilios, quia per Spiritum sanctupi, qui ex se Dominus pcdeslavit.quiaplerumque in bonoopere
procedit, discipulorum cordibus Uedemptor uo- pulvispravK eogitationis sumitur. Qiiod dicit, ne
ster quidquid culp;c potuit cmundavit. Diliculo ho- nostram ignorantiam suscipit, ut illud « Fi-
forle, :
locausta otfert, quia teuebras mentis humanfc in- hominis veniens, putas inveniet iidem super
lius
terram? » [Luc. xvni, 8.) Mou.vliter. Filii incordi-
tereessionis suib petitione illustravit. Moralitlu.Pc-
bus Deo maledicunt, cum recta nostra opera non
racto orbe dierum couvivii, mittere ad tilios, eosque
sanctificare est.post virtutumsensum,inleutioneni rectis cogitationibus prodeunt, cum se mentes no-
cordis dirigere, ue bona festimeutur, qua; mala strce de se sestimant habere quod sunt, cum de
sunt. Diluculo namque consurgimus, cum com- bonis operibus propriam laudem quiErunt. Sequi-
punctionis luce perfusi,humanitatisnostra; noctem g tur Sw faciebat Job cunctis diebus. :Scriptum —
dcserimus, et ad veri luminis radios, oculos men- quippe est: » Qui perseveraverit usque in tinem,
tis apcrimus atque holocau5.tumpro singulis (iliis
: hic salvus erit [Matth. x, 22). » In sacrilicio sancta
olferimus, pro uuaquaque virlutc Uomino
cum actio, in cunctis diebus constantia sanctai actionis
hoslias noslrm precis immolaraus. Holocaustum exprimilur. Mvstice. Sine intermissionc holocau-
totum incensum dicitur. Holocaustum dare est to- stum Hedemptor no=ter immolat, quia sine cessa-
tam mentem igne compunclionis incendere. Sequi- tione Patri suam pro nobis incarnationemdemon-
tur : Dicebat, ne forle peccaverint filii mei, et re- strat, quae nostrae oblationis emundatio est. Mora,-
liquu. — Perfectos esse in opere et sermoue do- LiicR. Incassum bonum agilur, si ante tempus
cuerat, quibus de sola Pater cogitahoue metuebat. vitte deseratm-. Hinc reprobis dicitur : « Vse his qui
L'tenim de alienis cordibus temere uon judice- peididerunt sustinentiam [Eccli. u, 16). » Hinc eie-
mus, sancti vm verbis agnoscimus, qui non ctis Veritas dicit Vos estis qui permansistis me-
: «
ait, ne benedixerint, sed, ne forte benedixerint. cum in tcntationibus meis (Luc. xxii, 28). »
LIBER SECUNDUS.
Vers. Quadain die cum cenissent fiiii Dei ut C etiam vidit, ut iUud c Oculi Domini contemplan-
6. :
assisterent coratn Domino, adfuit inter cos etiain tur bonos et malos (Prov. xv, 3). » Visus est, sed
Satan. —
Divina enim Scriptura quahtates re- uon vidit, ut caecus a radiis soUs perfunditur,
rum exprimit termiuosque causarum. Ahquando cum lumen ejus ipse non videat. Cui dicitur :
a positione loci, ut Israel verba Dei in monte au- Unde venis ? Nescire Dei reprobare est, ut illud :
dire non potuit, postea uon crediturus i.Exod. «Nescio vos (il/a^//i. xxv) 12). » Allegouice. Qua-
sx, 19). Aliquando a positione corporis, ut Ste- dam die venisse Satan dicitur, non quod apud
phanus Jesum stantem vidit [Act. vni, 33). Stare Deiim cursus temporis mutatione diei uoclisqne
enim pugnantis est. .Vliquando ab aeris quaUtate, varietur, sed sacra Scriptura temporahter editis
ut iu EvangeJio Hiems erat {Joan. x, 22), » nul-
:
loquens, temporahbus utitur verbis. Ea quippe vi
lum credere docens. Aliquando a qualitate tem- justitia? immundus spiritus penetratur, quia vide-
poris, ut ad tradendum Dominum nocte Judas licct muudorum spirituum oorda replentur. In die
exiit. Quia ergo beati Job tentcitio ad victoriam enim Uomiuus Satanam vidit, cpiia vias ejus insa-
ducitur, a die coepi perhibetur. Dei flhi electi an- pientiae suse incarnatione corripuit Unde venis i
geh vocantur, qui ad nos spirituah praasentia fo- diccre est occulti hostis insidias detegere. Filii Dei
ras exeunt et tamen se interuffi contemplationis q electi sunt omnes, qui ad ajternae patrite vocatio-
gaudiis non privant. Vcniunt ergo, unde Paulus ncm Deo coUecti sunt, qui divinitatis praesentia
ait .Nonne onines sunt adiuinistratorii spiritus,
: " inhinsecus assistebant. i\1or.\liteh. Intcr tilios Dei
in ministcrium missi propter eos qui haereditatem etiam adest, quia plerumque bonis nostris cogita-
capiunt salutis? » [Heb. i, 14.) A Deo autem non Uonibus, quas in corde nostro adventu sancU Spi-
recedunt, ut Deus ait « Angeli eorum sempcr vi-
: ritus operatione seminantur, autiquus iUe caUide
dent faciem Patris [Matth. xvni, tO;. » Satan se suljjungit inimicus, ut bene cogitata perturbat.
quippe inter eos a quibus per superbiam reces- Unde venis ei dicere est ejus nobis iusidias decla-
serat venit, quia etsi beatitudinem perdidit, na- rare. Sequitur :
turam tamen similem non amisit. Eo enim in-
eis Vlrs. Circuivi lerram et perambulavi eam.
7.
—
tuitu iquo cuncta Deus spiritaha conspicit, eum Satan ergo laborans terram circuit, quia quietus
»
H7 EPITOME MORALIUM S. CREG. IN JOB. — LIB. II. 118
in coeliculmine stare contempsit. Cui non transvo- A hominum, homo ad praebendum
Christus Jesus,
lans, sei\ perambulans circuit, quia inimis peccali esemplum vit» hominibus, simplex ad nou ;
pondere gravatur. Allegouici:. Satan terram parcendum malignis spiritibus, rectus ad ;
circuit, quia ab Adam ante adveDtu:i! Domini debellandam superbiam, timens Deim ad deter- ;
omnes post se nationes gentium traxit. Circuivit gendam vero in electis suis vitfe immunditiam,
et perambulavit, quia per corda gentium iniquita- recedens a malo. Deipso enim per Isaiam dicitur:
tis suae vestigia impressit. TRnpicE. Satanse terram « Et replebit eum spiritus timoris Domini (Isa. ii,
circuire est carnalia corda perscrutari, et unde 3). ) Et Petrns « Qui peccatum non fecit, nec
:
occasionem accusationis invenire possit ex^iuirere. dolus inventus est in ore ejus (/ Petr. i, 22). » De>
Circuit circnmveniendo, ut bona tollat et mala autem ad Satan per figuram dicere est Nunquid :
inserat. Sequitur : considerasti servum meum Job ? unigenitum
Vers. 8. Nunquid considerasti servurn meum Filium contra eum in forma servi admirabihter
Joh, quod non sit ei similis in terra, vir simplex demo .strat. Tropice. Nunquid considei'asti servum
et rectus, ac limens Deum, et recedens a malo? — meurn Job ? quem chvina inspiratio confra hostem
Discutienda quippe est quaenam sit ista locutio. roborat hunc quasi iu Satanee auribus Deus
:
Neque enim vel a Domino qui summus atque incir- l,
laudat. Laudare quippe ejus est, et prius bona
cumscriptus est spiritus, vel Satan qui nulla concedere, et post concessa custodire.
carnea natura vestitus humano modo a?reus flatus Vers. 10. Nunquid fruslra Joh timel Deum ?
felle ventris attraliitur.Sed angelis loquitur Deus, Nonne tu vatlasti eum,ac domum ejus,universam-
cum quidquid agere debeant in ipsa contempla- que substantiam per cireuitum? operibus manuum
tione veritatis legunt. Quasi enim audientibus dici- ejus benedixisti et posseisio ejiis crevit in terra ?
tur, quod videntibus inspiratur. Vox namque — Ac si patenter dicat : Qui tot bona in terra
angelorum est, in laude Conditoris ipsa admiratio recipit, quid mirum est si pro eis sese innocenter
intimae contemplationis, virtutis divinte miracula. gerit ? Innocens vere esset, bonus inter adversa si
Animarum Deo verba, ipsa sunt eorum desideria. cxisteret. Allegorice. Quia anhquus hostis igitur
.\am si desiderium sermo non esset, Propheta non redemptorem passibilem vidit, non Deum natum,
diceret :« Desiderium cordis eorum audivit auris sed Dei gratia custoditum credidit, unde dicit :
lua. {Psal. x, 16). " Deo loqui animabus est, cum Nunquid frustra Job timet Deum ? Eum quippe
retributionis eas certitudine contirmat. Loqui enini ac domum ejus a Deo vallatam dicit quia
,
Dei est a diabolum, vias ejus ac negotia animad- tentando ejus conscientiam penetrare non potuit ;
versione occultas districtionis increpare. Sicut hic ,, substantiam ejus vaUatam quia electos ejus ,
dicitur : Unde venis ? DiaboM ei respondere est invadere non praesumit. Operibus manuum ejus
omnipotenti majestati ejus nil posse celare. Unde benedixisse Deum et possessionem ejus excrescere
hic ait Circuivi terram
: et perambulavi eam. in terra queritur ,
quia fldes ejus innnocentiam
Quatuor modis loquitur ad diabolum Deus, tribus hominum prffidicantibus apostohs multiplicatur.
diabolus ad Deum. Vias suas insinuat qui ait : Possessio quippe excrescere dicitur , dum , labo-
Circuivi terram. Electorum innoceutiam accusat, rantibus pr<fidicatoiibus , fideliuni quotidie nu-
qui dicit Nunquid frustra Job timet Deum ?
: merus augetur. Heec itaque diabolo dixisse est de
Tentandum postulat, cum dicit Extende nianum : histabescendo doluisse. Tropice. Nunquid frustra
tuam, et reUqua. Dicere dei est Vnde venis ?eum : Job timet Deum ? Ac si diceret, cur laudas, quem
increpare. Dicere dei est : CQnsiderasti sevvum protegendo roboras ? Despecto enim me dignus
meum Job, tale se lectos facere, qualibus diabolus tuis laudibus homo esset, si suis ccntra viribus
possit invidere. Ecce universa
Dicere Dei est : staret. Sequitm- :
qux habetinmanu tua SMn<,adprobationem fide- Vers. 1 1 . Sed extende paululum manum tuam,
lium eum relaxare. Dicere Dei est In eum ne : et tange cuncta quas possidet , et reliqua. —
extendas manum tuarn, ab immoderata eumtenta- Cum sanctum virum Satan tentare appetit , et
Ac per hoc diabolus, non contra
tione restringere. tamen Domino ut manum suam extendere debeat
Job, sed contra Deum certamen sumpsit. Materia dicit, notandum est quia sibi vires feriendi non
vero certaminis beati Job in medio fuit, et si 'w tribuit. Hinc est quod in evangeUo legio dicebat :
sermonibus suis dicimus Job inter flagella deh- " Si ejicis nos, mitte nos in porcos [Maiv. v, 12).
quisse, Deum
dicimus in sua promissione perdi- Paululum manum postulat extendi, cum exte-
disse. ^UIegorice Job interpretatur
ALLEGORir.F,. riora appetit conferi , quia facere multum non
dolens. Dolens vero veraciter per figuram dicitur, se putat, nisi cum animam sauciat , ut feriendo
qui portare dolores nostros propheta attestante eam a celesti patria revocaret. Dei facies
perhibetur. Cui simflis ia terra non est, et si respectus ejus gratiae intelligitur. Nisi in faciem
adoptivus quisque filius ad percipiendam divi- benedixerit tibi. Ac si dicat Ea quas dedisti :
nitatem proficiat nequaquam tameri ut Deus
, subtrahe, nam si accepta perdiderit respectum
naturalis esset accepit, qui servus dicitur, secun- tuje gratia; sublatis temporaiibiis non requirit.
dum quod apostolus ait : « Semetipsum exinanivit Si enim ea in ([uibus ilelectatur non habuerit, fa-
formam servi accipiens, et reliqua {Phil. n 7.) » vorem tuum etiam malediceudo conteiiinit..\Li.EGO-
Veniens namque inter homines mediator !)ei et RiCE. Redemptorem nostrum quem Iranquillitatis.
It9 S. ODONIS ABBATIS CLU.NIACENSIS II. 120
tempore Dci giatia custoditum creJidit, peccare A crescat doloris. Aucta est etiam mensura gemi-
posse per passionem puluvit. Ac si dicat : tuum particula nuntiorum. Tvimck. BeatiJob hlios
Interrogatus afTlictionibus, liomo et peccator ae lilias vcl apostolorum ordinem, vel cunctorum
agnoscitur, qui in miraculis Deus putatur. Tropi- fidelium diximus multitudinem designasse. Quis
CE. Plerumqae enim dum virlutum fructus fecun- autem major Domini filius nisi Judaicus accipi
dereddimus, dum continua prosperitate pollemus, popuhis debet, qui ei dudum datiB legis fuerat
aliquantulum mens erigitur, ut a semetipsa sibi doctrina generatus ? Minor autem gentilis populus
e.\istere bona qu» habet, arbitretur. Qu;b nimi- qui in muudi exlremitate collectus est. In domo
rum bona hostis attrectare appetit, sed Deus fratris primogeniti convivantur hlu, quia videhcet
nonnisibenigneconcedit:fitquemiradispensatione adhuc sancti apostoh, quibus dictum fuerat, >• In
pietatis unde mahgnus hostis cor tentet ut
ut viam gentium ne abieritis (Matk. x, .=>), >. sacrffi
interimat, unde misericors Conditor erudiat ut Scripturaj epulis in sohus Judaici popuh collectione
vivat ;
quatenus imbecillitate sua cognita, in spe vescebantur. Ut iUud : < Non jejunabunt hlii
divini adjutorii roljuslius solident. Sequitur sponsi, quandiu cum ihis est sponsus, et rehqua
:
Vers. Ecce unifersa quw habet in manu tua
1-2. [Matth. IX, 15). »
sunt, et rehqua. ~
Consideranda est dispensatio Dei B Vers. 14. Boves arabant et asinm pascebantur. —
pietatis quomodo hostem nostrum permittit et re- Quid boves, quam bene, operantes ? quid aliud
tinet, relaxat et rcfrenat. Sul)stantiam prodit, sed asinas,quam quosdam simpliciter viventes accipi-
corpus protegit posl persecutori traditurum. Nou mus?Quffi bene juxtaboves paseuntur,quiaprudeu-
simul ad omnia relaxat hostcm, ne undique feriens tibus conjuncti lardiores. eorum intelligentia alun-
fi-angat civem. Hinc Paulus ait < Fidehs Deus qui
: tur, dum eis bona sua fraterna charitate credunt.
non patietur vos tentari supra id quod potestis Sabsei autem captivantes interpretantur. Capti-
sed faciet cum tentatione etiam exitum ut possitis vantium autem nomine immundi spiritus designan-
sustinere (/ Cor. x, 13). « Intclligi et aliter potest, tur,qui eos quos sibi subjiciunt, iuhdehtercaptivos
pugnatori suo Dominus dividere certamina voluit, ducunt. Qui et pueros gladi^ feriunt, quia tentatio-
ul hostispriusvictus deuuo vcniret,tuneque ei aliud nis sua; jacuhs eos vulneiani, quos nondum juve-
iterum vincendo, concederet ut eo famulus mira- nihs constautia liberos vel robustos servat. Puer
bihs victor existeret, quo contra eum victus hostis qui nuntiat evadens, sermo est propheticus,
se adbeUare pararet. ALLEGonic.E. Manus Satante qui dum hunt mala omnia qua prsedixit, quasi
iion potestas, sed tentatio accipitur. Redemptor sanus ad Dominum redit. Tropice. In electorum.
igitur noster qui Judfeam, qu;e prius substantia corde prior bonorum sequeatium quasi primo-
q
ejus fuerat, amisit per inhdehtatem, et post ejus genita proles sapientia nascitur quae profecto
caro patibulo crucis est affixa, quasi prius habita nostra est fides, ut prophela ait « Nisi credideritis, :
perdidit," et postmodum in semetipso adversarii non intelhgefis (Isa. vu, 'J). » In domo ergo fratris
nequitiam pertuht. Tropice. Ac si dicat Electi : primogeniti filii convivantur, dum virtutes nostraj
uniuscujusque bona sic tentanda exterius tribuo, in habitaculo fidei sacri eloquii cibo safiantur. Quid
ut tamen ipse noveris quia perseveranter mihi arantes boves, nisi graviores nostras cogitafiones
illum in mentis radice conservo sequitur Eyressus- : accipimus ? Quid pascentes intelligimus asinas,
que Satan a facie Domini.
est — Quo exitur ab nisi simplices motus cordis ? Sed plerumque hostis
eo qui ubique est ? Hine namque ait : " Cwlum et callidus graves cogitafiones voluptafis delectatione
terram ego impleo {Jer. xxui, 14. » Sed quandiu corrumpit, et motus simplices cordis laude subtili-
Satan, pressus majestatis potentia, appeUtum sufe tafis etsi non interimit, subrepens tamen nocet.
malitins exercere non valuit, quasi ante faciem Aliter. .Vrautes boves, cogitationes sunt charitafis,
Domini stetit.' A facie autem Domini exiit, quia quibus praedicando prodesse ahis conamur. Per
relaxatus divinitus ab internee retentionis angustia asinas vero patientia et mansuetudo signari
ad sui desiderii effectum venit. Mvsnr.E. Sicut _ potest. Sedmahgnus arantesboves subtrahit, cum
superius a facie exiit Domini, quia ad desiderii nos in torporem mergit, ut aliis prodesse non hbeat,
sua vota pervenit. .Mohaliter. .\. facie Domini exut, efiam cum a propriis vacamus et dum tolerantiam
quia per hoc quod usque ad effectum cordis prse- cogitationis vel ad momentum turhat quasi abstu-
valere nequaquam permittitur, exclusus ab intimis lisse ab agro cordis asinas exulat. .Vhis ergo
se
exterius vacat, quia etiam si vires mentis plerum- pereuntibus unus ad domum redit
, dum ,
que tur])at, eo ipso foris est, quo assistente Deo turbafis in tentatione motibus, discretio ad con-
usque ad interitum bonoruui loida uon vulnerat. scienfiam recurrit ,ut quod repentinis incm'-
Sequitur : sibus preoccupata mente perdidisse se pensat,hoc
Vers. 13. Cum autem quudani Hie filii filix compuncfionis studio afflicta recipiat. Sequitur :
ejus comederent et biberent, et rehqua. — Tunc Vers. 16. Cumque adhun ille loqueretur, venit
quippe diabolus tentandi opns elegit quando bea- alius et dixit : Ignis Dei cecidit e coelo ,et tactas
tus Job hlios in convivio invenit. Quod videhcet oves,elc. — Intuendum quippeestquamcallidedici-
nobis Deo dispensante proditur, quia pra?nuntiat turignisDei..Vcsidiceretur: Illiusaniuiaanimadver-
tribulationem Isetitia societatis. Boves aranles sionem susfines, quem tot hosfiis placare voluisti,
nuntiat, ut videlicet memorato fructu operis causa ejus iram toieras, cui quotidie serviens irisuda-
: :
m EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. II. 122
bas. Typice. Ccelum hoc in loco sacerdotes vel A dixit: filiis tuis et filiabus vescentibus, et bibenti-
Pharisaeos, vel legis doctoresnon inconTenienter bus vinum, et rehqua. —
Latenter infert Satan
accipimus, ut Moyses ait « Attende, co-lum, et : quod ipse oontra elementa moverit, qui
illum
loquar. -» Qui per coeleste officium superlucere moveri permisit. Quamvis et ipse semel accepta a
videbantur. Sed quia ipsi summopere in Redemp- Domino potestate ad usum suse nequiti» etiam
toris nostri adversitate commoti suut qussi ignis elemeuta concutere prajvalet. Et notandum quia
de ccelo cecidit, dum
ad decipiendum imperitum in extremo fihorum mortem intuht, ne viha pater
populum ab hisetiam quivera docere putabantur, rei familiaris damna dueeret, si illa jam orbatur
ilamma invidiffi exarsit. Quid autem in ovibus audiret. Quanquam enim convivia peragi sine
atque pueris, nisi ianocentes quosque, si tamen culpa vix possint, absit ut tanti viri tihos per con-
adhuc intirmos accipimus ? qui dum adversitatem viviorum studia ingurgitando ventri vacasse sus-
Pharisieorum ac principum tolerare timuerunt, picemur. In die ergo primi fratris, fihos obruit,
intidehtatis concrematione consumpti sunt. A quia antiquus hoshs in minorum morte subver-
preepositorum ovium cordibus llamma invidice sionis aditum per neghgentiam majorum quaerit.
corruit, et quidquid lioni in plebibus oriebatur, Mysth.e. Filii etfih;e pra?dicantes apostoli ac plebes
incendit. Unus fugit, quia dum impletur prsedicta g designantur, qui in domo fratris primogeniti con-
causa malitiae, fallacite interitum evadit sermo vivari referantur, quia in habitatione adlmc Judaici
propheticus qui ait : " Et nunc ignis adversarios populi sacrffl pra^dicationis dehciis vescebantur.
consumit (Joan. Quid per oves,
sis, 6). MonALiTER. Regio deserti, cor infidelium est, quod dum
nisi cogitationis innocentia, vel bonorum cordium Creator deserit. nullus inhabitator coht. Ventus
munditia designatm- Et qiiia ab aeris potesta-
'? vehemens a regione deserti irruit, quia in passione
tibus qui coelum dicitur, contra cogitatiouum Redemptoris nostri contra fideles ejus fortis ten-
uostrarum mimditiam tlamma livoris irruit, de tatio a cordibus Judajorum venit. Vel certe regio
coelo ignis venit, qui ignis Dei dicitur, quia etsi deserti immundorum spirituum est multitudo, qui
non faciente corda persecutorum commoverunt. Domus est
Deo, tamen permittente Deo genera-
tur. Sed unus fugit cum perturbatis cogitationi- synagoga. Quatuor anguh, quatuor ordines regen-
bus discretio non succumbit, ut damna sua animo fium, sacerdotum scihcet et Scribarum, et senio-
renuntiet, et quasi dominum ad lamentum vocet. rum populi, atque Pharisffiorum. Ab immundis
Sequitur : spiritibus quippe ventus, ib est tentatio, irruit
Veks. It. C haldei fecerunl tres lurmas. Ecce —
et mentes quatuor ordinum maUtia persecutionis
iterum ne quid minus de humana adversitate „ excita vit. Domus hberos oppressit, quia dum Judasa
doluisset, Chaldieorum turmas irruisse denuntiat. incrediilitate Dominicee persecutioniscadit, aposto-
TYPir.E. Chaldffii interpretantur feroces, quo no- lorum Udem desperationis formidine obruit. Unus
mine designantur persecutionis Domiui auctores, evadit, quia convaluisse sermo propheticus qui
quidicebant: «Crucitige,crucifige iLuc. x.\iii, 21,1.» hsec uunUaverat ostenditur, dicens < Dilectus ;
Tres turmse Pharisaei, Herodiani, et Sadducaji meus in domo mea fecit scelera multa {Jereni.
sunt, Camelos rapiunt, dum Samaritanos et quos- XI, lo); » et iUud Percutiam pastorem, et dis- : i<
damesJudaea, ve) tortuosas meutes inlirmantium pergenturoves gregis [Matth. xsvi, .31).» Mou.iLiTER.
persuadendo ad interitum trahuiit. Pueros etiam Domus, nostra conscientia est. Quatuor anguli,
gladio feriunt, quia et si qui in popule uti jam quatuor sunt virtutes, scUicet: Prudentia, Fortitu-
ratione potuerant,eis ipsis non virtuterationis, sed do, Temperantia, et Justitia. Hegio deserti immuu-
A quibus evadens
potestatis ratione conh-aibant. di sunt spiritus, qui a Deo sunt dereUcU.
puer qui nuntiat, quia lUis iniqua patran-
fugit ;
Ventus ergo vehemens quatuor angulos domus
tibus, eos nimirum deserens, sermo propheticus concufit, quia fortis tentafio occultis motibus qua-
convalescit, qui ait : « Et tenentes legem, nescie- tuor virtutes quatit : quassaUs angnlis domus riiit,
me {Jer. ii, 8i.» Tropologice. Per camelos qui
runt dum pulsatis viriuUbus conscientia turbatur. Intra
mundum aliquid dum ruminant, iiumundum dum ^ hos autem quatuor angulos domus fiUi convivan-
nequaquam uugulam findunt habent, supra dixi- tur, quia intra arcana menUs cor principaUter his
raus bonas rerum temporalium dispensationes quatuor virtutibus ad summae rectitudinis culmen
iiitelligi. quibus quo cst cura distcnlior, eo
In erigitur, et virtutes cfetera;, quasi quaedam cordis
nobis multiphcius insidiatur inimicus. Omnis enim soboles, se invicem pascunt. Eversa igitur domo,
terrenis rebus dispcnsaudis priBsidens, occulti moriuntur fiUi, quia turbata in tentatione con-
hostis jaculis latius patet. Quasi enim trcs turmas scienUa, obruuntur genitse in corde virtutes.
contra camelos facere, est terrenarum rerum dis- Cum quibus eUam et tres sorores occumbunt,
pensationum studia, modo iUicito opere, modo quia in eorde nonnunquam per flagella Uir-
superllua locutione, modo inordinata cogitatione batur charitas, per ormidinem concutitur spcs^
vastare. Unus autem fugiens redit, quia discretio- per quaestiones pulsatur fides. Unus evadit, quia
nis ratio mentis nostree oculis occurrit, et sollicita mentis discreUo etiaiii in tentamenta incolumis
sibimet anima, quod subito impulsu tenlationis peruianet, ut dolens animus vires, quas quasi
intrinsecus amittit, intelhgit. Sequitur amittcre C(eperat poenitendo conservet. Sequitur :
Vers. 18. Loquebatur ille, el ecrc alius intravit ct Vehs. 20. Tunc surre.rit Job,et scidil vcslimenta
: 1:
«8 S. ODONIS ABBATIS CLU.VIACENSIS^n. 12
^ua, el tenso rapite co)'ruens in terram adoravif. A nibus mentem ad certamina fobustius parare.
— Nonnuli magnae constanti» philosophiam pu- Vcstimeuta scindimus, dum discernendo nostra
tant, sidisciplinse asperitatc corrccti, ictiis verbe- opera retractamus. Quod nostra nos opera velut
riim doloresque non sentiaut. .Nonnulh vero tam vestimenta ante Deum tegant, angclus dicit
nimis percussionum flagella sentiunt, ut immo- " Beatus qui vigilat et sustodit vestimenta sua, ne
derato dolore commoti, etiam in excessu hngu» nudus ambulet {Apoc. xvi, 15). » Quid moraliter
dilabantur. De quippe dicitur per prophetam
illis : per capillos nisi animi affluentes cogitationes
i'Percussisti eos, nec dolucrunt. Attrivisti eos, et accipimus? Quid per caput, nisi mens ipsa signa-
renuerunt accipere disciplinam {Jer. v, 3). » De tur? Caput ergo detondere est cogitationes super-
•stis Psahnista ait: « In miseriis non subsistent fluas a menteresecare.£( detonso capite in terram
{P.tal. cwsix, II). Beatus itaque Job quia verfe
•>
corruit. Qui repressis priEsumptionis suse cogita-
philosophise rcgulam tenuit, contra utraque mira tionibus, quam in semetipsuin infirmus sit, humi-
se arte servabat. Quod vestimenta scidit flageUi hter agnoscit. Ergo adversis auditis detondetur
dolorem sensit. Quod vero adoravit, contra fla- caput, cum tentaHonibus vehementer irruentibus,
gellatis judicium non exccssit. Duo enim sunt a pra^sumptionis sute cogitationibus mens nudatur.
prsecepta charitatisamor videMcet Dei et proxi- g Et notandum quod in terram corruens, adoravit.
:
mi. Ut dilectionem proximi esolveret, impendit nie enim veram Deo orationem exliibet qui se-
luctum ut Dei non desereret. explevit inter ge-
; metipsum quia pulvis sithumilitervidet. Sequitur:
mitus orationem. Mos veterum fuit ut quisquis Vers. 21. Nudus egressus siirn de utero matris
capillos nutriendo servaret, eos tempore atflictio- rnex, nudus revertar illuc. —
Quia vero omncs
nis abscinderet et qui tranquilhtatis tempore ca-
: nos terra genuit, hanc non immerito matrem vo-
pillos abscinderet,
eos in afflictione enutriret. camus, ut scriptum est « GFave jugum super
:
Beatus itaque Job tranquillitatis tempore capillos filios Adam a die exitus de ventre matris eorum,
servasse osteuditur. eum ad dolorem caput toton- usque in diem sepulturse in matrem omnium
disse memoratur. .MvsTir.E. Surgere Domini est pec- (Eccli. XL, I).» Ac si dicat. Nudum me huc intran-
catores, qua ne derelinquat osten-
districto judieio tem terra potulit, nudum me liinc exeuntem terra
dere. Surrexit quia quando judicio persecutores recipiet. Mvstice. Redemptoris mater juxta carnem
suos desereret, monstravit. Quid enim vestimen- Synagoga exstitit, es qua ad nos per corpus visi-
tum Domini, nisi S.ynagoga exstitit ? Sicut enim bilis processit. Sed nudus de utero matris exiit,
his nunc vestitur, a quibus diligitm', ut Paulus ex qua ad nos per corpus visibilis processit. Sed
ait : Ut exhiberet sibi gloriosam Ecclesiam, non
«' /-, nudus de utero matris exiit, quia Synagogce carne
habentem rugam aut maculam {Ephes. v, 27), » ita prodiens, conspicuus ad gentes venit. Quod bene
cum Lncarnandum eum prophetis preedicantibus Joseph qui reUcto paUio fugit, signatum est. Nudus
Judasa credidit, adhserendo nihilominus vestis quippe ad uterum matiis revertitur, cum in mundi
fuit. Sed vestem scidit, dum in .Judfea ahos ab hujus termino is qui in sseculo factus homo despi-
infidehtate sustuht, ahos in infideUtate dereliquit. tur, Sinagogaj suas oculis Deus ante sajcula decla-
Scissa enim vestis erat, de qua Evangehsta ait ratur. Hinc Paulus ait « Caecitas ex parte contigit
:
« Ahi autem dicebant quia bonus est, ahi autem in Israel, donec plenitudo gentium intraret, et
non, sed seducit turbas {Joan. vii, 12). » Quid per tunc omnis Israel salvus flet (Rom. ,\i, 24). » MoR.i-
decisos capUlos, nisi sacramentorum subtihtas ? LiTER.Ac si tentatus animus, et inflrmitatis sua;
Quid per caput, nisi summa sacerdotii designatur? inopia deprehensus dicat. Nudum me in fide pri-
Uude ad Ezechielem prophetam dicitur Tu, tih ;
<' ma grafla geniut.nudum eadem gratia in assump-
hominis, sume tibi gladium acutum radentem tione salvabit. Est namque magnuin turbafl animi
capillos, et assumes eum, et duces per caput tuum solatium, ut pulsatus vitiis, cum se quasi nudari
et barbam {Ezech. v. \). » Quid per terram hoc virtutibus conspicit, ad solam misericordias spem
loco, nisi pecator homo exprimitur. Primo euim recurrat, et eo se nudari non sinat, quo se a virtu-
homini dictum est « Terra es, et in terram ibis : tibus humiliter nudum putat. Sequitur : Doniinus
(Gen. m,
Terra ergo nomine peccatrix genti-
\). » dedit, Dorninus abstulit. — Sanctus vir tentante
htas designatur. .Mediator igitur noster quasi deton- adversaiio cunctaperdiderat,sed tamensciensquia
so capite in terram coiTuit, quia sacramenta legis, contra se Satan tentandi vires, nisi permittente Deo
a sacerdatio Synagog;e sustuht, eamque deserens, non haberet, non ait, Uominus decht, diabolus abs-
ad notitiam gentium veuit. Corruere Dominus di- tulit, sed Dominus dedit, Dominus ubstulU. Fortassis
citur, utillud: « Verbum misit Dominus iu Jacob, enim fuerat dolendum, si quod Conditor dederat,
et cecidit in Israel {Isa. ix, 8).» Bene autem dicitur hostis abstuhsset, at postquam non abstulit, nisi ipse
quod corruens adoravit, quia dum ipse humiUfa- qui dedit, sua recepit, non nostra abstuht. Addit
tem carnis suscepit, in se credentibus vota humi- dicens: Sicut Domino placuit ita factumest. Si igi- —
htatis infudit. Fecit enim qufe fieri docuit, sicut et tur justa placerc Domino scimus, patiautem niUia,
de ejus spiritu dicitur: « Postulat pro nobis gemi- nisi quse Domino placuerint, possumus, justa sunt
tibus inenarrabUibus {Rom. vm, 26). » Qui Pafrem cuncta quse patimur, et valde injustum est, si de
etiam ante passionem pro nobisexoravit.MoR.vi.iTER. justapassionemurmuramus.Scquilur.6'rtno»ieni9o-
Auditis ergo adversis surgere est expertis tentatio- mini benedictum. — Ecce omue quod reotum sensit.
12o EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. III. m
Domiai benedictione conclusit. Uthinc adversarius A «0« peccavit, constat quod murmuratioms vitium
inspieiat ad po'uam suam unde erubescat, quia a cogitatione restrinxit. El cum dicit. Stultum lo-
ipse Deo contumax etiam in beatitudine conditus cutus non esl, patet quia culpam alingua compes-
exstitit, cui homo hymnum gloi-ise etiam percussus cit. Nec peccavit ergo, nec stulte locutus est, quia
dicit. Redemptor autem noster per hoc quod dic- nec per conscientiam tacitus tumuit, nec linguam
tus est, cum Patre dat omnia, per hoc vero quod in contumaciam relaxavit. .\LLEGORir.E. Quod nec
homo est, a Patre accipit omnia. Dicat igitur de peccasse, nec stultum ahquid contraDeumlocutus
Judff^cum venturumincarnationis ejusmystcrium sit Dominus, Petrus attestatiu- dicens « Qui pec- :
crederet Bominus dedit : Dicat de Judaea cum
: catum non fecit, nec dolus inventus est in ore ejus
exspectatam Incarnationis prfesentia contempsis- (/ Petr. 1. 32), » Mor.\liter, Solerti enim cura cu-
set : Dominus abstulit. Quod autem Dominusgra- stodire animus dolens debet, ne cum se intus ten-
tias egisset, BvangeUum attestatur accepto enim; tatio stimulat, in verbis forte illicitee locutionis
panc gratias agisse perhibetur {Luc. xxi, 19). Gra- erumpat. de probatione murmm-et, ne ignisqui
>'e
tias itaque agit, qui llagella alienie iniquitatis sus- bone velut aurum concremat, per excessum ser-
cepit, el qui niliil dignum percussione exhibuit, monis iUiciti iu palece favilla vertat. Nil vero obs-
humiliter in percussione benedicit. Lt hinc videh- B hoc quod de virtutibus diximus, de his quae
tat, -si
cet ostendat qiiid unusquisque in flagello proprise in ostensione virtutis dantur donis Spiritus sancti
culpae facere debeat, si ille aequanimiter flagella sentiamus " Alii namque prophetiae, alii genera
culpa; portavit ahenfe, et quid faciat subditus, si hnguarum, ahi virtutes curationum » donantur
hfec fecit Patri fequahs. Moraliter. Tentationibus (/ Cor. xn, 10). Sed quia Iiffic ipsa dona non sem-
eruditus crescit, qui et in virtute habita largitatem per in mente eodemmodo sint, liquido ostenditur.
dantis, et in perturbationc fortitudinis potestatem Quod ne se mens in praesumptione elevet, ah-
toUentis agnoscit. Qua3 tamen fortitudo non tolli- quando utUiter subtrahuntur. Alife namque sunt
tui',sed perturbatur, cum a mente humili sedulo donationes sancti Spiritus, sine quUaus ad vitam
custOLhtur. In hoc vero quodinterna perturbatione nequaquam perhngitur ut est mansuetudo, hu-
:
concutimur, dignum est ut ad Conditoris judicium mihtas, fides, spes, charitas aliaj quibus vitae ;
recurramus, ut inde cor nostrum adjutorio suo sanctitas pro ahorum utihtate declaratur : ut est
majores laudes exhibeat, iinde pulsatum ve- prophetia, virtus curatiommi, genera hnguarum.
rius imbecLUitatem intii-mitatis lUa ergo sine periculo amitti non possunt
suae pensat. Se- ista ;
quitur. plerumque sine dispendio subtrahuntur. Sed cum
Vers. 22. In omnibus his non peccavit Job labiis P subtrahuntm- chcamus Dominus dedit, Dominus :
s««,etc. —
Quiatacito cogitationis motupossumus abstulit. Sitnomen Domini benediclum.
non loquendo peccare, et de beato Job dictum est
LIBER TERTILS.
CAPUT II. quomodo non frustra. Quia enim justus est Deus,
Vers. 1-3. Factum esl cum quaddin die venissent affligere frustra non potest. Scd rm-sum quia ve-
filii Dei, el assisterent coram Domino, vcnissel rax esf, ahternon potuitdixissequamfecit. Necesse
quoque Satan inter eo$, et staret in conspectu quippe erat, ut sanctus vir soh Deo sibique notus,
ejus, ut diceretDominus ad Satan : Unde venis ? quanta virtutc poUeret, ad imitandum cunctis in-
Qui respondens ait, Circuivi letTam et perambu- notesceret. Aperta namque aliis virtutis exempla
lavi eam. Et dixit Dominus ad Satan : Nunquid D non daret, si ipse sine tentatione
remaneret. Frus-
considerasti servum meum Job, quod non sit ei si- tra ergo percussus est, cui culpa nuUa reciditur,
milisin terra, vir simplex et rectus, ac limens et non frustra, cui virtus ad meritum cumulatur.
Deum et recedens a malo ? —
Haec quia latius su- Quid est quod dicit Commovisli me? Nunquid :
perius disseruimus, mehus est ut sUendo prrete- Satanie verbis veritas in subditorum suorum cru-
rcamus. Quamvis quod ei dicitur unde venis ? non ciahbus accenditur ? Absit. Sed quia nos ferire ni-
ut prius dicatur, ac si enim Dei vox dicat Ecce si commoti nescimus ipsa divina percussio com-
:
al> uno, et in inflrmacarnc posito vinceris, qui te motio dicitur, et ad nostra verba, divinavoce des-
cendilur, ut ejus factum utcunque capiatur. Scd
contra me auctorem omnium erigere conaris. Un-
de mox Dominus cum beati Job bona, sicut prius, quia haec jam aUegorice su[>ra discussimus, rcpli-
diceret haec cum victoriae triumphis enumerans
;
care vitamus. Hinc ergo initium sumimus. Ita-
adjungit Adhuc 7'etinens innocentiam suam. .\c
:
que ait Commovisti me frtistra. Cum Job Re-
:
si aperte dicat Tu quidem malitiam exercuisti,
:
demptoris nostri speciem teneat, eique una sit
sed lUe innocentiam non amisit. Sequitur Tu au- : cum Patrc substantia, unaque potestas, quomodo
tetn commovisti me adversus eam, ut afftigerem per Salan motum se adversus eum asserit ? Satan
eum frustra. — Quseramus ergo quomodo frustra, itaque ad huj us aflhctionem Domuium tunc commo-
:
127 S. ODONIS ABBATIS Cl.UNIACENSlS II. 128
vit, quando in paradisum primum hominem a eul- A tradidit, quid aliud quam ejusdem Satanas manum
mine, justiti», inobedientiieculpa, prostravit. Nisi in se seevire permisit ? Si igitur potestas Satante,
cnim .\iiam primuspcr voluntarium vitium inani- ejus accipitur manus, ejus manus juxta carnem
ma mortem traxisset, Adam secuudu? sine vitioin pertuht cujus potestatem corporis usque ad spu-
;
carnis raortem non veniret voluutariam. Oc quo ta, colaphos, flagella, crucem, lanceamque tolera-
et bene additm- frustra. Frustra quippe afflietus vit. Unde et Pilato dixit ; « Non haberes in me po-
est, qui, et culpie ultione pressusest, et culpee con- testatem, nisi tibi datum esset desuper. Animam
tagio inquinatus non est. Hiue estquod Patri qui- 11). » .Nou quo hane vero ejus serva IJoan. xix.
dam sapiens dicit : > Cum sis quo hanc tentare non posse
justus, juste dispo- tentare prohibetur, sed
nis omnia {Sap. xii, 15), » eum quoque qui non convineitur. .Neque enim sicut nos tentatione con-
debet puniri condemnas. Sequitur cutimur, ita Redemptoris nostri anima tentationis
:
Vehs. 4. Pellem pro pelle, et cuncta quce habet est necessitate turbata. Etenim si tentationem exte-
homo, dabit pro anima sua. —
Ssepeemmdum ve- rius est dignatus suscipere, mens tamen ejusexte-
nire ictum contra faciem cernimus, manum palpe- rius diviuitatis su» inhcerens. inconcussa perma-
bris opponimus, ut ab ictu oculos defendamus, et nebat. Potest etiam ejus anima electorum vita si-
corpus vulneri objicimus, ne in eorpore teneriori B gnari, et cum Satan ad feriendam Redemptoris
vulneremur. Satan ergo haec consuere sciens fieri, carnem permittitur, ab anima sepairatur. Quia cum
dicit Pellem pro pelle. .Kc si aperte dicat Idcir-
:
corpus ejus ad passionem accipit, electos ejus a :
co Job tot extra se flagella ffiquanimiter patitur, jure suee potestatis amittit. Cumque Ulus caro per
quia pavet ne ipse feriatur. Sequitur crucem moritm-, horum mens contra testamenta
:
sohdatur. Sequitur
Vers. 5. manum
tuam, et tange os ejus et
Mitte
Vers. 7. Eg)'essus Satan a facie Domini. — Sae-
carnem, et reliqua. —
Superius dixit. Tange cunc-
pius htBC sunt superius dicta. Percussit Job ulcere
ta qux possidet, nunc quasi prioris propositionis
pessimo a planta perdis usque ad verticem ejus.
obUtus, fractus de aliis, alia postulat. Mvstic.e. .Ma-
hgnus spiritus Redemptorem nostrum miracuhs
— Saepe enim multa flageUa ex quahtate, si vide-
hcet cum multa sunt, non sint gravia, et ssepe gra-
coruscare conspiciens, elamat Scimus quia sis : i.
via ex quantitate, siuon siut multa, levigantur. Xd-
Sanctus Dei \Marc. i, 24), » Qui hffic dieens, co-
versarius vero in sanctum virum non solum per
gnoscendo Dei Filium pertimescit. Sed famen vim
nequitiam, quahtatis ut Ulud Percussit Job ulce- :
superna; pietatisignoraus, nonnunquamdum pas- re pessimo sed etiam perpondus quanUtatis exar-
;
sibUem considerat, hominem purum putat. Multos
^
sit, ut illud : A
planla pedis usque ad verticein
autem substantiahs specie in pastoralipositosloco
ujus. .Mvsiir.E.Corpus Domini omnes sunt eleeU.
didicerat, quia a visceribus charitatis aheni, valde
.kh ipso itaque muudi exordio Hedemptoris nostri
pro minimo aliena damna peusabant. Hunc ergo
eorpus expugnare conatus est. A planta ergo pe-
quasiex ilhs eolligens, quia subtractis multis su-
dis usque ad verticem vulnus intuht qui a puris
perari nonvidit, usque adejus carnem per tactum hominibus inchoans, usque ad ipsum caput Eccle-
passionis exarsit, velut diceret Pellein pro pelle, :
siaj seeviendo pervenit. .NuUus itaque eleetorum in
et reliqua .\c si aperte dicat Moveri de his quse :
hac vita venit qui non hujushosUs adversa susti-
extra se sunt, neghgunt sed tunc veraciter qui :
nuit. .MoR.iLiTER. Sic nos quippe divina pietas de-
sit agnoscitur, si in seipso quod doleat experitur.
serit, ut deserendocustodiat. Sic custodit, uttamen
Haec per se Satan cum fieri appeht, non verbis,sed permisso tentationis arUcuIo, statum nobis nostree
desideriis, disit. Hajc per membra sua et verbis et
intirmitatis ostendat. A planta nos pedis usque ad
desideriis intuht. Ipse quippe loquitur, cum juxta
verticem hostis vulnerat, quianimirum cumliceu-
prophetaj vocem ejussequaeesdicunt : « Mittamus tiam percipit,a minimis incipiens, usqueadmajo-
hgnum inpanem ejus {.Jeretn. xi, 19). » Sequitur:
ra pervenit. QiU corpus lacerat, sed ad auimam
Vers. 6. Ecce inmanu tuaest, verumtamen ani- non pervenit, cum cunctis cogitationibus interior,
mam ejus serva. — Manui itaque adversarii sanctus D inter ipsa vulnera delectationum quaj suscipit, ar-
vir traditur, sed tamen in intimis adjutoris sui caui propositi intentio resistit, ut quamvis delecta-
manu rehnetur. De ilUs quippe ovibuserat, de qui- Uo mentem mordeat, deliberatione tamen sanctaj
bus Veritas dicit : quisquam de
« .Non rapiet eas recUtudinis usque ad consensum molhter non in-
manu mea tamen expetenti ho-
{ioan. x, 28). » Et flectat. Sequitur :
sW ihciinv Ecce inmanu tua est Isdem ergo in
: . Vkks. Qui testa saniem radebat sedens inster-
8. ,
manu Dei, isdem in mauu diaboh. Pius enim adju- quilinio. —
Quid testa, nisi lutum '?qmd sanies, nisi
tor quia tenuit quem concessit. et dando non de-
; lutum Luto ergo tergebatlutum. Pensabatquippe
'!
dit, quem adversarii sui jaculis ejectis abscondit. vu' sanctus unde sumptum fuerat quod gestabat, et
Servare autem animam Satan dicitur, irrumpere corpus quod sibi sanum subdiderat, percussum
non audere, sicut Patri dicimus « Et ne nos in- : fragmento fictih curavit. In sterqmlinio ponebat
ducas in tentationem
Matth. vi. 18). » Mtstice. sumptum qu8e esset carnissub-
corpus, ut ex terra
Membrum diaboli Pilatus, corpus ejus sacerdotum stantia,beneproUeiensperpenderetanimus. Intueri
principes exstiterunt. Cum ergo se pro nostra re- hbetquare omnipotens Deus in hoc sseculo sic vehe-
demptione Dominus membrorum Satanse manibus menter despicit, quos sic sublimiter ante ssecula
;
129 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. IIL 130
elegit. Idcirco quippe nos sie premit in infimis. A rerum, \-ictusque ad subtiUa tentandi argumenta
quia videtquomodo remuneret in summis. Hinc convertitm-. Cor igitur mulieris tenuit, etquasisca-
ergo imusquisque coUigat, quid illic sint passm-i lam qua ad cor viri ascendere potuisset, invenit,
quos reprohat, si hic sic cruciai quos amat ? Ty- sed nihil hoc arte prsevaluit. Cum enim cor aos-
pu.E. Quid aliud ia manu Domini esi testa, nisi trum antiquus hostissuapersuasione non subruit,
caro ex nostree substantias luto sumpta ? Etenim ad hoc nimirum per linguas adha?rentium subre-
testa igne solidatur. etraro Dominiperpassionem pit. Hinc enim scriptum est. " A fihis tuis cave, et
robustior exstitit, ut illud Prophetaj : •• Aruit velut a domesticis tuis attende [Eccli. xxvii. 26;. » Et
testa virtus mea (Psal. xxi, 16'. ) rursum
hominis domestici ejus (Matth.
Sauies itaque : « Inimici
puti'edo est sanguinis, et peccata carnis.ex longa X, 36j. Mvsiir.E. Cujus speciem male persuadens •)
vetustate pejor sanies est. Vulnus itaque in saniem muUer renuJt, nisi quorumlibet carnahum in Ec-
vertitur, cum neglecta culpa usu deterius grava- clesiffi sinu positorum ? Qui quo verbis professae
tur. Redemptor itaque noster corpus suum in ma- tidei intus sunt, eo bonos incorrechs suis moribus
nilius persequentium tradens, saniem testa rasit, pejus premunt. Suadent namque nos aliquando
quia peccata nostra carne sua delevit. Venit, ut verbis, ahcjuaudoexemphsiUiciunt. Sed hoc ipsum
scriptum est, « in similitudinem carnis peccati B ahqu^ndo metu, aliquando vero audacia agere
{R07n, VI, o), « ut de peccato damnaret peccatum. moUuntur. Quorum Petrus et Sarvi» filius spe-
Testa ergo sanies raditur, cum carne culpa supe- ciem lenuerunt. Ille \ideUcet passione Dominum
ratur. Qui non in foro ubi lex perstrepit, sed in prohibendo, hic vero maledicentem regi exstin-
sterquilinio residet quia attestante Paulo " In-
; guere cupiens. Sed valde deteriores sunt, qui huic
:
firma mundi elegit, ut confunderet fortia (ICor. i, culpse non formidine sed elatione succumbunt.
I7). Ecce dolens in sterquilinio sedet, quia post
.1
M0R.4.L1TER. Uxor uamque male suadens, est car-
perpetratas culpas libenler corda peenitentium nahs cogitatio mentem lacescens. Saepe enim et
possidet. Qui dum mala sua flendo considerant, foris flageUis atterimur.et intus carnaU suggestione
quasi ante se stercora sese abjiciendo coacervaut. fatigamur. Hinc Jeremias ait « Foris interficit :
Unde per prophetam dicitur > Ad quem respi- : gladius, et domi mors simiUs est (Thren. i, 20). »
ciam, nisi ad humilem et quietum ? " (/sa. lxvi, Sed hffic ahter aguntura reprobis, aliter ab electis.
2). Quotidie etiam nunc usque perversa tolerat, Illorum nauique corda ita tentantur ut consentiant
cum a reprobis ejus electi lacerantur. Pravis enim istorum non tentationes quidem suscipiunt, sed
morihus in Ecclesia Redemptoris vitam multi inse- repugnant. Sequitur :
quuntur, non gladiis, sed malis actibus. Qui non Q Vers. 10. Respondens aittem Job dixit : Quasi
solum pravcB actioui seipsos inferunt, sed etiam itna de stultis mulieribus locuta es. Ecce ubi- —
justorum rectitudinem inflectere ad perversa mo- que hostis frangitur, ubique superatur, quia enim
liuntur. Moualiter. Quid per testam nisi vigor dis- sensus pravse muheris, non autem sesus in vitio
trictionis, quid per saniem nisi fluctus illicitffi co- est, nequaquam ait locuta es quasi una ex mu- :
gitationis accipitur ? Percussi ergo testa saniem lieribus, sed ex ineptis mulieribus, ut videhcet os-
radimus. cum post pollutionem cogitatiouisiUicitffi tendatur, quia quod pravum sapit, accedentisstul-
nosmetipsos aspere dimicando mundamus. Ahter titise, non autem conditee sit natur». Sequitur. Si
;
Per testam fragihtas mortalilatis inteUigitur. Testa bona suscepimus de manu Domitii, mala quare
ergo saniem mundare est mortalitatis cursum non sustineamus ? —
Bona, scihcet dona Dei, vel
fragihtatemque pensare. Cum ergo prava se cogi- temporaUa vel cBterna mala autem flageUa prs- :
tatio menti influit, quasi ex vulnere sanies decur- sentia appellans. De quibus Dominus per prophe-
rit. Sed citius sanies tergitur, .si in eonsideratione tam dicit " Ego Dominus et non est alter, formans
:
nostra fragihtas quasi in manu testa teneatur. Sa- lucem et creans tenebras, faciens pacem et creans
nies itaque tergitur, cum culpa non solum ab malum [Isa. \u, 7 » Magna quippe consolatio .
opere, sed etiam a cogitatione resecatur. Hinc Do- „ tribuladonis est, si cum adversa patimur, auctoris
minus « Dico, inquit, vobis, quod si quis viderit
: nostri ad memoriam dona revocemus, nec frangit
mulierem ad concupiscendum eam, jam moecha- quod ex dolore obviat, si menti citius hoc quod ex
tus est eam in corde suo [Matth. v, 28). » In ster- munere sublevat, occurrat. Hinc namque scriptum
quihnio sedet, qui infirmitatem suam soUicitus est " In die bonorum, ne immemor sis malorum,:
respicit, et se de bonis quae per gratiam percipit, et in die malorum ne immemor sis bonorum
non extoIUt. In sterquilinio nobis sedereest, ad ea (Eccli. XI, 17). » Mystice. Sancti viri trUjuIahonum
quffi iUicite gessimus, mentis oculos pcenitendo beUo deprehensi, cum uno eodemque tempore
reducere. Sequitur : alios ferientes, aUos suadentes sentiunt, iUis op-
Vers. 9. Dixitattlem illiuxor sua. Adhuc tuper- ponunt scutum patientiae, istis jacula intorquent
manes in simplicitate tua. Benedic Deo, morere. doctrin». Hos docentes corrigunt, iUos tolerantes
— Antiquus hostis huraanum genusduobus modis premunt. Insurgentes namque hostes paUendo
tentare consuevit. Lt videhcet cordastanUum aut despiciunt inftrmantes vero cives, compatiendo ad
;
tribulahonibus frangat, aut persuasionibus mol- salutem educunt. Quia enim electis dicitur " Vu-i- :
hat. In utrisque ergo contra beatum lob se vehe- liter agite, ct confortetur cor vestrum (Psal. xvi,
menter exercuit. iNam patrifamUias intuht damna 4), » mentescarnahum
qua; influxa Deo intentione
131 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 132
des«pviunt,non immerito mulieres vocantur. Acsi A conantur. Bene autem loca de quibus veniunt,
dicatur ad bona fpterna teudimus. quid mi-
: Si cougrua lio^reticorum actibus describuntur. Dicitur
rum si temporalia mala suflerauius ? Hinc Paulus ciiim Themanites, austes [austerj Suites, /07((e»s;
ait « Non sunt condignaepassioneshujus tempo-
:
Naamatites, rfeco?'.Prius enim hiereticos inordina-
ris ad futuram frloriam, quae revelabitur in nobis tus calor accendit.nitor deiide loquacitatis crigit,
{Jinni. viu, 18). » M(iR\irrER. Quisquis subigere vitia et tunc demum decoros hominibus hypocrisis
appetit. et ab ivterua iutentione retributionis rul- otfendit. Sequitur :Condixerunt enim itt pariter
mina veree intentiouis gressibus tendit, quo magis venienl.es visitai-enl eum et consolarentiir. Condi-
vallari se vitiorum bello undique conspicit, eo se cunt sibi h»retici, quaudo prava quaedam contra
\-irtutum armis robustius aecingit, et tanto minus Ecclesiam concorditer sentiunt, et in quibus a
jacula uietuit. quanto eontra hsec jacula venientia veritate discrepant, sibi in falsitate concordant.
lortiter pectus munit. Sequitur : /?? omnibiis his, Hnsretici autem qui sanctam Ecclesiam sua docere
non peccavit Job labiis sids. — Duobus modis la- desiderant, ad cam quasi consolantes appropin-
biis delinquimus, cum aut injusta dicimus, aut quant. .Nec mirum si amici uominantur, cum et
justa veticemus. Nam et si aliquando reticere cul- Amice, ad quid venisti ? »
ipsi traditori dicitur : «
pa non esset, propheta nou diceret « Vas mihi, b (Matth. XXVI, 30.) Moraliter. Amici consolari ve-
:
quia tacui [Isa. vi, n). Beatus Job in cunctis quse
>> uiunt, sed in eontumelias erumpuut, qui vitia in-
egit, in labiis suis minime peccavit, quia nec eon- sidiantia, virtutum faciem sumuut, sed hostili in-
tra ferientem superba dixit, nec contra suadentem vectione nos feriuut. Ssepe immoderata ira, jus-
reticuit. Mystice. Sancti viri cum perseeutionem titia, dissoluta remissio, misericordia, ssepe
foris intusque patiuntm-, non solum in Dei inju- incautus timor humihtas vult videri. Bene autem
riis minime excedunt, sed neque contra ipsos ad- dieitur. Condixerant enim sibi, Vicina namque
versarios contumeliosa verba jaculantur. Hinc Pe- est superbia irje, remissio timori. Condiccndo
trus ait « Nemo vestrum patiatur quasi homi-
: enim veniunt, quce contra nos sibi ex quadam
cida, aut fur, aut maledicus (/ Petr. iv, 13). » pravitatis cogitatione sociantur. Sequitur :
Maledicus enim patitur, qui passionis suee in tem- Vers. 12. Cumqiie eievassent oculos procul, non
pore sui saltem injuria persecutoris effrenatur. coqnoverunt eum. — Ordo quippe consolationis
Sequitur : est, ut cum volumus afflictum quempiam a mo?-
Vers. H. Igitnr audientes tres arnici Job omne rore suspendere, studeamus prius moerendo ejus
malum quod accidisset ei, et reliqua. Qui es — luctui concordare. Dolentem namque non potest
condicto ad afflicti consolationem veniunt, et inter consolari, qui non concordat dolori. Sed inter
^
se erga percussum quantas charitatis fuerint
et haec sciendum est, quia his qui afflictum conso-
demonstrantur. Quamvis et per hoc quod Sciip- lari desiderat, mensuram necesse est dolori quem
tm'a hos tanti viri amicos fuisse testatur, quia suscipitponat ne non solum dolentem non mul-
:
boni studii et rectae fuerint intentionis ostenditur, ceal, sed intemperate dolens, afflicti animum ad
sed tamen haec ipsa Ulorum intentio eis ad verba pondus desperationis premat. Amici vero beati
prorumpentibus ante districti iudicis oculos su- Job plusquam necesse fuerat in consolatione do-
borta indiseretione fuscavit. Mvstice. Amici beati luerunt. qui dum percussionem cernunt, sed per-
Job, et si bona intentione ad eum couveniuul, cussi mentem nesciunt, ita in immensum luctum
hjereticorum tamen idcirco speciem tenent, quia versi sunt, ac si percussus vir tautce fortitudinis
ad culpam loquendo dUabuntur. Sancta
indiscrete in plagam corporis, etiam corde cecldisset. Mts-
itaque Ecclesia vulnera sustinet, cum mem-
cum iicE. Haeretici quique cum sanctse Ecclesiae facta
brorum suorum lapsus dolet, iusuper alios sub considerant, oculos levant, quia ipsi videhcet in
Chi'isti nomine tolerat hostes Christi. Ad aug- imis sunt. Sancta quippe Ecclesia appetit hic ma-
mentum namque doloris ejus, etiam haeretici in la recipere, ut possit ad aeternae remunerationis
contentione conveniunt, eamque, quasi quibus- praemium purgata pervenire. Haeretici igitur quia
dam jacuhs, irrationabihtus verbis iigunt. Sequi- pro magno prajsentia appetunt, eam ia vulneribus
tur : Convenerunt de loco suo. Haereticorum quip- positam non cognoscunt. Hic uamque quod in illa
pe locus ipsa estsuperbia, sicut e contra humilitas cernunt,in suorum cordium cognitione non rehn-
locus bonorum, ut illud Salomonis. « Si ascende- quunf. Sequitur Scissisque vestibus sparserunt
:
rit super te spiritus potestatem habens, locum pulverem super caput suum in ccelum. — Sicut
tuum ne dimiseris (Eccle. x, 4). » Haeretici igitur vestimcnta Ecclesiae cunctos fideles accipimus, ut
de loco suo veniunt, quia contra sanctam Eccle- Ulud prophetae « Omnibus his velutornamento ve-
:
siam ex superbia moventur. Eliphas interpretatur xu\, 18), » ita hcereticorum suut om-
stieris [fsa.
Dei contemptus. Baldad autem velustas sola. Dum nes qui eis concordant, inhaerentesillorum erroii-
novae vitae conversionem hferetici negligunt, et ex bus involvuntur. Qui dum ad deteriora quotidie
sola vetustate est quod intendunt Sophar dissi- ; ruunt, et sentiendo pejora in multis se partibus
patio speculx, vel speculatorem dissipans. Montes scindunt. Sicque fit, ut scissis sequacibus mahtia
namque fidelium ad contemplanda superna se eri- eorum cogitationis aperiatur, ut discordiam dolus
gunt, sed dum hferetieorum verba pervertere rec- patefaciat, quos spiritus gravis concordiaj culpa
ta contemplantes appetunt, speculam dissipare claudebat. Per pulveriem, terrenaminteUigentiam,
133 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. IV. 134
per caput meatem, per ci;elam praeceptum super- A intirmitati sanctae Ecclesiae se condescendere si-
nae loeutionis accipimus. Pulverem ergo super ca- mulant, sub blandimentorum specie dolos de-
et
put in cielo spargere est, seculari intelle'ctu men- ceptionis parant. In terra ergo oonsedere est, ali-
fem corrumpere, et de verbis ecelestibus terrena quid de imagine humihtatis ostendere, ut, dum
sentire. Super capita igitur pulverem spargimt, humiha exhibent, persuadent superba qua; do-
quia in preeceptis Dei per terrenam intelligentiam cent. Potest etiam per terram ipsa Mediatoris in-
ultra suarum mentium vu'es nituntur. Moraliter. carnatio designari. Unde ad Israel dicitur : « Altare
AtDictos enim nos vitia minime cognoscunt, quia de terra facietis mihi (Exod. xx, 24, 23, 26). » In
triste cor mox ut pulsaverint reprobata resiliunt, terra ergo sedere est vel in hoc quod aUquid de
etqu£B nos Isetos quasi noverant, qui peuetrabant, plenitudine veritatis intelligunt, vel in hoc quod
moBrentes cognoscere ncqueunt. quia ipso nostro sua3 stultitise tenebris exceecantur hferetici, incar-
rigore fi-anguntur. Qui e.rclamantes ploraverunt. nationismysterium negare non posse, veramque
Signatur enim pietas per ploratum, discretio per Redemptoris carnem cum sancta Ecclesia cre-
scissionem vestium, aflectus operum per pulverum dere. Moraliter. Cum nobis vitia sedent
afflictis
capitum. Sequitur : in terra, cum imaginem humiUtatis ostentant, ut
Vers. 13. Sederunt cum eo >n term septem die- B affectum utilitatis subtrahant, ut dum se unus-
bus et septem noclibus, et reliqua. —Utrum conti- quisque indignum considerat, res in quibus pro-
nuis septem diebus et septem noctibus cum afflie- desse proximis poterat, ministiare pertimescat.
to Job sederint, an eerte diebus et noctibus toti- Sequitur Et nemo loquebatur ei cerbum.
: Ta- —
dem instantia ei crebrse visitationis adha>serint, centes enim adversarios habemus, si vere filios
ignoramus. Saepe tamen Scriptui>a totum pro par- fidei prsedicando generare negligimus. Si autem
te, etprototo partemponere consuevit. Intuendum loqiii recte inciptmus, graves mox contumelias
videlicet est, quia sunt nonnulli qui et loqui prae- ex eorum responsione sentimus. Nonnunquam
cipitanter incipiunt, et etfrenate cajpta eifrenatius tamen hwretici cum torpore inertia? fldelium corda
exsequuutur. Et sunt nonnulli qui tarde quidem considerant, erroris semen aspergere loquendo
loqui incboant, sed semel inchoantes habere mo- non cessant. Cum vero mentes bonorum vident
dum locutionis ignorant. Amici Job do-igitur beati alta sapere, de serumna hujus exsilii strenue do-
lorem videntes, diu tacuerunt, sed tarde inchoan- lere, circumspectione solMcita Mnguam frenant.
tes indiserete locuti sunt, quia parcere dolenti no- Quia vident quod conti'a corda doleutium in cas-
luerunt. Unde necesse est ut non solum intueamur sum loquentes citius obmutescunt. Unde mox
quid agimus, sed etiam ciun quanta discretione Q subditur Videbant emm dolorem esse vehemen- :
peragamus. Mystice. In die quae videmus agnosci- tem. —
MoRALiTER. Si enim cor veraciter dolet hn-
mus, in nocte autem aut caecitate nil cernimus, guam contra nos vitia non habent. Nam cum
aut dubietate caligamus. Per diem itaque intelJi- plene \ita rectitudinis quseritur, supervacua sug-
gentia, per noctem vero ignorantia designatur. gestio pravitatis obduratur. Sccpe autem si nos
Septenario autem numero summa universitatis fortiter stringimus, vitia ad usiun virtutis immu-
exprimitur. Septem enim diebus omne hoctempus tamus. Sed dum iram rationi subjicimus, in sancti
consumitur. Quid est ergo in terra septem die- zeli ministerium vertimus, si cum superbia eri-
bus et noctibus sedere, nisi quod hEeretici, vel git, hanc ad defensionem justitife immutamus :
his in qmbus verum lumen intelligunt, vel rn his si cum fortitudo carnis Ulecebrat, pietatis lucra
in quibus ignorantiee tenebras patiuntur, quasi mercemur.
LIBER QUARTUS.
C.^PUT III. D, Veks. 4. Dies ille vertatur in tenebras, non re-
quirat eum Deus desuper et non lustretur lumine.
Qui textum considerat, sensum sacrfe lectio-
nis ignorat, non tam
et
se erutUtione instruit. quam
— Dies qui lapsus cursu temporis scitiu', cur verti
in tenebras dicitm-, et qui non subsistit, quomodo
ambiguitate confundit. Ecce enira beatus Job ma-
umbra vohit ? Aut quamnoctem tenebrosus turbo
ledixisse diei suo describitur, dicens :
quam nullus status tenet ? .\ut quomodo
qua natussum. — Quis
possidet,
Vers. Pereat dies in
3.
optatur solitaria fieri, quag transeundo jam fuerat
autem nesciat dies qua natus est nequaquam tunc
nuUa? Aut lucem quomodo exspectat, quse sensu
stare potuisse ? Cm' ergo vir tantus malediceret rei
caret ? Sequitur :
quam nequaquam subsistere non ignoraret ? Si
enim subsistenti rei maledixit, perniciose egit. Si Quare non in vulvamortuus sum, egressusex utero
non subsistenti rei maledixit, otiose. Ideoque sic nonstatim perii? Quare exceptus gcnibus,cur lacta-
otiosa velut etiam perniciosa formidanda sunt. tusuberibus? NuncenimdormienssiLerem,et somno
Hinc enim scriptum est " Omne verbum otiosum,
: meorequiescerem\KB.s. II-I3.— Nunquidsiegressus
quod locuti fuerint homines, reddent de eo ratio- ex utero statim periissel, retributionis meritum ex
nem (Matth. xu, 36j. Sequilur : hac ipsa perditione perciperet? .Nuuquid ateraa
;
13b S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 136
prfpmiaabortivipei-fruuutur? Quodvero apud nos A volvatur amaritudine. Hocautem tempus mutabi-
valetbaptismus,iiocef;itapudvftteres,velproparvu- litatisnon transiturum est ut male sit, sed ut pe-
lis sola lides vel pro majoribus virtus sacrificii, vel
;
nitus non sit. Ut iUud angeli « Per viventem in :
mysteria circumcisionis.Scriptum est « Ecce enim :
ssecula, quia tempus jam non erit {Apoc. x, 6-7). »
in iniquitatibus conceptus sum, et reliqua (Psa^ i., Humana enim anima seu angelicus spiritus et
7). » Verilas autem dicit : « Nisi quis renatus fuerit immortaliter mortalis est, et mortahter immortahs,
exaqua et Spiritu sancto non habet vitamseternam Nam beate vivere sive per vitium, seu per suppli-
(Joan. in, 5). » Quid est quod quiescere se asserit, cium perdit. Essentiahter autem vivere, neque per
si a reatu originalis culpse uequaquam divina eum vitium, neque per supplicium amittit. Igitur diei
sacramentaIiberassent?Sequitiir Cum regibus ei : nomine, apostatamspiritum exprimere
vir sanctus
consu/ibus tei-rx. —
Quis ignoret quod reges et voluit, qui in vivendi essenUa, etiam moriendo
consules a solitudine procul sint, vel quam diffl- subsistit. Antiquus autem hostis dies est per na-
cile ad requiem tendant? Ct illud Judicium du- : i turam bene conditus, sed nox est per meritum ad
rissimum in his qui prresuut fiet vi, 6). > Et
{Sap. tenebras delapsus. Dies est cum bona promittit,
illud : « Cui multum donatum multum qua-
est, sed nox est cum mentes consentium [consentien-
retur ab eo {Luc. xii, 48). » Sequitur Aut cum b tium] erroris tenebris obscurat. De iUo enim Pau-
:
principibus quipossident aurum. Rarum valde — lus ait : «Cum
angelus tenebrarum, transflgurat
sit
est ut qui auruni possident ad requiem tendant. se in angelum Ac si ergo
lucis (// Cor. xi, 14). »
Cum Veritas dicat < Difficile qui pecunias habent
: diceret Pereat antiquus hostis, qui lucem pro-
:
intrabunt in regnum ccelorum {Matlh. \v, 23 missionis ostendit, ct peccati tenebras contuht.
Marc. Quia igitur verba h«c in superflcie
X, 25). » Pereat, id est, licentiam tentandi amittat. Mor.\i.i-
a ratione discordans, ipsa jam httera indicat. Sed TKR. Quasi dies quaedam est nobis, cum mundi
quid est quod David, qui retribuentibus mala non hujus prosperitas arridet, quse in nocte desi-
reddidit (Psal. vii, 5). Gelboe tamen montibus ma- nit,quiasfepead tribulationis tenebras perducit.
ledixit? [IIReg. i, 21). Quidmoriente Saul montes Hiuc propheta ait « Diem hominis non deside- :
Gelboe peccaverunt? Hac ergo et aliis sacrse Scri- » Hinc Dominus per ravi, tu scis {Jer. xvii, 16).
pturfe maledictionibus discimus, quid apud bea- Usque ad noctem increpue- Prophetam dicit : «
tum Job in voce maledictionis inquiramus. i\e runt me renes mei (Psal. xv, 7). Potest autem «
quem Deus post verbera remunerat lector redar- per diem peccati delectatio, per noctem vero
;
guere non intelligens prsesumat. Sed sciendum est cascitas intelligi. Optat igitur perire diem, ut om-
quod Scriptura duobus modis maledictum memo- ^
ne quod blandire culpa cernitur, vigore justiti»
rat. Aliud videlicet quod approbat, aliud quod interveniente, destruatur. Optat etiam perire noc-
damnat. Aliter profertur judicio justitiaj, aliter h- tem, ut csecata mens etiam per consensum per-
vore vindictee. Hinc scnptum est « Benedicite, et : petrat, animadversione poenitenflje exstinguat. Sed
nohte maledicere {Rorn. xii, 14) » et « Neque ma- ; : quaerendum nobis est cur in die homo uatus di-
ledici regnum Dei possidebunt (/ Cor. vi, 10). » II- citur, in nocte autem conceptus. Scriptura sacra
linc Maledicta terra in opere tuo {Gen. iii, 17). »
: c< tribus modis hominem appeUat, scUicet ahquando
Hinc pensandum est, quia cum sancti viri male- per naturam, ut iUud « Faciamus hominem ad :
chctionis sententiam proferunt, non ad hanc ex imaginem et simUitudinem nostram (Gen. i, 26). »
Ahquando per culpam, ut iUud « Vos autem
voto ultionis, sed ex justitia esaminis erumpunt, :
ut Petrus Simoni, ut Ehas quinquagenariis. Sed nec sicut homines moriemini {Psal. ixxxi, 7). » Et
illud prfetereundum est cur dicit, post haec, post Paulus ait : « Cum sit inter vos zelus et conten-
illa, acciderunt. Nimis itaque m-
videlicet quae ei tio,nonne homines estis ? » (/ Cor. iii, 3). Ali-
congruum est, ut suspicemur eum nullo instigante quando per inflrmitatem, ut iUud « Maledictus :
nuUo pulsaute, ex impatienha ad vocem maledic- qui spem suam ponit in homine {Jer. xvii, o). w
tioniserumpere, quem nimirum novimus inter tot Homo ergo in die nascitur, sed in nocte concipi-
verbera magna Creatoris prmconio humih mente tur, quia nequaquam a delectahone peccali ra-
reddidisse. Allegorice. Pereat dies in qua natus pitur, nisi prius per voluntarias mentis tenebras
sum. Per diem nativitatis, omne hoc tempus nos- infirmetur. Pereat ergo delectatio, quae in culpa
trfemortahtatisintelligi potest. Quisquis igitur jam hominem rapuit. Pereat incauta mentis inlirmitas,
diem diem mortahtatis su»
seternitatis videt, ajgre quae usque ad tenebras pravi consensus excae-
[sustinetl videt. Et notandum quia non ait Pereat : cavit. Sequitur : Dies illa vertatur in tenebras.
dies in qua conditus, sed in qua natus sum. In die In tenebras dies vertitur, cum mahgnus hostis
quippe justiti» homo est conditus, sed jam in tem- qualis est ex merito sseviens, talis perspicitur in
pore culpae natus. Ac si aperte dicat : Dies mutaj blandimentis latens. Quasi enim lucet dies iste,
bihtatis pereat, et lumen ajternitatis erumpat. Sed cum pravitatis ejus persuasio prospera credi-
quia duobus modis perire dieimus, vel cum opta- tur. Sed, cum iniquitas Uhus sicut est, agnos-
mus aliquid ut non sit, vel cum optamus ut raale cilur dies falsa3 promissionis tenebris obscu-
;
sit, liquido hic ostenditur, quia dies iste non ila ratur. Dies in tenebras vertitur, cum culpa ipso
ut non sit, sed perire optatur, ut male sit, unde et delectationis exordio, ad quem perditionis finem
paulo inferius dicitur : Obscuret eum caligo, et in- rapiat, videtur. In tenebras diem vertimus
::
137 EPITOME MORALIUM S. GRKG. I.N JOB. — LIB. IV, 138
cum nosmetipsos distrktepunieates, ipsa ilelecta- A illi mors (Apoc. vi, 8;. » Hinc ulique scriptum est :
prav» blandimenta pcr districta pienitentia?
tionis ' Sedentibus in tenebris et umbra mortis, lux orta
lamenta cruciamus, ciim tlcndo insequimur quid- est eis iMatt/i. iv, 16). » .\Iiquando mors carnis,
quid in corde laciti ex delectatione peccavimus. ut illud Humiliasti nos in loco afflictionis, ope-
: «
Sequitur Xon requiral eum Deus desuper et non
: ruit nos umbra mortis {Psal xuii, 20i. Veraenim >.
illustret lumine. —
Duas omnipotens Deus ad se mors est cum anima separatur a Deo. Quia ergo
intelligendum crealuras fecerat, angelicam vide- Redcmptor solam jjro nobis mortem carnis acce-
iicet et humanam. Ulramque vero superbia per- umbram morlis pertulit, et ante oculos cul-
pit,
cutit. Sed f am rcdimere debuit misertus. quam in pam quam fccimus abscondit. .\c si ergo diceret
perpetratione culpa:' e.\ intirmitate aliquid constat llle veniat qui ut a morte carnis et spiritus debi-
habuisse. Hinc enim Propliela ait : « Recordatus tores eripiat, mortem carnis non de]>ens solvat. Se-
est quia caro sunt yPsal. Lxxvii,39). •> Et eo altius
Occupet eiim calif/o, el involvatur amari- quitur :
angelum apostatam repellere debuit, quo nil in- tudine. Quia enim antiquus hostis a luce intiiui —
tirmum ex carne geslavit. Est adhuc aliud quo et ordinis cecidit, nunc semetipsum intrinsecus er-
perditus homo reparari debuit, et superbiens spi- roris caligine confundit. Scd posthoc amaritudine
ritus reparari non possit. Quia nimirum angelus 3 involvitur, quia exmeritospontaneoe caliginis ieter-
sua malitia cecidit, hominem vero aliena prostra- no gehennse tormentocruciatur. Quia enimin cali-
vit. Ac si de eo dicatur. Quia ipse tenebras intulit, gine oculus confunditur, ipsa per pcenitentiam
toleret sine line quod fecit, nec unquam pristini mentis nostrie confusio caligo nominatur. Nam si-
luminis status recipiat, quia hoc etiamnon suasus cut caligo nebulosa cougcrie obscurat dicn:, ita
amisit. Mokalitku. Hequirit qufe judicaudo discutit, confusio pertdrbatis cogitationibus subnubilat
non requirit qua? ignoscendo iu suo jam judicio mentem. Hinc scriptum est « Et confusio addu- :
impunita dereliquit. Hic itaque dies, id est, heec cens gloriam (Eccli. iv, Ib). » Htec caligo eoruni
peccati delectatio a Domino non requiretur, si ani- mentem •ppresseral, quibus Paulus dicebat :
madversione spontanea punitur, Faulo attestante Quem enim fructum habuistis tunc in illis, in •'
qui ait « Si nosipsos dijudicaremus. non utique
: quibus nunc erubescitis [Rom.M, 21, ? Dies enim •>
a Domino judicaremur 1/ Cor. u, 3)t. » In judicio amaritudinc involvitur, cum ad cogitationem men-
namque Dominus apparens, omne quod tunc re- te redeunte, peccati blandimenta cruciatus pceni-
daiguit lumineillustrat. Quasi enim sub quadam tentite sequuntur. Quidquid enim involvitur ex la-
obscuritate tegitur, quidqiiid tunc in memoriam tere omnis partis operitur. Diem ergo amaritudine
non revocatur judicis. Sciiptumquippe est " Om- involvimus, cum prav;e delectationis gaudium
:
nia autem quie arguuntur, alumine manifestantur quod supplicia sequantur ex omni parte aspici-
(Ephes. V, I3> » Quiaergo omne quod tegitur ve- mus,etasperishoclIetibus circumdamus. Sequitur
lut in tenebris occultatur, in die extremi judicii Vebs. 6. yoclem illam tenebrosus turbo possi-
non illustratur lumine. quod non discutitur ultio- deat. Scriptum quippe est Ignisin conspeclu — : ••
ne. Scriptum est enim « Beati quorum reinissae : ejus ardescet, et incircuituejus tempestasvalida. 1
sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata Tenebrosus ergo turbo hanc no';tem possidct, quia
(Psal. sxxi, i). » Sequitur apostatam spiritum a conspcctu chstricti judicis
:
Vers. 5. Ohscurent eum tenebrx, et umbra nior- ad ieterna illa supiilicia pavenda illa tempestas
tis. —Per umbram mortis oblivio debet intelhgi, rapit. Turbine nox ista possidetur, quia superba
quia sicutmors interimit vitam, ita oblivio exstin- ejus csecitas districta aniraadversione percutitur.
guit memoriam. Quia ergo apostata angelus feter- MoRALiTER. Quasi enim quidam turbo tempestatis
nse obUvioni traditur, umbra mortis obscuratur. est, concitatus spiritus mieroris. .\am dum pacca-
Ac si dicat Sic enim eum erroris sui caecilas
: tum quisque,quod fecit, inleUigit, misrore mentem
obruat, ut nequaquam ulterius ad lucem pccniten- obnubilat, et quasi concusso serenfe leetitfe aere,
tiae per divini respectus memoriam resurgat. Mo- omnem in se tranquillitatemcordis pcenitentiee tur-
RALiTER. Diem tenebrffi obscurant quando delecta- bine devastat. Hincenim scriptum est In spiritu : <•
tionem mentis inllicta ptenitentiie lamenta trans- vehementiconteres naves Tharsis [Psal. xlvii, 8).»
verberant. Possunt etiam per tenebras occulta ju- Tharsis interpretatur exploratio gaudii, id est, per-
dicia designari. Occulta enim judicia quasi quse- petrationem culpte non blandimenta secur;B quie-
dam ante nostros oculos tenebree sunt, quia pers- tis foveant, sed pise desffiviens amaritudo pceni-
crutari nequaquam possunt. Unde de Domino tentiae irrumpat. Sequitur .\on computetur in die-
:
scriptum est : " Posuit teuebras latibulum suum bus anni, nec numeretur in mensibus anni. An- —
(Psal. XVII. I2i, ' Diem igitur tenebr.-e oljscurant, num praedicationem supcrn;e grati;e non inconve-
cum flendo noslrae delectationis gaudium ab illo nienter accipimus. Quia sicut in anno congestis
justae animadversionis radio inscrutabilia ejus ju- diebus tempus perlicitur, ita in siiperna graliavir-
dicia misericorditer occultant. In Scriptura enim tutum multiplex vita completur. Potest perannum
sacra umbra mortis aliquando obUvio mortis ac- eliam multitudo intelligi redcmptorum, quia sicut
cipitur, ut illud : <• Illuminare his qui in tenebris ex dierum mullitudine aniiusdicitur, ita ex colle-
et umbra mortis sedent ,Lur. i, 79). •> Aliquando itionebonorum nmiiiiimill.ielectoniminnumcrahi-
imitalio diaboli. De illo quippe dicitur : 1 .Noone Us universitas expletur. Ilinc Isaias ait : •
Spiritus
Patrol. CXXXlII, a
S, ODO.MS ABBATIS CLLMACK.NSIS II 1«)
139
Domini per me [ha. i.xi, 1). > Etpost paululum in- A care quidem nou debuimus, sed utiuaiii non uu-
fert : Ut pi-fedicarem aimum placabileiu Domino
<< guentes vcl ea quEe fec mus sola deseramus. Se-
{Ibid., n). " Quid vero per dies, nisi singula; qu;c- quitur :
que eleolorum luenles? Quid per menses, uisi mul- Veus. 8. Malrdicant ui i/i'i inataiicun! diei.—ln
tiplioatie oorum Ecelesiif ,
qu» unam catliolicani
veteri translatione dieitur : « Maledicat eam, iiui
faciunt, designantur ? llla ergo nox non computa- grande ceUim. »
lualeiiixit diem, (]ui capturus cst
tur in diebus anni, quia antiquus Jiostis supcrhiic .\ntichristi enim his veibis peiditio Iprfevidetur
sufe tenebris pressus, adventum quidem Kcilem])- l)rovidetiufului-a. Maliguus uaaique sjiiritus. (iiii
toris conspicit, sed nequaquam ad veuiam cum
liermeritum nox est. dieiu sc iu uiundi linem •'i-
electis redit. Hiuc enim scriptum est «
Nusquam
mulat, cuiii se nuasi Deum hoiuinibus ostendat.
:
enim angelos apprelicndit, sed semen Abrah;p ap- .Noclem igitur maleilicit. qui maUuiicitdiem, (]uia
prehendit {ffeb. ii, 16). » Possunt dici lii, qui inter- nunc cjusmalitiam destruil, qui illustrationc
ille
na luce permanent, angehci spirilus menses au- ;
advcntus sui, Uiuc eiiam potentiam ejus fortitu-
tem, eorum ordines et dignitates uitelligi. Singuli dinis cxsUnguit. Hujus eniiu ccti fortitudo in aqiiis
quique euira spirilus, quia hicent, dies sunt. Sed capitur, quia autiiiui hostis versutia bapti^mi sa-
quia certis quibusdam diguitaliljus distinguuntur, B cramento supcraLur. Hic autem dc eicctis ejus au-
utahiThroui, ahiDominationcs siut, meuses vo- gelis dicitur Dicm se quippe superbiens spiritus :
cantur. Sed quia antiquus hostis nequaquam ad
ostentarc etiam aiigelicis poleslaUljus voluit, cum
meritum lucis, ucquaquam ad ordinem superuo- se quasi in poleutia divinitatis super cwteros cx-
rum agminum reducitur, nec indiebus anni, ncc in tolleus, toL post se ad iuLcriUim legiones traxil.
mensibusnumcraturMoRAMrKH. IUuminationis nos-
Sed Ui qid in auctore suo hiimiii coide perslitc
trfe annus tunc perhcitur, quando
apparente wter-
runt, eum errori ejus nocteu inesse conspicereut.
nojudice sanctffi Ecclesi<e, peregrinationis sua? vi- diemclaritatis illiusde semetipsis hiimilia sentien-
ta completur. Tunc laboris sui remunerationcm
do cakaverunt, qiii nunc uobis doli cjus tencbras
recipiel, cum expleto hoc belli tempore, ad patriam quam sit illis des]iicienda facta clari-
indicant, et
redit, ut illud Propbette « Benedices coronam anui
demoustiant. Muii.a.liti.i!. llli veiaciter mala
:
tas
bcnignitatis tua3 iPsal. lxiv, 12). » Dies vero anni
Iransacta per animadversionem picnitentia; corri-
hujus suntsinguhBqu»que virtutes, menses au- «unt, qiii .iara ad bona faUentia nuUa deleclationc
tem multiplicia facta virtutum. Ac si ergo distric- rapiuuLur. .Non quos adhuc uoxia aUa delcctant.
tum judicem exoret dicens Cum completo sancta; :
quia perpetrala alia <ir-
falsum estquod ceruit i-,
tempore, extremo te examinemanifestas, ^
Ecclesic-e
plorant. .\liter Illi transactas culpas vere puniimt, .•
sic dona quffi contulisti remunera, ut
mala qua;
qui maligui scductoris insidias in ipsa blauda !^ug-
cnimnox illa com-
commisimus, nou lequiras. Si
gestione deprehcndunt. Sequitur Qui parati siint :
putatur, omne quod egimus ex pravitaUs uostrffi suscitare Leuiathan.—l.e\iaillrdi\ quippe addita-
a!stimationc confunditur etdies virtutum jam nou
;
hominum scilicet,
mentum coruin interprctatur.
lucent, hos in conspectu tuoaunumerata nosti-a;
quia postquum prini.im i-uliiam mala suggcsiiouc
si
noclis tenebrosa confuiio obscuret. Sequitur :
intulit, hanc quoUdie augere gravioribus persua-
Vers. 7. Sit nox iltasolitaria.—yox illa soUtaria
sionibus uon desistit. Vel cerle per exprobraUo-
efhcitur, quia disliictione perpetua a frequentia
su-
nem additamentum Uominum dicitm". Eos namque
pernm patiiaj separatur, Aliter. Ad perditioncm in paradiso immortales reperit, sed divinita-
quippe socium liominem fecerat sibi, quem Re- tem promittendo, immortaUtateui caUiditate sub-
demptoris sublatis eis qui electi sunt, solus anti- traxit. Electi enim sijiritus superbum aposta-
quus hostis cum suo corpore ffiternis ignibus ge- tam comprimuut, quia humiles Uunc sequi no-
henuie mancipatur. Sequitur: Nec laude digna.— lueruut, ipsisque administrantibus disponitur, ut
Cum enimhumauum genus erroris tenebris pres- ad internecionem apU certaminis destruendus
sum, deoslapides crjderet, quid aliud quam noc- p funditus quandoque revocetur. Mor.4Liter. Om-
tis lenebras laudavit ? Hiuc
Paulns ait « Scimus
ues qui ea qmi; mundi sunt mente calcant, et ea
:
{/ viii, 4). » Sed qua?
quia idolum nihil est Co?-.
quee Dci sunt plena inteuUouc desiderant^ Levia-
immolant gentes diemoniis immolant. Sed ecce tUan contra se suscitant, quia ejus maliUam insti-
aiu cernimus, quia nox illa i:on esse digna laude gaUone sua? conversationis inllammai;t. Nam qui
cognoscitur, cum a redcmpto humano geuere,
ejus vohmlati subjecti sunt, quasi quieto ab Ulo
idolorum vcneratio reprol>alur, et sohtaria nox re- jurepossidentur. Et quasi dormit, dum soiiitus
liuquitur, quia cum damnato apostata spiritu ad
in eorum pravo corde quiescit. Scd excitatur iu
tormenla non it. MonAUTER. Sunt nonnulh qiinon provocaUone certaminis,cumjus amiseritpervers;e
solum nequaquam deflent quod faciunt. seil etiam dominaUonis. Hi ergo contra peccatum forU ju-
laudare et defendere non desistunt. Et nimirum se erigunt, qui in snis lentatio-
dicio districtionis
cum defendilur culpa, geminatui;. Coiitra quod
nibus cxcitare ;inUquum adversariiim non formi-
recte dicitur « Peccasti ? ne adjicias iterum (Eccli.
:
dant. Seiiuitiir ;
XXII, !)• " •'"^ s' £'''go '''•'^' <^"'pa quam fecimus
•
Vers. Obtenebrentur caligine slellx ejus.—ln
sola remaneat, neclaudaturct defenditur, in con-
9.
speclu nos judicis multiplicius adstringat Pec- Scriptura sacra aliquando sanctorum jusUtia desi-
:
lil KPITOMi; MOHAI.irM S. C.HKC. I\ .l(»|i. — l,||!. |V. 142
KUaliir, ul Piuiliis apo^^toliis ait : la moilio iialio- A laiiilo, sustinuit ; scd veiiiciitein uiiiiiiue (•ORnovit.
nis pravie et perversa;. inicr quns lucetis sient lu- QiKe et surgentis aurorte ortuiu non vidit. quia in-
niinaria in miimlo iPAi/. ii, I.tI. » .\liqiiando hy- lirmailla sanctfe Kcclesicc primonlia venerari con-
pocritaruin ticuo demonstratar, ut illiid : « Misit lempsit. Mou.^LiTiiii. Quantahbet intentione adhuc
draco caudam, ct lra\il partem stellaruui (Apoc. peregrina mens satagat, videre lucem sicut cst,
xu, i). >> Ac si ergo dicat
Contra eos quaute : non quia hanc ei damnationis sua; ciecitas
valet,
( Videtur plirash corrnplfii liumanos oculos, qua- abscondit. Ortus vero est aurora- illa nova nativi-
si bonis operibus spleiuleut, malitia antiqiii lios- tas resurrectioiiis Kcclesiae. Ilinc Dominus ait : » In
tisohsciira pricvaleat, et lio.; qiiod ante luiinana regeneriilione cum hominis in sede
sederit lilins
judicia sumpseraiit, Iiimen laudis depoiiant. Mo- niajestatis suse [Matlh. xix, 28). » Sed quanUdibet
itALiTi;ii. .Stellie qiiippe noctis caligine tenebraulur, virtute electi nuuc fulgeant, penetrare uequeunt
qiiando et lu qiu luagiiis jam virtulihus splendent, quiE eritilla novic nativitatis ploria, qiia tunc car-
adhuc de obscuritate culp.e aliqnid relinentes sus- ne ad contemplaudum ;eternitatis lumen abscon-
tiueut, ut etiaiu maL;n;i claritiite luceant, iit tamen iluul. .Sequitiir.
adhuc noctis reiiipia nolentcs Irabant. IJnde Vi:rs. 10. Quia iioii coiicliiai ostia oeiilris qtii
et in
terra repromissionis iu niedio Kphraim
r portaoit riie, nec abstuUt mala ab oculis 77ieis.
tribui ca-
nenles tribu, taiariiis reliuquilur. Aliter. Nox est Qiiod unicuiquc homini venter est matris, hoc
cnnseusii.s ad ciilpaui, .qiup. ad nos primi paren- universo humano generi cxstitit illa summa para-
tis est excessii propagata. iNosqiic jam post pu>- disi. lix ipsa namque iuimanum genus velut ex
nam ad hanc vitam diimiiati, cuin morlis merito ventre prodiit Sed hujiis ventris ostia scrpeus
venimns. .Mnlti lamen in lenebris vitie pi-<escntis aperuit, cum persnasioue callida in corde liomi-
diim snperiora de se e.\empla e.xhihent, aslro- nis mandatnm cuilestc dissolvit. iSeo moveat
runi more nobis dcsuper lucent. Qui tamen quan- quod non conclusisse quseritur, quem aperuisse
tolibet se igne compunctiouis accendant, dum cor- paradisi januam detestatur. Non conclusit cniu
ruplibili adliuc carne gr.ivali sunt, ieternuin lu- dicit, aperuit, et mala non abstuht, irrogavit.
inen, sicut est.viderenon possiint. Dieat erno: Obte- Qnasi eiiim aulerrct, si quiesceret, et quasi clau-
iiebrentur stellR' rrUif/iiie ejiis. U es! etiam illi in ileret si ab irruptione cessaret. Mor-vuti;h. Osha
eontemplatione suaaiitiquic uoctis aiUiuc tenchras quippe veiUris iuat desideria concnpiscenti»
seutiant, de quibus nimiruiu constat quod humano carnalis, de quibus per prophetam dicitur " In- :
generi in hujns vittH caligine virtutum suariim ra- tra in cubicula tua, et claude ostia tua (Isa. xxvi,
dios expan.lant. .Sequitur: Exspectet lucerii, el non « 20). » Nox vero est culpa peccati, quie ostia ven
videat. —
hii.x Uo:,'n!i;i> csi. Ipsc qiiip|)e ait « .'^go tris aperuit, quia coucepto a peccato homini de-
:
sum lux mundi [Joan.) viii, 12). » Nox vero lene- sirleria coucupiscentiie reseravit, nou conclusit, ut
brosus liostis, cnm iiiciubris suis est, qiias lucem snpra aperuit, et uon abstulit, UTOgavit. Seqni-
cxspectatet non videt. Quia vel hi qui fldem siue lur
operibus retiuent cum pro eadem lidc in extremo Yeks. Quare non in vidoa mortuus sum et \ 1 .
'?
.judicio salvare se possc couiiiinijt. spes illorum reliqua. Quatuor quippe modis pcccatum per- —
frustridjitur, ut hi qui pro hninana laude in pelratur iu corde, qualuor consummatur in ope-
houa actioue sc exhilieui. in cassum advementem rc lu corde namque suggestione, delectatione, :
judicem retributionem bonorum operuin speraut, consensu et defensionis audacia perpetratur.
Veritate attestiinte, qiia; ait Amen dico vobis, lisdem etiaiu quatuor modis peccatum cousum-
:
receperuut mercedem suam [Multh. vu, 2). » matur, in opere Prius aamque latens culpa :
Sequitur Nec ortuin suryentis aurorw.
: Auro- —
agit, postmouum etiam ante oculos Iiominum sine
ra quippe Ecclesia dicitur, quaj a peecalorum confusioue reatus aperitur, ac liiiic in cousuetu-
suorum tenebris, ad lucem justitiie permutatur. dinem dicitur, ad extremum quoque aut lalste
De qna dicitur " Qute est ista qua; progredilur,
: spei seductionibus vel obstiuatione misene despe-
quasi am'ora consurgens ? » (Cant. vi, 9.) In illa rationis enutritur. Beatns igitur vir humani ge-
'
igitur luce, quiB in districti judicis adventu raons- aeris lapsus aspiciat, et dicat Qitare non in :
trabitur, corpus damnati hostis ortum surgentis vuloa mortuiis sum ? Id est, iu ipsa occulla per-
aurorje non videt, quia iniquus quisque suorum petratione peccati, cur a carnis vila mortilicare
cah,gine meritorum pressus,quauta claritatesancta me uolui? Sequ:tiir: Eijressus ex utero, mm sta-
Ecclesia in internum cordis lumen surgat, ignorat. tiiii perii.' Id est, postqnam ad apertam iuiqui- —
Qufe etiam Ecclesia in judicio adhuc aurora erit, tatem exii, cur me tunc saltcm pcrditum non co-
sed in regno dies. Ortus itaque auroraj est exor- gnovi ? Periisset qnippc iii suo jutUcio, si se per-
dium clarescentis Ecclesi;e, queiu videre reprobi ditum coguovissct. Scquitur :
uequeunt, quia m conspectu districti juilicis malo- \m>i.. li.Quare exceptus i/enibus! Id esl, post —
pum suormii pondere pressi ad tenebras pertrahnn- apertamcuIpam,curmeadhuoiii illii (^liaiu consue.
tur. De quibus prophcta ait Tollatur impius ne
: i< tuilosuscepit, ut valentiorem ad nequitias reddcret,
videatgloriam justi (Isa. \xv\, lOj. » .Vhter Judfea (!t piavis motibus sustiaens foveret? Seqiiitur
: Cur :
lucem exspectavit, et nou vidit, quia hnmaiii ge- lacliilua iiheribus ? Id est,postquam in culpic cou —
neris Hedemptorem veuturum, quod est prophe- suetudiuem veni,cur me ad alrociorem nequitiam,
143 S. UDU.MS .Vlili.MIS Ci.r.NI.VCK.NSIS II. )i4
vel falsas spei fiducia, vel iacte miserse desperatio- \ videri aliqiiiil volimf.densis cogitationum tiiniulti-
nis enutrivi ? Aupetur etiam cnlpa favoribus enu- lius,in cordecomprimunfur.Uumqiic (k'sidciiormu
Irita.Iiinc Salomon ait : " Fili mi, si te lactaverinl turbasintra sc excilant, prosfrafam mcntcm pedc
peccatores, ne acquiescas (Prov. i, 10). » Sciendmn miseria? frequentalionis calcant. .Vf coufia sanrti
quoque quod tres illii motus pcccantium, juxtadis- hujus mi;ndi appcfunt, nullis prociil
vii'i,quianihil
cessus sui ordinem facilius corriguntur, quartus dubio in cordecogitationum tumiiltibns premuutiir.
vero iste diffieilius emendatur. lude et Hcdemi>tor Solitudines ergo aedificare est a secrefo coriiis tcrre-
noster puellam in donio, juvenciu extra porlam, norum desideriornin fuimiltus Lxpellere, et una iii-
l.azarum de sepulcro, qnartum vcro non suscitat tenlione seternse pafriie, iii amoreiu infim;e quietis
mortuum. Aliter: Qtiaie non in vidva morluus anhelare. An non cunctos a se cogitationum tuniul-
sum ? Id est, cum serpentis suggestio me concipe- tus expulerat qui dicebat "? " Unam pelii a Domi-
ret, tunc utinam qu;e me mors sequeretur, no, hanc requiram ut inhabitem in domo Domini
agnovissem, ne usque ad delecfationem suggesfio {Psal. XXVI, 4) » Et : < Kcce elongavi fugicns,
rapcret,et mortiarclius ligaret. Sequitur: Ef/ressu.i et mansi in solitudine Psal. iiv, 8). » Et Jere-
ex utero, non stadm perii Ac si dicat Ulinam :' A facie manus tuie solus sedebara,
: mias ait : ••
ad exteriorem delectationemexiens, quo interiore B quoniam comminatione replesti me {Jer. xv, 17).»
lumine privaljar, agnovissem, et salteminipsa de- Sequitur :
leetatione occumbercm, ne per consensum mors Vers. 15. Ciim principibus quipossidenl aurum.
acrius puniret Sequitur Cur exceptus genihus
! el replent domos suas argento.
: Quos ahos prin-
'. —
Ac si dicat Utinam minime me consensus sub-
: cipes, nisi sanct;e Ecclesi;e rectores vocat ? Quos
jectis pravis sensibus excepisset, nec ipsa consen- indesiaenter in loco prsecedentium i>r<T(licaloruin
tio me audaciam deterius rapercf ! Sequitur : Cur divina dispensatio subrogat De quibus eidem V.c-
lactatus uberibus? Id est, utinam blandiri milii clcsin? Psalmista ait • l^ro patribus tiiis nati suut
:
salfim post mala pcrpetrala voiuissem, ne tanto tibi lilii, » ef reliqua (Psal. xliv, 17). Quid vero
me nequius astringerem, quanfo mollius in illa aurum nisi sapienliam appcllat? Ut illud Salomo-
me foverem Sequitur ! : nis : c. Thesjiurns dcsidcrabilis requiescit in ore
Veus. IS.iVMHC enim durmiens silerem, et sommo sa,iienlis {Pruv. \xi, -10]. » Quid aiilem ])er domos
meo requiescerem. — Adlioc liomo in paradiso po- nisi conseientiie dcsignantur ? Inde sanato cui-
situs fuerat, ut si se Conditori siio astringeret, ad dam dicitur : ' Vade in domum tuam \Matth. ix,
coelcslcm angelorum palriam quandoqiie sine car- «.) . Quid per argeiitiim, nisi eloquia divina ligu-
nis mofte inquavelpcccaie, vclmori non
transn'et, ,, rantiir ? Deqmlius |)cr IVsalmislam dicitiir: •< Elo-
posset. Hoc quiefis silcnfium liomo Iiabuit, cum quia Domini, eloquia casfa, argentum ignecxami-
coctra hostem suum liberum voluntatis arbitrium natum (Psal. xi, 7). » Si enim parentem pri-
accepit, cui quia sua sponte suocibuit, mox de se mum nulla putredo
peccati corrumperet, ne-
quod contra se perstreperet invenit. Hinc Paulus quaquam ex se hlios gehennte generaret. Sed hi
ait:"Video aliam legem in mcmbris meis [Rom. qni nunc per rcdemplionem salvandi sunt, soh ab
vn, 23). >i Ipsa enim carnis suggcstio, quasi quidam iUo electi nascerentur. Eosdem ergo eleetos aspicit
clamor est contra quietem mentis, quam ante vir sanctus, atque quomodo cum eis quiescere po-
transgi"essionem homo non sensit. Scquitur : tuisset, intendit. Sequitur :
Vers. 14. Cum regibus et consulibus terrw. — Vers. 16. Aul stcut abortivu7n absconditum non
Regcs non immerifo angelorum spiritus accipi- subsisierem. — Abortivum quod ante
dicitur,
mus qui quo aucfori omnium familiarius scrviunt, plenum tcmpus oritur, cxstiuctum protinus oc-
60 subjecta polius regunt. (Jui bene consules cnltatur. .Vbortivos cuim cum quilius quiescere
vocantur, quia dum ipsis nuntiantibus volunta- pofnissetomnes vocat,quiab ipso primordio mundi
tem Conditoris agnoseimus, in eis procul .iubio ante redemptionis tempus exorti sunt, et tamen
consultum ab angusfia nostrie tribulationis inve- luiic mundo morfiiicare semefipsos curaverunt.
D •
nimus. Cum quibus homo dormiref, quia nimirum Quiconscriptielegistabulas uon haJienfes.quasi ab
cum eis quiesceret, si persuasoris linguam sequi utero moitui sunt, quia Auctorem suum naturah
noluisset. Alitc.r Reges sunt sancfi pr^edicatores
: lege timucrunt. Tempus itaque illud, quod justa
Ecclesiee, qui et commissos sibi recte disponere, et mundi initium mortuos huic sfficulo Patres nostros
sua bene regere corpora .sciunt. Qui dum dcsidc- protulit, quasi abortivus uterus fuit. Ibi namque
riorum in se motus temperant, super subjectis Abel, Enoch et >'oe, ibi Abraham, Isaac et Jacob
cogifationiljus Icgc vivtnfis rcgnant. Qui benc fucrunf. Qiiia ergo a mundiprimordio edita multi-
efiam consules tcra' vocantur, quia exstincfis tudo lionoiumcx nuigna parte nostr;B notiti;e sub-
peccatoribus vit;u consultum pra-bent. Qui et trahi tur,aborti vum hoc abscondi tum vocatur..Neque
ten-enas mentes per exhortationis suce eonsilium enim tot solummodo justos,usqucadacceptam le-
ad cielesfia perfrahunt. r.o;isul enim eral qni dice- gcraexstitisse crcdendumest.quotMoyses brevissi-
bat " De virgmibus
: autem pi;eceptum Domiui madcscripfioai'perstrinxif,quodnonsul3stitisse di-
non habeo, consilium autem do (/ Cor. \\\, 'io). > cifur,quiaenumeratispauciseorumfre(iuentianuIIo
Sequifur Qui xdificanl sibi soliludines.
:
— Um- apud nos memorise scriplo rclineafur. Sequifur :
nesenimquivcIilUcita appeiunt, vel iu Iioc mundo Vel quiconcepti non viderunt lucem. — Hiuamque '.
:
It.1 EPITOME MORA.UU.\I S. GREO. IN JOB. - l.ll;. V. 11(1
qui post acceptam leprem in hoc mumlo nati sunt, A tia — .Jiistos qnamvis nullus desideriorum
eniiu
Auctofi suo ejusdem lcgis sunt admonitione con- carnalium possiilcat tumultus, duris tamcn vincu-
cepli. Sed tamen conceptilucem minime viderunt, lis eosinhac vita positos suse corruptionis mole-
quiaadadventum Uominicre incarnalionis, quam- stia ligat. Serlptiira quippc est « Corpus quod :
vis hanc fideliter apertis prophetarum vocibus corriimpitur, agLiiavat animam, et deprimit ter-
escitati crederent, pervenire nequiverunl. lucarna- rcna inliahitatio scusum multa cogitanlem iSap.
tus quippe Dominus dicit < Ego suni lux mundi : IV, lo). » Ali;:d nanique de mente, aliud de cor-
[Joan. \ni, 12). Atque ipse, l>ux ipsa ait: « Multi
>> pore tolerauf, semetipsos quotidie in in-
et i:onfra
prophetfe et justi desideraverunt viilere quK vi- terno certamine exsudant. Jure ergo vincti dici-
detis, et non viderunt IMatth. xiii, 17). » Se- mur, quia adhuc incessum nostri deside.rii ad
quitur : Deum liljcrum nou habemus. Hinc Paulus ait :
Vkrs. 1 7 . Ibi impii cessaveriint a tuniiiUu. — Cor- " Cupio dissolvi. et esse cum Chrisfo {Phil.h, 23).»
da peccantium per lioc quod strepitus dcsiderio- thec anfein vineula in resurrecfione rumpenda
rum possidet, gravis cogitationum instigantium conspexerat, qui dicebaf gaudens « Dirupisti vin- :
tumultus premit. Sed in hae luce a tumultu impii cula mea, » et reliqua {Psat. r.w, 17). Beue aufem
cessaverunt, quia nimirum .Mediatoris adveutum B dicitur, quondam vincti ;
quia dum illa semper
ad vitse suffi requiem populi gentiles invenerunt, praesens kefitia cernitur, omne quod erif et defluit,
Paulo attestanle qui ait Quod quierebat Israel : <• quasi jam pr;eteritum videtur. Diim enim rerum
hoc non est consecutus, elcctio autem eonsecuta tinis atfendifur, omne quod priieterif quasi fuisse
est (Rom. \i, 7). » lii hac hice impii cessant, dum pensatur. Seqiiitur Non e.cauilierunt vocem exa-
:
perversorum mentes veritaie eognita laboriosa ctoris sui. — Exactor ille imporfunus est persua-
mundi desideria fugiunt, et tranquillitati intimi sor, qui humano generi semel nummumdeceptio-
moris acquiescunt. Hinc, ipsa Lux ait « Venite : nis contulit, et ob Iioc quotidie expelere mortis
ad me omnes quilaboratis et oiierati estis, et ego debitiim non desistit. De hoe Verifas dicit : « Et
reficiam vos. Tollite jugum meuin super vos, et jiidex tradet fe exaefori {Luc. xii, .S8). » Hujus vox
discite a me, quia mitis sum et humilis corde, et esltenfafio miserfB suggestionis. Hujus vocem au-
iuvenietis requiem animabus vestris (Matlk. xi, diinus cum fentafione pulsamur, sed non exaudi-
28,29). » Sequitur : Ibi requiecerunt fessi robore. raus cum tentanti resisfimus. Cujus vocem justi
— Omnes enim qui in hoc mundo fortes sunt, non exaudienint, quinimo suggesfionem ejus, ef si
quasi robore fortes sunt, non robore defessi. Qui audiiinf cum fentanfur, non famen exauiliunt,
vero in .Vuctoris sui amore roborantur, quo magis Q quia consenliic contemnunf. Sequifur :
in concupita Dei fortitudine convalescunt, eo a pro- Vers. 19. Parvus et 7nai/nus ibi sunt, et servus
pria virtute deticiunt. Hinc Fsalmistaait : « Defeeit liber a domino sno. — Quia in hac vifa nobis est
in salutaretuum anima mea {Psal. r.xviii, 81)." Et discretio operum, procul dubio discre-
erit in illa
rursum « Concupivit anima mea, et defecit in
: fio dignitafum : ut quo hic alius alium merifo su-
atria Domini iPsal. lwwu. :i'. Xc si aperte di- •> peraf, illic alius alium refributione trauscendaf.
cat : lliic requies lucis remunerat, quos hic interius llinc Verifas ail : « In doiuo Pafris mei mansiones
recreans provectus fatigat. Notandum quia non ail multa? sunt (Joctn. xiv, 2). » Hinc Psalmista ait
in hac luce, sed ibi. Uuam enim conlinere electos " Imperfecfum meum viderunt oculi tui, et in li-
conspicit, quasi locum nostrum hanc esse depre- bro tuo scribuntur {Psal. cxxxviii, 16). » Tanta
hendit. Hinc Fsalmista ait « Tu autem idem ipse
: enim vis in illa pace nos sociat, ut quod in se
es, et anni tui non deticient. Filii scrvoruiu tuorum quisque non acceperit, se accepisse in alio
haliitabaut {Psat. r.i, 28,29). > Seqiiitur : exsultet.
Vers. 18. Et ijuonitnin rincli jnirilfi' sine rnotes-
LIBEK QUINTIS.
Veks. 20. Beatus etenim Joi) cum supernam re- U cipiunt, et cum valde defleant, quia tarde ad pa-
qiiieni conteraplatiis diceret, Parvus el magnus triam redeunt, tolerare insuper honoris onera com-
ibi sunt, et .wrvus tiber a Domino suo. Ilhco adjun- pelluntur. Seqiiifur Et vita his quiin amaritudine :
gif : Quare /taln esl misero lux'l — In Scriptura aniriuesunt ? — In amaritudine quippe animw sunf
sacra nonnunquam liicis appellatione prospeiitas, omnes electi, quia punire llendo non desintint, qua;
nocfis autem nomine adversitas designatur. Unde deliqucrunt, vel gravi se mcerore atTiciunt, quia
et per Psalmisfam dicitur : « Sicut tenebrffi ejus, louge huc a lacie Conditoris projecti, adhuc in
ita etlumen ejus /'sa/. r.xxxviii, 12). » Lux cnim non sunt. De quorum corde
asternEE patriffi gaudiis
miseris datur, quaudolii qui siiblimia confemplan- bcno per Salomonem dicitiir < Cor quod novit :
tes csse se in hac peregnnafione miseros agno- amaritudinem aiiim<e sufe,ingaudioillius non mis-
scunf, elarifatem transitorife prosperitatis uon ac- cebifiir extraneus (Prov. \iv, tO). » Sequitur :
iil S. ODONIS ABBATIS ni.UNIACENSIS II. 148
Vers. 21 . Qiii e.Tfpectant mortem el tion veuil. — A cum inundant, cuni inipetii veniunt, el cresoenti-
Desidciant ([uippc sanuli moitilicare se, fnndiliis, bus ranllipliriier vobuninibus intuiiieseunl. Electi
atqiie uh oiuni vita irlon:e lemporalis e.xstingnere, vero duui iiienlis s'.U8 oculi diviua judicia oppo-
scd occultis Dei stppe jiuliciis, vel prpeesse in regi- dum de occulta i.e se sententia trepidant,
uiiiit,
mine, vel occupari injunctis Iionoribus compellun- diim pr;eleritorum suoium recolunt qucTB deflent,
tnr. Desideriorum suoruni detrinienta tolerat, ut duinque sibi adhuc futura qu;e nesciiint pertime-
majora lucra conversis aliis reportent. Sequitnr : scuut, quasi qu«dam in eis aquarum more volu-
QiKisi effodienles thesaitrum. — Qni tliesaurum iiiina colliguntiir, qu;r;; in moeroris rugitus, qiiasi
ettbdiunl, appropinquantes in efTossione.
iUi, in sulijccta littora detluunt. Sequitur :
enixius laijoraul sic quippe qui mortificalionem
; Vr.ns. 2S. Quia timor qitem timeljam venit milii.
suam plene appetunt, quasi eflodientes thesaurum — .bisti igitur detleut et pavcnt, ot magnis se la-
quffirunl, el eo in opere delectabilius essudant, mentis cruciant, quia dcseri formidant. Et quani-
quo jam vekit tliesaunim prwmia jiropiDquiora vis de corroctione gaiideant, eorum trepidam mcii-
considerant. Unde Paiilus ait: Non deserentes
<> fem correctio ipsa pertiirluit, ne ni;diini quod to-
ooliectionem noslram sicut est consuetudinis tjui- non pia percussio disciplina^ sif. sed ;iiii-
leranl,
busdam, sed consolaules tanto magis, quanto vi-
g madversio justre vindictm. llt illud Psalniislii; :
deritis appropinquautem diem (Hebr. x, 25]. » Ali- 1'Quis novit [)otestatem iric tufe? » IPsal. l\\\\\,
ter : Mundo moriinur,si relictis visibiliJHis, in invi- H.j Sequilur :
sibilibusabscondamur.Thesaurum ellodimus cum Vi;ns. SH. Nonne nonnc sihti nnnne
disiinnilari '.' '!
sapientiam perquirimus, de qua Salomou ait :
quievi'? et venit siiper me Quamvis
indiijnnlio. —
i. Si quaesieris iUaiu quasi pecuniam, et siciit the- qiiolibet in loco])osili,co?.'ltaiido,astndo, loquendo
sam-os elfodies eam (i^coi;. ii, 4).» Quam facile peccemus, lunc tamen per tria ha^c aninius eflre-
invenit, qui molem a se ter;'en;e cogitatiouis repel- natiiis rapitur, cum mundi liujus prospeiitatc su-
iit. Sequiiur : blevatur. .Nam cuin auctoritate vocis a iiullo res-
ViiRS. -2. Gaiali'nti/iie veluintenler ciim inrenerint tiingitiir lingiia, licenlius per abrupla diftrenatiir.
seputcriini. — Sicut enim in sepulcro aljsconditur Seii sancti viri cum muudi hiijus polcs ;ite iulciuii-
corpus, ita in divina conteniplatione absconditur |!ir, con.siderandam suam gloriam re.pri-
cor a;!
anima. Mundo adhuc vivimus cum mcute foris munt, linguaiii ab immoderr.fa locutione restrin-
vagamur sed morlui in sepulcro absconditur cum
; gunt, opus a!) inquietndinis vagatione cuslodiunl.
mortificati c.xterius. in secreto intern;e contempla- Pofeslas (juippe, eiim lijdietur. et cogitanda est ;iil
lionis celamur. llinc l*aulus ait : « llortiii euim _ utilitalem ct dissimuiiindii propter tumorem. .\h-
estis, et vita vestra abscondita esl cum ( hristo in ter : Silere est mentein a terrenorum desiderio-
Ueo {Col. in, 3). » Aliter thesaurum in sepulcro rum voce restringcre. Quiescunl qui terrenaruiu
gaudentes quoerimus, cum sacras ScripturEe pagi- actionum sfrepitus pro divino amore postponunt. ,
nas sapientiamperquirentes voluimus, cum exem- Sciunt enim qiiia neiiiiaquain mens ad superna at-
pla pr;ecedcntium pcrscrutamur, quasi ex sepul- tolliliir, si curiirum tumultibus continue in inli-
cro gaudium sumimus. qiiia mcntis divitias apud mis occupiifiir. Qnii! enim de Deo occupata obti-
inortuos inveuimus. Scquitur :
ncat, qare de illo appreheuiiere aliquid etiaiii \a-
VEns. 23. ViVo ctii abscondita circum-
est via, et causlaborat? Bene autem in Psalmis dicitur« ^ a-
dedit eum. Betis teticbris ? — Via cnim sua viro caie et videte, quoniam ego siim Deus (l'sal. xi.v,
abscondita est, quia et si jam in qua sit vit.e qua- II). » Quia viicare Deo uegligit.suo sibi judiciolu-
blate cousiderat, adhuc tamen, ad cpiem lincm luenejus visionis aliscondit. Sequilur Et venit :
tendat, ignorat. Et si jam superna appetit, etsi snprr nie indignalio. —
.\iagna quippe arte do-
plenis hajc desideriis qiujerit, adhuc si in eisdem ctriuie dicturus, verbera prietulit recte facta, iit
de-ideriis permaneat, nescit. Est autem etaliavit;e unusquisque hine eonsideret, quoe peccanfibus
nostivieabsconsio.quianonnunquamet adipsaquie poslmodum supjilicia maneanf, si etiam justos
^
recte nos agere credimus, an in districti judicis taiu valida hic llagella castigant. Hinc Petrus ;iit :
examine recta sitignoramus, Sidomone attestante, Et si justiis vix salvabitur, iiiipiu:; el peccalor II
qui ait « Est via quaj videtur hominibus recta,
: ubi p;iieljiuit ? » / Petr. iv, 18.) Sequifur :
novissima autem ejus deducunt ad mortem (Prov. CAPUT IV.
Et circumdedit eum Deus
.•
XIV, 12). Sequitur >i : Vi;ns.l,2. Respimdens Eiiphaz Themanites dirii
lenebris. —
Tenebris namque homo circumda- .S'/ fi-eperiinus lnqiii tibi, forsitan molcste nccipiPS.—
tur, qiiia quamvis cielcsti desiderio ferveat, quid Eliphaz namque l.alina lingua dicitiir Domini cnn-
de semetipso sit dispositum intrinsecus ignorat. templus. Et qiiid ;diud h;erehi'i faciunt, nisi quod
Sequitur :
de Deo scutiiint, eum supeifiiendo con-
diiui falsa
Vers. 24. Antequam comedam siispiro. — Come- temnunt? Loqui namquemolliter Eliphaz inchoat,
dere est namque animas, supernfe lucis contempla- qui hffireticorum speciem tenet, qui etprimus ami-
tionibus piisci. Siispiral ergo antequam coinedat, coruiii loquitur,quidumloquendi cusfodiam negli-
quia gemitu triluiiationis afflcitur, et postmodum pif, usque ad atHicti contumelias excedit dicens :
contemplationis refectione satiatur. Sequitur Et :
<• Tigris periit, eo quod iiou halieret prcedam {.Job.
quasi inundantes aquie, sic rugitus meus. Aqii.i'. — IV, II). » Exasperarequippehfereticiaudifores suos
: :
I>9 EPITOME MORALIUM S. GRKG. IN JOB. — LIB. V. m
III exorilio loiMitionis metiiunt, ut vigilanler au- A Deo perisse. — Dolores seminare et fraudiilentiam
(liantur, et pene semper blaiula sunt quffi propo- dicere eos, et metere est dicendo prwvakre. Vel
nunt, sed aspera qua» proseqiiendo subinferun!. certe dolores seminant qui perversa agunt,metunt
Sequitur : cum de eadem perversitate puniuntur. Fructus
Sed cnnceptum spnnoneni quis tenere
Vers. 3. quippp doloris est retributio damnationis. Seminant
possef! — Tria
genera sunt hominuin qui a se dis- ergo, inqiiit, dolores et metunt. quia iniqua sunt
sidunt: Suut qui ad loquendum prava ooncipiunt, qufe faciunt, et in ipsa iniquitate prosperantur,
et nulla silenlii gravitate refrenantur ; et suut qui sicut Psalmista ait : " Pollumitur vi;e ejus in omni
cum prava eoncipiunt, magni silenti- se vigore tempore [Psal. ix, 23). » Flare Dei, vindicta retri-
restringimt et sunt qui virtutum usu roborati,
;
butionis dicilur.*Bene itaque quidolores seminant,
usque ad eam celsitudinem proveliuntur, ut ad tlanle Deo, pereunt, quia unde foris pervei'sa fa-
loquemlum in cor !c iiniden: perversa concipi:iat ciunt, inde ab iutimis recte feriunlur. Flare iras-
quie silendo eompescant. Eliphaz itaque ex quo cendo diciiur, quia is qui in se trauquillus est pe-
sit cum ait: Sed conceptum ser- reuntibus turbulentus videliu'. Sequitur
ordine ostenditur, :
monem tenere i/uis polerit ? Qui eliam loquendo Vkrs. 10. Rugitiis leonis et vox lesenx, ct dentes
se offensurum novil. Pravi igitur sicul in sensu b catulorum leonuni contriti sunt. Quid enim ru- —
leves sunt, ita in locutione priecipitc:. Hinc Salo- gitus leouis appellat, nisi, ut paulo ante prasmisi-
mon ait Qui emittit aquam. caput est jurgiorum
: << mus, severitatem viri ? qiiid vocem lea^nee, nisi
{Prov. xvn, 14). » Sequitur. loquacitatem conjugis? Quid dentes catulorum
Vers. k Ecce docuisti pluriinos, et rcliqua. leonum, nisi edacitatem prolis ? Quia enim flhi
Maguffi celsitudinis iste vir liiit, qiii inter cuiam convivantes exiincti sunt, dentium expressione si-
domus, el multipliciiim rerum custodiam, affeetus gnantur. Qiiffi cuncta dum contrita Eliphaz exsul-
pignorum stndiaque laboriini. erudiendis cieteris tat [exaltat\ quasi jure damnata denuntiat. Cujus
se impendit.Tomporaha regenda disposuit,feterna adhuc duriliam increpationis ingeminat, cum
pnedieanilo niuitiavit. Sed seu hseretici, seu per- subjungit
versi quilibet, eum bona justorum referunt, ea ad Vers. 11. Tigris periit, eo guod non haberel
argumentum criminis flcctunt. Nam sequitur prsedarn. et ratuli leonis dissipati sunt. — Quem
Vers. o. Nunc nutem venit super te plagn et de- enim nomine ligris nisi beatus Job nota varietatis
/'ecisti. — .\h iniqnis vero modo bonorum locuto, signa ? vel aspersum maculis simulationis ? Sed
aut ejusdem linguie su;e adjudicala testimonio in nimirum omms hypocrita tigris est, quia dum
crimiue vita suecumbat. Qui etiam bona de ju- (j mundus color dissimulatione dicitur, vitiorum ni-
stis aUis cognita loquuntur, sed hHBcipsa protinus gredine interrumpente variatur. Sffipe dum de
ad cumuliim objurgatiouis pertrahunt. Sequitur : castitatis munditia estolhtur, sorde avaritiffi fipda-
Vers. 6. Ubi est timor tuus.fortitudo tua.patien- tur. Qu;t3 videlicet tigris rapit pKedam, quia hu-
tin tua et perfectin viarum tunrum'.' Quae cuncta — mauis sibi favoribus usurpat gloriam. Quia enim
superiori eonjuugit sententia^. Sed intiieudum rapta laude exlollitur, quasi prreda satiatur. Tran-
valde esl, quia quamvis iucouvenienler inchoas- slatio autem Septuaginta Interpretum non habet
set, congrueuter tamen ordines rerum narrat. ligris, sed, mirmicoleon periit. Mirmicoleon quippe
Quatuor qiiippe modis vitaiu beati .lob virtiitibus parvum valde est animal formicis adversum ? Di-
euuinerando ilistinxit, diim ot timori fortitudinem, citur autem Latine formicarum leo, vel certe for-
et fortiiudini palieuliain, oi patienliie perfeclio- mica ct leo. Quid in micoleontis nomine Eliphaz
nem junxil.In \ia namqiie '>ei timorgignit fortitu- in beato Job nisi pavorem et audaciam reprehen-
dinem, ut Salomon ait : « Iii timore Dei, fiducia dit ? Ac si aperte dicat :jNon injuste percussiis es ;
fortitudinis iProv. xrv. 2S). m Quia dum mens no- contra erectos timidus, contra subditos audax
stra recto metii C.onditori omnium jungitur, pote- fuisti. TvpicE. Leo, propter virtutem, Dominum ;
qiiadam sapra omnia sublevatur, fortitudo
state ., propter sffivitiam diabolum, designat. De Domino:
autem nonuisi in adversilate ostendilur. L nde mox " Vicit leo de tribu Juda \.\poc. v. o). » De dia-
palientia subrosatur, et statim post patientiam bolo : « Adversarius vester diabolus, sicut leo
viarum perfeclio subinfertur. lUe enim perfectus rugiens autem nomiae ali-
(I Petr. v, 8). » LeffiUffi
estqui erga imperfectionemproximi impatiens non quando sancta Ecclesia designatur, quia audax
est. Sequitur. est in adversis, ut isdem Job ait « Non pertransi- :
Vers. 7. quisunquamin-
Recordare, obsecro te, vit per eam leffina {Job. xxviii. 8). » .Vliquando Ba-
nocens periit! et rehqua. S;epe enim hic et inno- bylonia propter immauitatem. Catuli autem leo-
centes pereunt, sed ad sternam gloriam pe- num sunt quihbet reprobi, ;id iniquam vitam ma-
reundo servantur. Quia hic innocens perit, pro. lignorum spirituum errore generati. Sancti
pheta affirmat : « Justus perit et nemo est qui re- etenim viri solhcite custodiunt semetipsos, ne leo
cogitet {Isa. lvu, 1). » De rectis Sapicntia dicit: idem anliquus hostis eos sub aliqua imagine vir-
« Raptus esl no malilia miilaiot intellectiim ejus tutis occidat, n<. heenfR vox axiribus perstrepat,
(Sap. IV, llj. » Sequitur : idem ne Balndonis gloria censiim ab amore ccele-
Vers.8,9.(>(/(« pulius vide eus qui operanturvii- stis patriffi averlat, ne catulorum dentes mor-
quitatem,et seminant dolores,et metimt eos,flante deant,id est ne reproborum suasio in corde conva-
r>i S. OnOMS ABBATIS ci.um.u'i-:nsis ii. i.-sa
lesoat. Sed haeretici jam quasi dc sanctitate seciiri \ Et Joannes : « Videbimus eum siouti est [Joan. iii,
sunt, quia sute vitse meritis cuncta sc superasse •2). » Sequitur :
suspicantur. In tipris ctiam noraine propter multi- Vkrs. 13. In honorc visionis noctiirn,v, f/uando
formis astutiae variotatom non inoon^'riie eum si- srilet sopor occupare homines. — In nocturna
gnavit, fjuem quippo
siiporius por looneiu. Satan ([uippo visione,iliibie cernitur. Rimas ergo susurri
modo stultorum mentes lilnnde persua<lot, luodo in pavore nocturn.T; visionis se percepisse hieretici
ail culpamterrondo pertrahil.ltempermirmiooleon
asserunt,quia ut eaqu.T, docentalta aliiostendant,
designatur, quia oarnalil)Us loo est, spirilualibus vix ea sc capere posse deniintianl. Sed hinc coUi-
autem formiea. Sequitur :
gendum est, quomodo aiiilicntibiis certa esse po-
\ms.l-2.Porro ad me diclitni rsi ver/jinii abscon- lerunt qufe ipsi dubie viderunt. Tvpio.e. Horior
ditiini. Verbum absconditiim ha^retici audire se nocturn.T visionis £st pavor occultoe contemplatio-
simulant, ut auditoriim mentibus quadam prrodi- nis Humana etenim mens, qiio altius elevata qufe
cationis suae reverentiam obduoant. Qiiis soilicet, sint fPterna considerat eo de factis temporalibus
ut mira ostendere valeant, nova semper exqui- gravius trcraefacta foi'midat. Seqiiitiir: Quando so-
runt, ut Salomon ait « .Vqu;p furtivae dulciores
:
let sopor ocrupare homines. — .Vc si dicant h.ore-
sunt, » et reliqua \Proi\ ix, Vcrbum 3 tici. Oum homincs inlcrius
17). Typio.e.
inferius; dormiuut,
absconditum invisibilis Filiusdc quo voeatur,
uos ad percipienda superna vigilamus. Figurate
.loannes ait « In principio orat Verbum, ot roli- •>
:
autem tribuo raodis somnus accipitur : aliquando
qaa, {Joan. i, I). Sed hoc verbum abscondilum enim mors carnis accipitur, ut Paulus ait : " .Nolo
electorum mentibus dicitur.cum potestas unigeniti paulo
vos ignorare, fratres, de dormientibus, » et
Filii credentibus manifestalur. Potest etiam abs-
post « Ita et Deus eos,qui dormierunt,per Jesiim
:
conditum allocutio iutim» aspirationis intolligi.de
adducet cuni eo (/ Thcss. tv, 1.3, 14). » Aliquando
qua Joannes ait Unctio ejus docet nos de om-
: i'
« Ilora estjam nos
torpor negligentifp, ut illud :
nibus [IJoaii. n, 7). » Qute nimium aspiratio hu-
de somno surgere {P,om. xiii, 10 : » Et : « Evigi-
manam montem tangendo sublevat, et ex deside-
lale, justi (/ Cor. xv, 3j). » Aliqu,'indo verocalca-
rii internis inflammat. Absconjlitum ergoverbum accipitur et
tis desideriis terrenis, quies vit.ne illiid:
audirc est locutionem sancti Spiritus corde pcroi-
" Ego dormio, et cor meum vigllat iCant. v, 2^. »
pere. Quai profccto sciri non potest, nisi a qua
Quisquis enim ea qu;B mundi sunt agere appetit,
haberi potest. Verbum hoc absconditum dicitur,
quasi vigilat quisquis vero internam requiem
;
quia illud a quibusdam procul dubio iu corde per-
qiiaerens, hujus mundi strepitum fugit, velut ob-
cipitur, quod a maxima parte hominum nescitur. ,,
dormiscit. Qiiia igitur nequaquam notitia inlerna
Vel certe afDatio sancti Spiritus, abscondilnin ver-
concipitur, nisi ab cxlerna implicatione cessetur,
l)um est, quia sentiri potesl, slrepitu loculionis
recle nunc dieitur Quando sopor solet occupare
:
exprimi non potest. Sequitur Et qiiasi fiirlice :
homines, ut Dominus ait « Nemo potest duobus
siiscepit aiiris mea venas susurri ejiis. — Venas dominis servire {Malth.
:
vi, 24). » Sequitur :
itaque susurri divini suscepit furtive, qui ad perci-
picndara virtutis cjus notitiam, deserto piiblioaj ^ERs. 14. Pavor me, et Iremor,teniiit et omnia
priedicatioms ostio, pravfe
intclligentia? rimas ossa mea perterrita sunt, —^ Quia enim haeretici,
qua;rit, de quibus Dominus dici! < Qui non inlrat :
de doctrinfe su.-e altitudine miri videri appetunt,
per ostiumin ovile ovium,hie fur cst et latro [Joan. qna^i perlira?scunt qiiod dicuiil. Fir.iHATi-;. Qiiid
X, 1). Typioe. Venias superni susurri auris cordis
i> per ossa nisi forlia ;iota aociijiiiuis? De qiiibus
furtive suscipit, quia subtilitatem locutionis in- Propheta ait : « Dominug custodit omnia ossa eo-
timfe afflata mens raptim et occulte cognoscit,quia rum {Ps. XXXIII, 21). » Ac si diceretur : Sublilitatis
et subtracta a visibihbus iuvisiliilia conspicit. et intimfe arcana percipiens, unde me apud me fore
repleta invisibilibus visibilia perfecte contemnit. credidi, ante eonspectum judicis iude titubavi.
Susurrum quippe occulti verbi est, hrec ipsa locu- Districtionem quippe juslili;p oontemplantes, etiam
tio aspirationis interna;. Venae autem susurri di- de ipsis operibus juste pertimescimus, qufe nos
cuntur causarum origines, quibus hsec ipsa aspi- fortia egisse putabamus. Sequitur :
ratio ad montem ducitur. Quasi enim venam su- Xms. i'6. Et cum spiritus, me pr,Tsente, tran-
surri sui aperit, oum nobis latenter insinuat qui- siret, inhorrueriint pili carnis me,r. — Ut
bus modis ad nostrie intelligentice aurem venit. incomprehensibilia se cognovisse judicent, non
Aliquando enim amore, aliquando terrori com- stetisse, sed transisse coram se spiritum
pungit..AJiter Qui enim susurrat, occulte loqui-
:
narrat. Mystice autem nobis prsesentibus tran-
tur,etvocem non exprimit,sed imitalur.Cum ergo sit spiritus, quando invisibilia cognoscimus, et
Omnipotens se nobis per rimas conlemplationis tamen lirec non solide, sed raptim videbimus.
indicat, nequaquam nobis lo(juitur, sed susurrat, Non ergo slat spiritiis, sed fransit. quia in suavi-
quia et se plene non intimat ; .-inidiiam tamen de tate contemplationis intimfe diu raens fixa non
se humanfe menti manifesta.l. Tunc autera nequa- permanet,qufe mox ad semetipsum ipse immensi-
quam jam susurrat, sed loquitur oum ejus nobis tateluminis reverberata revocatur. Pili carnis sunt
certa species revelatur. Hinc Domiaus ait : ..
Pa- qu.elibet superflua human.-B corruptionis, vel vitfe
lam de Patr£ annuntiabo vobis <Jcjun. xvi, 2,")). >, veteris eogitationes. Transeuute ergo spiritu.
i:i3 EPITOME MORALIUM S. GREU. IN JOB. — LIB. V. 154
liili carnis inhorruerunt, quia ante compunelionis A Vers. Eece quiserviunt
18. non sunt stabiles.
ei
vini cogitaliones supertluiv fugiunt, ut nil tluxum — Natura quippe angohca otsi contemplatione
iibeat, quia alUatam mentem etiam contra seme- Auctori inhcerendo in statu suo immutabiliter per-
tipsam visitationis intimse severitas intlammat. manet, eo ipso tamen quo facturaest, in semetipsa
Sequitur : vicissitudinem mutabilitatis habet. Mutari autem
Vkrs. 16. Sletit quidem ciijiis non ngnoscebam ex alio ad aliud ire est, et in semetipsa stabilem
rultum. —
Vultum se viilisse iucognitum lifere- non Sola autem natura incoiupreliensibihs
esse.
tiei simulant, ut esse se ei coguitos, qui ab hu- nescit moveri, qua? ab eo quod semper idem est,
mana mente cognosci non valet, ostendant. Tv- nescit immutari. Hanc aiutem in angelis mutabili-
picE. Quidam namque non dicimus, nisi de eo tatem quamvis imrautabiles sint per hoc quod
dicit,
utique quem exprimere aut nolumus, aut non vo- ei qui semper idemest, vinculishgantur. Sequilur:
lumus. Sed qua mente hoc loco dicitur quidam, Et in anijelis suis reperit pravitatem. —
Hoc de
exponitur cum protinus siibiurertur : Cujus non npostatis spiritibus infertur. Mire autem Deus om-
cognoscebam vultum. Cum enim animus postpo- uipoteus naturam summorum spirituum bonam,
nens omnia imaginem rerum, phantasinata, subs- sed mutabilem condidit, ut et qui manere nollent,
tantiamquesemper ut est idem est et ubique prte- B ruerent, et qui iu conditione persisterent, tanto in
sens est, cogitat, conspicit hanc. Quam si necdum eajamdignius, quantoex arbitriostarcnt. Sequitur:
quid sit apprehendit. aguovit certe quid non sit. Vers. 19. Quanto magis qui hnbitiint domos lu-
Bene autem dictum est Stetit. Omnis quippe teas.
: Luteas quippe domos habitamus. qui in —
creatura, quia ex nihilo facta esl, et per semetip- corpora terrena subsistimus, ut Paulus ait « Ha- :
sam ad nihilum tendit. Stare ergo solius Creatoris bemus thesaurum istum in vasis tictihbus (II Cor.
est, per quem cuncta transeuntem trauseunt, et IV, 7). Et rursum « Scimus quia si terrestris )i :
inquo ahquo aliqua ne transeant retiuentur. Se- domus nostra dissolvatur, » et reliqua (II Cor. v,
quitur Imago eorum oculis meis.
:
— Sfppe hfere- o!. Sequitur : Quiterrenum habent fundamenlum.
tici Deum sibi imaginaliter fingunt, quem intueri ^Terrenumfundameutura est substantia carnalis,
spiritaliternequeunt, ejusque vocem quasi aur^e ut Psahnista ait « Non est occultatum os meum
:
levis audire se perliibent, qui ad secreta illius co- a te quod fecisti in ocoulto, et substantia mea in
gnoscenda quasi esse se familiariores cteteris gau- inferioribus terrse (Psal. c\w\\\\, 13). • Sequitur :
dent. i\on enim ea docent qure publice Deus lo- Consumentur velut a tinea. — Tinea de veste nas-
quitur.sedquajeorum auri quasi latenter aspirat. citur, et eamdem vestem de qua oritur, oriendo
MvsTU.E. Imago Patris Filius est, sicut Moyses de C corrumpit. Quasi qujeiJam vero vestis animse caro
formatione hominis ait " Ad imagiuem suam fe- : est. Ex qua nimirum carnalis tentatio velut tinea
cit illum (Gen i, 27). n Et .\postolus. " Qui cum nascitur, ac per hanc ad interitum lacerata per-
sit spendor gloriee et tigura substantife ejus {Hebr. venit. .\c si dicatur : Si illi spiritus immutabiles
I, 3), » Cum ergo leternitas ceruitur, proui intirmi- esse nequeunt, qui nulla carnis intirmilate depri-
tatis uostras possibilitas admittit, imago ejus muntur, qua temeritate homines in bonis per- se
mentis nostrte oculis antefertur. Quia vero cum maneie constanter restimant ? Possuntquoque per
in Patre intendimus, hunc quantum accepimus angelos sanctidoctores intelUgi, ut illiid prophet* :
per suam imaginem, id est per Filium, videmus, « Labia sacerdotis custodiunt scicntiam, e*, legem
ut ipse Dominus ait ad Patiem
: i' Nemo veuit requirunt ex ore ejus, quia angelus Domini exer-
uisi per me Et rncem yun-
{.Joan. xiv. 6). Sequitur. i-itiium e^l iMal. ii. 7'. " Qui esse omnino sine
si aurie levis audivi. —
Quid enim per vocem culpa nequeunt, cum prfpsentis vitfe iter gradiun-
aur;e levis, nisi cognitio Spiritus sancti ? Qui de tur, quautfdiliel virtule fulgeant, quia eorum gres-
Patre procedens, et de eo quod est Kihi accipiens, sus tangitui', aut luto illiciti operis, aut pulverefe
nostree tenuiter notilite intirmitatis infunditur. cogitationis. Domus luteas habitant, qui de illece-
Quia igitur humana mens, quantalibet virtute te- r> brosa liac vita carnis exsultant. Hanc Paulus des-
tenderit, vix de intimis extrema cognoscit, recte pexerat haliitare dicens « Nostra conversatio in :
nunc dicitur : Et vocem quasi levis audivi. — Se- ciehs est (Phi/. iii, SOK » Qui ewmserviunt ei, non
quitur : sunl stabiles quia cum mens ad alta nititurcarnis
Vi;us. 17. Nunquid honia Dei comparaticne /us- su;o cogitatione dissipatur. Pravitas ergo in ange-
tificabitur? — Humana justitia divinaj justitia; lis reperitur, dum ipsos quoque qui veritatem
comparata injustitia est. Quia et lucerna in tene- nuntiant, nonnunquam subreptio vitse faUacis gra-
bris fulgere cernitur, sed in solis ratlio posila te- vat. .'Vc si dicat : Si electi mundi liiijus iniquitate
nebratur. Bene autem subditur Aul Factore suo : ferinntur, quilms ictibus pcuetrantiir reprobi ? Ti-
purior erit vir ? —
Muriorem autem se vir Faclori nea quiiijie ikimuiim ct nnu sohituin facit. Ita ini-
suo cestimat, si contra flagellum querelam parat, quornm inentes.qiiiadamnasua considerare negli-
eumquesibiproculdubio postponit.cujusjudicium gunt, integritatera quasi uesrientes pcidunt. Arait-
de sua afflictione redarguit. Qui enim mire homi- tunt namque a cordo innocpntiam, ab ore veri-
nem ex nihilo fecit factum impie non atfligil.Qua- tateni, a carne contincnliain, et pcr accessum
propter male serectum putat,quiregulamsumm8e temporis ;etatem vitas. Sed hiec nequjuiuam coiis-
rectitudinis ignorat. Sequitur : piciunt. Seqnitur :
153 S. OUOMS ABISATIS CLL-.MAr.ENSIS II 136
Vkrs. "20. De niane nsqtie ad vespei'am succiden- A aliquem sanctorum converlere. .A.c si deridens —
lur. —De uiaue usque ad vesporam ppccalor suc- dicat Sanctos quoque invenire in affliotiono ad-
:
ciclitur. ilum a vitaB su;e oxordio us([uo ul tornii- jiiloresnon vales, quos haberesocios in hilaritate
nuin, iniquitatis perpelratione vulueratur, ut uoluisti. Sequitur :
Psalmista ait : «Viri sanguiuum non ilimiiliahuiit Vi:rs. 2. Viruin stullum intcrfirit iracundia. —
Jics suos {Psal. Liv, 21). " Soiiuilur : /v/ (/iiia iinl- ll.'oc niinirum senlentia vera esset, si illnta contra
liis inlelliyil. in xlcrniiin pcrilnint. — iNmUus iiitol- tanti viri patientiam non fuissct. Scriptum quippe
ligit vel eorum qui percuut, vol eorum qui pcrditos est : " Tu autem cuin tranqiiillilale judicas [Sap.
pereuntium raores imitantur. Ut illud : « .lustus xu, 18). » Sciendum vero quia quoties turbulentos
ncmo ost qui recogitet (ha. i.vn, I). » Po-
periit, ct motus animffi sub iiiansuctudinis virtute restrin-
test otiam per luane prosperitas, vespere hujus gimus. redire ad simililudinem Couditoris eona-
niundi ."iversitas dcsignari. l)c mano ergo nsqiie niur. Qiiain niiniriim siinililudinoni, cnm tran-
ad vesperam rcprolii siiccidunlur, quia et per quillitatem mentis ira perturhat, ainitlit. Per iram
prospera lascivientes depereiuit. et per adversa sapiontia perditur, ut lUud : " Ira in sinu stulti
impatientes aJ insaniam e.xsurffiiut.Quos de mane roquicscit (Eccle. vii, iO). » Per irain justitia
usquo a<l vesperaiu ctilpa neqiuiquain succideret, ]{ rolinquitur, sicut scriptum est : « Ira viri jusliliam
si vel prospera lomcntum credcront, vel adversa Dei noii operalur [Jac. i, 20). •> Pcr iram lux veri-
sectiouem siii vuliieris .estimareut. Sequitar : talis amiltitur, ut non oceidat super
illud : « Sol
Vers. 21. Qni aulem reliqui fiicrinl aufercnlur iraoundiam vestram (Ephes. iv, 23). » Duobus
ex eis. — Keliquos autem hujus mundi despeclos vero modis iracundia vincitur Primus est, ut :
dicit, quos prsesens seeculum ad nullius gloriaj oinnes quasi pati potest contumelias propo-
sibi
usiim ehgit, scd quasi minimos iuilignosque dere- nat. Secundus modus est, ut cum ahenos excessus
linquit. Scd lios Uominus eligoro nou dedignatur. aspicimiis, nostra quibus in aliis cxcessimus, de-
Paulo attestante, qui ait « Qaie stultamuudi suiii
: licta cogitemus. Sciendum vero est, quod alia ost
elegit Deus, ut conlundatsapientes et; " intirma ; >< ira, quain impatientia excitat, aha quam zolus
mundi ehgit, ut oonfundatfonlia (ICor. i, 27). » Se- format. Illa ex vitio, ista ex virtute geueratur. De
quitur : Morientiir et nnn in sapientia. — Hoc hac Psalmista ait « Irascimini et nohte peccare:
loco Ehphas cum de clectis dicere!, qui reUqiii fuc- (Psal. IV, 3). » De hac Salomon ait " Melior est :
rint auferentur et eis, iUico adjnngens : Morienliir ira risu [Eccles. vii, 4). » De illa Virum stiillniu : <>
et non in sapieiilia, ad iUud protiiius recnrrit, quod inlerhcil iracundia (Job. v, 2). » Ac si dicat : Ira
vero per vitium
sapientius de reprobis proliilit dicens : Et qiiia
q per zelum sapienles turbat. Ira
nuUus inlelligit. etrehqua. Mortem quidein et — stultum trucidat. Sequitur : Et pai'vuLum occidit
sapienham paritcr reprobi fugiunt, sed sapieiiliam invidia. — enim non possumus, nisi eis
Invidere
penitus desorunt, mortis autem laqueos non ova- quos in aliquo nobis meliores putamus. Parvu-
dunl. Et qiii quando morituri vivere morioudo po- liis ost qui livore occiditur, quia ipse sihi
ergo
tuerant, dnm mortem qu» procul diibio Ventiira testimonium perhibet, quod eo minor sit, ciijus
est metuunt.e! vitam simul,ot sapientiam perdunt. invidia torquetiir. Quia nisi ipse inferior existeret,
Sequitur : de bono alterius non doleret. Hinc scriptuin est :
CAPUT V. « luvidia diaboli mors introivit in orbem terrarum
{Sap. II, 'ii). » luvidia enim cum mentem tabele-
Vers. Voca ergo si e.st qiii tibi respondeat.
1.
ceril. cuncla qu;F iuvenerit beue gesta consuinit,
— Omnipotens Deus swpe ejus precem in pertur-
ut illud Salomonis « Vita carnium sanitas cor<lis :
batione de~eril, qui pnecopta ejus in trauquilli-
putredo ossium invidia (Prov. xiv, 30). » Qui ergo
tate contemnit. Unde scriptum est « Qui avorlit :
livoris peste plene carere desiderat. illam hitredi-
aurem suam ue audiat legem, oratio ejus erit ex-
tatcm diligat, quam cohwredum numerus non
secrabihs (Prov. wvin, 9). » Vocare nostrum ost
angustat. Imminutio ergo livoris est atlectus ur-
humili Deum prece deposcere. Respondere Doi est D
gens intcrnas dulcediuis, et plena mors ejus est
effectum precibiis priHhere. Ac si dicat Quantura- :
perfectus amorseternitatis. Quiacum nulla terrena
libel afflictus clamos, Deum responilente.n non
ilesidorat, nihil estquodejus erga proximura clui-
habes, quia vox in trihulatione nou invenit qiicm
ritatc contradicat.
mens in tranquillitate contcmpsit. Sequilur: Et ad
LIBER SEXrUS.
Vers. S.Egovidistultuni firmn rndice,rl rnaledixi Iiiit.quiaolectoremVitamtemporalitcrexstinguendo
pulchritiidini cjusslnlini. — Stulliis quippe Iu<l;eo- Sed hunc Eliphas malediccndo dcspicit,
siip(n-;ivit.
rum populusexslitit,quiipsamincarnationemi«ter- quianiinirum omnes lia?retici quorum teucre spe-
nte SapientiiBsprevit. Quiquasi Urmaradice conva- ciom amicos beati Job diximus, cum de nomine
:
157 EPITOME M0RVI,1UM S. GREG. I.\ JOR. MB. VI. 158
Chri^iti gloriantiir, Jiidfponim perfidiam ex aiictori- A V, ()). » MoRALiTLR. Habet cliam famelicus messeui,
tate reprehenduiit. Mor.vlitkr. Quasi lirma ra''ioe quando iniquus quisque douum intelhgentia? rectie
stiiltusinterra fi.Lritur, quia totis desideriisin (erreuo acoipil. (J;iam nuuiiiim coiuedit famehciis, quiais
amore sohdatur. Cujus enim fortes gloriam aspi- qui ad Deum sanchs desideriis anhelat, discit quod
ciunt, protinus post gloriam qute pnena sequatur, audit, agit quod didicerit, etdum doctores pravi
attendunt,et tacita intus copritatione despiciunt.Pul- reota pifedicalione refieiuntur, quid aliud cpiam
chriludinem quippe stulti maledicere, est ejus glo- stulti fruge satiant r"? Soqiiitur : Et ipmm rapiet
riam ex eonsiderata daiimationejudicare.Statim ac arinntuit. —
Antiquus hoshs Judaicum populum
si dieeret : (lontra sfulli pnlcliritudiiiem raorain iu armatus rapuit. quia iu eo vitam fidei fraudulenta
maledictione non liabui, quiacum Ii.tc eeniereui, suggestione quasi jaoulis exstinxit. Mor.vliteh. An-
simul etiam pcenam sequeutem vidi. .Nemiui statim tiquus namque hostis qiiasi iuermis vincitur, cum
maledicerem, si quame illius gloi'ise delectatio te- mala apcrta siiggerens, humanse menti bona om-
nuisset. Sequitur : nia simul destruere conatur. Sed armatus venit,
Vers. i-. Lnngp fiant filu ejiis n xnlute. — Kihi quando bona alia intacta deserens, latenter alia
ejus stulti siint omnes qui perfirlire illius prc-edica- oorriimpit. SciTiiitur : FA hihinit sitienlcs diritias
tione generantur. Qui scilicet a salute longe sunt. g ejus. — Hujus stuiti divil as siUentcs bibunt, quia
qui etsi temporaliter vitam sine atllictione perci- fluentis sacrse locutionis, quEe Judaicuspopuliis in
piunt, eterna gravlus ultione feriuntur. Sicut de superbiiB ostentationepossidet.conversw genlilium
eisdem filiis illius dicitur : " V;^ vobis, Sorilsaj et mentes irrigantur. LUide et eis pcr prophetam di-
Pharisaei livpocritaj, qui circuitis mare et aridam, citur « Oiunes sitienies, venite ad aqiias, • et re-
:
ut faciatis unum proselytum, et cum fuerit factus, liqua (/s«. Lv, I). MoRALiTER. Swpe stultus habet
facitiseum tiliumgeliennffiduplo qiiamvos (.!/((/</). interni liquoris fontem, sed uou bibit, qnia inge-
x.\iu, \'6). )> MoRALiTKR. Filii qiiippo stulti simt qui nium quidem accipit inlelligentia;, sed tamen ve-
in ambitione hujus saeculi, ex ejus imitatione pas- ritaUs sententias cognoscere loquendo contemnit.
cuntur, quiprofecto a salute lontrius tiuiit. qiianto Divitias quoque menUs sunt verba sacras locutio-
impetratione [in perpetraUone, uequiti» nulla in- nis ; sed has divilias stultus oculis aspicit, et in
firmitale leriuntur. Sequitur Et conlerentdr in : ore mentis sue usum miuiiuc as?iuuit. -\d com-
porta, et non erit qui eripiat. (juis port.e no- — prelienilenda enim verba unllo stiidio anioris ela-
mine, nisi Mediator De; et homiuiim detiet iiitelli- borat ; si contra alius sitim Iialiet. el sn-pe hoc in
gi ? Quiait " Eg;o sum ostium. Per me si quis in-
: divina? legis eruditione quandoque studendo in-
troierit, salvabitur (Joan. x, 9). " Fihi igitur iiuius telligit, qiiod per negligentiam ingeniosus nescit.
stiilti extraportam projieiuntur, inporta conleren- Hinc Salomon ait " Stellio manibiis nititur, et
:
tiir, quia pravffi Judaeorumsoboles antc .Meiliatoris moratiir in icdibus regis iProv. xxx, 21). •> Ple-
adveutuui in legis observatione tloruerunt, s; d iii ruuique erim aves quas ad volatum penucB suble-
ipsa Redemptoris nostri prajsenlia adivinitatis ob- vant in vepribus resident. Sequitur :
sequio perfidise suae meritis repulsi ceciderunt. VfcRs. 6. Nihil in terra sine causa. Idcirco —
Qiios nimirum non est qui eripiat. Quia scilicel enim siBpe desidiosus ingenium accipit, ut de ne-
dum ipsuiii Redemptorem exsfinguere persequen- gligenlia justius punialur, quia qiiod sine labore
do conati sunt, oblatn; sibi remedium ereplionis assequi potuil. scire coutemnil, et idcirco studio-
abscoiiderunt. Mon.^LiTER. Sicuturbis aditus porla siistarditate iutelligeutife premitur, ut eo majora
dicitur, ita est dies judicii porta regni, et per eum pr.emia rptributionis invenlat, quo magis studio
ab omnibus ad coelestis patrite gloriam in-
electis inventi mis elaborat. Et de humo non Sequitur :
tratur. Hinc Salomon ait iNobilis in porta vir : «i eijredilur dolor. !>olor uamque quasi de humo
ejus, quando se viderit cum seuatoribus terrie egreditur, cum lioino ad liei imagiiiem conditus,
(Prov. XXXI, 23). " Et rursum Date ci de fViicta : de rebus insensibihbiis flagellatur. Sed quia per
manuum suarum, et laudent eum in porlis opera occiilla luerita mentium, aperta prodeunt llagella
ejus [Prov. xxxi, .31). •> Filii igitur iiiijiis stultiante " pcen irum, de humo dolor noii egreditur, quo luo-
portum electi sunl, sed in porta conterentiir, qiiia do sensus nostri mahUa exigit, ut a rebus insensi-
bujussaeculi amatores inprtesenti vita superbiunt, bilibiis feriatur. Nequaquam pcena de ea nascitur
sed in ipso regni aditu eeterna auimadversione creatura quie peroutit, sed de ea procul dubio
feriunlur. quippe Veritas <eterna adversi-
Illos qiias peccando vim percussionis extorsit. Se-
tate quos in temporahbus prosperis per
eripit. quitur :
disciplinam premit. Qui ergo niinc renuit prcmi, Vers. 7. Udinonascitur adlahorem, etavisadro-
ttinc nonvalet eripi. Sequitur landum. — .\dlaboremquippehomonascitur,quia
—
;
Vebs. 5. Cujus messem famelicus eomedat. nimirum is qui sui accepta est raUone prfeditus,
Hujus stulti messis fuerat sacr.e legis eloqiiia. coiisiderat quod valde sibi sit impossibile, ut luec
Quam stultiis comedet. Quia nimirum geulilis pcrcgrinationis smp tcm|)orc sinc gcmitu evadat.
populus verba legis intelhgendo ediilit. ad Scd iu eo ([iiol caro ihigehis afficiliir, mcns ad ;ip-
quam plebs Judaica sine inlcllectu hiboravit. pcleiidasublcvalnraltiora, Paiiloalleslante,qui uit
Hinc Veritas ait : « Beati qui esuriuot et si- c Et licet qui foris est noster homo corrumpatiir,
tiunt uistitiam, quoniamipsi saturabuntar(J/a///(. tainen is qui intus est, renovatur de die iu diem
<S9 S. ODOMS AliHATIS CI.U.MACENSIS U. 160
(/ Cor. IV, I6i. » Indf cnim mens ad summa evo- A virtutis necessariiT germen ferat. Sequitur :
lat,unde caro in intimis durius laboral. Polest Veks. II. Qui ponil humiles in sublimc, et mc-
quoque appellatione lioininis carnalium vita si- rentes crigit sospitate. — In sublime Iiumiles po-
gnari, unde Paulus ait < Cum enim sit inter vgs: nuntur, quia ii amore despecti
qui nunc pro Dei
zelus et conlcntio, nonne homines estis et secun- sunt, tunc cum Deo judices veniunt. Hinc enim
dum honiines amliulatis ? » (/ Cor. iii, '\.) In hac Dominus dixit ^os qui secuti estis me, in re-
: >•
itaque vita homo atl laliorcm nascitur, quia car- generatione cum sederit fihus hominis in sede
nalis quisque contra atlligit. Tanto enim quisque majestatis suee, et reliqua [Mallh. xix, 28). » Tunc
hujus mundi veraciter mala sentit, quanto ejus mcerentes Dominus erigit, quia hi qui ejus desi-
hona inhianter appetit. .\t contra tanto animus a deriisprospera fugiunt, cruciatusque persequen-
labore atllictionis se sulitrahit, quanto per spem tium tolerant, tanto siiblimioreni tunc sospitatem
adsumma sustollit. .\n non quasi avis ad volan- recipiunt, quauto nunc a cunctis mundi gaudiis
dum Paulus nalus fucrat, qui tot adversa susti- devoti moriuntur. Hinc est enim quod per Salo-
nens dicebat : « iNostra dicitur " Cor quod novit amaritudinem
conversatio in cnelisest?" monem :
[Phil. m, 20.) Sequitur: animaj su£e, in gaudio ejus non miscebitur extra-
" neus [Prov.xw, W). » Quod tamen de electis Dei
Vers. 8. Quamobrein eyo deprecabor Uominitin , I
el ad Deum ponarn eloqitium meum. Ac si aper- —
etiam in liac vita niliil obstat intelligi. In sublime
quippe liumiles ponuntur, quia cum se ex humi-
te diceret IUuni rogo pcr quem hrec trihui sclo.
:
htate substernunt, altte mentis judicio cuncta tem-
Sequitur :
poralja transeunt. Videamus humilem Paulum
Vers. Qui facit mayna.
9. Quis omnipotenlis — aitenim • Non enim nosmetipsos prredicamus,
:
;
Dei mirabilia perscrulan sufficiat? Quod cuncta sed Jesum Christum Dominum nostrum nos au- ;
exnibilo creavil, quod ipsa munili fabrica mira tem servos vestros per Clu-istum (IlCor. iv, 5). »
potentiie virtutc disposita ct super aereumeielum :
Videamus in subhme jam positum « An nescitis :
suspenditur. ct supcr abyssum terra libratur ? quia angelos judicabimus ? (/ Cor. et rur-
i, ^)
Bene autcm adjunxit El. inscrulnbiUa. Minus
: — sus : « Conresuscitavit, et consedere nos lecit in
;
enim fuerat magna facerc, si tamen quie facta coelestibus ^fi/j/ies. II, ()|. » .Moarentes etiam Domi-
sunt perscratari potuissent.Sequitur : El mirabilia nus sospitate erigit, qui afllictos suos ad gloriam
absijue numero. —
Minoris autem esset magnitu- vera? Letitite sohditate sustulit. Sospitate quippe
dinis, qua ipscrutabilia pauca fecisscnt. Sed in-
si
non insania erecti sunt, qui in bonis actibus positi
ter hffic seicDdum est, quia divina miracula ct ipsi in Domiao firmi gratulantur. NonnuUi enim
semper debent considerari per studium, et nun- et iniquitates perpetrant, et gaudere non cessant.
quam discuti per intellcctum. Stepe enim tit, ut De quibus dicitur : • Qui Iffitantur cum malefece-
dum nonnulli homines mortuorum eorpora in rint, » et reliqua (Prov. u, 13). Hi certe non sospi-
pulverem redacta considerant, et resurrectionis tate eriguntur, sed insania, qui superbiunt cum
vim coHigere ex ratione non possunt, hfec ad afthgi debuerant. Sequitur :
statum pristinum reihre posse desperant. Se- Vers 12. Qiti dissipat coijitationes malignorum
quitur :
ne possint implere manus eorum ijux ceperant. —
Vi:rs. 10. Qui diil pluviam super faciem lerrx, Reproborum mentes perversis cogitationibus sem-
et reliqua — Omnipotens enim Deus terrffi plu- per invigilant, sed plerumque eis superna dispen-
viam tribuit, cuin arentia corda gentilium super- satio obviat. Et quamvis pravitatem consihi nec
nse gratia prwdicationis perfundit ; et aquis uni- fracti adversitatibus corrigunt,tamenne contrabo-
versa irrigat, quia sterihtatem perditi liominis re- nos prajvaleant eorum vires refrenantur. Sequitur :
pletione spiritus ad fructificationem format, sicut Vers. 13. Qui cornpreliendit sapientes in astutia
per semetipsara Veritas iHcit : « Qui biberit corum. et consiiia pravorum dissipat. Sapien- —
aquam, » et rehqua [Joaii. iv, t.3). Universitatis tes ergo Dominiis in ipsa eorum astutia compre-
autem uomine homo significatur, quia in ipso hendit, quando ojus cousiliis humana facta etiam
vera species et magna communicatio universitatis tunc congrue servavit cum resistunt. Astute nam-
ostenditur. Unde Eun-
et Veritas discipuhs dicit : « que aiiquid agere fratres Joseph ausi sunt, ut Dei
tes in mundum universum, predicate Evangelium concilium mutaretur. Sed divino judicio quod de-
omni creaturEe \Marc. xvi, loi. » Quamvishocloco clinare conati sunt, renitcndo servierunt. Ideo
universa intelligi etaliter possunt, cum cuim divi- qiiippe Joseph venditus fuerat, ne adorare-
ab eis
tes et pauperes, fortes et debiles, sapientes et insi- tur [Gen. xxxvii, 28). Sed ideo est adoratus, quia
pientes spiritus ad suam cognitionem vocat, uni- venditus. Sic divinum consilium, dum devitatur,
versa Deus aquis irrigat. Possunt autem universo- impletur. Sic huniana sapientia, dum reluctatur,
rum nomine ipsas morum dissiniihtudines desi- comprebenditur. Comprehendit etiam Dominus
gnari. Ahus namque elationc erigitur, aMus libi- sapientes in astutia eorum, quando et hoc ad pie-
dine iuflammatur, Sed
alius avaritia anbelat. tatis sute obsequium, nostneque salutis augmen-
universa Deus aquis irrigat, quia vim sui sermonis tum redigit, quod contra iUumhumana increduli-
in singulis juxta morum diversitates format, ut tas exarsit. Hinc Psalmista ait « Magna opera :
hoc in ejus eloquio quisque inveniat, per quod Domini, exquisita in omnes voluntates ejus [Psal.
: :
IH4 EPITOME MORALIUM S. (JREi;. IN JUB. LIH. VL 162
cx, Hinc Saloinon ait "Non est sapicntia, non
2).>i : A erigit, et idcirco nuUa luala c.\terius, qufe tolerat,
est prudentia, non est consilium conlra Hominum sentit. Sequitur Iniquitas autem
: contrahet os
(Prov. \\\, 30).» Seqnitur: suuin. —
Os enim suum nunc adhuc iniquitas
Vers. 14. Per diem mctm-eni lcnebras, et quasi cUlatat: quia humani generis lingua inlidelium
in nocte, siepalpabunl in meridie. Per diem — contumeUis lacessere nequaquam cessat. Sed tunc
tenebras incurrunt, qui in ipsa vcritatis prfesentia eam hoc quod non vull per studium,
os contrahet,
perlidi.T errore csecati sunt. Perseculores igitur per sludium claudet. Aliter: Clarescente miraculo
Redemptoris nostri, dum di\inw virtulis miracula resurrectionis Domini,dum copiosn mullilHdo infi-
cernerent, et tamea in ejus divinitate dul^itarenl, delium ab Ereptoris sui injuriis contume-
cicdidit,
in die tenebras passi sunt, qui visum in luce per- liisque cessavit. Os enim suum quod Deum deri-
diderunt. Hinc est quod de Judffia dicitur : « Oc- dendo aperuit, infirmando contraxit. .Moihliter.
cidit sol, cum adhuc esset dies {.Jer. \v, 9). » Hinc Nunc enini malus bonis derogat, et recla quae
ilerum propliela tlicit : « Quid de nocte, custos ? agere negligit ha?c malus obtrectando lacerare non
quid de nocte, custos? Veuit mane et nox (/so. cessat. Sed tunc iniquitas os suum fontrahil, cum
x\i, II. 12i. » De nocle e:iim custos venit, quia justosquanta appetat gloria retribulionis agnoscit.
humani generis protector et maniteslus iu carne B Tuuc malornm lingua digna tormentorum retribu-
apparuit, et tamen hunc pressa peilidiae suae tene- tione ligatur. Sequiiur
bris Judaea minime agnovit. De ciijus presenlia et Veus. 17. Beatus homorjui corri/iitur a Domino.
nova lux mundo inclaruit, et lamen in corde infi- — Prima virtus est, ne perpefrari dcbeant, sed
delium vetusta ciecitas remansit. Judwi autem vitari peceata. Secunda autem, saltem perpetrata
apcrta Dei miracula viderunt, et adhuc enm quasi corrigere. Sedplerumque culpas non solum immi-
palpantes qua?rebant, cum dicereut : « Quousque nentes minime vitamus, verum etiani nec com-
auimas nostras tollis ? Si tu es Cliristus, dic nobis missa agnoscimus Turpis tamen animus percus-
palani !Joan. x, 14V" .MoRALrrER. Mens quippe im- sione tangitur ut exerceatur, quatenus qui statum
quorum liominum cum de aliena melioratione su£e recfitudinis securus perdidit, aflliclus consi-
affligitur, de radio lucis obscuratur. Qui quasi deret quo jacet. Hinc Salomon ait " Quem diligit :
in nocte, sic in meridie palpant, quia dum bonum Dominus castigat', flagellaf auleni omnem fihum
quod vident accusare nequeunt csecati malitia ma- quem recipit (Prov. iii, 12). Sequitur: Increpatin- .i
lum quod non vident accusare quserunt. Bona nem ergo Domini nereprobes. Qui per c:ilp n —
enim in proximis aperta vident, sed, si qua mala percutitur, sed ad querelam sueh percussionis ela-
latent. investigant. Quod bene exprimitur, cum I.oth b liir, increpationem Domini reprobaf. qui hanc
P
protegentibus angelis, in domo ejus Sodomila^ injnste se perpeti accusaf. Qui aufem non per pur-
ostium non invenerunt. Sequitur gationem criminis, sed per fortitudinis probafio-
:
Vers. Io. Porro salvum /aciet egenum a (jladio nem feriuntur, eum causam suic percussionis in-
07'iseorum, el demanu violenti pauperem. Ipse — quirunt, nequaquam incepationem Domini repro-
quippe pauper est, de quo per Paulum dicitur : bare dicendi sunt, quia in semetipsis satagunt
Propter vos egenus faetus est, cum dives factus invenire quod nesciunt. Sequifur:
esset (// Cor. vui, 0). » Potest per oris gladium Vers. 18. Quia ipse vulnerat el medetur, percutit
accusantium HehrcTorum lingua signari, deqnibus et manus ejus sanahunt. —
Duobus modis omni-
per Psalmistam dicitur « Filii hominum, dentes
: potens Deus vulnerat quos reducere ad salutem
eorum arma, et reliqua (Psal. Lvr, 5). Ipsi curat aliquando enim carnem percutit, et mentis
:
quippe clamavcrunt: ^ Crucifige, crucifige (Joa«. dnritiam suo pavore tabescit. Vulnerando ergo ad
XIX, 6). » Per violenti vero manum, ipsa cucitigens salutem revocat, cum electos suos affligit exferius
gentilitas exprimitur, qua? in Redemptoris morle ut interius vivanf. Unde per Moysen dicit Ego : <.
Hebrreorum voces opere implevit. Redemptor occidam, » et reliqua IDeul. xxxii, 39i ahquando ;
autem noster et vires gentilium et hnguam He- intus vulnera infhgit, quia menfis nosfne durifiam
br«orum moriendo ex humihtate pertulit, sed ex suo desiderio percutit, sed percutiendo sanat, quia
divinitatis sutB potentia resurgendo superavit. Mo- terroris sui jaculo transfixos ad sensum nos recti-
raliter quippe est quisquis apud semetipsumelatus tudinis vocat. Unde et sponsa dicit Vulnerata : (.
non est. Unde Veritas dicit « 1'eati pauperes spi- : charitate ego sum (Cant. ii). » Sequitur :
ritu, " et reliqua (Matlh. v, .3). Gladius namque Vers. 19. In sex tribulalionibus liberabil te.et
oris est, iniquitas persuasionis. Manus autem vio- in septima non tanget temalum. — Per senarium
Ac
lenti est adversitas potestatis. si ergo diceret : numerum praesentis vitfe operatio discursusque
sed ct in se Dominus mentes hominuni solidat, signafur. Scxto namque die omnia perlicieiishomi-
ut eas ad perpetrandam nequiliam nce blandimen- nem coudidit, et semetipso requievit. Quapropter
ta suasionum pertraliant,ncc dolorcssuppliciorum per septenarium numcrum requies designatur.
frangant. Sequitar : Paterna ergo pictas eruditioneprjesentisvit.iUabore
Vi;rs. 10. El eril egetio spes. Salvato enim — nos atterit, sed in adventii judicii a verbere abscon-
paupere spemegenusrecipit,quia resurgente carne dit, ut tanto tunc ad salutem e.\ibeal, quanto
Domino\ fidelis quisque ad reternfe vitje fiduciam niinc nos tlagella durins sccanl. Sequitm-
convulescit. Spes qnippe in ceternitate animum Veks. 20 In fame eruet te de murte, et in bello dc
:
163 S. ODONIS ABIUTIS CLUNIACENSIS II tii4
matiti gladii. — Sicul taines carnis est sulitrucliini A lapial nt ii'o auiiuam lucam [1'snl. vii, 3). Ac si
siilpsitliuin corporis, ita ct fame- csl nien'i> silcn- crgo diccict : (Jnia biandiciile liostc modo nunc
tium divina' locnitioiiis. Lnde rccte jpcr projihctam viiucris, liiiiic posimodum s;evieutem non tiiuebis.
dicitur Imiltam famem iu terram (£jec'/i. xiv,
: «' Sequilur :
13'; » non tamem panis, neciue sitim aqute, scd ^Kiis. 23. .Scrf cum lu/iidiOus regionuvi paclum
famem aucliemli verbiim Dci. Bellum quippe pati- lUHin. — (Juid ergo rcgionum lapides, nisi Eccle-
mur, cum caruis nostia» tentaliouilms iuii)iit;iia- siaruiu eleclos accipimus? Quibus dicimur: «Vos
mnr. Dc quo P»aluiisla ait u Dliiimiii-asti capiit : aiitcm tanquam lapides vivi supenediiicamiui
meuni in die lielli iPsal. cvxxiv, 8). > (Jnia if,'itiir (/ Pe/r. n, o). Dc quibus Ecclesiae pollicetuf
•> :
reprobi dum fame vorbi deticiunt, «tiam belli <> Ecce ego sternam per ordiuem lapides tuos
gladio transfiguntur, electoium .suorum Dominus {fsa. L1V, 11). » Qui igitur recte vivit, pacto sc
montcs, (lum vcr; i sui pabulo relicit. contra tcn- lapiJibus rcgioiium sociat, vitam suam piocul
tatioucs corpoiis fortes rcddit. Sequitur <liil)io ad sanctorum i^iwcedcntiuin imitationcm
:
Vkhs. •2{. A
Uiuiux ahsfimderis.
/lagello Kia- ligat. Scquitur —
Et bestiw terrx paci/icv erutit :
KcUum liuguie est expiobratio illicitie contumeliic til/i. Nou ait pacatib, sed pacitic;e, quia non —
Flagello lingnae bonos feriunt pravi, quia eorum 3 pacem liabet, sed pacem faciunt. Terrse ergo
opera iriidcndo perseqnuiitiir. Hinc scriptum est besii» electis paeificEe flunt, quia maligni spiritus :
" Ipse liberavit me de laqiieo venantium, » etreli- cum hon.rum corda adveisantes depriiuunt, hici/
qua (Psal. xc, 3). Saiicta cigo anima a (lagello iiiileutcs ad amorein iJomini impcUunl et atlhi ta ;
liugutp abseonditur: qiiia, dum in lioc nuindo est, iiiens liiulo magis ad ieteruam patriam reditum
honorem laudis non qua-rit, nec contumelias dirigit, quantum in hoc iBrumnoso exsiho labo-
dctractionis sentit. Sequitnr Et noti timcbis cala- sius vivit. Possunt etiam per terrie bestias motus
:
mitatcni cum vrnerit. —
Habent enim sancti viri carni.s iutelligi, qui dum mcntem nostram irratio-
contra fameui divini verhi pahuliini: contra belli nahiliii suadcndo lacessunt, contra uos licstialiter
gladiura continentiii' contra tUigcllum iiuguie,
; insurguut. Sed cor suh divina lege dcprimitur,
protectionein patieulifP coutra exterioris calami-
; etiam cum cariiis iucentiva detumescunt, et si ad
tatis damnum. inteini amoris adjutonum; quo teutaudum rugiunt, nequaquam tamen usque ad
enim eos hostis callidus numerosiiis tentat, eo effectum Oiicrum quasi ad aperti morsus rabiem
circumspccti Dei milites v- iutibus divinis ditiores exurgunl. PacihciU itaque sunt, quia motus carnis,
fiunt. Polcst ctiam tlagelliun liuguee seutentia etsi pei' dcsidcria palpituut, aperta tamen nos
ultima^ animadversioiiis intcUigi. quia distiictus p conti'adictii)ue non impugnani. Vel certc paccm
judex reprobis dicet « Disceditc a me, ; ct noliiscum tcrriP bestiie faciiint, quia motus caruis
reliqua (Malth. xxv, 41). Sed justus quisquc iu lium nos teutando lacessunt, ad amorem quielis
tanta districtione sententiiB, blanda tunc judicis intimfe impellunt. Sequitur
voce refovetur, cum dicitur: « Esurivi, et de- Veus. 2k Et scies quod pacem habeat taberna'
distis mihi manducarc, » ct leliqua {ilatth. .\xv, culuni liiuin. — In Scriptura sacra aliler pux pleua
3). Et : . Venile, bencdicti, >> etc. (Matth. .xxv, 34). dicitur, atque aliter inchoata. Uc illa quippe dici-
Sequitur : tur : « Nunc dimittis servum tuum, domine, in
Veiis 22. //( vastitate et famc riclebis.Tunc — pace {Luc. 11, 29).»De ista vero « Pacem meam :
(juippe reprobos fames inteificiet, quia suam illis do vobis, » et rehqua {Joan. xiv, 27). Pax enim
faciem Redemptor abscondet. Ipse quippe de se uostra a desiderio Creatoris inchoatur, et mani-
dixit: « Ego sum panis vivus, » et reliqua {Joan. festa visione pcrficitur. labernaculum igitur justi
VI, 51), Et scriptum ToUatur impius, ne
esl : « pacem habere dicitur,quia videlicet ejus corpus
videat gloriam Dei. » Vastitas cruciat, quia gehcn- ([uod mente inhabitatm', a perversis desiderio-
na concremat. Hinc Psalmista ait « Pones eos : rum motibus, sub justitiae dispositione refrenatur.
ut clibanum igni, » et reliqua iPsal. x, lOj. Sequitur Et visitans specicm tuam non peccabis.
:
Sed tunc justus redibit, quia cum iniauos omnes — Species quippe nostra dicitur proximus noster,
estremas ultio pcrcutit, ipsc dc gloria Domini quia in illo cernimus quod sumus ipsi. Specicm
digniB retrLbiitionis hilarcscit. Hinc Psalmista ait: ergo suam visitat quiSj cum ad cum quem sibi
« Videbunt justi et timebunt, » et reUqua {Psal. similem per naturara conspicit, passibus amoris
Li, 8). Sequitiu': Et bestias terrx nnn formidabis. tendit : ut in allero sua considerans, ex seipso col- I
— Callidus qiiippe adversarius, bcstia tcrr» di- ligat qualiter infirmitati alterius condescendat.
citur, quia ad rapiendas mortis tempore pec- Hinc Paulus ait : « Factus sum Judicis tanquam
Judieus, ut ludieos lucrarer iis qui sub lcge sunt,
catorum animas violenta crudelilatc elfrenatur. ;
Sed tamen de Ecclesia dicitur « itfala bestia : quasi sub lege esse (cum ipse non essem sum
non transibit per eam {Isa. xxxv, 9). » Ilh igitur lege), ut eos qui sub lege erant, lucrifacercm ;
bestiam morientes timent, qui Conditoris sui
terrje
iis qui sine lege eraut tanquam sine lege essem
potentiam viventes non timent. Saucti enim viri (cum sine lege Dei non essem : sed in lege essem
quia diviuie sc formidiui medullilus snbdunt, Christij, ut lucrifaceiem cos qui sine lege erant.
omne de adventu adversarii poudus timoris ab- Factus sum intirmis intirmus, ut iiilirmos lucrifacc-
jiciunt. Hinc Psalmista orat diceas : « Nequamlo rem.Omnibus omnia factus sum, ut omncs facerem
lt>5 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. I.IB. VII. 166
salvos (ICor. i\, 10, 22). .. Timc etiaui plene viiici- A retril)utionis iatelligi. In ahundantia ergo sepul-
tur peccatum. cum ex sua simililiidine unusquis crum mgreditur, qui post congcsla vit* priHsentis
que perpendit quomodo in dileclione proxinn dila- opera a mutabilitale sua plene mortuus ia secreto
letur. Sequitur : vcri luminis oceultatur. L'nde per Psalmislam
dici-
Vers. 25. Et scies quoniam multiplex evit semen tur : Abscondes eos in abscondito vultus sui, »
tuitm. — Cum vero a vitiis caro restringilur, cum el rcliqua (Psal. xxx, 21). Sequitur : Sicul affer-
mens virtutibus exercetur, restat ul loquendo lur acercus trilici in lempore suo. Krumeutum —
quisque doceat vilam quara moribus servat. lile quii)pc in segete sole tangilur. qui.i iu Imc vita
enim uberes fructus prfedicalionis colliijil, qui se- huuiana. anima respectu superni Imninis illustra-
minu bon;i3 operationis prajmiltit. Et tanto cjus tur. Pluvias percipit, quia veritatis eloquio
pin-
fecundius prwdicationis tribuitur, quauto hoc in guescit. Ventis conoutilur, quia fempestatibus
ejus pectore perfecti operis exarationc prsevciitur. exercetur ; et secum crescentes paleas portal, quia
Sequitur Et pi-Of/enies lua sicut herbn lerrx.
:
— nequiorcm contra se quotidie vitam peccaulium
Quia de ejus imitalioue nascitur, duni arenlem tolerat; alque ad aream deductum triturationis
pi-*sentis gloriam deseril, spe in .('lerna viri-
\iliv: pondeie premitur, ut a palearum connexione sol-
escit. Vel certejusli progenies sicut herba terrce [{ vatur. Quia meas nostra ccelesti discipliare sup
orilur. quia dum vivendo monstrat quod priedi posita, dum correctionis flagella percipif, a socie-
cando asseril, multitudo sequcnfium innumerabi tatecarnahum mundior reeedit, et relictis paleis,
lis exsurgil. Sequitur : ad horreum dueitur quia foris remanentibus re-
:
Vehs. 26. /tujredicris in ahHndnntin se/iulcrum. probis, electa aniina ad supernie mansionis gau-
— Quid enim sepulcri nomine, n,si conteui|>lativa dia iPterna sublevatur. r,t in alieno quidem tem-
vilasigualur? Acliva quoque vita scpulcrum est, pore percussiones senfiunl, sed in suo a percus-
quia a pravis nos operibus mortuostegit. Sed con- sioue requiescuut. Electis quippe tempiis est
templativa perfecte sepelit, quia a cunctis mundi alienum vita praesens unde quibusdam adhuc in-
actionibus funditus divi(ht. Hinc Pauliis sepullis fidelibus Veritas dicit i Tempus meum nondum:
dicebal : < Morfui enim estis, .. etreliqua 'i.ol. ui, veuit, tempusautem vestrum s^mper est paratum
3). llinc est quod Abraham conjugem mortuam [Jnan. vii, 6). Sequitur :
in sepulcro dnplici sepeht. Vir quippe perleclus Vi:rs. 27. Ecce hoc ut invesli<javimus ita esl. —
sepulcrum abundantia ingreditur, quia prius
in biquel profeclo quod in his nil ab eo juxta super-
aclivK vitfe opera congregat, et postmodum ca;'- ficiem dicitur. quia nimirum ante faciem non jacet
uis sensuui pe'' contemplationem mortuum, htm-- r quod investi'.,'atur. Qui ergo h<ec iuvestigarc se in-
muudo funditus occultat. Actionis nanique tem- licat, quiaiii vei'bisexterioribusiaterioraqu;esie-
pus primum est contemplationis cxlrenjum.
: rif demonstrat. Sequitur Quod audiluin, menle :
Unde necesse est, ut perfectus quisqiie prius pcrlracla. —
Quantalibet enim doctrina mens
mentem virtutibus exerceat, atque huuc posfmo- polleat, gravis ejus imperifia est velle docere me-
dum in horreum quietis condat. Hiuc est quod liorem. Unde et ea qu.e ab inimicis recta prolata
Jacob pro Rachel servivit, ef I.iam accepif. Po- sunt. ab interno arbifro non recta judicantur. In
fest eliam per sepulcrum non solum iu hac vita eonamquevim su;e rectitudinis amitfunf. quod
nostra contemplatio, sed quies »ternEe et intim;e audifori non congruunf.
LIBEU SEPTIMIS.
CAPUT VI. D quia quousque priesentia tolerat, ad aUud loquendo
Vers. Utinam apprehenderenlur pv 'HUa
2, 3. suspirat.Qm enim peregrinationem pro pafria di-
mea quibus iram merui, et calamilas quam patior, Ugif,dolorem efiam infer dolores nescif. Sequitur :
in slalera ! quasi arena maris lixc grarior appare- Vers. 4. Quia sagitta> Domini in me sunl. Sa- —
ret. — Stater;e nomine Dei et hominum .Uediator ex- gittarmuquippe nomine aliquando prsedicafionum
pnmitur, qui ad pensandum vit;B nostrai meritum vcrba signantur. Oe his Psalmista ait « Sagittaj tuae :
venit, ae secum justifiam simul et misericordiam :.' Mittam
acutie, » et reliqua {Ps. xui.G^. Etlsaias
deluht. Sed misericordiic lance pr.cponderans cul- ex his qui salvafi fuerint ad geutes in mari, in
pas nostras, parcendo levigavit. Calamitas quidem Africa, in Lydia, fenentes sagittas, in Ifaham, et
iu statera gravis apparuil, quia m;Uum quod per- Gneciam {Isa. lwi, 19). Aliquaudo aaimadversio- <>
tulit, nonnisi in prwseutia Redemptoris agnovit uis scntenlia designatur, sicut Joas regi per Eli-
Magni autem arena maris est ponderis, sed calami- seum dicitur < Jace sagittam (IV Rcg. xui, t7). »
:
tashominisarena inai'is gravior dicilur, quia dura Qiio jacente ait < Percuties Syriam,donec consu-
:
fuisse p«na ostenditur, dum pcr misericordi;B judi- mcs eam (Ibid.). > Ac si ergo diceret Ego iii exsilio :
cem culpalevigatur. Sequitur : Undc el verba mea dainnationis nou gaudeo, qiiia vim percussionis
dolore sunl plena. — Justiverba dolore plcna suat, ;^gnosco. Sequitur : Quarum indignalio ebibil spiri-
:
le; S. ODO.MS AUBATIS CLUiMACEiNSIS 11 )«8
tum meum. — (Juiil est spiritiis hominis, nisi spi- .V uoluerit, quid aUud quam insulsum cilnim come-
ritus plationis ? Sagittii^ aiitem Domini spiritum dit? Sed quia priPceptis ejus dura jubenlibus gen-
hominis ehibunt, eum supern;p animadversionis tilitas subdi recusavit, insulsum cibum comedere
sententia alHictam meutem ab elatione compcs- noluit, quae priusquam spiritus condimentum per-
cunt, cum supefna^ senlentiiR electos quos in pcc- ciperet, servare vim litter;e expavit. Sed in hoc
catis iuveniunt, (Juni vulnerant, immutaut, ut cibo sal Veritas misit, ct latere in lege saporem oc-
duritiam suam transfixa mens deserat, aliiue cx docuit dicens « Si crederctis
ciiltieinlelligentiie :
salutifero vuhiere sanguis confessionis currat. Se- Moysi, •• Et rursum. • Ha-
et reliqua (.foan. v, 46).
quitur: AV lerrores Doniini mililanl conlra me. — bete sal in vobis. » Et Pacem habete inter vos :
Justorum meus non solum perpendit quid tolerat, (Ma7'c. IX, oO). » MoRALiTKR. Verba quippe morcs-
sed etiam pavet quod restat. Videt quaha in hac que carnalium, quasi cibum se nostris mentibus
vita patitnr, metuit ne posthanc graviora patialiu'. ingeruut, in delectalionis ventre rapiuntur. Sed
llnu- 1'salmista ait « In uie transierunt irie tu;e, ct
:
doctus quisque insulsa non comedit, quia pravo-
terrores tui conturbaveruntme [Psal. lxxwu, l7j." rum dicla factaque dijudicans, ab ore [aure] cor-
Mon.\LiTER. Jam quippe per fidem Mediatoris vivi- dis repelht. Hinc Psalmista ait " Narraverunt mi- :
mus, et tamen adhuc per e.vpurgationem vitiorum B lii iniqui fabulationes suas, » et reliqua (l^sal.
quasi sagittas Homini dura animt.dversionis inli- cxvui, S'6). ^eqmtur Aut gustare aliquis potcsl, :
m;e flagclla snstinenuis. Sed eccc et diviuie cor- quod gustatum a/fcrt mortem ?— Lexnamqiie car-
rejitionis percussioue coufigimur, et tamen adluic naliler degustata mortem intulit, quia commissa
illud est gravius quod ile terrore venturi Judicis dcliuquentium dura animadversione distrinxit, et
eeternamanimadversionemformidamus. Sequitur per praeceptum culpam innotuit, et hanc per gra-
Vers. 0. Xunqiiid rngiet onager cttm hahueril tiam non delevit, Paulo attestante, qui ait « Nihil :
lierham.' aulmugiet bos cum a/ile prxsepeplenum ad perfectum perduxit lex (Hebr. vii, 19). » Ad
steterit? —
l*cronagrum, agrestem asinum gentilis Christum vero conversa gentililas, quie adhuc so-
populus designatur. Per ])0vem, plebs Judaica nare per verba legis intelligit, angustata sunt de-
significatur, qua? jugo supernte dominationis sup- sideriis Morvliter. Sancti igitur viri cuni
suis.
posita, ad spem proselytos colligens corda qu;B va- asteruis anhelant, in tanta vita; altilu-
desideriis
luit vomere legis Iraxit. Multos enim ex gentili po- dine se sublevant, ut audirejam quaj mundi sunt,
pulo, seu Judaeoruui, incaruationis Uomini mystc- grave sibi hac deprimens pondus credaut. Valde
rium desidcrasse, his verbis cognoscimus. De qui- namqueintoierabile iEstimant, quidquid illud non
bus Dominus ait Dico vobis, multi justi ct
: «i
,^ sonat, quod iutus amant. Sa^pe enim mens su-
phopheta; voluerunt videre quse vos videtis, » et '
perna appetit, et stulta in infimis contemnit, nec
reliqua (Malth. \m, 16). Sed tunc onager herbam tamen adhuc pro amore veritatis ad perferendos
invenit, cum gentihs populus divinfe incarnatio- prajsentis viiaj criiciatus accingitur. Duruiu quip-
nis gratiam aocepit. Tunc etiam bos vacuum pr;e- pe est appetere quod cruciat, sequi quod vitam
sepe non habuit. cum plebi Judaicte Domini car- fugat. Sequitur :
uem lex exhibuit, quam liu exspectante prophe- Vers. 7. Qux prius tangere nolebat anima mea,
tavit.Unde et natus Dominus in prsesepe ponitur. nunc prx angustia cibi mei sunl. — .\J)sit enim
Ipse enim ex nostra substantia carnem assumens ne vir sanctus in status sui incolumitate constitu-
fenum fieri voluit, qui cibum semetipsum menti- tus, amicorum suorum aliquando dicta despe-
bus mortahum priebuit dicens > Qui comedit : xerit. Se;l quia beatus Job membrum est Ecclesiee
carnem meam, et bibit sanguinem meum, iu me sanctSB, ejus etiam voce loquitur. Quia nimirum
manet, et ego in eo [Joan. liv, S6). » Ac si ergo di- amoris sui sstibus anxia, cibum Scripturae ve-
cat : Idcirco gentilitas gemit, quia eum necdum teris conversa gentilitas esurit quem dudum su-
Redemptoris sui gratia refecit atque ideo Judaea ; perba despexit. Aliter Quia societatem gentilium
:
mugitus dilatat, quia legem tenens, sed legis auc- Judasa habere contempsit, insulsum cibum su-
torem non videns, stans ante prajsepe jejunat. Mo- mere fastidivit, et quia divina sententia proposita
n.\LiTER. Qui alii onagriappellationesignantur, nisi morte vetuerat ne plebs Israehtica foedus cum
qui in campo fidei constituti, nuUius officii loris li- alienigenis jungeret, gustare noluit quod gusta-
gantur? Bovis vero nomine hos signat, quos intra tum atTert mortem. Sed ad Redemptoris gratiam
sanctam Ecclesiam ad priedicationis ofBcium sus- Judfea veniens.ab lsraelitisinfidelibusrepulsa,dum
cepti ordinis jugum premit. Herba vero onagri et per sanctos apostolosad coUectionem se gentihum
pabulum Jjovis est interna refectio populi fidehs. dilatat, quiisihoc in cibo esuriens accepit, quod in-
Quiaeuimlonge abintcrnasapieutiapositi,ceternam dignum prius fastidiose despexit, et prae angustia
hsereditatem noncernimus, velutbruta animalia a cibos quos dudura contempserat, comedit quia :
dcsiderata jejunamus. De qua nimirum lierba Re- repulsa a Judieorum duritia gentiles suscipere po-
demptoris vocedicitur: < Per me si quis introierit, pulos quos despexerat concupiscit. Mohvliter.
salvabitur, « etreliqua (Joan. \, 9). Sequitur : Mens enim proficiens qufe prius dum solii propria
Vers. Aul poterit comcdereinsuLsuvi, quod non
6. curaret, ferrc aliena fastidiebat, cum ad toleranda
esl sale condiium ? —
Quisquis enim carnalibus |iroximi inlirma se attrahit, ita ut pro amore verita-
obsequiis intentus, legem intelligere spiritaliler tis prsesentis vitie cruciatus taato post fortis appe-
:
169 EPITOME MORALIUM S. GREG. Ii\ JOB. — IJB. VII 170
tat, quauto prius infinna fugiebat, hffic prse an- A transitoria sine cessatione diligere,
contra flacella
gustia comedit, quse prius tangere nolebat. Sequi- Conditorisinsensibiiiterperdurare. De his prophe-
tur. ta ait Vs qui potentes estis ad potandum vi- : <.
Vers. 8. Quis del ul veniat petitio inea, et quod num. » Et reliqua {rsa. v. i-l). Et « Ecce occupa- :
expeto tribuat mihi Domuius, et quiccepit ipse me verunt animam meam, et irruerunt in me fortes
conteraf? — JNon enimper contumaciam expetit se (Psal. i.vui, 4). ). Fortes quippe qui mala mundi
esstingui, ut injustitiam ferientis accuset, quod tolerantpromundo, ejusque gaudia, ut ita dixe-
verbis sequentibus demonstrat, dicens " iNon : rim,qua;rentes perdunt,nec tamen ha?c perden-
contradicam sermonibus sanctis (Job. xi, 10). » do fatigantur. Ac si ergo vir sanctus dicat Mala :
Sciendum vero est quia aliquando nos adversa- mundi pro mundo tolerare nequeo, quiajamin
rius, aliquando autem conterit Deus. Ex advcrsa- ejus desiderio fortis non sum. Dum enim pi-fesen-
rii contritione deficimus avirtute. Per Domini vero finem conspicio, cur pro
tis vitee
mundo patiar
contritionem fracti ^itiis in virtute laboramus. cujus appetitum calco ? Sequitur.
Hinc scriptum est ; « Reges eos in virga ferrea Vers. 12. Nec fortitudo lapidum fortitudo mea,
{Psal. II, 9). > Cum enim nos cxterius affligit, in- nec caro mea senea es/.— Quid hoc loco asre autla-
terius reficit. Et quia plerumque vitiorum contri- B pidibus, nisiinsensibiUumhominum corda signan-
tionem in nobis Dominus agere inchoat, sed cum tur, qui nulla percussione mollescunt? Quo contra
mens ex ipso exordio profectus extoUitur, adver- eleetis dicitur : « ToUam vobis cor lapideum, » et
sario aditum pandit. Quapropter fanctus vir exo- reliqua {Ezeck. ixxm, 26). Paulus quoque ait :
rat dicens : « Si linguis liominum loquar et angelorum, » et
Vers. 9. Qui cwpit, ipse me contei'at. Ac si di- — rehqua (/ Cor. xiu, I). Lapidi simihs est quisquis
cat Hoc quodinmeexorsum est. perflcere ferien-
: a pietatis prscepto durescit, et percussus sonitum
do non desinat, ne desertum me adversario ad cou- humihs confessionis non reddit. Quidam vero me-
tritionem tradat. Sequitur : Solvat manum suain.et tallo aeris in nullo discrepantes, cum flagella su-
succidat me. — Solvat manum dicitur, exerceat eflfe- pernae percussionis accipiunt, pi« confessionis so-
cum nos extoUi Conditor conspicit, et
ctnm. Sed nitus emittunt. Sed qui humihtatis voces ex corde
amorem suum erga nos per verbera non exercet, non proferunt, ad statum salutis reducti, nesciimt
quia ad ferienda in nos nostra vitia manum hgat. quod promiserunt. Ac si ergo vir sanctus dieat :
Et cum securos nos ac de virtutum affluentia ela- Reproborum similitudine sub disciphnae verbere,
tos repente vel flageUi dolor, vel inflrmitatis ten- nec more lapidum ita obduravi, ut a ministerio
tatio percutit, proflnus a status sui vertice mentis C coufessionis obmutescam, uec rursum quasi ees
nostrse elatio succisa cadit, ut de semetipsa nihil vocemconfessionisresono, etseusumvocis ignoro.
audeat, sed inflrmitatis suee ictu prostrata manum Sequitur :
levantis quferat. Hinc est cpiod sancti viri tentari Vers. iS.Ecce, nonest auxilium mihi in me. —
appetunt, flageUari concupiseunt, dicentes : « Pro- Patetjam ad cujus speciem percussi animus per-
ba me, Domine, et tenta me {Psal. xxv, 2). « Et cmTat, cumin se sibi esse auxilium degat. Plerum-
Ego ad flageUa paratus sum {Psal. xxxvii, 18). » que enim virtus avita deterius quam si deesset, in-
Sequitur. terficit , quia dum ad sui contidentiam mentem
Vers. 10. Et hsec mihi sit consolatio, ut affligens hanc elationis gladio transflgit. Sequitur Et
erigit, :
me dolore non iparcat. — Ac si dicat : Quia hic ideo necessarii quoque mei recessei'unt a me. Qui enim —
non parcit, ut in perpetuum parcat. Ex affUctione intirmum se in semetipsum insinuat, ad majoris
enim corsolor, quia, corruptionis humanae putre- adhuc meritum fortitudinis etiam proximis desti-
dinem sciens, ad spem salutis ex vulnere certus red- tuitur. Sequitur :
dor. Valde quippe electi formidine tabescunt, cum Vers. Qui fo/lit ab amico suo misericordiam,
li.
perpetrasse se iUicita novere, sed perscrutantes in- timorem Bomini derelinquet.—A.micinomine hoc
yeniunt, quia nuUa pro iUicitis adversa perpessi locoproximusquUibetdesignatur.Duosuntpraecep-
sunt. Sequitur :iVec contradicam sermonibus sane- ta charitatis,amor videlicet Dei et proximi. Per amo-
tis. — Verba Dei ad nos sunt effectus opera*ionum. rem amor proximi gignitur et per amorem
Dei, ;
In eo ergo nobis loquitur, quod erga nos tacitus proximi, Dei amor nutritur Hinc scriptum est ;
:
operatur. Beatus igitur Job sermonibus Dei con- « Qui non diligit fratrem suum quem videt, et reh-
tradiceret, si de ejus percussionibus murmuraret. qua {Joan. iv, 20). Quae tamen divina dilectio per ti-
Sed quid de percussore suo sentiat indicat, quem morem nascitur, sed in atlectum crescendo permu-
enim ferientem tolerat, sanctum vocat. Sequitur : tatur. Scriptumest enim « Non agnosceturinbo- :
Vers. H. Qux est enim forlitudo mea ut susti- nis amicus, et non celatur in malis inimicus {Eccli.
finis meus, ut patienter agam ? —
neam, aut quis XII, 8). Quianimirumqui ex adversitate proximum
•>
Sciendumquod aha justorum, atque aha est forti- despicit, aperte convincitur quod hunc in prospe-
tudoreproborum. Justorum quippe fortitudo est, ris non amavit. Et cum omnipotens Deus, ideo
carnem Vincere, proprus voluptatibus contraire, quosdampercutit, utpercussos erudiat, etnonper-
delectationem vitc-e prajsentis exstinguere. Hinc cussis occasionem boni operis privbeat, quisquis
enim sancfls dicitur : « Viriliter agite, » et reUqua percussum despicit, occasionem virtutis a se re-
(Psal. xxx, 2.11. Reproborum vero fortitudo est peUit, et tanto nequius se contra Auctoreni erigit,
P.iIR0L. CX.XXIII.
171 P. OnOMS ABSATiS CLUXIACE.NSIS II. 112
quanto iiuuo nec piuui salnte propria, n(.'c jiistiini A eantur, et quasi exlra se tensi ad senietipsos per
in alieno vtiluere agnoseit. Se((uitur : circuitum redcunt. Qui l)oua quidem cupiunt, sed
Prwtcricrunl mesirut torremqin rap- a malis niiiujuam reccdunt. lisse qiiippe hiimiles,
Vkrs. 15.
lim transil in convalUbus fratre.s mei. Ssepe re- — seif sine despeetu, esse conteuti propriis, sed sine
necessitate, esse casti, sed sine maccratione cor-
prohi eam fidem quam tenemus, retinent ea(iem :
ejusi^lem rcligionis veritate poris, esse patientcs, scd sine contumeliis, voiunt.
sacramcnta pereipiunt,
continentur, sed taiucu cum passio is visceranes- Alif«r.S»pe namque nonnuiii eontra quoeda vi-
ciunt, vim ciiaritatis, quainfJomino fla^Tamuset tia sevehementer aiMiuyunt, sed quaidam subi-
gere negligunl.Ciimque se contra ista noii erigunl,
proximo, non agnoscunt. Recte ergo et prfetereun-
tes vocantur, quia ex uno matris nobiscum gremio
et ilia Gontra se reparant quie subegeraut. Alius
per fidem prodeunt, sed in uno cliaritatis studio carnem a luxura domuit, sed mentem ab avaritia
eri'a Deum et proximuninon tiguntur. Qui enim retinet, erumpente occasionis articulo, etiam in
spem supern<e patrire dcseriint,
terrcna diligunt. luxuriam iabitur, quam jam subcgisse videbatur.
more lorrentis valles petuut.
quasi ex montilius Aliijnando vcro involutisgressuum semitis, et non-
Quos temenhiems prwseutis viffe multiplicat, sed nuila cuipa devincitur, et alia peraliam perpetra-
tnr. i\am stepe furto negationis jungitur, et per-
sestas venturi judicii exsicoat, et reprol)orum Ireti-^B
jurii deinceps reatu cumulatm', el culpa culpae ad-
tiam in ariditatem vertit. Torrentem quippe ad
convallem rapiim transire est, pravorum mentes jungitur. Quid aliud quam involutis semitis atque
ad ima desideria sine obstaculo ac difficultate innodatis viiieulis pravorum gressus ligantZUnde
descendere. Omuis enim ascensus in labore est, per Isaiam dicilur : « Et erit cubilc draconum,
descensus in voluntate. Aliter. Si convalles ima et pascua struthionum, et occ.urrent da?monia,
poenarum ioca intelligimus, injusti quique sicut onocentaurus et pilosus clamavit alter ad aiterum
terrena raptim ad convaliem tianseunt, quiinhac (ha. XXIV, 13). Quid per dracones, nisi maiitia;
>'
vita quam totis desideriis appetunt, diu ncqua- quid per struthionem, nisi iiypocrisis designatur?
quam (Videlur hic verbum quoddam dccsse) pos- Et quia Gripce onos asinus dicitur, per asinum lu-
sunt. Nam quot dies aetatis accipiunt, quasi tot xiiria designatur per aurum vero cervix super-
;
quotidie gressibus ad flnem tendunt. In longum biae demonstratur, ut iliud « Tauri pingues ob- :
quidem voluptatum desideria pertrahuut, sed ad sederunt me (Ps. xx:, 1.3). » Onocentauri ergo
inferni claustra repente producimtur. Sequitur :
siint, qui subjecti vitiis luxurise, inde cervicem
Vers. Qui limet pruinum. irruel super eum
16. erigunt, unde humiliari delmerant. Filosus, Grasce
nix.— Pruina quippe interius gelescit, nix autemK] dicitur ttkvk; Latine incubos. Quorum nimirum ,
de superioribus ruit. Et ssepe nonnuUi dum tem- forma ab humana effigie incipitur, sed bestiaii ex-
poraiia adversa pertimescunt, districtionem a?ter- tremitate terminatur. Nam ssepe edendi deiectatio
ua3 adversionis abjiciunt, de quiijus dicitur. 11- servit guhe, et simulat servire indigenfise. Cumque
<•
Uc trepidaverunt timore, » et reliqua (Psal. xiii, ventrem in ingluviem extendit, niembra in iuxu-
S). Contra ahi in terra liomines contra veritatem riam erigit. Pilosus autem aiter ad alterum cla-
pavent, ejus veritatis iram eoehtus sustinent, et mat, cum perpetratra nequitia ad perpetrandam
aiii cum pati in terra inopiam metmmt, in aster- aliamprovocat. Sequitur Arnbulabunt invacuum :
num sibi abundantiam supern;e refectionis abs- ct peribunt. In vacuum quippe aroijulant quid —
cindunt. Sequitur :
nihii secum de fructu sui laboris portant. Cuncta
Vers. 17. Tempore quo fuerint dissipati peri- enim heec moriens deserit, quee injuste viveus
bunl. — Quos enim prsesentis vitae soilicitudo or- concupivit. At eontra in lege dicitur. « Non appa-
dinat, amissio dissipat, et tunc etiam exferiuspere- rebisin conspectu meo vacuus (Exod. xxiii, 14). •)
unt, qui intus dudum seteina negligendo perie- Et de justis dicitur : « Venientes autem venient
runt. Sequitur El cum incaluerint, soleentur de
: cum exsultatione, » et reiiqua (Ps. rxxv, 6). Sed
ioco suo. —Iniquus cnim qiiisque cum incaluerit, D quia injustus quisque promerendse vifse meritum
de loco suo soivitur, quia in judicio intimse dis- bene agendo non providet, in conspectu Dei va-
trietionis appropinquans cum jam per cognitionem cuus apparet. Sequitur :
p(jenie fervcre ctpperit, ab ea quse dudum inlia?- Vees. 19. Considerate semitas Thema, itinera
serat carnis su£e delectatione separatur. Hinc con- .Srilja. — Thema. auster , Saba autera rete in-
tra reprobos dicitur per prophetam : • Et tantum- tei-pretatur. Quid hic per austrum, qui flatu
modo sola vexatio inteiiectum dabit auditui {Isa. teporis membra dissolvit, nisi fluxa remissio
xxviii, 19). » Praesrntem vitam ex desiderio reti- vivendi ? Quid autem per rete Bisi actionis ,
net, sed de loco suo solvitur, qui oliiectamenta obiigatio demonstratur ? Qui enim dissoluta
carnis desiderans, ejus duritia per suppiicium li. mente ea quje terrena sunt appetunt, nec per
quatur. Sequitur : gressus hberos ad Deum prodeunt, ipsi se suis
Vers. 18. Involulx sunt semitse gressuum eorum. inordinatis conatibus Hgant. Sunt namque pleri-
— Omne quodinvolviliir, in semetipsum replica- que, qui non soium aUena non appctunt, ve-
tur.Sed sunt uonnulli qui recta quidem deliberan- rum etiam cuncta, quse possederant in mundo, de-
do appetunt, sed ad consueta semper mala repli- relinqunt. Sed dum amori propinquitatis indi-
:
173 EPITOME MORALIUM S. GREG. L\ JQB LIB. VII. i7i
sccrete deserviunt,ad ea saepe per efifectum cogna- A timetis, ex sola eum percussione formidatis. Sc-
tionis redeuntquw damnarunt. Quo itaque isti, nisi quitur :
in rete ambuJanf, quos in pi-Eesenti s;ecuIo inelioa- Vers.
-^i, 23. Xunquid di.c> Afferte mihi de :
te jam vitffi perfectio sed inordiuatus
solveraf, substantia vestra. et donatemihi, vel, liberate me
amor terrenae cognafionis ligat/ Hinc ^ eiitas dicit de manu hostis, et de mauu robustorutn eruite me?
« quis venit ad me, et non odit patrem suum,
Si — Hajreticorum quippe pradicatio substantia car-
et matrem, et uxorem, et filios, et fratres, et soro- nahs non inconvenienter accipitur, qua dum per-
res, adhuc et animam suam, non potesf meus esse versa fulciuntur, quasi in verbis diviles ostendunt.
discipulus (Ltic. \iv, 16). • Recfe if.'itur post Thema Quam eos saneta Ecclesia non quitrif, quo hanc
semitas, Saba itinera memorat, quia quos ausfer spiritali intellectu transcendif. Manum quippe
reprobi femporis hos nimirum rete impli-
olverit, hostis, Satan£e fortitudem vocat ; et manum robus-
cationis fenet. Bene autem pravorum opera descri- torum, vires malignorum spirituum appellat.
bens considerare admonef, quia perversa agere Quos idcirco robustos appellat, quia dum absquc
diligimus, sed hfec visa in dijudicamus, et ea
aliis carnis inflrmifate sunt eondifi, pravis eoruin
quae in nobis minus dijudicanda credimus, quam assertionibus Lmbecillitas adjuncta non obviat
•sint turpia in aliorum actione cognoscimus. Sicque B Hoc vero quod subsequitur :
iit, ut ad semetipsam mens redeat, et agere quod Veus. 24. Docete me, et ego lacebo, et si quid.
reprehendit erubescat. Sequitur Et exspectale : forte ignoravi instruite me. Sub cujus discre- —
paulisper. — Sa?pe dum praesentis viffe brevifas tionis lUjramine pendeat, incerfum videtur, utrum
quasi perseverafura diligitur, ab ceterna spe sit quod intulerat. Nunquid dixi, an certe a supe-
animus frangitur. sed repente vitam finiens, riorii)us disjuncta ^enfenfia promitur, ut quasi
«terna invenit supplicia, quas jam vifare nequeaf. per increpationem dicatui- ? Docete me, et reUqua.
Hinc enim dicitur. « Vse liis qui perdiderunt sus- Quod famen ufrique distinctioni convenit, quia ab
tinentiam [Eccli. u, 16;. » Cumque enim mens in inteUectus sano tramite neutrumque recedit.
pr«sentibus figitur, vita terminatur, ef repente ad Beatus igitur Job contra mundi divites, pauper,
supplicia improvisa pervenit. Hinc Psalmista ait :
contra pofentes oppressus, contra sapientes
« Pusillum adluic, et non erit peccator [Psal. stultus, doctrinam respondit, quia nec pauper
X.VXV1, 10). •> Sequitur : eorum substantiam, nec oppressjs adjutorium
Vers. 20. Confusi sioit quia speravi. Cum — coutra robustos, uec stultus doctrinam sapientias
bonis mala reprobi ingerunt. Si hos a spe intima carnalis qua;rit. Sanctus etenim vir, quia mentc
labefactari conspiciunt, effectu deceptionis hilares- Q pulehre super semetipsum rapitur, et pauper ino-
cunt. Cum vero bonorum operum spes interior fi- pia non angusfatur, ef oppressus nil patitur, et
neqiiaquam malis exf erioribus ad ima recli-
gif ur, et voluntarie sfulfus, earnalem sapientiam non mi-
pravorum mentes confusio oceupat, quia,
natur, ratur. Sequitur :
dum pervenire ad alllietorum intima nequeunt, Vers. 25. Quare detraxistis sermonibus veritatis,
ineassum esistere crudeles erubescunt. Sequitur : cum e vobis nullus sit qui me arguere possit? —
Venerunl quoque usque ad me. e/ pudore cooperti Ac si aperte diceretur : Qua femeritate audifa repre-
sutit. —
U.sque ad sanctam quippe Eeclesiam in henditis, qtii percussionis mese causas ignoratis ?
die judicii reprobi veniunf, qma usque ad ejus .Mundus quippe ipse esse debet, qui curat aliena
conspiciendam gloriam perducuntur, ut ad majora corrigere. Unde ad David dicitur: « Non tu eedifi-
peatus sui supplicia repulsi, videant quod perdi- cabis mihi templum, quia vir sanguinum es (///
derunt. Tunc vero ioiquos pudor cooperit, cum Reg. vm, 9j. » Sequitur :
eos in conspectu judicis testis conscientia adducit. Veks. 26. Ad increpanduin lantum eloquia con-
Tunc omnis culpa anfe oculos reducitur, et mens cinnatis. —
Duo sunt verba noxia humano generi.
super gehennse inceudio, suo gravius igne crucia- Unum quod curat etiain adversa laudare, aliud
tur. De qmbus recte per prophetam dicifur Do- : quoil studet etiam semper recta corripere. Ex
mine, exaltetur manas tua, ut qufe vident videant hujus ergo qualitate beatus Job amicos fuisse
et confundantur [Isu. xwi, II ). Possunt etiam heec •> redarguit. Sequitur Et in ventum verba proferHs.
:
omnia amicis beati Job congruere. Ac si de eis — in ventum enim esf verba otiosa
proferre
dicat: Dum me stultis increpationibus ad despera- dicere. .Nam s»pe dum
ab ofiosis verbis nequa-
tionem fleetere nequeunt, ipsi temeritatis suae in- quam lin^ua compescitur, ad temeritatem quoque
sania confundantur, videntes corporis vulnera, stult«e enim loqui
increpationis etTrenatur. Prius
et mentis conscientiam nescientes. Dumme de in- ahena Ubet, et postmodum eorum detracfionibus
justia increpare ausi simt, usque ad me necdum vitam, de quibus loquifur, lingua mordeat cpian- :
venerunt, sed dm'a me invectione pulsanfes, dum doque aulem usque ad aperfas confumehas
victorem animum inter adversa deprehenhunt, erumpat. Hinc Salomon ait: < Qui dimitiif aquam,
quasi adine venientes erubescunt. Sequitur: caput est jurgiorum [Prov. xvii, 14). » Et item :
Vebs. 24. Nune veuistis, el modo videntes plagam i Qui imponit stulto silentium, iras mitigat
meam, timelis. —
Ac si aperte dicat: Ego tunc ti- (Prov. x-wi, 10). » Et Isaias : « Cultus justitite si-
muiDeum, cum,fuJtus prosperis, tlageilorum detii- lentium [Isa. xxxii, 17). » Otiosum quippe verbum
menta non sensi. Vos qui ex amore Deum non est quod ratione justa? necessitatis, aut infentione
ils S.ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 176
piffi Pkiuiuque nimis taciti, dum A (ha. vi, ,">).» Justus autem cum opportunum con-
utimatis car^;
quoiunulain niala lespiciunt, et tamen in silen- siderat, postposita censura silentii, loquendo quee
tiuui liiiguam prcmunl, eo auctores mortis fiunt, congruunt in usum se utditatis impendit. Hinc
quo virus, quod potcrant, ejicere loquendo nolue- namque dicitur i Sapiens tacebit usque ad :
ruul. Ilinc prophcta ait : >• \se mihi quia tacui lcnnpua {Eccli. xx,~}. »
LIBEK OCTA\ US.
Vkus. "27. Siijier inqiilliiin irruktis, el subverlere B minare quod dicit, quateiuis inter cor et linguam,
nilimitii amicum veslruin. — Quanta? namque in- *quus discretusque arbiter sedeat, subtiliter pen-
firmitatis superpendal, insinuat quem pupillum sans si recta vcrba offerat, qune utiliter suscipiens
vocat, quia vero ab amore recedere etiam tesa ad auditorum judicium lingua perducat. Sequitur:
cliaritas nescit, et subverti velle se queretur, et Vers. iO. El non invenietis in lingua mea ini-
tamen amicum se esse testatur. Tvpice. Sanctse quitateni,el in faucibus meis stultitia non perso-
quippe Ecclesiae populus qui mortui patria est, nabit. — Ac si aperte diceret : Si subtihus vestra
filius, uon incongue dicitur, cujusresur-
pupillus, perpenditis, verius aliena pensatis. Et cum rectum
gentis vitam jam quidem per fidem sequitur, sed esse cfeperit quod dicitis, justum cognoscitis quod
necdum per speciem contemplatur. Super pupil- audistis. Sic enim sancta Ecclesia studet prius
lum verc liasretici irruunt, cum humilitatem fidelis assertiones hostium falsas ostendere, et tunc prae-
populi impoitunis falsisque aIlegationil)us atfli- dicamenta virtutis aperire. Per linguam quippe
gunt. Taineu amieus est quem nituulur evertcre, aperta locutio, per fauces vero occulta tractafio
quia lidclis UeipopuIus,ipsos quoque quos tolerat designatur. Et quia ea quas per publicam locutio-
persequentes, amaodo non desinit ad veritatem nem sancta preedicat Ecclesia, et jam per intimam
vocare. Sequitur :
Q fidem servat, in hngua iniquitas non resonat, sed
Vers. 28. Verinntamcn quod cxpislis nxplete. — nec in faucibus stulfitia, quidquid per linguam
Ac si aperte diceret Nec antc illatas molestias tre-
:
prsedicationis emanat, hoc per fauces tacitcB ex-
pido, nec ingratis auditoribus correptionis adju- spectationis degustat. Sequitur.
toria ahscoudo, quia et roalis pressus exerceor, et
ipsismiscricordiam persecutoribus benigneimpen-
CAPUT VII.
dens cresco. Quia enim « charitas patiens est, be- Veus. I. Militia estvita hominis super terram. —
nigna est (/ Cor. iv, 4). » et eum unum ex utroque .\lia translatio habct tentalio, sed utriusque verbi
defuerit, oharitas non est ut a nobis charitas vere
: sensus aspicitur. Qiiid enim tentationis nomine,
teneatur, necesse est quatenus et benignitatem nisi pugna contra maliguos spiritus exprimitur ?
patieutia, et patientiam benignitas sutfragetur. Et quid appellatioDe miUtiae, nisi contra hostes
Beatus igitur Job, quia patiens est, dicat: Veruin- exercitus designatur ? Tentatio itaque ipsa militia
tamen quod cvpistis explele. Et quia benignitate est, quia dum contra malignorum spiiituum in-
prtedilus, dicat : Preebete aurem. — Sequitur : Et sidias vigilat, in bellorum procinctu procul dubio
videte an mentiar. — Ac si aperte dicat: Ea quae exsudat. Vita vero hominis tentatio perhibetur
assero nequaquam mihi ex auctoritate credite, esse, quia ab statu conditionis lapsa, et corruptio-
sed an vera sint ex ratione pensate. Neque enim nis sua3 putredine subdita, dum sibi ex semet-
sancta Ecclesia ex magisterio humilitatis instituta ipsa molestias gignit, hoc est jam facta quod
recta quae errantibus dicit, quasi ex auctoritate tolerat. Sic itaque humana vita tentatio est, ut
preecepit, sed ex ratione persuadet. Sequitur : etsi jam ab iniquitatisperpetrationecompescimus,
Vehs. 29.Respondete, quwso, absqiie contentione. in ipsis tamen bonis operibus, modo malorum me-
— Neque enim hseretici inquisitionibus suis veri- moria, modo seductionis cahgine, modo intentio-
interrupUone fuscetur Tentatio ergo
tatem conantur assequi, sed victores videri. Uude nis suffi r est,
iit, ut contentionis certamina exquirant, et de qutB aut aliena virtutibus ad cceleste preemium non
Deo, qui « pax nostra est [Eph. ii, 14), » loqui pa- valet assurgere, aut ditata donis spirituahbus ali-
atque ea pacis negotio, rixae inven-
cifice iiesciaul,
quando deterius ex occasione virtutum ruit. Miiitia
tores fiant.Quibus Ijene per Paulum dicitur « Si : vero est vita hominis, quia unusquisque, dum
quis autem viilctur cententiosus esse, nos talem quotidie ad vitffi terminum per temporum aug-
consuetudincm non habemus (I Cor. xi, 19). » menta tendit, augendo vitam vivere desinit. Et
Seqiiitur: El loquentes id quod justum est, judi- dum spatia temporura crescere appetit, ab eodem
cale. — Is namque qui loquitur, dum vel in sui spatio quod protendendo colligit, crescendo per-
auditoris scntentiam exspectat quasi ejus judicio transit.Nam cumordinem militiaelocuscrescit, toto
suppouitur, a quo auditur. Qui igitur in dictis simul homini deficit. Sequitur Et sicut dies mer-
:
suis reprobationem metuit, ipse debet prius exa- cenani dies ejus. —
Mercenarius ad laboris sui
177 EPITOME MORAt.IUM S. GREG. IN JOB. — LIB. VIII. 178
prsemium citius pervenire exoptat. Dies itaque ho- A tice. Vacuos Ecclesia menses lial)et, quaj inlirmis
minis aeterua sapientis, recte diebus mercenarii suis terrenas actiones absque vitas prsemio de-
comparantur, quia prsesentem vitam, viaui uon pa- iTuentes suslinet. Ipsa noctes laborio=as quae in
triam deputant, et mercenarius in alienis labori- membris fortibus multiplices triltulationcs portat.
bus exsudat, sed tamen sibi proprium prsmium .Mensiumquippenomiue.dierum coUectioctsumma
praeparat. Voce autem Redemptoris dicitm- » Re- : signatur. Per diem ergo unaquoeque actio exprimi
gnum meum non de hoc mundo {Joan. xvm,
est potest, per menses autem actuum finis inteUigi-
36). >i Omnes ergo qui spe cwlestium praediti exer- tur. Non solum igitur dies, sed menses vacuos di-
pr»sentis atterimur, in alieno laboranius,
citio vitae cimus, cum nos in terrenis aelibus sine fructu la-
et alieno quidem labore fatigamur, sed tamen nou ex actione principium, sed line pen-
borasse,
praemia nostra percipimus, ct per hoc perveni- samus. Cum enim labores uostros adversitas se-
mus adpropria, quod pure administramus aUena. quitur, quasi vitae nostrie vacui menses arguun-
Quo contra quibusdam Veritas dicit « Si in aheno : tur, quia e.x actionis completione agnoscimur
non fuistis, quod vestrum est quis dabitvo-
fideles quam frustra in actionibus subdebatur. Sed quia
bis? [Luc. XVI, 12.) Sciendum quoque est |quod
>) in sacro eloquio nonnunquam nox pro ignorantia
mercenarius soUicite cm-at inspicere, ne unquam g ponitur, Paulo attestante, qui venturum vitam
dies vacuus habeatur ab opere Unde et electus tanto . scientibus dicit : « Omnes vos tiUi lucis, et tiUi diei
tidentius spe tendit ad praemia, quanto nunc ro- estis, non sumus noctis, neque
tenebrarum (/
bustius perdurat ad laboris incrementa. Dies cum Thess., V, 3). » Potest hoc in loco ex eorum per-
operibus numerat, ne a labore vacua transeant sona vox sanctae Ecclesife accipi, qui post igno-
vitaj momenta formidat. Hinc namque dicunt : ranUas suae caUginem, ad amorem rectitudinis re-
« Propter te mortificamur tota die (Rom. vin, 1.3i.'> deunt, et veritaUs radiis iUustrati, fletibus luunt
Et " Scio cui credidi, et certus sum (11 Tim. i,
: quod erraverunt. In eis ergo sancta Ecclesia, in
12). » Sequitur : quibus ad vitam revertitur , laborem suum
Vers. 2. Sicut cervus desiderat umbram. — Um- aestuanti servo, et desideranti finem mercenario
bram quippe desiderare cervo est, pro tentationis comparat, dicens Sicut cervus desiderat um-
:
aestu sudoreque operis, aeterni refrigerii requiem bram, et reUqua. Ad cestuantem, mcnses vacuos
quaerere. Hinc scriptum est « Sitivit anima mea : reddit, quia quo magis cet-rnum refrigeriumquae-
ad Deum vivum, » et reUqua {Psal. xli, 3). Et : ritur, eo magis quam vacue pro ista laboratur. Ad
« Heu me, incolatus meus prolongatus est (Psal. praestolantem vero, laboriosas noctes suljintulit,
cxix, 3). » Et : " Ingrediar in locum tabernaciili p quia quo magis ex termino operis prtemium quod
AdmirabiUs, » et reliqua [Ps. xli, 3). Sequitur assequamur inspicimus, eo magis ingemiscimus
:
Et sicut mercenarius prxslolatur finem operis ejus. diu nos nescisse quod quEerimus. Quanto enim
— Mercenarius enim quod grave perpendit ex verius adDeum revertiniur, tanto subtilius labo-
opere, leve existimat ex remuneraUone. Sic quippe res quos per ignorautiam in hoc mundo pertuli-
quod electis valde esse importabile exdolore osten- mus. dolendo pensamus. Sequitur :
ditur,consideraUone provida ex remuneratione le- Vkrs. i. Si dormiero dicam Quatido surgaml :
vigatur. Hinc est quod Paulus quam sit grave quod El rursum exspeclabo vesperum. Si veroad solam —
patitur indicat « qui in carceribus abundantius,in
; historiam hwc verba pensantur, per ha;c procul-
plagis supra modum,
mortibus frequenter (11 in dubio animus dolenUs exprimitur, quaUter per di-
Qui ultra vires gra-
C'ir. XI, 32) » fuisse testatur. versosmotus desideriimcestitiaimpellentevarietur.
vatum se asserit dicens < Supra modum gravati :
In nocte dies quaeritur, indievesperumdesideratur,
sumus, supra virtutem, ita ut ttederet nos etiam quia nimirum dolor non permittit placere quae
vivere (// Cor. i, 8) » sed remunerationem con-; adsunt. Aliter. Sancta quoque Ecclesia quousque
siderans ait : " Non sunt condignse passiones hu- vitam corrupUonis ducit, flere mutabiUtatis suae
jus temporis ad futuram gloriam quae revelabitur damna non desinit. Ac si ergo dicat In somno re- :
in nobis [Rom. i, 18). » Sequitur : surrecUonem desidero, in resurrectione vero vespe-
Vers. 3. Sic et ego habui tnenses vacuos, et no- rum exspecto, quia qiueta exercitium actionis ap-
cies laboriosas enumeravi niihi. Eleoti quippe — peto, et exercitata oUum quietis qutero. Conditus
(;onditori rerum serviunt, et saepe rerum inopia quippe homo ab amore Conditoris sui
fuerat, ut
coangustantur. Qui igitur per acUones suas prte- nunquani decUnaret.Sed iu eo quod pedem ad cul-
sentia non quserunt, a mundi compendiis menses pam movit, a dUectione Conditoris in semetipsum
vucuOs ducunt. Noctesquoque laboriosas tolerant, protinus cecidit, et salutis suse forUtudinem perdi-
qiu adversitatum tenebras non solum usque ino- dit. AUter, Dormire namque iu peccatis jaccre.
piam,seds8ppeadcorporiscruciatumportant.Potest HincPauIusait; " Evigilale, jusU, » etreUqua [ICor.
etiam non inconvenienter intelUgi, quod sanctus XV, 3i Et rursum " Surge, quidormis,et exsur-
. :
quisque menses vacuos sicut mercenarius ducit, ge a mortuis, » et reUqua (Ephes. v, I !•). Electus
qui laborem jam sustinet, sed praemium necdum igitur quisque cum pecoaU sommo premitur, ad
tenet.Hoc tolerat ; iUud exspectat. Noctes vero la- jusUtife vigiUas exurgere conatur, sed ssepe cum
boriosas enumerat, quia adversitates sibi praesen- surrexit, ipsa se extoUi magnitudine virtutum
Us temporis in virtutibus exercendo coacervat. Mv- sentit. Unde et tentari se prsesenUs vitse adversita-
179 S. ODONMS ABBATIS CLUNIACENSIS 11 180
tilms post vivtiitos desiderat, ne pejus ex eonfi- A quoad ausj^mentum proficit, ad ineisionem tendit,
tli'ntia virtutuni cadat. Ilinc scriptum est : • Prolia quia tempora percepta pra>tcreunt, cuiu vcntura
nie, Domine, et tenta me {Psal. \\v, 2). » In breviantur. Velocius ergo dies transeunt, quia tela
somno quippc peccati, lumen justitia; qu;eritui-, tarditatem profectus habet, vita autem prresens
et cum virtutum prospera mentem levant, adju- moram defectus non habet. Ad fincm quippe no-
liis adversitas dcsideratur. lixspectamus pro- stri itineris etiam quiescendo pervenimis, et per
spora,formiJamus advcrsa. Vir igitur justus ve- eursum nostri transitus ctiamdormientesimus, Se-
sperum e.xspectat, quia cum exevceri hunc IrilMi- quitur Et consionpti sunt ahsi/ue ulla spe.
: .\c —
latione necesse est, ipsa fit ei adversitas prospera. si aperte diceretur Mentis fiduciam in preesenti:
Polest vesperinomine etiam peccati tentatio de- vita non omne quod prfeterit, calcan-
posui, quia
signari. Ilinc Moyses
ait Kaetum est mane, et
: do Reproborum etenim mens dies priBsen-
sprevi.
ractum est vespere {Gen. i, o). » Mane quippe ad tes amore constringit, ut sic semper hic appetant
vcsperum ducitur, quia nimirum lucem rectiludi- vivere. quatenus si valeant, vivendi cursum desi-
"nis umbra sequitur tentationis. Electi ergo post derant nunquam finire. .Vt contra rectorum mcns
somnum resurrectionem appetunt, quia et depec- ad ffiternitatis intentionem tenditur, '-tiam cum
cato ad lumen evigilant, etin ipso justitise g prpesens eam feliciter vita comitatur. Sequitur
justitiffi :
Inmine positi, scmper se contra illecebras tenta- Vkhs 7. Memento quia venius est vita mea
tionum parant. Quas nimirum non timent, sed Ac si aperte diceretur Transeuntum velociter be- :
cxspectant, quia utiUtati etiam
suffi rectitudinis nignus respice, qui et tanto misericordius a te vi- 1
lcntamenta prolicere non ignorant. Sequitur Et : deri debeo, quanto ipse a considcratione brevita-
rpplebor doluribus usque ad lenebras. Et quia — tis mea; oculos non averto Hi etenim vitam car- :
niodo surgentia vitia bellum carnis excitant, modo nis quasi permanentem diligunt, quia quanta sit
dcvicta animum ad clationem vocant. lionorum vita; sequentis wternitas non intendunt. Sancti au-
vitausque ad tcnebras doloribus repletur, quia tcm viri, quod ad aeterna cor elevant, quam Ijreve
([uousque tempus corruptionis agit, interna exter- sit quod fine elauditur pensant, et eorum scnsui
naque afHichone concutitur, et salutis securitatem viiescit quod pra;terit, quo intellectui radiat, et in-
non invenit, nisi cum diem funditus tentationis terlucet quod acceptum nunquam recedit. Sequi-
iclinquit. Sequitur :
tur Nec reverlatur oculus meus, ut videat hona.
:
Vehs. Ij. Indula esl raro mea putredine el sordi- — Ad videnda bona exstinctus oculus non redit,
hus pulveris. — Ac si aperte diceret : Carnalem quia ad exliibenda recta opera exuta carne, anima
vitam quam patior, aut labes lubricse operationis non recurrit. Hinc Salomon ait " Quodcunque :
polluit, aut ex vitiorum memoria, cahgo miserse potest manus tua facere, instanter operare, quia
cogitationis premit. Consentiendo quippe viliis nec opus, nec ratio, nee scientia, nec sapientia
putredine atterimur, vitiorum vero imagines iu erit apud inferos quo tu properas {Eccle. ix, 10). »
corde tolerando sordibus pulverisfcedamur. Aliter. Sequitur :
Multiquippe in sancta sunt Ecclesia, qui dum Vkrs. 8. Nec aspicit me visus hominis. — Visus
amori caruis inserviunt, fcstore luxurise compu- quippe hominis est misericordia Redemptoris,
trescunt, et sunt nonnulli, qui a voluntate quidem qufe, insensibihtafis nostrae duritiam cum respi-
carnis abstineut, sed lamen tota mente in terrenis cit, emollit. llnde teste Evangelio dicitur : « Re-
aclibus jacent. .Vc si quos lu-
ergo dicat : In illis spexit Jesus Petrum. )) Et : > Recordatus verbi
•bricos tolero, carnemvideUcetputrescentem gemo. quod dixerat .lesus. » EtEgressus foras flevit
: «
In istis autem quos terram quaerentes patior, quid amare (Luc. \\i\, 61, 63). Exutam vero carne
)>
aliud quam fiEditatem pulveris porto ? Sequitur : animam nequaquam visus hominis aspicit, quia
Cutis mea aruit, et conlructa est. — In sanctee j)0st mortem non hberat, quem ante mortem gra-
quippe Ecclesiie corpore hi qui solis exterioribus tia ad veniam non reformat. Hinc etenim Paulus
curis inserviunt, congrue cutis vocantur. Qufe ni- ait Ecce nunc tempus acceptabile (// Cor. vr,.
: <'
mirum arescendo attrahitur, quia mentes
cutis 2). )) Et reliqua. Hinc Salomon ait « Lignum ubi ce-
carnahum, dum prtesenUa dihgunt. et quasi cidit, sive ad austrum, sive ad aquilonem, i)ii erii
juxta posita concupiscunt, ad futura tendere per {Eccli. n, 3). 11 Vir igitur sanctus damna humani ge-J
longanimitatem nolunt. Quidum internaj spei pin- neris considerat, quod a priEsenti sfficulo, sine Re
guediuem negligunt, ut attrahantur arehunt, ct demptoris agnitione suljtrahitur, atque eeternis
quia si eorum corda desperatio non siccaret, ne- ignibus irreparabiliter sepelitur, et ex ejus voce,
quaquam oestus htec pusillanimitatis attraheret. dicit : me visus homims.
Nec aspiciat Sequitur ; —
Ilanc namque attractionem Psalmista formidave- Oculi tui in me, non subsistam. Ac si aperto
et —
rat, cum siecitatem metuens dicebat Sicut adipe : << diceret, disfrictus ad judicium veniens, ad salvan-
et pinguedine repleatur anima mea {Psal. xvvi, dum non vides, ad feriendum vides. Quia quem in
9). )) Sequitur : prajsenti vitadispensationis tufemiserationcuon re"
Vers. 6. Dies mei velocius transierunt quam a spicis, respiciendopostmodum per justitiam exstin-
lexente tela succiditur. — Congrua valde similitu- guis.Tunc quippepeccatornon substitit, quiacum
dine vita carnis tel» comparatur, quia sicut tela districtus .ludex nierita subtiliter inquirit, reus ad
filis, sic vita mortalis diebus singuhs proficit, sed tormenta non sufficit. Quamvishocetiam justorum '
: :
{^l EPITOME MORALIUM S. GREG. I.N .lOB. — I.lli. VIII. 182
vooi congruat, quorum mens seraper sollicita A niamus faeiem ejus iu confessione (Psal. xc.iv, 2).»
examina intendit, considerant quam districte ju- Hiac rursus scriptum est: . Qui abcondit scelera
dieet boua opera, quam subtiliter peuset, et peri- sua, non dirigetur {Prov. xxvm, 13). » Sequitur.
tm'os se absque ambiguitate prajsciunt, si remota Loqnnr in trihulalione spiritus mei. Tribulatio- —
pietate judi'^enlur. Bene autem electionis cursum nem quippe spiritus lingua commovet, ut reatum
defectumque humani generis exprimens dicit : pravi operis vox confessionis impugnet. Sciendum
Vers. 9. Sictit consumilicr nubes el perlransit, quoque est, quia ef sape reprobi peccata confiten-
sic qui descendit ad inferos. non ascendit. — Nubes tur, sed deflere eontemnunt. Electi autem culpas
quippe ad altiora suspendilur, sed densata vento suas, quas vocibus conlessionis aperiunt, districtie
impellitur ut currat, calore autem solis dissipatur, animadversjonis fletibus iusequuntur. Hinc Psal-
ut evanescat. Sic nimirum sunl corda liominum, mistaait: Iniquitatem meam ego pronuntiabo, »
quas per acceptae rationis ingenium ad alta emi- et reliqua (Piul. i, 5). Qui enim mala qua? per-
cant, impulsa autem maligni spiritus flatu, pravis petravit insinuat, sedflere recusat, quasi subducta
desideriorum suorum notibus huc illucque pertra- veste vulnus detegit, sed lorpente meute, medica-
huntur. Sed distrieto respectu superni -Judicis, mentum vulneri non apponit. Sequitur: El confa-
quasi soUs calore liquetiunt. et semel locis poena- B bulabor cum amaritudine animx mese. — Pavore
libus traditi, ad operationis usum ultra non namque districti judicisafllicti, dum queedam male
redeunt. Potest etiam inferni nomiue peccatoris gesta plangimus, ipsa vim nostrffi amaritudinis
desperatio designari, de qua per Psaluiistam di- ad discutiendum nos vigilantius excilant, alia
citur : > lu interno autem quis contitebitur tibi? etiam in nobis quce amplius detleamus, inveni-
(Psal. VI, (iy. Et illud : Impius cum venerit in pro- mus. .Nam s;epe quee torpentibus latuit, flentibus
fundum malorum, contcmuit {Proi'. xvui, 3j. » subtihus culpa iuuotescit. Habet enim in corde
Qui autem impietati succumbit, vitam profecto jus- justorum amaritudo animas linguam suam, cum
titia3 moriendo derelinquit. Qui vero post pecca- qua afllictam mentem, modo per replicatiouem
tum mole desperationis obruitur, quid aliud quam donorum Dei, modo per propria actionis su» seve-
post mortem iufeini suppiicio sepelitur? A quo riter increpat. Unde et nequaquam dicitur, fabu-
via jam reversionis absciuditur.Kecte autemcorda lator,sed confabulabor, quia vis doloris, qufs
desperantiom comparantur nul^ibus, qui et cali- peccata singula reputans, torpentem animum ad
gine erroris obscura sunt, et peccatorum multi- lamenta excitat, quasi ad eum verba confabulatio-
plicitate condensa. Sed consumpta pertranseunt, nis format. Sequitur
qui claritate e.x.tremi judieii irradiata dissipantur. , Veus. 12. Nunquid mare sum ego, aut cetus,
Sequitur : quia circumdedisti me carcere ? — Ac si aperte
Vers. 10. Nec recertatur ultra in domum suam. diceret : Mare vel eetus, iniqui videlicet, eorumque
— Sicut domus corporis habitaculum corporale auetor mahgnus spiritus, quia effreaari ad solam
est, ita unicuique mente hoc domus flt, quod ex perpetrandae iniquitatis hcentiam appetunt, recte
desiderio inhabitare consuevit. Ad domum igitur Ego autein qui
pueuie suse carcere coustringuntur.
suam ultra non revcrtitur,qui semel quisque «ter- jam curadhuc
«ternitatis tuaj libertatem desidero,
nis suppliciis traiUtus ad hoc ubi amore iuhwse- mefe corruptionis carcere premor ? Carcere enim
rat, nuUatenus revocatur. Potest etiam domus ha- homo circumdatur, quia et plerumque virtutum
bitatio cordis intelligi. Unde sanato cuidam dicitur j profectibus ad alta exsurgere nititur, et tamen
< Vade in domum tuam (Matth. i\, t)).»Cum ergo carnis sute praepeditur. Scriptum
eorruptione
quem desperatio obruit, a cordis sui habitaculo quippe Corpus quod corrumpitur aggravat
est : «
foras mittit, et redire introrsus non valet, quia animam (Sap. i\, 13). Maris nomine corda carna-
rm"sus exterius ad deteriora quotidie pulsus cadit. lium tumidis cogitationibus fluctuosa signantur.
Seqmtav: Nec/ue coynoscet eum amplius locus ejus. Ceti vero nomine antiquus hostis exprimitur, qui
— Locus quippe hominis, se non locaMs, ipse sci- dum mentes secularium possidendo penetrat,
hcet Conditor exstilit, qui hunc ut in semetipsum quasi in eorum lubricas cogitationes natat. Qui
consisteret creavit. De quo Psalmista ait « Filii : in inferioribus dejectus, ne ad coelestia vo-
servorum tuorum habitabunt (Psa/. ci, 29] Quem >>
lare prasvaleat, pcenEe suee pondere coarctatur.
nimirum locum tunc homo deseruit, cum, seduc- HLnc Petrus ait « Deus angelis peccantibus non
:
toris verba audiens, a conditoris amore discessit. pepercit, sed irruentibus in infernum detractos
A Conditore ergo suo tanto quisque districtius in in tartara ti-adidit in judicio reservare crucian"
judicio non agnoscitur, quanto nunc ad repara- dos (// Peir. ii, 4). » Cetus ergo ac mare cir-
tiouis gratiam nec per dona revocatur. yui Judex cumdatione carceris premitur, quia vel mahgnus
distiictus ad examen uUimum veniens in iniqui- spiritus, vel sequaces illius, iniquorum se raen*
tatrj durantibus, dixit « Discedite a me, maledic-
: tibus colhgit, atque in eis undam tumeutium
ti, in ignem eeternura [Matth. xxv, 41). » < .Nescio cogitationum voluit^ ut implere mala quae appe-
vos, undeestis Matth. xx\, 12). Sequitur : tunt, uequeant, supern.a distrietione anjtustantur.
Vers. Quare et ego non parcam ori meo. —
1 1 . Sequitur
Ori etenim suo non parcit, qui contiteri maliun quod Vers. 13, 14. Si dixero : Consolabiiur mejlectu-
fecit, aon erut»esci(. ^li^c Psalmisla ait : Prievew lus ineus,el reveiabor loquens niecum in slatuineo,
: : ;
m S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. rsi
terrebis me per sonaiia, el per visinnes horrore A et reliquafCo/. iii, 3). Sequitur: Parce mihi, Do-
roncutics. — lu sacro eloquio lectus, cubile, stra- mine. nihil cnim sunl dies mei. — .\bsit enim ne
tum, secretum solet corJis intelligi. Hinc scriptum vir sanctus dc divinffi misericordia3 largitate des-
est In lectulo meo per noctes qusesivi quem di-
;
<<
peret, qui sibi parci desiderat. Sed quia dum bona
ligit anima mea (Cnnl. ui, 1). « Et in Psalmo: vitiE transeuntis per desperationem deserit, ad
" Exsultabunt sancti in filoria, l;ptabuntur in eujji- obtinonda qu;e permanent in spe robustius assur-
lil)us suis {Psal. cxli.x, oj. » Quid vero hoc loco git. Sancti enim viri quo verius summa cognos-
somnia vel visiones accipimus, nisi iniagines ulti- cunt, eo subUmius terrena despiciunt, et idcirco
mi districtique examiuis ? Quod jam utcumque per prwsentis vitse dies nihil esse conspiciunt, quia ii-
timorem cernimus, sed tamen ut est, veraciter non luminatae mentis oculos in consideratione ffiterni-
videmus. Sancti itaque viri ad cordis semper tatis iigunt. Sequitur :
secreta redeunt cum ab hoc mundo, vel ultra Vers. 17. Quid esl honio, quia magniftcas cum,
votum prospera, vpI ultra vn-es adversa patiuntur, aut quid upponis erga eum cor t%aim ? Hominem
atque pxternis laborilnis fessi quasi stratum vel Deus magnificat, quia largitate rationis ditat, infu-
lectulum cubilia mentis petnnt. Ac si ergo aperte sione gratiae visitat, honore iOata» virtutis exaltat.
diceret: Si exteriora fugiens introrsus redeo, et
B Sedcor suum erga eum Dominus ponit, quia post
utcunque requiescere in cordis cubili concupisco, dona judicium orexit, mcrita sul)tiliter pensat,
ibi milii dum districtionis contemplatinnem subji-
vitje pondera vehementer examinat. Ac si jrgo
cis, quam districtus advenies judex, vehementer
aperte exclamet, dicens Magnificatur homo spiri- :
meperipsas mefeprovidentife imagindtionesterres. tali munere, sed tamen caro est et vias ejus post :
Et revelabor loquens mecum. Quia nimirum —
munera districte considerat, sed lamen si remota
cum ad mentis nostr.c silentium fessi rcvertimur, pietale judicetur, pondus quod tua subtihtate im-
quasi in stratu colloquentes, occulta intra nos rainet, ferre, nec sublevatus ad justitiam spiritus
cogitationura verba versamur. Sciendum quoque valet. Sequitur
est, quod imagines somniorum, ahquando ventris Vers. 18. eum diluculo.
Visitas Nos itaque —
plenitudine velinanitate fiunt, aliquando illusione, noctis tenebris premimur, cum perpetratione ini-
ut illud Salomonis
« Multas curas sequuntur : quitatis obscuramur. Sed nox in lucem vertitur,
somnia Aliquando per revelationcm,
iEccle. v, 2). cum erroris nostri obscuritas veritatis agnitione
ut Joseph admonitusin somuis ut fugeretin jEgvp- radiatur. Diluculo ergo nos Dominus visitat, quia
tum. .Miquando cogitatione simul et revelatione, erroris nostri tenebras luce suaa cognitionis illu-
ut illud Danielis: « Tu, rex, cogitare ccepisti in strat. Diluculum dicitur, cum jam nocturna tem-
^
stratu tuo quid esset post te. et qui revelat myste- pora charitatem lucis nutantur. Sequitur Et
in :
ria ostendit tibi quse ventura suut (Dan. ii, 29). » subilo probas illum. —
Quia et accedendo corda no-
Sequitur stra ad virtutes provehit, et recedendo concuti
Vkrs. la. Quamo/ti-etn flegit suspendium anima tentatione permittit. Si enim post virtutum mune-
mea.et mortem ossa wea.— Quid per animam,nisi ra, nulla tentatione concuteretur, has se habere
mentis intentio? Quid per ossa, nisi carnis fortitu- animus per semetipsum gloriaretur. Hinc Paulus
do designatur? Anima ergo suspendium elegit, ad tertium coelum raptus legem repugnantem in
ntossa moriantur, quia dum mentis intentio ad membris suis habere se dolet. Sequitur :
alta se sublevat, omnem iu se forlitudinem vita? ' Vehs. 19. Usquequo non parcis mihi, nec dimil-
exterioris necat. Sancti enim viri ad alta animum tis me ut glutiam salivam meam ? — Saliva in os
toUunt, et ad amorem supernifi patrias in virtutum ex capile labitur, ab ore vero ad ventrem ducitur
se studiis accingunt, et hoc quod fortes prius in cum glutitur. Quid itaque est caput nostrum,
mundo fuerant, vinculo humilitatis insequuntur. nisi, divinitas per quam existendi principium
Hinc Paulus Vivo autem jam non ego, » et
ait : « sumimus et creatura sumus? Hinc Paulus ait
rehqua (Gal. n, 20). Hinc « Hebrasus et Hebr.eis : « Caput viri autem Christi Dens
Christus. Caput
secundum legem, Pharisseus (Phii. ui). Et >> (ICor. XI, 3). » Ventris nomine mens designatur,
rursum. « Sed quse mihi fuerunt lucra, haec arbi- quee dum supernum intelJectum suscipit, resecta
tratus sum propter Christum detrimenta {Phil. proculdubio omnium membra actionum regit.
VII). » Sequitur :
Hinc Salomon ait: « l.ucerna Domini spiraculum
Vers. 16. Desperavi, nequaquam jam ultra llominis, quffi investigat omnia secreta ventris
rivam. —
Justi quippe desperare est prajsentis (Prov. XX, 27). » Salivae nomine, sapor intimse
viteebona, electione ffiteruitatis deserere, mansura contemplationis accipitur, quae de claritate Con-
quasrere, et in rebus tomporalibus fiduciam non ditoris adhuc in hac vita positos, vix gustu
habere. Sunt nonnulh jusforum, qid sic co^^lestia revelationis tangit. Quam glutire non possumus,
appetunt, ut tamen honores sibi teinporaliter im- quia supernffi claritatis bono satiari non per-
pensosteneant,ahenanon ambiant.suis licite utun- mittimur. Ac si ergo aporte diceretur: Tunc ho-
tur. Et sunt nonnulh justorum, qui mini plane parcis, cum hunc ad perfectionem
ad compre-
hendendum culmen perfectionis accincti, dum tuw comtemplationis admiseris, utclaritatem tuam
altiora interius appetunt, exterius cuncta raptus interius videat, eum carnis sufe corriip-
derelin- et
quunt. I)e talibus Paulus ait « Mortui enini estis,,. :
tiQ non repellat. Tunc permittis, ut glutiam sali-
: ::
183 EPITOME MORALIUM S. GREG. LN JOB. — l.llj. VIII. 188
ram meam, — cum me sapore tuee claritatis usque A CAPUT vm.
ad abundantiam satietatis infuderis. Sequitur : Vers. Respondens autem Baldatk suhites
\, 2.
Vers. 20. — Peccavi, quid faciam libi, o custos dixit : Usquequo loqueris talia, et spiritus multi-
hominum ? — Ecce fatetur malum quod iecit, sed plexoris tuit —
Injustis semper gravia sunt
honum, quod Deoin recompensatione debeat offer verba justorum, et quae ad rediflcationem pro-
re, non invenit. Ut certe cum dicitur : Quid fa- rata audiunt haec quasi superimpositum pondus
;
ciam tibi, quia hiec ipsa bona qute agere praeci- ferunt. Vis quippe et summa loquentium quadri-
pimur, non Prieceptori, sed nobis prosunt. Hinc faria quahtate distinguitur. Nam sunt nonnulli
scriptum est: " Ronorum meorum non eges [Psal. quos sentiendi simul ae dicendi ampUtudo dilatat
XV, 2). Custos autem Deus dicitur, quia si ejus
.) Sunt nonnulh quos sentiendi simul ac dicendi
custodias nos minime protegit, ante occulti hostis inopia angustat. Sunt nonnulli qui efficaciam di-
insidias nostrse soUicitudinis oculus vigilans dor- cendi loquendo habent, sed acumen sentiendi
mit. Hinc Psalmista ait : « iNisi Dominus custo- non liabent. Et sunt nonnidli qui acumini sen-
dierit civitatem, » et reliqua (Psal. xn, 6, 1). Se- tiendi subnisi sunt, sed ex inopia locutionis ob-
quitur : Quare posuisti me contrarium tibi, et mutescimt. Sed in beato viro Baldath cum multi-
factus sum mihimetipst gi-avis ? — Tunc sibi con- phcitatem sermonis ori tribuit, profecto inopiam
B
trarium Deus hominem posuit, cum homo Deum cordis reprehendit. Kc si aperte dicat .Vbundan- :
peccando dereliquit. Serpentis quippe persuasio- lia spiritus in sermone oris attoUeris, sed sensus
nibus captus, hostis ejus exstitit, cujus prEecepta indigentia coangustaris. Sequitur :
contempsit. Sed haee ipsa contrarietas culpas facta Vers. .3. Nunqui(( Deus supplantat judicium, et
est homini pondus pcenae, et cervicem cordis eri- Omnipotens subvertit quod Justum est ? Hfec —
gendam supposuit, qui.i qm subesse di^inis beatus Job nec loquens negaverat, nec reticens
jussionibus noluit, sub suis se necessitatibus ignorabat. Sed procaces quippe etiam nota jac-
stravit. Xam
tabescit, opere delicit, cLbo re-
otio tanter proferunt, ut loquendo docti videantur.
ficitur, hujusmodi. Mens quoque modo
et caetera Sciendum vero est, quia divinaj justitiae rectitudi-
spe decipitur modo pavore vexatur. .\mat s;epe nem tunc laudant, cum se ad gaudium incolumi-
quod despexerat, despicit quod amaverat. Re- tas sublevat. Sed si eorum vitam quamUbet brevi-
pulsus enim homo a carne, molestias et m ;
ter vis supernae correctionis attigerit, pulsati pro-
mente qugestiones tolerat, grave nimirum pon- tinus consiUum divini examinis increpant. Non
dus semetipsum portat. Hinc scriptum est mirum ergo si hic divinam justitiam laudat, qui
< Grave jugum super filios Adam a die exitus nilul adversi ab ea justitia tolerabat, Sequitur :
de ventre matris eorum, usque ad diem sepul-
Vers. 4. Etiamsi filii tui peccaverunt ei, et di-
tur» in matris omnium iEccli. xl, 1). » Ac si
tnisit eos in manus iniquitatis suse. — Ac si afltii-
ergo aperte dicat Cur quasi contrarium tibi ho-
:
ctis catholicis errorem prfedicatores prsdicant
minem despicis, qui certus scio, quia perire vel
quam perversa feneatis,
Vitte vestrse providete, et
ipsum quem despicere credideris, non vis ? Se-
ex eorum qui inter vos defuncti sunt, damnatioue
quitur :
cognoscite, quia conditori omnium nisi perfidia
Vers. 21.Vur non tollis peccatum meum, et
vestra displiceret, nequaquam a vobis tam nume-
quare non aufers iniquitatem meam ? Quibus — rosos populos interitu sfeviente subtraxerit. Se-
profecto verbis, quid aliud quam desiderium pr*-
quitur :
stolantis Mediatoris innuitur? De quo Joannes ait:
« Ecce .\gnus Dei, > et rehqua [Joan. i, 29). Vel
Vers o. Tu tamen si diluculo surrexeris ad
certe ab humano genere tunc peccatum plene tol-
Deum, et omnipotentem deprecatus fueris. Quia —
litur cum per incorruptionis gloriam nostra cor-
enim hajretici tenere lucem veritaUs festimant,
ruptio permutatur. Redemptoris ergo gratiam, vel sanctam Ecelesiam quasi in erroris nocle posita
resurrectionis soliditatem desiderat, qui iniquita- ad diluculum veritatis vocant, quatenus tt per
tem suam fundiius auferri sperat. Sequitur Eccc D cognitionem Dei, quasi per diluculum surgant, et
:
nunc in pulvere dormiam, et si mane me qutfsie- per preces poenitentite peccata dUuant. Sequitur ;
ris non subsistatn, —
Peccanti primo homini dic- Vers. 6. Si mundus et rectus incesseris. Mua- —
ium est " Pulvis, es et in puiveriim ibis {Gen.
: dus videUcet in cogitaUone,rectus in opere Sequi-
ui, 19}. » Mane autem dicitur illa tunc manifesta- tur Statim evigilabil ad te. Ac si aperte dicat :
—
tio mentium, quae in adventu judicis. apertiscogi- Quia his qui nunc tribulationibus tuis virtutem
tationibus quasi post noctis tenebras demonstra- tuEP protectionis non exerit, quasi ab adjutorio
tur. Hinc Psalmista ait Mane astabo tibi et vi- lifesitantis dormit. Sequitiu' Et pacatum reddet :
:
debo iPsal. v, 3). Quaerere auiem Dei est homini
•>
habitaculum justitise tuce. Idem praesentis vitfe —
subtUi interrogaUone discutere, e! districte discu- contrarietates admonet, ut tranquUUtatis protuius
tiendo judicare. Ac si ergo apertius deploret di- securitatem probet. Sequitur ;
cens : quidem jam carnis mortem pa-
In praesenti Vers. 7. Intantum ut priora tua fuerint parva,
tior, et tamen adhuc de venturo jucUcio graviorem et novissima multipiicentur niniis. — Quiaperversi
mortem, districtionis tuae sententiam, pertimesco. temporale gaudium, singulaie bonum festimant,
Sequitur : hoc aUis pro magno poUicentur. Si vero habitacu-
: : :
187 S. ODONIS ABRATIS CLUNIACENSIS II
188
lum consilium mentis vooat, afflictis ca- >suat, prophwta attestante, qui ait
justitiae Omnis caro : ..
tbolicis. 1'iTorum uiagistri pacatuui liultitaculum fcuum {[sa. xi.. e). » Sed aute omues herbas seir-
justiti;f piomittuut, quasi eos ad sua piu-ti-uliinit, pus aresccre dicitur, quia justis in bono suo per-
profccto a L-onteutioue couticescunt. Opes quoque maneutibus, ad viriditatem assumptie rnctitudinis
iutelligentiie sequeutibus spoudeut crescerc, di- liypocritarum vita siccatur. Arescunt herba;, etiam
centes Inlantum ut priora lua fuerint parva.
: rehqua,quia justorum opera cum carnis vita defi-
Subditur ciunt. Sed her))arum ariditalem scirpus prsevenit,
Vers. 8. Interroga enim generationem p)'isti- quia priusquam liypociita de carne transeat, ea
nam, el diiigenter inrestiga palridii mmioriain. — qu;e iu se ostenderat, virtutum facta derehnquit.
Generalionem pristinam ac patrum memoriam Ilinc scriptum est Fiant sicut fenum ajditicio-
: ..
nequaquam videri, sed investigari admonent, quia rum quod priusquam evellatur, exaruit (Psal.
hoc in ea nolunt conspici.quod liquido cunctis pa- cxxvui, Quid cuuotis operibus suis sperat,
6;. «
tet. Subjungitur : nisi honoris revurentiam, gloriam laudis,
a melio-
Vers. 9. Uesterni (/iiippe sumus, et ignuramus ribus metui, sanctus ab hominibus vocari? Sed
quomodo sirut tcmbra dies noslri sunt mper Irr- permaueie spes hypocrit* non valet, quia seterui-
ram. -— Generatio itaque pristina interroganda b tatem non quserens, fugit quod tenet. De quibus
proponitm-, ut trausire tempus vitw prffisentis si- Veritasdicit Receperunl mercedemsuam (Matlh. : .-
cut umbra monstretur, quia videhcet si ea qu;B VI, 16J, » Sequitur :
crant, et jam franacta [transaeta] sunt, ad memo- Vers. li. xVo« placebit vecardia sua. Magna —
riam reducimus, patenter agnoscimus qaaui ce- quippe vecordia est, laboriosa agere, et ad auram
leriter hoc quoque fugiat quod tenemus. Se- laudis inhiare, forti opere pr<Beeptis coelestibus
quitm" inservire, sed terrenm retributionis pr.-Bmiuro
Vers. 10. Ipsi docebunt te, et de corde suo pro~ quaerere. Sed tameu hac ipsa sua vecordiapasci-
ferunt eloquia. —
Notanduin quod superius dixe- tur, quia pro bono opere a cunctis honoratur.
ad memo-
rat: Spirilits oris tui.^uac vero reductis Heec vero sua ei vecordia placet interim, sed uon
riam pati'iJjus dicit: De corde suo proferunt elo- placebit cum tempus advenerit In
retributionis
quia. Ac si vitam sanctse ecclesiae hieretici detes- poina quod vecors fuit. Sequitur
disciplicet, :
tantes dicant: Multiphcitatem spiritus habes in Et sicut tela aranearum fiducia ejus. Bene hy- —
ore, iucorde non habes. Sed illi contra te au- pocritarum liducia aranearum feUs simili dicitur,
diench sunt, qui verbae.x corde profereutes recta quia omne quod ad obtinendam gloriam exsudat,
vivendo docuerunt sequitur : veutus vitas mortahs dissipat. Nam quoniam
Vehs. 11, 12, 13. Nunquid potest viuere scirpus ffiterna non quterunt, bona temporcdia cum tem-
absque humore, aut crescere careclum sine aqua ? pore amittunt. Pensandum quoque est, quod hla
— Cui Baltath scriptum vel carectum comparet, ai-aneae per ordinem ducunt, quia sua hypocrifte
ipse protiuus aperit, cum subjungit : Ciim adhuc quasi sub discrehone opera disponuut. Aranea-
sit \in flore, nec carpatur manu, ante onines her- rum tela studiose texitur, tlatu dissipatur, quia
basai'escil,sic vice omnium quiobliviscunlur Deum, quidquid hypocrita labore peragif, aura hu- cum
et spes hypoaitae peribit. — Scirpi ego vel carech mani favoris Hinc Veritas ait « Extermi-
tollit. :
nomine, hj^pocrit» vitam signat, qua? speciem nant enim facies suas, n et reJqua (Matth. vi, 16).
quidem veritatem habet, sed adlmc manu usus- Sanctitatis nunc liduciam in ore homiuum po-
fructum utihtatis nou habet. Quhj slerihtatis opcre nit, sed apparente cordis teste, pr;Bterif omue
arida permaneus solo sanctitatis colore viridescit. quod exterius de humano favore conlidit. Sequi-
Sed neque sine humoi'e scirpus, neque sine aqua tur
carectum proticit,quia hypocritarum vita ad bona Vers, 15. Innilitur super domum suam, et
opera infusionem quidem superni luminis perci- Domus nostras cogitationis est
non stabit. —
pit, sed in cuuctis quw agis exteriores laudes ap- res qutelibet quam per deleclationem inha-
pelens, a fructu percepffe infusionis inanescit. De ^ bitat animus. Domus ifaque hypocrifie est de-
quibus Verilas dicit .Multi dicent mihi in illa
: lectatio favoris, quam quasi quietus inhabilat,
die Domine, Domine, nonue in nomine tuo pro-
: quia per cuncta sua opera ad hauc se intra ani-
phetavimus? » et rehqua (Marc. vii, 22). Scriptus mum rechnat. Sed domus stare non valef, quia
in jflore est, Bbypocrita in laude. Acutis vero an- laus cum vita prajterit, el humauus favor in judi-
guhs surgens carectum manu non carpitur, quia cio uon subsisfit. Uude fafuui virgines turbatse di-
exasperahs per arrogantiam sensibus,de pravifate turaj sunt « Date nobis de oleo vesfro (Matth.^y,
sua hypocrita corripi dedignatur. In tlore suo H). » Sequitur : Fulciet eam, et nnn consurget. —
manum eai-pentis incidit, quia in laude hypoerita Hoc namque quod per se slare non valet, lulcitur
positus, si hunc quisque corripere audeat, asperi- ut stef, quia cum vitam suam hypocrita labefac-
tate sua profinus corripientein sei;af, ef quasi ar- tari m judicio hanc fulciendo sfatuere
conspicif,
peutis manu, sic a corripicntis animo, quidaiu, uf operum enumeratione contendit. Hiuc quidam di-
ita dixerim, sanguis mueroris currat. Hiuc Salo- cluri suuf « Domine,
: Domine, iu uomiue tuo
mou ail :
.. Noh arguere derisorem, ue derideat te prophetavimus ? » et reliqua (Matth. vn, 22), Sed
(Prov. IX, y).(> Juxta carnem quippe justi herba domus laudisfot allegationibus fulta minime con-
189 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. VIII. 190
surget, quia protiuus Judex dicit : « Nunquam novi A garent. Hoc namque unusquisque proprium esse
vos, discedite a me, » et reliqua (Mdtth. xsv, lii) solet, ut quaUs ipse fuerit, tales sibi alios conjun-
Domus itaque hypocritaa surgere non valet, quia gi vellet. Sequitur :
per omno quod juxta prtBcepta coelestia agere po- Veks. 19. Hxc est enim Isetitia vise ejus, ut ru?'-
tuit, a terrenis animam nunqaam levat. Sequitur : sum de terra alii geminentur. Ac si aperte —
Vers. m.Humeclus iHdettn- antequam venialsol. diceretur : Venieutem judicem nequaquam co-
— ScEpe in sacro eloquio Uomiuus solis appella- gnoscit, sod multipliciter recipit, quia et tetius
tione tiguratur, sicut per prophetam dicitur : insua iniquitate tetus est, quo et aliis inale propa-
« Vobis autem qui timetis nomen Domini, orietur gatus est. Cui enim hic non sufflcit iniquitas pro-
sol justitiae (Mal. iv, 2).» Scirpus itaque ista in pria, torqueatur necesse est iUic et merito reatus
nocte liumidus est, sole autem veniente siccatur, alieni. Sequitur :
quia nimirum hypocrita in tenebris vitee prassen- Deus non projicit simpticern,nec porri- Vers. 20.
tis sanctus ab hominibus creditur, sed dum dis- malignis. (Juia nimirum districtus git manum —
trictus Judes venerit, quam sit iniquus apparebit. in judicio apparens, et despectum simplicium gio-
Sequitur Ei in orlu suo germcn ejus eyredietur.
: rificando erigit, et malignorum gloriam reprobaudo
— Herba qutelibet nascendo e terra producitur, g confringit. Maligni enim vocantur hypocritte, qui
et post, aura et festibus tangitur, et tunc demum hona non bene faeiunt, et recta quaque sub studio
ad proferendum seminis sui germen aperitur. lauilis operantur. Manum vero cui porrigimus,
Scirpus vero cum flore suo nascitur, moxque ut a hunc videlicet ab imis elevamus. Malignis ergo
terra surgit, sui seoum seminis germen producit. Deus manum non porrigit, quia quferentes terre-
Bene ergo perherbas reUquas sancti quihbet. per nam gloriam in imo dereliuquit, et quamlibet vi-
scirpum vero hypocrita designatur, quia justi deautur recta esse qute agunt, hos ad gaudia su-
viri prius in opere suse conversationis onuntur, et perna nou provehit. Ut certe ideo appcilantur
ad SBternam patriam venientes exspootata retribu- maiigni hypocrit*, quia beniguitatem erga proxi-
tione perfruuutur. At contra hypocrita, quas mox mum ostendunt, et dolos su* iniquitatis apcriunt.
in bono opere nascitur, priesentis mundi gloriam Quos coutra bene per Moysem dicitur « Non in- :
recipere conatur. Germen ilaque in ortuestremu- duas vestem es lana hnoque oontextam (Deut.
neratio in inchoatione. Sequitur xxn, H). » Per lanam quippo simphcitas, per h-
:
Vers. n. Super acervum petrarum radices ejus num vero subtihtas designatur. Sequitur :
densabuntur, et inter lapides connnorabitur. Vers. 21. Donec impleatur risuas tuum,el Labiu—
Quid radicum nomine, nisi latentes cogitationes ^ laa jubilo. Ac si aperte diceretm" Vita simpli- — :
accipimus ? —
Quai in occulto prodcunt, sed in oium nec ante judicium deserit, et mahgnorum
ostensione operum per apertum surgunt. Lapi- mentes percutere deserendo, nec priusquam ap-
dum vero nomine in Scriptura sacra homines de- pareat prtetermittit. Os quippe justorum tunc risu
signantur, sicut sanetae Ecclesia' per Isaiam dici- replebitur, cum eodem corda iinihs peregi'ina-
tur : <• Ponam jaspide lapide propugnacula tua, et tionis lletibus, ffiternaj hetitiee exsultatione satian-
portas tuas sculptas (/sa. liv, 12). >> Scirpus ita- tur.De hoc risu discipulis Dominus dicit Mun- : ><
que iste, qui inter lapides commoratur, super dus autem gaudebit, et vos tristes eritis, sed tris-
acervum petrarum radices densat, quia omnis hy- titia vestra in gaudium convertetur (Joan. xvi,
pocrita cogitaliones in exquirendam hominum ad- 20). Jubilum vero dicimus, oum tantam tetitiam
II
mirationem multiphcat. Per omne enim quod hy- oorde concipimus quautam sermonis etlicacia
pocritaefaciunt, quia occultis cogitationibus laudes non explemus, et tamen mentis exsultatio hoc
hominum requirunt, quas radices scirpi in aoer- quod sermone non exphcat, ore sonat. Bene au-
vum radices mittunt. Scirpus etiam inter lapides tem os risu impleri dicitur, labia jubilo, quia in
oommoratur, quia hypocrita stat ubi mentis suw iUa feterna patria cum justorum mens in exsulta-
intentionem sohdat. Nam cum attestationnm mul- y. tione rocipitur, lingua in cantu laudis elevatur.
torum ambit percipere, quasi in luctatione suIj- Donec autem dicitur, non quod omnipotcns Deus
sistit. Sequitur : eo usque mahguos non sublevot, quousque electos
Vers. 18. Si absorbuerit eum de ioco suo, neya- suos ad jubilationis gaudia assumat, ac si post a
bit eum, et dicet Non novi te. — De
: loco suo poena eripiat quos ante in culpa deserens damnat.
hypocrita absorbetur, cum a prassentis vitae favo- Sed hoc nequaquam ante judicium faciet, oum
ribus morte interveniente separatur. Sed huno dubium hominiljus videri possit, an fifit. Nam in
absorptum internus arbiter negat, seque eum electorum suorum jubilo, quia malignis manum
nescire denuntiat, quia simulatorum vitam juste non porrigit, ex ipsa jam districtione ultimi exa-
reprobando veritas ignorat, nec recognoscit ejus minis constat. Sic namquc et per Psalmistam di-
qu£e egit bona, quia ex recta inlentione non pro- citur. « Dixit Domiuus Domino meo Sede a dex- :
tulit. Unde et fatuis virginibus in judicio veniens, tris meis, doneo ponam inimicos tuos soabellum
dicit : u Amen dico vobis, nescio vos (Malth. pedem tuoruui {PsuL. crx, 1,4).» Sequitur :
XXV, 12). " Sed utinam hypocritis sua perditio Vers. 22. Qui oderunt le induantur confusione.
sola sufQceret, et nequaquam perversa eorum — Justorum hostes in extremo examine confusio
studSa ardentes alios ad vitam duplicatis insti- induit, quia cum transacta mala redundare sibi
:
191 S. ODONtS ABBATIS CLUNIACENSIS II 192
ante oculos lueiitis aspexerint, suus eos undique A Honoribus namque exerceri ambiunt ne despecti
deprimens reatus vestit. Ad poenam quippe tunc videantur. Terrena aggregando exaggerant, ne
factorum suorum memoriam tolerant, qui nunc inopioB frigore tabescant. Ubi ergo mentis liabita-
quasi a sensu rationis exlranei peccant gaudentes. tionem construunt, ibi tabernacula proculdubio
Ibi vident quantum debuerint fuKere quod ama- fixerunt. At contra justi nec oblata bona suspi-
verunt. Sequitur : Tabernaciiliini impiorum non ciunt,nec illata mala valde pertimescunt. Sed et
subsistet. —Tabernaoulum quippe construitur, ut cum bonis prcesentibus utuntur, ventura mala me-
ab restu corpus et frigore defendatur. Quid itaque tuunt. Etdum de praesentibus malis gemunt, bono-
hocloco tabernaculi nomine, nisi a;dificatio terre- rum sequentiam amoreconsojantur. Bene ergodici-
nae felicitatis exprimitur ? Perquam supersecasu- tur : Tabernaculum impiorumnon
subsistit. Quia —
ra multiplicant, ut se a prffisentis vitse necessita- amatores, dum studiose in priEsen-
vitee efifugientis
tibus, quasi ab sestu et imbribus defendant. tibus consb'uuntur, repente ad aeterna rapiuntur.
LIBER NONUS.
CAPUT IX.
B quos subversit in furore suo. — In Scriptura sacra
Vers. Respondens autem Job dixit :
1, 2. Vere ssepe montium nomine, prsedicantium multitudo
scio quod ita sit, et quod non justificetur homo signatur. De quibus per Psalmistam dicitur :
compositus Deo. —
Homo quippe suppositus Deo " Suscipiant montes pacem populo (Psal. lxsi,
justitiam percipit, compositus amittit. Quia quis- 3). Sed montes veritas transtulit, cum praedica-
»
quis se Auctori bonorum comparat, bono se quod tores sanctos a Judaica obduratione subtraxit.
accepit, privat. Sequitur : Hinc dicitur « Transferentur montes in cor maris
:
Vers. 3. Si voluerit contendere cum eo, non po- (Psal. XLV, 3) » et ipsi aiunt ; « Vobis primum :
terit ei respondere unumpro mille. — In Scriptura oportebat loqui, » et reliqua (Act. xu, 46). Sed
sacra millenarius numerus pro universitate solet hanc ipsam translationem nescierunt hi qui in
intelligi. Hinc dicitur : « Verbi quod mandavit in Domini furore subversi sunt, quia cum de suis fi-
miUe generationes (Psal. civ, 8). » Et Joannes ait nLJjus Hebriei apostolospellerent, lucrum se fecisse
« Et regnabunt cum eo mille annis (Apoc. xx, 6). » arbitrati sunt, quod prffidicationis lumen amise-
Quia vero monas multiplicatus in denarium du- runt. Sequitm' :
citm", denarius per semetipsum ductus in miUena- Vers. 6. Qui commovet terram de loco suo, et
rium tenditur, cum ab uno incipimus, ut ad mil- C columnx ejus concutiuntur De loco quippe suo . —
lenarium veniamus. Quid hoc loeo unius appella- terra commota est, cum plebs Israelitica, de Ju-
tione, nisi bene vivendi initium ? Quid millenarii dajfflfinibus evulsa, nimirum colla gentibus subdi-
numeri amphtudine, nisi ejusdem vitae bonae per- dit, quia subdi Auctori recusavit. Quse scOicet terra
fectio designatur ? Cum Deo autem contendere columnas habuit, quia in sacerdotes et principes,
est, non ei tribuere, sed sibi gloriam suse virtutis legis doctores atque Pharisaeos ruitura ejus perti-
arrogare. Qui enim cum Auctore contendit, unum naciter structura surrexit. Sed translatis montibus
pro miUe respondere non sufficit, quia qui se de columnse eoncussae sunt, quia subductis a Judeea
perfectione erigit, habere se bene vivendi nec ini- apostoUs, nec ipsi vivere in illa permissi sunt, qui
tium ostendit. Sequitur : ab illa vita? pr»dicatores expulerunt. Per Roma-
Vers. 4. Sapiens corde est, et fortis robore. —
num quippe principem Titum protinus Judsea des-
Sapiens quippe Deus dicitur, quia sapientia et truitur, atque in cunctis gentibus sparsa dissipa-
occulta nostra subtiliter cognita percutit. Nunc ut tur. Sequitur :
sapiens omnia invisibihs aspicit, et a nobis falli Vers. 7. Qui praecipit soli, et non oritur, stellas
non potest, tunc ut fortis sLne ullo obstaculo quos claudit quasi sub signaculo. Aliquando namque —
reprobat punit nec vitari potest. Sequitur Quis D in sacro eloquio solis nomine claritas prfedi-
:
resistit ei, etpacem liabuit 7 —
Qui enim cuncta catorum designatur, sicut per Joaimem dici-
mirabihter creat, ipse ut creata sibimet conve- tm' : !•Factus est sol sicut saccus cilicinus (Apoc.
niant, quo ergo Conditori resistitur,
ordinat. In VI, 12).» Ipsi etiam stellarum nomine signantur,
pacis conventio dissipatur. Perversa enim mens de quibus dicitur « Prohibitae sunt stellae plu-
:
unde contra Auctorem se erigit, inde se in seme- viarum (
Jer. ni, 3 ) . » Prnedicatores quippe
tipsa confundit. Resistere autem dicimus, cum re- sancti, et sol nostris ocuhs per diem fiunt, cum
pugnare ejus dispositionibus conamur. Neque coniemplationem nobis veras lucis aperiunt.
enim nostra infirmitas incommutabili ejus sen- Et velut in tenebris steha? lucent, cum per activam
tentiae obviat, sed tamen quod explere non valet vitam profuturi nostris necessitatibus terrena
tentat. Contraire satagit, sed ipso gladio contra- disponunt. Sed quia expulsis prsedicatoribus
dicUonis frangit. Sequitur : non fuit qui plebi Judaicae in perfidiw suie nocte
Vers. 5. Qui transtulit montes, et nescierunt hi, remanenti, vel claritatem conlemplationis ostei»-
193 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. LIB. IX m
deret, vel activas vitae lumen aperiret. Veritas A quaquam sermo veritatis vanas Hesiodi, Arati
quippe qute hanc repulsadeseruit. subtracto prae- et CaUimachi fabulas sequitur, utArcturum nomi-
dicationis lumine merito suie pravitatis exceecavit, nans, extremam steUarum septem caudam Ur-
et quasi sub signaculo stellas clausit, quia dum sffi suspicetur quasi
Orion gladium teneat
,
et
prfedicatores suos per sOentium infra semetipsum armatus insanus HaiC
quippe astrorum no-
.
retinuit, csecis iniquorum sensibus creleste lumen mina a cultoribus sapientite carnaUs inventa
abscondit. Qui igitur prfedicatores suos nunc Ju- sunt Sed Scriptura sacra idcirco eisdem vo-
.
dseee oculis subtrahit, sed postmodum ostendit, cabuUs uUtm-, ut res quas insiuuare appeflt
,
quasi sub signaculo clausit stellas, ut absconsis usitat» appeUationis exprimantur Quid
notitia .
prius et post coruscantibus astrorum spiritualium namque Arcturi nomine, qui in coeU arce cons-
radiis noctem sute perfidite, et nunc repulsa nou fltutus,septem steUarum radUs fulget, nisi Ec-
videat, et tunc illmuinata depreheudat. Hinc Isaias clesia universaUs exprimitur qufe in Joannis ,
ait : « Si fuerit numerus fiUorum Israelsicut arena Apocalypsi, per septem Ecclesias, perque sep-
maris, rehquias salvae fiunt {Isa. s, 22). " Et Pau- tem candelabra figuratur ? Qufe dum dona in
lus : « Donec plenitudo gentium intraret, et sic se septUormis gratiae Spuitus continet, claritate
omnis Israelsalvus flet (-ftow. XI, ^o). " Hinc est B summee virtufls irradians, quasi ab axe veri-
quod duo iUi eximii prffidieatores dilata morte tatis lucet. Et sicut Arcturus semper versatur,
subtracti sunt, ut ad praidicationis usum in line et uunquam mergitur, ita sancta Ecclesia per-
revocentur. De quibus dicitur « Hi sunt duee oU- seeuflones iniquorum sine cessatione tolerat
:
,
vae et duo candelabra in conspectu Domini terrse sed tamen usque ad mundi terminum sine defec-
{Apoc. XI, 4). » Sequitur :
tu perdurat. .\rctm-us ergo dum versatur, erigitm-,
quia tunc sancta Ecclesia valentius in veritate re-
Vers. 8. Qui extendit ccelos solus. — Quid nam- flcitur, cum ardenflus pro veritate fatigatur. Orio-
que coelorum nomine, nisi hsec eadem ccelestis nes quippe in suo ortu tempestates excitant, et
prasdicantium vita signatur ? De quibus per Psal- maria terrasque perturbant Significant autem
.
mistam dicitur « Cceh enarrant gloriam Dei iPsal.
: martjres. Quia dum sancta Ecclesia ad statum
xvm, 2). II
Ipsi igiturcoeli, ipsi sol essememoran- pondus molesflasqueperse-
prsedicationis erigitur,
tur.CreU scUicet, quia intercedendo protegunt, sol quenflum passuri, ad coeU axem qnasi in hieme
autem. quia prsedicando vim uminis ostendunt. venerunt. Oriones ergo ccelum edidit, cum sancta
Commota igitur terra, cceli estenti simt, quia cum Ecclesiamartjres misit. Ex Orionibus itaque hiems
Judaea ad vim persecutionis mfremuit, apostolo- ., horruit, quia crescente sanctorum constantia, fri-
rum vitam Dominus cunctarum gentium cogni-
in gida mens infidehum ad tempestatem se persecu-
tione dUatavit. Augusti quippe cceU fuerant, cum flonis excitavit. Quid itaque Hyadum nomine, nisi
una plebs tot egregios prMdicatores tenebat, sed doctores sanctae Ecclesise signantur ? Qui remota
solus Deus ecelos extendit, qui secreti mira dis- tempestate persecutionis, expletis noctibus longis
pensatione consUu preedicatores suos unde permi- intidelitatibus , tunc sanctee Ecclesia? orti sunt,
sit in una gente opprimi, fecit in mundi cardines cum eflam per creduhtafls vernum lucidior annus
inde dUatari. Sequitur Et graditur super fluclus : aperitur vocantur autem Grseco vocabulo yetus,
;
maris. —
Quid enim maris nomine, nisi in bono- pluvioe. Bene ergo Hyadum appellatione expressi
rum nece seeviens mundi hujus amaritudo signa- sunt, qui ad statum universahs Ecclesice, sanctas
tur ? Hinc scriptum est « Congregans sicut in : prffidicaflonis ferunt imbres
, Hinc Moyses ait .
utre aquas maris(Psrt<.xxxn7). «Superfluctusergo « Exspectetm- sicut pluvia eloquium meum, » et
maris Dominus graditur, quia cum se proceUa? vehqua [Deut. xxsu, 2). Et Isaias « Mandabo nu- :
persecutionis erigunt, miraculorum ejus obstupe- bibus meis, ne pluant super eam imbrem {Isa. v,
faetione franguntur. Qui enim tumores humanfe 6). Extensis enim cceUs Dominus formavit Arc- >'
vesanise mitigat, quasi in cimiulo undas turum, quia in honorem deductis apostohs, in cce-
erecta
D lesti conversatione fundavit Ecclesiam. Formato
calcat. Totenim in his tluctibus Dominus gressus
posuit, quot superbis persecutoribus miracula os- quoque Arcturo, fecit Oriones, qui reborata fide
tendit. Unde Psalmista ait « Mirabiles elationes universahs Ecclesia contra proceUas mundi edicUt
:
maris, mirabihs in altis Dominus (Psal. xai, 4). > martyres. Editis quoque Orionibus, protoUt Hya-
Quod bene per Jeremiam Dominus dicit « Posui das, quia convalescentibus contra adversa marty-
:
arenam terminummari, prceceptum sempiternum, ribus, ad infundendam ariditatem humanorum cor-
quod non preeteribit et commovebuntur et
, dium, doctrinam contulit magistrorum. Sequitur
, :
non poterunt et intumescent fluctus ejus
; et El inleriora austri. Quid hoc austri nomine,
, —
non transibunt Ulud [Jei\ v. 22 ). » Arenam nisi fervor sancti Spiritus assignatur ? Quo dum
quippe Dominus mari opposuit, quando ad fran- repletus quisque fuerit, ad amoren patrife spi-
gendam mundi gloriam, abjectos et paupercs rituahs ignescit. Hinc enim dicitur « Surge, :
elegit sed transire arenam nequeunt
, quia aquilo, et veni, auster, » et rehqua {Cant. iv, Iti).
,
despectorum miracuUs et humihtate franguntur. Interiora ergo austri sunt occulfl iUi angelorum
Sequitur : ordines, et secretissima; patria» ccelestis sinus
\ms. 9. Qui facil ArcturuiH et Uriones. — Ne- quos implet calor Spiritus sancfl. lUuc quippe
:
19n S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 196
sanctorumaiiiiua>,etnunccorporibuscxut8e,etpost A a populo amovit. Irse igitur Dei et resisti valet,
corpoi-ibus restitutffi perveniunt, et quasi astra in quando ipse qui irascitur, opitulatur et resisti ;
abilitis occultantur. Sequitur omnino non valet, quando se et ad ulciscendum
Vkrs. )0. Qiiifarit magna et inscrulabUia, et nii- excitat et ipse precem, quaj ei funditur, non aspi-
raltilia. qtioruin non esl nimerns. — Videlicet rat. Hinc ad Jeremiam dlcitur « Tu ergo noli ora- :
magna virtute, iu.scrutabilla ratione, innumcrabilia re pro populo, nec assumas pro eis laudem et ora-
multiplicitate. quippe fortitudinis facta
Divinfe tionem, quia non exaudiam in tempore clamoris
tunc verius explemus, ha?c uos non possecum eorum ad me [Jer. vu, 16'. » Hinc rursum scrip-
cosnoscimus. Tunc faeundius loquimur, cum ab tum est « Quid clamas super contritione tua ? In-
:
his obtupescendo reticemus. Hinc Psalmista ait : sanabilis dolor tuus [Jer. xxx, l.Hi. •> Sequitur :
« Laudate eumin potentatibus ejus, » et reliqua Et suh (luo currantur qui portanl orbem. — Ipsi
{Psal.xtx, 7). Sequitur. etenim orbem portant, qui curas praesentis s«culi
Vers.H. Si venerit ad nte, non videbo eum, et tolerant. Unde apud Graecos terrae principes
si abierit, non intelligam. — Accessus igitur reces- Baailuc voeatur. Laus enim populus interpretatur.
susque Dei a mente nostra minime cognoscitur, BasOeus ergo Latine basis popttli interprelatur,
quou! que rerum alteruantium linis ignoratur, I quia videlicet ipse super se populum sustinet qui
quiaet de teutatione incertum est utium probet, motus illius potestatis pondere fixus regit. Ac si
an trucidet, et de donis nequaquam deprehendi- ergo aperte dicat : Et subjectos quondam dislricte
tur, utrum hic desertos remunerent, an In via nu- deseris, et erectas potestates gentium misericordi-
triunt, ut ad patriam perducant. Ac si ergo aperte fer tlectis. Aliter. Angelica» virtutis orbem portant,
deploret dicens Postquam semel sponte oculos
: qua^ regendi curas administrant, Paulo attestante,
perdidi, quomodo quaesitse noctis Ccecitatem pa- qui ait« Nonne omnes admmistratorii sunt spi-
:
tior, nec ortum jam nec occasum sohs agnosco ? ritus, inministerium missi propter eos qui haere-
Sequitur : ditatem capiuut salutis ? » {Hebr. i, 14.) Ac si er-
Vers. 12. Si repente interroijel. fjuis respondebil go diceret Quis infirmorum hominum tuis nubi-
:
ei ? —
Repente interrogat Deus, cum nos ad dis- bus obviet, cujus se formidine et virtutcs angelic»
trictionem sui examinis inopinatos vocat. Sed in- incUnant ? Vel certe erecti essent ilh subtilissimi
terrogationi respondere homo non sufflcit,
illius spiritus, si plene ejus majestatis polentiam altin-
quia si remota tunc pietate discutitur, in illo exa- gerent. Sed qui oi"bem portant, sub Deo curvisuDt,
mine etiam justorum vita succumbit. Vel certe in- quia diviuitatis ejus celsitudinem quam sublevati
terrogat, cum duris nos persecutionibus pulsat, et £ videant, nec virtutes tamen angelicae comprehen-
plerumque qui pereutitur, gemit. Sed respondere dunt. Sequitur :
non sufflcit, quia et ipsa ei percussionis suee ad- Vers. 14. Quantus ergo sum ego, ut respondeam
versitas displicet, sed tamen homo tacet, et divina ei, et loquar verbis meis cum eo ? — Ac si aperte
judicia discutere metuit, qui esse se pulverem ag- dicat : Si creatura illa hunc considerare non sutB-
noscit. Hinc Paidus ait " homo, tu quis es qui
: cit, quae carne non premitur, qua mente ego de ju-
respondeas Deo [Rom. ix, 50). » Sequitur Vel : diciis disputo, qui pondere corruptionis angustor?
quis ei dicere potest, cur ita /«cts ?—Auctoris faeta Verba Dei ad nos sunt judieia illius, qute nostro-
semper veneranda sunt indiscussa, quia Injusta rum actuum sententiam loquuntur, et verba nostra
nequaquam esse possunt. Rationem quippe de ad Deum sunt opera qufe exhibemus. Sed cum
occidto ejus consilio quterere niliil est aliud, quam Deo loqui verbis suis non valet homo, quia apud
contra ejus consilium superbire. .\d seniefipsam subtile ejus judicium nuUam de suis actibus fidu-
ergo in percussione meus redeat, et quod appre- ciam tenet. Sequitur :
hendere non non requirat. Hinc Paulus di-
valet, Vers. 15. Quia etiamsi habuero quidquid jus-
cit : « Nunquid dicit figmentum ei qui se tinxit : tum, non respondebo, sed meum jttdicem depre-
Quare me fecisti sic ? » {Ibid.) Sequitur : cabor. — Omnis quippehumana justitia,injustitia
Yers. 1-3. r)eus cujus irce nemo resistere potest. — esse convincitur, si districte judicetur. Prece ergo
Mirandum valde est, quomodo divinae irs nullum post justiliam indiget, ut quae succumbere discus-
posse resistere dicitur, cum multos sajpe restitisse, sa poterat, ex sohus judicis pietate convalescat.
exemplis exigentibus demonstratur, sicut Moyses, Ac si ergo dicat Et si ad opus virtutis accrevero
:
et David. Sed si subtUiter pensamus
Aaron, Phinees ad vitam, non ex meritis, sed venia convalescam.
etverumcognoscimus,quia divinae ira? non resisti- Preceitaque inuilendum est cum recla agimus, ut
tur, et verum quod multi sfepe restiterunt. Omnes omnequod juste vivimus ex humilitate condiamus.
enim sanctiqui irfeDeiobviant, ab ipso accipiunt, Sequitur :
ut contra impetum percussionis ejus opponantur, Vers. 10. Et cum invocantem me exaudierit, non
atque, ut ita diserim,cum ipso se eriguntcontra ip- credo quod exaudierit vocem meam. Plerumque —
sum, et velut nolenti opponitur, quod ab ipso ut elenim mens igne divini amoris accendifur, atque
tiat imperatur. Cum vero superat, indignatio huma- ad inluenda eoelestia et areana sublevafur, sed re-
na non retinet. Hinc Moj'seset dispositfe ultionisira- penfina tenlatione pereussa, qufe intentione forfi
cundiam asemetipsorepellerenon valuit, ut lerram erecta fuerat in Deum, ab hostis cogifafionibus
intraret repromissionis, qui hanc volente DomLno et transfixi curvatur. Nam seepeadhocusqueperdu-
:
«97 EPITOME MORALUJM S. GREG. IN .lOB. — LIB. IX. 198
citur, ut miretur quomodo tam summa compre- A aliis loquar, qui de me testimonium Ipse ferre non
houdit, quam cogitatio illicita polluit, et rursum valeo ? Subdit etiam :
quomodo illicita recipit, quam super se validus \ei\s. *2l. Si simplex fuei^o, hoc ipstim ignora-
fervor spiritus rapit. Hinc scriptum est Asceu- : » hit nnima mea. — Ac si aperte diceret : Condito-
duut usque ad cojIos, et descendimt usque ad ris contra me judicia, qua temeritate redarguo,
abyssos (Psal. cvi, 26). » Mens itaque ex ipsa sua qui ipsum me intirmitatis caligine ignoro Uude :
mutahilitate fit trepida, et per Iioc quod nolens pa- per prophetam dicitur « Dedit abyssus vocem :
titur, repulsam se abjectamque suspicatur, sibi- suam (Habac. ui, 10),» et reliqua. Plerumqueenim
que certitudinem esauditionis obnubilat. Sequi- si scimus bona quas agimus, ad elationem duci-
tur ; mur, si scimus, minime scrvamus. (Juis autem de
Vers. 17. Ih Uirbine enuH conley^et inc. — Pecca- virtutis suEe conscientia non quantidumcunque su-
tor quisque in turbine atteritur, qui erectus in perbiat ? Aut quis rursum bonum in se custodiat
tranquillitate videbatur, quia quem diu superna quod ignorat ? Et contra utraque, quid superest
longanimitas tolerat, estremi judicii severitas ne- uisi ut recta quee agimus, sciendo nesciamus, ut
cat. Hine Psalmista ait « Deus manifeste veniet,: hcBc et recta aestimemus, et minima ? Sequitur. Et
Deus noster et noncunspectu ejus g txdeljat me vitse mex.
siJebit. Ignis in Tredet justum vivere, —
exardeseet, et in circuitu ejus tempestas valida quia et operando vitam non desinit quasrere, et
{Psal. XLix, 3). » Justus autem idcirco tunc non tamen ej usdem vitse suse meritum non valet inve-
conteritur, quia hic semper sollicite metuit ne con- nire. Subjungitur :
teratur. Sequitur Et multiplicabil vulnera niea
: Vers. 22. Unum esl cjuod locutus sum : Inno-
etiam sitie causa. —
NonnuUi etenim prius a pra;- centetn et impium ipse consumet. Ac si aperte —
senti luce suJjtrahuntur quam ad proferenda bona diceretur Hoc apud me verbum cogitatiouis pro- :
malave merita active perveuiant. Uuos quia a tuli, quia nec innocens, si districte discutior, ap-
culpa originis salutis sacramenta non liberaut, et parebo nec impius, si apud me latere voluero, a ;
hicnihil ex proprio egerunt, et illuc ad tormenta superni examinis acumine abscondor. Innocens
perveniunt. Quiljusunum vulnus est, corruptibiles ergo a Creatore consumitur, quiaquantalibet ejus
nasci, aliud carnaliter emori. Sed quia post mor- simplicitas fuerit, divinae magnitudinis simpUcita-
tem quoque aeterna mors sequitur, occulto cis jus- te devoratur. Impius quoque a Conditore consu-
toquc judicio etiam sine causa vulnera multiph- mitur, quia Deo cuncta ordinante, ipsis suis se ver-
cantur. Perpetua quippe tormenta percipiunt, et sutiis, ejus impietas judicatur. Vel certe etiniio-
qui nihil ex propria voluntate peccaveruut. Hinc j, centem et impium ipse consumere dicitur, quia
namque scriptum est : i< Non est mundus in cons- quamvis in meritis vitfe divisi sunt, a primo culpaj
pectu ejus, nec unius diei infans super terram. " merito feque ad carnis interitum pertrahuntur.
Hinc per semetipsam Veritas dicit Nisi quis re- : Hinc Salomon dicit « Moritur doctus similiter ut
:
natus fuerit ex aqua et spiritu, non potest intrare indoctus [Eccle. ii, 16). » Et rursum « Cuncta :
in regnura Dei {Joan. m, b). » Qute etiam beato subjacent vanitati, et omnia pergunt ad unum lo-
Job non incongruc verba conveniunt. Vulneratum cum. De ferra facta sunt, et in terram pariter re-
se itaque sine causa asserens, hoc de se foris lo- verlentur {Eccle. m, 19, 20). Sequitur :
quitur, quod de illo Veritas in occulto testatur tli- Vers. 23. Si flagellat occidat semel, et nondepw-
cens : « Commovisti me adversum eum ut afflige- nis innocentium rideat. — Quis haec non per su-
rem eumfrustra. " Sequitur : perbiam prolata crederet, nisi sententiam judicis
Vers. 18. Non concedit quiescere spiritum meum, audiret, qui ait : « Non estis locuti coram me re-
et implet me amaritudinibus. Saspe justis exerci- ctum, sicut servus meus Job (Job xlii, 7). » Sed
tium est virtutis, sola exterius adversa toIerare.Sed nos qui jam a Deo mente recessimus, et carne ad
ut eorum vires certamen plenae probatiouis eru- pulverem redimus, pcena duplaj mortis astringi-
diat, nonnunquam et foris tormenta lacerant, et mur. Sed venit ad nos qui pro nobis sola carne mo-
intus tormenta adversarii. Unde vir sanctus im- reretur,qui simplam suam duplee nostrae conjunge-
pletum se amaritudinibus asserit. Sequitur : ret, et nos ab iitraque hberaret. De qua per Pau-
Vehs. 19. .S'^ fortitudo quuerilur, robustissimus lum dicitur « Quod autem mortuus est peccato,
:
est ; si sequitas judicis, nemo pro me audet testi- mortuus est semel (Rom. vi, 10). » Omne deside-
monium dicere. — llle quippe vitaj causas exami- rium cum desideraturpwnaest. HincSalomou ait
nat, qui has per alienum testimonium non explo- « Spes quae differtur affligit animam [Prov. xiii,
rat. Quia qui districtus quandoque ostenditurilla- 12). » Ridere enim Dei est humante animse noUe
tor pcena?, diu tacitus exstitit testis culpfe. Hinc misereri. Utillud Ego quoque in interitu vestro
: «
etenim per prophetam dicitur « Ego sum judex : ridebo (Prov. Ac si ergo ex voce eorum
i, 26). »
et testis (Jer. xxix, 23). » Hinc rursum ait « Ta- : qui iucarnationismysterium cupieruut, dicat: Quia
cui, semper silui, patiens fui, sicut parturiens lo- vita nosti"a quotidie flagello vindictfe pro culpa at-
quar(/sa. xlii, 14). » Sequitur : teritur, ille jam veniat qui pro nobis semel sine
Vers. 20. Sijustificare me voluero, os rneum con- culpa moriatur, et de innocentium prenis dicatur,
demnabit me ; si innocentem ostendero, pravimi ultra non rideat, si ipso carne passibilis appareat,
me comprobabit. — Ac si aperte dical Quid de : in cujus se desideriis mens nostra castigat. Vel
199 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 200
certe risum Dei la^titia De inr.ocentium A nobis fructum de eadem spei perceptione detule-
appellat.
pa?nis Dominus quia quo a nobis
ridere dicitur, runt. Quod enim ilU exspectando odorati sunt,
ardentius quteritur, eo suavius de nobis L-etatur. hoc nos cernendo et percipiendo satiamur. Hini;
Quasi quoddam quippe ex pipna gaudium faci- Dominus ait < Alii laboraverunt, et vos inlabores
:
mus, cum pei" sancta desideria ejus nos amore eorum introistis [Joan. iv, 38). » Vel certe qui na-
castigamus. Hiuc Psalmista ait : « Constituite so- vibus poma portant, cum paleis poma miscent, ut
lemnem in condensis, « etreliqua (i*sa7. cxvn, 27). iOsesa permaneant. Ita nimirum praecedentes in eo
Sequitur. quod mysteria spirituaUs vitaj denuntiant, per in-
terfusam h«c historife stipulam servant, et oper-
Vers. 24. Terra dala esl inmanus impii, vuUiim
judicum ejus operis. — Terrse nomine caro Christi
tum nobis fructum spiritus deferunt, cum carna-
exprimitur, appellatione impii diabolus designa-
ha loquuntur.MoR.^LiTER.Naves cum poma portant
fructus terree, videUcet per fluctus ferunt. Terra
tui'.Hujus impii mauus fuerunt hi qui in Redempto-
ris nostri morte grassati sunt. Terra itaque dala est
vero hominis paradisus exstitit poma etiam fue- ;
ruiit mandati sermo, concessa possibihtas operis
in manus impii, quia antiquus hostis Redemptoris
mentem corrumpere per se tentando non valuit, natune indita, inteUigentia Conditoris. Sed quia
^ per crucis mjsterium, ad ingenita natm^aj bona
sed ejus carnem per suos satellites, ad friduum
restringimur, quasi per hgnum poma portamus, et
permissus exstinxit. Hujus terrag judices, sacerdo-
tes, et principes, Pilatus et illusores fueruut. Vul-
dum tot bona munerum servare etiam nunc in
tentationibus conamur, aura vitse prcesentis impel-
tus ergo judicum opertus exstitit ab impii malitia,
limur, mutal>iUtatis nostrw fluctu fatigamur. Ali-
quia mens persequentium eum quem carne tenere
potuit, Deum nec per miracula agnovit. Hinc Pau-
ter. Naves cum poma portant, suavitatem odoris
habent, sed gravitudinem ponderis non habent, et
lus ait : « Usque inhodiernum diem cum legitur
Moyses, velamen estsuper cor eorum (I Cor. ui, humanum genus cum ad superna repetenda se eri-
git, flagrat quidem odore memoriae, sed ignem non
loK » Sequitur : Quodsi non iUe est, quis erfjo esr?
— Ac si Quis unquam impius esse
ergo diceret :
exerit poiidus vitffi. Paradisi celsitudinem cum ar-
doris recordatione meminimus, et importunos ten-
putandus populus qui ipsam pietatem
est, si ille
tatiouum fluctus ex carne toleramus. Subditur Si- :
persecutus est, impius non est ? Repente enim pri-
vatur a diabolo ad sequaces ejus. Sequitur
ctil aquila voLans ad escam.
:
Sicut enim aquUa —
quae ad alta evolat, et tamen pro sumendis carni-
Vers. 2o. Dies mei velociores fuerunl cursore. —
bus terram petit, ita antiqui Patres fuerunt, qui iu-
Cursoris officium est quod sequitur annuntiare. „ quantum humanitatis intirmitas admittebat, Crea-
Omnes igitur electi qui ante adventum Redempto- toris lucem recta mente contemplati sunt, sed incar-
ris orti sunt quia hunc autvidendo tantummodo,
;
nandum hune in mundi hne prtescientes, quasi a
aut etiam loquendo nuntiarunt, quasi cursores iu soUs radh ad terram oculos deflexerunt.Quemdum
mundo fuerunt. Sed quia ante prffistolatum Re- pro humano genere passurum, moriturumque
demptoris tempus subtrahi prsevidebantur. transi- conipiciunt, quasi de ejus morte semetipsos reU-
re se velocius cursore dolent, diesque suos esse ciunt. MoRALiTER. Aquila etenim alto valde volatu
ingemiscunt, quia usque ad videndam Redempto- suspenditur, sed per appetitum ventris terram ex-
ris lucem minime tenduntur. Sequitur: Fugeriint, petit. Sic et humanum genus, in parente primo
et non viderunt honum. —
Omnia quae creata sunt, ad ima de subhmibus Sed quia cibum ve-
corruit.
bona sunt, ut Llud « Vidit Deus cuncta quse fece-
:
titum contigit, per ventris concupiscentiam ad ter-
rat, et erant valde bona (Gen. i, 31). » Sed hoc ras venit, et quasi carnibus pascitur, cum deor-
bonuui prineipahter bonum est, per quod hasc sum corporeis voluptatibus tetatur. Sequitur :
omnia bona sunt. Hinc Veritas ait « Nemo bonus :
Vers. 27. Cum dixero : Nequaquam ita loqiiar,
nisi solus Deus (Matth. \, 18).» Ac si ergo diceret: commuto faciem meam, et dolore toi-queor. Plebs -
Ante exspectatum tempus elapsi simt, qui ad Re- quippe Judaica loqui ut prius noluit, qusecunque
demptoris pra^sentiam pervenire nequiverunt. Mo- pr;edL\erat, negavit. Sed commutata facie torque-
RALiTER. Ad hoc homo conditus fuit, ut bonum tur, quia dum interni sui hominis aspectum, quo
quod est videre, videre possit, et per augmenta agnosci a Conditore potuerat, fffiditate perfidice
temporum. tendi possit ejus vita tantummodo, poUuit, a praisentibus maUs incipiens sub ffiterna
non evolvi. Sed qui sponte ad culpam decidit, quod sc ultione damnavit. Quasi enim commutata facie
vetitum pertuUt decursum, et qui stare ad
attigit ab Auctore non cognoscitur, quas perdita bonae
lucem noiuit, fugiendo oculos amisit, quia culpa conscientia! flde reprobatur. MoR.iLiTER. Sa;pe enim
crepit ad ima decurrere, et se cajcitate percuht.ne tacitis urgemur cogitationibus cur omnipotens :
intus lumen videret. Sequitur :
Deus condidit hominem, quem periturum pr»-
Vers. 26. Pertransieimnt quasi naves poma por- scivit ? cur non talem facere voluit, qui perire
tantes. —
Hi qui poma deferentes maria trans- non possit ? Sed cum hmc tacita mens interrogat,
meant, ipsi quidem fructuum odore perfrumitur, pavet, ne in superbiffi ausum erumpat et ne- :
sed eorumdem fructuiun ahis cibos fuerunt. Qui quaquam ita nos debere loqui dicimus, cum nos-
igitur antiqui Patres, nisi naves poma portantes tra; inlirmitatis modum ex inquisitione transeun-
exstiterunt ? Qui divinae incarnationis mysterium tes nosmetipsos pavore repreUendimus. Sic fa-
prophetantes, ipse quidem odore potati sunt, sed cies eommutatur, quia quae prius capiens mens
:
201 PJPITOME MORALIUM S. GREG. IN ,IUH. — l.IB. IX. 2(12
siiinma rcquiicbat, iiifiriuiiafem suani agnosccns. A ililuii, compuncfio infumlii. i'ei- ma-
([uia ccelestis
venerarimcipit ciuodignoiabaf. Sed in ipsa com- nus enim quid aliud quam opera dcsignantur?
minalione dolor esf, quiavalde aflligitur, quod pri- Unde de quibusdam per prophetam dicitur « Ma- :
m£B culpje merito ad intelligenda ea quae de ipso nus vestriE sanguine pleune sunt [Isa. ii, lo^ » No-
suntc.Fcatur. Orisilentium incidif, sed excitatus do- tandum qiiod non ait Fulserint mundissim.e, sed :
lor ex ipso quo restringitur, angetur. Sequitur velut mundissiniiie, quia quonsque poena corruptio-
Vkrs. 2S. Verebar oninia opera mea. Qua; sint — nis astringiniur, quanilibct recfis operibus vivamus,
opera beati .loh sacerliujns hisforiie textus ostendit. veram munditiam non apprehendimus, sed imita-
Quas ergo opera verebafur, qui illa semper exhi- mur. Scquilur:
buit, ex quibus placari erga iniquitafem solet ?
Hinc itaque colligimus, ut si veraoiter placere Deo
Vkiss. .31. Tamen sordibus intinges me. Deus —
nos intingere dicitur, iatinctos sordibus demons-
cupimus, postquam perversa subcgimus,etiambe- trarc, quia quanto ad illum verius pcr bona epe-
ne gesta timeamus. Deo quippe sunt qure in bonis
ra surgimus, tanfo s;,btilius vitaj uostrce sordes
opcribus formidanrla sunf desidia videlicet ct
agnoscimus, quibus ab ejus munditia discorda-
f^raus. Hinc propheta ait : i' Maledictus omnis qui
mus. Ac siergo aperte dicat Qiiamvis lamentis :
acit opus Domini fraudulenter et desidiose Uer. supcrnae compuncfionis infuudar, quamvis per
XLVui, 10)." Desidiam quippe minor Dei amor
studia rectfe operationis exercear, in tua tamen
exaggerat. Fraudem vero mala mente possidens
munditia video quia mundus non sum. Se-
proprius amororeat. Contra hanc dicitur « Exscu.
tit manus suas ab omni munere {Isa. xxxui, \'6). »
:
quitur Et abominabunlur nie vestimenta mea.
: —
Vestis nomine corpusdesiguatur, quo induta anima
Munus namque a corde esf, capfa gratia a cogita- tegitur, ne in subtilitate suse substantiie nuda esse
tione. Munus ab ore est, gloria per favorem. Munus
videatur.Hinc Safomon ait : « Omni tempore sint
ex manu est, prtemium per elationem.Ac si ergo
vestimenfa fua candida (Eccle. ix, 8). » Et Isaias :
humih confessione diceretur Quae aperte egerim :
"Vestimentum raistumsanguino eritin combustione
video, sed quid in his lalenter perfulerim ignoro.
(Isa. IX, o). "More enimsaori eloquii vestimentanos-
Sequitur Sciens quod non parceres delinquenli.
:
— tranos abomiuari referuntur, quia abominabiles
Si enim delinquenti non parcitur, quis ab feterna
reddunt, sicut per Petrum de Judadicitur: « Hic
morte eripitur, cum a delicto mundus neino repe-
possidens agrum de mercede iniquitafis {Act. i.
rifur ? An non par-
pcenifenti parcet, delinquenti
18). » Quem agrnm moriens possidere non potuit,
cet? Quia cum delicta plangimus, delinquentes non
„, . serf iooss«/rt,dictumcst, possidcre fecit. Hano ves-
sumus ?,^, j • 1
Et cum Petrus negans respicitur, et ad la- r ,.
.
, , t,
., „^,.
^ „
..
i^ tinientorumsordem metuebat Paulusdioens
, .
,•
. « Vi-
, . i i
:
cr\'mas vocatur ? Cur Paulus cuin Redemptoris
deo aham legem in membris meis, » et reliqua
nomcn in tcrra conaretur exstinguere, ejus verba
{Rom. vii, 23) Sequitur :
meruit de Cffilo audire ? Sed tamen culpa in utroque
punita est. Delinquenti ergo Dominus non parcit, Vers. 32. Ncque enim viro qui similis mei est,
quia delictum sine ultione non deserit. Aut enim respondcbo, nec qui mecum in judicio cx sequo
ipse hoc homo in se pcenitens punit, aut hoc Deus possit audiri — Dum ciim quolibet ex fequo in
cuin homine vindicans percufit. Sequitur :
judicio confendimus, et quod contra nos dicatur,
Vers. 29. Si autem et sic impius sum, quare agnoscimus et in his cpire dicimus, audimus.
;
frustra laboi^avi^. Si enim remota pietate discuti- Quia ergo invisibihs .ludex qufe facimus videt,
mur, opus nostrum poena dignum est, quo rf mu-
cjuasi qufe dicimus audit. Sed quia id quod ei dis-
nari preemiis prsestolamur, non quod hunc labo- plioet nequaquam plene cognoscimus, quasi quod
ipse dixit, ignoramus. Sequitur
rasse poBuitet, sed cjuod incertus esset de prcemiis, :
et inter labores dolet. Sciendum vero est quia Vehs. 33. Non est qui ulrurnque val.eat arguere, el
sancti viri ita incerti sunt, ut conlideant; atque ita ponere manum suam in ani/jobus. — Durnmc[uippe
coutidunt, ut tamen ex securitafe nou torpeant. sonatciuod Deum dioit arguere, sed diirum non erit
Sequitur : si reeurreritadmemoriam,quodipseper alium pro-
Vers..30..5i7o<i/s fuero quasi aquis nivis. et fulse- phelam dicit « Quiescite agere perverse, » et reli-
:
rinl velut rnundissimx manus mex. Afqueenivis — qua Isa. i, 16). Et rursum
I
Et venife et arguifeme, :
<>
suntlaraenta humilifatis. Qu£p profecto humilitas, dicit Dominus {fsa. i, 18). » In hoc cnim qnod Domi-
quia antedistricti Judicis oculos cfeteris virfutibus nus se priBcipit arguere, aperte insinuat quantam
prieeminet, quasi per magni meriti colorem candet. bonis actibus flduciam prfestet Hinc est quod Do-
SuntverononnuUi quilamcnta habent, sed humili- minus dicit « Qu.iesivi virum qui interponeret se-
:
tatem uon habent. Hi nimirum aquas habent, sed pem, et staret opposilus conlra me nc dissiparem
nivis aquas non habent. De ciuibus aquis nivis qui- c.am, et non inveni {Ezech. xxii, 30). » Sed quan-
dam ait « Cor oonfritum et humiliatum, etc.
: quam priesentis motibus animadversionis obvient,
{Psal. L, 19). » Vel certe aqua? fontis vel tluminis ex non tamcn valent virtute propria ;d> huiiiano gene-
terra oriuntur, aquje vero nivis aere proruunt. Qui rc supplioia mortis expellere. Redeinptor cpiippe
enimpro terrenis bonis in precibus compunguntur, humani generis in hominibussolus justus apparuit,
esterrajaquapcrfusisunf. Qui vcro idcirco plorant, qui ct hominem arguit ne delinquerct, et Deo
quoniam prifimia superna desidoruut,aqua ni vis hos obslitit nc leiirot. In utrisquc ciuippo munum po-
Patrol. CXXXIIl.
: : :
203 S. ODOMS ABBATIS CLUMACENSIS 11. 204
suit, quia exempla hominibus quw imilarentur
et p^
menta incipit sequenlia. Unde scriptum est: « Se-
prwbnit. Deo iu se opera quibus crp:a liomines
el cundo eos qni non credidernnt, perdidit [Jud.
placarcntui- moriendo ostemlit. Sequitur : v). » Et in psalmo Induanfur sieut diploide
: i.
\mfi. '3't.Aufemta nie virgam suam,et pavor confusione (Psal. cxvni, i\\). » Aut cum tormcnfa
ejus noii me len-eat. —
Per legem quippe virga sequentia ilagellis pi\Tscntibns extinguit. Hinc
Deus terruerat, cum dicebat : Si quis liaec vel illa Paulns ait « Ciini judicanuir a
: Domino, corri-
fecerit morte moriatur. Sed incaruatns virgam pimur, ut non cum hoc mundo damnemur (7
abstulit, qnia vias vitjv per mansuetudinem osteu- Cor. XI, ,32). » Et alibi : « Rgo quos amo arguo, et
dit.Hinc est quod ei dicitur. « Intende, prospere casfigo (A/?o^;. ni, 19). » Scquitur : indica mi/ii rur
procede et regna, propter veritatena et mansuetn- me ita judices 1 Ac si dicerct : Quia flagellando
dinem et justitiam (Psal.\\.iy, 5). » Timeri quippe me ostende quod ad judicium per flagel-
judica ,
quasi Deus noluit, sed quasi Pater ut amarctur lum securum reddas. Alitcr: Plerumque enini jus-
Quod liqnido Paulns dicit « Non enim
inspiravit. : tus flagella ad probationem
percipit, sed pro qua
accepistis spirilum servitutis iterum in timore, famen culpa pcrcutiafur minime co-
speciiditer
sed accepistis spiritiim ado]itionis iiliorum, in gnoscit, atquc magis in percnssione frepidat, qiio
quo clamamus, Abba [Pater] (Roiu. \m, IS). » Se-
g causam snte percussionis ignorat. Petif ut semetip-
quitur sum judcx indicet, quatenus quod ille animiid-
sibi
Vers. 3o. Loquar, non timebo eum.et Vir ete- — vertendo percutit, hoc in se flendo et ipse castiget.
nim sanctus, quia humani gcncris Redemptorem Sequitur :
venire mitem conspicit. non metnm a Domino, sed Vers. 3. Nunquid bonum tibi videtur si calum-
atTcctum a Patre suniit, et timorem despicii, quia nieris, et 0}iprii)iasmc paupcrem ? Ac si aperte —
per adoptionis gratiam ad amorem surgit. Hinc diceretur: Tu qui summe bonus es, novi quia bo-
Joannes ait « Timor non est in charifate, sed per-
: num rion eestimas, ut panperem per calumniam
fecta charitas foras mittit timorem (7 lonn. iv, premas. Scio ergo quia non est justum quod pa-
181. » A peccati igitur mortc limornossuscitarenon fior, et eo magis doleo, quod causas justititB
valnit, sed ad statum vitie aspirata mansuetndinis ignoro. Cum vero se pauperem, non inuoceutcm
gratia exerit. Sequitur IS^eque enim possuin mc-
: memorat, non jam de vita audaciam arripit, sed
tuens respondere. —
Respondere quippe cuilibet quam se infirmum conspiciat ostendif. Seqnitur :
dicimus, cumfactis ilhus dignaopera recompensa- Opus manuum tuarum. — Ac si apsrte dicat :
mus. Deo ergo respondere est, douis ejns priEce- Impie oppriiuere non potes, quem te fecisse gra-
dentibns nostra obseqnia reddere. Dona enim no- tuifo recordaris. Sequitur Et consilium impiu- :
bis largitur, benignitatem suam, et ergamalos uti- ruiii. adjuves ? —
Quos namque hoc in loco impios,
tur. Respondere homo tot benehciis debet, sed ta- uisimalignos spiritus vocat ? Uui cum redire ipsi
men respondere metuens non valet quia humani ; ad vitam nequeuut, crudeliter socios ad mortem
generis Conditorem, quiadhuc serviliter formidat, quierunt. Quornm uimirum consihnm fuit, ut bea-
procul dubio non amat. Nam tunc solum Deo vera tum ,Iob divina correpfio fangeret, et qui in tran-
obscquia reddimus, cum eos propter amoris tidu- quillitate justus exstiterat, saltem per tlageUa pec-
ciam non timemus, eum nos ad bona opera affec- caref. Sed impiornm consilium Dominns non audi-
tus, non metus, dirigit. Sequitur : vit, quia eorum tentationibus carnem jusfi prodi-
CAPUT X. dit, animam negavit. Hoc etiam consiUnm assidue
Vers. 1. Tsedet nnimammeam vitx mex. — Cum Dominus destruit, quia pius Conditor cum viribus
enim in amore Conditoris mens nostra accenditur, Uagella uioderatur, ne virtutem justorum pcena
omne desiderium praBsentis vitae levigatur. In taj- transeat persequenfium, ct per astutiam forfium
dium delectatio vertitur, atque hanc cum errore humana inhrmifas excedat. Hinc Paulus ait : « Fi-
mens tolerat, cui victa prius reprobo amore servie- delisautem Deus, qui non patitur vos tentari su-
bat. Sequitur Dimittam adversum me eloquium
: pra id quod potestis, > ef reliqua {[ Cor. x, 13).
meum. — Qnasi pro se eloquio sno atitur, qui pra- Sequitur
va (juic gessit, defendere exeusationibus couatur. Vers. 4, :>, t). 7. Nunquid oculi cariiei tibisunt.
Sed adversum se eloquiura dimitlit, qui accnsare aut sicut videt hontoet tu videsl Nunquid sicut dies
in se hoc incipit, quod erravit. Sequitur Loquar : hominis, dies tui, aut anni tui sicut humana sunt
in amaritudine animx mex. -- Quis culpas suas tempora ut quxras iniquitatem meain et peccatum
detestans loquitm- restat necesse est ut has in meum scruteris. et scias quia nihil impium fecerim ?
amaritudine anims loquatur, ut hi¥C ipsa amaritu- — Ac si humiliter reqnirens diceret Cnr me in :
do puniat, qnidquid lingna per mentis judicium temporc per tlageUa examinas, quem apud le per-
accusat. Sequitur fecte et ante tempora scisti ? Cur culpas meas ver-
Vers.2. Dicam Deo Nofi me condemnare.
: Qui — beribus inferrogas, quem per te sefernitatis tuae po-
peccatorem se in amaritudine animee asserit, quid tentiam, nec prius quam conderes ignoras? Oculi
Deoaliud qnam ne eondcmnalnrdicit, qnia amari- quippe carnei, facta temporum,nonnisi in tempore
tudo priesentis pcenitentife, e.vsiinguif siipplieia sc- aguoscunf, et luimanus visusquoJIibet opus soqui-
quentis ir<fi ?Duobus enim modis inhac vitajudicat tur,nou])ercurrit.Dies (juoque et anni hominum, a
Dcus, cum autpermala prifsentiairrogare jam tor- diebus et aunis teternifafis discrepant, quia vita-
EPITOME MORALIUM S. GRKG. I.\ JOB. — LIB. L\. %06
istra qua3 tempore incipitur.tempove finituv. A ooaijulnlur, qui.a in Ronsiipatione pinguescentis
ot
lipo quippe neu transacla piwtoreunt, nec adhuo eogilalioMis astringltur, ut uequaquam jam per
vrntura quasi qu.ip non appareant, dosunt. Quia desideria delluat, scd in uno amore se coUigens,
i< qui seinper esse haljet, cuneta sil)i prfesentia ad solidam rolormalionom surRat. l'elle quippe et
conspicit, cuiu aspioiendn post ot anle non tcndi- carnibusinterior homo
quia cuin ad su- vestitur,
tur. Sequitur : Cian sit )i/>mn r/tti de mantt liin periia erigitur, carnalium
obsidione val- motuum
possit eriterel — Ac si aperte dioat : Quid tilii rc- latur. Carnibus et pelle vestimur, sed ossibus et
stat, nisi parcere, cujus virtuti nullus valet ojjvia- ncrvis compingimur, quia etsi foris irruente tenta-
re ?Quo enim nemo ost, qui animadversionem tione concutimur, intus tamen uos Conditoris ma-
tuam ex merito su;ir virtutis relineat. eo a fo faoi- nus roborat coulra tentamenta. Sequilur :
lius tua pielas exigit. ut paroas. Sequitur : Vers. 12. Vilam et misericordiam tribuislimihi.
Veiis. 8. Manmtun' feceruntnic et plasmaverttnt — Angustia quippe Dei laus csset discretaa creati
me totum in circuitu, et sic repenteprcecipitasme'! corporis, nisi etiam sequenter exprimeretur mira
— .\e si liumiliter dioat. Quia suh justo examine aspiralio vivificationis. Morai.itkr. Vita quippetri-
dignum non est tufp placationi quod feci, pensa buitur, cum malignis mentibus benignitas aspira-
miserieordiler nepei'oat, quod looisti.Quibus cli.im g tur. Sed vila sine niisericordia accipi neqiiaquam
verbis perversum Manichsoi dogina deslruitur, qui valet, quia ad obtinenda justitice bona Uominus
duo principia esse mentiens, a Deo spiritum, a Sa- non adjuvat, si prius misericorditer anteactas ne-
tana vero carnem conditam asscrere conatur pla- quitias non relaxat. Vel certe vitani et misericor-
smatum vero se propler imaginem rctuht, factum diam nobis trilnut, quia eam qua nos misericor-
vero se totiim iii cirouitu, in co quod ex carnis dia ab bene vivendum praivenit, etiam subsequen-
constat iudumento inemoravit. Notandum vero est, ter custoitit. Msi enim misericordiam subroget,
quia per hoc plasmatum Dei manibus asserit, mi- servari nou valet vita quam pifebet. Sequitur Et :
sericordi.TB Judicis dignitatem suse conditionis sup- visitatio tua custodivit spiritum meum. — Incas-
ponit. Ac si aperte dicat : Cur tanta vihtate despi- sumenimnobis Conditor bonatribuit, si non om-
cis, quem tanta dignitate condidisti ? Et quem ra- ne quoil Iriljiierit, ipsecustodierit. Moraliter. Hu-
tione casteris rebiis pr.efers, cur ex dolore suppo- inanum quippc spiritum superna visitatio custo-
nis ? Sequitur : dit, cum hunc virtutibus dilatum, vel tlagello
Vers. Memenlo, qua-so, i/uod sicul lulum
9. percutere, vel corajiungere amore non desinit. Se-
fecerisme. —
Ac si aperte dicat Infirmitatem : quitur :
carnis, etreatum iniquitalis laxa. Sicut lutum ita- . 13. Licet hxc celes in corde tuo, tatnen
Vers.
que homo cst oonditus, de limo sumptus, quia scio quia universorum memineris. Ac si aperle — •
quasi aqua infundit pulverem, oum anima rigat dicat Cur de nie trepido, qui et universas gentes
:
carnem. Lutum quippe fil. cum se aqua terr.Te colhgas, scio. Quod tamen in corde celas, quia
conspergit. Ha?c autcm qufe de exteriori homine hoc adhuc aperto sermone non indicas. Sed quia
dicitur, etiam interiori potestcongruere. Sicut lu- universorum reminisceris, me procul duljio de ve-
tum quippe homo interior exstitit, quia cuui spiri- nia certum facis. Sequitur :
tus gratife terrense menti infunditur, ut ad inlel- Vers. li. Sipeccavi, et ad horam pepercisli ini-
lectum sui Conditoris erigatur. Ilumana namque hi, cur ab iniquilate mea mtvndum nte esse non po-
cogitatio qure peccati sui sterilitate aruit, per vim teris ? —
Adhoram Dominuspeccato parcit, cum
Sanch Spiritus viridescit Sequitur El in pulve- : reatum culpfe concessis fletibus diluit. Sed ab ini-
rem reducesme. —
Ac si patenter postulet dicens : quitate nostra mundos nos esse non patitur, quia
Materiam, quieso, origiuis et pienam hnis aspioc, volentes culpam fecimus, sed nonnunquam no-
et cidpis citius transeuntis parce. MonALiTEn. Cum lentes ejus memoriam cum delcctatione tolera-
enim per subtraotionem spiritus mens electa, ad mus. " Compulriierunt
delerioraverunt cicatri-
et
aliquantulum in teulationem deseritivr, quasi ces meffi.afacie in»ipientife meci3(P4a/.sxxvii, 6). «
ab humore pristino terra siccatur, ut infir- '
Ac si aperte dicat : Si culpam venia abstulit, cur
mitatem suam derehcta sentiat, et sine infusione et a memoria non detergit ? Sequilur :
supernee gratif« quantum homo aruit, agnoscat. Vers. 15. Et si impius fuero, vx mihi est,
Sequitur : et si jiistus. non levabo capul. — Impius
Vers. 10, II. Nonne sicul lar mulsisti me, et vae habet, justus miseriam, quia seterua dam-
sicttl caseum me congtilasli ! Pelle et carnibus natio reprobum quisque
sequitur, et electus
veslisti me,ossibus el nervis coinpegislinie. — Pla- doloribus transitorias adversilatis expiatur. Im-
smatus quippe homo, sicut lutum factus est, pro- pius caput levat, sed elatus evadere vfe, quod
pagatus aulem, et sicut lac mulgetur semine, et sequitiir, non valet. Justus laboris sui oerta-
sicut caseum coagulatur in carne. Carnibus et mine alflictus, caput levare non sinitur, sed
pelle induitur, ossibus norvisque suliditur Morali- pressus a pcrpeUia aflliotione liberalur. Ac si
TER. Meus etenim ciim pcr sancti Spiritus gratiam crgo aperte depiorct dicens : Aut substratus
ab usu vetustse conversatjonis abstrahitur, sicut carnis desideriis, supplicio ,'ieterno subjicior, aut
lac mulgetur, quia in quadam inchoationis novfe rcpugnans illicitis molibus pi^-na priosenli crucior.
leneritudine el sublilitate formatur. Sicut caseum Sequitur :
:
207 S. ODONFS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 208
Vkrs. 10. El pvnpter superbiam ,
quasi lewna ca- A Quare non iu viilva mortuus sum [Job. ui, » qui
pics me. — Lea^nacum cscam catulis cxquiiil, hoe quotiue quod hic adjicit sul)dens Fuissem :
inhiantcr in foveam captionis cadit. Sic nimirimi quasinon essem, de ulero Iranslatus adtumuLum.
humana mens capta est, qua> in lihertale arl)itrii — llhc verbisaliis non aliter adjungit dicens :« Si-
condita desideria carnis uutrire appetiit, qnasi cut abortivum absconditum non subsisterem, vel
lesena catulis escamatque in captionis
qufesivit, qui coneeptinon vidernnt lucem {Ibid., 16). »Quia
suas fovcam suadenle hoste ad cihum
cceidit, qua> vero hsee superius late digessimus, pro vitando
prohibitum manum tetendit. Quasi leffina ergo leetoris fastidio exposita replicare devitamus. Se-
captus est per superliiam, quia inde hunc disci- quitur :
plinasuffi correptionis deprimit, unde trausgres- Vers. 2 . yunquid non paucitus dierum meorum
sioncm prtecej^ti non timens, audacter saltum in finielur brevi^ —
Cautum se ac sollicitum vivere
foveam dedit. Dumque etiam quisque nostrura per ostendit, qui brevitatem pr£esentis vita? conside-
culpam aliquid aiipetit,quid ahud quam prwdam rans, non ejususum, sed terminum conspicit, ut
in foveam concupiscit ? Qucm tamen superna mi- ex fine colligat nihil esse quod transiens delectat.
seratio captum a fovea evehit. quia hunc infirmi- Hinc namque per Salomonem dicitur " Si multis .•
tate cognita ad veniam reducit. Ijui dum virtute B annis vixerit liorao, et in his omnibus tetatus fue-
extollitur lapsus ad desideria in humihtate rehga- rit, meminisse debet tenebrosi temporis, etdierum
tur. Sequitur Reve7'susquc mirabiliter me crucias.
: multorum, qui cum venerint, vanitatis arguenlur
Cum .Vuetorem rehnquinius, nec ipsa ullatenus preeteiilie (Eccle. xi, 8). » Sequitur : Dimitte ergo
destitutionis damna sentimus. Quo enim longe me ul plunqam paululum dolorem meum. — Ae si
Conditor deserit, eo mens nostra insensibilUjus aperte dicat : Flagella tnae percussionis tempera,
obdurescit. At si aftlatu sancti Spiritus tangitur, ut raoderatis doloribus festimare mala quaj patior
ad considerationemprotinusevigilat, in coelestium fleudo convalescam. Sicut enim moderata afflictio
inquisitione se excutit. amoris summi ;Bstibus lacrymas exprimit, ita immoderata subdueit, quia
inardeseit quia oninipotens Deu s, unde mentem
: maror ipse quasi sine mreroreiit, quiafflieti men-
noslram visilans ad amorem suum erigit, inde tem tievorans sensum doloris tollit. Flere dolorem
hanc per lacrymas gravius affligit. Et dum per- suum non volet, qui pravee quidem consuetudini
fiiata mens ad summa rapitur, eompunctionis sua? contraire nititur, sed tamen adhuc succrescentibus
poenam gaudens miratur. Sequiiuv : desideriis earnis gravatur, quia nisi a reatu culpfe
Vers. 17. Inslauras lesles tuos coutra me,
nos ligavimus misericorditer dimittamur, perfecte
el
nndtiplicas iram tuani adversum me, el pcence mi- „ llere non possumushoc, quodin nobis ipsis contra
litant in me. —
Testes enim Dei sunt, qui per nosmetipsos dolcmus. Sequitur :
eserciiium boni operis testantur quae electos se- Vers. 21. Anlequam vadam et non revartar ad
cutuia sint pi'a»mia veritatis. Unde hos quoque terrarn tenebrosam et opertam caltgine mortis.
qnos pro veritate passos agnoscimus, Grseeo elo- Quid enim terras tenebrosse nomine, nisi terrffi
quio j.y.o--jo-.i, vocamus. Testes quip-
id est, tesles Tartari claustra signantur ? Quam EeterniB mortis
pe suos contra nos Dominus instaurat, enm elec- ealigo operit, quia damnatos quosque in perpe-
torum vitam pravitati nosh-ae ad arguendos nos tuum a vitffi luee disjungit ? Nec immerito infer-
instruendosque multiplicat ut qui priieceptis non nus terra quia quique ab eo capti fuerint,
dicitur,
aecendimur, saltem exemphs excitemur. Sequitur stabiliter teneutur. Scriptum quippe est « Genera- :
El multiplicas iram tuam. —
Eo multiplicari ira tio praeterit, et generatio advenit, terra autem in
Dei dicilur quo esse multiplex indicatur, quia ex iBiernum stat (Eccle. i, !•). » Nou quia ad terram te-
ea nunc bonorum vita et labore cognoseimus, si nebrosam qui culpam detlet, iturus est sed quia ;
emendari, dum tempus est nolumus, quanta post ad hanc procul dobio qui plangere neghgit, vadit.
auimadversione feriamur. Eleetos quippe Dei eer- Subditur : Non revertar. — Quia nunquam ultra
nimus et pia agere, etcrudeha multa tolerare. Hinc misericordia parcentis liberat, quos semel in locis
ersocolligitur districtus Judex quauta iUic feriat poenalibus jushtia judicandi damnat. Sequi-
disti-ictione quos reprobat, si hic cruciat quos tur :
amat, Petro attestante, qui ait « Tempus est ut : Vers. 22. Te?-ra miserice et tenebrarum. — Mise-
judieium ineipiat de domo Dei (IPetr.i\, 17). )> ria ad dolorem, tenebrse ad csecitatem. Ea ergo
Si autem primum a nobis, quis finis eorum qui qu8e a conspectu distrieti judicis expulsostenet,mi-
non credunt Dei Evangehum ? Sequitur Et pce- :
seriie et tenebrarum terra perhibetur, quia foris
nx militant in me. — Consideratis quippe Dei tes- dolor crueiat, quos divisos a vero intus cfecitas
nobis militant, quia dum miranda
tibus, p'Pn<-B in obscurat lumine, quamvis miserise et tenebrarum
illorum facta comspicimus, vitam nostram quae terra et aliterinteUigi potest. Nam haec quoque terra
ex eorum eomparatione nobis displicet, studiosa in qua nascimur, est quidemmiseriae,sedtenebra-
afflietionceruciamus, ut quidquid in nobispolhie- rum non quia multa hic corruptionis nostrae
est,
runt, opera, diiu.inl lamenta. Sequitur. palimur, sed tamea adhuc in ea per conversionis
Vkrs. 18, 19. Quare de vuLva eduxisti me'^ Qui gratiam ad lucem redimus. ^eritate suadenle, quff"
utinnm ronsumptus essem, ne oculus me inderel '.
ait: << .\ml>ulaledum lucemhabetis, ne vos tenebrse
— Qui uimirum primaorationejamprolulitdicens: comprehendaut (Joan. xu, 36). » llla vero simul
: :
209 EPITOME MORALIUM S. GREG. LN JOR. — LIR. \. 210
miseriie et tenebrarum terra est, quia quisquis ad A tormentis timor dolorcm liabet, dolor timorem
toleranda ejus mala descenderit, nequaquam ut- non habet, quia nequaquain mentem molus cru-
tei'ius ad lucem reddit. Sequitur : Ubi umbra mor- ciat, cum pati cipperitjam quod metuebat. Infer-
tis et nullus ordo. — Sicut mors exterior ab ani- num vcro et uml)ra mortis obscurat, ct sempiler-
ma dividit carnem, ita mors interior a Deo separat nus horror inhalntat, quia ejusignibus traditi, et
animam. Umbra cvgo mortis est obscuritas divi- in suppliciis dolorem sentiunt, et in doloris angustia
sionis, quia damnatus quisque cum ffiterno succen- pulsanti se semper pavore feriuntur, ut et quod
ditur igne, ab interno lumine tenebratur. Natura timent, lolerent, (Urursus quod tolerant, sine cessa-
vero ignis est ut a seipso et lucem exibeat et con- tione pertimescant. De his etenim scriptum est
cremationem. Sed transgressorum illa ultrix flam- Vermis eorum non morietur, et iguis eorum non
ma concremationem liabet, et lumen non habet. exstinguetur (Marc. ix, 48). » Quia ergo et mors
Hinc enim est quod de reprobis Veritas dicit : perimit et non exstinguit, dolor cruciat, sed nulla-
" Discedite a me. maledicti, in ignem ieternum, » lenus pavorem fugat, tlamma eomburitsed noqua-
et reliqua [Matth. xxv, 41). Hinc etiam per Psal- quam tenebras discutit quantum per notitiam
;
mistam dicitur : < Super eos cecidit ignis, et non supphcia ordinem non
prsesentis vitas coUigitur,
viderunt solem (Psal. lvu, Mirum vero est B habent, qu6e non suam por omnia qualitatem
9). »
valde quod dicitur, ubi nullus ordo. Neque enim tenent. Quamvis illic ignis et ad consolationem
omnipotens Deus qui mala beoe punit, inordlnata non lucet, et tamen magis torqueat, ad aliquid
esse ullo modo vel tormenta suntfsinit]. Quomodo luoct. Nam sequaces quosquo suos secum in tor-
namque ir. suppliciis ordo uon erit, dum damua- mento reprobi flamma illustrante visuri sunt, quo-
tum quemquam juxta modum criminis, et retri- rum amore deliquerunt, quatenus qui corum
butio sequitur ultionis? Hinc quippe scriptimi est vitam carnahter contra prascepta Conditoris ama-
« Potentes potenter tormenta patiuntur (Sap. vi, '),» verunt, ipsorum quoque eos interitus in augmento
et fortioribus fortior instat cruciatio. Sed sanctus sua3 damnationis affligat. Quod profecto Evauge-
vir post umbram mortis intulit, quanta sit confusio lio teste coUegimus, in quo, veritale nuntiante,
in damnatorum mente suhjungit, quia ipsa dives ille quem contigit ad iucendii ceterni tormcu-
quoque supplicia qua3 ordinata per justitiam ve- ta descendere, quinque fratrum describiturmemi-
niunt, ordinata procul dubio in corde morientium nisse. Sicut ergo co;lestis ignis ardere novit ad
noa sunt. Repulsis ergo in suppliciis ordo non solatium puerorum ut vincula incenderet, et
erit, quia in eorum morte atrocius ipsa confusio tameu ardere ad supplicuim nescit ut vestimenta
mentis stevit. Quauta enim mira poteutia judi- Q inccuderet.ita e diverso gehenu;eilamraa roprobis,
cantis iequitas ordinat, ut poena animum quasi et nequaquam lucet ad consolationis^gratiam, et
inordinata confundat. Vel certe abesse ordo suppli- tamen lucet ad pcenam, ut damnatorum ocuhs
ciis dicitur, quia quibuslibet rebus in poenam sur- ignis suplicii et nulla olaritate candeat, ct ad
gentibus propria qualitas non servatur. Sequitur: doloris cumuhim dilecti qualiter cruciantur, o>
Et sempiteriius horror inhubitat. In hujus vitffi —
tendat.
LIBER .UECIMIIS.
CAPUT ,\l.
Sicut urbs patens, ct alisque murorum anibitu,
ita vir qui non potest ia loquentlo cohibcrc spiri-
Vers. Respondens autem Sophar Naama-
I, 2. tum suum (Prov. xxv, 2). » Sed virtus verae sen-
Ihites, dixit Nunquid qui multa toquitur, non D tentiaj perditur, qufe sud disoretionis oustodia non
:
audiet ? Et vir verbosus jusiificatur? Mos esse —
profertur. Sequitur :
procacium solet, ut recte dictis e diverso semper Vehs. S. Tibi soli tacebunt homines, et cum
respondeant, ne si ad prolata consenhant inferio- cxteros irriseris, a nuilo confulaberis ? Imperita —
res esse videantur. Quibus justorum verba, quam- mens, ut diximus, veritatis sententias graviter
libet facta [alte] sonuerint, multa [muta] sunt, quia tolerat, et silenlium poenam putat. Kerre vooem
quorum vitia reseoant, auditum gravant. Unde et non valet, quia teuta in vulnere sui realus dolet,
ad crimeu trahitur, hoc quod recta priedicatio unde mox se ad (ki'tnji(jp.^iii priBparat, ut roatus
eontra crimina profertur. .Nee fallacem quidem sui verecundiam per verba pravfe refutationis
Sophar sententiam protulit, quod vir verbosus tegat. Perversi enim correctionis voceni, contu-
justificari nequaquam possit, quia dum quisque meliam derisionis putant. Sequitur :
per verba defluit, perdita gravitate silentii, mentis Vers. 4. Dixisli enim Purus est sermo ineus, et :
amittit (Deest liic subslantivum uliquod nomen). mundus sum in conspectu tuo. — Quomodo enim
Hinc quippe scriptum est " Cultus justitife
: si- beatus .Job se mundum dicere potiiit, qui ait: < Si
1(ntium (Isa. xxxu, 17). » Hinc Salomon ait iustificare me voluero osmeum condonniahil luo?»
:
2H S. ODOMS Ar.UATIS CLUMACEiNSlS II 212
(Job IV, 20). Sic haliet hoc pravonini mahtia. i.l A '/"'"' nudtum mmora exir/aris a liiw, i/uam me
ciiiu vcra iii se llcrc raahi vcmiit, iiii^^at alicna. reutur inii/iiitas tua. — Uolorqiiippe llagcUo tem-
Nani qiiasi sohilio laoinoris ulilnr, si falsis vociluis l)cratur, cum ciilpa cognoscitiir. Si aulcm culpas
et vita corripientis inqninctur. Soquilur: poipciidimus, prolecto aiquanimiter tlagcUa tolc-
Vehs. b Alque iitinam Deus luqueretur ieciuti, et rauius, nec ex dolore ad impaticntam proruit, cum
aperirel labia sun tibi. — Ipsc quippc liomo silti suo judicio conscientia addieit. Sed Sophar sciens
loquilur, cum
pcr hoc quod scntit ucqnacpiam quid diceret, sed cui diccrel nosciens, non sine
divinitatis s|)iritu a carnaUs prudentiic intcUectu magua iniqiiitato luit, qui virum justum usque ad
separatur. Undo ct adlmc Potro, hoc terroiia sa- ojjjci-tioncm iuiqiiitutis iucrcpavit. Quaquamenim
pienti, Veritas dicit : « Non enim sapis quie Dei Sophar iniquum vocet, quem superna seutentia
sunt, sed qua hominum (Matlli. xvi, 23). » Cui laudaverat,uon tamen a venia roprobatus excludi-
tamen rocta conlitenti dicitur : " Caro ot san^uis tur, qui ad vcrba contumeliae, divini amoris zelo
revelavit til)i, •> ot rchqua {Multli. \vi, 17). (Jnid promosetur. CiUus oniiu culpa dimittitur, qufc ne-
aulem Dei lal)ia, accipimus ?
nisi quaquam maliliio sludio peipclratiir. Soquitur:
judicia ojus
Labia itaque sua Deus aperit, cum voluntatom VicKS. 7. Forsitam vestigia Dei roinpreliendns. rt
suam hominibus per aperta judiciaostendit. Quasi p usque ad per/ectum Omnipolenteni reperies:' —
enini reserato ore loquitur, cum remota obscuri- Quid vestigia, nisi benignitatem illius visilaliouis
tatc flisposiliouis inlim;e rcnuit oceultare quod vocat? Quibus nimirum progredi ad superna pro-
vult. Nam velut clausis labiis sensum noliis suum vocamur, cum ejus spiiitus atllatu tuugiinur, ol
non indieat, ci;m occulta judicia cur quiil faciat extra carnis angustias.sublcvatiper amorem,agno-
celat. Ac si crf;o palienter dicorct: Impcritic tuaj scimus Auctoris nostri contemplandam speciem
potius quam ptenne compatior, qma sola caruis quam sequamnr. .Nam cum mentem noslram spi-
prudenlia proditum. a vcritatis te spirilu vacuum ritualis patriie amor intlammat, quasi sequeuUbus
agnoseo. Si cnim Doi occulta judicia co;;nosccrcs, iter insiuuat. Wua; enim nccdum ceraimus, restat
tam procacos conlra ilhun ?cnteulias non souai'cs. necesse est, ut vestigia sui amoris indagomus, qua-
Soquitur :
lenus usquo ad coutcmplaUonis .5]>ciiem quando-
VKits. ij. Ut ostenderel libi secreta sapientix et que mens veniat, quem liuuc quasi lergo siibse-
quod midtiplex sit le.r cjus. — Publica sapientia quens per sanctadesideriaexplorat. HincPsalmista
superna sunt opeia, cum omnipotons Dcus regit ait «Adhaesit anima mea post me {Psal. lxii, 9j.'> :
quos creal, pcrlicit bona qun» inchoal, cl aspuan- Tuncquippe manifesto Omnipotens roperitur, cum
do adjuvat qiios visitationis suaj lumiao illuslrat. „ morlalitatis uostra?. funditus corruptioue calcata,
Secreta vero sapienlia superna sunt opera, cum ab assumptis nobis in diviuitatis snse claritate
Dominus quos creavit deserit, cura bona quio conspicitur. Nuuc aulem a carnali cogitaUono am-
provonicnilo cwperat, nequaquam proseqnondo mum infu^i Spiritus gratia sublevat, et in con-
consummat, cum dona qu£e contulit minime cus- temptum rcrum prietereunUum exaltat. Incircum-
todit. Ad haec se Paulus sapientite illius secreta scripti luminis jubar intueri conatur ct nou valet,
tetcnderat cum dicebat « allitudo divitia- quod intirmitaie priissus animus, et ncquaquam
:
rura sapientia: Dei, » et reliqua i/iom, xi, 3.'}). peuetrat, et tamen repulsus amat. Sequitur:
Sequitur :
Vebs. 8, 9. Excelsior coslo est,et quid facies?
Et quofl multiplex sil lex ejus. Qui hoc loco —
profundior inferno, et unde cognosces? longior
Dei lex accipi, nisi charitas debof? per quara terra mensuru ejus, et lalior mari.—- Hajc quidem
semper leguutur monte priecepta in vitfe qualiter tauto spiritualiter debentintelligi, quanto de Deo
in actione teneantur. De hac ctonimlege Aeiitatis quidquam nefas est justa corporea lineamenta
voce dicitur Hoc est prteceptum meum nt dih-
: i<
sentiri. Sed ccelo esl excelsior, qiiia incircumscrip-
gatis inviccm iJoan. xv, 12). » De hac Pawlus ait; tione sui spiritus cuncta transcendit. Inferno
Plenitudo legis dilectio (/?o;ft. xiii, 10). " Sed haec profundior, quia transcendendo subvehit. Terra
Loiujior, quia creaturffi modum perennitate suee
eadem lox muUiplex diciiur, quia studiosa soUici-
tudinc charitas ad cuueta virtutum factadilatatur. .«ternitaUs cxccdit. Mari Latior, quia rerum tem-
Qute a duobus quidem prseceptis incipit, sed so poralium tluclus sic regens possidet, ut hos sub
ad innumerabilia extcndit. Hujus nainque legis omuimoda potentiae suai praiseuUa coangustando
iniUum, dilcctio cst Dei, ac dilecUo proximi. Sed circumdet. Possunt et cieh appellatioae, angeli, et
Dei dilectio jicr tria dist nguitur, proximi autem infcrni vocabulo demonia designari ;
per terram
ad duo pru3cepta derivatur. Sed hcec nimirum duo vero, justi homines ;
per mare autera iieccatores
J
dum soUicita cogitantur intentione, cor ad innu- intcUigi. ExceLsior itaque caiLo est, qui ipsi
mera virtutum mysteria tendunt, ne vcl ad infe- quoque electi spiritus, visionem tantse celsi-
renda qufo non dcbet, desideriis inquieta mens tudinis perfecte noa penetraut. l'rofundior infer-
forveat, vel orga exiljenda qufe dobet,otio resoluta no esl, quia malignorum spirituum aslutias longe
torpescat. Ilujus nirairum legis multiplicitatem subUUus quam putaverunt, judicaus damnat.
ipsi
bene Paulus enumorat ilicens: « Charitas patieiis Tvrru Quia longauimitatem uostram,
Lonyior.
est, benigna est, non aemulatur, non intlatur, et patieutia divinee longanimitaUs exsuperat. Mari
reUqua (/ Cor. xin, 4). » Sequitur: Et intelligeres latior. Quia ubique facta peccanUum retribu-
: :
EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. LIB. X. 214
tioiiis bene potentiani A denter etiam majora perpeti-amus. Et notandum
suae ultione dauinal. Cujus
^nregius nobis doctor insinuat, cum breviter nar quod non videri, sed considerari dicitur. Deus ita-
1 at : Ut possiiis comprehendere cum omnilnis
<' quevanitatem hominum novit,iniquitatemconside-
--anctis, qu;p sit latitudo, longitudo, sublimitas ct rat, quia neo ininora dehcta multa deserit, et ad
l>rofundum \Ephes.m, 18).» Habet quippe Deus majora ferienda se intentius accingit. Sequitur
laiitudinem, quia et in dilectione sua usque ad Vers. 12. Vir vanus in superbiam erigitur. —
collationem persequcntium tendit. Habet longitu- Vanitatis quippe finis est, ut cum peccato mentem
dinem, quia ad vitiT?. patriam nos longanimiter to- sauciat, hanc ex culpa audacem reddat, quatenus
leiando perducit. Habet sublimitatem. quia ipso- sui reatusobIita,qui amisisse innocentiam nou do-
rum quoque intelligenliam qui recepti fuerint, in let, justo excaecata judicio simul et humilitatem
superna cougregatione transcendit. Habet profun- perdat. SequiturEi quasi pullum onagn se Libe-
:
<lum, quia ilamnatis inferius districtionis sutp ju- rum natum putat. — Per puUum quippe onagri
<licium incomprehensibiliter exerit.Ac si ergo des- omne agrestinum genus exprimitur. Agri namque
liccto diceretur Profimditatem ejus atque excel-
:
animaha in libertate habent,et ire quo appetunt, et
l<'Utiam quanto tu cognoscere suBficis, qui vel vir- quiescere oum lassantur. Hoc tamen plerumque
tute ad sumnia evehi, vel temetipsum reprehen- g homini non hcet, quod brutis animalibus hoet. Uui
dere in tentatiouibus nescis. Sequitur :
ergo implere cuncta qua; desiderat,per eflrenatam
Vers. 10. Si subverleiHl omnia, veL in ununt ro- hbertatem qu»rit, quid ahud quam pullo onagri
arctaverit, quis contradicet ei? (vel. quis dicere ei simihs esse concupiscit ut disciplinse hunc lora
;
polesl. Cur ita facis?) — Subvertit Dominus crp- non teneant, sed audenter
vagus per silvam desi-
lum, cum,terribili et occulta dispensatione, huma- deriorum currat. Hestat ergo ut si esse jam simi-
nne contemplationiscelsitudinem destruit. Subvertit les pullo ouagri nolumus, in cunctis quB appeti-
lnfernum,cum cujuslibet mentem in suis teutatio- mus nutum prius intimw dispensatiouis exquira-
nibus pavidam oadere etiam ad deteriora permit- mus. Sequitur :
tit. Subvei"tit terram : cum ffuctificationem boni Vers. 13. Tu autem fii'masti cor tuum, el expan-
operis adversis irruentibus intei-ci<lit. Subvertit disti adeum manus tuas. — Firmasti cor non hoc
mare, cum fliictuationein nostrfe titubationis im- per virtutem dioitur, sed per ins«nsibihtatem,quis
mergenli subito pavore confoilit. Cwlum etiam si- autem pertinacia inseusibilitatis obdurescit, quasi
mul infernusque coarctatur, cum unam eamdem- couhrmat,ne hoc jacula superni timoris confodiant.
qiie mentem,et sublevatio contemplationis illumi- Unde quibusdam per prophetam Dominus dioit:
nat, et importunitas tentationis obscurat. I)e coelo « ToHam a vobis corlapideum, et dabovobis car-
p
quippelux oritur, infernus autem tenebris posside- neum \\, 19).» Per manus opera designan-
(Ezeck.
tur. In unum etiam terra mareque coarctatur,cum tur. Cum
culpa igitur manus ad Deum cxpandere
unam eamdemque et certitudo solidiE iidei robo- est, contra largitoris gratiam de virtute operum
rat, et tamen ex aliquantula inutabilitate perfidi&! superbire. (jui iu conspeotu divini Judieis loquens
aura dubietatis versat. Hinc quidem ait « Credo, :
sibi bona quae facit tribuit, ad Deum manus super-
Domine,adjuvaintidelitatem mea.m{Marc. ix, 33).» biens tendit.Sic profecto contra electos reprobi, sic
Divinum quippe ju<licium nec adversitate valet contra catholicos hieretioi effrenautur, quatenus
imminui, nec inqiiisitione agno>ci. Sequitur: eos quos redarguere ex inlirmitate aetionis nou
Vers II. Ipse novil hoininum vanitalem, et vi- valent, ex crimine rumoris accusent. Sequitur
dens iniquitatem nonne considerat. Vana nam- — Vers. 14, 15. Si iniquitatem qux est in manu
que agimus, quoties transitoria cogitamus. Unde tua abstuLeris a te, et non manseril in tabernaculo
evanescere dicitur, quod repente ab intuentium tuo injustitia, tunc levare poteris faciem tuam
ocuLis aufertur. Hinc Psalmista ait: «Universa va- absque macuLa. —
Omne peccatum aut sola cogi-
nitas omnis homo vivens (Psal. xviii, 6).» Apte au- tatione committitur, aut cogitatione simul et ope-
tem post vanitatcm. protinus iniquitas atljungitur, ergo iu manu est, cidpa in opere. In-
re. Iniquitas
quia dum per quipdam trausitorie ducimur, in vero in tabernaculo, iniquitas in mente.
justitia
quibusdam noxie ligamur. Cumque mens incom- Mens quippe nostra tabernaculum uon incongrue
mutabihtatis statuin non tenet, a semetipsa de- vocatur, in qua apud nosmetipsos abscondimur,
fluens ad vitia prorumpit. Potest ergo et vanitas cum foris in opere non videmur. Prius enim ini-
culpa inteUigi, et iniquitatis nomiiie reatus gravior quitatem a manu substrahi, et post a tabernaculo
demonstrari. enim ahquando vanitas culpa non
Si admonet injustitiam abscidi, quia quisquis jam
esset, Psalmistanon diceret: « Quanquam in ima- prava a se opera exterius resecat, necasse profecto
gine Dei ambulet homo, tamen vane conturbatur est, ut ad semetipsum rediens solerter in mentis
{Psal. .xxxviK, 7). » Ex vanitate ergo, ut superius intentione sese discernat, ne culpa quam jam in
dictum est, ad iniquilatem ducimur, cum priusad actione non habet, adhuc in cogitatione perdu-
levia delicta delluimus, et iisu cuncta levigante ret. Hinc Salomon ait : « Pr;epara foris opus
nequaquam post committere eliam graviora ti- tuum, et diligenter exerce agrum tuum, ut postea
memus. Hinc Salomon ait Qui modica sper- : << sedifices domum tuam {Prov. \xiv, 27). .<
Quod
nit, paulatim decidit {Eccli. xix, I),» Si enim si perfecte hfec duo tergimus, ad Deum statim
curare parva negligimus, insensibiliter seducti, au- sine maeula faciera lcvamus.Internaquippe facies
: : »
iiH S. ODONIS ABBATIS CLUMACE.NSIS II. •216
houiiiiismcns est; iii qua iiiiuiruin rccognosci- A claritatem elamat ? In eoruiu uumque adiniratione
mus, ab auctore nostro diligamur. Quam scili-
ut conspicimus, quid de majestate veri luminis eesti-
cct faciom levare est in Dco animum per sludia memus. Aliter Peocaloris enim lumen in die est, :
orationis attollerc. Sed elevalam faciem macula obsouritas in vespere, quia iu prcesenti vita felici-
inquinat, intcndentem mcntem reatus sui eon-
si tate attollitur, sed adversitatis tenebris in iine de-
scientia ah spei fiducia protinus
uccusat. Qua'. buochatur. Justo autem ineridiauus fulgor ad ves-
frangitur, si intenta precibus neodum devictse perum surgit, quia quanta sibi claritas maneat,
cnlpaj mcmoria mordetur. Ilinc per Joannem diei- cum jam lumen occumbere cceperit, agnoscit.
tur «Si cor iioslrum non reproheuderit nos.lidu-
: Hinc namque scriptum est « Timenti, Uominuin :
ciam habemus ad Deum, ei quiquid petierimus bene eril iu extremis (Eccli. i, 13).» Et Psalmisla :
ab eo, aecipiemus {IJnan. ui, 21, 221.» Hinc Salo- >< Cum dederit dilectis suis somnum, ecce hiercdi-
mon ait : « Qui avertit aurem suam ne audiat le- tas Domini [Psal. oxxvi, 3). » Qui iu hujus quoque
gem, et reliqua {Prov. xxviu, ergo ad pre- 9).'> L"t vitte adhuc certamine positus, cum se consumptnm
eem facies sine macula leveturante orationis tem- putavent, ut Lucifer oritur, qui foris cadens, iulus
pora, semper debet sollicile eonspici, quidcjuid po- innovatur, et quo magis exlcrias adversa tolerat,
etiam vere sine p eo verius virlutum lumine iuterius coruscat, Paulo
test in oralione reprobari, et tuue
macula faciem levamus, cum nec prohiliita mala attestante, qui ait " Sed licet is qui foris est, :
nos committimus, nec qu.-B nobis commissa sunt noster homo oorrumpatur, tamen is qui intus est
ex proprio zelo, retinemus. Sequitur Et eris sta- reuovatur de die in diem (// Cor. iv, Kii.
:
biiis, et »011 limebis. —
Tanto niuiirum rainus qui- Sequitur
sque ante judiccm trepidal, quanlo iu bouis actibus \'i;ks. 18. Et liabebis fiduciam. proposita tibi spe.
soiidius stat. Timorom quiiipe superat, qui stalii- — Tanto namque spes in Deum soiidior surgit,
lilatem se.rvat, quia dum sollicitus studet peragere quanto quisque pro illo graviora pertuierit, quia
quod mansuete oonditor imperat, securus cogitat uequaquam retributiouis gaudium de ieternitate
etiam quod terribiliter iutendat. Sequitur: colligitur, quod non hic prius pia tiibulatione se-
Vr.Rs, 16. Miserix qitoque oblivisccris. et quast minatur. Hine per Psalmistam dicitur Euules : >•
aquariim qux prxterieruitt recordaberis. Ac si — ibaut et tlebaut, niitteutes semiua sua. Venientes
aperte ilieat Si degusias gaudium quod intus per-
:
autem venieut eum exsultatioue, portantes mani-
manet, leve flt protinus omue quod foris dolet; pulos suos {Psal. cxxv,
Hinc Paulus ait " Si (J).» :
mala quippe viiae prffiseutis tanto durius animus commorimur, et convivemus, si sustinemus et
sentit, quanto pensare boniun quod seqiiiUH', ne- _ conregnabimus (// Tim. u, 12).» Tanto ergo major
gligit. Ac si semel quisque se ad ;etcrna erigal, fiducia meutera roborat, quanto hauc fortior pro
prope niliil esse hic conspieit quidquid ad finem veritate alHictio augustat. Sequitur Et defossus :
currit. Pr.esenlis vitas adversa tolerat, et quasi ni- securus dormies. Sicut enim malis prifisens se- —
hil esse omne quod_ labitur, pensat. Bene autem curitas laborem, ita bonis preesens labor perpe-
prtesentis vitre miserias aquis pr.Htereuntibuscom- tuam securitatem parit. Defossum »e securum dor-
parat. quia ealamitas traniiens electi mentem ne- mire posse jam uoverut, qui dicebat » Ego enim :
quaquam concussioue tameu taotu
sulnuit, sed jam tompus resolutionis mea; instat.
delibor, ct
mceroris [dolorisj infundit. \uui minatur quidem Bouuin certamen certavi, » et reliqua {11 Tim. iv,
per cruorem vulneris,eta su,e ceitudiue non fran- li). .\iiter Kebus namque transitoriis occupati
:
gitur salutis. Sequitur : pensare negUgimus, per quauta peusamus. Sed si
Vi-Rs. 17. Et quasi meridianus lulijor consurqet reduoto considerationis cultu, vomere ager excuti-
tibi ad vesperum. —
Kulgor quippe meridiauus tur, quidquid in mente latebat invenilur. Etfossi
est, invespero virtutis reuovatio iu tentatione, ut ergo dormiunt, (|uia dum sua intima vigdanter
repentino charitatis fervore mens vigeat, qufe jam penselraut,a laboriosis mundi oueribus sub quie-
lumen sibi grati» occubuisse formidabat. Sequi- tis otio occultautur. Sequitur
tur Et cian te consumptum jmtabis. urieris ui
: \mi.\9.Requiesces.et non erit quiteexterreal. —
Lucifer.—Sispe namque tot tentamenta obsident, QuisquisprieseutemgloiiamquLeril.profectodespe-
ut ipsa nos eorum numerosilas pene ad ctum meluit at ooutra qui.squis iu popiilo ieterui-
lapsum ;
desperationis iuclmet. Sed mreroris nostri caligi- tate desiderio figilur, nee piosperitate attoilitur,
nem conditor oonspioit, et subtracti luminis radios nec adversitate quassatur. Dum nil habetin muudo
infuudit, ita ut recta protinus per dona meus quod appetat, nilest quod in mundo pertimesoat.
vi-
geat, quam paulo antc deceilauua Hiao etenim Saloiuon ait: « .Non comristabit justum
vitia superbiie
calce deprimebant. Justus ngo oum
se eonsum- quidquid ei acoiuerit (Prov. vii, 21;.» Et rursum :
ptuni putaverit, ut Luoifer ontur,qui mox " Justus quasileo absque terrore tini{Prov. xxviii,
ut tene-
brescere tenlalionum ealigiue c(jeperii,
ad lucem 1 ).»Sequitur Et deprecabuntur faciem tuam pLuri-
:
gratiffi reformatm-, et in seipso
demonstrat diem mi.— .Neque enim justi viri idcirco per innooentiam
justitite, qui casurus paulo ante tiiuuit noetem cul- itinera arela custodiiint, ut ab ahis exorentur. Sed
pte.Recte autem l.uoifero jusli vita oorapuralur. sive tueretici seuperversi quihbet per hoc quod inter
Solem quippe prfficurrens Lucifer nunlial. Kt qiiid iunocenter vivuut,videri pro homini-
Iiomines qu. si
nobis sanctorum innocentia, uisi sequeniis
judicis biis iuleroessores volunt, et cum sanclc^ iusinuant
:; :
217 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. X. 218
loquentes quod ipsi appetunt, hoc aliispro magno A recto operi animus constanter innititur, et tamen
poUicentur. Sequitur :
humanis irrisionibus urgetur, et eo seipsum ro-
Vers. "20. Oculi aulem impiorum licficifnt. i'l vf- bustius in Deo solidat, quo foris non invenit quo
fucjium peribit ab eis. —
Quod oculoruiu uomine requiescat ; fitque Deo tanto proximus, quanto et
vis intentionis exprimitur per Evaugelium Veritas a gralia humani favoris ahenus. In precem proti-
oculus tuus simplex fuerit, totum cor- nus funditur, et pressus exterius ad penetrauda
dicit : <• Si
pus tuum lucidum erit [Matth. vi, 22). » Oculi ergo quffi intussunt mundius loquitur. Quaj dum com-
impiorum sunt intentioues in eis carnalium desi- 13uncta sese in precibus accingit, iude intra se su-
deriorum. Qui idcirco deflciunt quiaasterna negli- pernaj exauditioni jungitur. Unde extra se ab hu-
gunt, et sola semper transitoria pr.pstolantur. Car- mana laude separatur.Notandum vero, quam pro-
uis vita per momenta deficit, et tameu carnale ile- vide interponitur sicut ego. Quia sunt nonuulh
quos et humanaj n-risiones deprimuut, et tamen di-
siderium Quorum scilicetoculi tunc super-
crescit.
na ultionc deficiuut, quia suo judicio a terrenahic vinis duribus exaudibiles non sunt.Hinc Ehasqui-
busdam dicebat : « Clamare voce majori Deus
delicere ilelectationenoluerunt. Hinc 1'salmista ait
eorum euim est, et forsitan loquetur, aut in diversorio est
« lu illa die peribunt omnes cogitutiones
» Sed illum facit humanaderi-
(/// ftey. wiii, 27).
(Psal. r.xLV, 4). » A
quibus et omne efiugium pe- t,
rit, quia eorummalitia ab animadversione districti
sio Deo proximum, quem ab humanispravitatibus
vitae innocentia servat alienum. Sequitur : Deride-
judicis quo se occultare valeat, non invenit. iNam
nunc tot hic habent effugia, quot sibi praeparant tur enim jusli simpLicitas. — Hujus mundi sapien-
tia est cor machinationibus tegere, sensum verbis
delectamenta. Sed quahdoque eis effugium perit,
velare, quie falsa sunt, vera ostendere : qu» vera,
quia eorum mens amissis omnibus se solummodo
Et spes corum ubo- fallacia demonstrare.At contra justorum sapientia
et judicem conspicit. Sequitur :
— est, nilperostentationem hngere, sensum verbis
minatio animx. Quid hic peccator totis cogita-
aperire, vera ut sunt, demonstrare, falsa devitare,
tionibus sperat, nisi ut potestate caeteros transeat?
gratis bona exhibere, malaUbentius tolerarequam
Cunctis rerum multiplicitate obsequentihus miran-
facere, nullam de injuria ultionem quffirere, pro
dus innotescat ? Bene ergo spes eorum abomina-
veritate contumeliam pati lucrum putaie. SedhaiC
tio dicitur anmia;, quia ea qufe carnales ambiunt,
spiritales quique judicio rectitudinis adversantur. justorum simplicitas deridetur, quia ab hujusmo-
di sapientibus puritatis virtus fatuitas creditur.
Nam quod peccatores voluptatem ffistimant, hoc
procul
Omne enim quod innooenter agitur, ab eis
justi procul dubio poenam putant. Ut enim caro
dubio stultum putatur. Sequitur :
mollibus, sic anima duris nutritur. Spes itaque
carnalium abomiuatio dicitur, quia inde in per-
*^
ViiRs. 3. Lampas contempta apud cogitationes
petuum spiritus interit, unde ad tempus caro sua- divitum. — Quidhoc loco nomine di-
signiticatur
vitum, superborum
nisi elatio ? Qui venturum ju-
viter vivit. Sequitur :
dicis aspectum non habent, dum superbis apudse
CAPUT XII.
Ergo cogitaUonibus tument. Quoscuuque itaque sequen-
Vers. Responclens autem Job, dixit
i, 2. :
tis vitffi amor non humiUat, hoc in
loco sacer ser-
vos estis soli homines, et vobiscum morietur scien-
— mo divites appeUat, quia in judicu quique ultione
tia ? Quisquis se praire omnes rationc iestimat,
quid iste aliud quam solum esse sehomiucm ex- non disciepant, utrum an soUs moribus intumes-
cuit. Beneitaque justi simplicitaset lampas
esss
sultat ? et ssepe contingit, ut cum
rumorem
pcr
luoet
despectum humanum, dicitur, et contempta. Lampas, quia uaterius
mens inaltum duoitui", iu
et sui admiratione sublevatur, in cogitatione ct- contempta, quia exterius uon lucet. Intus ardet
Uamma oliaritaUs, foris nulia gloria resplendet
enim proprii favoris oriturscientia, sibique desui-
gularitate sapicntiffi blanditur. Qui crgo sohim se
Lampas ergo contempta justus est, quia deooris.
superbiquiquedum pensare bona sequenUa ne-
sapere aistimat, quid aliud quam hanc eamdem
queuut pene aU «sUmant quos non vident habere
secum oriri sapientiam putat? Sequitur :
^ quod amant. Lampas ergo David per innocenUam
Vers. 3. Et mihiest cov sicut et vobis, ucc infe-
exteriora
rior vestri sum. — Ut amicorum superbiain bcati fuerat, sed tamen valde coutcmpta, quia
.lob corrigat, esse se superiorem tacet. >'ec pripfe- cernenUbus non lucebat. Quid igitur Paulus, uisi
reudo, sed conferendo indicat, quod de sc ii qui coiiiemptalampas apud divitum congregationes
« Epistolte graves sunt et
sibi lougc sunt impares discant. Sequitur Quis :
fuit ? de quo dicebant :
fortcs, prtesentia autem corporis
intirma, et sermo
enim hiec qux noslis iynorat ? Ac si aperte dicat
conicmpUbihs (// Cor. \, tO), » Sequitur Parala :
Cum cunctis sint nota quse dicitis, de doetorum
scientia singulariter tumetis ? Sequilur :
aiitempus statutum. —
Statutum quippe contem-
piwdes-
Veks. Qui cleridetur ab amico sun, sicul ei/n,
4'. pKc lanipadis tempus est extremi judicii
— tiiiatus dies, quo justus quisque nunc despicitm-,
inimcabit Dominum, et exaudiet eum. S;i'pe in-
Tunc
firma mens cum debonis actibus oura humaiii fa. quuuta potestate fulgeat, demonstratur.
qui nunc pro Deo
voris excipitur, ad gaudia exteriora derivatur. enim cum Deo judices veuient,
injuste judicantur. Unde electis suis \eritas dicit.
Cumque laudis suaj vocibus inhiat, quod esse cre-
perat reliuquit. Inde ergo a Deo disjungitur, unde « Vos qui secuU esUs me, in regeneraUone, » et
nobis
in beo laudanda videbatur. iNonnunquam vero rcliqua [Malth. xi\, 28). Mvstu.l Laiupas
219 S. ODOiNlS ABBATIS CLUINIACENSIS. II. 220
etiam Roileraptor noster exstitit, qiii pro redein- A illusil (Luc. \xiii, H).» QucB in temporeparata, de
ptiono nostra in criice moriens tenebrosis nostris quo scriptum est : c< Cum aceepero tempus, ego
meatibus iiu-em per lignuni fiirlil. Hine scriptum justitias judieal)0 (Ps. i.wiv, 3). > Lampas ergo
est : « Erat lux vera qu;e illuminal omnem liomi- qiue nunc contemnitur, ad statutum tempus ven-
nem, » et reliqua {Joan. i, 9). Quem tamen apud lura pneparatur, quia ipse peccata ia die ultima
cogitationes divitum coutemptum vidit Evauge- judicat, qui nunc peccantium derisiones portat.
lista, cum diceret : " In propria venit, et sui eum Hinc Propheta ait " Tacui, semper silui, patiens
:
non receperunt IJoan. i, 11).» Etrursum « Spre- : fui, siout parturiens loquar. iPsa/. \lii, 14). »
vit autem illum Herodes cum exercitu suo, et
LlBEU UNDECIMIS.
SEQUITUR CAPUT .\ll.B« Pisces maris qui per ambulant semitas maris
Vehs. 6. (Psal. viii, 9).» Qui in magnis rerum inquisitioiii-
AbundniU tabe.rnacuLa pricdonuin, el
audacter provocant Deuni. Quia plerumque —
bus quasi in abditis tluctibus latent. Quid autem
mali eo magis oonlra Deum superbiunt, quo ab cuncta hasc inquisita doceant, adjungit dicens :
ejus largitate et contra meritum ditantur et qui Vers. 9. Quis ignorat quod omnia hsec manus
:
provocari, bonis ad meliora debuerunt, donis pe- Domini fecerit ? Ac si aperte dicat Sine sensu — :
jores liunt. Sed intelligendum est nobis, quoiuo- tardiores, seu subhmia sapientes sine terrenis ac-
do priedones appellentur, dum protiuus addatur tibus deditos. seu hujus mundi ocoupatos inqui-
:
Cum ipse dederit onmia in manibus eorum. Si —
sitiouibus requiras, cunotahfeccreatorem omnium
enim prsedones sunt. violenter abstulerunt. Et du- Deum fatentur, ei de potestate ejus conoorditer
bium non est, quia violentorum non sit adjutor senhunt, quamvis sub ea non concorditer vivant.
Deus. Quomodo igitur ipsc dat, quod hi qui prie- Quod tamen intelhgi eham juxta solam speciem
dones sunt nequiter tollunt ? Sed sciendum est, htterffi utiliter potest, quia omnis respecta creatura,
quia aliud est quod omuipotens Deus misericordi- quasi dat vocem attestationispropriie ipsamquam
ter tribuit, aliud quod iratus hahere sinit. Nam habet speoiem suam, quia dum nostris ooulis suas
,
quod perverse prsedones faciunt, hoc dispositor C speciesingerunt,se asemetipsisnonesse testantur.
;equissimus fieri, nounisi juste permittit, ut etis Eo ipso enim quod oreatura sunt, per ostensam
qui rapere sinitur, oajcatus mente culpam augeat, speoiem Creatori suo quasi vocem confessionis
et is qui rapiuam patitur, jam in ejusdem rapinae reddunt. Quiquia omuia condidit, quahter etiam
damno, pro alia quam ante perpetravit culpa fe- debeant adminisirari disponit. Sequitur.
riatur. Quod tamen iutelligi de rebus quoque spi- Vehs. 10. In cujus manu anima omnis viventis,
ritalibus potest. Nam plerumque nonnuUi doctri- et spi?'itus universx carnis hominis est. Per ma- —
naj dona percipiunt, sed ex ejusdem donis intu- nus qiiippe potestas exprimitur. Anima igitur om-
mescunt, et magni prae caeteris videri volunt. At- nis vivcntis, et spiritus universse carnis hominis,
que omnipoteutem Deum provocare est, de ejus in ejus potestate est, a quo est ut ipse provideat,
donis iuter prosimos superbire. Qui etiam pra;- quahtcr sit qui prfestat esse, quod non fuit. Potest
dones non immerito vocantur, quia dum loquun- vero per animam omnis viventis jumentorum vita
tur quai non facimit, in usu locutionis sufe verba signari. Omnipotens autem Deus jumentorum ani-
justorum tollunt. Sequitur : mam ad corporeos sensus vivihcat, hominum vc-
Veks. 7, 8. Nimirum interrogajuinenta et doce- ro spiritum, usque ad spiritualem intellectum teu-
bunt te. volatUia caili et indicabunt tiln : luqucre rj dit. Iii ejus ergo manu est anima omnis viveutis,
terroe, et respondebit tibi, et narrabunt pisces ma- et spiritus universse carnis hominis, dum et in illo
ris — Quid per jumenta
sensus pigriores nisi '? hoc praistat animie, ut vivitioet earnem, et in isto
Quid pcr ciBli volatilia, nisi sumraa atque subli- linc vivifioat animam, ut ad intelligendam perve-
mia sapientes intelligcre dobomus ? Ue jumenlis niat ;eternitatem. In sacro autem eloquio spiritus
namque, id est, seusu pigriorLljiis scriptum est : hominis aliquaudo pro anima ponitur, ut illud :
" Animahatua iuhabitabunt in ea (Psa/. lxvii, H).» " Inclinato oapite emisit spiritum (Joan. xviii,
Et quia subhmia sapientes in verbis nostri Redem- .30), » aliquando pro effectu spiritah, sicut scrip-
ptoris evolant, scriptum est : " Ita ut volucres ccb- tum est " Qui facit angelos suos spiritus (Hebr.
:
h veniant, et habitent in ramis ejus (Matth. xiu, I, 7). » Hoc autem loco si aniina omnis viventis
32).» Quid vero per terram,uisi terrena sapientes? ipsa vita oorporis signatur, spiritus universa^ car-
Uade et primo homini coelestia deserenti dictum nis liominis, oirectus intelhgentiae spiritahs expri-
est " Terraes, etia terram ibis
: (Gen. iii, 19). » mitur. Sequitur :
Quid per pisces maris nisi curiosos hujus saeculi H. Nonne au?is verba dijudicat, etfauces
Veiis.
debemus accipere ? de quibus Psalmista ait : comede?itis, sapo?-em ? —
Pene niillum latet, quod
:
221 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XL 222
qninqiie sensns corporis nostri, videlicet visus, A. meretur. NamnonnuUi a pravis actibus exire
sfepe
auditus, gustus, otloratus, et taelus, in omni quod cupiunt, sed quiaeorumdem actuumpondere pre-
sentiunt atque discei-nunt, virtuteui discretionis et muatur,in malte consuetudiniscarcereinclusi,a se-
census a cerebro trahunt. Ex istis ergo corporaii- metipsis exire non possunt.Quia sieut nemo obsistit
bus exteriorihusque interiora et spiritalia eolli- largitativoeaniis,itauuUusobviatjustitifereUnquen-
genda sunt. Intueudum quippe est quia cum uaa tis. Ineludere itaque est Dei clausis non aperire.
sit sapientia, alium minus, alium majus inliabitat. Unde et ad .Moysem dicitur de Pharaone : « Ego
Alii hoc, quasi cerebri more,
aiii illud prfestat, et indurabo corejus {E.rod. vn, .3). » Sequitur :
nobismetipsis velut quibusdam sensibus iititur, ut Vers. io. Si continuerit aquas, omnia siccabun-
quamvis ipsa sihimet nunqnam sit dissiqiilis, per tur. — Si aqua scientia prfedicationis accipitur,
nos tamen diversa et dissimilia operetur semper. ut scriptum est : " Aqua profunda verba ex ore
Sed in his verbis heatus Job etiam deeleetis ac re- viri, et torrens redundans fons sapieatife (Proc.
probis aliquid innuere videtur quia verba sapien- xviii, 4j » eum aqua continetm- cuncta siccantm",
;
;
tise qu» nonsolum audiunt,
reprohi audiunt, electi quia si scientia prfedicatorum subtrahitur, eorum
sed etiam gustant, ut eis in corde sapiat, quod re- qui virideseere in spe feterna poterant, corda pro-
proborum non mentibus, sed solummodo auritius g tinus aretiunt, ut in desperata siccitate rema-
sonat. His etiam verbis beatus Job, amieorum sno- neant, dum fugitiva dihgentes, nesciunt sperare
rum imperitiam, et eorum qui de doctrinasapicn- mansura. Potest etiam aqufe nomine saneti Spiri-
tias intlantur, arrogantiam reprobat. Sequitur : tus gratia designari. Hinc Veritas ait : ' Qui credit
Vers. 12. Inaiitiquis est sapientia, et in muUo in me, sicut dicit Scriptm-a, tlumina de ventre
tempore prudentia. —
dicfa in sapien-Illa enim ejus tluent aquse vivse (Joan. vii, 38). » Si ergo
ti» radice solidata per viveniii usum
sunt, qufe spiritus gratia ab auditoris mente subtrahitur,
etiamactuum experimentoconvaleseant. Sequitur arescit protinus qui jam per spem viridescere in
Vers. L3. Apud ipsum esl sapientia ef fortiludo, audiente videltatur. Quod autem non aquam, sed
ipsehabet consilium et intelligentiam. — Hcee non aquas memorat, pluralitatis appeUatioue, ad sep-
iucongrue de Unigenito summi Patris accipimus, tiformem donorum spirituaUum gratiam recurrit.
ut ipsum esse Dei Sapientiam sentiamus. .Nam Sequitur : Si emiserit eas, subvertent terram. —
Paulus quoque nostrointellectui attestatur dicens : Sed sancti Spiritus gratia superno munere juxta
" Christum Dei virtutem et Dei sapientiam, qiiia vocem prfedicantis infunditur, statim terra sub-
apud ipsum semper est (I Cor. i. ii), " quia » in vertitur, quia peccatricis mentis duritia, ab immo-
principio erat Verbum, et Verbum erat apud bihtatis sufe obstinahone permutatur, ut t;mto se
Deum, et Deus erat Verbum (-Joan. i, l). Habet postmodum preeceptis Dominicis tlendo subjiciat,
autem Deus consihum et intelhgentiam consilium :
quantum superbiendo prius eontra Dominum
videlicet quia disponit sua ; iutelligentiam, quia cervicem erigebat. Seqmtur :
cognoscit nostra. Potest quoque eonsihi nomine Vehs. Iti. Apud ipsum est fortiludo et sapientia.
ipsa oceulta judieii mota signari, vel quoii ah- — Qiiia enim omnipotens Deus, pietatis suaj mys-
quando tardius dehnquentes pereuht,
non quia teno homo lactus est, prius mansuetudinis doctri-
iniquorum culpa non eonspicitur, sed ut damna- nam protulit, et postmodum in judicio quantee
tionis eorum retinentia, quse pro agenda preniten- sit fortitudinis ostemlit ; recte superius sapienha
tia diHertur, quasi tarda ex conshio prodire vi- ante fortitudinem memoratur, cum de Patris Uni-
deatur. Sequitur : genito dicitur : c< Apud ipsum est sapientia et for-
Vers. 14. Si destruxerit. nemo est qui xdifieet. titudo (JJan. u, -201. Quia vero ad judicandum
— Omnipotens Deus humanum cor destruit cum veuieus, in terrore sufe virtutis apparebit, et re-
reUnquit : fediheat, dum replet. Neque enim huma- pulsis reprobis, electis suis in regno perpetuo qua-
nam mentem debeUando destruit, sed reeedendo, liter sit sapientia Patris indicavit ; recte in subse-
qiiia ad perditionem sufflcit sibi dimissa. Unde quenti seatentia apud ipsum esse prius fortitudo,
plerumque tit, ut eum audiens exigentibus cul) is
" et post, sapientia dieitur. Sequitur : Ipse novit et
omnipotentis Dei gratia non repletur, ineassum decipientem et eum qui decipitur. —De iniquis
exlerius a prwdicatore moneatur : quia mutum quidem Dominus dicturus est : « Uiscedite a me,
est os omne quod loquitur, si iUe interius in eorde quia nescio vos {Matth. xiv, 41). » Sed quia scire
non elamet, qui aspirat verba qua; audiuntur. Dei ahquando cognoscere dicitur, ahquando ap-
Hic t^ropheta ait : •< Nisi Dominns iediticaverit probare, et scit ini.iuum, quia cogaoscendo judi-
domum, in vanum laborant qui .edifieant eam cat. .Neque enim iniqiium quempiam judicasset, si
[Psal. r.xx\i, 1). >' Sequitur : Hi ineiuserit homi- neqiiaquam cognosceret. Et tamen iniquum nes-
nem, nemo est qui aperiat- — Quia omnis homo cit, quia ejiis facta non approbat. Et novit ergo
per id quod male agit, quid sibi ahud quam quia deprehendit, et novit, quia non approbat.iNo-
conscienti.e su» carcerem tacit, ut hunc reat.is vit etenim decipientem, quia plerumque anteriora
auimi premat, etiamsi nemo exterius accuset ? ejus mala couspielt, ct hunc justo judicio cadere
Qui cum judieante Deo in malitife sufe cfecitate etiam in aha peccata permittit. Scriptum est :
relinquitur, quasi infra semetipsum elauditur ne « Qui nocet noceat adhuc, et qui in sordibus est,
evadendi locum inveniat, quem invenire minime sordescat adhuc (Apoc. xxii, H). » Novit quo-
223 S. ODOMS AKBATIS CLUNIACENSIS 11 224
que et eum qui decipilur, quia s»pe committunt A praedicando veraces erant, dum temporalia dili-
homines mala quae sciunt, et idcirco permittuntur gentes ad terrena corruunt labium veracium com-
deoipi, ut cadant in mala etiam qu:i? nesciunt. mutatur, et senumdoctrina tollitur, quia difigentes
Uuod tamen deceptis aliquando ad purgationem, temporalia suorum pr;ecepta sequuntur ut lo-
aliquando ad ultionis initium fieri solel. Sequitur: cum regiminis quasiad fructum voluptatisteneant,
Vers. 17. Adducit ronsiliarwsin stultiim finem. non ad usum laboris. Quod tamen apertius de Ju-
— Adducit autem consiliarios iu stultum iinem, dfeis valet intelligi, qui anteincarnationem Domini
cum etiam bonum quodlibet non bona intentione veraces fueruni, quia hunc venturum esse credi-
faciunt, sed ad temporalis muneris retributionem derunt atque nuntiaverunt. Sedpostquam in carne
tendunt. Recte etiam consiliarios praedieatores apparuit, hunc esse negaverunt. Labium itaque
accipimus, qui suis auditoribus consilium vitse veracium mutatum est, quia quem venturum di-
proebent. Sed cum prasdicator quisque ideo ceterna xerant, negaverunt prajsentem, et doctrina senum
praedicat, ut temporalia lucra consequatur, profec- ablata est, quia nequaquam ea credendo secuti
to in stultum finem deducitur, quia iUo per labo- sunt, quee patres suos meminerunt preedixisse. Sin
rem tendit, unde per mentis rectitudinem fugere vero senes eosdem quoque Judseos accipimus, qui
debuit. Sequitur Et judices stu/mrm.: —
Omnes b suadente perfidia, Veritatis verbo contraire conati
enim qui in examinandis aliorum moribus pr£e- sunt: doctrina senum ablata est, postquam hanc
sunt, judices vocantur. Sed cum is qui
recte Ecclesia ex gentibus videlicet juvencula accepit,
prteest subjectorum vitam nequaquam soUicite quae per Psalmistam dicit : « Super senes intellexi
discutit, neque qualiter corrigat agnoscit, in stu- {Psal. cxvin, 100). » Sequitur :
porem judex deductus est, quia qui judicare mala Vers. 21. Effundens despectionem super princi-
acta debuit, nequaquam ea quffi judicanda sunt, pes, et eos qui oppressi fuerant relevans. — Cum
deprehendit. Sequitur : enim Judseorum populus in legis mandato perma-
Vers. 18. Balteuin regum dissolvit, et prsBcingit neret, et cuncta gentihtas nulla Dei prtTecepta co-
fune renes eoi'um. - Quid in fune accipitur, nisi gnosceret, et per fidem principari videbantur,
illi
peccatum, sicut in Salomone dicitur « Iniqui- : et isti in profundo pressi jacuerant per infidelita-
tates suaj capiunt impuim, et funibus peccatorum tem. Sed cum incarnationis Dominicse mysterium
suorum constringitur yProv. v, 2-2) In renibus > Judaea negavit, gentilitas credidit, et principes in
autem carnis delectatio accipitur. Regum itaque despectionem ceciderunt, et hi qui oppressi in
balteum dissolvit, quandoin hisquibeneregere sua culpa perfldiae fuerant, in verae fideilibertatelevati
membra videbantur,propterelationis culpam, cas- P sunt. Aliter Principes etenim non immerito vo- :
titatis in eis cingulum destruit, ut eorum membris cantur qui suis semper cogitationibus principan-
delectatio peccati dominetur. Sequitur tur, omnesque stultos motus potestate sapientias
:
Vers. 19. Ducil sacey-dotes ingloriosos, et opti- comprimunt. Sed saepe contingit, ut in occulto ani-
matessupplantat. Magna sacerdotis gloria est, rec- musde ipsasua sapientia inclationis fastu subleve-
titudo subditorum. Unde bene egregius pr^dicator tur, et sub eis vitiis corruat, de quibus se victorem
discipulis dicit Qua; est nostra spes, et gaudium
: <• fuisse gaudebat. Sed nonnunquam hi qui in vitiis
aut corona glorias. Nonne vos ante Dominum ? » jacere videntur, ad pcenitentiae lamenta currunt,
(/ Thess. u, 19'. Sed cum sacerdotes vitam disci- seque contra cidpas, quibussubjacebant, erigunt;
pulorum negligunt, et nullum de eorum provec- et sub se postmodum carnis suae motus depri-
tibus ante Deum Iructum ferunt, quid ahud quam munt, a quibus ante premebantur. Sequitur :
ingloriosi ducuntur ? Quia ante districtum judi- Vers. 22. Qui revelat profunda de tewbris, et
cem nimirum gloriam tunc non inveniunt, quam producit in lucem umbram murtis. Cum enim —
modo in subditorum suorum moribus prsedica- quoque mysUca de occultis prophetarum verbis a
tionis studio nou exquirunt. Sequitur Et optima- credenUbus agnoscuutur, qiid aliud quam pro-
:
tes supplantat. —
Quia cum mentem regentium funda de tenebris revelantur ? Hinc Dominus ait :
justojudicio deserithaec, internum reti"ibutionis < Quae dico vobis in tenebris, dieite in lumine
pra^mium non requirit, etin eo supplautalurquod (Malth. X, 27). Umbra autem morUs erat legis >'
fallitur, ut pro eeterna gloria, de principatu tem- duriUa, qus unumquemque peccantem morte
porali gratuletur. Sequitur corporis punire sanciebat. Sed postquam
: Re-
Veiis. 20. Commutnns laljium veracium, et doc- demptor noster asperitatem legahs sanctionis per
Irinam senum auferens. —
Cum sacerdos non agit mansuetudinem temperavit, non jam pro culpa
bona quse loquitur, ei etiam sermo subtrahitur, ne mortem carnis inferni consUtuit, sed mors quan-
loqui audeat quod non operatur, siculper Prophe- tum timenda esset indicavit. In luce procul dubio
lam dicitur Peccatori autem dixit Deus
: <•
Quare umbram morlis produxit. Ista etenim mors in qua
:
tu enarras justitias meas, et assumis testamentum caro separatur ab anima; umbra iUius morUs est,
meum per os tuum ? (Psal, xlix, 16). Et ple- in qua anima separatur a Deo. In luce ergo um-
•>
rumque doctorqui docereaudet quod negligit age- bra morUs producitur, cum intellecta morte spiri-
re,cnm desieritbonaloquiquae operari contempsit. tusmors carnis minime timetur. .Vliter ft-ofunda :
docere incipit subdito prava quee agit. Commutat enim de tenebris Dominus revelat, quando aper-
ergo labium veracium, quia hi qui prius coelestia ta sententia ex occulUs suis consUiis judicat, u{
I
: : : :
225 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XI. 226
de unoquoque qucie sentiat ostendat.Quiaenim vi- A CAPUT XIII.
det nuno Creator oninia, et ipse in consiliis non
recte de
Vers. ). Ecce omnia hxc vidit oculns meus, et
Yidetur, illo per Psalmistaui dicitur
<( Posuit tenebras latibulum suum (Psal. wii, 12)."
audivit auris mea. — In iilo enim ea quae secutura
erant videbat assistentia, cui nec futura veniunt,
Umbra enim mortis est prava operatio, qua3 de
nec pra?terita discedunt, sed cuncta simul ante
imitatione antiqui hostis quasi de corporis linea-
oculos ejus assistunt. Sed utilitatem dicta non ha-
mentis exprimilur. De quo etiani sub cujusdam
bent, si intellectu carent. .Sequitur: Et intellexi
significatione dicitur « Et nomen illi mors {Apoc.
YT, 8j. »
:
plerumque ejus maligna oogitatio men-
Et
per singula. — Cum enim aliquid ostenditur vel
tes hominum latet, atque per hoc quod neseitur
auditur, si intellectus non tribuitur, prophetia mi-
nime est. Vidit namque Pharao per somnium quse
amplius praevalet. Umbra ergo in lucem produci-
erant -Egypto ventura {Gen. Sed quia ne- xli, I7).
tur, dum sanctorum mentibus mahgna operatio
antiqui hostis ut destrui possit aperitur. Sequitur
quivit inlelligere quod
prophela scilicet vidit,
:
non fuit. Aspexit Balthazar rex articulum ma-
Vkrs. 23. Qui multiplicat gentes, el pevdit eas, et
nus scribentis in pariete (l)an. v. 25), sed pro-
subversas in integrum restituit. — Intelligi fortas-
pheta non fuit, quia intellectum rei quam viderat
se valet, quoniam gentes Dominus multiplicat et B non
accepit. Ut igitur beatus Job prophetiae
perdit, quia nascuntur quotidie morituri. Et sub-
spiritum habere testetur, non solum audisse
se
versas in inteyrum i-estituet, quia resurgunt qui
et vidisse, sed etiam intellexisse se omnia asserit.
fuerint mortui. Quod tamen melius accipimus, si
Sequitur :
hoc, qualiter in earum mente agitur, sentiamus.
Multiplicat enim gentes et perdit, quia eas et per Vers. 2. Secundum sjientiam vestram et eyo no-
fecunditatem sobolis extendit, et tamen in propria vi, nec inferior v?stri sum. Quibus videlioet di- —
infidelitate derelinquit. Sed subversas in integrum ctis innotuit quant* humilitatis
fuit, qui se eis in-
restituet, quia quas in inlidelitatis casu reliquerat feriorem negat, quorum vitam sancte vivendo
quandoque ad fldei statum reducet. Sequitur :
longe transcenderat. Nam et secundum eorum
Vers. 24. Qui immutat cor principum populi scientiam se nosse confirmat, qui sciendo coelestia
terrte, et decepit eos ut frustra incedant per invi- eorum terrenas cogitationes per prophetiae spiri-
cem. — Cor enim principum terree immutatum est, tum translbat. Sequitur :
cum in Judsea summi sacerdotes et seniores po-
Sed tamen cum Omnipotente loquar, et Vers 3.
puli illi suo consilio conabanfur obsistere,
cum Deo cupio. quem —
Cum Omnipotente lo- disputare
prius ventnrum esse prfedicabant. Cumque ejus
C quimur, dum ejus misericordiam deprecamur.
nomen persequendo molirentur exstinguere, de- Cum eo vero disputamus, dum nos illius conjun-
cepti sua malitia incedere per invicem frustra co-
gentes jusfitiiy, facta nostra subtili indagatione di-
nabantur. Sequitur scutimus. Vel certe cum Deo disputare est eum
Vkrs. Palpabunt quasi in tenehris, et non in
2.T.
qui hio ejuspraeceptis paruit. cum postmodum
luce. —Qui enim inter tot miraoula aperta trepi- ad judicandos populos judicem venire, sicut cun-
illo
dat, quasi in tenebris palpat, quia quod tangitnon
cta rehnquentibus prffidicatoribus dicitur Vos : >.
videt. Omnis vero qui errat, nunc huc, nunc illuc
qui secuti estis me, in regeneratione cum sederit
ducitur et quia ahqaando ostendebant credere
:
fihus hominis in sede majestatis su;e, sedebitis et
cum dicerentNisi hic esset a Deo, non poterat
: «
vos super duodecim thronos, judicantes duode-
facere quidquam {Joan. i\. 2.3). » Aliquando vero cim tribus Israel {Matth. xix, 28). » Loqui ergo ad
hanc a Deo esse denegabant, eum despicientes orationem, disputare ad judicium pertinet. Vir
dicerent " Nonne hic est fabri iilius ? Nonne ma-
:
igitur sanctusmodo ad Omnipotentem loquitur,
ter ejus dicitur Maria, et fratres ejus Jacobus et ut cum Omnipofente postmodum disputef. Quia
Joseph, et Simon et Judas, et sorores ejus nonne ille oum Deo postmodum judex veuif, qui hic
apud nos sunt"?" {Matth. \ui, lio.) Sequitur: Et ei modo in prece famiharis exstiterit. Sequitur.
errare eos faciet quasi ehrios. — Videbant quippe
eum et tamen esse morta-
suscitare mortuos, et
Vers 4. Prins vos ostendens fahricatores men-
lem, quia non crederent Deum, quem conspicie- dacii, et cultores perversorum dogmatum — Li-
bant suscitare mortuum ? Sed rursum oum hunc quet enim quia cathohcorum figuram non teneant,
mortalem conspicerent, despiciebant credere hunc qui cultores perversorum dogmatum vocantur.
immortalem esse Deum. Per hoc ergo quod omni- Qua in re hoo quoque oportet intendi, quod men-
dacii fabricatores dicuntur. Sicut enim parics
potens Deus talem se eorum oculis exhibuit, qui ffidi-
possit et divina ostendere et humana pati, errare
ficatur lapidibus, ita mendacium sermonibus fa-
bricatur. Sequitur
eos quasi ebrios facit, ut eorum superbia, qufe
incarnationis ejus mysterium despicere maluit Vebs. 5. Atque utinam taceretis, ul putaremini
quam sequi, et contra humanitatem ejus se ex- esse safjientes. — Sicut clausa janua in domo quae
tolleret, inter lucentem divinitatis ejus potentiam intus membra plerumque
lateant, ignoratur,
sii-
miraretur. Qute cuncta quia beatus Job oculis stultus si utrum stultus an sapiens sit,
facuerit,
presentia per prophetije spiritum facta sunt, recte absconditur, si tamcn nuUa alia opera prodeant,
sequitur quce sensum etiam tacentis loquantur. Unde per
: :
227 S. ODONIS ABBATIS C.LUNIACKNSIS II. 228
Salomonem dicitur: " Stullus, si tacuerit, sapiens dicitur ipsa rectiludinis ejus districfio, qua huma-
putabitur{^'"oy. xvu, 28). » Sequitur: na piavifas feritur. Justi autem viri ante Deum
Vers. 6. Auditeergo correptiones meas. et judi- metuunt, q\iam ejus ira contra eos moveatur, et
citim labiorum meorttm attendite. — Rene autem ne commotum sentiant, tranquillum timent. At
prius correptionem. et postmodnm jurliciiim intu- eontra perversi tunc jam feriri pertimescunt, cum
lit, quia nisi per correptionem prius tumor stulli feriuntur, cosquc func terror ejus a sorano sui
deprimatur, neqnaquam intellitrontia judifiura ju- femporis cxsuscitat, cum vindieta pertin'bat. Un-
sti cognoscitur. Sequitur de pcr prophetam dicifur: Et tanto sola vexa-
•
Vers. Niin<inid Deusindigetvestro mendario,
7. tio intelleclum dabit auditui {Isa. xxvui, 19) •<
iit prn illo loqiiamini dolos ? Deus mcndacio — Sequitur :
non eget, quia veritas fulciri non quiprit auxilio Veks. 12.— Memuria vestra comparabitur cineri.
falsitatis. Hasretici autem quia qu:e prave de eo 1- — Omnes qui cogitatione ferreua huic sseeulo enu-
intelligunt, ex veritate tueri non possunt. quasi formantur, per omne quod agunt, huic mundo re-
ad probandum radiuui luminis falsitatis requi- linquere sui memoriam conantur. Aliibellorum ti-
runt. Sequitur: fuUs, alii alfis ajdificiorum moenibus. Aura enim
Vers. 8. Xittiquid facieiii pro g cinerem spai'git, sicut scriptum est
ejiis accipitis, et Non sic im- :
<•
Beojudirare nitimini? Stulti cum prudeulium — pii, non sic, sed tauquam pulvis queni projieit
facta conspiciunt, lnec eis omnia esse reprehensi- ventus a facie terraj I^sal. i, 4). » Recte ergo stul-
bilia videntur, suaeque imperiti* atque infirraita- torum memoriam cineri eoniparat, quia iUie poui-
tis oblili. tanto intentius de alienis judicant, quan- tur, ubi ab aura rapitur. Sequitur Et redigentur :
to profundius sua ignorant. At contra justi, et cum in lutum cervices vestrx. Sicut per oculum vi- —
pravorum facto redarguunt, seraper sufe infirmi- sus, sic pereervicem solet superbia designari. Cer-
tatis conscii, eos, etsi exterius saeviendo tamen vix itaque in lutum redigitur, cum superbus quis-
interius compatiendo, i-eprehendunt quia illius que huraJliatur in morfe, ef elata caro tabescil in
:
solius est peccata hominum sine compassioue dis- putredine. Intueamm" enim qualia in sepulcris ja-
cutere, qui ex naturae suse omnipotentia ignorat cent divitum cadavera. Sequitur :
peccare. Quia igitur amici beati .lob ita ejus facta Vers. 13. Tacete paulisper, ut loquar quodcun-
reprehenderant.ac si in se ipsi repreheusiliile nihil que ntihi niens suggesserit. Sensura carnis locu- —
haberent. Sequitur : tos indieal. (Juos ideirco silentium restringit, ut
Vers. 9. Aut placebit ci quera cclare nil potest ? ea quaj illi mens suggesserit dicat. Ac si aperte
aut decipietttr ut homo vestris frattdulentiis ? — ergo carnaliter, sed spirituaUter loquor,
dicat. .Non
Fraudem Deo hwretici exhibent, qui ea as*ruunt, quia per sensum spiritus audio, qufe per ministe-
qua; nequaquam ipsi pro quo loquuntur, plaeent; rium eorporis profeio. Sequitur :
eumque dum quasi defeudere nituutur, offendunt Vers. 14. Quare lacero carnes meas dentifius
dum in adversitate ejus corruunt, cui videntur ex meis? — In scriptura sacra dentes aUquando san-
praedicatione famulari. Unde et per Psalmistam cti praedicatores accipi solent, ut illud : « Dentes
dicitur: « Ut destruas inimicum et ultorem {Psal. tui, sicut greges tonsarum, quae ascenderunt de la-
vni, 3). •' Quia autem lafere Deum nil polest, hoc vacro iCant. vi, 5).» Aliquando interni accipi sen-
in eis judieat, quod intus sentiunt, non quod fa- sus solent, ut illud Jeremiie « Fregit ad numerum
:
mulari foris videntur. Sequitur : dentes ineos Thren. iii, 10).» Hoc igitur loco, quia
Vers. 10. Ipse vos arguet, quoniam in abscondi- dentes internos sensus accipimus, qui singula
to faciem ejus accipitis. Sunt namque nonnulli — quae cogifant, quasi mandunt et comminuunt, at-
qui et veritatem in corde seutiunt, et tamen quee que ad ventrem memori»' transmittunt, considera-
falsa sunt de Deo foris loquuntur. Ne euim .inci re maguopere quid agere justi soleant, debemus ;
videantur, et cognoscunt verilatem iuterius, et qui plerumque si qua in se quarahbet leviter car-
tamen hanc interius [exterius] impugnant. .\c si naha esse deprehenduut, hsec internis sensibus
ergo diceret Tanto magis de falsitate apud eum
: retractantes, vehementer in semetipsis insequim-
estis reprehensibiles, quanto et apud vosmetipsos tur, afflictione se conterunt, magnisque cruciati-
quod verum est, videtis. Et sunt nonnulli qui bus vel minima in se prava dijudicant, atque heec
quando ad mentem redeunt, Dei justifiam et recti- per pienifentiam damnant. Quod idcirco agunt,
tudinem contemplantur, et orando ef flendo con- ut iu conspectu aeferni judicis et ipsi inveniri, in
tremiscunt : sed postquam contemplatio tran- quantum possibile esl, irreprehensibiles debeant,
sierit, sic ad iniquitatem redeunt, ac
audaces et hiqui eos sic se judicare conspiciunt, emenda-
si post dorsum ejus positi, ad justitiam ejus re semetipsos a culpis gravioribus inardescant.
Imnine videantur. Hi itaque apud se in abseondi- Sequitur Et animam meam porto in tnanibus
:
to quasi corporaliter videntem accipiunt faciem meis. — Animam in manibus porfare est inten--
Dei. Sequitur tionem cordis in operatione ostendere. Ac s^
Vers. H. Statim tit se commoverit turbavit vos, igitur contra amicos suos beatus Jolj dical Qtta- :
el tnrror ejits irruet super vos. Cum sit naturfe in- re lacero cames meas dentibus meis, et anitnam
commutabihs Omnipotens, in ira judicii perluba- meam porto in manibus meisl Id est cur vel
bilis non est. Sed humano verbo motus Dei me districte coram hominibus dijudico, vel quid
: : : : ;
229 EPITOME MORALIUM S GREG. IN JOB. — LIB. XI. 230
appetam opere ostendo, siutilitateprosiinorum, A scientiam non haberem ? Tacens enim consumi-
in
nec uiala dijudicando, nec bona ostendeudo pro- tur, qui intus in re invenit, unde irascatur. Se-
tieio ? Sequitur quitur Duo tanlum ne facias mihi, et lunc a facie
:
VEns. 15. Eiiam si occideril me.spera o i>i ipso. liia nim abscondar. —
Hoc loeo quid Oei faciem,
— Nunquam est patientia; virtus iu prosperis. Ille nisi animadversionem debeamus accipere? in qua
autem vere est patieus, qui et diversis atteritur, et dum peccata respieit, punit. Aqua videlicet nullus
tamen ab spei sucb rectitudine non incurvatur. De etiam justus absconditur, si duo qu» postulatnon
reprobi namque sensu scriptum est: «Confitebitur amoveantur. Sequitur ;
tibi, cum benefeceris ei {Psal. xlviii, 10). " Se- Vkks. 21. Manum tuam longe fac a me, et for-
quitur : mido iua non me tei'reat. In quibus videlicet —
Vers. 16. Verumtamen vias meas in conspectu duobus, quid aliud propheti» vocem, quam tem-
ejusarguam, et ipse erit Salvator meus. Cum — pus gratias et redemptionis inquirit ? Lex namque
Paulus apostolus dicat « Si nosmetipsos judicare-
: sub percussionis ultionepopulum tenuit,utquisquis
mus. non utique dijudicaremur (II Cor. xi, .31). » sub illa peccaret, protinus morte puniretur. Nec
Eo tunc Dominus Salvalor invenitur facilius, quo enim plebs Israelitica ei amore Domino, sed ex
nunc pro primore Domini peccatum nostrum a g timore serviebat. Nunquam vero impleri justitia
nobisraetipsis plus redarguitur. Sequitur : Non per timorera potest, quia juxta Joannis vocem :
enim veniet in conspectu ejus omnis hypocrita. « Perfecta charitas foras mittit timorem [I Joan. iv,
— Sciendum quippe est quod duobus modis in 18). » .\c si ergo diceret : Percussionis duritiam re-
conspectu Domini venimus. Unum quidem quod move, formidinis pondus tolle, sed et irradiante
hic peccata subtihter perpendentes in ejus nos firatia dilectionis spiritum securitatis infuilde, quia
conspcctu ponimus, et flendo dijudicamus. Nam silonge a percussione et formidiiie non fuero, scio
quoties conditoris nostri potentiara ad sensum quia a districtione tui examinis non abscondor
reducimus, toties in eonspectu ejus stamus. Unde quoniam in eonspectu tuo justus esse non valet,
recte quoque per vu'um Dei Eham dicitur « Vivit : qui tibi non per dilectionem, sed per formidinem
Dominus Deus Israel, in cujus eonspectu sto sei'vit. Sequitur :
(/// Reg. xvu, 1). " Alio quoque modo in cons- Vers. 22. Voca me. et respondebo tibi, aiit certe
pectu Domini venimus, cum in extremo judieio loquar, et tu responde mihi. — Dum humanis
ante tribunal ejus assistimus. Uypocrita igitur per oeulis per assamptam carnem Redemptor noster
examen idtimum ante conspectum judicis venit. apparuit, sua peccata hominibus apparuit, quse
Sed quia modo culpas suas considerare et deflere ^ et perpetrahant, et nesciebant. .Ahter Vocare Dei :
dissimulat, in conspectu Domini venire recusat. est, nos amando et eligendo respicere. Respon-
Sequitur : dere autem nostrumest,amori illius bonis operibus
Audite sermonem meum, et enigmata
Vers. \~ . parere. Ubi apte subditur. Aut certe loquar, et tu
percipite auribus vestris. Per hoc quod enigma- — responde mihi. Loquimur namque, cum ejus
ta nominat, figuratas se habere locutiones de- faciem per desiderium postulamus. Respondit
monstrat. Unde apte quoque voce fldelis populi autem Deus loquentibus, cum nobis se amantibus
suJ^ditur apparet. Sequitur
Vers. 18. Si fuero judicatus, scio quia justus in- Vers. 23. Quantas habeo iniquitates et peccata,
veniar . —
Quod ab ejusdem beati Job persona scelera mea et delicta ostende mihi, — Iste in hac
non diserepat. quando hoc ipse foris de semetipso vita justorum labor est, ut semetipsos inveniant,
loquitur, quod de illo Veritas hosti ejus interius et invenientes flendo et corrigendo, ad mehora
dixerat « Vidisti servum meum Job, qiiod non sit
: perdueant. Et quamvis inter iniquitatem atqiie pec-
ei simihs super terram ? •> iJob i, 8). Sed in his catum nihil distare perhibeat Joannes apostolus,
verbis questio est. Inferius enim dicit Signasli : qui ait« iniquitas peccatum est (/ Joan. ui, 4). »
:
quasi in sacculo delicla mea. Neque enim simul Ipso tameu usu loquendi, plus iniquitas quam
convenire queunt, peccata et justitia. Sed sanctus peecatum sonat, et omnis se homo hbere peccato-
omnipotenti Deo
vir sibi iniquitatem tribuens, et rem fatetur, iniquum vero nonnunquam erubescit
purgationem suam, et peccatorem se cognoscit ex dicere. Inter scelera vero et dehcta hoc distat, quod
se, etjustum se factum non ignorat ex munere. scelus etiam pondus peccati transit, quia cum
Sequitur :
offerri saeriticium per legem juJjetur nimirum
Vers. 19. Quis est qui judicatur mecum ? veniat. praecipitur sicut pro peccato, ita etiam pro dehcto.
— Sancti viri ita se in operibus suis Oeo auctore Et scelus nonnunquam in opere est, delictum vero
custodiunt, ut omnino unde accusantur exterius plerumque in sola cogitatione. Sequitur :
non inveniatur. Sequitur Cur faciem tuam abscondis, et arbitra-
Vehs. 24.
Vehs. 20. Quare tacens consumor? — Tacens rismeinimicum tuum? Huraauura genuscontem- —
enijn consumitur, qui de stulta se eogitatione plationem intLmne lucis habuitin paradiso. Sed sibi-
reprehendens,apud semetipsum dente conseientiae metipsi placens,quaa se recessit, lumen conditoris
mordetur. Ac si aperte dicat Sicut vixi ut accu- :
perdidi t, ej usque faciem ad ligna paradisi fugit; quia
satorem exterius nullum timerem. utinam sic post culpam videre metuebat, quem amare consue-
viiissem ut intra memetipsum accusatricera co- verat. Sed eece post culpam venit in pcenaro, ex
: ; : :
231 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS II m
poena autcm ad amorein redit, quia quisquis fu- A Nam pes in corpore est, vestigium in via ; et ple-
trerit, (nilp;f fructus invenit, atque illara faciem rumque dum qufedam prave agiujus. intuentibus
quaui limuit in culpa, excitatus requiritex pcena, hoc fratribus exemplum malum praebemus. Kt
ut jam caliginem caecitatis suse fugiat, atque hoc quia inflexu, extra viam pedibus sequentibus, vesti-
ipsum quod auctorem sunm non videl, graviter gia distorta reliuquimus dum per nostra opera ad
perhorrescat. Sequitur scandalum ahena am.ena corda provocamus. Quae
Veks. 2"i. Conlra foUimi i/iiod venlo rapiliir os- tamen cunetaomnipoteus Deus subtiliterexaminat,
tendis potentiauitnaiii,el stipiilain siccani persei/np- atque in judicio singula recompensat. Sed quando
fis? —Qni est homo nisi folium ? Qui videlicet in homo, qui carnis sua; inflrmitate constringitur, con-
paradiso ab arbore cecidit, quid est nisi folium? tra cuncta valeat subtiliter assurgere atque incon-
Qui tentationis vento rapitur, et desideriorum tlati- cussa cogitatione rectitudinem teuere ? Sequitur?
bus levalur. Mens qaippe Inunana quot teutatio- Vkhs. 28. Qniijuasi putredo consimendus sum ct
nes patitur, quasi tot flatibus, motilnis movetur. quasi vestimcntuin i/uod comedilur a tinea. — Sicut
Bene iiuteiu post folium, etiam stipnla a]ipellatur enim vestimentum de se esorta tinea comeditur,
homo. Qui enim arbor fuit in conditionc, folium a ita homo in semetipso putredinem habet de qua
semetipso factus est in tentatione, sed post stipula b consumatur, atque hoc est unde consumitur, ut
apparuit in dejectione. Quia enim de alto cecidit, non sit. Aliter Homo enim quasi putredo consu- :
folium quia vero per carnem terree proximus
;
mitur, dura carnis suse corruptione contritus, cui
fuit, etiam cum stare videbatur, stipula esse quia immunda tentatio, non aliunde, sed a semet-
memoratur. Sed quia viriditatem intirai amoris ipso nascitur, more tinese carnem tentatio, quasi
perdidit, jam stipula sicca est. Ac si apertc deplo- vestem de qna exit, consumit. Sequitur
ret dicens : Cur tanta rectitudine impetis eum, CAPUT XIV.
quem sic inflrraum esse in tentatione cognoscis ? Veks. 1. Homo natus de miliere, brevi vivens
Sequitur tempore, repletur niultis miseriis. In saoro elo- —
Vers. 26. Scribis contra me amaritudines.— Quia quio mulier aut pro sexu ponitur, aut pro intirmi-
omne quodloquimur transit quod vero scribimus, ;
tate. Pro sexu quippe sicut scriptum est « Misit :
manet. Deus non loqui, sed scribere amaritudines Deus Filium suum natum ex muliere, factum sub
dicitur, cum diu super nos ejus flagella perduw.nt. lege {Gal. iv, i). » Pro inflrmitate vero, sicut per
Semel quippe peccanti homini dictum est < Terra :
quemdam sapientem dicitur : « Melior iniquitas
es, et in terram ibis {Gen. lu, 19). Qua? in para- viri, quam benefaciens mulier {Eccli. wiv, 14). »
diso, data de mortecarnis nostrse sententia.abipso q Hoc igitur loco, mulieris nomine, quid uisi inflrmi-
iniflo generis humani usque in finem saeculi non las designatur, cum dicitur. Homo natus de mu-
mutatur. «Quis est enim homo qui vivit, et non vi- liere? Ac si apertius dicatur Quid in se habet for- :
(lebit mortem {Psnl. Lxxxvin)? » Sequitur Etcon. Utudinis, qui natus est de inflrmitate ? Ecce viri
:
sumere me vis peccatis adolescentix mex.— Ecce sancti vocibus poena hominibus breviter est expres-
vir justus, quia in juventute sua se pecasse non sa, qui et angustatur ad vitam, et dilatatur ad mi-
invenit, adolescenfla; facta pertimescit. Vel certe seriam. Si enim subUliter consideretur omne quod
quia priina apta bonis actibus adolescentia est,
aetas hic agitur, poena miserise est. Ipsi enim corrup-
et jusli viri cuin magna mentis maturitate profl- tioni carnis servire ad necessaria atque concessa
ciunt, nonnumquam ad meraoriam actionum sua. miseria est. Sequilur
rum initium reducant, >eque tantum de suis pri- Vers. 2. Qui quasi flos eijreditur, ec conteritur,
mordiis reprehendunt, quantum ex gravitate mentis el fugit velut umbra, et nunquani in eodem statu
aUius profecerunt qnia eo indiscretos se fuisse
:
permanet. —
Quasi flos enim egreditur, quia nitet
inveniunt, quo discreUonis arcem plenius postmo- in carne, sed conteritur, quia redigitur in putredi-
dum consequuntur recte nunc per sancti vii-i
:
nem. Quid enim sunt nati homines in mundo, nisi
voeem adolescentiffi peccata formidantur. Sequitur; j. qnidam flores in campo ? Unde Isaias ait : «Omnis
Vers. 27. Posuisti in nervo pedeni meum, et ob- caro fenum, et omnis gloria ejus, sicut llos
servasti omnes semitas meas, pedum
et vestigia agri {Isa. xl, 6). » Homo
etenim more floris pro-
meorum considerasti. — In nervo Deus pedem cedit ex occulto et subito apparet in publico qu' ;
hominis posuit, quia pravitatem iUius sorti distric- statim ex publico per mortem retrahitur ad occul-
tionis suffi sententia ligavit. Cujus omnes semitas tuin. Quwri enim potest, cur vitaj hominis cur-
observat, quia subtiliter singula ejus qua»que di- sum umbrse potius quam soli comparat, nisi
judicat. Semita enim angustior esse solet quam quia amisso amore conditoris, calorem cordis
via. Quia autem vias actiones, non immcrito semi- perdidit, et in solo iniquitaUs suai frigore reman-
tas actionum cogitaflones accipimus; Deus itaque sit. Quia juxta VeritaUs vocem : « Abundavit ini-
quitas et lefrigescit charitas multorum (Matlh. wiv,
omnes semitas observat, quia in singulis qnibus-
que nostris, et cogitationes pensat, et vesflgia I2j. " Qui igitur in amore Dei calorem cordis non
pedum considerat, quiaintcnUonesnostrorum ope- habet, nec tamen vitamquam diligit, tcnet, scUicet
rum quam recte ponantur, ne et hoc quod bonum velut umbra fugit. Unde recte quoque de iUo scri-
agitur,non recto desiderio,agatur.Possunt quoque ptum est : Quia secutus est umbram. Bene autem
per pedum vesUgia, qusdam male acta designari. dicitur: Et nunquamin eodem statu permanet, quia
—
233 EPITOME MORALIUM S. GREG. I.\ ,IOB. — MB. XII. 234
dum infantia ad pueritiam, pueritia ad adolescen- A Deum. Et recte ait Et dignum ducis super :
tiam, adolescentid ad juventutem, juventus ad hujuscemodi nperire ocul':s tnos Sequitur '?
:
seneetutem, senectus transit ad mortem, in cursu Vers. i. Qui potesl facere vumdum de imrnundo
vitse prsesentis ipsis suis aui^^mentis ad detrimen- conceptum seminel Xonne l;i quisolus estl Ipse,
ta impellitur. Sequitur : qui per se solus est mundus, mundare prajvalet
Vkrs. 3. Et dignum ducis super hujuscemodi immunda. Homo enim in corruptibili carne vivens,
aperire oculos tuos, et adducere tecum in judi- habet tentationum immunditias impressas in
ciutn ? —Consideravit quippe superius et omni- semetipso, qui nimirum cas traxit ab origine. Ipsa
potentis Dei potentiam et infirmitatem suam
, quippe propter delectationciii carnis ejus conceptio
deduxit ante oculos. Se et Dominum pensavit, immunditia est. Unde Psaluiista ait « Ecce enim :
quis cum quo ad judicium veniat. Vidit hinc in iniquitatibus conceptus suui, et in deUctis pepe-
hominera, inde Conditorem, id est et pulverem et rit me mater mea [Psal. t., 7). »
LIBER DLODECIMUS.
Vers. b. Breves dies hominis sunt, numerus B Vers. 7. Lignum habet s ein; sipnecisum fuerit
mensium ejus apud te est. — Hoc etenim apud rursum virescit, et rami c.us pullidant. — In
nos velut non esse considerat, quanta velocitate Scriptura etenim sacra liyiii nomine aUquando
transcurrit. Quia vero omnipotenti Deo etiam crux inteUigitur, ut illud : « Mittamus Ugnum in
labenfia instant, apud eum esse numerum men- panem ejus (.Jer. xi, 19). » AHquando autem vir
sium nostrorum perhLbet. Vel certe indiebus brevi- justus aut etiam injustus, ut illud prophetae :
tas temporis in mensLbus vero quasi multiplicata Ego Dominus humiliaviligiium subUme, exaltavi
"
dierum spatia designantur. Nobis vero dies breves Ugnum humile (Ezech. i, 21). » AUquando autem
sunt. Sed quia vita nostra ostenditur apud Deum incarnata Dei Sapientia figuratur , ut iUud :
numerum mensium nostrorum esse memoratur. « Lignum vitte est his qui apprehenderint eam
Unde et per Salomonem dicitur Longitudo : <• (Prov. ni, 18). •> Hoc ita loco cum Ugnum prfefertur
dierum in dextra illius [Prov. m, 16). » Sequitur : homini, quid homo, caniaUs quisque accipitur?
nisi
Constituisti terminos ejus, qui prxteriri non Et quid Ugni nomine, nisi jiisti uniuscujusque vita
polerunl. —
NuUa quee in hoc mundo hominibus signatur ? Dignum etenim liahet spem, si prxcisum
tiunt, absque omnipotentis Dei consilio occulto fuerit, rursum virescit. Quia cum in morte passio-
veniunt. Nam cuncta Deus secutura prsesciens, Q nis pro veritate afficitur, in cCtcrnae vitaj viriditate
ante saecula decrevit, quahter per sgecula dispo- recuperatur, et qui hic virehat per fldem, illic vire-
nantur. Statutum quippe jam homini est, quan- scit per speciem. Et raiiti cjus pullulant. Quia
tum hunc mundi prosperitas sequatur, vel quan- plerumque ex passione ju;^li lidelcs quoque ad
tum adversitas feriat, ne electos ejus aut immode- amorem celestis patriee muUipUcantur, et viridi-
rata prosperitas elevet, aut nimia adversitas gravet. tatem vitse spiritaUs accipiunt, dum Uunc pro Deo
Quod tamen intelligi etiam juxta spiritum valet, forUter egisse gratulantur Scquitur :
quda nonnunquam in virtutibns proticere conamur,
et qjedam dona percipimus, a quibusdam vero Vers. 8, 9. .Si senuerit in tcrra radix ejus, et in
repulsi in imis jacemus. Nemo enim est qui tan- pulvere mortuus fuerit truncus, illius : ad odorem
tum virtutes apprehendat, quantum desiderat- aquse germinabit, et facicl comam, quasi cum
quia omnipotens Deus interiora discernens ipsi, primuin plantatum est. — Quid radix justi, nisi
spiritualibus profectibus modum ponit, ut ex hoc sancta praedicaUo, quia al) ipsa oritur, et in ipsa
non subsistit ? Et quid terrae vel pulveris nomine, nisi
homo quod apprehendere conatur, et valet,
in iUis, se non elevet quas valet. Sequitur :
peccator JusU igitur radix in terra
accipitur ?
Vkrs. 6. Recede paululum ab eo, ut requiescat, senescit, et in pidvere Irancus emoritur, quia
donec optata veniat, sicut mercenarii dies ejus. — corda pravorum ejus prajdicaUo despecta, cunctis
Hoc loco recede dicitur, vim flagelli amove. Quis viribus effeta creditur. Et in pulvere truncus emo-
enim valet Deo recedente quiescere, cum ipse ritur, quia inter manus pcrsequentium corpus
solus sit requies ? Et a quo quisque quanto longe ilUus examinatur. Ad odorcm aquae germinat,
fuerit, fiit tanto et inquietus, Itaque sic recede ab quia pcr afflatum sancti Spiiitus in electorum
eo dicitur , ut intelUgas feriendo. Merccnarius cordibus exemplo sui opciis germen virtuUs facit.
a fine operis tanto et a retri- Succisor trunco comara f:icere est extincto
quanto longe est , , ,
butione mercedis. Ita vir quisque sanctus in hac corporaliter justo, ipso su;e passionnis exemplo,
vita positus, dum longe se ab exitu vitfe presentis multorum corda ox fide recta viridita-
excitare, ot
conspicit, longe se essse ab aeternis gaudlis gemit. tem Bene autem dicitur Qua%i
veritatis ostendere. :
Sequitur. cum primuin plantatum csl. Onine quod hic a
PxiROi.. CXXXIII,
:
233 S. ODONIS ACIUTIS CI.U.MACKNSIS II 236
justis agitur, secunda planlalio esl, quia prima A Sed cum homo luoritur, aqure maris recediint,
videlicet piaulatio, ngn in opei-e jastorum, sed iii quia juxta Psalmistu^ vocem, « Inilla die peribnnt
pr.tscientia Conditoris est. Potcst ctiam radix justi omnes cogitationes eorum {Psil. r.XLv, 4).« Ei rur-
ipsa natnra humanilatis intelligi ex qua subsistit. sum de morienle scriphin; est Amor quoqTie et : <•
Qu;e videlicel radi.\ seueseil in lerra, eum nalura odium simnl peribunl [Eccle. \\, 6).» Arescit ergo
llnvius vacuefactits, quia, snbducta anima, va-
carnis delicit, in pulverem redaota. Cnjns in piilve-
xe truncns emoritur, quia extinctum corpus a sua cuum corpus remanet. Quasi eiiim alveus tluminis
sp8c:e dissipatur. Sed ad odorem aqnie germinat, vacuus, corpus exanime. Sel in his valde dnrum
quia per adventum sancti Spiritus resurjiit. Et videtur esse quod sic homo curn dormierit non
faciet comnm f/iiasi cuin priiiiiiin plnntntiim esl.
resurcjet. Cnr laboramus
itaque si in re- ,
quia ad illam speciem redit, ad quara percipien- surreclionis retriinitione non lendnnus ? Qnonio-
dam ereatus fuerat, si in paradiso posilus peccare do aulein dieitur, non resitrijel , cuni scri-
noluisset. Quod fortase dc domino valet inteiligi, ptum sit : « OJiuies qiiidem resnrgemus sed ,
non omnes iramutabitur [f Cor. xv, 51). " Sed
quoniam et si occidi pcr passionem potuit, per
subjecta sententia indic qua; diseretio in prie-
resurrectionis gloriara rnrsus ad viriditalem vita3 it
B missa lateat. iNam subditur Dunec atteralur
veuit. Hujus ranii pnllulaiit, qui ex resurreclioue
:
longe latequc tideles creveruut.
illius muitiplicati,
cirltnn, non evigilabil nec consiirnel de somno siio.
Hujus radix in terra quasi senuit, quii ejus prjedi-
— Liqiiet enim quia non resurget, sed donec at-
teratur ccelum, quia nisi hujiis tinis advenerit,
catio Judfeorum pertidiai despecta fuit. Et in pul-
vere Iritiicusemnrtuus esl .Qnm iu cordepersequen-
humanum genns a somno mortis ad vitam non
tium quod periidiie sua^ vento levabatur, despecta- evigilabit. Non ergo quia onmimodo non resurgat,
l>Ois et contemptus est lud.itus, quia carni potuit
sed, quia ante contritionem C(ph humanum geiuis
occidi. Sed ad odorem aquse ijeniiinavit. Quia per
minimc resurgat, insinuat. Sequitiir :
virtutem Dei instincta caro illius ad vitam rediil, Vers. 13. Quis mihi hoc Irihuat. ut in inferno
juxta quod juslum est « Quem Deus suscitavit a
:
prolegas me? —
Quia ante adventum .Mediatoris
mortuis (/ Thes. i, 10). » Et fecitcomam quasicum hominis, omnis liomo, quamvis mundse probatee-
.primiim planlatum est. Quia illa apostolorum debi- que vitfe fuerit, ad inferni claustra descendit, du-
bium non est. Nec tameu itajustorum animas ad
litas, qua^ in morte illius expavit et negavit,
et
negando aruit, per resurrectionis ejus gloriam infernum dicimus descendisse, ul in locis pcenali-
rm-sus ad tidem viruit. Unde et subditur :
bus tcnerentur: sed esse superiora inferni loca
Vers. E07no vero cum mortum fuerit et q
iO.
credenda sunt, ut in superioribus requiescerent
nudatus atqiie consumpUis, iibi, quxso, esl ?
— justi, et in inferioriiius e-ruciarentur injusti. Unde
Nullus homo sine peceato est, nisi ille qui in huuc et Psalmista pnevenientem se Dei gratiam dicit
Erip isti animam meam ex inferno inferiori
mundum non venit ex peccato. Et quia omnes in «
[Psal. Lxxxi, 13).» Beatus igitur Job, ante Mediato-
cuipa ligamur, ipsa amissione jnstitiie morimur,
adventum ad infernum se descendere sciens,
Goncessa prius in paradiso veste innocentlae nuda- ris
Conditoris sui protectionem postulat, ut a lo-
mur, interitu etiam carnis siibsequenle consu- illic
cis pcenalibus alienns existat. Scqnitur Et ab-
^mimur. Homo itaque peceator moritur culpa,
:
nudatur a justitia, cousumilur iu prena. Hanc scondas me donec pertranseal furur tuus. Euror —
tegere dignatus est pater, etenim oinnipolentis Dei, in lioc quotiche vim subb
nuditatem peccatoris fdii
qui eo redeunte dixit •
« Cito proferte stolam disti-ictionis quod viveutes indigne sup-
peragit,
Primo quippe stola est pliciis demergit. Qui furor nunc equidem transit,
primam [Luc. xxv, 22). »
inuocentiiv- vestis, quam homo bene conditus acce- quia modo agitur, sed in mundi termino consum-
raatur. Qui tamen iste furor, quantum ad electo-
pit, male a serpente persuasus perdi lil. Contra hanc
, rursuui iiuditatem dicitur « Beatus qui vigilat, et
:
rum animas in Redemptoris nostri adventu per-
custodit \ estimenta sua, ne nudus ambulet {Apoc.
quia eas ab inferni claustris ad paradisi
transiit,
.
^ gaudia Mediator Dei et hominum, dum ipse dluc
XVI, 13). Vestimenta quidem custodimus, cum
>'
pie descenderet, redusit. Sequitur : Et consfittias
prtecepta inuocentife servamus in mente, ut cum
nos juJici culpa nudat, ad amissam redeuntos niihi lcmpits in quo recorderis mei? « .\X ubi —
innoocntiam pccnitentia opeiiat. Quia peccator venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum,
homo illic stare noluit, ubi conditus luit hic vero :
factum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub
ubi cccidit diversa ei prohibentur
,
patriam ,
lege erant redimeret [Gal. iv, i).» Hanc itaque re-
volens pcrdidit. A peregrinatione vero" sua quam demptionem vir Domini prfesoiens, in qua erant
diligit, invitus expeilitur. Ubi ergo est, qui in multi ex gentilitafe Hberandi, sicut ipse ait : « Li-
ejus amore non est, nbiverum esse est? Sequitur : cet hiBC celes in corde tuo, tamen scio quia uni-
vKRs 12. Quoniodo si recedani aqiix de mari.
H ,
versornm memine)'is [Job. x, 13).» Apud omnipo-
et /luvius vacuefactus arescat : sic homo cutn dor- tentemOeum tempus sibi constitui sufe reoorda-
mieril.non resurgel.— Marcmenshominis, et quasi tionis pefit. Hinc est enim quod in Evangeho Do-
liuclus maris sunt cogitationcs [ejns] mentis, qua-
minus dicit « Et ego, si exaltatus fuero a terra,
:
aiiqnando per iram tumescunt, per graliam tran- omnia iraham ad meipsum [Joan. xu, 32).« Om-
(piiUiF fiunt, per odinm cum amaritiidine defluunt. nia vidclicet electa. Sequitur :
: : ;
-^n EPITOME MORALIUM S. GRE(;. I.N JQB. — LIB Xll. 238
Vers. 14. Pulasne mortuus homo rurstmi vivel? A secreto judiciorum Dei, sub quadam occultatione
— Solent justi viri in eo qiiod ipsi certum ac soli- servatur, ut quandoque etiam de sigillo secreti
dum sentiunt, quasi ex iluliietcile alKiuid prolcrre, cxeat ad publicum judicii. Unde etiam per Moysen
ut intirmorum in se verba transferant. Sed rur- dicit : '. Nonne hajc congregata sunt apud me, et
sum per fortem sententiam intirmantium duliieta- signala in thesauris meis '?
In diem ultionis red-
tem omnimodo contradicunt, quatenus per hoc dam illis Cum vero pro
(Z)e«^ xxxii, 34, 33). »
quod dubie proferre cernuntur, intirniis aliquate- mahs fecimus, disciplinae llagello atlerimur,
quffi
nus condeseendant, et per lioe tertam sent^iutiam et ha>c per ptenit utiam dellemus, iniquitatem
proferunt, intirmorum meiites dubias ad solidita- nostram et signat et curat; quia nec inulla hic de-
tem trahant. Sequilur Cinirtis diebus i/uiOus nd- : serit,nec in judicio puniendaservat. Vel certe pec-
lito, exspecla doner veniat immutatio mea. Qui — cata nostra signantur in sacculo, cum mala quae
itaque immutationem suam tanto desiderio exs- fecimus, soUicito semper corde pensamus. Quid
pectat, quam sit de resurreetione certus, insiuuat uamque cor hoininis, nisi sacculus Dei ? Ubi
est
et cursum vit;e prwsentis (juautum despicial, in- dum studiose conspicimus per quanta delinqui-
notescit qui luinc miseriam appellat.Per mabtiam mus, peceata uostra quasi in Dei sacculo siguata
quippe semper ad finem tenditur, et quotidie con- B portamus. Ac si ergo dicat Quomodo signas ut :
clusionis terminus exspeetatur. Cursum itaque pcEuilendo videam, agis procul dubio ne in retri-
vitie hujus despicit, et statum soliditatis requirit, butione videantur. Sequitur :
quod mutabiliter militat, ad immuta-
qui per hoc, Vers. 18, 19. Mons cadens de/luit, et saxum
tionem suam pervenire festinat. Sequilur ;
transfertur de loco suo. Lapides excavanl aqux,
Vers. Io. Vocabis me, et eqo resjjondebo libi. — et alluvione paula'.im terra consumitur -, et homi-
Respondere cuihbet dicimus, cum ejus factis con- nem e)'yo simiiiterperdes. — Hoc crebro agitur, ut
grua ad invicem opera reddimus. In iila igitur cadentibus rupibus saxum ad loca alia transfera-
mutatione vocat Dominus, et respondet homo, paulatim terra
tur, ut aqusB lapides excavent, et
quia ante incorruiiti claritatem, incorruptus homo alluvionibus eonsumatur. Sed
nobis inten- magna
ostenditurpost corruptionem. Nunc cfenimquous- tione disculieudum est quod inferlur Et houiines :
que subditi corruptioni sumus, .\uctori nostro mi- similiter perdes. Quid esl euim hoc quod cadenti
nime respondemus, quia, dum corruptio ab incor- monti et saxo ti'anslato, quod excavato lapidi, et
ruptione longe est, similitudo apta nostrae respon- per alluvionem terra; consumptfe perditio humana
sioni non est. De illa vero immutatione scriptum nisi hoc quod patenier datm- intelligi, quia duo
est < Cum apparuerit, similes ei erimus, quando Q sunt genera teutationum ? Lnum quod in mente
:
videbimus eim sicuti est I Joan. ni, 1). » Sequi- etiam justi homuiis per repentinum eventum agi-
lur Operi manuiifii tuarum porriyi- fiexteram.
:
—
tur, quatenus sic subito tentetur, ut hunc inopinato
Ac si patenter dieat Idcirco creatura corruptibilis
: eventu concutiat et prosternat, casumque suum
persistere ad incorrnptionem potest, quia tua; po- nonnisi, postquam ceciderit, videat. Ahud vero
testatis manu erigitur, et tni respectus gratia, ut quod paulatim venit in mentem, et resistentem
persistat. tenetur. Fotest quoque dextera; iiomine animum lenibus suggestionibus inficit,etomues in
Filius designari, quia « omnia per ipsum facla eo vires justitiae, non nimietatesua, sed assiduitate
sunt IJoan. i, 3). » Operi igitur manuum suarum consumit. Quia ergo aha est tentatio qu;e justos
porrexit omnipotens Deus dexteram suam, quia plerumqi:a subita invasione prosternit, dicatuv :
ut abjectum atque in infimis jacens, ad summa Mons cadei ^defluit. el saxuni transfertur de loco
erigerct genus humanum, incarnatum ad hoc s«o, id est sua sancta, cujus locus justitia
; .^ns
Unigenituia misit, ex eujus nobis incarnatione da- ad culpam. Rur-
fuerat, impidsi; suiiito transfertur
tum est, n qui ex voluntate propria in corruptio- sum quia alii est tentatio quae se cordi hominisle-
nem ceri-Iimus, vocanti nos Deo quandoque ad niter infunililur, omnem duritiam fortitudinis cor-
incorruplionis gloriam respondeie valeamus. Se- |v rumpitatq!-' consumit, dicatur Lapides cxcavant :
quitur aqux. Quia videlicet duritiam mentis absorbent
Vers. i6. Tu quidem gj-essus meos dinumerasti, assidua et ii:ollia blaudimenta Mbidinis, et lentum
sed parce peccatis meis. Gressus Deus dinume- — atque sui 'ile vitium corrumpit durum et forte
rat, cum singula quasque nostra opera propter re- proposituci mentis. Unde subditur Et alluvione :
tributionem signat. Quid enim in gressibus, nisi paulatim terra consumitur. Sicut enim influente
unaquEeque nosh-a actio designatur ? Omnipotens aqua paulatim consumitur terra, sic leniter subri-
itaque Deus et gressus dinumerat. et parcit pecca- piente vitio mens etiam fortis absorbetur. Unde
tis, quia et subtiliter acta nostra considerat, et bene Ni;bjuugitur Et homines erqo similiter per-
:
tamen haec poenitentibus misericorditer relaxat. des, id est, quia cum lentahonem justo judicio
Sequitur eju- menti qui stare inalto cernitm', repentedomi-
Vers. 17. Signasti quasi sacculo delicta mea,sed nari permittis, cadereac defluere facis mentem,
curasti iniquitatem meam. —
Signantur quasi in el voluntas ad judicium commutatur. quasi ad
sacculo delicta nostra, quia hoc quod nos exterius ii.cum ahum transfertur saxum. Sequitur ;
agimus, nisi pcenitentia interveniente dUuamus, in Vers.20. Roborasti eum paululum, ul in perpe-
: : :
239 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 240
luuin transirrt. Paululum roboratus est homo, A abstulisti. Ac si aperte dicat : De tua justitia prassu-
quia vivendi vires ad inodicum accejiit, iit in per- mens Creatoris tui gratiamdespicisdeprecari.Cum
peluum transeat, ubi ejus vitam terminus non enim vera mala hteretici contra bonos non inve-
concludat. Sequitm- Immulabis faciem ejus, el
:
niunt, tingunt quw redarguunt, ut justi esse vi-
mittes eum. —
Facies hominis immulatur, cum deantur. Et lit plerumque ut ad aperta contume-
ejus species morte atteritur. Omittit vero, quia ab liorum verba perveniant. Unde adhuc subditur :
his quffi volens tenuit, transire ad aeterna cogitur Vers. Docuit enim iniquitas tua os tuum, et
0.
nolens. Sequitur : imitaris linguam blasphemantium. Inlquitasos —
Vebs. 21. — 5a'eHo6(tes fuerunt filii ejus, su>e docet, quando ex mala vita concipitur, quod pejus
ignobiles, non — Sicut enim
intelligit. hi qui ad- dicatur. Ac si ei aperte diceretur Quod perverse :
huc vires [vivi, seu in vivis f.] sunt, mortuorum loqueris, ex perversiori vita didicisti. Sed quo-
auimas quo loco habcantur, ignorant, ita mortui niam sancta Ecclesia veram Domini carnem, ve-
vitam in carne viventium post eos quaiiter dispo- ramDoniini mortem conhtens, ab hiereticis qui
natur nesciunt. Quod tamen de animabus sanctis hoc negant, irrogare Deo contumeliam creditur.
senlicndum non cst. Quia qui intus claritatem om- Unde nunc dicitur Et imitaris linguam blasphe-
:
nipotenlis Dei vident, nullomodo credendum est, B mantium. Sequitur :
quia ahquid quod ignorent. Sed carnales
loris sit Vers. 6. Condemnahit le os tuum, et non ego, et
quique qui amorem prtecipuum tihis impendunt, labia tua respondebunt tibi. — Quiaenim exerrore
hoc eos beatus Job nescire postmodum ass»rit, confessionis existimant mala adversitatis erum-
quod hic vehementer amaverunt. Quod lamen si pere, labia sua ei asserunt respondere, ut culpa
intelligi spiritaliter debet, non incongrue tihorum eloquii sit causa flageUi. Sequitur :
nomine opera designatus, sicut de muliere Paulus Vers. Nunquid primus homo tu natus es, et
7, 8.
dicit,quia salva erit per filiorum generahonem. ante colles formatus ? Nunquid consilium Dei au-
Nobiles ergo sunt tihi recta opera facientes, igno- disti, et inferior te erit ejus sapientia ? Ac si ver- —
biles autem facta perversa. Et stepe homo agere bis aperlioribus Qui de aeterno loqueris,
dicat :
qu;ehbetbonaintentionenititur,sedtamenpromul-
pensa quia temporaUs es. Qui de ejus sapientia
tis qure subrepunt, ejus acta apud omnipotentem
disputas, pensa quia consiUum ignoras. Sequitur
Deum qualiter habeantur incertum est. Sequitur ;
Vers. Quid nosti quod ignoremus ? Quid in-
9.
Vers. 22. Et tamen caroejus dum vivet, dolebit
quod tiesciainus.
telligis, Quee videUcet dicta —
et anima ejus super semetipsum lugebit.— De con-
patcnter ostenduut, ex qua mentis elatione pro-
jugibus Paulus dicit t Tribulationem tamen car-
:
deat, quidquid quasi ad Dominicam defensionem
nis habebunt hujusmodi {/ Uor. \ii, 28). » Quia
sonat. Sequitur :
quisquis in gaudere appetit, eo ipso jam in
se
Vers. 10. Et senes et antiquisunt in nobis multo
luctu est, quo a vera laetitia recessit. Vera quippe
Iffititia menti Creator est. Sequitur :
vetustiores quam palres tui. — Quia omnes htere-
ticia sancta miiversaU Ecclesia sunt egressi testa-
CAPLT XV. tur Joannes, qui ait n Ex nobis prodierunt, :sed
non erant exnobis [Joan. u, 19). « Sed ut ea quae
Vers. 1.Respondens autem Eliphaz Themanites commendare mentibus hominum
asserunt slultis
dixit. — Crebro jam diximus beatum Job, typum
quasi de antiquitate possent, anUquos Patres se
sanctPe universalis Ecclesiee, amicos vero illius
habere testantur, atque ipsos doctores Ecclesiae
haeroticorum speciem tenere, qui quasi ex defen- suiB professionis magistros dicunt. Cumque prae-
sione Domini, occasionem stultffi locutionis inve- sentes de antiquorum
pr»dicatores despiciunt,
niunt, et contumeliosa contra bonos verba jacu-
Patrum magisterio falsa praesumptione gloriantur,
lantur. Quibus cuncta qu» a tidelibus sentiuntur,
ut ea quce ipsi dicunt etiam antiquos Patres te-
quasi in vento prolata displicent. Unde nunc di-
nuisse fateantm-. Sequitur :
citur :
Nunquid grande ut consoletur te
Vers. \\. est,
Vers. Nunquid sapiens respondebit, quasi in
2. Deus, sed verba tua prava hoc prohibent. — Ac si
ventum loi/uens ? —
Nec bonorum verba, dicta ra- ei patenter dicat : Si professione fidei corrigeris,
tionis ;estimant, sed stimulos favoris. Unde et jam dudum consolationem flagelUs habere potuis-
Et implebit ardore stomachuin stium.
suljilitur.
— ses. Sequitur :
Qui ea etiam quw sciunt contumehose dicere, Vers. 12. Qui teelevat cortuum, etquasimagna
student semper, ut dictum est, ex Domini defen- cogilans, attonitos habes oculos ? — Ssepe justo-
sione palliare. Sequitur :
rum mens ita ad altiora contemplanda suspenditur,
Vers. 3. Arguis verbis eum qui non esl xqualis ut exterius eorum facies obstupuisse videatur. Sed
tibi, et loqucris qux tibi non expediunt. Nul- — quia hanc contemplationis vim in occulto agere
lum vero existimant timorem Domini habere, hKretici ignorant, hoc a jusUs et recta sapientibus
nisi eum quem potuerunt ad suae
confessionis fieri magis per hypocrisim, quam per veritatem
stultitiam trahere. Unde adjungit putant. Sequitur :
Quanlum in le est, evacuasti timorem, Vers. 13. Quidiumet contra Deum spiritus tuus
Vers.
et tulisti
4.
preces coram Dominn. — Tulisti, dicitur ut proferas de ore tuo hujuscemodi sermones ? —
: :
241 EPITOME MOR^LIUM S. (.REO. IN JOB. — LIB. XU. 242
Plerumque justi aliquibus necessifatibus afflicti, A Vers. 18, 19. Sapientes confitenlur, et non abs-
suaopera coguntur fateri. Quod beatus Job fece- condutit patres suos. Quibus solis data est terra,
rat, quem post justitiam tlagelladeprimebant. Sed et non Iransivit par eos alienus. Solis suis pa- —
cum eorum dicta injusti audiunt, haec per elatio- tribus datam exisUmant, quia solos errorum suo-
nem potius quam per veritatem existimant pro- rum magistros rexisse veraciter Ecclesiam putant.
lata. Ex suis enim cordibus verba justorum pen- Quis vero alieiius,
nisi apostata angelus vocatur?
sant, et dici humiliter posset vera bona non aesti- Unde pcr Psalmistam de cunctis simul malignis
mant. Sequitur : spiriUbus dicitur : « Quomodo alieni insurrexerunt
Vers. 14. Quid est homo
immaculatm sit ut '? — in me, et fortes quaesierunt aniraam meam (Psal.
Eo enim ipso quod dicitur homo, terrenus expri- Liii, 5). •) quia doctorum suorum
HKreUci igitur,
mitur, et infirmus. Homo enim b humo appella- corda apostatse angelo existiuiant non fuisse sub-
tus est. Et quomodo valet esset sine macula, qui jecla, transissc per eos alienum denegant. Cui vi-
sponte sua adinfirmitatem conciditfactus de terra. delicet alieno per unumquemque transire est, ini-
Ubi et additur. Et justus appareat, natus de mu- quas incorde ejus cogitationes immittere.Sequitur
lieref — Primam quippe viro injustitiam mulier
—
Vers. 20. Cunctis diebus suis impius superbil.
propinavitin paradiso. Quomodo ergo justus ap- b
SoIenteUam electi in quibusdam cogitationibus
parebit, qui de illa uatus est, quse injustitiie pro-
suis atque actibus superbire, sed quia elecU sunt,
pinatris exstitit ? Sequitur :
cunctis diebus suis superbire non possunt, quia
Vers.Ecce inter sanctos ejus nemo immuta-
15.
bilis, non sunt inundi in conspeclu ejus.
et cceli — priusquam vitam finiant, ad humilitatis metum
Hoc coelorum nomine repetiit, quod sanctorum [metam] ab elatio e corda commutant. Impius
prius appeUatione signavit. Nam de eisdem sanc-
vero diebus suis omnibus superbit, quia sic vitam
terminat, ut ab elatione minime recedat. Unde
tis scriptum est : « Creli enarrantgloriam l)ei(Psal.
xvlu, 2)." Quia per naturam omnes in semetipsis
bane subditur Elnumerus annorum incerlus est
:
propriam mutabilitatem habent. Sed dum immu- tyrannidis ejus. —
Superbire minime debuisset,
etiamsi anuorum suorum certum numerum habe-
tabili veritati semper inhserere desideraut, inhae-
rendo agunt ut immutabiles fiant. Cumqiie ad
quantum viveret, prEesciret
re potuisset, ut sciens
hanc se loto affectu tenent, quandoque accipiunt
quando se ab elatione removeret. At postquam
vita semper incerta est, tanto semper mors subre-
ut super semetipsos ducti, vincant hoc quod in
semetipsis mutabiles exstiterunt. Coeti non sunt
pens Umeri debet, quantum nunquam prasvideri
tyraunidem
mundi in conspectu ejus, quia per semetipsos ante q valet. Bene autem superbiam impii
vocat. Proprie enim tyrannus dicitur qui in com-
districtum judicium, nec ipsi esse mundi ad per-
fectum possunt, qui munditiae praedicatores liunt,
muni republica non jure principatur. Sed scien-
Joanne attestante, qui ait « Si dixerimus, quia :
dum est quia omnis superbia juxta modura pro-
prium tyrannidem exercet, nec intuetur Dominus
peccatum non hahemus nosipsos seducimus ,
qiiantum quisque mali valeat facere, sed quan-
Joan. I, 8) > et reliqua. Sequitur
tum vellet. Et cum deest potestas foris, apud se
Vers. i6. Quanlo magis abominabilis et inutilis
homo ! — Abominabilem scihcet propter immun- tyi-annus est, cui iniquitas domiaatur intus. Se-
ditiam maculte quitur :
; inutilem vero propter injustitiam
imperfectae Qui tamen abominabilis et inu-
vitae. Vers. 21. Sonilus lerroris semper in auribus
tiUs inteUigi et ahter potest. Aliquando enim ho- itlius, el cum pax sit, ille insidias suspicalur.
—
mo perversus qusedamrecte agere videtur, sed per NU autem simpUci corde felicius, quia quo inno-
ea quae iniqua sunt, etiam ea ejus quae recta sunt cenUam erga alios exhibet, nil est quod paU ab
destruuntur. Et quia multum Deo dispUcent mala, aliis formidet. At contra mens prava semper in
neque iUa placent qute videntur bona. Qui ergo in laboribus, quia aut molitur mala qute inferat, aut
maUs suis Deo abominabiUs est, in bonis inutiUs. ^ metuit ne haec sibi ab aliis inferantur, et quid-
Sequitur Qui bibit quasi aquam iniquilatem.
:
—
quid contra proximos excogitat, hoc contra se ex-
Culpa enim qute ab stulto homine, sine uUa re- cogitari a proximis formidat. Fit undique suspec-
tractatione perpetratiir, quasi aqua iniquitas bibi- ta, undique trepida.Omnis quiad memoriam vemt
tur. Sequitm' : exquirere contraria creditur. Cui ergo tranquillitas
Vers. 17. Ostendam tibi, audi me,quod vidi nar- securitaUs deest, huic procul dubio lerroris soni-
rabo tibi. —
Habent hoc omnes arrogantes pro- tus seraper in auribus est, et sfepe contingif, ut
prium, ut cum rectum quid vel parum senserint, tali cmlibet proximus suus simpliciter loquatur,
in usum hoc elaUonis inflectant, atque unde per ml adversum cogitet. Sed rum pax sil, il.le insidias
inteUectum sibimetipsis altiores flunt, inde per suspicalur, quiaqui semperdolose agit simpliciter
tumorem elaUonis in foveam cadant. Et ut fortio- erga se agi non .-esUmat. Et quia scriptum est :
rem sibi auctoritatem arroget, dicit Quod vidi « Impius cum in profundum venerit peocatorum,
:
narraho libi. —
Quia vero nonnunquam hteretici contemnit [Prov. wui, .)). Involutus iniquit tis
de damnaUs suis parUbus confunduntur, et tamen suie tenebris, jam de luce desperat. Unde et
eorum sentenUas,quasi cum auctoritate admedium sequitur :
proferunt, ex quorum stulUUa jure reprobantur. Vers. 22. Non credil quod reverti possit de lenc-
Subditur ; bris, circumspectans undiquegladium. — Quiailum
243 S. ODOMS ABHATIS CI.IlMA(>:NSiS II 244
feriri se iuidi<iii(> insidiis ore.lit, salute dcsjiernta norabilior pars est. Non ergo immeritomentis in-
semper ad neqiiitiain excrcscit. Sequitur : tenlio per faciem designatur, quam quolibet ver-
timus, iUud videmus. Faciem ergo crassitudo ope-
Vers. 23. Ctmi semoveril ad quxrendiim jmneiii.
ris,quiadesiilerata terienaruiu rerum abundantia
novit quod paraius sil in manu ejus tenebrarum
dies. — Panis
etenim slipendium vitee praesentis,
oculos mentis prcmit, ethoc quod in cis honora-
l)'Ie csse debuit, ante Dei oculos fuidal, quia cu-
teneljraruni vero dies tcmpus ultionis accipitnr.
ris multipIicibuK aggravat. Sequitur Et de lateri-
In hac vita qiuc siio ali^iuando iste perversus
iram sLiporni jmlicis [)crpcndit pnesentem, scd e
bus ejiis arvina dependet. — Quia arvina pingue-
do est carnis. latera dicere solemus divitum, lios
malo non aveititiir, iit ctiaiu ipsa quoque al) ejns
quos cis conjunctos cernimus. Arvina de latcri-
interitu valcat averti. Accusante autem se con-
sed tamen semper aiiget
pendet, quia quisquis potcnti ct iniqiio
biis cjns
scientia feriri mctiiit,
adhwret, ipse qnoque de ejus potentia velut ex
quod feriatur. Contemnit enim rcditum suum, des-
pinguedine rerum tumet. Qui patroni perversi
perat veniam, superbit iu culpa. Scquitur :
iniqiiitatem sequens Deum non timet, quos valet,
Vebs. 2i. Terrebit eum tribulatio. et anguslia
g et qnantos valet paiiperes allligit, et de gloiia
vallabif eum. sicut regem qui prxparalur ad pr:v- temporah coreleval. Sequitur :
liuin. — In omni quod iniqiius agit, tril)nlationn
Vkks. 28. Habilavil in civilalibns desolatis, rl
et angustia vallatur, quia cor ejus anxictate et
in domibus desertis.qiuc in liimuiis sunl rednrlir.
suspectione confunditur. Sciendum quoque. qiiia
rex qui priTparatur ad prwlium, sie de hoste sus-
— Qui enim a conversatione conviventium civitas
appellatur, civitates desolatse siint ipsi obseqncn-
pectus est, ut eumdem quem ducit, exercitum
metuat nc laliefactetur, ne destitutione miiiliiiii,
tium cunei perversorum, quornm clamoribus per-
versus iste laudatur, ciim ad prava opera per ne-
jacnlis paleat iniiuicorum. Iniquus ergo angiislia
(piiliaiii rapitiir. Domiis vcro descrln» sunt cogita-
vallatur sicut qui prreparatur ad prseUum, quia
tiducs ])rav;e qiias iniqiuis istc inhabilat, qiiia pcr
videlicet falsa loquens, formidat ne suos amittal
argumenta falsitatis, et veritatis ja-
omne quod agit miquorum omnium cogitationi-
milites, id est
quod ex bus placere appetit Qui deserli et desolati dicun-
culis pateat, si ei fortasse defuerit falla-
tur, quia omnipotens Deus et conversationes, et
cia oppoaat. Sequitnr :
cogitaliones talium deserit. Ruentia namque do-
Vers. 23. Telendit enim adversus Deum manum
— morum atque civitatu'u ;i?dificia tuiuulos faciunt.
suam. et contra Omnipoleiitem }'oboratus rst.
C Quoinodo dum pravi quique coiifusis actionibus
Ha>c dc ipso iniquorum capite scilicet Antichris-
sibimelipsis ad perversa opera junguntnr, osten-
to apertius scntiuntur. Qui contra Deum manum
dunt procul dubio, quia sedificia vjtae ceciderunt.
erigens, rohorari dicitur, qnia parvo temporeper-
Sequitur :
niittitur exaltari, ut cum ad modicum gloriari si-
Vii.ts 29. Xon habilabilur [ditubitur], necperse-
nitur, eo iu perpetuum atrocius puniatur. Sed
verabit substantia ejus, nec mittet, in terra radi-
quia ejus membra sunt omnes iniqui, hoc quod
in fluc mundi ille tunc singulariter acturus est
cem suam. —
Quod hic non habitabitur dictnm
est, in quibusdam codicibus reperi non ditabilur
unus, videamus modo qualjtera malis agalursin-
Sed sensus non discrepat, quamvis a se sermo
gulis. Contra Dcum quippe maniim tendere est in
discordet. llle enim virtutibus dilabiturcujus men-
operatione prava despectis Deijudiciis persevera-
tem non habitat omnipotens Deus. Sed quia su-
re, et qnia tunc magis irascitur eum permitlitim-
perbi cogitatio Auctoris sui gratiam non inhabitat,
pleri, quod saltem concipi in cogitatione non de-
profecto virtutibus non ditatur. Propter hoc ergo
buit. Contra Omnipotontem iniquus iste robora-
quod interius est vacuus ditatur, uon inhabitabi-
tur, quia prosperari in mala sua actione permitti-
tur propter hoc vero quod transitorie loris tu-
quatenus et perversa faciat, et tamen feliciter
:
tur,
vivat, de qno adhuc subditur
D met, recte subjungitur perseverabit s-ubstan- : Nc
:
lia ejus. Superbus enim quisque dum contra —
Vers. 26. Cucurril adversus Deum ereclo rollo. Domiuum rohoratur, dum currit erecto collo, et
— Erecto collo adversus Deum currere est, ca in pingui crrvice contra Auctorem erigitur, stare
quce Creatori displicent cum audacia perpetrare. quasi arl)or videtur sed status ejus sine radice :
De quo recte dicitur cucurrit, id est, in malo ope- est, quia veliit ad levem flalum, sic ad modum oc-
re ohstaculum de adversitate non habuit, de quo cultcc sententue vita ejus eruitiir. vero hoc
Sin
adhuo additur. Et pingui cervice armatus rst. — loco terram, aeternse vitse retributionem accipi-
Pinguis ccrvix est opulenta superbia, afHuentibus mus, de qua Propheta ait : « Portio mea in terra
videlicet rebus quasi multis carnibus fulta. Potens viventium {Psal. cxli, 6). » Iniquiis iste in terra
igitur iniquus in pingui cervice armatur contra radiccm suam non mittit, quia nunqnam ad ipter-
Dominum, quia rebus teinporalibus tumens, con- n.'H vitie desiderium cordis siii cogitationem pl.an-
tra praecepta veritatis quasi de magnitudine car- tat. Quod enim radix arbori, hoc unicuique ho-
nis erigitur. Sequitur :
minum cagitatio sua est. Sequitur :
Vers. 27. Operuil faciem ejus o-assiludo. — Vi- ymi.^O. Non recedet de lenebris. — Si super-
sus quippe in facie, in qua et prima corporis ho- bus iste a culpa ad justitiam redire voluisset, de
: :
KPITOME MORALIUM S. GRKG. IN JOB. I.IH. \II. 246
tfuebris recederet sed quia liieem justiti* iion
: .A. [llivc videulur leiji ilrhc-c iiuincro plurali}. Uude
iHiierit, de tenebris non reoedit. Scquitur lianios : uple subditur : Maiius ejus urescil. Quia dum ex-
r/iis arefacit /lamina. —
Ouia ipsi quoque qui ei leriorilius aclibus intcmpestive involvitur, ab om-
(nnjuncti sunl, terrenis desidcriis s^-stuant, et dum iii iiimirum bona opcratione siccatui-. llnde adliuc
ilcsideriorumflamma clientium ejus auimos accen- iicue dicitur
ilit, scilicet ramos ejus arefaeit, ut fructum boni Veus. 33. Lxdetur quasi vinea in primo florti
operis non ferant. Sequitur : Et niiferetur spiritu bolrus ejus. —
Si florentem vineam per inajqualila-
"ris siii. — Super))us etenim quisque, quo in hac tcm acris iinmoderatum frigus attigerit, protinus
vila plus valct, eo silii lingure IVena audacius re- al) omni hiimore non-
viridatis arefacit. Et sunt
laxat, ut loquatur perversa quajlibet, el aufert'tur nulli qui post pcrversa itinera sanctas vias sectari
.^/liritu oris ejus, quia eo percussionis sententiam appctunt, sed priusquaiu in eis, ut diximus, bona
;iccipit, quo oris sui spiritum sub divina formidi- desideria roborentur, qusedam illos prsesentis sae-
nc non restrin.xit. Sequitur : culi prosperitas accipi', quas eos rebus exteriori-
Vers. 31. ]Voyi rredil frustra errore deccplus, dum a calore in-
l)us implicat, et eorum menteni
aliquo pretio redimendus sil.
i/iiiid Quoties post —
timi amoris relrahil, qiiasi cx frigore exstinguit,
riiipam eleemosynas faeimus quasi pro pravis B et qiiidquid ia eis de virtulum llore apparere vide-
utibus pretium damus. Unde et per Prophetam batur, interticit. iNounLuiquam vero vineam non
ilc eo qui haec non agit, dicitur : « iNon dabit pro- frigus, sed sstus arefacit. Cumque immoderato
pitiationem suam, nec pretium redemptionis aui- calore tangitur, discusso flore bolrus labescit, et
auesuae (Psal. lwxiv, 89).» .Noununquam vero di- plerumque contigit, ut lii qui ad bona opera recta
vites elati inleriores opprimuut, aliena rapiunt, et intentione non veniunf, cum placere se hominibus
tamen quasi qutedam aliis largiuntur. Sed non vident, ad exercenda hiec eadem opera vehemen-
frustra credit, quod pretio redimendus sil, quia tius accendantur, humanis placitura oculis agere
eleemosyna superbi divitis eum redimere non va- anxie studeant, et quasi saucto desiderio ferve-
let, quam perpetrata simul rapina pauperis ante scant.Quid itaque istos nisi in flore sestus altingit?
Dei oculos ascend.re non pennittit. Quod fortasse Sequitur El quasi oliea projiciens /hjrem suum.
:
inteliigi et aliter potest. Quia sjepe superbi divites, — Oliva quippc cum in flore est, si immoderata
cum eleemosynam tribuunt, non hanc pro cBternee nebula tangitur, a pltnitudine fructuum vacuatur.
vitiE desiderio, sed pro extendenda vita temporali Et quoties quippe inclioantes bona opera ab aspi-
largiuntur. Mortem se p.:sse differre daiionibus cre- cientibus laudari cieperint, atque in suis laudibus
dunt. Sed non credat frust a errore deceptus, Q delectari, iit caligo inlelligentiffi in cogitatione,
quod aliqno pretio sit rediinendus, quia obtinere utjam discernere nequeam qua intentione quid
ex impenso munere non valet, ut liuem debitum faciant, et fructum perdunt operis, velut ex nebu-
evadat, cujus etiam nequitia intercidit vitam. Un- la favoris. Sequitur:
de subditur Vers. 34. Congregatio enim hypocritarum steri-
Vers. .32, Antequam dies ejus iinpleantur, peri- lis. —
CcBpta enim bona non amitteret, si hypo-
bit, et manus ejus arescit. — Prsetixi dies singuli crila non ("ongregant enim hypocrit;e bona
fuisse'.
Dei prtescientia nec augeri possunt nec minui, ni- opera, sed eorum sterilis est ipsa congregatio,
si contingat ut ita praesciantur, ut aut cum optimis quia per hoc quod agunt, fructum recipere in
operibus longiores sint, aut cum pessimis brevio- aeterna retributione non appetunt, fecundi ac viri-
res. Sicut Kzechias augmentum meruitdierum im- des in suis operibus humanis oculis videnlur, sed
pensione lacrymarum. Et sicut de perversis conspectu occulti judicis infecundi et aridi ap-
in
scriptum est « Indisciplinatis obviat mors f/sa.
: El ii/nis devoi'abit tabernacula
parent. Sequitur :
xxxvni, 5. " Sed sfepe iniquus quamvis in occulta eorum qui munera libenter accipiiint. Sicut —
Dei prffiscientia longa vitie ejus tempora non sint enim eorpus in tabernaculo, sic et mens habitat in
prfedestinata, ipse tamen quia carnaliter vivere ap- _ cogitatione. Sed iguis tabernacula devorat, cum
petit, longos dies animo proponit, et quia ad il- cBstus avaritiae cogitationes devastant, Et tit ple-
lud tempus pervenire non valet quod exspectat, rumquB ut hypocrita aurum, vel quaeque bona
quasi antequam dies illius impleantur, perit. Ali- corporalia ab homiuiljus contemnat sed quia :
ter. Sunt namque nonnulli, qui post vitam perdi- hfec non accipit, mjijorcs ab eis iaudes recipere
tam ad semetipsos redeunt, et accusante se con- qu<Trat. Sin vero eorum tabernacula debemus ac-
scienlia, perversa itinera relinquunt, commutant cipere, quibus illorum animae habitant, ignis
in
opera, antiquje suae pravitati contradicunt, terre- eorum tabernacula devorat, quia qui hic in mente
nas acliones fugiunt, desideria superna seclantur ardent igne avaritiae, illic etiam in carne concre-
Sed priusquam in eisdem sanctis desideriis soli- mantur ignibus gelienniR. Seqnitur :
dentur, per torporem mentis ad ea quie dijudicare Vers, 3.H. Concepil dolorem, et peperil iniquila-
coeperant redeunt, atque ad mala quae fugere di- tem, el uterus ejus prwparat dolos. — Dolorem
sposuerant recurrunt: quiaetsi quid boni fortasse qiiippeconcipit, dum perversa cogitat; iniquitatcm
agere cueperit, priusquam in eo per longitudinem parit, cum explere cceperit quod cogiiavit.lnviden-
temporis convalcscat, ad exteriora delabitur et do, dolorem concipit derogando, iuiqiiitulcm pa-
;
perverse deserit quse reijte inchoasge videbatur rit. Uteri itaque nomine, recte mens accipitur, quia
: : :
247 S. ODONIS ABBATIS CLDMACENSIS II 248
siciit proles in ulero ooacipitur, sic cogitatio in rem malitiain contra proximos in mente concipit,
mente generatur. Et sinut ic ventre cibi, ita in quanto solus prit^ omuibus videri innocentior
mente contineutur cositatioues. Veliis quippe hj- quivrit.
pocrike pnrparat dulus, qiiia tanto seuiper majo-
LTREu ii:rtius DECIMrS.
CAITIT XVI. b cussione interiorem in eis convalescere salutem
Vf.rs. 1,2. indicamus. Caput etiain movemus, cum mentem,
lie.^pondais Job dixit: Audivi fre-
ijuenter talia. —
Elccli quippe frequenter aliena quK? principale nostrum est, ad compassionem in-
mala quasi sua audiinit, ct ab liis eis crimen im- flectimus.eosque inter nageUaroboramus,cum dolo-
pinsitur, a quilius crimina impacta perpetrautur. ris eoriim vim verbis mitibus lenimus. Sunt nam-
Hac enim responsionc bcatus Job illud Ecclesias qiie nonnulh, qui dum interna nesciiint, de malis
tempus signilicat qiio, oppressa ab adversariis exterioribiis desperabiliter afJhguntur. Quod vero
temporali eorum quasi dejecta creditur.
polciitia, non ait, parcens, sed quasi parcens vobis, nequa-
Unde sequitur Consohitores onerosi oyn/ies vos.
:
— quam hoc negligenter praetereundum puto, quia
Sive euim hi^retici scu pravi quilibet, cum labo- sancta Ecclesia disciphnse vigorem cum permistio-
rare bonos in adicrutalc conspiciunt, in eo quod ne mansuetiidinis servans, aliquan Jo malis, et
eos consolari appcliiat, mala cis persuadere co- quasi parceus, parcit, aliquando vero et quasi non
nantur.Unde non imnicrito bonorum mentibus parcens, parcit. Sancta ergo Ecclesia cum prtpdi-
onerosa fit eorum consolatio, quia intcr verlia dul- catores suos quasdam facta malorum sub dispen-
cedinis, virus propii:ai'C ciipiunt erroris. Sequitur : salione invectionis increpat, labia quasi parcens
Xunqitid knhcbunl fincrn vcrba ventosal
Vf.rs.3. c movet, sed tamen parcendo non parcit, quia ab
— Ventosa enim vcilia siiut, quK inflationi tempo- invectione ciijpje generaliter non tacet, qu£e spe-
rah polius quam rccludini serviunt. S;epe autem cialiter tacet. Sequitur
mali etiam bona diciiiit,sed quia non bene dicunt, Vf,rs. 7. Sed quid agam? Si locutus fuero, non
ventosa verba prorcruut. Nam dicta eorum etsi quiescit dolor meus, et si tacuero, non recedit a
quando sana sunt jinr sententiam, inflata tameu 7?ie. — Hoc personae beati Joii qualiter congniat,
sunt per elationem. Scquitiir Aul aliquid Hbimo-
: niiJIus ignorat : sed si ad sanctfe EccJesiiE typum
lestum esl si loquaris'.' — Mali viri cum aliis simi- trahatur, h;ec et ciim loqiiitur doJorminime qiiie-
libus conviciosa vcrba proferunt, eo citius
sibi scit, quando Jocutione sua perversos minime cor-
obmutescunt. quod dc sc talia mox audiunt, qua- rigi conspicit, et cum tacet doJor minime recedit,
lia suis auditoribus dicunt. Cum autem bonos vi- quia etsi aversata conticuerit, hoc ipsum amplius
ros per vitiosa vcrba jaculautur, nihil eis molestite quod tacet gemit, quia se tacente perversorum
cx convicio nascilur,
(jiiia coutra tacentes loquun- cuJpas cxcrescere conspicit. Sequitur
Im-,nec compellunl audire quod sunt, quia justi Vi;rs. 8. Nunc autem oppressit me dolor meus.
convicia non reddunt, otiam dum coguntur audi- Dolore suo sancta EccJesia premitur, quando in
re quod non sunt. Scquilur: malitia sua crescere perversos intuetur. Et qiiia
q
Vkrs. i. Poleram cl cqo similia vestri loqui. — dum pauci crescunt, etiam intirmi qui in ea sunt,
Xarrat justus quid faccre poterit, sed ne justitiam ad sequeuda studia pravitatis irritantur, recte
deserat, quod faeerc luilcrat dechnat. Sequitur: additur Et ad nihilum redacti sunt omnes artus
:
Vers. 5, 6. Atque idinam esset anima vestraprc mei. — Sicut enim per ossa fortes, sic per artus
anima mea ConsoUvir et ego vos sermonibus, et
'.
infirmi quique designari solent. Membra ergo Ec-
moverem caput menm super vos. Roborarem vos clesiffi ad nihiJum rediguntur, quando ex imitatio-
ore meo, et movorcm lahia quasi parccns vobis. — ne pravorum in hoc mundo crescentium, infirmi
Ahquando neccsse cst ut pravis meutibus quee quique deteriiis informantur. Videntes eteniiu
liumana prwdicationc corrigi nequeimt, di\-ina fla- malorum fehcitatem, ssepe et ab ipso fidei
geUa optari benigne .lcl.eant. Quod cum magno statu dilabimtur. autem dicitur
Bene Nunc :
fit amoris studio, vidclicd non
errantis pcena, sed aulern, quia videhcet tempus doloris Ecclesiee
correptio qua^ritur, et oialio potius quam maledi- modo est, et tempus gaudh postmodum. Se-
ctio esse monstratur. '•.olandum quod non quitur
ait :
Esset anima mea pr.) anima vestra, sed,
Vtt- Vers.9. Et rugx mese tcstimonium dicunt contra
nam esset anima veslra, pro anima mea. Ouia me. —
Quid per rugas, nisi diiplicitas designatur?
profecto sibi malcdiccrc!, si se illis similem Ruga?itaque sunt sanctae EccJesiffi oiiines quiin ea
lieri optaret, iliis vcro meliora voluit quos si- duphciter vivunt, qui fidem vocibus cJamant, ope-
bi fieri similes qua;sivit. Consolamur vero pra- ribus denegant. Has autem rugas in electis siiis
vos in flageUo conslitutos. cum de exteriori per- Ecclesia sancta non habet, quia videhcet nesciunt
: :
249 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XIII. 250
aliud foras ostendere, et intiis aliud liabere.Unde A quo hunc in mente capere nequeunt, eo contra
recte egregius prsedicator dicit: » Lit exibere* ipse carnem illius crudehus inardescunt. Sequitur :
sibi gloriosam Ecclesiam nen habentem maculam VhRs. 13. Ego illi> qunndam opulenles, repenle
aut rugam (Ephes. v, 27). » Ac si ergo dicat: Ipsi contrilus sttm. In eo quod se repente contritum —
insequendo increpant,qui nunc in meo corpore po- asseruif, infirmorum mentem improvidam desi-
siti, duphcitatis sua? in mahtiam non emendant. gnavit. Qui dum mala quas ventwa sunt prajvidere
Sequitur Etsusiilalia' falsiloquus adcersiis faciem
: nesciunt, tanto eis graviora hunt, quanto et ab eis
tneam contradicens mihi. —
Etiam pacis suse tem- inopinata tolerantur. Firmis autem mentibus re-
pore sancta Ecclesia falsiloquium patitur, dum pente adversa non veniunt, quia, priusquam
sunt in ea multi qui de aeternitatis promissione veniant, praevidentur. Quod tamen nunc quoque
diffidunt et tamen se fideles esse mentiuntur. Qui sancta Ecclesia in quibusdam retro latenhbus pa-
dum praedicationi ejus aperte contradicere non titur. qui post doctrinfe opulentiam, subditis ah-
praesumunt, falshoquium nou contra faciem, sed quando vitiis conteruntur, ut sic in quibusdam
quasi post dorsum patitur. Sed cum tempus mali- mahs corruant, ac si verbi pabulum nunquam ha-
tiaj eruperit, eis qui nunc metuens derogat, ad buissent. Sequitur Tenidt cervicem meam, con- :
contradicendumantefaciem venit.quiaverbis ver;e g fregit me, et posuit quasi in signum. Sicut in —
fidei apertis vocLbus obsistit. Sequitur malis cervix superbiam, sic in bonis libertatem
:
Vers. 10. Colliijit furorem suum in me. —
erectionemque significat. Et quia persecutionis
Habet nune diabolus contra sanctam Ecclesiam tempore infirmi quidam vera quae sentiunt praedi-
furorem, sed sparsus furor ejus est, quia occidtaj care libere non preesumunt, recte de hoc hoste di-
sunt ejus tentationes quas per singulos movet citur. Tenuit cervicem meam, confregit. For- —
Cum vero contra eam aperta persecutione eru- tasse autem hi cervicis appeUatione signati sunt,
perit, furorem suum in ea colligit, quia in afflic- qui pacis ejus tempore plus quam decet, erigun-
tione illius tota se intentione constringit. Sequitur tur et sub occasione defendendae recfitudinis,
: ;
Et comminans mihi, infremuit contra me denti- vitio deserviunt elationis. Qui persecutionis tem-
bus suis. —
De quo et subditur Hostis meus terri- pore, idctrco adversa plus sentiunt, quia de pros-
:
bitibus oeulis me intuitus est. lUe quippe auti- —
peris extoUuntur. Constat nimirum quia idcirco
quus hostis contra hanc dentibus fremit, eamque signum ponitur ut sagittarum emissione feriatur.
terribilibus oculis intuetur, quia per alios cru- Fidehs autem populus in signum hosti suo est po-
delia exercet, et per ahos qua; eserceat providet. situs, quia eum semper suis persecutionibus affligit.
Dentes namque hujus hostis sunt bonorum per- Qui enim in hac vita assidua mala tolerat, velut in
,
secutores atque carnifices, qui ejus membra signo positus excipit facientes. Sequitur:
laniant, dum electos iUius suis persecutionibus Vers. 14. C.ircuntdedit me lanceis suis, convulne-
affligunt. Oculi vero hujus hostis sunt hi qui ravit lumbos meos, non pepercit et effudit in lerra
contra eam provident mala qufe fiant, suisque viscera mea. — Haecjusta htteram beato Job con-
consihis persecutorum ejus crudelitatem inflam- grui [congruere] posse videbantur per hoc quod
mant. Antiquus ergo adversarius fremit contra Circumdedit me lanceis suis, nisi, subde-
dicitur.
eam dentibus suis, dum per crudeles reprobos in ret quod eo scriptum minime legitur. Effudit in
ea insequitur vitambonorum.Intuetur eam lerribi- terra viscera mea. —
Ex qua re necesse est, ut
libus oculis, quia pravorum consiliis non cessat dum hoc justalitteram invenire non possumus, ea
mala exquirere, in quibus hanc semper deterius quae in verbis ejus secundum historiam sonant,
affligat. Sequitur : juxta spiritum requnamus.] Sancta Ecclesia lan-
Vers. i IAperuerunt super me ora sua expro-
. ceisab hoste suo circumdatur, quando in membris
brantes. —
Ora sua reprobi exproljanles aperiunt, suis ab impugnatore caUido tentationum jacuUs
cum et erroris sui mala praedicare non metuunt, impeditur. Hene autem circumdare lanceis dicimus
et prBedicamentis rectfe fidei invident. Sequitur : quia antiquus hostis intentionis suae vulnere ab
Percusserunt maxillam meam, satiati sunt pwnis omni parte nos impetit. Convulneravit lumbos
meis. — MasiUa quippe Ecclesiae sancti praedica- meos. In lumbis quippe luxuria est. Unde et is qui
tores sunt sicut sub Judceae specie per .Jeremiam cnpiebat voluptatem Ubidinis a corde exstinguere,
dicitur " Plorans ploravit in nocte, et lacrym;e
: predicavit dicens « Succincti lumbos mentis
:
ejus in maxilhs ejus (Thren. i, 2 MaxiUam . > vestrffi (l Petr. i, 13). » Cum ergo antiquus hostis
quippe perversi feriunt, cum bonos pra?dicatores fidelem populum ad luxuriam pertrahit,hunc
insequuntur, et tunc reprobi grande aliquid fecisse procul dubio in lumbis ferit. Ubi notandum
zestimaut, cum vitam predicatoruni necant. lUa quoque est, quod non ait : vulneravit, sed convul-
quippe pcena eos satiat, qu* mentem Ecclesiae neravit lumbos meos. Sicut enim loqui ahquando
praecipue castigat. Sequitur unius est, coUoqui vero duorum, vel fortasse
Vers. 12. Conclusitme Deus apud uiiquum, el in multorum : sic antiquus hostis, quia nos ad cui-
manus mpiorum metradidit. — Electorum popu- pam non rapit, nequaquam
sine nostra voluntate
lus apud iniquum concluditur, cum ejus caroanti- lumbos nostros vulnerare, sed convulnerare dici-
qui hostis persecutionibus temporaUter datur. Qui tur, quia hoc quod nobis ille male suggerit, nos se-
non spiritui, sed manibus traditur impiorum, quia quentes ex voluntate propria implemus. Sequitur
: :
•281 S. ODONIS ABBATI8 CLUNIACENSIS 11. %5Si
Nonpepercit. — Ac si dical : Non destitit. Et ef- A teriam ibis {Gen. lu, IS). » Qu;e scillicet terra Re-
fiKlil iti terra viscera mea. Quid aliiul sanctw lic- deiuploris uostri sanguinem non abscondit, quia
clesiw viscera debemus accipere, nisi eoruiu mentes uuusquisquo peccator rodempliouis siue protium
qui ejus queedara in se mysteria conlinent, qui ad sumens, confitetur ac laudat, et quibus volet pro-
intima sacramenta deserviunt? Sed antiquus ad- ximus innotescit. Terraetiam cjus sanguinem non
versarius ciim tideles quosdam, qui interiorihus aperuit, quia sancta Ecclesia redemptionis ejus
sacramentis deservire vidcliantur, ad siccularia uiysterium in cunctis jam luundi parlilms prajdi-
uegotia pertrahit, ejus procul dubio viscera iu oavit. Ipse eniiusanguis rcdemptoris qui sumitiu",
terram fundit. Sequitur clamor est nostri Redemptoris. Unde etiam Paiihis
Vehs. lo. Concidit nie i^ulnere super vutnus. — dicit Et sanguinis aspersiouem melius loquen-
:
In inlirmis suis sancta Kcclesia vulnere super tem quam Abel {Hebr. xii, 24). » Locum enim la-
vuluus conciditur, quando peccatumpeccato addi- tenili clamor eji!s hoc quod
in nobis invenit, si
tur, ut culpa vehemeutius exaggeretur. (Juemava- mens credit, lingua tacet. Sed ne in nobis clamor
ritia pertrahit ad rapinani, rapina ducit ad falla- ejus lateat, restaf ut nnusquisque juxta raoduluui
ciam, ut perpetrata culpa ex lulsilate i^tiam de- sui;m vivificationis siue mysterium proximis inno-
fendatur, quid iste, nisi super vulnus concisus est B tescat. Sequitur :
vulnere"? Umle quoque et per proplietam dicitur: Vkrs. 20. Ecce enim in ccelo testis tneus. et ron-
« Maledictum, et meudaoium, et homicidium. et scius meus in cxcelsis. — Cum enim iilius labefac-
furtum, et adulterium, inundavenmt, et sanguis taretur in terra, erat ei testis in coelo. Testis quippe
sanguinem tetigit {Osee iv, 2). » Sequitur Irruit :
Kihi Pater est, de quo ipse in Evangeho dicit: n Et
in me quasi gigas. — Facile quippe inimico resis- qui misit me Pater, ipse testimonium perhibuit
titur, si nou ei vel in multis, vel in uno diutius de me {Joan v, 37). » Qui recte eham conscius di-
consentiatur, si vero ejus suasioniinis anima su- citur, qiiia iina voluntate, uuo consilio Pater cum
besse consuorit, quanto se ei crebrius suhjicit, FiJio semper operatur. Quod fortasse etiam advo-
tanto eum silji intolerabihorem facit, ut ei relucta- cem ejus corporis referri valet. Sancta namque
ri non valeat. Sequitur : Ecclesia idcirco adversa vitse preesentis tolerat, ut
Vers. 16. Saccum consui super cutem meam. et hanc superna gratia ad prmmia leterna perducat»
operui cinere carnem meam. Quid in sacco et — Carnis siias mortem despicit, qiiia resurreclionis
in cinere, nisi prjenilenlia? Quid ia cute et in glorire intendit, transitoria siint qua? patitiir : per-
carne, nisi peccatum caruis de])et intelligi ? (Aim quibus nimirum bonis petiia qu<e prEestolatiir. ile
ergo quidam post lapsum carnis ad pcjenitentiam q perpetuis dubietatem non habet, quia fldele jam
redeunt, quasi saccus super cutein consuitur, et testimonium Redemptoris gloriam tenet. Qui recte
cinere caro cooperitur, quia culpa carnis per poe- conscius dicitur, quia naturam nostram non sohim
nitentiam tegitur, ne in districli .Judicis exaniine creando novit, sed etiam assumendo. Soire enim
ad ultionem videatur. Sequitur ejus est nostra suscepisse Unde etiam per Psal-
:
Vers. 17. Facies mea intumil fletu. — Facies mistam dicitur : « Ipse enim scit figmentum nos-
quippe Ecclesiee sunt hi qui in lucis regiminum trum {Psal. r.n, 14). » Qiue tamen vox cum beato
positi apparent primi, utex eorum specie sit lionor Job congruere nobis etiam singulis potest. Omnis
lidelis populi, etiamsi quid iu coi'pore latet de- enim, qiii ex eo quod agit, humanas laudes appe-
forme. Qui nimirum praelati plebibns plangunt tit, testem in terra qiiferit qui autem de actibus ;
culpas infirmantium, seque sic de ahenis lapsDtus suis omnipotenti Deo placere festinat, testem se
ac si de propriis afQigunt. Sequitur Et palpe- : haliere in crelo considerat. Sequitur :
broe mce caligaverunt. —
PalpeJjrae enim recte
Vers. 2).Verbosi amici mei, ad Deum stillat
appellatse sunt, qui ad providenda pedum itinera
vigilant. Sed eum occulta Dei judicia nec prsepo-
ociilus meus. —
Quid enim per oculum, nisi cor-
dis intcntio designatur ? Sicut scriptum est « Si :
siti vigilautes intehigunt, palpebras sanctfe Eccle-
fi erit oculus tuus simplex, totum corpus tunm
siiE cahgant. Sequitur
lucidum erit {Luc. xi, 34) » Cum ergo verbosi
Vers. 18. Hsec passus su7n absque iniquitate
amiei sunt, id est, cum et ipsi derogant, qiii in
manus mew, dum haberem mundas ad Deum
fide snciantur ad Deiim necesse est ut oculus stil-
preces. — Absque iniquitate enim manus sute
lef, qiiateniis nostra intentio tota in amoris intimi
pertulil, « qui peccatum non fecit, nec dolus in-
compunctione defluat. Sequitur :
ventus est in ore ejus (/ Petr. u, 22i. » Et tamen
dolorem crucis pro nostra redemptione toleravit. Vers. 22. Atque ulinam sic jitdicarelur oir cum
Qui solus pro omnibus mundas ad Deum preces Deo,quomodn judicatur filius homitiis cum collega
habuit, quia et in ipso dolore passionis pro stto —
Peocatores quidem nos esse semper agnosci-
persecutoribus oravit dicens < Pater, dimitte : miis,sed tamen sBepe in flagellopositi, pro quo ma-
iUis, non enim sciunt quid faciunt (/>«c.x\ui,3'i-).» gis pecoatoflagellamiir, ignoramus.Et nos ipsi siib-
Sequitur. tili discutimus.ut sic quomodo possii-
inqiiisitione
Vers. 19. Terra ne operiat sanguinem meum, iiiuscausampersecutionisnosfreeinvesfigarevalea-
neque inveniat locum in le latendi clamor meus. mus, quae diim plerumque nos latetsitnobis oneri
— Peccanti homini dictumest: « Terra es, et in coecitas nosfra,etdeeoquod patimurplus dolemus
233 EPITOME MORALIUM S. GRSG. I.N JOB. — LIB. Xlll. 254
Quisqu^s vero cum collega suo ad judicium acce- A Neque hoc ita omnipotens et miseri-
dicitur, ac si
dit, et quod sentit. dicit, et quidquid contradicitur cors Deus longe cor hominis a disciphna faciat,
agnoscit, et voluerit, pulsat et novit imde pulsa- sed quod sponte lapsum ibi remanere ubi cecidit
tur. Qui enim divina animadversione percutitur, judicando permittat. Sequitur P7'oplerea non ;
dum novit quidem quia vapulat, sed cur vapulet exaltabu7itur. —
Quia dum infimis voluptatibus
ignorat, quasi dicit ipse quod «entit, sed quod dimissi terrena bona semper desiderant, cor dd
contra se dicitur nescit, quia ipse quidem inge- superna gaudia nunquam levant. Exaltarentur
miscit in verbere, sed Deus aperte non declarat, quippe si meutem ad spem patrise cfflestis erige-
pro qua eum Sequitur
feriat ultior.e. : rent. Sed qui per disciphnam custodire vitam mi-
Vers. 23. Ecce enim breues anni transeunt, el se- nime student, semper per desideria in imis ja-
mitam per quam non revertur ambulo. — Omne cent. Sequitur :
quod transit breve est, etiamsi tardius terminari Vers. Pi'xdam poUicetur sociis et oculi filio-
o.
videatur. In mortis autem semita, per quam non rii/ii deficie7il —
Postquam de multitudine iniquo-
revertimur, ambulamus non quod ad vitam ear-
: rum, id est de anfiqui hostis corpore beatus Job
nis minime resurgendo reducimiu-, ,sed quod ad sententiam protulit, mox ad ipsum eorum princi-
labores hujus vitae mortalis vel ad conquirenda B P°m, id est caput omnium perdittorum senten-
prfpmia laboribus iterum non venimus. Sequitur tiaiu vertit, atque a plurah numero ad singularem
:
CmT
.Wll. redit. Perversus itaque iste auctor erroris prtedam
Vers. 1. Spiritus meus attenuabtur. Attenua- —
sociis polhceretur. quia malignis spiritibus pravo-
tur spiritus timore judicii, quia electorum mentes rum mittit animas. in eorum fine rapiendas. Et
quo amplius extremo judicio propinqiiaj'e se sen- oculi filio7'um ejus deficient. Quia dum intentiones
tiunt, eo ad discutiendos semetipsos terribilius hoiuinum ad sola terrena speranda excitat, hoc
contremiscant, et si quas in se carnales cogitafio- iUos amare facit, quod diu tenere non possint.
nes unquam inveniunt, pipuitentiie ardore consu- Possunt quoque et per socios fortasse intelligi
munt, uec cogitationes suas dilatari carnali volup- crudelissimi quique et omni mahfia jam repleti.
tate permittunt. Sequitur :
Per tilios vero hi qui adliuc deceptoris promissio-
Dies mei breviabuntur,
el solum niihi superest sepulcrum. —
nibus iflusi, augendse pravitati nuU'iuntur. Sed
Qui enim
considerat qualis erit oculi fili07'um ejus deficienl, quia pravorum in-
in morte. semper fit timidus
in operatione, atque unde in oculis suisjam quasi tentiones cadunt. Sequitur :
noo vivit, inde veraciter in ocuiis sui Conditoris ^ ERS. 6. Posuit ine quasi in provei'biu7n vulgi,
vivit. Sequilur : r et exei7iplii/n suum coram eis. Heec beatus Job —
^^ERS. 2. Non peccavi, et in amaritudinihus mo- dicat es se, dicat ex vocibus omnium electorum.
7-atur oculus meus. —
Ac si aperte dicat Culpam Omnis quippe qui flageUo percutitur, quasi ia pro-
:
non feci, et flagella suscepi. Sed hac in re animum verljium ponitm- vulgi. quia stultus quisque dum
movet, qui mnrultis se historiie locis peccasse cuiquam maledicere appetit. ex iUius similitudine
confitetur, qua ratione nunc peecasse se abnegat ? maledicfionem sumit. quem temporaliter percus-
Sed ad hcec ratio celeriter oecurrit, quia nec tan- sum videt, eamque ptenam suo oplat adversario,
tum peceavit, ut flagella mereretur, nec tamen quam evenisse conspicit justo, sicque fit ut noa
sine peccato osse potuit. Redemptor etiam ad erep- rei-,te sapienfihus in exemplum deducatur rectus.
tionem nostram veniens. et non peccavit, et ama- Sequitur :
ritudinem pertulit. quia pwnam nostrse culpw sine Vers. 7. Caligavit ad indignatiotieni [ab indi-
culpa suscepit. Sequitiir : gnatione] oculus 7neus, et menibra 7nea quasi in
Vers. 3. Libe7'a me, et pone mejuxta te,et cujus- nihilum su7it redacta. — Ab indignafione oculus
vis manu piignet contra me. — Ipse etenim non caligat quando ipsi quoque qui in Dominico cor-
peccavit Ln cogitatione vel opere, ipse in amaritu- pore, id est in Ecclesia, lumeu veritatis habent, dum
dine moratus est per passionem, ipse liheratus Q sediutiusdespici ac designari conspiciunt, de oc-
est per resurrectionem. Ipse juxta patrem positus culti judicu admiratione turbantur, et secretum
est per ascensionem, quia profectus in cffilum se- Dei penetrare nequeunt, cur prtevalere perversi
det a dextris Dei. Et quia per ascensionis ejus conlra bonorum innocentiam permittantur. Mem-
gloriam Judaea in discipulorum ejus persecutio- brorum quippe nomine, teneritudo infirmorum ex-
nem commota est, recte nunc dicitur Et cujusvis primitur. qui dum perversos prospiciunt florere,
manus pugnel contra me. Sequitur ; justosquecruciari.adhocnonnunquamperveniunt,
Vers. 4. Cor eo7'um longe fecisti a disciplina. —
ut se bona vel inchoasse pijeniteant. Seqiutur :
Si enim disciplinaj custodiam nossent, nequaquam Vers. 8. Stupebant super hoc, et innocens conl7'a
Redemptoris nostri pra>cepta contemnerent. Ipsa hgpoc7'itam suscitabalur. Hoc loco innocens —
eos carnis suffi mortahtas escitasset ad amorem necdumperfectus justus accipitur, qui bona adhuc
vitfB immortahs. Hoc ipsum namque in hac vita inchoans. etsi nocere alus non novit. perfecta ta-
corruptionis nos esse subjectos jam de flagello men ipse agere nequaquam valet. Succenditur
disciplinae est. .€stu enim et frigore, fame sitique vero contra hypocritam innocens, dum gloriie si
turbari, morbis aifici, quandoque eiiam exstin- mulatoris invidet, efiam qui nuUi nocere solet. Sin
gui, quid sunt hsec aha quam flagella peccati ? vero hoc in loco innocens quilibet perfectus iu
: : :
235 ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS 11
S. 256
bono aceipitur, contra hypocritam innocens sus- A lorum ne immemor sis bonorum (Eccli, n, 27). i
citatur, quando et llorere conspicit, et tamen cum Sequitur :
suo eum flore contemnit. Sequitur : Vers. 13. Si sustinue7'o, itifernus do77ius mea
Vers. Et tene/nl jiistus viatn suam, et mundis
9. est, in te7iebris st7-avi lertulian /neian. — Priores
jnanibus addet fortitudinem. —
Considerato quip- etenim sancti et sustinere adversapoterant, ettamen
pe hypocrita, justus viam suam tenet, quia dum corporibus educli adhuc ab inferni locis hberari
illum ex perversa voluntate obtinere ea quse mundi non poterant, quia necdum venerat qui illuc sine
sunt intuetur : ipse ad amorem robus- cffilestium culpa descenderet, ut eos qui ibi ex culpa teneban-
tius stringitur, sciens quia bonis desideriis preemia tm-, liberaret. Tunc vero homo suum lectidum in
«terna non deerunt, dum et pravis et dupUcibus tenebris stravit, quando lucem justitioe persuasori
cordibus bona temporalia non negautur. Qua ex callido consentiendo deseruit, et quia in ipsis inferni
re ynundis quoque ttianibus addet fortitudinem, locis justoruni quoque animee sine tormento
quia conspiciens perversos obtinere terrenam tenebantur, ut et pro originah culpa adhuc illud
gloriam, bonaoperasua provehitadperfectionem, descenderent, et tamen expropriis actibus suppli-
et tanto temporalia despicit, quanto heec
altius cium non haberent. Quasi in tenebris lectulum stra-
etiam mahs abundare cernit. Sequitur B visse, est ininferno sibi requiemprffiparasse. Grave
:
Vers. 10. Igitur vos omnes convertimini et ve- enimtaedium electis fuitpost solutionemcarnis.ad-
nite. — Qu;e videlicet exhortationis verba,proprie huc speciem non videre Creatoris. Quod teedium
ad electos format, quos ad ffiternitatem vocat. Qui non immerito beatus Job tenebras vocat. Sequitur
duobus modis invitantur, scihcet ut et convertan- Vers. 14. Put7'edini dixi : Patei' 7neus es, mater
tur et veniant. Convertantur nimirum lide, ve- mea, et so7'or mea veri7iibus. — est quod di-
Quid
niant opere. Vel certe convertantur deserendo xit pulredini. Pater meus es, nisiquod omnis ho-
mala, et veniant bona faciendo, sicut scriptum est ab origine jam vitiata mo descendit ? Unde et
« Dechna a malo et fac bonum {Psal. xxxvi, 27). » Mater 77iea, et so7'or 7nea ve7'mibus. Quia
aidditur :
Sequitur Et non inveni in vobis ullam sapien-
: videlicet, et ab ipsa putredine, et cum ipsa veni-
tiam. —Quid est enim qnod eos ad sapientiam mus in hunc mundum. Quantum enim ad mate-
vocat, et tamen optat ne illos sapientes inveniat, riam corruptilitis carnis, mater nostra ac soror
nisi quod ad veram sapientiam venire non pos- vermes sunt, quia et de putredine processimus,
sunt, qui falsae suaj sapientiiB liduciadecipiuntur? et cum putredine venimus quam portamus. Quod
De quibus scriptum est « Vae vobis qui sapientes
: si inteUigi spiritaUter potest, et mater natura, et
estis in ocuhs vestris, et coram vobismetipsis pru- n consuetudo non immerito soror vocatur, quia ab
dentes {ha. v, 21). n Sequitur : iUa cum ista sumus. Quae videlicet mater et soror
Vers. II. Dies mei transierunt, cogitationesmex vermes sunt, quia ex natura corruptibili et con-
dissipatx sunt, tor-quentes cor meum. Sancta —
suetudine perversa cogimur, ut quasi quibusdam
electorum Ecclesia per diurna et nocturna tempo- vermibus, sic inquietis cogitationibus in mente
ra conspicit vitse suae spatia transire, quia noctem fatigemur. Carnis enim natura vitiata, et consue-
in adversitatibus, diem vero in prosperitatibus ha- tudo perversa, quia innumeras curas in corde in-
bere consuevit. Quasi enim lux ei oritur ex tran- tirmitatis nostrffi generant, bene mater et soror
quilhtate pacis. et nox ex dolere persecutionis. Sed vermes vocantur. Mordent enim animum curae
cum post quietis otia, ad excrescentes contra se dum inquietaut. Sequitm'
persecutiones laboremque redit, dies suos transisse Vers. Io. Ubi est ei'go nunc prxstolatiomeal —
testatur. Inquibus tamen diebus solet tanto gra- Quse esse potuit prajstolatio justorum, nisi justus
vioribus curis premi, quanto a se ipsa tranquiUi- Deus, qui ad pa?nas humani generis
et justiticans
tate pacis subtiiiores a Judice rationes excogitat sponte descenderit, ut captivos mortis justitite
exquiri. Sed dum
bonis mentibus temporahs feli- suffl virtute hberare ? Hujus enim prssentiam mi-
citas transit, etiam eura eis terrt-e dispensationis nime cessabant intenta cogitatione praestolari,
^
subh-ahitur, quae eos in cogitationibus torquere quam quandoque esse venturam noverant, sed
videbatur. Sequitur venire citius quserebant. Sequitur Et patientia77i :
Vers. 12. Noctem verteriint in diem. — Dissipatse mea77i quis conside7'atf Expressit desiderium quo
etenim cogitationes noctem in diem vertunt, quia festinat in carne positus redimi, et ab inferis
nonnunquam justis amplius placet ex adversi- ad superna revocari. Et quidem paucorum homi-
tate mala perpeti, quam ex prosperitate ter- num perpendere, ut scirent de prsesentis
ista fuit
renae dispensationis cura fatigari. Sequitur Et : vitse laboribus, vel de subsequenti post mortem
7'ursum post tenebras spero lucem. Lux enim — dilectione cogitare. Quod utrumque justi ante
post tenebras speratur, quia vel post noctem adventum Redemptoris nostri se perpeti dole-
vitae prsesentis seternum lumen percipitur, vel bant. Unde recte dicitur Et patientiam mea^n
:
ita hic adversitas atque prosperitas alternat, ut quis conside7'at? Et quidem non deest qui pa-
sibi succedere vicissim non desinant. Unde fit, ut tientiam consideret, sed cum citius non exaudit,
et in luce nox in suspicione sit, et nocte lux in quasi minus considerari dicitur Deus. Ipsa enim
praesumptione, sicut scriptum est : « In die bo- humani generis quae venit in fine mundi Dei
norum ne immemor sis malorum, et in die ma- redemptio, ab his qui a mundi initio preecasserunt
: :
257 EPITOME MORALIUM. S. GREG. IN JOB. — LIB. XIV. SS8
tarde credebatur, quia longo temporis spatio a A vir sanctus illuc perhibet omnia sua descendere,
ccelestium remuneratione disjuncti suut, Veritate nisi quod ibi se esse totum videt, ubi
pondus suae
attestante, qua? ait : « Multi proplietnj et reges vo- remunerationis intelligitquod ex se
? Quia lioc
luerunt videre qufe videtis, et non viderunt, etau- insensibile in terra deserit, quousque ad incor-
dire quee auditis, etnon audierunt \Luc. x, 24). » ruptionem resurrectionis redeat, se esse non sen-
Sequitm- : tit. Vel certe in infernum ejus omnia descendunt,
Vers. 16. In proftindissimum infernum descen- quia laborum omnium retributio adhuc in sola
detit omnia mea. — Cum constet quod apud in- inferni quiete recipi prrestolabatur, et quasi illuc
feros justi non in locis po?nalibus, sed in superio- deseendit omne quod egit, quia ibi quietem retri-
ri quietis sinu tenerentur, magna nobis oboritur butionis suse ex omnibus invenit. Sequitur : Pu-
quajstio, quidnam sit quod beatus Job asserit, di- tasne saltem ibi ei-it requies mihi ? — In quibus
cens In profundissimum infernum descendent
: nimirum verbis, et innotescit quod desiderat, et
omnia mea. Si itaque quantum a celsitudine coeli tamen se esse adhuc de suscipienda requie du-
aer iste caliginosus infernus est, quautum ad ejus- bium designat, ne cujus sancta opera tot tlagella
fiem aeris altitudinem terra inferius jacet,etinfer- secuta sunt, occulto judicio
superni Judicis post
nus inteUigi et profundus potest : quantum vero B flagellatemporalia etiam mansura tormenta se-
ad ejusdem altitudinem terrfe, et illa loca inferi, querentur. Qua in re cum magno nobis timore
qu!e superiora sunt ahis receplaculis, inferni pro- pensandum est, quis nostrum jam de requie seter-
fundissimi appellatione signantiu-, quod aer ca?lo, na securus sit, si et ea adhuc et ille trepidat, cu-
terra ad aera, hoc LUe est superior infernorum si- jus virtutis prfeconia et ipse judex qui pertuht
nus ad terram. Sed mirum valde quod adjungit clamat " Si enim justus vix salvabitur, impius et
:
Descendent omnia mea. Cum enim sola anima mea peccator ubi parebit ? [I Petr. iv, 18.) »
desccnsura esset ad inferni loca, quid est quod
LIBER QUARTUS DECIMUS
CAPUT XVIII. i
num fidei rectee colhgere studeret, quid aliud quam
Vers. Respondens autem Baldath Suhites
I, 2.
de locis proprus movet, ut intra eam recta sentien-
dixit : Intellige prius et sic toquamur [Usque ad tes jaceant humiliter, qui in perversis suis sensi-
quemfinem verba jactabitis. Intelligite]. — Omnes bus prius rigidi stabant ? Sed hoc fieri heeretici
hseretici sanctam Ecclesiam in quibus incognitis omnino contradicunt, et proptervocem ejus rupes
superbire putant, qusedam vero nec intelhgere de loco proprio transferri renituntur. Sequitur.
suspicantur. Sequitur : Vers. 3, 6.Nonne tux itnpii extinguetur, nec-
Vehs. Quare reputatisumus ut jumenta, et
3. splendebit flamma ignis ejus ? — Heec si in prae-
sordui^nus coram te ? — Humanae mentis est pro- sentis vitae definitione denuntiat, fallitur : quia
prium hoc sibi fieri suspicari quod facit. .Vrbitran- plerumque et impiis inesse lumen prosperitatis
tur enim se despici, quia bonorum mores despi- cernitur, et pios tenebrfe ignobihtatis et pauperta-
cere consueverunt. Et quiain his qu;e comprehen- tisabscondunt. Sin vero ad hoc ejus sermo diri-
di valent ratione contra hsereticos, ostendit Eccle- gitur, ut ostendat quid impii in suo fine patiantur,
sia rationabile non esse quod astruant, aestimari veraciter dicitur. Nonne lux impii exstinguetur ?
se ab ejusjudicia velut jumenta suspicantur. Se- Omnis namque impius habet Oammam ignis pro-
quitur 1 '
prii, quem in corde suo ex fervore desideriorum
Vers. Qui perdis animam in furore
4. tuo. — temporalium accendit, sednon splendebat /?awma
Hseretici vel zelum rectitudinis vel spiritalem gra- ignis ejus, cum in cUe exitus omnis exterior decor
tiam sanctffi preedicationis, non virtutis pondus, subtrahitm", et solo suo intrinsecus ardore concre-
sed insaniam furoris existimant, quo furore vide- matur. Flamma ergo ab igne subtrahitur, cum
hcet perire fidehum animas arbitrantur. Sequitur : gloria exterior ab aeterno ejus ardore separatur.
Nunquid propter te derelinquetur te)'ra ? Quid Habent etiam et justi tlammam ignis sui, sed ni-
ergo est dicere, nunquid propter te dereluiquetur mirum qua? resplendeat, quia videlicet eorum de-
terra, nisi hoc quod saepe hdelibus dicunt, quia si sideria in bonis operibus lucent. Sequitur : Lux
hoc est verum quod vos dicihs, omnis terra dere- obtetiebrescit in tabernaculo ipsius. plerum- — Si
hcta, quam jam prae multitudine nos tenemus. Se- que tenebras tristitiam, non immerito lucem acci-
quitur El Iransfcrentur rupes de loco suo. Hae-
: — pere gaudiumdebemus. Lux ergo in tabernaculo
retici rupes vocanteos quos sublimibusinhumano ilhus obtenebrescit, quia in ejus conscientia quam
genere excedere sensibus aestimant. quos profecto male inhabitat gaudium, quod de temporalibus
doctores se habere gloriantur. Cum vero sancta rebus fuerat, deticit. Sequitur: Et lucerna qux su-
Ecclesia perversos quosque praedicatores intra si- perest exstinguetur. — Ut enim de usu multorum
;
259 S. ODONIS ABBATIS CLU.NIACENSIS II •2()0
loquar, liirpina lumen in testa est, gauilium in A mieus quippe insidians ostendit human.e mcnti
earne. Liirfnia ergo (ju,v super eum e.rstiiii/uetur, quid in terreno lucro appetat, et occulfat, peccati
quia cum malorum suorum retributio impium se- laqueum unde ejus animam stringit. Deoipula
quitur, in ejusmente gaudium earnile dissipatur. vero a decipiendo vocata est, et tunc ab antiquo
Sic enim iniquorum mcnlem lerrena paudia pos- hosle super semitam dccipula ponifur, quando in
sidcnt, ut super ipsam sint, non apud ipsam. Se- aetioue liiijusmundi, qiiam mens appetit, peccati
quitur : lacpiens pai'atiir. Qiue videlicet non facilc decipe-
Vers. Arelubitntur yressus virtutis ejus.
7. — ret, si videri potuisset. Sic quippe decipula poni-
Nunc enim quasi virtutis suie gressus exerit, quo-
tur, utdum esca oslenditur, nequaquam ipsa a
transeunte videatur quasi esca quippe in laqueo
:
ties polestatis sua^ violentias exercet. Sed i/ressiis
virtutis ejus aretabunlur, quia vires malitiie illius
est lucrum cum culpa, et hujus mundi prospe-
postmodum
rifas cum iniquitate. Ibi ergo inimicus decipulam
quas nunc in voluptatibus suis exhibet
ponit, ubi esse semifam mentis conspicit, quia
poena constringit. Sequitur : Et prweipitabit rnm
eonsiliiim suum. — Habet nimc cousilium omnis
illic pericidum deceptionis inserit, ubi viam esse
invenerit propinquaj eogitationis. Et quia perver-
iniqnus pnescntia appetere, :eterna desperar(\ iu-
sus homo, omne quod facit, etiam pati metiiit,
justa agere, justa deridere. Sed cum Judex justo- ^
recte seqiiifur ;
ruminjustorumque venerit, suo unusquisque im-
pius consilio prfecipitatm', quia per hoc quod hic
Veks. 11. Undique terrebunl eum formidines. —
Tales enim confra omnes esse suspicafur, qiia-
se
elegit appetere, pravis cogitationibus in ceterni
lia ipse esse confra omnes nititur. Sequitur. Et in-
supplicii tenebras mergitur. Quem enim hicgloria
temporalis extollit, illum illic sine termino poena
volvent pedes ejus. —
Prava itaque desideria ad
pessimam actionem trahunf, ef pessima actio res-
premit. Sequitur :
tringitin formidine. Qum videlieet formido invol-
Vers. 8. Immisit eiiim in rete pedem suurn, el
vit pedes, ne in rectam exire valeanf acfionem, et
in maeulis ejus ambuLat — Qui pedes inrete mit-
ssepe contingit, ut idcirco quisque bonus esse me-
tit, non cum voluerit, ejicit ; sic qui in peccatis se
tuat, ne hoc a pravis ipse patiatm-, quod se bonis
dejicit, uon mox ut volucrit surgit, et qui in ma-
fecisse rcminiscitur dumqne hoo pafi quod fecif,
;
culis retis ambulat, gressus suos ambulando im-
uietuit, undique ferrifus, iiudiqne suspectus, qiiasi
plicat, et cum expediri ad ambulandum nititur, pedes mvolutos habef. Sequitur.
ne auibulet obligatur. Sffipe namque contingit ut
Aeus. I'>. Attenuet fame robur ejus, et inedia
quis hujus mundi delectatioue persuasus iu eo
invadat costas ejus. — Scripturee sacrae more
ad honoris gloriam pertingat, et plerumquc habita '-'
opfare videfur quod futurum praevidet, scihcet
vilescunt, percipiendo discit quam sit vile quod non malcdicentis animo, sed prsedicentis. Omnis
expetiit. Unde revocatusadmentem, exquirit qua-
itaque homo, quia ex anima et carne constat,
liter sine culpa fugiat, quod se conspicit esse
quasi ex robore et infirmitate compositus est. Ro-
adeptum. Sed ipsa eum dignitas quse implicavit,
bur ergo hominis anima est rationahs, qute im-
teuet ; et sine culpis aliis lugere non valet hoc,
pugnanfibits vitiis resisfere per rafionem valet.
ubi sine culpa pervenit. Sequitur :
Ergo robur iniqui fame attenuatur, quia ejus ani-
Vers. 9. Tenebitur planta illius laqueo. — Quia ma nulla interni cibi refcefioue pascitur, de qua
videUcet stringitur fuuis in peccati laqueo, et quia
scilicet fame per prophefam dicitur « Emittam ;
hostis generis humani cum unuiscujusque vitam famem in ferra, non famem panis, neque sitim
in culpa diligat, ad ejus mortem anxius anhclat. aqufe, sed audiendi verbum Dei {Amos. vni, 11). »
Sequitur Exardescet contra eum sitis. — Anti-
;
Cost» ergo uniuscujusque sunt sensus animae^qui
quus quippe noster inimicus, cum in peccato vi- lafentes cogitafiones muniunf. Inedia igitur inva-
tam illaqueat, sitit, ut mortem peccatoris bi- det costas quando omni spirituali refectione ,
bat. Quod tamen et aUter intelligi potest. Nam subtracfa, sensus mentis deticiunt, et cogifationes
perversa mens cum in peccato se venisse conspi- " suas regere vel tueri non possunt. Sequitur
;
cit, quadam cogitationis superfioie evadere pecca- \eks. \3. Devoret pulcfiritudinem cutis ejus, et
ti laqueos qujErit. Sed vel terrores vel opprobria consumet brachia illius primogenita niors. Pul- —
hominum timens, eligit in asternum mori, quam chritudo cntis est gioria temporalis, quaj dum fo-
ad tempus ahquid adversitatis perpeti. Unde se ris concupiscitur, quasi species in cufe retinetur.
totum vitiis deserit, quibus jam semel obhgatum Brachiorum vero nomine non incongrue opera
sentit. Cuj us ergo usque ad hnem vita in culpa designantur, quia corfioi-ale opus brachiis agitur
constringitur, ejus planta laqueo tenetur. In cujus quia autem mors nisi peccatum est, quod ab in-
quippe animo contra eum sitis exardescit, quia teriori vifa animam occidif ? Si igitur peccatum
quo agere perverse consuevit, eo ad ebibenda mors, non inoongrue primogenita mors superbia
mala vehementer accendilur. Impio quippe sitire valet infelhgi, quiascriptum est " luifium omnis :
esthujus mundi bona concupiseere. Sequitur ;
peccati superbia {Eceli. x, 15). " Pulchritudinem
Vers. 10. Abscondita est in terra pedica ejus, et igifur cutis cjus et brachia illius primogenitamors
deeipula illius super semitam. —
In terra pedica devorat, quia iniqui gloriam vel operationem su-
absconditur, cum culpa $ub tewenis occultatur. Ini- perbia supplantat. Se(juitur ;
:
261 EPITOME MOR.^LIUM S. GREG IN' JOB. — LIB. .XIV. 96*
Vers. 14. AUevaliir [avellafiii'] ae tabernaculo A Vers. Expellal eum de luce ad tenebras.
18. —
suu fiducia ejus. ralcel super ettm quasi rex inle- Do luce ad tenebras dicitur, cum de honore vitse
rilus. —Hoc loco interitus nomine, ipse hostis ge- prajsentis ad aeterna supplicia damnatur. Unde
nens humani qui interitum intnlit designatar. Iste apertius subditur -.Et de orbe transferet eum. De
itaque interitns, in die esitus quasi res super im- orbe quippc transfertur. cum snperno apparente
pium calcat, quia quem prius Ijlandis persuasio- judice de hoc mumlo tollitur, in quo perverse glo-
nibus decipit, ad extremum violentis nisibus ad riatur. Sequitur :
supplicium rapit. Sin vero interitus nomine, non Vkhs. 19.
Noyi erit setnen cjus, ner/ue progenies
aperte diabolus, sed peccatum debet intelligi, ex in populo suo, nec ullx reUquise in regionibus ejus.
quo cnntigit reprobos ad interitum trahi : talis ni- — Scriptum quippe est quia Dominus .lesus « in-
mirum interitus quasi rex caleat mentem, cum terficiet eum spiritu oris sui, et destruet iltustra-
eam non resistentem possidet. Non enim potest in tione adventus sui {Tf Thess. u, 8). " Dum ergo
liac vita homini posito tentatio deesse peocati, sed ejus iniquitas cum mundi statu terminatur, pi-o-
aliud est peccato tentanti resistere, aliud domi- genies ejus in populo suo non
relinquitur, quia
nanti servire. Hujus quippe de tabernaeulo fidu- et ipse ejus populus cumeo ad
supplicium pariter
quando perversus quisque,qui multa B ui^getur, et
cia avellitur, omnes iniqui qui de ejus perversa
sibiad votum iu hac vita paraverat, repentina persuasione in pravis actibus nati sunt, illustra-
morte dissipatur. Sequitur : tione adventus Domini ffiterno interitu cum eodem
Vers. lo. Habilenl in labernaculo ipsius socii capite suo ierientur. Sequitur :
ejus qui non est. — Id est, in inente ejus apostatas Vers 20. In diebus ejus slupebunt novissimi, et
angeli per eogitationes nequissimas conversentur, primos invadet horror. Tanta enim tunc contra —
ejus videlicct socii.qui idcirco jam non est, quia justos iniquitate effrenabitur, ut etiam electorum
summa et per hoc quotidie ex-
essentia recessit, corda non parvo pavore feriantur. Unde scriptum
crescente defectu quasi ad non esse tendit, quod est « Ita ut in errorem inducantur, si fieri po-
:
semel ab eo, qui vere est, cecidit. Sequitur As- : test, etiim electi (Matlh. xxiv, 24). » Quod videh-
pergatur in tabernaculo ejus sulphur. Sulphur — cet dicitur, non quia electi casuri sunt, sed ma-
quid aliud quam fontium ignis est ? Quod tamen gnis terroribus trepidaturi. Tunc vero contra eum
sic ignem nutrit, ut fetorem gravissimum exhalct. certamen justitiae et novissimi electi habere nar-
Uuid itaque in sulphure, uisi peccatum carnis ae- ranturet primi, quia scilicet ethi qui in fine mun-
cipimus ? Quodduinperversis cogitationibus quasi di electi rcperiuntur, in morte carnis prosternendi
quibusdam fetoribus mentem replet, Beterna in- sunt, et etiam qui a prioribus mundi partibus
illi
q
cendia proeparal. Hoc ergo in tabernaculo iniqui praicesserant, Enoch sciiicet et Ehas, ad medium
sulphur aspergitur, quoties perversa delectatio revocantur, et crudelitatis ejus seevitiam in sua
carnis iu ejus mente dominafur. Sequitur :
adhuc mortali carne passuri sunt. Hujus vires in
Vehs. 16. Deorsum radicescjus siccenlur, sursum tauta potestdte lasatas uovissimi obstupescunt, et
aulem atteratuv rnessis ejus. —
Quid namque radi- primi metuunt. Sequitur :
cum nomine.quae in occulto positte [sitsejsunt, et Vers. 21. Ergo hxc sunt labernacula iniqui, et
germen in apertum ferunt. nisi cogitationes accipi- iste locus ejus qui ignorat Deum. — Superiusenim
mus ? Quas dum non videntur in corde, visibilia ope- dixerat : ExpeLlat eum de luce ad tenebras, et de
raproducuut, undeet messis nomine, eadem aper- orbe Iransferal eum, cujus cum mala subjungeret,
ta operatio designatur, (\u:v videlieet ex latenti ra- adjunxit : Hxc sunl tabernacula iniqui, el iste lo-
dice producitur.Sed dum pravus quisque cogitatio- cus ejus qui iynoral Deum. Videlicet indicat, quia
nes suas in infirmis rebus ponit, et sempiternae viri- is qui nune Deum ignorando extolhtur, timc ad
ditatis gaudia appetere neghgit,quid ahud quam propria tabernacula pervenit, quando eum sua
radices suas deorsum siccare permittit ? Cujus iniquitas in supphcia demergit, et locnm suum
messis sursum atteritur, quia ejus omnis operatio j.
quandoque iuvenit tenebras, qui dum hic de falsa
a superno judicio cjuasinihilum deputatur, etiamsi gauderet luee justitife, locum tencbat alienum ;
ante oculos humanos bona videatur. Sequitur : perversi euim omni quod per simulationem fa-
in
Vers. Memoria illius pereal de terra, et non
17. eiunt, nomen glorise justorum quasi locum occu-
celebretur nomen iilius in plateis. — Intuendum pare ahenum nituntur. Sequitur :
nobis est, quia sie Baldath Suhites de unoquoque CAPUT .XIX.
loquitur, ut lateuter ad caput omniuminiquorum, Vers. 1, '2. Respondens autem Job dixit Usque- :
ejus verba vertautur. PlatCcB quoque appellatione quo affligitis animam meam.et atleritis me sermo-
Grceca, a latitudme sunt vocataj. Memoriam vero nibus ? — Sancti viri eloquia, ut sffipe jam dixi-
suam m terra- statuere conatur Antichristus, cum mus aliquando ex persona aliquando propria,
in ten^ena gloria appetit si esset possibile in per- vero ex voce capitis ahquando autem ex typo
petuum permanerc. .\omen suum in plateis cele- universahs Ecclesise sentienda, Valde ergo affligi-
brare gaudet, cum
longe laleque operationem su» tur anima justorum, quando ilh contra bonos
iniquitatis extendit. Sed quia diu hfec iniquitas districtas sentent as intorqueul, qui bene vivere
aou sinitur eatoOi, dicitur Memoria ilHus pereat
: ignorant, et ex voce sibi justitiam vindicant.quam
de terra. Sequitur moribus impugnant. Atteruntur enim boni ser-
263 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 264
monibus iniquorum, quando contra illi in verbis A Vers. At vos contra me eingimini.
5. Ac si —
tument. Sequitur : apertius dicatur Qui erigi contra vosmehpsos ex
:
Vers. 3. En decies confudistis me. — Numeratis mea persecutione debuistis. Ordo quippe erectio-
vicibus locutionum amicorum Job, adhuc quin- nis in bono iste est. ut primum contra nos, et
quies locutos eos esse cognoscimus. Sed propter postmodum contra malos erigamur. Nam qui
hoc quod ab eis quinquies increpationes au- contra bonos erigitur, per superbiam inflatur.
dierat, quorum increpationibus quinquies ipse Contranosmetipsos enim erigimur, quando mala
respondit, decies se perhibet esse confusum quia : propna recognoscentes, districtauosmetipsos pip-
et in eo graviter laboravit quod frustra increpatus ultione ferimus, quando nequaquam no-
nitontiffi
est, et in eo confusionem pertulit, quod verba peccahs parciraus, et nuUis erga nos cogi-
bis in
doctrinae non audientibus dLsit. Sin vero ad typum tationum blandimentis inclinamur.
sanctas Ecclesiae htec verba referimus, liquet quod Qui si dislricte prius nostra in nobis mala inse-
magnum est gaudium servare Decalogi pra-cepta. quimur, justum quoque est, ut etiam contra ahena
Sed hanc perversi decies confundunt, quia per mala uliliter erigamur, et ea qua; in nobis puni-
omne quod peccant, pravis suis moribus Decalogi mus, etiam in ahis redarguendo superemus. Se-
prajcepta relinquunt. Sequitur Et non erubescitis B quitur Et arguitis me opprobriis meis.
: Omnes: —
opprimentes me —
Sunt nonnuUi quos ad per-
'.'
reprobi grave opprobrium deputant mala tempo-
petrandam nequitiam oborta subito mahtia invi- ralia, et tanto esse unumquemque a Deo despec-
tat, sed tamen humana verecundia revocat, et tum credunt, quanto hunc afflictum ex percussio-
plerumque per hoc quod exterius erubescunt. ad nis flagello conspiciunt. .\il enim in moribus, nU
interiora sua redeunt, et contra se internum ju- in actibus quajrunt, sed quoslibet quos in hac vita
dicium sumunt. Et sunt nonnulh, qui postquam viderint percussos esse, jam divino judicio dam-
Deum iu mente contempserint, multo magis hu- natos arbitrantur. Sequitur :
mana judicia spernunt. Hinc est enim quod de Vers. 6. Saltem nunc intelligite, quia Deus
quibusdam impudenti fronte peccantibus dictum non xquo judicio afflixerit me. quam durum —
est « Et peccatum suum quasi Sodoma praedica-
: sonat vox justi verberibus afflicti, quam tamen
verunt [ha. m, 9). » Plerumque enim tales sunt non elaho, sed dolor expressit. Sed justus non est
adversaru sanctse Ecclesiae, qui a perpetrandis qui justiham in dolore deserit. Beatus autem Job,
malis, nec timore Domini, nec pudore hominum quia mite cor habuit, nec in diu^a voce peccavit.
refrenantm'. Sequitur : Nam si hunc peccasse in hac voce dicimus, im-
Vers. 4. Nempe et si ignoravi, mecum erit igno- q plesse diabolum astruimus quod proposuit di-
ranlia mea. —
Habent hoc hajretici proprium, ut cens " Tange os ejus et carnem, si non in facie
:
de inani scientise suae arrogantia inflentur, et recte benedixerit hbi (Job ii, 5). » Gravis itaque quaesho
credentium simphcitatem saepe derideant, et oritur. Si etenim non peccavit in eo quod dicit
nuUius esse meriti vitam humihum ducant. .\t saltem nunc intelligite, guia Deus non xqico ju-
contra, sancta Ecclesia in omni quod veraciter dicio afflixerit uie- Deum quod dici nefas est in-
sapit, sensum suum humililer deprimit, ne scien- juste egisse ahquid consentimus. Beatus enim Job
tia irtQetur, ne inquisihone occultorum tumeat, et vitam suam attenderat, et ea quse patiebatur fla-
perscrutari aliqua quM ultra vires sunt iUius prae- geUa pensabat, et videbat aequum non esse, ut ad
sumat. Utihus etenim studet nescire quas perscru- talem taha UageUa reciperet, et cum dicit non se
tari non valet quam audacter diffinire qua= nescit. aequo judicio affliclum, hoc libenh voce locutus
Scriptum est quippe " Sicut qui mel multum
: est, quod in secreto suo Dorninus de Ulo adversa-
comedit, non est ei bonum, sic qui scrutator est rio ejus dixerat « Commo^isti me adversus eum, :
majestatis, opprimitur gloria (Prov. xxv, 27). » ut affligerem eum frustra (Job ii, 3). » Igitur et
Dulcedo etenim melhs, si plusquam necesse est, vera Job dixit, dum vitam cum flageUo pensavit,
sumitur, unde delectatur os, inde vita comedentis _ etDeus non injusto judicio Job afflixit, quia me-
necatur. Dulcis quoque est reqiusitio majestatis, rita ex flageUo cumulavit, et diabolus quod pro-
sed qui hanc plus scrutari appetit, quam liuma- miserat. nonimplevit, quia beatus Job inter verba,
nitatis cognitio permittit, ipsa hunc ejus gloria quaedurum sonant, et a vera sentenha, et a mente
opprimit, quia velut immoderate mel sumptum humihum non recessit. Sequitur Et flagellis suis :
perscrutantis sensum, dum non capitur, rumpit. mc cinxerit. — Aliud quippe est, flageUis percuU,
Nobiscum vero esse dicitur, quod pro nobis est, ahud cingi. FlageUis namque percutimur, cum
et rursiun non nobiscum esse dicitur, quod con- consolationem et in doloribus ex rebus aliis
tra nos est. Quia ergo scientia sua cor haeretici habemus. Nam cum tanta nos afflicho depri-
inllat, fidehs autem cognitio ignorantiae suae hu- mit, ut ex nuUius rei consolahone respirare
miliat, beatus Job sua voce, dicat etiam
dicat animus possit, non jam flageUis solummodo
confessione universahs Ecclesire, rnecum erit igno- ferimur, sed etiam cingimur, quia tribulahonum
rantia mea. Et quia ha;c ipsa hajrelici quae scire verbere ex omni parte circumdamur. Cinctus
quserunt, ad usum solius elationis accipiunt, ut enim Paulus fuerat cum dicebat
flageUis :
contra fideles et humiles docti videantur, recte « Foris pugnse, intus timores (/ Cor. vii, 3). »
subjungitur : Sequitur :
2«5 EPITOME MOHALIUM S. GREG. liN .101!. — LIB. XIV. •26«
Veks. Ecce clamabo vim paliens, et nemo au- X prophetam, « caput et cauda {ha. w, 14) ' exter-
7.
diet uociferabor, cl est qui Jiidicet.mnOiuni- —
minari dicitur. Corona ergo de capite auleitur,
potens Deiis quid nobis profLiturum esse valeat cum superuH; remunerationis pramia etiam ipsi
sciens, dissimulat exaudire vocem dolentium, ut deserunt, qui in hoc Ecclesia corpore prseesse vi-
augeat utilitatem, et purgetur vita per pcenam, ut debantur. Sequitur :
quietis trHuquilJitas, qu* hic inveniri non valcl, Vehs. iO.Destru.vit me undique et pereo,ct quasi
ahbi quaeratur. Et non esl qui judicet. Non est avHls(p arbori abstulit spem meam. Buasi indi- —
enim qui judicet dicilur. quandojudicare dissimu- qne enim Ecclesia destruilur, atque in inlirmis
lat. Sequitur :
membris deperit, quando ipsa quse videbantur
Vers. 8.Semitam meam circumsepsit, et transire fortia corruunt, quando corona de capite abstrahi-
non possuni et in calle meo tenebras posuit. — tur. Arbor quippe vento impellitur ut cadat, et
Circumseptam verberibus semitam suam vidit, quem minfe terrentut ad injustiam corruat, quid
cum transire ad secaritatem cupiens, evadere fla- aliud quam arboris tlatu ventum pertulil, et sta-
gella non potuit, et quia se percuti aspexil, nec tum suffi rectitudinis amisit? Sequitur :
tamen percussioue dignam vilam in semetipsore- Vf.us. H. Iralus est furor ejus conlra me, ct
perit, quasi in calle cor ignorantise suse tenebras g sic me habuil quasi hoslem situm. — Praedicatore
invenit, qui cur ita flagellarelur penetrare non po- quippe atteslante didicimus, quia « fidehs est
tuit. Quod ad infh-ma quoque membra sanct;e Ec- Deus, et non patitur nos tentari supra id quod
clesiie non incongrue refertur. Quia igitur saepe possuraus ferre, sed facit cum tentalione proven-
infirmitate, nonnunquam vero ignorantia, pecca- tum, ut possimus sustinere (/ Cor. x, 13). » Per
tur, ex infirmantibus membris dicitur Sendtam : prophetam quoque dicit Dominus : « Plaga ini-
meam circumsepsit, et transire non possum. Ex mici, percussi te castigatioue crudeh (Jer. xxx,
eis vero qui ad ipsum opus bonum quod ehgant, 14-). » Qui ergo ita perculilur, ut vires illius a per-
cahgant, subditur : Et in catle meo tenebras po- cussione superentur, nou hunc Dominus quasi
siiit. In calle ergo suo tenebras invenit, qui in his hlium per disciplinam, sed quasi hostem per iram
quae agere appetit, quid ehgere debeat, nescit. ferit. Sequitur :
Contra haec utraque per Psalmistam dicitur « Do- : Vers. Vl. Simul ve7ierunt latiwies ejus, et fece-
minus illuminatio mea, et salus mea (Psal. xxvi, runt sibi viam per 77ie. — Latrones namque ejus,
)). " Sequitur : mahgni sunt spiritus, qui exquirendis hominum
\]LHs.. 9. E.rspoliamt me glo7'ia 7nea, et abstulit morhbus occupantur, qui viam sibi in afllictorum
C07-07ia77i de capite meo. — Quod cuncta lifec l)eati cordibus faciunt, quando inter adversa quffi exte-
viri in afllictione positi personae conveniant, du- rius tolerant, cogitationes quoque pravas immit-
bium non Sed quia historiee verba patent, ex-
est. tere non desistunt. Sequitur Et obsedcrunl m :
positione htteram non indigent. Oportet
juxta gi/7'o tabe7-naculu77i meum. In gyro enim taber- —
ergo ut per sensus debeat mysticos investigari, id naculum obsident, quando ex omni latere suis
est, justitia ab infirmis ablata est, quse ab eis au- tentationibus mentem cingunt, qua; tamen verba,
ferri non possit, sed idcirco potuit tolh, quia more ut jam prwdiximus. beato .Job, etiam juxta histo-
vestimenti exterius adhaesit. Qua in re qusren- riam, congruunt, qui dum mala qu* pertulit,ante
dum est quomodo sanctai Ecclesife membra dici oculos congessit, non quasi tilium, sed quasi ho-
valeant qui potuerunt justitiam perdere, quam stem percussum se esse indicavit. Per quem etiam
tenere videbantur. Sed sciendum est quod ple- sibi latrones ejus viam fecerunt, quia maligni spi-
rumque a membris ejus inhrmantibus justitia ad ritus conlra eum licenliam percussionis accepe-
tempus amittitur, sed per cognitionem culpaj runt. Cujus in gyro tabernaculum obsiderunt, quia,
postmodum ad pcenitentiam redeunt, seseque ad sublaUs rebus et fdiis, etiam corpusejus omne vul-
eamdem justiham fortius quam credebatur as- ncribus allriverunt. Sed mirum valde est, cum la-
tringunt. Sequitur : Et abstulit coimia^n ('e capilc ti-oiies dicertt, cur addidit ejus. Ut videlicet eo-
meo. — Sicut caput corporis prima pars est, ita sdem latrones Dei esse monstraret, Sed quia ineis
piincipale interioris liominis mens est. Corona vero etvoluntas injusta est, et potestas jusla, ct latro-
victorice prsemium est, quod desuper ponitur, ut nes dicuntur ejus, et Dei. Sed quia, ut sa^pe jam
qui certaverit remuneretur. Quia ergo multi adver- diximus, sanctus vir positus in dolore poenarum,
sitatibus pressi minime in certamine perdurant, in modo suis, modo Ecclesiie, modo Redemptoris
eis sancta Ecclesia quasi de capite coronam amit- nostri vocibus utitur, et plerumque sic sua narrat,
tit.Corona quippe in capite est superna renume- ut tameu per typum, ea quie sunt sancl« Ecclesiae
ratic n mente. Et sunt plerique qui dum adversi- ac Rcdemptoris nostri proferat, postposila cura
tatibus aflliguntur superna prtemia cogitare ne- historije, paulisper in his qua», subjunpit, quahler
gligunt, et ad perfectionem victorise pervenire Redemploris nostri vocibus congruat, demonslre-
non possunt. In his itaque corona de capite au- mus. Sequitur :
fertur, quia supernum et spiritale prsemium dc Vehs. 1.3. F7-at7-es 7neos longe fecit a me ct noti
mentis cogitatione tolhtur. Vel certe caput fidelium 7nciquasi aiie^ii 7'ecesserunt a 7ne. Hoc melius —
non immerito sacerdotes accipimus, qui pars oslftndimus,siJoannisadmedium(estiin(iniuui pro-
membrorum Domini pramia sunt. Unde ot per ferumus, quiait : « lu propria vuiiit, elsui cum non
Pairol. CXAXIll. 9
: '
267 S. ODOMS ABBATIS CLUiNlACENSlS 11 2(i8
receperuiit {.loan. i. H i. • Adeo ([iiippe fralres .*i. suiuus, iit creali per sa^cula producamiir .'
Dcus
loDffe facli siint, el uoli rocesscruut, (iiira lonnntes ergo, (|ui mauet ante s;viula, utcri sui filios ora-
lepcni ])rophelare Ilpj^rfei noverant, ct prs?sentein vit, quia eos ([uos polenler pcr dignitalcm suam
minimc recognoscebant. Ilnde ct recte dicilui' condidil incaruaiu^ veiiieus humilitcr roKavit, Sc-
qiiitur
Vehs. 14. /?/ dei-du/nernnt me propmqui mni. :
etqui me
noverant oblilisunl mei. - .ludaji eteuiiu
Vers, iS. Stulti qaoque despiciebanl me. — Sa-
pientibus a veriiatis hde cailenlibus, recle de stul
propiiiqui pcr carnem, noti per lefris instiMiclio-
nem, quasi obliti sunt quem prophelavcrunt, dum
tis additur (}UO((ue, (jui dum
Pharisa^i Dominuni
ac lcgispcrili dcspicerei eorum incredulitatcm
t,
eum et incarnandum verbis legis canerent, et in-
etiair populi sui turba secuta cst, quse iu eo quod
cavnandum verbis perlidin; neparent, Seqnitur :
hominem Hedemptoris mundiprffidicameula
viiht,
N tiis, lii. Inquilini domus niew et ancillw mew despexit, Se(juiturEt cum ab eis rccessissciit de^
sicut alienum habuerunt me. — Inquiliui domus traheuanl miki.
:
—
Quasi accedebal quipj)e ad
Dei fuerant sacerdotes, quorum origo in Dei servi- corda pojiulorum Dominus, cum eis miraciila de-
tio,deputatum jam per ofliciam in conditioncin monstraret, et (juasi recedebat, ciim nulla siiina
tenebatur. .-Viicillie autem nonimmerito intcllitrua- g ostenderet. Sed recedenti Domino detrahebant,
turlevitarum animfB ad secreta tabernaculi, quasi cum a miraculis quiescenti pr.ebere tidem nole-
ad interiora cubilis familiarius servientes, cjui in- bant, Sequitur :
carnatum Dominum, quem dudum per legis Vehs. 19. Abonrinali sunt nie quondam consiliu-
verba prosdixerant, cognoscerc ac venerari no- rii mei et quem maxime diiigebam adversatus est
luerunt. Secjuitur: Et quasi pere(/rinus fui in ocu- mihi. — Scribse itaque et legis doctorss qui erii-
lis eorum. —
Uedcmptor etenim uoster dum a Sy- direpopulos ad vitam consueveraut, quid aliud
nagoga cognitus non est, in domo sua quasi pere- quam venturi Redemptoris consiliaiii fuerunl? yui
grinus exstitit. Quod aperte proplieta testatur di- tamen dum incarnatum Dominum conspicerent,
cens : «Quare sicut colonus futuras es in terra, et consiliis suis multos ab ejiis lidediviseruut. (juam-
quasi viator (icclinans ad manendum '? » [Jer. xiv,
vis prius ad credendum incarnalionem ejus per
8). Sequitur :
prophetarum verba multos docuisse viderentur.
Vers. 16. Servum meum vocaoi, et non respon- Ipsc enim ordo suadente perfidia a lide ventatis
dit. — Quid enim .ludaicus populus fuit, nisi ser- aversus est, cjui prius in labore pncdicationis scr-
vus, qui non amore lilii oljsequeljatur Uomino. viens maxime diligebalur, Sequitur :
sed limore servili ? Quo coutra nobis per Paidum /1 Vers, 20, Pelli mex
consumplis carnibus adlur-
dicitur : « N'on accepistis spiritum servitutis ite- sit os meum. —
!n osse fortitudo, in carnibus ve-
rum in timore, sed spiri^um adoptionis filio- ro intirmitas corporis designatur, Quia igitur
rum, in quo clamamus Abba, Paler (iJom. \iii. : Christus et Ecclesia una persona est, quid per os
13). » Hunc ij^itur servum vocavit Dominus, quia nisi ipse bominus designatur ? quid per carnc .;
collalis muneribus quasi eraissis vocibus ad sc nisi discipuli, cjui passionis ej us temjjore infirma
eum ducerc studuit, sed nnn respondit, quia di- sapuerunt ? Pei pellem vero quse exterior carne
gna opera donis ejus reddere coutempsit. Vocat manet in corpore, quid nisi iUse sanctse feinm» ti-
enim nos Dominus, cum muueribus praBvenit. Se- gurantur, quas ad prajparanda subsidia corporis,
quilur Ore meo deprecabar illum.
: Ac si aper- — exterioribus Domiao ministeriis serviebant? INam
tius diceretur Ego iUe qui ante incarnationem
: cum ejus discipuli, quamvis necdum Hrmi veritatis
meam tot ei prascepta facienda per proplietarum lidem pojjulis pr«dicarent, ossi suo inhierebant
ora mandaveram incarnalus ad eum veniens, ore carnes, et cum sanclas muUeres ea qu» neces-
eum proprio deprecabar. Hinc per sponsam dici- saria erant prsepararent, quasi puellis exterius
tur : I' Osculetur me osculo oris sui {Canl. i, 1). » manebat in corpore, Quasi ergo cousumpta carue 1
Benc auteni dicitur, deprecabar, quia in carue ., os Domiui pelli suee adhresit, quia fortitudo
monslratus, duin mandata vitai humiliter dixit. ejus passionis tempore fugientiJDUs discipulis, jux-
quasi superbientem servum ut viveret, rogavil. ta se mulieres invenit. Sequitur : El. dereiicla tan- \
Sequilur : tummodo labia circa denles meos. yuid euim —
Vers. 17. Halitum meum exh.orruit uxor mea. circa dentes aliud quam labia habemus, etiamsi
— Quid uxor Doiniui, nisi Synagoga accipitur, in nnlla llagella patiainur ? Sed quid pn- labia, nisi'
legis f(Bdere cai-nali ei intelligentia subjecta? Ha- locutio, (juid per dentes, uisi sancti aposloli desi-
litus vero ex carne est, sed intidelis populus car- gnantur? Sed quia passionis ejus temjjorc, isti
nem Doinini carnaliler intellcxit, quiapurumhunc dcutes prre timore mortis amiserunt morsum
hominem credidit. Halitum ergo ejus uxor exhoi- -eorreptionis, amiserunt fiduciam roboris, amise--;
ruit, quia Sj^nagoga eum quem videbathominem, runt efticaciam omnimodse operationis, ita ut duo
Deum credere expavil. Sefpiitur : El orabani filios ambulanlesposl ejusmortem ac resurrectionem in
uteri mei. — In utero autem proles concipitur, via loquerentur.et dicereut « iNos speratiamus quia :
qufB in hac vita profertur. Quid ergo uterum Do- ipsc esset redemplurus Israel {Luc. xxiv, 21); »^
mini, nisi ejns consiliuni debeuuis aceiperc, in recte nunc Et dereliela sunt tantummodo\
dicitur:
quo ante siecula per preedestiuationem concepli labia circa dcntes meos. Confabulabantur adhuc —
: :
^K'.» EPITOME M0RA.L1LM S. GREG. IN .JOU LIH. .\IV. 270
de eo, sed jam iii illo miiiime credeljaiit. 'eractis A JudiEa, exprimitm-, qure priecepta Dci et sine la-
itaque liis qua in voce capitis dixit, ac jiiopria bore percepit, et cum ceteritate pcrdidit. Recte
verba beati Job leveilitur diocus ; gentihtas per scilicem iiguratur, qiue verba sacri
Vers. 21. Misevemuri )iiei,misetvmini tnei, naltein eloquii vix custodicnda siiscipere potuit, sed ta-
vos amici mei, i/iiia inaniis hoinini teliyiL nie. — men forliter suscepta servat. Per stiium vero fer-
Hoc liabere solet proprium, mens priorum quod reum, quid ahud quam fortis Dei sententia desi-
cum injusta ab adversariis patitur, iiou tum ad gnatur? Unde et per prophetam dicitur « Pecca- :
iram quam ad prces movctnr, ut se modorari eo- tum Judae scriptum est stilo ferrco in ungue ada-
rum pravitas placitate valeat.plus deprecaii quam mautino (Jer. xvii, I). > Kecte quoque per plumbi
irasei eligunt. Notauduiii quoqac quod eis qua: laminam eos accipimus quos avaritiie pondus gra-
secreto apud Deum gesta sunt, pu-
l)eati viri in vat, quibus pcr increpantem Prophetam dicitiir ;
blico verba eoncordant. -4 Satan quippe percussus < Filii hominum, u.squequo graves corde ? « [Psal,
fuerat, nec tamen percussionem suam Satanfe tri- IV, 3). Per plumhum namqiie, cujus natura gravis
buit, sed tamen se manu Domini appellat. sicut est poudcris, peceatum avaritiie spccialiter desi-
ipsc quoque Satan dixerat « Miltc manum tuam, ; gnatiir, quod mentem quam infecerit ita gravem
et tange os et carnem yJoh. n. 5|. » Scquitur g reddit, at ad appctcnda sublimia attohi neqiia-
Vers. 22. Quare perquimini me sicut Deiis, et qiiam possit. Hiuc enim apudZachariam scriptum
carnibus mei saturnmini'! Non abhorret a lo- — est « Leva ocidos tuos,et vide, quid est hoc quod :
cutione pietatis, quod a Deo se perliLbet persequi. egreditur et dixi. Quidnam cst et ait Hajc est : ! :
Est namque perseeutor bonus. sicut <if seraetipso amphora egredieus. Et dixit Hfec est oculus eo- ;
ore proplieti<?o nominus dirit Uetralienlom oc- riim iu terra universa, et ecce talentum plumhi
;
culte adversus, proximum suum liunc perseque- portaimtur (Zach.\,'6, 7). » QuBe tamen beatoJob
bar [Psal. e. 5). » Cum vero sanctus quisque tla- verba sanctie Ecclesiaj quoque congruunt,qute duo
gellari perraittitur, scit quod persecutionem con- sacri eloquii Testamenta custodiens, quasi secun-
tracoramissa vitiaex interna dispensatione patia- dum sermones suos scribere petit. Qunj quia forti
I
tur. Crudeles autem meates persecutorum cum .sententia modo per pondiis avariti» gravibus modo
j
poteslatem leriendi appetunt contra lionorum vi- autem duris cordibus loquitur, shJo Jerreo in
I
tam, non studio purgatioais, sed livoris lascibus plumbi lamina, vel certe in sihce scribit. Seqiiitur
acceudunlur. Ei quidem hoc faciunt, quod Deus Vers. 25. Scio enim quod Jtedemptur meus vi-
omnipotens fieri permittit; seil dum una causa vit. —
Qui enim non ait Conditor, sed Redem-
cum Deo etiam per eos agitur, uou tamen vohm- r. ptor, aperteeum denuntiat, qui ut nos de capti-
tas una in eadem causa servatur, quia cum Om- vitateredimeret, inler nos incarnatus apparuit,
nipotens amando purgationi;m exhibet.injustorum suaque passione nos a perpetua morte liberavit.
pravitas s;evieudo malitiam exercet ; quod intel- Et notandum quanta hde se in virtute ejus divi-
hgi et enim Ueus omuipotens,
aliter potest, tauto nitatis astringit de quo et per Paulum dicitur:
justus [justius] alieua vitia percutit quanto iu se- « Quia et crucitisus est ex infirmitate, .sed vivit ex
metipso nihil liabet vitiorum. Homines cum per virtiite Dei [TI Cor.\in,i. » Ait namqiie : Scio enim
disciplinam ahos feriunt, sic aUeuam inhrmitatem qiwd Redemptor meus vivit. .Kc si apertis vocibus
debent percutere, ut etiam ad suam oculos nove- dicat Inhdehs quisque illum flagellatum, deri-
:
rint revocare. Ac si aperte diceretur Ita ex iniir- : sum, paliuis caesum, corona spinea coronatum,
mitatibus meis affligitis, ac si more Dei de infir- sputis ilhtum, crucifixum, mortuum noverit, ego
mitate nihil habeatis. Unde et subditur FA carni- : illum post mortem vivere certa fide credo. Sed
bus meis satnramini ! Quorum mens proximorum quid beatiis Job per resurrectioncm illius
prpnas esurit, saturari procul dubio alienis carni- etiam de tua? carnis resurrectionc conlidis.
bus quEerit. Sciendum quoque, quia lii etiam qui aperta quiesiimus voce profitere. Sequitur: Et
ahenae vitfe detractione pascuntur, alieniis procul novissimo die terra surreclurus sum. Quia vi- —
D
dubio carnibus satiantm'. Unde per Salomonem dehcet resurreotionem quam in se ostendit, in
dicitur < .\'oU es.se in conviviis potatoruni, ueque
: nobis etiam quandoque facturus est. Resiirre<tio-
comedas cum eis qui carnes ad vescendum con- iiem quippe quam iu se ostcndit, nobis promi-
ferunt (Prov. xxiii, 20). Sequitur •> sil. quia sui capitis gloriani
; scquuntur membra.
Vers. 2.'t, 24. Qiiis mihi det, ul exurenlur in li- Scd ecce resurrectionem aiulio, ellectum tamen
bro slilo ferreo, aul plumbi lamina vel certe scul- ejusdem resurrectionis exquiro. Credo namque
panlur in silice cnnt ia. quEepertuli? Quia forti qiiia resuiTccturus sim, sed volo ainhrc quahs.
Patrum sententia.... gravis ille Jiidieorum populus Sequitur :
agnovit, stiln ferren el pliimbi Uunina scripta Vkrs. 2i>. A7 ruisum rircinndulnir pelle meii. —
sunt quia vero h«c etiam dura gentilium corda
; Dum apcrte pellisdicilur, omnis diiliitatio vcrie re-
noverunt, quid ea nisi scuplta in sihce vidcmus? surreetionis aufertur,quia non, siciit Euticius Cons-
Et notandum, quia in plumbo quod scribitur ipsa tantinopolitan«eurbis episcopus scripsit corpus no-
metalli molitie eitius doletur. In sijice vero tar- stnim in illa rcsurrectionis gloria crit imp.ilpabUe,
dius quidem valent litteiie exprimi, scd diHicilius vpntis aereqiie siibtilius.Iii illa iniini lesiirrectionis
deleri. .Non ergo immerito per plumhi laminam gloria erit corpus nostrum subtiie quidem per ef-
:
271 S. ODONIS ABHATIS CLUNIACENSIS H 272
fectum spiritalis potentiae, sed pulpalHle per vei-ita- A shin meo. —
Nihil nos certius habere credimus,
teni naturte. Unde etiara Redemptor uosfer, dulii- quaiu liocquod iii sinu leuemus.lii sinu ergo suam
tantibus de sua resurrectione discipulis, ostendit spem repositam tenuit qui vera certitudine de spe
manus et latus. palpandaque ossa pra;biiit di«ens:
resurrectionis preesumpsii. Sequitur :
<'Palpate et videte, quia spiritus carnem et ossa Vkiis. "28. Quare ergn non dicitis : Persequamur
non habet, sicut me videtis hajjere [Luc. xxiv, eum, radicem verbi ineeniamus contra euml
et —
39). )i Seqiiitur: Et in cnrne mea ridebo Deum. — Piiori quippe sententia iniquorum facta repre-
Ecce resurrectionom, ecce pelleni, ecce carnem hendit, sequenti autera ex divino judicio pcenas
apertis vocibus fatetur.
Quid ergo remauet, unde innotuit. Ait enim :Quare ergo nunc dicitis: Per-
possit mens nostra diibitare ? Si itaque iste vir
sequamur eum et radicem verbi inveniamus con-
sanctus elTectum resurrectionis Dominica; redu- tra eiim ? Perversi quilibet inalo studio bene pro-
cendam carnemin integro statu eredidit, quis erit lata audiunt, et in lingua jiisti acciisatiouis audi-
reatus nostrw dubitationis, si vora carnis rcsur- tiim iuvenire appetunt, quid aliud quam contra
reetio,nec post exemplum credilur Redemptoris?
radicem quterunt, ex qua videlicet lo-
eiiin verbi
Sequitur :
qiiendi originem siimant, et raiiios pravae loquaci-
Vers. 27. Quem visurus sum ego ipse, el oculi y tatis in accusationem dilatent. Sequitiir :
mei conspecturisunt, et nonalius. Si enim, si- —
Vhits. 29. Fugit ergo a facie gladii, quia ultor
cut quidain errorum sequaces ai'))itrantur, qiiia iniquilatuni gladius est, et scitote esse judicimn.
post resurrectionem eorpus palpaiiile nouerit, sed Omnis qui perverse agit, eo ipso quo hoc des-—
invisiliilis corporis subtilitas caro vocal>itur, quam- picit, esse Dei judicium nescit. Si enim hoc timendo
vis substantia carnis non sit, iirofecto alius est sciret, qu« in illo siint punienda non ageret. Nam
qui moritur, alius qui resurgit. Sed beatus Job sunt plerique qui extremum esse judicium verbo-
hanc eis scntentiam veridica vocedestriiit, qiii ait: teniis sciunt, sed perversa agendo testantur quia
Quem visirus su7n ipse, et oculi /nei conspecturi nesciiint. Qui enim hoc non formidat, ut debet,
simt, el non aliiis. Nos autem beati Jol) tidem se- necdum cognovit cum quanto turbine terroris ad-
qiientes, et l?edemptoris uostri post resurrectionem veniat. Si enim pensare pondus trementi exami-
corpus palpabile veraciter credentcs, fateniur car- nis nosset, irae diem utique tremendo prfecaverel.
nem nostram post resurrectionem fiituram diver- Faciem quoque gladii fugere est animadver- :
sam,et eamdem. Eamdem per naturam, diversam sionis districtte sententiam, priusquam appareat,
per gloriam eamdem per veritatem,diversam per
: placare.
potentiam. Sequitur: fieposita est /ixc spes mea in
LiBEll QUINTUS DECUMUS.
Qiiia amici Ijeati Job nequaquam perversi esse C prius justa agere et postmodum pcenas tolerare
potuerint Sophar Naamatitis verba testantur, qui conspexit, omnem in illo hypocrisim testimat fuisse
de ore ejus terrorem venturi judicii audiens proti- quod vidit, cpiia videlieet a justo Deo jiistum famu-
nus adjungit lum atfligi posse nou credidit. Sed nos intiiea-
CAPUT X.\. mur, c[uam vera dicit, si hasc contraimpios loque-
Yers. 1, "2. Idcirco cogilationes mex varise suc- retur. Impii itaque quia praesentem vitam diligunt,
cedunt sibi, et mens in diversa 7'apiiur. Ac si— in eo procul dubio elati, percipere laudem qu£e-
apertis vocibus dicat : quia extremuin jiidicii ter- runt, linguffi favoribus extolluntur, nec esse boni,
rorem considero, idcirco cogitationiim tumultibiis Quam videlicet laudem longam
sed dici appetiint.
in timorem confundor. Tauto quippe se animiis esse .estimant dum assequunlur, sed brevem in-
amplius in cogitatione dilaniat, quando illud esse telhgunt fuisse dum amittunt. In fine quippe eis
terribile quod imminet pensat. Sequitur : ostenditur quam nil fuit quod amaverunt, et saepe
Vers."3. D<tctrina7n, qua me arguis, nudiam, et hyocrita, dum sanctum se simulat et iniquum
spiritus inteiligenliw nipx 7-espondebil inihi. Ac — exhibere minime formidat, ab omniijus honora-
si aperle dieat Tua ciuidem verJja audio, sed an
: tur, eique sanetitatis gloria delertur ab his qui ex-
recteprolala sintspiritu mece intelligentia; discerno. I)
teriora cernunt.sed iuterioraprospicere nequeunt.
Sequitur : Sed hoc, eorum gaudium seternitati comparatum,
Vers. 4, il. Hoc scio a principio ex quo positus quid erit, quando, irruente mortis articulo, ita
est homo super te/'ra7n, quod la/is impiorum bre- consumitur ac sijomniuo nou fiierit ? (jujus nimi-
gaudiuni h\//ocr/tie nd instar pu/icli. —
vis sit, el rum gaudii la^titia pertiansit, et pcena permanet,
Liqiiet nunc quiasuai intelligentife spirituinflatiis, et, cum res amittitur, causa diirat.. Sequitur :
eas qiias contra impins sententias profert, in bea- Vers. 6, 7. Si asce7ideril usque ad ccelum super-
tiim Job ledargutionibus iullectit. Quem enim bia ejus,et caput ejus nubes tetujerit, quasi ste7'qui-
:
273 EPITOME MORALIUM S. GREG. I,\ JOB. — I.IB. XV. 274
linimn iii fine penletur. — Superbia hypocritte A centix ejtis, et ctm eo in ptilvere dormient~Qmd
usque ad coelum ascendere dicitur, quando ej us itaque adolescentia hujus hypocritie nisi iuchoa-
elatio coelestem vitam agere videtur. Cujus etiam tio pravitatis est ? In adolescentia quippe jam li-
caput quasi nubes tangit.quando principalispars, bido fervescere iiichoat, et tunc adolescentiam hy-
videlicet intellectus illius, sanctorum prseceden- pocrita habet, cum appetere et amplecti libidinem
tium coaequari meritis creditur sed quusi ster- ;
glorice cceperit. Quam in eo dum adulantiumlilan-
quilinium in fine perdetur, quia in morte sua dum da fomenta multiplicant, robustiorem rcddnnt,
ad tormenta ducitur, stercorum vitiorum plenus, etquasi in ossa convertunt. Hoc enim quod male
a malignis spiritibiis conculcatur. Gaudia etenim ccepit,pejus quotidie perconsuetudinem roborat
vitae praesentis quie injusti Eestimant magna bona, qufe nimirum ossa cum eo in pulvere dormient,
justi stercora deputant. Lnde scriptum est « De : quia eo usque in illo iniquffi consuetudines perdu-
stercore boum lapidatus est piger (Eccli. xxn. i). » rant quo hunc ad mortis pulverem pertrahant.
Sequitur : El qui etiin viderunt, dicent : Ubi esl
"?
Alite cum hypocrita levis ac mobilis multa pue-
— Plerumque hypocritarum vita etiam ab homi- rihter cit, etiam m
his quaj foi'tia egerit, in vitio
nibus reproba in fine coguoscetur, ut signis jam mollesc . Qua; videhcet ejus ossa, cum eo in pul-
apertioribus qui fuerint ostendantur. Qui igitur B vere dor.i :'ent, quia videlieet sicut pulvis esl om-
hunc elatum viderunt, de exstincto dicent Ubi nis simulatio iha quam agit, ita in illo et
:
si quid
est ?— Quia neque hic ubi elatus fuerat apparet, habet validum, omni sohditate vacuatur, ut per
neque in ffiternitatis requie de qua esse putaba- virtutes arrogantium hoc quoque perdat quod in
tur. Unde subditm- : eo potuit esse virtutis. Sequitur :
Vers. 8. Velut soninium avolans non invenietur, \krs. 12. Citm enini diilce iii ore ejtis ma-
ftierit
transiet sicut visio nocturna. Quid est vita hy- — litm, aljscondet iUudsub lingua sua.—\n ore hypo-
pocritsB, nisi quwdamvisiophantasmatis, quie lioc malum dulce e t, quiaei iniquitas suavis in
critas
ostendit in imagine quod non habet in veritate ? mente, os quippe corchs cogitatio est, de qua scrip-
Unde recte quoque somnio comparatur, quia om- tum est Labia dolosa in corde et eorde locuta
: i.
nis laus et gloria, quasi dum tenetur, amittitur.
3). sunt mala (Psal. xi,
Sed hoc malum quod in <>
Saepe namque nocturna visione nonnulli pau-
in ore hypocritse dulce
est, sub lingua ejus abscondi-
peres factos se divites admirantur, sed repente evi- tur, quia asperitas malitif?, qu;e latetiumente, sub
gilantes inveniunt quam falsum fuerit quo gaude- tegmine blandfe locutionisoperitur. Malumnamque
bant eosque evigilasse poenitet, quia evigilantes
; in lingua et non suIj lingua esset, si loquens hypo-
inopiam veram tenent. Sic hypocritarum mentes q crifa malitiam sure pravitatis aperiret. Sequitur ;
dumaliud estquod aguut, atque ahudquod homi- \khs. i^i. Parcet illi, et non derelinqtiet illud,
nibus ostendunt, laudes de ipsa sanctitatis osteu- et celabit in gtitture suo. Malum enim quod di- —
tatione recipiunt, sed inter hsec occultae vocalio- ligit non hoc in semetipso pcenitondo
parcit, quia
nis hora surrepit, et cum carnis oculos claudunt, persequitur. Unde et additur Xon derclinquet il- :
mentis aperiunt, moxque ut supplicia seterna re- lud. Si enim vellet relinquere, nequaquani par-
ceperint, ibi vident quam virtutum aestimatione oeret, quia persequeretur. Scd Jioc celat in guttu-
divites in somnis fuerunt. Sequitur re, quia servat in cogitatione, ut nuniquam pro-
:
Veks. 9. Octilus qui eum viderat non videbit, ferat in voce. Sequitur :
neque ultra intuebitur etim locus stius. Quid est —
Vers. 14. Panis ejus in utero ilLius vertetur in
locus hypocritae, nisi cor adulantium ? Ibi quippe fel aspidum intrinsecus. Quod panis in utero, —
requiescit, ubi favores invenerit. Oculus ergo qui hoc est satietas temporahs deloctationis in mente.
eum viderat non videbit, quia substratus in mor- Satiietur ergo nunc hypocrita illata laude, delecte-
tem, stullis amatoribus suis absconditur, qui eum tur honoribus, panis ejusin utero illius vertoturin
cousueverant admirando conspicere. .Nec ultra fel aspidum intrinsecus, quia satietas transito-
eum locussuus intuebitur,quia lingua adulanhum q riae delectationis in retributionis fine ad amaritu-
hunc ad judicium favoribus non seciuuntur. Se- dinem vertitur. Et fel aspidum, id est, maligno-
quitur : rum spiriluum persuasio fuisse cognoscitur,
Vers. 10. Filii ejus atterentur egestate — Scri- quod hic laus glorias esse credebatur. Vel certe
ptum est : « malevolam animam uon
In introibit quia panis Scriptm-as sacrae intelligentia non in-
sapientia {Sap. i, 4). » Et per Psalmistam dicitur : convenienter accipitur ,
qusi mentem reticit ,
• Diviteseguerunt et esurierunt {Psal.wMu, II). » eique boni operis vires prcebet. Et plerumque
Filii itaque hujus hypocritae atterentur egestate, hypocrita etiam sacri cloquii erudiri mysteriis
quia hi qui m hypocrisim ex ejus imitatione na- studet nec tamen ut ex eisdem vivat, sed
,
scuntur, dum non tenent, in
veritatis soliditatem ut caeteris hominibus quam sit doctus appa-
cordis egestate deficiunt. Sequitur Et tnanus il- : reat : sed dum de sacras legis scientia gloriatur,
liusreddent iUi dolorem suum. Quid per ma- — vitae potum convertit siiji iu veneni poculum, et
nus nisi opera designantur ? Manus itaque iUius inde reprobus moritur unde ad vitam erudiri vi-
ei dolorem reddent, quia damnationem justam ex dehatur. Neque hoc inconvenienteraccipitur, quod
iniqua recipiet operatione. Sequitur : nonnuuquam hypocrita dum doctriuie verbo ad os-
Vers. H. Ossa ejus implebuntur vitiis adoles- tensionemstudet, divinojudiciocaBcatus.hocipsum
S. OnOMS ARRATIS n.INFAnENSIS II 271'.
verbuin pravo intrlliiiit, qnfid inale (juivrit, et cum A colliudlnr. Mel ilarpie e\ aore )ulvrmTi px earne
in enoreni liaTeseos labilur, conliiigit ei. nt sieut esl. Simimi autem Patris IJnigeuitus, eiim sit Deus
de lelle aspidiim, sic infeli.x de pane moriatur, et snper omuia, liomo fnctns est inlei' omnia qui ;
in doetrina sua morlem invenit quia in vprbis cum nos divinitatis su;e dulcedine et myslerio in-
;
vitie vitam niiiiime quscsivit. .Seciuitnr carnationis replevit, melle nos pariter el butyro
:
Vi:ns. lo. Dirilias, i/uds dcroravil, cvonirf, cl de satiavit. Quia ergo Spiritus Cliristi mentem quam
ventre illins iwlrahrl nis Deiis. Vnlt liypoeril.i —
reploverit, et divinitatis ejus dulcedme, elincarna-
scire divina eloqnia, nec taiuen facere, vult docle lionis fide la>liiieat, isli rivnli torrenlis fliiminis
loqui, nec vivere. l'ro eo qnod non ait qutfi novit, mellis simnl et bntyri esse memorantur. Sequilnr:
etiam hoc quod novit aniittit. Divitias igitiir sacnR Vers. 18. Luel quee fecit omnia, nec tamen con-
qnas lci^cinlodovoravit, obliviseendo evomit,
leifis stmicfirr.—VevsiohM enim in tormerifo ea qure liic
easque de veiilre illins exlraliil, f[iiia lio' qiiod illicile servnvit de.sideria, et flammis iiltricibus
servare noluil, jiislo judieio deejns niemoria evel- tradiuis somper moritur. ([uia senqtcr in morte
lit,ne prtecepla Uei salleiu iii linf^ua tcueal, qute servatiir. .Ndii eniin in moile consnmiliir qnia si
:
non servat in vita. Unde per 1'roplietam dicitnr : consumeretur vita morientis , eum vita etinm
( Peccatori antem dixit Dens (Jnare tu enarras :
jj
pfpna liniretur, sed nt ^ine fine crucietur, viverc
justitias meas el assnmis testamentum piir os sine tino in pa-na compcllitnr, nt, cujus vita hic
tuum ? • J'sal. XLMii, 10.) Seqiiitur : inorlua fuit in cnlpa, illicquc mors viviit in p(i'iia.
Vi:us. Caput uspidiim sugel, et occidet euin
1(1. Sef[iiitnr : Ju.rla multitudinem adinventii nnm
linijua viperx. —Xspis parvus est serpens, vipera suarum, sic el siistincbit. Qui eniiii inulta in- —
prolixioris est corporis. Vipera enim dicilni-, eo venit ad cnlpam, novis cruciatnr mventionibus in
((uod vi pariat. Onid ergo per aspidts parvos nisi prena. .\'am qnod hic siispicari non poluit, hoo il-
lalentes su,«p;estioncs imiuiiiidoriiin spiritnin lign- lic ulliondiiis tradilus sentit. Sieiit eniiii exevcitati
cordiluishomiunm parva [irius siiasio
raiitiir, <[ui in bonis oporibns elocti noniiunquam [iliis stuilent
ne surrepunt ? Quid vcro per linguam viperio, nisi agere qiiam eis flignatus est Dominus jnbere sic :
violenta diaboli teulatio designatur ? Prius enim [jlerun!i[ne perversi quiquc in pravis aetionibus
leniter surrepit, postmoflum vero etiam violenter exercentur, iit phts inveniant in perversa opera-
traliit. Caput ita([iie as()idnm snpit, quia initium tiono qnod fiiciant, quam ex usu reproborum ini-
sni;>ieslionis ocenlUe, (iriiis parvum in corde nas- fjiiitatis jiotncriint. Unde et amplioiis rehibutionis
citur ; sed occidil eum lingua viperre, ((uia post- tormento feiiuntnr. Seijnitur :
modum eapla mens vcneno violenta; tentationis
q
Vkrs. 19, 20. Qiioniani cnnfrini/ens nuduvit pau-
necatur. Sed fortasse hiBC ipsa infelligere etiam pcr peres, pomurn, rapuit et non cedificavit eam, nec
contrariam interpretationcm valcmus. Nam tjuia est satiatus venter ejus. — Domum paupens con-
aspis veneno suo eoncite, vipera autem tardius fringit et nndat, tjuia enm per potentiam
fjuem
occidit por aspidem violenta et snbita, jier vipe-
;
contorit, exspoliaie quoqiie per avaritiam non
ram lenis et d.ntnrna tenfatio designatur. Unde eriiboseit. Ra|)it eam et non a-dilicat. Ac si aperte
illi mors insurreetione capitis, viperte autem in diceretur : Qui hancaedificare debuit insuper rapit.
lingua esse porliibetur, quia repentina tentatio Jlapiiil ergo, et non xdificavit eam, quia non so-
sispe inopinatam mentem, mox ut surgit, interli- lum de suo nil tribuit, sed etiam, quod erat alie-
cit ; longa vero tentafio, quiii prava diutius per- niim, Inlit . Venter qiiippe iniqni avarilia est>
suadendo snggeiil, veliit cx lingua vipera occitlit. fjiiia in ijisa coUigilur, quitlquitl jierverso de-
Sequitur : sitlerio gliititnr. S.iquet vero quia avaritia deside-
Vers. 17. Non vidcat rivulos /luminis, torrentes ratis rebns non exstinguitur, sed augetur. Nam
mellis et butyri. — In Evangelio dieit Dominus : more ignis, cum Hgna qufe consumat acceperit,
« Qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumiua cxcresoit. Setjnitur Et cum habueril quse -concu-
:
de ventreejus iluentaquie (,loan. vii, 38). » Rivnli pieral, pnssidere non poteril. Majoris aiitem —
ergo sunt lluminis, dona Spiritus sancti. Kivnliis iraeuntlia! est, cum et hoc trilmitur quod mala
est fluminis charitas, riviilus tlimiinis fides, li- dosidcratiir, atque inde repentina nltio sequitur,
vulus fluminis spes. Sed quoniam omnis hypo- quia hoc quoque obtinuit quotl Deo irascente con-
crita uec Deum nec proximum diligit, cum tran- cupivit. Unde et per Psalniislam dicitur, cum es-
sitoriam mnndi gloriam quferit rivulus fluminis cam carnis malepopulus desiderasse perhibetur :
non non perinfiinditur cha-
videt, quia irrigatione " .Vdhuc esca orat in ore ipsorum, et ira Dei as-
ritatis. Et notandum quod non rivos, sed rivulos oendit sujier eos, et occidilplurimos eorum (l'sal.
dicit. Accipi enim rivuli fluminis possunt esse do- Lxxvii, 38). 1) Sequitnr :
na spivitalia, quiTi in amantis mente ita de coeles- Non remansit decibo ejus. — Cibusejus
Vebs. 21.
tibus snbtiliter currunf, ut per os carnis impleri est omne quod perverso desiderio concupivit. Sed
non possint. 1'luvius antcm forrens est, ipsa inun- pcrverso hyjiocritip de cibo suonil remanet, quia
datioSpiritns sancti, quio in contemplantis aui- cum ad ieterna supplicia dncitur, a cnnctis
ipse
mum exuberanti infusione coUigitur, ciim mens bonisquee hicpossederat, alienatnr. Unde etadhuc
plusquam intelligere suffioit, repletur. Mel eniin snbdilnr Proptereanihilremanebitdebonisejuf,.
:
—
Jojuper cadit, butyrnm vero ex animalium lacte Si enim tle bonissuis aliquiremaneret, secumquse
EPITOME MORAI.ILIM S. GREG. LN JOB. — I,IB. XV. 278
habuerat tollerel ; sed quia omaia auiliieiistimere A ilc o' eiillatione eogitationis suse per iuiquilatem
judicem nolail, ex hac vita subtractu.s, nudus ad malse operationis aperitur, ostenditur in opere
judicem vadit. Scquitur : qualis latuit iu cogilationo. Etnotandum quodait;
Vf.rs. 22. — Cum saliatus fiierit, aritaliilur. — Educlus el eyrediens de vagina suu. Kductus, sci-
Prius quippe anhelat per avai'iliaai, concupita licetper seduotorem, cicrediens vero per propriam
cougregare, et, cum qaasi in quodam veutre ava- voluntatem. Fulgur qui|jpe, cum repeute desuper
multa congesseril, sa*iatur. aictatur
ritiffi quia ;
venit, cum terroreanteoculos clarescit ; claritatem
(lumanxiatur qualiter acquisita custodiat, ipsa ostcudit, ct anteposita percutit. .Sic videhcet ini-
sua eum salietas angustat. Sequitur ^stuabit et :
quus, cura gioriam vitee proesentis assumpserit,
omnis dolor irruct sii/jer eiiin. Prius namquc, — uude hoc mundo per potenliam clarus ostendi-
in
dolorem liabuit iu ipsa suasconcupiscealite latiga- lur.indo agiturul multi ferianlui'. Ouarc fulgurare
tione, qualiter concupita raperet. quouiodo alia iniqiii est. in hujus vitie houore claroscere. Sed quia
blaudimentis,alia terroriljus aulcirct. At postquam splcndor giorire illius ffiternis gehennas suppliciis
acquisitis rebus pervenitaddesiderium, aliushunc mancipatur, recte nunc dicitur fulgurans in ama-
dolor iatigat, ut cum sollicito tiuiore custodiat, ritudine sua. Quia cnim modo quasi ex teiTore et
quoil cum giavi laliore memmit aoquisitum. Post B claritate feriens gaudent, inde post supplicia iu
hiec quoque ad geiieuuam ducitur, ffiternis cruoia- perpeiuum sustinet. Sequitur Vadent et venient :
tibus uiaucipatur. Omuis ergo uolor supereumir- super eum horrihiles. Quid hoo looo horribiles —
ruet, qucm et hic prius paena concupiscentiie, post- nisi mahgui spirit :;s appellantur ! bonis videlicet
modum vero curacustotiife,etillie qu.Hudoque pce- mentibus pavendi atque fugiendi '?
Et quia iidem
ua ultionis cremabit. Sequitur : maligni spiritus certis quibusque vitiis singuli ob-
Vers. 23. Utinam impleatur venter ejus, et iin- sequi sunt oreden(h, oum perversus iste alia qui-
mittat in euin iraia favoris sui, et pLuat super il- dem vitia ad momentum deserere videtur, sed alia
liim belluui suum. —
Super huuc hypocritam Uo- agere incipit, profecto super hunc horribiles va-
miuus belUuu suum pluit,cum Judiciorum suorum dunt et veniunt, quia perversi mentemetsi aha ma-
gladiis ejus opera percutit. Bellum namque Deo la deserimt, alia occupant. Sequitur :
pluere est, iuiqui vitam districtis seutentiis desuper Veiis. 26, 27. Omnes lenebrx absconditse sunt in
ad iuteritum uigere. Soquitur : occultis ejus. Quamvis liypocrita aetiones bo-
Vers. 24. Fuijiet armu ferrea, el irruet in nrcum iias in snperfieie ostendit, qutedam tamen in eo
sereum. - Scieudum quod avaritia aliquando per malorum operum lonebraB apparent, sed tamen
elationem subrepit, aliquando vero per timorem. Q minus prodit in opere, quam in ejus latet cogita-
Sunt namque nounulli, dum potiores videri appe- tione. Nam qui cunota simul iu eftectu non explet,
tunt, in alieuarum rerum ambitum succenduntur. cuncta qufB noceant in mente tacitus tenet. Sequi-
Et suut uonnulh qui, dum sibi subsidiorum ue- tur Derorabit eum ignis, qiii jion succenditur. :
—
cessaria deesse timcut, mentem ad avaritiam re- Miro valde modo paucis verbis expressus est ge-
laxant et ahena ambiunt, cum sibi sua sufficere hennte ignis. Iguis namque corporens, ut esse
non posse suspicantur. Omnis ergo necessi- ignis valeat, corporeis indiget fomentis,qui cum
tas non iucongrue ferrum vocatur, quia vitam necesse est ut servetur, per congesta ligna procul
inopis mceroris vulnere oruciat, sicut quoque de dubio nutritur, nec valet nisi succensus esse, et
ejus necessitatibus scriptum esl, qui a fratribus nisi rcfotus suhsistere. At oontra gehcnuffi ignis,
venditus, afflictam vitam ducebat. " Ferrum per- cum corporcus et in semetipso reprobos corpo-
sit
transivit animam ejus [Psal. civ, 18). -iQuidergo raliter exurat, nec studio humano succenditur,nec
sunt arma ferrea, nisi necessitates vitiB preesentis, lignis nutritur, sed creatus semel inextinguibilis
dure premunt, et vitam iuopis inseqiuiDtur ?
quflp durat, et succensione non indiget, et ardore non
Ferrum quippe ;erugo consumit, cBsautem consu- caret, quia Omnipotentis justitia, futurorum praes-
mere ditticihus solet. Ferro ergo necessitas pras- _ cia, ab ipsa mundi origine gehenuiT! ignem croa-
sens, qua; autem sententia
transitoria est, aere vit, qui in ptEua reproborum esse semel inciperet,
asterna figuratur. Etquia judicium supernum ab sed ardorem suum etiam sine lignis uunquam fi-
iniqui mente non attenditur, juste arcui compara- niret. Sequitur : Affligitur relictus in tabernacu-
tur, quouiodo velul ex insidiis percutit, dum illud 1.0 suo. — Iniquienim tabernaoulum caro est, quia
is qui percutitur uou attendit. Fui/ict ergo arina hetus ipsam inhabitat, et, si sit possibile, optat ut
ferrea el irruet in arciiin sereum. quia dum prse- eam nunquam relinquat (Juam videlicet carnem,
sentes necessitates metuens mulla per avaritiam oum in resurrectione susceperit, cum ea gehen-
rapit, extreiui judicii districtis se percussionibus Uce ignibus, fraditus ardebit. Tuno ab ea eduoi
anteponit. Sequitur : appetit, tunc ejus tormenta, si valeat evadere,
Vers. 2.T.Educlus el egrediens devaginasua. qu.-erit. Tunc inoipit velle vitare quod amavit, sed
el fulgurans in amaritudine sua- Iniquus iste — qui camcarnem Deo proeposuit. judicante Deo agi-
insidialur depra-ilationibus proxiuiorum, scd dum tiu", ox ea amplius in igne crucietur. Hic itaqiic
iil
prava in cogitatione machinatur, quasi adhuc gla- cam relinquere non vult. ct tamen ab ea abs-
dius in vagina est. Dum vero malum quod cogita- trahitur : ilhc eam lelinquere appetit, ct ta-
vit, inique perficit, de vagina sua egreditur. Quia nien in eo propter supplicia servalur. Ad aug-
279 S. ODOMS ABRATIS CLLMACEiNSIS IL -280
mentuai itaque loi-mentit, et hic de corpore no- A mans, quod is, qui a Domino percussus esset,
lens educitm-, et illic in corpore tenetur invitus. euncta bonaqufe egerat, mente simplici non egis-
Sequitur : set. Quem enini percussum vidit, Deo displicuisse
Vers. 28. Revelabunl cwti iniquitatem ejus, el crcilidit. Sed beafus Job more sancfa; et universa-
lerra consurr/el orirrnius euni. Quid enini per — lis Ecclcsiie, quH' a perversis verborum jacula
coelos, nisi justos quid per terrani nisi pecca-
; et ;equanimitcr foleraf, et cum superborum dicla au-
tores accipimus? Unde et in Dominica oratione pe- dit, humilitatis sujb tramitem non derelinquit, cum
timus « Fiat voluntas tua in ctplo et in terra
: magna cordis humilitate subjunxit, dicens :
(Matth. VI, 1(1).» Hujus itaque impii ad illud tcrri- CAPUT X\l.
bile judicium dedueti revelant civli iniquitatem : \ers. 1. 2, .3, Auditc, quirso, scrinones meos. et
et terra resurgit adversus eum, ut qui iiic nec bo- lujite pwnitcntiam. — Qui enim cum diceret, audi-
nis unquam nec malis pepercit, in illo eum tre- le, addidit quxsi), cum quanfa humilitate loqua-
mendo examine et justorum vita, et peccatorum tur insinuaf, dum confra supcrbientes rogal, ut
pariter accuset et gravis quidem est, si quid jus-
; eorum sensum ad salufis docfrinam deducat. Se-
tis potius, quam pcccatoribus noceat. Unde ct per quitur : — Sustinete me ut cl cijn loquar, ct post,
prophetam Sanguis ejus in medio ejus g mea, si videbitur, verba ridcte.
dicitur : < Bo:ii efenim cum —
est. Super limpidissimam petram efTudit eum non loquuntur, duo sunt quie in suis locufionibus at-
;
efludit illum super terram, ut possit operiri pul- tendunt, ut \idelicet aut sibi et auditoribus suis,
vere (Ezech. xxiv, 7). » Possunt vero per terram aut sibimet solis prosinf, si audiforibus prodesse
non peccatores et rcprobi, sed hi qui terrenis acti- non possunt. Cum enim bene audiuntur bona quae
bus occupati, eleemosynarum et lacrymarum ope dicunf, simul sibi et auditorilnis prosunt. Cum
ad seternam vitam perveniunt, desiguari. Ue qui- enim ab auditoribus deridenfur, sibi procul dubio
bus per 1'salmistam dicitur, cum venire Dominus pra»stiterunf quos a culpa liberos fecerunf. Et no-
ad judiciiumnunt-aretur « Advocavit erelum de- : tandum quiadumsubjungeret, agite pwnitentiam,
sursum et terram, ut discerneret popubmi iPsal. pra^misit a«rf(7e. ilum vero subderet, jsos/, mea. si
XLix, 4 . > Hypocritas itaque hujus cceli iniquita- cidebitur, verba ridete, praemis t. sustinete me.
tem revelant, atquc terra adversus eum consurget, Audire quippe volentis est, sustiuere nolenfis.
cum et hi qui cum Deo judices veniuut, et hi qui Amici ergo ejus si doceri appetunt, audiant si ;
per judicium liberantur, pravitatis illius testes exis- autem irridere parati sunt, sustineant quae dicun-
tunt. Sequitur : tur. Sequitur :
Vers. 29. Apertum
germen domusillius.de- r
erit ^ERs. 4. Nunquid contra hominem disputatio
traheturm die furoris Dei Tunc germen domus —
mea esl, ut mento non debeam csntristari? Om- —
illius aperitur, cum omne malum quod in con- nis qiiiDeo placet et hominibus displicet causas
scientia iUius nuscebatur, ostenditur. Modo quippe trisfiie nullashabet. Qui autem hominibusplacens,
germen domus hypocritae manet occultum, quia etsi Deo displicet, aut simul Deo et homiuibus displi-
in bona imagine apparet ejus operatio, sed latet cere se credif. Si hunc tristitia non afficit, a virtu-
intentio. In hoc itaque hypocrita germeu domus te sapienfiae alienus existit. Beatus autem Job dis-
aperitur, quia in ejus mente cogitatio perversa de- plicuisse Deo inter flagella se credidit, et idcirco
tegitur, et in die furoris Dei detrahefiu', quia os- animum ad trisfifiam vocavif, quia despieiendus
tensa ira judicis tlammis ultricibus traditus, ab non erat cui se displicuisse formidabat. Sequitur:
ejus conspectu separatur. Sequitur Bxc est pars : Vers. 0. .A.ttendite meet obstupescite, idest, con-
hominis irnpii a Deo,
hxreditas cerborumejus a
et siderate qu*
admiramini. Sequitur Et su-
egi, et :
Damino. — Si enim bene agere in hac vifa positus perponite digitum ori cestro. Ac si aperte — :
voluisset, partem apud Dominum crelestis regni Scientes bonaqu* egi, et considerantes mala quse
consortium haberet, sed quia pravis subdi deside- pafior,vosmetipsos etiam averborum culpa com-
riis elegit, partcm suam a Domino in tormentis meis persecutionibus vestradam-
pescite, atque in
invenit, quia ejusdem Domini participari gratia naformidafe. Vel certe quia digifis quaeque discer-
non quresivit. Qui enim pro magnis malis in sup- nimus, non incongrue per digitum discretio desi-
plicium mergitur, fortasse credebatur quod per id gnafur. Unde per Psalmistam dicifur « Benedic- :
verbis qua; male dixerat minime judicaretur. Sed tus Dominus Deusmeus, quidocet manus measad
cum districta omnipotentis justitia Dei supplicium prEelium, et digitos meos adbellum (Psal, cxuii,
a reprobis pro perversis actibus exigit, eis mala 1). » Digitus ergo ori superponitur, eum per
usque ad verborum retributionem reddit. Sancti discretionem hngua refrenatur, ne per hoc
aulem viri non partem a Domino accipere, sed quod loquitur in stultitiffi culpa dilabatur. Se-
partem suam ipsum Dominum habere desiderant. quitur :
Lnde Propheta deprecatur dicens Portio mea : .. Vers. 6. Et ego quando i'ecordatus fuero. perti-
Dominus (PsaL rxvm, 37). » Iniquus vero, qui mesco, et concutit carnem meam tremor. Quia —
portionem suam habere ipsum Dominum non beatus Job actuum suoruui non oblitus fuerit, ex-
quaesivit, partem suam exfra Dominum ignem in- trema ejus locutio ostendit. Qua ex re hoc nunc
venit. Haec Sophar ita intuht, ut per ea quae contra quidem ab eo amicis dicitur Et ego quando recor- :
hypocritam diierat, beati Job vitam ferjret, exisli- datus fuero, perlimesco ; ccmsiaLimmiruva quodper
; : : : : : :
28 < EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XV. 282
irrisionem dicatur. Ac si aperte tliceretur : Si me A rapiuntur, ut nec tlere ante mortem liceat quae
aliquid hypocrif.'? haberc meminero, in poeniten- peccaverunt. Sequitur:
tia; mox tletu contremisco. Carnem vero suam si Vers. 14. Qui dixerunt Deo : Recede a nobis. —
recordatus fuerit trcmore perliibet concuti, id est Haec verbis dicere vel stultiminime prfesumunt,
intirmitatem operis, ultionis pavore fatigati. Se- sed taraen perversi omnes Deo recedere non verbis
qiiitur seil moribus dicunt. Dicunt ergo Hecede a nobis, :
Vers. 7 Quare ergo imph vivimt , sublfvafi siott. qui ei ad se a iitum prfebere recusant, eumque
confortatique divitiis ? — Nisi eos enim patientia pravis actibus inpugnant etiamsi verbis eum lau-
divina toleraret,nequaquam diu vitam in peccatis dare videantur. Dicunt etiam Scientiam viaritm :
ducerent. Sublevantur namque divitiis cum esse tuaritm nolunius, —
eo ipso quo ejus scientiam
potentes ineipiunt. Confortantur vero, cum in hac apprehendere contemnunt. Via autem Deipax,via
vita diu subsistere permittuntur. Quos enim sub- Dei humihtas, via Dei patientia est. Sed qiaa hajc
stantia sublevat, in fastu sure dierum
potentife omnia iniqui despiciunt, Deo dicunt : Scientiam
longitudo confortat. Vel certe sublevati et confor- viarum tuarum nolumus. Dum enim in praesenti
tati referuntur, quia sublevantur honoribus confor- vita superbiunt, dum honoribus inflantur, dum
tantur rebus. Sequitur B etiam si non habent, appetunt, vias Dei in cogita-
Vers. 8. Semeii eorum permanet coram eis. — In tionecontemnunt. Sequitur:
augmento magnas felicitatis, cum magno patrimo- la. Quis est Omnipolens ut serviamus eii
Vers.
nio dantur et hferedes. Ac ne tem- qua necessitas — Mens enim hominis male exterius fusa, sic in
poris quibus ani-
saltemab ocuUs subtrahat eos, in rebus corporeis sparsa est, ut neque ad semetip-
mus exsultat, sequitur: Propinquorum turba et sam intus redeant, neque eum, qui est invisibiUs,
nepotum in conspeclu eorum. Ecce adest vita, — cogitare sutflciat. ITnde viri carnales jussa spiri-
adsunt honores et diviti», adsunt filii, adsunt taUa contemnentes Deum, quia corporaUter non
nepotes. Sequitur vident, quandoque ad hoc perveniunt, ut etiam
Vers. 9 Dom us eorum securx sunt et pacalse, et non esse suspicentur. Unde scriptum est « Dixit :
virga Dei non est siiper illos. — Securse et pacatse insipiens in corde suo Non est Deus (Psal. xm,
:
sunt, quiapeccantes vivunt, lugenda agunt, et gau- I). » Et quid nobis prodest, si oraveri-
Sequitur :
dianon relinquuut, et virga eos supernse disciplina; mus eum — Cum
Deus in oratione lassatur, quia
?
non percutit. Sequitur : cumiila quisque postulat quajfortassejuxtaoecul-
Vers 10. Bos eorum concepit, et non [abortivit] tum judicium Deus retribuererecusat, ipsequoque
obortit, vacca peperit, el non est prirata fetii suo. p, venit in fastidio, qui non vult dare quod amatur.
— Vulgaris locutionis est, ut bovem masculum, et Sese magis Dominus quam ea qufe condidit vult
vaccam feminam, sed litteratur* locutio com- amari, ajterna potius quam terrena postulari, sicut
munis generis appellat. Unde nunc dicitur. Bos scriptum est «QusBrite regnum Dei. et hascomnia
:
eorum concepit, et non abortivit, et rehqua. Do- adjicientur vobis (J/a«/t. vi, 33). » Sequitur:
minus gregum prima feUcitas est, si grex sterilita- Vers. I(i. Verumtamen quia non sunt in manu
tem non habens, concipit; secunda si conceptus eorum bona sua, consiiium impioritm longe sit a
ad partum venit tertia vero si hoc, quod partu-
; jrte.— Bona in manu habet, qui despiciendo tem-
ritum est, per nutrimenta ad profectum ducatur. poraUa sub dominio menUs premit, nam quisquis
Ut ergo tota simul adesse impiis ilemonstrct i'u minime diUgit, se magis iUis quam sibi iUa sup-
eorum greges beatus Job asserit concepisse, et jjouit. Quidnamque est iniquorum consiUum, msi
non orbortiisse, peperisse et fetu pi'oprio non esse terrenam gloriam quwrere, ajternam negUgere sa-
privatos. lutem,temporaIem cum damno interiori appetere,
Vers. Egrediuntur quasi greijes parvuli
II. et dolores transitorios ad aeternos gemitus eommu-
eorum, et eorum exsultunt lusibus.
infantes — tare ? Vir igitur sanctus, has iniquorum cogita-
Ipsum quoque infantum lusum in domo iniquorum tiones intuens, aspernetur et dicat Consilium im- :
ne vilem valde esse crederemus, subjungens ait piorum longe a me. Sequitur
sit
Vers. 12. Tenent tympanum et cilharam. el Vers. 17. Quoties lucerna eoruin exstinguitur. —
gaudent ad sonitum organi. Ae si patenter dicat Sfepe impius in lucem suam sestimat filiorum vi-
Clum Domini honoribus et rebus tument, subjecti tam sed eum filius, qui nimis amatur, subtrahitur,
ludicris actibus gaudent. Sequitur lucerna impu, qufe videbatur, exstincta est. Sa-.pe
Vers. 13. Duritnt in bonis dies suos, et in puncto impius prassentis honot-is gloriam lucernam putat,
ad inferna descendunt. —
Ecce, beate vir, eorum sed dum sublata dignitate dejicitiu', lucerna ex-
gaudia diu narraveras, quomodo nune asseris tinotaest, quae ei juxta desiderium lucebat. Sequi-
quod in puncto ad inferna descendant, nisi quod tur : Et superveniet eis inundatio. et dolores divi-
omnis longitudo temporis vitae praesentis punctus det fitroris sui. —
Inundatio impiis supervenit,
esse cognoscitur, cum fine terminatur? In puncto cum dolorum fluctus ex aliqua adversitate patiun-
enim stilum ponimus et levamus. (Juasi ergo in tur. Bene autem dicitur Et dolores dividet fitroris
:
puncto vitam tetigit, quia hunc accepit ct amisit. siii qui enim «"ternos doloresimpio per retributio-
Potest in puncto hoc quoque intelligi, quod siepe nem servat, et aliquando mentem ejus eUam tem-
hi, qui diu in iniquitate tolerati sunt, subita morte poraU dolore transverberat, quia hic quoque et iUic
283 S. ODONIS ABIUTIS CLLNIAOENSIS II. 284
percutit, fiiroris siii siiper iinpium dolores diviilit. A. suam et de furore OmnijKttcntis bibel. — Oui si in
Neqiie enim piEna prtBsens, quse injusti animum a hac vila positus, culpam suam videre voluisset,
pravis desideriis non imiuulat, ab flBtcrnis suppli- de Omnipotentis furore postmotlum non bilteret,
ciis liberat. Tnde et per Psalniistam dicitur (d^lait : sexl, qiii hic avertit oculos a rospectu criminis,
super pecoatores laqueos, isrnis et sulphur, o\ illio dechnarc non valet sententiam dainu;ilionis.
spiritus procellarum, pars calicis eorum (Psal- x, Seqiiilur :
6). » Dicendo etenim laqueos, ignis, snlphur, et Quidenim ad eum pertinel dedomo sua
Vers. 21.
spirilus proeellarum, miiltos nimirum dolores in- postsei Et si numerus mensium ejus diaiidiHur !
tulit. Sed qiiia ab his doloribus peccator, qui non — Neque enini sic debemus accipcre, ut iniquus
corrigitur. ad jeterna supiilicia vocatnr, eosdem isle postoa quam damuHlus <eternis supplioiis
dolores non jam totnm cahcem, sed parlein caheis fuerit, de domo sua, id est cogn;itis, quos relique-
dixit, quia vidi licet corum passio hic quidem per rit, minime oogitabit, cum ,ersemetipsam Veritas
doioresiucipitiir, secl in ultione perpetua consum- cUcit : i< (Juia dives, qui in inferno sepultus fuerat,
matur. l)e quorum tine adhuo subjungitur : de quinque fratribus, quos reliquerat, etiam in
Vers. 18. Krunt sicut pal(He ante faciem venli. supplioium positus curam gerelKit {Luc. xxi, 28). »
el stcut farilla quam turbo dispergit. — luiquus g Omuis uamquc pocoator prudens erit io pcena, qui
cum in potosiate cons[>icitur,cum valde in opprcs- stultus fuit in culpa. Pro summo liio namque bouo
sionibus ac violentiis etlwnatur, ab iulirmorpin ooncupiscit germen generis liabcre domum vel
cogitationibu* gravis nimium, et quasi in hunc famiham, opibus repleri, et diu in hac carnis cor-
mundun radicatus cestimatur. C.um enim distrioti ruptioue vivere. Sed si fortasse ahquid adejusde-
judiois sentontia venerit, omues iuiqui quasi palKe sideiium veniat, quod tamea obtincre non possit
ante ventum eriint dicam, ir.e tlatu su-
; qui ut ila nisi oum oftensione Conditoris, ejus animus ad
bito levautur, atqne asjtortautui- ad iguem, quos paululum perturbatur; cogitat quia si hoc egerit
hic quondam in suis piw.juiJiciis, quasi duri pon- unde offonsam sui Couditoris incurrit, in domo, in
deris supcr jacentem molem indigentium lacrymoB fihis, in vita percutitur. Sed superbia protinus ins-
movere non poterant; et ad rapieutis judicii iua- ligatus obdurescit, etquamlibet in vita percussio-
num lcves sunt, qiii per iiijustitiam proximis nem sential, nequaquam curat, dummodo quio
graves fuerunl. Seqiiitur: Et sirut fauil.la. '/uum cogit<iverit expleat, et, quousquc vivit, voluptales
turbo disperyit. —
Ante omnipotentis Dei oculos suas perilcere non desistat. Et iu hoc ergo se peo-
iniqiii vita favilla est, quia et si ad momentum ap- oator eontra Deum erigit, ubi Deus omnipotens
paret ab ejus tamen judicio jam oonsump- „ ejus erectionem frangit, et aec Dlata percussio
-viridis,
ta cernitnr,qiiicousumptioni <elera;eestdeputata. meuteui humiliat, quam in dcliberatioae contra
Hano favillam turl.io dispergit, quia « Deus uosler Deum obstiuatio obdurat. Sequitur:
manifeste veniet, et non silebit yPsal. xlix, o), > el Vehs. 22. Nunquid Deum quispiam docebil scien-
reliqua. Sequitur : liam, qui e.i;celsos judicat ! —
Cum his qu<e de
Vers. 19. Deus servamt filiis illius dotorem palris, uobis aguntur ambigimus, debemus aUa quee uo-
et cum Et rursum scriptuiu
reddiderit tunc sciel. — bis sunt ceita conspicere, et eam qu* de nostni
est :Anima, quie pecoaverit, ipsa punietur
" nobis iuoertitudiue siu'exerat, cogitationis quero-
[Ezech. xviii, 4). » Pecoatnm quippe originale a lam placare. Ecce enim quod electos ad vitam lla-
parentibus trahimus, et nisi por gratiam baptis- geUa revooant, et mahs aotibus reprobos nec tla-
matis solvamur, etiam parentum peccata porta- gella compescunt, omnipotentis Dei judicia super
mus, quia unum adhuc videlicet cum illis sumus. nos valde occulta sunt. et injusta non sunt. Sed
Reddit ergo peccata patrum iu tiliis, dum pro teudamiisoculum mentis ad superiora. lu iUis as-
culpa parentis ex originali peccato anima punitui' picimus, quia de nobis quis quid juste conquori
prolis, et rursiim peccata parentiiui nou reddit iu nou habemus. Omnipotens enim Deus angelorum
tiUis, quia al) originaii culpa per baptismum hbe- merita disceruens, alios in (Bterna luoe sine lapsu
ramur, non jam parentum culpas, sed, quas ipsi D permanere constituit, ahos sponsos ab statu su.-e
.
committimus, habemus. Sed tamen intelligi etiam oelsitudinis in «ternajdamnationis uUioue proslr;i-
aliter potest, quia quisquis pravi parentis iniqiii- vit. Nobisoum igitur injuste nihil ayit, qui ot subti-
tatem imitatur, etiam ex ejus delieto constringi- liorem nobi.-, naturam justo judiocavit. Sequitur :
tur. Quisquis autem paicntis iniquitatem non imi- Vkhs. 23, 24, 2o. Iste morilur robustus et sanus,
tatur, nequaquam delictoillius gravatur. Sequitur: <lives et felix. Viscera ejus plena sunt adipe, et
Et cum reddiderit lunc sciet. Nescit enim impius — meduUis ossa ejus irrigantur. Alius vero morilur
mala qu;e fecit, nisi pro eisdem mahs pimiri jam in amaritudinc animse su,v absque ullis apibus. —
cceperit. Unde et per propliotam dicitur « Kt tan : Ista oum ilasint, quis in Omuipotentes secreto dis-
tummodo sola vexatio inlellcctum auditui dabit cutiat, our ita hffic esse permittat? Sed eleotis ct
ilsa. xxviii, 19). » Tiino namque inteUigit quod au- rcproltis vita quidem dispar est, carnis autem iu
divit, cum se jam pro oontemptu vexari doluerit. morte corruptio disparnon est. Unde subjungitur :
Sequitur : Vers.26. Eltamen simul in puLverc dormienl,el
Vers. 20. Videhunl oculi ejus iHterfectiunem vermes operient eos. —
Quidergo mirum, si prospe-
:
?83 EPITOME MORALIUM S. GREfi. IN lOB. — LIB. XV. 286
1'itafe vel adversitate prajsenlis sa-ciili dissimiliter A iynoratur ab altero.cum verbis vel opibus non de-
ad momentum ciirrunt, qiii per corruptionem car- monstratur. Nam cum scriptiim sit. Ex Iructibus <•
nis ad terrain similiter redeiint? Illa est ergo so- eorura cognoscetis eos [Maltli. vii, 10... per hoc
liimmodo vita cogitanda,in (juacum resurrectione quod foris agitiir, quidquid Proinde
latet aperitur.
carnis ad finem dissimilem pertingitur retributio- beatus .Tob cum amicorum
colloquentium eogita-
nis. Sequitur :
tiones nosse se diceret adjiinxit Et sententias con-
:
Vers. 27, -28. CerlP moi cixjUaliones veslras, et tra me iniquas, ut ex patenli re ostendat, quia hoc,
senlentias rontra me iniqnas. Dicitis enim : Ubi quod in eis latebaf. invenisset. Sequitiir:
esl domiis principis? el uln labernacnla inipio- Vers. 29, 30. fnlen'ngale qupi.ilibet de viatori-
?v/w? Irapium enim crediderant, qnem a Imtis re- bus, el /ispc eadem illum intcllif/ere coqnoscetis.
bus temporaliter deslructum videbant. Sed sau- qiiia diem perdilioms servatiir malus, et ad
in
ctus vir tanto eos alta consideratione dijudical, diem furoris ducetur. Saepe etenim diu divina pa-
qiianto iuter damna, qu.e pertiderat, infracta re- ficntia tolerat, quos jam ad supphcia prrescita
ctitiidine stabat. Qiiid enim ei foris rerum damna condemnat, permittit florere, quos adhuc cernit
nocuerant, qui illuui non amiserat, quem interius pejora perpetrare. Quia eniui videt ad quam dam-
amabaf? Allegorice. Viscera ejns plena siint adi- [} natioiiis foveam lendanl, hoc eis pro nihil esse
pe. Sieut enim ex abundanti cibo adeps, ita es existimat, quod bic perversi relinqiienda multipli-
abundantia rerum superbia aascitur, quse impin- cant, Viator quippe dieitur, qui pr.eseutem vitam
gat mentem divitis, dum elevatur animus super- sibi esse viam, non patriam, attendit. Qui in dile-
bientis. Superbia quippe cordis, quasi qumdam ctione prfetereuntis sff.culi cor figere despioit, qui
pinguedo est crassitudinis. Unde, quia plerique ex non remanere in trauseimtibiis, sed ad (eterna
abundantia peccata perpetrant. per l'rophetam di- pervenire conciipiscit. Hinc Moyses ait : •• Tran-
citur, «Prodiitquasiex adipeiniquitaseorum (Psal. siens videbo visionem hanc [Exod. ui, 2)... Hinc
Lxxii, 7)." Amatores hujus seeculi quasi ossa ha- Jeremiasait: «0 vos omnesqui transitis perviam,
bent, quando in hoc mundo fortitudinem dignita- attendite et videte, et caetera (Tkren. m, 2)..> Igi-
tum possident. Sed si exteriori dignitati desint ter- tur, qiiia malus ad diem perditionis servatur et
: :
rense et domestiea» divitia?. quantum ad suum ju- ad diem furoris diicitur, hoc non nisi qiii est via-
dicium ossa quidem habent, sed et medullas in os- tor intelligit, qiioniam qui cor in prossentibus figit,
sibusnou habent. Quia ergo sic iste amator hujiis qiicP iniquum sequantiir supplicia non deprehendi-
sseculi exteriori potestate fulcitur, ut eliani inte- tur. Sequitur:
riori terrena? domus abundantia saginetur, dicitur, Vers. 3 1 . Quis arguel coram eo viam ejus, et qux
^
,ct medullis ossa ejus irrigantitr. Vel certe ossa fpcit qiiis reddet illi?—?<if\ie malus indignationem
sunt hujus divitis prav» consuetuiiiues et dune. conditoiis sui qiiam in a^leruum passurus esf.et in
Medullffi vero in ossibus sunt ipsa mala desideria hac quoque vita posifus experitur, diim prosperi-
vivendi, quce neque ex pravitatis satisfactione sa- tatem quam amat amittit, et adversitatem quam
tiantur, Qiia; medullse quasi ossa irrigaut, cum formidatinvenit.Etquamvis increpari de suis pra-
ipsa prava desideria perversas consuetudines suas vitatibus auctorum lingua etiam in prosperis va-
in voluplatiim delectatione conservant. Et suut leat, scimns famen quod cum faetasua perversum
nonnulli qui in hoc mundo divitias non habent, queiiiqiie dejiciuut. jiistorum increpatio convales-
sed habere concupiscunt, eiati esse appetunt, cat. Sed qiia ratione isfa dicunfur. dum etiam jii-
quamvis in hoc mundo quod cupiunt, obtinere stis taeentibus hoc qiioque notim sit, quia toties
non possint. Et cum nullis rebus vel honorilms liic iniqui via arguitur qiioties ejus prosperitas in-
tervenisse adversitate turbatur, Sed beatus Job,
fulti sint, per mala tamen desideria in conspectu
interni judicis, reos conscientia addicit. Talis ete- diim de omni malorum corpore loquerefur, siibito
nim quisque plerumque ideo atfligitur, quia dites ad iiiiquoriim omninm capiit verba convertit. Vi-
cere ac superbire non valet. In pidvere eteuim dor- dit fiiim q.iod in finem mundi Safan hominem
mire est, in terrenis desideriis oculos mentis clau- iugrediens, quem sacra Scriptura Autichristiim
peccanti, et in eulpa sua appellat, tanta elatione extollitur, tanta virttite
dere. Unde unicuique
dormienti dicitur. Surge, qui dormis, er exsurge
•• principatur, tantis signis et prodigiis in sancfitatis
a mortuis.et illuminabitte Christus •;£•/?/;«. v. 14)... ostensione se elevat, ut argui ab homine ejus facta
non valeanf, qiiia ciim potestate teiToris adjun-
Vermes vero qui de carne nascuntur, eos simul
operiunt, quia sive divitis sive pauperis animum guntur etiaui signa ostensje sanctitafis et ait
curae carnales premunt. In rebus enim terrenis Quis arguet coram eo viam ejus ? Quis videlicet
quamvis non pari pro-
dives reprobus hominum illura increpare audeat, cujus visum
pauper et
speritate fulciantiir, p. ri tamen anxietate tiu-ban- ferre pertimescit ? Sed tamen ejus viam, non solum
tur, quir. quod ille jam ciim metu haliet, iste cum Elias et Enoch, qui in ejus exprobatione ad me-
anxietate appetit, et quia habere non valet, dolcl. dium reducuutur, efiam omnes electi arguunt,
Sed cum scriptum sit « Quis scit hominum quw
:
dum contemnunt, dum virfute mentis ejus m,ali-
ti.-p rcsistunt. Sed quia hoc
ex divina gratia. etnon
sunt hominis, nisi spiritus hominis qui in illo est?
suis viribus faciunt. recte nunc dicitiir : Quis ar-
(/ Cor. I, H.)» qua ratione niinc dicitur certe
ynel coram eo viatn ejus ? Quis etenim nisi Deus,
novi cogitationes tuas ? Sed tunc spiritus hominis
: : ;
287 S. ODOMS ABBATIS CLLNIACE.NSIS II 288
cujus adjiitorio electi ut resistere valeant fulciun- A tibus dediti, quasi semper ad ima trahuotur? Qui
tur"? Multi enim nunc vias Antichristi judicantes enim contra voluptates ejus saeculi stare fortiter
corripiunt, sed hoc quasi in ejus absentia faciunt, nolunt, glareae Cocyti fiunt, qui suis quotidie lap-
duiu illuua arguunt ijuem adhuc specialiter non sibus ad luctum tendunt ut in a?ternum postea
:
intuentur. Cum vero in illo damnato homine ve- lugeant, qui modo se in suis voluptatibus dele-
nerit, quisquis ejus prffisentiw resistit coram eo ctabihter relaxant. Et quia antiquus hostis suum
viam ejus arguet. cujus vires conspiciiet contem- vas iUum reprobum hominem ingressusdum do-
nit.Vel cerle viam ejns arguere est, prosperitatem na perversis tribuit,dum eos in hoc mundo
ho-
cursus ejus eeterno supplicio interveniente turbare. noribus extollit, dum eorum oculis prodigia osten-
Quod quia Dominus solum propria virtute factu- dit, dum fluxffi mentes hunc in suis prodigiis mi-
rus est, de quo seriplum est " Quem Douiinus
: rantur cl sequuntur, bene de eo dicitur : Duicis
Jesus interliciet spiritu oris sui etdestruet illuslra- fuil glareis Cocyti. Cum enim hunc electi despi-
tione adventus sui (// Thess. u, 8),» recte dicitur : ciunt, cum
mentis calce contemnunt, iili eum se-
Quis arguet coram eo viam ejus ? Unde et sequitur quentes dUigunt, qui velut ab aqua voluptatis ad
Ut quse fecit quis reddet e/"? Quis nimirum nisi Do- perpetuum luctum .trahuntur, qui per terrenam
minus qui solus illi perdito liomiui qu» lecit red- g concupiscentiam more glaia; quoUdianis lapsibus
det. duni potestatem ejus tam validam per adven- ad ima dilabuntur. Sequitur Et post se omnem :
tum suum ajterna damnatione contriverit. Se- homincm tradet, et anle se innumerabiles. Hoc lo-
quitur co homo humana sapiens dieitur. Sed cum plus
Vers. 'M. Ipse ad sepulcra ducetur, et in conge- sintomnes quam innmuerabiles, quaerendum no-
rie mortuorum viyilabit. —
Quia sepulcra mor- om-
bis est cur ante se innumerabiles, et post se
tuos contegunt, quid aliud per sepulcra, quam re- nes trahere dicitur, nisi quod antiquus hosUs in
proborum corda signantur. in quibus exstinct;e a reprobum tunc hominem ingressus, cunctos quos
vita beatitudinis animae velut in sepulcris latent ? carnales invenerit, sub suae jugum ditionis rapit.
Iniquus ergo iste ad sepulcra deducitur, quia in Qui nunc priusquam appareat inuumerabUes
et
pravorum cordibus recipietur, quomodo soli ilU quidem, non tamen omnes carnales trahit, quia
eum suscipiunt, in quLljus mortua; animse a Deo quoUdie a carnali opere ad vitam multi revocan-
reperiuntur. De quo recte etiam, dum ejus sup- tur, atque ad statum jusUti» alii per brevem, alii
plicia describerentur, per prophetam dicitur. « In vero per longam pcenitentiam redeunt et nunc ;
circuitu illius sepulcra ejus, omnes interfecti et innumerabUes rapit, cum falsitaUs suse stupenda
qui ceciderunt gladio [Ezech. xxii, 22).» Uli quip- „ hominibus signa non exhibet. Cum vero eoram
pe in inferno justa illum sunt. Satanee itaque carnalium oculis mu"anda eis prodigia fecerit, post
Ln congerie mortuoruiu vigilare est, in repro- se tunc non innumerabUes, sed omnes trahit
borum cordibus malitise suae astutias exercere. quia bonis prsesentibus delectantur, potestati il-
Sequitur : hus se absque retractatione subjiciunt. Hsec beatus
Vers. 33. Dulcis fuit glareis Cocyti. — Greeca Job, qui contra iniquorum principem mire disse-
hngua Cocytus, luctus dicitur, qui tamen luctus ruit, qui in hac vita extolH permitUtur, sed in ad-
feminarum vel quorumlibet infirmantium solet ventu Uomini destruetur, de se patenter ostendit
intelligi. Sapienteshujus sfeculi a luce verita- quia flageUa Dominica non ex oUensione suscepe-
tis exclusi, quasi umbras quasdam de verita- rit, quomodo si iniquus quisque in hac vita per-
tis inquisitione tenere conati sunt. Unde Co- mitUtur prosperari, necesse est ut electus Dei de-
cytum fluvium currere apud inferos putave- beat sub llageUi fervore teneri, ex qua re amicos
runt, videlicet designantes quod hi qui digna arguit dicens :
doloribus opera faciunt, in infernum ad luctum Vers. 34. Quomodo igitur consolamini me fru-
decurrunt. Scriptum quippe est.' " Viriliter agi- stra, cum responsio vestra repuynare ostensa sit
te, et confortetur cor vestrum \Psal. xxx, 23). » veritati? .\mici beati Job eum consolari noii pote-
'^
Qui enim in Domino confortari renuunt, ad rant, in quo suie sermonibus veritaU contraibcmt.
luctum per animi infirmitatem tendunt. Gla- Cumque hinc hypocritam vel impium dicerent,
ream lapillos fluminum appeUare consuevimus, per hoc quod ipsi mentientes perpetrabant cul-
quos aqua detluens trahit. Quid ergo per gla- pam, augebaut procul dubio poenam justi vulne-
ream, nisi reprobi designautur, qui suis volupta- ribus afflicU.
LIBER SEXTLS DEClMLS.
CAPUT X.\II. Aers. 1, 2. Nutiquid Deo comparari potest ho-
Qui contra veritaUs verba... ciUegatione defi- mo, etiam cum perfectse fuerit scienlia: In '? —
ciunt, seepe etiam nota repUcant, ne taceudo victi comparatione etenim Dei, scientia nostra ignoran-
^ndeantur. Lnde EUphaz, beati Job sermonibus tia est. Ex Dei namque participaUonc sapimus,
pressus, ea dicit quae nuUus ignorat, ait enim : non comparaUone. Sequitur :
. :
289 EPITOME MOKALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XVI. 290
Vers. Quid prodesl Deo si juslus fueris, aut A inde aliquid se agere vivaciter piitant Eos vero
3.
quid ei si immnrulala fwrit vita Inn
confers, lassos dicimus, qui sub hujus sieculi onere labo- '! —
In omni quippe quod bene agimus, nosmetipsos, rioso fatigantur. Unde et ipsa Veritas dicit « Ve- :
non autem Dominum juvamus. Unde per Psalmi- nite ad me, omnes qui laboratis, et oneratis estis,
stam dicitur Dixit Domino: Deus meus es tu,
>< et ego refioiam vos [Matth. xi, 28)... Haeretici igi-
:
quoniam bonorum meorum non eges (Psal. xv, tur qui sua dogmala praedicare non cessaut, sanc-
2.) Sequitur
•' : tam Ecclesiam quasi de imperitia irrident, di-
Vers. 4, o. Nunquid timetn le arguet te, et ve- centes Aqumn lasso non dedisti, etesurienti sub- :
niel terutn ad judicium ? Quis hoc vel desipiens —
traxisti pnnem. Se enim dare aquam lasso existi-
sentiat, quod Dominus ex timore arguat, et ex mant, cum quibusdam sub terreno fasce laboran-
metu judicium suura contra nos proponat? Sed tibus, sui poculum erroris prtebent et panem esu- :
quia verba sua metiri nesciunt, procul dubio ad rienti se non subtraxisse suspicantur, quia etiam
otiosa dicta dilabuntur, in quibus si se minime de invisil)ililnis atque incomprehensibihbus inqm-
reprehendunt, statim ad uoxia et contumeliosa siti, cum superba audacia respondent et tunc se
prosihunt. Unde Elipha;, qui odiosa intulit, ad doctos pife omnibuscredunt,cumloquideincogni-
contumeliosa protinus verba prorupit dicens Et b tis infelicius prfesumunt. Sanctavero Ecclesiadum
:
non propter malitiam tuam plurimam, et infinitas quempiam videt esurire quod ei non prosit acci-
iniquitates tuas ? — Sequitur : pere, aut si jam sunt sibi cognita modeste suppri-
Vers. 6. Abstulisti enim pignus fratrum tuo- mit, aut, si adhuc videntur incognita, humihter fa-
rum sine causa. — In Scriptura sacra appellatio- tetur, eosque ad ordinatae humihtatis sensiun revo-
ne piguoris aliquando donum Spiritus sancti si- cat, cum per suum illis praedicatorem dicit « Non :
gnatur, ut illud Pauli : " Qui dedit nobis pignus plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad
Spiritus (// Cor, v, 3.) " Ahquando confessio pec- sobrietatem (Rom. \i, 20). » Et rursum. « Noh al-
calorum, sicut in lege scriptum est : < Si debitum tum sapere, sed time (Rom. \u, 3). » Sequitur :
debet tibi quispiam frater tuus, et abstuleris pi- Vers. 8. In fortitudive brachii tui possidebas
gnus ab eo, ante solis occasum pignus restitue terram, et polentissimus oblinebas eam. Ac si —
(Deut. xxiv, 12, 13). >> Quia ergo sancta Ecclesia patenter dicat Qui in praedicatioue tua terram
:
quilibet ab hfereticis ad veritatem fidei revertentes universaliter occupasti, potcnlia fortitudinis, non
prsecipit prius ut confiteri erroris sui culpam ha- ratioveritatis Quia enim Christiauos principes
fuit.
beant, persuadet, et quasi per hsereticorum spe- prffidicatiouem ejus tenere conspiciimt, hoc quod
ciem, per Ehphaz dicitur. Abstulisti pignus fra- eia popuhs creditur, uon virtutemrectitudinis,sed
trum tuorum sine causa, id est, ab hisqui a nobis causam saecularis potentiaj esse supicantur. Sequi-
ad te veniunt inutiliter confessionem erroris exe- tur
gisti. Si vero, ut prfediximus, pignus, dona sancti Vers. 9. Viduas dimisisti vacuas, et lacertospu-
Spiritus sentimus, hferetici sanctam Ecclesiam fra- pillorum comminuisti. —
Plebes quse hasreticis
trum suorum dicuut pignus abstulisse, quia illos praedicantibus sunt subjectae, excarnah inteUigen-
qui ad illam '>eniunt, dona spiritualia suspicantur tia errorum eorum semina perversa suscipiunt,
amittere. Unde sequitur: Et nudos exspoliasti ves- eisque in sua damnatione sociantur. Sed cum
tibus. —
Eos quos hferetici perversis praedicationi- sancta Ecclesia ipsos errorum pr»dicatores, vel
bus trahunt, preecepta doctrinae suae quasiqu«dam ratione victos ad se suscipit, vel studio perversita-
vestimenta habere existimant, et tandiu illos ves- tisobduratos sub disciplinse suae vinculo restringit,
titos putant, quandiu hwc quEeipsi praedicaverunt, destituti hajretici cum remanere apud se plebes si-
ab illis Ex quibus cum qui-
servari considerant. ne prffidicatoribus vident^ quid aliud a sancta Ec-
dam ad sanctam Ecclesiam redeunt, eos protinus clesia quam viduas vacuas relictas dolent ? Et quia
doctrina; vestimenta perdidisse suspicantur. Sed subtractis haereticorum magistris eorum discipu-
cum nudus exspoliari nequeat, quserendum nobis los insuo opere iufirmari suspicantur, quasi lacer-
est, quomodo prius nudi, et postmodum exspoliati tos pupillorum comminutos ab Ecclesia esse con-
memorantur. Sed sciendum quia omnis qui cordis queruntur. Vel certe quia sancta Ecclesia, dum
puritate perfruitur, eo ipso quo duplicitatis tegu- quosdam ab haereticis venientes suscipit, liquet
mentum non habet, nudus est. Et sunt nonnulli nimirum quod pristino errori eorum contradicit.
apud hfereticos, qui cordis quidem puritatem ha- Quia ergo eos a carnali intentione suae supersti-
bent, sed tamen doctrinae eorum dogmata perver- tionis revocat, haeretici cum hos aliter vivere aspi-
sa suscipiunt. Hi nimirum et ex sua puritate nudi ciunt quam docuerunt, lacertos eoruiii ab opera-
sunt, et quasi ex eorum praedicatione vestiuntur. tione, quam prius tenuerant, comminutos esse ab
Sequitur : Ecclesia detestantur. Sequitur :
Vers. 7. Aquam lasso non dedisti, et esurienti Vers. 10. Propterea circumdalus cs laqueis et
subtraxisli panem — Hwretici quo veritatis soli- conlurbat te fortnido subita. — IUum formido su-
ditatem non tenent, eo nonnunquam student ut bita conturbat, qui considerare negligit quid ex
loquaciores appareant, et contra catholicorum fi- districtione judicis venientis immineat. Quia ergo
dem quasi doctrinae scientia gloriantur. Cunctos lidelem populum lueretici culpis perfidiie opprcs-
quos aspiciunt pravis ad se trahere sermonibus sum credunt, circumdatum laqueis accusant, et
quserunt, et unde sibi alios ad interitum sociant. quia existimant quod futura non praevideat in per-
:
291 S. ODOMS AKBATIS CLUNiACEiNSlS 11. 2&2
cussioue sua buuc subita coulurbatuiii formidinc A tem vilam diligunt, longiori sibi ejusdem vilie
putant. Sequitur : spatia pioiuittiuit ? Sed cum eos mors superve-
VhRs. El putabas le tenebras non tisnrum,
11. niens a |)raesenti vita subtrahit. eorum vita spatia,
et iinpetu aquarum inundantium nm nppressum
qiKe sihi longiora qiiasi iucogitatioucteiuiere cou-
iri ! — Ac si apertc dicat Securitateui pacis tibi
:
sueveraut, iiitercidit. Iniqui euim dum corde tran-
ju spe proposueras, et iilcirco ile pi*sumptione sire ad wterna ueghguat, cuncta praeseatia fu-
et
tua quasi do luce {icauilebas, uec le uiKjuam op- gitiva esse non intuentur, meutein in amore ^itse
priiui tnl)ulalionil)Us exislimasti. Sequitur :
pripseiilis lit;uiit, et quasi lougie liabilationis in ea
sibi fundaiucuta coustruunt, quia in terreuis re-
Vers. ti, 13. li. Annoncogifas quod Deus allior
biis por liesidcria solivlantur, et qiiia quoUdiauo
coelo sil. etsuper steUarnm verticem sublimelur.
temporis lapsu, ipsa pnEsentis vitfe mortalitas de-
et dicis ; enim nocil Deu». El i/uasi per cali-
Quiil
cuiTit, atqiie dedicalionem reproborum eosdeni
gineui juiiical. Nubes lalihulum ejus, nec nostra
consideral, el circu eardines cieli perambulat. — rcprobos subtrahendo destruit, recte de iuiqms
dicitur: El fluvius subvertit fundamenta eurum.
Sunt plerique ita hebetes ut formidare nesciant
iii est, ipse cursus mutabilitatis statum iu eis «u-
nisiquod corporaliter vident. L'nde iit ut Ueum
bi :it perversae constructioiiis. Sequitur :
nou metuant, qi.em videre non possuut. Hferetici '^
autem, quia se sapientes arbitrantur, verba cou- Vers. n. Qui ilicehant Deo : Recede a nobis. —
tra calhoiicos irrisionis proferunt, atque ab eis Ha3c etiam Ijcatus Job dixisse quis aml)igat ? Et
illum limeri suspicantur. quem videre corpo-
non qufe in exposuimus, propter legentis
ejiis dictis
raliternequeunt. ut quasi per torporem sensus fastidium rephcare devitamus. Sequitur Et qtiasi :
Auctorem suum existiment, quia excelsior caelo nihil posse facere. Omnipotens xstimabant eum.
esl. et super slellarum vertices sublimatnr, ex — In iiis ergo sermo, et non sententia immiitatur.
longinquo videre non posse. Et quia iuter nos et Nam qitodper bcatum Joli dictum esl. < Quid est
ctelestem sedem partes aeriie inlersuut, quasi in Omnipotcus iit serviamus ei ? [Job \xi, 15.) hoc >>
nube cahgiuem judi.;et, et superioribus
latens per per Elipiiaz dicitur, et quasi nihil possit facerc
intentus, minus ima perpendat, et dum coeli car- «stimabant eum. Sequitur
dines ambiendo constringit, interiora non videat.
Vers. 18. Cu7n ille implessel domos eoru ' bu-
Sed quis de Ueo vel desipieus ista suspicetur ? (Jui
— Malorum
nis. domos Dominus bouis implet,
nimirum cum sit semper omnipotens, sic intendit
quia eham ingratis bona sua non denegat, ut aut
omnibus, ut adsit singuhs sic adest singuhs, ut
;
benignilatem Conditoris erubeseant, et ad bonita-
simul omnibus nuuquam desit. >iam etsi quosdam C
tem redeaut aut redire omuimodo eontemncntes,
;
peccatores deserit, eisdem tamen ipsis adest per
iude ilhc gravius puniantur. Sequitur Quoruin :
judicium,quibus deesse videtur per adjumeutum.
Sequitur :
senlentia procul sit a me. Hocetiamperbeatum —
Job dictum est ait namque Quorum consiliuui: :
Veks. 15. Nunquid semitam sxculorum custodi- longe sit a me. Quamvis aliud senteutia, at ahud
re cupis, quam calcaverunt viri iniqui ? Sicut—cousLlium possit iuleUigi. Sentr-ntia quippe in ore
semita Redemptoris nostri humOitas, ila semita est, consihum in cogitatione. Constat niiuirum
sfeculorum superbia. SBeciilorum itaque semitam quia iste maiorum verbis, iste vero eliam a cogita-
viri iniqui calcani, quia per hujus vitffi desideria
tione desiderat esse dissimilis. Sequitur :
in elatione perambulant. Sequitur :
Vers. 19. Videbunt justi et l(e'abuntur, et inno-
Vers. 16. Qui sublati sunt ante tempus suwn, el cens subsannabit eos. Justi. cum hic injustos —
/luvius subvertit fundamentum eorum. —
Cum errare co spiciunt, de errore pereuntium non pos-
tempus vitaj a divina nobis prasscientia sit procuJ sunt Isetari. Si enim gaudeut erroribus, justi non
dubio fixum, quserendum valde est, qua ratione sunt. Rursum si per insultationem laetantur, eo
nunc dicat, quod iniqui ex praesenti ssculo au!c qiiod tales uon suntquales alios esseconspiciunt.
tempus proprium subtrahantui'. Omnipoteus eniiu omnino superbi suut. Lnde et Pharisaeus justihca-
Deus, etsi ahquando mutat seutentiam, uuuquam tionem perdidit, qui publicani meritis gaudeudo
ergo eo tempore ex hac vita quisque subb-ahitm", se praituht, diccns " Gratias ago tibi, quia nou :
quo ex divina potentia ante tempora prffiscitm-. sum sicut caeteri homines, raptores, injusti, adul-
Sed sciendum quia creans et ordiuaus nos omni- teri. velut etiam hic publicanus iLuc. xviu, i\). >'
poteus Deus juxta smgulorum merita disponil, et Quando ergo videbuut jush iniquorum iuteritum
lerminuui ut etmalus ille breviter vivat, ue multis et lictabuntur, uisi cum disti'icto jiidici periecta
beue ageutibus noceat, vel bonus diutius in hac jam securitate exsultatiouis inhsesermt, cum iu illo
vlta subsistat, ut muilis boni operis adjutor exis- extremo examine illorum damnationem conspi-
tat. Quamvis omnipotens Deus illud tempus ciunt, et de se jam quod metuant uon habebunt ?
uniuscujusque ad mortem pra^sciat, quo ejus vila .Nunc itaque reprobos aspiciunt et gemunt, tuuc
termiuatur. Nec aho iu tempore quispiam mori conspicient et subsanuabunt. quia eos exsultando
poterit, nisi ipso quo moritui. Cum ergo ita sit, despicient, quos modo nec siue gemituiniqua per-
quid est quod dicitiir quod iuiqui anle lempus |)etrantes, nec sine metu vident pro iniquitate mo-
suum sublati sunt, nisi quod omnes qui preesen- rientes. Sequitur :
:
m EPITOME MORALIUM S. GREG. liN JOB. — MB. .\VI. 294
Vers. 20. Nonnesurcisa esl erertio eorum, el re- A ErilqueOmmpotens conlra hosley luos,
Vrcns. 25.
/i'/uias eorum devorabit ignis. — llic nainque ct aryenlam roacenabilurtibi.
Quos magis alios —
iniqtiierocti smit, qiiia in pravis actionibns extol- hostes patimur, quam mahgnos spiritus, qui cogi-
luntiir, quia perversa agunt, et tauQeo pro perver- lationilius nostris obsidenf? Argenti nomine
saera
sis actibus niiuime feriuntur.
Sed eorum erectio eloquia designari testatur Psalmista, qui ait :
tunc succiditur, cum vel a prsesenti vita ad inte- " Eloquia Domini, eloquia casta, argentum igne
ritum, vel a conspectu ;eterni judicis ad aeternum esamuiatum, probalum terrui [Psat. \i, 7j. ..
Et
gehenn» inceudium portrahimtur. Qui et si liic s^epc cum sacris eloquiis intcndimus, malignorum
mortiiam s<iam carnem relinquuut, ipsam quoque S[)iiituum insidias ^j-ravius toleramus, quia menti
iu resiirrectioue recipieut, Lit cum carne ardeaut, uoslraj terrenarum cogitationum pulverem asper-
in qua peccaverunt, sicut enim eorum culpa in gunt, ut intentionis nostree oculos a luce intimoe
mente fuit et corpore, ita eorum poena iu anima visionis obscurent.
Quid nimirum Psahiiista pro-
erit pariter et carne. Sequitur : tulerat,
Dcclinatc a mc, maligni, cum dicebat : ..
Vers. 21, 22. Acquiesce igitur ei, ei liabclo pa- etscrutahor mandata Dci mei irsai. cxviii, l-i). »
cem, « per lixc Ita/p/tis fructus oplimos. Suscipe Sed quia nemo hoslos sua virtute superat, per Eli-
exore iUius Leyein, el pone sermo)ies e;us in coi-de b piiaz tlicitur Eritque Omnipotens contra hostes :
tuo. —t.ulpa superi>ia! est docere meliorem. tuos, el argenlum coaceroabilur libi. Ac si aperte
Quam saepe hasretici perpetraut, qui de his quee diceretur Dum mahgnos spiritus Doniinus a te :
prave sentiimt, quasi docere catholieos praesu- sua virtute repuleiil, divini eloquii talentum luci-
muut. Tunc enim putant Deo acquiescere, si illos dum excrescit. Sequitur :
coutigerit eorura perversitatibus consentire, et ac- Veus. 26. Tunc su/jcr Omnipolentem deLiciis af-
quiescentil)us pacem promittunt, quia contra eos /lues. —
Super Omnipotentem deliciis affluere est,
qui sibi consentiunt jam jurgari desistunt. Fru- in amore ilhus Scripturee sacree epulis satiari, in
ctus autem optimos sibi consentientibus polUcen- cujus nimirum verbis totdehcias invenimus, quot
tur, qcia eos solos boua opera agere existimant, ad provectum nostrum mtelhgenhce divtrsitates
quos ad suadogmata se trahere exsultaut. QuiJjus aceipimus. Hinc etiam iu admiraliouem sponsaj
hoc congruit quod adjiingit. Suscipe ex ore illius soriptum est QutE est ista qiuB ascendit de de-
: ..
iviiem, quia ea es ore Dei pro-
qiiae ipsi sentiunt, serto, dehciis affluens ? » iCant viii, 3.) Sequitm-
cedere suspicantur. Et potie sermones e/us in corde Et eLevabis ad Deum faciem tuain. Ad Deum —
luo. Ac si astruat dicens Quos nunc usque in ore,
: faciem elevare est cor ad sublimia iuvesUganda
et non in eorde tenuisti: quia enim eorum pcr- Q attollero, nam sicut per corporis faciem homini,
versa dogmata respuit, non eum verba Uei in ita per interiorem hominem Ueo noti atque con-
sensu, sed in ostensione liabuisse criminantur. Se- spicabiles sumus. Cum vero culpae reatu depri-
quitur : mimm% ad Deumlevare cordis nostri faciem ve-
Vers. 23. Si reversits fueris ad OtHnipotentem remur cum
vero pcenitentiae lamentis culpa di-
;
xdificaberiH, et/onge facies iniquitaleni a taber- luitur, et sic perpetrata
planguntur, ut plangenda
nacuLo tuo. — Fidelem populum a Deo discessisse minime perpetrentur, magna menti liducia nasci-
haeretici existimant, ciim suis pr:«dicationibus re- tur, et ad couspicienda supernas retributionis gau-
sistentem vident, ac si aperte dicant : Qui;-, nostris dia cordis nostri facies levatur. Ac si aperte hterf-
dogmatiJjus resistendo a Deo recessisti, idcirco a tici fideh populo dicant Quaudiu praedicationem :
justitiae fediiicatioue Tabernacu-
destructus es. nostram non sequeris, cor in inhmis premis. Se-
lum vero aliquando accipimus tabernaculum cor- quitur :
poris, ahquaudo vero habitaculum cordis. Nam Vers. 27. Rogabis eum,
et exaudiet le. Ro- —
sicut anima habitamiis in corpore, ita per cogita- ganl quippe Dominum, sed esaudiri minime me-
tiouem lialjitamus in meutc. Iniquitas ergo in ta- rentur, qui jubentis Domini pr;ecepta contemnunt.
beruacido mf^ntis est, perversa inlentio in stud.o ,
Unde scriptum est : c.Qui dechnat aui-em suam ne
cogitationis, iniquitas autem in tabernaculo cor- audiatlegem, oratio ejus erit exsecrabihs (Prov.
poris est per expletiouem operis actio carnalis. Ac xxviu, 9). » Subditur El vota tiia reddes. : —
si Ehpliaz pateuter dicat Qiiisquis ad Deum post
: Qui vota vovit, sed hfec per intirmitatem solvere
errata revertitur, in cogitalioue simul et in opere nou valet, ei ex peccati p«na agitur, ut volenti
miindatm-. Sequilur : Jionuui, posse subtrahatur. Cum vero in conspe-
Vers. 24. Dabil pro ierru silicem, et pro siLice ctu intimi judicis ea quae obsistit culpa detergitur,
lorrentes aiireos. —
Quid per terram, nisi intirmi- fit protinus ut votum possibLlitas sequatm-. Se-
tas acUonis, quid per duritiam silicis, ni.si forti- qiutiir :
tudo sigiiatur? Quid per terrcntes aureos, nisi Veiis. 28. /Jerernes rem, el eocniet libi. —
doctrinaui intimaj claritatis accipimus ? Omuipo- Hoc csse proprium iuhrmautium solet, ut tantum
tens autem Dominus ad se conversis pro terra dat quempiam existimentjustum,quanto hunc ad'ipisci
sihcem, quia pro inhrma actione, fortitudinem Iri- eonspiciunl omne quod appeht, cuin vidclicet ao-
buit robusti operis. Dat etiam pro silice torrentes verimusnonnunquam bona terrenajustissubtrahi,
aurcos, quia pro robuslo opcre doctriiiam miilti- quio largo miiufire tribuuiitiir iujustis. Sed si dicta
pUcat clarse prifidicationis. Sequitur : ha;c Lhphai; de douis spiritalibus iutulit, scien-
:
295 S. ODONIS ABBATIS CLUMACENSIS II 2%
dum quod res deccrnitur et venit, cum virtus qaie A malos blandiri conspiciunt, quia juxta Pauli vo-
ex desiderio cxpetitur, larjriente Deo etiam atTe- cem, per dulces sermoues et benedictiones sedu-
..
ctum prosperatur. Unde et adhue subditur Et in : cunt corda innocentium (flow. xvi, 18).» Manus
viis titis splendebit lunien. — In viis quippe ju- quippe plagas est fortitudo percussionis. Primam
storum lumen resplendere est, per mira operum namque percussionem suam eleeti considerant,
\-irtutum signa suff claiitatis aspergere, ut quo- qui a Conditoris sui visione divisi sunt, quia ne-
cunque per intentionem pergunt, ad intuentium quaquam ilhiminafionis intimiP, claritate fruuntur,
cordibus peccati noctem exLiitiant, et sui operis sed in prff-sentis vita; exsiho quasi in caecitafis
exemplo in eis justitioe lumeu infundant. Sequi- loco religafi gemunt. Semper ergo habent in hac
tur : vita manum plag.T3 gemitum suum, sed cum
Vers. 29. Qui cnim humiliatus fuerit, erit in adhuc efiam hac vita adversa accedunt, mauus
in
gloria, et qui inclinavcrit oculos, ipse salvahitur. plaga; eorum etiam super gemitum gravatur. Se-
— QuiB uimirum sententia a veritatis ore non di- quitur :
screpat, dicenlis Omnis qui se exaltat humilia-
:
• Veks. 3. Quis mihi tribuat ut cognoscam et inve-
bitur, et qui se humiUat exaltabitur (J/(7<?/i., xxni, niam illum et veniam usque ad solium ejus ? —
12). » Dnde per Salomonem dicitur Antequam p Electus quisque nisi Dominum cognovisset, ufique
: <>
conteratur, exaltatur cor hominis, et antequani non amaret. Sed aliud est cognoscere per fidem,
glorietur, humihatur (P?'oi'. xvui, 12). » Recte au- atque ahud per speciem, ahud invenire per credu-
tem dicilur Qui inclinaverit oculos ipse satva/ii-
: litatem, aliud per contemplationem. Ex qua re
tur, quia quautum per membrorum ministerium agitur, ut elecfi omnes eum, quem fide cognove-
deprehendi potest, prima superbiae ostensio in runt, videre quoque per speciem anhelant, cujus
ocuhs esse solet. Ilinc enim scriptum est « Et amore flagrantes {estuant, quia ejus dulcedinis
:
oculos superborum humihabis iPsal. xvn, 28). » suavitatem jam ipsa suoe fidei certitudine degus-
Oculos ergo inchiiare est, nulhira respieiendo de- tant. Quid enim sohum Dei est, nisi ilh angelici
spicere, sed si minorem atque imparem cunctis spiritus, qui, Scriptura teste, Throni vocafi sunt?
quos quioculos
aspicit aestimare. Salvabitur itaque Qui utique usque ad sofium Dei venire vult, quid
inclinat, quia qui falsum superbiae verticem dese- aliud quam interesse angelicis spirifibus concu-
rit, veritatis altitudinem ascendit. Sequitur : piscit ut nulla jam defectiva temporum momenta
Vers. .30. Salvalritur autcm innocens in mundi- susfineat, sed permanenfi gloria in contemplatio-
tiamanuum suarum. — Quffi scihcet sententia,'si nem aeternitatis exsiirgat ? Sequitijr :
de coelestis regni retrLljutione promittitur, veritate „ Vers. 4. Ponam coram eo judicium, et os meum
fulcitur, quia cum
de Deo scriptum sif " Qui cre- : replebo increpationibus. — Coram Deo ponere ju-
didit unicuique juxta opera sua [Rom., ii, 6), » dicium est, intra secretum menfis per contempla-
iUum in extremo examine justitia feterni judicis tionem fidei, ad tremendum examen majestatis
sal, quem hic ejus pietas ab immundis operibus iUius oeulos nostrae considerationis aperire, quod
liberat. Sin vero ad hoc salvari hic quisque mun- peccator homo mereatur attendere, et, occultus
ditia manuum suarum creditm', ut suis virLbus in- nunc et tacitus judex quam teiTLbiUs post appa-
nocens fiat, procul dubio erratur, quia si superna reat considerare. Qui enim sibi in conspectu Dei
gratia nocentem praivenit, nunquam profecto in- judicium ponit, os suum increpationibus replet,
veniet quem remuneret innocentem. Unde veridici qiiia dum examen trementi contra se judi-
subtile
Moisi voce dicitm' Nullusque apud te per se in-
: cis contemplatur, amare se poenitentise invectione
nocens est (Exod. xxxiv, 7). « Qua; tamen omnia persequitur. Sequitur
pro typo h«reticorum promissionibus congruunt. Vers. o. Ut sciam verba quse mihi respondeat,
Qui cum tideles quoque in proesenti vita afflictos et inlelligam quid loquatur mihi. — Tunc enim
inveniunt, eos ex culpa perfidia; percussos arbi- culpas plangimus, cum pensare coeperimus ; sed
trantur, eisque si sua dogmata sequantur, sahi- tunc subtilius pensamus, cum solhcifius plangi-
tem innocentia; per bonorum operum munditiam mus, atque ex lamentis in oorde nostro plenius
promittunt. Sequitur : nascitur quid est quod peccantibus divina distri-
CAPUT XXIII. cfiominatur, quae erunt illa reproborum impro-
Vers. 1, 2. Rispondens autem Job ait : Nuncquo- peria qui terrores, quse implacabilis majestafisaver-
que in amaritudine est sermo meus, et manusplagx sio. Tanta enim tunc Dominus reprobis iratus di-
mece aggravata est super gemilum meum. More — cet, qiianta eos pati ex asquitate permiserit. Sequi-
suo beatum Job planioribus verbis inchoat, sed tur :
dicta sua, alta mjsterii prosecutione consummat. 6. Nolo multa fortitudine contendat me-
Vers.
Mederi quippe dolor aiilicfi ex amicorum consola- cum, ne magnitudinis suse mole me premat. —
Uone debuerat, sed consolatio eorum ad blandi- Mens etenim quaelibet justi, si ab omnipolente Do-
menta fallacia; erupit, quia videlicet inordinatie mino districte judi.^atur, mole magnitudinis pre-
consolaUonis intentio persecutionem, quam mi- mitur. Sequitur :
nuere debuit, multiphcavit. In quLbus nimirum Vkhs. Proponat xquitatcm contra me, et per-
7.
verbis per typum sanctte Ecclesiaa etiam fidelium veniat ad victoriam judicium meum. Quis enim —
dolor exprimitur, qui eo ampUus gemunt, quo alius, nisi mediator Dei ethominum, homo Christus
I
: : : :
297 EPno.ME .MORAI.IU.M S. I.N GREG. JOB. - I.IB. XVI.
298
Jesus, fequitatis nomine designatur? Dequoscvip A imitari contendimus,
tum quid aliud quam gressuum
est :
.. Qui factus est sapientia nobis a Deo et
ejus vestigia sequimur,
justitia (/ Cor.
quia extrema qu..dam
i, 30). >. Qua3 scilieet justitia dum e.iusoperaliouisimitamur? Hac
iuhunc mundum contra vias peccatorum venit, enim Patris sui
vcstigia Ventas admonebat
antiquum hostem vicimus, a quo capti teneba- imilari, cum diceret
.. Orate pro persequentibus
et calumniantibus
mur. .\c si ergo diceret \d redarguendas vias :
os (Wm.
V, U), „ et rehqua.
Potest tamen bea-
meas incarnatum iMhum mittat. et tuuc insidian-
tem adversarium per absolutionis me» judicium
tus Job, sic m futm-a operatione incarnandce
Sa-
pientue intendere, sicut nos ejusdem Sapienti*
victor escludam. Sequitur:
jampr«tcntaoperaper fidemvidemus.
^ERS. ad orientem iero, non apparet
8, 9. Si Cuiusuimi-
rumvuauadum beatus Job superao Spiritu
si ad occidentem, non inteiliyam re-
eum ; si ad si- pletus sol icita intenUone couspiceref, futuram
nistram, quid acjam ? non apprehindam
eum. mansuetudmis iUius
si me vertam ad de.ctram, non
humUitatem prsvidens, quasi
cidebo illum. - ad exemplum sibi
propositum recurrit, ut
Creator quippe omnium in patre non est, quia qiudquidm hac
ad imitationis ilUus vita ageret,
ubique est, et tuuc minus iuvenitur, quando
yestigia hgarct. De quibus
is qui totus ubique est in parte
ejus vestigus per Pe-
quasritur. Sequi- B trum dicUur:
« Christus passus est
tTU- :
pro nobis, vo-
bis rehnquens e.xemplum
ut sequamini vesUgia
Vers. 10. Ipse cero scit ciam nvam.
Ac si —
ejus IIPetr.n,n}. „ Sequitur
aperte dicat Videre non valeo videntem me, et Viam ejus rusto- :
:
eum qui me subtiUter intuetur, iutuerinon possum,
dim, el non declinavi ex ea.
Custodit enim et -
non dechnat, qui hoo ubi
inten.lit, operatur et
•
ut videlicet ostendat quia tanto cautius
formidan- cusfodu-e quippe per intentionem
dus est, quanto conspicabilis non est. Qui est,non deeliua-
enim re per operationem. Hsc
namque est soUieitudo
ita uosaspicit, ut anobis aspiei
nequeat. eo magis justorum, ut actus suos quotidie
timendus est, quo euncta videns minime videtur. juxta vias verita-
tis examment, eteas
sibi in regulam
Ahter Ad orientem quippe imus, cum proponentes,
:
mentem in a rectUudims earum tramite
non dccUnent. Seaui-
consideratione majestatis ejus attoUimus, ^
sed non tiir
apparet, quia quahs in natura sua est,
a cogitatione Vers. 12. A mandaiis labiorum
mortah videri non prsvalet. Ad occtdentem imus. c/us non recessi
cum subletum sublatum; ii, Deo cordis oculum,
Sicut bene obsequentes —
fauuUi dominorum
suorum vultUjus semper intenti
sed ipsaimmensitate luminis reverberatiun, sunt, ut ea qu^e
ad nos- prscepermt festini audiant, etimplere
metipsos reducimus, et lassati discimus contendant
supcr nos C sicjustorum mentes
per infentiouem suam omni-
valde esse quod quc-erebamus, nostram
mortalita- poteati Domino assistunt,
tem considerantes.indignos nos adhuc esse depre- atque in Scriptura ejus
'
quasi os ejus intiientm-, ut
hendimus, qui immortalitatem videre valeamus. quia per eam Deus
loquitur omne quod vult, tanto
Ad sinistram ire, est peeeatorum delectationibus a voluntate ejus
non discrepant, quauto eamdem
consentire. Et nimirum constat, quia voluntatem iUius
Deum appre- ejuseloqmo agnoscunt. Sequitiir
hendere non valet, qui adhuc in delectatione Et in sinu meo :
eatiper sinistram jacet. In dexteram
pec- abscondi verbaoris ejus. In >i:r. etenim cordis -
proculdubio verba oiis ejus abscondimus,
vertitur, qui de vu-tutibus elevatur, (j;i;uido mandata
sed Deum vi- ejiisnon transitorie, sed implen.a
dere non valet, qui privata L-etitia de bonis ..[lere audimu<^
actibus Hinc est enim quod de ipsa
gaudet, quia in eo cordis oculum tumor matrc Virgme scri-
elatiouis ptum est « Maria autem conservabat
premit. Ipse scit vium meam, ac si omnia ver- :
patenter di- ba hffic couferens in corde suo {Luc
cat Ego me et distriete discutio. et ii I9) » .Se-
:
tamen iUe quitiir > /
quem videre non valeo, videt subtihter cuncta
qua3 ^'^f^i-i-i-Ipseenimsolusesl^etncmoadverterepotest
ago. Sequitur: Et probabit me quasi
aurum quod cognationemejus.-^unquklnami.
per ignetn transit. —
Am-um in fornace ad nat ira:.
.:: suntangeh ho
suaj claritatem proticit, dum sortes
Q mines, crelum et terra, aer et mar:.-: o- incta voIalUia'
amittit. et quadrupedia atque serpentia? Et certe
Quasi aurum ergo, quod per ignem scriptum
trausit, pro- est: Creavitutessentomnia (.Sup. i,li). „ Cum
.<
balur anima justorum, quibus exustione ergo
tribula- inrerumcreaturatammultasinf,cur beati viri vocc
tionis et subtrahuntur vifia, et merita augeutiu-. niiuc dicitur,(/)st' enim .solus est ? Scd
Sequitur: aUudest esse
aIiudpnncipahteresse,aUudmutabiliteratqueahud
Vers, II.Vestigia ejus st-cutus est pes
meus. — immufabiliteresse.Suutenimh;eeomnia,sedprinci-
Quasi quidam namqiie Dei gressus
simt, ipssequas pahternonsunt, quiain semetipsis minmie
cernimus ejus operaUones, quibus bonus subsi-
quisque stunt. et nisi manu gubernantis tciicantur, esse ne-
malusque regitur.quibus justiinjustique sms
ordi- qiiaqiiain possimt. Hinc enim ad Movscm
mbus disponuntur, quibus et subjectiisquisquead dicitur :
« Ego sum qui sum. »
melioraquolidieducitur.et adversus ad deteriora
Et : « Qui est misit me ad
vos iEj-od.m,{i), .. cogilationcm qnippe ejus nul-
corriiens toleratur.De qiiibus nimirum gressibus
Propheta dicebat
lus avertit, quia nemo resistere ej i:s o jcultis judiciis
, Visi sunt gressus tui, Deus
:
prjevalet. .\am ef
{Psal.Lwu, -20). » Nos itaque cum virtutem
si quidam fuen.nt, qiii de preca-
longa- tionibiissuis ejus cogitafionem adverfisse
mmitaUsatquepietatis ejus intuemur. videren-
et intuentes tur, itafiiitejusinfernacogitatio,
ul seutentiam ejus
Patrol C.\.\.\III.
10
: :
299 OUU-MS AUH-VTIS ULLMACIi.NblS 11 ;iOO
avertere deprecamlo ab ipso acce- A imininentestenebras,nec laciein meamoperuitcali-
potuissent, ct
perunt (iiiod rjn. Qui cuim semi^cr diviiite ioriiiiilinis pondiis as-
agerent upud ipsuiu. Uical ergo
Et :
nemo avertere potesl coijitationem ejus, quia se- pcxit, ejus cordis faciem i:aligo peceati uon ope-
mel lixa judicia mutari nequaquam possunt. Unde ruit, et is quem supplicia nulla sequebantur, salu-
scriptum est " Pneceptum po.suit et nou pvteler-
:
;cm corjioris proptcr imminenics tcuobras non
ibit (/'sa/. c.XLvni, li). » Seqailur: Et animu, ejus, aiuisit. Sequilur :
quoil uoluit, /lor fecit. — Cum sii cunetis cxterior CAPl r XXIV
corporeis, cuactis mentibus iulerior Ueus, ea ipsa Vi.us. i. AO Omidpotentc non siint u/tscundita
via ejus qua penetrat omnia, cuucta disponit, tempora. Qui autem noverunt eum,ignorant dies
anima illius appellatur, cujus vidciicct volunlai, iUius. —
Quid (iics dici uisi ipsa ojiis leternitas
ucc illa ol).sistunt qure conlru voluulatem illiii.^ appcUatur? qu noununquam unius diei prouun-
i',
lieri videntur, qui ad hoc nonnuuquam permiitit liatione expriinitur, sicut seriplum est : « Melior
iierieliam quod non praacepit, ut per koc illtiiJ est dies una iii atriis tuissuperuiiiliii (/-'sa/. ).xxxiii,
certius impleatur quod jubetur. Apostatie quippe H). Nonnuuquam vero persunin longitudinem
11
augeLi perversa voluntas est, sed tamen a Deo mi- dierum multonim appellatione signaliir, de qui-
rabiliter ordinalur, ut ipsae quoque ejus insidia^ jj jjns scriptuin est: " lu swculum steouli anni tui
utilitatibonorum servianl, quos purgando tentant. {Psal. ci, 25). '1 Nos itaq.io intra tempora volvi-
Sequitur :
mur, per hoc quod crea.ura sumus.,l)eus aiitem
Vers. 14. Cum expleverit in me voluntatem qui creator est omuium, ajternitate sua tempora
suam, multa similia prxsto su7it ei.
et alia Ac — uostra comprchendit, quia ipse quidem nostra
si aperte dicat Jam perpendo quae patior, sed ad
: ooniprehensiljililer conspicil nos autem ea ,
luec formido qua» pati possum. Explet enimin mo (iu;e ejus sunt comprelieuderi! uiiUaleuiis valemus.
Yoluntatem suam, quia multis me persecutioui- Sod oum natura Deus simplex sil, miraudum valde
bus aftligit, sed multa siinilia prxstosunl ei, quia est cur dicit : Qui noverunt eum ignorant dies il-
ferire si cogitat, adhuc iuvenit ubi plaga cresoat. lius. iNeque tnim aliud ipse, atque aliud dies ejus
Sequitur : sunt. Deus namque hoc est quod habet, eeternita.
Veks. i'6. Et idcirco a facie ejus turbalus sum. tom quippe habel, sed ipse est i.eteruitas. (Juid est
et considerans eum tiiiwre suLlicilor. — Beiie a ia- ilaipic dicere, giri noverunt euiu iynorant dies il-
cie Domiiii turbatur, qui tcrrorem majestatisiUius, lius, uisi quia et coguoscuut eum, et adhuc n s-
cordis sui obtutibus propouil, et ejus rectitudiuis oiuat? .Nam et qui eum jam iide tcuent, adhuo per
pavore concutitur, dum se reddendi rationibus „ speciem ignorant, et cum ip.se sit celernilas quam
conspicit idoueum non esse, si districte judicetur. veraciter crtJimiis, quaUter tameu sil ipsa ejus
Recte autem dicitur, Et considerans eum timor.' ignoramus. Sequitur :
sollicitor, (pd diviuie animadversiouis vim cum ViiRS. 2. Aiuierminus transluLerunl, iliripiierimt
minime quis^iue considerat, mimin lormidat, et greyes, et paverunt eos. Quos ahorum nomino, —
tanto magis in hac vita quasi securus est, quanto nisi hfereticos designat? qui a sauctae Ecclesise
a consideratione iutern» distiictionis alieuus. Sc- gremio extranei existunt. Ipsi enim terminos
(juitra" trausferunt, quia constitutiones Patrum prtevari-
Vers. 1(). JJeus inolliviL cor meiiin, et Omnipotens caudo transceudunt, de quibus constitutionibiis
conturbavit me. — Bx diviuo munerecor jusli mol- soriptum est Ne transgrecUaris terminos anti-
: I'
le dicitur, quia superui judicii timore penetratur- quos, quos posuerunt patres tui (Prov. xxii, 28). »
Molle est etenim quod penetrari potest, durum Qui greges diripuerunt et pascunt, quia imperitos
quod peuetrari non potest. Unde per Salomonem quosque perversis ad se persuasionibus trahunt,
dicitur « Bcatus liomo cjui scmper est pavidus. Qui et doctrinis pestiferis ad interticienoum uutriuut.
vero meutis cst durte, corruet in malum (1'rov. Socjuitur :
xxvin, 14). Non autem secura, sed conturbata sunt
11 Vers. 'i.Asinum pupiLlorum abigerunt, et abstu-
corda bonorum, cjuia dum futuri examinis pondus tertintpro pignore bovem vidux. Quos hoc loco —
considerant, quietem hic habere nou appetuut, se- pupUlos accipimus, nisi electos Dei in menUs teneri-
curitatem suam districtionis intimse consideratione tucline positos,qui magna fidei gratia uutriuutur, et
pertuibaut. Sequitur patris sui jam pro se mortui faciem necdum vident?
Vehs. 17. Non enimperiiproplerimminenles tene- Suntnamque nonuulU, (jui quamvis ipsi agere spi-
bras,ncc faciem nieam operuit caiigo. — Illc enim ia ncqueaut, ad summa tamen tendenUbus li-
ritalia
UageUo positus a salutecorporispropterimminentes benter subsidia ministrant.Portareenimasinusone-
tenebrasperit,(juiidcirco pro transactis percutitur, ra hominum solet. Quasi ergo quidam asiuus elec-
(d a fuluris snppliciis aiisoondatur. l-^lagella cjuip- torum est, qui terrenis reljus deservieus deportat
jiobonoriim aut vilia perpotrata purgant, autqufe ouora usibus homiuuiu. Et stepe cum hffirelioi
polerant pe)'petrari futura devitant. Beatus autem quomlibel talemasanctcc Ecclesifegremio averlunt,
Job,qnia in fla.gello positus, nec a peccatis praece- quasi pupiUorum asinum abiguut. Qu» autem vi-
dentibus purgabatur, nec ab imminenti))us terge- dua,nisi saucta Ecelesia debet inteUigi, qiue occisi
batur, sed ojus taiitummodoin ilageilo virtus augo- viri sui iutcrim visionc privata est ? Bos autem
batur, tidiirialiter dicit Non enim perri propler : hiijus est viduie unusquisque pradicator, at sape
301 EPITOME iMUHALIUM S. GREG. L\ JUB. HB. XVI. 303
conliagit, ut hasretici perversis suis doginatibus, \ toUentes, quibus nonest openmentum in /riyore.
ipsos etiam qui prsedicatores videbantur, trahaut — Sicut vestimenta corpus, ita Lona opera pro-
Bovem ergo vidute auferunt, cum ile sancta Ec- teguat auimam. Unde cuidam u Beatus dicitur :
clesia, etiam
pfajdicantem tollimt, ubi reote est qui vigilat et custodit vestimeuta sua ne nudus
adjunctum, pignore. Pignus namque cum tollitur, ambulet {Apoc. xvi, 13). « Hteretici itaque cum
aUud quidem est qnoil tenetur, sed tamen aiUiuc iiiquorumdam mentibus bona opera destruunt,
aliud qu^eritar, et plerumque ideo eos couantur uimirum velamiaa indumentorum tulluat. Operi-
auferre qui prsedicani, et eorum etiam sequaees meutum quippe ad juslitiam periinct. frigus ad
trahant. Pro piguore ergo bos vidua? tollitur, culpam. Et sunt nonnulli qui ia quibusdam rebus
quando idcirco ipse qui preeilicat, recipilur, ut peccata faciunt, ia quibusdam vero recta opera
ahi sequahtur. Sequitar : sequuntur. Quiergo ex aliis actibus delinquit, at-
que ex aliis bona peragit, quid iste nisi ia frigore
Vers. 4. Subvertei unt pauperum viam, et op-
presserunt pariter mansuetos terrw. — Paupertatis
Quia ex alioopere ferves- vestitus alget et tegitur?
alio Irigescit ad culpam. cit ad justitiam, qui ex
uamque uomine saepe humiUtas designari soiet, et
Sed cum liasretici talibus boua opera subtrahunt,
uonnunquam hi qui mansueti atque humiles vi-
agunt ne iu frigore habeant quo vestiantm-. Potest
dentur, si servare disoretioaem nesciant, exemplis B
vero perfrigus desiderium, per vestimenta opera-
aliorum cadant. Sequitur :
tio designari. Et sunt plerique qui adhuc perversis
Vers. 3. Alii quasi onagri in desertu egrediun-
desideriis aestuant, sed contra se spiritaliter decer-
tur ad opus suum. —
Ouager enim agrestis est
tantes, rectis sibi operibus repugnaul, et boms
asinus, Et reate in hoc loco onagris comparantar
actibus tegunt hoc quod siaistrmn sibi resultare
hterctici,quia iu suis voluptalibus dimissi, a vin-
per teatatioaem seatiuut. Hi itaqueuade mala de-
cuhs iidei et rationis suut aheui. Unde scriptum
sideraat, inde algent: unde autem bona operan-
est " Onager assuetus iu sohtudine, in desiderio
tur, inde vestiti sunt. Cum vero hffiretici perversis
:
auimae suae attraxit ventuin amoris sui (-/er. ii,
allegatiouibus rectse lidei eis opera subtraliunt,
2j » Non
. eniiu Dei, sed suum opus peragunt,
quid aguut aisi ut hi qui adhuc desideriorum car-
dum uou recte rectajdogmata, sed propria desi- uahum frigor-a seuiiuat, sine bonorum actuum
deria sequuutur. Scriptum quippe est « Aodiu- :
vestimeuto moriantur "?Sequitur :
laus in via iiumaculata, hic mihi ministrabat
Vers. 8. Quos imbres monliuin rigant, etnon
(Psal. c, 6). n Sequitur Vigilantesque ad p)-xJam
prseparant panem Liberis.
:
habentes velamen ample.rantur lupiiles.
— Ad pr<edam vigilant, Imbres —
g sunt montium, verba doctorum. Ue quibus mon-
qui verba justorum ad proprium sensum rapere
tibus voce sauctte Ecclesiaa dicitur » evavi ocu- : .
semper conautur, utper h;ec perversis filiis par.em
los meos ad moutes {Psat. csx, 1). Hositaque >i
erroris pareut. Do quo videhcet pane apud Salo-
imbres montium rigaut, quia sanctorum Palrum
mouem verljis muherispravitatis hceretice tjpum
tluenta satiaut. Velamen autem ut jam praedixi-
gereutis dicitur : <• Aquffi furtiviB dulciores suut,
mus, boui operis tegmen accipimus, quo quisque
et panis abscondilur suavior (Prov. ix, 17). » Se-
tegitur, ut aate ommpoteutis Dei oculos pravitatis
quitur :
ejus fVeditas operiatur. Uade scriptum est « Beati :
Vers. 6. Agium non suum
demelunt, et vineam quorum remissaj suut iniquitates, et quorum tecta
ejus quem vi oppresserunt vindemiant. Potest —
sunt peccata {Psal. xxxi, 1). » Quos autemnomine
agri nomine Scripturae sacraelatitudosiguari,qaam lapidum, nisi fortes intra sanctam Ecelesiam vi-
haeretici non suam demetunt, quia ex ea senteu- ros accipimus. Quibus per primum pastorem di-
tias longe a suis sensibus diversas toUunt. Quw citur Et vos tanquam lapides vivi superaedi- : <i
viuefe quoque appeUatione exprimitur, quia, per licamini [I Petr. ii, 'ij. » Hi itaque, qui de nullo
veritatis sententias, botros virtutum profert. Cu- opere suo coniidunt, adsanctorum martyrum pro-
jus vineae tameu, id est Scripturae sacrEP, Condito- tectionem currunt, atque ad sacra eorum corpora
rem quasi vi opprimunt, quia ejus sensum in D fletibus insistunt, promereri se veuiam eis inter-
verba sacri eloquii inflectere violenter conantur. cedentibus deprecantm-. Quid ergo isti in hac
Qui dicit « Servire me fecisti iu peccatis tuis,
:
humilitate faciunt, nisi quia honsB actionis
praebuisti mihi laborem in iuiqaitatibus tuis [Isa. velamen uon habeut, lapides amplexantur. Se-
xLui, lij. » eteamdem viueam viudemiant, qui quitur :
ex ea sententiarum botros pro suae inteUigentia; Vers. 9. Vim fecerunt depra'dantes pupillum, et
professione coacervant. Potest agri vel vineiie rulijum pHuperem spoliaverunl. vero tiifrctici
nomine universa Ecclesia signari, quam perversi depnedautes pupillos viam faciunl, quiacontrain-
doctores demetuut,et auctorem ejus in memljris
tirmas Hdelium meates verborum et operum vio-
suis opprimendo vindemiaut, quia Creatoris nos- lentia grassantur. Vulgus autempauper est indoc-
graUam persequentes, dum quosdam de illa,
tri
tus populus, qui si veras sapientiie divitias habe-
qui reeti videbautur rapiunt quid ahud , ;
ret, vestiinentum sua? fidei non amilteret. Quasi
quam spicas vel bofros animarum toliunt. Se- quidaui inlra sanctam Ecclesiam seualores sunt
quitur :
veri iloctores, qui cum scieuliam iiioorde umltipli-
VtKs, 7. Nudos dimittuut homines indumenta caut, verisapud sedivitiis abuudant. Sedhieretici
303 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACEiNSIS II 304
vulgus pauperum exspoliant, quia doclosnon pree- A de reproborum injustitia quasdam, quas inesse
valeat, indoctos quosque a velamine fldei pivedi- considerat, culpas percutit electorum, et tamen
catione peslifera denudant. Sequitur : iieterna justitia ferire non negligit injustitiam fe-
Vehs. 10. Nudis el incedenlibus absque vestitu, rientium. Se(}uitur :
cl esurientibus tukrunt spicas. — Quod ait nmlis, VicRs fuerunt rebelles lumini.
13. Ipsi Ple- —
hoc replicat, absque vcslitu. Sed aliud est nuiluni rumque et cognoscunt recta qme sequi
perversi,
esse, aliud incedere. Ouinis enim (pii nec
nudum dcbcant, et tamen sequi despiciunt quie cognos-
bona nec mala operatur nudus est, ct oliosus : cunt. Lumini ergo rebeUes sunt, quia sua deside-
ria sequendo, bonum despiciunt quod noverunt.
qui autem mala agit nudus incedit, quia sine ve-
lamine honi operis pci- iter pravitatis pergit. Sunt Sequitur Nescierunl vias ejus, nec reversi sunt
:
vero nonnulli, qui sacri eloquii dicta desiderant, per semitas ejus. —
Qiii enim prius sciendo re-
belles sunt, postmoduna sequuntur ut nesciant,
([ui quoties Patrum sententias pro tediticandis
sicut de quibusdam scriptum est " Quia cum
mcnlibus in cogitatione versant, quasi de ))ona :
segete spicas portant. Haerelici igitur nudis et in- cognovissent Deum, non sicut Deum gloriticave-
esurientibus spicas runl, aut gratias egerunt (/to?w.i, 21). » Dc quibus
cedentibus absque vestitu, et
tollunt, (piia sive quidem otiosi sint, et iu nullis jj
paulo post additur « Tradidit illos Deus in repro-
:
se bonis exorceant, seu per iter impadentire abs- bum seusum, ut faoiant ca qiiie non con-
quau- veuiuut [Roni. i, 28i. .Vugustior est (luippc semita
que velamine boni operis pergant, etiam
•>
si
do jam ad poenitentiam redire cupiunt, et pabu- quam via. Qui autem bona manifestiora agere
verbi concupiscunt, eis esurientibus spicas contemnunt, nequaquam adsubtiliorainlelligenda
lum
toUunt, quia in eorum mente perniciosis persua- perveniunt. Exspectavit omnipotens Deus, ut per
Patrum sentcutias destruunt. Sequitur ejus semitas pergerent, sed utiuam per eas vel
sionibus :
reverti voluissent, ut vitte itinera qu:B noluerunt
Veus. W.lnter acervos eorum rneridiati sunt,
qui calcalis torcidaribus sitiunt. — Omnes (lui per innocentiam, saltim per pcenitentiamtenerent.
Sequitur
sanctam Ecclesiam perscquuntur, quid aliud :
quam torcular calcant? Quod divina dispensa- Vers. 14. Mane primo consurgit homicida, inter-
tione agi permittitur, ut animavum ijotri in spiri- ficit egemmi pauperem, per noctem vero erit
et
talc delluant, quie carne corruptibili exuta;
vinum quasi fur. —
Cum homicida in nece proximorum
pcr nocturnum maxime silentium soleat grassari.
ad regna coelestia veiut in apotlieca currant. Sed
cur hoc in loco mane primo consurgere ad inter-
omnes qui vitam tidelium perscquuntur, calcant
agenda crudelia ferociores ^
quia ad
ficiendum egeuum et pauperem dicitur, in nocte
et sitiunt,
imijietatis am- vero quasi fur esse perhibetur ? Sed ipsis htterEe
sua3 meritis c:ecati, eo
fiunt, et
biunt giaviora lacere, quo jam gravia fecerunt. dum sibi non congruunt ad indaganda spiritus
secreta revocamur. In Scriptura sacia mane ah-
Hseretici autem cum per se persecutionis potesta-
quando adventus Domiuicse incarnaUouis desi-
tem non habent, hujus steculi potentes commo-
persequendum gnatur, ut illud prophetce « Venit mane et nox
vent, eorumque mcntes ad pertra- :
persuasionibus accendunt. (Tsa. XXI, 12). » Quia et novse lucis primordia in
huut, et quibus valent
Redemptoris nostri priesentia fulserunt, et tamen
Quos cum crudelia agere contra eathoUcorum vi-
quasi in ipso solis fervore re- a persecutorum cordibus suie periidiaj tenebrie
tam conspiciunt,
Sequitur non suut detersaj. Aliquando adventus jaiu terri-
quiescunt. :
Viiiis. 12. Be eivitatibus fecerunl viros cjemere. bilis et districii judicis. Ut illud : « In matutino
— Quia a conviventibus popuhs appel-
civitates interficiebam omnes peccatores terra; {Psal. cxviii,
« Mane astabo
lantur, non immeritf. civitatum nomine verEe sunt 8). » Et iUud : tibi, et videbo
fldei EcclesifB designatie, qu.i^ in singulis mundi {Psal. V, o). AUquando vero priBsentis vita?
1)
partibus positae, ui!a!n catholicam faciunt, in qua prosperitas poni consuevit, sicut per Salomonem
« \'ie leme cujus rex est puer, et cujus
fideles omncs dc Deo recta sentientes concordiler dicitur :
vivunt. Hffiretici igilur quia perversis saepe hujus principes mane comedunt {Eccle. x, 16). » Scrip-
mundi potcntibus a ihaerentes, bonorum socialem tum est enim « Omnis qui odit fratrem suum, ho-
:
vitam atque conrnrdiam persequuntur, recte nune micida est {I Joan. iii, lo). » Mane itaque primo
dicitur. De civitctibus fecerunt viros (jeniere. Quos consurgit homicida, quia in pricsentis vitfe gloria
recte B. Job, viros memorat, quia illos magis ha;- perversus quisque erigitur, ct iilorum vitadeprimi-
reticiexstiuguere ambiunt, qui perfectis gressiljus tur, (^ui dum
sequentcm gloiiam sitiuut, quasi
per viam Dei non tluxe et enerviter, sed viriliter vespere exquirunt. Pravus etenim quis-
satiari in
currunl. Se(juitur Et anima vulneratorum cla-
:
que in hoc mundo dignitatem transitoria? potes-
mavil, Beus inuUuni abire nun putilur.
el Vul- — tatis arripiens, tanto se ad peragenda mala acrius
ncratur quippe anima justoriuu, cuui fidcs turba- dilatat, quanto per charitatis viscera nuUum
tur inlirmorum, quibus jam lioo ipsum clamare am;it. Tolis onim coy:itationibus conlra bonns
sffivit, et innocenticB vitam interimit. Per noctem
est, de alieno lapsu tabescere. Sed Deus inuttum
abire non patitur, quia etsi injusto ordine injuste vero erit quasi fur. In iiocte quippe tribulationis
aliiinid lieri permittit, inullum tamen abire non et delectationis suee etsi exereere crudelitatis ma-
sinit injuslum, quod licri permisit iujuslc quia et num uon valet, eis tamen quos prievalere con-
: : :
303 EPITOME MOBALIUM S. GREG. IX .JOB. Lll?. XVI. 306
spicit, consilia perversitatis prsebet.liuc illueqiie A quasi aurora eonsurgens? Cnnt. vi, 9.)>> Quo igi-
discurrit, et qu;eqae poterit, in bonorum kesionc tur justus quisque justitias luee irrudians in prne-
suggerit. Sequitur sentivila lionoribus sublimantur, eo ante perver-
Vers. lo. Ociilus aihdteri observat caliginem di- sorum oculos tenehra} morti-; liunt, quia qui per-
cens:Nonme videbit oculus. — Hoo etiamjuxta verse se egisse meminerunt, corrigi pertiinescunl.
litteram nil obstat intelligi, ut qui adulterium per- Semper enim desiderant in stfis pravitatilius se
petrare desiderat tenebras exquirat. Sed quia con- laxare, incorrecti vivere. Sequitur : El sic in tene-
tra hffireticos sententia promitur, dignum est. ut bris quasi in lumine ambulint. Perversce ete- —
hoc quod dicitur mystice sentiatur. .\am Paulus nim mentes gaudent in facinoribus, per culpam
ait Non enim sumus sicut plurimi, adulterantes
: c< suam quotidie ad suppliciuiu trahuntur, et securi
verbum Dei (// Cor. ii, 17;. AduJter quippe in •> sunt. Unde et per Salomonem dicitur « Sunt :
carnali coitu non prolem sed voluptatem quaerit. impii qui ita securi sunt, quasi justorum facta ha-
et perversus quisque ac vanse glorise serviens, beant (Eccle. viu, 14).» De quibus rursum scriptum
recte adulterare verlnim Dei dicitur. quia non per est: Quilretantur cum malefjcerint, et exultant in
sacrum eloquium iu Deo fiiios gignere, sed suam
rebus pessimis iProv, ii, I4j. » ^iciiaque in le/ic-
scientiam desiderat ostentaro. Quem hbido gloriae B *'"'s guasi in luce ambulanl. quia ita gaudent in
ad loquendum traliit, voluptati magis quam gene- nocte peccali, ac si eos lux justiti"»; circumfundant.
rationi operam impendit. Ubi apte subditur Non Vel certe, quia tenebroe vif am .i^r.s.ntem non incon-
: ;
me videbit ocidus, quod in quia adulteiium venienter exprimunt, in qua alijnae conscientioe
mente agitur, valde difflciie est, ut ab huma- non videntur, lux vero nostra i^at ia aeterna est, in
no visu penetretur. Quod perversa mens tanto qiia duiu vultus prospicimu.s, forda uostra iu
securius perpetrat, quanto se ab hominibus vi- nobis vissicim videmus. Iniqui rri'.em, quia vitam
deri non
meluit, quos erubescat. Sequitur Et : praesentem ita dihgunt, atque hsec essUii tempora
operiet vullum suum. Idcirco operit adulter — complectuntur, ac si jam in patria regneut, recte
faciem suam ne cognoscatur. Omnis autem qui dicitur Sic in tenebris, quasi in luce ambidan/.
:
sentiendo vel agendo nequiter vivit, operit vultum Sequitur :
suum, quia ad hoc perversitate dogmatis vel Vers. 18. Levis est super faciem aqux. — A plu-
operis tendit, ut ab omnipotente Deo in judicio numero ad singularem redit, qui plerumqao
rali
recognosci nonin fine quibus-
possit. Unde unus mala inchoat, et imitando multi subsequun-
dam dicturus est novi vos. Discedite
: « Nunquam
tur sed ejus principaliter ciilpa esi, qui perversis :
a me. qui operamini iniquitatem [Malth. vii, q sequentibus exempla prrebuit iniquitatis. Unde ait
23). » Quid autem vultus cordis humani est nisi illum redit crebro sententia, qui aiictor exstitit iii
simUitudo Dei ? quem videlicet vultum perversus culpa. Aquie autem superficies huc iUucque aura
operit, ut cognosci nesciat cum vitam suam, vel impeUitur, et nuUa stabihtaie solidata movetur.
mahs actibus, vel pertidiae errore confidit. Se- Iniqui igitur mens plus qua:n aquae superficies
quitur levis est quia quamlibet ha:".s aura tentationis
Vers. lij. Perfodit in tenebris donvjs sicut in die attigerit, sine tarditate aliquc rctr-jctationis trahit.
condixerant sibi et ignorarerunt lucem. Quid- — .Sienim cor fluxum cujusIUjet pcrversi cogitamus,
nam hoc loco domorum nomine, nisi conscienti;e quid aUud quam in vento po-itam aqua superfi-
designantur, in quibus haliitamus contractando ciem cerrumus. Sequitur Mc.i:iUc'.a sit pars ejus:
quid agimus? Undequidam sanato dicitur :«Vade iii terra, nec ambulet per viam vinearum. —
in domum tuam ad tuos, et annuntia ilhs quanta Quisquis in vita prfesenti re^ta agit, et adversa
tilii Dominus fecerit (J/arc. v, 19). » Justis itaque quidem advcr.-ijtale cernitur, sed
sustiuet, laborare
cum in pr.esenti saeculo diei prosperitates clares- ad benedictionem hfereditati !>r;petufe consum-
cunt, eis errorum magistri perversa suadere matur. Quisquis vero pervjrsa agit, et tamen
metuunt, sed consiha exquirunt, dejectionem y. prospera recipit, seque a malis actibus nec dono-
prosperitatis eorum summopere praestolantur, ut rum largitate compescit, prosperari quidem com-
in adversitatis tenebris, eorum mentes suadento pescitur, sed reatu perpelufe maledictionis ligatur.
perfodiant, quibus prospere viventiljus perversa Vianamque vinearum, recUtudo est Ecelesiarum.
loqui aiidebant, quos mox ut in adversi-
minime Qua in re sive haeretici cum scu carnalem quem-
tate viderint, exsurgant et non nisi ex peccati me- piam nU obstat inteUigi, quia via vinearum, id est
rito taha iUos perpeti asserunt quia praesentis ; rectitudo ecclesiarum amitlifur, dum vel fides
vitse solum gloriam <UUgentes, flageUum damna- rectavel rectitudo justitia; non tcnetur. lUe namque
tionemputant. In tenebris ergo domos perfodiunt, per viam vinearum ambiUat, qui sanctae univer-
quia bonorum mentes ex ipsa eorum corrumpere sahs Ecclesije pr 'difationem pensans, neqiie a
adversitate moUuntur. Sequitur fidei, neqne a bonoruin actuum rectitudine decU-
Vers. 17. Si subito apparuerit aurora, arbitran- nat. Sequitur :
tur umbram mortis. — Aurora quippe mens justi Vers. 19. Xdnimium calorem transeat ab aquis
est. quae peccali sui tenebras deserens, ad lucem nivium. —
lclcirco iniquitas frigori comparatur,
jam crumpit feternitatis, sicut de santa quoque quia peccatoris mentem torpore constringit. Unde
Ecclesia dicitur : « Quae est ista quse progreditur scriptum est : <• Sicut frigidam facitcisternaaquam
307 S. ODONIS ABBAtlS CI.UNIAnENSlS II. 308
suaiii, sic fi-isridam facit animam malitia sua [Jer. A iiijiotentis Dei miseiicordia oblivisci ejiis dicitur-
VI, 1). " Quo contl'a eliarilas calor est, qiii videlicet qui oiiiiiipotentis Dci justiiiaiu fueiit oljjitus, qiiia
nienlein acceiiilit, cjuam veplet. Dequo scriptum quiscjiiis eum nunc justum non limet, post hfec
est: .Vbundahit iniquilas, ct refrigescel cliaritas
" invenire iioii Uute uimiruin
valet miscrieordein.
multoruin {Matl/i. xxiv. 12). Et sunt nonnulli qui
>> scntentia non solum eiinlenditur, qui verfe fidei
duin iniquitatum suarum frig-ora declinant, ad lirwdicamenta deserit, sed etiam qiii in fide recta
veram fidcm vcl ad snnclitalis liabitum veniunt. positus carnaliter vivit, quia uliio wternfe animad-
Sed quia plus quam neeesse est de suis sensilius versionls non cvadilur, ulrum in lide an in opere
prjBsumunt, sfepe in fidc quam accipiuni, ea qune peccetur. Sequitur. Dulredo illius vermes. —
non capiunt, perscrutari vohmt ut ratione niagis Quisquis hoc mundoappetit prosperari, cseteros
iti
in Dco, quam tide teneantur. Quia vero humana excedere, rebus et lionoribus tumere, huic nimi-
mens perscrutari non valet divina secreta, omne rum cura ssecularis in delectatione est, quies in
qiiodrationepnrscrutari non possuut crederc con- enim fatigatur, si desit cura siBculi
laboiT. Valde
teranunt, et per inijuisitionem uimiam in errorem qua fatigatur. Qiiia autem natura est termiiim
labunfur. Hi itaque cuin necdum crederent, vel momentis singulis incessanter movcri, non imme-
adhuc iniquiialis operi vacarent, aquse nivium B rito signatur vermium nomine inquietudo eogita-
cum carnalia facta deserentes, in lide
fuerunt, sed tioniira. Perversae itaque menlis dulcedo rertnis
adquam penhicli sunt. plus appetunt perserutari est, qiiia inde deleclabiliter paseitur. unde jier in-
quam capiunl, amphus profecto calenf, quam quieludinem incessanter agitatur. Potest quoque
caiere debueruiil. Rene ergo de hoc perverso quo- apertius veriuis nomine caro sismai-i. Unde et su-
!ii)et jirophetantis duntaxat senteatia, nonoptantis perius (.oo) dicitur : Homo putredo et fttius hominis
dicifur. Ad nimium calorem tratmat ab aquis vermis. Luxuriosus igitur quilibet (90); et carnis
n/(,'/«?n. Sequilur: El »sque ad inferos pecculiim voluplalibiis deditur, quanta sit cjecitas, demons-
illius. — Peccafiim qaippe usque ad inferos duci- fratiir cum dicitur: Hulcedo illius vermis. Quid
tiir, qiiod anfe tinem vita; prfpsentis per correptio- namqiie caro nisi putreila ac vermis est ? et quis-
nom atque po^^nitentiam non emendatur. De quo quis carnalibiis desideriis anhelat, quid aliud
videlicet peccato per Joannem dieitur: « Est pec- quam verraem amat? quid enim sit carnis snb-
catum ad mortein, non pro illo dico quis ut roget tesiantur sepulcra. Quis parentum. quis
stantia
{I Joan. V, \n]. » Peccatum namque ad mortem amicoriim fideliuin quamlibet dilecti sui lanfiere
est, peccatum usquc ad morteni, quia scdicct pec- scatiirientem vermibus earucin potest?Caroilaque
catum quod hic non corrigitur, ei venia frustra q cum concupiscitur, pensetur quid sit examinis
postulatur. De quo adhuc subditur: [exanimis], et intelligilur quid amatiir.
Vers. 20. Obliviscatur ejus misericordia. — Om-
(iio) Imo inferius scilicet sequenti capitulo 6 vers. 6.
(56) Hoc congruentius fortassis in genitivo vel dativo.
LIBER SEPTIMIJS OECIMIS.
Verbis itaque pr.ecedentibus sanctus vir per dis- sifa est. Omnis arbor, qiiae non facit fruclum
cretas prudenlifE arctae.sententias iniqui cujushbet bonum excidetur, et in ignem mittetur {Lur.
culpas pertulit, et quam sit damnanda ejus actio 111, 9 ; Mattli. iii, 10). » Hoc autem loco, nt
expressit de cujus piena subjicit, dicens : ;eterna supplicia designentur, nequa-
reprobis
Vers. 20. Non sit in recordalione. sed conteralur qiiam dicitur abscidi. sed conteri, quia videlieet
quasi liffnum infrucluosum. — In i'ecordatione reprobos mors quidem carnis abscidit, sed pi-ena
enim condiloris non reciditur, quisquis usque subsequens conteref. Quasi enim hic indicitur.
ad finem vitie vitiis subjugatur. Nam si hunc cum a prfesenfi vita separatur. Sed in gehenna
superni respectus memoria tengeret, procul dubio contcritur, cum perpetua damnatione cruciafur.
ab iniquitate revocaref. Ejus quippe merita exi- Sequitur :
gunt, ut funditus al) auct«ris recordatione delea- Veus. 21. Pavit enim sterilem qme non parit et
tuT. Sciendum quod recordari Deus
vero est vidurp hene non fecit. — Qufe hoc locn steriliis, nisi
neqnaquam proprie dicitur. Qui enim obhvisci caro nominatur? qufe dum sola praesentia appetit,
non potest, qno pacto recordari potest? Sed quia bonas gignere cogitationes nesoit. Qusp autem vi-
eos nos, quorum recordamur, amplectimur, ab dua, anima nuneupatur, quam quia Conditor
nisi
his autem quorum obliviseimur, elongamur. Hu- sibi jungere voliiit, ab thalamum uteri carnalis ve-
raano usu et recordari Deus dicitur, cum dona nif. Psalmista attestante. qui ait « Et ipse tanquam :
tribuit, et obKvisci aum in culpa derelinquit. sponsus procedens de thalamo siio {Psal. xviii, 6). >
De hoc infmctaoso ligno per Joannem dicitur: Quse recte vidua dicitnr, quia ejiis vir pro ea mor-
<'.lam enim securis ad radicem arboris po- tem pertuUt, et nunc in cceli penetralibus, ab ejus
:
309 EPITOME MORALIUM S. i-iRE(,. IN .iOB. — I.IB. XVII. :)in
oculis occultus. quasi ia pavtc alte;iiis regionis vi- A perbia, via raptoi-is avaritia, via est lubrici con-
vit. Iniquus erpo sterilem pascit, et tifluas benefa- cupiseentia carnaiis. m
viis ergo suis iniquus qui-
cere ne^liffit, quia carnis desideriis serviens. cu- squn oeidos deprimit. quia solis vitiis ut per bjec
ram animte vitamque contemnit. Caro quippe non animo satisfaciat, intendit. IJnde et per Salomo-
solum sed etiam quas non parit dicitur,
sterilis. !iem Oculi stultorum in finibus terr»
dii'il\u' :
<
quia suo sensu bonas oogitationes gignere nec in [Prov. xvu, 24).» Sequitur:
ultimis valet. Qnod tamen intelligi de hsereticis Vers. 24. Elevati suntad modicum, et non sub-
etiam preedicantibus potest. Unusquisque namque sistent. —
Iniquorum gloria cum plerumque in
prwdicator erroris dum plebem extra unitatem annorum niultitudinem tenditur, ab infirmorum
Ecclesiae positam docet, pi-ofeeto sterilem, et eam meutibus esse longa, et quasi stabilis aestimatur.
qua> parere non valet. pascit : quia ei usum sui Sed eum repentiuns lianc finis intercipit, brevem
laboris nnpendit. qiUT spiritales fructus nequa- fuisse sine dubio redarguit, quomododeterminans
quam reddit. Bene autem vidux non facit, quia innotescit, quia quod pneterire potuit, modicum
videlicet sanctse universali Reclesise, cujus vir ad- Elevantur ergo ad modicum et non su]>sis- fuit.
versa morfis pertulit. vivere ac deservire cdhtem- tunt, quia eo ipso qiiod videri alti appetunt, a ve-
nit. ViducP enim benefaeere est, in ejus qufe niorte B ra Dei esseutia longe per elationem fiunt. Subsis-
viri sui atterifur, consolatione laborare. Scepe au- tere etenini nequeunf, quia ab fPtern» essentiie so-
tem prfedicator erroris hujus mundi divitibusjun- liditate dividimtur, atque hanc primam ruinam
gitur. Tnde subditnr : tolerant. quia perprivatam gloriam in semetipsis
Vers. 22. Delraxit fortes in fortitudine sua. — cadunt. Hinc cnim per Psalmistam dicitur «De- :
— In fortitudine quippe sua" pravitatis fortes qnos- jecisti eos dum allevai enfur {Psnl. lxxi, 18). » Vir
que detrahit,cura per sui erroris astutiam mundi itaquc sanctus cum pravorum gloriam defeclum-
hujus, potentes rapit, qiios contra per Paiilum di- que discuteret, ad ciuicta protinus raentis oculum
cifur : « Infirma mundi elegit Deus, ut confundat telendit dicens Humiliabuntur sicut oninia et au-
:
fortia (/ Cor. i, 27). Fortitudo aulem perversi ferentur. — Omnia, profecto ferrena, ac si aperte
prsedicatoris est. elata scientia locutionis, qua in- dicat : Stare ullo modo nequeunt, quia ipsa quo-
tlafus caeteros despicif. atqne in contempfii om- que fngiunt quibusinnitunfnr. dumque temporalia
nium quasi singulariter apud se peritus iniume- dilitrunt, cum his ex teuiporis volubilifate per-
scit. Sequitur : Et rum steterit non credit vitx siac. currunt. Sed qiiieri potesf, cum per Salomonem
— Staf in hoc mundo perversus quisque prsedica- dicitur : « Generatio prsterit, et generatio ad-
tor, quousque terreno vivit in corpore, sed vitse c "^enit, terra vero in seternum stat (Eccle. 1, 4),)
sua» credere renuit. quia de Deo vera cognoscere cur beatus Job orania humiliari asserat. et auferri.
confemnif. Vit«e enim suas rederet. si Conditoris Quod tamen facile discutimus, si terram et cfflum
sui substantiam recte sentiret. iVam perversus vel qualiter transeant. vel quaUter maneant di-
quisque etiam si recfam fidem in sinu Ecclesite stinguamus. Ctraque namque hfec per eam quam
tenere videatur. stat, et vitse suas non credit, quia nunc habent imagincm transeunt, sed tamen per
recta qmdem sunt quae per fidem de Conditore in- essentiam slne tine siibsistunt. Hinc namque per
telligit, sed tamen tidei opera cuntemnit, et incre- Paulum dicitur : « Prreterit enim flgura mundi
dnlitafis redarguifur,quia ab eo qnod se ostendit ejus (/ Cor. vii, 31). • Sequitur : Et sicut sutnmi-
crcdere vivendo reprobafur. Hinc enim per Joan- talesspicarum conlerentur. — Spicarurn quippe
nem dicitur " Qui dicit se nosse Deum, et manda-
: summitates aristfe sunt. Aristae autem conjunctfe
ta ejus non cusfodit, mendax est (I Joan. n, 4).» in spica prodeunt, sed crescendo paulisper a se
Sequitur : Quid ergo pravos
hirsutte et rigidae distinguuntur.
Vers. 23. — Dedit ei Deus Locum pcenitentix, et liujus mundi divites dixerim, nisi aristas quas-
ille abutitur eo in superlnnm. — Quisquis delin- dam humani generis ? Qui dum contra se super-
quit et vivit, idcirco hunc divin.i dispensatio in r, biunt, sed bonorum vitam unanimitate affligunt,
iniquitate tolerat, utab iniquitate compescat. Sed adversum se quidem divisi sunt, sed famen con-
qui diutius toleratur,nec taroen ab iniquitate com- corditer grana deorsum premunt. Sed triturae
pescitur, munus quippe supernae patientife perci- fempus adveniet, quod et aristarum rigiditatem
pit, sed reafus sui vinculis. ex ipso se munere frangat, et soUda grana non conferat. Cumque
arctius astrinirit. Hinc per f^aulum dicitiir :« An arisffe franguntur, candor granorum osfenditur,
ignoras qnia prdienfia Dei ad pcenitenfiam te ad- quia iniquis in supplicia n:>terna cadentibus. san-
ducit? Tu autem secundum duritiam tuam. et cor cforum justitia quanta veritate clareat demonstra-
impwnitens. thesaurizas tibi iram in die irae, et tur. Sequitur.
revelationis justi judicii Dei (Rom. ii, 4, 5).» Se- Vers. 23. Quod
non est ita. quis me p^test ar-
si
quitur : Oculi ejtis in viis sunt ejus. — Vias enim guere esse mentitum ? —
Cur ergo dicitur Sinon est :
suas intuefur peccator, quia sola cogitare, sola ila. mentitum me arguere quis pdlesl, dum scilicet
cernere nitiiur, qufe sibi ad commodum tem- noverimus quod fallacem reprehendere cuilibetli-
porale suffragentur Hinc enim Paulus dicit : cet? Sed si loquentis, sensum suhtili interrogatione
<' Omnes quae sua sunt quwrunt, non quae sunt discutimus, quam sint recta quae protulit citius in-
Jesu Christi iPhil. ii, 21). » Via namque elati su- venimus. Justus namque.ef si quid unqiKuiiilehu
:
^tl S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS II 3t2
qiiendo loquitur, dignum non est ut ab injusliset A ribus (// Tim. n, 4). " Qui licet nunc pauci appa-
prave viventiiius jiidicetur, ac si ergo dicat: Ita reant, in invisibili tamen patria innumerabiles re-
cuncta ut protuli, qua; taruen non essent, a si ita gnant. Sequitur Et super qucmnon surget lumen
:
vol)is relargui non possem, quia dum adhuc pro- illiusl l.umen quippe Dei est gratia prceveniens,
prim succumbitis, alienam roprehenderc fallaciam quae nisi in nostro corde gratuito siu-geret, profe-
non valetis. Sequitur FA pom-reanlc Dcum verba : cto mens nostra in peccatorum suorum tenebris
mea. —
Antc Deum quippc verba ponere est, con- oI)scura remaneret. Sequitur :
sideralo intimo judice, cxteriora dicta pcusare.^'ir Nunquid justificari potest homn eompa-
Vi;rs. i.
igitursauctus ab amicis superbientibus, verbasua ratus Deol Versus iste superius a beato Job dici-
ante Deum poni posse non fleslimat. Ac si apertc tur, et nunc in ejus exproljratione repjicatur. Om-
dicat: Idcirco quse Joquor ponere ante judicem nis namque vir justus, Dei illustratione justiis est,
non valetis, quia ejus vobis faeiem pcccantes ab- non eomparatione. Huinana quippe justitia aucto-
sconditis. Quod tamen et ex tj-po sanctie Ecclesiffi ri comparato injustitia est, quia etsi in ipsa sua
nil obstat intelligi. Quae cum de infirmis suis ab conditione homo persisteret, Creatori non posset
ha?reticorum irrisione reprehenditur, ipsam irii- coajquari creatura. Sequitur Aut apparerc muii- :
sionis eorum astutiam dedignatur. Sequitur :
ij
duf natus de muliere ? —
Ac si aperte diceretur :
CAPUT XXV. Ne contra auctorem sunm liomo superbiat, consi-
Vers. i, 2. Respondcns autem ]ialdalh Suhiles dcret unde huc venit, et intelligat quid sit. Se-
dixil: Poleslas et lerror apud emn est, ac si — quitur :
apertc dicat : Salus corda mortaliumveraciter ter- Vers. 3. Ecce luna non splendel, et stella' nnn
ret, qui hasc ex divinilatis suse potentia veraciter sunt mundx in conspectu ejus. —
Quid per lunam
possidet, humana enim tcrrorem potentia quem nisi cuncta simul Ecelesia? quid per stellas, nisi
incutit, qurejureejusdcm potenti.equando careat, singulorum bene viventium animae designantur ?
nescif? Scquitur Qui faeit cnncordiam in sublimi-
: Qui dum inter pravorum hominum conversationes
bus s(«s.— Bonos quippe omnipotens Deus ad me- maguis virtutibus eminent, quasi in tenebris noc-
ritum provehit, cum contra eorum vitam malos tis lucent. Unde per Paulum quoque discipulis
saevire permittit, atquo in concordia componuntur dicitur: « Interquos lucetis luminaria ia
sicut
summa, dum confuuduntur intima, quia inde in mundo [Phil. u, iot." Quia enim saucta Ecclcsia
coelestibus, electos suos angelorum choris sociat, lunfe appellafione exprimitur, Propheta testatur
unde in ferrenis et iniimis reproborum mores suis dicens « Elevatus est sol, et luna stetit in ordine :
nutibus adversantes portat. Sed inter hajc hbet in- r suo. » Luna ergo non splendet, et stellffi non sunt
quirere. si pax in subhmibus summa retinetur, munda» in conspectu ejus, qLiia nec sancta Eccle-
quid et quod per angelum Danieli dieitur Ego sia virtute propria tot miraculis emicat,
: nisi
..
veni propter sermones luos. Princcps autemregni hanc pr.i^venientis gratiie doua perfundant.nec sin-
Persarum restititmihi viginti et uno diebus ? (Dan. gulorum bene viventium menles a peccatorum
X, 12-13.)» Sed quia certa angelorum ministeriadi- maculis mundae sunt, si remota pietate judicen-
spensandis singulis quibusque gentibus sint prfe- tur, quia apud disfricti judicis oculos sua unum-
lata, cum subjectorum raores advcrsum se vicis- qucmqae corruptibilitas inquinat, nisi hunc quo-
sim prffipositorum spirituum opem merentur, ipsi tidie gratia parceutis terp:at. Sequitur :
qui prtesuut spiritus contra se vouire referuntur. Vers.O. Quanto mayis homo putredo, et filius ho-
Cumque uniuscujusque gentis vel culpa vel jusfi- minis vermis ? — Ac si aperte diceretur : Si ipsi
tiaad supernae curiae consihum dueitur, ejusdem quoque esse sine contagio non valeant, qui inter
gentis propositus vel obtinuisse in certamine. vel prresenlis vitae tenebras virtutibus lucent, quanto
non obtinuisse perhibetur. Sequitur reatu iniquitatis obstricti sunt qui adhuc carnaliter
:
Vi;ks. .3. Nunquid esl r mnrui: militum ejus. vivunt ? Si a peccato Uberi esse nequeunt qui jam —
In cognitione humau' rationis sup ;i'norum spi- „ in coelestibus desideriis conversantur, quae pecca-
rituum numerus non cst, quia quanta -it iUa fre- torum pondera tolerant qui carnis suje voluptati-
quentia invisibilis exercitus, nescit de quo per bus dediti, adhuc putredinis jugum portant? Hinc
Danielem dicitur : millium ministrabant
« Mlljia ei. Petrus ait : « Si justus vix salvabitur, impius et
et decies ml!!:R= ceutena millia assistebant ei peccator ubi parebunt? (I Petr. iv,
18.)» Recte
{Dan. vu, if"' . > ^.Mpori.ioium -iivium numerus in- quippe homo putredo, fihus vero hominis vermis
tinitus et defiuitus exprimitur, lit qui Deo est nu- vocatur. Primus quippe homo putredo, non ver-
merabilis, esse nobis iunumerabilis demonstretur. mis, quia et si per mortem putruit, non tamen ex
Angelicos spiritr re-tc Dei mLii^cs dicimus, quia putredine per nativitatem venit. Qui autem filius
eos decertare contra potestates aercas non igno- est vermis quia jam ex mortalium corpo-
dicitur,
ramus, qu;R lamen certamina non labore, sed rum corruptione propagatur. Sequitur :
imperio peragunt. (~,ui tamen militia; electorum CAPUT XXVI.
hominum nimieTus jungitur, qui per sublime VERS.t ,2. Respondens autem Job dixit Cujus ad- :
mentis desir!c:ium a terrenee conversationis ser- juloresl Nunquid imbecillisl elsustentas brachium
•\-itute liberantur, de (|nibus per Pauium dicitur ejusquinonestfortis? —
.\djuvare imbecillem cha-
« Nemo milit.Liis Dco, imphcat se uegotiis saecula- ritatisest, adjuvare vero polentem velle, elationis.
313 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XVII. 314
Xc si ergo aperte dicat Dum eum juvai-e niteris A \ers. 6. Xudus et infernus coram illo, el nul-
siibeiijus masnitiidine siiccumhis.omne quod im- lum operimcntum est perditioni. Quod Paulus —
pcndis solatium, de ostentatione est, non de pie- quoquc ait « Omnia enim nuda et aperta sunt :
tate. Sed interhcec sciendum est, quia plerumque ooulis ejus (/Te*»'. IV, 13).» Inferni vero et perdi-
etiam Deum, qui videlicet imbecillis non est lui- tionis nomine diabolum et omnes damnationis
militer agentes adjuvamus. Unde et per Paulum ejus socios designat. Sequitur :
dicitur « Adjutores enim Dei sumus (/ Cor.m,9}."
: Vers. 7. Quiextendit aquilonem supei- vacuum.
Narn cum ei 'quem ipse per internam gratiam in- Aquilonis nomine in sacro eloquio appellari —
fundit; nos exhortationis voee concurrimus, lioc diabolus solet. qui, ut torporis frigore gentium
quod ille per spiritum agit intrinsecus, nos exte- corda constringeret, dixit « Sedebo in mente tes- :
rius miuisterio vocis adjuvamus. Sequitur tamenti, in lateribus aquilonis [Isa. xiv, 13). » Qui
:
Vers. 3. Cm dedisti eonsilium ? forsitan iili super vacuum extenditur, qui illa corda possidet,
qui non habet sapienliam. ''are stulto consi-
—
quffi divini amoris gratia non replentur. Sequitur:
lium, charitatis est dare sapienti, ostentationis
: Et appendit terram super nihilum. Quid enim
:
—
dare vero ipsi sapienti», perversitatis. Sequitur tcrra^ nomine, nisi saueta Ecclesia desisnatiir ?:
Et prudentiam tuarn oslendiiti pha-imam. —
Om- B Quaj dum prffidicationis verba suscipit, fructum
nis cui prudentia recta est, plurima non est, quia boni operis reddit. De qua per Moysen dicitur :
juxta Pauli voeem, « non plus appetit sapere, « Audiat terra exore meo {Deut. xxxii, 1).» Etquid
quam oportet sapere (Rom.\i\, 3).» Cui vero plu- per nihilum, nisi gentiles designantur ? De quibus
rima, non estrecta, quia dum ultra modum tendi- per prophetam dicitur « Omnes gentes velut ni- :
tur, in quolibet latere culpse declinatur. Pruden- hilum et inane reputatfe sunt ei {Isa. xl, t7). >
tiam vero suam plurimam ostendunt qui pruden- ErTO in nihilum terra suspenditur, quod prius va-
tiores videri prre aliis appetunt. Sequitur cuum ab aquilone tenebatur. quia iUa corda gen-
:
Vers. -1. nonne eum qui
Quem docere voluisti ? tilium repleta sunt charitate Dei, quse pressa prius
fecil spiramentum ? —
Per spiramentum vivimus, fuerant tepore diaboli. Aliter : Quia Juda?orum
per prudentiam sapientes sumus. Prius autem corda a vacua diabolo sunt subdita, extendit
fide
nostrum est vivere, postmodum sapere, quia ut aquilononem super vaeuum. Quia vero nuUis exis-
sapientes esse possimus, prius agitur ut simus. tenhbus meritis, sicut dictnm est, « pro nihilo
Qui ergo vitam dedit, ipse procul dubio et pruden- salvos facies iUos (Psal. lhi, 6 ,
» super gentes
tiam contuHt. Baldatli autem. qui beatum Job pro Dominus fundavit Ecclesiam, quee per prophetam
culpa tlagellatum credidit, occultiim Dei judiciiim, P nihilum sunt vocataj apte secutus adjunxit Ap- :
quod venerari humihter debuit, superba nisur est
'
pendit lerram svper nihilum. Sequitur :
temeritate penetrare. Ipsi ergo se per prudentiam Vers. 8. Qui ligat aquas in nubihus, ut non
praetulit, cujus judicium non intelhgendo juthca- erumpant pariter deorsum. Quid hoc loco —
vit. Sequitur : aquam, nisi scientiara ? quid nubes, nisi preedica-
Vers. o.Ecce gigantes gemunt sub aquis. — Di- tores appeUat ? Hinc scriptum est « Aqua pro- :
gnum quippe erat, ut per increpalionem prius tu- funda verba ex ore viri, et torrens redundans fons
morem sapienti.e terrenae retunderet, et per doc- sapieutifB {Prov. xviu, 4;. » Hinc Isaias ait « Qui :
trinam postmodum et plena mysteriis verhatran- sunt qui ut nubes volant ? » [Isa. lx, 8.) Ut
isti,
siret. Gigantes autem vel apostatas angelos. vel vero auditores rudes non inundatione scienhee,
snperbos quosque homines nihil obstat intelligi. sed moderata preedicationis distiUatione fovean-
Hinc enim per prophetam dicitur « Mortui non : tur, ligat Deus aquas in nubibus, ut non erum-
vivent, gigantes non resurgent (/sa. xxvi, 14).» panl pariter deorsum. quia doctorum praedicatio-
Hinc rursum scri[itum est « Vir qui ciraverit a : nem temperat, ut auditorum intirmitas dictorum
via doctrinae, in cceIu gigantum commorabitur rore nutrita convalescat. Hiuc Paulus ait : « Non
potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi
[Prov. XXI, 16). » Ac si ergo diceret Cur de seien-
:
tia homo superbiat, cum ignorantiae abyssus et
'^
carnalibus, et c»tera (/ Cor. m, t}.» Pariter nam-
ipsos superbissimos angelorum spiritus premat ? que aqufe erumperent, si coram intirmis auditori-
Si autem gigantum nomine potentes hujus sffcuH bus, quanta est scientia ex ore loquentis emana-
desjgnantur, in aquis possunt popuh signari, ret, si simul se omnis plenitudo pr;edicationis ef-
Aqu.e sunt populi funderet, et niliil sibi in ea proficientibus reserva-
Joanne attestante, qui ait « :
{Apoc. xvu, 15). » Bene autem contra superbien- ret. Sequitur :
Qui tenet vultum solii sui, et expandit
tem dicitur Ecce gigantes gemunt sub aquis. Quia A'ers. 9.
—
:
super illud nebulam suam. In vultu soletcogni-
elati omnes dum in hac vita assequi honorum cel-
tio demonstrari. Sohiergoejus vultus tenetur,
quia
situdinem cupiunt, sub ponderibus populorum ge-
munt. Nam quantum quis hic altius erigitur, tanto a nobis inhac vita gloria regniejus nonquanta in-
eisque ipsis popuhs trinseciis habetur. agnoscitur supcr quod recte :
curis gravioribus oneratur,
expandi uebula dicitur, quia sicul e^t. iUa c(elestis
mente in cogitatione supponitur, quibus superpo-
nilurdignitate. Sequitur Et quihnbilant cumeis. :
regni glorianon videtur. Nam, « corpus quod cor-
— Ac si dicat : Pariter gemunt, qui glorise corum rumpitur aggravat animam, et deprimit terrena
ex delectatione sociantur. Sequitur :
inhabitatio sensum multa cositantem (Sap. ix.
313 S. ODONIS A.B-iATIS CLUNIACENSIS 11. 316
15).» Ad videndum ergo eum nebula aspergitur, A seecularium corda concorditer crediuit. Quis hic
quia noslra ipsa iErnorantire obscurilale caligamus. siiperbus nominatiii', nisi ille qui dixit : Ascen-
ic
Undc recte per Psaluiistam dicitur Caligo sul) : daiij super altitudiucni uubium, ero Al- et similis
pedibus ejus [Psal. xVu, 10). » Tenel ergo vullum lissimo (Isa xiv, 14).» Et de quo voce Dei dicitur :
soiiisui, quiamajestatissuip potentiam morlalibus " Qui factus est ut nullum timeret, etipse est rex
abscondit. Setl si cjus soHumanijciicas virtutesac- super omnes fdios superbi» iJob \u, "24, 25).). No-
cipimiis, ipsis quo([ue velut sedi regi;i' pra-sidct, tanduui vero quod non ait fortitudo sed pruckn-
sui nobis vultum sohi tenet quia quandiu iu luic : lia ejus percussit siiperhum. — Nam quamvis si-
mortaU carne subsistimus, quas cl quanta siut iUa cut diotum est, propter naturam simplicem Dei,
angelorum ministcria non videmus. Et expandit fortitudo sapientiasit, Dominus tamen diabolum
super illud nebularn suam, quiaprocui duljio et cor qudutum ad faciem exspectant [spectat] non virtu-
nostrum ad quaprendum sublevat, et tam occulla te, sed ratione superavit. l])se namque diabolus
moderatione agitur, ut ipsa inquisitiouis sufe im- in illa nos parcntis primi radice supplantans, sub
mensilate reprimatur. Unde scriptum est " Dedit : captivitate sua quasi juste tenuit hominem, qui
abyssus vocem suam, ab altitudiue faulasi» suic libero arbitrio conditus ei injusta suadenti conces-
[Habacuc \n, 10).» Vel certe quia solium Dei, ipsi b sit. Sed dum audacter eum, in quo nihil sibi com-
nos sumus. vultum solii sui uon inimerito teneic petcbat, appetiit, jure illum, quasi juste tenebat,
dicitur. dnm nostra scientia progredi ad altiora pro- auiisit. Prudentia itaque, non virlute percussus
hihetur. Super quoil solium suum neliulam suam est. dum ad tentandum Deum solvitur, ab
quia
Deus aspergere dicitur, quia invisibUis nianens,oc- •
homine possidendo religatur, ut inde eum qui
ctilta supernos judicia exerit, ut etfiatin promptis sub ipso erat, perderet unde cum illo qui super
;
quod videre possimus, et tamen origo facti laleat ipsum est, congredi praBsumpsisset. Sequitur :
cur nescire debcamus.Seqnitur
in abditis, ut fial :
Vers. 13. Spiritus ejus o>'navit ccelos. — Quos
Veks. 10. Terminum circumdedit aquis, usque coelos, de quibus scriplum
nisi eos est « Ccpli
dum pniantur lux et tenehrx. Aquas Dominus — enarrant gloriam Dei ? (Psal. wui, 2.) »
:
Quos
termino circumdal, quia humanigenerisscientiam eum
tunc ornavit Spirilus, replevit quod Luca re-
moderatur ut quousque vicissitudines alternan- ferente, didicimus qui
ait « Factus est repeule :
lium temporum transeant, perfeclffi ad coguitio- de coelo sonus tanquam advenientis spiritus ve-
nem clarilatis intim;e non pertingant, si vero lucis hementis, et replevit totam domum ubi erant se-
nomine, justos accipimus, tenebrarum vero ap- dentes, et apparuerunt illis dispertita? hngute tan-
pellatione, peccatores. Unde et PaiUus dicit : «Era- C quam ignis, seditque suprasingulos eorum,
et re-
tis aliquando fenebrae, nunc autem lus in Domino pleti sunt omnes Spiritu sanclo ( t casperuul loqui
lEphes. v, 10), " hoc ipsuiu quod diximus senliri variis linguis, prout Spiritus sanctus dabat eloqui
nil obstat, quia perfecta aeteruitatis scientia nuUi
illis {Act. II, 2, 3, 4). Sequitur
• Et nbstelricante
:
tribuitur, quousque cursus justorum injustorum- uianu ejus, eductus est colither lortuosus. — Quis
que flniatur. Sequitur :
enim colubri nomine appellatur, nisi antiquus
\Ens.l\. Coiurnnx ca>li contremiscunt, et pn- hoslis et lubricus et tortuosus, qui decipiendo lio-
vent ad nutum ejus. — Quid aliud columnas coeli, mini colubri ore locutus est ? De quo pei" prophe-
quam vel sanctos angelos, vel summos prsedica- tam dicitur : <( Leviathan serpentem vectem tor-
tores Ecclesiie appellat? supcr quos in c(plestibus tuosum [Isa.
xxvii, 1).» Cavernm hnjus lubrici
crescens universa spirilalis labricfe structura sur- corda fuerunt iniquorum, quae quia ad pravita-
rexil, sicut alias Scriptura testatur dicens « Qui tem propriam traxit, quasi in eorum habilatione
:
vicerit faciam illum columnam in templo Dei mei requievit sed obstetricante manu Domini, tor- :
(Apoc. III, 12).)> Possumusetiani columnas c(eU ct tuosus coluber de propriis cavernis expulsus est,
ipsas Ecclesias non inconvenienter accipere. Hinc quia dum nobis divina gratia medetur, is qui nos
Salomon ait Sapientia wdiiicavit sibi domum, ^ lenuerat antiquus hostis, a nobis ejicitur, sieut
: >.
et scidit columnas scf tem tProv. ix, l).»Ac si ergo incaruata Veritas dicit « Nunc princeps hujus :
diceret Quia nec in plerisque ipsi perUngere ad
:
nuindi ejicitnr foras (Joo??. XII, 31).» Unde jam
voluntatis prEemia denuntianles vident. Sed ipse nunc sanclos omnes non tenendo possidet, sed
quoquectelestium virtutes, quse hunc sine cessa- tentando persequitur. Nam quia in eis intrinse-
lione conspiciunt, in ipsa sua contcmplationecon- cus non regnal, contra eos extrinsecus pugnat.
tremiscunt sed eisdem Iremor Umoris non est,
;
Sequitur :
s(8d admirationis. Sequitur :
Vers. 14. Ecce hxc ex parle dicta sunt viarum
Vehs. 12. In fortiladine illiiis repente nmria run- ejus, et cum vix parvam stillam sermonumejus au-
(iregata sunt. et priidentin ejus percussit super- dierimus,quispoterit tnnitruum magnitudinis ilUus
hiim. —
Quid ahud maris nomine, quain pr;Bsens in/uert ? —
Quidhoc loco viarumnomine.nisi actio-
sBBculum desiguatur, in quo corda hominum ter- nesDomi iappeUari? UndeetperprophetamDomi-
rena quaerentium diversis cogitationum flnclibus nusdicit :« Non enim sunt viremcK sicut vi« vestrie
inlumescunt ? Sed jam in forlitudinem maria con- [Isa. LV, 8).» Adventum ergo Dominicum narrans
gregata sunt, quia incarnato Domino discordantia ex parle vias Dei retulerat, quia aha ejus acUo fuit
::
31-; EPITOME MORAI.IUM S GREG. IN JOB. — LIB. XVIll. 318
qua nos condidit, alia qua redeinit. Ea itaquc, A quoris emanat. El magni-
qiiis poterit tonitruum
qufe de Domiui actione narrat, e.\tremi judicii ti/dinis ejns mtueri'! .\c si aperte dicat Si humi- :
comparatione levigans ait. Ecce ex pdrte dicta htatis ejus admiranda vi.\ ferimus, sonorum atque
mnt viarum ejus, quod et parvain stillam sermo- terribilem majestatis ejus adventum, qua virtute
num ejus appellat, quia quidquid alfum, quid- tolerabimus ? Hunc tonitruum adventus ilUus
quid terribile in hac vita positi de ejus considera- etiam David psalmista insonat [intonat], dicens :
tione cognoscimus, ex immensitate secretorum <.Deus manifeste veniet, Deus noster, et non sile-
Cielestium. vclut teuuis ad nos gutta superni Ji- hit iPsal. xux, .")). »
LTBKH OrTAyiS DECIMUS.
CAPUT .XXVll B loquuntur mendacium (Psal. v, 7) ; » hoc quoque
Vers. 1. Addidit quoque Job assumens parabo- mendacii geuus perfecti viri summopere fugiunt,
lam Suam, etctit. — Quo prbfecto vfersii ostenditur ut nec vita cujuslibet per eorum fallaciam defen-
hujus sanctissimi viri dicta quam mystice sint pro- datur, nee suae animoe noceant, dum prsestare
lata, dum paraljola id est similitudo assumpfa carni nituntur aliena?. » Sequitur :
narratur ab eo qui niliil inferius per comparatio- Vers. 0. Absit a me ut Justos vos esse judicem,
nem vel simihttidmem toquitur. Ad eam itaq le donec deficiam non recedam ah innocentia mea.
simihtudinem cuncta trahenda sunt, qua figurate — Ab innocentia quippe recederet, si bona de
Ecclesia designatur, et in ipso quidem locutionis mahs fpstimaret, Salomone attestante qui ait
exordio dicta aperte prolata sunt, sed subjectis « Qui justiflcat qui condemnat justum,
impium et
obscuritatibus implicantur. Sequitur : uterque ahominabilis cst ante Deum (P7-ov. xvii,
Vers.2. Vivit Deus, qid ahstnlit Judicium nieum : Kii. » Sunt namque noUulh. qui dum malefacta
et Omnipotens, qui ad amaritudinem adduxit ani- hominum laudibus efferunt,angent qua? increpare
—
mam meam. Quibus nimirum verbis beatus Job debuerunl. Hinc per prophetam dicitur « Vse :
et sua narrat, et Ecclesias tempora atflicta Signifi- qui consuunt puIviUos sub omni cubito manus, et
cat, in quibus aperta infidelium pervicacia pre- Q faciunt cervicalia sub capite universse aetatis
mitur, et persecutionis amaritudine perturbatur. (Ezech. \\\in. 16,, Sequitur :
Uuobns namque modis ab adversariis
Ecclesia Vers. 6. Justificationem meam quia ccepi tenere,
tentari solet, ut videlicet persecutionem aut verbis non deseram. —
Co?ptam namque justiflcationem
patiatur aut gladiis. Nunc vero de ea perseeutione desereret, si in peccantium lau.le declinaret. Se-
loquitur, in qua non gladiis, sed falsis assertioni- quitur Neque enim reprehendit me cor meum in
:
bus lacessitm'. Vir itaque sanctus sanctae Ecclesife arnni vita mea. —
.\c si aperte dicat Pro vobis :
typum gestans, ut Deum esse fateatur, ait : Vivit non debeo ad culpam pertrahi, qui peceare in
Dnus. Ut vero res tiumanas eum eurare perhibe- propriis formidavi. Sciendum vero est quod cjuis-
ret, subdidit Qui abstulit Judicium meum, el ad
: quis a prfeceptis Dominicis discordat opere, quo-
amaritudinem adduxit animam meam. Ista enim ties ea audit, corde suo reprehenditur atque con-
quffi patitur, non casu se perpeti, sed Deo omnia funditur, quia id quod non fecerit melnoratur.
disponente, testatur ne tentatori suo araari-
: Nam quo errasse considerat, ipsa se conscien-
in
tudinis suse potestatem tribuit, sed aucfori. Se- tia latenteraccusat. Unde David propheta preca-
quitur : tur ilicens « Tunc non confundar, dum respicio
:
Vers. Quia danec superest halitus in me, et
3, 4. in omnia mandata tua (Psal. r.xviii, 6i. » Graviter
spiintus Dei in naribus meis, non loquentur labia namque unusquisque confunditur, quando man-
mea iniquitatem, nec lingua meditabitur menda- data Dei vel legendo, vel audiendo respicit, quae
cium. — Quod priu^ iniquitatem, hoc postmodum vivendo contempsit. Hinc Joannis voce dicitur
repetens mendacium dixit. .Nam et omne menda- <.Si cor noslram non reprehendcrit nos, fiduciam
cium iniquitas est, et omnis iniquitas mendacium, habemus ad Deum (f Joan. iii, 21). " Et Quid- : <<
qaia profecto ab fequitate discrepat quidquid a quid petierimus, accipiemus tJoan. \iii, \i). » Ac
veritate discordat. Sed inter hoc quod ait loqui, si diceret : Si id quod prsecipit facimus, id quod
postmodum sulididit meditari, magna distantia peliraas obtinemus. Valde namque hffic apud
est. .Nonnunquam enim pejus est mendacium me- Deiiiu ulraque sibi necessario congruunt, ut et
ditari, quam loqui. Nam loqui plerumque prfeci- oratione operatio et operatione fulciatiir oratio.
pitationis est, meditari vero studiosae pravitalis, Sic qufpri potest a corde suo reprehendi
qao pacto
quamvis nonnunquam sit ahquod mendacii genus se ncgal, qiii se peccasse superiiisaccusat.dicens :
culpjE levioris, si quisquam praecipitando mentia- Peccavi, quid faciam tibi. o custos hominum ?
tur. Sed quia scriplum est « Os quod mentitur : Vcl certe si Justiftcare me volucro. os meum con-
occiditanimam [Sap. i, 1 1) « et s Perdes eos qui
; : dcmnabil me. — Sed sciendum est quod sunt pec-
:
319 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. .1-20
cata quK ajustis vitari possunt, et sunt nonnulla, A premunt. Oe quo aperte sululitur Et invocare :
q\\ee etiam a justis vitari non possunt. Mens itaque Dominum in omni tempore. — Tunc quippe
justorum etsi libera est a perverso operc, aliquando Deum hypocrita invocat, cum hunc terrenarum
tamen corruit in pcrversa cogitatione. Et in pec- rerum tribulatio angustat. Naui cum in hoc sa?-
cato ergo labitur, quia saltem in cogitatioue deoli- culo etlectum quajsitic fehcilatis invenerit, aucto-
natur tamen uude sometipsam postmodum
et rem qui hauc ipsam fehcitatem tribuit non qua^rit.
flendo reprchendat non habet, quia ante se repa- Sequitur :
rat quam per consensum cadat. Sequitur : Vers. H. Docebo vos per manum Dei, qux Om-
Vers. Sicut impiiis inimicus vieus ; et adver-
7. nipotens habeat, nec abscondam. Sic beatus .lob —
sarius meus quasi inii/uus. —
In sacro eloquio loquitur verbis suis, ut aliquid signet ex nostris.
sicui et quasi, non aliquando pro similituilinc po- Naiu sancta Ecclesia docens in quantum cognos-
nitur, scd pro veritate. Unde est illud < El vidi- cere
expedit, nil veritatis abscondit. Quia euini
:
mus gloriam ejus, gloriamquasi Unigenilia Patre manus Dei vocatur filius, « omnia quippe per
(Joan. I, 14), » unde el hic sicut etquasi pro atBr- ipsum facta sunt [Joan. i, 3) » per manum Dei :
matione potius quam pro similitudine dictum vi- docere se perhibet eos quos in propria sapientia
detur. Inler impium vero ct iniquum hoc distare
b i'emanere fatuos videbat. Ac si aperte dicat Ego :
nonnunquam solet, quia omnis impius iniquus, ex me aliquid nescio, sed quidquid ex veritate
non tamen omnis iniquus est impius. Impius senho, hoc de ejusdem veritatis largitate compre-
enim pro infideh ponitur, id est a pietate religionis hendo. Sequitur
ahenus iniquus vero dicitur, qui pravitate opens
; Vers. 12. Ecce vos omnes nostis, et quid sine
ab «quitate discordat, vcl si fortasse Christiame causa vana loquimini? Scriptum est " Servus — :
fidei nomen portat. Beatus igitur Job voce t^vpica qui coguovit voluntatem domini sui et non fccit
sanctie Ecclesias,quia ahos rectas fidei contradi- secundum voluntatem ejus, vapulabit multis. Qui
centes tolerat, im^.ium se habere fateturinimicum. autem non cognovit et non fecit digna, plagis va-
Quia vero ahos suii prsetextu fidei intus positos pulabit paucis (Luc. \u, 47). » Rursusque scriptum
in pravis operibus patitur, iniquum adversarium est : " Scienti igitur bonum et non facienfi, pec-
suum detestatur [testatur]. Si autem sicul et quusi catumestiUi (Jac. iv, 17).Ad majorisergo culpte
.<
oportct ut magis pro simihtudine posita sentia- cumulum suos sancta Ecclesia perhibet,
hostes
mui, sancta Ecclesia quos viventes carnahter inti-a et scire qaid sequi debeant, et sequi noUe quod
setolerat, de similitudine impiorum notat. Intiis sciunt. Sequitur :
quippeiuimicus est, qui ridelem se dum afBrmat Vers. 13. ffwc est pars hominis impii apud
c
vocibus, moribus negat. Sequitur :Deum, et hsereditas violentorum qucun ab oni-
Vers. 8. Qux enim spes fiqpocritx, si avare ra- nipotente suscipient. Quam profecto partem —
piat, et non liberet Deus animam ejus ? Hypo- —
ha;reditatemque protinus insinuat, cum sub-
crita qui Latina lingua dicitur simulator, justus jungit :
non esse appetit, sed videri. et idcirco avarus rap- Vers. ['t.Si rnultiplicati fuerint filii ejus, in
tor est, qui dum
iniqua agit, desiderat de sanctitate glat/io erunt, ef nejjotes ejus non saturabuntur
venerari, laudem vitte rapit ahenaj qui dum prce- : pane. —
Non absurde impii vocantur hsretici qui
senUa diligit, futuia minime sperat. Sequitur : per errorem pravi dogmatis a cognifione veritaUs
Vers. 9. Nunquid cLamorem ejus audiel Deus, sunt alieni. Quos sequenti verbo etiam violentos
cum venerit super eum angustia ? — Clamorem appeUat : quippe qui Scripturae sententias recta
ejus angustiaj tempore Domiuus non audit, qui dogmata continentes ad intellectum pravum co-
tranquiUitatis tempore iu prfeceptis nantur violenter inflectcre. Violenti ergo sunt, etsi
suis ipse Do-
minum clamantem nou audit. Scriptum quippe non rebus homiuum, certe sensibus praceptorum,
est : " Qui avertit aurem suam ne audiat legem, filu autem vioLentorum sunt sequaces haeretico-
oratio ejus erit exsecrabihs (Prov. xxvui, 9). » „ rum, qui dum errori eorum consenfiunt, quasi ex
Hinc Dominus ait < Novissime veniunt fatua; vir-
:
eorum prsedicatione generentur. Sed muIUplicaU
gines dicentes Domine, Domine, aperi nobis
:
in gladio erunt, quia quamvis modo immeusa
(Matlh. XXV, H). Et respoudetur eis. « Amen,
•>
mulUtudine in perdita libertate succrescunt, ven-
amen dico vobis, nescio vos. Sequitur ..
turi tamen judicis senlentia feriuntur. Unde per
:
Vers. 10. Aut polerit in Omnipolente delectari Moysem Dominus dicit « Gladius meus mandu-,
'l :
— Qui terrenarum rei-um amore vincitur, in Deo cabit carnes (Deut. xxxn, 42). » Nepotes quippe
nuUatenus delectatur. Esse quidem sine delecta- liiBreUcorum sunt, qui de erranUuin iihorum prie-
tione anima nunquam potest. Nam autintimis de- dicaUone nascuntur, quos nequaquam panis sa-
lectatur, aul summis; et quanto altiori studio Uat, quia dum iu sacri verbi pabulo plusquffirunt
exerceturad summa, tanto majorifastidio torpescit sentire quam capiunt, semper veritatis cognitione
ad inUrma, tanto tepore damnabih frigescit a jejunant. Sequitur :
summis. Utraque enun simul et eequahter amari Vers. Ib. Qui reLiqui fuerint ex eo,sepelienlur in
nonpossunt. Delectari ergo in Deo hypocrita non interittt. Ex co videlicet hajreticorum populo de- —
valet, quia in ejus meute desideria superna non relicU sepehentur in interitu, quia dum ad lucem
prodeunt, quam profejto spinae terreni amoris veritatis non redeunt, prolecto in poena perpetua
: : :
321 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XVIU 322
intelligentia terrena deprimuntur Sequitur Et :
^ rum manibus suis (Ps. lxxv, 3).
in » Res suas cum
vidux ejus non plorabunt. —
Quas viduas ejusac moreretur secum toUeret, si ad potentis vocem
cipimus, nisi subjeclas ejus plebi s morte illius ie- cumviveretsibi tulisset. Nam terrena omnia quae
liciter destitutas ? Quia saepe ut diximus, dum servando amittimus, largiendo servamus. Sed
pra?dicator erroris ad Eeterna supplicia rapitur, quia homo ex anima constat et corpore. cum
sujecta? plebes iUius ad cognitionis verfe gratiam unius rei somnus dicitur, alterius vigilia
demons-
revertuntar. His enim plebibus perversus predica- tratur, quia cum corpus obdormiseit in morte,
tor quasi maritus prfefuit, quia male eis conjunc- tunc anima vigUat in vera cognitione. Et
dormit
tus inhffiserat corruptor meutis. Nequaquam ergo ergo dives et oculos aperit, quia cum carne mcri-
viduee vel destitutse plorant, quia morte pravi doc- tur, ejus anima videre cogitur quod pnevidere
toris viam ex ejus interitu affli-
veritatis inveniunt, contempsit. Aperit oculos suos et niliil inveniet,
gi posse videbantur. Vel certe uou plorant vidu», qnia illic aperit ad supphcia quos hic ad
miseri-
quiain suo errore remauentes dum sauctum fuisse cordiam clausus habehat. .\peritocuIos, et
pietatis
sestimant prwdicatorem suum. spe falsa ne lu- fructum non inveniet,quos clausos his tenuit
cum
geant, consolantur. Sequitur viveret. Sequitur
Vers. 16, 17. Si comparaverit sicut lerra argen- |
Vers. 20. Apprehendet eum quasi aqua inopia
lum, et sicut lutum pneparavit vestimenta. Prx- nocte opprimet eum tempestas. — Videamus nunc
parabit quidetn. sed Justus veslietur illis, et ar- inopiam divitis ardentis, cujus tantum fuit abun-
gentum innocens dividet.—Xvgenixxm iuielligi sacri dantia epulantis. Ait enim « Pater .\braham,
mi-
:
eloquii claritas solet, sicut alias dicitur « Eloquia : serere mei, et mitte Lazarum ut inlingat estremum
Domini eloquia casta, argentum igne probatum digiti suiinaqua, elrefrigerel linguam meam, qma
[Psal. XI, 7). » Horum scilicet argentum. id est hfe- crucior inhaetlamma
\Luc. xix, 24j. Non autem •>
reticorum eloquium, terrte est comparatum quia immerito aqua; tunc iUa inopia comparatur, quia
de Scriptura sacra ut aliquid sciant, ex appetitu in inferno cruciat, qui suscepfos in profundis
ab-
terrenas laudis elaborant. Qui etiam sicut lutum sorbens solet lacus designari nomine. Unde per
vestimenta prEeparant. quia fluxe et inquinabiliter prophetam humam generis voce dicitur :« Lapsa
ea quibus se tueri volunt, Sripturae sacrse conte- est m lacum vita mea [Thi-en ni, . S3). » Tempesta-
sunt testimonia. Praeparabit quidem, sed justus tisvero nomine, judicii turbinem designat, quod
vestietur illis. Justus ergo vestietur eis veslimentis etiam Psalmista testatur cUcens «Deus nosterma- :
quse prjeparavit iujustus quia vir sanctus eisclem
;
nifeste veniet,Deus noster et non sUebit (Psal.\u\,
sententiis ad veritatem utitur, quiljus se perversus 3). » Et quia ipsa venturi exitus ignorantia nox
quisque doctum ostendere contra varitatem cona- vocatur, nocte eum opprimet tempestas, id est,
tur. Et argentum innocens dividet. .\rgentum est turbo divini judicU eum dum ignorat, apprehendit.
innocentem dividere, eloquia Domini minute dis- Sequitur :
creteque exponere, etquod digne
unieuique Vers. 21. Tollit eum ventus urens. — Quis hoc
congruat coaptare. Nam eh.quium Domini, quod loco ventm urens, nisi maUgnus spiritus vocatur.
hic argentum vel vestimenta hoc alibi spolia no- qui desideriorum flammas in corde excitat, ut ad
minatur. Quod etiam Psalmista testatur per com- aeternitatem suppliciorum trahat ? Perversum ergo
paraUonem dicens « Lajtabor ego super eloquia
: quemlibet ventus urens dicitur toUere, quia insi-
tua, sicut qui invenit spoha multa [Psal. cxviii, diatoi- malignus spiritus. qui viventem quemque
162). » Sequitur: accendit ad morientem trahit ad tormenta.
vitia,
domum suam, et
Vers. 18. ^dificavit sicut tinea Hinc Jeremias «OUam succensam video, et faciem
:
sicut custos fecit umbraculum. Tinea sibi do- — ejusa facie AquUonis [Jer. r, 13). » Sequitur Et :
mum corrumpendo sditicat, nee mehori compara- velut turbo rapit eum de loco suo. Locus perver-
tione haereticus demonstrari potuit, qui locum sorum 6st temporaUs vitee dilectio, et carnis vo-
suae perfidiffi non nisi in mentibus quas corrupe- luptas. Quasi turbine igitur unusquisque de loco
rit, fecit, qui etiam sequaces suos ab ceterno igne suo rapitur, cum a cuneUs suis delectaUonibus,
esse Uberos poUicetur. Spondet quippe eis refrige- extremo territus die separatur. De quo extremo
rium quietis jeternae, sed verba ejus sohditatem die apte subjungitm"
non habent, quia plenitudine veritatis carent. Vers. 22. Et mtttet super eum, et non parcet. —
Unde et subditur": Et sicut custos fecit umbracu- Peccatorem quoUens Deus feriendo corrigit, ad hoc
lum. Umbraculum namque custndis niillo funda- flageUum mittit, utparcat. Cum vero ejus vitam in
mento solidatur, tempore mox transeunte
sed peccato permanentem feriendo concludit, flageUum
destruitur, et promissa ab hcereticis requies cum emittit, sed nequaquam parcit. Qui enimflagellum
tempore destruitur, qucE post hanc vitam nullate- emisit ut parceret, ad hoc emissit quandoque ne
nus invenitur. Sequitur :
parcat. In hac namque vita, Dominus tanto magis
Vers. 19. Dives cum dorinieril, nisi secum aufert, studet ut parcat quanto magis exspectando llageUat.
aperit oculos suos et niliii inveniet. — Cui nimi- Sequitur: De manu ejus fugiens fugiet. — lUe et-
rum sententije Psalmista "Turba-
coucinens dicit : enim fugit de manu ferientis, qiii pravitatem suse-
ti sunt omues insipientes corde, <lormierunt som- corrigit acUonis. Vel certe quia in sacro eloquio
num suum, et mhil mvenerun* omnes viri divitia- manus operatio solet inteUigi, de maau percussi
:
:: :
323 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACEiNSIS II. 324
fugit, qui duui pravi interitum conspicil, vias pra- .K afTlictionemcaruis,veletiam per martj-rium vultis,
vitatis relinquit. Tnde adhuc subditur: sed locimquo debcatis conflari nescifis. Sequitur :
Vi:its.2:). Slringit (37), striyigH super cinn inaniis Veus. 2. /'«;•?•«)« de terra tollUur. — Solenthsere-
siias. — Manus quippe striutrere est vitie sua3 ope- tici de coutra nos elatione gloriari,
justitia> sua?
ra rectitudine contiraiare. Unde etiuui Paulus ait atqueopcra sua ostentationis iullatione jactari,
«Remissasmanus.etdissoluta genua erigite [Hehr. nosqiie iniquos ut diximus, aut esse, aut fuisse cri-
xii, 12). " Dum itaque alienum interitum conspi- minantur. For humilhmam ergo confessionem et
ciunt revocatur ad cor. ut recofritent suum, el unde veracem defensionem contraeos vir sanctus loqui-
alius ad tornieuta liucitur, a tormcnto alias iude tur rliccus Ferruni de lerra loililur. Ac si aperte
:
liberatur. Stringil ergo siiper eiim manns siins, dicat Fortes igitur qui acutissimis linguarum gla-
:
quia conspicit in aliena pcBuaquod timeat.etdum diis in hac acie deCendend» lidei fcrrum fiunt, ali-
delinquentem sic percussum respicit, dissoluta quando terrain iufimis actionibus fuerunt. Peccan-
opera sua justitiee vigore constringit. Hinc scrip- ti quippehomini dictum est: «Terra es, etin terram
tum est « Lwtabitur justus cum viderit vindictam
: ibis [Gen. m, 20). sed terra ferrum toUitur, cum
i
{Psal. i.vn, 11), » et reliqua. Sequitur: EtsiliiLabil fortis propugnator Ecolesife a tcrra, quam prius
super illum, intitens iacum ejus. Qiiid in sibilo, — n tenuit, actionc separatur. .Non ergo debet in eo
nisi intentio admirationis exprimitur? Si vero in despici quidciuid fuit, qui jam accepit esse quod
sibilo fortasse alia sigmticatio quseritur, moriente non fuit. Sequitur : Et lapis solutus calore in xs
peccatore hi qui inlei-itum ejus aspiciunt, os in rerlitiir. — Tunc lapis calore solutus, cum cor
sibilo stringunt, dum ad ea qu« contempserant durum atque a divini amoris igne frigidum, eodem
vcrba spiritalia convertuutur, ut jam crederc ct (liviuiamoris Ligne] tangitur, et in fervore spiritus
praedicare incipiant, qus prius dum iniquuui flo- liquatur, ut ad sequentem vitam desiderium ajstu
rere cernerent non credebant. Hinc Salomou ait ardeat, quam prius audiens insensibiUs menebat,
« MulctatoPestilente,sapientioreritparvulus [Prov. ex quo ardore seilicet et emolhtur ad amorem, et
XXI, H). » Vir igitur sauctus postquam potentum operatur ad operationem, ut sicut prius durus
pajnas qui extoliuntur iu sueculo sutficienter exple- fuerat in amore saeculi, ita se fortem postmodum
vit, rursum ad hasreticorum superbiam, qui extol- exerceat in amore Dei: etquod aute audire renue-
luntur in eloquio verba convertit. Nam sequitur : bat, et credere et praedicare incipiat, Sequitur:
CAPUT .X.WIU. Vers. 3. Tempus posuit tenebris, et universo-
Vers. Habet argentum venarum suarum prin-
\. rum finem ipse considerat. — Tempus posuit
cipia, el auro locus est in quo conjlaiiir. In ar- — tenebris, iniquis videlicet modum quod iuiqui
gento eloquium, in auro vitse vel sapientiaj claritas esse desistantunde eisdem per Apostolumdicitur:
designari solet. Et quia hseretici sic de eloquii sui Eratis aliquando tenebrie, nunc autem lux in Do-
nitore superbiunt, ut uulla sacrornm librorum mino [Epii. v, 10). » Sicut ahis quoque discipuUs
auctoritate solidentur: qui libri ad loquendum isdem doctor egregius dixit « Nox praecessit, dies
:
nobis quasi quajdam argenti vense sunt, quia de autem appropinquavit. Abjiciamus ergo opera te-
ipsis locutionis nostrte originem trahimus, eos ad nebrarum, et induamus nos arma lucis, sicut ia
sacraj auctoritatis paginas revocat, ut si vere loqui die honeste ambulemus [Rom. xiu, 12). » Univer-
desiderant, inde sumeie debeant quid loquantur, sorum nomine electos et reprobos voluit compre-
et ait Habet argentum venarum suarum princi-
: hendi. Nam bona faciens et ordinans Deus, mala
pia. Ac si aperte dical : Quid ad verae proedicatio- vero non faciens. sed ab iniquis facta ne inordi-
nis verba se prfeparat, necesse esse ut causarum nate eveniant, ipse disponens, considerat univer-
origines a sacris paginis sumat. Vera siquidem sorum finem, et patienter tolerat omnia, atque
tidelium sapientia, cui universaUs Ecclesia locus intuetur eleclorum terminum, quod ex malo mu-
est, tribulationem vobis persequentibus patitur, tentur ad bonum. Intuetur etiam reproborum
sed a cunctis peccatorum sordibus perseculionis flnem, quod e malo opere dignum trahantur ad
D supplicium. Sequitur
vestraj igne purgatur. Unde scriptum est: « In
igne probatur aurum et argentum, homines vero Veus. 4. Lapidem quoque caliginis et umbram
receptabiles in camii.o humiliationis [Eccli ii. o).» mortis dividit lorrens a populo peregrinanle.
Quo in loco hoc quoque potest convenienter intel- —
Quid durius iUa perfldia .luda?orum ? quid po-
hgi, ut de sua stulta hteretici passione videuntur pulus, qui auctorem vitaj videre per finem no-
increpari. ^am s«pe pro Jesu Cbristi Uomini ac luit, queiii per prophetam prsedixit, nisi lapis ca-
Redemptoris nostri nomine mulla patiuntur, sese- hginis fuit ? quia et crudehtate ilurus fuit, et in-
que eisdem passioniljus ejus iieri martyres sperant fidelitate Qui aho quoque vocabulo,
nebulosus.
quibus sancti viri voce nunc dicilur Auro locus : umbra morlis dioitur. Umbra quippe alis exprimi-
est, in quo conflatur. Nam juxta hoc quod jam et tur, qualia ejus rei de qua trahitur fuerint huea-
ante nos dictum est : « Quisquis extra Ecclesiae menta. Quis autem mortis nomine, nisi diabolus
unitatem patitm-, pwnas pati potest, martyr fieri vocatur? De quo per quamtlam ministri sui signifl-
non potest, » quia, auro locus est in qiw con/latur. cationem dicitur: " Nomeu illi mors {A/)oc. vi, 8).«
Quid itaque ad hffic hseretici dicitis? Conflari per Cujusillc populus umbraoxshtit, quia iniquitatem
(57) Deest boc verbum in Bibliis. ihius sequeus, ejus in se imaginem expressit. Quid
»,
.m EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. VIII. 326
verotorrentisnomine, nisi iUe a couspectu tre- ''"»'"'"'"» Qnid per plebas, nisi coUectiones
a
mendijudicis per ultimimi examen egrediens, at gulorum ordinum ac multitudines designantur ?
que eleetos et reprobos dividens, ignis vocatur ? Glebffi autem ex humore et pulveie constringun-
Unde per prophetam dicitur : << Fluvius igneus ra- tiu', Omues ergo qui rore grati;e infusi ex mortis
pidus, quiegrediebatur a facie ejus (Dan. \<\, 10). » debito pulverem se esse veraci cognitione con-
Quisautem in hoc mundo peregrinalur populus, fessi sunt, dum vitffi virtute clarescerent, quasi
nisiqui ad sortem electorum currens, habere se aurte in iUa glebaj jacuerunt, Glebas haac terraha-
patriam novit in coelestibus ? Et tanto magis illic Iniit in prophetis, glebas in doctoribus, glebas in
sperat invenire se propria, quanto hic cuncta qu» Patiibus autiquis, qui magna se infusione gratiee
prffitereunt esse a se deputat aUena. Hinc Paulus iu professionis et operis unanimitate tenuerunt.
ait « Dum sumus in hoc corpore. peregrmamur
: Sequitur :
a Domino 11 Cor. v, 6). » Potest lortasse in tor-
\ Veks, 7. Semitarn ignorubit avis, nee intuitns
rentis nomiue ipsa irrigatio sanciae prwdicationis est eam oculus vulturis.—Qm& hoc loco avis no-
intelligi, juxta id quod per Salomonem dicitur mine nisi iUe signatur, qui corpus oarneum quod :
<'Ocuium qui subsannat patrem, et despicit par- assumpsit, ascendendo ad a^thera libravit? Qui
tum malris sufe. etibdiaut illum corvi de torrenti- g apte quoque etiam vulturis appellatione exprimi-
bus (Prov. \xs, 17). » Sanctorum quippe praidica- tur, qui manens in altitudine divinitatis su;b, quasi
tio obduratas mentes reproborum deserit, et ad quodam volatu subUmi, cadaver mortalitatis nos-
pia humihum se corda convertit. Sequitnr Et eos : trseconspexit in infimis, et sese de coelestibus ad
r/uos oblHus est pes egentis hominis, et invios. — ima submisit, Fieri quippe propter uos homo dig-
Quis hoc loco ahus accipitur egens homo, nisiiUe natus est, et, dum mortuum animal petiit, mor-
ie quo per Paulum dicitur « Qui propter nos ege- : tem apud nos, qui apud se erat immortalis, inve-
nus factus est dum esset dives ? \Il Cor. vni, 6.) nit. Sedhujus vulturis oculus fuit intentio nostrfe
Cujus videlicet egenlis hominis pedes sancti prae- resurrecUonis. quiaipsead triduum mortuus ab
dicaiores iuerunt, per quorum profectus praesen- ffiterna morte nos Uberavit. Ille ergo perfidus Ju-
tiam gentilitatem circiuuens, mundum perambu- daea? populus mortalem vidit, sed, quod morte
lavit universorum. Sed eorum qui umbra mortis sua nostram mortem destrueret, minime attendit,
et lapis cahginis exstiterunt, pes hoiuinis eyenlis Conspexit quidem vulturem, sed oculos vulturis
oblitus esl. quia in ipso iuilio uascentis Ecclesi* non aspexit, qui dum humilitatis ejus vias quibus
duni sancti apostoU ccelorumreguum Judajseprai- nos ad considerare noluit, semitam
alta sublevavit,
(lieare voluissent, videntes quod in eis nihil om- Neque enim pensare studuit quod
a^as ignoravit,
uinc» proUcerent, ad pr;edicandum gentibus deUu- ejus humiUtas non levaret ad crelestia, et morhs
xerunt, siciit ipsis in suis Actibus dicunt : « Vobis ejusinteutio reformaret ad vitam, Sequitur :
oportebat primum loqui verbum Dei, sed quomo- Vers, 8, Non calcaverunt eam fllii institorum
do repellitis illud, et indignos vos judicatis aeter- nec pertransivit per eam lecena. — In cuncUs Lati-
uiE vitee, ecce converUmur ad gentes (Act. xui, nis codicibus institores pos'tos reperimus, in Grae-
46). » Quos recte quoque etinvios vocat, quia duni cis vero negotiatores invenimus, Qui hocloco ins-
infidelilate sua obdurati sunt, verbis vitae ad cor titores, nisi prophetae sancti vocaU sunt,qui SjTia-
viam preebere noluerunt. Sequitur : gogce mores ad fidem instruere prophetando cu-
Vers' 3. Terra de qua oriebalur panis ia loco raverunt Quarum nimirum fiUi sancti apostoli
?
suo igne subuersa Panem Judajadare con-
est. — nuncupantur, qui ut Deum hominem crederent,
sueverat, quee verba proferebat, sed hsec
legis ad eamdem fidem ex eorum sunt pr;edicaUone
terra ni loeo suo igne subversa est, quia fideUum generati. Calcarent quippe institorum filU, si prae-
signa conspiciens, se fasse concremavit Quia . dicatores ejusdem Sjnagogae viUa calce
sancti
i-iiim semper invidia de superbia nasci solet virtutis premerent. Si autem institores eosdem
in loco sua igne periit, qua? idcir^^o arsit invidia, sanctffi Ecclesias praedicatores accipimus, instito-
quia superbiam non reUnquit. Sequitur : rum filios pastores et doctores, qui apostolorum
Vers. 6. Locus sapphiri Inpides ejus, et glebx viam secuU sunt, nU obstat intelUgi. Qui Synago-
illius aurum. —
Quid enim hoc loco per lapides gam minime calcaverunt, quia dum eorum Pa-
nisi sanctorum ac fortium mentes accipimus ? In apostoU ah iUa repulsi sunt, ipsi quo-
tres, id est,
Scriptura etenim sacra aliquando lapides in malo, que ab ejus vocatione cessaverunt. Per quam vi-
aUquando vero in bonoaccipi solent. Ilinc .Joau- deUcet Synagogam lesena non pertransiit, quia
nes [Lucas^ ait : « Potens est Deus de lapidibus sancta Eeclesia coUectioni gentium dedita nequa-
istis suscitare flUos Abrahce [Luc. lu, 8). » Hinc quam se ad illum Judceae populumdiuUus occupa-
Petrus ait : « Et vos tanquam lapides vivi superse- vif. Recte autem Ecclesia leaena nuncupatur, quia
dUicamini domos spiritales (//*e<;-. u, .5). » Sap- male viventes in vitiis ore sanctfle praedicationis
phirus quidem lapis colorem aeris habet, et quia interficit.Ecclesia itaque per Sjnagogam transiit,
de Judeea nunquam sanctieanimje, qu;e coelestem sed non pcrtransnt, quia es iUa ad tidem paucos
vilam ducerent, defuerunt. dicitur Locus sapphi- : rapuit. Sequilur :
ri lapides ejus. Et quam magna vit<'e ac sapientice Vers. 9. Adsilicem exlendil manum suam, sub-
claritate per fidem fulsif, adjungitur : Et glebx il- vertit a radicibus moj??e.s,— Manum quippe ad sUi-
:
327 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 3-28
cem extendit, quia ad (luritiam gentium suae bra- A non invenit, fateri solef, quia quid faciat nescit.
chium pnvdicationis misit. Unde et eisdem Ijeatus llujus ergo sapienliie pretium nescire est, dignum
Job passionis sua^ liistoriam priesciens gentibus in operis meritum quo illam percipiat non invenire.
notescendam dicit » Scribantur heec stylo ferreo
:
Ad hoc uamque pretium damus, ut ejus vice rem
in plumbi lamina, vel certe sculpantur in silice quam appetimus possidere debeamus. Quid au-
(/06. XIX, -21). » Quid vero hoc loco montes,
nisi tem non dedimus, ut hanc sapientiam, quee Chris-
tus («t, percipere mereremur ? Gratia quippe re-
hujus sMcali potentes accipimus, qui pro terrena
substautia altum tumeut ? De quibus Psalmisla
dempti sumus. Hiuc Paulus ait Cum adhuc : <>
« Tange montes, et fumigabunt {Psal.
c.xlui, peccatores essemus secundum tempus, t;iiristus
ait :
» Sed montcs a radicibus sunt eversi,
quia prte- pro impiis mortuus est (Rom. v, 8, 9). » Sequitur :
0).
dicante sancta Kcclesia summi hujus saeculi po- Nec invenietur in terra suaviter vivenlium. Quid —
tentes iu atloratu omuipotentis Dei ab intima co- hoc loco signatur terrae nomine, nisi anima hu-
gitatione ccciderunt. Scquitur :
mana ? ile qua Psalmista ait Anima mea sicut : i'
teria, siue aqua tibi (Psal. cxlii, (j). » Hiec autem
Vers. iO.In pedis rivos excidil,— id est, iu du-
ris gentihum corLhbus fluvios pruedicationis ape- sapientia inveniri in lerra suaviter vivenlium iion
ruit, sicul per prophetam quoque de
irriganda di- ij
Ij
valet, quia quisquisadhuchujus vitee voluptatibus
geutiHum. Posuil desertiim iii sKuj-
citur ariditate
pascitur,ab aeterniE sapientiie intellectu separatur.
na aquaruin, el lerram sinr ai/ua in exUus aqua- Nam si vere saperet, expulsus ab internis gaudiis
rum. Sequitur El omne preliosum vidil oculus
:
dc ea in qua cecidit exsilii sui csecitate lugeret.
e/us.— Sciendum magnopere, quia tanto unaquie- Hinc namque per Salomoneiu dicitur « Qui ap- :
que anima lit pretiosior ante oculos Dei, quanto ponit scientiam apponit dolorem (Eccle. i, 18). »
pro amore veritalis despectior fuerit ante oculos Sequitur :
suos. In Scriptura sancta videre Dei aliquando Vi:iis. 14. Abyssus dicil Non est mecum. Quid : —
pro eligere ponitur. Vidit preliosum, cum huma- hoc loco abyssum nisi corda hominum vocat ?
nam animam de se abjecta sapientem gratiie suae qiiie etper lapsum fluida, et per duplicitatem sunt
illustratione respexit, de qua videlicet anima per caligine tenebrosa. Quae nimirum abyssus non
proplietam dicitur Si separaveris pretiosuin a
:
esse iii se hanc sapientiam prolitetur, quia iniqua
vili, quanos meum eris(Jer. xv, 19). Sequitur :
mens dum esse sapiens carnahtcr appetit, stultam
Vers. U. Profunda quoque fluviorum scrutalus tam se ad spiritalia ostendit. Namque teste Paulo,
est, et abscondila in lucem
prodtixit.—Qmd uam- « Sapientia hujus mundi stultitia est apud Deum
que ahud llumina, nisi antiquorum Patrum C I Cor. lu, 19). » Tanto quisquis intus amplius stul-
hic
dictanuncupantur ? Sed horum tluminum Judaea tus tit, quauto conatur exterius sapiens videri. Se-
speciem tenuit, dum htterffi superficiem tenens, quitur :£! iriare loquilur Non est mecut/i. — Quid :
eorum profunda nescivit nos vero veniente Do- ;
enim maris nomine nisi sfficularium mentium
miuo in eis interna spiritalia qusrimus, eorum amara inquietudo signatur que dum se vicissim ;
profunda rimamur. Quod ipse Dominus facere di- inimicitiis impetunt, quasi adversantes se undse
citur, quia id nos agere ipsodonante
prffivalemus.
collidunt ? Recte enim mare vita ssecularium dici-
Per nos ergo qui non htteram quee occidit, sed tur,quia dum procellosis actionum motibus con-
spiritum qui vivilicat (// Cor. iii, 6) sequimur, citatur,ab internie sapientiaj quiete atque stabili-
profunda fluviorum Dominus scrutatur, et abscon- tatedisjungitur. Quo contra bene per prophetam
dita in lucem producit, quia dicta legis, qufe
cah-
dicitur Super quem requiescit Spiritus meus, nisi
:
gosa nimis historia obscurat, nunc expositio spi- super humilem et quietum et trementem sermo-
ritahs iUuminat. Unde etloquens paraboUs per m nes meos ? Isa. lxvi, 2.) » Sequitur :
Evangehum Veritas discipulis priBcipit dicens :
Vers. \a.Non dabitur aurum obrizum pro ea.
«Quoddicovobisin tenebris dicite in lumine, et
quod in aure auditis prsdicate supertecta (Mallh. ^
— Quodnamque per aurum obrizum, nisi sancti
angeh designantur, qui recte et aurum vocantur,
X, 27). » Sequitur :
vero ubi inveniiur, et et obrizum Aurum, quia fulgent elaritate jus- '!
Vers. 12, 13. Sapientia
titi* obrizum, quia nullum habueruut unquam
quis esl locus inteUigentix ? Nescit homo pretium
;
quam sapientiam con- contagium culpie. Homines vero justi, quandiu in
ejus.^yir itaque sanctus
hac carne corruptibili mortaliter vivunt, aurum
templatur, nisi eam de qua Paulus apostolus dicit
quippe esse possunt, obrizum omnino esse uon
« Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam ? (/
possunt quia « Corpus quod corrumpitur ag-
Cor. i, 24.) > De qua per Salomonem dicitm- : ,
gravat animam, et terrena inhabitatio deprimit
« Sapientia sdificavit sibi domum (Prov. ix, 1)
» ;
Omnia in sapientia fe- sensum multa cogitantem (Sap. ix, 13). » Nam
et de qua Psakuista ait « :
quamvis in hac vita ex magna justitiie cla-
cisti (PsaL r.ui, 24). » Hujusmmirum
sapientiffi ho-
dignum «stimatione ritate resplendeant, neciuaquam ad purum, pec-
mo pretiumneseit, quia niliil
pretium catorum sordibus carent, Joanne apostolo attcs-
illius invenit ; non autem hoc sapientite
tante, qui Si dixerimus quia peccatum
ait «
et esse dicitur et uesciri, sed idcirco
nesciri quia :
loqueudi geuere, quo in angustiis non habemus, uosipsos seducimus, et verilas in
deest, co scilicet
nobis non est (/ </oa?j.i, 8). » Sed, quia proliacsa-
quisque depressus cum remedium subventionis
: :
329 EPITOME M0R\L1LIM S. (^REC. I\ JOB. — LIB. XVIII. 330
pientia uiillus aiiRelorum redemptor liumaui pc A eem et clarilate fulgent, et piuilatc translucent ?
neris mittendusiuit,ne quis spem in liis,quos iaad- quam Joannes in Apocalypsi conspexerat cum di-
jutorium liominum sff-pius apparuissse didieimns, cebat : n Et erat structura muri cjus ex lapide ja-
auiieiisponeret dictum est Ntin diihilHr ohrizum : spiiie, ipsa vero civitas ex auro muudo, simili vi-
pro ea. Sequitur Ner appendij/irr argpnlum in
: tro mundo [Apoc. \\i, 18). » Sequitur :
coimnutalionc ejus. — (Juia enim argcnto s.-Bpe Vebs. 18. Nec commutabunlUr pro eo vasa aun,
eloquia diviua signantur, possunt argenti A-ocabu- excelsaet cminentia.
Excelsunl qLtippe vas auri
lo etiam ejusdem eloquii scriptores intelligi, quo- llelias exstitit, exeelsum vas auri Hieremias, ex-
rum vita inter turljas liomiuum respleaduil luce cclsa atque eminentia auri vasa priores Patres
virtutuir. Sed quia lex peecata juilieare potuit, fucrunt. Sed ha?c Dei sapicntia, ut a carnali nos
uon non juisquam veterum Patrum, non
auferre, conversatione redimeret, apparuit in carne, et qui
legislator Moyses humani geheris redemptor exsti- illam vcraciter non agnovit, niediatorem Dei et
tit. Argentttrn ergo in commutatione hujus sapien- hominum Christum Jesum esse unum ex prophe-
ti;« non appendilur. quia quilihet sancti esse po- tis putavil. Ecclesia vero pro hac sapientia vasa
tuerunt, in oompardtione unigeuiti Filii uullius auri cxeelsa et emincplia non commutavit, quia
meriti fuisse pensatur. Sequitur :
13
Cliristum Dci Filium non unum essc proplielarum,
Vers. Itl. Non
conferetur linclis Indiw colori- sed unum prophetarum Dominum eredidit. Sequi-
bus. — Quid enim per Indiam, qu» nigrura po- tur : Nec commemorabuntur comparalione ejus.
pulum mittit, nisi hic mundus accipitur, in quo — Omnes enim supernae patrise electi sancti qui-
vita hominum per culpam obscura generatur? dcm et jnsti sunt, sed parlicipatioue sapientlfe,
Tincti autem colores suut indite, hujus uumdi sa- uon comparatione. Quid enim suut homines Deo
pientes, qui quamvis per mfidelitalem et pleriim comparati ? Lumen autem sapientia, lumen et
que per actionem foedi sunt, ante humanos tamen servi sapieutiffi vocari solent. Sed illa lumen illu-
oculos superductoe honeatatis colore fuscantur. minans, isti lumen iUuminatum, sicut scriptum
Sed coseterna Dei sapieutia tinctis Indise coloj-ibus est " Erat lux vera quje illuminat omnem homi-
:
non confertur, quia quis hanc veraciler inlelligit, nem venientem in huuc mundum (Joan. i, 9j. »
ab his omnibus quos mundus sapientes coluit, Istis autem tantummodo dicitur « Vos estis lux :
quam longe distet agnoscit. Sequitur : Nec lapidiTrahitur sa-mnndi (Matth. v, 14). » Secjuitur :
Sardonico pretiosissimo vel sappliiro. Sardoni- pienlia de occullis. —
De occultis sapienlia trahi- —
cus quippe terrae rubrse similitudinem tenet, sap- t:ir, quia cum sit invisibilis, non nisi invisibiliter
phirns vero aeream habet speciem. Possunt ergo q invenitur, qaae recle quoque trahi dicitur, quia si-
iu Sardonico,pcr terram r iljram homines, in sap- cut flat.im trahimus ut corpus vivat, sic ab inti-
phiro autem per aeram vLsionem angeU designari. mis sapieniice spiritus ducitur, ut ad vitam ani-
Nam cum tei^rse rubrae speciem lapis Sardonicus ma subsistat. Undc Psalmisla ait: < Os meum ape-
habeat, non immerito hominem significat, quia et rui, et attraxi spiritum [Psal. cwni, 131).» Se-
Adam, qui primus est condims, Latino sermone quitur
terra rubra nominatur. (juid est ergo quod dici- Vers. 19. Non adiequahitur ei topazium .^Hthio-
tur, quia iuec sapieutia lapidi Sai*donico vcl sap- pis;. — Quid vElhiopia nisi pra;sentem mundum
phiro uon confertur, nisi quodis qui est « Dei vir- accipimus ? coloris nigredine designat pcccatorem
tus et Dei sapientia (./ Cor. i, 24), » mediator sci- pollutum foeditate meritorum. AliqiianJo vero
licet « Dei et hominum liomo Christus Jesus {/ yEthiopiee nomine speeialiter gentiUtas designari
Tim. II, 5), n tanta magnitudine excellat omnia, solet, infidelitatis prius nigra peccatis, quam ve-
nt nec in terra primi homines, uec in coelo
ei niente Domino Habacuc propheta timorevidit
augch comparentur ? Unde et per Psalmistam perterritam, et ait : « Tabernacula ^t^thiopum ex-
diuitur : « (Juis in nubilsus tequabitur Domino, aut pavescent tabernacula terrffl Madiau {Hahac. iir,
;
quis similiserit Deo inler lihos Dei? (Psa/.Lxxwni, 7). Tupazion vero pretiosus lapis est, et quia
V)
7).Possunt autem per Sardonicum lapidem Patres Graeca lingua pan ojnne dicitur,pro eo quodomni
Testamenti Veteris, per sapphirum vero preedi- calore resplendet,topazion quasi thonpazion voca-
catores exprimi Testamenti Novi. Ac si paten- tur.Dum vero inDeumconversa genfilitas credidit,
ter insinuat dicens Et qui homo iuter liomines
: cx ca multi sunt ita dono Spiritus locuplctati, ut
cernitur, nec in antiquis quisquam, nec in novis quasi mullis coloribus, sic multis in aUis virluti-
Patribus aequatur, quia ex deitate liabet quod in bus luceant. Ac si ergo eis ilisceretur Nullus san- :
humanitate quemquam similem non habet. Se- ctorum quibuslibet virtutibus pleuus existat, ta-
quitur : men mundi coUectus,(Bquari non potest
nigredine
Vkrs. 17. Non xquabitur ei aurum vel vilrum. ei dc quo dictum est « Quod nascetur ex te san- :
— Aurinamque metallum novimus potiori metal- ctum vocabitur Filius Dei {Luc. i, 3o). » Sequitur
lis omnibus elaritatc fulgere : vitri vero natura est, Nec tincturx mundissimce componentur. Tin- —
ut extrinsecus visum, pura intrinsecus perspicui- ctur.;c cnim mundissimee vocantur hi qui veraci-
late perluceat. Quid ergo aliud in auro vel vitro ter sunt humiles, et veraciter sancli, qui sciunt
accipiinHs,nisi illam supernampatriam,illam bea- quidcm quia ex semetipsa virtutum speciem
torutti civium socictatem, ([uorum corda sibi invi- nou habcnt, sed hanc cx dono gratise superve-
P.\rROL. C.\.\.\1II.
: : »
;::
331 S. ODO.MS ABB.\T1S CLUM.^CENSIS II 332
nientis lcnent. Tincli eniiii noii esscnt, si sancti- A omnium viveulium oculis csset occulla, hanc pro-
tatem ualuralitei' lialiuisscnt scd mundissiuase ; cul dubio sauclorum ucmo vidisset. Sed et huic
tinctm"8e suut, quia huiiiiiiter custodiuut superni- scntentiaj Joannem audio coucordantem, qui ait:
tentem in se virtutmn gratiam quam acceperunt. ! Deum uemo vidit unquam (Joan. i, 18). » Sed
Pensandmu magnopere est, quod a sauclo viro juxla beati Job sententiam sapientia, qufe Deus
requiritur unde sapientia veniat. Ab eo etenim ve- esl,abscondita est ab oculis ontniuni viventium ;
nit a quo orta est. Sed quia ah invisibili et cotc- quia in hac morlaii carnc consistentibus et videri
terno l'atrc nascitur, cjus via occulta est. Undc potuil per quasdam circumscriptas imagines, et
etper prophetam dicilnr Geueratiouem iUius
: « videri non potest per incircumscriptum lumen
quis enarrabif? » (/««. lui, 8). Locus vero intelli- seternitatis.Sin vero a quibusdam potest in hac
gentiffi ejus est humana mens, quam hrec Dei sa- corruptibili carne viventibus, sed tamen iniesti-
picutia. dum replevit, sanctam facit. Quia ergo ot maltili virtute creseentibus quodam eontemplionis
iuvisibilis cst de quo prodiil, et incertum nobis cst acumine fEterna Dei claritas videri. Hoc quoque a
in cujus mcntc intcllceta requiescat, rectc nuuc beato Job sententia nou abhorrel.qui ait: Abscon-
dicitur dita esl ab oculis omnium viventium. Quam quis-
Vers. 20. Unde ergo sapienliu veniet. rel quisesl y quis sapientiam, quse Deus eet, videt, huic vitcc
locus intelligentix? — Sed boc valdc mirum est funditus moritur, ue jam ejusamore teneatur. Nul-
quod protiuus snbinlcrtur : lus quippe eam videt, qui adluic carnaliter vivit.
Vers. 21. Abscondila csl ali oculis oinnium i'i- Hine Moysi dicitur: « .Nou euim videbit mc homo,
venlium. — Sapicntia quippe, quic Deus cst. si et vivet lE.cod. xxxui, 20). ..
LIBER Ni)XlS DECIMIS.
Veus. 2). Volucres t/uoque cwli lalel. In Scri- — sapicntiae sicut ipsa Sapienlia attestante, dicitur
ptura sacra volucres ahquando iu malo.ahquando « Ego in Patre, et Pater in me (Joan. xiv, 10. 1 1 ).
vero in bouo datm' iutelligi. Pcr volucres quippe ergo sapientia habet viam, atque aliter lo-
.\liter
nonuunquam potestales aeriffi designantur bono- D cum. Viam per humanitatis transitum,Iocum vero
.rum studiis adversae. .\l contra iu bono volucres per statum divinitatis. .Vc si apertc diceretur Hu- :
poni solent " Simile esl regnum ccelorum grauo
: manas cogitationi occulta sunt, vel quando per
sinapis, quod acceptum homo mittit in hortum carnem ad homiues Sapientia veniat.vel quomodo
suum, et crevit, et factum est iu arbore magna, et apud Patrem invisibilis etiain cum foris apparue-
volucres cceli requieveruut in ramis ejusiLwe.xiu, rit persistat. Quamvis hoc iulelligi et alilcr potesl.
19). Hoc igitur iu loco postquam de sapientia
II .Nam via ejus non inconvenienter accipitur hoc
dictum est Abscondita est ab oculis omniuin ri-
: ipsum quod venit ad cor, seseque nobis intrinse-
ventium, lecte subjungitur: Volucres cceli guoque cus iufundit. Locus vero ejus lit cor, ad quod ve-
latet, quia in hac corruptibili carne conslituti na- niens permauet. l)e hac quoque via ilhus dicitur :
luraj ejus potentiam ipsi quoque vivendo non pe- « Vox elamautis iu deserto Parate viam Domini
:
neirant, qui jam per meritum sanct;e eoutempla- (Joan. I, 23). » Et quia hominibus iucertum est vel
tionis volant, ubi apte suljjungitur : in eujus corde veniat, vel in quo pcstquam vene-
Veks 22.Pe/Y/i7(0 et mors ili.verunt ; Auribus no- rit, permauendo requiescat, recte nunc dicitur
stris audivimus famam cjus. Quid perdiliouis et — Deus intelligit viam ejus, et ipse novit locum
mortis nomine, nisi mahgni spiritus designantur, Q illius. Qnia sohus divinae visionis est cernere, vel
qui inveutores mortis et perditionis cxstiterunt ? quibus modis intellectus sapienlieB quem peree-
Videre quippe perfecte corelernam Dei sapieutiam, pcrit mortiferis cogitationibus non admittat. Se-
hoc est quod habere. Ideo iniqui spiritus hanc sa- quitur
pientiara non vident, quia repulsi per superbiam Vers. 24. Ipse enim fines mundi intuetur, et om-
nequaquam eam habere potuerunt. .\d lucem nia, quce sub ccelo sunt, respicit. — Respicere
quippe ejus clauserunt oculos cordis, superfusis quippe Dei est ea quse amissa ac perdita fuerant
ejus radiis repuguantes. Famam ergo sapientiie ad suaoa gratiam reformare. Unde scriptum est
malignis spiiitibus audisse esl, sed camdeiu sa- " Rex qui sedct iu solio judicii sui dissipat omue
pientiam uon vidisse, el ejus potentiam ex virtute malum iu intuitu suo (Prov. xx, 8). » Sequitur :
illius coguovisse, et tamen sub ea humiliter starc Veus. 2o. Qui fecit ventis potidus. — Velocitate
noluissc. Hinc Veritas ait: « llle homicida eral ab eniui ac subtilitate veutorum Scriptura sacra
in
initio, et in veritate non stetit Joau. viii, Vt). » Se- solcnt animfC designari, sicut pcr Psalmistam de
quitur: Deo dicitur: « Qui ambulal super peunas ventorum
Vers. 23. Deus inlelligil ciam ejus, et ipse novil (Fsal. II V id esl, (pii Irausgreditur virtulcs
xvii,
locum illius. — Locus sapientite Paler est. Locus animarum.i^eci^ ergo ventis pundus, quia dum su-
:
m i:iMTUME MURALILM S. (iRI-^i. IN .lOH. .\1.V. 331.
peniasapienli;t leplet animas, eas maturitate in- A ui viam juilicii propitiam parat. Ei
notandum
duta irravcs redilet. noa illa i.Tavifale qua dicitui': quiB de ea quatuor dicta sint. Ait enim, viclil,enar-
Filii houiiuum. usquequo gravi corde
'<
(Psal. iv, ravit, ]irxparavil, et investi;/avit. Vidit namque,
"?
3.)» Aliud namque cst gravem esseper consilium, quiu specics cst; enarravit, quia verbum; prfepa-
aliud per peccatum : aliuil frravem esse per con- ravit, quia rcmcdium; investigavit, quia occul-
siantiam, aliud per cuipam. Vel certo ventis pon- tum. Sc(|uitur:
dus facere est, couccssam
de virtulibus liic electis Vi;rs. 28. El i/ixit honiini Ecce timor bnmini
.
gloriam permista intirmitate temperare. Sequitur: ipsa est sapicntia, et receclere a malo inicLliijentia.
El aquas ajjpendit mensuva. .\qute in Scriptura — — -Vc si apcrte diccretuv : Ad temet ipsum, liomo,
sacra aliquando saiiclum Spiritura significant, ut revertere, cordis tui secreta perscruta. Si Deum ti-
illnd Qui creditin me, sieut dicit Scriptura, llu-
: i.
mere deprehendis, profeclo constat quia hac sa-
mina de venlre ejus lluent aqure vivfe (./oan. vii, pientia plenus es quam si adhuc cognoscere non
;
38). Aliquando scicntiam pravam, aliquando
>>
potes quid sit in se, jam cognoscis iuterim quid
scientiam sacram, velut « Aqua sapientia^ saluta- sit in te. Hinc sciiptum est
: - Initium sajiientife ti- :
ris potavit eos (Eccli. xv, 3!. » Pravam, ut illud mor Uomini [Psal. r.x, 1).» Sed quia iJle veraciter 1
Salomonis « Aquse furtiv.c dulciores sunt (Prov. g vim divini timoris intelligit, qui se a cunctis pra-
:
ix, 17).» Aliquando tribulationem. ut illud « Sal vis operibus custod't, recte subditur Et recedire
:
:
vum me fac, Ueiis, quoniam intraverunt aquce ad n malo intelHgentia. Sequitur :
animam meaiu iP.sa/. lwiii. 2).» Aliquando de-
tluentes populos, ut illud .\pocahpsis : « .Vqua; ve- C VPLT .WIX.
ro suntpopuli y.\poc. wii, LS.» Aliquando mentes Vkrs.
I. Addidit quoque Job assumens parabo-
lidem sequentium designari solent, sicut propheta lam suam.— Quiaenim parabola simihtudo nomi-
ait Beali qui semiuatis super omnes aquas [Isa.
:
<i
natur, apertu constat quod per exteriorum verbo-
x\xu, 20j. » Hoc quid aquarum
igitur in loco rum formam uiysteria loquitur, qui ad loqufudum
nominc, nisi electorum corda siguantur, qu;e per parabolam assumpsisse memoratur. Cura etenim
auditum jam supera;e vocis
intellectuni sapienti;e sua narrat, qu;pque sunt sanetae Ecclesiae ventura
acceperuut ? Ue quibus recte dicitur Et aquas : denuntiat, et per lioc quod iUe patitur, indicat ipse
appenrlil mensura, quia sancti ipsi, qui sublevan- quid illa patiatur. Sed electi omnes qui in liae
te Spiritu ad summa rapiuntur, quandiu in liac mundi temporiljus Anliehristi fuerint in illa tribu-
vita sunt , ne aliqua elationc superiiiant qui- latione comprehensi, reminiscuntur horum tompo-
busdam tenlationibus reprimuntur, ut nequa- „ rum in quibiis luinc Ecclesia lidei pacem lcnel, et
quam tautura proliccre valeant quantum vo superlia h;ijreti(:orum colla comprimit, non poten-
lunt.Sed ne cxtollantur superbia, sit in cis tatu culminis, sed jugo ralionis, et per voceiu
ipsarum qujedam mensura virtutum. Sequitur : beati Job dicit
Quando ponebat ptuviis legcm,
Vkrs. 26, 27. ei VicRs. 2. Quis mi/ti tribuat
tit sim juxta menses
viam proceUis sonantibus. Tunc vidit iltam et pristinos? —
Quia enira stalutus numerus die-
enarravit, et p7'xparavit, et investitjavit. — Solent rum vocantur menses, quid nomine signat men-
per pluvias prajdicantium dicta signari. Lnde per sium uisi collectiones animarum? Uies quippe
Moysen dicitur : « Kxspectetur sicut pliivia elo- dum coJliguntur, ia mensibus subtrahuntur. Quia
quium meum [Deut. xxxii, 2).» Quorum videlicet et ia hoc tempore sancta Ecclcsia dum veritatis
verba cum blande persuadent, pluviai sunt cum ; luce resplendeatis aniraas coUigit, in intimis ab-
vero terribilia de venturo judicio intonant, procel- scondit. .\liquaado etiam mensis pro perfectione
lae. Et notandum quod pluviis lex ponitur. ut via ponilur, sicut propheta ait: " Erit mensis ex mcn-
procellis sonanlibus aperiatur.Lex quippe est ip- se (Isa. Lxvi, 23), » perfectio videlicet eis iu re-
sis prfpdicatoribus impleant posila, ut vivendo quiem, quibus nunc perfeclio fuerit in operatioue.
quod loqiiendo suadere festiaant. Nam loqueadi Reminiscatur ergo perfectioais pristiase, reducat
aucloritas perditur, quaado vox opere non adju- ad memoriara quanta prfedicalionis suae coUectis
vatur. Viam autem proceltis sonantibus posuit, animabus rcportabat lucra, ct angustata tribula-
cum prfpdicaloribus sanctis suis ad corda homi- tionibus dicat : Quis mi/ii tribunt ut sim ju.vta
num terrore venturi judicii pereulsa aditum fecit.. menses pristinos^ Sequitur :
Usitata quippe sacri eloquii locutione, vidcre Dei Vkhs. 3. Secundum Deus custodie-
dies qutbus
dicitur videre nos facere, sicut justo viro Dominus bai mc, quando splendebat lucerna ejus super ca-
dicit « Nunc cognovi quod timeas Ucum {ijen.
: put meum, et ud iumen ejus ambulabam in te-
xsii, 12).» Et IsraehUe pr«moacntur: « Tentat vos nebris. — Tunc quippe vidd cx se persecutio-
Dominus Ueus vester, ut sciat si diligitis c.\\m[ Deut. nc cogenle inlirraorum tuuuillus cadere quos .
xm, 3),» id est, ut scire vos faciat. Tunc ergo uuac ut mater iatra ]>aeis sinum parvulos
cum legem pluviis poneret, hoc est mandatum fovct, ct in tr;mquillas lidci cuuas contiact,
custodise praedicatoribus dare, hanc incarna taui qui ailmisti forlibus ipsa lidci IranquiliiUite
sapientiam videri et enarrari a prtedicatoribus, antriuntur. Tunc se in illis ;cslimat cadere quie
praeparari et investigari ab auditorilius fecit. Sibi se uunc uiislis respicil cuslodiii, lucernaj euim
qiiippe illam pr«parat,quisquis iUam bene vivendo signalur nomiiif; sacr<e liimen Scripturse. Hinc
: : :
335 S. UUO.MS AIJB.VTIS CI.LMACENSIS U :j:ih
Psalmista Luccrua pedibus meis verbum
ait : «< A reguiis obsequuntur. (jui profeclo tuuc ad oLsl
tuuui, Dominc {PsaL cwin, iOoj.» Quia autem qiiium pueri deeianl,qu:indo pravi qui reperti hic-
priucipale nostrum, appellatione capilis mcns vo- rint spiritsha ejus maudata contemnuut. Sequitur:
catur, per Psalmistam dieilur « linpingLiasti in : Veiis. 6. Quando lavabam peues meos butyro. —
oleo eaput meum iPml. wii, ,'l).» Ac si apcrtc <li- Ouia Christum ct ejus Ecclesiam uuam esse perso-
cat Charitati^ pingufidine repiesti mentem meani.
: nam crebio jam diximiis; illum videlicet hujus
Nunc ergo liicerna super caput ICcclesioe spiondel, corporis caput, hauc aLileui illius eapitis corpus.
quia sacra cloquia tencbras mentis nostraj irra- Ahlcr hiec verba ju.xta vocem capitis acoipi,atque
diant, ut in hoc caliginoso vitas prsesenlis loco ahter ju.xtavooem eorporis debent. Quo.^ ergo pe-
dum verborum Dei hicem percipimus, quae sint des Domini, nisi sanotos pnedicatores aocipimiis ?
agcnda videamus. iNunc ad lumon iu teneb;is aui- De quiJms dicit « Et inambalaho incis(// Cor.w,
:
bulat, quoniam sancla universalis licclesia, etsi Iti;. » Butyro pedes Javautur, quia prtedica-
igiUu-
alienas occullas cogitationes non pcnelral, quia tores sancti Iionoriim operum pinguedine repJcii-
quasi faciem non cognoscit in nocte, ponit tamen tur. Ut enim, ui supra jaui di.\imus, vix ipsa pra-
gressus boni opcris, direcla lumine supernoe locu- dicatio sine aJiquo Hinc Ja-
transitur admisso.
tiouis. Sequitur l\ cob chcit : otiendimus omnes [-lac.
« In uiultis
Vers. 4. Sicut filii in dicbus adnlescentiw niea', 111,2).» Pedes ergo lava.ntur butyro, quia pin-
quando Dcus erat in labernaculo meo.
secreto — guedine boui operis infunditui, atque munda-
Sicut uniuscujusque hominis, sic sanclEe Ecclesiifi tur coUectus pulvis de gloria preedicationis. Vel
eetas descriliitur. P rvula tunc quippe erat, cuui certe butyro pedes lavantur, dum sanctis pr«di-
nativitate reeens verbum vitte prtedicare non pole- catoribus debita ab audieutiljus stipendia coufe-
rat. Hic enim de illa (hciliir: .( Soror nostra par- runtur, et quos latigat iujuuctus pnedicationis la-
vulaest, et ubera non liabet (Canl. viii, 8'. » Adul- bor, cxliibita a discipuhs piaguedo boni operis
ta vero Ecclesia dicitui' quaudo Dei veriio copula- fovet. .Non quod ideo prai^diceui ut aiautuc,
ta, sancto repleta Spiritu per pr.etUcationis mysle- sed ideo alantur ut prtediceut, id est, ut prfedica-
rium, iu liliorum conceptione fctatur quos ex- autem seutire ista e\ voce soUus
re subsistant. Si
horlando parturit, convertendo parit. De ejus iiac corporis debemus.nimirum pedes Ecclesiae suut
ffilate Domino dicilur: « Adolescenliil» dileseriint iufcriorum operum miuistri, qui dum ad usus nc-
lt{Cant. 1, 3). » Tunc ergo cum in diebus illis Eccle- cessarios ea qure sunt exterius exercent, pcr
sia, quasi quodam senio debilitata, per ppfedicatio- extremum minislerium velut pedes terrse inhie-
nem parere non valet, reminiscitur fecundi- p rent. Sed debent hi qui prsesunt, qui doctrinfe stu
filios
lahs antiqufe. Quid hoc loco tabernaculum, non io iuvigilant, olerti cura occupatorum corda re-
habitationem meulis accipimiis quia per omne quirere, eisque eam quam ipsi vacando perci-
'.'
quod cogiiaudo agimus, in consilio nostri cordis piunt, crebj o admonitionis voce infusionem pm-
habitamus. Quisquis autem mandala Dei taciius gucdinis ministrare. Et pedes butj-ro lavant, quia
cogitat, secrcto Deus illi in tabernaeulo est. Habi- eorum vulneribus pcenitentiae unguenta subminis-
tationem etcnim cordis sui autc Dei esse ociilos vi- trant. Hemiuiscatur igitur Ecclesia tunc vehemen-
derat qtii diccljat: « Et mediiatio cordis mei in cjuomodo pacis sme tenipore per exo-
ter alilicta,
conspeclu tuo semper [Psal. xviii, to).» Sancta rationis verbum membra in se etiam extrema mun-
itaque Ecclesia iu magnis tuiic Iribulationibus depre- dabat, etdicat Quando lavabam pedes meos
:
hensn, cum inultos a Deo conspicit prava cogita- butyro. Quod de bealo Job admirabiliter Jibet in-
tione discederc, videt profecto mentis eorum ha- tueri, qui inter tot affectus piguorum, inter tot stu-
bitaculum discedente Deo vacuum remanere, et dia sacrihciorum, subjectis suis quamlibet extre-
jure deplorans, dicit Quanto secrelo Beus erat in
:
mis bona sequentis vitee prajdicabat, ut eos de coe-
tabernaculo meo. Quiiius verbis uon immerito lestibus imbueret qui sibi ad terrena opera deser-
eliam simulatio reUgionis plangitur, quia nonnulli virent. SequiUir: Etpetra mihi fundebat rivos olei.
etiam nunc Christiani essc non appetunt, sed vi- — Quia petr.-e nomiue Christus accipitur, prtedica-
deri. His videUcet Deus in pubUco est, non iu se- tor egregius fatetur dicens :(( Petra autem erat
creto. Sed sancta Eeclesia Dcum in secreto habere Chrislus (7 Cor. x, 4). » Quse videhcet pelra nuiic
dcsiderat, quia illos vcre tideles respicit, quos ad adversum sanctiE Eeclesife olei rivos fundit, quia
vitam hdci corde pleuo penuanerc cognoscil. Sc- iu ea loquens Dominus prfecUcamenta unetionis
quitur intimas einanat. De h ;c petra olei rivus exiit Uber
Vers. o. Quando erat Omnipotens inecum, et in Mallhfei, hber Marci, liber Lucse, Uber Joannis. In
circuitu vtco pucri inei. — Pueri scilicet vocanlur, diversis mundi hujus partibns quot prfedicamenta
quia cfrlestiliiis mandatis inserviunl.Hnde pcr pro- edidit. tol Petrahfec pcrora apostolorum omuium
piielam Domiuus dicit «Ecce ego et pueri quos : rivos fudit. Hi\i vocautur olei, cjuia decurrunt, et
mihi dedit Deus [ha. vni, 18). Et rursus in Evan- unguent [ungunt], in cjuiljus quisque Ungitur, un-
gelio :'
«Pueri, uunquid pulmeutarium habetis?» gitur; quisquis tingitur iuterius impinguatur. Se-
[Joan. XXI, o.) .Nunc ergo in circuilii eiiis sunl pue- quiUir
ri, qr.ta in eunctis fere genlibus reperiunlur, qui \\:k<,.~ .Quantlo proccdebaui ad portain civitutisct
CCfilcstia mandatacustodiunt, ct spiritalis disciplinas in pliilca parabant calhedram mihi. Mos veterum —
,
33-; EPITOME MORALIUM S. GREG. I.N .lOB. — LIB. XL\ 3.38
fuit, ut se.iiores iii porta consisterent, etcausasia- A sanetie Ecclesim referamus. iilc ejus verbal.eatiti-
qui ea qua; opere consumraat. IUe ci
aiidim-it,
troeuntium .iudicarent. Quod lieatuni Joli egisse caf,
pro cultu justitife certum tenemus. Sed quid per testimonium reuiiit, quiexemplis vita' illius bene
civitatis portam, nisi bona qu»qne actio desisna-
vivendo respondet. Sequitur :
Vers. 12, 13. Eoqiiod liberassem pauperem vo-
tur, per quam anima ad conventum regni
ccelestis
ciferantem, et pupillitm cui non erat adjutor. Be-
ingreditur ? Unde Propheta ait < Qui exaltas rae :
de portis mortis. ut anuuntiem omnes laudes tuas nedictio perilurisuper me ceniehat, et cor vidua'
per consolatnssum.—fia.gns'. misericordiw ista sunt
in portis iilife Siou iPsal. w. 15). » Quid vero
cattiedrara, nisi magisterii auctoritas designatur ?
opera, liberare vociferantem pauperem, pupillo
dicitur. adjutoriura ministrare, periturum eripere, cor vi-
Gr.-pca autem voce platea pro latifudine
duae. consolari. Hmc beatus Job et exliibuit snbdi-
Nuncera-o Eccles-aad civitaiis povtam procedit.
quia ut auditum coeiestis regni percipiat. in sanc-
tis, et tamen per sanctam Ecclesiam exliibenda si-
paratur catlie- gnavit. Quie utcunque nunc incessabiliter exercet,
tis actionibus exeroet. Cui in platea
ma- iTt videlicet filios suos et loquendo pascat, et defen-
dra. quia in magnre auctoritatis lalitudine sui
gisterii exliibet libertatem. Qui euim recta q\im dendo protegat. Heec autem qufe supra diximus
platea in pietatis opera sancta Ecclesia et corporahter exbi-
sentit publica voce pr^dicat, qiiasi in b
cathedra sedet. Sequitui bot, et spu'itaUler exhibere non cessat. Nam et
Vers. 8. Videbant me juvenes et abscondebantur pauperem rociferantem liberai, cum peccatori ve-
et senes assu7-gentes stabant. — Si historia; inlen- niam deprecanli, eas quas commiserat culpas re-
dimus, quiBdixitcredimus : si allegoriM, quce prfe- laxat. De tahbus quippepauperibus dicitur: «Bea-
quia ti pauperes spiritu, qnoniam ipsorum
est regnum
dixit videmus. Ju%eues namque dioi solent,
seues vero ecelorum [Matth. v, 3). » Pupillum vero cuinonest
nulh cousilii gravitate deprimuntur ;
adjutor liberat, dum unusquisque mortuo antiquo
non eos Scriptura vocare consuevit. qui sola quan-
maturi patre diabolo, ad sanctae Ecclesia; sinum currens,
titate temporum, sed raorvim grandfevitate
Se- in ea sante exliortationis adjulorium invenit, qui
sunt. Unde perquemdam sapienteoi dicitur :
nu- jam desideria mundi persequentis fugif. Potest
nectus venerabilis est, nou diuturna, neque
pupilh nomine (idehs quisque etiam propter mor-
mero annorimicomputata. Cani sunt autem sen-
sus hominis, et ietas seuectutis vita immaculata
tem boni Patris mtelligi, cujus ad teaiplum visio-
ne destitutus est, quam solatio destitutus non est.
{Sap. IV, 8-9). > Sanctam ergo Eoclesiam vident
abscondunlur. senes vero ei as- Benedictio etiara perituri super eum venit, eum
nunc juvenes et
piccatoris interitum prsevenit, et cum sanctis
surgentes assistunt, quia vigorem ejus atquerecti- (
tudinemimmaturiformidaul.grandajviglorilicaat: exhortationibus a culpfe fovea reducit. Unde scri-
ptura est Qui converti fecerit peccatorem ab
leves quique qui sunt, fugiunt, graves vero atque
: <,<
errore vi;e su;b, salvabit animam ejus a morte, et
perfecti hane vits sua; meritis assurgendo veneran-
operit multitudraem peccatorum (Jac. v, 20). »
tur. Sequitur :
Principes cessabant lofiui, et digi- Cor autem vidu?e consolatur, dum tideU cuique
Veks. 9, 10.
Vocem suam cohibe- animfe, quia aeternas Domini retribuliones narrat,
tum superponebant ori suo.
bant duces, lingua sua gutturi suo adhxrebat.
et
— quasi viri sui bona ad memoriamrcvocat. Cui quia
spiritahter anima junctaest, eo mortuo viduadici-
Quid hoc loeo ahi duces vel principes intelligi pos-
sed sanctae Ecclesife vocibus ex ejus resurrec-
sunt, nisi liffireticEe pravitalis aactores ? Oe quibus
tur,
tione refovetur. Sequitur
per Psalmistam dicitur < Etfusa est contentio su-
:
:
Vers. indulus sum, et vestivi me si-
14. Juslitia
per principes, et seduxerunt eos in invio et non in
via (Psal. cvi, 40). » Nunc ergo heereticarum ple-
cut vestimento. —
Vestimento utique cum vesti-
bium principes auctoritate sanctse Ecclesi» per- mur, ex omniparte circumdamiu'. lUe ergo justi-
tia sicut vestimento vestitur, qui se undique
bono
pendentes cessant loqui. et quasi ori suo digitum
opere protegit, et nuUam partem aetionis sufe pec-
superponunt. dum falsis querehs, non ratione vo-
^ cato nudam relinquit. .\uUam qui in aUis actioni-
cis se reprimi, sed virtutis manu signiticant. Vo-
co-
cem suam duces cohibent, quia nimirum hi qui bus justus est, iu aliis injustus, quasi hoc latus
Ulud nudavit. Sequitur Et diademateju-
operuit,
post se errantes populos trahere conantur, ne lo-
:
qui perversanunc audeant. et auctoritatis frenan-
dicio meo. Justorum judicia recte diademati -
gloriam ad
turpondere, et virtute rationis. Quorum lingua comparantur, quia per oiagni operis
libera retnbuUonis ducunt coronam. Quffi mmu-raniudi-
gutturi suo adh«ret. quia etsi perversa loqui
introrsus agunt, quid Deo,
cia seoum quolidie
voce non audent, intus tamen apud se contegunt
proximo debeant solerter aspioiunt, atque ad
cuncta qufe contra veram tidem proponere falsa mo-
quid
hnbulahone asenda bona se vehementer aeceudunt, r t de per-
huntur Horumergotemporun. sequenti bene
deprehensareminiscensEcclesiadeplorat.Sequitur: petratis malis districte redai-guunt. Unde
quoque per Salomonem dicitui' {'ogitationesjus- :
oculus
Vers. i Auris audiens beati/icabat me. et
I .
videns testirri jnium reddebat mihi.
—
Uum beatih- torumjudicia. Sequitm- :
testimonium reddi Veks. {">, Id.Oculusfuicxco, el pes claudo.pater
cari se ab audientibus sibique
quahsin serraone, eram paupcrnm,et causamquam nescieljam dih-
a videntibus fatetur beatus Job, Interhajc lectorisani- —
gentissime investigabam.
quaUs in opere fuit, ostenditur. Quod si ac' vocem
339 S. ODUMS ABBATIS Cl.lINIACENSIS II. 340
mus forsitan qiuerat cur healus Job suos lam sub- A tiam unqiiara prrecipites esse debeamu^:. ne teme-
liliter virtutes enumerat. Sancloriim (jiuppe vn'o- judicemus, ue qna?libet mala audita
re indifcussa
rum bona quse fecerintoccultare. ne contingat
est nos movcant, ne passim dicta sins probalione cre-
eos lapsum clationis incurrere. Sed sancli viri cum damus. (juod profecto perpetrare pertimescimus,
coguntnr liona narrare quje laciunt, non elationi si auctoris noslri suhtilius facla pensemus, ipse
serviunt, sed utilitati. Inde beatus .loh amicis suis quij)pc ul nos a pia^cipitata sentcnlia' prolatione
se injuste increpantibus, atque idcino nescienli- compescerct, cum « omnia nudact apcrta sinloeu-
hus bona sua loquendo aperil. ut nimirum disce- lis ejus [Uebr. iv, 13), " mala tamen Sodomie ;io-
rent non contra ejus vitam increpantes erigi, sed luit audita judicare, qui ait : « ClamorSodomorum
hanc taeenles imitari. biluendum no))is prius esl, et (iomorrhteorum mullipnoatus est. et peccidum
quam reclus narrandi ordo servelnr, iil anlc jusli- eorum a^gravatnm est nimis. Descendam et vide-
tia^, el posl misericordi;e opera desciilianlnr. llle bo nlrum clamorem qui veuit ad mc opere coirqjle-
quippe bene agit qufe pia suut, qui scil prius ser- verint, an non est ita, utseiam (Gen. xvni, 20,21). »
varc quic jtista, iil coUatus in pro.ximis rivus mise- Quse scilicet verba etiam per vocem Ecclesije ad
ricordiffi de justitige fonte ducatur. Nammultipro- interpretationem typicam possumus non ineonve-
ximis quasi opera misericordia» impendunt, sed g uienler referre. Ipsa quippe eleclos suos, cum mala
injustiliic facla non deserunt. Qui si veraciler pro- carualiuiu judical, Iioc quol nesciliuvesliual,i(uiii
ximis miserieordiam facere sluderent, sibi ipsis mala qufe nescit operando, investigat perju<]iciuni
dehuerant prius juste vivendo misereri. Lnde corrigendo. Sequitur :
scriptum est « Miserere animie tuiB placens Deo
: Vkrs. 17. Conterebaiii riwlusiniqui.cldcdentihun
(Eccli. XXX, 24). > Quae videlicet verbasi ad voccm illius auferebam prxdam. Toties quippe exini- —
sanctcB EcclesitB typica interpretatione referamus, (jui denlibus Ecclesia priedam lulil, i^uoties ex er-
ipsa est ociiUis cxco, quia per verhum lucet ; ipsa roiis morsu animam piwJicando diripuil. Quis
quia per adjutorium conlinet. Cx-
est jjcs claurln, namquc iniquusverius dicipotest quam diabolus?
cos enim priedioando illununat, claudosvero opi- molas conterimus, deserendo contra ejus iusidias
tulando sustentat. Caecus quippe e.-l qui adhuc oceullailliusmachinamentamonstramus,acdeejus
quo pergat non videt. Claudus aulem esl dentibus priedam tollimus.quia meutemquamjam
qui nou potest ire quo videt. Sed quia sancta Ec- ad peccandum frangendo momorderal. ad salulcm
clesia duos in se populos colligil, Judaicum scili- vitie converteudo revocamus. Fer molas qiiippe
cet atque genlilem, recle etiam polesl Ciseco geuli- occultie ejus insidi», per dentes vero aperte jam
lis, claudo autem Judaicus populus designari. ^ perpetratio demonstratur. De quibus iuiinicorum
Gentilis quippe quasi oculos non habuit, quia non mohs acdentibus per Psalmistam scriptum esl :
accepta lege, non vidit quo ire dehuisset. Xi « Ueus vero conlrivit dentes eorum in ore ipso-
contra Judaicus habens oculos claudus fuii, rum.molas leonum confringet Dominus PsaLiyn,
quia legem quidem sciendo tenuit, sed in ea 7,1. Sed prius necesse est occtdta consiliorum illius
gressum recti operis non tetendit. Quem cum machinamenla prodere, ut auditoris nostri animum
ad se venienlem sancta Ecclesia suscipil, quia valeamus postmodum aperto lapsu revocare. Con-
ei jam vetus tenenti etiam .Novum Testamen- tra hunc leonem sancta Ecclesia, qui ejus insidias
tum inserit, ad dirigendos gressus illius quasi conspicit,fidei caulas munit.cujus tolies molas fran-
alterum pedem jungit. Qui lidelis suuclce Ee- gil,quotieshi«reticorum argumenta destruit; tolies-
clesiiB populns adhuc recte subjungit Paler : que ah ejus dentibus pra;dam diripil, quoties ab
eram pauperum. Quia videUcet humiles, qui errore quempiam prajdicandoconvertit. Sequitur :
« pauperes spiritu [Matth. \, 3) » dicti sunt, es Vers. 18. [nniduLo meo moriar,
Dicfibainque:
ejus priedieatione generantur. Sed plerumque etsicul pnhna rnultiplica o dies. Qtiid hoc loco —
multa liomiucs pauperihus largiuntur, uon quia per nomen exprimilur? .Mtillitudo quippe iUa ho-
eosdem pauperes ddigunl, sed quia si minime norum quee perseculionuni lemporihus fuerit de-
tribuant, iram judicis superni formidant. Quia prehensa, nutrimentorum suorum dies quasi in
igitur aliud estbonum, opus ex piwcepto, aliud nido, sic in loco quietis explere credidit. Hinc
vero etiam ex aflfectu facere, sanctus vir non se scriptum est Etenim pater invenit sibi domum.
: i
patronum vel proximum, vel adjutorem pauperum, et turtur uidum Psal. lxwiii, 4i. » Palma enim
sed patrem fuisse testatur. Quia nimirum ma- tarde proticit, sed diu Cum
in veritate subsistit.
gnum charitatis officium misericordi<e vertit in multis autem difficultatibus sancta Ecclesia ad
atfectum naturie, ut eos quasi rtlios cerneret
per fidei statum venit, et pro coUectione pluri-
amorem, quibus quasipater prieerat perprotectio-
morum in ejusdem fidei gloria diutius stare eoa-
uem, sequilur Etcausam quam usqiie inocstiija-
:
cupiscit. Sicul palma ergo multiplicare se dies.
Afl«.— Strenuusquippe erat iu negoliis pauperum.
credidit, quie, emergeute subihe tentahonis arti-
Qui enim Kternie retriimhonis bona
eogitat, necesse culo, pacis suiE gratiam et tarde hdelibus adep-
est ut ad omnem se causam
secuturaj mercedis tam.et citius ah infidehbus interceptam dolet. Nec
extendat. Hinc enim per Salomonem
dicitur » Qui : immerito justorum vili palmae coniparatur, quia
Beum timet, nihil neghgit.
(Ecde. vn, 19). Qua .- scihcel palma inferius lacta aspera esl, et quasi
in re notandum video ne ad profercndam senten- aridis corUcibus obvolulu, superius vero et
341 EPITOME MORAIJUM S. GREG. IN ,IOB. — l,l!i. XX. 342
visu fructibus pulchra. Inferius corticum suarum A Vkiis. 20. Gloria inea semper innovabitur, el ar-
involutionibus angustatur, sed superius amplitu- cus meus >» manii mna inslaarabitur. — Sancta
dine pulclircP viriditatis expanditur. Sicqiiippe est quippc Ecelesia quasi amissam gloriam deplorat,
electorum vita despecta inferius,superius pulclu-a. cum lideles suos ad vitam veterem redire conside-
In ima ista quasi multis corticibus obvolvitur, rat, ait enim Dicebarnque
: Gloria mea semper :
dum multis tribulationibus angustalur; in summa innovabilur. Quia eos quos in se novse vitee mili-
vero illa quasi pulcline viriditatis foliis, amplitu- tare credidit, vetustis desiderjis servire cogaoscit.
dine retributionis cxpauditur, iu hoc autem quod Arcus autem nomine in sacro eloquio ahquando
palma minoris amplitudiuis aii imis inchoat, et malorum iusidia? designantur, ut illud : <i Inten-
juxta ramos ac ramos ampliori robore exsurgit, derunl arcum rem amaram (Psal. Lxni, i). » Ali-
designatur proficiens vita justorum, qui nequa- quando vero dies jiidicii, ut illud : « Dedisfi me-
quam sunt in terrenis studiis fortes et in ccelesti- tuentibus te signiricationem, ut fugiant a facie
bus debiles, sed longius atqne distantius studiosos arcus (PsaZ. n\, 6). > .Vliquando autem ipsa ea-
se exhibeut Deo,(piam swculo fuisse meminerunt, t'em sacra eloquia designantur, utiUud « Arcum :
et si tepidus prima inchoat, ferventius extrema suum tetendit, et paravit illum (Psal. vii, 13). »
consurait videhcet semper inchoare se sestimat, b Quid igitur in hoc loco arcus nomine, nisi sacrum
:
et idcirco infatigabilis in novitate perdurat. Hanc eloqiiium debet intelligi ? In chorda etenim Testa-
scilicel justorum constant:am propheta intuens mentum Novum, in cornu vcro Testamentum Ve-
ait : " Qui contidunt in Domino, mutabunt fortitu- tus accipitur. In arcuautem dum corda trahitur
dinem, assument pennas ut aquilt-e, current, et cornu curvatur, sicut in hoc eodem sacro eloquio
non labcrabunt ambulabunt, et iion deticient
;
dum Testamentum Novum lcgitur, duritia Testa-
[Isa. XL, 31). » Sequitur :
menti Yeteris emollitur. A'ec indecenter dicimus
Vers. t9. Radix mea aperla est secus aquas. — chordam Testamento ^ovo congruere, quod de
Juxta aquas etenira radix aperitur, quando ad incarnatione Dominica certum est exstitisse.Quasi
percipienda veritatis fluenta Iretanter cogitatio ergo chorda trahitur, et cornu curvatur,quia dum
mentis expandifur. Quce ad vocem sciliect verba si in Testamento Novo incarnatio mediatoris agno-
sanctae Ecclesiffi ducimus, radix illius ipsa debet scitur, ad spiritalem intelligontiam rigor Testa-
incarnatio Redemptoris intelligi, qure juxta aquas menti Veteris inclinatur. In manu etenini arcum
aperta est, diim Deus invisibilis per assumptio- tenet, qui divina eloquia qu» intellectu cognoscit,
operatione perficit. Instauratur ergo arcus in ma-
nem humanifatis sune patuit aspectibus visionis
uostrm. Hinc scriptum est < Et erit tanquani li- :
nu, dum quidquid de sacro eloquio studendo co-
gnum quod pLintatum est secus decursus aqua- gnoscitur, vivendo completur. Hinc etiam Salo-
rum {Psal. i, 3). » Sequitur Et res morabitur in :
mon dum fortes spiritalis pugnfe describeret bel-
messione mea. Subaudis —
dicebam, messio :
latores, ait « Omnes fenentes gladios, et ad bella
:
enim sanctfe Ecclesiae non ineonvenienter accipi- doctissimi (Cant. m. 8). » Scd dum « omnes qufe
tur, cum perfecta^ aninife a corporibus abstractffi, sua sunt qu.-erunt, non qnse sunt Christi Jesu
velut maturffi segetes a terra decisas ad ccelestia (Phil. II, 2f), " scripta Dei ubique reperla oppo-
nuntur oculis, sed hfec cognoscere homines dedi-
horrea demigrant. Ros namque desupcr cadit,
messis deorsum colligitur. Ergo ros moratur in gnantur, pene nullus qua^rit scire quod credit.
messione, quia gratia desuper veniens agit ut di- Multitudo ergo bonorum priEcedentium arcum
gni simus qui de inferioribus colhgamur. Hinc suum dastrui doleat, qua; sacrum eloquium
Paulus ait : « Gratia Dei sum id quod sum (I Cor. restaurari semper per studium subsequentium
XV, 10). » Sequitur :
credebat.
LIBEH VICE^
Sancta quippe Ecclesia, haireticorum vel carna- A lium tacent, quia ejus verba non audent inipu-
lium ti-ibulationibus pressa, prajteritorum remi- gnare, sed credere. Sequitur :
femporum, iu quibus omne quod ab ea Vebs. 22. Yerbis meis addere nihil audebant.
—
niscitur
dicitur, cum metu a fidelibus auditur et adversa- ;
Quia tunc nimirum hffiretici cum contra hanc li-
riorum suorum proterviam deploraus dicit : bertafe pessima fuerint effrenati,dictisejus addere
Vers. 21. Qui me audwbant expectahant senlen- aliquid prfesumunt, cum prredicamentorum ejus
tiam, et intenli tacebanl ad concilium meum.
— rectitudinem quasi emcndare moliuntur. Sequi-
tur El super illos stillabat etoquium jneum.
—
Ac si aperte dicat Non ut hi protervi ac tumidi,
:
:
qui dum veritatis verba suscipere renuunt, priedi- In hac stillatione eloquii, quid aliud quam men-
sura prmdicationis accipitur? Quia oportet ut
cationis me* sententiam quasi docendo pra;cur-
exhorfationis gratia singulis justa capacitatem
runt. Citius nunc discipuli intenti ad ejus consi-
: : :
3« S. OIIONIS AHBATIS CLUMAf.ENSIS II. 344
ingenii conreralnr. Hiin- esl quodjubente Domino A enim lux in lenam caderet, si in extremo judinio
noi) solum phialin ad mensum laberijnciilJi Sg4 veniens clarilatem uuijestatis siite peccatoiibns
eliam cyatiii pra^parantui'. .SeqiiiUn- aperirel. Quodhwc verba ex sanetse Ecclesiae
si
Vtns. 23. EispectabuiU me sicul pliiviarn, et os voce suscipimus, non incongrue iutelligere pote-
siium aperiebant ijuasi ail imbretu serolinum. — rimus lucem vultus ejus iu tcrram uon cadere,
Verba quippe sanctse pr«idicationis sicut plii- quia, occupalis in terrenis actibus, vitat summa
viam sustinemus, ctim vera luimilitale ariditatem contemplalionis suas mysleria prwdicare. Dici
nosiri cordis agnoscimus, ut potu sanclie pra^tii- euini iulirmis forlii prohibel, ue dum incapabilia
calionis iriiucmur. Uude recte per Psalmislam andiunt pra-uicationis verbis, quibus sublevari
diciUu' < .\niuia inea sicut terra sine aqua til)i
: debueraut, opprimantur. Sequitm' :
[Psal. r.xLu). » Qui dum in extrema parte jam Yebs, 2a, §i voluissem irc ad eos, sedebam pri-
sa?culi verba sanctre prfEdicationis a< cipiraus, miis. — Quia in corde reproborum priori loco
quasi ai/ imbi'cin srrotinum os cordis aperimus. acliones carnis sunt, et posleriori actionos animie,
Nam si os in corde non essel, Psalmisla uon dice- in eorum procul dujjio cogitadouibus Christus
ret : « Labia dolosa in corde, et corde locuti sunt non primus, sed ulliiuus sedel. Seu electi quiqnc,
(Psal. XI, 3), » mala Hmc scriptum est : « Daho i
qiiia ea prse omnibus quae seteriia sunt cogitant,
vobis pluviam temporaneam et serotiuam (I)eul. posleriori cura miniina si quae sunt temporalia
XI, 14). » Scquitur : (lisponiint, quibus et magistrii voce Veriici.-; dicit :
Vkiis. 2'f. Si quandu rid<ibaiH ad eos, non crede- « OuEerile primum regnum Uei et justitiam i'jus :
bant. — Hoc si juxta hislorice verba percipimus, hsecomuia adjicientur vobis {ilalth. vi, 33). In '>
creili nccesse est quod vir sanctus talem se exhi- eorum corde Dominus primus sedet. Sequitur :
buerit subditus, ut etiam ridens timeri potuisset. Cumque sederem quasi rex circumslante exercitu,
Qua in re quid tdiud docemur, nisi quod taiis esse eramtamenmcerentium consol.alor. Quasi rex —
debet dispensatio regiminis, ut is qni prieest ea se Dominus sedet i|i corde, qnia circiuustrepcnles
circa subditos jueosura moderetur, quatenus et iinimorum motus in nostra cogitatioue. In
regit
arrideus timeri debeat, et iratus amari, ut cuni mente quippe quam inhabitat, dum lorpentia e.\-
nee nimia vilem reddat, nec immoderata
hetitia citat,inquiela frenat, frigi ia accendit, accensa
severitas odiosuH}? Hoc quoque juxta historiam moderatur, emollit rigida, lluxa reslriugit,ex ipsa
non inconveniepteraccipilur quod prolinus subin- hac diversilate coguitionum quasi quidam illum
ferlur : < Lt lux vultus mei non cadcljat in ter- exercitus circumstat. Sive certe quasi rex sedel
ram. » Seriptum quippe est : « Oculi slultorum in eircumstante exercitu, quia pricsidenle illo iiienli-
finil;us terra; (Prov. xvn, 24). » Rursumque per I)us eleetorum cmmmstat turba virtutuiu. Quia
eumdem Salomonem dicitur : « Oculi sapientia- eUaui nacerentium consolator esj ea promissione
in capite ejus (Ercle. n, 14). » Paulus quoque ait qua dicit « Beati qui lugent, quouiam ipsi conso-
:
" Caput viri Chrislus (/ Cor. xi, 3J. » Oculi sapien- labuntur (Marc. v^ 3). » Et rursus « Videbo vos, :
tis ergo in capite ejus sunl, dum Redeuiptoris sui et gaudebit cor vestiuin, et gaudium vestrum ni;-
semper opera, quiE imitari debeat, conlemplalur. mo tollet a vobis (foan. xvi,22). )> Ea vero quie de
Lux ergo vultus hujus in terram non cecidit, quia sanctas Ecclesia capite chximiis, nihil obstat si ad
qua? terrena sunt per concupiscentiam non aspe- vocem quoque ipsius EcclesiiE referamus. In ea
xit. Sed quia sgepe vox capiti- ad vocem corporis, quippe ordo doctorum quasi rex pnesidet, quem
sffipe vox corporis ad vocem capilis transit. Qui hdehum suorum Uirba circumstal, qua? scilicet
enjflj sunt in carne una nihil obstat ut conveniant multiludo fideliu quoqne exercitus dici-
, recle
eliam in voee una. Dicat ergo ex voee capitis de tur, quia in procinctu bonorum operum indesi-
electis suis, dicat Ecclesia Si quando ridebam : uenler quoUdie contra tentaUonum bella pijepa-
ad eos, non credebant. Ridere enim Dei est sancto- ratur. Corde quoque moerentium sancta Ecclesia
rum vias prosequenli favore prosperari, sicut de eonsolatur.diim prsesenlis peregrinationis serumna
his quoque per usum dicitur, quos iu Sjeculo feli- mentes clectorum pensat, et has ;eternie
afllictas
citatisblandimenla comitantur. Arrisit illis tem- promissione laelificat. Scieudum nobis est
patriae
pus, sed Redemptori nostro quasi arridenti non quod valde fedificare lectorem etiam juxta histo-
credimus, dum multis jam donis testantibus, et riam potest, si perpendat quomodo bonis rectori-
gratiam favoris ejus accipimus, et tamen ailliuc bus mista -il, et regendi auctoritas, et benignitas
sul) ejus judicio de noslra intirmitate Utubamus. consolandj. Ait euim Cumque sederem quasi rex
:
Hinc per Salomonem dicitur « Reatus vir qui : cirrunistante exerritu. Ecce auctoritas regimiuis.
semper est pavidus, qui autem mentis est durae Eram lamen nmrenXium. consolator. Ecce ministe-
oorpuetin malum (Proy. xxvni, d4). « Quid aam- rium pietatis. Disciplina eniin vel misericordia
que terra, nisi peccator vocatur ? cui prima sen- multum desUtuitur, si una sine altera teneatur.
tenlia dictum est « Terra es, et in terram ibis
: Sed circa subditos suos inesse rectoribus debet, et
(Genes. m, 19). » ,Lux ergo vultus Domini in terra juste consolaus misericordia ef pie .«ieviens disci-
nequaquam cadit, quia visionis ejus claritas pec- plina. Sequitur
catoribus non apparet. Scriptum namque est : CAPIJT XXX.
« ToUatur irapius, pe videat gloriam Dci. Quasi >> Vers. t. Nunc autem deriilent mejutiiores (cm-
:
3i-5 EPITOME MORALTUM S. GREG. IN .lOB. — LIB. X.\. 346
po7'e. — Omnes h»retici universali Ecclesife oora- A quasi quibusdam inam uisibus roduut, et qui ab
parali, juniore.stempore cougrue vocantur, quia universalis Ecclesiaj societate disjuncti smit, non
ipsi ab ea, non autem ipsa egressa est ab illis. quoiibet loco roden-, sed in soliludine memoran-
Unde recte quoque per Joannem dicitur « A no- ; tur. Qui recte perhibentur calamilate et misei-iq
bis exierunt, sednon erant ex nobis. Nam si fuis- squahdi, quia et morum suut pernicie et sensus
sent e.\ nobis, mansissent utique nobiscum (/ pravilate despecti. Qui herbas quoque et corhces
Joan. H, 19). » Juniores ergo sanctam Ecclesiam arborum mandunt, quia elationis sueb obice re-
irrident cum ali ea egressi sunt, doctrinam
iii qui pulsi, in sacro eloquio magna et intima percipere
ejus despiciunt. De quibus adhuc subditur Quo- : nequeunt, sed vis in illa quajdam tenera et exte-
i-um non digna/ia,- palres ponere curn canibiis gre- riora cognoscunt. Per herbas quippe, dicta pla-
gis rnei. — Quisgrexsanctte Ecclesioe, nisimul-
est niora, per arborum cortices, Patrum eloquia exte-
titudo fidelium ? vel qui alii hujus gregis canes mandere est, de
riora signantur. Vel certe herbas
vocantur, nisi doctores sancti, qui eorumdem fi- minima proecepta servare, majora
Scriptura sacra
delium custodes exstiterunt ? Qui dum pro Uomino eontemnere. Quos bene Veritas increpat dicens :
suo diurnis nocturnisque yigiliis intenti clamave- « Vee vobis, Scribae et Pharisfei hypotritee, qui de-
runt, luagnos, ut ita dixerim, iafratus pr;edicatio- g cimatis mentham, et anethum, et cimiuum, et re-
nis dederunt.De quibus eidem Ecclesiae per Psal- liquistis graviora suut legis [Matlh. xxvui,
quo3
mistamdicitur iLiagua canum tuorumexiuimicis
: 23j. » Qui arborum cortices mandunt, quia sunt
a.hipso {,Psal. Lxvu, 24). « Palres vero hffireticorum nounulh qui in sacris voluuiinibus solam litteree
dicimus eos videhcet quos hajresiarchas vocamus, superticiem venerantur, ne quidquam de spiritah
de quorum perversa prsedieatione, id est, locuho- inteUectu custodiimt, cum nihil in verbis Dei am-
nis semine sequeutes sunt popuh in errore gene- phus hoc quod exterius audierint, esse suspi-
nisi
rati. Saucta ergo Ecclesia cum eanibus gregis sui cantur. Hinc Pauius ait « Hujusmodi enim Christo
:
Iiaerelicorum Paires ponere dedignatur, quia in- Domino non serviunt, sed suo venlri \Rom. xvi,
veatores errorum dijudicando respuit, eosque in- I8j. « Ahter:Qmd ahud hoc in loco sohtudo,
ter veros Patres numerare contemnit. Sequitur : quam boni destitutio demonstratur ? Unde et sub
Vers. 2. Qiiorum cirtus manuurn erat miki pro Judseae typo Jeremias peccatoris animam deplo-
niliilo , et vita ipsa putabanlur indigni. Virtus — rat, dicens : « Quomodo sedetplenasola civitas
quippe in manu est. magnitudo in operatione : populo ? » [Thren. i, 1.) Sed cum per beatum Job
sed virtus manuum
haereticorum a sancla Ecclesia de pravis dicitur, rodebant in solitudine, hbet in-
pro nihilo ducitur, quia nulhus esse meriti cons- tueri, hoc etiam quod perPsalmistam dictumest :
picit, vera fide perdila, quidquid operantur. Cha- « Inimici ejus terram lingent (Psal. lxxi, 9). » Duo
ritatem quippe Dei et proximi deserunt, qui et de quippe sunt genera homiuum ambiUoni suae ser-
Deo falsa sentiunt, et proximis jurgando dividun- vientium, unum videUcet quod semper ad avari-
tur. Nonnunquam vero heeretici signa quoque ao tiam blandimeutis utitur hnguiB, aliuJ vero quod
mhacuiafaciunt, sed quia ad eademsigna, quse ex- aperta vita intendit rapinae. Omnes igitur qui alie-
Iiibent, nulla humilitate concordant, recte subditur na appetunt, sed ea quee appetunt rapere nequa-
Et vita ipsa pulabantur indigni. Vel certe omnes quam possunt, blandis autem sermonibus, et quasi
h.ereticos sancta Ecclesia vitaipsa fatetur indignos, molhtie dulcedinis concupita abstrahere conantur,
quia uimirum sub nomine Christi militant contra qu;d ahud quam terram lingent ? Qui vero in hoc
nomen (^hristi de quibus adhuc subditur : mundo aliqua potestate suttulli sunt, et coneupis-
Vers. 3. Egestate et farne stenles. — Omnes centes aheua, blaudire quidem ex fraude despi-
haeretici dum in sacro eloquio pkis secreta Dei ciunt, quia eUam injusto robore possunt implere
stiident perscrutari quam capiunt, fame sua ste- quod volunt, hocquod appetunt non Iaml)unt, sed
riles Uunt, nequeea quferunt ex quibus semetipsos rodunt. De his quippe ac si dicat Eeclesia, ahena
ad liumihtatem erudiant, mores in tranqiiiUitate utiam violenter rapiendo non roderent, nisi prius
disponant, patienliam servent, longanimitatemex- ipsi in ir.terioribus suis, soh ac vacui a virtutum
sed ca solummodo quffi eos doctos ae lo-
liiljeanl, cultura remanerent. Natura fgitur humana bene
quaces demonstrent iUa cire appetunt,ex quibus
; condita, sed ad inflrmitatem vilio proprife volun-
siugularil«r eruditi videantur. Quam bene eorum talis lapsa in calamilalem cecidit, quia pressa in-
audaciam preeJicator egregius refrenat dicens : numeris necessitatibus nil in hac vita nisi unde
« iNon plus sapere quum oportet sapere, sed .sa- aUligerelurinvenit. Sed cum eisdem natui-ie nos-
pere ad sobrietatem {Rom. xii, 3j. « Sequitur : trae liecessitatibus plerumque plusquam expedit
Vers. 4. Qui rodebant in solitudine squallentes deservimus, mentisque curain neghgimus, et mi-
calamitate et misetia, et mandebant herbas et ar- seri» ueghgentiam, infirmitati nostr.e atldimus
bortim corlices. —
Rodi solet, quod comerii non squalorem culpae. Necessitatis igitur causam in
potcst. Hieretici autem. quia Scripturam sacram usum voluptatis vertere, quiJ est aliud quam ca-
intelhgeresua virtutemohuntur, eam procuJ dubio lamitah suie squalorem miseridB sociare ? Quid
apprehendere nequaquam possunt, quam dum enim perherbas.nisi tenera ac tcrrm proximabene
nou intelligunt quasi non edunt et quia per su- ; iuciioantium vita? Et quid per arborum cortices,
pernam graham non ad.jnti hanc edere nequeunt, nisiexterioraoperaeorum, qui jam subhmiaappe-
347 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS 11 348
tunt, desifjnantui' ? Pravi namquecum recta inci- A In convalle enim repertis singulis cum elamore
pientcs aspiciunt, aul irridendo, aut quasi consu- currerc est, suborlis causarum occasionibus etiam
lendo contradicuut. Cum vero jam qi.osdam pen- pro parva stipe litigare. Possunt quoque per her-
sant ad summa proficere, quia eorum profectus bas atque arborum cortices non solum, ut prae-
fundilus dissipare nequeunt, a quibusdam illos dictum est, bonorum opera. sed in hac vita con-
suis operibus divertuut. Hcrbas itaque eis, et ar- solationes ac prosperitates intclligi. Swpc enim
borum cortices mandcrc est, vel studia bene in- omnipotens Deus electos cum tlonis iuterioribus
choantium, vel operationes quorumdam jam more ditat, cxterioribus etiam honoribus sublevat,
arborum ad superiora tendentium persuasionibus cumque eos prteferendo ciEteros honorabiles red-
pestiferis, quasi quibusdam malitiffi suae dentibus, dit, latius imitabiles ostendit. Et nonnunquam
dissipare. Herbas mandunt reprobi, cum infirmo- pravi quidam eorum vitam despiciunt, sed feliei-
rum inilia irridendo cousumunt. Vel eerte iierbas tatem iu hoc mundo assequi concupiscunt. Quia
mandere est la?via quivdam ac leuera dc antiquis igitur liic blandimenta trausitoriie quasrunt con-
Patribus imitari. .Vrborum vero cortices edere est solalionis, herbas comedunt, qma in cogitationi-
eorum opera superficie tenus agere, sed intentio- bus suis exteriorem eorum gloriam meditantur,
nem rectam in eisdem operibus non tenere. Se- p arborum cortices mandunt; et quouiam in his
quitur Et radix juniperorum erat cibus eorum.
: omuibus soli avarilife tota intentione deserviunt,
— Aj'bor namque juuiperi pro foliis punctiones radice juniperi replentur. Quffi cuncta de conval-
habet, sic quippe sunt hirsuta quee profert, ut libus rapiunt, quia ex amore hujus infimas et
spinis similia contrectantem pungere valeant. corruptibilis vilaj immensis cupiditatibus inardes-
Spina vero est omne peccatum, quia dum trahit cunt, et cum siugula reperiunt ad ea cum cla-
ad delectationem, quasi pungendo lacerat men- moribus currunt, quia videhcet sanctoram Pa-
tem. L"nde justi voce et pa;nitentis dicitur < Con- trum quorum merita adipisci non quaerunt,
:
versus sum in aerumna mea dum coniigitur spiua loca atque regimina apprehendere satagunt, et
(Psal. XXXI, 4). Quid vero per radicem juniperi,
1) cum tranquilla nequeunt, hasc plerumque asse-
nisi avaritia designatur, ex qua peccatorum om- qui, ctiam disrupta concordiaj pace moliuntur.
nium spinse producuntur ? De qiia et per Paulum Sequitur :
dicitur « Radix omuium malorum est cupidilas
: Vers. 6. In deserlis habitabanl torrentium, et in
{II Tim. VI, 20). » Quia igitur plerumque hwretici cavernis terrse, vel super glaream. Jure igitur —
sola instruunt, sed erroris prtedicamenta non de- inventores perversorum dogmatum torrcntes vo-
serunt, dum sumptus percipere quasi doctores _ cantur, quia a calore charitatis frigidi, quasi in
volunt, bene de eis sancti viri nunc voce dicitur torpore temporis hi -mahs excrescunt, qui non
:
Et radix juniperorum erat cibus eorum. Quia perpetua pleuitudine profluunt, sed catholicorum
dum totis mentis sufe sensibus avaritiam cogi- aUegationibus quasi testibus solis exsiccantur. Et
tant, quasi eo alimento vescuntur, de quo nasci quidem inventores perversorum dogmatum contra
procul dubio peccatorum sequentium punctiones sanctam Eeclesiam exorti fervore jam veritatis exs-
solent. Aliter Qui enim non frugem divini elo-
: tincti sunt, sed tamen eorum discipuli ea quas illi
quii concupiscuut, sed ad rerum temporalium docuerunt tenere ac defendere non desistunt. Hi
ambitum serviunt, nequaquam paue tritici, sed ergo qui illorum sequuutur errores in desertis tor-
radiee juniperi satiantur. (^ontemneutes namque rentium habitant, id est, in eorum prnjdicatione
Deum hic minime sentiunt, quantum sit maliquod confidunt, quorum eloquia catliolicorum jam res-
agunt. Adliuc enim juniperi radicem comedunt, ponsione et ratioeinatione siccata sunt. Quid vero
sed hujus radicis quam sint rami asperi non at- ahud cavernas terra, quam occultas hsereticorum
tendunt. Quia nimiruin prava actio modo quasi prajdicationes accipimus ? Sic enim inter se heere-
ex radice delecta iu culpa, sed postmodum quasi tici clandestinis conventicuhs coeuut, uterrori suo
ex se ramis pungit in picna. Sequitur : reverentiam quam exratione non valent, preebeant
Vers. a. Qui de convatlibus ista rapientes, cum ex occultatione. Glaream quippe UIos minutissimos
singula reperissetit, cum clamore currebant. — dicimus lapides, quos aqua fluvialis trahit. Doc-
De convallibus illa rapiunt, quia hcec de humili- tores igitur perversorum dogmatum super gla-
bus dictis Patrum superbo spiritu coUigunt, qute ream habitant, quia illas hominum menles tra-
dum pro suis se partibus invenisse gloriantur, hunt, quaj nuUa gravitatis stabihtate solidantur,
ad ea cum clamoribus currunt. Quia videlicet quas velut de loeo semper ad locum flumina erro-
omne quod sentiunt, appetitse laudis ad aures rum ducuut.Unde et praedicator egregius cum
hominum diffamare conantur. Aliter In compa- : auditores non temporaliter duci, sed forti
suos
ratione videlicet supernorum omnis prtesens vita cuperet gravitate solidari, admonuit dicens « Ut :
convallis est ; autem, quia subhmia montium,
hi jam non simus parvuli fluctuantes, neccircumfera-
id est fortia acta sanctorum contemplari nesciunt, muromuiveuto docivmx {Ephes. iv,d4). » Aliter :
sed per oblectationem in inhmis quasi in conval- Inbonaetenim parte recte torrentes sanctos prsedi-
libus conversantur, et dum quodhbet lucrum vel catores accipimus, qui dum in prsescnU vita divinis
parvi stipendii inveniunt, cum clamore currunt, nobis eloquiis inlluunt, aquarummultitudine quasi
quia hoc abstrahere etiam jurgando moliuntur. in hieme coUiguntur. Qui et aestivo sole adveniente
349 EPITOME MORAI.IUM S. CREG. TN JOB. - I.IB. \\. ggo
se subtrahunt, quia cum ieternae patria? lux enii- A citur : <. Nobilis in portis vir ejus (Prov. \\\i
cuerit, pnedicare cessabunt. Horuru torrenta de- 23). .1 Hi itaque qui perversa errantium
exempla
serta sunt vita? temporalis commoda. Ea namque secuti sunl, lilii stultorum et ignobiliiim esse
mc-
deserunt et ad luera se ccplestis adipiscenda con- niorantur. Recte suljjungitur Et i>i terrapenilus :
vertunt. Cuncta autem h;ec torrens ille reliciuerat, non imrentes. —
Quia dum hic videri aliquid ap-
qui dicebat « Proptcr quje omnia detrimentum
: petunt, nimirum a terra viventium exsortes fiunt.
feci, et arbitror ut stercora [PhU. ni, 8). » Sed Aliter Sciendum nohis est quod alii intra san-
:
qnia pravorum mentes ea in hac vita adipisci ap- ctam Ecclesiam vocantur stulti, sed tanien nobi-
petunt qu:e despicienles justi derehnquunt, in de- lcs,alu vero sunt stulli etignobiles. Stulli namque
serliston-entium hahitare referuntur; illa cnim dicuutur, sed esse ignobiles nequeunt, qui carnis
qua? sanctis indisna sunt. ipsi percipere pro ma- prudentiam contemnentes, profuturam sibi stulti-
gno concupiscunt. Cavernfp autem terrm sunt co- tiam appetunt, et ad nolulitatem internee prolis
gitationes pravae, in quibus se ab humariis ooulis virtute novitate sublevantur. Oui stultam sapien-
abscondunt. Pravi quippe ut sunt, ab hominibus tiam muudi despiciunt, et sapientiam Dei stulti-
videri refugiunt. Glarca nainqne est vita prajsens, tiani ooncupiscaiit. Scriptuni quippe est < Quod :
qui« indesinenter ad temiinum suum ipso defectu B stultum est Uei, sapientius est hominibus (/ Cor.
mutabilitatisquasi impulsu tluminis ducitur. Super I, 2.')). Hanc nos stultitiam Paulus comprehen-
.)
glaream itaque habitare, cst tluxui vit» pnesen- dere admonet dicens « Si quis videtur inter vos :
tis inhferere, et ibi intentionem ponere, ubi sapieas esse in hoc swculo, stultus liat ut sit sa-
gressum nequeat fixe stando solidare. Est aliud in piens(/Cor. ui, 18). » Hanc slultitiam qui per-
glarea quod nequaquam debeat tacendo pr;ieferiri. fecte seculi sunt, voce sapientiiie audire merue-
Ouia cum pes in ejus superficie ponitur, ipsa ejus runt « Vos qui secuti estis me, in regeneratione
:
vohdiilitate labitur, atque ad ima devolvitur. Cui cum sederit lilius hominis in sede majestatis suse,
videhcet rei in nuUo discrepat vitapravorum,quia sedebitis et vos super duodecim tribus Israel J/a» A. (
cum pro amore mundi aliqua student licita atque XIX, 28). » Ecce relincjuentes lemporalia, glo-
honesta agere, quasi planum in superhcie pedem riam poteslatis aeternse mercati sunt. At contra
ponunt sed repente pes ad ima labitur, quia
; sunt stulti et ignobiles, qui dum supernam sa-
eorum actio, dum plura semper appetit, usque ad pienliam semetipsos sequentes fugiunt, in sua
iniqua etillicita descendunt. Sequitur ignorantia quasi in abjeol;e prolis viUtate sopiun-
:
tur. Stulli sunt ergo et ignobiles quos ab seterno
Veiis. 7. Qui inter hujuscernodi Isetabantur. et
Q h.ereditatis consortio repeUit servitus mentis. Scri-
—
esse sub senlibus deUcins compulabant. Quid no-
ptum quippe est « Omnis qui facit peccatum, :
mine sentiunt, nisi eas quas supradiximus, pun- servus est peccati IJoan. viu, 34). Quorum dum •>
ctiones intelhgimus peccatorum ? Quia autem per-
plerique actus imitantur, fiUi stultorum et ignobi-
versse menles gaudent iniquitalibus quas tlere
lium fiunt, dumque et sensibus ac moribus se-
debuerunt, onmes hieretici tanto se inani I.Btitia
quuntur et stulti sunt, veram sapientiam non in-
extollunt, qanto magis ad pejora convalescunt, et
telligunt. et ignobiles, quia nulla spiritus libertate
quasi esse sub sentibus dehcias deputant, quia
renovantur. Sicut enim plerique in terra sunt, et
inde perversam ad gaudium sublevant, undc
a cognitione hominum abjectione vilitaUs suse
spinas peccatorum portant. Aliter Inter luijusce-
qua-ii quadam supenluclione velaminis abscon-
:
modi impii Icetautiir, quia nimirum attendiiul tran- duntur, ita noiinulU sunt iii Ecclesia, qui dum
sitoria qu» percipiunt, et intueri negliguut per-
idijeotioni se pravorum operum subdunt, divino
manentia quie perdunt, cumque amore tempora- noti conspectui non siint, quibus et quandoque
liuiu flagrant, veram lcetitiam volentcs iunorant-
dicendum est « Discedite a me, operarii
: iniqui-
Laetantur itaque, sed sub sentibus, iiuia rclms
tatis, nesoio vos {Luc. xiii, 27). <> Esse ergoin terra
quidem temporalibus gaudent, sed lamcn dum et parere est iu hde recta per virtutem operis no-
dispensare sine tribulatione eadem temporalia liiiitatem mentis ostendere. Esse vero in terra et
non valent, ea cura punguntur luiseri, qua prc- penitus non apparere, est in Ecclesia quidem fide
muntur. Manent sub sentibus, et hoc ipsiim deli- dignum
consistere, sed nihil fide in opere demon-
cias (estimant. qui et dura quidem ex pra^seutis
slrare. Sequitur :
vitffi amore tolerant, ettamen eflectu nimise eupi- Vf.rs. 9. Nunc in eorum canticuni versus smn,
laborem ejusdem toIeranliiE vo-
ditatis obligati,
et faclus sum eis proverbium. — Qiiibus videhcet
luptatera putant. Sequitur :
tempus exprimi-
vcrsibus, illud sanctae EccIesiiB
Veiis 8. Filii stultorurn et ignobiliurn. — Eorum tiir,quod publioe a reprobis irridetur, quando
videlicet filii qui fuerunt errorum matistri. Filii iniquis crescentibus in opprobrium fldes et veri-
igitur dicuntur, non de eorum semine, seddeimi- las erit in crimine. Sanota ilaque electoriim Ecole-
tatione generati, qiii docendo perversa stulli fue- sia afllictionis tempore proverbium pravis atficitur
riint per ignorantiain, vivendo nequiter isnobiles elBciturJ,quia oum bonos mori per tormenta con-
per actionem, qui Kedemptori noslio, niilla sa- spiciunt, ab eis similitudincin maledictionis su-
pientia, nuUa vitse cognitione conjuncti sunt. De munt. Sequilur :
quo Salonionis voce in laude sanctfe i;i-.i lesiijj di- Viiiis. {(). Aboininnntur rne, el lon(/e /uijiunl ame
:
351 S. ODONIS ABHATIS C.I.I-MACKNSIS II. .152
et faciem meam etmspuere non verenlur. — i.onsrc A dextrahi qui veraciter iideles simt, uppellantur,
a sancta Ecclesia fugiunl omaes iniqui, non passi- calamitates ad dexteram orientis surgunt, quia
bus srressuum, sed qualitatibus moinim lonw f'u- ;
erumpenle persecutionis articulo crudeles pravo-
giunt, nonloco, sed mcrito, dum cvescente superbia rum impetus justi patiuntur. Sequitur rPerfe.s meos
aperta etian» exprol>ratione contemnunt ; faciem subverlerunt, et oppresserunt quasi /tuctibus se-
namquo non tantuminahsente
ejus conspuere est, mitis suis. —
Quid per pedes Ecclesiie uisi extre-
bonisdetrahere, sed uuumf(uemqne Justum ctiam ma illius membra signantur ? qufe dum ad opera
in nrifisentia coufutare. Quos tunc pravidum aperte terrena deserviunt, tanto celerius ab adversariis
irridendo despieiunt, in eorum contumeliis fluxa falli possunt, quanto sublimia miniis intelligunl.
verba quasi delluentcs salivas miltunt. Sequitur : Hos itaque pedes adversarii subvertunt, videlicet
Veks. 1 1. Pharctrnm suam apcruil et af/lixit me. cum cxircma membra illius ad sui dogmalis erro-
— Quid nisi occullum consilium
per pharclram, rcm trahunt quia seilicet vita pravorum insolenli ;
designatur Sagittam vero de pharetra Dominus
? inquietiidine molesta, ad obruendum, ut ita dixe-
ejicit, quando de occulto consilio apertam senten- riiu, navem cordis quasi tempestas illabitur. De
tiam emittit. Quia enim tlagellatur quisque co- qua videlicct tempestate per Salomonem dicitur :
gnoscimus. sed qua ex causa ilagellum veniat, g « Quasi tempcstas transiens,non eritimpius (Proc.
ignoramus. C.um vero post flagella vitte correclio x, 2.')). » Sequitur :
sequitur, cliaui ipsa consilii virtus aperitur. Pha- Vers. 13. Dissipaverunl itinera mea, insidiati
retra igitur clausa est consihum occultum, sed sutit mihi et prsevaiuerunt, et non fuit qui ferret
aperta pharetra affligimur, quando per id quod auxilium.—\S\e,^\, heecbeatus Job de malignis spi-
post flaKellum sequitur, quo consilio flagellamur, ritibus, videlicet hostibus occultis. Dicat universa
videmus. Sancta igitur electorum Ecclesia adver- Ecclesia de pravis persequentibus, soilicet adver-
sariorum voces insolcntes susfinens, dum cernit sariis aportis. Ipsi .quippe ejus itinera dissipant,
quod ejus priedicatio non admittit, quorumdam cum in quorumdam iniirmorum mentibus veritatis
duritiem deserens, prredicationis suse verba mo- vias callida persuasione perturbant. Igsi insidian-
deratur. Perpendens etenim persecutores suos ac tes prfcvalent, cum eos quos aperte ad malum tra-
eshortationi vocem deteriores existere, magis eli- Iierenoqueunt, bona simulaudo pervertunt. Sed
git tacere ; cumque indignos qui audiunt conspi- mirum Y;dde quod subjicit jVo» fuit qui ferret :
cit priedicationem suam nbducto sileutio astringit. auxilium, cum de divino adjutorio Psalmista cla-
Unde apte sulajungitur Et frenmn posuit in os
: met « .4djutor in opporturitatibus in tribulatione
:
meum. — Ac si aperte fateatur diceas Quia in qui- q (Psal. is, 10). Qua itaque ratione nunc dicitur,
: )>
busdam profecfum non vidi, priPdicationis ab eis non fuit qui ferret auxilium, nisi quiaomnipotens
impetum temperavi, ut vifam meam saltem per Deus, eos quos in aeternum diligit, aliquando ad
patienfiam discerent, cum verba mea admittere tenipus rclinquif ? Unde scriptum est « Xd punc- :
per oblatam pr.-edicatiouem aolent. Sequifur: tnm in modico dereliqui te, et m miserationibus
Vers. \i. Ad dexteram orientis calamitates me(K magnis congregabo te {Isa xiv, 7). » Sequitur :
illico 7'esurrexerunt. — Ad sinistram quippe ca- Vers. Quasi rupto muro et aperta janua ir-
14.
lamitates surgerent, si a quibushbet extra religio- ruerunt super me, et ad meas miserias devoLuti
nem positis et aperte Christum neganfibiis perse- sunt. —
Quid hoc loco muriuomine, nisi Redemp-
cutionis adversa sustineret. Cum
vero ab aliqui- tor humaui generis appellatur ? De quo pro sanc-
bus quasi fidehbus tentationem cruciamento- t;v. Ecclesia» iediflcatione per prophefam dicitnr :
rum ad dexteram iUi calamitates
patitur, quasi « Ponitur in ea murus et antemurale (Isa. xxvi,
oriuntur, quia hi qui sub Christi nomine mfli- I). » Sed quasi murus rumpitur cum pravorum
tant, Christi in ea nomen impugnant. Ipso enim persuasionibus fides, quse in Redemptorenostro est/
locutionis usu pro dextro habere dicimus, quod in quorumdam corde dissipafur. Cumque perver-
pro magrio pensamus. pro sinistro vero id quod sis in hac vita potesfas tribuitur, quid aliud quam
despicimus. Quod Zacharias aperte insinuat, di- jauua erroris aperitur ? Quasi rupto ergo muro et
cens : « Et ostendit mihi Dominus sacerdotem ma- aperta jaaua su;'er bonos mal' irruunt, eum ac-
gnum stantem coram angelo Domini, et Satan sta- cepta femporalifer potestate perversi ipsa quoque
bat a dextris ejus, ut adversaretur ei {Zach. ui, ia quoriimdam corde destruere munimina fidei
I). » Bene autem Iiiec ipsa dextra orieutis voca- conantiu'. De qiiibus aperte diciturEt ad : rneas
tur. De ipso quippe ejus capite scriptum est miserias devoluti sunt. — Quia videlicet prius ad
« Oriens est nomen ejus (Zach. vi, i2). » Nam quia suas. Nisi enim perverse vivendo ad suas miserias
ab oriente lux surgif, recte Oriens dicitur, cujus caderent, nequaquam ad eas postmodum et alios
lumine nostrie injustitiae uox illiistratur.
justitife suaderent. Potest quoque intelhgi muri nomine,
Ad orieatis ergo dextramcalamifatessurgunt,quia muuitio disciplinse, Salomone attestante, qui ait :
hi quoque ad persecutiouem prosihuut, qui eiecta « Por agrum hominis pigri transivi, et per vineam
membra Redemptoris nostri esse credebantur. viri stulti, et ecce totum repleverant urticse, opc-
Quas videlicel calamitates recte ilhco asserit ruerantsuperflciemejus spinae, etmacerialapidum
surgere, quia non erant exti-anei qui persequun- destructa erat (Prov. xxiv, 30). » Qtasi ergo hos-
ur ab eis repente malum, et ilUco tiunt. Si vero tis ingreditur. cum vel mahgnoriun spirituum,
: : :
353 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOH. LIB. XX. 384
vel pravonim hominum persuasione callida oisci- A Inra circumdat indueutis,colIum vero cum stringi-
plinsemiinimina iu corde dissipantur. Sequitm- USU5 et vitahs tlatus necatur. Sanctam
lur, vocis
Vers. I.-i. Redactus stini in nihiluin. Apua — ergo Ecclesiam reprobi quasi capilio lunicaj cons-
seslimationem quippe malorum in niliilum recu- trmgunl,qui in ea persecutiouilnis suis vitam fidei
gimur, quando ea quse ipsi quasi summadiligunt, et priedicationis vocem extinguere conantur. Se-
bona temporalia non teuemus. Sequitur Abs- : quitur :
tulisli quasi ventus desiderium mevm. Fidelis — Vers. 19. Comparatus sum luto, el assimilatus
quippe populus se pati deuuotiat, quod eos quos —
sum favilLv et cineri. In reproborum quippe j udi-
diligit pati dolet. Veutus ergo desiderium tollit, cio sancta electorum Eoclesia luto comparatur, quia
cum res qu»?li)iet transitoria a^ternitatis appetitum temporaliter conculcata despicitur: favillx assimi-
destruit, ubi adhuc congrue subinfertur Ea relul : latiu' et cineri, quia dum bona ejus interiora non
nubes perlransiil salus mea. Nubes quippe in — vident, ad sola hanc mala pervenisse aestimant,
altum eminet, sed hanc ad cursum tlatus impellit: cfufeexhihere corporahter vident. Sequitur:
sic niuiirum, sic sunt temporalia iniquorum bona. Vers. 20. Clamo ad tc, el non exaudis ; slo, et
.\Itum quippe per honoris celsitu<liuem degere non respiris me. —
Sancta quippe Ecclesia perse-
videntur, et ad cursum vit;e ([uotidie quasi jj cutiouis suse tempore, Hde stat, desideriis clamat.
quibusdam raortalitatis suaj llatibus impelluntur. sed dolet se quasi non respici, dum sua videt in
Sequitur tribulationibus vota dififerri. Sequitur
Vers. 16 Nunc autem in memehpso marcessit Veus. 21. Mutatus es mihi in crudelem. — Ac si
anima inea, ct possidenl me dies a/'/lictionis. — aperte dioat: Qui in te ipso crudelitatis nil habes,
Eleclorum quippe auiraa nunc raarcessit, quia in milii, ([uem respirare a persecuhone uon sims,cru-
postmodum n?terna
illa exsultatione viridescit. delis videris. Ita enim Deus esse crudelis non po-
Modo eos dies afilictionis possident, quia dies las- test, sicut uec mutari uUatenus potest. Sed cjuia
titiae post sequuntur. Scriptum qiiippe est » Ti- : oranino iu Deo nunquam nec crudehtas nec muta-
mend Dominum bene erit in extremis (Eccli. i, bilitas venit, dum mihi dicit, quod in semetipso
13;. » Et rursum de Ecclesia ihcitur: « Ridebit in Deum nec crudelemnec mutabilem sentiatostendit.
die novissimo (Prov. xxxi, 25). » Sed hfec quas Nam dura cirea uos qusedara prospera et adversa
allegorica indagatione transcurrimus, oportet ut variautur, in eoquodnos mutamur, quasi ejuscirca
per oratiia etiam juxta historiam teneamus Quce nos mutatum animum suspicaraur. Ipse vero in se
tameu nunc idcirco prsetereo, quia htec et aperta comnmtabilis permaneiis, aliteratque aliterin co-
esse legentibus non ignoro. Sequitur : gitatione sentitur hominum pro ciualitate merito-
Vers. 17. Et nocte os meum perforatur dolori- rum. Et in durilia munus tuce adversa-
Secjuitur :
bits. — Quid per ossa, sauctm
nisi lortes quippe in rio mihi. — Manus
enira Dei dura creditur, cura
Ecclesife corpore designanlur ? qui quasi os ab voluntati uostriR oontraria hoc cjuod ei in nobis
osse membra continent, dum mores inlirmantium disphcet, feriendo persequitur, et flagella ingemi-
stabiliter portant. Sed cum tribulationis ultimEe nat, cum dolentis anima clementiam exspectat.
contra eam fervor excreverit, in nocte os ilhus per- Quaj tamen juxta allegorife mj^sterium bene sanct«
foratur dolorihus, quia nonnuuquam tormentis Ecclesi;E verbis congruunt, ex vocibus inflrmorura
victi etiam ipsi ad perlidiam delluuut, qui ad qui plerumque se plus feriri cestimant, cjuam me-
fidem alios tenere videbantur. Sequitur: Etquime ren putaut, et quasi credulitatem arbitrantur judi-
comedunt non dormiunt .Quia. maligni spiritus, qui cis, districtionem ajquissimamrationis. Quia et
carnales quoque de Ecclesia consumunt, tanto cum vulnus segri medicinaliferramento absciditur,
magis quiescere a tentatione nesciunt, quanto nuUo medicus crudelis vocatur: cjui taraen per secantis
carnis pondere gravatur. Sequitur : raanus duritiam adversatur vulneri, sed concordat
Vers. 18. In mulliludine eorum consumitur ves- saluti. Sequitur;
timentum meum, et quasi capitio tunicse succin- Vers. 22. ELevasli me, el quasi super ventum
xeincnt me. —
Si historiee intendimus, quid aUud
'
ponens elisisii me valide. — Quia prEesentis vitte
vestimentum beatus Job, quam ejus corpus acci- gloria, quasi in alte cernitur, sed nulla stabili-
pimus?cujus videlicet vestiraentum consumitur, tate solidatur, velut elevatur et super veutum
dum caro cruciatur. Juxta allegoria? vero myste- ponitur, qui prosperitate transitoria Ifetatur. Quo-
rium, vestimentum est sanette EoclesiM Hdelium niam ad hoc solum hunc l'ugitiv;e felicitatis aura
vita. Nam sicut tota simul Ecclesia vestimen- suljlevat, ut repente deterius in inttmis steruat.
tum quique ejusdem Ecclesia'.
Christi, ita fideles Quia enim sancta Ecclesia cunctis in honore est,
vestimenta Hinc Paulus ait
deputantur. « Ut : infirmi cfuippe in ea, cjui transitoriis successibus
exhiberet sibi gloriosara Ecclesiam uon haben- Uetantur, nisi supor ventum videntuT ele-
quo
tem maculam aut rugam (Ephes. v, 27). » Hinc vati ? Quisubsequenle pcrsecutionis tempore,
per prophetam Dominus ait < Vivo ego quia om- : dum prosperitatis aura pertransit, eorum pro-
nibus his velut ornamento vestieris (Isa. xlix, tinus elevatio corruit, et repente cadentes discunt,
18). Scd cum procella suae persccutionis oboritur
>-• quia elevati prius in ventum scderunt. Quae videli-
pleriquc fidelium ab ejusamore separantur, (|ui ei cetverba eliam sancti viri personffispeciahtercon-
sedule inhajrere videbantur. Tunicae capitium col- gruunt, uon ad id quod erat, scd ad id quod esse
: : :
35S S. ODOiMS AHliATIS Cl.tJ.MACENSIS II. 336
videbatur. Qui quasi iuper ventum positus (jlisiis A lenl a^ere, tautuin sibi in s»l>ditis ffislimaut licere.
est valde quiarebus exterioribus fultus uude ies
; Sed boni coutra actum mjultorum insolentium cla-
timabatur surgere, videhatur inde ceeidisse. Se- morem habent, et Inrorem non hahent, quoniam
quilur :
quos clementer doccre non cessant. Scd
lolerant,
Vers. ts. Scio i/uia morli Irades me nbi ronxti- hfec quiB juxta historiam de uno di.ximus, juxta
tiita est dotni/s omiii rireyiti. Heele beatus Joh — allegoriam necesse est, ut de diversis Ecclesiaj
etiamju.\ta Iiistoriam cougruit.dum nimiumcons- electis sentiamus. Ipsa quippe in electissuis etiam
tat quia ante Hedemptoris gratiam, ad inferni pcr prosperaincedit muerens,quia ni sibi vere pros-
claustra etiam justi deducrrentur. Ipsa quippe in- peruiu deputal, quousque bonum, qaod securiter
ferni receptio domus omuium viventium, nou illuc qiiierit, apprehendat. Ipsa etiam in turha sine
ipsa corruplionissuie couditionepertrausiit. Nulhis furorc consurgit et clamat, quia pravorum vitam
huc venit, qui ad carnis mortem ejusdem corruf)- studio rectae iBmulationis, non autem vesania fu-
tionis suaj nou teteudit. De qua videlicet morte pcr roris insequitur. Irascitur, et amat : saevit, et tran-
Psalmistam dicitur : (• Quis est homo qui vivet, et quilla est. Sequitur :
non mortem? « (Psal. l\xxvui,49). Alli;c;o-
videbit Veus. 29. Fraler ftii draconum et socius sthrii- ,
HicK.Sanctw Ecclesiie vocihusexpersonacongruit
b thiimum. Quid draconum nomine nisi mahtio —
inlirmorum, quia enim uiultos in se voluptatihus sorum hominum vita signatur? De quibus et per
deilitos conspicit, eorumque jam inteiitum prffiscit,
prophetam dicitur « Traxerunt ventum quasi :
pensat quod in via vita? prffisentis, suis quidem dracones (Jer. xiv, G). » Perversi etenim quippe
desideriis serviunt, sed tamen ad mortis domum ventum quasi dracones trahunt, cum mahtiosa
perveniunt omnes qui in ca carualiter vivunt. Se- superhia intlantur. Qui autem struthionum appel-
quitur lationc, nisi simulatores intelhgi solent ? Struthio
Vkrs. 2i. Verumtainen nnn ad consuininationem etenim pennas habet, sed volatum non habet,
eoruin emittis maniim tnain, et si coi-ruerint ipse quia simulatores quique speciem sanctitatis ha-
salvabis. —
In quibus profecto verbis hoc solerter bent, sed virtutem sanctitatis non habent. Visio
debet intelhgi, quod heatus Job, dum sua narrat, quippe eos bouce actionis decorat, sed a terra mi-
in se alios transfigurat. Manum itaque suam l)o- nime penna virtutis levat. Electus itaquc sauctiB
minus ad consummationem peccanhum non emit- EcclesiiB populus, quia pacis suae tempore intra se
tit, eum feriendo a peccatis corripit, et corruentes quosdam malitiosos ac simulatores patitur, dicat
salvat, dum cadentes ad culpam in salutem cor- Frater fui draconum, et socius slruthionum, quod
poris vuhierat.utprostrati exterius.interius surgant, beatus .lob vocibus speJaliter congruit, quia ad
quateuus jacentes corpore, ud iuteriorem stutum cuhueu maguie fortitudinis Ijonus inter malos luil.
redeant, qui stantes exterius abstatu mentis jacc- Sequitur :
bant. Sequitur :
Vlhs. 30. Cutis mea denigrata est super rne, et
Vlrs. Flebam quomlam super eo qui afflictus
2.3.
ossa inea aruerunt prw caumate. — Haec juxta his-
erat, et compatiebatur anima mea pauperi. — toriam pensare neghgimus, quia videlicet sermo-
Scire enim necesse est quia ille perfecte tribuit, nis virtus patet ex pceua passionis. Sed quia, ut
quicum affhcto porrigit, afflicti quoque animum Stcpe jam diximus, plerumque beatus Job sic nar-
in se sumit, ut prius in se dolentis passiouem rat gesta ut gerenda prismoneat, bene hoc
transferat, et tunc contra dolorem illius per mi- sanctffi EccIesiiB vocibus congruit, quse dolorem
nisterium concurrat. Nam S8epe,ut pr<ediximus,Iar- persecutionis ultimae infirmis graviter sentit, cum-
gitorum muneris rerum facit abundantia, et non que ab iha pereunt valentiores quique mcerore
alii
virtus compassionis. Percussionis igitur ullimte
cruciantur. Exterior quippe causa ejus est terrena
saucta Ecclesia trihulatione deprehensa, reducat ad dispensatio, interior verocura ccelestis. Cutis ergo
memoriam pacis tempore bona quiB gessit, dicens : nomine inhrmi signantur, qui uunc in ea exteriori
Flebam quondam super eo qui afflictus erat, et utilitati deserviunt.Per ossa vero fortes ejusiigura-
compatiebatur anima mea pauperi. Sequitur (o%) ti sunt, in quibus corporis illius tota compago
Vers. 28. Mxrens incedebam sine furore,coiisur- solidatur. Sequitur:
gens in lurba clamabain. —
Xotandum, sollicite Vers. 3f. Versa est in leclum cilhara inea. et or-
juxta historiam video, quod sanctus virqui paulo ganurn meuin in voccm flentium.— Quia organum
superius dixit, e/ecas^i H(e, inferius adjunxit, mx- per fistulas, et cithara per chordas sonat, potest
rens incedebam. Miro etenim ordiue uno eodem-
per citharam rccta opcratio, per organum vero
que tempore convenire in achbus bonorum solet, sanctaprcedicatiodesignari. Per fistulas quippe or-
et foris honor culminis, et intus affliclic m.w-or
gani.ora priedicantium, per chordasvero citharic
humilitatis. Siepe uamquc seditiosorum tumultus intentionem recte viventiumnon inconvenieulerac-
hominum pra?posilorum suorum mentem laces- cipimus,quai dum ad vitam aliam per afflictionem
cunt, sibique ordiuis hmitem inordinatis molibus caruis tenditur, quasi extenuata corda in cithara
excedunt, et plerumque qui prcesunf, nisi in ore perintuentiumadmirationemsonat.Siccaturetenim
cordis sancti Spiritus freno teneantur, in ira retri- chorda, ut congruuni in cithara cantum reddat,
bulionis atrocitate prosiliunt, quantumque prceva-
quia et sancti viri castigant corpus suum, et servi-
(38) Hic prseterit auctor duos vetsus, nimirum 26 et 27.
3o7 EPITOME MORALim S. GREG. IN JOB. LIB. XXI 3:s8
tuti subjiciunt atque ab iafimis ad superiora ten- A tur, diceus Pacis quidem me;e tempore, per alios
:
duntur. Pensandum quoque est quod chorda iu parva more cithar», per ahos vero more organi
cithara si minus tenditur. non sonat, si amplius, magna et sonora prcedicabam. Sed nuno. in luctu
raucuiE sonat. Quianimirum virtusahstineuti;eant cithara et organum versumest quia, dum me cou-
omnino nulla est, si tantum quisque eorpus non temniconspicio. eos qui prKdicationiscantum non
edomat qaantum valet ; aui valde inordinata est, aiiiliunt deploro. Hajc perquosdam sancta Eccle-
si corpus atterit plus quam
ergo sanc- valet. Ac si sia in line faetura est : h«c per quosdam iu suis
ta Ecclesia extremis persecutionihus pressa fatea- jam exordiis fecit.
LlBEr, VICESI.MIS PIUMIS.
CAPIT XXXI. B tesamaverant. Quod videhcet alienationis verbum
(Jua itaque sanctus vir fortitudine ab omni lap- durius sonaret, si hoc interpres in su» hnguai vo-
su exteriorasua custodise interioris disciplina con- ce tenuisset. Quod enim apud nos alienatio, hoc
strinserit, insinuat dicens : apud Hebrseos anathema dicitur. Tunc ergo ahe-
Vers. Pepigi fiedus cum oculis ineis, ut ne co-
I . natio erit reprobis, cum apud hiereditatem distncti
gitarem quidem de virgine. Ciim sit invisibilis — judicis,se anathemaesse conspiciunt,quiahiceum
anima. nequaquam cor earum rerum delectatione perversis moribus contempserunt. Sequitur :
langitur, nisi quod inhcerens corpori, quasi quae- Vers. 4. Nonne ipse considerat viasmeas, etcun-
dam egrediendi foramina ejusdem corporis sen- ctos gressus meos dinttmerat ? — Quid viarum no-
sus habet. Visus quippe, auditus, gustus, odora- mine, nisi actiones denuntiat ? Hinc enim per Je-
tus et tactus, quasi qusdam vi» mentis sunt. cjui- remiam dicitur : « Bonas facite vias vestras, et stu-
bus foras veuiat, et ea quae extra ejus sunt sub- dia vestra Jer. Quid vero appeUatione
vii. 3;. »
stanliam eoucupiscat. Per hos etenim corporis gressuum, moius mentium, vel profectusacei-
nisi
sensus, quasi per fenestras quasdam exteriora pimus .iieritorum ? Quibus profecto gressibus, ad
quaeque anima respicit, respiciens concupiscil. semetip: am nos Veritas vocat dicens « Venite ad :
Hinc enim Jeremias ait « Ascendit mors per fe- Q me, omnes qui laboratis, et onerati estis [Matth.
:
nestras nostras, ingressa est domus nostras (Jer. XI. 281.« Sic autem Dominus uniuscujusque consi-
IX, 21)." Quisquis vero per has corporis fenestras derat vias, sic dinumerat gressus, ut ne minutissi-
incaute exterius respicit, plerumque in delectatio- ma? quidem cogitationes in ejus judicio, ac verba
nem peccati etiam nolens cadit. atque obhgatus tenuissima, quae apudnosusuviluerunt, indiscussa
desideriis, ineipit velle quod noluit. Ut enim san- remaneant. Hinc etenimdicit <>Qui irascitur fratri :
ctus vir cogitationes eordis caste servare potuisset, suo reus erit judicio [Matth- v, 2-2).» Sequitur :
foedus cum oculis pepigit, ne prius incaute aspi- Vers. 0,6. Si ambttlaviin vanitate, aut festina-
ceret quod postmodum incautus amaret et quia vit in dolo pes meus, appendat ine in statera justa,
:
nonin se actionem tantummodo,sed etiam cogita- et sciat Deus simplicitatem meam. Scire Dei di- —
tionem luxuriaj exstinxit, secutus adjunxit Ut ne citur scire nos facere. Quis vero staterje nomine,
:
cogitarem quidem de virgine. Sequitur nisi mediator Dei, et hominum designatur ? in quo
:
Vers. 2. Qtiani enim partem haberet in me Deus eequa lance omnia merita nostra pensantur, et in
desuper, et hiereditatem Omnipotens de excelsis. —
cujus preeceptis agnoscimus, quid in nostra vita
Ac si aperte dicat Si mentem in cogitatione pol-
: minus habeamus. In hac autem statera appendi-
luerit, ejus qui munditis auctor est esse haereditas r, mur, quoties ad vitfe ejus exempla provocamus.
nequaquam possum. INulla enim bona sunt cse- Christus passus est pro nobis, vobis reUncjuens
<<
tera, si occulti judicis oculis castitatis testis tes- exemplum, ut sequaminivestigia ejus, qui pecca-
timonio non approbantur, ac siapertefateatur, di- tum non fecit, nec dolus inventus est in ore ejus
cens Habere me possessionem suam excelsorum
: (/ Petr. 11, 21, 22).» Ac si aperte dicat : Si qua un-
conditor renuit, si mens mea ante conspectum U- quam leviter, si qua perniciose perpetravi, Dei et
lius in iatirmis desideriis tabescit. Sequitur : hominum mediator appareal, ut in ejus vita co-
Vers. 3. Xunquid non prrditio est tniqtto, et alte- gnoscam an ego veraciter simplex fui. Vanitas
natio operantibus iniquitatem ? — Festina consola- quippe ad levitatem, dolus vero ad malitiam per-
tione bonorum consideratur Knis malorum. Dum tinel. El plerumque nonnulh ad quiedam post
enim ex eorum iuteritu malum conspicumt quod malitiosa perveniunt, quia prius levia non dech-
evadunl, leve e.vistimant quid adversuui iu hac nanl. Sequitm- :
vita patiuntur. Eant ergo nunc reprobi, el delecta- Vers. 7. Si declinavit gressus meus de via. lo- —
tionum suarum desideria compleant, in tims sui ties de via gressus dechnal, quolies nostra cogila-
damnationesensiui sunt, quia mortem male viven- tio iter rectiludinis per sensum rehnquit erro-
: :
359 S. ODONIS ABBATIS CLUNIAOENSIS 11. .•?(iO
ris. Quasi vci 1 tot gressus e.Ktra viain poiiimus,^Job dieens, patenter innotcsnif, quod roatu
quot perversis desideriis ccplestis vitiP dclectatione culpae adulterii liber fuil, qui hoc si uiiquam le-
scparamur. Lft eniiu prsefali sumiis, adhuc narnis eerit. eadem culpa verti sibi expefi t in p(pnam,
corruptibilispoudere gravati aequaquam valcmus diceus :
sic vivere, utnuUa nos possit culpa delectatione Veus. iO.Scortum sit alteri uxor mea, et stiper
pulsare. Sed aliud est nolenlem tanfji, aliud est itlam incurventur multi. Et quia hoc pleium- —
conscntienteiii animam pcrimi.Scquiti;r : Sicut se- que quod faciendo non perpendimus, quani gia-
ctiliisest oculus meus cor meum. Kcce itcrrmper — vis sit patiendo iiensavimus, ejusdem tantilacino-
interioris vigoris custodiam, ad esteriorum niem- ris qiiod pati rcus iIiIkH dcnuiitial expriinendo
bi'a disciplina redit, ut si quid fortasse cor illici- manifestat, dicens :
tum concupiscerct, prcssus per diseiplinm niagis- Vers. ti,t2. Hoc eniiii iic/iis esl, et iniquitus
terium oculus videre recusaret. Sicut enim sft?pe ma:chna. usque ad perditionem devo-
Ignis est
tentatio per oculos traliitur. sic nonnunqurtm con- rans, el omnia eradirnns gcnimina. Hoc iuter —
cepta intrinsecus compellil sibi extriuseciis oculos peccatum distat et crimen, quod omne crimen
deservire. Xam plerumque res qua>libet innocenti peccatum est, non tamen omne peceatum crimen.
mente conspectu animus con-
respicitur, sed ipso Rtin hac vita multi sine crimine, nullus vero esse
I^
cupiscentise gladio confoditur. Noneniin,ut exem- sine peccatis valet. Unde et prajdicator sanclus
pli causa dicamus, itavid Uria' conjuirem ideosfii- cum virum dignum gratia sacerdotah describe-
diose respexit, quia si uuquam subtiliter custodiri ref. nequaquam dixit, .si quis siue peccato, sed
negligitur, cogitationisimmnnditia protinus ad « si quis sine crimine e,s,X(Tit. i, 6).» Quis veroesse
operatiouem transit. Unde el mox subditur Et si : sine peccato valeaf, cum Joannes dicat : « Si dixe-
in manibus meis adhwsit macula. Quia vero vir — rimus quia peccatum non habemus, nos ipsos se-
sanctus in superiora omnia sub conditione intulif, ducimjs, et veritas iu noliis non est ? » (IJoan. i,
si hsBC unquam peipr ti'averit, senfentia se male- 8;.In qua peccatorum,et criminum iistri-
videlicet
dictionis astringit dicens : ntione [dislincfione] pensandum est, quia nonnui-
Vers. 8. Sernm, et alius comedat, ef progenies la peecata animum poUuunf, uam crimiua exstin-
mea eradicetur. — More sacri eloquii serere dici- guunt. Unde beatus Job crimen luxuriae definiens
mus, verba vitae prsedicare. Hinc etenim prcpheta ait Ignis est usque ad perditionem devorans.Qinsi
:
ait : « Reati qui seminatis super omnes aquasi/so. nimirum reatus facinorum nou usque ad iuquiua-
sx\ii,20).» Comedere autem est, lionis operibus tionein maciilat, sed usque ad perditionem vorat,
satiari. Unde per semetipsam Veritas dicit: « Meas ,
et quia qusehbef alia fuerint bona opera, si luxu-
cibus est ut faciam voluntatem ejiisqui misit me riae scelus non abluitur, immensitate hujus crimi-
(Joan. IV, 34). Si ergo ea quas prtetulit facere pr»-
i> nis oiwuuntur, secutus adjunxit, et oninia eradi-
termisit, ait : Seram,
comedat.Xai aperte
et alius cans genimina. Genimina quippe sunt animee opc-
dicat Quod os meum loquifur, non ego, sed al-
: rafiones bona?, cui tameu si porverso ordine caro
ter opcretur. Doctoris euim progenies eradicatur, dominatur, igne luxurise omnia bene prolata con-
quaudo is qui per verbum naseitur,perexemplum creinantur. Sequitur
necatur, quia quem hngua vigilans acuit, vitae ne ^'ms. 13. Sicontempsi subire judicium cum servo
gligentia occidit. Neque enini torpeuti nobis est meo et ancilla mea, cum disceptarent adversum
mente franseundum, quod apud Salomonem, mu- me. — Qui enim judicari cum servis ancillisque
lier lilium, quem vigilans lacfare
couata fueraf, nou renuit, liquido indicaf quod contra nullum
dormieus interemit lil Ref/. m, 19U Sequitur : unquam pioximum apud se tumidus fuit, infer
Vers. 9.Sideceptum est cormeum supermuliere, hrecautem hbet inquiri vitam suam in omnibus
et si ad ostium aviici mei insidiatus sum. For- — quanta vir sanctus discretione custodit. Non enim
nicationis culpa, (juia ab adulterii reafu discerni- longe superius dixit « Videbant me juvenes, et
:
tur, pnedicatoris egregii liugua tesfatur, qu» inter abscondebanfur, et senes assurgentes sfabant (Job
caetera assecit, dicens « Neque fornicarii, neque
: XXIX, 8).» Quis digne considerare valeat hujus viri
idolis servienfes, neque adulteri regniim Dei pos- eliam sublimia ^irtufum moderamina, in quo tan-
sidebunt (ICor. vi, 9, 10). » Quamvis nonnun- ta est auctoritas regiminis, ul ad silentium res-
quam a reatu adulterii nequaquam discrepet culpa triugantur diices ; iHuta humilifas cordis, uf ex
fornicafiouis, cum Veritas dicat « Qui viderit : sequoad judiiMum veuircpeimitlauturaucillie? Se-
mulierem ad concupiscendum eaui, jam mtecha- quifur
tus est eam
corde suo (Matth. v, 82). » Quia
in Vers. 14. Quid enim facerem, cum surrexerit ad
enim in Grajco verbo !/-otxo<; adulter dicitur, cum judicandum Deus,et cum qusesierit,quid respondebo
non aMena conjux, sed mulier videri prohibctur, ilii'! —
Qui venturum judicemcogitaf, indesinenter
aperfe Veritas ostendif, quia etiam solo visu cum quotidie rationum suarumin mehuscausas paraf,
turpifer vel inepfe concupisccfur, adulterium per- qui ajternum Domiuum tremore cordisintuetur,ju-
petrafur. Quod tamen plerumque ex loco vel ra temporahs dominii super subjectos moderari
ordine concupisccntis discernitur, quia sic hunc compellitur.EfquiaeoquisqiieextoIlitur,quo seesse
in sacro ordinc studiosa concupiscentia, sicut siiper alios vidct, iilum opoitct qui supor esl sem-
illum adulterii inquinat culpa. Sed haec beatus pcr aspiciat, ut ex ejus inetu qui supra omnia esl
:
361 EPITOMK MORAMUM S. GREr,. I.\ JOB. I,IB. XXII. .1(i2
crescentem iiilrinseeiis animi tumorem premat. A pauperem. Si non benedixervnt mihi Lalcra ejui,
Sequitur et dc vellcribus ovium mearum calefaclus sum. —
A'krs. Nunqtiid non in utero fecit me ijui ct
II), (Jiiod pauperem non despcxit,virtutem liumilitatis
illum operatus est, et formavit me in vulva unusl — exlii])uit, qiiod autem operuit,pietatis. iliia- quippe
Potentihus viris niagnaest virtus humilitatisconsi- istie virtutes ila sibimet esse connesffi debent, ut
derata requaiitas conditionis. Omnes namque lio- vicaria semper ope lulciantiir, quateuus ncc hu-
minesnatura aequales sumus sed accessitdispensa-; inilitas, cuiu veneratur proximum, largitatis gra-
torio ordiue ut quiijusdam pnidati videamur. Si tiam deserat, nec pietas,cum largitur,intumescat.
igitur hoc a mente deprimimus quod temporaliter Ac si aperte beatus Job dicat In amoie proximi :
accessit, invcnimus citius quod natnralitcr sumus. uno eodcmque ordine et suiierbiee vitium cl pieta-
Ac si aperte dicat Cur non feque deljcamus iu
: tis premens, pr;etereuntem quempiam ct liumiliter
cujusque negotii judicio discuti, quiperConditoris ospiciens non despexi, et misericorditcr requalcm
potentiam sumus fequaliter facti ? Sequitur : fcci. Quisquis enim super eum cui aliquid tribuit,
Vers. \6.Si negavi,quod volebant,pauperibus,et fastu se elationis extoUit, majorem culpam intiin-
oculos viducK exspertare feci. — Per hcec dicta san- secus superbiendo peragit, quam intrinseciis lar-
ctus ostenditur nou solum ad opiam [inopiam] g giendo marcessit. Sequitur
pauperibus, sed etiam ad habendi desiderium dc Vers. 2 Silcvavi superpupillum manum meam, 1 .
seruisse. Sed quid, si ipsa vellent pauperes quae cum viderem me in porta superiorem. Mos apud —
fortasse accipere non expediret, an, quia in Scrip- veteres fuit, ut ad portam seniores sederent, qui
ptura sacra dici paiiperes humiles solent, ea sola certantiiim jurgia judiciaria examinatioue distin-
aestimanda sunt, quai accipere pauperes volunl, guerent,quatenus urbem,inqua concorditer opor-
quaj huiniles petiint ? Et procul dubio oportet ut tebat vivcre, discordes minime intrarent. Unde et
incunctanter dctur quidquid cum vera humilitate per prophetam Ltominus dicit : <i Constituite in
requiritur, id est, quod non ex dcsiderio, sed ex poita judicium (Amos,\, Vi). » Hoc itaque loco
necessitate postulatur. iNam valde jam superbire quid port;e nomine exprimitiir, nisi quod ageba-
est, extra metas inopi;e aliquid desiderare. Unde tur in porta ? Sicut enim pugnare castra dicimus,
et persuperbiam petentibus dicitur « Fetitis et pro eo quod pugnatur excastris,itajudiciiim quod
:
non accipitis, eo quod male petatis (.Jac. iv, 3). » iu porta agi consueverat, porta nominatur. In
Quia ergo ilh sunt veraciter pauperes, qui intfati porta ergo se superiorem videt, qui se melioris
superbias spiiitu non suut, quos aperte Veritas ex- partis esse in judicio aequitatis merito concupiscit.
primit, cum dicit: « Beati pauperes spiritu (Matth.
P Ac si ergo beatus Job patenter dicat: Meque nunc
V, 3), recte nunc per sanctum virum dicitur:S2 utilitatis meae negotia virtutc contra pupillum
negavi, quod volebant, pauperibus, quouiam qui exsequi volui,quandome in judicio etiam ex justi-
ea volunt qxiie profecto liquet quod eis non expe tia potiorein vidi. Sed quia plurumque humana
diunt, eo ipso quod superbiee spiritu tument, jam mens reniiit bona credere quae nescit operari, ma-
pauperes uou sunt. Petentem sibi viduam exspe- ledicti sibi sententiam protiuus subjicit, si qua ho-
ctare noluit,ut non solum exmunere.sed etiamex- rum qu* dixerat opere non iniplevit dicens :
celeritate muneris bonorum operum merita auge- Vers. "22. Humerusmeus ajuncturasua cadat.el
ret. Unde scriptum est » Ne dicas amico tuo
: brachium mevm cum suis ossibus conteratur.
:
—
Vade et revertere, et cras dabo tibi, cum statim (Jaia operatio corporea per humerum ac bra-
possis dare [Prov. m, 28). Sequitur cliiara agitur, bonaqu;B ore piotulit, si opere non
:
Vers. 17. Si comedi bucceUam meam, et non co- implevit, cadere sibi humerum et conteri bra-
medit pupillus ex ea. —
Rex scilicetpietati se pree- chium exoptat. Ac si aperte dicat Si ea quae dixi, :
judicium facere aestimans, si solus comederet quod opcrari renui, ipsum, quod mihi ad operandum
Dominus omnium communiter creasset. Quae pro- datum est, corporis membrum perdam, ut videli-
fecto communio conversationis esse cum talibus cet cadat a corpore quod exercere nolui ad utili-
intra domesticos pariter debet, ex quLbus aeternee ^ tatem. Si veio h;ec maledicti sententia ad spirita-
proficiant merita retrLbutionis. Sequitur : lem est intelligentiait. referenda, liquet profecto
Vers.18. Quiabinfanlia mea crevit mecum mise- quod braohium corpori per humerum jungitur, ct
ralio,et deulero matris mex egressa est mecum. — sicut per bracliium boua operalio, ita per hume-
Miseratio eteuim etsi ejus fuit arbitrii ut cum ipso riim socialis vitreconjunctio designatur. Uudc pro-
proficeret,liquet tamen, quiacjus arbitiii non fuit, phcta quoquc intuens sanctos uuiversahs Ecclesiae
ut cum ipso de utero exiret. Constat ergo quia suaj populos Deo concorditer servitiiros ait « Et ser- :
•virtuli nihil tribuit, qui profecto testalur quia ex vient in humero uno (Soph. iii, 9). » In eo ergo
conditionis munere accepit Sed pensandum nobis quod dicit & Si levavi super pupillum nianum
:
est quod asserit, crevit mecum. NonnuUi cniin meain, cum viderem me in porta superioreui, »
quod »tate mores cceperunt ab iunocentia decre- miram virtutem paticntiae servasse se asserit, qui
scunt. Electis vero cum foris setas corporis, intus gravari se personis minimis, nec contra hoc qiiod
se deliteat, crescit aetas virtutis. Sequitur : sibi jastc competere polerat, dcclinavit. Quod la-
Vers. 19, 20. Si despexi pnvtereuntem, co i/uod men si minimc fccerit, adjungit Humerus meus
:
non habuerit indumentum, et ahsquc operimenlo a junclura sua cadal. Quia nimirum qui pa.
Paiboi. CXXXIII. 12
363 S. ODOMS ABRATIS CLUNIACliNSIS II 36 i
iienliam servare contempsit, sooialem vitam citius A rumextremaillapropcr.itqnaeuniversummundum
pei- impatientiara deserit. A junctiira etenim lui- subruatterapestas animariun. Nnnc enini bellis et
nierus cadit, cum adversitatis aliqnid feTe animus cladil)us, quasi quibusdain undis sua uobis exordia
non valens, fraternam concordiam relinquit : et ostendit, et quanto ad linem quolidie propinquio-
quasi membrum separatur a corporc, cum is qui res efflcimur, tauio graviora irruere tribulationum
operari bona poterat, a bonorum oranium abscin- volumina videmus. .\d extremum vero commotis
ditur universitate. Neque enim unquam scrvari elementis omnibus supernus judex veniens, linem
eoncordia, uisi per solam patieutiaui, val' t. Rccte omnium apportat, quia videlicet func tempestas
aulem humero cadente suhjunKitur : Et bfarhiitin tluctasin lucem levat. IJnde etdicitur: « Adhuc
mrimi cuin ^iiis ossibus conleralur. (Juia nimiram modieum, ego movebo nou sohun terram, sed
et
cuncta nostra operatio cum quibuslibet videalur etiam cffilum {Ag(/. u,7). " Quam scihcct tempe-
esse virtutibus, solvitur, nisi per charitatis vincu- statem qui sancti viri vigilantes aspiciunt, quasi
lum patientia conservetur. Sua cniiu bona perdit tumentes super se quotidie fluctiis expavescunt, at-
opera qui aliena mala reuutt perpeti. Seil sancti que ex bis tribulatiouibus qu:H mundum feriunt,
viri huraerus a junclura sua non cadit. quia vide- prwvident quse sequantur. Sequitur Et pondus :
hcet ejus dilectio a socialis vitse coiicordia per im- b ejus ferre non poiui. Quia cum superbLe majesta- —
patientiam non recedit, ejusque brachium minime tis vim ad j udicium venientis terroremque tantiexa-
fraugitur, quia ejus omnis operatio in conjunctione minis considerando auimus conaturexquirere.mox
humeri, id est, in cliaritatis connexione custodi- ad semetipsum refugiens, sese expavescit inveuis-
tur. Sequitur : se. Sed inter luee pensandura est qnia beatus Job
Vers. 23. Semper enim quasi tumenles super me ista de seloquitur, laudatus et flagellatus. Si igi-
flucius timui Deum. —
A pavore tantse similitudi- tur ad meritorum profectum ita percussus est qui
nis pensemus, si possimus, quantus in sancto viro sic timuit quomodo feriendus est qui contemnit?
timor fuerit. Fluctus enim cum tument, desuper Quomodo depressura sunt Dei judicia eos qui se
imminent cumque eam quam defernnt mortem
; elevant, si et illos ad tempus deprimunt qui luec
minantur, nulla tunc navigantibus cura rerum semper in humilitate formidant? Quomodo pon-
temporalium, nulla carnis delectatio ad mentem dus Dei poterit ferre, qui despicit, si hoc et ille in
reducitur. Ea ipsa quoque ex navi projiciunt, pro verbere pertulit. qui per timorem prfevidit? Unde
quibus longa navigia sumpserunt, cunctns res in summopere formidaudum nobis est iUud tantfe
despectum meutis veniunt, amore vivendi. Quasi districtiouis examen. Constat autem quia in hae
ergo tuinentes super se flucius Deum timuit, qui ., vita, cum percutit, si percussionem correctio se-
dum veram vitam desiderat, omnia desiiicit qufe quitur, disciplina patris est, non ira judicis araor ;
hic possidens portat. Est vero aliud, quod de ma- corrigentis est, non districtio punientis. Ex ipso
ris concussione debeat solerter intueri. Tempes- ergo preesenti verbere judicia seterna pensauda
tas quippe cum moritur, priusleves undte.et post- sunt. Hinc enim perpenden; summopere debemus,
modum volumina majora coneitautur. Ad extre- quomodo feratur illa quai reprobat, si ferri modo
mum, tluctus sese in alta erigunt, et navigantes vix valet ejus ira qme purgat.
quosque ipsa sua altiludine subvertuut. Sic nimi-
LIBER VICESIMUS SECrNDUS.
Vers. 24. Si putavi aurum robiir meum et obri- D tum aurum supponitur ut gemmarum desuper
zum dixi fiduciam meam. — Obrizum dicimus, ordo disponatiu', ita clara sanctorum ingenia di-
obrude aurum. Sanctus ergo vir nec aurum ro- vinis muneribus hiimiliter substernuntur, et di-
bur sibi esse, id est, rudem auri molem iiduciam sfincta super se gratiarum dona percipiunt, et nisi
credidit, quia spem atque delectationem suam in quid simile aurum cum sapientia haberet, qui-
sohus gratia Conditoris figens, neque de quanti- dam sapiens minime dixisset » Sapientia abs- :
tate auri, neque de specie peccavit. De Creatore consa et thesaurus invisus, quae utilitas in utri-
q\uppe desperasse fuerat, si spem in creatura po- sque ? » (Eccli. x\, 3"2). Ac si aperte fateatur di-
suisset. .\LLEGonir.E. Quid hoc in loco aurum aeci- cens : Nec quas veraciter intellexi, meo ingenio tri-
pimus, nisi praeclari intellectus ingenium. Quid bui, nec menti propri;e si qua egisse me bona
obrizum nisi mentem ? qui dum igne amoris ex- contigit, nec principalem deputavi. Qui adhuc
coquitur, semper in se servat claritatem pulchri- subtdius humilitatem nobis sui cordis insinuat,
tudinis-, qnotidiana innovatione fervoris. Nescit adjungit, dicens:Sequitur.
enira meus per torporem vcleraseere, qufe studet Vf,rs.2:).5( I petat us sum super multis diviiiismeis,
per desiderium seraper inchoMre. Hinc namque el i/uiaptu7'ima repcrit manus mea. — Sancd (|ai))|)c
per Panlum dicitur: « Henovamini spiritu meutis viriin ejus pcregrinatiouis icrumna, omnia qiup
vestrffi [Ephes. iv, 23). » Sicut enim in ornamen- appetunt,adhuc Creatoris sui speciem contemplari
:
36."> EPITOME MOR.VLIUM S. GREi;. l.N JOU. — LIB. .\XII. 366
mmime siauQtar, omnem prsseatis vitfe copiam, A qaam se vidisse perhibet, iit se deajoustret prae-
inopiam dcpulaut quia viilelicet nihil extra
i sentis lueis speciem non appetisse, ac si palenter
Deum sufBcit menti qufe veraciter Deuin quiErit, despectum terrente supb abundantiae insinuet.
Quid
et plerumque eis ipsa sua abundaalia fit vehemen- dicam, quia nequaquam in auro ItPtatiis sum. qui
ler onerosa, quia hoc ipsum irraviter tolerant quod in ipsa quoque luce corporea delectatus non sum?
festinautes ad patriam. in itinere mulla portant. Hinc propheta ait: < Et diem hominis non concu-
Quid multas diviUas appellatus per significatio- pivi, tu siis {Jer. xvu, tti). » ALLEconiCE. Sol quip-
nem credimus, nisi ahundantia hiunana cousilio- pe in fulgore est, bonum opus in manifestatione.
rum? Quas qutercn is mauus invenit,cum liaec eo- Scriptum namque est: « Luceat lux vestra co-
gitatio tractantis gignit. Has eteuim Salomon sa- ram hominibus, ut videant opera vestra bona, et
pientise divitias contemplatus ait ((Coronusapien-
: glorificent Patrem vestrum, qui in civlis est {Malth.
tium diviticC eorum (Prov. xiv, 241. > Qid, quia di- V, IHi.» Et rursum : <. Sint liiinbi veslri pr.ecincti et
vitiasnon metalla terrena.sed prudeutiamnominat, lucernse ardentes (Luc. \n, 3o).» Quod cnim hoc
illico per contrurietatem subdit: «Fatiiitas stullo- in looo fiilgenti sole, id in Evangelio lucernis ar-
rum impriidentia (/6/rf.).'>Hinc Paulus ait «Habe- dentibus designalur. Bonum qutppe opus cum in
:
mus thesaurum istum in vasis tictililjus [11 Cor. B medio periidorum lucet, Uieerna ardet in nocte :
IV, 7).» .Mullas itaque apud uos divitias reperi- cum vero in Kcclesia resplendet, sol fulget in die.
mus, cum dona abundantis intelUgi utiie eloquia Bonum opus si adhuc tale est quod soli mali mi-
investigau(io percipimus atqiic in UiL; plura nec raatur. lucerna videlicet in nocte est ; si autem ita
tamen sibimet diversa sentimus. Hfec est au- proticit, ut mirari a bonis ac perfectioribus possit,
tem secura IseUlia in divinis pagiuis vel fortia nimirum sol est in die. Quia igitur multa beatus
vel multa cognoscere, scd cognila custodire. Job hospitaUtatis ac misericordi* de se bona nar-
Ac si ergo aperte <liceretur .Neqtiaquam in eo me
: raverat, qu;e profecto lanto adhuc miuima quaato
locupletem es juslitia crediui, quo lecte qute age- et corporaliter noverat, ad virtutum spiritalium
re debui etiain multa coguovi. uec inlelligenlia cor oculum reuovans, perfectionis suee
culuien mentis
extulit. quia illud consideratio d bitte operaUonis
meminit et lucem exemplorum, quam de se aliis
pressit. Sequitur: tribuit, solem vocavit. Ac si aperte diceret Opus :
Vers. 26, 27, 58. Si ridi sobin cum fuirjerel, el lii- meum etiam cum aliis exemplorum lucem tribue-
nam incedentem clare, et lcT/atam esl in uhscondilo rem, ad sumpliouis gramen non atteudi quia :
cor meum.et osculatus suin manum meam oremeo. dom de eo extolU timui. ab iutueudo eo oculos
qitn' est iiuqiatas maxima et negatio contra Deum q averti. Post pnemissum solem, apte quoque ince-
allissiinum. — Incertum non est quod utraque htec dentem clare lunam subdidit, quia videUcet post
luminaria humanis ministeriis depulata cceli mi- opus bonum, fama laudabilis sequitur, per quam
Utite vocanlur,in quorum cultum multos novimus, celebre nomen in liac prajsentis vitse nocle pos-
Scriptura teste,cecidisse, sicut si^riptim est «.\do- sidetur. Si euim verum est, quod quidam putant,
:
raverimt universam militiam cisli iDeut. xvn, 3'i.i> iUustralionem lunee per occullum circulum a radio
Et quia sol et luna aliter videutur ad usum, aliter soUs accipere, ut possit lucem nocturnis cursibus
ad venerationem, eo more quo a cultoribus siiis exhibere, ab hujus significationis ordine haec quo-
venerari soleut, solem et lunam beatus Job ne- que suspicio non abhorrel. Fama quippe a bono
quaquam vidisse se perlUbet, nec Iffilatum fuisse opere vires accipit, et favoris grafiam quasi clari-
cor suum, nec osculalum ore suo. Tn qua videlicet tatem luminis aspergit. Est aliud in luna quod si-
oscidatione quid aliud quam gratiarum veneratio. mUitudinis bonte aspergentis famte conveniat. Lux
nem exprimit? Quod si unquam, iniquita-
fecisset namque ejus efiam in tenebrarum tempore iter
tem maximam, et Dei negaUonem vocaret. Sed ambulantibus osteiidit, quia et dum dc aUena vita
postquam tanta de se locis superioribus virtutum lux laudis emicat, aUos ad exereitium boni operis
culmina uarravit, quid nunc mirum memorat, si ~. illustrat, cumque iUius opinio clara cognoscitiu",
solem ac lunamnon se adorasse manifestat? Unde huic quasi pergenti in itiuere exempU lumen prae-
pensandum est, quod postquam in auro non ha- betur. Lunam igitur clare incedentem respiciunt
buisse fiduciam, nec in multis divitiis Ifetatum se qui inter hujus \i\se teuebras, dum in opinionis
fuisse testatur, adhuc ad sublimiora ducitur, ut suee claritateanimumdetigunt, humilitatis gratiam
tanto nos magis erudiat quanto de se aUqua sub- quasi ex nocturno luminc amittunt, et intuentes
tiUus narrat. Ait enim Si cidi solem cum fuUje-
: lunam se non vident.quia semetipsos nescTC inci-
ret, et lunam mcedentem clare, et Ixtatum est in piunt, dum
mentis oculos in ti'ansitorium favorem
abscondito cor weMW.Quid hocloco videre dicitur. flgunt.Qui vero audiUs suis prEeconus extolluntur,
nisi desideranter ^ntueri ? Unde et Psalmista ait sed tamen usquead elationis verba non exeunt, et
« Iniquitatem si conspexi in corde meo, non gaudere se in talibus non osteudunt, profecto eo-
exaudiel [lominus \Psal. lxv, 18).» Quee nimirum rum cor in ahscondito laelatur. Per manum quip-
iniquilas in ore exprimi noa posset, si non con- pe operalio.per os autem locuUo designalur, sicut
spicerelur in corde. Sed aliud est viderc pcr ju- per Salomonem dicitiir < Abvcondit piser ma-
:
dicium. aliud per appetilum. Bealus ergo Job ful- numsuamsiibascella sua.et lalwral si ad ossuum
gentcm solem, et clare iueedentem iunam nequa- porrigit eam (Prov. xxvi, 15). > Manum ergo suam
: : : :
367 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 368
-osculatur ore suo qui laudat quod faeit. et testi- A invenit foris, patienter adversarios pertulit, intus
monio proprise locutionis sibi virlutem tribuit latentes.
operis.Qua in re quis des]>ioitur, nisi is qui ipsa
Vers. 32. Fovis non mansit pei^egrinus, ostium
operandi munera laruitur ? Unde bene per egre-
meum viatori patuit.— Quiai, teste Paulo, charitas
gium Pra?dicatorem dicitur Quid autem liabes : >•
patiens et benigna describitur (/ Cor. ymi, 4), per
quod non accepisti ? Si autom accepisti, quid glo-
patientiam aliena mala a-quanimiter tolerat, per
riaris quasi non acceperis? (/ Cor. iv, 7). » Unde
benignitatem quoque bona misericordiler impen-
et protinus subdit Quae esl iniquUas maxima, et
:
dit. Unde beatus Job et patienter domesticos ma-
negatio contra Deum altissimum. Liquet enim
ledicentes pertulit, et viatores atque peregrinos
quia illum negat, cujus despecta gratia sibi vires
apud se benigne suscepit : morum exempla
illis
boni operis arrogat. Quod recte quoque et ini-
maxima
tribuens, illis per exteriorem opem concurrens. Se-
quitas vocatur, quia omne peccatum
quitur :
quod ex infirmitate est, spem nequaquani per-
dit,quia a superuo Judice veniam requirit. Prse- abscondi quasi homo peccatum Vers. 33. Si
sumptio autem virtutis propri» tanto gravius in meuni, et celavi in sinu meo iniquitatem meam.
desperatione est quanto longius ab humilitate. B "^*^ !*"°' namque verje humilitatis testimonia, et
Sequitur iniquitatem suam quemque cognoscere, et cogni-
tam voce coufessionis aperire. At contra usilatum
Vers. 29. Si gavisus sum ad ruinam ejus qui me
humani generis vitium est, et labendo peccatum
oderat, et exultari quod incenisset eum malum.
coinmittere, et commissum negando abscondere,
— Omnipotentis Dei nos esse discipulos sola cus-
et cognitum defendendo multiplicare. Ex iUo quip-
todia charitatis probat. Hinc est enim quod per
pe lapsu primi hominis hcec augmenta nequitiae
semetipsum Veritas dicit « In hoc cognoscent om-
:
ducimus, ex quo ipsam radicem traximus culpae.
nes quia mei discipuli estis, si dilectionem habue-
Quia igitur heec occultatiouis culpa in humano ve-
ritis ad invicem (Joan. xni, 35).» Qu<e nimirum di-
hementer excrevit, bene beatus Job dum diceret,
lectio si cor nostrum veraciter replet, duobus
si abscondi peccatum meum, interposuit, quasi
modis ostendi solet, scUicet si et amicos in Deo,
homo. Homiuis quippe proprium conspicit, quod
et inimicos dUigimus propler Deum. Sed scien-
ex parentis veteris imitatione descendit, ubi apte
dum nobis quia inimico veraciter custoditur, cum
subditur Et celaviin sinu meo iniquitatem mcam.
:
nec de profectu addicimur, nec de ruina illius
Scriptura etenim sacra plerumque sinum ponere
Isetamur. Si enim de prosperitate addicitur, et de
pro mente consuevit, sicut voce Ecclesiae de per-
calamitate se odientis laetatur, constat quia non C
secutoribus nostris, qui nobis natura quidem con-
amat quem non vult esse meliorem, eumque
juncti sunt, sed vita disjuncti, per Psalmistam di-
etiam stantem voto perseqaitur quem cecidisse
citur « Redde viciuis nostris septuplum in sinu
:
gratulatur. Et ut beatus Job ostenderet se a culpa
eorum [Psal. lxxviii, i2j. » Quiaigitur sinus secre-
etiam maledictionis alienum, secutus adjunxit:
tum mentis accipitur, in sinu iniquitatem celare
Vers. 30. Non enim dedi ad peccandum guttur est, hanc in conscientiffi latibuMs occultare. nec
meum, ut exspectarem maledtcens animam ejus. — per confessionem detegere, sed per defensionem
Peccaret quippe si hoc optaret a Deo fieri, quod velare. Qua contra Jacobus dicit: « Confitemini
ipse facere vel omnino non posset, vel, si posset, alterutrum peccata vestra. et orate pro invicera ut
minime diceret. Nam qui maledictionibus inimi- salvemini [Jac. v, 16).» Salomon quoque ait
cum impetuut, quid aUud in illo facere Deum vo- « Qui abscondit scelera sua, non dirigetur qui au- ;
lunt, nisi quod ipsi facere aut nequeunt, aut eru- tem confessus fucrit, et reiiquerit ea, misericor-
bescunt? Sequitur: diam consequetur (P;'oi'. xxviii, 13).» Sedinterhffic
Yers. 31. Si non dixerunt viri labernaculi mei sciendum est, quod plerumque homines et culpas
Quis det de cai-nibus ejus ut saturemur? — confitentur et humiles non sunt. IJeatus itaque Job
D quantte humiiitatis fuerit ostendit, qui se et inter
Quae nimirum sententia potest quoque per my-
sterium ex voce Redemptoris intelligi. Viri quip- adversarios noverat vivere, et tamen non vereba-
pe ejus tabernaculi, de carnibus tur culpas voce confessionis aperire. Sed notan-
illius saturari
cupierunt, vel Judaei scihcet persequentes, vel
dum quod superius virtutes suas loquitur, inferius
gentiles credentes. Quia et illi moliti sunt cor-
peccatum fatetur. Hinc enim liquido demonstrat
pus consumendo exstinguere, et isti esu-
ilhus quam vera de Jjonis suis dixerat, qui noluit tacere
rieutem mentem suam desiderant per quoti- de mahs. Sequitur
dianum immolationis sacrificium de ejus car- Vers. 34. Si expavi ad multitudinem nimiam, et
nibus satiare. Sed nunc solius historise virtu- despectio propinquorum terruit me, et non magis
tem sequentes, pensemus quanta fortitudine tacui, et non egi^essus sum ostium. — Ac si aperte
sancti animus extra intraque soUicitus ad omnia dicat : Turbatis contra me extrinsecus ahis, ipse in
palitur, qui si injuste agentibus, aut unquam per me imperturbabilis mansi. Quid, namque hoc loco
silentium cederet, aut per rectitudinem non trahe- ostium. nisi os debemns accipere? per os quip-
rel, profecto adversarios nou iiabuisset. Sed in
pe egri,'dimur, dum verhis quibus possiimus se-
eo quod via vitae tenuit, exoptatores suas mortis creta nostri cordis aperimus ; et quales intus
369 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XXII. 370
manemus in consrientia, tales foras egredi per A rium exaudiatur, quia nisi pro nobis interpellatio
linguam. Sunt vero nonnulli qui omniuo despici Mediatoris intercederet. ab aureDei procul dubio
metuunt, ac ne viles fortasse judicentur sapientes nostrarum precum loces silerent. Notandum quo-
videri appetunt lii coguntur ostium egredi, quia
; que est, quod nequaquam dicitur preces, sed de-
pulsati contumeliis quam magni apud se lateant, siderium meum Omnipotens autlial. Vera quippe
loquentes denuntiant, dumque per impatientiam postulatio non iu oris est vocibus, sed in cogita-
victi qusedam de se q\ix nesciebantur aperiunt, tionibus cordis. Valentiores naiuque voces apud
tanquam per ostium egrediuntur. Unde bea-
oris sacratissimas aures Dei non faciunt verba nostra,
tus Job dicturus quod oris ostium non fuisset sed desideria. Hinc in Evangelio Dominus dicit :
egressus, prasmisit, tacui; quia videlicet impa- « Intra in cubicuIumtuum,et,clauso ostiotuo, ora
tientia turbatus, a domo conscienti» exisset, si Patrem tuum iu absconso, et Pater tuus, qui videt
tacere nescisset. Et notandum quoil beatns Job in abscondito, rcddet tibi {Matth. vi,6). Sequitur :
ait Si expavi ad multitudinem nimiam, utcujus
: Et librum scribat ipse qui judif-at. —
Quia enim
constantiiB fuerit, agnoscatur quia videlicet ne- ; timenti adliuc populo les est transmissa per ser-
quaquam exterret exterius numerus hominum, vum diligentllius vero tiliis Evangelii gratia est
quem non devastat interius turba vitiorum. In b coUata per Dominum, qui ad redemptionem no-
hac etenim vita qui nuUa prospera appetit, procul stram veniens, Novum nobis Testamentum con-
dubio adversa pertimescit. Quas sciUcet verba, si didit ; sed de ejusdem nos, Testamenti mandato
ad inteUectum mysticum trahimus, in ejus citius discutiens, quauiloque eUam judcx venit, necessa-
operatione nostri Redemptoris facta invenimus. rjum non est ul per expositionem clarescat quid
Ipse quippe a multitudine nimia non expavit, qui est : Librum scribal ipse quijudicat. Ipsa enim —
persecutores suos « cum gladiis et fustibus [Lnc. per se Veritas dicat « Pater non judicat quem-
:
xxa, uua tantum responsione per-
32) » venientes quam, sed omne judicium dedit Fiho (Joan. v,
cutit, dicens Ego sum [Joan. lviii, 5). » Ipsum
: " 22). Erit ergo tunc auctor judicii qui nunc est
)i
despecUo propinquorum non terruit, qui nos ab conditor libri, ut tunc districtus exigat, quod
aeternis supplieus hberans, palmas in facie sequa- modo mansuetus jubet. Quem scUicet hbrum Novi
nimiter accepit. Ipse tacuit, et ostium egressus Tcstaraeuti, quia ipse per se humani generis Re-
non est, quia sub ipsa jam passionis hora, cum demptor in extremo conderet bene Ezechiel ,
humanitatis infirma pateretur, divinitaUs poten- propheta denuntiat dicens « Ecce sex viri venie- :
tiam exercere noluit. Mediatori quippe Dei et ho- bant de via portte superioris, respicit ad uquilo-
minum, quasi egredi ostium fuisset, si cum tene- , nem, et uniuscujusque vas interitus in manu
retur ut homo majestatis sum potenUam voluisset ejus. » Vir quoque unus in mcdio eorum vestitus
ostendere, et per divinitaUs magnitudinem susce- lineis, el atramentarium scriptoris in manu ejus
pt» carnis inflrma transire. Ut enim apertus homo (Ezech. IX, 2). Sequitur :
mori posset, Deus mansit occultus, < quia si co-
Vers. 36. Ut in humero meo porteni iilum, et
gnovissent, nunquam Dominum glori» crucifixis-
sent {/ Cur. u, 8). <> Non est ergo egressus ostium,
circumdem illum quasi coronam rnihi. Librum —
quippe in humero portare est, Scripturam sacrani
qui et requisitus a Pilato tacuit iMatth. xxvi, 63),
operando perticere. Et notanuum quam ordinate
atque inter persecutorum manus, et corpus pas-
describitur, et prius in humero portari,et postmo-
sioni obtuht quod pro electis assumpserat, et
resistenUbus demonstravit quod erat. Unde eUam
dum sicut corona circumdari. Quia videlicet sacri
eloquii mandata, si modo bene portanturin opere,
per Psalmistam dicitur « Posuerunt me in abo- :
post nobis victorire coronam exhibent in retribu-
minationem sibi, traditus sum et non egrediebar
Uone. Sequitur :
(Psal. Lxxxvii, 9-10). " Sequitur :
Vers. 35. Quis mthi tribuat adjutorem, ut desi- Vers. 37. Per singulos gradusme.os pi^onuntiabo
derium meuni Omnipotens audiat ? Sanctus vir — illum. —
De his quippe meritorum gradibus per
postquam tot virtutum suarum subhmia gesta Psalmistam dicitur : « Ambulabant de virtute in
narravit sciens quod suis meriUs ad summa per-
; virtutem (Psal. xlviii, 8).» De his iterum sanctam
venire nequeat adjutorem quserit
, et quem , Ecclesiam contemplatus ait : « Deus in gradibus
nimirum, nisi unigenitum Dei FiUum contem- ejus dignoscetm-, dum suscipiet eam (Psal. xlvu,
platur? Qui humanam naturam in hac morta- 4). » Neque enim, sicut dictum est, repente ad
htate laborantem, dum suscepit, adjuvit. Ipse summa pervenitur, ^ed ad virtutum celsitudinem
quippe adjuvit hominem factus homo, ut puro per incrementa mens ducitur. lUe ad doctrinam
homini via redeundi fieret per hominem Deum. Dei veraciter ascendit, qui ad obtinendam hanc
Sciebat quippe quod ad requiem liberaUonis gradibiis sanctffl operationis eruperit et quasi :
seternae, preces nisi per advocatum suum au- per singulos gradus suos hbrum pronuntiat, qui
diri non possent, de quo per Joannem apo- percepisse se ejus scientiam non per verba
stolum dicitur « Si quis peccaveril, advoca-
: tantummodo, sed etiam per opera demonstrat.
tum habemus apud Patrem Jesum Christum Uude adhuc subditur Et quasi prinripi offe- :
justum, et ipse est propitiaUo pro pcccatis nostris rani illum. —
Omne euim quod olfeiimus in
(I Joan. 11, I). » Adjutor ergo quaeritur, ut deside- manibus tenemus. VenienU ergo ad judicium
371 S. ODONIS ABBATIS CLUMAr.ENSIS II 372
piincipi libruui oHevre est, verlia prieceptorum A ra» sunt, hi <jui minovi loco sunt pos ti. qui volunt
illius iu actioue tenuisse. Sequitur : zelo quanto possiut opere ad evuditionem sanctae
Vers. 38. Si adversum nie lerra inea clamal, et Ecclesi* in pra^dicationis gratia cooperari. Quos
ciim ipsa siilci ejiis (te/lenl. — Quid cst elamare vidolicet luijus tcrrre agricolas hoe esf non affli-
terram, deflere sulcos, H fructus proprios emendo gere, eorun^. laboribus non invidere : ne rector
comedere, cui nunquam necesse cst sua emere ? EccIesiiH, dum soli sibi jus praedicalionis vindicat,
Quis clamautem audivit terram? revis sulcos de- etiam aliis recte proedicantibus invidia remordente
llentes vidit ? et cum sulci terr;e semper e.x terra contradicaf. Pia etenim pasforum mens, quia non
sint, qiiid est quotl pronunliatione distincla cla- jiropriani gloriam qiuRrit, sed Auctoris, ab homi-
masse terra, et sulci cjus cuiw ca dellevisse dene- nibus viilf adjuvari quod aif Kidelisnamque prfB-
:
gantur? Scd quoniaui historia delitit, mysticus dicator oplat, si iieri valet, ut veritafem quam so-
requireudus est iutelleclus. Omnis onim qui vel lus loqui non siifflcit, ora cunctorumsonent. IJnde
piivato jure domesUcam familiam regit, vel pro cum Josiie duobus in castris remanentihus atque
ulilitate communi iidelibus plebibus prajest, in propliefantilnis vellet obsistere, recte per Moysen
hoc quod jura renimiuis in commissis sibi fideli- lUcifiir : <. Quid iBmulavis pro me? ([uis tribuaf ut
bus possidet.quid aliud quam
terram incoleudam B omnis popnlus prophefef, et det eis Dominus Spi-
tenet ? \d hoc quippe diviua dispensalione ca;te- vitura suum ? » {A'um. xi, 29). Sequitur :
ris unusquisque pr*ponitur, ut suhjectorum ani- Vkhs. 40. Pro frumento orittir milii tribidus. —
mus quasi subtractaj terrae pnBdicationis illius se- .Vc si aperfe dicat:Si injustumquid erga subditos
mine fecundetur. Sed terra contra possessorem gessi ; si excsi deliifa, el ipse quod debui non im-
clamat, si contra eum qui sijji prajest, aliquid ju- ])en(ii; si csercifalionem boni operis aliis invi-
stum, vel privata domus,vel suneta Ecclesia miir- di,pro bonisqutB in Eeternis reficiunt, retribuanfnr
murat. Sunt iionnuUi qui nullo lectionis, nullo niihi in jiidicio mala
qiiie pungunt. Pro frumcnlo
exhortationisvomcic proscissi, qucedam bona mi/ii tribulus, et pro hurdeo spina oriatur, cum
quamvis minima, tamen ex semetipsis proferunt, in refributionc ultima de qua remuneralio laboris
quasi terra necdum exarata. Suut vero nounulli quierifur, punclio doloris invenitur. VA notandmu
qui ad audiendum scmjjcr atque retinendum.san- quod sicut a frumenlo hordeuiu di^^fat, quamvis
ctis sunt praidicationiiius ac meditationibus in- utrumque reficiat: sic a triliulo spina, quamvis sit
tenti : a prioris mentis duritia, quasi quodam hn- utruinque quod pungat, quia tribulus mollior, et
gune vomere semina exbortationis accipiunt,
scissi, ad pungendum semper est durior spina. Ac si pa-
ac frugcsbonioperisper sulcos voluntariiB afilictio- ,, fenfer dicat Egisse quidem et magna me bona et
:
nis reddunt, cum semper de spirilahbus monean- minima scio, sed si non ita est, pro bonis magnis
tur ac corporalibus. Conclamante ergo terra sulcos minima, et pro bonis minimis mihi respondeant
plangere est, per hoc unde altitudo tidelium juste mala majora. Quamvis hoc intehigi et aliter po-
contra reclorem queeritur, uberioris vitiS homines fest.In frnmentoquippe spiritale ripus,quod men-
ad lamenta pervenire. Sulci itaque ex terra sunt, tem reficif, in hordeo autem terrenarum rerum di-
et tamen a terra vocabulo distinguuntur, quia qu spensatio figuratur, m qua saepe dum infirmis at-
in sancta Ecclesia mentem suam labore sacrae que carnalibus servire cogimur. quasi jumentis ali-
meditatiouis excolunt, caeteris lidehbus tanto mcnta pra;paramus, atque ipse nostrorum usus
meliores suut, per accepta semina fe-
quanto operum habet aliquid de admi=tione palearum. Et
cundas operum fruges reddunf. Omnis ergo qui plevumcpie contingit,utrector quipraeest, dum in-
prfeest, si perversa in subditis exercef, contrahunc justa contra subditos exeri et, dum in nuUo bonos
teiTO clamat, et sulci defletit ; quia contra ejus blandimenfo refovet. dum, quod est gravius, bene
injuslitiam rudes quidem populi
murmurafio- in operantes (piosijue ex luvidia atfligit. eliam siquae-
nis vocibus erumpunt, sed perfecti quique pro dam bona aliquando faciat,ac si frumentum serat,
pravo ejus opere se in fletibus affligunt, quodque sese quoque in hujns dispensationisterrenis rebus
imperiti damant et non dolent, hoc proliatioris nonnunquam, non avaritise studio, sed pro utilitate
vitffi subjecli dellent et tacent. Sequitur : cavnalium misceaf, ejusdemlaboris fructum,
et sic
Vers. 39. Si fructiis ejus comedi absque pecit- velut messem hordei exspecfct. Sed subjecfi qiio-
nia. — Fructus euim lerrie absqne pecuuia come- que pro eo quod in maximis gravautur audire in
dere est, et Ecclesise quidem sumptus accipere, ejus bonis minimis nequeunt quia uec hoc opus :
sed eidem Ecclesire prydicationis auctoris pretium placet, quod alferius operis injustitia polluit, quid
non praebere, de qua videlicet prasdicatione Aucto- terrenarum reriim dispensatio pro utiUtate subdi-
risvoce dicitur « Oporfuit te committere pecu-
:
torum suscipi creditur. quando is qui prfpest, an-
niam meam nummulariis, et veniens ego rece- helare per avarifiam videtur. Unde Ht uf ad ipsa
pissem utique quod meum erat cum usura (Mattli. etiam pauca i ona qufe fieri inter niulta mala con-
XXV, 27). » Terrw igituv fruetus absque pecunia siderant,non laudes, sed metus reddanf. atque in-
comedit, qui ecclesiasfica commoda ad usum cor- flrmantes murmurent,dum perpendunt puri operis
poris percepit, sed exhorfationis minisferiuni po- nou esse quod vident. ke, si ergo aperte dicaf Si :
pulo non impendit. Sequitur : El aninitim aijricc- magna quae deljui sollicife non feci, punctiones
larum ejus afflixit. — Agricolie quippe hujus ter- murmuris a subjectis recipiam,etiam de bono quod
:
373 EPITOME MORALILM S. GREG. IN JOR. — IJB. XXIII. 374
feci, si neglesi exliibere quod fovet, juste in que- A talis exslinguant ; aut hi qui alieno regimiui sub-
relam prosiliens eorum lingua me Qua in
pungat. jacent, facile judicare audeant facta rectorum, at-
re seiupcr sollicita consideratione pensandum est, que per hoc quod de his qui sibi preelati sunt
ne aut bi qui pra?sunt exempla mali operissubjec- murmuiant. non humano, sed Dei, qui cuncta dis-
tis prrebeaiit, eorumque vitam su?e gladio pravi- ponil, divino ordini contradicant.
LIBER VICESIMUS TERTIUS.
CAPUT X.XXII. • B alios censent nihil scire, ahos non bene vivere.
Vers. I. Omiserunl aiitem Ires viri isti )-espo>i- Et qu ;mvis juste omnes extra Ecclesiam posi-
dei'eJob, eo qitod Jiistus sibi videreliir. Hoc quod tos prava sentire redarguant, tamen etiam eos
de eo dicitur eo quod juslus sibi viderelur, sacrae
: qui intus sunt per vitse despectum contemnunt.
hujus scriptor historiie ad amicorum judicium re- Sequitur :
tulit, nou auiem beatus Job de elatione tumoris Veks. Igitur Eliu exspectavit Job loquen-
4, 3.
reprobavit. Sequitur : tem eo quod seniores essenl qui loquebantur. Citm
Vers. 2. Et iratus indignatusque Eliu filius Ba- autem vidisset quod tres respondere non possent,
?'achel Buzitcs de cognatioue Ram. — Bene hasc iratus est vehementer. —
Quamvis sancta Ecclesia
ipsa vel ejus, vel parentis vel loci, vel cognationis sit procul dubio adversariis suis antiquior, quia
nomina noiam exprimunt proprite actionis. Eliu de illa ipsi, non autem exiit ipsa de ilhs, sicut de
quippe interpretatum sonat Deus meus iste. vel : eis per Joannem dicitur « Ex nobis exierunt, sed
:
Deus meus, per quem designatur recta tides arro- non erantex nobis (IJoan. n, 19), » recte tamen
gantium intra Ecclesiam positorum. Nam quamvis eisdem adversarhs Eliu junior fuisse describitur,
juxta Domiuica preecepta non vivunt, Deum tamen quia nimirum post exorla hfereticorum bella esse
es=e Dominum recognoscunt, quia in veritate car- q iu sancta Ecclesia fastu scientiaj intlati arrogantes
nisetiamformam deitatis intelhgunt,3icutper Pro- cceperunt. Cum vero dicitur quia Eliu exspectavit
phetam dicitur « Scitote quoniam Dominus ipse
: Job loquentem, et reliqua, aperte beatus Job non
est Deus \Psal. .wjx, 3).» Baracbiel vero interpre- pro sua, sed pro amicorum reverentia se reservas-
tatum dicitur benedictio Dei Buzites autem, con- ; se monstratur quia videlicet arrogantes intra po-
:
lem/jtibilis. Quod arroganter prcedicantibus bene siti eamdem sanctam Ecclesiam quam defendunl
utrumque concordat, quia in priedieationis facun- despiciunt, et plerumque conhngit ut plus ingenia
dia benedictionem quidem grati;e divinee perci- male sapienlium quam simplicem vitam innocen-
piunt, sed in elatis suis moribus esse eam contem- tium venerentur. Sequitur
ptibUem ostendunt. Ram quippe interpretatur ex- Vers. 6, 7. Respondensque Eliu filius Barachel
celsus. Excelsus namque est fideiium populus, qui Buzites dixit Junior sum tempore, vos autem an-
:
hujus vitfe intima et abjecta contemnit, de quibus tiquiores, idcirco dimisso capite veritus sum inda-
dicitur : « Nostra conversatio in ccelis esl{Phil. ni, garemearn sententiam. Sperabam eniin quodxtas
Eliu itaque de cognatione Ram dicitur, quia
20). » prolixior loqueretur, et annorum muLtitudo doce-
unusquisque praedicator arrogans intra universa- ret sapientiam. — Ehu quippe quandiu pro oetatis
lem Ecclesiam positus, sauclis populis tidei veritate n suae respectu tacuerit, sapientior fuit ; cum vero in
sociatur, quamvisabeoriim vita elatiouispravitate aliis annorum mullitudinem semetipsum prpefe-
disjungitur. Sequitur : rens despicit, quam pueriUter desipiat ostendit.
Vers. 3. Iratus autem adversus Job eo quod ju- Nam contra ejus sententiam et «tas prolixior lo-
sturn se diceret coram Domino. Porro adversum quitur, et per annorum multitudinem sapientia
amicos ejus indignatus esl, eo quod non invenis- docetur, quia etsi longaevitas sensum non probet,
sent responsionem rationabilem, sed tantummodo usus tamen vehementer exercet. Sequitur :
condemnassent Job. —
intuendum est,
Solerter Vers. 8. Sed, ut video, Spiritus est in homini-
quod beatus Job ideo reprehendit, quod eoram bus, et inspiratio Omnipotentis dat intelliyentiam.
Deo justum esse se dixerit amicos vero ejus ; — Hcec recte diceret, si eamdem intehigentiam sibi
ido redarguit, quod condemnantes eum, res- non arrogaret. Quatuor quippe simt
prse caeteris
ponsionem contra illum rationabilem non dede- species quibus omnium tumor arrogantium de-
runt. Istis namque indiciis aperte colligitur, quod monstratur. Aut cum bonum a semetipsis habere
per eum speeies amatorum vanae glorise designa- se aestimant, quibus contradicitur « Quid halies :
tur.Job quippe de praesurapta justititia, amicos quod non accepisti ? » et rehqua (/ Cor. iv. 7).
vero ejus de stulta responsione redarguit. Cuncti Aut si sibi dalum desuper credunt, pro suis se
enim vanfe glori:e seetatores dum se in omnibus accepisse meritis putant. Contra quos Paulus di-
quidem de fatuis sensibus, ahos
prteferunt, alios cit : « Gratia estis salvati per fidera, et hoc nou
autem de indigois meritis reprehendunt, id est. ex vobis, Dei enim donum est non ex operibus,
37o S. ODOMS ABHATIS CLUMACENSIS II 376
ut nc quis glorietur ,i,'p/i. 11, 8-91. " Aut oerte, cum A uu.liimt, sed sihieas dici dissimulant, quando
jactaut se liabere quod non liabent. sicut anfielo claliouis vitium emendare contemnunt, ne se de
L.nodiciie dicitur : " Quia dieisquod dives sum et superbia redargui a»stimcnt, quia esse se humiles
locupletatus, et nuUius egeo, nescis quia tu cs putant, quia etiam redargui despiciunt, dum sa-
miser otmiscrabilis, et pauper, et ciecus ct nudus pientiores se et ipsi redarguentibus arbitrantur.
(Apuc. 111, 17). u Aut dcsi>cclis cictcris siiifjularitcr ScquUur Et eyo non secundum sernioiies resiros
:
vidori appctuut haberc quod liabcnt, siciit 1'hari- n-spondvbo j7/i.— Arrogantes enim iutra sanctam
sfeus ait : » tilii quia non sum
Ucus, gratias ago lCcclcsiaiii positi respondent conlra ea, sed non
sicutcteteii hominum (L«c. xvui, II). > Eliu ergo sicut hfcretici exterius coastituti. Neque enim con-
quamvis dari a Domino sapientiam confitetur, in tradicunt ei prava pnedicando, sed pcrverse vi-
huc tamen clationis specic labilur, ut sapiculioreni vcndo, (juia nec de Dco ut h;eretici indigna sen-
se caetcris gaudeat. Sequitur : tiaut, scd de sc, plusquam nccesse est, digna su-
Vers. 9, lO, II, 12. Non siint Lonijtfvi aapiftili-x, spicautur. Sequitur :
nec senes inti;lLigunt judicium. Ideo (licum Au- : Veus. Exlimuerunt, nec responderunt uLtra,
13.
dite me, oslendam vobis etiam ego ineam senirn- iibstuli'ruiit(/ur a se eloquia. Bene ab Eliu verba —
tiani. Expertavi enim sermones vestros, a!«/!ri [j amici Joli extimuisse referuntur, quia nonnun-
prudentiain vestram, doner disceplarrmini serino- quaui arrogantcs Ecclesi;c defensores, quamvis
nibus, el doner putabam ros aliquid dicere, roiisi- or.linem diccadi nou taccant, tamen advcrsarios
drrnbam. —
Quautum ad intentonem liller.e cx- ipsa diclorum virtute pcrturbant. Sequitur :
speclat [.-.pcctat], loquens Ehu indicat quam su- VicHS. 16. Quoniam igitar exspectavi, el non
perbe tacuerit. Cum enim dicit Exspectavi ser- : siint locttti, steterunt nec ultra responderunt. —
mones vestros, et, putabum vos aliquid dicrre. l''iiiis usque
csse locutionis sapieatium solet, ut eo
aperte declarat se ad verba senum, judicantis dicatur, quo adversariis silcntium imponant. Non
polius stiidio quam dicentis voto tacuisse. Quam- cnim sc ostendcre, sed pravadocentes compescere
vishwc mclius vitam arrogantium signanl, qui cupiuut. Sed quoniam amicis tacentibus Eliu ad-
aliquando intra sanctam Ecclesiam positi, cum huc verba multiplicat, patet quia vir aiTOgans et
ejusdem sancUe Ecclesiic adversarios conspiciunt, formam in se arrogantium intentans, non adver-
non in eis tcmporum annos, sed intenliouem so- sarioium dicla superarc, sed sapieutiam ostentare
leut peusare verborum. Nam quautohbet siut eis- festinat. Sequitur :
deni arrogantibus antiquiores hitretici, eos au- Vi-iK. u Rtspondebo
. et rgo partcm meam, et
dacter comprimunt, in quorum verbis dogmata ostendam scientiam mearn. Hanc enim partem —
perversa reprehendunt. Sequitur : .S'e(/, ut video, suam omnis arrogans cestimat, si scientiam non
non est quiarguere possit Job, et respondere ex tam habeat quamostendit. Quocontra Moyses ait:
vobis sermonibus ejus. " Vas qiiod iion habucrit operculum et ligaturam
\f.hs. 13. i\'e forte dicatis : Invenimui supien- immundum erit (Num. xix, 15). » PrsEdicalores
tiam, Deus projecit eum, non homo. — Sa^pe luere- autem sancti partem suam reputant, si intus qui-
tici perhocquod homiaibus despicabiles
esse et dem ipsi de sapieniia gaudeant, foris jam alios ab
solent, cum a eunclis fere gentibus sanctam Ec- crrore compescant neque a se ita loquendo ex-
;
clcsiam venerari conspiciunt, opiuionem ejus qui- cunt, ut gaiuliiun mcntis in ostensionc ponant di-
bus valent oblrectationibus lacerare coutendunt, scrla? ioculionis, sed bona scientiie in cordis se-
diceutes : Idcircoilh cuncta temporalia suppetunt, creto meditantur, et ibi gaudent ubi hoc perci-
quia ei prtemia agternorum munerum subtralum- piunt, non ubi iu tentationum laqucos innotescere
tur. Quorum voci Eliu obviat, dicens : iVe forte compelluntur. Sequitur :
dicatis Invenimus sapientiam, Deus projecit eum,
: Veus. 18. Plenus sum srrmonibus, et coarctat
et non lioino. Ac si arrogantes intra sanctam Ec- me spiritits oris mei. — Nonnunqiiam arrogantes
clesiam, sed tamen fideles contra h;ereticos di- viri dum priedicatores sanctos magna loqui, ac
cant Per lioc quod sanctam Ecclesiam in honore
: pro lociitione sua venerari conspiciunt, locutio-
hominum florere temporaliter cernitis, projectam nis eorum celsitudinem, non utililatem intendo-
eam a Domino non credatis. Scit enim Redemptor nis, imitantur. Nam s;epe conlingit nt sapientes
ejus ct in hoc itinere solatia venienti tribuere, et viri, cum sc non audiri considerant, ori suo sUen-
pervenienti ad fpternam patriam supernu priPiuia tium indicant, sod plcrumquc, dum conspiciunt
reservare. Incassum igitur dicitis, quia Dcus eum quod iniquorum facinoia ipsis tacentibus et non
et uou homo projecerit, cum venerari illama cun- corripientibus crescunt, vim quamdam spiritus sui
tis ferehominibus videtis, quia sic ei terrenae glo- sustineant, ut in locutione aperta correptionis
rirn ad inventum tribuitur, ut per hoc muitiplicius erumpant. Hinc Jeremias ait : " Non recordabor
etiaui ad ccelestia subvehalur. Sequitur: ejus, ne: loquar ultra iu nomine ejus [Jer. xx, 9). >y
Vriis. 14. Nikil locutus est milii. Quidcst, nihil Et adjuuxit Et factus est corde meo quasi
: <<
locutus est mihi ? Nunquid saucta Ecclesia per ignis exuistuans, claususque in ossibus meis,
prajdicatores justos cum intra se arrogantes con- et defeci, ferre non sustinens [lbid.).'< Sed quia
spicit, erudire ac redarguere pnetermittit ? Sed siEpe uonnulla vitia virtates se esse mentiun-
omucs arrogantes voces quidem sancla; Ivcclesiie tur, siciit ellusio nonnunquam misericordia, et
: : ;
377 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. X.XIII. 378
tenaeia nonmmquam parcimonia, et a quae sapiunt, recte ministrare nou possunt. Recte
crudelitas
aliquando justitia vult videri ita : plerumque men- autemhis per prophetam dicitur :« Vosautemcum
tem ad ioquendi impetum, vanas gloriffi auxietas austeritate imperabatis eis, et ciim potentia [Ezech.
nequaquam se intra silentium capiens, quasi clia- xxsiv,4). » At contra vera doctrina tanto vehe-
ritatis inflammat atque appetita; ostensionis vis ad mentiushtec elationis vitiumper cogitationem fu-
etTriEnationem locutioms impellit, et quasi substu- git, quando ardentius verborum suorum jaculiB
dio consulendi, libido erumpit apparendi : non ipsummagistrumelationis insequitur. Humihtatem
enim curat loquendo quod prosit, sed quod appa- namquemagistram omniumqne matrem virtutum,
reat. Sequitur : et loquendo dicere.etvivendo conantur ostendere
Vers. 19. En venler nieus quasi muslum absque ut eam apud diseipulos veritatis plus moribus
tpiraculo, quod layunculas nocas clisrumpit. — quam sermonibus cloquantur. Hinc Paidus ait :
Quod si intelligere debemus, hoc loco
spiritaliter « Faeti sumus parvuli in medio veslrum (/ Thess.
videlicet ventrem suum cordis sinum appellat in u, 7). » In faucibus vero loqui est silenter dicere,
;
musto vero, sancti Spiritus fervor accipitur. De et non clamoribus vociferari. Quibus verbis arro-
quo in Evangelio Dominus dicit « Vinum novum ganles intra sanctam Ecclesiam positos signat. Hi
:
in utres novos \Matth. ix, 17). » Lagunculas vero „ euim velut in faucibus dicuntur loqui, quando
infirmas ipsa humanitate conseienlias, vel certe non contra adversarios extra viventes clamant,
luec terrena corporum vascula non inconvenien- sed quosdam intra sinum sanctae Ecclesiae quasi
ter accipimus. De quibus Paulus apostolus dicit vicinos ac juxta positos increpant. Saepe vero ar-
« Habemus thesaurum istum in vasis fictihbus rogantes eamdem quam tenent arrogantiam se
(// Cor. IV, 7). » EUu autem intlatione elationis fugere ostendunt, et dum sic cuncta agunt ut nul-
extensus, ac si ad loquendum per charitatis gra- lum lateant. haec pravitatis siugulis quasi latenter
tiam ardore sancti Spn'itus accendatur, sensus sui narrant, quatenus non solum de sensu inteUigen-
spiritum in eo quod tacuit, quasi musto aljsque tiw, sed de ipso apud homines etiam arrogantiae
spiracuio comparavit. Mustum ergo lagunculas contemptn glorientur. Sequitur :
novaj disrumpit, quiafervoris ejus potentia etiam Vers. 3. Simplicicorde meo sermones mei, et sen-
spiritaha corda transcendit. Sancti enim Spiritus tenliam labia mea pura Loquentur. Magnae vir- —
fervor nou solum veteri, sed etiam nova vita vix tutis laus est simplicitas locutionis, quam quia ar-
capitur. Sequitur : rogantes non habent, habere se hanc soUicitius
Vers. 20. Liquar et respirabo paululum, ape- asserunt, ut securius audiantur, et pure se locutu-
riam labia mea et respondebo. Bene ait, respi- —
ros denuntiant, quia duphcitatis suae mahtiam
rabo, quia labor justorum est videre prava, nec deprehendi formidant. Saepe autem et falsis vera
corrigere ita gravis est labor arrogantium, si
: peiniiscent, ut inde eorum mendacio citius creda-
quod sapiunt, non ostendunt. Vim quippe intrin- tur, unde inesse eis assertio veritatis agnoscitur.
secus aestuantem ferre vix possunt, si omne quod Sequitur :
sentiunt paulo tardius innotescunt. Cnde necesse Veks. 4. SpiritusDeifecit ine, et spiracuLwn Om-
est, ut cum res bona agitur, prius ej us elatio in nipotentis vivificavit me. — Subditurus veraprajmi-
corde vincatm^, ne si a radice miseras intentionis sit elata. Sic nimirum, sic arrogantium mentes in-
prodeat, amaros nequilias fructus producat. Hi sauiunt, ut et in eis qufe recte seutiunt, elationis
igitar qui adhuc vitiorum belio subjacent, uequa- sute fortitudine depraventur. Unde fit ut etiam eo-
quam prieesse magis-
per priedicationis usum ram recta auditores nequaquam instruant, quia
terio Cccterorum Hinc est enim quod
debent. profectoillos pereamqu;e tuniide sentiunt, non ad
juxta diviute dispensationis vocem ab anuo vice- suireverentiam, sed adcontemnendum vocant.Hinc
simo et quinlo levitae tabernaculo serviuat, sed enim per Moysem dicitur " Ut qui fluxum seminis
:
quinquagenario custodes vasorumfiunt. Sequitur : sustinet immundus erit(/,et'.xv, 2). » Bono autem
VtKS. 21, 22. ±\on accipiain persona vii-i, et . onHne etfactum se astruit et animatum. Per spiri-
Deum homini non sequabu, nescio quandiu sub- tum fuctum.etperspiraculum se narratanimatum.
sislain et post modicum tollal me Factor meus. Facto quippe Adam scnptnm est " Inspiravit in :
— Kecta consideratio quod Deum homini idcirco faciL-m ejus spiraculum vitae, et factus esthomo in
non iequat, quia quandiu hic subsistat, vel animam viventem (Gen. u, 7). » Sequitur :
quando a Deo in judicio toUatur, ignorat. Et beue Veks.Si potes, responde mihi, et adversus fa-
0.
ait Post modicum toLLat me Factor mcas, quia
: ciem meain consiste. —
Ecce dum narrat ordinem
quamhbet longum fuerit tempus vitu' prwsen- ver;H onditionis, in fastum subito superbiae ela-
i
tis, eo ipso breve est, quo periaaneus non est. tionis erumpit. Sequitur
Sequitur : Vers. 6,7. Ecce, et me sicut et te fecit Deus, et
CAPUT .XXXIII. de eodem luto ego quoque formalus sum. Verum-
Vebs. I, 2. Audiitjitur, Job, eloquia nv a, et oin- lamen miracuLummewn non te terreat, et eluquen-
7ies serniones meos auscuLta. Ecceaperui os meuin, tia mea non sit tibi yravis. - Quid est hoc quod
Loquatur lingua faucibui meis. Hoc
mea in — Eliu ordinem vera conditionis agnoscit, etmodum
enim habet proprium doctiina arrogantium, ut rect;e locutionis ignorat,nisi lioc quoil aiiogantes
humiliter nesciant inferre quod docent, et recta omi.es cunctis quidem hominibus sequaiiter se
:
379 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS 11 380
conditos meminerunt, sed fastu scientife auditores A patitur ejus in judicio se postponat, cui se mino-
suos iequales sibi vel esse velcrederedediguantur? rem esse non dubitat. Sequitur :
Habeut etiam arrogantes proprium, quod prius- Vers. Adversus eum contendis quod non
13, li.
quam dicant, mira se dicere semper existimant, et ad omnia responderit tibi. Semel loquetur Deus,
locutionem suam admirando prwveniunt. quia vel et secundo idipsum non repetit. Ac si diceret —
in acutis scnsibus ipsa elatio quauta sit fatuitas Deus singulorum cordibus privaUs vocibus non
ignorant. .Notanilum quoqueestquod Paulus, dum respondet, sed tale eloquium constituit, per quod
mire Hebrsos admonet, adjunxit Rogo autem,
: >> cunctorum quasstioniljus saUsfacit. In Scripturjfi
fratres mei, ut sufferatis verbum solatii. Elenim quippe ejus eloquio causas nostras singuU si re-
perpaucis scripsi vobis [Hcb. xiii, 2'2). » Eliu au- quii-imus invenimus, nec opus est ut in eo quod
tem inania protulit, et quasi consolando subjun- specialiter quisqiie tolerat. responderi sibi divina
git Miraculum meum non te terreat, el eloquen-
:
voce specialiter quajrat. Ibi emm nobis omnibus
tia mea non sit tibi gi-avis. Hinc Salomon ait :
iu eo quod specialiter patimur, communiter res-
<iAnte ruinam exaltatur cor, et ante gloriam hu- pondetur. Ibi vita prcecedenUum sit forma se-
miliatur (/'/•oa;. xvi, 18}. » Sequitur :
queutium, id est cogitatiouibus vel tentationibus
VEits. 8,9, 10, 11. Dixisti ergo in auribus meis, b singulorum non jam passim per prophetarum vo-
et cocem verborum luorum audivi. .\lque eam- — ces uon per augehca otUcia satisfacit. Quia iu
dem vocem subjungens ait Mundus sum ego, et:
Scriptura sacra quidquid potest singuUs evenu-e,
absque delicto immaculatus, et non est iniquitas comprehendit, alque per exempla priecedentium,
in me. Quia querelas in tne reperit, ideo arbilratus eUam vitam sequenUum informare cm-avit. Intel-
est me inimicmn sibi. Posuil in nervo pedes mim, Ugi hoc etiam subtUius potest, quod Pater unige-
custodivil ojnnes semilas meas. — Moxque c intra nitum consubstantialem sibi FiUum genuit. Loqui
haec, quiB bcatum Job dixisse nariavit, sententiam euim Dei est Verbum genuisse. Semelautem loqui
suam proferens ait :
est, Vcrbum ahud pra;ter uuigenitum non habere.
Vers. 12. Hocest ergo in quo non es juslificalus. Secuudo autem non repeUt, quia videUcet hoc
— Profecto beatus Job veraciter dixerat, quod abs- ipsum Verbum, id est FUium, non nisi unicum
que culpa fuerat flagelhitus. Hoc enim ipse de se, genuit. Quod autem non praiteritum, sed futurum
quod de illo ad diabolum Oominus dixit Commo- :
tempus posuit, liquet ouinibus, quia Deo tempus
visti nie adversus eum, ut affligerem eum fruslra uec prieteritum cougruit, uec futurum. Tanto ergo
(Job. II, 3j. Sed EMu uon credidit cessante culpa in eo quodUbet tempus pouitur libere, quautum
potuisse eu:n etiam pro gratia flageUari. Nescie- (•
uulium vere. Verbum namque Pater sine tempore
bat enim flagellis ejus non dolere vitium, sed me- genuit. Et quis digne fari queat Ulam ineffabUem
ritum augere, et pro eo quod sine delicto se dixe- naUvitatem, quod de ffiterno natus est coaelernus
rat lligeUatum, hac eum sententia increpat .Hoc Quod existeus ante saecula genuit :equalem. Quod
esl erijo in quo non es justificatus. Habent enim gigneute natusposterior nonest. Quai videUcet nos
hoc arrogantes propriiun, ut plus arguere appetant mirari possumus, sed iutueri minime valemus.
quam consolari, et qufeque hominibus evenire co- Sequitur :
gnoscunt, evenisse ex solis iiiiquitatibus arbitrau- Vers. lo. Per somnium. —
Quid est quod per
tur. -Nesciuutquippe occultajudiciasubtihler qua;- somnium nobis locuUo divinitatis innotescit, nisi
rere, atque id quod non inteUigunt humiU erpers- quod Uei secreta uon cognoscimus, si uon iuterms
crutari, quia eos stepe a secretis investigationibus desidcrus vigUemus ? in somno enim exteriores
judiciorum Dei ipsa seientias suce elatio ejicit, dum sensus dormiunt, et interiora cernuntur. Si ergo
extoUit. .Notandum quoque est quod beatus Job in iuterna contempiari volumus, ab externa impli-
nervo pedem suum positumdixil, sed nequaquam catioue dormiamus. Vox videlicet Dei quasi
mimdumhoc mundo quod ei objiciturabsquepec- per somnium auditur, quando tranquiUa mente
cato vel immaculatum, et sine iuiquitate fuisse ab hujus siecuU actione quiescitm-, et in ipso
^ Cum
memoravit.SedEliudumcum austeritatestuduitin- menUs sUenUo divina prajcepta pensantm'.
crepare qua> dicta sunt, mentiens addidit qufe tlicta enim ab externis actionibus mens sopitur, tum
non sunt. Qui enim semper increpare appetunt, et plenius mandatorum Dei pondus aguoscitur, tunc
nunquam fovere, multa pleruinque increpando verba Dei vivacius mens penetrat, cum ad se
mentiuntur uam ut arguere docte videantur, Un-
;
admittere curarum sfecularium tumultus recusat.
gunt nonnunquam quae redarguant. Sequitur :
Male autem homo vigUat, quando eum swcula-
Respondebo tibi quod rnajor sit Deus homine. — rium negoUorum aastus insolenter inquietat. Au-
Dicatur fortasse ab aliquo, quis ita vel cum non rem quippe cordis, terrenarum cogitaUonum turba
audit ignorat Sed nimirum luec scientia vUis cre-
"?
dum perstrepit, claudit. Sequitm' : In visione noc-
ditur, si non ex ipsa intentionis suee raiUce pen- turna. — In diurna
autem luce certius cernimus,
setur. FlageUato videlicet loquebatur, qui et per- iu nocturna vero visione sub quibusdam imagina-
cussionis verbera acceperat, et causas verberum tionibus videmus. Nox quippe est vita prsesens.
nesciebaf. Idcirco ergo intulit Responde'o tibi :
Sancti autem omnes, quandiu in hac vita suut, di-
quod major sit Deus homine ; ut UageUatus hoiuo viua3 naturae secretaquasi sub quadam imaginatioiic
considerans quia iUo major est Deus in omni quod conspiciunt, videUcet quia necdum sicut sunt ea
::
381 EPITOME MORALIUM S. r.REG. IN JOB. — LIB. XXIII. 38«
manifestius contemplantur. Hinc propheta alt : A ci
^nea, sanat Dominus Jesus Christus surgei
te ;
"Animamea desideravit te in nocte {Isa. xxvi,9).» et sterne tit)i [Act. ix, 34).» Surgere enim est mala
Sequitur Quando irruit sopor super homines;
:
— perpetrata relinquere sternere autem mercedis
;
ab exteriori quippe actione cessare, dormire est. causas, in quibus requiescere debeat, operari. Ali-
Sequitur: Et dormiunt in lectulo. Sanotis enim — quando vero requies temporalis accipitur, sicut
viris dormire in lectulo, est intra mentis sure cu- scriptum est : « Universum stratum ejus versasti in
bile quiescere. Unde scriptum est: « Exsultaljunt infirmitate cjus (Psal. xl, 4).» Ac si diceret:
sancti in gloria,ia?tabunturin cubilibus suis (Psal. Omne quod ad requiem, hoc ei
hio sibi paravit
cxLix, 5).> Sequitur: mutasti occulto judicio ad perturbationem, quia
Vehs. (6. Tunc aperit aures virorim. Cum — nos in praeseUis vitap requie, vel tentationis stimu-
enin ab esterioribus actionibus sopiuutur, aperta lis,vel rtagelli atDictione conturbat.£< omnia ossa
aure interni examinis causas audiunt qui dum ejus marcesse}-e facit. —
Ossa in Scriptura sacra
subtiliter vel flagella publica, vel jiulicia occulta virtutes accipimus, sicut scriptum est : « Dominus
considerant, semetipsos aflligere fleudo non ces- custodit omnia ossa eorum, unum ex his non
sant. Sequitur Et erudicns eos instruit disciplina.
: conteretur [Psal. xxxui, 21). » Et quia in ea requie
— Quia consideranti mentietsese per prenitentiam g sancta uobis ab hoc steculo prasparamus, flagello
laceranti, quasi qu;edam plagae percussionis suut tenfatiouis aflicimur qui fortasse de virtutibus
:
lamenta compunctionis. Unde etiam Salomon nostris potuimus, cognitae inhrmitatis tae-
inflari
recte vim percussionis utriusqueconjungens dicit : dio extenuamur. Cum enim sicut cupimus ad
" Livor vulneris abstergit mala, et plagae in secre- Dominum profectum nostrum ten-
proticimus, si
tioribus ventris [Prov. xx, 30). » Quia enim ipsa tatio nulla ahcujus nos fortitudinis
pulsaret,
compunctio mentem lacerat, eamdem compunc- esse credereraus. Sed quia nobiscum superna dis-
tionem non incongrue discipliuam vocat. Quatuor pensatione agitur.ut, iniirmitatis quia profioientes
qiiippe sunt qualitales, qiiiLnis viri justi anima in obliviscimur, fentati reoolamus ; el in profectu
compunctione vehementer alficitur cum aut ma- : nostrn quid de divino munere, et in lentatione co-
lorum suorum reminiscitur, considerans ubi fuit; gnoscimus quid de propriis viribus sumus. Sio-
aut judiciorum sententiam metuens, et secum que illa omnia nostrarum virium velut pinguis
queerens cogitat ubi erit aut cum mala vitre : viridisque gratulatio, anxietatis moerore siccatur.
preesentis solerter attendens, nnTrens considerat Sequitur :
ubi est aut, cum bona supern;e patri;E contem-
; Vers. 20. Abominabilis ei sit in vitasua panis. —
platur, quffi, quia necdum adispicitur, lucens Quid per paaem ahud quam pi-;iesentis vitK dele-
conspicit ubi non est. Sequitur : ctatio intelligitur?Ac si ergo dicat Affliota mens :
Vers. Ut avertat hominem ab his qux fecit,
i7. sibi in amaritudinem verti considerat, quidquid se
et liheret eum de superljia. —
Quid enim homo dc ante blande libenterque sapiebat. In Scriptura
proprio nisi peccatum fecit? Et scriptum est euim sacra panis nomine aliquando ipse Doiuinus
" Initium omnis peccati superbia [EccLi. x, Ui). » designatur, sicut ipse ait « Ego sumpanis vivus, :
Bene ergo dicitur, quia homo cum ab his quae fe- qui de ccelo descendi {Joan.yi, 51). » Aliquando
cit avertit [avertitur], de superbia liberatur. Con- vero spiritalis doni gratia, utillud prophet;e: «Qui
tra Conditorem quippe superbire est, prfecepta obturat aures suas ne audiat sanguinem » id est, ;
ejus peccando transcendere. At cotitra, quid id pecoatis suadentibus non praebet consensum,
quod fecit vitare appetit, id quod a Deo factus est « et claudit ooidos suos ne videat raalum {Isa.
recognoscit, et ad conditionis sute ordinera humi- wxiii, \5), « id est omne quod reotitudini adver-
liter redit, dum
sua opera fugiens, talem se qua- sum est, non approbare. "Iste in excelsis habitat,»
lis a Deo factus est diligit. Sequitur : id est, mentem in sublimibus lixit. « Munimenta
Veks. 18. Eruens animam ejus a corruptione, et saxoruin sublimitas ejus, » idest, ad supernam
vilatn illius, ut non transeat in gladium. Om- — patriam per preecedentium Patrum exempla su-
nis quippe peccator ab hac corruptione vitiorum " blevatur. < Panis ei datus esti/^/rf., 10), » id est,
illuc ad gladmm compellitur transire pcenarum, refeclio spiritalis gratiaj. Ahquando panis dicitur
et unde hic inique delectatus est, inde illuc juste divin;e doctriuae eruditio, sicut per prophetam
cruciatur. Notanduni est ergo quod Deus nobis dicitur: « Qui habitatis in terra Austri, » id est, in
per somnium loquens, prius nos a corruptione, et Ecclesia Spiritu sanoto repleta : « cum panibus
postmodum a gladio liberat. Quia nimirum illius ooourrite fugienti {Isa. xxi, 14); » idest. cum quis
vitam illic eripit ab ultione siipplicii, cujus hic mala sua evadere nititur, eruditionis eloquio con-
mentem subtrahit a delectatione peccati. Se- sulite. .\li(juando quoque h;erelicorum prredioa-
quitur: lio, sicut Salomon ex voce Ecclesise haereticorum
Vers. 19. Increpat quoqueper dolorem in leclulo. dicit : 1 Pancs occultos Ubenter edite. » Et illud :
— In scriptura saera lectus, sive grabatum, sive « Aquffi furtivae dulciores sunt, et panis abscondi-
stratum, ahquando voluptas carnis accipitur, ut tus siiavior (Prov. ix, 17). Aliquando namque sub-
illud : < toile grab;dum tuum, et vade in do-
Surge, sidiuin vit;e pr;psentis. Unde Jacob ait :
< Domine
mum tuam (Joan. v, 8).» Aliquaudo repausatioin Deus,si dederismihipanemadcdcniluiii.iKlreliqua
bonis operibus, ut illud in Actibus apostolorum {Gen xxvni, 20). Et Doiiiinus : « Uuwvilis flje upn
383 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS If. 384
propter me, quia manducastis ex pauibus, et
setl A ergo caro,etossanudautur, quia, dum Uagellis ar-
saturati estis (Joan. vi, 26). » Porro aliquaado guentibus carnalis delectatio extenuatur, ea quas
jucunditas human<e deleotationis accipitur. Hinc dudum quasi sub carne latuerant virtutum fortia
Jeremias ait « Omn s populus ejus gcmens et
: patefiuut. Nemo qiiippe, quantum profecerit, nisi
quierens panem, dcderunt protiosa qufe([ue pro interadversa cognoscitur. Sequitur :
cibo, ad refocillandam animam (Thrcti. i, H). » Vkhs. 22. Appropinquabil curruptioni anirna
Gemit enim populus et qu.erit panem, cum prava illius, et vita ejus mortiferis. — Tentati enim
multitudo quia non ad votum praesentis
affligitur, uniuscujusque justi anima corruptioni appropin-
vitre jucunditate satiatur. Sed « pretiosa quaeque quare dicitur, quando ne eam virtus possit extollere
pro cibo » dat, quia virtutes mentis in appetitu per flagella compellitur quod seex propriainlirmi-
iransitoriiB delectationis iuclinat, et refocillare ani- tate debet sentire. Corruptione videlicet appropin-
mam nititur, quia perversis suis desideriis satis- quat, quia ex suis se viribus perditioui proximum
facere conatur. Sequitur Et animx illius cibus
: non quod a perditione longe est,
ignorat, ut hoc
ante desiderabilis. — Unusquisque enim, cum sLbi non Domino tribuat. Appropinquat vero
sibi, sed
bene vivendi prosperitas arridet, hilarescit, atque mortiferis, quia ex intirmitate carnis proximum se
ipsa hilaritas auimum velut desiderabilis cibus g peccatis mortem fereutibus respicit, a quibus divi-
reficit. Sed cum tentatione paulo amplius immi- no miinere tanto magis longe tit, quanto se eis
nente pulsatur, a mente ejus per miproris fasti- proximum ex suis meritis deprehendit. Per con-
dium, gaudium omne respuitur quie prius eodem ;
templationem conditionis suae David corruptioni
gaudio quasi satiata leetabatur, nihilque ei aliud appropinquaverat, cum dicebat « Memento, Do- :
quam semetipsum et agnoscere et flere delectat. mine, quod pulvis sumus homo, sicut fenum dies ;
Sequitur : ejus (Psai. a\, Vi).» Per contemplationem quoque
Vkhs. 21. Tabescit caro illius, et ossa, qux tecta intirmitatis proprise Paulus mortiferis appropin-
tueranl, nudabunlur. — Cum enim flageilis pre- quaverat, cum dicebat Video aliam legem in
:
mentibus omnis exterior voluptas atterilur, inter- membris meis,repugnatitem legimentis mese,et cap-
na; fortitudinis ossa nudantur. Carnis autem no- tivum me ducentem in lege peccati, qux est in
mine, ipsa delectatio carnalis accipitur. Vcl, quid inernbris ineisl InfeLix ego hutno,quisme liberabit
per ossa, uisi virtutes animi designantur? Tabescit de corpore morlis hujus (Rom. vii, 23, 24).
'! i>
LIBER \ICESIMUS QLiARTlJS.
dum tentatum superius hominem
Eliu itaque C fieret, sequus homo ante Deum non appareret. Inde
unum in qua tentatione sit positum
demonstrat, quippe annuntiat aequitattm nostram, unde susci-
humanum genus ostendit. Unde mox generale pere dignatus est inhrmitatem nostram. Sequitur :
subintulit remedium, dicens : Veiis. 24. Miserebitur ejus, et dicet: Libcra
Vers. 23. Si fuerit pro eo Angelus loquens. — eum. — Mediator Dei et hominum homo Christus
Quis euim iste agelus est nisi ille qui per prophe- Jesus iu eo miseretur hominis, quo formam ho-
tam dicitur : « magni
consilii Angelus? » Uuiaenim minis sumpsit qua misericordia homine redemp-
;
Greeca lingua evangehzare denuntiare dicitur, to dicit Libera eum, ut non descendat in
Patri:
semetipsum annuntians nobis Dominus, Angelus corruptionem. Sicut jam supra diximus, dicere
vocatur, et bene ait Si fuerit pro eo Anyeius
: ejus est libera hominem, naturam hominis assu-
:
loquens, quia, sicut ait Apostolus, « etiam inter- mendo liberam demonstrare. Ex ea quippe carne
pellatpro nobis (Rom. vui, 34). » Sequitur: Utium quam sumpsit, etiam hanc ostendit liberam
de similibus. — Mos medicinie est, ut aliquando quam redemit, sicut ipse ait : « Sivos Filius libcra-
similia similibus, ah(iuando coutraria contrariis vit, vere hberi eritis (Jcian. viu. 36).>>Superiusenim
curet. Veniens ergo ad nos desuper mcdicusnoster, dictumfuerat : AppropinquavH corruplioni aninia
totosque nos inveniens languoribus pressos, quid- ejus, postmodum dicitur, non descendat incojTup-
|,
dam nobis simile, et quiddam contrarium appo- lionem. —
Ac sidiceret: Quia cognoscendo infir-
suit. Quia enim ad homines homo venit, concor- mitatem suam, esse se corruptioni proximuin non
davit a nobis veritate naturaj, sed quia ad pecca- ignorat, idcirco ad corruptiouis interitum non des-
tores justus, discrepavit a uobis vigore justitise. cendat. Ad corruptionem euim descenderet, si suis
Quia igitiu- Dominus vere natus, vere mortuus, viribus longe se a corruptione esse judicaret. Sed
vere resuscitatus, in omnibus tamen distat a nobis quia corruptioni appropinquavit humihter, debet
magnitudine potenti», sed sola uobis concordat ab ea misericorditer hberari, ut eo contra impu-
ventatenaturie.Perhoc pro nobisPatri loquitur, per gnandiim vitia fortis sit, quo se suis meritis coguo-
quod semetipsuiu pro omnibus hominem demons- scit infiriuum. Sequitur : Inveni in quo ciptxpUier.
trare dignatusest. Sequitur : Ut annuntiet homini- — Ac si aperte Mediator Dei et hominum dicat :
bui xquitalem, — Quia nisi ille hominibus similis Quia nuUus hominum fuit, qui coram Deo inter-
:
385 EPITOME MORALIUM. S. GREG. IN JOB. LIB. XXIV. 386
cessor justus pro omnibus apparel, memetipsum A Suam quippe justitiara homini Dominus reddit,
ad propitiaudum liominibus hominem feci, et diim non quam ex semetipso habuit. Ulam ergo justi-
me hominem exhibui, in quo justo homine homini- Uam reddet Deus homini, ad quam conditus iuit,
bus propitiarer inveni. Et quia intirmitatem susci- ut inhEPrere Deo hbeat, ut minacem ejus senten-
piens Dominus, dum pcenam nostram moriendo Uam perUmescat, ut serpentis callidi blandis jam
toleravit, corrupUonem nostram resurgendo mu- promissionibus non credat. Sequilur :
tavit bene iste .\ngelus mortaUtatis nostrie Ilagel-
; Vers. 27. Respiciel homines, et diret : Peccavi.
la subjungit, eorumque miseretur, dicens : — Sed peccatorem se unde cognosceret, si justi-
Vers. 22. Consumpta est caro a suppliciis, re- tiam non haberet ? Nemo quippe forUtudinem
verlatw ad dies adolescenlise sux. Ac si diceret — suam, nisi cum rectus esse cceperit, deprehentiit.
Mortalitatis suae pcena in quamdam vetustatis suse Nam qui omnino perversus est, neque hoc potest
senectutem dejectus est, reverlalur ad dies ado- videre quod est qui vero peccatorem se esse
:
lescentise sux, id est, priori integritate renovetur, intelligit, jam ex parte aliqua esse justus inchoa-
ut non eo maneat quod lapsus est, sed ad hoc re- vit, atque id quod non justus fecerai, ex eo quod
demptus redeat, ad quod percipiendum conditus cst justus accusat. Scriptura etenim sacra ah-
fiut. Scriptura enim sacra seepe adolescenUam pro p quando homines ponere solet buniana sapientes,
novitate vitte ponere consuevit. Unde venieuti sicut ait Paulus Cum enim si inter vos zelus et : <>
sponso dicitur « AdolescentuIiB dUexerunt te
: invidia, nonne carnales esUs? nonne homines
{Cant. I, 3). » Senectutem quippe veteris hominis estis ? » (/ Cor. m, 3. Qui etiam quia carnali affec-
inter viUa tabescentem detlebat ille qui ait « In- tioni succumbunt, non jam homines, sed jumenta
:
veteravit inter omnes inimicos meos [Psal.m, 8). » nominantur. Unde per David dicitur « Homo :
Econtra ahus gaudere in vu'tuUbus admonens di- cum in honore esset non intellexit, comparatus
cit : « Lfetare, juvenis, in adolescenUa tua [Eccle. est jumentis, » et reliqua (Psal. xlviu, 13). Ali-
Sequitur
XI, 9). » : quando homines cum dicit, eos a bestiis raUone
Vers. 26. Deprecabitur Dominum, et placabilis disUnguit, quibus per prophetam Dominus dieit :
ei erit. — Prius enim postulare Angelum, et post- « Vos autem pascuie meie greges, homines estis
modum hominem dicit, quia nisi ante ipse Domi- [Ezech. XXXIV, 31). » Recte ergo de hoc poenitente
nus per iucarnationem suam interpellans Patrem dicitur Respiciet homines, et dicet : Peccavi. Ac :
vitam nostram peteret, nunquam se nostra insen- si dicatur Sanctorum virorum exempla conspi- :
sibUitas ad postulanda ea qucc feterna sunt esci- cit. atque corum comparatione se pensans, ini-
taret. Sed incarnationis ejus prfecessit oraUo, ut „ quum se esse deprehendit. Qui enim plenissime
torporis nostri evigilaUo subsequatur. Sequitur: Et inteUigere appetit quaUs est, tales nimirum debet
videbit faciem ejus injubilo. Aliter enim quisque —
conspicere quaUs non est, ut ex bonorum forma
compungitur cum interna intuens malorum suo- meUatur quanto ipse deserto bono deformis est.
rum pavore terretur: ahlervero compungitur, cum Unde et per Ezechielem dicitur « Fili hominis, :
gaudia superna conspiciens, spe quadam et secu- ostende domui Israel templum, et confundantur
ritate roboratur. Menti enioi nostrfe de considera- alj iniquitatibus suis, et metiantur fabricam, et
tione caecitaUs suae prius ignis tribulationis immit- erubescant ex omnibus quee fecerunt {Ezech.
omnis vitiorum ferugo concremetur. Et
titur, ut xuii, 11). » Tunc quippe templum ostenditur, cum
tunc mundatis ocuUs cordis illa laetiUa patrife coe- justi anima quanta sancUtate fulgeat ad confu-
lestis aperitur, ut prius purgemus lugendo quod sionem suam peccatoribus demonstratur. MeUri
fecimus,etpostmodum manifesUus contemplemur vero fabricam est pensare subtUiter justorum
per gaudia quod qua?rimus. Juhilus namque dici- vitam. Sequitur Et vere deliqid, et ut eram di-
:
tur,quando ineffabile gaudium mente concipitur, gnus non recepi. —
Peccatores se plerumque con-
quod nec abscondi possit, nec sermonibus aperi- fitentur, etiam qui se esse non credunt. Nam
ri et tamen quibusdam motibus proditur, quam-
;
saspe contingit ut passim se homines iniquos esse
visnuUis proprietatibus exprimatur. Hinc scriptum fateantur, sed cum peccata sua veraciter ahis
est « Beatus populus qui scit jubilaUonem {Psal.
: arguentibus audiunt, defendunt se summopere
LXXXMU, 16). » Quia enim per faciem quemlUjet atque innocentes videri conantur. Unusquisque
agnoscimus, non immerito cogniUonem Dei.faciem enim in flagello positus, minus adhuc peccata
vocamus. Unde Jacob postquam cum angelo luc- sua considerat, si vel tanto vel amplius se per-
tatus est, ait « Vidi Dominum facie ad faciem
: cussum quam merebatur, existimat iste autem :
{Gen. xxxii, 30) » ac si diceret Cognovi Domi-
; : qui quanto majorum exempla considerat, tanto
num,quia me cognoscere ipsedignatus est. Quam examinaUone
districtiori se pensat, minus se per-
cognitionem plenissime fleri Paulus in fine testatur, cussum quam merebatur agnoscit, quia in iilorum
dicens : « Tunc cognoscam sicut et cognitus sum jusUtia conspicit quam gravis sibi culpa fuerit,
(ICor. xin, 12';. » Sequitur : Et reddet hominijusti- quod erravit. Et idcirco hoc quod paUtur distric-
tiam suam.—- Justitia nostra dicitur, non quae ex tum esse non sentit qui districte novit pensare
nostro nostra est, sed quiB divina largitatc fit nos- quod fccit. Sequitur :
tra, sicut in Dominica oratione dicimus « Panem : \ Kiis. 28. Libcravil cnim animaiii suniii nc/ieryeret
nostrum quotidianum da nobis hodie {Luc. .xi, 3). » in interitum. — Quia prseveniente divina gratia, in
»
387 S. ODONIS ABBATIS CLUMACENSIS II 388
operatione liona nostrum liberumarhitriumsequi- A Plerumque autein conversusquisqne taliiius tenta-
tur, nosiuetipsos liberare dicimur.qui liberanli nos tionum sUmulis agitatur, quibus ante conversionis
Uomino eonseutimus. Cntle Paulus, cum diceret : graliam nuuquam pulsatum se esse reminiscitur.
< A])undantius illis omuilius laboravi, » ne labores iNonquia tiinc eadeiu radix tentationis deerat, sed
suos sibi tribuisse viderelur illico adjun.xit : « Non quia non apparebat. liumauus (|ui]ipe animus
autem ego, sed gralia Uei niecum [I Cor. xv, 10). >' multis cogitatiouil)us occupatiis swi^e sibimet ipsi
Sequitur Sed uwem lucem viderel.
: Lucem vi- — aliquo modo mauet incoguitus, ut omuino quod
delicet veritatis, quam corile viderc niortuus non tolerat nesciat. Intcr heec ergo depreheusa mens
posset,vel certe quia Uominus dixit;<' Eyo sum lux liuc illucque disteiiditur, et multiplicibus lentatio-
mundi \Joan. vn, Videbunt lucem etiam
12). >> num cTstibusdissipatur ita vero circumfremeiti- ;
mortui, quaudo omnes ad judi- l)us tentalionum motibus angustatur, utreete deeo
injusti euni venire
cium in Immanitatis lorma conspexerint. Seil vi- dici ileljeat « Abominabilis ei sil in vita sua pa-:
vens lunc lucem respicit, qui liberis oculis cordis nis, » ut supra. Sed quia misericors Deus probari
in forma ejus divinitatis altendit. Sequitur nos permittit tentationibus, non reprobari, sicut
:
Vers. 29. Hasc ontnia operalur Deus, Iribiis vi- scriptum est « Fidelis autem Deus qui non patie- :
cibus per singulos. —
Ac si diceret Quod semel g tur vos tentari supra id quoJ potestis, sed faciet
:
de uno dixi, hoc tribus vicibus por singulos agi- cum tentatione etiam proventum ut possitis susti-
tur.Sed solerter intuendum estquie istfe tres vices nere (/ Cur. x, 13 » citius consolationis opus oc- ,
sint quibus miusquisque homo anxietate mferoris curnt, et surgentes tentatiouum stimulos mitigat,
afflcitur, et, post mcerorem, protinus ad securita- impugnantesque se cogitationuin motus interna
tem h«titia vocatur. Igitur si vigilaiiter attcudi- pace tranquihat. Moxque anima immensaiu de spe
mus, has tres vices mceroris et l:etitiie in unius- cffilesti Iretitiam percipit duiu devictum malumres-
cujusque electi animo iatis alternari modis nivc- picit quod tolcravit, utjure de hoc teutato liberato-
niuius, id est conversatione, tentatione, morte. que hominedici debeat. Videbit faciem ejus in (c
In prima quippe, quam diximus, couversationis jubilo, ethberavit animam suamne pergeretin iu-
vice, gravis mffiror est, cum sua unusquisque pec- teritum, sedvivens lucem videret.» Post conversa-
cata considerans, curarum secularium vult com- tionis namque certamina, posl probationis ;erum-
pedes rumpere, et viam Uei per spatium secur;e nam, restatadhuc dura tcntatio. Quia venire non
conversationis ambuhire. Recte ergo dc hoc ama- potest ad perfectae gaudia libertatis, nisi prius de-
rescente homine dici potest « Abomiuabilis ci lit
; bitum solverit humauEe conditionis. Conversus au-
in vita sua panis, et animae ilhus cibus ante desi- tem quisque sibicaute solhcitus, tacite secumcon-
p
derabilis. Tabescet cai'o ejus, et ossa, qucT tecta siderare non cessat, feternus Judex quam distri-
fuerant, nudabuntur. Appropinquavit coruptioni ctus adveniet suumque terminum quotidie pros- ;
anima ejus, et vita illius mortiferis. » Sicut supra picit, et ante severitatem tant;e justiti«,quas raUo-
dietum est [Job xxxni, 20, 22;. Sed
quia divina nes vit;e suse sit positurus, attendit. Considerat
non prr
gratia diutius istis difficultatibus affici quippe quod viam vitee preesentis nequaquam sine
mittitur, ruptis peccatorum nostrorum vincuhs, culpa transire potuimus considerat, quia nec hoc :
citius nos ad libertatem novae conversationis con- quidem siue aliquo reatu est quod laudabditer ges-
solando perducit, titque cordi immensa hetitia, simus, remota pietate judieemur. Quis enim
si
quia ei quem desideral jam per spem seciiritatis nostrum vitam prsecedentium Fatrum valeat vel
appropinquat, ut recte de hoc dici debeat « De- : superare vel assequi ? Et tamen David dicit « Ne :
precabitur Deum et placabiUs ei erit, et videbit intres in judicium cum servo tuo {Ps. cxlu, 2). »
faciem ejus in jabdo, et reddet homini justitiam Solutioni ergo carnis appropinquans, nonnunquam
suam. Respiciet homines et dicct. Peccavi, et vere terrore vindictce etiam justi anima tm'batur, cui,
dehqui, et ut eram dignus non recepi. Liberavit et si quid tranquillum iu hac vita sapere potuit,
animam suam ne pergeret in interitum, sed vivens mortis articulo iuterveuiente concutitm', ut jure
lucem videret (Ibid., 26, 28). " Post primam igitur dici debeat « Abominabilis ei lit in vita sua panis,
:
vicem mceroris atque laetitise, quam unusquisque et reliqua. Sed quiajustorumanimajalevibusqui-
per studium conversionis agnoscit, haec sccunda busque contagiis ipso ssepe mortis pavore purgan-
suboritur, quia ne securitatis neghgentia dissolva- tur, ffiternse retributionis gaudia jam ab ipsa car-
tur, impulsu tentationis afflcitur. Et quidem quisque nis solutione percipiunt. Pleruraque vero contem-
in ipso conversationis initio magna plerumque plationem percipiuut quamdam retributionis »ter-
excipitur dulcedine consolationis, sed durum labo- nae, etiam priusquam carne exspolientur. Hilare-
rem postmodum probationis experitur. Tres quippe scunt, etdum vetustatis debitum solvunt, novijam
modi suut conversorum. luchoalio, medietas, at- muneris tetitia perfruuntur, recte dicitm- « Vide- :
que autem veniuut blan-
perfectio. In inchoatione bil faciem ejus in jubilo.» Sequitur :
thmentadulcedinis in medio quoque tempore cer-
; VERs.SO.i// revocel animas eorum a corruptione,
tamina tentatiouis ad extremum vero perfectio
; el illuminet luce viveniium. —
Lux quippe morien-
plenitudinis.Prius ergoillos dulcia suscipiunt qu.e tium est, quam corporeis ocuUs cernimus. Qiii au-
consolentur; postmodum amaraqu;e exerceant, et tem adhuc luiic muudo vivunt, luce morientium te-
tunc demum suavia atque sabUmia qute coatirmeat. nebrescunt. llluminantur autem lnce viventium qui,
: : : : :
38;» EPITOME MORAIJUM S. GREG. IN JOB. LIB. XXIV. 390
despecto temporali Iumiae,ad splendorem iaterna? A videumus quid sit melius. — Sed utrum hoc judi-
claritatis recurrant ut ibi vivant, ubi verum lumen cium humili corde quaesierit, facile cognoscimus
et
sentiendo videant ubi non aliud lumen atque
: si subsequentia ejus verba pensemus. Sequitur :
aliud vita, sed ubi lux ipsa vita sit. Ulji sic nos lux Vers. 5, 6. Quia dixisd, Job : Justus su7n, et
exterius circumscribat, ut interius impleat ; sic Deus subverlit judiciummeum. In judicando enim
iuterius impleat, ut incircumscripta exterias cir- me mendacium est, et violenta sagiltameaabsque
cumscribat. llluminantur ergo hac luca vwentium, ullo peccato. — Hsec beatum Job dixisse queritur,
quam tanto tunc subtilius conspiciunt, quanto qute tamen quia minime dixerit requisita sacrae
nunc atl illam prius vivunt. Sequitur :
historiseverba testantur. Sed qui judicium feque
\ers 31. Attende, Job, et audi me, el tace dmn qusesierat, eo culpa quam finxit protiaus senten-
ego loquor. —
Qualem ^e apud se habeat, hac lo- tiam promulgat nam sequitur : :
cutione manifestat. Immensa enim superbia esl, a Quid qui bibit sub-
^ ERS. 7, 8. est vir ut est Job,
seniore sibi reverentiam exigere, et silenMum im- sannationem quasi aquarn, qui graditur cum ope-
perare meliori. Sequitur rationibusiniquitatum ? Ecce judicium quaj- —
Vers. 32. Si autem kabes quod loquaris. respon-
rens, judicium protuUt, et post allegationem suam
de miki, loquere ; volo enim teapparerejustum.- b ^^^^ beati Jobexspectata senteatia,eum damnatio-
Quia autem priedicatores justi dum quosUbet cor ne dignuiu ex reproborum societate judicavit. Ait
ripiunt, stepe per humilitatis gratiam ad cogita-
enim Qnis est vir ul est Job ? Ut utique subau- :
tionum suarum intima revertuntur, atque in eo
diamus, nullus atque subjungit Qui bibit sub- ; :
ipso quod corripiunt, ne quid fortasse fallantur
sannationem quasi aquam. Aqua autem cum bi-
exquirunt, correptisque licentiam tribuunt, ut si
bitur, ita liquide sumitur, ut ad sorbendum nuUa
quid pro se ipsi justius sentiunt fateantur. Hoc
sui pinguedine retardetur. SubsannaUonem vero
nonnunquam etiam arrogautes imitari appetunt.
ut aquam bibere est, Deum sine aJiquo olistaculo
Paulisper enim in verbis elatione postposita, quasi cogitationis irridere, ut eo quod superbi* lingua
eorum quos corripiunt, si forte reperiri potuerint,
vel conscieutia, nuUa trepidatio contradicat. Hffic
justitiam quserunt, non quia ita sentiunt sed quia
autem ejus sententia super beatum Job, quantum
ornari per speciem humihtaUs concupiscunt. Me- ab tramite veritatis exorbitet, illa eUam attesta-
tuunt euim ue superlji ac tumidi quia sunt, esse tione cognoscimus qua ad diabolum dicit «Nun- :
videantur. Sequitur quid considerasti servum meum Job, quod non
Vers. Quodsi non hahes, audi me. el tace.et
33.
sit ei sinUhs super terram ? » [Job. i, 8.) Ecce
docebo te sapientiam. —
Quia enim veraciter qu»- C quem Veritas dicit absque comparatione justum,
runt au(Ure qund justum est, sequanimiter exspe- eum Eliu asserit absque comparaUone peccato-
ctant audire quod quferunt. Eliu autemqui veraci- rem. Sed hsec esse propria arrogantium prfedi-
ter requisitionis verba non protulit, dici quodquoe-
catorum solent, ut etiam aSUctos auditores suos
sierat nou perniisit sed mox qufe intrinsecus ges-
:
magis disUicte corripere appetant, quam blande
tavit, erupit, qualemque se in oculis suis halsebat
refovere. Plus euim student ut mala objurgando
ostendit, dicens Tai.e, et docebo te sapientiam.
:
increpent, quam bona laudando confirment. Ua-
Arrogantes enim viri, quando aUquid humiliter de scriptum est « lu ore stulU virga superbis ;
sonant, diu in ejusdem specie humilitaUs non per- [Prov. xiv, 4) n iSuanunquam vero eUam preedi-
durant, cum fortasse quserunt ut audiant, mox lo-
catores justirigide feriunt ; sedaUudest cum ju-
quendo obviant ne doceantur. Sequitur stitia sUmuIat; aUud cum
superbia inflat. JusU
CAPUT XXXIV. cum severe corrigunt, mternae duIcecUnis graUam
Vers. i. Pronuntians itaque Eliu etiarn hwc lo-
non amittunt. .Nam ssepe pro inquietudine refre-
cutus est: — Quid enimper hujus pronuntiationis
nanda pravorum, duriuam districti vigoris assu-
vocabulum nisi inflaUo elalionis ostenditur ? Ut
munt, sediutus charitatis igne liquefiunt, atque
verba quae de alta superbife radice veaiebant,cum
eorum amore ardent in quos aspera correctione
quadam quasi altitudine et disUnctione procede- D « Verba sapientium
saeviuut. Uade scriptum est :
rent, Sequitur
quasi sUmuU, et sicut clavi in aUum delixi [Eccle.
:
Vers. 2, 3. Audife, sapientes, verba mea, eteru-
XII, U).» Sequitur
diti, auscullate me. Auris enim verba probat, el
guttur escas gustu dijudicat. Ac si diceret Si- — Vers. 9. Dixi emm : Non placebit vir Deo,
cut nec am-is escas.nec guttur verba cognoscit, ita
:
etiamsi cucurrerit cum eo. Quod profecto quia —
nee stultus quisque sententiam sapienUs intolligit. minime dixerit, quisquis beaU Job verba legit,
agnoscit. Sed qui idcirco loquitur, ut semeUpsum
Sapientes ergo atque eruditi, audite quod dico,
qui potestis ea quee fuerint dicta eognoscere. Vi-
ostendendo superbiat, quid mirum si in altero fin-
git quod reprehendat ? Sequitur
deamus, igitur quantum timeat, qui verba sua
:
non nisi a sapientibus audire decenter exisUmat. Vers. 10. Tdeo, viri cordati, audite me. Ecce —
Verus autem pr;edi(ator sapientiai dicit : < Sa- iterum fastu superbise inflatus, eos tantummodo,
pientil)ns et insi|>ientihiis debitor sum {Rom. i, qui qiiasi digne intelhgendo se asscqui valeant,
14)." Sequitur qujeiit.
Vers. 'f. Judicium eligamus nobis, ut inter nos Vehs.I I .Absit a Deo impietas, et ab Otnnipotente
: :
391 S. ODONIS ABBATIS CLUMACE.NSIS II 392
itiiquitas ; hominis redde ei, et juxta
opus e>ii)u A ficit, quando jam nullis suis motibus servil, quia
vias si7igulorum restituetei. —\iene^]i\H,quia. in prfpsidens spiritus cuncta ejus lluxa restringit, et
omnipotente Ueo iniquilas vel impietas nonest, in quodam districtionis suffi gladio omne quod Ln iUa
hac vita uequaquam hoc semper agitur quod sub- male vivebat, interhcit. Hoc nimirum disciplinae
jungit,quia juxtaopussuum singuhs eijuxla vias gladio semetipsum Jeremias interfccerat cum di-
reddet. Nam et multos iUicita ac perversa perpe- ccbat « Postquam convertisti mc, egi preniten-
:
ti'antes gratuito prieveuit, alque ad opera sancta tiam, et postquam ostendisti mihi, percussi femur
convertit. Et nonnuUos rectis actibus deditos fla- meum (Jer. xxxi, )9) » (Juid enim in femore, nisi
gello interveniente corripit, ac si placentes quasi voluptas carnis accipitur ? Et quid est quod ait :
disphceant Salomone attestante, qui ait
affligit. : I' Postquam ostendisti mihi, percussi femur
I Sunt justi quibus mala veniunt, quasi opera meum, » nisi postquam superna spiritaliter vidit ;
egerint impiorum, ct sunt impii qui ita securi omue quod inferius in se carnaliter vivebat exstin-
sunt, ac si justorum facta habeant (Eccle. vui, xit ? In peccato enim quisque positus mortalitatis
44). »Verius ergo Ehu diceret si dixisset, quia in suae obliviscitur et terram se esse non meminit,
Omnipotente impietas atque iniquitas non est, dum adlmc per superbiam mflatur. Post conver-
etiam cum juxta vias proprias honnnibus reddere g sionis vero gratiam, cum humilitatis spiritu tan-
non videtur, nam ctquod anoliisnou intelhKitur, gitur, quid se esse ahud quam cinerem recorda-
ex occulti judicu non injusla lance profertur. Se- tur ? In cinerem Abraham reversus fuerat, dicens :
" Loquar ad Uominum meum, cum sint pulvis et
quitur
Vehs. Vcre eniin Dcus non condcmnabil fru-
12. cinis [Gen. 18, 27).» Hinc Uavid ait « Auferes spi- :
stra, necOmnipotens subverlil judicium. Ad — ritumeorum et deficient, » et reUqua [Psal. lxiu,
diabolum Dominus dicit < Commovisti me adver-: 29). Sequitur
suseum, utaffligerem eumfrustra(./o6 n, 3)..i i'on- Vers. 16. Si habcs ergo intellectum, audi quod
traria quippe videntur, nisi subtili consideratione dicilur, et ausculta nocem eloquii mei. Habent —
pensentur. AJiud namque est damnare, aliud affli- hoc proprium omnes arrogantes, ut cum fortasse
gere, Affligit ergo juxta aliquid frustra, sedfrustra acutum aiiquidsentiunt, inde mox ad vitium elaho-
non damnat. Au non juxta frustra Job afflixerat, uis erumpant, sensusqueomnium iu sui compara-
cura non delebat vitium, sed meritum augebat. lione despiciunt, seque in suo judicio aliorum mc-
Frustra enim condemnare uon potest, quia dam- ritis anleponant. Ecce Ehu quomodo pauhsper in
natio fieri non ex parte ad ahquid potest Uufe v elatiouemperverborumincrementaproflcit.Ssepius
deUcet in extremo puuit omne quod hic quisque -, namque dixeral: « Si habesquod loquaris, respon
commiserit. Nec Omnipolens subvertit judicium, de mihi, » et reliqua [Job xxxui, 32). Ac si diceret :
quia si minusrectavidenturessequaepatimur.recte Uic aliquid, si tamen dignus potueris esse qui cU-
tamen in occulto examine deccrnuntur. Sequitur : cas. Hinc autem ait Si habcs itileUectum, audi
:
Vers. 13. Quein constituit aliunt super terram, quod dicitur. Ac si aperte dicat: Audi me,si tamen
aut quem posuil super orbern quemfabricalusest? dignus poteris esse qui audiat. Isti quotidiani defec-
— Ut videUcet subaudias, nuUum. Per se quippe tus qui in cordibus reproborum fiunt, quibus in-
mundum regit, quem per se condidit, nec eget desiuenter ad deteriora descendunt. Sequitur :
aUenisadjutorus ad regendum, qui non eguit ad Veus. 17. Nunquid qui non amat judicium sa-
faciendum. Sed hsc idcircD coUiguntur, ut Uqui- nari potest ? quomodo tu eum qui jusius esl, in
do indicet quia omnipotens Deus, si per semehp- tantun condemyias .^—-Bonam quidem sententiam
sum regere non negligit quod creavit, quod bene protulit, sed beato Job proferenda non fuit. Inom-
creavit utique beue regit, quia quod pie condidit ni enim quod summopere intuendum est
dicitur
impienondisponit. Sequitur : quid dicatur, cui dicatur, quomodo dicatur. Eliu
Veks. 14. Sidirexerit ad ewn cor suum, spiri- autem attendit quod diceret, sed cui diceret, non
tum iilius et flatum ad sc trahit. —
Cursum cor attendit. Beatus quippe Job amabat judicium,quia
est, cum ima appetit, dirigitur cum ad superna causas subtiliter eum Ueo pensare noverat, nec
sublevatur. Si ergo homo cor suum ad Dominum condemnaverat eumqui justus est sed cur sme ;
spiritum et flatum iUius Uominus ad se
dirigit, peccato percussus fuerat in dolore positus cum hu-
trahit spiritura videhcet pro internis eogitationi-
:
militate requirebat. Amatjudicium quisquis vias
bus; flatum vero quo corpus traliitur, pro exter- suas subtiUter discuUt, et secretarium cordis in-
nis actionibus ponit. Deum ergo spiritum homiuis gressus, quid Uominus ipse tribuat, quid ipse de-
et flatum ad se trahere est, ad conversionem sui beat Deo pensat. Arguens beatum Job quod judi-
desiderii.etinteriora nostra et exteriora commu- cium non amaret, et quia eum, qui justus est,
tare, ut nihU jam menti exterius libeat, nihil caro coudemnasset, iUico ejusdem justi, id est, Uomini
inferius vel si appetit, adipisci conetur. Sed omne justiliam subdit. Sequitur :
quod homo est, ad eum videUcet a quo est et in- \ZRs.\8. Quidicit?'egi: Apostata; quivocatduces
terius desiderando ferveat, et exterius se edoman- impios. —
Seepenovimus quod pleriquequi praesunt
do constringat. Sequitur :
inordinatum sibi metum a subditis exigunt, etnon
Vers. 15. Deficiet omnis raro simul, ct homo in tam propter Domiuum,quam j>ro Doniino venerari
einerem revertetur. — Simul enim omnis caro de- volunt.lntus enim se tumore cordis estoUunl, cun-
: » :
393 EPITOME MOR.VLiLM S CREG. IN JOB. — LIB. .\.\V. 39.5.
tosque subditos iii sui coniparatione despiciuut. •^ ociilis humililatisexempla monstrareat. Diix quip-
Unde scriptum est « Ducem te constitucrunt, noli
: pe esi irapius ,qui a trainite veritatis exorliitaf. et
extolli. illis quasi unus ex illis (Eccii.
sed esto in dum ipsc in prjeceps ruit, adabrupta sequentes invi-
xxxu, i)benc contra eos dicitur. Qiii dirit re-
; » tat. Dux estirapius, qui per tunioris esempla viam
gi : Aposlata. Cnusquisque enim superbus rccior oslendit erroiis. Paulus duximpius esse metuehat,
toties ad culpam apostasioe dcl.nbitur, quotiespr»- cum potestatis sua? celsitudinem reprimebat di-
esse honiinihus delectatur, honoris sui siugu- cens : « .Non quserentes ab hominibus gloi iam ne-
Sub quo enim sit nou considerat,
laritate ItEtatur. que a vobis, neque ab aliis, cum possemus oneri
etquod jequahbus quasi non sit .nequahs essuliat. esse ut Christi aposloli. sedfacti sumus parvuli in
Ad viam naraque pietatis ducerent, si subditorum medio vestrum (/ Thess. ixxi).
LIBKR VICESIMIS QIINTUS.
Ipsa liumanre comlilionis qualitas iudicat quam B sponte curvantur in humilitate. Unde sanct;p, Ec-
longe rebus cwteris prfpstat. Nam collata homini clesiw de conversa prole persecuforum dicitur
ratio asserit quantum omnia, quaj vel vita, vel « Venient ad te curvi filii eorum qui humiliave-
sensu, vel ratione carent, natura rationalis antccc- runt te (/sa.LX, 14). » Et bene de morientibus po-
dit. Ettamen quia ab internis atque invisibilibus pulis non ait transibunt, sed pertransibunt, qui
oculos claudimus, alque visiljilibus pascimur, plc- etuun vivendo temporahfer quofidie ad finem fen-
rumque hominem non ex quod ipse est, sed ex his dimns, et praesentem vifani quasi quamdam vitam
quee circa ipsum sunt, veneramui'. Cumque non subigendo fransimus hoc ipsui morifuris vivere
: .
intuemur quod ipse sit, sed quid possit, in accep- quasi ad mortem ire est, et quot dies vitaj peragi-
tione personarum non ex persouis, sed ex rebus mus, quasi in itinere ad locum propositum tot
adjacentibus ducimur, sicque tit ut is quoque apud passibus propinquamus. Sequilur: Et auferent
nos intus in disceptatione veuiat, qui fori.s liono- violentum absque matiu. Suliauilis, divina judi- —
ratur, quia dum pro his quae erga illum sunt iio- cia. Absque manu vero auferenf eum qui manu
norabihs habetur, rebus suis in examine nostvo violenfus fuif absque manu auferent, quia vide- ;
postponitur. .\t coutra de Deo dicitur hcet sul)ito exitu m-genfe invisibilifer rapitur, qui
:
Vers. 19. Qui noti accipit personam principum, q visibUiter rapiebat. Sequitur
nec cognovit tyrannum, cum disceplarel contra Vers. 21. Oculi enim ejus super vias honnnum,
pauperem. —
Potest autem per principem vel ty- et omnes gressus eorum consulerat. Tunc enim —
rannum quisque superbus inteligi, per pauperes nequaquam considerare credeljafur, quaudo vio-
vero humiles designari. Tjrannum ergo discep- lenfus isfe omue malum quod poteraf iuulte perpe-
tantem contra pauperem uon coguoscit omnipo- trabat. ^sfimabatur Deus injusti aeta nou cernere
tens Ueus, quia superbos omnes vitam nunc hu- quia diflerebat juste damnare, et magna ejus pa-
milium deprimentes, iu judicio se nescire peihi- tienlia quasi quaidam negligentia putabatur.ini-
bet, dicens : « .Nescio vos, uude sitis (Luc. xni, quus quoque ipse foUes se in peccafis suis non vi-
23). » Et quia sic polenter cum vult destruit, sicut deri a Deo credidif, quoties inulte peccavit, cui
cum voluit potenter creavit, apte ratiocinando per quemdam sapientem dicitur: « .\e dicas Pec- :
subjungitur Opus enim manuum ejus sunt uni-
: cavi, et quid accidit milii friste ? (Eccli. v, 4.) >
versi. —
Atque mox subditur : Emendare non vult nequitiam,pro qua dignam non
Vers. 20. Subito morientur,et in media nocte cur- protulit pcenam. Gressus vero hominum vocat, vel
vabutitur populi et pertransibunt. Quamlibet sero siugidas operationes quibusinitimur, vel alteruan-
de hac vita tollantur iniqui,subito et repente tollun- tes mofusintim:e cogifafionis.quibusquasipassibus
tm",quiafinem suum cogitandopraevidere nesciunt. vel longe a Domino recedimus, vel pie ad Deum
Subito est quod ante cogitare non potuit. Subito di- propiuquamus; ad Deum enim quasi totgressibus
ves ille stultus est, qui horrea qufe prwparavit dese- mens accidif, quof bonis motibus proficit, et rur-
ruit,et infernilocum quem
nonprsevidebat invenit. sum fof gressibus longe lit, quot mahs cogitationi-
Unde ei dicitur: « Hac noote repetent animam tuam bus decrescit. Sequilur:
a te (Luc. XII, 20), »atcontra de justis dicitur « Vos : Vers. 22. Non sunt tenebrx, et tion est umbra
autem, fratres, non estis in tenebris,ut vos dies illa, ttiortis, ut abscondatitur ibi qui opcruntur itiiquila-
tanquam fur, comprehendat / Thess. v, 4). » ( In tem. — Quid per tenebras nisi ignorantiam.et quid
media enim nocte curvati pertransibunt, qui in perumbram mortis, nisi oblivioncm studuit desi-
obscuritatis su<b negligentia humihtati [humiliatij gnare? De quorumdam quippe ignoranfia dicilur :
rapiuntur. Tunc curvabuntur per sententiam judi- « Tenebrisobscurafumhabenfesintellectum Ephes.
cis qui nuuc curvari negliguut per liumilitatcm IV, 18). » Et rursum de oblivione qu c 111 mnrle cou-
cordis. Electi autem ne inviti curventur iu morte, tingit scriptum est: « In illa die peribuut omnes eo-
Patrol. CX XXIII. 13
: ; : »
393 S. OnOiMS ABBATIS iXUiMACENSIS II 396
gitalioues eorum [Psal. c\\.y,i). t (Juia ei"£?o per A terius saevit, quia videlicetab cxlerioribus non ac-
mortem funditus oblivioni tradetur quidquid \i- cedit. Quia ergo nunc in pote-state est internum
vendocogitatur,quasiquiTRdam oblivioest, etumbra nientis nostrse contra nos subire judieium reco-
mortis.Ac si ergo diceret Idcirco ejus judicio nul- : gnoscendo accusemus nosmctipsos quales fuimus,
lus abscouditur, quia nullateaus jiotcst aut non jiienitendo torqiieamus, non cessemus, diim lieet,
videre quod fecimus, aut oblivisci quod videt jiidicarequod fecimus. Audiamus caute quod dici-
quamvis intelligi tenebr;e vel umbra mortis etiam tur Neque enim ultra in hominis potestale esl ut
:
a'iter possunl. Omuisnamqueimmutatio velutquae- venial ad Deum in judicium. Sequitur :
dammortisimmutatioest. ldenimquodmutat,qua- Vers. 24. Conleret multosel innumerabiies, el
si alieoquoil eratinterficit, utdesinatessequodfuit, stare faciet alios pro aliis. — Fostquam multanar-
et incipiat esse quod non fui!. l.umen igitur vcrum, rata sunt de pwna malorum, subito infertiir oc-
Creator videlicet noster, quia a nulla mutabilitatis cultum judicium, quod pie super nos justeque
vicissitudine tenebrescit, nullis naturas su;e defec- quod tenere vi- disponitur, quomodo alii perdiint
tibus obumbratur, sed ejus esse sine mutabilitate quod alii ex meritis debantur, et ahi accipiunt
fulgere est tenebrse ei vel umbra mortis dicitur
; perdunt. Cunctis autcm liquet quod in iUa extre-
non messe. Undealias scriptum est » .\pud quem g ma reqiiisitione examen publicum facturus est
:
non est transmutatio, nec vicissitudinis oijumbra- omnipotens Deus, r.t alios ad tormenta deserat,
tio (Jac. I, 17) » et unde rursus Paulus apostolus
; alios ad participationem regni coelestis admittat.
dicit « Qui solus habet immortalitatem, et lucem
: Sed lioc nunc secreto judicio quotidie agitur quod
habitat inaccessibilem (/ Tim. vi, 16). » Lux tunc publice demonstratur. Nam justo ac miseri-
enim aeterna, quae Deus est, quanto incommuta- corditer singulorum corda, vel examinans vel dis-
biliter fnlget, tanto jienetrabiliter viget ;et neque ponens, alios in exteriora respuit, alios ad ea quse
occulta nescit, quia cuncta penetrat ; neque pene- sunt intrinsccus trabit. Hos accendit interna appe-
trata obliviscitur, quia incommutabiJis durat. Se- tere, illos pro voluptatibus suis deserit exteriora
quitur cogitare. Horum mentem ad superna erigit, illo-
Vers. 23. Neqtte enim itltra inhominis potestate rum superbiam in infimis desideriis mergit, et qui
est, i(t veniatad Deiim in fnrlicimn. Hie nimirum — videntur humano judicio. jam in eonspectu feter-
non judicium desisrnatur, quod per feternam
illud ni judicis stant. Quis enini houiinum ipstimare po-
retributionem punit, seil quod mente conceptum tuisset Judam vivendi sortem etiam post ministe-
per conversionem diluit. Ad illud quippe venire non rium apostolatus amittere? Et quis econtra latro-
desiderat, quisquis se per illud damnari formidat ,^ nem crederet causam vitT etiam in ipso mortis
Dum ergo dicitur Nequeenim ullra in hnminis po-
: articido invenire ? Conteruntur ctiam qui relic-
testate est,nt veniat ad Deum in judicium, profec- tis co-leslibus terram qu;Erunt. Qus autem major
toostenditur esse quoddam judicium, quod qiian- poterit esse contritio, quam deserto Creatore
doque etiam a damnatis ac reprobis desideretur. creaturam quferere ? desertis supernis gaudiis, in
Et quod est illud, nisi hocde quo Paulus apostolus infimis rebus inhiare ? Unde bene per ProphL'tam
dicit « Si nos ipsos judicaremus, non utique judi-
: dicilur « Humiliat autem peccatores usque ad
:
caremur (/ Cor. xi, 31) » et de quo per prophe- ; terram (Psal. cxivi. 6). » Quod autem dicens Con-
tam dicitur « .Non est judiciiim in gressiljus eo-
: teril 7nultos. illico adjunxit, innumerabiles, mul-
rum [Isa. lix, 8) » et quod David ait « Honor
; : titudinem exprimere studuit reproborum, quae hu-
Regis judicium dihgit [Psal. xcvm, 4). » Ut videli- manae rationis numerum transit. Vel certe indi-
cet qui jam Deum honorat ex iide, sollicite judicet care voluit quod omnes qui pereunt intra electo-
quid ei debeat in operatione. Hinc propheta ait : rum numerum non habentur, u* eo sint innume-
«reduc me in memoriam ut judicemur simul. nar- rabiles, quo exlra numerum currunt. Unde Pro-
ra si quid habes ui justiflceris (^sfl. xliu. 26). >> pheta intuens tantos hoc Ecclesiae tempore specie
Debet enim uniuscujusque mens et causas suas tenus credere, quantos nimirum certum est elec-
apud Dominum, et causas Domini eontra se soUi- torum numerum summamque transire, ait : « Mul-
cita inquisitione discutere, debet caute pensare, tipUcati sunt super numerum (Psal. xsxrs, 6).
vel quse ab eo bona perceperit, velqu» mala bo- Sequitur
nis perverse vivendo respondit. Quod electi quidem Vers. 23. Novit enim opera corum, et idcvco in.
quotidie facere omnino non cessant. Unde bene ducit noctem et conterentur. - Sciendum summope-
Salomon ait : justorum judicia
« Cogitationes reest,quodiniquus quisque duobus modis in nocte
(Prov. XII, S). » Accedunt enim ad secretarium ju- conteritur,veIcumexteriorisjudiciitribulationeper-
dicis intra sinumcordis; considerant quamdistric- cutitur. vel cum occulta sententia interiuscwcatur.
te quandoquc feriat, qui diu patieuter exspcctat ;
cum per extremum judieium, vi-
In nocte corruit,
metuuntin hisquaese egisse meminerunt: puniunt vendi lumen in perpetuum amittit. Unde scriptum
flendo quod perpetrasse se inteUigunt. Nec deest in est : 11 Ligate ei pedes et manus, et mittite eum in
hoc jiidieio mcnte concepto omne ministerium tenebras exteriores [Malth. xxii,13). » Rursum in
quod puniie reos suos plenius debeat. ^'am cons- nocle iniquus conteritiir, cum peccatorum prsece-
cientia accusat, ratio judicat, timor ligat, dolor cx- deulium confiisionedamnalus, veritalis liimen non
cruciat. Quod judicium eo certius punit, quo in- inveait,etquid deinceps ageredebeatnon agnoscit-
397 EPITOME MOR-VLiUM S. CREG. l\ JO». — LIB. .\.\V. ;!58
Omne quippe peccatum quod tamen cituis poeni- A modis admittitur. Nam aut ignoranlia, aut intir-
tendo non tegitur, aut peccatum est et causa pec- mitate, autstudio perpetratur, et gravius quidem
cati, aut peccatum et poena peccati. Peccatum infirmitatequam ignorantia, sed multo gravius
namque quod pcenitentia uon diluit, ipso suopun- stiulio quam infirmitate peccatur. Ignorantia Pau-
dere niox ad aliud traliit. ITnde flt ut non solum lus peccaverat, cum dioebat a Qui priusfui blas-
:
peccatum sit, sed peccatum et caiisa peccati. Ex phemus et perseculor,
reliqua (77w. i, 13).
» et
illo quippe vilio culpa su')spquens oritur, ex quo Petrus vero infirmitate pecoavit. Induslria vero
csecatamens ducitur ad pejus et alio ligetur. Sed peccaveraut Iii, de quibus dicebat ipso Magister :
peccatam quod ex peccato oritur, iion jam pecca- « Sinon venissem, et locutus eis fuissem, pecca-
tum tantummodo, sed peccatum est etpa?na pee- tum non habeient, » et reliqua (Joan. xv, 22-24.).
cati, quia justo udicio omnipotens lleus eor pcc- Sunt ergo nonnuIU in Ecclesia, qui non solum
cantis obnubilat, ut pra>eedentis peccati mcrito bona non faciunt, sed etiam porscquuntur, et
etiam in aliis cadat. Hinc David ait : " Appone ini- qu;e ipsi nogligunt facere etiam in aliis detestau-
quitatem super iniqiiitatem eorum, llorum peccatum scilicet non ex iniirmitate
et non inlrent tur.
injustitiam luam {Psal. lxui, 28). » Igitur quia vel ignoranlia,sed ex solostudio perpetratur, quia
preecedentilnis peocatis cfpcatus oculus oordis, ipsa B videlicet si vellent implere boua, nec tamen pos-
csecitas qu;p peccantis animum ex aute actre cul- seut, ea quae in se negligunt, sallem in aliis ama-
pa; damnatione confundit. merito nox vocatur, rent. SequiturEt onines vias ejiis
: inteUiijere no-
quia perlianc ab oculis dolhiquenlis lumen veri- Luerunl.—^on enim infirmitatenon inlelligunt, sed
tatis abseonditur. Inducere autem noctem dicitur inlelligere noluerunt, quia sa;pe quee facere dispi-
Dominus, non quod ipse tenebras inferat, sed quod ciunt etiam scire contemnunt. Quiaenimscriptum
obscura corda peccantium misericorditer non il- est Servus nesoiens voluntalem Domiiii sui et
: «
lustret, ut hoc ipsum in nocie c;pcas;>!e sit. a casteris non faciens digna, plagis vapulabit paucis, et ser-
tcnebris lilierare voluisse. Sequitur. vus sciens volunlalem Domini sui, et non faciens
Veiis. 26. Qtiasi impios per^iissit eos in locu ri- Juvtacam, vapulabit multis {Luc. xii, i7, 48). » Ira-
denliiim. — In Scriptura sacra quasi aliquando pro punitaleiu peccandi existimant remedium nescien-
similitudine, aliquando pro veritate poniconsue- di. Qui nimirum sola superbia' caligine tenebres-
vit.Pro similitudine enim quasi ponitur, sicut cunt, atque ideo non discernuut, quia aliud nes-
Apostolus dicit « Quasi tristes, semper autem
: cisse, aliud .scirc noluisse. .\escire enim ignorantia
gaudentesl// Cor. vi, 10). > Pro veritatc autem est, scire noluisse superijia. Ma quippe est incar-
ponitur, sicut .loannes Vidimus gloriam ejus
ait : « j. natse omms aclio quam teuiporaliler gessit, viae
gloriam quasi unigeniti a Patre [Joan. i, 14). » Hoc ejus suat vivendi ordLnes, quos ad se veiiientibus
autem loco niiiil differt utrumpro simiiitudine, an stravit. Totitaque ad se venientibus vias praebuit,
positum, quia quolibet dicatur or-
pi-o veritate sit quot bene vivendi exempla nionstravit. Humilitatis
dine, aperte prava malorum vita signatur. Impios ejus Fropheta vias aspexerat, cum suspirabat di-
vero Scriptura sacra proprie infideles appellat. cens « In maudatis tuis exereebor, et considera-
:
Hac namque ab impiis dis-
distantia peccatores bo vias tuas {Psal. cxviii, 15). « Quia ergo superbi
ceruuntur, quia cum omnis impius sit peccator, quique humihtatis Dominicse facta contemnunt,
non tamen omnis peccator est impius peccator, ;
recte dicitur, vias ejus inteUigere noluerunl. Vias
non tamen omnis peccator est impius peccator ;
itaqueejus intelligere est, et humiliter tolerare
enim dici etiam qui in fide pius est potest. Unde tran^itoria, et perseveranter exspectare mansura,
Joannes ait « Si dixerimus quia peccatum non
: ut exemplo Dominico ceterna quajratur gloria op-
habemus, veritas in nobis non est (/ Joan. i, 8). » probrns temporalibus comparala. Sequitur :
Impius vero proprie dicitur, qui a religionis pie- Vers. 28. Ut pervenire farjet^ent ad cum clamo-
tate separatur. De lalibus enim Propiieta ait : rem egeni, et audiret vocem pauperum. — Cum
« Non resurgent impii in judicio {Psal. i, 3). >• I,o- enim isti superbiunt, clamant ad iJoininum hi qui
Gus autem videnlium sancta Ecclesia vocatur in : ipsis superbienlibus o,.primuntur. Vel certe, id-
ipsa enim recte consistitur, ut lumen verum, quod circo dicitur quod ad Deum feceruut clamo-
Deus est, videatur. Unde ad Moysen dicitur : " Est rem pauperuiu pervenire, quia istis cadentibus in
locus penes me, supra petram cum
et stabis trans- eorum loco pauperes, id est humiles, spiritu su-
ibit mea majestas (Exod. xxxni, 21,22). » Et post brogantur. Et quia hoc eorum casu factum est,
paululum : « Auferam manum meam, et videbis ipsi fecisse referimtur, eo videlioet loculionis ge-
posteriora mea {Ibid., 23). » Multi quippe intra nere quo pugnare castra dicimus, quia pugnatur
sanctam Ecclesiam positi pia specie, extra Eccle- ex illis. Vel certe, quia cuncta quae superius dicta
siam inventi sunt impia conversalione. De quibus sunl, referri etiam ad rectores ecclesiasticos pos-
bene alias scriptum est « Vidi impios sepultos,
: sunt, qui relicto prfedicationis studio, sub occa-
qui, cum adviverent, in loco sancto erant, et lau- sione regiminis terrenis negotiis involvuntur, apte
dabanlur in civitaie quasi justorum opera [Eccle. %uh]un'A\im Ul pervenire facerent ad eum cla-
:
vui, 10). )) .Sequilur : moreni egeni, ct audiret vocem pauperum. Quia
Veus. 27. (Jui f/uasi dr induslria recesscrunt ab nimirum, dum ipsi curis s;ncularibus occupati prae-
eo. — Sciendum quippe est quod peccatum tribus dicationis ofiicium deserimt, gregem subditum iu
; :
399 S. ODOMS ABBATIS CLUMACENSIS II 400
i^rorumpere clamore compellunt, ut
quereliiriiiu A transivitad genus, nunc de genere se convertit ad
quasi unusquisque subjectus de vita ficli pas-
jiu-e speciem. Verum namque regem super Judsea re-
toris imuiurmuret, cur lenel magistri locum, qui gnare noluit, et idcirco ex gentibus meritis hypo-
non esercet officium, quamvis fortasse meliusper critam accepit, sicut quoque Veritas in Evangelio
tumorcm potenlium supcrliia Juiheorum, ct per dicit : II Ego veni in nomine Patrismei, et non
clamoreui pauperumdcsiileriaf^eutiuni fii;urautur, accepistis me ; alius veniet in nomine suo. hunc
sicut attestante Veritate, per cpulantem spleudide accipietis {Joan. v, 43). » Potest etiam per hypo-
divitem Judaicus populus designatur. Et per vul- critam, caput .\nticliristus [Antichrish] designari
neratura Lazarum, qui interpretalur adjiilus, for- seductor quippe iUe lunc sanotitatem simulat, ut
nia gcutilis populi exprimitur. Illis ergo peccanli- ad iniquitatem trahat, sed propter peccata populi
bus pauperum clamor auditur, quia dum Judtei rcgnare pcrmittitur, quia niuiirum tunc ipsi sub
contra Deum superbiunt, ad Deum vota gentilium illius regimine prEeordinanlur, quia digni ejusDo-
pervenerunt. Sequitur : mino ante sa-cula pnesciuntur qui peccatis subse-
Vers. t9.Ipso enim concedenie pacem, quis est quentibus exigunt, ut sub iUo judiciis prajcurren-
quicondemnet ? Ex quo abscondertt vultum suum, libus disponantur. Quod ergo tunc Antichrislus
—
quis est qui contemplelur eum ? Nemo ergo dis- r super impios regnat, non est ex injustitia judicis,
cutiatcur staute Judaico iiopulodudum in infide- sed ex c\Upa patientis quamvis plerique et prin- ;
Iitate geulililas jacuit, cur ad lidem gentilitate sur- .npatum illius non viderunt, et tameu ejus princi-
gente Judaicum populum intidelitatis eulpa pros- patuipeccatorum suorum condiUone deserviunt,
travit. Nemo discutiat cur alius trahatur ex dono, quia et quem dominantem sibi minime conspi-
alius repellaturex merito. Si enim gentilitatem ciunt, eum procul dubio perverse vivendo vene-
miraris assumptam !>so concedenle pacem, quis rantur. An non ejus membra sunt qui per afle-
est qui condemnet ? Si Jud;i>am obstupescis perdi- ctatm sanctitatis speciem appetunt videriquod non
tam, ex quo absconderit vultura suura, quis est sunt ! Dle namque principahter hypocrisim sumet.
qui contempletur eum ? llaque consilium summae quiacum sit damnatus homo et nequam spiritus,
et occultae virtutis satisfactio sit aperte rationis, Deum se esse mentitur, sed procul dubio ex ejus
Uude Evangelio Dominus cum de hujus rei cau-
in nunc corpore prodeunt qui iniquitates suas sub
sa loqueretur, ait « Conhteor tibi, Domine,Pater
: tegmine abscondunt, ut professione
sacri honoris
cceli et terrte, qui abscondisti Im^c a sapientibus et videri appetant, quodesse operibus recusant, quia
prudentibus, et revelasti ea parvulis \Maith. xu, enim scriptum est n Omnis qui facit peccatum,:
33). » Et super genles et super omnes q servus est peccati (Joaw. vni, 34).» Quanto nunc
Sequitur :
homines.—.Kc si aperte admoneantur attendere, liberius peragunt perversa qufe volunt, tanto ejus
quia hoc judicium quod super unaui geutem des- servitio obnoxii obligantur. Sed quseri potest ratio-
cribitur, etiam super omnes homines invisibili ex- nabiliter quomodo hocin loco dicitur,quodre£/Mare
aminalione celebratm-, ut alius repellatur, alius hypocritam Dominus facit, cum hac de re specia-
liter queritur per prophetam dicens " Ipsi regna-
ehgatur occulte, sed nullus injuste. Hoc ergo quod :
in maximis fieri cernimus, etiam in nobis singulis verunt, et non ex me principes exstiterunt, et
;
caute timeamus. Sic enim intenduntnr divina ju- non cognovi {Ose. vui, 4). » Quis enim recte sen-
dicia super unam gentem, sicut super universam tiens dicat, quia facilDominus quod minime co-
generis humaui multitudinem. Quia et sic inten- gnoscit sed quia scire Dei approbare est, nescirc
;
dit Dominus singulis, acsi vacet a cunctis, et sic reprobare. Unde quibusdam quos reprobat dicit
simul intendit omnibus, ac si vacet a singuhs. Qui « Nescio vos imde silis. Discedite a me, omnes
operarii iniquitatis {Luc. xin, 23,27). Et aliquan-
enim omnia adrainistrando implet, reget implen-
>•
do nec universo deest cum disponit unum, nec
;
do facere Dei est, cum id, quodfieriprohibet, iras-
uni deest cum disponit umversum, sanctae scilicet cendo permittit metire. Unde et regis yEgypti cor
naturae sua potentia vetus operatur Sequitur se obdurare asseruit, quia videlicet obdurari per-
:
^
Vers. 30. Qui regnare fecit hominem hijpocrilam misit. Miro modo hypocritas Dominus regnare fa-
propter peccata populi. — Quia igitur de specie cil et nescit ; facit sinendo, nescit reprobando.
LlBER VlCESIMUS SEXTUS.
\EKs,.3i,^2.Quiaergo locutus sum adDeum,te quo- tiapaulo superius se dixisse memorat, et secuturus
que non prohibebo. Sierraci, tu doce me.Siiniqui- idcirco, ne fortasse erraverit, requirebat. Neque
lalem lnrulus sain, ullra non addam. — Sicut stepe enim se errasse credidisset. Est nam-
requireret, si
contingitut bona loquanturetmaU, multa EUufor- que, ut dixi, propria arrogautium fraus, ut tunc de
I :i
: :
401 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XXVI. 402
errore requirere studeant, quando se noverint non A tatem se erigiint quam relinquunt. Qui enim ne-
errasse. Qui rursum requirere vel argui de errore cessitate cogeute, vera de se bona loquitur, tanto
despiciunt, siquaado se errasse veraciter cogno- magis humilitati jungitur, quanto et veritatisocia-
scunt. Seqiiitur : tur. Sequitur :
Vers. 33. Niinquid a te Dciis expelit eam, quia Vers. 30. Pater rni, probetur Joh usque ad
fi-
displicuit tibi? — Ac sidiceret : Ego coram Deo nem. — Ecce liocquod de arrogantife tumoie con-
rationes positurus sum. Curmodo iniquitas mea a ceperat, in veibis etiam maledictionis oxalfat, sed
te reprelienditur ? Quffi constat quia, quod in judi- fortasse Ijenevolo vim probationis oplaiet, si ste-
cio a te non requiratur. Recti viri, cum injuste ab tisse eum in probatione judicasset. Ut vero aperte
hominibus Lmpetuntur, adsupernum judicium re- malitia ejus crudelitatis appareat, probare adliuc
currunt. Unde et ab eodem Job dicitur « Ecce in : per tlagella deprecatur quem inter tlagollalapsum
coelo testis meus, et conscius meus inexcelsis {Job. fuisse jara queritur, pr^emisit quod sensit, utaper-
svi, 20). » Etquia ei summopere placere cupiunt, tius coguosci ilebeat quod optat. Adhuo feriri po-
ejus solius testimonium requirunt. Perversi quo- stulat quod jampeccasse sub manu ferientis accu-
que quia justorum vitam deserunt, sed nonnun- sat. Propria h<ec arrogantium vota sunt, ut vitam
quam eloquia scrutantur, cum de
male gestis g doleutium examinari acrius deprecentur, quia
suis
increpantur, hoc assumunt in argumento defen- qnanto sibimet ipsis justiores sunt, tanto alienis
sionis, quod justi proferunt cum testimonio purita- doloribus duiiores existunt. .Nesoiunt enim in se
tis. Unde eis et consuetudo jam facta esf, ut si quis passionemalieuie intirmitatis trahere, etsicutsuce,
eos de factis suis arguat, Dei magis judicium quam ita etiam proximi imbecilhtati misereri. Viri autem
hominum quaerant. A Deo enim et cum se dam- veraciter sancti flagellari quempiam etiam pro
nandos noverint, judicari metuunt, judicari ab ho- culpa cognoscunt, et si qu:eJam ejus iuordiiiata
minibus erubescunt. Proponunt ergo magis quod corripiunt, ail quffidam tamen dolentia compa-
metuunt, ut hoc minus docUnare valeant quod tiuntur, et sciunt sio tunieutia premere, ut sciant
erubescunt. Scriptum quippe est n Unus quisque : etiam cruynta refovere, quatenus in eis cum dura
nostrumprose rationemreddetUeo(i?o?n.xiv, 12). emolliunti iutirma roborent. Sequitur Ne desinas
> :
Quia vero esse culpabiliores soleut hi qui loqui in ah homine iniquitatis. Ilominem iniquitatis vo- —
contentione inchoant, quamqui responderint, sub- oat, quem Dcus justum pr;e omnibus superna at-
didit dicens Tu enim cwpisli loqui, etnon ego.
:
—
testatioiie denuntiat. Sequitur :
Eo seinnocentem credidit, quo pulsatus erupit, ni- Veks. 37. Qui addit super peccata sua hlasphe-
mirum ncsciens quia innocentia non tempore de- P miayn. —
Accusat eum et pro peccatis suis flagella
fenditur, sed ratione. Qui enim ejus defensionibus meruisse, et post tlagella peccasse. Longe vero
adminiculatur ?Quod si tacenti nulla intulit, recte aliter Dominus judicat, qui et fruslra flagellatum
tamen inclioanti prava respondit. Quodsiquid nosti insinuat, et bona duplicia post flagella retribuit ;
nielius, loquere. Quamvis, dumnon ait, quia melius pcena enim debetur culpie, nonprajmium. Beatus
nosti, sed quid melius nosti, loquere, nimis hoc ip- ergo Jol) sine culpa locutus ostenditur, quem post
sum superljisse est, de melioris soientiadubitasse. locutionem prsemia subsequuntur. Sequitur : Iiiter
Ecce, dum quasi humiliter beato Job loqui tribuit, nos interim constringatur, et tunc ad judicium
quod intrinsecus gestaret, ostendit. Sequitur : pi^ovocet sermonibus suis Deum. Ac si diceret —
Vers. 34. Viri intelligentes loquantur mihi. — Ex nostia assertione cognoscat, quia nequaquam
Dedignatus videlicet si beato Job loqui prfesume- divinre examinatioui suflioiat. Sequitur :
ret, qui quasi ejus inteUigere verba non posset. Et CAPUT XXXV.
quia non solum ad loquendum, sed etiam ad au- Igitur Eliu hsec rursum locutus eU. Omnis —
diendum beatum Job indignum fuisse judicavit, qui multa loquitur, in locutione sua semper inci-
sequitur Vir sapiens audiat me — Ac si diceret
: pere studet, quatenus inehoatione ipsa suspensos
Huic loqui iiijuste conceditur, qui etiam audire auditores faciat, et eo attentius taceant, quo
verba sapientium non meretur. Atque mox aperte quasi novum audire aliquid exspectant. Sequi-
quam despecta de illo senliat, manifestat di- tur :
cens : Vi:its. 1, 2. Nunquid tihi xqua videtur tua cogi-
Vers. 35. Job autem stuUe ioeutusest, etverbail- tatio, ut diceres : Justiur Deosum? —
Quiabeatus
lius non sonant disciplinam. —
Sine disciplina lo- Jobjustiorem se Deonon dixerit.omnis quitextum
cutum beatum Job crediilit, quia justum se in suis historife legitagnoscit. Sed ait «Propouat aequita- :
operibusfuissememoravit. Verum fortasse Eliu di- tem eontrame. et perveniat ad victoriam judicium
ceret, siea quiebeatusJobdeseipsonarraverat, non meum (Jab. sxiu, 7). n Vifam suam videlicet pen-
de illohsec eadera ipsedisciplinteauctorcestimasset. sans, et causas percussionis ignorans, ut ssepe jam
Innocentem enim Job se asserit flagellatum, quem dictuin est, pro diluendis peccatis se credidit, et
Deus etiamperhibuit frustrapercussuni. Quod ergo nonpro augen^lis meritis flagellari, etidcirco judi-
vox percussi superbum sonuit, quae a sententiafe- cium suum ad victoriam pervenire ccnfisus est,
rientis nullatenus discrepavit? bicautesunt hurai- quia culpam in se, pro qua debuisset perculi, non
les, qui se men<]aoio illaqueant,dum arrogantiam invcnit. Quod quidem de illo et Dominus ad diabo-
vitant, imo inentiendo superbiunt, qui contra veri- lum dixit « Commovisti me adversus cum, ut ai-
:
/* v«
m S. ODOMS ABHATIS ri.LMACENStS 11. 4i-i
fligereni euiu fi-astra (/o/>. n,^). » Vel cnrlo intiieri A (unnes iniquos, non soluin qui exteriora bona ra-
Redemptons uostri prjesentiain potuit. Ipse enim piunt, sed cliam qui raal.s suis moribus et vitee rc-
qui est virtiis Patrisetsapienlia, ctiaiu ejus .leqiiitas probte e.«mplo iuterna nostra dissipare conten-
non inconvcnientor aecipi;ar. Qiiam scilicot ;pqui- dant. llli namque ea qu.'o nobis estra sunt, inva-
tatem, fiuia Deus iniquis incaruatam futricnlihus dere ambiunt, isli nos pra-dari interius qa;erunt ;
ostendendo contra posuit, eos protinus ab iniqui- et qiiia iu hoc mundo abundat malorum vita qu»
tafe revocavit. Sequitm- : crnciat, recte dicitur : Propter multitiulinem ca-
Veus. 3. Dijcisti eiiim : Non libi placet quod re- lumniatorum clamabunt. Quisquis enim male vi-
ctum est, vcl quid tibi proderit, si ego peccauero ? vere suo nos esemplo compellit. adhuc in nobis vo-
— Si tola libri sories attenditur, nil lioriim heatus ce ealumnialoris utitur. Quisquis vero peccatum
Job dixisse monstratur, sed aiTOErantes cum non suadens, ctiaui tcrrcre oosappetit, jam contra noB
possunt reprehendere juste qu;e sant, reprehen- brachio lyrannidis stpvit. Aliud est enim vilia sua-
dunt mentiendo quse non sunt. Suquitur : dcre \ivendo, aliud jubendo terrere. Sequitur :
Vers. 4. Ilaque ego respondebo serinonibus tiiis Vers. 10. iFf non dixit : Ubi est Deiis qui fecit
et amicis tiiis trctim. — Dictis superioribus quasi me? — Mo.« sacr;G Scripturas est, ut a singulari nii-
beali Job culpabilia verba narravit, atque ex eis g mero ad pluralem subito transeat, atquc a pluraU
sibi maleriam loquendi pneposuit ; sed verbis ad singnlarem vcrtatur. IJnde et Eliuaplurah nu-
subsequeutiljus forti acuminediscutit hoc quod si- mero in sin^larem venicns, ad pcrsonam subito
bi ad dicendi materiam fallaciter linxit, et fortes infirmi uniuscujusquc transivit,fortasse quia sin-
quidem sunt sententi;ie qnm sequuutur, sed beati gulis melius recognoscitiir quidquid dici singula-
Job persouct minime coagrruunt. Sequitur : riter auilitur, ut ad cor suum quisque redeat, et in
Vers. j, ti, l.Siispice coeltim, et iiiliiere. el con- semetipso iioc quod de unoquoque dicitur repre-
templare xthera, qitod allior le sit. Si peccaveris, hendat. Quisquis euim adversitatum tribulatione
quidei nocebis ? Et si multiplicalx fuerint iniqui- fraugiiur, a quo fuclus est miuime con.templatui-.
tales tux, quid facies contra eiim Porro sijustc '.'
.\am qui quod non erat factum sine guber- fecit,
egeris, quid dnnabis ei, aut qttid de manu tua natioue nou deserit, et qui benigne homiuem, ne-
accipict ? Quamvii bealo Job scienti m;ijora ne- qua'.[uam craciari injuste permittit. Sequitur Qui :
quaquam diei ista debuerunt. vera tamen sunt dedit carmina in nocle. — Carmen in nocte est,
quff" dicuntur, quod videlicet Deo nec peccala Icfctitia iu ti'ibuIatione, quia et si pressuris tempo-
nostra noceant, nec bcne gesta concurrant. Se- rahtcr affliKimur, spe jam tamen de isternitate
quitiir : „ gaudemus. Carmina Paulus in nocte prsedicabat,
Vers.Homini.qui similis tui est iiocebit impic-
8. diuens Spe gaudcntes, in tribidatione patientes
: "
tas tHa,et filiiimhominisadjuvabit justilia ttta. — (Rom. 12). » Carncm in nocte David expres-
\ii,
Sed inter h ec illud solerter intuenduin quod ait : serat, qui dicebat « Tu es refugium a pres- :
Suspice ccelum,et intuere, et conlemplare xthera sura quoe cireumdedit me, exsultatio mea, re-
quod altior tesit. Hcec enim dicens, nimirum col- dime me a circumdantibus me (Psal. xxxi, 7). »
ligit ut considerare debeat quanto minus Deo ac- Sequitur :
tione sua aut prosit aut noceat, cui altitudine coeli Vers. Qui docet nos super jumenla terrx, et
i I.
atque prodesse vel nocere non possit.
ffitheris super volucres cceli erudit nos. Jumenta terrfe —
Quamvis in ccelo vei cethere possumus superuas sunt, qui usu vitee carnahs ima appetunt volucrcs ;
potestates accipere, semper obtutibus
divinis vero coeli sunt, qui superbae ciu"iositatis studio su-
inhaerentes, ut cum angelicos spirituslonge adhuc blimia perscrutantur. Illi vivendo se deponunt iu-
a nobis distare conspicimus, ipsi Creatori atque quam sunt
fra ; isti iuquirerido se elevant ultra
Dominatori spirituum quanto distamus interius quam possunt. IUis per sacra eloquia dicitur :
agnoscamus, corpoream tamen cwh a^therisque " Nolite lieri sicut equus et mulus, quibus non
in
materiam hoc loco sentire nil obstamus. .Nam si cst iutellectus (Psal. xxx', 9). » Istorum superbus
vigilanler exterioraconspicimus, per ipsa eadem labor increpatur, dum dicitur : Altiora te ne
<<
ad interiora revocamur. Unde Paulus ait : « Invi- qua^sieris, et fortiora te ne scrutatus fueris {Eccli.
sibiha ejus, per ea quae facta sunt infellecta c^n- m. 22 llocet igitur nos Deus super jumenta ter-
. ..
spiciuntur, sempiterna quoque virtus cjus et divi- rx et super volucres coeli. Quia dum hoc quoil
nitasi7?07n.8, IO).»Humanaimpietas ei nocet, quem sumus, agnoscimus, nec carnis nos intirmitas
pervertendoinquinat, et rursumeum adjuvat nos- dejicit, nec superbii-e spiritus levat, nec defluendo
tra justitia, quem a pravis actionibus mutat. Noceri imis subjicimur, nec superbiendo de subUmibus
enim vel adjuvari nesciunt eaqufe vel a bono cor- inllamur. Qui enim labitur carne, jumento-
rumpi, vel a malo permutari non possunt. Supern;e rum appctitu prosternitur, qui vero extollitur
igitur potestates eos Iwdi vel juvari nequeunt, mente more volucrum quasi levitatis penna
quo esse jam incommutabiles acceperunt. Sequi- sublevatur. Et est sensus, subaudis, hoc quo-
tur : que non dixit. Hoc itaque quod jumentis
Propter multitudinem caliimniatoriim
Vers. 9. et volucribus anteceUit, cum non dicit in tri-
clamaount et cjulahnnt prupter ciin brachii lyran- bulatione memorari. Ac diceret .si : Intirmus
norum. —
Calumniatores recle dieere possumus quisque idcirco nequaquani se in perturba-
:
403 EPITOME MORALIUM S. (JREr,. LN JOB. Lin. .XXVI. 406
tione corroborat, qaia et in tranquillitate nou tcni- .\ et exaudiri voces dissimulat, ct quod unusquique
perat, et idcirco nescit adversa tolerare, qiiia eon tolerat non igaorat. Neino ergo qui tardius audi-
stitutus in prosperis cogitatione se non novit a tur, crcdat quod a superna cura neghgitur. Sfep»
volatu volucrum premere, uec carnales motus a eniin nostra dcsideria, quia celeriter non fiunt
jumentorum ingluvie sublevare. Quod quidem in- exaudiuntur, et quod implare concite petimus ex
telligi Qui docet nos superju-
etiam aliterpotest : ipsa melius tarditate prosperatur. Sequitur :
menta lerrx,super voluyres cceli erudit nos.
et Vers. 14. Etenim cum dixeris, non consideral,
Nam sicut jumentorum vocabulo signatur vita lio- Judicare coram illo, et exspecta eum. Fortasse —
minum carnis adluic motibus subditorum, ita euim, dum clamor noster quasi negligitur, spes
appellatione volucrum figuratur elatio spirituum qu;e cordi merat iufirmatur, et superna adjutoria
superborum,ut per jumenta quidem terreni bomi- dcfutura credimus, quia tardius impetramus ac ;
nes, per volucres vero dsenionia desiguentur. Unde pcne inconsiderata Deo esse ingemiscimus, quae
cum semina Dominus juxta viam dicerctcecidisse, inulta toleramus. Sed cum nos ista desperationis
sulijunxit Venerunt volucres coeli, et comede-
: « procella conturbat, concussa mens citius in por-
runt ca [Matth. xiu, 4), » nimiriim pcr volucres tuin spei se collocat, si causas suas, cum Domino
signans aereas potestates. Saneti autem viri, quia 3 subtiliter pensat, si bona ejus ad memoriam re-
nec infirma hominum exempla appetunl. nec rur- vocat, si mala qufe bonis ejus reddidit apud se
sum dsemoaiaca subtilitate falluntur, et super Ju- metipsam callide non accusat, si perpendit quod
menta terrw, et super cwli volucres, virtute eru- ab eo juste meruit, et quod clementer accipit. Ac
ditiouis excrescunt. Paulus super jumenta jam si diceret Cum idcirco Deus considerare non
:
terru! edoctus fuerat, dicens < Multi ambulant, » : creditur, quia tarde miseretur, intima cogitalionis
et paulo post Quorum linis interitus, quorum
: c< ingredere, atque illic coram ejusoculis caus;e tuee
Deus venter est, et gloria in confusione ipsorum judicium suspice, et quae ipse vivendo contulisti,
qui terrena sapiunt ; nostra aulem conversatio in vel quae miserabiliter percepisti, discerne. Nam
ccelis est (PAiY. ni, 18) » Et rursum, super volu- qui semetipsum coram Deo non judicat, eum dum
cres coeli eruditum se noverat, cum dicebat : Nes- afEligitur, non exspecta». Sequitur :
citisquoniam angelos judicabimus ? » (I Cor. yi Vers. 13. NuHc enim non infert furorem suum,
3). Ac si diceret Infirnius pusillanimitate victus
: nec ulciscilur valde. — Scelus quippe Deus diu
ista non dixit, et idcirco eum adversitatis tentatio quia in perpetuum dainnat, et furorem tolerat,
perculit, quia tranquillitatis tempora hsec cuncta quia effundendum sine nunc inferre dissimulat,
transeuntia nuUa perfectione superav't. Sequi- line in posterum servat. Electorum namque est
P
tur : hic conteri ut ad prsemia debeant ajternje ha>.redi-
Vers. 12. Ibi clamabunt, et non exaudiet pro- tatis erudiri nostrum est hic fiagella percipere, ;
pter superbiam malorum. Ibi, videlicet in tri- —
quibus servatur de asternitate gaudere. Hinc enim
bulatione, ut econtra de gaudio scriptum est scriptuiii est « Flagellat omnem filium quem :
« Filii servorum tuorum inhabitabunt ibi {Psal. a, recipit [Hebr. xii, 0). » Hinc ad Joanuem dicitur :
29). » Sed videbunt, incertum, utrum dicat, pro- « Ego quos amo arguo et castigo [Apoc. iii, 19). »
pter siiperbiam ma.orum non exaudiet, an pro- Notandum vero est, quod subintulit valde,
pter superbiam mal .ruui clamabunt. Intelligi au- quia et si quse longanimiter tolerat, quaedam ta-
tem melius potest, si non exaudiri polius, propter men in hac eUam vita flagellat, et hic nonnun-
malorum superbiam, quam clamare referantur. qua ferire inchoat quod feterna damuatio cou-
Nam quod propter malorum superl iam claLnant, summat. Ergo et nonnulla percutit, et nonnulla
supra jam dictum est. Ergo nobis hoc ver.-u mnui- inulta derehnquit, quia si nuUa resecaret, quis
tur, quod paulo subtilius attendatur, quia saspe Leum res humanas curare credidisset? Et rursum
oppressi quidem, dum clamaverint, ex se quidem si hic cuncta percuteret, extremum judicium unde
merentur audiri, sed lamen eorum desideria pro- restaret ? Sequitur :
pteropprimentium superbiam ilifferunlur. Justus Vers. 16. Ergo Job frustra aperuil
os suum, et
quippe Dominus, et suos permittit temporaliter absque scientia verba muUiplicat. Hfec nimi- —
opprimi, et violentorum mali..iam n quitur augeri, rum inferens, beatus Job, et nihil scisse asserit, et
utdum horum vita in purgatione teritur, illorum multa dixisse et cum ipse qu» sentit loquaciter
;
nequitia consummetur. .\c si diceret : Reatus op- hunc de vitio loquacitatis accusat. Sed hoc
inferat,
primentium audire voces prohibet oppressorum, quoque esse proprium arrogantium solet, ut et
nec •ripiuntur visibiliter justi, quia salvari invisi- pauca credant quaj ipsi multa dixerint, et multa
biliter non merentur injusli. Unde rursum per credant, quse ipsis pauca dicuntur. Sequitur :
prophetam dicitur « Cum viderit s.ipientes mo-
:
CAPUT XXXVI.
rientes, simul insipiens et stulti peribunt [Psal.
XLvni, I3j. » Sequitur : Vers. 1, 2. Addens quoque Eliu etiam, hrec lo-
Vers. 13. Neque enim fruslra audiet Deus, et cutus esl : Susiine mc paululum, et indicabo tibi.
Omnipotens singulorum causas inluebitur. No- — — Multa jam dixerat, et sustineri adhuc paululum
tandnm quod duo sint dicta, quia et clamantem spcrat,quia videhcetarrogantes grave se dainnum
non frustra audil, et tamen quod patitur respicit. perpeti judicant, si scientiam suam loqueudi bre-
:
i07 S. OnOMS ABBATIS CLUNIACENSIS 11 408
vitale constringant ; tan(o enira semetipsos eie- A respiccre cieteros dedignatiir, sicque iisque ad
dunt (locliores ostendere, qiianta sc potiierunt ejus similitudiuem ducitur, de quo scriptum est ;
raultiplii itate loquacitatis aperirc. Ad- Sequitur : << Omne sublime super uni-
videt, et ipse est rex
huc liaheo quod pro Deo lorjuar. — Quia enim versos liJios superbise {Job. XLi, 23), » et de cujus
snepe sibi sentiunt silentii revercntiam non deferri, corpore dicitur « Generatio cujus excelsi sunt
;
Uei nonnnnquam potcnliam de quo quusiloquuu- oculi, et palpebrae ejus in alta surrcctfe (Prov.^-as.,
tur insmuant, ac sub pr;etoxtu illius sil)i silentium t3). » Deiim qiiippc iinitari desiderat quia, fasti-
minime merentur. Quia vero non-
exiaruui, qiiod gium potentire alicnis intcntus utilitatibus, et non
nunquam doctores sancti crebro repetunt, si qua suis elutiis laudibus, adminislrat ;
qiii jirffilatus
obscurius dicunt, ut quce occulla pradicant audi- cteterisprodcsse appetit, non ppffiesse. Tumoris
torum cordibus voce hiBC iterationis iufundant, namque elatio, non ordo potestatis, in crimine est,
plerumquc hoc appetunt eliam arrogautes imilari, potcntiam Deus tribiiit, clatiouem vero polenti»
et insolcnter ea qu£e dixerint replicant. Sequitur : mulitia nostrn; mentis iiivenit. ToUamus ergo quod
ViiRS. .). Repctain scieiUiam inemn a principio. de nostro coutulimus, et bona siint qiue Deo lar-
— Sed qiiia nominata scientia tumor cordis iii gienle possidemus. Seqiiilur ;
voce claruerat, arrogans aperte agnoscitur, si non b Vers. 6. Sed non salval impios, eljudicium pau-
citius aliquo velamine pullietur Sequitur El peribus Iribuit. : Scriptura sacra pleruraque pau-
: —
operatorcm meum probato jusluni. Llt, dum —
peres hiimiles vocare consuevit. Uuile in tlvange-
quasi pro Dei juslitia loquitiir, apud huiuanu lio cuni adjectione spiritus noiuiiiantur, dum dici-
judicia quidquid arroguntcr atHuit excusetur. Se- tur " Beati pauperes spiritu, qnoniam ipsorum :
quitur : est regnum ecelorum (Multh. ni. o». » Quia enim
Vers. 4. Vere enim absque mendacio seimones diviti;B visibiliter potentes ostenduut, apud semet-
mei. — Cum cd) infirmis audi!oribus se intelhgi ipsos pauperes sunt, qui elati in suis conscientiis
non posse conspiciunt, solont plerumque etiam non siint. Eos vero imjiios vocat, qui aut a fidei
justi luudare bona qufe dicuut, non quod ipsi suis pietate disjiiucti simt, aut in lioc quod tideliter
laudibus inhiant, sed quod anditores suljaudiendi crednnt, pravis sibi moiibus contradicunt. Omni-
sollicitudine accendant, ut dum eorum voce prte- potens Deus elatos destruit, Immiles vero per ju-
feruntur, ab illorum cordibus ardentiore allectu dicium liberos reddit, vel c.tirle j udicium pauperi-
rapiantur. Unde Pauhis, cum mira Corinlhiis et bus tribuit. quia hi qiii ueqiiiter opprimuntur, ipsi
multa dixisset, adjuuxit " Os nostrum patet ad ; tunc supci' oppressores suos judices veniuut. Se-
vos, o Corinthii; cor nostrum dilatatrtm est(//(-. quitur :
Cor. VI, tt). Sed arrogantes, dum cor bonorum
)> Vers. 7, Non auferel ajusto ocutos suos, et re-
nesciunt, ct solas aliquando voces imitantur, effe- (jBs in solio stio collocat in perpeluum et illi eri-
runt laudundo qucB dicunt, non quod eis torpor ijiintur. — Abstulisse eniiii a justis oeulos suos
audientium dispUcet, sed quod sibi inhiauter pla- foilasse Dominus creditur, quia injustorum crude-
cent. Sequitur Et perfecta scieutia probabitur
: litatibus hic sine vindicla lacerantur, sed famulos
tibi. — Nimirum dicturum, sed
seusit se magua suos tunc magis respicit, cum injuste eos uequitia
tumenti corde hoc qaod de semetipso sublimiter persequentis affligit. Videns enim quod humihter
aestimavlt, tacere non potuit, et ideirco quod rec- tolerent, nimiriim jam pr^evidet. qiiid illic eis mi-
tum sensit, laudando prfecurrit, quia jam quidem sericorditer recompenset.Reges autem benc sancti
divino juilicio reus esset, si magna de se saltem viri Scripturfe sacice lestimonio vocantur, quia
silendo sensisset. Ante sobtile euim veritatis exa- tentationum suarum motibus non consentiendo
men securi omnino non sumus, etiam si humano suecumbere, sed regendo prseesse Hoverunt. Quia
judicio quod in nobis reprehendi debeat non ha- igitur ab hac potestate regiminis, ad polestatem
bemus. Sequitur transeunt retributionis dicatur recte Reges in so- ;
Vers. 0. Deus potentes non abjicit. cum et ipse lio collocat in perpetuum. Semetipsos enim re-
sit pQiens. —
In usu vitae mortahs qusedam ex se- gendo ad tempus fatigati sunt, sed in regni erec-
meUpsis sunt noxia, queedam vero ex his quae cir- tionis intern;e solio in perpetuum collocantur, et
ca ipsa versantur. Ex semetipsis quaedam sunt eo ilhc accipiunt [incipiunt] alios digne judicare,
noxia, sicut peccata atque flagitia ;
quffidam vero quo hic nesciunt semetipsis nequittir parcere.
nonnunquam nobis ex his quce circa ipsa sunt no- Hinc enim alias dicitur ; « Donec Juslitia conver-
cent, sicut temporalis potentia vel copula conju- judicium (Ps. xciii, 15). » Aple aiitem in
tatur in
gahs. Bonum namque est, conjugium sed mala perpetuum subdens, apte quid dicat insiuuat si ;
suntqu;e circa illud ex hujus mundi cura succre- euim de terreni regni solio diceret, nullatenus m
scunt. Uude et Paulus ait ; i. (jui autem cum uxore pcrpeluum subdidisset, quia quique illud arri-
est, cogitat
qure sunt mundi, quomodo placeat piunt, profecto non in oo i» perpetuum sed ,
uxori Cor. vu, 33). » Magna est eii;mi potentia
(l teinporaUter coUocantur. lienc autem subdidit, et
temporalis, quia habct Deuin meritum suum, de illic eriguntur, ac si intentioni audientis invenerit
bona administratione regiminis. Nonnunquam ta- [innuerit] Jicens ; Quia hic humiliati sunt, ilhc
men eo ipso quo praseminet cmteris, elatiouis co- eriguntur. Sanctis namque viris iste locus
gitationc iatumescit, subjectos
dcspicjt, ex njquo humiUtatis est, ut iUe sit celsitudinis. Unde
:
409 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOR. — LIB. XXVI. 410
alias scriptiim est :
.. Humiliastj nos in loco afHi- A Vers. 13. Simiilalnres et callidi provocant iram
ctionis (Ps. xlhi, 20). h Sequitur : Dei. —Ciim siniiclntores dicerct, apte subjunxit, et
Vers. 8, 9. Et, si fuerint in calvnis, et viiician- callidi, quia nisi ingenio calleant, quod videri ap-
lur fimibiis pauperlatis, indicabit eis opera eorum, petunt, congrue simulare non possunt. Suntenim
et scelera eorum, quia violenti fuerunt. — Catenie nonniUla viliie qute etiam a sensu tardioribus faei-
obligationis sunt, ipsa adhuc retentio peregrina- le perpetrantur. Elatione namque intumescere,
tionis. I,igatuin se his catenis Pauhis aspexerat, avaritife fcstibus inhiare, hixuriffi pulsanti succum-
cum dicebat : « Desiderium haliens dissolvi, et bere ctiam quilibet obtusus polest. Simulationis
cum Christo esse [Philip. i, 23).» Paupertatis funi- vero falsitatem exsequi, nisi quis sublilioribus in-
bus victum se esse cernebat, quando veras
non potest. Quisquis enim talis est, ad
divi- genii fuerit,
tias intuens, eas etiam discipulis exorabat, dicens
custodienda videUcet duo, continua observatione
ci Ut sciatis quae sit spes vocationis ejus, qure divi- dividitur, ut calhde noverit et occultare quod est,
tiffi glori» hajreditalis ejus in sanctis (Ephes. i, et nstentare qiiod non est. Iram quippe Dei mereri
IN).» Bene autem post ista subditui' Indicavit eis est, etiam nesciendo peccare
: provocare vero est> :
opera eoruiti, qitia violenti fiierunt. Cum enim su- mandatis iljius sciendo contraire scire bonum. ;
pernam gloriam magis amando cognoscimus.tunc B sed despicere facere posse, sed non velle. De qui- ;
mala, qua; egimus, graviora fuisse -entimus. IJn- bus voce Dominica dicitur: "Vie vobis, Scribie et
dc et Paulus post perceptam gratiam snpernorum, PharisiBi, quia siniiles estis sepidcris dealbatis
ea qu;p in se studia virtutum crediderat fuisse, (Malth., xxiu, 27). Sequiiur Neque clamabunt >i :
jam scelera cognoscebat dicens « Qui prius fui cum vincti fiierint. Omnis iniquus, qui, cum ini-
: —
blasphemus, et perscoutor ct contumeliosus, sed quus sit, sanctus videri appetit, in flagclh percus-
misericordiam consecutus sum, quia ignorans feci sione deprehensus, fateri quod iniquus est erubes-
in increciulitale {Tim.i, 13)." Vel certe. " Sed quae cit.Quasi liberi vero sumus, cum nuUa correctio-
mihi fuerunt lucra, hfec arbitratns sum propter ne casligamur quasi vincemur, cum tlagello per-
;
Christum detrimenta (Philip. \n, 7.» Sequitur: cussionis astringimur. Vinctiigiturtanto clamamus
Vers. )0. Revelabit quoque aurem eorum ut cor- altius, quantope:cussione positi, peccata nostra
in
ripiat, et loquetur ut revertantur ab iniquitatc. — veracius confitemur. Simulalores etiam deprehensi
Aurem revelare est intellectum cognitionis aperire; flagello percussionis extrcmee, quia coniessionem
revelata vero aure unusquisque corripitur, qu.m- puram vel afflicti exercere negligunt, quasi vincti
do intrinsecus aeternorum bonorum desiderium clamare conteranunt,quamvis intclhgi etiam ahter
pauper- q potest. Omnis enim qui, cum iniquus sit, dici san-
percipit. Potest vero in catenis et funibus
piBna etiam temporalis atflictionis intelhgi.
tatis, ctus cib hominibus non pertimescit, etsi iniquum
Quia Siepe jnbentis verba non audiunt, ferientis se tacita cogitatione reprehendit, tamen dum see-
verberibus admonentur, ut ad bona desideria poe- pius sanctum, audire se cneperit, hoc quod de se
ua traliant quos prsemia non invitant. Unde per intrinsecus tenebat amittit. Dum vero subita per-
Prophetam dicitur : « In freno et camo maxillas cussione feriuntur, iniquos se vel veraciter fateri,
eorum constringe, qut non approximant a^ I tc vel sicut sunt deprehendere omnino non possunt,
[Psal. XXXI, 9).» Sequitur : quia videlicet sanotos se humana professione cre-
Vers. H. Si audierint el observaverint, complc- diderunt. Quibus bene per prophetam dicitur : Re-
bunt dies suos in bono, et annos suos in glurii. — dite, praedicatores, [Praevaricatores] ad cor (Isa.
Per bonum recta arctio, per gloriam vero s.iperna Lxv, 8).» Sequitm*:
retributio designatur. Qui ergo obedire prreceptis Vebs. Morientur in tempestale animcB eorum.
14.
coelestibus student, dies in bono coutcinplantnr, — Quasi tranquillum namque videbantur vivere,
annos in gloria, quia. et cursum pr.e^enlis t"mpi)- cum de sanctitatis curarent laude gaudere. Sed
ris in reclo opere, et consummationem suam pcr- tempestate subita eorum anima moritur, quae hu-
liciunt felici retributione. Sequitur :
mame laudispessima tranquillitate Isetabatur. Hinc
Vers. 12. Si vero non audierint, transibimt pcr ^ quippe eos turbo subitorapit pei-cussionis, quos ar-
gladium, et consumenter in stultitia. — Qniii et rogantia externi favoris extolJit et, dum amplec- ;
viudicta eos in tribulatione percutit, et finis in fa- tuntur in laude quod non sunt, repente inveniunt
tuitate concludit. Sunt etenim nonnulli quos a in ultionequodsunt. Sequitur Et vita eorum inter :
perditismoribus nec lormenta compescunt. De effeminatos.—Si enim viriliter viverent.laus transi-
quibus per prophetam dicitur: « Percussisti eos, toria nuUa eos corruptione vitiaret. Ut de electis
nec doUierunt, flagellasli eos, etrenuerunt suscipe- Propheta persuadet dicens « Viriliier agite, et con-
:
fortetur cor 2o).» Igitur simu-
vestrum (Psal. xxx,
re disciplinam [Jer., v, 3)..i Benc ergo dicitur,
quod per gladium transeunt. et (in stultitia cnn- latorum vila inter effeminatos moritur, quia laudis
sumentur), quia peccata qute flagellis einenduvc luxuria corrupta repcritur, translalione vero alia
dcbucrant, flagcllis exaggerant. Et hic jam ejus non habetur, vita eorum inter elfeminatos, sed vi-
percussiones sentiunt, et illic justie rctributiouis ta eorum vulnereturab angelis; utrumque tamen,
supphcia non evadunt, fiituitas quippe stultitiae etsi sermone discrepat, ratione concordat. Quiaef-
est, quod illas sio iniquitas oi)Iigat, ut a culpaeos feminatorum vitam angeli vulnerant, dum nuntii
veritatis eam jacuhs sanctee preedicationis impu-
nee poena compescat. Sequitur :
:
411 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS 11 412
gnant. Quia igitur de damnatione reproboiuin ^. mine judiciarise potestatis enitescunt,ul tantotunc
quid agatur, audivimus, de ereptionc linrailium potentius cuncta judiceut, quanto nunc in eis sub-
quid sequatur audiamus. Sequitur : tilius cuncta judicantur. Hiec Ehu quando spon-
Vers. lo. Eripiet pauperem de angmtia sua. — dendo intulit, quae beatus Job semper credendo
Pauperde angustiasua eripitur.cum unusquisque stabihter tenuit. Sequitur
humiiis de hac peregrinatiouis su.c afflictione libe- Vebs. 18. Non
te ergo superet ira. ut aliquem
ratui". Sequitur Et revelavil in tribulatione au-
: oppriiiias. —Arrogautes euim \v;c motui depu-
reiu ejus. — Aurem in trilnilatione revehire est au- tant, quidquid a sancta Ecciesia gcritur censura
ditum cordis verberum plagis aperire. Cum enini disciplina', et quia humauie laudis appetitu beni-
prfficepta despicimus,districtione nobiscumagitur, gni student semper apparere, nuUos censent dis-
ut tlagella timeamus. Sequitur : trictionis severitale coi-rigendos. Unde a bonis re-
Vers. 16. Igiiur salvabit le de ore aiigusto laiis- ctoribus, sicut superius dictum est, opprimi fesli-
sime. — Omnis qui viam vita; mant, quos iuvilos ceruunt a vitiis coerceri. Au-
deserens, in pecca-
torum se tenebras dcjicit, clore aulem Domini quia in cunclis mundi parti-
semctipsum quasi iu
puteum vel in foveam mersit. .Si vei'o diuiina per- bus saucta Ecclesia culmine religionis excrevit,
petratione etiam consuetudineiniquitatis opprimi- g hauc ipsam temporalem potentiam, quia quidem
tur, ne ad supcriora jam possit xsurgere, quasi bene utitur, obtreclando in vitium elationis inflcc-
i
angusto ore putei coaictatur. Unde David prophe- tunt. Moraliter Omuis per quem necesse est ahe- :
ta sub spccie peccantium esorat, dicens Non na vitia corrigi, semetipsum prius debet solerter
: i.
me demergat tempestas aqu£e, neque absorbeat intueri, ne dum ahum ulciscitur, ipse ulciscendi
me profuudum, neque urgeat super me putens os furore superetur. Plerumque enim mentem sub
suum {PsaL lxviu, 16).» Latissime quippe de ore obteutu justitiae irse immanitas vastat, et dum
angusto salvatur, qui et post iniquitatum jugum, quasi saevit zelo rectitudinis, rabiem explet furo-
ad hbertatem boni operis pceuiteud redueitur. ris, justeque si facere sestimat, quidquid ira ne-
>
David propheta conclusionem anguslioris aspexe- quiter dictat. Quia videlihcet si is, qui corrigere
rat,cum dicebat «Salvam fecisti de necessitati-
: nititur, ira superetur, oppruuit antequam corri-
bus animam meam, nec conclusisti me iu manus gat, et, dum plus quam debet accenditur, sub
inimiei {Psal. xxx, 8, 9). » Latissime autem salva- justae ultionis obtentn ad immanitatem crudelita-
tum se noverat, cum subderel dicens : « Stataisti tis effrenatur. Sequitur Nec viultitudu locorum
:
in loco spatioso pedes meos {Ibid.).» Sequitur : inclinet te. — Ac si idem sanctas EccIesicB hu-
Et non habente fundamentuin super se. —
Omne „ militatem magis inter prospera conservanti arro-
peccatum fuudamentum nou habet, quia non ex gantium voce dicatur. Quia ubique tidei reverentia
propria natura subsistit. Malum quippe sine sub- coleris, cave ne ejusdem reverentiee fastibus ex-
stantia est, quod tamen utcunque sit, in boni na- toUaris; quosdam quippe conspiciunt, quia sub
tura coalescit. (juem enim rapit iniquitas, infcr- rehgionis obtentu vitio eletionis iutumescunt, et
nus absorbet. Aliter. Infernus vero uou habere quod in quibusdam jure reprehendunt, hoc in-
fundum recte creditur, quia quisque alj illo rapi- juste ad crimen omuium pertrahunt. Notandum
tur, in immenso devoratur. Aliter. Nam sicut quis vero quo J non ait Nec multitudo locorum extol- :
in puteo mergitur, putei fundo retinotur, ita cor- lat te, sed ait Nec multitudo locorum inclinet te. :
ruens quasi in quodam fundi loco consisteret ani- Omnis enim qui temporaliter extoUitur, eo ipso
ma, si semel lapsa in aliqua se pecoati mensura quo extoUitur, inclinatur quia cum se exterius :
retineret. Sed cum peccato in quo laliitur, non po- erigit, intus cadit. Moraliter: In tot quippe locis
test esse contenta, dum quotidie ad deteriora deji- inclinamur, in quot supervacuis curis extendimur.
citur, quasi in puteum cecidit, fumlum non inve- Nam sicut locus est corporis, spatium corporale,
nit quo ligatur. Esset enim fundus putei, si fuisset ita locus est mentis unaquasque intentio cogita-
mensura peccati. Sequitur Requies autein mensx : tionis. Qufp dum huc iUucque impellitur, si dUe-
tux erit plena pinguedine. Requies mensa= est— etioue aliqua cogitationis suas libenter occupatur,
refectio satietatis interna', qufe. pinguedine plena velut in loco quodam ponitur, ut quiescat, nam
quia in ceterna; voluntatis prteparatur (39).
dicitur, qi.oties vict.' a cogitatione in cogitatio-
teedio
Hujus mensH^ epulas esuriebat Propheta cum di- nem ducimur, quasi fessa mente de loco ad
ceret : " Satiabor dum manifestatiljur gloria tua locum migramus. Tot itaque loca culmen men-
{Psal. XVI, 23). » Sequitur : tis iuclinaut, quot suJjortas cogitationes unitatem
Veks. 17. Causa tua quasi impii Judicata est, bona; intentionis dissipant. Recta eteuim mens
causam judiciumque rccipies. — Bonorum causa staret, si uni cui debuerat cogitationi, semper in-
tristitia est, quorum causa quasi impii judicatur, hajreret. Sequitur:
quia eorum hic justitia paterno flagello fatigatur, Vers. 19. Depone magnitudinem tuam absque tri-
utad amphorem vigilantiam, non solum perceptio- bulalione, et omnes robustos forlitudine. Quos —
ne mandatorum, sed etiam verborum percussione alios esse Ecclesife robustos accipimus,nisieos qui
doceantur. Sed causam judiciumqur recipiuut, ailvincenda mundi hujus desideria et cceptis subli-
quia ex ea justitia quo modo vivunt, luuc in cul- mibas, ct consummatis provectibuscouvalescuut?
(b9) Videtur hic verbum ahquod deesse.
:
413 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XXVlI. 414
Magnitiido itaquepjiis in rol)ustorum suorum vita A quando hi qui vivere iniqne didicerunt, pastorum
consistit, quia tunc gloriosior redditur, cum pro loca percipiunt, quod recte quidem dici poterant,
defensione veritatis, ad mortem usque ab electis si humiliter diccretur. Moraliter: Nox quippe pro-
illius constanti virtute certatur. Arrogantes igitur trahitur, cum suborta de tentatione tristitia con-
viri, subductis de lioc mundo apostolis, subductis solatione concita non sinitnr ; nox protrahitur, quia
ad superna martyribus, quiafortasse doctores va- mreror animi confusis cogitationibns elongatur.
lentioresque prsppositos abunde esse conspiciunt, .Xam, dn.m mens posita in tentalione, considerat
qnasi soli se remanisse intra Ecclesiam suspican- quod a virtutis suse pristina soliditate repellitnr,
tur. Unde dum se preferunt ei, velut consuientes sUperductis moribus, quasi quibusdam tenebris
illudunt, dicentes: Depone magnitudinem tuani cfecatur.atque ab omniluce gaudiiejus oculus clau-
absque tribulatione, et omnes robustos fortitudine. ditur, dum sollicita trepidat ne, hoc quod esse du-
Ac si apertis exprobralionittus dicU Nequaquam dum c;eperat, funditns amittat.Undeet bene dicitur
:
magnitndinem hal)cre contidas, quia subductis quod in hac nocte pro rohustis popnli ascendunt,
prioribus partibus, jam non habes de quoruin quia vidclicet in hoc nemore tentationis pro ro-
vita glorieris. Dicunt h«c profecto nescientes. bustis motibus cogitationes indignsp et multiphces
quia omnipotens Deus Ecclesiam suam digna sine B in corde prosiliunt. Nam dum se in perturbatione
administralione non deserit nam cum fortes ad; conspioit, jam pwntv amissse quod fuerat, fluetus
praemium vocat, eoruni vice debiles ad cerlamina in se enumeros tumultusque coacervat. .Ac si
roborat. Cnm illos snscipiendo remr.nerat, islis qnippe diceret in tentatione deprehensns: citius
laborum vires ^juas rcmuneret, snbministrat. Ue tenebras mceroris incide, ne, qui in tranquillitatc
quibus eidem sancta; Ecclesise dicifur « Pro patri- : de te alta senseras, in perlurbatione quoque dete-
bus tuis nati sunt tibi filii. Constilues eos principes rius cogitationum caligine confundas. Quod
te
super omnem terram (Psal. xliv, J7) » Morahter : rccte Eliu diceret, si tamen cui diceret sciret. iNam
Robusti qnippe sunt molus cordis, cum nnlla, nisi h»c beato Job tanlo minns congruunt, quanto ab
quffi virtutis snnt, sentiunt Sed magnitudiuem et illo omnia altius scinnter. Sequitur :
robnstos motus deponimus, quando palsanle vitio Vers. 21. Cave ne declines ad iniquitatem, hanc
cogimur pensare qnod snmus. Robustos motus enim ccejristi sequi post miseriam. Hoc profecto —
deponimus, quando non jam de virlnle attollimur. arrogantes Ecclesiee miseriam vocant quod despe-
sed in cnlpa consentiendo obrueudi ipsa qua qua- ctam Deo ejus multitudinem suspicantur, et eo
timur, inlirmitate formidamus. ka si aperte dice- illam altiore elationecontemnnnt,quo eldespectam
retur: Omne qno intrinsecus de bona actione in- q Deo funditus suspieantur. His igitur Ogurata expo-
tueras reprime, et cordjs molus quos ex recto sitione transcursis, jam nnnc inferenda sunt quae
opere robnstos habueras, depone, qiiia jam in ipsa moraliter sentiuntur, ut figura Ecclesiee cognita,
adversilatis lentatione consideras, quam frustra quam espressam generaliter credimus audiamus
prius de te magna elatns «stimabas. Quffi videhcet etiam quod ex his verbis in singulis speciahler
magnitudo idcirco absqne tribulalione deponenda coUigamus. Moraliter Iniquitalem post miseriam :
dicitur, quia nimirum tentatione humilitas profl- sequitnr, qui post niala qucB post correotionem
cit. Prospera est ipsa adversitas, qu.B mentem ab sustinet ferventi corde,impatienti;e fastibus inflam-
elatione custodit, sed tamen siae magna tribula- matur. Quod beatum Job perpetrasse Eliu credi-
tione non agitur, cum
tranquiUa mens irruente dit,quia eum, inter flagella positum, liberis effari
tentatione quasi repentino hoste turbat.ir. Se- vocibus andivit vide;icet nesciens quia, omne
;
quitur : quod dixit, non hoc deiniqnitate impalientife, sed
Vers. 20. Neprotrahas noctem,ut ascendant po- de virtute veritatis protulit, qui ab interni judicis
puli pro eis. — Ac si aperte arrogaules se justiticaret, erravit. Quid est
dicant sententia nec cum
Ignorantife tuse obscuritate non ad eam declinari vetat, de ea
ag;is. ut in loco hoc quod, dum
fortium rnmerositatem subroges inHrmorum. Po- „ protinus quasi ad quam declinatum jam fuerit
puli qnippe nomine desig:iantnr, qiii quasi vul damnat; nisi quod arrogantes viri plus videri ju-
gari consuetndini dediti, in cunctis quse appetunt, dices quam consolalores volunf? Unde et non-
passim vivunt. Noctem vero protrahere est, nt pro nunquam ea districtis sententiis feriunt, quse uata
robustis populi ascendanf, si per negligentiam in corde snspicantur, et prins quam certa sit
agitur, ut doctomm ct fortium loca Indocti ac de- cnlpa delinquentium, profertur invectio districta
biles sortiantur. Populi pro robnstis ascendunt. verborum.
LIBER VICKSIMIS SEPTIMLS.
Vehs. 22. Ecce, Deiis excelsns in fortitudine sua, humilis conspicit, et eum prophetando prsedicat,
etnullus ei similis in leyislatoi ibus. lioe in loco — quem elatis motilius iaipngat. .Vc si dicat : Qui hu-
Bliu Redemptoris aostii adrentum humilem aoa milis videtur iu iatii-mitate, excelsus maaet ifl lor-
:::
445 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 416
titudine. Paulo etiam attestante, qui ait : « Quia A Veks. 26. Ecce Deus magnus viiicciis scientiam
etsi crucifixusestex iiifirmitate, sed vivit ex virtute nostram. — Superius dixerat : Ecce Deus excelsus.
Dei (// Cor. xui, i). » Sequitur : Nullus ei siinilis Nunc iterum dicH: Ecce Deus magnus. Quid est,
in legislatoribus. Moyses, legislator
Legislator quod de Deo loquens, ecce dicit, et ecce repetit,
Josue* legisiatores etiam prophet». Legislatoi-es nisi quod ecce dicimus de hac re quam in prae-
cunctos dicere possumus, quos ex lege scimus senti monstramus, et quia Deus ubique praesens
admonuisse recta populum. Sed huic Mediatori in est, cum dicitur de illo, ecce, etiam non videntibus
legislaloribus siniilis nulins est. Quia isti gratuitu adesse memoratur? Bene autem vincere eum nos-
vocatiexpeccatis ad innocentiamredeunt, et abhis tram scientiam narrat, quem videri ab hominibus
quae in semetipsis experti stmt, praedieando alios dixerat, quia etsi ex ratione conspicitur, magnitu-
reducunt. Redemptor autem noster homo sine do ilhus nulla nostri sensus subtilitate penetratur.
peccato adoptione, nec perpetravit
est, iihus sine Sequitur : A'(/me?'MS annorum ejus inxstimabilis.
unquam quod redarguit, et sic mundo ex humani- — Dicere utcunque aeternitatem voluit, et ipsam
tate loquitur, ut tamen eidem mundo ante sajcula feternitatis longitudinem annos vocavit.Cum enim
ex divinitate dominetur. Seqnitur : brevitatem temporis dilatare volumus, momenta
Veus. 23. Qnis poterit scrutari viasejus, aut quis per horas, horas perdies, dies per menses, menses
eidicere: Operatur iniquitalem? — .\c si dicatur: autcm per annos extendimus. Quia ergo amplum
Cujus perscrutari actio non potest, quo pacto re- quiddam dicere voluit, sed quid diceret latius nou
prehendi potest?Nemo enim Ijene judicat quod invenit, Ueo aunos sine aestimatione numeri mul-
ignorat. Tanto ergo debemus sub ejus judiciis silen- tiphcavit, dicens : Numerus annorum ejus inces-
do quiescere, quanto et rationem judiciorum ilhus timabilis, ut dum ea quae apud se sunt prolixa
nos cernimus non videre. Unde et bone subditur multiplicat ; ajternitatis longitudinem se mentiri
Vers. 24. Memento quod ignores opus ejus, de non posse intinitas humana cognoscat. Sequitur:
quo cecinerunt viri. —
In Scriptura sacra aliquan- Vers. 27. Qui aufert stellas pluvix, et effundit
do viri angeli, aliquando autem perfectae vitse ho- imbres ad instar gurgitum. Suut enim in coeh —
mines memorantur. Nam quia aliquando vir an- facie aliae stellae quas nulla pluvia subsequitur,
gelus dicitur, Daniel propheta testatur, qui ait : et aliae prodeunt quse arentem terram imbribus
IIEcce vir Gabriel (Dan.ix, 21). » Rursus qui vi- infundunt. Igitur quoties in sancta Ecclesia recte
rorum nomine perfectae vitae homines exprimun- quidam viviiut sed tamen prsedicare eamdem rec-
tur, in Proverbiis Sapientia loquitur dicens : " titudinem uesciunt, stellffi quidem sunt, sedin sic-
viri ad vos clamito (Pro. viii, 4). » De Domiuo igi- q citate aeris nalae, quia per exemplum bene viven-
tur viri canunt, cum ejus nobis potentiam vel su- di lucere cteteris possunt, sed per prajdicationis
perni spiritus, vel perfecti quique doctores inno- verbum pluere nequeunt. Cum vero in ea quidam
tescunt. Sed tamen opus ejus ignoratur, quia ni- et recte vivunt, et aliis eamdem rectitudincm
mirum judicia ihius ipsi etiam qui hunc predicant verbis praidicationis ad profe-
influunt, quasi
impenetrata venerantur. Et sciunt ergo qufe prfedi- rendas pluvias in producuntur qua3
coelum stellae ;
cant, et tamen ejus opera ignorant, quia co- sic vitfe sucB meritis luceant ut etiam sermone
gnoscunt eos per gratiam a quo facti sunt. Hinc prae.dicationis pluant. An non in hoc ccelo astrum
Psalmista ait « Qui posuit tenebras latibulum
: pluvife Moyses exstitit ? Sic quippe Isaias et
suum (Psal. xvu, t2j.» Et item « Judicia tua abys-
: Jeremias, et cffiteri prophetae fiierunt, quorum
sus multa {Psal. xxxv, 1). » Ac si aperte diceret videlicet, animas ab hac corruptibili carne sus-
De quo quique locuti sunt, ejus opera tuae
fortes ceptas, quia ex praesenti vita superna judicia aufe-
mentis oculis absconduntur, quia mensuram tuse runt, quasi a coeli facie stellse pluviae subtrahun-
notitiae, eo quod huminate circumscribetis, tran- tur, etad occultum astra redeunt, cum peractis
seunt. Sequitur : suis cursibiis anctorum animse in thesauris dis-
Vers. 25. Omnes homines vident eum. unusquis- positionis intimae reconduntur. Sed, cum prophe-
que inluetur procul. —
Omnis homo eo ipso quo tas abstuht, eorum vice Dominus apostolos misit,
rationahs est conditus, debet ex ratione cohigere qui in simihtudinem gurgitum pluerent, id est
eum qui se condidit Deum esse, quem nimirum uberiore praedicatione emanarent. Possunt quoque
jam videre est, dominationem illius ratiocinando per steUas pluviffi sancti apostoh designari. De
conspicere, procul quippe eum intueri est, non quibus Juda;ae reprobatfe per Jeremiam dicitur :
jam illum per speciem cernere, sed adhuc ex sola « Prohibitae sunt steUse pluviarum et serotinus
operum suorum admiratione pensare. Procul imber non fuit {Jer. m, 3). » Stellas pluviae
iUum hic etiam electi conspiciunt, quia necdum ergo Dominus abstraxit, atque ad instar gurgi-
claritatis ilhus per acumen intimae visionis appre- tum imbres fudit, quia cum Judsea praedicantes
dunt, cui est si jam peramorem juxta sunt, adhuc apostolos abstulit, doctrina nova? gratise mun-
tamen ab illo terreufe habitationis pondere disjun- dum Sed ablatis steUis pluviae in mare
irrigavit.
guntur, quem nimirum reprobi etiam cum in judi- gurgitum imbres dedit, qui eUam reductis ad su-
cium venientem viderint, procul intuentur,quia non perna apostolis, per expositorum scquentium lin-
eum in divinitatis forma, sed in sola, quaet com- guas, fluenta divinffi scienUae diu abscondita lar-
prehendi potuit, humanitate conspiciunt. Sequitur giori effusionepatefecit. NamquodUh subbrevitate
.
417 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. .\XV1I. 41 i
locuti sunt. hoc exponendo isti multipliciter auxe- .\ quoque maris Omnipotens enim Deus
operiet. —
runt. Sequitur :
coruscantibus nubibus cardines maris operuit,
Vers. 28. Qui de nubibus /luunt. — Hl quippe quia emicantibus praedicatorum miraculisad fidem
gurgites de nubibus iluunt, quia si cx sauctis etiam terminos mundi perduxit. Ecce enim pene
apostolis vis intelligentiae non inciperet, nequa- cunctorumjam gentium corda penetravit. Ecce
quam per ora doctorum largior manaret. In Scrip- inuna fide Orientis hmitem Occidentisque conjun-
tura enim sacra aliquando per uubes, mobiles xit. Sequitur :
quique liomines designautur, ut illud Salomonis : Vers. 31. Per hxc enim judicat populos, et dat
« Qui observat veutum nou seminat, et qui consi- escas mullis mortalibus. — Per hfec, nimirum
derat nubes nunquaiu metit (Eccle. xi, 4). » Ven- verba praadicatorum, id est, guttas nivium, per
tum immundos spiritus, nubes vero subjectos hcec, fulgura miraculorum, Deus populos judicat,
homines appellat. Aliquando propliet;e, ut illud ; quia eonim terrore ad paenitentiam vocat. .Nam,
« Tenebrosa aqua in nubibus aeris (Psal. xvii, dum superna audiunt, dum mira opera attendunt,
12J. » Aliquando apostoli ut illud « Mandabo nu- : mox ad corda sua redeuut, et sese de anteactis
bibus meis, ne super eos pluant imbrem {Isa. v, pravitalibus alfligentes, ceterna tormenta perti-
6). « Sequitur Qux prselexunt cuncta desuper.
: mescunt, sed per easdem nubes per quas terror
— Nubes cum super aerem prmtexunt, si in ccelo
i;
affligitur, etiam esca datur, quae magna prffidica-
oculos attoUimus, non ccelum,sed ipsas intuemur. torum dispensatio est, ut sic sciant superbientium
Quia ergo carnales homines sumus, cum superna mentes alfligere, ut etiam afflictas noverint conso-
appetere nitimur, quasi in coelum oculos levamus, lationis eloquio nutrire, quatenus et peccantes de
et velut iu cff lum aciem tendimus, quia pressi usu aeternis suppliciis terreant, et pcenitentes de su-
eorum corporalium, doceri spiritualia concimur. pernis regni gaudiis pascant. De hoc quippe ju-
Sed quia transire intellectus ad divina non sinitur, dicio dicitur : « Accipite Spiritum sanctum quo- ;
nisi prius per sanctorum praecedentium exempla rum remiseritispeccata, remittuntureis.etquorum
formetur, quasi jam ccelum noster oculus suspirit, retinueritis, retenta erunt (Juan. xx, 23). » Ue his
sed nubes videt, quia comprehendere quffi Uei quoque dioitur : < Date iUis vos manducare (Matth.
sunt, appetit sed vix mirari ea quas homiuibus
; XIV, 16). » Ac si diceret : Si sanctos suos in minis-
collata sunt potest. Unde et alias dicitur : « lllumi- terio praedicationis extendit, eorumque verba mi-
nans tu mirabihter a montibus aeternis (PsaZ. lxxv, racuhs adjuvat, mundi hmites advocat, per
totius
5). "More enim nubium extensa desuper nos Pa- qufe et prius suporbientes jucUcat, et post verbum
truiu vita tegimur, utad fructum fecundi gernri- ,, consolationis nutriens in spe humiles roborat. No-
nis infundamur, et quasi intuentes ccelum prius '
tandum quod non ait, omuibus, sed multis, quia
nubes aspicimus, quia aiite bonorum facta admi- videhcet scriptum est « Non omnium est fides :
rando cernimus, el post illa quse sunt coelestia ex- (/ m, 2) » Et quibusdam dicitur « Prop-
Thess. : :
periendo penetramus. Sequitur : terea vos non auditis, quia ex Deo noii estis (Joan.
Vers. 29. Si voluerit extendere nubes quasi ten- vm, 47). Sequitur :
toriuni suum — Extendit nubes Dominus, dum Vers. 32. Immanibus (60) abscondil lucem. —
viam prffidicationis aperiens, eos in
ministris suis Immanes quippe sunt, qui se elatis cogitationibus
mundi latitudme circumquaque diliudit. Bene au- abscondunt. Quos contra Isaias ait « Vffi qui sa- :
temdictum est Quasi tentorium suum. Tentorium
: pieutes estis in ocuhs vestris, et coram vobismet
quippe in itinere poni solet, et cum praedicatores ipsis prudentes (ha.y,i\). » Quos contra etiam
sancti in mundum mittuntur, iter Dominofaciunt. Paulus ait « iNolite prudentes esse apud vosmet
:
Unde scriptum Ecce mitto angelum meum
est : « ipsos (Rom. XII, 16). Sed his immanibus lux abs->i
ante faciem tuam, qui praeparabit viam tuam conditur, quia nimirum superbientibus veritatis
[Mal. ni, 1). n Et unde rursum per Psalmistam di- cognitio denegatur. Unde per semet ipsam Veritas
citm- « Iter facite ei qui ascendit super occasum
: dicit : « Confiteor tibi, Pater, Domine coeli et terrae,
(Psal. Lxvii, 5). » Iter quippe per eos agit, dum quia abscondisti haec a sapientibus et prudentibus
humanis cordibus eorum eloquio infundit, at- et revelasti ea parvuhs (Matth. xi, 25). » Sequitur :
que in hoc itinere tentorium Dei sunt. Haec eadem Et prsecepit ei, ut rursus adveniat. Quia veri- —
corda sanctorum, quibus quasi in via quies- tatis lumen, quod elatis occupatisque mentUjus
cendo tegitur, dum per h»c ad mentes hominum absconditur, affhctis humihatisque revelatur.
veniens, agit quae djsposuit, et non videtiir. Lux quippe advenit, cum affUcta mens ipsas quas
Sequitur :
de perituris rebus tribulationum tenebras toleraf,
Vers. 30. Et fulgurare lumen suum desuper.— agnoscif, quia nisi aliquid ex lumine interno
Quid enim sentire fulgura, nisi miracula debemus? perciperet, ne hoc ipsum, quia lumen perdide-
De quibus per Psalmistam dicitur « Fulgura mul- : rat, videret. Quod specialiter infelligi efiam de
tipUcabis, et conturbabis eos (Psal. xvii, 13).»Per Judaeis potesf, qui idcirco Redempfori nostro in
has ergo nubes lumiue suo fulgurat desuper, quia carne venienti contradicere ausi sunt, quia apud
per prffidicatores suos insensibilitatis nostrae tene- seraetipsos immanes exsfiferunt. Sed his imma-
bras etiam miracuhs illustrat. Sequitur Cardines : nibus lux absconsa est, quia superbi lumen veri-
(60) Vulg. In manibus.
4<9 S. ODONIS ABBATIS CLU.NIACENSIS II 420
tatis dum lersequuntur, amiserunt. Sed quia in A eodem nostro Capite dicitur ' Ubicunque fuerit
finem mundi ad tidem recipiendi suat, recte sub- corpus, illuc congregabuntur aquike {Liic. svii.
jungitur Et prxcepil ei ut rursus adveniat. Unde
:
37). » Sequitur :
et per Isaiam dicitur " Si fuerit numerus tilioram
: CAPUT XXXVll.
Israel quasi arena maris, reliquire salv.p tient Veus. t. Super hoc e.vpavit cor meum. — Ac si
[ha. s, 22). Tunc quippe lux ad eos revertilur, dicat : In admirationis excossum se transtulit; et
cum ipsi ad coalilendam Redemptoris nostri po- quia uoviH spei spiritu mens alllata est, semetip-
tentiam convertentur Si autem in manibus, ue- sam, qualis in vetusta cogitatione fuerat, reliquit
quaquam per dalivum casum imum nomen, sed quia pavor, dum mortem percutit, hanc a seme-
duas partes orationis accipimus. Potest et aliter tipsa alienam reddit. Nonnunquam Latiui inler-
intelliEri, quia in manihus lux ahsconditur, cum preles exstasim pavorem voeant. Sequitur Et :
apud rectum judicem iniqui quique in suis ope- motum est de loco suo. —
Locus quippe humani
nbus cfficantur. Cui tameu prfecipitur itt rursum cordis delectatio est vitae praesentis, sed cum divina
adveniat, quia dum peccatores se e suis viribus aspiratione taijgitur, locus nostri cordis lit amor
salvari non posse cognoverint, gratise lumen ac-
Considerahone igitur interusB patriffi
feternitatis.
cipiuat, et protectionis intimas radiis illustrantur, g de loco suo animus movetur, quia derelictis iuti-
ut majori ardore postmodum ct^lestem patriam mis, in sapernis cogitationibus ponilur. Sequitiu' :
diligant, quam prius in terra delectatione flagra- Veus. 2. Audite auditioncm in terrore cocis ejus,
bant. Sed haec cum de ciBlesti patria loquimar, —
Mos sacri eloquii est, ut cum audiri aliquid per
cum iuesse mira claritate prodita angelorum auditum insinuat, audiri eumdem auditum dicat.
agmina audimus, ad nosmetipsos menteni redu- Sicut Habacuc ait « Domine, audivi auditum :
cimus, et quod terrena gestamus, mem ra cogi- tuum, et timui (Habac. ui, 2). Notandum vero >i
tamus. Qua consideratione permotam cor ac est quod vox IJei non in gaudio, sed m terrore
tnale sibi conscium trepklat, et taatfe illius quam audiri perhibetur, qi:iauimirum peccator quisque,
audit patrias civem se iieri posse desperat. Se- dum sola quas terreua sunt, cogitat, dum cor op-
quitur :
pressum in intimis cogitationibusgestat, si repente
Vers. 33. Annunliat (le ea amieo suo quod pos- divin.e gratia; aspirahone tangitur, hoc ante om-
sessio ejus sit. — Amicus veritatis est rectfe ama- nia intelligit quod cuucta qufe ait districta fBterni
tor actioais. Unde et ipsa Veritas discipulis dicit : Judicis animadversione puniantur. Auditio igitm-
« Vos amici meiestis, si feceritis quffiego prfecipio vocis Dei, prius in terrore tit, ut post vertatur in
vobis {Joan. xv, \i). » Amicus quippe animi cus- Q dulcedinem, qui aote nos districti judicii timore
tos De hac igitur lucc fflternas patriae
dicitur. castigat, ut jam castigatos superufe dulcedinis
amico suo Deus annuntiat qiiod possessio ejus sit, consolatione reticiat. Sequitur : Et sonum de ore
utnequaquam se infirmitatis desperet, nequaquam illius proeeilentem. —
Sonus de ore Dei est vis ti-
hoc quod creatus, sed quod recreatus est, penset ;
moris de superna irruens aspiratione, quia, cum
sed tantc certius sciat, quia illius lueis claritatem nos de venturis Dominus aspiraudo replet, procul
possideat, quanto nunc vitiorum pulsantium te- dubio de male gestis prfeteritis terret. Potest au-
nebras verius calcat, Sequitur Et ad eam possit : tem peros Dei unigenitus Filius designari. Os ergo
ascendere. —
Quid enim difficilius quam homini, Domini non immerito ipsum accipimus, per quem
in terra edito terrena et fragiha memhra gestanti, nobis omnia loquitur. Hinc est etiam quod pro-
ccelorum alta conscendere, supernorum spiri- pheta ait « Gs enim Domini locutum est (Isa. i,
:
tuum arcana penetrare ? Sed eorumdem spirituum 20). >)Per sonum vero oris, potest ejusdem Do-
ad nos Conditor venit, seque liominem etiam sub mini Spiritus sanctus designari. Unde et ahas in
ipsis exhibuit. Sicut de illo Patri per Prophetam ejusdem Spiritus significatione scriptum est :
dicitur « Minuisti eum paulo miuMs ad angelis
: « Factus est repente de coslo sonus, tanquam ad-
(Psal. vni, ti). » Etquia inter nos et eosdem spiri- venientis spiritus vehementis (Act. u, 2). » .Sonus
tus discordantes scandalum reperit, mira poten- igitur de ore Domini procedit, cum consubstantia-
tia, mirabihori etiam pietate ima summa creans, lis ei Spiritus ad nos per Filium veniens, surdita-
suscipiens,una cum summis junxit. Hinc est tem nostrae insensibilitatis rumpit. Unde in Evan-
enim quod, eodem Rege nato, angelorum chori gelio dicitur « De meo accipiet
: et annuntiabit
in ejus annuntiatione prodeunt, hymnum dicunt, vobis (Joan.xvi, 14;.» Potest ergo, et per terro-
etde victapravaevitse discordia hos, quos dudum rem vocis vis fortitudinis, et per sonum oris dul-
despexerant, cives agnoscunt, consono ore prsedi- cedo consolationis intelhgi, quia quos Spiritus
cantes « Gloria in excelsis Deo, et in terra pax
: sanctus replet.prius eos de terrena actione terrifi-
hominibusbonfe voluntatis(L!<e.n, 14). Isergoqui >' cat, et postmodum spe CfisJestium consolatur, ut
propter nos minor angelis exstitit, oequales nos tantum post confitendo pra;miis gaudeant, quanto
angehs virtute sufe minorationis fecit. Unde et mo- prius iola. supplicia conspiciendo metuebaut. Sed
riendodocuitmortemnon metui.resurgendode vita quia sunt nonuulh qui Deuin res humanas curare
contidi, asoendendo de coelestis patrin3 haereditate non asstimant, et eas ferre fortuitis motibus pu-
gloriari ; ut quocaputprajiisse conspiciuut, illuc se taut, sequitur :
subsequi et membra gratuletur. Unde bene et aJj Vers. 3. Subter omnes cnelos ipse considerat, et
42 i EPITOME MORAIJUM S. GREG. iN JOB. — LIB. XXVIII 415
lumen ipsms super termmos «m-a?.— Possimt civli A —
In yoce Dens mirabiliter tonat, quia vi corda
nomine sancti praidicatores designari. Hinc enini nostra incomprehensibiliter penetrat, quae dum
scriptum est « Coeli enarrant gloriam Dei (Psal.
: latentibus motDnis premit in Umore quanto ardore
xvui, 2).» Sunt namque nonnuUi, quia cum mira seqiiendus sit, ahquo modo silenter clamat. Sequi-
apostolorum opera audiunt,quia has virtutes nunc tur Qui facit magna et inscrutabilia. -— Utenim :
m Ecclesia non vident, subtraclam ab Ecclesia su- homo terrenis usibus deditus, iniquis desiiteriis
pernam gratiam suspicantur, nescientes quod si- pressus, subito adnova efTerveat atque adconsueta
cut dicit Apostolus « Linguas in signiim sunt nou
: frigescat, exterioribus curis renunfians, internis
lidelibus, sed infidelibus (/ Cor. xiv, 22). » Sed contemplationibus anhelat. Quis hanc virtutem su-
elevatis ccelis Dominus inferiora considerat, quia pernffi vocis considerare suffieiat, quis consi 'e-
et ablatis summis praedicatoribusincessanterctiam rando comprehendat ? .Magna sunt quffi per vocem
infima nostrte infirmitatis curat Et quasi suhler suam Dominus facit, sed minus magna essenl, si
ctelos lumen illius terrx terminos respicit, quia perserulari potuissent. Sequitur :
post sublimen vitam praecedentium etiam peeca- Vers.6.0(«' prcBcipit nivi ut descendat intervam.
torum mores actusque gratise suse iilustratione —
Quia Psalmista ait « Lavabis me et super ni- :
comprehendit. Qui etsi virtutum signa nunc per g vem dealbabor [Psal. l, 9).» Quid hoc loco per ni-
vitam fidehum crebro non exerit, ab eisdem ta- vem, nisi per hicem justitife candiila accipimus
men fidehbus per virtutem operum nunquam re- eorda sauctorum ? Aquw autem ductfe in superio-
cedit. Pote^t etiam intelligi lumen illius super ter- ribusconstipantur, ut nives flant sed cum ipsffi ;
minos terrie, quodprwdicatio superna; gratifedum nives ad terram veniunt, in aquarum iterumhquo-
gentes ad fidem colhgit, intra semetipsam mundi rem vertuntur. Aquse igitur sunt prfedieatorum
hmites clausit. Vel eerte termini terrffi suut fines mentes, qufe, dum ad contempjanda superna se
hominum peccatorum, et stepe contingit, ut pleri- erisunt, altiori intellectu solidantur, cumque in
que Deum deserant, et su» tempora in desi-
vitae summa consideratione rapiuntiir, virtutem confir-
deriis carnalibus expendant. Sed tamen cum su- mationis accipiunt. Sed quia adhuc in terris fra-
perna gratia respicit, in extremis suis ad Deuni terna dilectione retinentur, semetipsas ab alto in-
redeunt, quae sint judicia «terna cognoscunt, cun- tellectu moditicant, et infirmis humiliter priedi-
cta quae se perverse egisse meminemnt fletibus cantes, more nivium corda arentium hquefacla
puniunt, atque haec vere se insequi rectis operi- irigunt. Mves ergo ad terram de ccelestiljus ve-
bus ostendunt, quibus subsequente justitiaprofec- niunl. cum suliHmia corda sanetorum, qu.e jam
to totum dimittilur, quod ante deliquerunt. „ solidacontemplalionepascuntur, pro fraterna cha-
Ilinc
etiam per prophetiae spiritum Anna dicit » Domi- ritate ad humilia prajdicationis verba descendunt.
:
nus judicabit tines terrae {/ Reg. ii, 10). » Sicut enim nix, cum jacet, operit, cum vero hqua-
Vers. 4. Post eum rugiet sonitus. Quem enim —
tur, rigat, ita sanctorum virlus et per inttrmitalem
Dominus illustrando repleverit. ejus vitam procul suam apud Deum vitam peccatoris protegit, et per
diibio inlamentum vertit, atque illnminatfementi, condescensionem suam quasi liquefacta arentem
quo magis «terna supplicia insinuat, eo hanc du- terram, ut fructus ferat, infundit. Sequitur Et :
rius de transacta nequifia gemitibusfatigat. Sequi- —
hiems pluviis. Hiems est quippe vita prffisens, in
tur Tonabit voce magnitudinis suse.
: Voce enim — qua nos etsi jam spes ad superna erigit, adhuc ta-
magnitudinis Deus tonat, cum se nobis bene jani men mortalitatis nostrae frigidus lorpor astringit,
per lamenta prwparatis, quam sit magnus in su- quia scriptum est Corpus quodcorrumpitur ag-
: «
pernis insinuat. Quasi enim de ccelo tonitruuspro- gravatanimam,etdeprimit terrena inhabitatio sen-
cedit, cum nos incuria negligentiaque torpentes sum miilta cogitantem(.Sap. i\, 15).» Habetautem
respectiis gratise pavore subito percutit, atque in hffichiems phmas,rectorum procul dubio praedica-
torra positi sonum de superioribus audimus. Quia tiones. De quibus videhcet pluviis,per Moysen dici-
terrena cogitantes superni terroris sonum repente tur « Expectetur sicut phivia eloquium meum, et
:
pertimescimus. Sequitur : Et non vastahitur cum descendant sicut ros verba mea (Detit. xxxn. -2).»
audita fuerit vox ejus. — Vox Domini auditur. Effi nimirum pluviffi hiemi congruunt, festate cessa-
cum gratiffi ejus aspiratio mente conspieitur, cum bunt, quia nunc cum carnahum ocuhs vita cceles-
insensibilitas occultse sordilatis rumpitur, et cor tis aisconditur, necesse est ut sanclorum nobis
ad studium summi amoris exeitatum, virtutis in- prfedicalionibus irroretur. Cum
vero seterni judi-
timfficlamore penetratur. Sed istam vocem super- cii verba prffidicanlium
sestus incandaverit, nulhis
venientis spiritus, qui se in aure cordis insinual, necessaria lunc habebit, quia veniente judice, ad
nec ipsa mens quffi per hanc filustrata fueial, in- cor siium quisque reducitur, ut sancla jam cum
vestigat. Pensareenim non valet invisibilis virtus. agere non valet, sentiat. Sequilur Et imhri for- :
quibus meatibus influat, quibus a se modis
sibi tituditus suse. —
Imber quippe fortitiidinis Dei est
veniat, quibus recedat. Unde bene per Joannem prffidicatio divinitatis, nam imber infirmitatis ejus
dicitur : « Spirilus ubi vult spirat ; et vocem ejus prffidicatio incarnationis. De qua per Pauhim di-
audis, sed non scis unde veniat, et quo vadal citur : « Quod infirmum est Dei, fortiiis est homi-
{.loan. 111, 8». •) Sequitur : niljus (/ Cor. i, io). > Et rursum Si crucifrxus: ••
Vers. o. Tonabit Deus in voce sua mirabiliter. est ex inlirmitate, sed vivit ex virtute Uei \fl Cor.
: :
423 S. ODONIS ABBATIS CLCMACENSIS 11. 424
xiii, 4).» Sic autem sancti viri liumanitatis ejus A qua desideria, et post iniqua desideria usque ad
intirma prtedicant, ut auditorum suorum cordi- nequissima opera ducit. Sequitur :
bus, etiam divinitatis fortia infundaat. Audia- Vi:rs. 9 Ab inlerioribus ingredietur tempeslas,
mus per tonitruum nubis imbrem fortiludims. et ab arcturo frigus. — Quia igitur interiora austri
« In principio erat Verbuui, et \ erbum erat apud sol ferventior tenet, in arcturo vero cursum omni-
Deum, et Deus erat Vcrbum {Juan. i, I). » Audia- modo non habet, iuteriorum nomine plebs judaica,
mus etiam imbrem infirmitatis. « Vorbum caro arcturi vero vocabulo, hoc
populus gen-
in loco
factum est, et babitavit in nobis (Ibid., 14). * Se- tilis cxprimitur. Hi enim qui atque invisibi-unum
quitur :
lem Deum noverant, ejusque legi saltem carnali-
Vers. 7. Quia inmanii hoininumomnium siynat ter serviebant, quasi sub meridiano sole ferven-
iitnoverinl sinijuli npcva sua. Dum eigo im- — tes in lidei calore elevabantur. Gentilesautem, quia
ber fortitudinis in terra descendit, in manu unius- nuUam scientiam supern* cogitationis attigerant,
cujusque signatur, ut sua opera scial, manebant. A
quia duin velut sine sole frigidi sub aquilone
wtus incomprehensibilis majcstatis agnoscitur, maUtia persequens, et a gentilibus Judaeis surgit
ab unoquoque subtilius sua vita pensatur. Crea- potesias premens, dum quod Judeea occidere Chri-
tor namque omnipotens a cunctis inscnsibiiibus, B stum ex invidia petiit, hoc gentihs judex Romana
irrationabilibusque distractum, rationalem creatu- auctoritate perpetravit. Sequitur :
ram liominem condidit, quatcnus quod egerit Flante Deo concrescit gelu,
Vehs. 10. quia —
ignorare non posset. Naturaj enim lege scire com- quo fidelium cordibus sanctus Spiritus aspiravit,
pellitur, seu pr vum sive reclum sit quod opera- quo majora virtulum miiacula contulit, eo infide-
tur. Nam si bona facere sc nesciimt, cur de ali- hum mentibus gravioris invidiaj torpor excrevit,
quibus factis in ostcntationem gloriantur ? Rur- atque inde contra Deum plebs infidehs obduruit,
sum si mala se agere ignorant, curin eisdem factis unde humiles [humilis] populi [populus] arctam
aLenos oculos declinant ? Eo enim ipso quod ra- tiuriham, quw se astrinxerat, emollivit. Sequitur
tionalem creaturam Deus hominem condidit, in Et rursum lalissinix funduntur aquce. Post gelu —
manu omniinn signat, ut noverint singuli opera quippe Dominus latissimas aquas fudit, quia post-
sua. Sequitur quam Judseorum saevitia usque ad mortem pertu-
lit, eorum corda protiuus ab infidelitatis duritia,
Vers. 8. Ingredietur bestia latibulum suuin, cl
in antro suo morabitur. —
Quis alius nominebes- amoris sui aspiratione liquefecit. Hinc quidam Sa-
tise, antiquus hostis accipitur, qui deceptio-
nisi piens ait « Sicut glacies in sereno, sic solventur :
nem primi hominis ssevus impeliit, et integrita- q peccata tua (Eccli. iii, 17).» Sequitur :
tem vitse illius male suadendo laniavit ? Couira Vers. 11. Frumentum desiderat nubes. Quid —
quem prophetae vocibus de sancta electorum Ec- enim quique clecti sunt nisi frumenta Dei coelesti-
clesia in antiquo statu restauranda promittitur, bus horreis recondenda ? Qufe nunc in tritura
et mala bestia non transibit per eam. Sed h;ec areaj paleas tolerant, quiain hac purgatione san-
cum post Redemptorisadventum, postprae-
bestia, ctae Ecclesise mores contrarios repioborum por-
dicatorum voces quasi post tonitruum nubium, in tant. Sed hoc frumentum quousque ad perfectio-
line mundi illum damnatum hominem, qui Anti- nem fructuum veniat, nubium pluvias exspectat,
christus vocatur, iuvaserit : quid aliudquam lati- ut crescat. Quia bonoruui iiiens prffidieantium ver-
bulum suummgvediiwT, propriodemo-
ut in anti'o bis infunditur, ne ab humore charitatis desideiio-
retur ? Vas quippe illud diaboU antrum ac latibu- rum carnalium sole siccetur. Unde et Dominus in
lum bestiffi est, ut insidians hominibus viam hujus Evaugelio : « Messis quidem multa, operarii au-
vilae carpentibus, in illo et per signa lateat, et per tempauci. Rogate Dominum messis ut mittatope-
mahtiam occidat. Qui tamen omnium reproborum rarios in messem suam (Matth. ix, 37, 38). » Se-
Gorda etiam nunc, priusquam apertus appareat, quilur Et nubes spargunt lumen suum.
: Nu- —
possidet, easque per occultam malitiam quasi pro- bes enim lumeu spargere est, priiedicatores san-
prium antrum tenet, atque ad omne quod nocere ctos exempla vitae et loquendo et agendo dilatare.
bonis appetit, in eorum se obscuris mentibus abs- Sequitur :
condit. An Judaeorum persequentium corda an- Vers. Quce lustral cuncta per circuitum,
12.
trum hujus bestise non fuerunt, in quorum diu quocunque eas voluntas gubernandi direxerit.
consUiis latuit, sed repente vocibuserupit claman- — Nubes jgitur Dei cuncta per circuitum lus-
tium « Crucifige,
: crucitige (Joaii, \\\, 6).» Hinc quia prfedicationis luce mundi fines illu-
trant,
scriptum est « Posuit tenebras, et facta est nox
: minant. Sed quia divinis nutibus subdite ne-
(Psal. cx.tx, 20).» Notandum vero magnopere aesti- queunt explere quod volunt, ire non possunt, nisi
mo quod hffic bestia non solum antrum suum in- qua eas voluntas gubernantis duxerit. Sequitur :
gredi, sed in eo etiam morari peihibetur. Intrare Ad ninne quod prseceperit eis super faciem orbis
ergo in mentes bonorum polest, sed in eis mora- terrarum. — Saepe enim cum gubernantis vo-
ri non potest, quia cor justi hujus bestiae antrum luntate perducuntur, aliter agere appelunt, sed
non est. Quos enim quasi proprium antrum pos- ahter disponuntur. Nam plerumque quosdam au-
sidet, corum mentes procul dubio immorans, te- ditores suos student blande corrigere, et tamen
net : quia prius in eis cogitationes usque ad ini- eorum sermo in asperitate ducitur ;
plerumque
:
EPITOME MORALIUM S. GBEG. IN JOB. — LIB. XWII. 426
qiiosilam resecare aspere appetunt, sed tamen A mittuntur. Nemo quando lucem pliiviffl
igitur scit
eorum vigor per mansaetudinis spiritum refrena ostendunt, num nemo comprphendit quando Deus
tur. .Sicut ergo non possunt ire quo volunt, ita virtutem prnedicationis prtebeat, ut praedicantium
etiam uequeunt agere sicut volunt. Sequitur : gloria clarescat. Ac si ergo aperte dicat Xunquid si :
Vers. 13. Sice in una tribu, sive in terra sua, venturos in mundum prsedicatores jam conspicis,
seu in quocunque loco misericordise suse eas jusse- quando eos ad pr;edicandum Dominus repletione
rit inrcniri. — Nubes quidem suas Domii:us du- Spiritus impellat, quiljusve modis eorum vitce cla-
cit, sive in una tribu, sive in terra sua, seu in quo- ritatem mundoiunotescat, apprehendit "? Sequitur :
cunque suxeas usscrit inveniri,
loco misericordix
quia praedicatores Veteris Novique Testamenti, ali-
Vers. \^. Nunquid nostiseiniias nubiummagnas,
quando soli tribui Judee contulit, et Israel pene etperfeclas scientias ejics —
Habent istffi nubes
:'
semitas, subtilissimas, scilicet sancta; preedicatio-
totum ex prava regum gubernatione reprobavit.
nis vias. < Angusta » quippe » porta est, quse du-
Aliquando et in terra sua has pluere nuhes facit,
cit ad vitam (Malth. vii, 14). » Quse semitje magnae
quia eumdem Israel eleetum ad anticiuam gratiam
sunt, quia quanto in pr;esenti vita pro ipsa vivendi
post corruptionem captivitatemque revocavit. Ali-
custodia angustcP sunt, tanto amplius iu .eterna re-
quando loco suse miserico}-dise eas clarescere vo- B
tributione dilatantur. Perlecta quippe scientia est
luit,quia per preedicafores sanctos etiam gentibus
virtutum miracula ostendit, ut sola misericordia
scire omnia, et tamen juxta quemdam modum
scientem se esse nescire, bona soliicite agere, sed
ab jugo erroris absolveret quos ingenti perfidiae
ira deprimebat. Una quippe tribus profeeto Judas
de suis scire uLl esse. Hic Veritas ait « Dum feceri- :
intelligitur. Terra autem Dei simul omnis Judaea
tisomnia quse priecepta sunt vobis, dicite Servi :
inutiles sumus (Luc. wii. 10). » Et Paulus inquit
nominatur, locus vero misericordise Dei est genti- :
litas, de qua dicit Apostolus « Gentes autem su- :
" Qui seexistimat aliquid scire, nondum cogno-vit
per misericordia honorare Deum {Rom. xv, 9). »
quemadmodum oporteateum scirei^/ Co;'.viii, 2).»
Sequitur
Ac si ergo diceret Jam summa acta prsedican-
:
Vers. 14. Ausculla hxc, Job, sla et considera
tium conspicis, qui postquam per scientiam ad
miracula Dei. —
Quasi in comparatione sui ']&.- alta se elevant, deorsum se humilitcr per cognitio-
centem vidit, quem ad verba tantae prsedicationis nem suse ignoranticB inclinantur. Sequitur :
ut staret, admonuit, sed licet Eliu bona qu» dicit Vers. 17. Nonne vestimenla tua calidn sunt,
nesciat pensare cui dicit, nos tamen indagare cum perflata fuerit tcrra auslro?— S;epe beatum
verba doctrinae ejus subtiliter debemus. Stare ^ Job liguram sanette Ecclesic-e tenere jam diximus
quippe est recta agere. Unde per Paulum dicitur Vestimenta vero Ecclesiae sunt omnes qui ei fidei
:
Qui se eicistimat stare videat ne cadat (/ Cor. x, adunatione junguntur. De quibus eisdem EcclesicTe
12). » Jacentes ergo Dei miracula considerant, qui per ProphetamDominus dicit « Vivo ego, omni- :
ejus potenliam sciendo pensant, sed vivendo non bus his velut ornainento vestieris (Isa. xlix, 18). »
amant. I'er contemplationem quidem in eonside- Per austrum vero, qui nimirum cahdus ventus est,
ratione oculos tendunt, sed tamen per intentio- non immerito sanctus Spiritus desiguatur, quo
nem sese a terra non erigunt. Unde bene in Balac quisque, dmu tangitur, ab iniquitatis suae torpore
dicitur : « Qui cadens apertos ocidos Iiabet (Num. liljeratur. Unde bene iu canticis Canticorum dici-
XXIV, 16). « Eliu itaque ista dicens, nequaquam tm" : '< Surge, aquilo, et veni ; auster, perfla hor-
credidit beatum Job vivendo tenuisse quod dixit. tum meum, et fluant aromata illius (Cant. i\, lii).»
Sequitur : Vestimenta ergo sanctte Ecclesife cahda sunt.dum
Vers. Io. Nunquid scis quando prsecepit Deus terra austro perflatur, quia hi qui ei per fidem
pluviis, ut ostenderent lucem nubium ejui? Si — inhwrent ferventibus cliaritafis studiis inardescunt,
nubes sancli pr.Tclicatores sunt, pluviae nubium dum eorum mens sancti Spiritus afflatu perfundi-
sunt verba praedicationum. Sed cum nubes
per tur.MoRAUiER. Unusquisque enim qui recte vivit,
aera transvolant, nisi pluvia deorsum veniat, ne- atque hoc et alios dooere consuevit, quasi tot
scitur quantam aquarum immensitatem portant. vesfimenta liabet quot auditores ei concorditer
iVisicoruscus inter pluvias erumpat, intelligi non inhserent qui quidem more vestium, quasi per
:
valet quod in eis etiam claritatis latet. Quia nimi- poros corporis calorem accipit, quia ad amorem
rum prfedicatores sancti si taceant, et nequa- Dei exemplo actionis impulsu exhortafionis igno-
quam loquentesostendant, quanta sit ccelestis spei scit. Qui velut frigus proprium respuit, dum a pri-
claritas quam in cordibus gestant, aut reliquisho- stina iniquitate discedit calorem «luem accipit, re-
minibus similes, aut longe his despectiores viden- tinet, quia, in eo quem per prffidicamenta sum-
tur. Cum autem aperire per prsedicationem C(P- pserit, fervore convaleseit. Dum ergo verbo docto-
perint, quse sit superna? patriffi remuneratio quam rum accenduntur auditores,
ex viventi quasi
iatrtnsecus tenent, cum persecutione pressi in corpore vestimenta caletiunt, seddiun ex profectu
qua virtutis arce profecerint innotescunt. Sed ple- auditorum efiam vita docenfium proficit, quasi
rmnque prsedicatores sancti ostendere semetipsos ex calefactis vestimentis calor ail corpus redit.
ut prosint, cupiunt, ncc tamen possunt pleriiui- ;
Sed uequaquam sibi doctores tiibuant, quod per
que latere ut quieti sint appetunt, nec tamen per- exhortationem suam ad summaproticere auditoies
Patrol. CXXXIII 14
: :
427 S. ODONIS ABI5ATIS CLUNIACENSIS II. 428
eorum corda
vident, qnia nisi Spiritus sanctus re- A intra sinum cordis recta sentiendosecolhgant, etin
pleat,ad auditores corporea vox docentium ineas- vanis cogitationibus non jiciuoscant. Sequitur Et :
sum sonat. Postquam vero hiBc fortiter dixit per ventus t)-ansiens fugavit eas. Veutas cjuippe tran-
arrogantiam, levitcr motus irrisionis illico verba siens est vita prajsens. Ventus ergo transiens nuhes
sulijunxit, dicens : fugat, quia mortalis vita percurrcns prfedicatores
Vers. ctim eo fabricatus es ccclos,
iS. Tti /'o}'sitan sanctos a nostris ociihs corporaliter occultat. Se-
qui solidissimi quasi asre fusi sunt. Possunt per — quitur :
cceIos hi, qui in coelestibus sunt conditi, angelici Vkrs. 22. Ab aquiloneaurum veniet. — Quid per
spiritus dcsignari. Unde in oratione uostra dicere aquilonem, nisl peccati frigore eonstricta gentihtas
vocft ^'eritatis instruimur " Fiat voluntas tua, si-
: designatur ? Quam ille sub jugo suse tyrannidis te-
eut in ccelo et in terra [Matlh. vi, 10). » Natura; nult, c[ui dixit superbiens: < Scdebo in monte Te-
naiaque teris est rubif?ine difficile consumij et vir- stamenti in hiteribus aquilonis, ascendam superal-
tutes angelicse, quse in divino amore fixaj perstite- titudincm nubium, similis ero Altissimo {Isa. xvi,
runt, lapsis superbientibus angelis hoc in munere
Quid vero auri nomine, nisi animse fideles i4). »
retriluitionis acceperunt, ut nulla jam rubiginc exprimuntur ? De quibus per Jeremiam dicitur :
subripientis culpaj mordeautur, ut in contempla- b « Quoiuodo oliscuratum est aurum, mutatus est
tioue Conditoris sine felicitatis iine permaneant, et color optimus? » (Thren. iv, I.) Ab aquilone ergo
in hocquodsuntcondita3 ieterna subtihtate subsis- aurum venirc dicitur, c£uia per respectum grafise
tant. Possunt etiam per coelos, ut ssepe diximus, Redemptoris a gentihtate dudum pei'fldiae torpore
electorum mentes exprimi a cunctis terrenis con- frigida, intra sanctam Ecclesiam pretiosa Deo vita
tagiis iiitinio amore suspensEe. Hinc dicitur : <( No- lidelium multiplicatur. Hinc per Isaiam dicitur :
stra conversatio iu cwlis est (Philip. ui, 20). » Qui « Dicam dicam et austro Noli prohil)ere
aquiloni, :
solidissimi quasi xre fusi sunt, quia ab integri- (/sa.xLui, 6).» Seqmlur: Et a Beo formidolosa lau-
tate cceptse fortitudinis nulla mutabilitatis rubi- clatio. —
Sic enim a Deo dicitur, ac si ab his qui in
gine consumuntur. Sequitur parle Dei sunt, id est, fidehbus diceretur Auro igi- :
Vers. )9. Ostcnde nobis quid dicamus ei Nos
: tur ab aquilone veniente, a Deo formidolosa laudafio
quippe involuii tenebris. — Ac si dicat : Tu qui jam prodiit, quia, dum clarifatem su;e fidei gentilitas
magua intelligentiaj luce perfrueris,
docere nos qui abstulit, multitudo Hebrceorum fldelium divina ju-
ignorantice tenebris involvimur debes. Qui, mox dicia pertimescendo laudavit. Sed quomodo ah
ab irrisione resiliens, despiciendo subjungit aquiloneaurumveniat, quomodoabhis quisub Deo
Vers. 20. Quis narral ei quce loquor ? Ac si — ^^
sunt, formidolosa laudatio erumpat, ipsa nobis
aperte cUcat : Quae ego, ei de suis laudibus acute historiasacri eloquii ostendat, ubi de Coruelii cou-
senfiens non audit, eloquor, qui h;f c narrare, vel versione narrat. Sedidcirco conversis gentibus, ab
postquam aucherit, potest"? Sequitur Etiamsi : lo- Hebraeis jam fidelibus formidolosa laudaho pro-
cutus homo, detwabitur.
fuei-it Omne cpiocl ah- — diit,quianimirum juste JudcBa repulsa est,dum pia
quiil devorat hoc introrsus trahens ab intuentium est gentilitas vocata, et damna sute repulsionis ti-
oculis occultat, ct rem, quse videri superficie po- muit, dum lucra ahenae vocationis vidit. Sequitur :
tuit, in profundum rapit. Homo igitur, cum de Vers. 23. Digne eum invenire non possumus. —
Deo rationem in qua est couditus esse
tacet per Et si invenirejam Deum possumus, non tam di-
aliquid videtur. At si ahquid de Deo loqui cceperit gne, quia quod in iUo sentimus, ex flde,nondum
illico quam nihil sit ostenditur, quia magnitudinis ex specie. Sequitur Magnus fortititdine et judi-
:
ihius immensitate devoratur, et cjuasi in profun- cio, et justitia, et enan-ari non potest. Magnus —
dum raptus absconditur, cjuia fari inefFabilem cu- quippe est fortituditie, quia fortem adversarium
piens, ipsa suie ignorantice angustia deghititur. superat, et de domo filius vasa contumehse aufe-
Sed ecce hominibus vere innotuit,
seternitas tunc rens, in misericordia^ vasa permutat. Magnus jtuti-
cum humanitate suscepta monstravit, quae
se eis cio, quia, etsi hic electos suos per adversa depri-
quia necdum revelata fuerat, de eisdem liomini- mit, hos cjuandoque in gloria aeternffi prosperita-
bus recte subjungitur : tis Magnus justitia, quia, etsi hic diu to-
extolht.
Veus. 21. At nunc non vident iucem, De qua ni- lerat, quandoque tamen sine termino reproljos
mirum etiam per prophetam dicitur « Populus : damnat. Enarrari non polest, sentiri digne non
qul sedebat in tenebris vidit lucem magnam (Isa. valet, quanto minus dici ? Sed mehus hinc utcun-
IX, 2). » Sequitur Sul)ito cogetur aer, cogetur in
: que dicimus, si sub considerationis ejus formidine
nubes. — Aer quippe ita sua ipsa tenuitate spar- admirando taceamus. Sequitur :
gilur, ut nulhi firmitate sohdetur, nidDes autem Vers. 24. ideo timebnnt eum viri, et non audebunt
tanto firmiores sunt quanto densiores. Quid ergo contemplari omnes qui sibi videntur esse sapientes.
per aerem, nisi mentes sajcularium designantur? — Hocloco Ehu eosqui ad intelligenfiam sunt fortes
Quse innumeris hujus vitse desideriis deditfe, huc appellat, et notandum cjuod non ait. Et non aude-
illucque more acris tluidte disperguntur. Sed acr buut contemplari sapientes, quibus videhcef verl^is
in nubes cogitur, cum fluxffi mentes per superni pcrifos quidem, sed arroganfes(61). Ehu ergo dum
respectus gratiam virtutis sohditate roborantur, ut multa fortiter sentit, in locutiouls suae flue se tetigit.
((jl) Hic deficit ahquod verbum.
: : :
429 EPITOME MOHALIUM S. GREG. I.N JOB. — LIB. XXVIII. 430
Viri namque arrogantes et dooti cum recte non vi- A quia tanto ab ejus longe sunt, quanto apud semet-
vunt, sed tamen recta dicere doctrinK impidsioiii- ipsos liumiles nou sunt, quia in corum mentibus
bus compelluntur, ipsi damnationis sufe aliquo dum tumor elationis crescit, aciem contcmplatio-
modo pr;BCones tiunt. Contemplari enim Dei sa- nis candit.et unde sc lucere prje c;Eteris iBstimant,
pienliam nequeunt, qui sibi sapientes videntur, inde se a lumine verilatis privant.
LIBKR VICI-SDIUS OCIAVIS.
CAPUT XXXVIII. B nihus imperitis ? — Quis est
iste nou dicimus, nisi
Vers. Respondens aiitem Dorninus Job de tur-
i. de eo utique quem
nescimus. Scire autem Dei ap-
bine, dixit. —
.\liler cnim Uominus servis suis lo- probare est nescire reprobare. Unde quibusdam
;
quitur, cum eos intrinsecus per compunctionem quos reprobat, dicit « .Nescio vos (Malth. xxv, :
promovet; aliter, cum per districtionem, ne extol- 12) : » in eo vero quod sententias, et non addidit
lantur, premit In iUa enim discit quod sppetat, quales, bonas utiquc accipimus, quas quidem im-
in ista quod metuat. Quia enim humiliaudus erat perilis asseritis sermonibus involutas, quia cum
beatus .lob, qui, proslratus ulceribus, sic virtuti- verbis iactantisB fueruut prolatte. Imperitite quippe
bus stabat, ne robustissimum pectus ejus elationis vihum est, rectum non recte sapere, id est, cceles-
tela confoderent, quod constabat certe quia illata te donum ad appetitum terrenfe laudis inclinare.
vulnera non vicisseut, ei profecto Dominusloqui Sicut .\postolus ait : « Si quis se existimat scire
de turbiue perhibetur. Sciendum prasterea estquod aliquid, nondum cognovit quemadmodum opor-
induobus modis locutio divina distiuijuitur. .\ut teat eum scire (/ Cor. viii, 2).» Scquitur :
per semelipsum namque Dominus loquitur, aut Vers. 3. Accinge sicut vir lurnbos tuos.
. Viri —
per creaturam aliquam ejus ad nos verba forman- nimirum sunt, qui vias Domini fortibus et non dis-
tur. Sed cum per semetipsum loquitur, sola nobis c solutis gressibus sequimtur, ut illud « Viriliter :
vi intern» inspirationis aperitur, verboque ejus agite {Psal. xxx, 2o). » Et in Proverbus. « viri,
sine verbis ac syllabis cor docctur. Dei enim ad vos clamito (Prov. viii, 4). » Lumbos vero ac-
locutio, ad nos intrinsecus facta, videtur potius cingere est, vel in opere luxuriam, vel in cogita-
quam auditur. Cum enim per angelum Dominus tione refrenare. Hinc enim scriptum est « Sint :
volunatem suam indicat, ahquando eam verbis, lumbi vestri pra^oincti {Luc. xii, 3.')). » Beato igitur
ahquando rebus demonstrat verbis, ut ihud ; Job prcecipitur ut, quemadmodum prius luxu-
« Et clarificavi, et iterum clarificabo (Joan. xu, riam corrupUonis vicerat, nunc eham luxuriam
28);» rebus, ut Ezecliiel, qui nil verbis audivit, restringat elationis. Hinc per Moysen dicitur
electri tamen speciem in medio iguis vidit. In qui- « Ciroumcidite praeputia cordis vestri (Deut. x,
busitaque Mediator Deiethominum demoustratur, 16). >• Interrogabo te, et responde mihi.
Sequitur :
ahquando verbis simul et rebus. ut illud: « Cum — Tribus modis nos Conditor interrogare consue-
audisset Adam vocem Domini Dei deambulantis in vit cum aut flageUi districtione nos percuht, et
:
paradiso ad auram post meridiem, » et rehqua quanta nobis insit, vel desit, patienfia ostendit, ut
[Gen. m, 8). Aliquando imaginibus, sicut Jacob in heato Job ostenditur aut, qutedam qure volu- ;
subnixam ccelo scalam dormiens vidit [Gen. xxvni, r> mus nostram nobis obedicntiam pate-
praecipit, et
I2j, sicut Petrus hnteum reptihbus plenum (Act. x, facit. Sicut AlDraham terram suam jubetur egredi,
II). Aliquando ccelestibus suJjstantus, ut iUud, de unicumque immolare fihum {Gen. xxii, 2). Aut ali-
niibe sonuit : « Hic est Fihus meus dUectus [Matlh. qua nobis occulta aperit et ahqua abscondit, et
xvu, o).» Ahquando terrenis substantiis, sicut Ba- mensura nobis nostrae humilitatis innotescit. Hinc
laam oorripuit in ore asinte humana verba for- scriptum est : « Palpebrae ejus interrogaut fihos
mans [Num. xxu, 28). Aliquando terrenis simul et hominum (Psal. x, o). » .Vc si ergo beato Job di-
coelestibus simul substantiis, sicut Moysi loquens catur Verbis ad subhmia consideranda te escito,
:
ignem rubumque sociavit [Exod. ni, 3). Nonnoin- et dum, ea qufe super te sunt, nescire pers-
quam vero humanis cordibus etiam per angelos picis, tibimeUpsi te notiorem reddo. Tunc enim
Deus secreta eorum prKsentia virtutem suae aspi- miiii vere respondes, si qu£E ignoras inteUigis.
rationis infudit. Unde Zacharias ait « Dixit ad me : Sequitur
angelus qui loquebatur in me {Zach. i, I3);i> et VtRS. 4. Ubi eras quando ponebam fundamenta
paulo post: « Et ecce angelus qui loquebatur in terrse ? — In Scriptura sacra quid aliud funda-
me, egrediebatur, » et rehqua (Zach. ii, 3). Utrum menta quam prsedicatores accipimus? Quos, dum
autem beato Job per semetipsum, an ei per ange- primos Dominus in sancta Ecclesia posuit, tota in
lum sit locutus, ambigitur. Sequitur : eis sequentis fabricte sh'iictura surrexit. Hinc Psal-
Vers. 2. Quisest isteinvolvens senteatias sertno- mista ait : « Fundamenta ejus in montibus sanchs
: : : ::
431 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 432
{Psal. ixxxvi, ]).•> Singulari autem
numero lun- A in siiis actibus servet. Ideo enim per sacra eloquia
damentum Dominus accipitiii', de quo et Paulus subtilisantenos sanctorum vita expanditur, ut no-
Fuudamentum aliud nemo
" potest ponere, straopera vel minora proficiant, vel majora mo-
ait :
est Christus Je- dercntur, quateaus nec minus conetur explere
prffiter id quod positum est, quod
H).» Ac si enim beato Job dicitur: meus quam sufflcit, nec plus arripiat quam acce-
sus {ICor. ni,
Virtutem fortium considera, meque eorum ante pit. Seqmtur
swcula Auctorem pensa, et cum eos quos in tem- Vehs. 6. Siiper quem hases illius soUclativ sunl "?
pore condidi mirabiles suspicis, perpeude
quan- — Subaudis, nisi super me, qui cuncta mirabiliter
tcnco, et bonis exterioribus intus priucipaliter ori-
tum subdi debeas, quem Auctorem mirabilium si-
temporc esse cognoscis. Moualiier. Si pecca- ginem piwsto? Hujus terr;e bases, sanctie Kccle-
ne
toris auimus pulvis est, diceute Psalmista " Non :
sine doctores sunt, qui dum recta preedicant et
sic impii, non sic, sed tanquampulvis,"
et reliqua praidicatioui suffi vivendo concordant, omne pon-
{Psal.i, 4), nil obstatinlelligi lerramanimam justi. dus EcclesiiB ILxa morum suorum gravitate susten-
Terra enim s^epe venien- Possunt per bases etiam prophetie signari,
tant.
de qua scriplum est: .<
tem super se bil«ns imbrem, et geuerans herl>am qui dum
primi aperte de Dominica iuearnatione
a quibus colitur, accipit benedi- b locuti sunt, quasi quasdam bases eos conspicimus
opportunaiu illis
a fiindamento surgere, et superposita; fabricT
ctionem Hebr.\t,l).» Sed hujus terrm funda-
iides est. Cum enim non credenti seterna pondcra sustinere. Unde ad Mo\'sen Dominuscum
mentum
fldes datur, ad ffidiiicium suUscquentis operisjam tabernaculi tabiilas erigi preecepit, fundi earum
Cum autem ei qui venturi l^ases argenteas jubet. Moraliier. Bases uniuscu-
fundamentum ponitur.
judieii terrorem despicit, peccatis se carnis et
spi- jusque anima» sunt intention-is suae. Nam sicutfa-
timor lirica columnis, columnce autem basibiis innitun-
ritus audenter involvit, repente futurorum
infunditur, ut boufe vitie surgat «diticium, jam ita vita nostra in virtutibus, virtutes vero in
tiir :
fundamcuta construuntur. Ac si ergo justificalo intima intentione subsistunt. Et quia scriptum est
u Fiiiidamentum ahud nemo potest ponere, « etc.
peccatori Veritas dicat Virtutes a me acceptas ti-
:
bi non tribuas , noli contra me de meo munere (I Cor. III, H), tiinc bases in fundamento simt,
extolli.Sequitur: cum intentiones nostraj in Christo roborantiir. .\am
Vers. 5. Indica rnihi si hnhes inteUigentiam inaniter quisUbet summa opera facit si tota inten-
Quis posuit 7ncyisuras ejus, si nosti ? Vel quis leten- tione cordis veroe vittc prsemia non requirit. Se-
dit super eant mensuram lineie? In carnem au- — quitur: Aut quis dimisil lapidem anc/ularem ejus?
tem Dominus ad Ecclesiam veuiens mensuras ter- q — Lapis angularis iile est de quo scriptum est
rre hneis mensus est, quia fines Ecclesiaj
occulti n Lapidem qiiem reprobaverunt [ediUcantes, » etc.
judicii subtilitate distinxit. Paulus namque aposto- {Psal. cxvii, 22.) Qui dum in se Judaicum genti-
lus, cum MacedoniM prsedicare negligeret, per vi- lemque populum suscepit, in una Ecclesise fabrica
sum iUi apparr.it vir Macedo qui diceret : » Tran- quasi duos parietes Junxit. Hinc enim scriptum
siens in Macedoniam adjuva nos (Act. xvi, 2).» At est : « Fecit utraque unum [Ephes. ii, 14),» qiiia
contra sicut scriptum est < Tentabant apostoli ire
: angulare.j: se lapidem non solum in inferioribus,
in Bithyniam, et non permisit eos Spiritus Jesu sed et iu supernis exhibuit, quia et in terra plebi
[Act. xvi, 7).» Dum ergo prffidicatores sancti et vo- IsraeUticffi nationes gentium
utraque simul an- et
cantur ad Macedoniam, et ab Asia prohibentur, gelis in ccelo sociavit, eo quippe nato clamaverunt
ista occultarum mensurarum linea illic ducta est, angcli « Cdoria in excelsis Deo, et in terra pax ho-
:
hinc reducta. Intra has ergo mensuras sunt omnes minibus bonffi voluntalis [Luc. ii,-l4).» Moraliteu.
electi, extra has omnes reprobi, etiamsi intra lidei Lapis angularis est ad sacra eloquia intellectus
limitem esse videantur. Moraliter. Quis enim ter- diiplex, quia tunc divinitus dimittitur, quando ne-
rfe, id est, justfe animee mensm^as ponit, nisi Con- quaquam districtojudicio ignorantiffi suk tenebris
ditor noster, qui interni judicii secreto moderami- iUigatur, sed quadam Ubertate perfruitur, dum in
ne. alii sermonem scientiie, alii plenam fidem, alii prfficeptis Dei sulflcit vel exsequendo exteriora
gratiam sanitatum, ahi operationem virtutum, ahi agere, vel contemplando interna sentire. Incarna-
prophetiam tribuit? (/ Cor. \n, 8, 0, 10.) Sic itaque tiis enim Redemptor veniens utraque exhibuit, in
Greator noster ac dispensator cuncta moderatur, se utraque sociavit, videlicet activam et contem-
ut qui cxtoUi poterat ex dono quod habet, humi-
plativam vitam, ad quod nimquam noster in-
assiirgeret, nisi Ule ad suscipiendam
hetur exvirtutc quam non habet. Sic unusquisque tellectiis
quod non accepit, in altero possideat, ut ipse al- nostram vcniret naturam. Ac si ergo Dominiis
teri possidendo quod accepit humiliter impendat. dicoret : Qiiis dimisit lapidem angularem nisi ego,
Hinc Petrus ait « Unusquisque sicut accepit gra-
:
unicum quem sine tempore genui, servandis ho-
tiam in alterutrum iham administrantes, sicut minibus cum tempore ostendi? lu cujus vita dis-
bouidi^pensatorcs inLiltiformis graticB Dei (/ Petr. cercnt etiam diverse vivendi studia non discrepa-
IV, 10). « Super hauc enim terram linea tenditur, re. Sequitur
7. Cum me laudarent simul asti-a matutina.
quando elcct:« unicuiqiie animse ad sumendam Vers.
vivendi regulam Patriim pitucedentium excmpla
— Qiiia enim piimiangeli couciiti siiut.non imme-
moiislranlur, ut cx illorum vita consideret qiiid rito astra niatulina vocantiu", qui venturum diem
433 EPITOME MORAI.IUM S. GREG. l.\ JOR. — I.IB. XWIII. m
subsequentis steeuli por lucem sapienliae existendo .\ Cui» ponercm nubem vestimentunt ejus,
\'i:iis.;».
prfBvenerunt. Bene autem aclditur simul, quia ni- et raliffine iltud quasi pannis iii facie infantix
mirum ipsi electi. ani;eli etiam cum redemptis, in oljvolcerem. —
Mare sieviens nube induitur, quia
fine mundi liominilius largitatem Kratiee supernse crudelitas persequenlium stultiti;»' siia> velamento
gloriflcant, simul laudant, quia dum nos conspi- vestitur. Interpositaenim caligineiniidelitatis sufe,
ciunt recipi, suum gaudent numerum repleri, di- perspicuam veritatis lucem videre non sufficit, et
centes : « Gloria in excelsis Deo, » etc.(Z,i<c.ii, 14). id quod agit per crudeUtatis impulsum, per cseci-
Aliter matutina astra dicuntur, quia sajpe ad ex- tatis suse meritum non aa-noscit. « .\am si cogno-
hortandos liomines missi sunt et. duni venturum ; vissent, » sicut ait Apostolus, c nunquam Domi-
mane nnntianf, ab Immanis cordibus prwsentis num glori» crucitixissent {/ Cor. ii, 8). » Hasc
vitje tenebras fugant. Sequitur : El Juljilarmt autem nubes non solum solet infldeles extra posi-
nmnes filii Dei. — Jubilatio quippe dicitur, cum
premere, serl quosdam etiam viventes carnali- tos
cordis l;ptitia, oris effieacia, Ecclesiam tenebrare. Hinc enim scriptum
non expletur. Laudent ter intra
itaque angeli, qui jam tantas claritatis latitudinem est « Opposui nubem, ne transeat oratio [Thren. :
in sublimibus vident jubilent vero homines, qui
; m, 44). » Qui enim terrena assidue cogitat, quia
adhuc inferioribus oris sui angustias sustinent. g vult. \vsc ctiam tolerat in oratione cum non vult.
Qua", quia certo futuru Uominus noverat, non tam Pannis quippe infantife pedes et Ik achia constrin-
facienda insinuat quam facta narrat. Sequitur guntur. Quia ergo persecutores sanct» Ecclesise
:
Vers. 8. Quis conclusit ostiis m.ai'e, quando puerilia sapiunt, justis semper nocere volimt, sed
eriimpebat quasi de vulva procedens ? Quid — diviua, dispensatione quia volunt bra-
constricti,
enim mare.nisi persequentium turbas accipimus"? chia non extendunt, cuncta mala perpetrare
et si
Vulv;e enim nomine, occulta, et mahtiosa, et car- leviter appetunt, nequaquam tamen implere cun-
nalium cogitatio designatur. De hac vulva cordis cta quaa appetunt permittuntur. Aliter. Niibem
iniquorum aUas dicitur « Concepit dolorem, »
: Ueus vestimentum posuit, dum populum Judteo-
etc. [Psal. vn, 15). Erumpebat enim mare quaside rum ab nec tamen iUis
errore perfidife eripuit,
vuiva procedens, cum minarura sgecularium tlu- claritatem sui luminis patefecit, quasi ex tenebris
ctus in sanct» Ecclesi;e interitum sfevirent ; sed eos abstnht, sed adhuc nube vestivit. Quem etiam
auctore Deo ostiis conclusum est, quia contra tu- verborum suorum caligine quasi pannis infantiEe
mores persequentium sancti viri oppositi sunt, ut involvit, dum non aperta spiritus prwdicatione,
eorum miraculis atque reverentia irre persequen- sed prseceptis Utterae astrinxit. Infirmus namque
tium frangerenfur. Aliter Per mare hoc saeculum
: r< populus cum praecepforum pannos nolens per tu-
accipere debemus secundo contra hoc mare Do-
: lit, ad firmiorem statum ex ipsa sua ligatione per-
minus ostia opposuit, quia et prius humano gene- venif. Hinc est euim quod eis in lege « Oculum
ri prwcepta legis, et postmodum nov;B grati* pro oculo •fixod. xxi, 2i) » oxigere prcecipitur, et
Testamentum dedit. Prius enim Deus ab operibus quandoque tamen revelata gi-afia perculsi maxil-
iuiquitaUs prohibuit dicendo « Non occides. Non : lam aUam jubentur priebere. Moraliter. Mare tu-
moechaberis, » etc. (Exod. xx, 13, 14). Postmo- multuosum videlicet cogitationibns cor nostrum
dum eUani a cogitatione culpas constrinxif, di- nube vestitur, quia ue in terrenain quietem pure
ceudo " Omnis qui viderit mulierem ad concu-
: conspiciat. inquiefudinis sujf confu-ione tenebra-
piscendum eam, » efc. {Mutth. v, 28) et « Dili- ; : tur. Hoc mare caligine, qnasi infanlia pannis ob-
gite inimicos vestros, » etc. {Ibid. 44). Cbi etiam volvifur, quia a contemplandis sublimilius adluic
tempus ostendit, cum de vulva procedere tlixit. terrenis sensibus suse infirmifatis ligatur. Hinc
Quia videlicet tunc humano generi proeceptis legis Paulus ait « Videmus nuno per speculum in enig-
:
obviavit, quando dhuc sensum sure origini vici- mate, » etc. (/ Coi\ ui, 12). « Nunc cognosco ex
num quasi ahi perfeetum vitie car-
ortu proprio ail parfe, » etc. (Ibid.) et « Cum essom parvulus,
; :
nalis exiebat. Ue vulva quippe procodere est in ^ sapicbam ut parvulus, » etc, (Ibid.). Sequitur :
lucem prtesenUs glori;B carnaliter apparere. Mor.v ^EKS. 10. Circumdedi iiliid terminis meis. —
LiTER. Quid estmare, nisi cor nostrum furore tur- Terminis suis Dominus mare circumdat, quia iras
bidum, rixis amarum, elafione superbiae tumi- persequenUum judiciorum suoruiu dispensatione
dum, fraude mahfi;e obscurum ? Quod mare modificat, ut iiisani tumidi unda fcrvovis, pleno
quantum steviat attendit quisquis in se occidtas frangantur litlore occullae dispens;ifionis. .\liter :
cogitafionum tentationes enim iatelligit. Vulva Terminis illud Uominus circumdcilit suis. quia
pravse cogitationis adolescentia est. Dc qua per prsecepforum limite populum rudem ab immoKi-
.Moysem Dominus dicit « Sensus enim et cogitatio
: Us [immoderaUs] animi evagationibus cinxit. Mo-
humanse cordis prona est in malum ab adolescen- RALiTER. Tcrminis suis Dominus hoc mare circum-
tia sua [Geti. viu, 21). » CorrupUonis namque dat, quia cor nosfrum adhuo corrupfionis suje
malum unusquisqiie nostrum ab ortu desiderio- molestia cura turbulenfum sub mensura siue
et
rum carnalium sumpsit. Dominus autem ostiis contemplationis humiliat, ut licet plus appcfat,
mare conciiidit. quia pravis motibus claustra cor- tamen quam sil)i conccditur, non aseendat.
ul'.ra
dis inspirata formidine judicii et ffiterni tormenti Ahter Furenti mari terminos imponit, quia cor
:
immensi temporis pavore subjicit. Sequitur : nostrum tentationibus tumidum,occulfis donorum
433 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. «6
distribulionibus luitigat, modo agcns ne prava A aem veritatisveniens onme quod aequiter egit
suggeslio a>l delectulioncni veuiat, modo {«'avam crubesoit. Unde per Pauliim quibusdam dicitur :
deleclationem usque ad cousensum vcnire prolii- " Quemergo fructum habuistis tunc, ia quibus
bet. Seqnitur : El posui vectem et ostia. —
Quid nunc erubescitis? » (Rom. vi, 21). Aliter. Mare
per ostia, nisi praedicatores sancti ? Quid per ve- quippe propria ostia traascenderat, quia claustra
cteai, nisi incarnatus Oominus dcsignatur? Qui lcgis oppositse humaai tamoris aada satiebat. At
hiec videlicet ostia, contra sjevientcs marisimpe- postquam mundus oppositum sibi Unigenitum re-
tum tanto valeutiora oi)posait, quanto ea sua ob- perit, elationis su» impetum frcgit, el traasire aoa
servalionc roboravit. Non enim immerito sanc ti valuit, quia ejus fortitudiae furoris sui terminum
ostia vocantur, quia et ingressum fidelibus ape- clausum invenit. Hinc enim scriptum est « Mare :
riunt, 8t rursum sese perfidis, ne ingredianlur, vidit et fugit(PsflL CLxni, 3). » Possunt per ostia
oppoaunt. Dc quibus ostia exstitit Pctrus qui Cor- eliam apert» passiones ejus non inconvenienter
aclium recipit et Simonem repulit dicens lu : <> intelligi, quibus el occultum vectem posuit, quia
vcritate eomperi quoniam uon est personarum eas ex iuvisiblli diviaitate roboravit. Contra quas
acceptor Ueus [Act. x, 3i). » Ostia etiam erant mundi Uuctus veaiaat, sed fracti dissilmnt, quia
hujus Ecclesise quibus dicebat Dominus « Quibus g : saperbi eas videado despiciant, sed earum vires
remiseritis peccata remittuntur eis, » etc. {Joan. experiendo pertimescunt. MonALiTER. Quid per
XX, 22). Aliter. Clausa aamque oslia opposito ostia, aisi virtutes ? Quid per vectem, nisi robar
vecte roJDorautur.Vectem ergo Dominus opposuit, charitatis accipimus ?Kacile aulem oiaae virtatum
quia contra lascivos motus humani generis Uuige- liouam tcntatione cordis irruente destruitur, nisi
aituai misit, quia prsecepta spiiitalia quaj ioquea- ab intiaiis fixacharitate solidi tur. Unde et Paulus
do docait ageado solidavit- Sequitur : cum quii)usdam ostia virtutum opponeret, robur
Ykrs. II. Binc usque venies el non procedes vectis adjunxit dicens
, Super omnia autem
:
amplius. —
Quia aimirum occulii judicii mcnsura cliaritatem liabentes, quod est viaculum perfectio-
quaado pcrsecutionis procclla prosihat, et
est, et nis [CoL ui, 14). » Quia erf^o Dominus per iaspira-
quando conquicscat ne aut non exagitata electos
; ta; charitatis forlitudiaem aascenlia in corde vitia
non exerceat, aut non moderata in profundum reprimit, iasurgentis mans impetum per obstructa
mergat. Sequitur Et hic confrinijes tumente flu-
: claustra compescit. Beatus igitur Job, ne sibi tri-
clus luos. — Cam vero notitia fidci usque ad per- buat quod coatra procellas cordis fortiter stat,
scquentes extenditur, turbari maris timor sedatur, voce divina audiat : Quis conrlusit osliis mare ?
ibique lluctus suos mare frangit, qui ad cogaitio- Et rehqua.
LIBER VICESIMUS NONUS.
Vers. 12. Nunquid post ortum tuum prxcepisti .\ suat agimus, tamca quiljusdam adhac tenebra-
et
diluculo, et aurorx locu.m suum >
ostcndisti — ram aon caremiis ? Hinc scriptum est
reliquiis :
Subaudis, ut ego Ortus quippe diviaitatis Domiai « Non justificabitur in oaspectu tuo omaisviveas
aute et post noa haljct. Ortus vero liumaaitatis (Psal. XLa, 2). » Paalus quoque ait:» Video aliam
ejus, quia coepit etdesiait, et aate et post habere legem in membris meis repugnantem, » etc. (Rom.
a teinpore accepit. Sed quid dum ipse umbram VII, 23); et rursum « iNox prfecessit, dies auteia
:
nostne temporahtatis susccpit, lumea aoliis suie appropiaquavit, ete. (Rom. xiii, 12). Dies autem
seteraitatis iafudit, recte per liuuc ortum, quein saactfe Ecclesi;e timc erit, cum ei admista peccati
Creator tempore concedit, lociun suum
sibi ia umbra jam non erit. Locus autem hujus aurorae
sine tempore aurora cogaovit. Quia eaim dilicu- est perfecta claritas visionis internee. Locum suum
lum vel aurora a tenebris ia lucem vertitur, non aurora considerat, quando sancta anima ad con-
immerito diliculo vel aurorfe aomiae omnis Eccle- templaadam Conditoris sui faciem flagrat,diceus :
sia electorum desigaalar, quse ab iafidelitatis « Sitivit anima mea ad Deum vivum, » etc. (Psal.
nocte ad luceia fidei ducitur. Hinc enim scriptum XLi, 3). Huac signat loeum Dominus dicens :
est « Quse estista qute progreditur. quasi aurora
: « Ub cunque fuerit corpus, » etc. (Luc. xvii, 37).
consurgens? » (Cant.^i, 9). AUter. Aurora vel di- B Qua3 beatitudo futurae retrLbutionis,priusquam per
luculum, noctem quidem prseterisse naatiaat, nec corpus ipse innotesceret, in paucorum intellectu
tamea diei claritatem integram osteadunt sed, coatiauit. Sequitur ; :
cum illam pellunt, Iianc suscipiuni, lucem tene- Vers. 13. Nunquid tenuisti concutiens extremn
bris permistam tenent. Quid itaque in hac vita terrx,et excussisti impios ex eat- Extrema terr<B —
omnes. qui veritatem sequimur, aisi aarora vel Domiaus teauit, quia in fine ssecalorum ad destitu-
diluculum sumus, quja et qusedam jam qu« lucis tam jam et alienis regibus subditamSjTiagogamve-
:
437 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XXIX. 438
nit, atque ex illa impios excussit, quia spiritalia fi- A quippe Doininus, quem ad suam similitudinem
dei prieJicamenta lenuentes, efiaiii a carnalis sa- condidif, quasi quoddam suaj potenfise signacu-
crificii gloria repulit. Aliter. Quia ex Judaea paucos lum fecit, quod tamen ul lutum restiluetur, quia
abjectos et liumiles eiegit, extrema lerrse tenuit ;
suppiicia per conversionem fugiat, ia
licet seterna
legis enim doctores deseruit, et piscatores tenuit, ulfione tamen perpetratas superbiae, carnis morte
dumque ejus esti'ema tenet, exea impios excutit, damnatur. Sequitur : Et stabit sicut vestimenlum.
quia dum infirmos fideles roborat, Ibrtiter in illa — Impolita namque et grossiora vestimenfaefiam
infldeles dumnat. Res autem concutitur liuc illluc- cum induta fiierint, quia induendis membris bene
que ducta fafigatur. Concussa ergo Judiea fuerat, applicata nou inhasrent, stare referuntur. Judtea
qucB per alios dicebat « Quia bonus est (Joan. igifur circa verilafis nofitiam efiam cum servire
:
VII, 12) » et per alios resistebat, dicens
;
« Non, videretur, sicut veslimentum stetit, quia per ex-
:
sed seducit turbas (Ibid.). » Aliter. Extrema terrx teriora mandata servire se Domino ostendit, sed
concussitct tenuit, quia cum infirma cordahumi- adh.erere ei per charitafis intelligenfiam noluit.
liumpio timore terruif, nequaquam eajudicio dis- Alifer Tot nunc quasi vestibus sancta Ecclesiain- :
tricto dereliquit. Inde euim multitudo credeufium duifur, quof fidelium venerafione decoratur. Unde
in Deum robustius stefif, unde in se humilia te- B et ei ostensis gentibus a Domino per prophetam
nuit. Hine Salomon ait " Beatus vir qui semper
: dicitur « Mvo ego, quia his omnibus velut orna- :
est pavidus qui autem mentis estduras, corruet
;
mento vesfieris [Isa. xlls, 18). » Multis tamen
in malum (Prov. xxvui, 14). » Aliter terra, sancta quasi fidelibus nunc specie tenus induitur, sed
Ecclesia. Extrema igitur terrx Dominus teuet et pulsante perseoutionis impetu tunc eis exuta nu-
concuUt, quia Ecclesise suaj ulfima per advenfuin dabitur. Stare vero hoc loco ponitur, in peccato
Antichristi persecutione immanissima turbare per- persisfere, ut illud « In via peccatorum non ste- :
mitUt. Et quia plerique intra Ecclesiam sunt, sicut fit (Psal. »velcerte sicut induta vesfis tendi-
I, 1),
Apostolus dicit « Quia confitentur se nosse Deum,
: tur, exuta fracta complicafur, ita unusquisque
factisautem negant [Tit. i, 46)."lmpios ergo exea qui ab Ecclefia recesserit, confractus atque abjec-
nominus excutit, quia lios quos nunc intima vifia tus jacebit, qui, dum induerefur, ftecorus atque
possident, tunc in voraginem apertte infidehtafis tensus fuit. Si vero sfare infelligimus perdurare,
cadent, atque in acervum palearum transeunt. sicut vestimentum stat quisque reprobus, quia in
MoRALiTER. Per terram quippe homo infirma [in- hacvita, quam diligit, brevi durat, utiUud : « Om-
fima] sapiens designatur, cuipeccanti dictum est nia sicut vestimentum veterascent, » etc, (Psal.
« Terra es, et in terram ibis {Gen. ui, 19). » In ex- Q r.r, 27.) Moiialiter. Lictum namque hosfrum sicut
trema utique vitce, Dominus sajpe peccatores ler- vestimentum stare est usque ad resurrectionis
rendo concutit, concutiendo converfif, converten- tempus inane exutumque perdurare. Sequitur :
do tenet, atque ab eorum cordibus impios cogita- Vers. 15. Auferetur ub impiis lux sua. Quia —
tionum motus eveUit. Sequifur dum credere veritatem Judsei renuunt, cognifio-
:
Vers. 14. Restituetiir ut lutum signaculum. nem legis in perpetuum amitfunt, et dum de ac- —
Quid aliud Dominus plebem Israeliticam nisilutum cepta lege superbiunf, nimirum de scienticie suae
reperit, quam obsequiis gentilium deditam in gloriacfecantur. Scriptum quippe est « Obscu- :
/Egypfo servientem laferibus invenit Sed dum rentur oculi eornm ne videant (Psal. lxvui, 24). »
"?
arcana secretorum et prophetas contuUt, quideam Et « Exceeca cor popuU hujus, et aures ejus ag- :
aUud quam servandi mysterii signaculum fecit? grava (Isa. vi, 10). » AUter Neque enim eos :
Quse dum in Redemptorem suumpostmodum cre- nunc Dei lumen iUustrat, qui iniquitatis sufe mali-
dere noluit, terram pot.us quam veritatem dili- fiam fidei nomine palliant. Sunt vero nonnuUi qui
gens, dixitper sacerdotes suos : « Si dimitfimus ajfernaquce audiunt veraciter credunt, et tamen
eum sic, omnes credent in eum, » etc (Joan. xi, eidem quam tenent fldei male vivendo contradi-
48.) Aecepti verbi mysterio perdidit, et sola terre- cunt. Qui, dum perversa agunt et tamen de Deo
na sapere, qua; inquinant, elegit. Aliter Hi qui : recta sentiunt, ne tenebrescant funditus, ex qua-
nunc videntur in Ecclesi» sinu signaculum, tunc dam parte fulgore luminis illustrantur.
Qui plus
ante oculos omnium resfituuntur ut lutum. So- terrena quam ca?lestia diligunt, pulsante persecu-
let sacra Scriptura pro fide appellare signaculum, tionis arficulo, quod rectum credere videbantur
pro iniquitate lutum. Unde et ab sponso suo Ec- amittunt. Quod maxime inultiplicius in persecu-
clesiae dicitur : « Pone me ut signaculum super Quanquam et in suis ope-
fione Antichrisfi agetur.
cor tuum (Cant. viii, 6). » Per lutum vero terrena ratoribusipseauctor iniquornmjam appareat, qui,
contagia demonstranfiu", attestante Psalmista, qui dum venif, hinc Joannes ait « Nunc Anfichristi :
ait : " Eduxisti me de lacu miserife et de luto fecis multi facti sunt (//oan. u, 18). » Morai.iter. Mors
(Psal. xxxix, 3). « Multienim o terrenis contagus enim carnis, quae electos luci suae resfituit, lucem
erepfi, coelestis fldei sacramento signantur, sed suam reprobis toUit. Lux namque superbienfibus
apparent non tentafi signaculum, qui erunt procul est gloria vitc-e prsesentis. Qufe ei lux tuuc subtra-
dubio tentafi lulum. Ubi et recte dicitur r::stilue- hifur, cum per carnisinterifum ad rationum sua-
tur. Quales enim anfe fidem esse poterant, tales rum tenebras vocatur. Sequitur :Et brachium ex-
post reprobi invenientur. Moraliie«. Hominem celsum conteretur. — Excelsum quippe brachium
: :
439 S. ODOMS ABHATIS CLUiNlACEiNSIS II 440
conteretur, quaudo piwdicata iidei gratia superba A obscursum vitiisque tenebrosum \-isitationis timo-
legis opeiatio reprobatur, cum dicitur : « Ex ope- re r primere, et ad lamentum conipunctionis pro-
ribus legis non justiticabitur omnis caro {Jiom. ni, vocare. De his gressibus Propheta ait : « Visi sunt
20). » Aliter Quid namque excelsum brachium
: ingressus tui, Deus, ingressus Dei mei {Psal. Lxvn,
accipitur, nisi supcrha Anticlu'isti celsitudo ? quas 2;)). » Sequitur
siiper reprohas mertes liominuni, fastii gloriaesre- ViiRs. 17. Aaiiquid aperlx tihi sunt portce mor-
cularis erigitui', ita iit Deum se super homiiies lis et ostia lenebrosa eidisti '! — Port;e enim mor-
mentiatur. Unde Paulus apostolus dicit « Ita' ut : tis, potestates sunt adversas, quas descendens Do-
in templo Uei sedeat, ostendens se tanquam sit minus aperuit, quia earum fortitudinem moriendo
Deus {11 Thess. ii, 4).» « Quem Dominus Jesus superavit, quceaipellatione quoque alia tenebrosa
Clu-istus, » sicut idem ait Ajjostolus, " hiterlieiet ostia vocantur, qu^a dum per occultationis sua;
spiritu oris sui, et destruet illuslratione advcntus insidias non viilentur,deceptismentibus viam taor-
sui (Ibid., 8).» Excelsum qnippe brachium tuuc tis aperuit. Quie tenebrosa ostia Dominus videt,
confringitur, quia celsitudo cordis ultra naturte quia immundorum spirituum fraudulentam raali-
ordinem violenter :rrepta divinae justitiw modo tiam et respicit et premit, qute tenehrosa ostia nos
dissipatur, ut quam sc perverse in brevi erexerat, B e'iam ccrnimus, quando svqjernfe lucis ('62) illus-
per pondus ju(hcii in ceternum fracta cognoscat. tramur. Unde ct per Prophetam dicitur : « Domi-
Sequitur :
nus mihi adjutor est, et ego videbo inimieos meos
Vers. 16. Nunquid i)ir/rcssus es profuiuhan ma- {Psal. cxvii, 7).» Hostes igitur nostros ipse videt,
ris ? — Ac si dicat, ut ego. Si enim mare more quia suos eos munere nobis visibiles facit. Vel
divini eloquii saeculum debet intelligi, nil proiiihet certe tenebrosa ostia Dominus videt, cum claustra
profunda maris inferni claustia sentire. Quodpro- infernl penetrans, crudeles spiritus perculit, et
fuudum maris Dominus petiit, cum inferui novis- morlis pnepositos moriendo damnavit. Moraliter.
sima electorum suorum aniffia; erepturas intra- Portae enim mortis sunt cogitationes, quas Deo
vit. Unde et per prophetam dicitur « Posuisti in pandimus, quando eas in puenitentia llendo coufi-
:
piofundum maris viam ut transirent liberati {Isa. temur. Tunc quippe viam sibi in portis mortis ape-
v, tO)." MoRALiTER. Mf rc quippe est mens liuma- rit, quando solutis pravis cogitatioliibus ad nos
na cujus profunda Deu., ingreditiu', quando prio- post confessionem vcnit. Tenebrosa namque ostia
risvitffi nequitias nd memoriam reducit, et lluc- sunt latentia mortis mala, qua; et habere intrinse-
tuantem iu confusione sua animum concutit ? cus possunt, qu8B tamen Dominus cernit, quando
Profundum maris Deusintrat, quando etiam des- ^ eaoccultorespectugratiffi destruit. Scriptumquippe
pcrata corda permutat, vel cum cor SEeculare hu est « Rex qui sedet in solio judicii, dissipatomne :
mihat, vel quando visitare menti s etiam pressas malum intuitu suo (Proy. xx, 8). » Sequitur:
sceleribus non dedignatur. Sequitur Et in tiovis- Veus. 21. Nunquid considerasti lalitudinem
:
simis abyssi deambulasti > —
Quod supi-a profun- terrx ? Dum enim Dominus angustias mortis —
dum marisdixerat, hoc aliis verbis replicans, abys- petiit, fidem suam gentibus dilatavit, atque in in-
si novissimum vocat, quia sicut aqua um abyssus numera corda sanctam Ecclesiam extendit. Cni
nr.lla nostra visione comprehenditur, ita occulta ilata locum tentorii
per prophetam dicitiir ' :
inferi nullo a nobis cogitationissensupenetrantiu-, tahernaeulorum tuorum extende, ne
tui, et pelles
djambulare cuippe non constrieti. sed liberi est. parcas longos lac funioulos tuos, et clavos tuos
;
Quia igitur Dominus nulla peccaii vinculapeitu- consohda. Ad dexteram enim et ad tevam pene-
Ut, in infernum deambi.lavit, liber quippe ad U-
trabis, et semen tuum gentes haereditabit {Isa.
gatos venit. Unde scriptum est : « Kactus sum sine Liv, 2, 3i. » Pauci enim ex plebe Israelitica, ipso
adjutorio inter mortuos liber (Psal. lxxxvii, a).» prfedicante, crediderunt ; iunumeri vero gentium
Hinc Petrus ait « Solutis inferni doloribu-, juxta
:
populi viam vita; illo moriente et resurgente se-
quod impossibile erat tcncri illum
ab eo {Acl.u, cutisuntMoKALiTER. Nisi enim virtutes animum.
24j.» Vel certe quia deambulando nos cum de dilatarent, nequaquam Paulus Corinthus diceret
loco ad locum ducimur, hic illicque pra.sentes in- Dilatamini et vos, et nohie jugumducere cumin-
venimur. Ambulasse in inferno Dominus dicitur, fidehbus {H Cor. vi, 13, 14). » Intuendum estquod
animabus in locis singuhs per divinita-
ut electis
dicitur, considerasli. Latitudo uamque bonorum
tispotentiam praesens fuisse mon-tratur. Morali- interior est, et nequaquam comprehendilm-, nisi
TLR. Quid enim e<t »byssus nisi mens
humana ? caute consideratur. iNam plerumque eos exterius
Quffi, dum
semetipsam comprehendere noa valet, inopia humiliat, prenas cruciatus angustat. Sed
sese in omne quod est velut obscura abyssuslatet.
tamen inter h:Bc semper interior fortitudo usque
Unde bene per prophetam dicitur « Dedit abys- : ad speranda coelestia dilatat Scriptum namque
sus vocem suam iHaljac. in, iO). » novissimis er- est de apostohs « Ibant gaudcntes a conspectu
:
go abyssi Deo deambulare est, etiam nequissimo- consilii, quoniam digni habiti sunt pro no-
rum hominum corda convertere, et desperatas mine Jesu contumeliam pati {Acl. v,4t). » Sequi-
mentes visitationis suas vestigiis tangendo mira- tur
bihter reformare, atque post immensa Indica mihi.sinostiomnia, inqua via
scele' a cor Vers. )9.
(62) Desideraturhie substantivus inabicitivo cujus modi potest esKfc> (radiis).
;;:;
441 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XXIX. 442
tux habitet, et tenebrarum quis locus sit. — QuiJ A pravorum, quje et torpore frigescit et per duritise
enim lucis nomine nisi justitia accipitur, et quid malitiam percutitur. Sequitur :
per tenebras. nisi iniquitas designalur "?
Undequi- Vkhs. 23. Qus; prxparavi in tempus hostis, in
busdam dicitur : « Eratis aliquando tenebrae diem pugnx et heili ? Cum enim adversarius—
nunc autem lus in Domino (Ephes. v, 8). » Et de noster diabolus tentare nos nititur, pravorum
quibusdam iu peecato manentibus memoratur moribus quasi suis contra nos armis utitur, per
« Qui dormiunt, nocte dormiunt (/ Thess. v, 7). » ipsos quippe nos saeviens cruciat, sed nesciens
Ac si beato Job diceretur Si plenam te habere : purgat. Peccatis namque nostris ipsis flagellum
scientiam suspicaris, dic vel in cujus corde ea qute fiunt. De quorum tali vita dum percutimur, ab
nunc est malitia persevcet. Sequitur In qua via : c-eterna morte liberamur. Aliter in nive vel gran-
habitet lux, id est, in cujus menteru veniens jus- dine frigida vel dura accipimus corda pravorum,
titia impleat. Sequitur : sed quia omnipotens Deus sanctos suos de talibus
Vers. '20. Et tenebris quis locus sit. —
elegit, et quia, quam multos electos adhuc inter Id est,
in quo iniquitas caeca perduret. Sequitur Ut du- pravorum vitam repositos habeat novit, apte in :
cas unumquodque ad terminos suos, id est, ut —
nive vel grandine Ihesaiwos habere se perhibet.
dijudices, si, vel is qui nunc iniquus cernitur in g Thesaurus quippe aTro Tf.^ diuiai, idesta positione
hujus iniquitate vitam finiat, vel is qui justus cer- nominatur. In nive ergo vel grandine habentur
nitur extremitalem vitffi suae cum justitiEe perfec- thesauri, quia plerique iuiquitatis torpore frigidi,
tioue concludat. Sequitur : Et inleiligas semitas ad supernam gratiam assumpti in sancta Ecclesia
domus ejus. — Id est, consideres atque discernas, justitiae luce fulgescunt, et pravam adversariorum
vel cui bona actio perseverans aeternam mansio- scientiam doctrinae suae ictibus tundunt, quod ad
nem praestet quem usque ad termi-
in regno, vel diem beUi pugna? pr«paratos diu in suse scientice
num suum prava constringens in asternum
actio sinu Sed cum repente eos eduxerit, resisten-
tegit.
damnet supplicium. Domus quippe pro mansione tia adversariorum pectora, iUorum verbis ac re-
ponitur, semita pro actione. Semita igitur ad do- dargutionibus, quasiquibusdam grandinibus per-
mum ducit, quia actio ad mansionem pertrahit cutit. Unde scriptum est « Prae fulgore in cons- :
sed quis hominum ista discussus dicat ? quis ista pectu ejus, » etc. {Psal. xvii, 13.) Grando enim
saltem imperterritus audiat ? Multos enim videmus veniens percutit, hquata rigat. Sancti autem viri
justitia? luce resplendere, et ad linem nequitite corda audientium et blandientes rigant et feriunt.
su!e obscuritate tenebrari, et multos peccatorum .Nam quemadmodum feriunt, Propheta testatur
tenebris obvolutos, et tamen juxta vitae suae termi- dicens « Virtutem terribihum tuorum dicent.
:
>>
num repente reddi luce justitiw liberos, et multos etc. (Psal. cxLiv, 6.) Et quemadmodum blaudien-
viam justitiae usque ad obitum tenere, et pleros- ter rigant secutus adjunxit : « Memoriam abundan-
que conspeximus usque ad exitum coepta semel tiw suavitatis tuae eruetabunt, » etc. (Ibid., 7.)
crimina sine cessatione cumulasse. Sequitur : Vers. 24. Per quam viam spargitur lux'? — Ipse
Vers. 21. Sciebas tunc quod nasciturus es- quippe via est, qui ait :Ego sum via, veritas, et
«
ses, aul numerum dierum tuorum noveras ? — Ac vita {-Joan. xiv, 6). » Per hanc ergo viam lux spar-
si iUi aperte Quid mirum, si terminum
diceret : gitur,quia per ejus praesentiam cuncta gentUitas
tuum non intelligis,qui nec initium comprehendis. iUustralur. Spargitur autem convenienter dixit,
Aliter Homines quippc tunc esse incipiunt. cum
: quia per apostolorum voces nou angusta atque
in matrum suarum ventre nascuntur. Nam ipsa coarctata, sed late fiUgens lux prfedicaUonis emi-
conceptio nativitas dicitur, juxta quod scriptum cuit. Dividitur lestus super terram.
Sequitur :
—
est : " Quod in ea natiim est, de Spiritu sancto Quod per cestum perseoutio designatur, Dominus
est [Malth. i, 20). » Et idcirco se nascituros nes- testatm- de jactu seminis supra petram, dicens :
ciunt, quia nec priusquam creentur existunt. Deus « Sole orto sestuaverunt omnia, (Matth. xiu,
» etc.
vero. qui sine initio semper existit, prrescivit de se 6.J Quod paulo post, cum exposuit aestum, per-
hoc quod in uterum Virginis per initium sumpsit
'
secutionem vocavit. Sparsa igitur luce ajstus
et quia prasscivit, disposuit; quia disposuit, nil super terram divisus est, quia, clarescente vita fi-
profecto in humana forma sine sua voluntate to- dehum, accensa est crudelitasperhdorum. Divisus
leravit.Sequitur : namque ajstus erat, quando nunc Hierosolymis,
Vers. 22. Xunquid ing>'essus es thesauros nivis, nunc Damasco, mmc
in ahis longe regionibus
et thesauros grandinis aspexistil Quid aliud in — persecutio saeviebat. Scriptum quippe est « Facta :
est in iUa die persecutio magna in Ecclesia
quas
nive vel grandine, nisi frigida ac dura inteUigenda
sunt corda pravorum ? Sicut enim fervore chari- erat in Hierosolymis, et omnes dispersi sunt per
tas, sic solet in sacro eloquio fi'igore malitia de- regiones Judffice et Samariae [Act. viii, I). » AUter :
signari. Scriptum quippe est « Sicut frigidam : Per lucis nomen justitia designatur, de qua scrip-
tum Populus qui sedebat in tenebris vidit
facit cisterna aquam, sic frigidam facit animam est : «
malitia sua iJer. vi, 7).» Et rursum Abundavit : <i lucem magnam [Isa. i\, I). » Omne autem quod
imquitas, refrigescet charitas multorum [Matlh. spargitur, uon contiuuo, sed quadam intcrmis-
XXIV, 12). In frigore enim nivis, vel in duritia
.1 sione jactatur. Dux ergo in hac vita spargitur,
grandinis, quid accipi potius potest quam vita quia ad omnes rei inteUigentia contiuua non
»:
443 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 444
habetur. Dum euim aliud sicut est comprehendi- A quando ipsa ejus preedicatio accipitur. pcr quam
mus, aliudignoramus, quasi sparsa luce, et ex
et supernorum judiciorum terror auditur. Ineassum
parte cernimus, et in obscuritate ex parte remane- quippe pr;edicatio audientis aure percipitur, quae
mus. Tunc vero lux nobis sparsa jam non erit, perveni ad intima sm-do corde perhibetur. Sed
quando mens nostra ad Deum funditus rapta ful- quia Dominus viam sanantis tonitrui dare asserit,
gescit. Ac si ergo ei aperte diceretui' Die quo or- :
qui cum prffidicationis verba tribuit, por terrorem
dine juslitia mea occultis sensibus cor infundo, corda compungit hinc Paulus ait « Orantes si-
: :
cum per accessum non videor, et tamen visibi-
et mul ct pro nobis, ut Deus aperiat uobis ostium
Ua opera hominum invisibiUter immuto. Sequitur :
verbi sui, ad loquendum mysterium Christi [Col.
Dividilur ^estus super terram. Hostis namque — IV. 3). » Sequitur :
callidus quos luce justitife enitescere conspicit, Vers. 26. Et plueret super terram absque homi-
eorum mentes illic'tis desideiiis inflammare con- ne i» deserlo, ubi 7iullus mortalium commoratur.
tendit. Unde et Israelita;, postquam vocati sunt, — Super tcrram absque homuie in deserto pluere
contra Moysen, de excrescente labore conquerun- est, verbum Dci gentihtate prajdicare, quae, dum
tur, dicentem « Videat Dominus et judicet, quo-
:
nuUum cultum nullam in se
divinitatis tenuit,
oiam foetere fecislis odorem nostrum coram b speciem boni operis ostendit. Videhcet desertum
Pharaone ct servis ejus, et prfebuistis ei gladium fuit, in qua quia legislator non fuit, ct quia ratio-
ut interticeret nos (Exod. v, 21). » Post lucem vero uabUiter Deum quaerere non fuit, quasi homiuom
fflstussequitur, quia post illuminationem divini nidlus fuit, et velut sohs beshis occupata vacua a
muneris, tentationibus certamen augetur. Recte mortalibus exstitit. De hac deserta terra ahas dici-
« Posuit flumina indesertum {Psal. cvi, 33).
ergo eham dividi ffistus dicitur, quia nimirum non tur :
singuh omnibus, sed quibusdam vicinis ac juxta Bene autem postquam ajsfus super terram divisus
positis vitiis fatigantur. Prius enim conspersionem est, cursum vehemenhssimum imber accepit, ut
uniuscujusque antiquus adversarius perspicit, et in desertum pluei'et, quia postquam in Judaea as-
tunc tentationum laqueos opponit. Ltetis enim mo- peritas persecutionis inhorruit, ad Israel missus
ribus luxuriam, tristibus poculum discordite por- quisque preedicator ad vocandas gentes deflexit.
rigit. Huncautem aestum ahter dividit calhdussup- Unde sanch apostoh dicunt « Yobis quidem :
plantator, aliter misericors Conditor. IUe dividit, oportebat primum loqui verbum Dei, sed quo-
ut per ihum citius interimat, iste ut eum tolerabi- niam repehitis hlud, et indignos vos judicahs
liter reddat. Sequitur :
aeternae vitas, ecce convertimm" ad gentes [Act.
Vers. 25. Quis dedit vehementissimo imbri cur- ,
Sequitur
XIII, 46). » :
sum ? —
Ac si diceret Nisi ego"? Diviso enim «stu,
:
,
Vers. 27. Ut impleret inviam et desolatam. —
cursum inter ipsas persecutionis angustias, prae- Quid vero complura reddidit, demonstratur, cum
dicationis impetum roborasse, ut tanto magis vir- Ulico adjungitur Et produceret herbas virentes.
:
quanto magis perse-
tus prffidicantium cresceret, — Invia namque genthitas fuit, ad quam via Dei
quentium crudelitas obviaret, quatenus arentia verbo non patuit. Desolata etiam recte vocata est,
corda audientium pluviaj guttis infunderent, ut vel ratione consihi, vel fructu boni operis desh-
siccitatem perhdiae uberibus, irrigarent. Huuc tuta. Sed desolata impleta est cum exteriori praj-
persecutionis aestum Paulus tolerabat et irrigabat, dicationi internam aspirationem contulit, ut corda
cum diceret « Laboro usque ad vincula quasi
:
gentilium areutia virescerent, clausa patescerent.
male operans, sed verbum Dei non est alligatum In Scriptura enim sacra ahquando herba viror
(// Tim. n, 9). » Dehoc imbre ahas dicitur «Man- :
gloriae temporahs accipitur, sicut Propheta ait
dabo nubibus ne pluant super terram imbrem (Isa. «' Jlane sicut herba transeat, mane floreat et tran-
V, 6). » Sed notandum quod eumdem imbrem seat [Psal. lxaxvi, 6). » Ahquando refectio dia-
non vehementem, sed vehementissimum vocat. Im- boh, sicut de illo a Domino dieitur « Huic montes :
ber vehemens, est vis magna imber vero vehe- ;
herbas ferunt [Job. xl, 15). » Ahquando sustenta-
mentissimus, vis et immensitas praedicationis. tio pi'sedicatorum, ut dlud « Producit in mon- :
Vehemens namque imber est, cum preedicatores tibus fenum et herbam servituti hominum (Psal.
sancti credi eeterna suadebant. Imber autem vehe- cxLvi, 8). » Ahquando bona operatio, sicut scrip-
mentissimus, cum propter spem admonebant rem tumest « Germinet terra herbam virentem [Gen.
:
deseri, cuncta visibiha propter invisibiha con- i, 11). >' Aliquando iBternas vitas scientia designa-
temni. Sequitur Et viam sonantis tonitrui.
:
— tur, sicut per Jeremiam dicitur
Onagri stete- : «
Quid enim per tonitruum, nisi prsedicatio superni ruut in rupijjus, traxerunt ventum quasi dracones,
terrorisaccipitur? quem terrorem,dumpercipiunt, defecerunt oculi eorum quia non erat herba [Jer.
humana corda quatiuntur. Aliquando vero to- m xiv, 6). » Signiflcat Judffiorum persecuhonem.
nitruo ipse incarnatus Dominus hgm^alur. Quia Ipsa dracones virulenta cogitatione steterunt in
antiquorum Patium Prophetaad nostram nohham rupUjus, non iu Deo, dicentes « Non habeniu-^ re- :
quasi ex nubium concussione prolatus est, qui in- gem, n etc. Ventum elationis traxe-
(Joan. .\i\, 1.5).
ter nos visUjiliter apparens, ea quse super nos erat, runt oculi, id est, spes eorum temporalia dihgeas
terribihter sonuit. Unde apostoh « Boanerges, id corruit, herba defecit, quia eorum cordibus de-
est, hhi toniti-ui (Marc. lu, \ 7) » vocati sunt. Ah- fuit ffiternitahs scienha. Sed hoc in loco virentes
:
443 EPITOME MORALIUM S. GREG. LN JOB. — LIB. XXIX. 446
herbas, sanctae doctrinse scientiam vel congmas A coelum, et loquar (Isa. Lxvi, 1). » Hinc Dominus
operationes aecipimus, qaia dum sanctte prcedica- ait :Coslorum milii sedes est (Ibid.).» De qua
«
tionis imbrem gentLLitas percipit, et vita3 opera et sede ahas scriptum est « Anima justi sedes est
:
doctrinee verba Hinc Propheta ait
germinavit. : sapientiaj. » Quia ergo sapientia est Deus, sedes
« In cubilibus, in qiiibus prius liabitabant draco- Dei ccElum est, anima justi sedes sapientiae. Coe-
nes, orieturviror calami et junci [Isa. xxxv, 7). » lum est utique anima justi. Caium fuit jVbraham,
Ubi in calamo, scriptores ; in junco, auditorcs de- Isaac et Jacob. Sed quia persecutores Domhii pon-
signavit ; in dracouum cubilibus, populum, quem tittces Judajorum, perfidiae torpore ft'igidi, de hlo-
hostis malitia possidebat. Moraliier. Desertaterra rum patrum progenie processerunt, quasi de ccelo
sunt, qui tidei nomine censentur, verba vitse au- gelu exht. Quod tamen gelu idcirco nobis Domi-
diimt auribus, sed ea transii-e usque ad interna nus genuisse se dicit, quia Judasos quosnatmahter
minime permittunt. Quse scilicet terra homi-
cordis ipsfi bonos condidit, justo judicio pro eorum ma-
nem non habet, quia eorum meus sensu ratiouis htia trigidos a se exire permisit.Dominus enimau-
caret, et nullusmortaJium in hac terra commura- ctor est naturje, non ciUpce. Ahter In gelu et gla- ;
tur, quia quando in corum conscientia ratio-
et si cie Satan, nihil obstat intelligi. Ipse quippe quasi
nabihum sensuum cogitationes veniunt, non per- g de Deo vero glacies processit, qiiia a calore secre-
sistunt. Sed dum misericors imbri suo cursum torum ejus mahtiae torpore frigidus magistor ini-
dare designatur, compuncti per internam gratiam quitatis exivit. Ipse gelu de ccelo est genitus, quia
verbis vitffi aures cordis apenunt. Et implet ter- constrioturus corda reproborum, a summis cadere
ram inviam, quia dum pra;bet auditum verbo, cu- est promissus [permissus] ad ima. Moraliter.
mulatur mysterio. Et producit herbas virentes, Mentes namque hominum omnipotens Deus dum
quia per gratiam compunctionis verba non solum timore format, quasi concipit, easque ad apertas
Ubenter accipit, sed etiam ubertim reddit, ut quod virtutes dum provehit, gignit sed si de acceptis ;
audire non poterat. Jam loqui eoncupiscat. Hinc virtutibus extoUuntur, rehuquit. Quasi enimde Dei
scriptum est : « Emitte Spiritum tuumet creabuu- utero glacies egreditur, quando hi qui jam intus
tiu", » etc. (Psal. cui, 30. i Sequitur incalueruut ex virtutum dono frigescunt, et inde
Vers. 28. Quis est pluvix paler, vel quis genuit exteriorem gloriam torpentes appet .nt. Unde ad
stillas roris ? — Ac si diceret: Nisi ergo, qui sic- interna diligenda ardentius flagrare debuerunt.
cam terram humani cordis guttis scientite gratuitae Hane glaciem nunc in utero Dominus portat, quia
spargo ? De hac enim pluvia alias dicitur « PIu- : intra sinum sanctas Ecclesife tolerat, sed per extre-
viam voluntariam segregabis, Deus, » etc. (Psal. mum et pubhcatumjudicium hancrepellet, dicens:
Lxvu, 10.) Pater pluuise Deus dicitur, quia super- « Nescio vos unde sitis, discedite a me, omnesope-
na nobis prajchcaho non de nostro merito, sed de rarii iniquilatis (Luc. xiii, 27).» Coelum utique sa-
ejus gratia generatur. StOIfe enim roris ipsi sancti crum eloquium intelhgitur, quod diem nobis intel-
praadicatores sunt, qui arva pectoris nostri inter hgeutiffi aperiens Sole nos justilia? hlustrat. Quod
mala quasi tenebras siccae noctis
vitce preesentis, dum nos vitte praesentis nox continet, steUis nobis
arentia gratia supernffi largitatis intunduut. De his maudatorum fulget. Sed quia « oportet htereses
stilhs contumaei Judaeffi dicitur « Propterea pro- : esse, ut probati manifesti fiant (ICor.w, 9),»
liibitae sunt stiLIje pluviarum, et serotinus imber sancta Scripturaeos qui se superbire appetunt, at-
non fuit (Jer. m, 3). » Rorem aspergebat Paulus que exteriores favores per illam sequuntur, a se
cum Corinthiis diceret : « Aon enim judicare me frigidos emittit, qui dum a superna inteUigenfia
scire Jesum (>hristum et hunc
ahquid inter vos, nisi respondentes eloquiis et obdurati, ipsi seducunt
crucitixum (/ rursum pluviamma-
Cor. u, 2) ; » et caeteros, corruunt ad ima venientes, et gelu sunt,
navit dicens « Os nostrum patetad vos, o Corin-
: et aUos astringunt, duratusque in ima corruit, qui
thu, cor nostrum dilatatum est (IlCor.yi, H). » ad cognitionem Dei prius tractabiUs in summis et
Hinc Moyses ait : « Exspectetur sicut pluvia elo- liquidus stabat. Dominus tamen hoc gelu gignere
quium meum, et descendant sicut ros verba mea perhibetur, non quo pravorum mentes ipse ad
(Deut. xxxii, 2).» Sequitur : culpam formet, sed quo a culpa nou liberat. Sicut
Vers. 29. De cujus utero egressa est glacies ? et scriptum est « Egoobdurabo corPharaonis (Exod.
:
gelu de ccelo quis genuit ? — Quid enim ahud in IV, 21)." Potest et in bonam partem nobis ejus in-
gelu vel glacie, nisi frigida et perfldise torpore teUigentia sine obstacido difficultatis intelhgi. Tar-
constricta accipimus corda Judajorum ? Qui quon- ra enim si post jactatum semen compluitur, irri-
dam per acceptionem legis, per mysteria, sacri- gatur : quam
immoderatus (63) accipit, pingue-
si
ficia ; vel prophetias sic inti'a sinum gratiae quasi diuem frumenti virtutemque mutat sed si pluvia :
inti'a uterum Greatoris habebantur ? Sed quia ve- gelu premitur, quo vetatur semen progredi foras,
niente Domino constricti frigora perfidiee, fervo- cogitur intus radioari ac multiphcari. Quid ergo
rem amiserunt a secreto gratiee
tidei et charitatis est, Dominus prius quidem patrem se pluviis insi-
sinu projcfti, quasi glacies de utero Creatoris nuat, postmodum vero de suo utero egredi gla-
egressisunt. Per coelum autem vita subhmis san- ciem narrat, seque gelu gignere de ccelo pronun-
ctorum inteUigitur, cui calo dicitur « Attende : hat, nisi quodmiro modo Dominus pectoris ter-
(63) Oratio fortassis congruentior quse si imrnoderatius. :
: ;
S. ODONIS ABRATIS CLIJNIACENSIS II 448
ram ad suscipienda vei'l)i semina, et prius per A nes sui Redemptoris imitatur. bi similUudinem
occultam gratiam compunetionis pluviam infun- quippe lapin induraverat, qui dicebat " Impleo :
dit, el postmodum ne in conceptis virtutibus im- ea quffi desunt passionum Christi carne mea m
moderatius protluat diseiplinaintimfe dispensatio- (Col. 1, •1\).» Sequitur El snperficies abijssi ron-
:
nis premit ? Ut quum percept» grati» pluvia irri- trintjilur. — Quia super tecto quodam ignoranti»
gaf, etiam disciplin» rigor astringat, ne si aut an- veslrw velamine, incomprehensibihtas divini judi-
tequam debet aut plusquam necesse estconceptas cii huiuaniB mentis oculo nullatenus penetratur.
virtutes proferat, fruges in herbam vertat. Videa- Scriptum quippe est « Judicia tua abys us mul-
:
mus, Paulus, infusa videlicet terra, quid ait ta {Psal. XXXV, 7).» Aliter Aliuil quidem Satan»,:
" Velle adjacet mihi, perhcere autem bo um non intrinsecus latrt, atque ahuil intrinsecus ostendit.
invenio [Rom. vn, 17).» Et rursum « Ut non qua' : " Transfigurat enim se velut angelum lucis (//
vnltis illa faciatis (Gal.y, t8). » Potest etiam in Cor. XI, 14;, » quia dum quasi bona persuasionis
gelu vel glacie pr^sentis vitse adversitas designari, ejusspecies, velut solida desuper glacies ostendi-
quse dum sub asperitate sua sanctos comprimit,
tur, inp.ofundum latens cjus malitia nonvidetur.
valentiores reddit. Miro qiiippe consilio Dominus MoRALiTER. Suprrficies abyssi constnngitur, quia
electos quoque in hac vita tanquam in hieme ad- g siiperductam sanctifalis speciem tluxa ac insta-
versa ventorum et frigora tolerare permiltit, ut bilis eorum conscientia hominibus tegitur. Nam
velutin «stiva serenitate postmodumfructus, quos cum sib metipsis turpes sint intrinsecus, ante alie-
hic conceperunt, demonstrent. Unde sponsi voce nos tamen oculos quadam vivendi venustate ves-
unicuique aniniEe dicitur : « Quia prava cogifalio etsi usque ad
Surge, propera, amica tiuntur. Aliter :
mea, formosa mea, et veni ;
jam enim
suggestionem venit, usque ad consensum non pro-
fransiit
hiems, imber abiit et recessif (Canl. n, 10, W). » silit, quia fluctuanfes motus animi superductus
Sequitur : rigor sanctfB liberationis preinif. Solefenim Iwtitia
Vers. 30. Ipsiin similitudijiem lapidis aqwE du- arcana mentis aperire, atque aperiendo amittere
rantur. —
Aquas apostolos accipimus, lapis vero adversa vero cum nos exterius deprimunt, inte-
proipsa durifia aliquando genliles popuU desi- rius cautioresreddunf. Post geluifaquevel glaciem
gnantur. Ipsi quippe lapides coluerunt, et de eis superficies abyssi constringitur. quia mens nostra
dictum est Similes illis iiaut qui taciunt na
: ,< ad conservanda profunda dona qufe acceperit,
(Psal. cxui, 8). » Quia ergo primum Judaea Deo ipsis adversitafibus munitur. Hanc abyssum tege-
credidit, genfiUtate omni in perfidias suae obstina- bat Isaias dicens « Secretum meum mihi (Isa. :
tione remanente postmodum vero ad fidem gen- r xxiv, 16). » Et Paulus
;
« Parco autem ne quis ;
tihum cordamollita sunf, etJuda?orum infidehtas existimef supra id quod videt et audit aliquid ex
obdurata, benedicifur Aqux in similitudinem me (11 Cor. xii, 6). » Sequitur
: :
lapidis duralur. Hinc 1'aulus gentibus dicit « Si- : Vers. 31. Nunquid conjunijere valebis micantes
cut aliquando vos non credidistis Deo, nunc au- stellas Pleiadas, aut gyrum Arcluri poteris dissi-
tem misericordiam consecuti pro illarum in- estis, pai-e ? — Pleiades stellee apo tu plistu [aTro Toii
credulitale ita etisti nuncnon crediderunt in ves-
; r/eiVrov], id est, apluritate vocatse sunt ; itaautem
tram misericordiam, ut ef ipsi misericordiam con- vicinaesibi et diviscc sunt condit;e, utetsiraul sinf,
sequamur. Conclusit enim Deus omnia sub incre- ef tamen conjungi nequaquam possint. Arcfurus
duhtate, ut omnium misereatur (Rnm. x\, 30-32). >> vero ifa nocturna tempora illustrat, ut in cfeli axe
Aliter Per aquampopulos, perlapidem vero ejus-
: posifus per diversa se vertat, nec tamen oceidat.
dem Satan duritia designafur. IIIo igitur ad ima Quid enim micantes PIeiades,qu« et septem sunt,
venienfe, in similitudinem lapidis aqufe duraffe ahos quam sanctos omnes denuntiant, qui inter
sunt, quia ejus mahtiam
homines, molha imitafi prsesenfis vitaa tenebras, spiritu sepfiformis gratiie
viscera charititis amiserunt. Moraliter. Aquae enim nos lumine illustrant ? Quia ab ipsa mundi origi-
per glaciem in superfiGiem durescunf, sed fluidain ne usque ad ejus terminum diversis temporibus
intima lemanent. Et quid per aquas nisiflusa ac- ad prophetandum sunt missi, juxta aliquid sibi
cipimus corda reproborum ? Qua3 cum et proposito conjunch sunt,et juxta aliquid non conjuncti.Con-
virfutem deserunt, forfasse in bonis operibus per juncU per intenfionem menfis, et disjunch sunt
hypocrisim ostendunt, dumque in intimis suis ad per divisionem suae imaginis, quam diversis tem-
vitia defluunf, et fortassis imitaforessanctorum se poiibus .\bel, Isaias, et Joannes apparuit. Divisi
fingunt, ( quce in similitudinem lapidis durantur. quidem fuerunt tempore, sed non praedicatione,
AiiterQuia fluxae cogitationes inferius lacescunt,
: quia et confessione vocis et virtutum sibi unanimi-
neqiiaquam tamen usque ad consensum pravi fate junguntur. In Arcturo autem, qui per gyrum
operis trahunt : sed mens viveudi consuetudine suum nocturna spaha non cassurus illustrat. ne-
quasisubquadam duritia abscondit, quidquid in- quaquamparticulatimedita vitasanctorum,sed tota
tus ex tenfationis pulsante moUescit. Mentes enim simul Ecclesia designatur quae fatigationes qui- ;
quaj per prospera molhfer fuerint hquidae, con- dem patitur, nec tamen ad defectum prostra'a in-
strictte adversitatibus durescunt, et ad simililiidi- clinatui'. Dum enim sancfa Ecclesia innumeris fri-
nem lapidis aqua perducitur, quando infirmus bulationibusquaUfur, prtesenUs vitae umbra termi-
quisque per acceptam desuper tolerantiam, passio- natur, eaque stanfe nox pr»ferit, quia illa in sua
: :
449 EPITOME MORALIUM S. GREG. L\ JOB. — IJB. XXX. 4b0
incolumitate perdurante, mortalitatis liujus vita A « Egredietur virga de radice
Jesse, et flos de ra-
percurrit. Ahter : seplcm quidem stellis
.Vrcturus in diceejus ascendet, et requiescet super eum spiri-
volvitur, et modo quidem tres ad summa elevat, tus timoris Domini {Isa. xi, i). » De quo Zaclia-
quatuor ad ima et quatuor superius erigit, et
; riasait :
« Super lapidem unum septem oculi sunt
tres inferius preiuit. Sancta quoque Ecclesia cum [Zach. ni, 9).,. Dum Pleiades jungit. Arcturi gyrum
modo infidehbus Trinilatis uotitiam, modo autem dissipat, quia dum semetipsum factuin liominem
fidelibus virtutes quatuor, id est prudentiam, habere conjunctas sancti Spiritus operationes
in-
fortitudinem, justitiam, temperantiam, praedicat notuit,in Testamento Veteris litteree laborem
solvit
quasi rotata prtedicationis status sui speciem quo- ut fidelis quisquejam cum libertate spiritus Ulud
dammodo immutat. .Nam cum confidentiam pro- intelligat, cui prius in
formidiue inter tot discri-
prii laboris evacuat, ct fidem Trinitatis exaltat, mina serviebat. Sequitur :
tres .\rcturus stellas elevat et quatuor inelinat. Viins. 32.
in tem- Nunquid producis Luciferum
Hinc Paulus ait Si Abraham ex operibus justi-
: <i pore suo? Pater quippe ia suo tempore Lucife- —
ficdtus est, habet gloriam, sed non apud Deum. rum produxit, quia sicut scriptum est « Cum ve- :
Quid enim Scriptura dicit? Credidit .A.braham Deo, nerit plenitudo temporis misit Deus Filium
suum
et reputatum est illi ad justitiam (RQm. iv, 2, 3j. B factum ex muliere, facfum sub lege.ut eos qui sub
>.
Et eum desolata fide praesumere prohibet, sed ope- lege erant redimeret [Gal. iv, 4, o). Qui uatus ex ..
rari enixius quaj pr<ecepta sunt jubet, non qua- virgiue velut Lucifer in tenebris nostrae noctis ap-
tuor, sed tres deponit. Hinc Jacobus ait « Sicut : paruit, quia, fugata obscuritate peccati, feternum
corpus sine spiritu emortuum est, ita et fldes sine nobis mane nuntiavit. Luciferum se innotuit, quia
operibus mortua est (Jac. u, '26). » .\rcturus itaque diluculo ex morte surrexit, etfulgore luminis mor-
volvitur, quia sancta Ecclesia juxta auditorum talitatis nostraj terram caliginem expressit. Hinc
suorum mentes in diverso latere prfedicationis Joannes ait « Stella spleiidida et matutina (.A.poc.
:
Sed hunc .\rcturi gj'rum quandoque
arte versatur. Sequitur: Et cesperum super filios terrae
x\i, 16)...
Dominus dissipat, quia labores Ecclesiie ad consurgere facis Vesperum vero Dominus con-
.'
requiem permutat. Tunc et pleiades plenius junget, surgere quia infidelibus Judceorum cordibus
facit,
quia nimirum sancti omnes efiam visionis specie dominari Antichristum, eorum merito exigenle,
sibi copulantur, quando iu fine mundi sancta Ec- permittit. Terreua quippe a non calestia requi-
clesia ab quos nunc sustinet, laboribus solvi-
his rentes, sponte filii terrae esse voluerunt, et ad per-
tur. Potest igitur per Arcturum, quia a plaga fri- cipieudam luciferi nostri claritatem c»cati sunt.
goris nascitur, lex per Fleiades vero, quae ab q Hiuc Dominus ait Ego veni in nomine Patris mei,
;
t
oriente surgunt. Testamenti Novi gratia designari. et non recepistis me, alius veniet in nomine suo,
Quasi enim ab .\quilone lex venerat, quce tanta et illum accipietis {Joan. t, 43). Moraliter. Elec- ..
subditos rigiditatis asperitale terrebat. .\am dum tis Lucifer oritur, et vesperum reprobis Deo per-
pro culpis suis alios priBciperet lapidibus obrui, mittente dominatur. Unus enim atque idem sermo
alios gladii morte mulctari, plaga torpens, et Dei estin ore prcedicantis. Quein dum isti gauden-
velut a sole charitatis aliena prasceptorum suorum do, illi vero invidendo audiunt, claritatem siJai Lu-
semina plus premebat ex frigore quam ex calore ciferi in Vesperi tenebras vertunt. Hinc Paulus ait
nutriebat. Hinc Petrus ait: « Quid tentaUs Deum « Christi bonus odor sumus Deo in his qui saluti
imponere jugum super cervicem discipulorum, fiunt, et in his qui pereunt, aliis quidem odor mor-
quod neque patres nostri, neque nos portare tis in mortem, ahis autem odor vitte in vitam (//
potuimus ? [Act. xv, 10). Per septem nimirum
.) Cor. u, fo, 16). Sequitur. .1
steUas Testamentum exprimitur Vetus, quasi in Vers. 33. Nunquid nosti ordinem coeli, et pones
veneratione legis dies septimus, et per hebdoma- rationem. ejus in ten-am ? Ordinem coeli nosse —
dam integram constituti sacrificii vota tendeban- est, supernarum dispositionem occultas prfedesti-
tur. Pleiades vero, qute septem sunt, Testamenfi r> nationes videre. Rafionem vero ejus in terram po
iNovi gratiam designant per iJlud enim fideles
;
nere est ante humana corda tahum secretorum
suos septiformis muneris hmine iUustrat. Quia causas aperire, supernorum judiciorum mysteria,
igitur se Arcturus vertit, Pleiades ostendit, quia vel considerando discutere, vel loquendo mani-
per omne quod Testamentum Vetus loquitur, Tes- festare, quod utique facere in hac vita nuUus
tamenti .Novi opera nuntiatur. Redemptor autem potest. Quis inteUigat cur vivit aUus insidians pro-
noster in carne veniens Pleiades junxit, quia ope- ximis, et moritur alius qui profuturus vitje esset
rationes septiformis Spiritus simul in se et junctas multorum? Ad cognoscendos quippe istos judicio-
et manentes habuit. De quo per Isaiam dicitur rum secretorum sLnus nuUus ascendit.
LIBER TRICESIMLS.
Vkrs. 34 Nunquid cLevubis in nebula vocem luant, suaiuDomiiius iunebukimievat.quaudopriedicato-
el itnpetus aquarum operiet tel — Vocem quippe rumsuorumlinguasad cahginosa cordainfidelium
:: :
451 S. ODONIS ABBATIS CLUiMACENSIS II. 452
exhortatione format, eumque aquarum impetus A et conturbabis ea (Psal. xvu, 13). » Vadunt enim
operit, dum bene agentia membra ejus turba re- fulgura, cum priedicatores miraculis coruscanl, et
sistentium premit. Hinc enim scriptum est: « Fac- superna revertentia corda transfigunt. Revertun-
< tum est verbum Domini ad Jeremiam dicens tur, cum non sibi, sed Dei viribus tiibuunt quid-
< Ad omnes civitates Juda, de quibus veniunt ut quid se fortiler egisse cognoscunt. Quid est enim
« adorent in domo Domini, universos sermones Deo dicere, Adsumus, nisi iUi laudem tribueregra-
« quos ego mandavi tibi, ut loquaris ad eos, noli tise, a quo se accepisse sentiunt victoriam pugnee?
M subtrahere verbum si forte audiant, et conver-
: Fulgur quippe ibat cum Petrus diceret : « Argen-
« tantur unusquisque a Aia sua mala, et pceniteat tum et aurum non est milii, quod autem habeo
< me mali quod ego cogito facere eis propter mali- hoc tilji dabo. In nomine Jesu Christi surge et am-
« tiam studiorum eorum. Et dices ad eos Hiec : bula (Act. III, 6). » Fulgur autem redit cum ait
« dicit Dominus: Si non audieritis me,ut ambule- «Quid admiramini in hoc, autnos quid intuemini,
« tis mea, quamdediTobis, ut audiatisser-
in lege quasi nostra virtute et pietate fecerimus hunc am-
« mones servorum meorum prophetarum, quos bulare » et reliqna (Act. iii, 12). Aliter Fulgura,
"?
:
V ego misi ad vos denocte consurgens etdirigens, idest,sancti viri mittuntur et eunt, cum a secreto
« et non audistis. Dabo domum istam sicut Silo,ct B coutcmplationis adpublicumoperatio exeunt, cum
« urbem hanc dabo in maledictionem cunctis gen- ab abscondito specnlationis intimae,in activae vitfe
« tibus terrne. Et audierunt sacerdotes et propiie- latitudine difiunduutur; sed revertuntur, quia
« tae, et omnis populus Jeremiam loquentem verba post opera exteriora qilce peragunt, semper ad
« hffic in domo Domini. Cumque complesset Jere- sinum contemplationis recurrunt, ut illic ardoris
« mias loquens omniaquiie prfeceperat eiDominus sni flammam reficiant, et quasi ex tactu supernfe
« ut loqueretur ad universum populum, appre- claritatis ignescant. Unde Salomon ait : «Ad locum
« henderunt eum sacerdotes et prophetae et omnis unde exeunt ut iterum
flumina, revertuntur,
n populus dicens Morte moriatur. Quare propbe-
: tluant (Eccle. quia enim corda audientium
i, 7), »
(<tavit in nomine Domini"? » {Jer. xxvi, 2, 9). Per rigant, tlumina, quia vero accendunt, fulgura
semetipsum quoque Dominus in nebulam voce memorantur. Hinc enim dicitur « lUitxerunt ful- :
levavit, quando prjpsentem se etiam assumpto gura ejus orbi terr;e (Psal. xr.vi, 4). » Ulinc :
corpore exhibens, veritatem suam non secuturls « Elevaverunt flumina, Domine, elevaverunt
intidelibus quando per cahginem sonuit dicens: voces suas (Psal. lxxxviii, 26). » Adsumus,
« Ego et pater unum sumus (Joan. x, 30);» et namque dicere est prassente se amando mons-
« Antequam Abraham fieret ego sum {Joan. vm, p trare. Seqnitur:
58). » Sed eum protinus aqtiarin/i impetus operuit, Vers. 36. Quis posuit in visceribus hominis sa-
quia contra illum mox seeviens populorum turba pientiam, vel quis dedit gallo intelligentiam ? —
surrexit. Scriptum quippe est « Propterea ergo : In galli nomine prsedicatores sancti designantur,
quEerebant eum Judcei occidere, quia non solum qui inter tenebras vitae pr»sentis student lucem
solvebat Sabbatum, sed et Patrem suum dicebat ventnram praedicando, quasi cantando nuntiare.
Deum, i-equalem se faciens Deo (Joan. v, 18).» De Dicunt enim « Nox praecessit, dies autem appro-
:
hoc aquarum impetu per Prophetam clamat : pinquavit (Rom. xni, 11) » et: « Hora est jam nos
;
« Cireumdederunt me sicut aqua tota die (Psal. de somno surgere (Ibid., 12). » De hoo gaUo ahas
LX.txvn, 18); » et: «Salvumme fac, Deus, quoniam dicitur « Tria sunt, quse bene gradiuntur, et
:
intraverunt aquse usque ad animam meam {Psal. quartum quod incendit feliciter leo forUssimus :
Lxvni, 2). " MoRALiTER. Quanquam fideles sumus bestiarum ad nullius pavebit occursum, gaUus
dum quibusdam supervacuis curis premimur, succinctis lumbis, et aries, nec est rex qui resistat
obducta confusione caligamus. Et cum nobis ei (Prov. xxx, 29, 30, 31).» Ubi leo, Christus acci-
etiam taiibus mh'a quaedam Dominus de se sen- pitur, gaUus praedicatores, et aries ecclesiarum
tienda insinuat, quasi m
nebulam vocem levat, prcPposiU designatur: quartum feciliter incedens,
dum caliginosis nostris mentibus semctipsum lo- Antichristus est prospera cuncta lenens. Notan-
quitur, velut in nebula is qui uon cernitur, audi- dum qnod sapientia divinitus inspirata in visce-
tur. Cum enim mentibus sublilia de
ctecis nostris ribus hominis ponitur, quia nimirnm elecUs non
seipso insinuat, in nebulam vocem levat. Cum vero in solis vocibus, sed etiam in sensibus datur, et
tentatione vitiorum ipse de Deo noster intellectus juxta quod loquitur lingua, loquitur conscientia.
opprimitur, quasi aquarum impetu in voce sua Gallo itaque inteUigentia datur, quia doctori
Deus operitur. Tot enim super illum aquas admit- veritatis discretionis virtus ut noverit quibus,
timus, quot post inspirationem ejus gratiae cogita- quando, vel quomodo inferat divinitus monstra-
tiones iUicitas in corde versamus. Sequitur : tur.Non enim cuucUs una eademque exhortaUo
Vers. 35. Nunquid mittes fulguraet ibunt, et re- convenit. Solet enim gaUus profundioribus horis
vertentia dicent tibi: Adsumus'1 Fulgura quippe — noctis, valentiores ac productiores edere cantus,
ex nubibus exeunt, sicut mira opera ex sanctis luce vero propinquante, minores ac minutiores
prsedicatoribus ostenduntur. Nubes quippe ideo omninovoces format. Sic quippe prcedicatores ini-
vocari soIent,quiaetcoruscant miraculis, et vcrl)is quis adliuc meutibus faciunf.dum magnis vocibus
pluunt. Hinc scriptum est : « Fulgura multiplicabis eelerni judicii terrores iutunant. lUustratis vero
: :
483 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XXX. 454
mentibus non tam ea quas sunt pcenae terribilia, A etper sancti Spiritus gratiam infusi, in collectione
sed ea etiam qufe sunt prremiis mitiora prsedicaut. sunt charitatis uniti. Hinc enim scriptum est, quia
More etiam galli saucti se prfedicatores prius excu- i< erat in eis unum et anima una » in Domino
cor
tiunt, et sic alios soUicitos reddunt : prius enim {Acl. IV, 32). Has etiam glebas in Ecclesia es di-
sua punire fletibus student, et tuuc qufe aliorum versitate meritorum distinguere valemus. Nam
sunt punienda denuntiant. Sequitur dum alius est ordo prsedicantium.ahusauditorum,
alius continentium, ahus virginum, ahus poeniten-
Vers. 37. Quis enarravit c(eloi'um rr.tionem, et
tium, quasi ex una terra e diversa glsebarum
concentum dormire facit ?
cceli quis Quid enim — forma distincta, dum in una flde, in una charitate
ccelorum ratio accipitur, nisi vis superna secreto- disparia demonstrantur. Sequitur :
rum ? Per cffili vero concentum, concors prasdican-
tium sermo signatur. Conditor igitur noster cum Vers. 39. Nunquid capies lexnss prsedam, aut
coeli rationem euarrare coeperit, Dorniire concen- animam catulorum ejus impiebis — Ista nimirum '?
tum cceli facit, quia cum, jam nol^is per speciem iUa leeena est de qua Job dixerat « Non calcave- :
ostenditur, nimirum priedicantium verba subtra- runt ea filii institorum, nec pertransibit per ea
huutur. Hiuc Jeremias ait « Non docebit ultra pro- : ^
Icffina (Job. xwui, 8). » Huic ergo leaense prtedam
ximum suum, et vir fratrem suum dicens Co- :
'
Domiuus animam catulorum ejus im-
capit, ut
gnosce Domiuum omnas enim coguoscent me a
; pleat, quia ad augmeutum hujus Ecclesiae iunu-
niinimo eorum usque ad maximum,dicit Dominus meros de geutilitate diripuit, et per animarum lu-
[Jer. XXXI, 34). Vel certe coelorum ratio est ipsa
>> crum esurientium apostolorum vota satiavit. Ipsi
vivificatrix virtus, quae spiritus format angelorum. quippe pro meritis teneritudine et formidi-
catuli
Dominus enim sicut est causa causarum,sicut vita nis vocati sunt, qui passo Domino
infirmitate
viveutium, ita etiam ratio rationabilium creatura- clausis foribus residebant. Sicut de iUis scriptum
rum. Tunc ergo ccelorum rationem narrat, cum est : « Cum esset sero die iUa una Sabbatorum, et
semetipsum nobis clara visione mauifestat. Uude fores essent clausse, » et reliqua (Joan. x\, 19). Et
in Evangelio dicit « Venit hora cum jam non in
: hfficquidem facta ""a sanctis apostolis novimus,
parabohs loquar vobis, sed palam de Patre an- htec nuac etiam fieri a rectis doctoribus scimus.
mmtiabo vobis (Joan. xvi, 23). » Moraliier. Ccelo- Ipsi enim subsequentium populorum patres sunt,
rum rationem Domiuus narrat, dum nunc iusi- tamen praecedentium filii. Unde et non immerito
nuando superna mentes catuli dicuntur. Vel certe, quia etsi quorumdam
secreta, electorum suoriun
illumiuat; concenium vero coeli dormire facit magistri sunt, universalis tamen Ecclesiae esse
dimi concordes hymnos angelorum, atque iUa ^ discipuli gloriantur. Leaenfe itaque Dominus
coelestiam vhtutum gaudia reproborum cordibus prfedam capit, quia virtute sufe inspiraUonis
justo judicio abscondit. Quiconceutus cceli,quam- ab errore vitam delinquentium diripit, et ani-
vis iutrinsecus iu se vigUet, iu ipsa tamen repro- mas catulorum ejus replet, quia conversatione
borum ignorantia extrinsecus dormit. Narratur multorum piis doctoruui desideriis satisfacit.
ergo secreti coelestis ratio, et tamen concentus Sequitur :
dormire permittitur, quia et ahis per inspira-
coeli Vers. 40. Quando cubant in antris, et in specu-
fionem superuie retribuUonis scientia panditur, et bus insidianlur. — Cum enim nequaquam sancU
aJiis qutC sit interuce lautUs suavitas occultatur. apostoU, contra membra diaboli in voce liberae
Concentus enim superme laudis iu aure iUius pro- prcedicationis exurgerent,adhuc coutra adversa-
ruperat, qui dicebat « Ingrediar in locum taber-
:
rios suos quasi in antris insidiabantur. Clausis
nacuU admirabUis usque ad domum Dei [PsaL quippe foribus quasi in quibusdam addiUs specu-
XLi, 5). » Sequitur :
bus suis catuli rapturi mundum cubant, ut ani-
Vers. Quando fundebatur pulvis in terra, et
38. marum prfedam postuiodum prtesumentes diripe-
glebse compingebantur. More enim suo, quae — rent. Horum primo iUi catulo esurienti, sed eUam
adhuc futura sunt, quasi jam praeterita divinus valentius tensa per linteum geutUitate,quasi mons-
sermo describit. De eo quippe dicitur « Qui fecit trata prffida dicitur« Macta et manduca (Act. x,
:
:
qu£e futura sunt. » Pulvis itaque tunc in terra fun- 13).» Doctores etenim sancti quando et
Ahter :
datur, quia in sohda membra reducitur gle- arguenda conspicimit, et tamen per silentium Ln
;
baecompinguntur, quia nimirum firma corpora ex cogitationibus retinent, cjuasi in specubus latent;
pulvere coUecta consurgunt. MoR.iLiTER. Quid et velut in antris se contegunt, quia in suis cordi-
in pulvere, nisi peccatores accipimus, qui nuho bus occultantui-. Sed cum opportunum tempus
rationis pondere sohdaU, cujuslibet tentationis invenermt, repente prosiUunt, et nuUa quae di-
flatu rapiuntur ? De quibus scriptum est cenda sunt reUcent, et cervicem superbientium
« Non sic impii, non sic, sed tanquam pulvis,» morsu asperee increpationis tenent : neqiie enim
et rehqua (Psal. i, 4). Pulvis ergo in terra funda- cuncta tempora doctrinffi sunt congrua. Sequi-
tus est, cum peccatores vocati, in Ecclesiam tradi- tur :
ti, fidei sunt ratione solidati, ut imraoi)iles postmo- Quis prwparat corvo escam suam,
Vers. 41.
dum contra testamenta consisterent. In hac itaque quando pulli ejus clamant ad Dominuml Quid —
terra glebse compactee simt,quia vocati peccatores, enim corvi pullorum nomine, nisi peccati nigra
455 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 456
gentilitas designatur?De qua per Prophetam dici- A strat. Sed, dum pulli, ut salventur, clamant, corvo
tur : dat jumentis escam ipsorum, et puUis
" Qiii esca prseparatur, quia dum verbum Dei boui au-
corvorum, » et reliqua (Psal. cxlvi, 9). Iste corvus ditorcs esuriunt, proficiendis eismajora doctori-
esca fuit, dum ipsam Ecclesiam qua;reret, sed bus iutelUgenUffi dona tribuuntur. Sequitur :
nunc escam accipit, quia -ipse ad conversionem CAPUT XXXIX.
alios exquirit, cujus videlicet puUi, id est, praedi- Vers. \. Nunquid nosti tempus partibus ibicum
catores ex eo editi, non iu se prfesumunt, sed in vi- in petris, vel parturientes cervas observasti'. —
ribus Redemptoris sui ; et quamvis animarum piis Meridiana pars ibices aves vocat, qute Nili fluenta
vocihus lamen sua virtute posse
esuriant, nihil inhabitaut. Oricntalis vero Occidentalisque plaga,
sciunt Quia ueque qui plantat est aUquid, ne-
: « parva quadrupedia Ibices nominant.quiljus et mo-
que qui rigat, sed qui incrementum dat, Dcus ris est in petris parere, qui casu ruentes, suis sc
[ICor. m,~).»Seqiutuv:Vaganles eo quod non ha- cornibus Jlajsi suscipiunt. Cervorum vero mos est
beant cibos. —
In hac vagatione nil aliud quam serpentes exstinguere, et Uumina transeuntes capi-
aestuantium prsedicatorum vota signantur, qui dum tum onera vicissim ferre. In cervis vero vel ibici-
in Ecclesi» sinum recipere populos ambiunt, ma- bus, magistrorum spirituaUum persona signalur,
gno ardore succensi, nunc ad nos, nunc ad illos b qui in petris pariunt, dum in doctrina Patrum, ([ui
coDigendos desiderium mittunt. Quasi quredam petra pro soliditate vocaU sunt, ad conversionem
quippe vagatio est ipsa cogitationis restuatio. Sic animas gignunt, ipsi nuUius casus damna sen-
quippe Paulus ti-ansire ad alia ex aliis appetit, tiunt, cpiia quidquid eis ruinae temporalis acces-
quia ipsa eum qu;« implet charitas impellit. Reten- serit, geminis se in Testamentis suscipiunt. De
tus Ephesi, Corinthiis scribit v Ecce tertio hoc quibus dicitur » Cornua iu manibus ejus {HaOac.
:
:
paratus sum venire ad vos [11 Cor. xn, 14).» Rur- ni, 4).» excipiebat cornibus Paulus di-
His se
sum Ephesi commorans, Galatis loquitur dicens : cens Qusecunque scripta sunt, ad nostram
: »
c< Vellem modo esse apud vos, et mutare vocem doctrinam scripta sunt, » etc. {Rom. xv, 4.) Ipsi
meam [Gal. iv, 20)." Potest etiam corvi nomine ni- etiam cervi vocati sunt. Ut Ulud Jeremife :
gra per intidelitalis meritum plebs Judaica desi- i<Cerva iu agro peperit et reUquit (Jer. xiv, 5). »
gnari. Pulli niunrum sancti apostoli sunt, plebis Ipsi more cervarum interemptis vitiis quasi ser-
Israeliticae carne generati ;
qui dum pro gente sua pentes vivunt, et ad fontem vitae acrius inardc-
ad Dominum preces funderent, quasi puUi corvo- scunt. Hinc scriptum est « Sicut cervus desiderat :
rum eum de quo carnaUter editi sunt spiritaU ad fontes aquarum, etc. {Psal. xli, 2.) Ipsi dum
inteUigenUa parentem populum paverunt. Igitur q labenUa hujus temporalitatis momentaquasi qua?-
dum pulll rlamant. corvo esca prajparatur, quia dam Uumina transeunt compatientes charitate,
dum apostoU exorant, plebs dudum perfida ad onera sua invicem portant, implentes quod dictum
cognitionem fidei ducitur, et ex praedicatione fi- est :Invicem onera » vestra « portate,» etc, {Gat.
«
liorum, dum Judee audiens modo in tribus milli- VI, 2.) Quia vero post adventum Doniini spiritales
bus (Act. 11, 41), modo in quinque miilibus {Act. magistri per mundum sparsi sunt, ut animas in
IV, 4), spirituaU est intelUgentia satiata. Sed va- fide prcedicando gignere poluissent, et quia tem-
gantes puUi corvo huic esurieutes quajsierunt es- pus incarnaUonis Domini ante prophetarum vo-
cam, quia, Judiea credere nolente, apostoli in ces cognitum non fuit, quamvis ipsa futura incar-
universam, mundi partem dispersi sunt, dicentes natio praecognita omnibus electis fuerit, bene
resistentibus « Vobis quidem primum oportuerat
:
beatus Job de tempore partus ibicum, cervarum
loqui verbum Dei, sed quoniam repelUtis Ulud, et discutitur. Possunt vero cervarum signiftcatioue
indignos vos judicatis Eeternfe vitfe, ecce converti- doctores, appeUatione ibicum auditores inteUigi.
mur ad gentes (Ae<. xui, 46). » Tuncque corvus In petris vero ibices pariunt, quia ad exercenda
escam invenit, quia conversa gentiUtate Judaicus sancta opera, per exempla Palrum pi-secedentium
populus ad extremum stuIUtiam suee infidelitatis ^ fecundantur ut cum fortasse prascepta subli- ,
reUnquet. Sicut scriptum est. «Donec plenitudo mia audiunt, et infirmitatis propriae conscii
gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fiet eos implere posse ditfidunt, majoriun vitam
[Rom. XI, 25, 26). » Mok.vluer. Corvus editis pul- conspiciunt, atque in eorum considerata forti-
lis, escam plene prsebere dissimulat,
ut fertur, tudine bonorum operum fetus ponant, verbi
priusquam plumescendo nigrescant. Corvus pro- gratia Verborum contumeliis pressus, cum vu'-
:
fecto est doctus quisque praedicator, peccato- tutem paUeuUte servare non sutficit, David fa-
rum suorum nigrediuem menti reducens, cui ctum ad memoriam reducat. Parturientes enim
quidem nascuntur in fide discipuli ; sed fortasse cervas observare est, ipsos labores Patrum, qui
dum a peccatis prajteriUs memoriam avertunt, spiritales filios genuerant, cauta consideratione
humiUtatis uon ostenduut, quibus
nigredinem pensare. Cauta quippe se observatioue circumspi-
discretus doctor subUmia discere quaerenUbus ciunt, ut sint fortes in prceceptis compatientes in
interna mysteria non ministrat. Si vero in oon- infirmitaUbus, in minis ternbiles, in exhortationi-
fessioue vitfe prwterit» lamenta sui gemitus Ijus blandi.Qui per vigorem discipUuaj Patres sunt
V. kit nigrcseeules piumas proferaul,ilUco esurien- per pietaUs viscera esse matres noverunt, quia
tibus discipulis alimenta vitw loquendo submini- labores sanctaj conceptionis tolerant, et proferendo
437 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOR. — LIB. XXX. 438
Doi (ilios intra uterum charitatis portant. Sequi- .\. Nm.s. Quis dimisit onagrumliberum insoLitu-
^.
tur: dine ? —
Subaudis ut ego ? Per onagrum eorum
Vkrs. 2. Si nitmerastimenses conccptiis eariim. — vita signatur, quia turbis popularibus remoti con-
Suijau:lis, ut ugo, qui iu .sanctis prfedicatoribus versantur.Quiapteetiam liber diciturquia magna,
non solum fructus extcrioris operis, sed ipsas diu- est servitus Sfecularium negotioram quibus mens
tinas cogitationes numevo, quia ad retributionem vehementer atteritur, quamvis in eis sponte desu-
servo. Sancti enim viri cum de profectu audito- detur, ac sl quem semel a dominatione desiderio-
rum cogitant, quasi jam in uterum conceptum rum coUa mentis excusserit, quadam jam libertate
portant ; sed, cum nonuuUa, qua' diccnda suut, perfruitur,ab hoc gravi jugo servitutis Dominus
ditTerunt, ct aptum suis c.xliortatiouibus tempus revocat diceus « Venite ad me, omnes qui laliora-
:
qua?runt,veluti aperto,quem fieri appetunt, inmen- tis, et onerati estis [Mattli. n,
28). Liber ergo di-
sium prolixitate dilatantur. t^ossunt per menses, mittitur,quia calcalis terrenis desideriis appeti-
quia congeslidies sunt, etiammultiplicati.e virtutes tione rerum temporalium securitatem mentis exo-
n^ensibus quoque luna renascitur, ni-
intelligi. In nerat. Mvstu.e. Nec indiguum quis judicet per tale
hilque obstat si per menses novae regenerationis animal, incarnatum Dominum posse figurari, qui
creatura signetur. De qua Paulus apostolus ait 3 in Scriptura sacra vermis et scarabeus nominatur. :
" In Christo Jesu neque circumcisio aliquid valet, Ut illud « Ego sum vermis (Psal. xxi, 7). » Et :
:
neque pra?putium, scd nova creatura [Gal. vi, 15), « Scarabeus de ligno clamavit. » Sic quippe agno
Sancti igitur cum se ad prajdicandum parant,prius et serpenti comparatur. Per hsec enim omnia dici
se interius virtutibus innovant,.ut ad hoc quod lo- singulariter potest, quia de his omnibus credi ah-
quendo docent, vivendo concordent. (;iu'ant sum- quid essentialiter non potest. Potest ergo onager
mopcreutcontrairam,patieutiam,contraluxuriam, incarnatum Uominum designare, agri quippe est
cordis munditiam ponant, sicque in conspectu animal onager. Et quia incarnatus Dominus gen-
sanctfe prsedicationis menses virtutum fiunt, quos tihtati magis quam Judajte profuit, quasi non in
tamenmensesDominussolusdinumerat,qui eadem domum, sedpotius in agrum venit.Hinc scriptum
bona in eorum cordibus nonnisi qui dedit,pensat. est; " Species agri mecum est (Psal. ix, H). Et
Sequitur Et scisli teiapus partus earum ?
: Su- —
quia incarnatus Dominus partioeps nostras factus
baudis, ut ego, qui, dum in cogitatione virtutum est naturffi, non culp;e,liber chmissus dioitur, quia
menses dinumero, quando hoc, quod implere ap- sub peccati dominio uou tenetur. De quo alias di-
petunt, parere valeant, scio. Sequitur citur Inter mortuos Uber (Psal. Lxxxvii, 5). »
: :
<i
Vers. 3. Incurvantur ad fetiim, et aperiunt [pa- « Omnis » enim « qui facit peccatuui, servus est
riunt], et rugitus emillunt. — Mugiunt quippe,dum peccati [Joan. viii, 34). » Hic quippe dimissus est
per ineurvationemjsuam in conversationelucis au- liber, quia naturam uostram suscipiens, iniquita-
ditorum animas gignuut: quia ab ceternis suppli- tis jugo nullumodo tenetur. Sequitur Et vincula :
ciis nos removere, nisi flendo et dolendo non pos- ejus qiiis soLvit ? Subaudis, nisi ego ? Solvuntur —
sunt. Hinc Paulus dicebat « Filioli mei, quos ite- vero uniuscujusque viuoula dum divino adjutorio
:
rum parturio, donec formetur Christus in vobis interna desideriorum carnahum retinacula dis-
(Gal. IV, t9); » et: " insensati Galat8B,« etc.(GrtZ. rumpuntur. Solvit itaque Deus onagri vincula,
III, \). Notandum vero est quod incurvantur istie quandoab electi uniuscujusque animo infirmarum
cervai ut pariant, qui ab immensitate contempla- cogitationum nodos erumpit, et propitius dissipat
tionis intimffl,ad inhrmitatem nostram condescen- omne quod in electa mente ligabatur. TvncE. Vin-
dunt. Hinc Paulus ait Non potui vobis loqui : cula Domini tunc soluta sunt, cum infirmitates
quasi spiritalibus, sed quasi carnalibus, tanquam passionis, illius resurrectionis sunt gloria commu-
parvulis in Christo lac vobis potum dedi, non es- tatfe. Esurire enim, silire, lacessere, teneri, tlagel-
cam (I Cor. 111, 1, 2). » Sequitur : lari, crucifigi mortahtatis nostrae vinoulum fuit.
Vers. 4. earum ; pergunt adpa-
Separantur filii Sed cum expleta morle inferni claustra patesoe-
stum, egrediuntur et non revertU7itur. — Pastum rent, quid aliud nisi infirmitatis nostrae vincula
Scriptura sacra illud viriditatis feternfe pabulum solvebantur ? De quibus vinculis Petrus ait : « Quem
vocat. Unde Psalmista ait Dominus regit me, : <> Deus suscitavit, solutis doloribus inferni,juxta
etc. (Ps. xxu, 1) et rursum Nos autem populus : quod impossibile erat teneri illum ab eo [Act. 11,
ejus et oves pascuse ejus \^Ps. xcix, 3). » Pergunt 24). » Sequitur :
ergo ad pastum, quia de corporibus exeuntes illa Vers. Cui dedi in solitiidine domum.
6. Hoc —
pabula internte viriditatis inveniunt. Et non rever- loco soUtudinem debemus intelligere corporis,
tuntur arf eas. Quia in iUasuscepta contemplatione an solitudinem eordis ? Sed quid est solitudo
jam nullatenus indigent verba audire dicentium. corporis, si solitudo defuerit cordis ? Qui enim
Hinc enim seriptum est ; « Non docebit ultra quis corpore remotus vivit, sed tumultibus conversa-
proximum suum, et vir Co-fratrem suum dicens : tiouis humanfe ac terrenorum desideriorum cogi-
gnosce Dominum omnes enim cognoscent me, »
; tationi se inserit, non est in solitudine. Si vero
• etc. {Jer. xxxi, 34). Et Dominus « Palam, » in- : premalur aUquis corporaUter popularibus turbis,
quit, « de Patre annuntiabo vobis (Joan. xvi, 2o).)> et tamen nullos curarum siecularium tumultus in
Sequitur : corde patiatur, non est iu urbe. Omnes enim mo-
Patrol. CXXXHL LS
4S» S. ODONIS AB^ATIS CLUNIACENSIS II. 460
tus importune seofferentiuin levium cogitationum A tens, prospera speruens opprobria amplectens,
quasi quasdam circumvolautcs muscas ab oeulis gloriam fugiens. Nam cum Judieiillum regem sibi
mentis abigit manu gravilalis, et quodilam sibi coustituere voluisscnl, licri rex fugit cumque ;
cum Domino secretum intra se qusrit, ubi cum cum iuterlicere molirentur, spoute ad crucis pati-
illo, exteriore cessante slrepitu, per iuterna desi- bulum veuit. Quia ergo nova couversatione usus
deria silenler loquantur. De hoc seci^^to cordis inter homines, quia mores secutus non est, bene
alias dictum est « Factum est silenlium in ccelo
:
de eo scriptum est: Contemnit inultudinent civi-
quasi media bora (Apoc. vin, 1). ALLict.oiucb;. Per tatis. Vel certe quod multos per spatiosam viam
•>
solitudinem geutilitas designatur, in qua dum pa- vagantes deseruit, et per augustaui gradientes
triarclia nou fuit ad intelligeudum Deum, qui ra- paucos elegit. .Multitudinem namque civitatis cou-
tione uteretur non fuit, homo pene non fuit. Hinc temnere est, humani generis partem, quse latam
Isaias ait « Lsetabitur deserta et invia, et exsul-
: viam ingreditur, qu;e et pro abundantia iniquita-
tabit solitudo, et florebit quasi lihum {Isa. \\x\, tis multa est, a regni sui sorte reprobare. Sequi-
1). » Etrursum de Ecclesia dicitur « Ponet de- tur CUunorem exactoris non audil.
: Quis in-
: —
sertum ejus quasi dehcias, et solitudinem ejus telhgi exactor alius potest nisi diabolus "? qui se-
quasi hortum Domini (Isa. ii, 3). » In sohtudine B mel homini mate persuasionis nuni-
in paradiso
ergo Dominus domum accepit, qui post mortem mum contuht.et quotidie ab eohujus debiti exigere
ac resurrcctionem suam ad gratiam tidei geutihta- reatum quserit. Hujus exaetoris sermo est mala
tem vocare dignatus est. Sequitur Et tabernacu- :
suggestionis inchoatio. Sciendum prieterea est quia
lum ejus in terra salsuginis. Salsugo accendere — quinque nos modis gulce vitium tentat. Aliquando
sitim solet, et quia sancti viri quandiu in hujus namque indigentias tempora preevenit, ut Jonathau
vitas tabernacuhs degunt, ad supernam patriam in gustu mellis edendi tempus antecessit (/ Reg.
desiderii sui quotidianis sestibus acceduntur, in XIV, 27). Aliquando vero tempus non prsevenit, sed
terga salsuginis tabernacula habere perhibentur, cibos lautiores quai-rit, sicut papulus in eremo
sicut scriptum est : « Beati qui esuriunt et sitiunt cibos carnium peliil, quos luutiores putavit
justitiam, » etc. (Matth. v, 6). Allegoricis. Terra (Num. \i, 31, 32). Ahquando quiehbet sumenda
salsuginis gentilitas intelligitur, qu» priusquam sint prfeparare accuratius expetit, ut puer fiJiorum
veram Dei sapientiam cognosceret, salsuginem Heli, non coctas more solito de sacrificio carnes,
protulerat, quia nuUam viriditatem boni in- sed crudas quaerebat,quas accuratius exhiberet
tellectus proferens perversa sapiebat. De qua il Reg. 11, lo). Aiiquando autem in ipsa quantitate
scriptum est « Terra fructifera a salsugine,
: « sumendi mensuram refeetionis excedit, quajlibet
etc. 11(Psal. cvi, 34). Tabernaoulum ergo m sumeuda sint, ut illud « Sodomas iniquitas fuit
:
terra salsuginis Redemplor noster accepit, quia saturitas panis et abundantia aquse (Ezech. xvi,
inearnatus pro hominibus derelicta a Deo gen- 49). " AUquando despectus est cibus, sed avidius
tiiitatis corda possedit. De quo scriplum est : sumitur, ut Esau primogenitoram gloriam leuti-
« Posuit desertum in stagna aquarum, et terram cula vendens [Gen. xxv, 34). Sermo ergo hujus
sine aqua in exitus aquarum (Ibid., 2ji. » Se- exactoris est necessaria postulatio natm-se, cla-
quitur : mofveroejus mensuram necessitatis transiens,
Vers. 7. Contemnit multitudinem civitatis. — appetitus gulge. Hic itaque onager exactoris hujus
Mulfitudinem civitatis contemnere et humauce con- sermonem audit, clamorem non audit, quia discre.
versationis prava studia devitare, ut jam non h- tus ac continens vir, et usque ad temperandam
beat terrenorum homi um qui praj abundantia necessitatem ventrem reficit,et a voluptate restrin-
iniquitahs multi sunt, perditosmores imitari. Cum git. Hinc quippe scriptum est : » Carnis curam ne
paucis namque ingredi angustam portam deside- feceritisin desideriis (Rom. xxxi, 34). Mystice. ><
rant, etnon cum multis Iseta itini-ra ingredi appe- Hujus exactoris violentos motus Dominus non ex-
tunt, quse ad interitum ducunt (Matth. vii, 13). pavit adveoiens, sicut ipse ait « Venit enim prin- :
Undeetsponsi voce sponsag canticorum in Canticis ceps hujus mundi, et iu me non inveniet quid-
dicitur « Nisi oognoveris te, o pulehra inter mu-
: quam (Joan. xiv, 30j. » Venit quippe ad eum esa-
heres, egredere et abi post vestigia gregum, et ctor humani generis, quia illum hominem vidit,
pasce hsedos tuos (Cant. i, 7). » Mor.\liier. Con- sed quem Ln despectum hominem
se infirmitate
temnit multitudinem civitatis, id est mores despe- credidit, virtute supra hominem sensit. Hujus ui-
xit humanae conversationis. Homo qiiippe inter mu'um exactoris typum Laban tenuit, quando
homines factus, usum tenere hominum noluit. Id- cum furore veniens suaapud Jacob idola requisi-
circo namque int«r nos homo factus est, ut non De hac exactore Redemptori
vit (Gen. xxxi, 34).
solum nos sanguine fuso redimeret, sed ostenso nosti'o gentihtatem ab ejus dominio hberanti per
exemplo commularet. In conversatione igitur no- prophetam dicitur « Jugum enim oneris ejus, et
:
stra, et veniendo alia invenit, et vivendo aha do- sceptrum esactoris rjus superasti, » etc. (Isa. ix,
cuit. Stupebant enim omnes superba .Vdam stirpe 4). Sequitur :
progeniti prosj: era vitse pra?senlis appetere, ad- Vers.8. - Cireumspieit montes pascuce. — Montes
versa devitare, opprobria fugere, gloriam sequi. pascuae, allae eontemplationes iiiternse refectionis.
Venit inter eos incarnatus Dominus adversa app«- Sancti enim viri, quanto magis se exterius despi-
:;:
461 EPITOME MORALlliiM S. (iREG. IN JOB. — LIB. XXXI. •i62
ciendo ciejiciunt, tanto amplius interius revelatio- A respexit Petrum {Luc. xxii, 61) et sicut Salo-
num contemplatione pascuntur. Unde scriptum mon ait « Rex, qui sedet in solio judicii, dissipat
:
est: « Ascens :s in corde ejus disposuit iu valle la- omne malum intuitu suo [Prov. xx, 8). Notan-
>i
crymariunfPsa^Lxxsiii,?). » Aliter: Montes etiam dum quod non ait, inspicit, sed circumspicit in ;
pascure sunt, sublimes ^irtutes angelorum, qu» Judica quippe incarnatus est Dominus, quw. posi-
idcirco hic nos ministrandoetadjuvando retieiunt, ta in medio gentium fuit, atque ideo circumspicit
quiaillicinternrecontemplationisrorepinguescunt montes quia latos [elatos] hujus seeculi circum-
qua; quia largiente Deo in omni nos certamine quaque positos ex gentihtatis universitate colligit.
protegunt, recte circumspici dicuntur. Aliter : In hjs itaque montibus pascitur, quia bonis ope-
Montes pascute possunt alt» sententias Scripturee ribus conversorum quasi herbis virentibus satia-
sacrse accipi. De quibus scriptum est « Montes : tur. Hinc scriptum est « Ubi pasois, ubi cubas
:
excelsi cervis (Psal. rni, 18). » Quia nimirum hi in meridie {Cant. i, 6). » Sequitur Virciitia qux- :
qui jam dare contemplationis saltus noverunt, al- que perquirit —
Virentia quippe sunt omnia, quae
.
tas sententiarum divinarum virtutes, quasi cacu- temporaliter condita, venturo fine, jocunditate
mina monlium ascendunt. Mvsiice. Montes accipi- vitK prajsentis quasi eestivo sole siccantur. Viren-
mus elatos hujus sasculi, qui in corde suo altitu- g tia autem vocata sunt, quae nulla temporalitate
dinem terrarum tenuerunt, sed quia etiam tales mareescunt hinc onagro despcctis rebus transi-
;
Dominus Ecclesiaj suas corde conversos invisce- toriis virentia perquirere est, in telernum mansu-
rat, eosque a priori elatione commutans, in sua ra sancto unicuique viro desiderare. TYPir.E. Arcn-
membra transformat, isfi montes pascufe ejus tia namque sunt corda hominum qu* in hujus
sunt, quia nimirum de conversatione errautium, sfBCuh perituris plantata Eeternitatis fiduciam non
de superborum humilitate satiatur, et sicut apos- habent virent autem, quse illi ha?reditati inhas-
:
tolis ad prasdicationem missis prEecepit dicens rent. De qua Petrus apostolus dicit « In h.eredita-
: :
« Operamini non cibura, qui perit, sed qui perma- tem incoruptibilem (/ Petr. i, 4). » Quisquis itaque
nel in vitam «teruam [Joan, vi, 27). » Sicut ipse intrinsecus arescere formidat, arentia exlrinsecus
ait « Meus cibus est, ut fatiam voluntatem ejusqui
: mundi hujus desideria fugiat. Quisquis a Domino
misitme (./oan.iv,3i!.» De his montibus scriptum perquirere desiderat aetemam patriam appetens,
est n Non repellet Dominus plebem suam [Pgal.
: interna cordis plantahone viridescat. Hfec autem
xnn, 1 .), » « quoniam in manu ejus sunt omnes de onagro exposita dupHci inteUectui sufticiant ;
fines teiTa;, et altitudines montium ipsius sunt lecloris vero judicio relinquendum est, quid ma-
(Psal. xciv, 4). » Convertit namque eum quem gis duserit eligendum.
conspicit sicut scripfum est « Conversus Dominus
:
iJBEH THICESIMIS PUlMLS.
Nunqmd vult rhinoceros servire tibi ? C cornu suum rhinoceros iste feriendo Ecclesiam
Vers. 9.
— Subaudis, qui cum praedicamentis quidem in martyribus lassatus incUnavit, cnm potestates
hominum diu resistere pertuh, sed tamen repente, hujus mundi non verbis, sed miraculis Deus fre-
cimi volui, miracutis slravi. Rliinoceros enim in- git, sibique subditas fecit. AUter Rhinoceros iste, :
domitae omnino naturse est ita uf si quando cap-
; qui etiam monocerus Grfecis exemplaribus nomi-
tus fuerit, teneri nullatenus possit. Impatiens natui', tant» esse fortitudinis dicitur, ut nuUa ve-
quippe, ut ferlur, iUico moritur. Ejus vero nomine nantium virtute capiatur. Et sicut quidam dicunt,
Latina lingua interpretatum sonat, in nare cornu. virgo si pueUa proponitur, quoe se veniente sinum
Et quid aUud in nare, nisi fatuitas, quid in cornu, aperit, in quo iUo omni ferocitate postposita, ca-
nisi elatio designatur ? Nam quia in nare fatuitas put deponit. sicque ab eis a quibus capi qujeri-
solet inteUigi, Salomone attestante, dicimus qui tur, repente velut enervis invenitur. Buxei quoque
ait « Circulus aureus in naribus suis muUer pul-
: coloris esse descnbitur, qui etiam elephantem
chra et fatua [Prov. xi, 22j. » Etquodin coruu su- coruu (quod immane singulariter gestat) in ven-
perbia designatur, propheta demonstrat dicens tre infigere perhibetur, ut eum facile stemat. Po-
« Dixi iniquis NoUte inique agere
: et deUn-;
test ergo per hunc unicornem iUe populus desi-
quentibus NoUte exaltare cornu {Psal. Lxxrv, Q gnari, qui dum de accepta lege, non opera, sed
:
o). » Qirid ergo in rhinocerote hoc, nisi potentes solam inter cunctos homines elationem sumpsit,
hujus siecuU designantur ? vel ipsae in eo princi- quasi inter CHjteras besUas, cornu singulariter
patuum potestates, qui t}-po fatuce jactationis ela- gestavit. Unde scriptum est « Libera me de ore :
ti, dum falsis exterius inflantur honoribus, veris leonis, et cornibus imicornium (Psal. xxvm, 22). »
miserUs intus inanes cunt ? Quibus bene dicitur Ac si ergo beatus Job typum beatffl Ecclesisa
« Quid superbis terra et cinis ? » [Eccli. x, 9.) Sed tenenti dicatur : Xunquid iUum populum quem
:
463 S. ODOMS ABBATIS CLUMACENSIS II 464
superbire in nece fidelium stulta sua elatio- A rant, nunc prolatislegiiius prsedicare non cessant.
ne consideras, suij jure tuae pr;edicationis incli- quid aliud faciunt, nisi aratri labori insudant?
nas ? Subaudis, ut ego qui et in me illum singu- "? Ahter Loris praefatus rhinoceros astringitur,
:
lari eornu extoUi couspicio, et tamen mihi cum vo- quia videUcet uno in tempore caecitate, praedica-
luero ]MOtinus subdo. Paulus ergo admedium du- tioue, l>aptismate ligalur, utnon solum homines
catiu-, qui duni contra de custodia Deum se qnasi crudelitatiscornu non impetat, sed eorum eUam
legis nesciens, extulit cornu in nare gestavit. Un-
; refectioue sffiviens, aratrum praedicationis trahat.
de et hoc ipsum naris cornu per humUitatem post- Ipse quippc de evangelizantibus quasi de aran-
modum inchnans dicit « Qui prius fui blasphe- : Ubus dicit Debet enim in spe qui arat,
: '<
mus, et persecutor, et contumeliosus sed mise- ; arare,et qui spe fructes percipien-
triturat in
ricordiam consecutus sum, quia ignorans feci di (// Co7'. Qui igitur tormenta prius
IX, 10). »
(/ Tiin. 1, t;t). » Viigo nimirum rhinoceroti sinum fidelibus irrogaverat, et i^er fidem postmodum fla-
suum cum
Saulo incorrupta Dei sapientia
aperuit, gella hbenter portat, profecto bene ligatus sub ara-
Incarnationis mysterium de cceio loquen-
su;b tro dcsudat ad segetem, qui vivebat in campo
do patefecit dicens « Saule, Saule, quid me per-
: male hber a timore. Sequitur: Aut confrinijet
sequeris ? » (Act. ix; 4.) Et forlitudinem suam rhi- |j
glebas vallium post te ? — Plcrumque autem terrae
noceros perdidit, quia prostratus homo omne piincipes loris fideiligati exigenteira ad feriendum
quod superbum tumebat, amisit. Sequitur:A«< rapiuntur, regni culmina quasi cornu ad profec-
murabatw ad prxsepe tiiurn ? — Fraesepe hoc tum regni coelesUs inclinant. AUter : Jam Dominus
loco ipsa Scriptura sacra non iuconvenienter ac- quorumdam mentes intraverat qui iUum veraciter
cipitur, in qua verbi pabulo animalia sancta satian- humani generis redemptorem credebant qui ta- ;
tur. De quibus per Prophetam dicitur « Anima- : me:i dum nequaquam a prisUna observatione re-
ha tua habitabunt in ea (Psal. lxvu, H). » Sed cederent, dura priedicamenta custodirent,
litterae
elati omnes in primordiis nascentis Ecclesise tan- ei « Si circumcidamini,
prajdicator egregius dicit :
tominus in prffidicatorum prsesepe claudi se jam Christus in vobis nihU proderit {Gai. v, 2). » Qui
contempserant, quanto magis in voluptatibus ergo in humili mente tidelium, legis duriUam re-
propriis dimissi desperationis suoe campum tene- darguendo coutrivit, quid aUud quam invaUepost
bant. De quibus Paulus Qui desperautes ait : « Dominum glebas fregit ? ne videlicet grana se-
semetipsos tradiderunt impudiciliiE in operatione minum qu;e excissus aratro fidei sulcus cordis
immunditue omnis, iu avaritiam [Ephes. iv, 19). » exceperat, per custodiam litteraj depressa deperi-
Et tamen cum voluit, repente Dominus ad suum , rent. Sequitur:
eos praesepe religavit. Ecce enim cernimus quod Vers. H. Nunquid habebis fiduciam in fortitu-
potentes hujus saecuU, ejus priucipes pra^dica- dine ejus ? — Ac sidicatur ut cgo ? In rhinocerotis
menta Dominica Ubenter audiuut, coustanter le- fortitudine fiduciamDomiuus habere se asserit,
gunt, passimque [passumquCj a priesepe non quia,quod temporaliter terreno principi contu-
exeunt, quia prajcepta Dei qufe aut legendo aut Ut, ad cultum suae venerationis inclinavit. Quo
audiendo cognoscunt, nequaquam vivendo trans- enim in mundo plus potest, eo pro mundi Aucto-
ceudunt, sed ad verbi pabulum quasi clausi stare re plus prwvalet. .\am quia a subjectis ipse me-
asquanimiter tolerant, ut edendo et permanendo tuitur, tanto facilius persuadet, quanto et cum po-
pingucscant, Aliter Isdem rhinoceros etiam ad
: testate iudicat qui vere metuatur. Aliter : In rhi-
Dei praesepe moratus est, quia ruminare verba noceroUs hujus fortitudine fiduciam Dei habuit,
Evangelii dedignatus non est. Ait enim « Ascendi : quia quanto iUum crudelius dm'a sibi inferentem
Jerosolymam cum Barnaba, assumplo et Tito, as- pertulit, tanto per se constanUus tolerantem ad-
ceudi autem secuudum revelationem, et coutuli versa prcescivit. Sequitur Et derelinques ei la- :
cum eis Evangelium (Gal. n, ), 2). > Et quia prius bores tuos '! —
Labores enim suos Uuic rhinoce-
jejunus audierat : i Durum tibi est contra stimu- roU Dominus dereliquit, quia converso terreno
lum calcitrare (Ac/. ix, aj, » mira postmodum vir- principi eam, quam sua morte mercatus est. Ec-
lute prffisidentis pressus ex verbi pabulo vires ob- clesiam credidit. Quia videUcet in ejus manu
tinuit. Sequitur: quanta solUcitudine paxfidei sittenenda, commisit.
^ tw^.iO.S unquid aUigabisrhinocerolem ad aran- AUter Labores etiam, quos ipse in carne pertule-
:
dum Luro tuol — LorasuntEcclesise prteceptadisoi- rat, rhinoceroU dereliquit, quia conversum iUum
pliUtB ; arare vero est, per prisdicationis studium usque ad imitationem propriffi passionis traxit.
humanum pectus vomere linguae proscindere. Sci- Unde et per eumdem rhinocerotem dicitur : « Sup-
mus, rhinoceros iste terrenus videlicet princeps, pleo ea quae desunt passionum Christi in carne
quanla prius crudelitate sffivierit, et nunc agente mea [Cor. i, 24. » Sequitur
Domino ceruimus quantis discipliuce lorisastrictus Vers. (2. Nunquid credes eiquod reddat semen-
sit, qui non solum se a pravis operibus retinet, sed tem tibi, et aream tuam congreget ? — Quid ahud
etiamin sanct;e fidei praedicatione exercet, quos, semen, nisi verbuui prffldicationis accipitur ? Sicut
dum metuere Deum in suis actionibus cernimus, in Evangelio Dominus seminat
dicit : « Exiit qui
quid aliam quam loris ligatos videmus ? Cum vero semen suum {Matth. prophcta
xiu, 3). » Et sicut
eam fidem, quam dudum persequendo impugnave- ait : « Beati qui seminatis super onmes aquas {Isa
:
463 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XXXI. 466
xxxii, 2^"). >> Qiiid aliud area, nisi Eeclesia debet A volant, quia eis parum
quod agsi^avat,
inest mul-
intelligi? Dep,ua rursus voce Prfecursoris dicitur : tum quod levat. -^t contra struthio raris pennis
<i Et permundabit aream suam (Matlh. ni, 12). » induitur, immani coipore gravatur, ut et si volare
Quis ergo in initio nascentis Eclesise crederet, appetit, ipsa pennaium paucitas molem tanti cor-
dum conti'a eam ille indomitus principatus terrte poris in aera non suspendat. Bene ergo in herodio
tot minis et cruciatibus sfevirct, quia rhinoceros et eleclorum persona signatur, quia et aceipitre
iste Oeo semeutem redderet, hao vita sunt, sine quantute culpi»
id est, acceptum prse- quandiu in
dicationis verbsim operibns repensaret? Quis pos- contagio esse non possunt. Sed cum in eis parum
set tunc infirmorum credere quod eis aream con- quid inest quod deprimit, multa virtus bonse actio-
gregaret? Ecce enim modo pro Ecclesia leges pro- nis suppetit quae illos in superna sustollit at con- ;
mulgat, qui iludum contra eam per varia tormen- tra hypoeritfe, et si faciunt pauca, quaj elevant,
ta saeviebat. Hic quaslibet gentes capere potuerit, perpeU':int multa quie gravant. Hjec quoque ipsa
ad tidei gratiam illas suadendo perducit eisque strulhionis penna, ad pennas herodii et accipitris
;
seternam vitam indicat, qiiibus captis preesentem simiiitudinein colorishabet, virtutis simihtudinem
servat. Aliter Consideremus Paulum quis ante
: non habet. Quid ergo in his aspicimus, nisi quod
fidem fuerit, et profectu cognoscimus quia nuUus p electornm virtutes sohdfe volant, et ventos huma-
tunc tidelium crediderat, quod ad jugum Deus ni favoris premunt? Hypocritarum vero actio,
sua; formidinis vim tant:e elationis inclinaret. Unde quamlibet re,:ta videatur, volare noti sufficit quia
et Ananias pavi^ns uit Domine, audivi a multis: videlicet fluxfe virtutis peuuiim humaniP, laudis
c(
de viro hoc quanta mala sanctis tuis fecerit in Je- auia pertransit. Aliter Quid struthionis nomine, :
rusalem [Act. ix, 13). » Qui tamcn repente com- nisi Synagoga signatur ? qufe alas habuit, sed
mutatus ab hoste prtHdicator efflcitur, et in cunctis corde in inlimis repens, nunquam se a tcrra su-
mundi partibus Hedemptoris sui nonion insi.iuat. blevavit. Quid vero per herodium et accipitrem,
supp'icia pro veritate tolerat alios blandimentis nisi antiqui Patres ex;irimuntur, qui ad ea, quie
;
vocat, alios :id fidem terroribus rcvocat, et tanto potuerint intelligenda perspieere, valuerunt eliam
Dei aream congregat, quanto illum prius elatioue vivendo penetrare? Penna igitur struthionis, he-
ventilabat. Sed neque Iioc abhorreat a Paulo quod rodii ot accipitris est similis, quia Synagogse vox
rhinoceros buxei ccloris dicitur. Quid enim per priorum doctrinam loquendo tenuit, sed viveni'.o
colorem huxeum, nisi abstinenti.e pallor exprimi- neseit. Unde ejusdem Synagogie populis Veritas
tur ? cui ipse tenaciter adhfErere testatur diccns ait c Siiper cathedram ,Voysi sederunt Scribre et : :
« C.astigo corpus meum etin servitutem subjicio,» Pharisfei, omniaqiiiBcunquedixerint vobis servate
^
etc. (/ Cor. IX, 27). Qui cum aliorum ingluviem et facite, » etc. [Matth. xxiii, 2). Sequitur :
redarguit, cornu elephantos in ventrem ferit. Ut VnKs. 14. Qiue dereliquit in terra ova sua. —
illud « Multi enim ambulant, quos stepe dixi vo-
: Quid enim per ova, nisi tenera adhuc proles ex-
bis, nunc autem et flens dico inimicos crucis, quo- primitur? qu;e diu fovend.i est, ut ad vivum vola-
rum finis interitus, quorum Deus venter est, etc. tile perducatur. Ova qiiippe insensibilia in semet-
>
Phil. III, 18). Et rursum :Hujusmodi Christo
« ipsis sunt, sed tamen calefacta in vivis volatilibus
Domino ron serviunt, sed suo ventri [Rom. xvi, coiivertuntur ; ita nimirum parvuli auditores ac
18). > Quae ergo in Paulo scripta cognovimus, su- fihi certura est quod frigidi insensibilesque rema-
perest ut facta et in aliis credamus. Sequitur : neant, nisi doctoris sui sollieita exhortatione cale-
Vers. 13. Penna struthionis similis est pennis fiant assidua doctorum voce fovendi sunt,quous-
;
heiocHi et accipitris. — Quis herodium et accipi- que valeaut per intelligentiiim vivere et con- ,
trem nesciat aves reliquas qiianta volatus sui ve- templatione volare. Attamen hypocrilfe quamvis
locitate transcendant? Struthio vero eorum pennae perversa semper operentur, loqui tamen recta non
similitudiuem habet, sed volatus eorum celerita- desinunt. Bene autem loquendo in fide velconver-
tem non habet. A terra vero elevari non valet, et satione filios pariunt.sed eos bene vivendo nutrire
alas quasi ad volatum specie tenus erigit. Signifi- non possunt, quiaex ainoie iutimo rebus se exte-
cat Omnipotens hypocritas, qui, dum bonorum rioribus subdunt, iu quibus quanto magis se ex-
vitam simulant, imitationem sanctfe visionis ha- tollunt, tanto minus de prolis sujedefeetu crucian-
bent, sed veritatem sanctee actionis non habent ;
tur. Ova ergo in terra dereliquisse est, nuUum
qui alas per figuram sanctitatis extendunt. sed exemplum praebere. Aliter In
ccelestis vitfB filiis :
curarum sfecularium pondere gravati, nullatenus ovis aliud est quod cernitur, aliud qnod speratur,
a terra sublevantur. De quo pondere per Prophe- et videri spes non potest, Paulo altestante. qui ait
tam dicitur " Filii hominum usquequo
: graves « Quod enim videtquis, quid sp>:r:it? » (/{om. viil,
corde ? » [Psal. iv, 3). De his Dominus ait : " Vae 24). » Quid ergo pe'- struthionis ova, nisiSynago-
vobis, Scribfe et PharisiBi Iiypocritie, quia similes uee carne editi apostoli dusignantur? Qui dum se
estis sepulcris dealbatis, qufe foris apparent homi- iu mun !o despectos, atque humdes exhibent,
nibus speciosa, intus aiitem plena sunt ossibus sp ;rare gloriam in supernis docent. Abjeoti nam-
mortuorum. » etc. iMalth. xxiu, 27). Et quoniam que ct qiiasi niiUius momenti apud elatos habiti
accipitris et herodii parva sunl corpora, sed pen- iu terra wlut ova jaouerunt, sed intus in eis late-
nis densioribus fulta : idcirco cum celeritate trans- bat unde viverent, et sublati spei penais ad cue-
:
467 S. ODONIS ABBATIS CLUMACENSIS II. 468
lestia volarent. Quse ova struthio in terra derelin- A deriis mortuos ac frigidos reperit, ealore tamen
quit, quia eos qiios carne genuerat Synagoga apo- sui amoris a mortuis animavit sed vilam quam ;
stolos audire contemnens, vocandffi genlilitati de- hliis Synagoga non dedit, hanc postmodum inva-
seruit. Sequitur :
7'« forsilan in pulverc calefacis dit, dum moliretur persequendo ex5linguere,quos
ea ? — Ac si djcat, ut ego, qui illa in pulvere ca- se ad bona opera non meminerat fcvendo genuis-
lefacio.Quia scilicet parvulorum aiiimas, et in se. Sequitur
medio peccantium positas, amoris mei igne suc- Vers. 16. Duratur ad filios. qi/asi non sint sui.
cendo. Quid enim pulvis, nisi peecator accipitur ? — Hypocritie quippe obduratis cordibus vivunt,
Hinc enim scriptum f st « Serpenti pulvis panis
: ipsos etiam quos generant filios nulla pietate de-
ejus [Isa. Lxv, i.ij. » Hinc est enim quod plerosque bitiamoris agnoscunt, et quia sua semper appe-
cernimus, et in medio populorum vivere, et tamen tunt. erga affectum promixi nuila charit tis com-
vitam torpentis populi non tenere, et, ut ita dixe- passione mollescunt. quam raolliaviscera gesta-
rim, in frigore calere, ut nequaquam jacentia in bat Paulus dicens « Nunc vivimus, si vos statis
:
intinis torpeant, sed in vivis volatilibus versa, sese in Domino (/ Thess. m, 8) » et « Testis mihi est ; :
ad ccelestia contemplando, id est volando, su- Deus quomodo cupiam omnes vos in visceribus
spendant .\Iiter. Mira autem potentia Dominus B Chrisli Jesu [Philip. i, 8). » Ephesiis quoque ait
:
:
hajc eadem in pulvere ova, calefacit, quia nvos « Feto ne deficiatis in tribulationibus meis pro
apostolorum fcEtus in illa ahjecta dudum gentiM- vobis qufe est gloria vestra (Ephes. ni, 13). » Ah-
tate suseitavit, et quos S.ynagoga velut insensatos ter Quasi non suos respicit, quos ahter vivere :
inviviticatosque despexerat, ipsi nunc in venera- quam docuit ipsa repreheudit, et durescente saj-
tione gentium per doctrinae magisterium viventes vitia terroresadmovet, seque in eorum cruciati-
volant. Ova struthio in pulvere dereUquit, quia et bus exercet atque invidi-e facibus inflammata, in
;
omnes qnos praedicandos Synagoga genuit, a ter- quibu? non laboravil ut possiat vivere, laborat i.t
renis desideriis minime suspendit. Sequitur : debeant interire. Et cum i^omini membra perse-
Vers. 13. Oblivi;citur guodpes conculcet ea,aut quitur placere se per hoc Domino suspicatur. L'nde
bestia agri conterat. —
Quid in agro,nisi mundus et eisdem struthionis ovis Veritas dicit « Venit :
isle signatur? De quo in Evangelio Dominus dieit: hora ut omnis qui interflcit vos arbitretur obse-
« .\ger autem est mundus (ilatth.xm, .38). » Quid quium se praeslare Deo iJoan. xvi, 2). » Sequitur :
in bestia, nisi antiquus hostis exprimitur, qui hu- Fruslra luboravit nullo timore cogente. Nam- —
jus mundi rapinis insidians, humana quotidie que, « trepidaverunt timor j, ubi non erat timor
morte satiatur ? De qua per prophetam, poIUcente ^,
ifsal. xm, 5). » Ecce enim divinavoceprtecipitur:
Domino, dicitur « Et mala bestia non transibit
:
« Si quis tibi tulerit tunicam, et voluerit tecuui
per ea [Isa xxxv, 9i. Hypocritfe enim eos quos in judicio contendere, dimitte iUi et paUium 'Matth.
conversatione filios generant, more struthii dere- V, iO). » Apostolus Quare non magi- inju-
ait : «
linquunt, et omnino non curant, ne aut exhorta- riam accipitis, quare non magis fraudem patimi-
tionis soUicitudine, aut disciphna? custodia desti- ni ? (/ Cor. VI, 7). Et tamen hypocrita assumpto
lutos pravorum operum exempla pervertant si ;
sanctse conversationis habitu fihoru-n custodiam
enim ova qu» giguunt, dihgerent, nimirum me- deserit, et temporaha qua;que defendere etiam
tuerent ne quis ea perversa opera demonstrando jurgiis quserit, exemplo suo eorum perdere corda
calcaret. Hinc Paulus metuebat, cum dieeret : non trepidat, et quasi per negligentiam amittere
« Yidete malos operarios (Philip. m, 2) ; » et rur- patrimonia terrena formidat. In errore discipulus
sum « Multi ambulant, quos ssepe dicebam vobis
:
labitur, et tamen cor liypocrit<e nuUo doloi e sau-
nunc autem et tlens dico, inimicos crucis Christi ciatur, ire in iniquitatis voraginem commissos sibi
(Ibid.. 18;. Hanc agri bestiam etiam ovis quse po- conspicit, et hfec quasi inaudita pertransit ; at si
suerat formidabat dicens « Timeo ne sicut ser-
: quod sihi leviter inferri temporale damnum sense-
pens Evam seduxit astutia sua, ila corrumpantur rit, in ultionis ira repente ab intimis inardescit ;
sensus vesti-i a charitate quae est in Christo Jesu mox patientia rumpitur ; mox dolor cordis in vo-
(// Cor. XI, 3). » Hinc Petrus ait « Adversarius : cibus effrenatur. Aliter :In labore quippe iUam
vester diabolus, quasi leo rugiens circuit qu«rens persecutionis anhelare non timor. seJ crudeUtas
quem devoret, cui resistite fortes in fide (// Petr. Sed quia plerumque, vitia colore virtutum
cogit.
V, 9). » Aliter : Tunc ova pes calcat, et bestia ag:i tauto nequiora sunt quanto et esse vitia
tincta,
conterit, cum in terra deseruntur, quia videlicet minime cognoscuntur, eo in persecufione Syna-
humana corda, dum semper terrena cogitare, goga durior exstitit, quo religiosiorem se tieri fide-
sempor quse ima sunt agere appetunt, ad "onte- hum mortiJDUs sestimavit, et idcirco qu» ageret
rendum se agri bestiae, id est diabolo sternunt, ut diseernere omnino non potuit, quia Jumen sibi
cum diu infima cogitatione al)jecta sunt, quando- inteUigenticB per superbiae abjectionem clausit.
que etiam majorum criminum perpetratione fran- Sequitur :
gantur. Synagoga ergo ova quae genuit a terra Vers. 17. Privavit eatn Deus sapieniia, nec dedit
suspendere bene viTendo neglexii, sed omnipotens illi intelligentiam. — Quamvis ahud sit privari,
Deus multos ejus fihos quamvis interrenisdeside- ahud non dare, hoc tameu repetiit, subdendo nec
469 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. .XXXI. 470
dedit qiiod pr:pmisit, privavit ; ac si diceret : quod A| aut cimimdabis collo ejiis hinnitum. Equi no- —
dixi, privavit, non injustc sapientiam abstulit, sed mine sanctus quisque prsedicator accipitur, pro-
juste non dedit. Unde et Pharaonis cor Dominus pheta attestante qui ait : « Misisti in mare equos
obdurasse descnbitur (Exod. iv, 2I).Aliter Distri- : tuos turbantes aquas multas (Hatiac. iii, 15). » Per
ctuni quippe cst occultaB retributionis examen, et hinnitum pnedicatio exprimitur, verns autem
quia sciens humilitateni pordit, etiam veritatis in- quisque prfedicator ante fortitudinem, et post
telligentiam nesciens amisit. Miuora sunt vulnera hinnitum accipit, qui cum in se prius vitia exs-
qua3 in Redemptoris adventu fidclibus intuht, tinxerit, tunc pro erudiendis aliis ad vocem prai-
quam ea quibus sanctam Ecclesiam adhucperad- dicationis venit, fortitudinem habet, quia adversa
ventum Anticliristi ferire contendit. Sequitur : constanter tolerat, hinnitum quia ad superna
Vers. 18. Cum tempits fiierit, altum alas
in blandiens vocat. Equo enim suo Dominus et cum
erigit. Diridel equitem [\S't) et ascensorem ejus. — actionis fortitudine hinuitum vocis, et cum liin-
Quid enim alas hujus struthionis aecipimus, nisi nitu vocis fortitudinem ministrat actionis. Collo
pereeptas hoe tamen tempore cogitationes hj^po- enim equi hinnitus circumducitur, quia ne ad
critfe quasi complicatas ? Qui opportunitate com- perversa opera prodeat suis vocibus etiam vita
perta, eas quasi in altum elevando superbiens B prtedicantis ligatur. Hinc enim per Salomonem
manifestat. Alas in altum erigere est, per super- dicitur u Coronam gratiarum accipies capiti tuo, :
biam cogitationes aperire. Nuuc autem quia sanc- ettorquem aureani collo tuo (Prov. i, 9). » Mor.\-
tum se simulat, quia in semetipso stringit quee LiTEii Unicuique animte cui misericorditer Deus
cogitat, quasi alas in corpore per humilitatem pli- prresidet, ante omnia tideifortitudinempriebet. De
Notandum vero quod non ait, deridet equum
cat. quo Petrus ait « Adversarius 'vester diabolus
:
etascensorem, sed cquitcm et ascensorem. Equus tanquam leo rugiens circuit quserens quem devo-
quippe est uniuscujusque animse corpus suum, ret, cui resistile fortes in flde (I Petr. v, 8). » Huic
quod videhoet novit, et ab illicitis restringere, et autem fortitudini hinnitus jungitur, cum flt quod
in bonis operibus relaxare. Equitis ergo nomine scriptum est : « Corde creditur ad justitiam, ore
animam sancti viri exprimit. Hinc enim scriptum autem confessio fit ad salutem (Rom. x, 10). » Se-
est : « Exercitus qui sunt in ccelo sequebantur eum quitur :
in equis albis {Apoc. xls, 14). »20. Niinquid suscitabis eum quasi locustas.
Ascensor autem Vers.
equitis omnipotens est Dominus, qui uniuscujus-
Subaudis, ut ego, qui illum ad altiora excitando —
que viri animam possidet, sua membra possiden- suijlevo, qui graviori persecutionis testu excruciari
tem. Deridet ergo hj^ocrita eqiiitem, quia elec- q permitto. Locustarum nomine aliquando Judceo-
torum despicit sanctilatem. Deridet ascensorem rum populus signatur, ut illud de Joanne « Lo- :
equitis, dum prosilit usque ad injuriam Creatoris custas et mel silvestre edebat (Marc. i, 6), » ali-
:
Aliter. In alfum struthio alas erigit, quando suo quando conversa gentilitas, ut illud « Florebit :
Conditori Synagoga non ut antea formidando, sed amigdalus (Eccl.es. xii, .t), » id est Ecclesia primi-
aperta, jam repugnando contradicit. In membra tiva flore virtutum. Impinguabitur locusta
c<
quippe diaboh transiens. et mendacii hominem (Ibid.), » id est sicca gentilitas pinguedine terrae,
Deum credens, contra fldeles tantum in altum ex- « et dissipabitur capparis (Ibid.), » id est Judsea.
toUitur,quantum et Dei corpus se esse gloriatur, Aliquando adulantium flngua. Ut illud « Ventus :
quaj quia non solum huuiilitatem Domini, sed ip- urens levavit locustas, qufe ascenderunt super
sam etiam divinitatem, non tantum equitem, sed universam terram /Egypti {.B.rof/. x, 13, li). » Ali-
ascensorem etiam equitis irridet. Nam verbum quando vero per comparationem, resurrectio Do-
Dei, tunc equitem ascendit, quaudo humanam minica, vel prajdicatorum vita signatur, ut illud :
animam proprise carni prsesidentem, divino cul- « Excussus sum sicut locusta (Psal. cviii, 23). »
tui semetipsum creando subjugavit carnem ; Recte utique ipsa prfedieatorum perfectio locustis
quippe divinitas anima mediante, suscepit, et per exprimitm-. More enim locustarum quotiesse attob
hoc totum simiil equitem tenuit, quia in semetip- lere conatur, crura figunt, et alas erigunt, quia
sum non solum iUa regebatur, sed hanc etiam qua; recte agendo se slabiliunt, et ad alta videndo su-
regebat astriiixit. Judtea igitur per advenium su- blevantur, rursumque pedibus se suis post saltum
perbientis Antichristi laqueo seductionis eapta, excipiunt, dum post contemplationem sublimium,
quia Redemptorem nostrum humilem fuisse in- ad activam vitam revertuntur. Vel sicut locust»
ter homines despicit, deridet equitem, quia ejus matutinis Iioris vix a terra se sublevant, cum vero
in omnibus divinitatem contradicit, deridet nihi- quanto alacrius volant.
festusexarserit,tant() altius
lominus et ascensorem. Sed Rederaptor unus Ita nimirum sanctus quisque prsedicator, cumquie-
idemque et eques, et equitis ascensor, et cum in ta fidei tempora conspicit, humilis ac despectus
mundum venit, fortes contra mundum prfedicato- accipitur, si autem persecutionis ardor incandeat,
res exhibuit, et cum in mundi terminum Anti- corde cffilesUbus inhferens, mox quantse sit
christifiduciam tolerat, virtutem ipse certantibus sublimitatis ostendit. Mohaliteh. Unusquisque,
subministrat. qui Deum sequitur in ipso suo exordio, ut locusta
Vers. 19. Nunqiiid prxbebis equofortittcdinem. suscitatur,qui etsi in quibus actionibuslocustarum
(64) Vulg., equum.
:
471 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 472
more llexis poplitibus terra? inhseret, in quibus- A mentis cela. Mor.vliter. Ungula terram fodere est,
dam tamen expansis alis se in aera suspendit. districta abstinentia carnem domare. Sequitur :
Conversis quippc initia bonis monbus malisque ExsuUat audacler. —
.Vudacter exsultat, quia
immisla sunt, duni nova jam per intentionem sic adversis non frangitur, sicut nec prosperis
agitur, et vetus adhuc vita e.\ usu retiuetur. Se- elevatur. Adversa namque non dejiciunt quem
quitur Gloria narium e/iis lciror.
: In Scriptura — prospera nulla corrumpunt. Ne ergo prematurad-
sacra vocabulo narium, aliquando fatuitas naiium versis, habet vim fortitudinis ne elevetur pros-
;
solet intelligi, ut illud : « Circulus aureus in nari- peris, habet pondus desuper sedentis. In adversis
bus suis (Prov. xi, 22). » Aliquando antiqui hostis hilarescit, quia augeri sibi virtutis meritum la^^ta-
instigatio, ut illnd : » De uanbus ejus procedit tur. Hinc de apostolis dicitur « Ibant gaudentes :
fumus {Tub. XLi, H). » .Vliquando vero pn^scien- a conspectu concilii, » elc. [Acl. v, 4-1.) Solent
tia designatur, ut illud proplictiE : i Quiescite ab namque hreretici potestatum mundi defcnsionibus
homine, cujus spiritus est in naribus ejus, quia contra fidei prifidicationem quasi quibusdam ar-
excelsus reputatus est ipse [Isa. ii, 22). » Hoc au-
mis se tegere, sed equus iste potestatum mundi
tem loco narium noraine iracundiam non formidat, quiaipsius quoque vitie
priedicatoris sancti prips-
cientiaacpriestolatiodcsignatur. Dum enimvenire g prfesentis desideriuni per inentis excessum calcat.
extremum judicium ostendi cuelestem patriani, Hine per Salomoneiu dicitur « Justus quasi leo :
persolvi justis, pntinia appetit, quasi per nares conlidens, absque terrore erit [Prov. vi, 28). » Mo-
spiritum de futuris Irahit. Sed gloria nariuin ejus RALiTER. Qui enim valenter reprimit quod impu-
terror est, quia visionem districti judicis quam gnat, audacter exsultat de his quie in ieterna pace
justus vehementer exspectat, injustus venire for- desiderat. Hinc per Salomonem dicitur « Dili- :
midat. Hinc Paulus ait « Ego jam delibor, et : genter exerce agrum tuum, ut postea fedifices
tempus mete resolutionis instat. Bonum certamen domum luam iProv. \xiv. 27) » Sequitur In oc- :
certavi, cursum consummavi, fidem servavi. De curmm pergit armatis. Plerumque enim quieti —
reliquo reposita est mihi corona justitiie, quam atqilS concussi relinquimur, si obviare pravis pro
reddet mihi Dominus in illa die justus judex, non justitia non curamu-;. Sed si ad ajterna? vitie desi-
soluui autem mihi, sedet liis quidiligunt advvn^um derium animus exarsit, in quantum locus admit-
ejus (// Tim. iv, 6-8). » Moraliter. V\q po quod tit, debemus pro defensione justiti;e nosmetipsos
non visa res odore deprehendVmr, non inimerito ultro objicere, sicutde Paulo scriptum est « Re- :
narium nominespeinos'u-ge cogitationes exprimun' pleti sunt exclamaverunt dicentes Magna
ir^e, et :
tur, quibus ventuTum judicium quod et si ocuhs Diana Ephesiorum {Arl. xix. 28) » etpaulo post: ;
adhuc non cernimus,ji>m tamen sperando prievi- " Paulo autem volenle intrare in populum, non
demus. Omnis autem qui bene vivere incipit, au- permiserunt discipiili ilbid., 30'. » Nam cum jus-
diens quod per extiemum judicium justi ad re- titia quam nos amamus in ahis feriunt, nos nihi-
gnum vocentur, hilarescit. Sed quia qufedam lominus sua percussione confodiunt, etiamsi ve-
mala adhuc ex reliquo sibi iuesse considerat, hoc nerari videantur. Moralitek. Hostes armati, sunt
ipsum judicium de quo exsultare inchoat, appro- immundi spiritus iniiumeris coutra nos fraudibus
pinquare formidat, vitam quippe suam bonis ma- accincti, qui cum siiadere nobis iniqua nequeuut,
lisque permistam conspicit, et cogitationes suas ea sub Virtutum specie nostris obtutibus opponunt.
ahquando spe et timore confundit. Sequitur : Effossa igitur terra armatis hostibus in occursum
Vers. 21. Terram ungula fodii. Quid per un- — pergere est, devicta carnali nequitia contra spiri-
gulam nisi prajdicatoris sancti virtutum perfectio tualia certaraen subire. Nam qui adhuc secum
demonstratur? Quia videlicet ungula terram fodit, enerviter pugnat, frustra contra se bella exlra se
dum de corde audientium exemplo suoruin ope- posita suscitat. Vel certe armatis hostibus in oc-
rum terrenas eogitationes, ehcit, et auditorum cursum pergimus, quando per exhortationis stu-
corda a sa?cularibus curis evacuat, cum ipse con- dium, eorum insidias et in aUeno eorde prieveni-
temni [contemnere] seeculum opere ostendit ? mus, quando nostra cura ordinate postposita ac-
Hinc Paulus discipulis ait Hajc cogitate qure et : c,
cessum immundorum spirituum a proxirai luente
didi( istis, et accepistis,
me, et Deus
et audistis in prohibemus. Sequitur :
pacis vobiscum (Philip. iv, 8, 9j » et rursum:
erit ; Vebs. 22. Conlemnit pavorem. necceditfjladio.
—
« Imitatores mei estote, sicut et ego Christi (Phil. Videamus quomodo pavorem despicit, qui ait
m, 17). «AMter: Equus iste ungula terram fodit, « Quis nos separabitacharitateChristi.^ Tribulatio,
cum prsedicator quisque inquisitione forti ter- an angusfia, an fames, an persecutio ? » (Rom. viii,
renas in se cogitationes discutit, easque tlendo 35.) Contra hunc itaque equum tot sunt gladii
a se evacuare non cessat. Hinc ad Ezechie- hostium, quot genera persecutionum. Sed vir san-
lem dicitur « fili hominis, fode parietem (Ezech.
:
ctus, quia ventura adversa non metuit, pavorem
viii, 8). » Item ad Isaiam
Domiuus dicit « In- : despicit: q^uia vero nec superveniente persecutione
gredere petram, abscondere Ibssa luimo a facie
vincitur, neiquaquara gladiiscedit.MoRALiTER. Con-
timoris Domini. et majestatis ejus(/sa. ii, 10),» temnit pavo}'em, quia nulliustentationis formidine
id est, penetra duritiaiii cordis tui, et terrenas co- ad hoc usquti terretur ut taceat nec ccdit gladio, ;
gitationes ab ira districti jndicis in humilitate quia et si y/ol.enta illum tenlatio percutit, a cura
: :
473 EPITOME MORAUUM S. GREG. IN JOB. — UB. XXXI. 474
tamen proximi non repellit. Nam Paulus quos ab A prohibebant, sicut soriptum est: « Cresis denun-
hoste gladios suscipiat, dicit, et qnomodo eisdem tiaverunt, ne loquerentur in nomine Jesu [Act. v,
gladiis non cedet ostendit Video aulem aliam
: 40).» Sed videamus quomodo equum Dei clangor
legem repugnantem legi mentis mese,» etc. (Rom. tubee non terreat ait Petrus < Obedire oportet :
vn, 23). Cwteris autem dicit: « Mortiticate membra Deo magisquam hominibus (Act. v, 29). » Et rur-
vestra quae sunt super terram, fornicationem, im- sum «Xon enim possumus quse vidimus et audi-
:
munditiam, libidinem, concupiscentiam malam vimus non loqui (Act. iv, 20).» Moraliter. Contra
{Col. m, 3). » Sequitur: equum clangor tubae insonat, quando electi mente
Vers. 23. Super ipsum sonabit pharetra. In — in eo quod agit fortiter e vicino qusedam posita
Scriptura sncra pharefrfe nomine aiiquando justum culpa terrihiliter tentat. Sed fervens et fremens
Dei occultumque cousilium accipitur, ut ilhid : sorbct terram, quia nimio ardore semetipsumdis-
i<Pharetram suam aperuit et atllixit me [Job. x\x, culit, et quidquid i;i se terrenum reperit, quo pro-
H). » Ahqiiando clandestina pravorum machina- ticiendo consumit, et clangoreni tubse sonare non
tio designatur ut illud «Paraverunt sagittas suas
: reputat, quia considerationem fortium ne vitium
in pharetra (Psal. x, 3).» Igitur qnia equus Dei quod de virtutis gloria nascatur sollicitus declinat.
nulta adversilate terretur, ei quoque magis obvia- g Sequitur
tur, uteumexobsessa macliinatione longe feriant, Vers. 2.1. Vbi audierit buccinam, dicit. Vah ! —
cui congressionibus inaniter apppropin-
apertis Equus ergo, audita buccina, vah dicit, quia fortis
quant. Htec lunc super equum Dei pharetra sonue- quisque praedicator, cum certamen sibi passionis
rat, cum quadragita morte conspira-
viri in Pauli propinquare desiderat, de exeroitio virtutis exul-
verant (Act. xxni, (3). Pharetra ergo sonuit, quia tat, nec terretur pugnae periculo, quia vi^toriae lae-
occultse machinationis ad Paulum causa pervenit. tatur triumpho. VideamusPauIum, quomodo amet
Sequitur : hasta et clypeus.
Vibravit Contra — quod refugit, quomodo refugiat quod amat. Ait
equum quippe quia pravorum consilia minae-
Dei, euim «Desiderium habens dissolvi, et cum Christo
:
que perstrepunt, pharetra sonat; quia aperta esse {Philip. i, 23).» Et tamen diLit «Qui sumus in :
poena ut interficialur exquirit, hasta vibratur quia ;
hoc habitaculo ingemiscimus gravati,eo quod no-
vero ei disputatione resistitur, clypeus antefertur. lumus exspoliari, sed supervestiri, ut absorbeatur
Habent enim sancti preedicatores sagittas quibus quod mortale est a vita (// Cor. v,4).» Moraliter.
cor audientium feriunt. De quibus Paulus dicebat Multos euim sua felicitas sfavit, midtos diuturna
« Laboro usque ad vincula quasi male operans, pax inertes reddidit. Equus ergo, audita buccina,
sed sermo Dei non est alligatus (// r»». u, 9). » P dicit vah, quia videlicet praeliator Dei cuin vim
Contra quas persecutores clypeo sua; disputationis tentationis incumbere, conspicit, utilitatem super-
corda audientium muniunt. Moraliter. Equo Dei nfe dispensationis considerans, ex ipsa validius
hostis caUidus sagittasper insidias impetit,quando adversitate confidit. Sequitur Procul odoratur :
ei sub virtute vitium abscondil, hasla autem bellum. —
Bellum quippe procul odorare est, ad-
dominus vulnerat, cum manifesta nequitia etiam versa qua; longe adhuc posita cogitando prfenos-
scientem tentat. Sfepe nonnulli vitse sufe custodiam cere, ne fortasse valeant improvisa superare.
negligentes in immunditiam libidinis demergun- Idcirco enim quodlibet certamen exsuperat, quia
tur; nonnulh vero dum libidinis immundiham mente certamini ante certamen parat. Hinc Paulus
fugiunt, per castitatis culmen in voraginem ela- discipuhs ait « Vosmetipsos tentate, si estis in :
tionis ruunt. Hasta autem est culpa de vitio, sagit- fide, ipsi vos probate {// Cor. lu, a). » Moraliter.
ta autem de ^drtute culpa, sed perfectus quisque Bellum namque procul odorari est, ex causis
ab utroque protegitur. Hinc Salomon ait: Domi- prajcedentibus qufe vitiorum pugnfe subsequan-
<i
nus erit in latere tuo, et custodiet pedem tuum tur agnoscere, et sicut flatu narium, sic provisas
ne capiaris [Prov. m, 26). » Cui etiam cly- cogitationum nequitias latenter indicare. De quo
peum fraudulentus hostis opponit, ut si resis- odoratu recte in Eoclesiae suae laudibus dicit:
tentis pectus feriendo non perforat, saltem qui- " .Nasus tuussicut turris est in \ha.no (Cant. vu,
busdam objectlomljus proficientis intercludat. Se- 4).» Sequitur: Exhortationem ducum et ululatum
quitur : exercitus. — Duces adversfe partis sunt erroris au-
Ver§. 24. Fervens et fremens sorbet terram, nec ctores. De quibus per Psalmistum dicitur: «Efifusa
repiitat lubce cl.angorem. — Primo homini peccantl est contemptio super principes, et errare fecit eos
dictam est « Terra es, et in terram ibis (Gen. m,
: in invio et uon via (Psal. cvi, 40). » De quibus per
19^.» Quia ergo sancti Spiritus zelo intlammatus, semetipsam Veritas dicit: « Caecus si caeco duca-
vel inler supplicia positus quoslibet peccatores ad tum ambo in faveam cadunt (Matth. xv,
prfestet,
se trahere non desistit, fervens procul dubio ter- 14). »Hos autem duces exercitus sequitur, pravo-
ram sorbet. Tubse autem clangunt, cum hujus rum scilicet turba, quee iniquiseorum prfeceptioni-
seeculi potestates loqui sanctos terribiliter prohi- bus famulatur. Duces autem e.xhortantur, quia hi
bent. Quia igitur persecutionum minas praedica- qui inhdelibus priesunf, prava, qufe teneris prffici-
tores minime formidant, clangorem tubfe sonare piunf, quasi exhortalione persuadent. Exercitus
non reputant. Ha^c a principibus sacerdotum tuba vero ululaf quia catervfe reproborum contra vitam
,
sonuerat, cum tlagellatos apostolos de Deo loqui moresque tidelium, dum soli rapacitati inhiant,
: :
475 S. ODONIS x\.BBATIS CLUNIACENSIS II. 476
quasi per uJulatum clamant. Sed quisque proBciica- Dei, quia solerter prsevidere vitiorum certamina
tor longe ante considerat quod velauctoreseorum nititur, bellum procul odoratur, quia mala prte-
contra electos valeant prcecipere, vel turba eis euntia, quid menti persuadere valeant, cogitatione
subdita quam possit immaniter insanire. De his soUicita respicit.Exhortationem ducum naris saga-
ducibus Paidus «Perdulces se)'mones et bene-
ait : cilate deprehendit, etquialonge prfflsciendo subse-
dictiones seducunt cortla innocentium (Rom. xvi, quentiuminiquitaleiuconfusionem conspicit, quasi
18),» lios ululatus odoral)atur dicens : olntraliunt ululatum exercitus odorando cognoscit. Se^uitur:
post discessionem meam lupi graves in vos [Acl. Vers. 26. Nunquid per sapienliam tuam plu-
XX, 29). » MoRALiTER. Tentautia quippe vitia, quee mescit accipiter, et expandit alas suas ad auslrum ?
invisibilc contra nos piwlium regnante super se — Non autem hic illud plumas tempus dicitur,quo
superbia luilitant, alia more ducum prteeuut, alia in nido vestitur, sed illa annua pluma descriljitur,
morc exercitus subsequuntur. Ipsa namque vitio- qUcB laxata veterc penna renovatur. Et quidem
rum regina superbia, cum devictum cor coeperit, domesticis munita ac tepentia loca requiruntur.
mox illud septem principalibus vitiis, quasi qui- Agrestibus vero moris est, ut flante austro alas
busdam suis ducibus devastandum trahit « ini- : expandant,quatenus eorum memlira ad laxandam
tium, » quippe, « omnis peccati superbia (Eccli. x,
B pennam veterem venti tepore concalescant. Cum
lo) ; »ex qua nimirum nascitur inanis gloria, invi- vero ventus dee^t,aliis contra radium soliscxpan-
dia, ira, tristitia, avaritia, ventris ingluvies, luxu- sisatque percussis, tepentem sibi auram faciunt.
ria ; sed habent contra nos hajc singula exercitum Quidergo per accipitrem signatur, nisi quodunus-
suum. De inani gloria, inobedientia, jactantia, li}'- quisque sanctorum tactus flatu Spiritussancti con-
pocrisis, contentiones, pertinaciffi, discordi» et calescit, et usura vetustae conversationis abjiciens,
novitatum pnesumptiones oriuntur. De invidia, novi hominis formam sumit? Quod Paulus admo-
odium, susurratio, detractio, exsultatio in adver- net dicens: « Exspoliantes vos veterem hominem
sis proximi, afBictio autem in prosperis nascitur. cum actibus suis, et induentes novum qui secun-
De ira, rixas tumor mentis, contumehae, clamor, dum Deum creatus est (Col. iii, 9); » et rursum :
indignatio, blasphemise proferuntur. De tristitia, « Licet is qui foris est, noster homo corrumpatur,
malitia, rancor, pusillanimitas, desperatio, torpor tamen qui intus est renovatur de die in diem (//
circa prsecepta, vacatio mentis erga ilhoitanascitur. Cor. IV, Ui). Alas quippe nostras ad austrum ex-
De avaritia, prodilio, fraus, fallacia, perjuria, in- pandere est, per adventum sancti Spiritus nostras
quietudo,violentiae et contra misericordiam obdu- jam non hbeat
conlitendo cogitationes aperire, ut
rationes cordis oriuntur. De ventris ingluvie, inep- „ defendendo nos tegere, sed accusando pubhcare.
taIsetitia, scurrilitas, immunditia, multiloquium, Tunc ergo accipiter plumescit, cum ad austrum et
hebetudo sensus circa intelligentiam propagatur_ alas expanderit, quia tunc se unusquisque virtu-
De luxuria, ceecitas mentis, inconsideratio, in- tum pennis induit cum sancto Spiritui cogitationes
constantia, pr*cipitatio, amor
odium Dei, sui, suas conhtendo substernit. Qui euim veterafaten-
afiectus prsesentis saeculi, horror autem despe- do non detegit, novse vitffi opera minime producit
ratio futuri generatur. Bene autem duces exhortari qui neseit lugere quod gravat, non valet proferre
dicti sunt, exercitus ululare, quia prima vitia dece- quod sublevat. Sequitur :
ptae menti quasi sub quadam ratione se miserunt, Vers. 27. Nunquid ad prseceptum tuum elevabi-
sed qua? sequuntur, dum hanc ad
innumera tur ai/uila, et m arduis ponet nidum suum'l — In
omnem insaniam pertrahunt, quasi bestiali Scriptura sacra vocabulo aquilae, aliquando prte-
clamore confundunt. Inanis namque gloria dicit sentis SKCuli potestates designantur, ut est in Eze-
Debes majora appetere, ut, quo potestate valueris, cliiel : <i Aquila grandis magnarum alarum, longo
multos excedere eo etiam valeas, et pluribus pro- membrorum ductu, plena plumis et varietate,
quoque loquitur: In quo illo, vel illo
desse. Invidia venitad Libanum, et tulit medullam cedri, et sum-
minor es? Non ergo tibi aut superiores esse, aut mitatem frondium ejus avulsit (Ezech.Tiyix, 3, 4).»
etiam ajquales debeut. Ira etiam fatur: QuiB erga Aquila autem Nabuchodonosor inteUigitur, qui
te aguntur, aequanimiter ferre non possunt, qiiia immensitate exercitus magiiarum alarum, pro
et si non eis cum magna exasperatione resistitur, diuturnitate temporum longa membrorum, pro
contra te sine mensura cumulautnr. Tristitia vero multis divitiis plena plumis, pro innumera terre-
ait:Quid habes unde gaudeas, cum tanta mala de nfp gloriie plena varietate. Quia vero Juda>8B celsi-
proximis portas? Avaritia namque dicit: Unde tudinem petens, nubihtatem regni ejus, quasi me-
culpa est quod qusedam habenda concupiscis, duUam cedri abstulit, ahquando vero insidiatores
qui non multiphcare appetis, sed egere pertimes- spiritus exprimuntur, ut iUud Jeremioe « Velocio- :
cis ? Ventris ingljvies clamat Ad esum Deus : resfuerunt persecutores nostri aquilis cceli (Tkren.
munda omnia condidit, ct, quia satiat ciborespuit, IV, 19). » Aliquando subtiles sanclorum intelligcn-
quid aliud quam muneri contradicit ? Luxuria tiae vel volatus Dominicae ascensionis intelligitur,
vero fatur: Cur te in voluptate tua non dilatas? ut in Ezechiel (cap. i. S) de quatuor animalibus
Si enim misceri Deus hominemin voluptate coitus legitur, et in Apocalypsi [Cap. iv, 6, 7) similiter.
nollet, in ipsohumani generis exordio masculum Sed hoc loco aquilee nomine subtilis sanctorum in-
et feminam non fecisset (Gen. i, 27). Sed miles teUigentia, et sublimis eorum contemplatio figura-
: : »
EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XXXI. 478
tur. Ad pr;i?ceptum ergo Dei elevatur aquila, ilum A libet enim ia hac vita positus quisque profecerit,
jussionibus divinis obtemperans in supernis sus- nec Deum
per speciem, sed per asnigmata et per
penditur fidelium vita ;
nidum po-
quae in arduis speculum videt (I Cor. xiii, 12). Ac si ergo diceret:
nit, cum desideria jam
terreuas despiciens, spe Intentionis aciem forhter tendunt, necdum propin-
crelestibus nutritur, et liabitationem mentis suk in qiium aspiciunt, cujus claritatismagnitudinem pe-
abjecta et infirma conversatione non construit. nelrare laudabilem nequaquam possunt. Libet ad
Hinc Paulus ait : « Nostra conversatio in cwlis est medium Isaife verba deducere « Qui ambulat ia :
(Philip. III, 20) ; et rursum : « Qui conresuscitavit justiths, et loquitur veritatem, qui projicit avari-
et consedere fecit in coelestibus (Ephes. ii, 6).» tiam ex calumnia, et exeutit maauas suas ab omni
Hinc perfecta animae sequenti se Dominus per munere. Qui obturat aures suas ae audiat saagui-
prophetam dicit " SustoIIam te supet- altitudines
: nem, et claudit oculos suos ne videat malum (Isa.
terrse (Isa. lviii, 14). m Sequitur :
xxxiii, lo).» Et item : «Isie ia excelsis habitat, mu-
aimeata ssixorum sublimitas ejus, paais ei datus
Vers. 28. In petris manet. — In sacro eloquio
aquEe ejus fideles sunt. Regem in decore suo est ;
cum singulari numero petra nominatur, quis
cernent terram de longe (Isa. videbit, oculi ejus
alius quam Christus accipitur ? ut est illud Pe-
B XVI, 17). » In excelsis namque habitare est cor in
: <>
tra autem erat Christus (I Cor. x, 4). » Cum autem
ciBlestibus ponere et munimenta saxorum subh- :
pluraUter appellantur sancti esprimuntur, qui U-
mitas nostra est, cum fortiura Patrum exempla
Uus robore sohdati sunt. Hinc Petrus ait « Et vos respicimus, casti-ique ccelestibus juagimur aqua?
:
;
tanquam lapides vivi cowdificamini domos spiri-
fideles suntj quia verba vita? quod aate mortem
tuales (/ Petr. ii, 5^.» Ista autem aquila in petris
insinuaut, hoc etiam post mortem demoastrant
maaere quia in dictis antiquorum et for-
dicitur,
panis ei daturj cum contemplatione reficitur re- ;
tium Pati'um ment;s stahone collocatur et dum ;
gem in decore suo vident, quia ultra semetipsos
eos ad memoriam reducit, in celsitudine illorum rapti, in ipso deitatis fulgore oculos cordis figunt.
fortitudinis nidum sibi construit saacta; meditatio-
Sequitur:
nis. Possunt etiam petree nomine subhmes virtu-
Vers. 30. Pulli ejus lambent sanyuinem. Ac —
tum ccelestium potestates intelligi, quffi velut pe-
si aperte diceretur Ipsa quidem contemplatione:
trse in arduis, ita ab omni motu mutabilitatis divinitatis pascitur, sed quia auditores ejus deita-
alienae sunt, et ad soUditatem fixae celsitudinis tis pcrcipere arcana nequaquam possunt, cogniti
ipsa, cui inhaerent £eternitate duruerunt. Vir ita-
crucifixi Domini cruore satiuntur. Sanguinem lam-
que sanctas cum terrena despicit, more se aquhfB bere, est passionis Dominicae intirma venerari.
ad altiora suspendit, et per eontemplationis spiri- Hiac Paulus discipuhs ait « Noa enim judicavi :
tum sublevatus, perennem angelorum gloriam me scrire ahquid inter vos, nisi Jesum Christum,
pra?stolatur, atque huic mundo hospes illa appe-
et hunc cruciflxum (/ Cor. u, 2).» Sequitur Et :
tendo quffi aspicit, jam
subhmibus tigitur. Se-
in
ubicunque cadaver fuerit, statim adest.— Cadaver
quitur El in : prxruptis silicibus commoratur at- quippe a casu dicitur. Et non immerito corpus Do-
que inaccessis rupibus. — Prserupti scihcet sant
mini propter casum mortis, cadaver vocatur. Hinc
Oh fortissimi angelorum ehori, quia pars eo-
ipsa Veritas ait : « Lbicunque fuerit corpus, iUuc
rum cecidit, pars vero remansit. Qui integri qm- congregabuntur et aquilte (Matlh. xxiv, 18).» Ali-
dem stant per quahtatem meriti, sed superni au-
ter Omnis eaim qui in peccati mortem ceciderit,
:
meri quantitate prcerupti ; propter banc prce-
non inconvenienter poterit cadaver vocari. Quasi
ruptionem mediator venit, ut mensuram ccelestis
exanimis naiuque jacet, qui justitioe vivificantem
patriw locupletius fortasse cumularet. Hinc de spiritum non habet sanctus autem quisque praj- ;
Patre dichur " Proposuit eo in dispensatione
: m
dicator, illuc prajdicatioais utihtate tendit, ubi
plenitudinis temporum instaurare omnia in prodesse prospicit, ut ex eo quod jam spiritaUter
Christo, quae ia cffilis et quee in terra sunt in ipso d vivit, aUis in morte sua jacentibus prosit. Esca
(Ephes. I, 9, 10). » Ipsi etiam simt inaccessae rupes. justorum est, conversio peccatorum, de quippe
Cordi eaim peccatorum hominum valde inaccessa
qua dicitur : « Operamini non cibum qui perit. sed
est claritas angelorum, quia quoad pulchra cor- qui permanet in vitam aeternam [Joan. vi, 27).
poraha cecidit, eo a spirituah specie oculos clau- Sanctus itaque Job tanta hac districtione flagelU
sit. Sequitm- non ffistimavit augeri sibi merita, sed vitia reseca-
Vers. 29. Inde contemplatur escam. — \d est, ex ri.Quffi quia in se auUa cognovit, percussum in-
iUis choris angelicis tendit oculum mentis ad con- juste se credidit, et percutientem prorsus arguere
templandam gloriam supernce majestatis,quianon est de percussione murmurare. Considerans au-
visuadhuc esiu"it, qua tandem visa satiatur. Scri- tem Dominus quod ea qUcP protulit, non ex tumo-
re superbiffi, sed ex quaUtate coUegerat vitae, pie
ptum quippe est: « Pro eo quod laboravit anima
ejus, videbit et satiabitur (Isa. liii, 11).» Et rnr- iUum increpat, dicens (6o)
sum : « Beati qui esuriuat, » etc. 'Matth. v, 6, 8.) Et Vers. 32. Nunqnid qui contendit cuin Deo, tam
item « Beati mundo corde, » etc. {Ibid., 8.) Sequi- facile quiescifl utique qui arguit Deum debet et
tur :
:
Oculi ejus de longe prospiciunt. — Quantum- respondere illi "? — Ac si apertius diceretur : Qui
(6!o) Preeterit auctor Vers. 31, ubi sic : El adjecit Dominus et locutus est ad Job.
: :
:
479 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 480
tantade tuaactionelocutuses, cur auditani sancto- .\ sed aliorum celsitudineui nesciebas. .\uditis igitur
rum vitamsiluisti?Ipsequippeconsiderabas tuam, aliorum virtutibus, si quid vales, responde tuis.
LIBKR THICESIMUS SECLNDUS.
Vers. 33, 34. Respondens aiUem Job Domino di- itaque Job quia culpam suam inter flagella non
xit : Qiii leniter locutiis sum,res])nndere qitid pos- invenit, nec tamen flagella eamdem causain sibi
Ac si dicat Sermonem meum defenderem,
siim ? : esse augendi meriti deprehendens, injuste feriri
sihunc cum rationis pondere protulissem at ; se credidit, cum quid in se debuisset corrigi nil
postquam lingua levitate usa convincitur, quid re- invenit. Non enim idcirco eum flagella coelestia
stat nisi iit conticendo refrenetur? Sequitur : Ma- percusserunt, ut in eo culpas exstinguerent, sed
nian nieam ponnm siiper os meiim. — Usu sacri potius ut merita augerent. Sed, ne eum ipsa in-
eloquii, in manu operatio, in ore locutio solet in- nocentia tuinorem elationis inflecteret, divina
in
telligi. Manum ergo super os ponere est, virlute voce corripitur, ut superna sententia et si non est
boni operis culpas tergereincautajlocutionis. Quis cogaita, non tamea credatur injusta. Sequitur:
enira est tam perfectus, qui saltem in otioso ser-
Vers. 4. Si habes brachium sicut Deus, el sivoce
mone non peccet, Jacob attestante, qui ait " In
multis enim offendiraus omnes {Jac. iii. 2).»
:
Unde shniii tonas. — Cum enim Deo vox et brachium
sancta Ecclesia, manum super os ponit, dum in
cavendum summopere est ne quid in eo
dicitur,
electis ejus quotidie otios.e locutionis vitam virtu-
mens corporeum suspicetur. In Antropomorphita-
g rum namque hferesim cadere est eum, qui incir-
te bonae actionis operitur. Scriptum namque est
Beati quorum remissfesunt iniquitates,» etc. {Psal.
cumscripte implet et complectitur omnia, inter
Sequitur: corporea lineamenta concludere sed omnipotens ;
ssxi, I.)
VeJrs. 3;i. Unum londus sum quod utinam non Deus, ad sua nos trahens, usque ad nostra se
dixissem, et alterum ; quibus ul/ra non addam. — humiliat, atque, ut alta insinuet, humilius condes-
cendit. Unde sit ut per Scripturam suam aliquando
Si transacta verba beati Job discutimus, nil eum
nequiter dixisse reperimus si vero ea qufe cum a corporibus omnium similitudinem trahat, ut il-
;
veritate ac libertate prolata sunt, in aliquo super- lud : " Qui tetigerit vos, tangit pupillam oculi mei
{Zach. II, 8) >i et « In scapulis suis obumbravit ti-
biie vitio flectimus,duo solummodo jam non erunt,
:
quia multa sunt. Sed quia nostrum est hominibus bi {Psal. Aliquando a mentibus, ut illud
xr,, 4) » :
sensum verbis aperire, loqui vero nostrum ad di- « Recordatus sum tui, miserans adolescentiam
vinas aures est motum mentis expressione actio- tuam {Jer. ii, 2).» .\Iiquando ab avibus, ut illud :
« Expandit alas et accepit eos {Deut. xxxii, H). »
nis ostendere. Unum ergo loqui illicite est, res fla-
gello dignas agere, aliud loqui est etiam de fla-
\Iiquando etiam ab insensatis rebus, ut illud
« Ecce ergo sti'idebo super vos, sicut stridet plau-
gello murmurare. .\c si ergo dicat Rectum qui- :
dem me homines credidi, sed te loquente
inter
strum onustum feno {Amos ii, 13).» Cum autemin
ante flagella pravum, et post ilagella me rigidum Deo oculi, scapulfe atque alce nominantur, effec-
inveni. Quibus ultra unum non addo, qui jam
tus quidam operationis ostenditur ; cum vero ma-
nunc quanto te loquente subtilius intelligo, tanlo nus et brachium, dextera vel vox in Deo dicitur :
memetipsum humilius investigo. Electi autem in per hsec vocabula consubstantialis ejus Filius de-
moQstratur. Ipse quippe est manus et dextera, ut
Ecclesia in uno et ab alio deliquisse se sentiunt,
illud « Tollam in ccelum manum meam {Deut.
:
quia se intelligunt vel in cogitatione et opere, vel
xxxu, 40),» et • Jurabo per dexteram meam {fsa.
ac proximi neglecta dilectione peccasse,
:
in Dei
Lxii, 8). » Ipse brachium « Et brachium Domini, :
quibus se promittunt ullra nil addere, quia per
cui revelatum est (Isa. xxxiii, t). Ipsa vox <>
conversionis gratiam curant pienitendo quotidie
etiam transacta purgare. Omnis autem peccator
« Ipse dixit, et facta sunt {Psal. xsxii, 9). » Deo
ergo brachium habere est operantem Filium gi-
in poenitentia duplicem habere gemitum debet,
gnere voce tonare est, cousubstantialem sibi fi-
nimirum, quia et bonum, quod oportuit, non :
lium terrilibihter demonstrare. Sed cum beato Job
fecit ; et malum quod non oportuit, fecit. Sequi-
ista dicuntiir, mira dispensatione pietatis eum,
tur :
CAPUT XL. D dum increpat, exaltat. Sequitur :
Vers. Respondens autem Dominus Job de
1, 2. Vers. 5. Circumda
decorem, et insublime eri- tibi
lurbine dixit : Accinge sicut vir lumbos tuos,inter- gere,et esto gloriosus,et speciosis induere vestibus.—
rogabo te, et indica mihi. —
Hsec autem omnia pri- Subaudis ut ego ipse sibi circumdat decorem. De
;
mo jam Domini sermone tractata sunt. Sequitur quo scriptum est: « Dominus regnavit,decorem in-
Vers. 3. Nunquid v~ritum facies judicium meum, dutus est {Psal. xcii, I).» Ipse apud nos in sublime
et condemnabis me, ut tu justificeris? Beatus — erigitur, cum in nostris mentibus in natura sua
:
481 EPITOME MOKALIUM S. GREG. IN JOB. LIB. XXXIl. 482
esse impenetrabilisdemonstralur. Ipse vero glorio- A terribilia hsec facere ipsa quae pertuli, tibi et non
sus est, qui dum seipso perfruitur, accidentis lau- milii deputo bona omnia qua; fecisti. Si vero pec-
dis indigens non est. Ipsc speciosis induitur resti- cantes alios respicieudo non potes perdere, liquet
bus, qui sanctorum choros quos condidit, in usum quod reatu nequitias tiia te virtute non hberares.
suidecoris assumpsit, ei veUit quamdam v:;stem, Sequitur :
gloriosam sibi Ecclesiam exhibet. « .Non haben- Vers. 10. Ecce Behemoth quem feci tecum. —
tem maculam aut rugam {Ep/ies. v, i'). y Unde Quem sub Behemoth nomine, nisi antiquum ho-
et per Prophetam dicitur « Confessioneui et de- : stem insinuat, qui interpretatus ex Hebra^a voce
corem induisti, » etc. {Psal- r.ui, 1). in Latina lingua, animal sonat ? Sed cum de Deo
Vehs. 6. Disperge superbos in furore tuo. — dicitur, quia fecit omnia simul {Eccli. xvni, 1), hoc
Subaudis ut ego, qui eos tranquillitatis tempore animal cum homine fecisse indicat, dum cuncta
immites contra me tolero, et districtus quandoque quia semel fecerit constat. Rerum quippe substan-
veniens, in meo eos fuiore dispergo. Absit autem tia simul creata est, sed siiuul per species formata
ut quis credat quod in illa
est divinitatis substantia
et quoad simul exstitit per substan- non :
furore tranquillilas varietur. Hinc enim scriptum
tiam materi», non simul apparuit per speciem
est « Tuautem, Dominc, cum tranquilhlate judi- b formfe. Sed cur de Behemoth specialiter dicitur.
:
cas (Sap. XII, 18). » Sed furor Doiuini in loco, non cum beatus Job factum, quod commune cum
perturbatio diviuce substantice, sed super peccato- creaturis omnibus generaliter habeatur ? Subtili
res male conscios exaininatio justfe vindictff" dici- autem discussione « simul factum angelum ho- >>
tur. Sequitur Bt respicicns, omnem arrogantem
: minemque cognoscimus « simul, " videlicet non ;
humilia. —
Ac si dicat, ut ego. Duobus autem unitate temporis, sed cogitatione rationis. « Si-
modis a Domino peccator unusquisquerespicitur; mul » per acceptam imaginem sapientite, et non
cum aut a peccato convertitur, aut ex peccato pu- « simul » per conjunctam substantiam formfe.
nitur. De respectu enim conversiouis dicitur, quia Scriptum namque est de homine « Faciamus ho- :
« respexit Dominus Petrum, » etc. (Luc. xxn, til). miuem ad imaginem similitudinem nostram
et
De respectu rursuiu ultionis dicitur : « Viiltus au- {Gen. 1, 26). » Et per Ezechielem ad Satan dicitur :
tem Domini super facientes mala, » etc. {Psal. " Tu signaculum similitudinis plenus sapientise et
xxxni, 17).Sequitur perfectus decore in dehciis paradisi Dei fuisti
Vers 7. confunde
Respice cunclos supiTbos, (Ezech. xxviii, 1-2). » Quia ergo in cuncta condi-
et
eos, el contere impios in loco suo. — Subaudis ut tione rerum, nullum rationale animal nisi angelus
ego superbi enim ex respectu Domini confimdun- ^ et homo est quidquid ratione uti non potest cum
tur, aut hic de pietate cognoscentes et damnantes homine factum non est. Ergo homo cum eum qui
crimina, aut illic supphcia de justitia sentientes. ratione secum factus est periisse considerat, vici-
Impiorum vero locus ipsa superbia est, quia cum num sibi casum superbiee ex ipsa propinqui sui
scriptum sit « Initium omnis peccati superbia
: perditione pertimescat. Sciendum vero est, quia
(Eccli. X, 25). » Unde oritur impietas, ibi contine- nefarium ManichaBi doama hic reprehenditur, qui
tur. Quamvis nec quidquam a superbia distat im- dum duo principia loquitur, tenebrarum gentem
pietas. Valde enim superbire est de auctore per- non Quomodo enim gen-
facta asserere conatur.
versa sentire. Impius ergo in loco suo conteritur, tem nequissimam non factam, dum Behe-
dicit
quia ipsa superbia, qua elevatur, opprimitur. moth, istum videlicet auctorem nequili;e per natu-
Unde Propheta ait : « Dejecisti eos dum allevaren- ram bene conditum se Dominus fecisse testatur ?
tur (Psal. Lxxii, 18). » Sequitur : Sequitur : Fenum Haec etiam
sicut bos comedit. —
Vers. Absconde eos in pulvere.
8. Ac si dicat, — eadem Isaias ait : « Leo
bos comedit paleas siciit
ut ego. Superbos enim atque impios justo judicio (Isa. XI, 7). » Quid autem feni palearumque nomi-
Dominus in pulvere abseondit, quia nimirum ne, nisi carnahum vita signatur? De qua per pro-
quasi ante faciem veri luminis non apparet, quis- phetam dicitur : « Omnis caro fenum (Isa. xl, 6). »
quis adhuc ea qufe mundi sunt, appetit atque sub Qui ergo hic Behemoth.ilhc leo et qui hic fenum, ;
pulvere terrena; cogitationis latet Hunc pravarum illic palleaenominantur bovesenim aquam quam- ;
cogitationum pulverem oppressa mens tolerat, hbet sordidam bibunt, sed feno nonnisi mundo
qufe ventus nequissimae tentationis asportat. Se- vescuntur. Quid est ergo quod bovi, qui mundum
quitur : Simul et facies eorumdemerge in foveam. comedit, Behemoth iste comparatur, nisi hoc quod
— Ac si dicat, ut ego. Justo namque judicio su- de isto antiquo hosle per prophetam dicitur ? Esca
perborum facies Dominus in foveam mergit, quia ejus electi (Eabac. i, 16). » Fenum ergo comedere
intentionem cordis eorum sese ultra omnes eri- sicut bos appetit, quia suggestionis suse dente
gentem inferius dejicit. Ima enim respicit, cu- conterere mundam vitam spiritaliiim quferit. Sed
jus facies foveam attendit. Rpcte ergo eorum quajrendum est si feno vita carnalium designatur,
facies in foveam demergi perhibentur quia ,
quomodo fenum comedens escam habet electam.
sequentes inlima, ad inferni barathrum tendunt. Sed hoc citius occurrit, quia nonnulli hominum
Sequitur : et apud Deum fenum sunt, et apud homines
Vers. 9. Et ego confitebor quia salvare te possit sanctitatisnomine censentur. De quibus per
dexlera tua. — Ac si aperte diceret : Si potes Salomonem dicitur : « Vidi impios sepultos, qui
483 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 484
etiam cum adhuc viverent in loco sancto erant, A invalescens, sub crescentis tentationis line robora-
et laudabanlur in civitate [Eccle. viii, 10). » Per tur. Hnde bene strins-ere caudam dicitur dente ;
hoc quidcm quod mundaui vitam per studium di- euim vuluerat, quando ligat, quia prima suggestio
cunt, sed ex illa intus placere non appetunt, recte percutit, sed percussam mentem ne evudere va-
esca ejus electa difitiu", ettamen fenum sicut bos leat, invalcscente tentatione astringit. Behemoth
comedere Reliemoth iste memoratur. Sequitur : enim istc prius illicita suggerens, linguain excrit,
Vkhs. 11. Furlilitdo ejus in lumbis, el vittns postail delcclationem pertraliens dentcm iigit, ad
ejus in umbilico ventris ejus perhibetur. — Hinc cxtrcmum vero per consensionempossideus cauda
Veritas ait : « Sint iumhi vestri praecincti (Luc. xu, stringit. Sequitur : Nervi testiculorum. ejus per-
35). " Hinc Petrus ait : « Succinctilumbos mentis plcxi sunt. — Tot iste Behemoth testes habet, quot
vestrse (I Petr. i, 13). Quia vero feminarum luxu- iniquitatis sua; prffidicatores possidet, qui pravis
ria feminis in umbilico continetur, propheta testa- pcrsiiasionibus corda hominum virulenta erroris
tur dicens : « non est prsecisus um-
In die ortus tui seuiina fundendo, corrumpunt. Qui perplexi sujit,
bilicus tuus {Ezech. xvi, 4). » Behemoth itaque quia videlicet prwdicatorum illius argumenta do-
iste insatiabiliter sfeviens, et devorare simul homi- losis assertionibus enodantur, ut recta esse simu-
nem qu;erens, modo in superbiam mentem erigit, B 1^°'' 1^» perversa persuadent, ut alligationum
modo carnem luxuri* voluptate corrumpit. Bene implicatio quasi nervorum perplexilas, etsi videri
autem nequaquam fortitudo ejus in lumbis vel possit, solvi non possit. Ipsum nimirum suum ca-
umbilico eorum, dicitur, qui prosternuntur, quia put imitantes, qui quasi leo in insidiis, et sasvit per
nimirum ejus proprie corpus fiunt qui suggestio- potentiam terreni culminis, et blanditur per spe-
num turpium blandimentis decepti, ei per luxurife ciem sanctitatis. Multi enim Antichristum non vi-
fluxa succumbunt. Soquitur :
derunt, sed tamen testiculi ejus sunt, quia corda
Vers. 12. Slriiigil caudam siiam quasi cedruin. actionis sua3 exemplo corrumpunt. Quisquis nam-
— In sacra Scriptura cedri nomine aliquando alta que in superbia tollitur, quisquis avaritiaj deside-
excellenlia glorias ccelestis exprimitur, ut illud riis cruciatur, vel luxuriae voluptatibus solvitur,
Prophetse : « Justus ut palma florebit, sicut cedrus quid aliud quam Antichristi testis ? Qui dum se
Libani, » etc. {Psal. xci, 13). Aliquaudo autem pra- libenter hujus usibus implicat, exemplo suo aliis
vorum rigida elatio designatur, ut illud : (. Vox eiToris fetus ministral. Moraliter. Testes ejus suut
Domini confringentis cedros [Psal. xxviii, 5). » suggestiones pravoe, Huibus in mentis corruptioue
Quid autem cauda Behemoth istius, nisi illa anti- fervcscit, atque in constuprata anima iniqui operis
qui hostis extremitas dicitur? Cum nimirum vas n prolem gignit, sive pestifera argumenta machina-
proprium illum perditum hominem ingrediatur, tionum. Per ipsa quippe caUiditatis su:e vires eri-
qui speeialiter .\ntichristus nuncupatur, quem git, Gt fluxa mortalium corda corrumpit. Sed ho-
quia modo houoribus sa;culi, modo signis ex pro- rum tesliculorum ne>'vi perpicxi siml, qui sug-
digiis ficttB saiictitatis in timore potentiae elevare gestionem iUius argumenta, impUcatis inveutioni-
permittitur, recte voce Dominica cauda iUius ce- bus aUigantur,ut plerosque ita peccarefaciant, qua-
dro comparatur. Sicut cedrus arbusta csetera in teuussifortassepeccatafugere appetunt, hoc sine
altum cresceudo deserit, ita nunc Anticlmstus aheno peccati laqueo non evadant,et culpas faciant,
mundi gloriam femporaliter obtinens mensuras dum vivant ; veluti quis qu£e mundi sunt desereus,
hominum et honoris culmine, et signorum potes- alieiio se subdere regimini appetit, sed eum qui
tate transcendit. Spiritus quippe in illo est, qui in sibi ad Deum priBcsse debeat,minus cauta inquisi-
subhmibus conditus potcntiam naturee suae non tione discernit. Cui fortasse is qui sine judicio eli-
perdidit vel dejectus ; cujus idcirco virtus nunc gitur, et pr«esse jam coeperit, agi quse Dei sunt
maxime ostenditur, quia dispensatione divinaj prohibet, quas m.indi sunt jubet. Pensans itaque
fortitudinis ligatur. Unde per Joannem dicitur : subditus, vel quie sit culpa inobedientice, vel quod
« Vidiangelum descendentem de ccelo, habentem contagium s;ecularis vitae, et obedire Irepidat, et
clavem abyssi et catenam magnam in manu sua, noii obedire formidat. Sed si omnino nullus sine.
et apprehendit draconem serpentem antiquum, peccato evadendi aditus patet, minora semper
qui est diabolus et atanas, et ligavit eum per eUgantur, quia et qui murorum uncUque ambilu
annos mille, et misit eum in abyssum, et clausit refugiat clauditur, ubi se in fuga praecipitat, ubi
et signavit super illum (Afjoc. xx, 1-3). » Bene brevior murus inveuitur. Sequitur :
autem sti'ingere caudam dicitur, quia tota ejus Vers. 13. Ossa ejus velul fislula ceris. In cor- —
virtus in iUo damnato homine congesta densatur, pore ossa sunt qu8e continentur. Habet ergo car-
ut tanto per illum fortia ac mira faciat, quanto nes hcec beUua, habet ossa quia et iniqui sunt ;
iUum collectis suis viribus instigat. Moraliteu. alii ,
qui tamen ab aliis in errore tenentur,
Caudam itaque quasi cedrum stringere dicitur, nequiores aliqui in errore et alios retinent.
quia semel ejus recepta iu corde tentatio, in cun- Quid aliud ossa Antichristi, quam quosUbet in
ctis quse subsequenter intulerit, velut es jure do- ejus corpore valentiores accipimus, in quorum
minatur. Hujus ergo Behemoth caput herba est, corde iniquitas dum vehementer induruit, per
cauda cedrus, quia ex prima quidem suggestione eos tota ejus corporis compago subsistit ?
blandiens substernitur sed per usum vehementer ; Recte enim fistulsB aeris comparantur, quia nimi-
; :
485 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XXXIIL 486
rum more metalli in sensibus soQum loquendi A tur. Quid per laminas ferri, nisi duritia fortitudiDis
liabent, se 1 seusum Ijene vivendi non liabent. Hoc designatur ? NonnuIIi enim inhrma faciunt, sed
namque quasi quod
humiliter loquendo asserunt, elatioms decepti, fortibus ea suspicionibus jun-
elati vivendo contemnunt. Unde bene per Paulum gunt, et quo esse magna seutiunt, eo de sua ne-
dicitur f Si linguis liominum loquar et angelo-
: quitia emendari contemnunt. De quibus Jeremias
rum, eharitatem autem non habeam, factus sum ait : « Oandidiores Nazarasi ejus nive, nitidiores
velut ffis souans, aut cymbalum tinuiens [l Cor. lacte,rubioundiores ebore antiquo, sapphiro pul-
xni, IK" MoiiALiTER. Quis per ossa Behemoth is- chriores. Denigrata est super carbones faeies eo-
tius nisi consilia designantur ? iNam sicut in ossi- rum, et non sunt cogniti in plateis, adhsesit cutis
bus positio est corporis roburque subsistit, ita in eorum ossibus aruit et facta est quasi hgnum
:
frauduleutis consUiis tota se ejus malitia erigit (
Thren. iv, 7, 8). » Sequitur :
neque enim vi quempiam premit, sed calliditate
Vers. 14. Ipse est principium viarum Dei. —
peslifera? persuasionis interhcit. Et rursum, sicut
Quid enim vias Dei, nisi ejus actiones accipimus?
meduUffi confortant ossa quia irrigant, ita ejus
De quibus per prophetam dicitur « Non enim :
consilia per naturffi spiritalis potentiam infusa in-
vice meae sicut viaj vestros [Isa. lv, 8). » Et princi-
geniis subtiUtas roborat. Hoc vero testiculi ab os- g
pium viarum Dei Behemoth dicitur, quia nimirum
sibus, id est suggestiones a consiliis distant, quod
cum cunota creans ageret, hunc primum condi-
per illos aperte noxia inserit, per hiec autem qua-
dit, quem reliquis angehs eminentiorem fecit. Hinc
si et bono consulens ad culpam trahit. Bene autem
propheta ait « Cedri non fuerunt altiores illo in
:
aeris fistuUs comparantur. £ns quippe fistuhe so-
paradiso Dei, abietes non coaequaverunt summi-
noris aptari cantibus solent, ita quoque astuta
taU ejus, )> etc, (Ezech. xsxi, 8.) Et rursum
consilia, dum si quablanda provisione consulunt,
« Tu signaculum similitudinis, plenus sapientia,
cor a forti intentione pervertunt, et dum dulciare-
et perfectus decore in deliciis paradisi fuisti
sonant, ad uoxia inclinant. Veluti quis frangere
[Ezech. xxvui, 12). » Consideret ergo homo quid
voluntates parat, et alterius voIuntaUbus subdi,
elevatus in terra mereatur, si et preelatus angehs
huic hostis callidus blandiens dicit quanta per
:
in coelo prosternitur. Hinc propheta ait : « Ine-
temetipsum agere miranda poteras, si nequaquam
briatus est in ccelo gladius (Isa. xxviv, 3). » Se-
te judicio alterius subdidisses ! et his similia Se-
quitur Qui fecit eum, applicavit gladium ejus.
:
quitur quasi laminx ferrex.
Cartaiigo iUiiis
:
Gladius quippe Behemoth isUus, ipsa nocendi
Cartilago quidem speciem habet.
namque ossis
mahUa est. Sed ab eo quo bonus per naturam
Quid est ergo quod cartilago ejus lamims ferreis q ^^^^^^ ^^^
^^^^ gj^^^^^ apphcatur, quia ejus ma-
comparatur, nisi quodhi qui iniho debiliores sunt hlia divina dispensaUone restringitur, ne ferire
ad perpetranda mala nequiores existunt ? Ferro tantum hominum mentes quantum appetit per-
quippecceterametaUaconciduntur, etcarUIago ejus mittatur. Iste namque Behemoth, quia princi-
simiUs ferro dicitur, quia hi qui in ejus corpore ad
pium viarum Dei est, cum contra sanctum virum
ostentationem virtutum non siLfficiunt, contra
licenUam tentaUonis accepit, cuncta abstuUt, con-
necem fidelium acrius acoenduntur. Quirecte non vivantes fllios exstinxit, sed gladius ejus a Condi-
ferro tantummodo, sed laminis ferreis compa-
tore rephoatm', cum « Animamilhus serva
dicilur :
rantur quia dum se circumquaque in credulitate (Job. u, Notaudum quoque est quod vesanum
6). »
;
dilatare ambiunt, quasi in ferri se laminis exten-
dogma Arii aperta in hoc loco raUone dissipatur ;
dunt. MoRALiTER. Quid per cartilagjnem, nisi simu- facturam quippe Dei Fihum patitur, et ecce Behe-
latio ejus accipitur ? CarUlago namque ossis os- moth in factura rerum primus creatus ostenditur.
tendit speciem, sed ossis non habet tirmitatem.
Superest ergo ut Arius non faotum Filium pr;edi-
Et sunt nonnuUa viUa quae ostendunt in se recti-
cet, aut eum post Behemoth oonditum stidtum
tudinis speciem. Plerumque in ulciscendis viUis
putet. Quia vero nos cognoscimus cum quanto
crudehtas agitur, et jusUtia putatur, atque immo-
hoste pugnamus, superest ut.unusquisque nos-
derata ira justi zeli meritum creditur. Plerumque trum tanto se plenius auctori subjaceat, quanto
dissoluta remissio quasi mansuetudo ao pietas
contra se saevire violenter adversaru vhes pensat.
habetur; nonnunquam etlusio misericordia credi-
LIBER TRICESIMUS TERTIUS.
Vers. Ib. Huic montes herbas ferunt. — In Scri- D [Isa. u, 2). i Aliquando saacta Ecclesia, ut iUud :
ptura sacra cum numero singulari mons ponitur, « Qui confidunt in Domino sicut mons Sion (Psal.
aUquando incarnatus Dominus designatur, sicut cxxiv, 1). » Ahquando testamentum Domini, sicut
scriptum est « Erit in novissimis diebus prai-pa-
: Habacuc ait « Deus a Libano veniet, et sanctus
:
ratus mons domus Domini in verUcem montium de monte umbroso et condenso (Habac. \\i, i).i>
487 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 488
Aliquaudo apostata angelus, ut illud : " Transmi- A percussus fugiat, et ad corda reproborum frigida
gra in montem sicut passer {Psal. x, 1). » Cum vero redeat. Sequitur : In secreto calami. In sacro elo-
moutes uumero nominantur, aliquando
plurali quio calami vel arundinis appellatioue ahquando
celsitudo apostolorum atque proptietarum desi- verbum manens accipitur, ut Ulud « Lingua mea :
gnatur, ut illud " Justitia tua sicut montes Dei
: calamus scribie, » etc. (Psal. xliv, 2.) -\liquando
{Psal. xxsv, 7). » Aliqu.mdo vero sfeeularium po- doctorum peritia, ut iUud « Et in cubilibus in :
testatum tuuior exprimitur, Jo quibus Jicitur : quibus prius dracones habitabant, orietur viror
• .Montes sicutcera tluxeruut a facie Domini {Psal. calami et junci [Isa. xxxv, 7). » Ubi pcr oalamum
xcvi, j). ) Elati uamque sieculi liujusliuic iiehenioth doctrina scribentium, per juncum viritiitas audi-
herbas ferunl, quia ex eo idum reiiciunt, quod torum intelligitur. .\hquando mobihtas menlis, ut
nequiter operantur, quia suas ilU olferunt fluxas et iUud « Quid cxistis videre ? Arundiuem vento
:
lubricas voluntates. Erunt enim, ait .\postolus, « agitatam ? » (Matlh, xi, 7.) Aliquando nitor glori;e
homines seipsos amantcs, voluptatum amatores temporaUs accipitur, ut iUud Sapientite « Fulge- :
magis quam Dei yll Tim. lu, 2,4). » Quae esterjfo bunt justi et tauquam scintUke in arundineto dis-
herba montium, nisi voluptas tluxa quae ex corde current [Sap. lu, 7). » Ubi arundinetum vitam see-
gignitm- superborum ? Quibus nimirum herbis Be- b cularium appeUat. Hoc ergo loco appsUatione
hemoth iste pascitur, quia in eis pcenam seternee calami, mentes SiKoularium designantur quorum ;
mottis esuriens, eorum perditis moribus satiabitur. corda tacitus tenet, dum eos ad appetitum tempo-
Sequitur : Omnes beslix agri liident ibi. Quid per rahs nitoris atque altitudiuis commovet, et quasi
bestias agri nisi immundi spiritus designantur ? ibi ipse quietus dormit ubi eos quos possidet,
Unde et de ipso malignorum spirituum principe quiescere non permittit. In hoc enim quod ipsi in-
contra Ephrain dicitur : u Bestia agri scindet eos more calami vacui remanent, locum Behe-
teritus
(Ose. xni, 8). » Mala bestia non tran-
Et Isaias : n moth isti ubi apud se requiescere debeat, pr*beut.
sibit per eam [Isa, » Et quid per agrum,
xxxv, 9). Sequitur In locis humentibus.
: Loca namque —
nisi pr.-esens s;uculum accipitur ? Hinc Dominus humeutia sunt terrenorum liomiuum mentes, quas
ait :Ager autem est mundus [Matth. xiii, 28). »
« humor carnaUs concupisoenlias, quia replet, tlui-
.\griergo bestife in herbis montium ludunt, qLiia Loca quippe humenUa sunt opera volup- das facit.
projecta de superioribus in hunc mundum dtemo- tuosa. In his itaque lo.:is humenlibus dortnit, quia
nia pravis superborum operibus delectantur. Bene in reproborum hominum lubrica operatione re-
in herbis ludunt, eum reprobi spiritus liumana quiescit. .\liter Possiiutper loca humentia, mem- :
corda ad illicitas cogitationes perlrahunt. Pro eo bra genitalia, id estluxuria, designari, ut etperca-
^
enim quod superbi quique nullum malum cogi- lamum gloria superbice, et per loca humentia, luxu-
tando praetereunt, nuUa est agri bestia quse non ria corporis exprimatm-. Duo quippe hsec sunt vitia
horum montium lierba satietur. Sequitur quffi humanogeneri immaniterdominantur unum
: :
Vers. 16. .Siib iimbra dormil. Obumbralio in —
videlicet spiritus, atque aUud earnis. Antiquus
sacro eloquio aliquando incarnatio Domini poui- ilaque hostis humaiium genus vel per elationem
tur, ut illud Virtus Altissimi obumbrabit tibi
: < praecipitat, vel per luxuriam premit, quosdam
(Luc. I, Ahquando mentis
refrigerium a fer-
15). » vero etiam in utroque possidet. Sequitur :
vore carnalium cogitationum, ut illud « Sub um- : Vers. 17. Protegunt umbrve umbram ejus. —
bra alarum tuarum protege me (Psal. xvi, 8). » Umbree quippe sunt diaboh omues iniqui qui ;
Vel : « Sub umbra illius quem desiderabam sedi dum imitatioui iniquitatis ejus inserviunt, quasi
(Cant. II, 3). » Aliquando umbras recedentem cha- ab ejus corpore imaginis speoiem trahunt. Um-
ritatem frigidas mentis accipimus, sicut de peccante brte ilaque umbram protegunt quia peccatores
;
hcmine dictum est, quia secutus est umbras. Non- quiqae in qno sibi male sunt conscii, in eo et
nunquam vero per umbram (si tamen cum adjec- alium peccantem dum corripiunt, defendunt.Quod
tione mortis ponatur) vel mors carnis exprimitur, ad hoc nimirum studio faciunt, ne dum culpa in
ut iUud : « Et cooperuit nos umbra morlis (Psal. qua et ipsi obligati sunt, in alus corrigitur, ad
XLiii, 20), » Mors quippe carnis imago est mortis ipsos quaudoque veniatur. Hinc propheta ait :
ffiternae, Vel certe mors diabolus, ut Ulud No- : <> « Oriuntur iu domibus spinae, et urticas, et paliu-
men iUi mors (Apoc. \i, 8). » Umbra ergo mortis rus in munitionibus ejus (Isa, xxsiv, 14) » Ubi per
sunt omnes reprobi, qui ilMus nequitiam elationis urticas cogitationum prurigines, per spinas viUo-
imitantur, ejusque imaginem quasi umbram ex- ruui punctiones, accipimus per paliurum vero, ;
primunt. Hoc autem loco umbra nequitia; torpor quje spiua est deusissima, nequissimorum tuitio-
accipitur, inqua ipse Behemoth dormit, quia con- nem inteUigimus. Circumdabunt eam salices tor-
tra corda claritate calentia soUicitus vigUat, in fri- rentis. —
In sacro eloquio saUcum nomen aU-
gidis autem securus jacet Dormire etiam in sanc- quando pro viriditate boni ponitur, ut Ulud pro-
torum cordibiis non potest, quia si quando se in phet;e « Germinabunt in herbis sicut saUces juxta
:
eis ad momentum coUocat, tantae eum voces exci- fluentes aquas (Joan. xliv, 4). » Aliquando pro
tant, quantaj ex iUorum menlibus sanctte cogita- sterUitate reprobi designantur, ut illud : « InsaUci-
tiones ad ccelum clamant. Unde fit ut bonarum ac- bus in medio ejus, » et reUqua (Psal. cxx.\vi, 2).
tionum armis territus, ac suspiriorum spiculis Torrens utique mortaUs vitae cursum designat, ut
;
^9 EPITOME MORALIUM S. GREG. IN JOB. — LIB. XX.VIII. 490
illud. (( De torrente in via bibet {Psal. cix, 7). » A rem duceret; ibi divinitas, quaj perforaret. In ocu-
Circuindahunl eum salices t07'renlis. Qui amatores lis quippe habere dicimus, quod coram nobis po-
vita; mortalis, a bonis actibus quasi fructibus situm videmus. Antiquus vero hostis humani
alieni, tanto antiquo hosti^-.rctius inlu-erent,
ge-
quanto nerisredemptorem ante se positum vidit, quem
eos largius delectatio transitorue voluptatis infun- cognoscendo confessus, conlitendo pertimuit
di-
dit. Hos ctiam quasi in radieibus
torrens rigat, cens « Quid nobis et tibi, Fih Dei ? Venisti
:
ante
dum in suis cogitationibus amor vitas carnalis ine- tempus torquere nos?» (Matlh. \^n, <29.) quem
briat. Habent bonestatis interdum verba quasi fo- et novit et momordit. Sequitur Et in sudibus
per- :
lia, sed nullum vitfe pondus ex bonis operibus forabit nares ejus. —
Quid aliud sudes, id est pa-
ostendunt. S»quitur :
los acjipimus, qui videlicet e.xacuuntur
ut figan-
tur, nisi acuta sanctorum
? Quie hujus consiha
Vers. 18. Absorbebit fluvium et non mirabilur,
et habet fiduciam quod influat Jordanis in oscjus.
Behemoth nares perforant,
sagacissimas ejus dum
— Quid hoc lcico fluvii nomine, nisi humani gene-
insidias et vigilando circumspiciunt,
et superando
transtigunt. Per nares odor trahitur. Naribus
risdecursio designatur? Quce velut a sui fontis ori- ergo
giue nascendo surgit, sed quasi ad ima defluens
Behemoth callidffi ejus insidi;e designantur, per
quas sagacissime nititur, et occulta cordis nostri
moriendo pertransit. Quid autem signatur apella- B
tione Jordanis, nisi
bona cognoscere, et hsc pessima persuasione dis-
qui jam imbuti sunt sacra-
sipare. In sudibus itaque Dominus nares ejus per-
mento baptismatis? Quia enim Redemptor noster
in hoc flumine baptizari dignatus est, ejus nomine
forat, quia calhdas ejus insidias acutis sanctorum
debent baptizali omnes esprimi, quo hoc ipsum sensibuspenetransenervat.Possuntper sudes acu-
tas, per ipsius carnem manifestee
contigit sacramentuni baptismatis inchoare. Ac si sapienli» verba
sjgnari. Et quia naribus odor trahitur,
ergo diceret -Inte Redemptorem mundi mundum
:
per Behe-
non miratus absorbuit, sed, quod est acrius, etiam moth nares illa antiquihostis exploratiofiguratur;
qui cum Deum incarnatum esse duljitaret,
post Redemptoris adventum quosdam qui baptis- hunc
matis sacramento signati sunt deglutire se posse
miracuhs voluit cognoscere, dicens « Si Filius :
Deies, et rehqua {Matth. iv, 3). Sed dum
,.
conlidit alios enim fidei errore supplantat, alios
:
ei pro-
tinus respondetur «Nonin solo pane
usu pravce operationis inchnat. De tahbus dictum vivit homo,
:
..
et reliqua (Ibid., 4)
est :
K Confitentur nosse Deum, factis autem ne- ; et : .< .\on tenlabis Dominum
gant (Tit.
Deum tuum {Ibid., 7), .. quasi sententiarum sua-
i, 26). .. Et : .. Qui dicit se nosse Deum,
mandata rum acuminibus indagationem antiqui "'
hostis veri-
et ejus non custodit, mendax esi {IJoan. ,
,•
-^ - -^
*!'' Perc^'. quasi nares ejus sudibus perforavit
n, 4). .. Aliter : Quos per Jordauem dicimus C
. SPfTnitm»
Sequitur :
•
exprimi, possunt per fluvium designari quique
enim
;
Veks. 20. An extrahere poteris Leviathan hamo
fide jam veritatis aguoverunt, sed vivere ?
fideliter neghgunt, recte fluvius dici possunt, quia — Subaudis, ut ego. Leviathan quippe additamen-
videhcet deorsum fluunt. Jordanis vero Hebraico
tum eorum dicitur. Hominum videlicet, quibus
vocabulo descensio eorum dicitur. Et sunt non- semel culpam preevaricafionis intulit, et hanc
nulh uui vias veritatis appetentes semefipsos ab- usque ad ceternam mortem quotidie pessimis sug-
gestionibus extendit. Potest quoque per irrisionrm
jiciunt,atque a vita; veteris elatione discedunt
cumque Leviatban vocari. Primo quippe homini persua-
feterna cupiunt, valde se ab hoc mundo
sione calhda divinitatem se additurum
ahenos reddunt. Hinc diritur « Qui vult post me :
perhibuit,
sed immortahtatem tulit. Sed Leviathan iste
venire abneget semetipsum {Matth. xvi, 24j. Sed ..
hamo
antiquus hostis hoc pro magno non habet.cum sub captus est. quia in Redemptore nostro dum per
jure
satellites suos escam corporis momordit, divinita-
suffi tyrannidis terrena qua;rentes tenet. Pro-
pheta quippe testante cognovimus quia escx ejus iUum aculeus perforavit. Hujushamilinea, Chri- tis
sti est genealogia. Nam cum dicitur: «
eiectie. Magnopere enim ihos rapere nititur,
quos Abraham ge-
despectos terrenis studiis, jungi jam ccelestibus d nuit Isaac, Isaac genuit "'^'°'' {Matth.
""' •''^*' ^'°"" Jacob '"'^"''^- i,
'' 2),
^^' usque
" "^l"'
..
T!.
contemplatur. Hinc per prophetam dicitur « Vo
Vo-
™ vu-gmem, quasi quKdam linea torque
:
tur, in cujus extremo incarnatur Dominus,
cavitDominus judicium ad ignem, et devoravit id est
abyssum multum, et comedit partem domus(Z)aw. hamus hgaretur. quem in his aquis humani gene-
VII, 4). .1 Sequitur :
ris dependentem aperto ore iste cetus appeteret.
Sequitur Et fune liga is linguam ejus 1 Subaudis,
:
Vers. In oculis ejus quasi kamo capiet eum.
19. utego. Scripturaenim sacrafunisnominealiquando
— Quis nesciat quod in hamo esca ostenditur, acu- dimensionem sortis designat, ut illud « Funes ce- :
leus occultatur ? Esca enim provocat, ut aculeus
ciderunt mihi in prfficlaris, et reliqua {Psal. xv, ,.
pungat. Dominus itaque noster ad humani generis Aliquando peccata, ut ihud propheta;
6). : « Vie qui
redemptionem veniens, velut quemdam de se in trahitis iniquitates in funiculis vanitatis (Isa. v,
necem diaboh hamum fecit. Assumpsit enim cor- 18). Aliquando autem fidem designareconsuevit.
-.
pus, ut in eo Behemoth iste quasi escam suam Salomone attestante, qui ait « Funiculus triplex :
mortem carnisappeteret; quammortemdumin illo difflcUe rumpitur {Eccle. iv, 12). » Hoc
itaque loco
injusteappeUt, nosquosquasi juste tenebat, amisit funis nomine, sive peccatum, sive fidem
nil
Ibi quippe inerat humanitas, quaj ad se devorato-
obstat intelhgi. Incarnatus vero Dominus fune lin-
Patrol. CX.VXIII.
16
:
S. ODONIS AJiBATIS HJNIACENSIS II 492
49«
cuam leviathan ligavit, qiiia • in similitudine car- A servim sempiternum? - Subaudis, ut ego. Anti
et omnia ei quus itaque liostis, et a sinceritate divin.ie inno-
nis peccati {Rom. vni, 3), » apparuit,
Aposto- centi^e, maliti;e succensiis face, discordat, sed
rorura ejus prfedicamenta damnavit, ut
ab ejus judicio, eliam discordando non discrepal.
lus ait « Et de peecato damnavit poceatum
:
{Ibid.).»
Unde bene pcr prophetam dieitur « Et desolabit :
Nam viros justos scmpcr malevole tentari appetit,
.i^gypti [Isa. xi, VS). » Si sed tamen hoc Domino vel misericorditer fieri,
Dominus Unguam maris
leviathan hngua fune vel juste permittit. Ha'c ergo ipsa tentationis h-
autem fune fides signatur,
quia, extensa fidei Trinitatis doctrina, centia pactum voeatur, in qua et desiderium ten-
striugifur,
tamen per eam miro modo vo-
errorum prwdicamenta siluerunt. Hinc enim scri-
tatoris agitur, et
Tu dirupisti fontes et torrentes, etc. luntas justi dispensatoris impletur. In pacto nam-
ptum est : «
que discordantium jurgia fine desiderato conclu-
[Psal. Lxxni), 15). Sequitur :
Nnnq"id pones cimduin in naz-ihus duntur. Et bene ex hoc pacto servus accipi perhi-
VERS.^ii.
Subaudis, ut ego. Sicul per nares insi- betur, quia inde obtemperat nutibus supernffi gra-
p/KS?— suas.
omnipoten- fife, unde exercet iram nequissimffi voluntatis
diK, ita per circuhim divinse virtutis
ei in naribus poni- Servus ergo ex pacto est, qui dum voluntatem
tia designatur. Cireulus ergo
consilii vo-
tur, dum circumducta protectionis supern» for- B suam implere permittitur, a superni
luntate ligatur. Hoc autem in loco a Domino non
midine ejus sagacia retinetnr, nec contra infirmi-
perdi- sohim ex pacto servus, sed sempiternus servus ac-
tates hominum tantum prEevaleat.quantum
explorat. Potest etiam cipitur. Neque enim justos jani in felicitatc poOen-
tionis argumenta latenter
adjutorium desi- sed cum suo corpore re-
tes tentare permittitur,
circuh nomine occulti judicii
naribus a Domino cu-- probis scihcet fiammis ultricibus tradetur, quibus
gnari. I.eviathan itaque in
in insi- sine fine erucietur, quos scihcet cruciatus, dum
culus ponituv, quia juchcii ejus notentia
prsvaleat, coarctatur. justi conspiciunt, in Dei laudibus crescunt. Igitur,
diis suis, ne quantum vilt
< Ponam circuhim sl utihtate justorum, et hic tentaho, et illic dam.
Unde regi Babylonise dieitur :
{IV lieg. xix, 28). » Sequitur Aut nafio proficit, seinpiternus servus est. Sequitur :
in naribus tuis
armilla perforaMs maxillam ejus ?
Subaudis, —
:
Vers. 24. Nunquid illudes ei quasi avi ? Quid —
jndicii erga nos estquod adversarius noster prius Behemoth, post-
ut ego. Per armillam occulti ejus
protecfio impensa designatur. Maxilla
itaque le- modum leviathan dicitur, nunc vero avi perdifio-
misericordia^ nis suffi ihusioncm comparat? Behemoth quippe
viathan perforatur, quia ineftabih
qua;quadrupes ostenditur,
antiqui hostis
mahtiee <iuu4ui
potenfia sic maiuite
DOtenlia ii>jo,,i.T -- -
obviat, ut
^,^.. ali- — ,
beUua interpretalur,
^ . . -
dnm sictU bos fenum comedere perhrbetur. Lev.a
miando eos etiam. quos jam eepit, amittat, et ^
^ .... \ /„..:_,„» ,.wi== fii.Qnvprr>nnia
than hamo capitur, procul
vero quia ham.icanitur. dubio serpens
Droculdubioserpeni
perpetratas
quasi ab ore illius cadunt, qui post qua-
ore te- in aquis innotescitur. Irrationale ufique et
culpas ad innocentiam redeunt. .\hter. In
non quos perfeete peccato drupes animal est per actionis immunds fatuita-
nere leviathan dicitur,
tem, draco pcr nocendi malitiam, avis per suhtilis
imphcat, sed quos adhuc peccati persnasionibus stuUitiam
dum ten- naturffi levitatem. In eis quippe quos ad
tentat, sed miro dispensafionis ordine,
luxurise excitat, jumentum est; in eis autem quos
tantur, humihantur dum humihantur,
;
ejus esse
desinnnt.Mandendum quideni, sed non deglu- ad nocendi mahtiam inflammat, draco est in eis ;
jam
autem quos in statu superbiie quasi alta sapientes
fiendum acceperat Paulum, quando illum, post
elevat, avis est. Sed huic videhcet quasi avi Domi-
tot revelafionum sublimia. stimulis carnis agita-
dispensatio- nus ihusit, dum eiin passione unigeniti Fihi osten-
bat (// Cor. xu, 7). Unde occultis Dei
dit carnem quasi escam, sed laqueum
divinitatis
nibus serviens, sanctos ad interitum tentatvolens,
abscondit. Sequitur Aut ligabis eum ancillis tuis?
sed ad regnum tentando sei-vat invitus. Sequitur
:
Vers. 22. Nunquid multiplirabit ad te preces,
— Subaudis, ut ego. In serns etsi despecta est con-
—
Subaudis, ut mihi. Si difio,virihtas viget,in anciUis autem cum conditione
autloquetur tibimoUia?
Dei verba referantur, pariter sexus aU Ancilhs ergo suis leviathan hu-
enim ad personam hffic :
Fihi
hgavit, quia, attestanK
Dominushgavit,
iusfortitudinem Dominus attestante
incarnato Domino ci moUia loquebatur, cum
. Ir. ^...ntnn infinpha ti,i- c.im di-*^
; di- jusfortitudinem
« Scio quia sis Sanctus Dei {ilarc. r, 24). » Paulo, « lufirma mundi elegit Deus, ut eonfundat
ceret :
cum
per legiones diceret Si '• fortia {ICor. i, 27). » Unde Salomon aU « Sapien- :
Preces multiplicat, :
poreoriim (MaUh. tiatedificavit sibi domum.etsciditcolumnasseptem,
ejieis nos, mitte nos in gregem
potest quia ad iramolavitvictimas,miscuUvinum,proposuUmen-
vni, 31). » Quamvis intelhgi aptius
Deum preces multiplieat, cnm in judicio iniqui, sam misit anciUas suas ut vocarent ad arcem et ad
,
moenia civitatis {Prov. ix, 1, 2). > Infirmos enim
qui sunt corpus ejus, sibi parci deprecantur, di-
prsdicatores mundo exhibuit, et potentes quosque
centes : > Domine, Domine, aperi nobis {Lttc.
iii,
re-
25).» Quibus respondefiir: .Nescio vos (Ibid.).
» qui ejus corpus fuerunt sub terroris sui vJBcla
strinxit, et in semetipso leviathan iste ancUhs
Hga-
Mollia etiam per membra sua ttmc loquetur, cum
eum infirmis praedicanfibus, veritatis lumine
dixerint r « Domine, Domine, nonne in nomine tuo
tur,
clarescentes contra electorum mentes anfiquus
ho.
prophetavimus ? » etc. {Matth. vn, 22.) Sed mox
audient. » Nescioqui esfis {Ihid., 23). » Sequitur : stisnon quantum vult, saevire permittilur, Sed ne
Vehs. 23. Nunquid feriet tecmn paclum ?
— sub infidehtatis captivUate cunctos quos appeUt
neat, signis et virtutihus coaretatur.
Sequitur
Et accipies eum
:
-ubaudis, Ht mecum. Sequitur :
te
:
493 EPITOME MORAI.IIJM S. (iREG. IN JOB. — LIB. X.XXIII. 494
Vers. 2 Concident eiiui amici, divident illmn k cunclis prxcipilabitnr. Quia reterno tunc judice —
negolialores enim conciditur leviathan
Toties apparente, astantibus legionilHis ange-
terribiliter
iste, qiioties divini verbi gladio sna ab illo mem- iorum, atque electis omnibus ad hoc spectaculum
braseparantiir. Iniqaienimcnm veritatemaudiunt, dcductis, ista bellua crudelis et fortis in medium
et saneto timore pereulsi ab antiqiii liostis se imi- captiva deducetur, etoum suo corpore, id est, cum
tatione suspendimt, ipse in corpore suo dividitur, reprobis omnibus ieternse gehennfflinoendiis man-
cui hi qui prave inservierant, snbtrahunlur. Sancti cipatur, cum dicitur : « Discedite a me, maledicti,
enim praedicatores prius ancillte sunt per formidi- etc. (Mattk. XXV, 41). » Sequitur :
nem. De quibus dicitur : « Nolite timere, pusillus CAPUT XLI.
prex (£?('". \ii, 32). " .Vmici per fidem. Ut illud : Vehs. I, "2. Non quasi crudelis suscitabo eum .
—
« Vos autem dixi amicos, » etc. (Joan. \v, I.S). Ad Et velutmox a nobis rationis causa quasrerelur,
si
extremum qiioque negotiatores per actionem. Ut quomodo eum non quasi crudelis susoitas, quem
illud : K Eantes in mundum nniversum, priedicate sciinus quia tantos invadere et devorare permittis ?
Evanfrelium omni creatarse (Marc. xvi, 13). » In statim subditur dicens Quis enim resistere potesl :
praedicatione quippe lidei, quasi quoddam necto- vultuimeo ? et Quis ante dedit mifti. ut reddam
:
tinm seritur, dum verbum daliir, ct tides ab audi- B ei? —
Quibus duobus versibus, etvirtutem sum po-
torilnis suinitur. Hinc enim Psalmista ait : " Su- tentiffl, et omne pondus rationis explevit. Ac si
niite psalmuni etdate tj'mpanum(Ps(7^. lxxx, 3). >>
ergo diceret. Non eum quasi crudehs suscito,
Et rursum, Saiomon ex voce sanctie Ecclesiie ait quia de ejus fortitudine electos meos potenter eri-
(' Sindonem fecit et vendidit, et cinguUim tradidit pio et rursum reprobos non injuste, scd rationa-
;
Chanauffio (Prov. xxxi.Sil. » Quia enim per priii- biliter damno, id est, et eos quos benigne eligo,
dicatores Uei valde landabiliter a leviathan istorcs eripere mirabiliter possum, et eos quos respuo,
possessa dividitur, Veritatis vox per prophetam non iujuste derelinquo. Nemo quippe ut divina il-
pojhcetur dicens « Et si separaveris pretiosum a
: luin gratia subsequatur prius aliquid contulit Deo.
vili, quasi os meum eris (Jer. xv, (9). » Sequitur : Scriptum quippe est " Misericordia ejus praeve- :
Vers. 26. Nunquid implebis sagenas pellc ejus, niet me Et Paulus
(Psal. lviu, H). « Gratia sal- » :
aut gurgustimn pisciurn rupite illius? — Quid per vi facti estis hoc non ex vobis
per fidem, Dei et :
sagenas, aul gurgustiuin pisciiim, nisi Ecclesife ti- donum est (Ephes. u, 8). » Bonum quippe quod
delium,qua^ unam catholicaui faoiunt, desiguan- agimus et Dei estet nostrum Dei, per prfflvenien- ;
Unde in Evangelio scriptum est « Simile est
tur ? : tem gratiam nostrum, per obseqaentem liberam
;
regnum ccBlorum sagen;e missse in mare, ef ex om- ^^
voluntatem. Quapropter et Deo gratias in ffiternum
ni genere piscium congreganti {Matth. xui, 47). » agimus, et tamen retribui nobis prfflmia speramus.
In pelle vero leviathan istius, stultos ejus corporis, Sequitur : Omnia quse sub ccplo sutit, mea sunt. —
in capite autem prudentes accipimas. Vel certe Omnibus liquet quod non solum ea quffl sub ccelo
ad hajc extrema ser-
pelle quffl est exterius,subditi sunt, sed etiam quffl super ca?los sunt ejus volun-
vientes, autem prfepositi designantur.
capite tati serviunt. Sed quia de leviathan loquitur, qui
Prius itaque intra sanctam Ecclesiam iidelium jam non in ^therei cceli sede continetiir, cnncta
quasi pellem diaboli, extremos atque infirmos, quffl sub ccelo sunt asserit sua esse, ut eum quo-
id est, indoctos piscatores colligit, et postmo- que de ccelo cecidit, suffl edoceat potestati ser-
cjui
dum caput illius, id est, philosophos et prudentes vire. Sequitur :
sibi adversarios subdidit. Seqaitur : Vers. 3.Nonparcamei,et verbis potentibiis,et ad
Vers. 27. Pone super eum manum luam. — deprecandum compositis. Quis hoc legisse se —
Id est, ut ego, qui forti illum potentia repri- novit, nequaquam existimet quia culparum sua-
mens, non plasquam expedit sffivire permitto. rum diabolus sit veniam petiturus. Sed fortassede
Vel certe super eum manum ponere est, vir- Antichristo dioitur : « Quem Dominus Jesus Chris-
tutis potestate superare. Sequitur : Memento tus interficiet spiritu oris sui (11 Thess. ii, 8), » Ut
belli nec ultra addas loqui. — Ac si aperte territus tantffl majestatis prfflsentia ad preces in-
diceretur : Si occulti hostis contra te bellum clinetur. Quod tamen de iniqais omnibus inteDigi
consideras, quidquid a me pateris non accusas. aptius potest, qui sero ad petitionum verba ve-
Alta quippe dispensatio jndiciorum Dei idcirco niunt. Unde in Evangelio Veritas dicit : « Domine,
sfppe bene merentes famulos vel minis impetit, Domine, aperi nobis (Matth. xxv, W). » Quibus
vel flagelhs premit, quia mira potentia praivi- respondetur : « Amen dico vobis, nescio vos [Ibid.,
dit. Quod si quieti ac liberi in tranquillitate per- 12). » Possumus hoc tempore accipere quod
et in
sislerent, tentationes ferre adversarii non valen- de futuro diximus. Sunt namque nonnulh qui pro"
tes, mente prostrati vulneribus jacerent. Sequi- lixas ad Deum preceshabent, sed vitamdeprecan-
tur : tium non habent. Hi quippe et fletus in oratione
Vers. 'iS.Eccespesejusfrustrabitur eum. — Quod pcrcipiunt, et tamen expletis precibus cum vitio-
sic dc co debct intelligi, ut referri etiam ad corpus rum nequaquam pro reter-
suggcstione pulsantur,
illius possit, qnia iniqui omnes qiii districtioncm ni regni desiderio se flevisscmeminerunt. Quorum
justiticB divinae non metuunt, incassum sibi de mi- tamen petitionibus Deus non parcit, quia eoruo»
sericordia blandiuntur. Sequitur Et videntibus : preces opere destruuntur. Sequitur :
)
495 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 496
Vers. 4. Quis revelabit faciem indiimenti ejiis ! A reproborum cum de iniquitale corripilur, quibus
Subaadis, nisiego.qui sers'orum meoriim gratiam valet tergiversationibus se excusare conatur, et
subtilissim;e discrotionis inspiro, ut, revclata ma- quasi quasdam defensionis suse squamas objicit,
litia, faciem ejus nudam videant, quam ille sub ue transfigi sugitta veritatis possit. Quisquis enim,
habitu sanctitatis occultat? Lalenter enim levia- dum peccatum suum magis excusare
001 ripitur,
than sub specie sanctitatis il-
iste boiiis insidians, appetit quam quasi squamis tegitur, ne a
deflere,
luilit, ut mala qu» eis pubhce non valet inferre, sauctis praedicatoribus gladio verbi jaculetur. Has
tecto bonie actionis velamine subintromittat. Unde defensionum suarum sqiiamas amisil Paulus in il-
et membra ejus s;epe cum aperla nequitia nocere luminatione. Sicut scriptum est de eo : « Et ce-.-i-
non possunt, bonai actionis habitum sumunt. Ilinc derunt ab oculis ejus tanquam squamse {Act. ix,
enim scriptum est Ipse enim Satanas transli-
: <c 18. Hne squamee, quamvis omnepene humanum
J>
gurat se in angelum hicis (// Cor. xi, 14). » Quid genus contegant, hy|)ocritarum tamen specialiter
ergo mirum si minisiri ejus transligurantur vclut etcallidorum hominummentes premunt. Ipsi enim
ministri justiliee ? Sequitur : El inmedium oris culpas suas tanto vehementius couhteri refugiunt,
ejus quis intravil ? — Subaudis, nisi ego, qui per quanto et stultius videri ab hominibus peccatores
secretas electorum mentes suggestionum ejus ver- B erubescunt. De quibus bene per prophetam dici-
ba discutio, ut nequaquam pensantur quod rcso- tur " Ibi cubavit lamia, et invenit siiii requiem,
:
nant, sed quo iutendant. Sequitur : ibi habuit foveam hericius (Isa. xxxiv, 14-15). »
Vers. o. Portiis vultus ejus quis aperiet? — Sub- Per lamiam quippe h^-poerita?, per hericium vero
audis, nisi ego, qui electis meis magistios errorum malitiosi quippe qui diversis se defensionibus con-
sub specie sanctitatis absconditos, perspicua cogi- gerunt, designantur. Sequitur :
tatione manifesto '? Sicut enim sancti prasdicatores Vers. 7. Uyia uni conjungitur, ct ne spiraculum
portffi Sioa vocantur, ita etiam per portas levia- incedit per ea. —
Quia iuiquitatibus suis duin vi-
than istius, errorum magistri signantur, quorum cissim se superba defeusione protegunt, sanctee
dum prajdicatio perversa recipitur, miseris audi- exhortationis spicula ad se nullatenus permittunt.
toribus via perditionis aperitur. Sequitur : Per gy- Sequitur :
rum dentium ejus formido. — Id est, iniquos prae- Una alteri adhserebit, et lenentes se ne-
Vers. 8.
dicatores Antichristi perversie hujus s;eculi prote- quaquam separabuntur. — Qui enira divisi corrigi
gunt potestates. Nam quos illi appetunt loquendo poterant, iniquitatum suarum pertinacia vincti
seducere, multi potentiiim student sa^viendo terre- perdurant et tanto magis quotidie a cognitione ;
re. Hinc in .\pocalypsi scriptum est « Potestas
q justitiaj separabiliores fiunt, quanto a se invicem
:
equorum in ore et in caudis ejus (Apoc. ix, 19. nuUa increpatione separantur. Hinc Salomon ait :
In ore namque doctorum cauda vero scientia, in Stuppa coUecta synagoga peccantium [Eccli. xxi,
saecularium potentia flguratur. Sieut enim sanctre 10). » Hinc Nahum propheta ait « Sicut spinas in- :
Ecclesia; sunt deutes, de quibus dicitur « Dentes : vicem complectuntur, sic convivium eorumpariter
tui sicut grex detonsarum, » etc (Cant. iv, 2) ila potantium [Nah. 10). » Sequitur :
leviathan dentes sunt errorum magistri, qui repro- Vers. 9. Sternutatio ejus splendor ignis. — Ster-
borum vitam mordendo dilauiant, et eos a verita- nutatio quippe inUato a pectore exsurgit, qu<-B cum
tis integritate subductos,insacriricio falsitatisma- apertos ad emanandum
poros iion invenit, cere-
ctant. Sequitur : bram tangit, et congesta per nares exiens, totum
Vers. (i. Corpus ill.ius quasi scuta fusiiia. — In caput protinus concutit. Quasi enim inflatio a pec-
Scriptura sacra scuti noinine aliquandoprodiviua tore leviathan surgil, dum elatio se erigit ex prtB-
protectione ponitur. Ut iUud « Domine, ut scuto : sentis saecuh potestate sed poros non invenit,
:
bon;e voluntatis ture, » etc.(Psai.v, 13). .\hquando quia contra justos extoUere quantum appetit,
pro humanarepugnatione,ut illud :« Ibiconfringet prohibetur. Cerebrum autem concutit, quia sen-
potentias, et gladium et scutum [Psal. lxxv, 4). » sum Satan;e in fine mundi arctius pertubat, et ca-
Scuta quippe fusilia ictu quidem ferientium minime put turbat, dun; per Antichristum persecutionem
penetrantur, sed suo sc lapsu perfragmenta dissol- lidehum vehementer excitat. Tunc congesta in-
vunt. Corpus ergo leviathan istius, id est, omnes flatioper ejus nares egreditur, quia tota su-
iniqui, quia per obstinationem duri sunt, sed per perbiae ejus iniquitas apertis mahtiaj flatibus
vitam fragiles, scutis fusilibus comparantur. Cum demonstratur. Sternutatio ergo vocatur iUa ex-
enim vcrl)a prajdicationis audiunt, nullo corre- trema AnUchristi commotio , in quo leviathan
ptionis jaculo sepenetiarepermittunt,quiain omni ingreditur, ut per eum reprobis principetur :
peccato quod faciunt, scutum superbaj defensionis et si potest fieri, ut membra etiam Domini
opponunt. Hinc per Jeremiam dicitur « Reddes : electa perturbet ;
qui tantis signis et prodigiis uti-
ei vicem, Domine, juxta opera manuum suaru n ;
tur, ut miraculorum potentia quasi quodam ignis
dabis eis scutuiu cordis laborem tuuin (Thren. iii, lumine resplendere videatur. Sequitur Oculi ejus :
6t-6o). » Sequitur : Compactuin squainis se prx- ut palpcbrx diluculi. —
Per oculos quippe ejus
sentibus [prementibus]. — Fertur quia draconis consiliarii designantur, qui dum perversis machi-
corpus squamis tegitm", nec citius jaculatione pe- nationibus quse qualiter agenda sint praevident,
netratur. Ita omne corpus diaboh, id est, multitudo malignis ejus operariis quasi oslensumpedibus iter
::
497 EIPTOME MORALIUM S. C.REG. IN JOB. — LIB. XXXIV. 498
pr;ebi'.nt. Qui recte palpebris comparantur. diluciili deatur. Qui etiam aliqiiando eleclorum ocujos
Palpebras namque diluculi extremas noctis horas tangit. Hinc enim scriptum esl: Turbalus est <i
accipimus. Prudentes igitur perversis Anlichristi prce ira oculus meus {Psal. vi, 8).« Fumus iste re-
consilii^ inhierentes, quasi palpebne sunt diluculi, proborum cordihus quot illicita desideria inserit,
quia fidem quam in Christo inveniunt quasi erro- quasi per tot ante oculos globos cogitationum in-
ris nocti venerationem Antichristi ve-
(66) et turaesoit. Hinc Jocl ait « Residuum eruce corae-
:
rum esse mane pollicentur. Spondent enim se te- dit locusta, et residuum locustfe comedit brucus,
nebras repellere, et veritatis lucem signis clares- et residuum bruci comedit rubigo (/oei. i, 4).» Ubi
centibus nuntiare. Sequitur : luxuria, et inanis gloria, et ventris ingluvies, et
Vers. 10. De ore ejus lampades procedmit. — ira designatur. Sequitur Sicut ollx succensx
:
Qui enim procedunt, oculi qui autem prcedicant, ;
atque fercentis. —
Velut enim olla ferveus est
os vocantur. Sed de hoc ore lampades exeunt, unaqufeque tunc anima cogitationum suarum im-
quia mentes audientium ad amorem perlidiie ac- petus, quasi spuraas undaruin ardentium, susti-
cendunt. Unde enim quasi per sapientiam lucent, nens. Quasi ignis zeli commovit, et ipsa tempora-
inde procul dubio per nequitiam concremant. Se- hs oppressio more oll;e intrinsecus clausas tenet.
quitur. Stcut tsedse ignis accensx. Tseda enim, g — Moraliter. Olla enim succenditur, cum mens hu-
cum odorem quidem suavem liabet,
accenditur, mana mahgni hostis suasionibus instigatur. Olla
sed lumen obscurum ita isti prtedicatores Anti-
; autem fervet cum jam etiam per consensum in
christi, quia sanctilatis speciem sibi arrogant, sed desideriis pravte persuasionis accenditur, et tot
tanien opera iniquitatis exercent. Olent enim per undas fervendo projicit, per quot se nequitias
similitudinem justiti.e, sed obscure ardent per ne- usque ad exteriora opera extendit. Hinc enim scri-
quitiae perpetratiorem. Sequitur : ptum est: « OUam succensam ego video et faciem
Veks. \\. De naribus ejus procedit fumus. — ejus a facie Aquilonis {Jer. i, \'.i). » Sequitur :
Oculorum quippe acies fumo sauciatur, id est, de Vers. 12. Halitus ejus pruiias ardere facit. —
mu'aculorum ejus insidiis ad momentum caligino- Quid enim prunas, nisi succeusas internis concu-
sa dubietas etiam in electorum corde generatur. piscentiis reproborum hominum mentes appellat?
l)e leviathan quippe naribus fumus exit, quia ex Ardent enim cum quodlibet temporale appetunt.
ejus prodigiis mendacibus, etiam bonarum men- Toties igitur leviathan halitus prunas accendit,
tium oculos trepidationis cahgo confundit. Hinc quoties ejus occulta suggestio humauas mentes ad
enim dicitur « Surgent pseudochristi, et pseudo-
:
delectationes illicitas pertrahit ; alias namque su-
prophetse, et dabunt sigua et prodigia, ita ut in perbife, alias invidia?, alias luxurife faciiuis in-
errorem inducantur, si fieri potest, etiam ele- llammat. Sequitur Et /lamina de ore ejus egredi-
:
cti. » (Matlh. xxiv, 24.) Moralitkr. Quia leviathan tur.— Klamma quippeejus oris est, ipsa instigatio
iste serpens et regulus dicitur, sicut Isaias ail occultcB loculionis, quam prave ad uniuscujusque
II De radice colubri egredietur regulus [Isa. animum pertingere facit. Unde anlct in desideriis
XIV, 29), » et regulus non morsus sed flatu animus, cum ejus suggestionibus instigatur. Hajc
perimit, recte de naribus ejus fumus proce- quotidie suggerit, haec usque ad prssentis vitae
dere cujus noxiis
asseritur, inspirationibus terminum suggerere non desistit, sed tunc se ne-
prava in humanis cordibus cogitatio nascitur, per quius dilatat, cum perillum damnatum hominum
quam acies mentis obtunditur, ne lux interna vi veniens, in Imjus mundise gloria apertius osteudat.
(66) Horum puuctorum loco in Ms., hfec vox liabetur t'masse)7m<, sed qufe Latina minime videtur
LIBEK TUICESIMIS OIARTLS.
Vers.1.3. In colki ejus morabitur fortitudo. D designari. Unde scriptum est « Facies mea prae- :
— Quid enim collo leviathan istius nisi ela- cedet te (Exod. xxxiii, 14).» Sciendum vero est
,
tionis extensio designatur ? Qui contra Deum quod egestas in sacro eloquio alilcr electorum
se erigens, cum simulatione sanctitatis, etiam tu- pouitur, atque alitei- reproborum. Egestas nam-
more potestatis extoUitur. Quia enim per collum quc electorum est, cum ver» divitife coslestis pa-
superbia designalur, Isaias testatur dicens triffi ad eorum animum rcileunt, et in hoc
« Ambulaverunt exteuto collo [Isa. lu, 16).» ferumnoso proesentis vitse exsilio positi, paupe-
Quidquid utique tunc superbe extoUitur, quid- res se esse meminerunt. De illis divitiis Paulus
quid callide machinatur, etiam sub virtute po- dicit " Ut sciatis quiB sit ejus vocationis spes,
:
tentiiE saecularis exsequitur. Quod Daniel prophe- et qufE divitias glorioe lieereditatis ejus in sanctis
ta intuens ait « Dolus in manu ejus dirigetur
: [Ephes. 1, 18).» Egestas vero reproborum pro-
(Dan. VIII, 25). » Sequitur Et faciem ejus prx- : prie dicitur, quia, dum replentur vitiis, virtutum
cedit egestas. —
Per faciem quippe solet notitia divitiis vacuantur. De his dicitur « Dicis ^uod ;
:
499 S. ODONIS ARliATIS Cl.UNIACEWSIS II 300
dives siim et locu[iltaaUis, el luillius eiieo ; et ne- A Vicus. 1(J. Ctm siibinlus fumt, timelmid angeli,
scis quia tu es miser, et miserabilis, paiipei', et el teriiti piay/abioiliir. — Solet in Soripliira ali-
cfficus, et nudus (Apoc. iii, 17).» !Cgest;is eisjo l'a- quando tempns prwtcriium pro fulurum futuvo, el
ciem praeceiiet, quianemo cognitioniejus iunfi;itui', pro prjBterito poni. Sicul Joanni mulicr paritura
nisi prius virtulum iliviliis, vel cogitalionibiis san- inaseuhim qui vegat gentes in virga forrea, res ge-
ctisdenudetur. Vel certe quia multis it:i fi-aiiilu- sta futura domonstratur (Apor. xil, ii); et Psaimi-
lenler subrepit, ut ab eis reprehendi nequaqn.uu sta: Foderunt,» inquit, « tnanus meas et podes
"
possit. El sic eorum virtutes evacuat, quatenus meos (Psal. xxi, 17), res futura pro jSrfp.terita po-
>
astutieemalitiam non ostendat, faciein ejus eges- nitur. Hoc ergo loco nil obstat intelligi, quia sub
tas prfeire perhibetur. Hinc enim dicitur por pro- fntnri temporis modo pr;etcrita desoribunlnr. C.a-
phetam " Comedernut alieni robur ejns. et ipsc
: denti- ila<jufi abarce beatitndiiiis leviatlian, rninam
igiioiavit (Oif. VII, 9). » Aliter : Terribili quidem ejus(!;iani (dalos angelos expavisse, ut cniu istinn
ordine dispositionis occult;e, priusquam lcviatlian ex illornm nniiiero snperbia elapsus ejccit, illos ail
iste in illo damnato homine quem assumit appa- robiistius standum tiuior ipse solidaret. Hujus ita-
reat, a sancta Ecclesia virtutum signa subtrahun- qiic lapsns eos el terruit et pnrgavit: lerruit, iio
tur, doctriniB verba conticescunt, miraculorum g couditorem suum snperbe despicerent, pnrgavit
prodigia tolluntur, et tunc contra eos antiquus Ycro, qnia exeuutibus reprobis acUini est, nt electi
ille per aperta prodigia hostis oslenditur. Qnam- soli. ijiii beate iu a»lernnm viverent, remaneient.
vis eliam lidelibus in ejus cerlamine signa non Possumus hoc loeo etiani angelossanclos pr;Bdica-
deerunt. Sed tanta erunt illius, ut nostrorum aut tores accipere. Uinc propheta ait: n Angeli pacis
pauca, aut nulla videantur. Sequitur: amare tlebunt (Isa. xwni, 7). » Hinc Malachias
Vers. li. Meinbra carnium ejus cohxrenlia sibi. ait: <• l.abia sacerdotis cnstoiiiont scicnliain, et le-
— Carnes cnim leviathan hujus sunt or.ines re- gem lequirent cx ore ejns. qnia augeius Doinini
prohi, qui ad intelleclum spiritualis pcr
patria; exorcitnnni est (Malach. ii, 7). » .Vdveniento ii.im-
desiderinm non assurgunt. Membra que districto judice, extrema hic levialhau
vero sunt hi
qui eisdem perverse agentibus, et sese ad iniqui- damnatio designatur, fiua de lioc mundo per
tatem priPcodeutibus conjunguntur. Sicut e contra iram jndicii tollitu". qr.i nunc mii'a miinsnotii-
per Paulnm de Dominico corpore dicilur: n Vos diuis long;inimitato toloratiir. T;iiito anloin hinc
estis corpus Chrisli et membra de membro (!Cor. pondeic lerroris e,<outilur, ut sanctoruin otiam
Xii, 27). » Quia enim malignus hostis sibi in per- pr.edicatorum fortitudo, ((ui in corporibns rcperiri
verso opere a primis usque ad maximam concor- „ potuerint, immenso terrore turbetur. Qni territi
dat, divinus sermo in eo mcmbra carnium sibi piirgantur, quia si qua eis inesse poterit lovinin
met cohffrentiam memorat; sio namqne perversa rubigo vitiorum, hoc pavore excoquitnr. Conside-
unanimiter sentinnt, ut nulla contra se vicissim randiim voro est, hi qui odernnt advontnm judi-
disputatione dividantur. Et idcirco coutra bonos cis, quid facient si terrorem tanU judioii eli;im qiii
vehementer prfevalent, quia in malo se concordi- diligunt expavescunt? Sequitiir:
ter lenent. Quam scindi optat concordiam pro- Vers. 17. <'um apprehenderit euin gladius. sub-
pheta, dicens " PrKcipita, Domine, et divide lin-
: sisterenonpoterit neque asla,nequelhnra:r. In —
guas eorum (Psal. ljv, 10).» Sequitur Millet Scriptura aliquando per gladinm sancta priedicatio
:
contra eum fuLmina et ad locum alium non fe- dosignaliir, ut illud « Et gla.lius spiritns, qiiod est :
rentitr. —
Quid appellatione fulminis, nisi tre- Verbum Dei (Ephes. vi, 17).» .\liquando oeterna
mendae illee extremi judicii sententiee desi- damnalio, ut illud " Si multiplicaU fuerint filii :
gnantur ? Quae idcirco fulmina vocantur, quia ejus in gladio ernnt (.Job. xxvii, 14).» Aliquando
nimirum eos quos feriunt in perpetuum incen- tribulalio temporalis, ut illud : .< El tuam ipsins ani-
dunt fulmina ad locum alium non referentur. quia mam perlran-ibil gladins (Luc. ii, 33).» Aliqnando
justis gaudentibus, solos tunc reprobos feriunt. antiqiii liostis ira vel persuasio designatur, ut il-
Sequitur : lud : " Qni liberas David servnm luiim de gladio
Yers. lo. Cor ejus indurabitur tanquam lapis. maligno (Psai. ergo hostis
o.xliu, 10).» Antiqui
— Cor enim antiqui hostis, ut lapis indurabitur est gladius ille usum mi-
tnnc damnatns homo in
quia nulla unquam conversionis poenilentia mol- nistorii ojns assumptus; ipsnm quippe per mali-
lietur. —
Sequitur Et stringeiur quasi maliealo-
:
tiam frandis exaonit, et inlirmorum corda
ris incus. — Qiiia inferni vinculis coarctabitur, ut transtigit. Si aiitem gladii noraine ejus ira sigua-
aeterni supplicii continua percussione, morc incu- tur, recte non gladium,
a gladio apprehendi serl
dis tundatnr ; sicut enim alia vasa formantur, perhibetur. tantam .quippe nunc insaniam
In
ipsa vero tot percussionibus in vas aliud non vertetur, ut dominari omnibus appetens, neqiia-
transfertur, ita etiam nos modo illo persequente quam su;b dominetiir non enim iram possidens ;
componimur : ipse autem et semper percutitnr, tenet, sed ab ira sasviens tenetur. Per hastam
et in utili uunquam mutatur.
vase Ipso enim namque priBdicatioins jacnla, por thoracem voro
tentante tundimur, scd iit ad iisum domus su- for'.itudo patientiaj designatnr. Leviathan ergo
pernae veniamus, superni artificis manu forma" in Anlichristum veniens, tanlae virlutis apparebit,
mur. Sequitur ut si supernum adjutorium desit, et prsedicantium
: : :
01 EPITOME MORAI,IUM S. GREG. IN JOB.— I,IB. XXXIV. 302
acumen obtundat, etlonganimitatem patientiae de- A Vers. 2t. Sub ipso ei-imt radii solis. — In Scri-
struat. Sequilur : ptura enim sacra cum ligurate sol ponitur, aU-
Vers. 18. Repulabit eniin quasi paleas ferrum, quando Dominus iutelligitur, ut illud :uErravimus
et quasi lignum putridum, xs. — Quod superius a via veritatis, et lumen justitiae non iUuxit nobis,
hastee et thoracis nomine posuit, hoc inferius, ferri et Sol non ortus est nobis (Sap. v, 6). Aliquando
et aeris appellatione replicavit. Ferro ergo preedi- persecutio, ut iUud in Evangelio : « Orto sole arue-
cationis jacula, eereautem longanimitatis cons- runt {Matlh. xui, 6) » ahquando de ro qualibet;
tantia designantur. Unde et sub Aser specie, de manifeste visionis osensio, ut illud « In sole posuit :
sancta Ecclesia per Moysen dicitur: « Ferrum et tabernacuhim suum (PsaZ. xvni, 6); » ahquando
ffis calceamentum ejus [Deut. xxxiu, 2o). » Ubi autem inteUigentia sapientiw. designatur, ut iUud:
per ferrum virtus per vero perseverantia expri-
ses
« Quartus angelus efludit phialam suam in sole, et
mitur, sed leviathan quando gladium, id est,
iste
datum est illi ;estu ailioere homines et igni {Apoc.
Antichristum assumpserit, nisi divina gratia pro- XVI, 8). » Hoc autem loco, quid per solis radium,
tegantur, et prsedicantium vires vehit paleas ne- nisi acumina sapientium demonstratur? Quia enim
quitiffi sua;consumet, et constantiam pa-
igne multi in sancta Ecclesia lucere sapientire fulgore
tientiffl quasi lignum putridum in pulverem redi- B videbuntur, tunc vel persuasionibus capti, vel
get. Sequitur
minis territi, vel cruciatibus fracti, leviathan istius
se ditioni subjiciunt. Recte dicitur Sub ipso erunt
Vers. 19. Non fuyaril eum vir sagiltarius. — radii solis. Seqiiitur : Sternet sibi
:
aurum quasi
Sagittae namque verba sunt praedicatorum quee es lutum —
Appellatione quippe auri in sacro elo-
voce bene viventium dirigunlur, et audientium quio, aliquando divinatis claritas designatur, ut
corda transfigunt. His vulnevata fuerat, quse dice- iUud: «Caput ejus aurum optimum [Cant. v, 11);»
bat: « Vulnerata charitate ego sum (Cant. ii, o). »
aliquando splendor supernae civitatis, ut Olud
Hinc scriptum est « Sagittse parvulorum factas
:
n Et ipsa civitas auro mundo simili vitro mundo
sunt plagfB eorum {Psal. Lxia, 8) ; » et rursum (Apoc. XXI, 18);» aliquando charitas, ut illud: «.\d
• Sagittffi tuse acuta;, » etc. {Psal. xliv, 6). Vir ita-
mamillas praecinctus zona aurea (Apoc. i, 13);
que est sagittarius qui, per sanctm intentionis aliquando autem nitor gloriffi sacularis, sicut per
arcum, andieutium cordibus verlja recti,e exliorta- prophetam dicitur:[«CaIix aureus Babj-lon (Jerem.
tionis inflgitjSed leviathan istum areproborum cor-
Li, 7) » aliquando vero pulchritudo sanctitatis
;
dibus sancti pr;Bdicatoris sagitta non excutit, quia
accipitur, ut illud Jeremioe < Quomodo obscura- :
quisquis ab iilo apprehenditur, verba jam prajdi- ^^^ ^^^ ^^^^^^^^^ ^^^^.^^^^ ^^^ ^^,^^ ^^^^^ ^^^,^^^_
cantium audire contemmt. Seqmtur: In stipulam ^^
^_ ,,, „ quoque nomine in sacro eloquio,
Luti
versi sunt ei lapides fundx. — Quid per fundam
aliquando terrenarum rerum mulUplicitas designa-
nisi sancta Ecclesia designatur? Sancta namque tur, ut iUud Habacuc Vffi ei qui miUtiplicat non
:
Eccle-ia dum volubilitate temporum, per tribula-
sua, usquequo aggravat contra se densum lutum
tionem circuitum more fundce ducitur, fortes ex
[Eabac. ii, 6) » aliquando; sordidum sapiens
iUa viri quasi lapides de funda prodeunt, quibus
niqua doctrina, ut idem propheta ait: « Viam fe-
ictibus iniquoruin corda tundautur. Hinc per pro-
cisti in mari equis tuis, in luto aquarum multarum
phetam dicitur « Devorabunt et subjicient lapidi-
:
(Habac. iii, 13); » aUquando desiderium sordidfe
bus (Zach. ix, io). » Leviathan ergo sanctorum
voluntaUs exprimitur, ut illud : Eripe me de lulo,
robur in stipute moUitiem despiciendo rediget,
ut non infigar (Psal. lxviu, IS). » Hoc igitur loco
quorum lingua prius pectus iUius dm'is ictibus
aurum claritas sanctitaUs accipitur; lutum vero
tutudit. Sequitur:
vel terrenarum rerum avaritiam, vel pravarum
Vers. 20. Quasi stipulam sestimahit malleum. — contagia doctrinarum, vel sordes carnalium vo-
In Scriptm'a sacra maUei nomine aUquando diabo- luptatum nil obstat intelligi. Quia enim leviathan
lus designatur, per quem d.^linquentium culpaj fe- _ iste eos qui intra sanctam Ecclesiam fulgore justi-
riuntur, ut iUud prophetse : « Quomodo confraotus tiaeresplenderevidebantur,cum carnalibus volup-
est ei contritus maUeus universae terrs (Jer. l, tatibus sibi subjicit, anrum sibi procul dubio ut
23); » aliquando vero percussio ccelestis accipitur, lutum sternit, sed hoc nunc in multorum cordibus
utUud «Malleus et securis, et omne ferramentum
: quotidie ait, sicut Paulus dicit : n Ut reveletur in
non sunt audita in domo cum ffiditicaretur (/// suo tempore. Nam mysterium iniquitatis, etc.
Reg. VI, 7). » Quid est ergo quod leviathan iste (// Thess. ToUes ergo sibi nunc aurum
II, 6, 7).»
malleum despicit, nisi quod supernae animadver- subjicit, quoties casUtatem fidehum per camis
sionis ictus foimidare contemnit? et quasi stipu- viUa sternit, quoties sensum continenUum per
lam deputat. quia ad pondere velut
just;e irae se immunda desideria dissipat. Sequitur:
contra levissimum terrorem parat. Sequitur Et : Vers. 22. Fervcscere faciet quasi ollam profun-
deridebit vibrantem hastam. Contra leviathan — dum mare.— Quid per mare nisi vita saecularium?
enim Dominus hastam vibrat, quiain ejus interf- Quid per profundum, nisi altas etabdita? eorum
turo districtam minatur senfentiam sed apostata ; cogitaUones exprimuntur ? Profundum ergo mare
spiritus auctorem vit.-e etiam cum sua morte des- quasi oUam fervescere facit,quia nimirum constat
piciens hastam vibraatem deridet. Sequltur : quod persecutionis extremo tenipore; contra elec»
: : : :
303 S. ODONIS ABBATIS CLUMAGENSIS 11. 504
torum vitam siudeat animos reproborumexcitare. A cupivit, dicens: « .\scendam su])er altiludinem
Sequitur:£/ ponel quasi cio7i ungueiitn buUiunt. nuljium, siniilis ero .^.Itissimo [ha. xiv, 14 »
— Quia ergo reprobi ita seducuntur, ut quidquid Sequitur
agunt, ex iniquitate perfidia?, pro veritate rect» Vers. 2S. Om.ne sublime videt. — Id est, cunctos
fidei se agere suspicantur, quasi bene redolet id velut infra se positos quasi de sublimi respicit,
quod zelo religionis exercent. Hiuc Dominus ait : quiadum per intentionemcoiitra Auctorem nititur,
.. Et omuis qui interficit vos arbitrelur obsequium quod
testimare sibi queiidibct similem desiirnatur
se praslare Deo (Joan. xvi).» Igitur sicut olla fer- membris congruit, quia omnes ini-
apte etiam ejus
vent, dum crudeliter persequuntur, sed apud eos qui per tumorem cordis elati, cunctos quos cer-
unguentum redolet dum meutes eorum, vanis sus- nunt superbiffi fastu despiciunt, quibus bene per
picionibus decept;e, lestimaut quasi Deo obse- prophetam dicitur: " Vsb qui sapientes estis in
quium persolvant. Sequitur oculis vestris, et coram vobismetipsis prudentes
[ha. v, 21). 'I Et Paulus: Nolite prudentes esse
Vers. 23. Post eum lucebit semita. — Post levia-
apud vosmetipsos (Rom. xu, 16). » Et notandum
..
tlian quippe seniita lucere perhibetur, quia quo-
quod leviathan iste per corporeum animal desi-
rum corda penetrat, eorum prodigiis iUustrat. g g„^t^,._ ^j ^^^.jj^ superbia, cum exterius usque ad
Sequitur: yEstimabit abyssum quasi senescentem. corpus e.vtenditur, prins per jcuios indieatur.
— Judicia Dei abyssi appellari nomine Psalmista Ipsi quippe per fastum tumoris intlatu quasi ex
ostendit dicens: ..Judicia tuaabyssus multa iPsal. sulilimi respiciunt, et quo se deprimunt, altius
xsxv, Senectus vero aliquando pro fiuis pro-
7). >i
extoUunt. Hinc Salomon ait: Generatio cujus ex-
pinquitate ponitur. Unde ait Apostolus Quod : <•
eelsi sunt oculi, et palpebrse ejus multo surrectae
antiquatur et senescit, prope interitum est (Uebi'. (Prov. XXX, )3). » Sequitur: Ipse est rex supvr
viu, 13). Abyssum namque senescere lestimat
>>
universos, fiUos superbix. — Ut leviathan iste in
qui terminari quandoque in suppliciis supernam cunctis quK superius dicta sunt, caderet, sola se
animadversionem putat. Igitur antiquus iste per- superijia percutit. Scriptum namque est : «Initium
suasorum iniquorum mentibus futuras poenas omnis peccati superbia (EccU. x, 13). » Per hanc
quasi certo fine determinat, ut eorum culpas sine enim ille suecubuit, per hanc se sequentem homi-
termino correctionis extendat. Sunt enim etiam nem stravit. Eo enim telo salutem nostraj immor-
nunc qui peccatis suis ponere finem negligunt, talitatis impetiit, quo vitam sua; beatitudinis ex-
qui habere quandoque fiuem futura super se judi- tinxit. Sed idcirco lianc Dominus doctrinae suae
cia suspieantur. Contraquos Veritasdicit ..Ibunt
C locutionem inseruit, ut cum post mala omnia le-
:
hi in supplicium teternum, justi autem in vitam viathan istius superbiam diceret, quid esset malis
ffiternam [ilatth. xxv, 46). » -Vd districti ergo Judi-
omuibus deterius indicaret. Nulla quippe mala ad
cis justitiam pertinet ut nunquam careant sup-
publifum proderent, nisi hajc uientem in occulto
plicio, quorum mens iu hac vita nunquam voluit
coustringeret alia quippe vitia eas solummodo;
carere peccato, et nullus detur iniquo termiuus virtutes impetunt, quibus ipsa distinguuntur, ut
ultionis, quia quandiu valuit, habere uoluit termi- videUcet ira patientiam, gastrimargiam absti-
num criminis. Sequitur
nentia, libido contiuentiam expugnet. Superbia
Vehs. 24. Non est poteUas qux comparetur ei. — autem quam vitiorum radicem diximus, nequa-
Potestas ejus super terram cunctis eminentiorper- quam unius virtutis extinctione contenta, contra
hibetur, quia etsi actionis su« merito infra homi- cuncta animae membra se erigit, et quasi genera-
nes cecidit, omne tamen hominum genus naturae hs ac pestifer morbus, corpus omne corrumpit.
angelic;e conditione transcendit, licet sanctis ho- Contra quos Scriptura clamat: « Deus superbis
minibus meritorum suorum dejectione subjaceat. resistit, humilibus autem dat gratiam (Jiic. iv, 6).»
Sequitur: Qui factus est ut nuUum tiyneret. — Contra hujus I;inguorJs pestem Veiitas dicit
Siquidem per naturam factus est, ut Oonditorem < l)iscite a me quia niitis sum, el humilis corde
q
suum caste timere debuisset, timore videlicet qui (Matth. xi, 29). » Se igitur nobis leviathan istius
• permanet in sfeculum seeculi {Psal. xvni, tO), » membra, vel mira faciendo fallerent, apertum
sed sua perversitate talis factus est, ut nulUan ti- signum Dominus quo deprehendi valeaf, dcmon-
meret. Ei quippe a quo factus fuerat subesse des- stravit, dicens Ipse est rex super universos /iUos
:
pexit, dum praeesse casteris, et nuUi subesse con- superbix.
LIBER TRICESIMUS QUINilS.
Igitur postquam fideli famulo Dominus levia- beatus Job ad utraque respondit. Contra in)manes
than hostis ejusquam sit fortis et cailidus ostendit quippevires ejus intulit.
50b EPITOME MORALllIM S. GilEG. li\ JOB. — I.IB. XXXV. ^iOS
CAPUT XLll. A cte siint in vobis, olim in cilicio et cinere pceni-
Yers, 1 , 2. Scio quia omnia potes. — Contra oc- tentiam egissent (Lue. x^ 13). » Sequitur ;
cultas vero machinationes illius suhjunxit, et nulla Vers. 7. Et dixit Dominus ad Eliphaz Thema-
UUet cogitatio. — IJnde et mo\ ea<leni ei expro- nitem : frntus est furor meus in te et in duos
te
brat, dicens :
ai/iicos luos. etc. — Quantura quidem ad humana
judicia attinet, in verbis suis amici B. Job multa
Vers. 3. Qui est iste (jui ceial consilium absque
rcctius dixisse crederentur. Sed Veritas, aliam
scientia ? — Absque scientia enim leviatluin celat
illo
ex ocouUo regulam proferens,ait iVo?i estis locuti :
consilium, qui qunmvis contra infirmitatem no-
coram me rectum, sicut servus meus Job. Coram
slram multis fraudibus occultetur, protectoris ta- multorum vita di-
mc, ait, id est intus, ubi saipe
tnen hostri sancta nobis inspiratione detegitur.
splioet, qua3 hominil)Us placet. Unde et
etiam foris
Sequitur Ideo insipienter locutus sum, et quw
Erant ambo justi ante
:
de electis dictum
ultra modumexcederent scientiam meam. Om- — est « :
Deum (Luc. i, 6). » Hinc Psalmista exorat dicens :
nis huraana sapientia, quantolibet aeumine pol-
Dirige in oonspectu tuo viam
<i meam (Psal. lix). »
leat, divina? fapientire comparala, insipientia est.
Etnotandum quod non dicitur sicut Job, sed sicut
Beatus itaque Job ea qucB dixerat, sapienter dixisse
servus meus Job, lioet in positione servitutis, dum
se crederet, si verba superioris sapienti» non B
eum quasi sub quadam peculiaritate commemo-
audiret in cujus operatione slultum est no-
,
rat, cuncta quas in defensione sua dixerat, quia
strum omne quod sapit. Hinc Aliraliam ait :
non contumaoi superbia, sed humih veritate dixit,
" Loquar ad Dominum meum. oum sim pulvis
ostendit. Sed quid est ho^' quo<l B. Job et laudatur
(Gen. xvin, TA. » Hinc Moyses, omni sapientia tamen amicis
hosti, et in seipso reprehen<iitur, et
Ji^gyptiorum instructus, ait « Obsecro, Domine, :
antefertur, nisi quod sanctus vir cunotos merito-
non sum eloquens, ab heri enim et nudiustertius ;
rum suorum virtute transeendit, sed eo ipso quod
ex quo locutus es ad servum tuum impeditioris et
homo fuit, ante Dei oculo sesse sine reprehensione
tardioris linguas ego sum (Exod. iv, 10). » Se-
non potuit ? I!. igitur Job pro culpa se credidit et
quitur
et in eo reprehenditur
;
non pro gratia tlagellari ;
Vers. 4. Audi et ego loquar, interrogabo te. et quod intentione flagellatum fuisse alia suspi-
responde mihi. — Audire Dei est sub semetipso catur. et tamen amicis resistentibus internj
judicii
surgenlia nostra percipere. Ad Deum ergo, qui et definitione praelatus est. Sequitur :
tacentium corda cognoscit, loqui nostrum esl, non Vers. 8 Sumite vobis seplem tauros, el septeni
vocis, sed pro mentis ad illum desidiriis inliiare.
arietes, et offerte holocausta pro vobis.
Ecce —
^
Et quia ideo quisquis interrogat ut discerc valeat justus et misericors Deus nec oulpas sine increpa-
quod ignorat, homini Deum interrogare est, in tione deserit, neo reatum sine conversione
dere-
conspectu ejus nescientem se cognoscere. Respon- linquit. Et prius (.utredinem vulneris mnotuit, et
dere Dei est, eum qui se humiUter nesoientem co- post remedia consequendfe salutis indicavit.
Sed
gnoverit occultis inspirationibus erudire. Ait des;-
quia diximus peramicos B. Joh hferetioos
enim : Audi et loquar. Ac si diceret : Misericordi- gnari, qui Deum dum defendere mtuntur,
offen-
ter desideria mea peroipe, ut dum liaeo pietas tua
dunt, quos omnipotens tamen Deus seepe
corpori
percipiens audiat a te,multiphciora oonsurgant. sanctae Eeclesia! per cognitionem veritatis .invisce-
Interrogabo te,\d est, nescientem me ex tuae scien- rat, Job quippe typum gessit Ecclesia', per
tairros,
tiaj contemplatione cognosc^, et responde, id est,
cervix superbife, per arietes vero ducatus expri--
stultitiam propriam liumiliter oognosoentem doce. mitur. De h*reticis namque superbientibus dici-
Sequitur :
tur : & Consilium taurorum inter vaccas populorum
Vers. 5. Auditu audiri te, nunc autcm oculus (Psal. Lxvn, 32). » Et quia sequentes se
populos
meus videt te. — His nimirum verbis aperte indi- velut greges trahunt, arietes aliquando nominan-
cat, quia quanta visus superior est auditu, tanto tur. Hinc Jeremias ait « Prinoipes tui velut arie-
:
differt,ab eo quod prius exstitit.et hoc postmodum D jgg (^Thren. xvi). ^ Tauros enim et arietes in sacri-
per flagella proiicit. Sequitur : ficio oUerre, est superbum ducatum conversioms
Vers. 6. Quanto
Idcirco ipse me reprehendo. — humilitate mactare, ut, edomita cervice superbia;,
enim quisque minus videt, tanto sibi minus di- discant obediendo sequi qui dudum ducendo
piv-eire conabantur. Recte quoque ha;c eorum
splicet, et quanto majoris gratitB lumen percipit,
tanto amplius reprehensibilem se esse cognoscit. superbia septera sacriticiis expiatur, quia hferetici
Sequitur Et ago pcenitentiam infavilla et cinere.
: ad Ecclesiam revertentes per humiUtatis hostiam
— Ac si De nuUo auctoris mei dono
aperte dicat : dona Sjiiritus grati» septiformis accipiunt ut ,
qui elationis suee vetustate tabuerunt, novitate
superbio, quia sumptus ex pulvere per iUatee
flde
morhs sententiam ad pulverem me redire cogno- gratiaj reformentur. Hoc enim inconoussa
sco. In favilla enim el cinere poenitentiam agere retinemus, quia quos spiritus gratia; repleverit,
perficit, eisque non solum Trinitatis
notitiam, sed
est, contemplata summa essentia, nil aliud quam
prudentiae
faviUam se cineremque cognoscere. Unde et civi- etiam virtutum quatuor id est , ,
temperantiffi, fortitudinis atque justitiffi
opera-
tali reprobas in Evangeho Dominus dicit « Si in :
TjTo et Sidone fact«e fuissent virtutes quw fa- tionem prtebet. In scriptura sacra solet septenario
: :
507 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 508
numero aliquando secura requies designari, ut A nunc percussione tentationis amittit, in fine ta-
illud « Et requievit Deusdieseptima (Ge»». ir, 2).»
: men liujus saeculi, ea quse sunt sua dupUcia reci-
Aliqnando universitas pr:esentis temporis hujns. pit, quando, susceptis ad plenum gentibus, ad
Hinc est quod muros Hierico tubis clangeutibus ejus hdem currere omnes, qu» tunc inventa fue-
arca Dei septem circuivit dies {Josue, vr, 3, 4). rit, etiam Judffiam, eousentit. Hinc enim soriptum
Hinc Propheta ait : « Septies in die laudem dixi est :« Donec plenitudo gentium iutraret, et sic
tibi {Psal. csviii. 164). » Aliquando autem sanctiie omnis Israel salvus fict {Rom. xi, 25). » Et Veritas
Ecclesiae universitas designatur, ut ilhid in .A^poca- ait : « Elias veniet et restituet omnia. » Vel certe
lypsi : « Joannes septem Ecclesiis, » et reliqua sancl;e Ecclcsias in fine suo duphim recipere est in
{Apoc. 1, ivl. Veniant ergo ha?retici qui extra sunt singulis nobis et de beatitudine animfi» et de car-
positi, et prius se uuiversitati sancta; Ecdesi» mi- nis incorruptione gaudere. Hinc propheta dicit :
sceant, et tunc demuni veniam dc reatu pristiufe In terra sua duphcia possidebuut {Isa. lxi, 2). »
elationis exquirant. Pro culpa sua septem sacriti- Sequitur
cia offerant, quia reatus sui absohitionem non ac- Vers. H. Veneru7it ad eum omnes fratres sui et
cipiunt, nisi gratiee septiformis Spiritu universaU universce sorores sux, et cuncti qui novernnt eum
paci, qua excisi fuerant, aggregentur. Sequitur :
g prius, ct comederunt pancm cum eo in domo, et
Job servus yneus orabii pro vobis, fiiciem ejus su- moverunt super eum caput. Divinre pietatis —
scipiam ut non vodis imputetur sluUitia. Ac si — muneribus consolatus, etium humana debet clia-
hajreticis redeuntibus aperte diceretur Universah : ritate refoveri, ut undique ei etiam consolaUonis
vos Ecclesiae per humihtatem pa3nitenti<e jungite, gaudia respondeant, quem undique dolorum tri-
atque per eam, qua per vosmetipsos digni non stitia adversa lacerabat. In comesUone enim panis
veniam ejus a me precibusobtiuete. Qui cum
estis, cbaritas, in motione vero capitis, admiraUo desi-
per hanc veraciter sapere discitis, prioris apud gnatur. Mystice. 'func autem fratres sui ac sorores
me vestr» sapientije stultitiam deletis. Sequitur : ad correptum veniunt, quando ex plebe Judaica
Neque enim locuti estis coram me sirut servus quot invenU fuerint ad fldem convertuntur,ipsa
meus Job. —
HfBC paulo ante Dominus protulit, et enim per cognaUonem juncta est, vel qui fortes
tamen hfsc iterando subjunxit. Quid est hoc nisi futuri sunt volut fraU"es, vel infirmi
velut sorores
sententiam quum
semel judicando dixerat, ite-
in ad eum
per cotrnitiouis tidem debita gratulatione
rum replicando confirmat ? Sequitur : concurrunt. Tunc in domo ejus panem comedunt,
Vers. 9. Abierunt eryo ires amiciJob, Elipiiaz cum postposita observaUone superjacentis litleriB
Tkemanites, et Baldad Suhites, et Sophat Naa- in sancta Ecclesia mj^stici eloquii quasi frugis
q
mathiles, et fecerunt sicut locutus fuerat Dominus medulla pascuntur. Bene autem dicitur, omnes
ad eos, et suscepit Dominus faciem Job. Intuen- — qui noverunt eum priiis. Prius quippe noveiant,
dum vero est quod ita caute sicut prtedictus fuerat quem in passione sua qnasi ineoguitum contem-
ordo accepta; venije custoditur, ut in sacrificiis pserant. Nam nasciturum Christum nuJlus qui
Dominus non iUorura, sed beati Job faciem susce- plene legem didicit, ignoravit, quorum et noUUa
pisse refertur. Sequitur prior et ignoranUa posterior bene ac breviter Isaac
Vebs. 10. Dominus quoque conversus est nd pce- caligante signatur. Qui dum Jacob benediceret, et
nitentiam Job. cum nraret pro amicis suis. — quid eveniret in futuro praevidebat, et quis illi
Jam enim, sicut superius meinorat, pro amicis prsesens assisteret nesciebat.Sed ecce in fine mun-
auditus fuerat. Hic autem aperte ostenditur, quia di veuiunt, et eum quem prius noverant recogno-
etiam pro seiuetipsos pcenitens, tanto citius exau- scuat. Ecce in domo ejus in panem comedunt,
diri quanto devote pro aliis intercessit.
meruit, quia in sancta Ecclesia sacri eloquii fruge pa-^cun-
Libentius quippe sacrificium orationis accipitur, tur. In capite namque principale mentis accipitur,
quod in conspectu misericordis judicis proximi sicut per rsalmistam dicitiir « ImpinguasU in :
dilectione coaditur. Hinc Doiiiinus ait « Orate : oleo caput meum (Psal. xxii, 5. » Hoc itaque loco
pro persequentilsus et ealumniantibus \os{Mat'h. caput moverj est et immobihtatem menUs excu-
V, 44); » etrursum : « Cum stabitis ad orandum, tere, et ad cogniUonem fidei crudehtaUs gressibus
dimittite quid habetis adversus aliquem, » etc.
si propiuquare. Caput igitur movetur, cum per for-
Matth. XI, 25). Seqiiitur Addidil Dominus omnia : midineiu veritatis tacta ab insensibiUtate sua mens
quxcunque fucranl Job, duplicia. uncta quiE — . quaUtur. Scquitur Et consolati sunl eum super
:
amiserat, duplicia recepit, quia per pietatem beni- ornnimalo quod intulerat Dominus super eum. —
gnijudicis, tentationis nosiree dispendium vincunt Percussi enim mcerorem consolari est, ei post
sufiragia consolationum. Minus enim tentat pro- percussionem de venia congaudere. Nam quan-
batio quam remuneratio consolatur. Hinc quoque tum quisque cernitur de resUtuta proximi sa-
dicilur : « Ad punctum in luodicum reliqui te, et lute hilarescere, tanto se indicat de ablata do-
in miserationibus magnis congregabo te (Isa. liv, luisse. TypiCE. l.onsolautur Christum, consolantur
7). » Secundum multitudincm dolo-
Et item : « Ecclesiam ,
qui ab infidelitaUs prisUnse errore
rum meorum in corde meo consolationes tuee resipiscunt, et pravitatem vitae per quam recta
lcetificaverunt animam meam {Psal. xciii, 9). » docenUbus repugnant. Magna quippe praedicato-
Htstice. Sancta quippe Ecclesia ex se multos rum consolatio est , subsequcns profectus au-
m EPITOME MORAIJUM S. GREG. IN JOB. LIB. XXXV. 5)0
ditoruui. Rovelatio uamque dicentis, est immu- A simplices ex gentilitate venientes, qui prius sub
Qui ad consolandum post tla-
tatio proflcieutis. ritu sacrilego quasi quadam deformitate membro-
gella veniunt, quia nimirum passionis tempore rum valde turpes ostensi sunt iu^ditate vitiorum.
pra?dicamentafldeicontemnentes, quem hominem Possunt rursum in bobus Israelitaj accipi, quasi
ex morte proliaverimt, Deum credere dexpexe- jugo legis attriti asiui vero gentiles designari. Qui
;
runt. Unde Uominus dicit « Sustinui qui simul : dum se colendis lapidibus inciinabant, supposito
mecum conlristaretur, ct non fuit, » et reliqua quibusiibet idolis bruto sensu serviebant Sancta
(Psal. Lxvm, -21). In flne igitur mundi credentes ergo Ecolesia, quae in exordiis suis innumeris
Hebrsei conveniant, et humani generis Redemptori tentationibus pressa, vel Israeliticum populum,
in potentia divinitatis quasisano Job oblationum vel multos ex gentibus amisit, videlicet quos lu-
suanun vola persolvantur. Sequitur FA dederunt : crari non potuit, duplicia in flne recipit, quia in
ei unusquisque ovem iinam el inaurem unam. — ea ex utraque nationum fidelium multipliciter ex-
Htcc juxta historiam veraciter dicta credimus. Sed cressit. Possunt per
j igatos boves prajdicatores
quid per ovem mystice, nisi innocentia ? quid per intelligi; possunt per asinas mentes simplicium
inaurem, nisi obedientia designatur Per ovem '?
designari. Sancta vero Eoclesia duplicia racipit,
quippe simplex animus, per inaurem vero ornafus b qui dum prfpdicatores sancti, qui pressi formidine
humilitatis gratia auditus exprimitur. iNotandura iu ejus dudum tentatione tacuerunt, et mentes
quod cum inaure ovis, et cum ove inauris ofier- simplicium qu:B vietae terrorilnis veritatem illius
tur, quia nimirum innocuis mentibus ornamentum conliteri formidabant. tantojam nunc robustius in
semper oljedientife jungitur, Domino attestante, confessione veritatis sufe voces suas exerunt,
qui ait « Oves mese vocem meam audiunt, et ego
: quanto debilius ante timuerunt. Millenarius nume-
cognosco eas, et sequuntur me (7.'«». k, 27). » Aa- rus apud seecularem scientiam idcirco perfectus
ream inaurem obtuJisse perliibetur, ut vidclicet liabetur, quia denarii numeri quadratum solidum
in ea qu.T exliibetur obedientia, charitas fulgeat, reddit decem quippe decies ducta tiunt centum,
;
quse virtutes omnes auri more ea^tera meialla qua? jam figuraquadrata, sed plena est. Utautem
Iranscendit. Sed quia nuUa esse innocentia. nulla in attitudinem surgat, et solida fiat, rursum cen-
esse vera obedientia in raultiplicibus hsereticorum tum decies multiplicantur, et mille fiunt Septe-
divisionibus potest, ad cognitionem ftdei venientes narius autem ea ratione perfectus habetur, quod
otferant ovem. sed unam ;
cx primo pari, et ex primo impari consummatur.
ofTerant inaurem, sed
unam, id est, tales veniant qui umtate sanc-
in Prins enim impar, ternarius est, primu>que par
tHR Ecelesia? innocui obedientesqae persistant. „ quaternarius, ex quibus duobus septenarius cons-
Sequitur : tat, quia ex eisdem partibus suis multiplicatus in
Vbrs. 12. Doiiiinus autem benedixil not^issiiUis duodenarium surgit. Senarius vero ideo perfectus
Job, magis q/iam principio ejus. — Hwc in historia est, quia primus innumeris completur partibus
facta credimus, haec mystice facienda spei^amus. suis, id est, sexta sui parte. et tertia et dimidia
Quantum enim ad Israelitici popidi susceptionem quse sunt, unum, duo, tria, et tiunt insummascx.
perflnet, urgente flne in praesentis sseculi dolore Sed sacra Scriptura senarius numerus ideo per-
in
sancta Ecclesia animarum multiphci collectione fectus est, quia in mundi origine Dominus ea quee
consolatur. Tanto quippe locupletius ditabitur, coepit, sexto die opere implevit. Septenarius in ea
quanto et manifestius innotescit quod ad finem pcrfectus est, quia omne bonum opus septem vir-
prsesenlis vit.-e temporalitas urgetur. Priedicatores tutibus agitur, ut et iide simul et opere consume-
namque sanctffi Eoclesiae benedictione primi tem- tur.Denarius quoque in ea perfectus est, quia lex
poris Psalmista ditari conspexerat, cum dicebat : indecem prajcepta concluditur, omnisque cuJpa
« .Adhuc multiplicabuntur in senecta uberi. Et be- non amplius quam per decem verba cotiibetur,
neplacentes erunt ut annunUent {Psal. lxxxxi, atque narrante Veritate (Matth.XTi, 10), operatores
20). » Sequitur : vine.i' denario remunerantur. In denario quippe
Vers. 1.3.Et facla sunt ei quatuorderim rnillia tiia junguntur et septem. Homo autem. qui ex ani-
ovium, et sex millia camelorum. et milln juga ma constat et corpore, in septem qualitatibus con-
boum, et mille asinse. Et fuerunt ei septem fllii et tinetur. Nam tribus specialiter, et quatuor corpo-
tres filisp. —
Cum cuncta beato Job dtiplicata sunt, raliter viget. Sed homo
denario remuneratur.quia
cur totidem suntredditi, quot amissi
fllii Sed et "?
in illa perfectione supernre patriw septem nostra
fiUos dupHciter addidit, cum decem postmodum ad trin junguntur aeterna, ut homo contemplatio-
in carne restituit. Decem vero qui amissi fuerant, nem Trinitatis accipiat, vel certe septem virtules
inocculta animarum vita servavit. Possiimus au- sunt, quibus in hac vita laborafur, dumque eis in
tem in his animahbus aggregatam fldehum remuneratione contemplatio Trinitatis redditur,
universitatem inteUigere. Hinc scriptum est : vita laborantium denario remuneratur. Sed per-
a Omnia subjecisti siib pedibus ejus, » et reliqua fectus -luisque in hac eliam vita denarium accipit,
(Psal vin, 8) et rursum : « Animaha tua habita- dum eisdem septem virtutibus, fidem, spem cha-
h\xa\.'\Q e-d iPsal. lxmi, .\gnoscamus ergo
11>. » ritaiemque conjungit. Millenarius namque perfec-
in ovibus fldeles atque innocentes ex Judfea po- tus est. quia appellatione cjusuniversitasdesigna-
pulos, legis dudum pascuis sociatos. In camehs tur. Unde scriptum est « Verbi quod mandavit
:
5H S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 512
in mille pencratioues [Psal. civ, 8). » Beatus igitur A infirmos et humilcs ad sortem superuce luereditatis
Job, quaUwrdecim millia ovium recepit, (juia dum admittit. Hinc Dominus ait « In domo Patris mei :
m sancla Ecclesia virtutum perfectio ad utrumque mansiones multa; sunt (Joan. xiv, >}. » Quasbene
sexum ducitur, septenarius in ea numerus dupli- Faulusmansionesjuxta merita distributasiusinuat
catur. Et sexitiilUa cameLoruiii, quia plcnitudinem cum ait : « Alia (•larilas solis, aha claritas lunaj,
in illa operis accipiunt, qui alj illa iludum vitio- atia claritas stellaruiu : slella enim a stella differt
rum suorum foeditate perieruat. Mille quoque in claritate (7 Cor. \v, 41). » Sequitur :
juga boum ac mille asinas quia Israelitas
recepit. Vers. 16. autem Job post hxc centum
Vixit
atque gentiles, doctos ac simplices, post tentatio- quadraginta annis, et vidit filios fiLiorum suorum,
num casus inculmine perfectiouis assumit. Srptem usque ad quartam generationem, et mortuus est
qnoque/ilios et ??'«^//fls recepit,quia eorum men- senex et pLenus dieruin. —
In Scriptura s^cra non
tibus quos septem virtutibus f;cnerat, ad perfectio- facile plenus dieruin ponitur, nisi in cujus per
nem summam, tidem charitatemque coujungit, ut eamclem Scripturani vita laudatur. Vacuus quippe
tanto verius prole sua gaudeat, quanto suis fideli- dierum est, qui, quamlibet multum vixerit, setatis
bus nil deesse virtutis pensat. Sequitur suEe tempora in vanitate consumit. .\t contra pLe-
:
VicHs. I Et vocavit nomen unius Diem, ct no- g nus dieruin dicitur, cui nequaquam dies sui pe-
't.
men secundw Cassiam, et iunarn tertix (^ornusti- reundo transeunt, sed ex quotidiana mercedeboni
bii. — Per liJios Job uuiversum genus humanum operis apud justum judicem, et poslquam tran-
accipimus. Homo namque quasi dies ex conditio- sacti fuerint, reservantur. Mystice. Si quatuorde-
ne claruit, quia hunc auetor suus ingenitse inno- cim per denarium ducimus, ad centesimum et
cenlitB splendore respersit, sed sponte sua ad qiiadragesimum numerum pervenimus. Et recte
peccati teuebras lapsus est. Unde alias dicitur vita sanctae Ecclesiae per multiplicata decem qua-
:
Secutus est umbram. Sed eum auctor pietatis, tuor computatur, quia utcumque testamentiim
quem prius potenter ad justitiam condidit, poten- custodiens, et tam secundum legis decalogum,
tius redimentlo postmodum ab errore revocavit. quam secundum quatuor Evangehi libros vivens,
Et quia multa nunc eshibenda sunt quee in para- usque ad perfectionis culmen extenditur. Bene au-
diso nectssarianon fuerunt, utestvirtus patientiae, tem beatus Job post flagella vivere dicitur, quiaet
lalioris, eruditio doctrinfe, castigatio corporis, as- sancta Ecclesia prius(iisciplin;e flagello percutitur,
siduitas precum, confessio delietorum, inundatio etpostmodum vitfe perlectione roboratur. Usque
lacr3'marum, quia sabitia bonum ex ipsa couditus ad quartam generationem filios conspicit, quia
homo conditione percepit, nomen secundae tihee ,-, hac ffitate quas anni quatuor temporibus volvitur,
velut Cassia ex merito redolet, ut quia prima filia usque ad finem mundi per ora pr;Bdicantium
quasi dies e.xstitit per dignitatem conditiouis, se- nascentessibiquolidiesoboles contemplatur. Quod
cunda C.assia sit per fragrantiam fortitudinis ex si per tres propagines Joseph pincern<R soinnum
gratia Redemptionis. Unde et idem venienti Re- edisssrens spatium trium dierum intellexit (Gen.
demptori per prophetam dicitur. Mirrha et gutla cur non etiam per quatuor generationes
XL, 12),
et cassia, et reliqua. Quia vero tertio ordine huma- annua quatuor tempora figurentur ? Sanota quip-
num geuus etiam carnis resurrectione revocato in pe Ecclesia vidit filios suos, cum primum tidelium
iUo conventu reteruce laudis assumitur, tertia tilia sobolem conspexit, vidit fiLios fiLiorum, cum ab
Cornustibii vocatur. Quid per Cornustibii, nisi l;e- eisdem fidelibus ad fidem gigni et alios agnoscit.
tantium cantus expriinitur ? Ibi enim veraciter Qufe etiam senex et pLena dcerum moritur, quia
adimpletur quod scriptum est « Cantate Domino: siibsequente luce ex mercede quotidianorum ope-
canticum novum, etc {Psal. xcv, 1). » Sequitur : rum, deposito corrupfionis pondere, ad incorrup-
Vers. i'6. Non suiit autein inventx muUeres spe- tionem spiritalis patriae mutatur. Per ha;c enim
cinsce sicut filia: Job in universa terra. — Electo- transeuntia tempora, id quod non transit operatur.
rum quippe animw omne humaniim genus, quod Unde apostolis dicitur Operamini non ciljum qui
: «
in terra secundum hominem conversatur, suaj perit, sed qui permanet in vitam reternam (Joan.
pulchritudinis decore transcenduni. Quanto exte- VI, 27). » Mori autem dicitur, quia, cum illa aeterni-
rius aflligendo se despiciunt, tanto intus verius tatiscontemplatio absorbuerit, ab hacmutabilitafis
componuntur. Ilinc enim scriptum est « Concu- : su» funditiis exstinguit,uL iu eajam quod acumen
pivil rex decorem tuum [Psal. xliv, 12, 14); » et ;
visionis intimfe impediat, uUo modo nibiljuvat.
« Omnis gloria ejus filiie regis ab iatus, » etc. Hanc itaque mortem, hanc dierum plenitudinem,
(Ibid., ii.) Sequitur Deditque eis pater suus
: et in beato Job, id est uno membro Ecclesise, cre-
hwreditatem inter fratres earum. Pater enim — damus factam, et in tota simul Ecclesia speremus
noster inter masculos etiam feminis jura succes- esse faciendam. Quatenus ita teneatur rei gestee
sionis tiibuit, quia inter fortes atque perfectos, veritas, ut non evacuetur rei gerendse prophefia.
; ;
513 HVMNI OIjATLOR. ol4
l)E B. MART^NO ANTIPHON.E Xi
Al-CTORE S. ODONE.
(Apud Marrier, Bibliotheca Cluniacensis, pag. 261 )
I. Sanctus Martiuus obitum suuni louge ante A quoque monstratus est gemma sacerdotum.
prsescivit,qui et discipulos in unum congregavit hominis viderunf gloriam qui
VIII. Glorificati
atque sui dissolutionem imminere prjedixit. adfuerunt nam caro qunm cinis semper obtexe-
:
II. r.um repente viriJjus corporis coepit destitui, rat, ita resplenduit, ut quoddam resurrectionis de-
tunc moeror et luctus omnium, vox plangentium, cus et exstincta proferret.
unaque precantium Ne, pastor, oves deseras.
: I.X. Adest multitudo monachorum ac virginum,
III. Scimus quidem te, Pater, desiderare Chri- hi speciali gloria prrecipue flebant, cum sentirent
stum, sed salva sunt tihi prsemia tua, nostri po- magis esse gaudendum, si rationem vis doloris
tius miserere quos deseris, Pater. admitteret.
IV. Domine, jam satis est quod hucusque cer- .\. Exsequias Martini non dicantur funeris, sed
tavi, sed quoad ipse jusseris militabo: ac si parcis triumphi :nam greges snos qui ductu ejus mun-
setati, bonum est milii hos quibus timeo, ipse
; dum vicerant agebat ante se pastor exstinctus,
custodias. qui corpus ad sepulcrum sequentes psallebant et
V. Artus febre fatiscentes spiritui servire coge- flebant.
bat, stratuque suo iUo nobili cihcio recubans, nec XI. Martinus signipotens, fulgore virtufum ipsa
terram videre jam dignatus, ca?lo totus inhiabat. g reverheraf astra, hic diversa mullorum complevit
VI. Sinite me, inquit, ccelum videre, ut spiritus unus, unde et apostolis ac prophefis, pace sancto-
dirigatur ad Dominum, nihil in me reperiet inimi- rum omnium, consertus est.
cus, sed. sinus .Abrahse me suseipiet. XII. vere beafiun, o ineflabilem, pietate, mi-
VII. Medianocte Dominica sanctus discessit, cui sericordia, charifafe quarum ut viscerihus sem- !
coeli cives mox obviant. Multi audierunt voces in per totus affluebat in Domino, sic non desit nobis.
sublimi, qui et vitro purior, lacte candidior, carne non desit in ffivum.
S. ODONIS HYMM QUATUOH.
I. c II.
De sacramento corporis et sanguinis Domini. De B. Maria Magdelena.
[Apud Marrier, Bibliotheca Cluniacensis.J [Ibid.]
Convivas epuh mundos Deus esse superni Lauda, mater Ecclesia,
Edocet, et servis Dominus vesfigia lavit. Lauda Christi clementiam :
Muneribus variis, ef pluribus inde rejectis, Qui septem purgaf vifia
Frumenfumet vinum cunctis hocprotuht uuum. Per septiformem graliam.
Hoc sacrat, hoc nimium, quod fit breve, quod nimis Maria soror Lazari
[alfum, Quae tot commisit crimina,
Tam modicum sumptum, tcun facUe atque paratum Ab ipsa face tartari
Tam sublime famen quod tofam habeat deitatem, Redit ad vitce praBmia.
hoc solum mundi purgare piaclum.
Sufticit Post fluxEe carnis scandala
Hinc placethoc munus, quodfit de plurihus unum Fit ex lebete phiala ;
Corpus huic capiti, caput inde cohaeret et illi In vas translata gloriae
Hoc genus, hoc unum placet, hoc durabit in eevum, q De vase contumeUiB.
Hoc facile est, nitidum, simplex deitateque /Egra eurrif ad Medieum,
[plenum. Vas ferens aromaticiim.
: :
815 S. ODONIS ABBjVTIS CLUNI.\CENS1S II S16
Et a morbo multiplici. A Ut specialis glorise [spuitalis gratia]
Vei'bo curatur Medici. Quondam recorderis tuae :
Monastico nunc ordini
Contriti corclis punctio
Juiu pcne lapso subveni. .\men.
Cum lacrymarum lluvio,
Et pietatis actio, IV.
Ream solvit a vitio.
Surgentem cum victoria
Hymnus in honorem sancti Martini, a S. Odone
i» exlrcmis compositus.
Jcsum vidit ab inferis :
Prima meretur gaudia, [Apud Mabill., Atmal. tom. III. .\ppend, p. 712.]
Quae plus ardebit ceeteris.
Martini renitet en speciosa dies,
Uni [Soli] Deo sit gloria
Pro multiplici gratia :
Qua scandit modicus dives Abrahas sinus,
Concentusquf poli obvius astat ei :
Qui culpas et tlagitia [supplicia)
ISos hj-mnis hunc honoremus.
Remittit et dat praemia. .4men.
III.
Est Jesus vehemens laus, honor atque decus.
.\am ccelos decorat, arvaque clarificat,
[Ibid.]
Emergens quasi sol alter ab occidiio.
De S. Martino Turonorum archiepiscopo. Splendorem dat hunc diem [al. invidiam].
Rex christe Martini decus Cultorem Domini hic tener imbiberat,
Hic laus tua, tu illius : Et nU preeter eum sumere jam poterat
Tu nos in hunc te colere, Signis a puero plenus et in senio
Quin ipsum in te, tribue. Ipso fide fit inclytus.
Qui das per orbis cardines, Qui necdum madidus fonte sacro laticis
Quodgemma fulget prsesulum : ^ estivit Dominum parte suae chlamydis :
Da quo, premunt culpie graves Et semet gelidat algidus ut tepeat,
Solvat penngens meritum. .Nosque nunc meritis tegat.
En pauper hic et modicus, Ter virtute potens mortibus imperitat,
Coelum dives ingreditur Signorum titulis totus ubique micat,
Coeli cohortes obviant, Ut quod Christus habet nomen ibi nitcscit
Linguae, tribus. gentes, ovant. ;
Ut consertus apostolis.
Ut vita, fulget transitus, Instinctu supero cardme quadrifido
Coelis et arvo splendidus : Gens, lingnfe,popuhhunc celebrant seduh,
Gaudere cunctis pium est. Certatimque fluit iUius ad tumulum :
Cunctis salus sit hEec dies. Martinum decet hoc decus.
Martine par apostoUs, Heee, Martine, dies arvas polosque replet,
Festum colentes tu fove ;
Sit per te salubris his quibus est celebris.
Qui vivere discipulis Sit gauderc pium, sit generale bonum
Vis, aut mori, nos respice. Hoc per te, Pater inclyte.
Fac nunc quod olim gesseras, Tu pacem reparas hic et ad astra migras
: :
Nunc [tu] prEesules clariiica : Nunc nos te medio conciUes Domino,
Auge decus Ecclesise, Odonis famuU hoc opus qui condidit
Fraudes relide [relega] Satanae. Emigrans de saeculo.
Qui ter chaos eviceras : Misertus Domine, quos enutristi pie
Mersos reatu suscita : Semper misericors, misericordissime,
Diviseras ut chlamydem, Tetolonis servi cffiterisque tuis
Nos indue justitiam. Miserere, o Martine.
O
i i* O >
ii ^
fir
:
517 COLLATIONUM LlBRl TRES. — EPISTOLA iNUNCUPATORIA.. »18
SAHCTI ODONIS
ABBATIS CLUiNIACENSIS 11
COLLATlOrVlIM
LIBRI TKES •'*'>.
(Bibliotheea Cnnianensis ex editione D. Marrier, paar. 159).
EPISTOLA NUNCUPATORIA.
Domino Tirpiom pontifici suus ille mo- A quod tantus a tantUIo quidquam liujusmodi re-
et Patri
nachus iuflmus Domino (66-).
in posceretis. Mirabar eerte studium, quod animus
Recolitis, domiue mi, quid dudum jusseratis in tantis discissus iUud carmen Job, quod Deus in
miiai, ut scilicet quia turbato rerum statu pene nocte tribulationis hujus donat, tantopere disqui-
semper in procinctu estis, et ad consolationem rebat. At tamen stupebam quonam pacto me id
scripturarum, tanquam Moyses ad tabernaculum, agere posse credebatis. Nam licet dominus abbas,
libris absentibus, recuiTere nequitis, qusedam ex vestro suggerenfe nuntio, tandem hoc et ipse prae-
Patrum sementiis detlorarem qu<e et hujus tempo- ceperit, proprife famen inscitife conscius, rem mihi
ris quaUtati convenirent, et veJuti quodJam spor- impossibUem vel tentare vitabam. Solemnitate
tulse diarium vel exilem refectionem in occursu vero S. Marfini nuper elapsa, denuntiavit mihi
itineris posito subministrarent. Quod equidem domnus abbas (66^) quod statim ad vo3 me esset
semel et bis, et ter, et quoties me vestram adire trausmissurus. Sed cum de prfedicfa vestra, imo
prffisentiam contingebat, requirebatis, et iterum ipsius jussione, me adhuc egisse didicisset,
nitiil
jubebatis. At ego mirabar pontificis humilitatem, quindecim, mquit, dies ad hoc quod jussus estfa-
(66') Collationum libris tres. Non conveniunt vicensi. qui et Turpius et Turpinus dictus est.
ms. codd. in horum hbrorum inscriptione. Vieto- Quanquam aliqui Terpionem. quasi ter pium di-
rianus enim, sive Canonicorum Regularium saneti quam Turpionem velut a turpitudine
cere potius,
Victoris ad urbem Paris., qui et de tribus libris deductum malunf. Fuit autem, inquiunt f.esta
pluribus capitibus omissis unicum facit, illum Dorn- poutificum Lemovicensium, Turpius, seu Turpio,
ni ac venerabilis Odonis abbatis Chin.lihrum Col- ex clarissimo genere, avuncuius nimirum Roberti
lationum appellat. Uude et nobis operi huie titu- vicecomitis Albucensis. Hio Odonem abbatem Clu-
lum,qui nuUuserratin exemplari JacobiSirmundi, iiiacensem magno amore excoluit. Qui Odo, Tur-
quod secuti sumus, mutuare necesse fuit. \ eriim pione rogante, Vitam sancfi Geraldi composuit, et
expleta jam illius editione, missus est ad nos et librum de contemptu mimdi. Ad illustrationem
couex alter e Silviacensi ccenobio, qui luculenter libri de Contemptu mundt satis erit addere quod
ipsum Occupationes sancti Odonis inscribit, habet- Joannes Ifalus scribit lib. u Vitee sancti Odonis his
que versus hos in capite: verbis « Cumque episcopus iUe, sciihcet Turpio,
:
Dogmate coelesti plenus bunc Oddo libellum, pro sua quodammodo consolatione in longum ser-
Sunitasilicla Fatruni.pluruiniqueexemplap orum monem de cuknine sacerdotu traheret, contigit ut
Couiposuit, mullsque ulilem lore rite.... uovit de statu Ecclesiae inter LUos sermo adfuisset. Tunc
Pater Odo es Hieremife vaticinio flebilem iUi de
Imo et ab hoc tempore repertus est etiam
sacerdoflbus coepit sermonem exponere. Quo vi-
alter in .Martiniana domo, cujusColla-
praefatio
deUcet expleto coepit ille episcopus rogare ut
tiones beali Odonis abbutis, exordium vero lilui
eumdem sermonem ei describeret. et Ubelli more
primi qui contigue sequitur, Occupationes, inscrip-
componeret.Cuie contra Odo Pafer noster protulit
tionis mutatione nuncupat, ac hos quoque versus
praeceptum Regiflee in quo conflnetm' quod absque
adjungit
Ucenfla prioris nihU monacho flceret facere At
Dogmate ccelesti plenus hur.cOddo libellum vero isdem episcopus ob hanc causam perrexit ad
Plorida composuit doctorum prata peragrans monasterium, et qiua erat prnsdicti Patris soda-
Nec certe me lafef, adhuc opus hoc aliis apad Us amieus, mox quod voluit obtinuit apud eum.
aUos insigniri titulis. Antonius enim Possevinus Deinde prsecepfo iUius tres libeUos composuit es
Libros tres in Hieremiam prophetam appellat. Hieremiae vaflcino. Quorum videlicet textus per
Quod non adeo male, sicut ex ipsius Odonis Vitce diversas jam Ecclesias est translatus. » Haec,
hbro u coUigi potest, ubi Joannes Italus apertis autem omnia praesenfibus Occupaflonum sive
verbis ait, ilum tres libellos composuisse ex Hie- CoUaflonum Ubris, quam bene conveniant,
remise vaticinio. Fortassisque, si conjecturse locus vel ex soUus epistolae lectione coUigi facUlime
est, idem ipse hber censendus, qui in fiestis pon- potest
titicum Lemovicensium, De contemptu mundi (66^) Denuntiavit mihi domnus abbas Berno Bal-
inscribitur, ut ex sequenti nota patebit. mensis coenobii rector, cujus Odo monachus et
(66*) Domino ac Patri Turpioni. Episcopo Lemo- discipulus fuit.
:
519 S. ODONIS ABBATIS CLUMACENSIS II 520
ciendum relaxo, ne domni episcopi prseseutiam A igitur hujusmodi, quos tunc, si bene com-
et
neglecto ejus jassu, adire confundaris. Arctatus, memini, iugebatis, hujus computationis mate-
fateor, tabellam arripui ; sed quidnam scribeu- riam scripsi. Per omnem ejus excursum id agere
dum quoque ordiue prima vel postrema dispo- nitensunde possit afflictorum dejectio consolari,
nenda essent helietatus ha^sitabam. Cum suliito pravorumque curiositas aliquatcnus contunii.
recordatus sum illius vestrse querimonia^, quam Opusculum sane qualilercunque digestum, vestrffi
de hujus vitse qualitate profundis singultilius jussioni satisfaciens, vobis transmitto; ut si forte
contexerevos in prima jussione audieram: videli- penitus utilitate caruerit, me tamen apud vos de
cet de perversitate pravorum, qui semper in malum inobcdientia excuset. Poterit autem lector ob tam
succresceutes et ecclesiaslicam ceusuram penitus imperiosam jussionem mese prfesumptioni ignos-
contemnentes, quoslibet invalidos crudcliter alTli- cere. Auctoris vero nomen ob id supprimatur, ne
gunt. Postremo de his qui divina; servituti man- forte si materia sordet, mei quoque nominis vili-
cipari debueraut, sese prorsus vanre gloria^ dedi- tate gravetur.
cant ac divino cultui simulate deserviunt. De his
LIBER PUIMUS.
Auctor judex hominum Deus, licet ab B negUgere leclionem, quale esset si quis in tenebris
igitur et
illa genus nostrum juste repule-
fehcitate paradisi lumen, in aestu solis umbram, vel in a^gritudine
rit ;suEe tamen bonitatis memor. ne totus reus medicinam respueret. Heec est, inquam, vox Dei,
homo quod meretur iucurrat. hujus per?grinatio- quce desertores suos revocat, dicens per prophe-
nismolestias multis beneficiis demulcet. Quiavero tam: Convertimini, tilii. revertentes {Jer. ni, 14-),
nos eisdem bcnefioiis nimium delectamur, ejus et item contra virorum consuetudinem stupratam
consilio frequenti perturbationehaec eadem uostra conjugem revocans aXt Audi, meretrix, verbum :
delectatio conteritur, ne transeuntibus bonis, qu». Domini [Ezech. xvi, 33). et caetera. Ut autem longe
perinde fluunl, nimis iuhffirentes. adiutern;e salu- nimis mortales a se recessisse non loco quidem,
tis defectum nesciendo trahamur. Sic enim non sed merito demonstret, non per verba sic pr*-
sentimus quomodo crescit corpus, vel qualiter sentes jam eos aUoquitur, sieut olim patres fecerat
ejusdem corporis species in senectutem commuta- sed per Scripturam, velut per quasdam epistolas,
tur. Sic et mens uostra nobis neseientibus ab statu longe positos revocans, quasi veteris amicitife
reetitudinis frequeuter incurvatur, et a forma reh- desertores suos i-ecordari suadet. Hffic ad excu-
gionis, dumnescit, senescit, juxtaillud Traxerunt tiendum legendi fastidium prffimissa sunt, quo-
:
me, et non sensi {Prou. xxni, 33) et iterum Cani C niam, quod pace vestra dixerim, cibuni sacrse
: :
effusi sunt in eum, et ipse non sensit {Ose. vii, 9). lectionis non satis esurimus.
Sed rursus ne increpatione pr»dictffi perturbatio- 1. Omnis vero ejusdem Scripturffi intentio est, ut
nis deticiamuSjSanctiticatam Scripturam, quffi dis- nos ab hujus vitffi pravitatibus compescat. Nam
solvi non potest, majori gratia misit in mundum : idcirco terribihbus suis sententiis cor nostrum
quatenus, ut ait Petrus, in caUgiuoso vitae hujus quasi quibusdam stimuUs puugit, ut homo terr ire
loco pedibus nostrse actionis resplendeat, etinter pulsatus expavescat, et divina judioia quffi aut
queelibet adversa patientiam et consolationem, voluptate carnis, aut terrena sollicitudine dis-
juxta Pauli vocem,subministret. Si ergo quidquani ad memoriam reducat.
cissus oblivisci facUe solet,
est quod sapientem virumsequo animo inter mun- Ad hoc namque unumquemque nostrum secun-
danos turbines continere possit, id esse quamplu- dum quod gesserit in die judicii reoepturum pro-
rimum reor meditationem Scripturarum. Omnis nuntiat. Quod cum Apostolus protestaretur sub-
namque ratio, qua vel Deum, vel nos cognosci- junxit, nescientes suademus hominibus timorem
mus, divinis hbris continetur. Et inhoc non solum Dei (11 Cor. V, 11). Hinc aUas, Deum time et man-
a cfeteris animalibus, sed eliam a quolibet stidto dala ejus observa ; hoc est omnis homo {Eccli- xii,
maxime distamus: et sicut ait Salomon, iUuc ubi j) 13). Quibus verbis ostenditur. quod is qui Deum
ad cognitionem videlicet Scripturarum,
vita est, non timet, homo esse desit. Hsc quoque ejusdem
perreximus.Nam quod in Scripturis vita sit, tesla- Scriptura? intentio- est, ut quia cceleste gaudium
tur Dominus dicens Verba quss loquor vobis, spi-
: non per terrens amaritudines recuperare pos-
nisi
ritus et vita sunt {Juan. xiv, 10). Ipsa est et specu- sumus, ad tolerandam quffilibet adversa spe feU-
luui, per quod nuuc in asnigmate divina mysteria citalis, quffi prfeseuti misericB succedit, nos corro-
videamus, ac nos quales simus intueri queamus, borct ut spes maucntis Uetitife leviget
: tristi-
ita ut ibi appareat quantum prolicimus in bono, tiam transeuntis angustiffi.Ad hoc enim dicit Apos-
vel quantum deflcimus. Ibi ouncta produntur quae tolus Quodin prxsenti est momeiHaneum et leve
:
dissipant, cuncta nan antur qute eedificantur et : immmsum glorice pondus operalur{II Cor.\v,\~).
tamen plerique libentius scurrilitatem a..diunt MoIesUas cum dicit, homo nascitur ad laborem
quam hoc paradigma Dei. Tale autem est sacram (Job. v, 7). Et Apostolus, cum tribulationes suas
:
521 COLI.ATIONUM LlBRl TRES. — LIB. I. 322
discipiilis enumeraret : Ipsi, inquit, scitis quod in .\ III. Refert quoque gesta virorum fortium, qui
hoc positi suinus (I T/iess. iii, 3). Item Job : Eomo multa patienter toleraruut ut his auditis nihil nobis
:
replelus muUis miseriis (Job xiv, )). Quod idcirco in viarectitudinisimpossibile judicemus. Hndebea-
dicitur, quia valde impossibile est ut sum pere- tus Job Instauras tesles tuos contra me (Job x, 17).
:
grinationis tcmpora sine dolore pcrcurrat. Hinc Totetenim testes coutra nos Deus instaurat, quot
ipse auclor dixit Si in viridi ligno hwc fiunt, in
: patientium exempla contra nostram impaticnUam
arido quid fiet? (Luc. xxiii, 3t.) iNam ipse est li- exponit. Quod autem etdivinis admoni1ionibus,et
gnum quod putredo peccati non corrupit,
viride prfficedentium cxemphs adjuti, de lacu mundanm
quia peccatum non fecit. Nos verosumus, ut Judas miseriffi hberari debeamus, iUa erepUo Jeremiffi
perhibet, arbores
autumnales, infructuosffi, bis designat quia ut de puteo levaretur, funes cum
:
mortUiB, eradicatas. Acsi diceret ilominus Si ego : pannis veteribus ad eum stibmissi sunt. Kuues Do-
ipse, qui peccatum non feci, sine passionis ignc minicasunt praecepta, quaiuos quasi vinciunt, dum
ab hac non exeo, quid putandum est illosme-
vita suis nos jussis a malis acUbus refrenant. Panni
reri, qui non solum originalibus, sed etiam actua- veteresopera justitice sunt, quibus sancli Patres se
libus culpis tenentur astricti? Ne vero propter an- vestierunt, ne nudi supernis ocuhs apparerent. Sa-
gustias quae dispensatorie nobis hic ingeruntur» t\ cerdotes, inquit, lui induantur justitiam (Psal.
in murmurationis malum excedamus, aut pravi- cxxxi, 9). Qui panni, id est, eorum exempla, cum
tates nostras sub ipsis angustiis compescere ne- funibus prfeceptorum ad nos de cceno vitre prffi-
gligamus, aeternam gehennam trausgressoribus sentis eruendos mittuntur quia, ne divina prs- ;
commiuatur, dicens Mors peccatorum pessima
: cepta nobis dura videaatur, eorumdem prfBcepto-
{Psal. xxxin, 21). Et item contra murmuratores de rum possibilitas Patrum exemplis esse faciUs de-
filiis Israel Cesset murmuratio eorum nemoriantur
: monstratur. Nam sidurum estquod cUcitur Estote :
[Num \x, 6). Et item Quidam eorum murmura- : in tribulatione patientes (Rom. xii, 12), occurrit
venmt. et a serpetitibus perierunt (ICor. x, dO. Paulus, qui non solum paUens est, sed et gloriatur
IL Igitur propter hffic tria, qure maxime hfec ea- dicens : Libenler gloriabor (II Cor. xii, 9). Lige-
dem Scriptura denuntiat, angustias videlicet quas mur ergo prfficeptis, quasi quibusdam funibus.
hic patimur, et Inetitiam qute succedit correctis, et panni veteres intersint, ut quod ex nostra
Sed et
damnatiouem quam incorrigibiles incurrent, Eze- posse non agere formidamus, imbecillitate nos
cliiel liijrum sevidisse testatur, in quoscriptse erant esse possibilia per exempla Patrum conlidamus.
lamentationes, et carmen, ct v.t'. Quo videlicet hbro Notandumsane estquam raisericorditer Deus pr»-
cunctadivtna eloquia figurantur, qufeque nobis la- Q diclffi sufB Scripturffi verba temperans, modo nos
crymas luctusque prfficipiunt, lamentationes in eo asperis incitationibus terret, modo blandis conso-
scriptffl referuntur. Sed quid ipse verborum ordo laUonibus refovet, terrorem fomentis miscet, fo-
designat post lamentationes, carmen, et vfe conti- mentaterrori, et corda peccatorum indicaUs terro-
netur quoniam post vitae hujus miserias, aut
: ribus ad hurailitatem inclinet, et humilem mcero-
ffiterna Iffititia succedet bonis et patientibus, aut rem enarraUs consolationum foraenUs cHtolIat
feterna damnatio raalis et murmurantibus. Hinc dis- quatenus dum utrumque circa nos mira arte ma-
cipulis Salvator dioebat In me pacem habeatis, et
: gisterii temperatur, nec desperate inveniamur
in mundo pressuram habebitis iJoan. xvi, 33). Ac si terriU, nec incaute securi.
diceret Erit vobis exterius de mundo, quod sffi-
: IV. Lamentationes, id est angusUre, ad toleran-
viendo gravet; sed sit interius de me, quod conso- dum graves sunt; quia, juxta .\postolum, omnis
lando reficiat. Propter Ikbc quoque tria dicitur, disciplina in prffisenti quidem non videtur esso
quod rotae quee eidem Ezechieli monstratje in figura gaudu, sedmoeroris. Carmenvero,idost, gauiUum,
duorum testamentorum sunt, et staturam pro alti- (piod succedit, desiderabile est, sicut ibi securus
tudine et horribilem aspectum habuerint. Quarum adjungit qnia fructum pacatissimum reddit ex- ;
videlicetstaturahujus vitffi qualitatem adversis vel ercitaUs per justiUam. Vffi autem nimis formi-
prosperis alternantem significat. Aitenim hMceadem dabile est, quoniam, ut Paulus ait horrendumesl :
Scriptura, ejusdem statiis quahtatem quasi statu- incidere in manus Dei (Ilebr. \, 31). Si autem
ram demonstrans Omnes qm voliintpie viverein
: displicet quod patimur percussorem nostrum ,
Chrisio persecutionem paliuntur (II Tim, lu, 12). justum et misericordem cogitemus. Nam quia
Quse et altitudinem coelestium prffimiorum profe- justus est, non nisi juste percuUt, ut est illud :
rens dicit Quotquot autem receperunt eum, dedit
: Nunquid iniquus Deus, qui infert iram ? Valdc
eis polestalem filios Dei fleri [Joani, 12). Quid al- igitur injustum est, de justa percussione mur-
tius quam iilios Dei fieri ? horribilem aspectum ex- murare. Non itaquc murmuremus ne forte ,
hibet, cum de reprobis dicit Ibunt hi i)i suppli- iUud vffi quod comininatur incurramus. Cogi-
:
cium oslernum (Matlh. xxv, 46). Et item vermis temus qucque quia misericors est, ne nos dere-
:
eorum non mojnetur (Marc. ix, 45). Et quod proprio lictos ab eo credamus, ut stulti faciunt, de quiluis
iuxuiiosis manet, ilhid Job OmnisduLcrdn coruvi (Ucitur In miscriis non sul)sistrnl(l'siil. i.xxxu, 1 ).
: : 1
vcrmis [Job \\\v, 20). Quid horribiliiis quam srm- Ktouim juxla est Douiinus his qui tiibulato siint
per morsibus vermium dolores suscipere, uec eos corde. Cogitemuset hoc, quia quod ex nostrome-
unquam Cnir ? rito patimur, ad uostram uUUtatem mira lienigni-
Patuol. CXX.\1II. 17
b23 S. ODONIS ABBATIS CLUMACENSIS II. 524
tate rcllectit. Hoc non A bertas, ut etiam a Termiculis, et, quod magis est
itaque atlendenles flagella
refugiamus, sed ca velut qutedam medicamenta miserum, a seipo multa paliatur. Porro ille ma-
animfe magis optemus. ISam et ieger lunc se ad gnus honor, quo inter cseteras corporeas creaturas
secaudum manibus medici Ubenter submittit, et ditatus est, rationalis videliret acuilas in eo sic
pocula quamvis amara votive biiiit, cum exiude hebetata est, ut cum omni crcaturse visibiUprieesse
beneficium incolumitatisrecuperare se eredit. Non debucrit, nunc exeniplo formicfe viveie jubeatur.
ergo rcsultemus manibus medici nostri Dii. Nam Vade, inquit, ad fonnicam, o piger (Prov. vi, 6).
etsi tribulationis adustionem prolongat, non ta- Meus autem quoj fluxa muiabihtate unum, qui ei
men fegcr debet vociferai'i; quoniam ipse videt sufliGere poterat, Denm scilicet amisit, nunc per
quam profuuda ad resecandum putredo lateat in diversa desideria variatur, et hur illucque avida
vulneribus vitiorum. Nec velut indomiti tanquam delectatione qucPrit, in quo pausetur. Sed quo-
ad inusitatum quiddam aul novum obstupes- niam ad solum Deum appetendum creata esl,
camus, quoniam a primo juslo Abel usque ad ul- postquam ab illo recessit, nihil invenit, quod ei
timum electiim necesse est omnes hac conditione sufficiat, donec ad ipsum red at. Unde nunc per
teueri. Hiuc princeps apostolorum fideles mouuit, diversos aff^ectus variatur, ut cum rerum quaUtate
ne mirarentur in fervore tentationis tanquam novi b satiari non potest, saitem varietate ipsarum rerum
aliquid contigisset. expleatur. Victa tsedio ipsa natura a cogitatioue
tam diverste sunt,
V. Afflictionum vero species in cogitalionem ducilur; qi;odfastidiebat appetit,
quam diversos culparum modos ccelestis ille et quod appetebat fastidit qu» dum quohbet
,
medicus nobis inesse videt quatuor tamen ;
posita, profecto docet quodahunde pendet. Cujus
modis comprehendunlur. Aliquando namquepec- prima damnatio est. ut AugustLni-.s dieit, hor-
cator afQigitur pro peccatis prfeteritis, sicr.t iile renda profunditas ignoranti», qun? gignit malarum
cui dicitur : Ecce sanus factus cs, jam 7ioli pec- vauarumque rerum multiplices amores, per quos
care, ne delerius libi aliquid conliiigat (Joan. v appetuntur vana gaudia, et luxm-ia et innumera
ti). Qua; jussio docet quod pro culpis prrete, hujusmodi ex quibus succrescunt mordaces
:
ritis vim doloris incurrerit. Ahquando pro ca- curse, perturbationes. moerores, formidines, et
vendis futuris, quod Paulo contigit, qui, ne ex- csetera taha quee in ips's infantibus ita pullulant,
toUeretur , stimulum carnis aecepit. Quidam ut si dimittantur lacere quod volunt, vix unquam
doctores antiqui dolorem capitis aiunt fuisse. ad ahquid boni perveniant. Conlra quos erudiUo
Aliquando quisqae percutitur, ut dum inopinata magistrorum divinitus procuratur, ut prava cupi-
liberatio periculum subsequitur, ardentius salvan- q ditas infrenetur, et boni appetitus utcunque sua-
tis Dei virtus ametur. In qua percussione merito- deantur. Si tamen ahquismagi-trorum. justaillud
rum gratia suecressit, cum per patientiam for- DanieUs inveniri jam possit, qui ad justiUam eru-
titudo proficit. Quod in beato Job completum diat omnes. Etenim huic sseculo magis contra
est.qui prius ita laudatus, et postea sic remu- Apostolum eUgentes informant; cum Job hcet gen-
neratus est. Nonnunquam vero in una qualibet tilis ita tiUos etiam adullos sanctificabat, ut nec
persona tria h£ec genera simul concurrunt, ut in in corde quidem peccarent.
eo per afflictionem ct prwterita puniantur, et VIIquidautem multa de ejusmodi mahsquw
Ut
futura prohibeantur , et laudes hberatoris Dei lcedunt dicam? Quando quidem si subtUitcr con-
ex adempto periculo succendantur. Quartum sideres etiam euncta quse pro salute gerimus hu-
genus est, quando quisque sie in prsesenti per- j::s vitae, poenis et miserUs intermista reperies. An
eutit;u% ut eliam in futuro puniatur. Quod fllis non miseria est corruptioni carnis ad necessaria
solummodo accedit, quorum mentes tribulatio atque concessa deservire ? quod eadem caro
uon convertit de quahbus illa vox conquerentis
: exigitur, ut conlra frigus vestimenla, contra fa-
Dei est Frusira percussi filios tuos, discipli-
: mem alimenta, eontra sestum frigora requirantur.
nam nonreceperunt (Jer, 11,30). QuodgeansmiseT j. Quod multa cautela custoditur salus corporis :
Antiochus et Herodes incurrit. Nam quod diversis quod etiam custodita amitUtur, amissa cum
cultibus, quibus utique diversitas poenarum de- gravi labore reparatur. Et tamen reparata sempcr
bctur, aut per ignoranUam, aut per fragilitatem, in duLio quippe cum corpus tot -^s se
est :
aut interdum per audaciam subjacemus, non de morbos gignat, ut nec medicorum qnidem ILbris
conditione naturje nobis accidit, sed de vitio pri- euncU nominentur, quorum ahqui vix sine ama
mae transgressionis. ritudine cnrantur. An non et hoc miseria est,
Yl. Nam postquam ille primus parens Conditori quod amatus amicus suspeetione offendi valet ?
per inobedientiam eontrarius exsUtit, adhocgrave Formida ::Us namque inimicos, atque de eis se-
jugum cum omnisua stirpe sese incurvavit, utve- cm-i non sumus. Ne vero suspiciosi videamur, sic
raciter dictum sit quod tenlalio csl vita kominis su- e!sfrequenterIoquimur,quasiamicis. Etrursusdum
per terram (Job vn, 1). Divinis enim jussionibus cauti esse nitimur, pura verba proximorum, mul-
subessenoIens,subsuissenecessitatibusprostravit: tumque nos fortasse dihgentium, quasi verba ple-
quein ita exaltaverat libera servitus, ut si uni sub- rumque suscipimus iuimiei : et qpii falh nunquam
jectus esset,cuncta siliisubdit possiderel. Sedcer- veUe faUere volumus. ex cautela nostra graviiis er-
vicem eordis erigendo sic eum dejecit captiva li- remus. Quid itaque hoc est. nisi hnmanfe vita»
:
52S COLLATIONUM LIBHl TRES. — LIB. I. 526
miseria? Nam et ipse homo ita suis aliliclionibas A humo non egredietur dolor ;
quia nequaquam
assuetus est, ut eas non molestias, sed voluptates poena, quEs ex re insensibili ad nostram afflictio-
putet.Amissa namque coelesti patria, suo exsilio, uem excitatur, de ea nascitur oreatura quaa per-
in quo repulsus est, delectatur gravatur ciu-is, : cutit, sed ea qu.Ts peccando vim perniissionis ex-
et tamen non cogitat quam grave sit quod ipsa- torsit. Hinc item scriptum est Ego Do7niiuis rrcans
:
rum curanim multiplicitas mentem ejus suffocat, malum Mala quip[)e nnlla natura
(fsai. \t\, 7).
ut scriptum est: Depr mil lerrena inhabilalio sen- subsistunt. Non ergo creantur a Douiino, sed id-
smn miclla cogilanlein {Sap> ix, )3). Privatus est circo mala creare se asserit, quia res quas ille
interno lumine, et tamen in liac vita diu viilt per- bcne condidit, sed nos male concupisoimns, in
peti creoitatem suam. Et cum interim quotidianis flagella, quie aspera videntur, et mala nobis, con-
casibus iuuumerabiles ei mor(es immineant, vult verlit. Indc ost quod homo de veneno moritur, tle
tauien suIj timore mortium diu magis
tot vivere, quo serpcns vivit. Inde quod ipse cibus et potus
quam semel moriendo nullam deiuoeps timere. intemperanter sumptus resoUita corpora faoit, et
nam quia prnjceptum Conditoris transgredi prffi- immaturam seneclutem adducit, quin etiam et
sumpsit, ad hunc suimet dafectum jnre devenit, ut mortcm, ut item Scriptura dioit Quiautem absli- :
quia suam delcctniionem, quam in rebus extcrio- B nens est, adjicit vitam (Eccli. xxxvu, 34). Deus
ribus habuit, eidem Conditori prfpposuit, nuno et autcm videns quod ea qute noliis dnuat, ct non
in ipsis rebus et in seipso molestias sentiat, C[uas ipsum qui dator est, perverso ordine diligimus, ex
voluptates esse contempto Deus stultus putavit. his quffl ei prtepouimus salubriter nos ferit, ut
VIII. Ut autem et de his quae a foris veniunt ali- tanto citius ad ejus amorem resipiscamus, quanto
qua ponamus, sciendum est quia alia sunt quse a plenius senserimus plena esse doloribus ea qufe
Ueo patimur, videlicet flagella sicut ilie Lazarus. : atTectamus. Neque enim solis exterioribus male
Alia qute a proximis, perseoutiones, aut damna, obleotamur. Nam ut ad nos ipsos veniamus, in
aut contumelias sicut apostolus Paulus. Alia
: ipsis nostris membris, quae nobis a bono artitice
quae ab autiquo hoste,tentamenta scilicet diversa : Deo beue attributa sunt, male frequenter utimur,
sicut Job. Sive autem per hominem, seu per an- ut oculis ad petulantiam conspiciendam. Per ipsos
tiquum hostem adversa veniant, a Deo utique namque mors intrat ad animas nostras. Et quan-
juxtanostrum meritum moditicantur. Nam status docunque eisdcm oculis species concnpiscibilis
mundi ex merito nostro perturbatur, et per oo- apparet, quasi vetitum liguum Adam prfe oculis
cultas cordium iusolentias aperta prodeunt fla- habet. Liugua prompta est ad proferendum men-
gella poenarum. Quas videlicet poenas ipse judex p dacium, vel ad construendam fraudem, vel ad
et Dominus enumerat dicens Surget gens contra : jurgia exercenda pedes adcurrendum in malum;
;
gentem(Luc. xxi, 10), et caetera. Nos enim, ut in sensus propter colorem auri rectum judicium ;
homeliis dieitur, omnia qu;B ad usum accepimus pcrvertit. Et ne per suigula currere lougum sit,
vitcB, ad usum convertimus culpaj : humanam soi- nou solum per ea qu<fi vetuit, sed per ea qufe oon-
licet pacem ad inani msecuritatem,salutem oorpo- cessit Deus iujuriosi existimus, et tamenhomo cu-
rum ad usum exercemusvitiorum,ubertatem non stodiam divinam debet habere in se, ne casum
ad necessitatem,sed ad superfluitatem. Ipsa serena incurrat in corpore, quem cupiendo malum non
blandimenta aeris ad amorem nobis servire co- timct incurrere in corde. Quaproptcr dignum est,
gimus terrense delectationis. Jure igitur restat ut vel in superbo animo uostro multa qua3 nos
ut simul nos omnia feriaut, qute simul vitiis malc conlristant, Deo permittonte, sentire cogamur, vel
subacta serviebant, et qui in ounctis dchquimus, in dolicata carne quam actori frequenter priBponi-
in cunctis feriamur ut quot prius in mundo in-
: mus, censuram supplices sentiamus.
colnmes habuimus gaudia, tot de ipso post no- IX. .\b hoste vero mahgno tam multipliciter pa-
dum sentire cogamur tormenta. Hinc in libro timur, quam ille deceplionibus, et per
nostris
beati Job dicitur De humo non egredietur doLov
: naturam subtilis, per malitiam jugiter infa-
et
(Job. V, 6). Quod scilicet mala nostra exigant, ut tigabilis insistit. Cujus cuncta tergiversationum
a rebus insensibihl:)us feriamur. Ecce enim expc- certamina atque machinationes Dominus beato
ctandus imber arente terra suspenditur, et caligi- Job insinuat. Et quod oppriraendo rapit, quod
nosus aer sole inardescente siccatur. Mare procel- insidiando quod minando terret,
ciroumvolat,
Ls tumentibus savit, et ahos ad transmeandum quod suadendo quod desperando iVau-
blanditur,
susceptos intercipit. aliis desideratum iter contra- git, exorsus est dicens Eoce Behemoth quem feci
:
dicit. Ten'a etiam suscepta semina consumit. lu tecum, et cffltera. Quae omnia in iUorum verborum
quibus cunctis patenter ostenditur hoc quod scrip- expositione plenius panduntur. Hio autem illud
tum est de Domino Pugnabit pro eo orbis terra-
: tantum commemorandum videtur, quia generali-
rum contra insensatos {Sap. v, 21). Quod tuuc ter in omnibus agere nititur, quod in primo ho-
utique fit, quando in pnena delinqucntium adver- mine gessit. Verba Dei de cordibus eorum evel-
sitas eleraentorum mihtat, sicut item dicitur lere, suaque blandimenta quce fraudulenter sug-
ignis, grando, fames, et mors, omnia hiec ad gerit mohtur infigere. Supplioia qufe Deus minatur
vindictam creata sunt. Bestiarum dentes et scor- oblivisci suadet, et ad agenda qure perhibet nos
pii oppressiones, contrio et flagella. Sed tamen de instigat. Tunc dixit Eritis sicut dii (Gen. ni.
:
527 S. ODOMS ABBATIS iXLNlACENSlS II 528
5). Niiuc dicit : In mundo sublimes apparete A
hnc per ministios suos, quam per seipsum nocet, dum
(Job XL, o). Tunc disit Nequaquam moriemini
: per malos vel iUicit bonos ad malum, vel impedit
[Gen. III, 4). Nunc quasi misericoviiem Deuiu fin- eos in bono. Unde propheta Velociores, jnquit, :
gens,i«ipunitatem scelerum promittit. Sed nos qui fuentnt aquilis cceli inimici nostri (Thrm. iv, 19).
experimento primi hominis didicimiis quani di- Omnes tamen quibus prievalet per tria vitia vehe-
judes delinqnontes feriat, oportct ut mina-
sti'icte mentiltus mergit. Videlicet alios per superbiam,
cem ejusdem judieis sententium extiraoamus, et qua se extollunt; alios per luxuriam, qua suis
contra deceptionis iVaudem ejusdem hostis cau- voluptatibus serviunt ; alios per mahtiam, qua
tius ac robustius consistamus, illus Job majus at- suos proximos gravent. Unde et tribus nominibus
tendcntes Vei-ebar omnia opera mea, sciens qiiod
: ex ipsis tribus actionibus appellatur scilicet avis, :
non parceres delinquenti iJob ix, 28). Et item dicit ct Behemoth. quod est juiueutum, et Leviathan,
Psalmista Makdirti qui declinant a mandatis
: quod est draco. In his namque quos pro spi-
tuis (Psal. c.Kviii, 21). superbiam rititalibus vel temporalibus diviliis in
X. Singulis autem hominibus vitiis convenien- elevat, avis est. In his vero, quos ad luxuriam
tibus insidiatur. Prius enim conspersiouem unius- enervat, junientum est. In his quos ad nocendi
cujusque pcrspicit, et tunc tentationis laqueos g mahtiam iuflammat, draco est. lu ilhs autem
eidein conspersioni proximos opponit. Neque quos pariter per tria ha?c mergit, jumentura
enim facile captivaret, si aut iuxm-iosis preemia, simul, et draco, et avis est. Maxima tamen virtus
aut avaris scorta proponeret. Si aut voraces de ejus in luxuria est. Unde ad beatum Job dicitur:
abstinentice gloria, aut abstinenfes de gulaeimbe- Fortitudo ejus in lumbis ejus {Job xl, t ) }. Vidcli-
cillitate palsaret. Si inites per studium certaminis, cet prosper masculos. Et virtus ill.ius, propter fe-
aut iracundoscapereper pavorem formidinis quae- minas, in innbilico venti'is ejus {Ibid). Ubi notan-
reret. Sed ut efEcacius in sua fraude prasvaleat, dum, quia lortitudo ejus non dicitur esse in lum-
eo %atio quo eum citius consensurum ex qualitate bis, vel in imibiiico eorum qui prosternuntur sed :
animi ejus novit, explorat. Hiuc scriptum est Di- : in lumbis et umbilico ipsius diaboh, quia nimium
viditur sestits super teri-atn [Job xxxviii, 24). Quia sicut in Moralium Ubro xxxii perhibetur, ejus
videlicet in hac vita tentationis nrdorem calllde proprie corpus fiunt, qui ei per luxuriam succum-
singulis iugerens quasi eestum dividit, dum vici- bunt.
nos moribus laqueos abscondit. XII. In qua tamen luxuria neminem usque ad
In illis autem qui
ejus voluntati subjecti consensum mergit, nisi eum qui prius in ocuhs
sunt, quadam securitale
perfruitur, dum cordibus eorum quasi superbus Dei superbiendo cadit. Quod in se primus homo
q
rex inconcussa potestate dominatm\ Scd si cnju- ostendit, qui postquam superbiendo peccavit.
siibet mens ad desiderium Conditoris incalescit, mox genitcdia membra erubuit. Nam quia Deum
si Redemptoris grati» meuiinit. et teneri captivus superbiendo contempsit, mox a sabdita carnc
a vitiis erubescit : cum idem hostis considerat se prashum sumpsit.Unde propheta Responbedit,m- :
despici, et contra se mancipium quod dudum quit, arrogantia hrael in faciem [Ose. v, 3), id
possederat reniti, mox in omni tentationis arte se est per meritum superbife latentis in apertam luxu-
instigat : acne is quempossederat ab cjusdominio riam cadere permittitur. Qui uf ostenderet quod h-
ILberetur, multiplici fraude decertat.Ilincdohis qui bido cs merito superbiae proruperit ait ; Spiritus
convertimtur ad cor scriptum est Maledicant ei : fornicationis in vtedioeorum [Ibid., \). Si enim
qui maledicunt diei, qui parati sunt suscitare Le- spiritus superbise sub Deo premitm', caro super
viathan [Job ni, 8).Eidem quippe hosti maledicere spiritum Uhcite non elevatur. Quisquis ergo su-
est peccata quiP suggerit exsecrai'i. Sed quisquis perna appetif, si postea voluptate prosternitur,
hoc fecerit Leviathan suscitat, qui, ut dictuin est, non tonc se judicet victum. cum aperte superatur,
in pravorum cordibus.quasi quietus etsopitus dor- quia tunc utique ante Dei oculos in culpse voragi-
mit. Quicunque igitur divinitus i'espectus,qua; Dei „ uem cecidit, cum sese ultra quam deberet efferens
sunt agerc desiderat, Leviathan in certamine con- latenter intumuit.
tra se provocat, ejusque mahtiam suaconversione XIII. ad violentos perlinet. Su-
Igitur malitia
inflammat. Ncc magnopere ergo quoslibet pravos perbia vero tam ad ipsos, quam
et luxuria,
inquietat, quippp qnos non solum per maJa, sed eUam ad aUos, qui mansueti plerumque viden.
per ipsa quoque bona opera, quce non sinceriter tur. Nam in ipsis mendicis et pauperrimis ista duo
gcrunt, sibi servire conspicit sed ad Dcum coufu- ; vitia vigere solenf. Elatio namque spiritum erigit,
gientibus innumeras insidias tendit. luxuria carnem corrumpit. Unde et isdem ne-
XI. Quibushbct autem pravis mala qu.-Hlibet quam spiritus umbra ei in secreio calami, et
sub
apertc suggerit, eisque velut faunliaribus iniqui- in locis humentibus dormne perliibetur. Quouiam
tates manifestius insiiiuat. ut scienter agant quas eos quos decipit,primoacharitate Chrisfi tepere;fa-
mala ess(! non ignorant. Bonis crgo velut cxtra- cit. Tuin vcro per clationem qu:e pcr calamum
neis latenter insinuans, raala quie pnblice non foris quidem vacuum designa-
nitenlera, sed inlus
valet, tecta subintroducit : ul qui ma is conscn- tur, sibi eos subjngat. Deindo pcr genilalia mein-
tire relugiunt, in bonis aut tepidi sint, aut nimio bra, quse loca humcnUa intelliguufur, ad tur-
zclo modum excedant. Quos pleruinque gravius pitudinem prosternit. Sane qui vel h»c duo
:
529 COLLATIONUM LIBRI TRES. LIB. !. S30
vel cffitcra qui.B)ihet ejas figmenta superare oupit. .\ rum gerant provida dispensatione cxprossum est.
hunc prima suggestione contemnat. Qufe sug-
iii Nam ut prius de Cain dicamus, qui ])rimogenitus
gcstio caput ejus est. Quod virlelicet caput ah uuo Adfe fuil, (ut euim Apostolus ait, non prius quod
quolibct tideliuni virtutis pede facile conteritur, si spiritale, sedquod animale [l Cor. xv, 46], ipse )
prima suggestio respuatur. Unde ad eumdem hos- agricola sequaces ejus totis desideriis
exstitit, et
tem de qualibet studiosa animu Deus dieit Ipsa : terrena quaerunt qui hic habent bonum suum,
;
conteret capid tuurn (Gen. ui, 15). Cauda vero il- multis angustiis intermistum, cujus honi pcrccp-
lius est operis corapletio, de qua scriptum est tiono Imtantur. Qualis l.etitia de talibus gaudiis
Strhigit caudam suam sicut cedrum (Job xl, 12). et rebus inesse potest ? lUe sacriticium Deo, sed
Succisa cedrus iu lapidem durescit. Caudam vero non simplieiter obtuht, et isti [idum, licet verboto-
suam quasi cedrum stringit, quia si caput ejus, nus, tenent. Qui stepe multa bona faciunt, qufe
quod est blanda suggestio, semel iu corde reci- tamen vel malorum admistiouc, vel sicut iUe, fra-
pitur, deinceps eidem cordi quasi ex jure domi- terno odio commaculant. Aliis donant, aUis ra-
natur, et violenta consuetudino pene insolubiliter piunt, mercodes congregant : sed, ut scriptum
innodatur. Hinc est quod nonnulli peccata sua fu- est. eos in saccum pertusum mittunt, dum pro
gere satagunt, sed evadere hajc etiam decertantes g ipsis donis aut laudes ab hominibus, aut a Deo
nequeunt. Quia tanto ignis suasionia illius semel prffisentis vitce felicitatem quserunt. De quibus
receptusamplius incendii. quantoseeiad consen- propheta dicit ; Victimas in profundo deferunt
tiendum moUiorem quisque in vitio praebuerit. Sed [Ose. V, 2), id est ea quie in imosunt, per quwlibet
quia nullaratioueconceditur, ut mensinhaccarne bona opera requu-unt. Nam si ccelestia quiereront,
posita suasionis cjus ardore non taugatur, restat victimas in altum levarent.
utmalignis flatibus adusla, ad orationis autconfes- XVI. lUe fratrem occidit, isti proximos autdam-
sionis opem siue cessatione se convertat. Flam- nis aflUgunt, aut exemplis necant, quanlum in
mam quippe suggestiouis illius et unda lacryma- Unde scriptum est Propter multitudi-
ipsis est. :
rum citius exslinguit, et humUis coufessio fraudes nein calumnialorum clamabunt \Job sxxv, 9). Vi-
ejus efficaciter tanquam proditas allidit. deUcet in quibus malorum pravitas displicet, ca-
XIV. De quw
a prosimis proximi patiuntur
liis lumniatores recte vocantur, non soluin qui extc-
aliqua nihiloiuinus relaturi, videtur ut duas genc- riora bona rapiunt sed etiam qui vitie reproba;
;
malorum et bouorum,
rationes hominuin, scilieet exemplo internanostradissipare contendunt. Gra-
primo ab exordio memoremus. Jam vero de sin- viorem namque calumniam nohis infert, qui malo
gularum actibus quisque probet in qua genc- ,, viveudo vim nostris raoriljus iirogat, quam is qui
teneatur, dum cognoverit ad quam ex
ratioiie violenter damna rebus ingerit. liujusuiodi autem
ejusdem generationibus pertineant opera qua; fa- quisque nou solum calumniator, sed homicida ex
cit. Sunt itaque duce generationes hominum, qucs verbis Domini comprobatur. Ait onim de diabolo :
a duobus fiUis Adam, a Cain videlicet et Abel, llle homicida erat ab initio [Joan. viu, W), id est,
exordium acceperuat, et usque ad ultimos, qui ex quo exsUtit homo cui invidebat. Vide ut Joan-
nascituri sunt, nunc divise, uuncmisti percurrunt. nes dicit genus horaicidii. Non gladio armatus,non
Do bonorum generatione quse ab Abel justo inci- ferro accinctus, ad hominem
venit, serpente in-
pit ita dicitur Vos autem genus electum [I Petr.
: dutus, locutus est muUeri, pcr illam vcnenavit et
II, 9). Et item : Generalio rectontm benedicetur viruDi. lllum uUque audiendo mortui sunt. Diabo-
(Psal. cxi, 2). Et alias Dominus in generationc
: lus verbum seminavit et occidit. Noli crgo putarc
justa esl iPsal. xiii, 6). De malorum vero, qua' a hominem iUum non esse homicidam, qui vel
Cain ineipit, sic dicitur :Generatio prava et exas- exemplo, vel verbo mala persuadet qnia, si fra- ;
perans {Psal. i.\-!i.\'ii, 8). El item Generalio qux : tri persuadet, occidit. Inde est quod Ulc lusus Is-
nondirexit cor suum (Ibid.). Et illud Gens abs- : maeUs cum Isaac non lusio, scd illusio a matre
queconsiLio esl [Deut. xxxn, 28). Quid enim plus putatur, et ab .\postolo persecutio nominatur.
sine consilio est, quam sicut iUic sequitur, novis- XVII. lUe ab ipso Deo prohibitus est ne fra-
sima iion providere Gens bouorum habet civita-
'.'
trom occideret, sed audire contcmpsit. Qui
tem suam Hierusalem, cujus et civis est, partim postea ut haberet poenitendi occasionem requi-
incffllojam regnans, parUm iiic peregrinans. Et situs ost, sed confiteri noiuit. Noc enim in hoc
habet humilem regem Ghristum, de quo eidcm ei dissimiles isti sunt, qui scienter prohihita quae-
dicitur Ecce Rex tuus venit tibi mansueius, se-
: que faciunt, jussa vero contemnunt. Nam videas
dens supra pullum asinw [Zach- ix, 9). Habet eos impudenti prffisumpfione quffiUbet vitia com-
et iUa gencratio malorum civitatem suam Baby- mittere, et, quod juxta boatum Cregorium omni
loncm, parUm in inferno damaatam, partim ad- peccato fit gravius, eUam de patralis seeleribus
huc in iniquitatis minislerio occupatam. Quib et superbire, ut scriptum est : Lselantur cum male
superbum regem habet diaboium, do quo dici- fecerunt [Prov. ii, 14). » In his namque, sicut
tur Ipse est rex super omnes filios superhice [Job
: in Cain, superbia pcr usum crcscit ut ita hoc :
XLI, 25). viUum in se nec saltem osse putcnt, cum eo pleni
.\V. lu iUis autcm duobus hominibus, a quibus sint. .\n non ingens in illo suporhia fuit, cum
heB generutiones exortas sunc, quid sequaces eo- requisitus respondit ; Numqvid cudos frniris
:
531 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS 11 532
mei siint ego ? {Gen. iv, 9.) ?ic qiiippe in uieiite su- A offendat, si Joannes co ipso proptcr Christiiin oc-
peilii.i, <ici.it in oculis caligo fceneratiir. N'am quo cubuit, quia videlicet |iro veritale uiorleuj inciir-
Iatiu< calipo se ('.ilatat, eo vehemcntius visum ob- rit, iste procul dubio Christum negat, qui ne per-
scurat.lta ct lurc pauli.;per crcscens, mentis ocu- sonam otlentlat vcritatem tacet. Eece post hiEC
lum a spiritali intcLlectu dividit, ut captivus ani- ante oculos hominum Christianus est, sed si dis-
mus hanc ct pati possit, et in se videre non possit. trictc judicctur ante Deuin, jam noii est. Quo vide-
(Juia vero anima semel voliintaric lapsa niinquam licrt libro multa dc miuistris etiam Ecclesi.c di-
quo primitns
illie jac('i'e p(?rui;ttit!ir cadit, sed ad ciintur, et Balaam et Jezaliel imitari et
por quai
graviora detriiucnta tanto profuadius proruit, Antichristi membris uiiiri comprobantur.
quanto longius a Conditoris humihtate discedit XlX. Ut autem ad aliquid tale veniamus, in quo
ideirco tales justo Uei judicio ohc<xcanliir, ut ad pei-siniilc factnm csse Cain sequaces evidentius
ejus prfficepta durum et insensibile cor habeant. manifcstentur, ille, iit dictuin cst, monentem Deum
Unde Psalmista : Auferunlur jndicta lua a farie audire noluit : isti servos ejus et rectores contem-
ejus [Psal. X,o). ExcEeca, inquit Isaias, cor popuh nunt, imo ipsum peripsos, sicut in ipsius verbis
liujus,quo conlra de Immililjus dicitur Beatus ostenditur, dicentis Qui vos audit me audit.el
; :
vir qui semper cst pavidus (Prov- \xviu, 14). Per
g qui vosspernit me spernit(Litc. x, \\S). Qui etiam
hanc itaque duritiam quam idcirco incurrunt, quia ejusdem rectoribus potestatem ligandi atque
cofcnosccntcs Deum, no:: sicut Deiun gloriticave- solvendi in persona beati Petri concessit, quam
ruut, manda ejus ohservando, itadeslruuiitur, ut ita conhrmavit utalias diccret: De omni re qua-
amittaut a cordc innocentiam, ab ore vcritateni, cunque duo ex vobis consenserint super lerrani,
ab opcre justitiam, a carne continentiam, ab in- fiet iUis a Palre meo (Matth. sviii, 19). Sed ob
teUectu fidei religionem. Dcus cnim dcdignatur hoc forte vel execnmunicationcs pastorum, quas
cum superbia coli. Unde et lii in suis imumnditiis ad compescendam pravorum malitiam adhibent,
merito superbiic dimissi dia]ioli(.is suasiouilius vel admoiiitioncs conteninunt, quia vitam illo-
ita falli permilt intur, ut etiam ad pertidiam dila- ruiu reprchendunt- quod cquideui ingens scanda-
Ijantur. Hos dcfectus ab eisdcm maliguis spiri- lum quibusqiie illiisoribus preebet. Scd pastor
libus sensim perstructos, Psalmista, demonstrans et episcopus animarum nostrarum Christus ncn
es voce destrueutium Hierusalem, ait: Exinanile, est contemncudus, qiii inhis auditur, et contemni-
exinanile usque ad fundamenlum (L'saL. cxxwi, tur, qui siciit prEesciens futuroriim huic temeritati
7). Fundamentam enim est iides, quia supcr contcmplorum ohviatdicens : Qucecunque di.verint
hanc bona opera construuntur. Perversos ergo V 'bis, servate et facite (Maltli. sxiii, 3). Et ut hoc
spiritus virtutis munimeu usque ad fundamen- inforamus, quis pejor quam Caiphas, qui de Chris-
tum exinanisse est, everso bene viveudi opere, to proplietavit ? Scilicet qui prophetiam unde me-
etiam a cordibus hominum robur fidei dissipasse. ruerit, sanctus evaugelista monstrare studuit, di-
llinc Jeremias Comtupraverunl te, inquit, usque
: cens : Cum esset ponlifex, prophelarit (Joan. xi,
ad verticern (Jer. ii, G), hoc est ab exteriorihus ac- ol). Saul res impius et reprolius, cuin prajciperet
tibus, quasi a.h inferioribus mcmbris, usque ad ne quis donec esset complecta victoria comedisset,
celsitudinem lidei, qute est totius virtutis funda- Jonathas etiam jussionis nescius paidulum melhs
mentum, poDuendo pervenermit. gustasset, mox divinus favor ita subtractus est, ut
XVII 1. Quique tales forte non patientur audire, victoria penilus intermittcretur. Quam indignatio-
quod iidem pcrdidcruut. Sed nunquid fidem ha- nem suam idcirco Deus tunc palam fecit, ut quan-
berc dici iidi proximos perscquuntur ?
suut, qui tojiere contemptu rectorum oflendatur, dein-
in
cum doctor gentium dicat Qui neglii/it curam : ccps per omne sfeculum intelligi posset. Nam et
proximorum fidem negavit
, (I Tirn. v, 8). Et certe Jidas proditorcumcinteris Christidiscipulisdfemo-
pejuj cst fratres opprimere, quam corum curam nia fugabat, quod in libro epistolarum sancti Gre-
negligere. Judex quoquc homiiiHm quomodo re- gorii.etin scrmono decruce sancli JoannisChrysos-
probavit eos qui ut canibus vel equis cibos prje- tomi peiliibetur. Igitur Caiphas propter pontifica-
pararent, viclum pauperis per sudorem acquisi- tus honorem prophclavit ct iham Saulis jiissio-
;
tum auferunt; siillos in feternum ignem projiciet, nem ab ignorante licet contemptam adeo vindica-
qui esurientcm non cibant ? Nam et pater Augusti- vit, ut Jonathas mortis senlentiam incurreret, nisi
nus in Epislolasancli Joaniiis dicit : (^hristus pro- populi auctoritate liberaretur. Dismones oh
totiiis
pter snlam cli:iritatem in carne veuit ;
qiii crgo clia- revcrentiam diviui nominis ab ipso suo complice
ritatem noii lialjel, Cliristum negatin carnevenis- fugabantur. Cum vcro ista ila sint, viderint quid
se. Simt plurima qufe quosdam in Ecclesia cons- faciant, qui pastores etiam sine hde Christi viven-
titutos inhdeles essn dcnionstrant. Personam jio- tes despiciunt. Ut enim ita dixerim, audaciores
tentis ila pleriquc aecipiunt, ut pro ejus favore sunt quam dfemones.
veruui in causa proximi negenl. Et quid est veri- XX. Qui ot si reprehensibiles sunt, ut in libro
tas, nisi Christus qiii ait : Ego sum Veritas '.'
XXV fJornlium dispiitatur, magna cautela siibditis
(</(ja/i.xiv, 6.) Joannes non de confessiune Clu-isti, cavendum est,nevitameorumjudicarepriesumant
seddejustititfiveritaterequisitusoccubuit. Quisquis Halient jiidicein sunm Deiim, qiii per magistros
ergo veritatem iJcirco negat, ne personam po/entis quidem vitam judicatplebium, sed per semetipsum
333 COLLATIONUM LIBRl TRES. — LIB. I. S3i
facta examinat magistrorum. Quam^-is etiam sub- A oommemoratiouem : sed donec, ut ait Apostolus,
diti, quos modo magistri discutere vel negligunt, ipse veniat ad judicandum efficientiam ipsius rei,
vel non possunt, ejus proeul dubio judieio reser- vox ista pcr oranem Ecclesiam adimplet. Et qui-
ventur. Nam praelatos a se solo judic;mdos innuit, dem fievi potest ut is qui consecrat, alter Judas
cum cathedras vendentium columbas sua manu sit, cui rex dicat Amire, quomodo huc intrasti
;
autem rectores nati sunt.subditiseipsos
evertit. Si (ifatth.xxu, 12.) tamen quinon mentitur faciet
Is
tantiun et non illos accusent, qiiia certe eorum quod obhquo uniusquis-
promisit. Hinc itaque ex
culpa est quod talibus subjiciuntur. Scriptum qui: intelligat, quia vis et pondus excommunica-
quippe est Dabo tibi reges in furore meo (Ose.
: ti'^nis, aut admoaitionis pondus, per qualemcun-
\ui, H). Et item Regnare facit Detis hominem
: que pcrsodam tiat, ex Dei majestate pensetiu", cu-
hypocritam propter peccata popuii (Job. xxxiv, jus auctoritate deponitur.
30). Si ergo irascente Deo secundum merita recto- X.\II. Spiritahs, juxta Apostolum, omnia diju^
res accipimus, in illorum actione colligimus quid dicat, sed animahs homo non percipit spiritalia.
ex nostra festimatione pensemus, vel cujus raeriti Quapropter et isti nihil secundum fidem metien-
simus. Si ergo magistrorum vita jure reprehendi- tes, pi-o eo quod contemptus eorum non statim
tur. oportetut eos subditi sufferant, etiam cum dis-
y per aliquod manifestie ultionis signum redargui-
plicent. Sed hoc cst solerter intuendum, ne aut tur, negligunt futurum examen contremiscere,
quem venerari necesse est, imitari appetas, aut quod ad prassens non experiuntur, et idcirco ad
quem imilari despicis, venerari contemnas. Subti- peccandum sunt praecipites, ad corrigendum ve-
lis etenim via tenenda est rec itudinis et humilita- ro diffieiles. Unde scriptum est, quia propter
tis, ut reprehensibiUa magistrorum facta displi- hoc multiphcantur mala in terra, quod non cito
ceant, quatenus mens subditorum a servanda ma- profertur senteutia contra delinquentes. Et certe
gisterii reverentia non recedat. Debet tamen a sub- tunc pejore ultione damnantur, cum eis uuUa
ditis humiliter suggeri, si forte Vcdeat in preelatis adversitate resistitur quia videhcet ut in Mora-
:
quod displicet emendari. Et libere ergo dicenda lium hbro xxvi dicitur, eos Deus ad supphcium
sunt qua? sentimus, et valde humiliter promenda ffiternum reservat, quos per temporales afflictio-
quae dicimus, ne et quas recta intendimus, hfec nes a suis pravitatibus non refrenat. Hinc scri-
elate proferendo, non recte faciamus. Quod enim ptum est : Peri ussit inimicos suos in posterio-
magistri a subditis reprehendi non debeant, bene ra, prsesenti, et opprobrium, non tem-
non in
bobus calcitrantibus inchnata illa testamenti, qu;e sempiternum dedit illis (Psal. Lxxvn,
porale, sed
rectores significat, arca figuravit. Quam quia ca- p 66).Hinc sanctusNoefiMumsuum reproborum,non
suram credens Oza levites erigere noluit, mox in ipso, sed in posteritate seminis ejus damnavit.
sententiam mortis accepit, in humero percussus, Non ergo rebeUes de impunitate blaudiantur,
sibi
quo ex praecepto legis eam ferre debuerat quia : quia nunc Deus magis pcenahter prsevalere per-
nimirum dum sibditi contra prajlatos, quorum mittitur, et manifestae damnationis indicium est,
imperia ferre debuerant, manum submissionis quando conatibus eorum nuUa contrarietate im-
mittunt, a sorte viventium reprobantur. pediente subsequens favet effectus. Etenim quia,
.\.\I. Christus baptizat, sicut Deus Pater Baptistae Deus, ut scriptum est, uuUum tempus sine testi-
Joannis testatur dicens Super quem videris Spi-
: monio suae virtutis derelinquit, maltos etiam nos-
ritum descendentem, hic est qui baptizat [Joan. i, tra jetate pavenda ultio, pimit ut iUud, fuit. Cum
33). Noa ergo mehor est baptismus per manus ante hos annos (66») sancti Androe solemnitas in
cujusUbet sancti hominis quam per manus ,
prima Dominica Dominici Adventus conciurisset
peccatoris, quoniam qualiscunque baptizator sit, (66^), quidam sacerdos, sicut Turonicfe ecclesise
Jesus est qui baptizat. Sic et de ministerio sancti prfecentor, asserit pagensibus suis utrasque mis-
aharis debet intelhgi, quia scihcet et per manus sas audire prjecepit. Inter quos erat quidem medi-
autjusti aut injusti sacerdotis oblationem conse- cus, qui audita prima missa discessit. Quem cum
crat ipse Christus, et sicut Joannes in homeha do sacerdos increpasset, grave ei respondii. Et iUe
proditione Judae disseruit nunc ipse Christus prae- excommunicavit eum. At vero medicus ad do-
sto est, et non ipse sacerdos corpus Christi conse- mum suam katus diseessit, et in contemptum ex-
crat, sed ipse Christus per ipsum. Nam sicut vox communicationis mox potum accepit, atque pro-
Dei in primordio mundi semel jussit, ut terra tinus vexari crepit quousque animam exhalaret.
per singulos annos fructum aiferat, et iUa sem- Si isti hoc vidissent forsitan timuissent. quibus
per habet effectum ad generationem sic et ea- ; iUa exprobratio congruit : Generatio prava et
dem vox hominis Jesu semel quidem in coena di- adultera signum quxrit (Matth xii, 39). Ut iUud
xit Hoc est corpus meum, et hoc facite in meam
: Job : Videntes ptagam meam timetis [Job. vi, 21),
(66'') 5. Atidrex solemnitas. .\ymoinus, lib. iv, tenus, et 37, pagus Tholo-
apud Fredegarium cap.
cap. festivitatem beali Andrex, et lib. n, Ca-
ult., sanus, Chalorcinus, Aganensis. Petrocoreus, unde
pilul. cap. 20, ilissam sancti Andrex dixerunt. et pagenses qui ejusdem pagi sive proviacia», que-
(66 V Quidam sacerdos pagensibus suis. Id est madmodum apud eumdem (irecorium hb. viu,
parochianis, sive vicaneis. I.icet enim aliquando c. Capilui hb. iii. c. 73. Attaraen et pagus
18, et
pagi nomine pro^incia veniat, ut apud Gregor. pro vico sive parochia, et pagenses pro vici et pa-
Tui'on. hb. is, c. 9, Pagus Stampensis, et Carnf)- rochiee ejusdem incolis frequenter ponuntur.
,
535 S. ODOMS ABBATIS CLUMACENSIS 11. 536
quia plcriquc Deum timerc nesciunt, uisi cum vel A tis scienter sociasti. Idcirco ista scntcntia ost de
iu se, vcl iu aliis experia adversilate tcrrenluv. te ; hoc anno mori habes in domo ipsa in qua ex-
XXIII. Tlieodosius impcrator ille fauiosus, sicut communieationcm contcmpsisti. Quod ct factum
Tripertita historia refert, quadam vice a quondam est sicut ibi legitur. Ecce rex non potuit hunc rea-
monacho, non hene compos mcn-
qui, ut credo, tum nisi moriendo expiare ecce episcopus nec :
lis sua> erat, pro cjus querela, jam
quadam proslrato regi in pulverc potuit ignoscero. Ex liis
non statim expedierat, excommunicatus cst. Et ergo colligendum est, quia nec ipse episcopus, cu-
monachus quidem excommunicationo in pictatio jus excommimicatio contemnitur, sine gravissima
descripta, et quo ab impcratore inveuiri posset pcenitentia hujusmodi facinus ignoscere potest.
projecta discessit. At impci'ator nou iilum gyro- XXV. De signis vero ilJud sciendum, quia juxta
vagum (GC^), sed coelestem potius regem, cujus Scripturam Unicuique rei tempus suum est sub
:
auctoritate soletexcommunicatio fieri, in causa caelo (Eccle. m, 17). Unde sanota Ecclesia signis
considerans, prandere uullafenus.cum quidemin- ad corroborandum suorum fidcm in primordiis
cumberct hora, pr;Bsumpsit. Multisquo episcopis suis indiguit. iXunc vero constante jamdudum iidei
coram astantibus, et cum illo episcopo, ad cujus siatu signa admodum non requirit. Verum ut in-
monaclms pertinebat, hcen- b ternus arbiter cogitationes ex multis cordibus re-
•dioecesim priedictus
tiam dantibus, cogi non potuit ut ahquid gusta- velet, terribili dispositione priusquam Antichristus
ret, donec monachus diu multumque quffisitus, ct appareat, virtutum signa ab eadem Ecclesia sub-
aliquando repertus est, ct rogatus ut imperatori trahuntur.Nam prophetia abscontUtur,curationum
hcentiam daret. Velim ut istis pcrsonis ex obUquo gratia aufertur, prohxioris abstinentias virtus mi-
personas componant, quateaus causam a contra- nuitur, doctrinre verba conticescunt, miraculorum
rio verius discernant. Ecce imperator non quahs- prodigia tolluntur : hoc in libro xxxiv Moralium.
cunque, sed Theodosius omni sa^culo post se mi- Quod idcirco tieri permittitur, ut dum subtractis
randus, observavit excommunicationem non ra- virtutibus eadem Ecclesia abjectior apparuerit,
tionabiJiter, sed inepte prolatam, nequc a quohbet, manifestum fiat qui iUam propter spem coelesUum
qui vel teuuem excommunicandi potestatem ha- prfemiorum, ot non propter prnjsentia signa ve-
buerit, sed a stulto monacho forluitu injectam. Isti nantur, et qui sunt iUi qui invisU:(Uia, quae pro-
vero degeneres. homunciones, nuUumque saltem mitUi, sequi negligunt, dum signis visibUibus ad
apud vulgares signum honestatis habentes, con- ejus reverentiam non incitautur, cumetiam a
tcmnuat excommuuicationem nou fortuitam, sed lidelibus miraculorum divitiae subtrahuntur. Un-
ccclesiastica censura per pontilicesdecretam.Certe
q dc scriptum est de eodem Antichristo quia fa- :
quia dies mali sunt, in quibus, ut ait Apostolus, cicm ejus prajcedet egestas. SateUites ejusdem
existuut homines seipsos amantes, qui auditum a Antichristi mira facturi sunt, qua videhcet occa-
vcritate avertentes sanam doctriuam nonrecipiunt. sionc fiet, ut qui Ecclesiam pro soUs rairacuhs
lude est quod pondus diviutE auctoritatis parvi- veuerantur, UUus veneratione contempta, ad illo-
penduut, et non sohim Dei ministros, sed ipsum rum qui signa fecerint cousortium transferantur.
etiam per eos admonentem morc Cain spernunt. Bonis tamen signa omnimodis [modis omnibus]
Quia vero de uqo rege, qui mira humiUtatc ex- non deserunt, sed in comparatione eorum aut
communicationem, licet ineptam, observavit, au- pauca, aut nuUa vidcbuntur. Inde est quod nec
di\imus, nunc de alio quid coutigit audiamus. ipsa perjuria, quff lam cito Deus punire so-
XXIV. Legitur in historia gcntis Anglcrum lebat, jam manifesta ullione vindicat, imo vcro
quod quidam episcopus duos fratres Palatinos vi- ea, quasi nonpuniendasint^ muJtipIicari permitUt.
ros pro repudio uxorum excommunicavit. Oontigit .Nunquid perjuri dicere possunt, quod vel Deus
autem ut rex ipsius gentis juxta domum ipso- modo non puniat quod ante solebat, vel sancU
rum transiret. Qui multis blandimentis delinitus, non ejusdem '.sint potestatis, ut perjuria super se
ul apud eos ad prandendum diverteret, tandem j, facta sicut oJim puniebant, ita nunc puuire ne-
consensit. Expleto autem convivio, cum jam re- queant? Possuut uUque, sed jam tempus est ut
du-et, obviavit episcopo, qui fratres illos excom- signa cessent. Non uUque mirum si contemptum
municavit : quem cum vichsset intremuit, et Deus praslatorum vindicare dissimulat, quando-
exsiliens de equo Ln media, ut erat, via pros- quidem sanctorum iujurias tam longanimiter suf-
travit se coram episcopo. At ille appropinquans fert.Sed quia de juramento sesc occasio prfebuit,
ad eum, ferida, quam manu tenebat, tetigit eum quid de hoc Hieronymus in Ezechielis Ubro v dicat
dicens. rex, non est meum agnoscere tibi, quia commemoremus. Scdecias rexpactum subjectionis
contra Deum fecisti, quando to excommunica- cum rego NabucUodonosor inierat, sed mentitus est
(66'') Imperator non iUum
uyrovaqum. Qui sint sane ordine, quos in cJaustris suf) abbaUs imperio
gyrovagi docet S. Benedictus cap. l' ReguL-e suuj, refrulariter inanere conspicimus consequenter ,
dum ait Quartum genus est monachorum, quod
:
..
utiquo monaclios appeUamus quos autem pro- :
nommatur gyrovagum, qui tota vita sua per di- prium possidere,indifferenter huc iUucque discur-
versas provmcias ternis aut qualernis rere, solutos legibus juxta propri;e vohmtaUs ar-
diebus per
diversorum cellas liospitantur, semper vagi, et bUrium diuluere ceruimus, non monaohorum, sed
nunquam stabiles,et propriis voluplaMbuset guhe gyrovagorum poUus dignos vocabulo judicamus.«
ilJeceJjrisservicntes. » Quod et Pelrus Damianus Vidondum caput de Gyrovagis, in StatuUs Hugo-
attmgit epist. r» libri v his verbis
In monacJuco : .< cis abbatis.cfun. v.
537 COLLATIONUM LIBRI TRES. — LIB. I. S38
ad regem iEgypti confugiens. Hicit ergo Ezechiel A : terreri po.ssent, tum quoque ipsi sessores non me^
Nionjm^ effugiet qui solvit pactum? Vivo ego, dioeriter contremiscerent. Hoc in ipsuis passione
dicit Dominus, quia adducam eum in Babylonem, refertur.
et ibi morietur in pra.'varicatione, qua despexit Manebit ergo sanct« Ecclesiffi sua pote-
.XXVII.
me [Ezech. xvii, 15,20). Sententia sfficularis est, stas, et erit super eum. Fidelibus
impietas imperii
dolus an virtus in hoste requiratur. Quam senten- autem de eadem Ecclesia dicitur Ponite corda :
tiam solent opponerc qui dicunt hostes fraulo de- vestra in virtute cjus [Psal. xlvu, 14). Id est non
cipiendos, et quibus ut quiescamus douec jures rt secundum quod foris apparet, sed mentalibus
paelum ineas sub nominc Dei. PrudentiaB est et oculis quffi wtus in ea sit introspectent : semper
fortitudinis, vel decipere, vel superare adversa- namque praisto est ille qui promisit : Ecce ego
rium qualitercunque potuei-is. Cum autem te con- vobiscurn sum [Matth. xxvui, 20), etc. Unde et illic
strinxerisjuramento, neque tanquam adversarius sequitur ; IJt enarretis quoniam hic est Deus
decipiendus est, quia non est considerandum cui Sed et sancti quique pontifi-
{Psal. XLVii, 14, 15).
juras. sed per quem juraveris. Alioquiu et illum ces sedibus suis quas aliquando corporahter te-
despicispcr quem jnras, et hostis fidelior inveni nuenmt, spiritali prsesentia semper adesse cre-
tur quaw tu, qui propter nomen Dei tibi credidit. B dimtur. Quod e*iam si placet exemplo monstretur.
Non enim hostem decipit, sed amicum, qui iUum In Ula divi Gregorii vita, qua Romani utuntur,
decipit cui jm-amento divini nominis fuerat copu- multa mirabiUa per prffisentiam ejus post transi-
latus. Hoc dictum sit ut Christianis, qui contra tum in UIo suo monasterio, cujus in homiliis me-
Christianum juramentum frangit, quid mereatur minit, patrata manifeste declarantur, e quUDUs
hinc intelligat, si ffedus iUud quod contra paga- unum est. Quidam nefarius uomine Domuaicus
num JudfBus violavit sic animadvertitur, ut Sede- quamdam sanctimonialem a se corruptam juxta
cias avulsis ocalis propter hanc praevaricationem iUud monasterium sibi conduxit, cumque hospiUo
in Babylcnem cum ducLbus suis captivus ductus latrina deesset, trabeculas, quffi fontem sancti
sit. Gregorii senserant, infeUx abstuUt, et lati-inam
XXVI. Ut autem sacerdotalis dignitas propter aptavit. Cum sequcnti ibidem nocte dormiret,
fldei majestatem ostensione etiam visibilis mira- comprehensus est a duobus quasi cubicularus at-
culi commendetur, iUud beati Petri ad medium que Ugatus quos cum interrogaret cur se ligarent
:
deducatur. Hic beatus Petrus Alexandriffi prssul et tam crudeUter impeUerent:Propterformcariam,
fuit, et Arium hffireticum ab Ecclosia sua primus inquiunt, te sanctus papa jubet in audientiam
ejecit. Cui dehinc instante passionis articulo Chri- r. duci. Forte tunc Joannes poutUex Romanus pridie
stus per somnium nimio splendore fulgens appa- contra Saracenos perrexerat cujus absentiam :
ruii, indutus videlicet colobio nimis candidissimo, reus iUe recordatus, dominus, inquit papa, nunc
sed usque ad pedes scisso. Quod tamen colobium in urbe non est, et quomodo me ligari jussit ? At
ambabus manibus ad pectus suum stringens, nu- iUi dixerunt Si papa Joannes hinc abiit, sanctus
:
ilitatem suam quodammodo operiebat. Quem Pe- Gregorius hic remansit, qui more soUto urbem
trus esse Christum intelligens, cum ingenti hor. pcrlustrans cum hic veniret, septa sui fontis a te
rore attonitus ait : Mi Dcmine, quis hoc fecit ? At propter meretriculam reperit dissipata. Ille excitus
ille ait : Arius mihi hoc fecit, et ceetera quffi ille cum jam interuis febribus arderet duodecimo die
nimis aflectuose prosecutus est. Hic ergo Petrus e.\piraYit.Qui Zachariffi quidem qui monasterio
tempore episcopatus nunquam in cathedra sua prieerat objmgationem coutempserat, sed Grego-
sedere voluit, sed super scabeUum ipsius cathedi-ffi rium loco csse prffisentcm atque singula quffiquo
residebat. Propter quod frequenter clerus et po- perscrutantem, quod non suspicabatur, moriendo
pulus contra eum querebatur, sed nequaquam probavit.
acquiescebat, quoniam quotiescunque XXVni. Quisquis igitur ex fidc vivit, Christi vel
thysiaste-
riuin ascendebat, splendor igneus de ipsa sede sanctorum ejus prffisentiam revereatm, et non
egrediens apparebat.cujus aspectu vir sanctus ita ^ prfficonem contemnat si etiam, quod absit, vitae ;
accendebatur, ut nesciret se interdum esse in merito contemnendus fuerit, sed jutUcis potenfiam
corpore. Cum autem quadam die clerus et episco- reformidet. enim taUs judicandi locimi te-
Licet
pi qui aderant de prffidicta scssione querercntur, neat, cujus vita loco minime concordat quisquis :
iUe coactus et jara celare non valens : Quid, in- tamen regiminis gradum sortitur, locum aposto-
quit, affligitur cor meum ? .\nnon videtis virtutem lorum inligandi atque solvendi auctoritatesuscipit.
igneam quae emiscat de solio UIo, et spiritum Et idcirco sicut in homiUa EvangeUorum vigesima
coruscare non cernitis ? Cumque omnos demisso sexta sancti Gregorii dicitur Utrum juste an in- :
capite tantam rem audientes conticuisicnt, ille justo hget pastor, pastoris tamen senteuUa grcgi
subjuaxit : Creditc mihi, filioU, si videretis quffi timenda est, no is et qui subost, ot cum injuste
vidco, tunc cognosceretis, qualis et sacerdotaUs forsitan Ugatur, ipsam obUgationis suaj senten-
virtus, et quffi gratia in ipsis habitat, ad cujus tiam ex aUa culpa meroatur. Pastor ergo sicut de
majestatis pnescntiam ego territus sedere iu ea- omnibus judicUs suis. rationem vero. judici reddi-
dem cathedra non audeo. Quo exemplo si bene turus, vel absolvere indiscrete timeat, vel ligare :
consideratur, cum hinc admodum contemptores subditus vero Ugari timeat, vel injuste. QuaUter
;
539 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS II 540
autem piiKlati vel sibi, vel subditis vivant, aut A ctum floreant, et a scquenti patria funditus
qualiter quiedam levius, quffidam asperius corri- arescant.
gant, quipciam dissimulenl, nec tamen erescere X.\.\. Quorum studia lueo sunt, contra prieeepta
sinant, in libro 1'astorali uianifeste disseritur. Hio Conditoris indurescuut, pravis desidcriis succensi,
tamen ex libro xxvi Moralium iliud commcmore- nec suis mortibus aliquaudo parcunt. Inanem glo-
tur, si a pravorum correptione cessaverint, ipsi riam etiam cum vitee detrimento qua»runt. Bonos
pro eis punientur. Kt quot regendis subdilis qui- vero dictis et factis persequuntur, et etiam gladiis.
sque prwest, tot apud districtum judicem animas Spem in semetipsis ponunt ; coiitra flagella Con-
solus ad reddcndam rationcm habebit, cum fortc ditoris iusensibiles existunt. Mortalia non mortali-
de sua sola vix sufficiat. Suijditos quoque tanto ter cogitant habendi cupiditatem nullo congestu
;
liberiores in divino examine prajlati reddent, Jucrornra iiniunt. Inter quaslibet amaritudines ad
quanto eorum culpam sine vindicta non dese-
liic voluptatem carnalis desiderii recurrunt corpus ;
runt : vero tanto obLgatiores iiunt, quanto in
ipsi quantum possunt epularum nu- diversitatibus
liis qui committunt, nec verbi quidem iujectione frinnt, moestitiam locorum blandimentis demul-
ab aliquo lacerantur. ccnt. Ne despecti videantur, dignitatibus se inal-
.\XL\. Pravorum perversitas exigit, ut coutra b tant potestatibus cunctos transcendere gestiunt. ;
contemptum eorum tanta dicantur, accepta vide- Qui vero astutiores sunt.corda sua discunl machi-
licet occasione de Cain, cujus isti sequaces sunt nationibus tegere, sensum verbis velare, irrogata
qui Dei ipsius admonitionem contempsit qui et mala muItipMcius reddere, simphces irridere. Hcbc
:
culpam confitere noluit, sed et timide respondit veteris hominis prudentia est, qufe a pueris pretio
dicens Nunquid custos fratris raei sum (Gen. iv,
: discitur, in juvenibus us-i roboratur hanc qui :
9). In quo facto genitorem suum Adam imitatus sciuut, casteros despiciunt qui nesciunt, in alus ;
est, qui ad prenitentiam requisitus mox admi.ii- urbanitatem putant. Hi superna qu.se amiserunt,
cnlum excusationis adjunxit, dicens Mulier quam nec plangunt, nec recogitant
: ingenitam hberta- ;
dedisli mihi, dedit rnilii. et comedi (Gen. m, t2). tem non recolunt, semetipsos in his, ad quas pro-
Excessum suum latcnler intorquens in auctorem, jecti sunt, deserunt. ExsUium quod patiuntur
quasi ipsi qui mulierem dederat, occasionem de- niore patrii» diligimt, et cum miseri sint ipsas mi-
linquendi prEebuisset. Hiucestquod es iUa radice serias amant, seque inter easinbonis esse putant.
ramus hujus erroris usque nunc in humano gene- Ita ab exordio vitfe usque ad finem in iniquitate
re protrahitur, ut quod quisque male agit, aut perdurantes omni tempore per augmentum mali-
excusandolevigare, aut argumentando defendere g tias contra semetipsos ictus ingeminant, quibus
conetur. Et certe peccare uon debuimus, sed uti- succisi iu ffiternum ruant, qui a;ternam patri:im
nam post ruinam resm'gere conaremur, etculpam non amant, quia sufflcere sibi credunt, si eis sup-
defendendo non multiplicaremus. At miserabiU petaut bona temporalia quae cupiunt et si in his :
modo quo spiritus peccando longius a veritate succrescunt, felices se et munitos putant et ita :
disjungitur, eo nequius obduratur. Et culpa quse ubi carne requiescunt, ibi mentem exstinguendo
terrere mentem debuit, magis hanc extollit. Porro sepeliunt. Quisquis itaque hsec et aha quamplura,
autem de Cain adhuc aliquid contra ejus imita- quae ob prohxitatem omittimus.iu se deprehendit,
tores dicamus. Ille vagus et profugus deguit, et de veterem hominem cum suis rationibus necdum se
istis Ambulabunt in vacuum et peribunt.
dicitur : deposuisse cognoscat, sed ad illam civitatem, cu-
In vacuum ambulant qui nihU secum de fructu jus rex diabolus est, etiam si audire non patitur,
sui laboris post mortem portant. Qui et profugi factis prodenhbus pertinere probatur.
sunt, quia vitam pra?,sentem sequentes fugiunt XXXI. Justus Abel sicut in se regem ccelestis
alternam, istam invenientes, iUam perdunt. .4Iius Hierusalem Christum cum omni collectione ele-
namque achpiscendis honoribus, alius muitipli- ctorum significavit, sic in agno quem obtulit
candis facultatibus, ahus promerendis laudibus innocentiam eorumdem electorum expressit. Ut
anhelat sed cuncta haec quisque aut ante mor-
; enim de studiis ejusdem innocentiae quiddam
tem perdit, aut moriens deserit. In vacuum ergo commemoremus quicunque inter eos perfecti
,
laborat, et vagus vitam suam percurrit,qui secum sunt, nihil c^illida simulatione simulant, quia
ante judicem nihU ad promerendam animfie salu- loqui dupliciter Non se student re-
ignorant.
tem portat. Quoquo enim modo culpa prodeat, ita rum abundantia ncn per dignitates sae-
fulciri,
semper eidem subacti sunt, ut vel recte nor inci- culi honorabiles ostentari non cultu vestium
,
piant, vel si inceperint fracti in ipso conatu ad pompare, non in his quae extrase sunt gloriari
consuetam pravitatem redeant. Ille primogenitum honorari metuunt, non despici corpus continen- ;
suum Enoch voeavit, atque ex nomine ejus civita- tia tenuant, mente et moribus pinguescunt.
tem quam condidit appellavit. Enoch dedicatio Pro justitia contumehas suscipere gaudent inju- :
dicitur. Et omnes iniqui quanto longius a ccelesti rias non facere sed tolerare lucrum putant.
,
haereditate divisi sunt, tanto profundius in hac Sed et aha hujusmodi gerentes Deo qiiidem
vita qu<e prima est cordis radicem ligunt. Et cum placent, oculos autem Cain oflendunt, quia sa-
scriptum sit : Ne discumbas in primo loco {Luc. pientes et cultores hujus mundi abjectos, et quasi
XIV, 8), se in primordus dedicant, ut hic ad pun- mortuos deputant, quos non camaliter secum vi-
s4< COLLATIONLIM LIBRI TRES. — LIB. I. 542
Quod in illo juvene signatur, quem A de doino Dei(I Pelr. iv, 17). Si autem primum a
vere cernunt.
Dominus cum a dfflmonio liberaret, ita paululum nobis, quis finis eorum qui non credunt Dei
jacere permisit, ut a multis mortuus diceretur, Evangelio ? Peceata quippe nequaquam divina
quoniam qui spiritaliter vivere nosciunt, eum qui severitas inulfa remanere permittit, sed ira judicii
immundis desideriis caret, inutilem penitus atque a nostra hic correptione inchoat, ut in reproborum
esstinctum arbitrantur. Unde Job ait Beridetttr : damnatione conquiescat. Propter utrosque enim
jiisli simplicitas (Job xn, 4), quia videlicet dum Job ait Si impius fuero, vrn mihi est; et sijustus,
:
foris idem Justus temporali ploria non resplendet, non levabo caput [Job x, io), saturatus afQictione
eis qui nuUa bona nisi carnalia pensare sciunt, in et miseria. Impius namque caput hic levat, qui
despectu venit. Unde bene Moyses electorum voce prosperis hic fulcitur, sed quod sequitur non eva-
ait Aboininationes ^gyptiorum immolabimus
: det superbia enim ejus aeterna ultione feritur.
;
Domino [Exod. vni, SOj.-^ligyptii dedignantur oves Justus vero oppressus miseria caput levare non
edere, sed quod ilJi abominantur, hoc israelitiB sed transitoriis doloribus expiatus ab feter-
sinitur,
Deo ofterunt. quia simplex humilium vita Deo in no verbere liberatur.
sacrificium vertitur, quam superbi et duplices fa- XX.XII. Caput itaque jusfi Abcl in mortem pre-
tuitatem pufant esse. Frafern.T csedis Cain spirans g mitur, et impius Cain iu effrenatione suse volun-
Abel foras egredi suadet ; foras autem egredi est, tatis abire sinitur, ut in illo felix bonorum adver-
ncglectis cwlesfibus bonis exteriora qu^rere. Ad sitas, in isto malorum infelix prosperitas mon-
quod videUcet agendum nonnuUi qui appetitui straretur. Fit enim plerumque ut sicut iUe tunc,
terrenorum succumljunt, eos vero qui seterna sic nunc unusquisque malus, cum a jugo divinae
sequi videntur inflectere, vel solo exemplo, vel servitutis collum mentis excusserit, in perpetratione
etiam verbis solent. Quos uxor beati Job evideuter cujuslibet reatus agendi facultatemhabere permif-
expressif quae verba blasphemife viro suasit. Nam
,
tatur. dum
sub divinis prfecepfis non restrin-
Qui
ef hi propter professam fideni inf ra sinum Ecclesise gitur, dum in
agendis malis impia libertate po-
fidehbus admisti sunt, quos eo imitabilespene sibi titur interdum licere sibi putat omne quod-
:
faciunt, quo eos usque ad fidei cubile recipiunt. Ubet, unde bene de eo scriptum est Quasi :
Sed quisquis vult crudelitafem Cain evadere, stu- pullum Onagri liberum se putat (Job xi, 12).
deat internis desideriis jungi, cesset exteriora per Onager dicitur asinus agrestis. Agresfia vero
exempla pravorum ambire. Nam Ule in Evangelio animalia hbertatem habent ef ire quo volunf, et
latrones non ab Hierusalem, quod
incurreret, si quiescere quaado volunt. Qui ergo implere mala
est visio pacis, neque filiam Jacob rex ^ quee desiderat per etfrenatam hbertafem quffirit.
non exisset,
terra» corrupissef, nisi iUa ad videndas iUius regio- puUo onagri esse simiUs concupiscit, talis videU-
nes miUicres processisset. Hinc de eodem Jacob cet quia ad aliud non reservatur, sub disciplina
dicitur Quod simplex in habitaculis habiiavit
: quasi agrestis bestia non restringitur.Homoautem
(Gen. XXV, 27). Esau vero, quem Deus odio habuit, qui ad sequeutem vitam dicitur, necesse est pro-
vir gnarus venandi fuit. fecto, ut in concUs motibus sub disciphnee dispo-
XXXII. Patifur aulem Deus innocentem .\bel ab sitione reUgetur, et quasi domesticum animal loris
impio Cain jugulari, quem tamen ipse suscepit vincfum serviat, atque feternis dispositionibus
:
quoniam electorum est hic mala perpeti, hic di- restrictus vivat.
versis modis flageUa sustinere, quihus reservafur .XXXIV. Ipse autem verus Abel cunctas nostree
de haeredifafe gaudere ajterna. Nam si ftlii, et has- tribulatiouis molestias consolans, mirabili com-
redes. FiUi vero esse ex ipsa afflictione noscuntur passione totum ex potestate sustinuit, quod nobis
juxta iUud Flagellat omnem filium qtiem recepit
: ex necessitate sustinendum novit, ut nos homines
{Hebr. xii, 6). Licet enim non sit filius omnis qui quod ex merito culpas patimur, non refugiamus,
flagellatur, tamen nuUus est fihus qui non flagelle- cum ille qui Ueus estex sola condescensione tanfa
tur. .MaU vero sine verbere rehnquuntur, ut sicut susfinere dignafus est. Non itaque puto quemlibet
in libro xxiv Moralium dicitur:Saltem hanc vitam tam prfesumptuosum, ut quas'. de singulari me-
sine poenis ducant, qui ad tormenta sine fine quae rito, vel digniori natura prw.sumeus, preeseDtem
sunf mala agendo fesfinant. Nequaquam enim vitam sine molestiis quferat sibi disponi, cum
retributionis gaudium de ieternitafe coUigitur, ipse quoque auctor vitse, sine dolore passionis
quod non hic prius pia tribulafione seminafur. ab eadem vita non exiit. Quibuslibet enim virtu-
Eant igitur reprobi , et desideria sua inulte tibus poUeat, quil digna est vita peccatorum, si
consumant, quia certe ad reatus testimonium ejus et vita pro nobis flagello subjacuit, qufe sub-
Deus convertit etiam ipsum tempus, quod eis dita nuUi peccato fuit? Ut enim aliquid sub exem-
ad poenitentiam tribuif, et iram quam nunc retinet plo dicamus, Baruch discipulum Jeremite prophe-
quandoque irretractabiUter infundif. Quod ex ffBdivina vox redarguit, eo quod Cfeteris in capti-
afflictione bonorum colligitur, quos cernimus et vitafem transmigranUbus quietem sibi quferere
pia agere et crudelia multa tolerare. Nam distri- prfesumpsit. Alioquin diverso itinere ambulat
ctus judex quanta Uhc animadversione ferit quos Chrislianus mUes, si gaudia et delectationes quse-
reprobat, si hic tam districte cruciat quos amat ? rit, cui dux suug vias amaritudinis ostendit. De
Hinc Petrus ait Tempus est ut incipmt judicium
: quibus vu3 scriptum est : Omne» vias ejus intelli-
,
^ S. ODONIS .\BBAT1S CLUMACENSIS U 544
ge)'e noluenmt [Job xxxiv, 27), videlicet superb» A biunt, ct amore divitiarum semper ineestuant-
exempla huinilitatis qure prsebuit imitare despexe- Quos videlicet quia vita; sequentis amor non hu-
runt. Omnis ciiim actio quam per iQcarnatioiiis miliat, iuter pravos divites ruorum protervia addi-
suee mysterium Christus Dei sapientia gessit via cit at sicut in libro .\ Moralium dicitur. nUiil in :
est, et ordo vivendi qui venientibus ad so tot
:
iiltione judicii discrepat, utrum rebus an sohs
vias pr£Bbuit quol exempla monstravit de qua moribus intumescant qui scUicet quoshbet hu-
: :
sapientia scriptum est Quia clamitat stans in
:
miles, qui terrena in usu, non ui desiderio liaben-
mcdiis semitis (Prov. viii, 2), qujB nimirum invo- tes, sequentem vitam dihgunt, vel opprimunt, vcl
stipanda nobis fuerat si se occcultai-e vellet. At despiciunt : oum ipsi utique aut rebu» terrenis,
nunc in mediis semitis figit gradum, ut in ipsam aut sohs desideriis moriuntur.
impinguamus , et nolentes et quam videro ;
XXXVI. De his scriptum est Vm vobisdivitibus, :
negligimus, tangamus offendentes. Sane qualis qui habetis consolationem vestram in praesenti
est via quam ostendit ? utiquo humihtatis de qua :
[Luc. VI, 24) : hi autem fastidientes propria, aliena
ipse dicit Discite a me quia mitis suw et humilis
: coneupiscunt : aut concupita adipisci non valen-
corde [Matth. si, 29). Uuid eiiim in ha<- vita aliud tes, instigantis avaritiae tumultu vastantm. De
quam dejectionem intuentium oculis ostendit ?
g quibus in Morahum hbro iv dicitur : quam dif-
Nostra?.enim perditionis fut origo superbia diaboli. ficilead requiem tendunt, qui tam duris cogitaiio-
Ut ergo redemptionis instrumentum tieret humih- num tumultibus, diun in hoc mundo subhmari
tas Dei, ad hoc non sohim visibihs, sed etiam de- volunt, in corde comprimuntur Hinc scriptum !
spectus appainiit : adhoc contumeharum ludibria, est Vie qiii muUiplicat non sua : usquequo ng-
:
irrisionum probra, passionum tormenta mortem- gravat contra se densum lutum ? [Hab -c. ii, 6),
que tolera%it, ut humihs Deus doceret hominem per lutum namqae terrena figurantur. Denso igi-
non esse superbum. Propter humihtalem namque tur luto se aggravat, qui terrena multipUcat, qui
solam veraciter edocendam, is qui est Bstimatione idolorum servitus, oppressio-
se avaritia;, qTiae est
magnus super omnia, parvus inter omnia fieri ne coangustat liinc item Judicium durissimum
; :
dignatus est. UaB sunt ergo \-\s> ejus, quas superbi his qui prxsunt fiet [Sap. vi, 6). Undo et in Evan-
intelhgere nolunt, quoniam abjecta qufe pertuUt geho Veritas dicit Cui multuni datum est, rnul-
:
pati despiciunt. Sed easdem vias unicuiquo hu- tum ab eo requiritur (Luc. xii, 48). Rarum itaquo
mUi inteUigere est hoc nosse, quia per haec infima valde est, ut qui aurum possident ad requiem
transitur ad summa seire quod oporteat adversa
: tendant, dum per semetipsam Veritas dicat Dif- :
patienfer mansura perseveranter ex-
tolerare, ficile qui pecunias habent in regnum coilorxan in-
spectare, ut exemplo ejus quem pati oportuit, trabunt [Matth. xix, 23). Nam qui hic multiplican-
et ita intrare in gloriam suam, aBterna quferatiir dis divitiis inliiant, quaa alterius vitae gaudia spo-
gloria, temporahbus opprobriis comparata. rant? Quod ut Redemptor noster valde rarum
XXXV\ Istae duse generationes, vel duas civitates, quidem, ut ex solo mu-aculo, per se tamen fieri
qu8e, ut dictum est, a duobus Adse fihis exortas posse monstraret, ait : Apud homiJtes hoc impossi-
sunt, in quatuor generationibus partiuntuv ut : bile est, apud Deum cmnia possibilia sunt {Luc.
autem secundum iilud exemplum quo malorum xviii, 27), et ceetera. Quoniam ipse potens est in
auctor Cain primogenitus
fuit, et unusquisque eis tumorem cordis reprimere, et ambilum con-
nostrum primo malus est, et postea per gratiam cupiscentiffi refrenare. Ex solo enim divino mira-
baptismi fit bonus, nunc primo de malorum ge- cuio id posse fieri monstratur, quandoquidera hoc
neratione dicamus. Ipsa in duobus generibus di- quod fieri nullatenus potest ad exemplum deduci-
viditur. Habet enim aperte malos, ut sunt omne» tur, cum Dominus ait Facilius est camelum pei- :
potentes pauperum oppressores, quibus hoc pro- foramen acus transire, quam divitcm intrare in
prium est, ut vel dehciis se dilatent, vel potentiam regnum coelorum [Malth. xix, 24).
divinitus acceptam ad aiiorum tesiones e.xerceant, XX-WII. Est autem et aliud malorum genus,
vel se per voluplates dissolvant : et A faciendi eorum videlicet qui habitum rehgionis assumunt,
effectus deest, voluntas tamen agendi semper in sed vel multis vitus publice,velquibusdam occulto
eis est. Unde et semper incst in eis reatus, quo- se subdunt. Unde beatus Job voce dolentis Eccle-
niam pravis desideriis indesinenterjimplicantur, et siffi dicit : Effudi in terram viscera mta [Job xvi,
quia pauperes quoque despiciunt, ut supra di- 14). Nam quia viscera in humano corpore interius
citur, bene de seriptum est
eis Lampas con- : sunt, viscera Ecclesiae vocantur, qui rehgionis
tempta apud cogitationes divitum [Job. iii, 5). habitu induti ad intima ejus sacramenta de-
Quo ioco divitum nomine cuncti designantur servire debent. Cum ergo mahgnus hostis quos-
qui superbis apud se cogitationibus tument. Ple- dam ad sfpcularia desideria vel negotia
ex eis
rique enim rebus ditantur, qui dum se operibus pertrahit, ejusdem Ecclesiffl viscera infundit
abundare conspiciunt, veras Dei divitias non re- in tcrram, quia illos in infimis conculeat,
quirunt et qui contra meritum
; ditati bonis ad qui ad hoc vocati sunt ut spiritahbus inhwrc-
amorem Conditoris provocari debuerunt, magis renl. De his iterum scriptum est .^ub ipso erunl :
contra Ulum suis donis pugnant. X^iis, vero ros radii solis [Job xli, 21) : quod tunc fit. cum hi
terronas non suppetunt, sed tamen apud se super- qui intra sanctam Ecclesiam, altiori gradu vel
543 COLLATIONUM LlBRJ THES. — LIB. L 346
acumine sapienti89 resplendere videntur, aut dia- A q\m forte gesserint non se extollunt, qiiia .'JollicitG
bohcis suasionibus, aut terrenis potestatibus prave pensant quales ante qualem judicem stabunt, et
duntaxat agentibus se submittunt, oI)litique cffiles- i.sdem judex bona quam subtilitcr discutiat, mala
tium terrena ambiunt. Hinc iterum dicitur Ster- : vero quam districte puniat. Qni, sicut in liljro vui
nct sibi au7'um qunsi lutnm(Job \li, 21), id est, Moralium disserittir, perituros se absque uUa dubie-
eos qui spirituales videntur conciilcat quasi cai'- tate prnssciunt remotapietate judicenfur. Etquia
:
si
uales. Prselerea auri nomine nitor glorife tempo- quod in hac vita nec debent ha-
certissime sciunt,
ralis exprimitur, sicut per prophetam dicitur Ca- : bere requiem nec possunt, hoc sahibre consihum
lix aureus Babylon {Jer. u, 7). Quid enim Baby- interim assumunt, ut terrena desideria deserentes
lonis nomine, nisi hujus mundi gloria designatur? ad coelestia se extoOaut: sed hajc agentes, paterna
qui calix aureus dicitur, quia dum pulclira essc tamen adhuctlageUa sentiunt, ut tanto perfectiores
ostentat temporaUa, stuUas mentes in sua concu- ad cuElcstem ha3reditatem veniant, quanto eos pie
pisceutia debriat, ut falso speciosa temporaUa minimis purgat. feriens discipUna efiam quotidiede
appetant, et invisibilia vere pulchra contemnant. XXXIX. Propter heec autem qu8B in prassenti
Hoc aureo caUce prima sponte sua debriata est patiuutur, et propter iUa qum in futuro metuunt,
Eva, quam omnes utique imitantur, qui in eccle- B sed et propter sahibre consiUum, ut dictum est,
siasticis discipUnis positi, StTCularia quasUbet blan- quod reperiunt, bene ex eorum persona Jeremias
dimenta sicut iUa in paradiso suscipiunt. Toties Domino dicit A facie manus tux solus sedebam,
:
igitur Leviathan qui htec facerc perhibetur, vel quoniam comminatione replesti me {Jer. xv, 17).
radios sohs, vel aurum sibi sternit quasi lutum, Pcr faciem imusquisque cognoscitur, per manum
quoties aJiquos de habiiu religionis pcr quaedam operatio designatur : solus sedet, qui tumultu
vitia tamquam sfficidares supplantal. Hinc item carnaUum desideriorum non frequcntatur. Facies
dicit Absorbebit fluvium, et non mirabitur, et
: ergo Dei vocatur cogniUo manus experientia per-
habet fiduciam quod influat Jordanis in os ejus cussionis, quia sicut comminatus fuerat, homi-
{Jobst, 18). Per fluvium sfficulares,per Jordanem nem pro originali culpa multavit, et etiam in
ecclesiastici viri designantur. Neque enim magnum ffrumnas hujus Comminatio vero est
vitse projecit.
putat si illos devorat, qui terrenis concupiscentus terror sequenti adhuc suppUcii, quod peocatori-
impulsi, deorsuiu quasi fluvius fiimt: sed magno- bns intentat. Itaque propter comminationem ejus
pere satagit, ut in ecclesiastico gradu positO'= ab- solus a facie manus Domini sedet, qui per expe-
sorbeat, quos et per suae calUditatis insidias, tan- rimentum vindictae illius, quw pro originali culpa
quam Jordanem deglutiens, necat aliquando. Hinc C mortalibus infertur, quantum timenda sil sequens
rursus dicitiu', quod ignis quem Dominus vocavit prena cognoscit, qum non resipisoentibus commi-
ad judicium, partem domus ejus consumpserit, natur, et idcirco superbire jam non audet, nec
quoniam illos quoque gehenna devorat, qui in turbis earnahmr! desideriorum sese miscere. Job
habitu rcligionis negligenter vivunt. propter pra^senUs augustiae puncUones dicit Sagit- :
XXXVHl. Electorum quoque generatio in duobus tre Domini in me simt, propter soquentes vero
generibus distinguitur. Unum genns est perfecto- subinfert Terrores ejus mililant contra me (Job
:
rum de quibus dicitur Mites addnnt in Domino; VI, 4). Hinc Psalmista propter utrumque : In me,
fortiittdinem (Isai. xxix, 10). Et itera : Justus mvn- inquit, transieni.nt irce tuie, et terrores lui con-
viam suarn (Job. \\-\\,<i). Aliud
dis matiibus tencbil turbaverunt me iPsal. lxsxvii, 17). Quod idchco
autcm nondum perfectorum, de quibus Ecclesia dicitur, quia jaiu ahud de damnatione paUmur,
redemptori suo dicit : Imperfectutn meum vide- id est iras quidem, sed tamen transeuntes, quo-
i^unt oculi tui {Psal. cxxxvni, 16), quasi diceret: niam isti dolores cito tiniuntur. Sed hoc fit gra-
Eos etiam qui in meo corpore vias perfectionis vius, quod inter dolores istos aeterna supplicia
pleniter assequi non possunt, a tute misericorcUffi qure comminatur, quorum terrores merito nos
respectii ijon repellis. Utrumque genus ad super- jj
conturbant, formidamus. Omne igitur quod per-
nam requiem Job pertinere nonspiciens ait Par- : fectos quosUbet viros affligit, tanto minus refu-
vus et magnus ibi sunt (Job iii, 19). Quotquot ergo giimt, quanto id culparum suarum expiaUonem
perfectiores sunt inter hujus vitffi molestias, ne- credunt. Et omne quod
prfeterit, licet prosperum
quaquam ad murmurationem prosihunt, et divitiiE sit, eorum vUescit, quanto et tran-
tanto sensibus
si afiluant, nuUatenus cor apponunt, sed utraqiie sitorium est, et ipsi ad aUud tendunt, quod semel
tanquam cifius transitura parvipendunt. Pensant adoptum nunquam amittitur. Bona igitur hic obla-
enim a quo laqueo lapsi sunt a qua videlicet bea- : ta, nec pro magno suscipiunt, nec illata mala valde
titudine, ad quantam miseriam in primo parentc pcrtimescunt. Sic utuntur temporalisubsidio, sicut
ccciderunt. Et idcirco vitie hujiis prosperitatem viator utitm' aut umbra, aut lecto ;
pausat corpore,
sicut brevem et egenam despiciunt: et licet de sed mente ad aliud tendens recedere fc^tinat : sic
prt-pscntibus ierumnis dolnant, intuentes tamen ct hi gressum cordis figcrc in transitoriis refu-
qiiiil districtus judcx dc rutiira gelienna pcccato- giunt, no dclectationc itinoris seqiicstroiilur a sta-
ribus comminetur, has taiito paliontiiis tolerant, tionc .Tternaj mansinnis. In propriis onim gaudere
quanto post hoc exsihum icternam si murmurave- dosiderant, et idcirco in loco peregrinationis supb
rint subsequi mortem expavcscunt. De bonis vero felices esse recusant. Hinc est quod in eloctorum
:
847 S. ODOiNIS ABBATlS CLUNIACENSIS 11. S48
prole Henoch. qui dedieatio mterpretatur, septi- A sanctfB EcelesifB fedificatione tamen sunt ponendi.
mus naseitur, quia videlicet electi post sex hujus si repositum
Discutiant ergo se quisque fideles, et
vitfe fetntes, in supernam Hierusalem tanquam ahquid in corde suo de fructibus charitatis inve-
lapides vivi dedicabuutur Cain vero, ut supradie- nerint, Deum -sibi interesse non dubitent.
tum est, primogenitum Henoch appellat quoninm : XLI. Quia vero sese occasio prmbuit, hoc ex
iniqui se in primordiis quasi dedicaut.dum iu liac verbis beati Augustini de charilate dicenduin vi-
yitaradicem cordis plantaut. Cum Dominus dicat detur : Divinarum, inquit. Seripturarum multipli-
Ctim vocatus ftieris ad nitptias, ne disctimbas in cem abundantiam latissimamque doctrinam sine
prirno loco (Ltic. xiv, 8). ullo errore comprehendit et sme ullo labore
XL Est et aliud genus bonorum. sed minus custodit, cujus cor plenum est charitatc. Qua-
perfectorum, qui penetrare spiritalia non valentes, piopter quisquis vult novo mandato vetus exstin-
quinque sensibus corporeis deprimuntur. Quos gucre peccatum, cupiditati contrariam teneat cha-
videlicetquinque sensus quia Christianorum exer- ritatem, quoniam ihe tentt et quod patet, et quod
citus duce Jesu debet in corpus suum reprimere, sermouibus, qui charitatem servat
latet in divinis
beue Josue designat, qui reges quinque in repro- in moribus. Ilieroujmus in epistola ad Galatas
missionis terra dudum regnantes ad speluncam B refert, quod sanrtus Joannes evangelista, cvun
velut anlrum corporis fugioutes interfecit. Scil iui- jam scuex esset, et discipulorum manibus ad
perfecti quique dum eisdem sensibus adluic suc- Ecclesiam deferretur, hoc solum semper in col-
cumbunt, tanto minus amant eum qui fecit omnia, lecta proferebat : Fiholi, diligite alterutrum. Dis-
quauto in his araphus quffi facta sunt ilhgantur. cipuh vero pertfesi,quod eadem semper audirent,
Alieua quidem non quferunt, illatam injuriam vel dixerunt Magister, quare semper hoc loqueris ?
:
nolentes portant. Rebus propriis contenti sunt, et Quibu? respondit dignam Joanne sententiam :
humiliter vivunt sed tamen curam proprife do-
; Quia prteceptum Domini est, et si solum fit, sufli-
mus gerunt, de fihis cogitant, eisque hsereditatem cithoc. Sciendum sane quiasicut nostris tempori-
servant. Qui tamen inter eos solhcitiores sunt, bus omniapene suum orJinem perdiderunt, pleri-
diviui judiciimemores, misericordiam pauperibus que prodigas rerum suarum expensas charitatem
impeudunt et si omnia relinquere nou possunt,
; nominant, cum res ad inanem glori^im profuse
vel ex parte qua prsevalent misericordes tiunt, et dispenstE, comestio vel .iffusio magis dicendae
curam carnis cum animse cura partiuutur. Sed sunt quam charitas. Quahbus enim rdS disper-
quid de eis erit, si nullus ad regnum nisi qui sum- tiendfB sint ipse Dominus docet, qui ait Noli :
mis virtutibus prajditus est perveniet? Adest (j
invitare eos qui te reinvitent [Luc. xiv, 12). Sed
quippe et his consolatio sua. Nam cum terculum omnes econtra cum vix parum quid non solnm
regis Salomonis in typo Ecclesice describeretiir, vestimenti, sed ctiam cibi ac potius Christo in
columnas argenteas, et inter
inter ligna Libani et paupere tribuant, potentibus tamen etiam accepta
rechnatorium aureum ascensumque purpureum mutuo dispensant quod : videhcet non est chari-
per qua3 videhcet exceIlentioJ'es quippe in eadem tas, sed effusio. Nam recte charitas sohs indigen-
Ecclesia militantes designantur, additum est quia tibus est non solum amicis, sed
expendenda ; et
media charitate constravit propter hhas Hierusa- etiam inimicis autem sicut haec
beneficia. Porro
lem. Verum quia hoc pro nostra infirmitate dici- vita media est inter coelum, quo soli boni consis-
tur, ex hoc aperte claret, quod non propter iilios, tunt, et infernum quo soh mah traduntur, sic
sed propter filias Hierusalem inesse charitas perhi- utriusque partis cives indifferenter habef. Unde
betur. Quid enim aliud per sesum femineum, nisi utraqae generatio vel temporalibus bonis pariter
intirmitasmentium flguratur ? Quisquis igitur utitur, vel mahs pariter aftligitnr, diversa tamen
mente inhrmus est, charitatem habeat, diligat fide, diversa spe, diverso amore, donec ultimo
Deum et proximum quantum potest, et quas bona judicio separentur, et percipiat unusquique suum,
sunt valde cum charitate faciat, quia licet exte- ^ finem cui nuUus est finis. Quia seriem vero verbo-
rioribus implicetur, tamen si charitatem habuerit, rum quahtercunque digestam ad hoe usque de-
ad Dei ferculum pertinebit, sicut Psalmista ait : duximus, ut has generationes, licet in prosperis
Benedixit omnibus pusillis rmn 7najoi'ibus [Psat. et adversis communiter procurrentes [percurren-
cxiu, t.3), quoniam qui imperfecti sunt et pusilli, tes], tamen pro diversitate meritorum diversos
si in quantum cognoscere valeut Deum ac proxi- fines habere dixerhnus, librum hunc istic finia-
mum diligunt, ipsi quoque hcet minori loco, in mus.
LIBER SECUNDUS
DicsprfEstitutijamfluxerant;etgaudebam,fateor, munia licebat brevitate concludi ;
quandoquidem
quod suboccasioile brevistemporis vestraejussionis stulto genus consolationis est, ut si tacere nescit,
:
349 COLLATIONUM LIBRl TRES. — LIB. II. SS6
vel parum loquatur cum repente : solito brumosior A radiis privita sterilis est, sic subjecti favoris ejus
hiems ingruit, illasque sui dieeulas ita inasperavit, excmplo depressi a lumine veritatis permanent
ut plus de aprico quam
de itinere nobis cogitan- aheni. Tales vero quique justo Dei judicio fre-
dum videretur. Tum vero patim preedictfe hiemis quenter ita deseruntur, ut perversa qufehbet po-
inclementia, paitim sanctorum qui instabant die- tenter faciant, et tamen hic feUciter vivant ; sicut
rum reverentia. domnus abba interim iter nostrum dequolibet eorum Scripturadicit : Cucurrit adver-
remorari concessit. Lectis tamen quse jam digesta sus Dominum erecto collo (Job w, 26), idem in
erant, et paucis contra eos qui pravorum deterio- malo opere obstaculum de adversitate non habuit.
rantiw exempio repertis, placuit aliqua adhac su- Et item Vidi stultum firma radice (Job v, 3),
:
brogari. contidam, quod hoc
Verum ego non satis quasi firma radice stultus attoUitur. Quoniam hic
saltem audire dignentur, quippe quoslibet, nec temporaU felicitati fulcitur, et adversis non eUdi-
sanctum EvangeUum ut oportuerat revereri tur, coutra intirmos etiam sine repugnalione prfe-
tameii ea spe jussionem bene agentibus ex auctoritate principatus
aggrediar, ut in aggere valet,
testimoniorum, quo superbi filii juxta praeceptum sui contradicit, ad majora commoda ex pejori
Moysi lapidandi sunt, vel lapiiium me gaudeam semper actione succrescit, et unde vitae viam de-
jactavisse. g serit, inde ad tempus locupletior vivit.
I. Boni igitur, ut dixeramus, nunc mala quaeli- II. Mos est autem non solum malorum, verum
bet vel bona cam malis hominibus sentiunt, hcet etiam bonorum, sed tamen minus perfectorum ;
hi asperius et frequentius mala patiantur, bonis ut eorum intentio vel sensus juxta hoc quod forte
vero restrictius utantur. Qui tamen sic et pros- viderint informetur. .\am keta videntes iiilares-
peritate et aiversitaie utuntur, ut in rebus pros- cunt, pro tristibus constristantur. Unde fit, ut cum
peris si ne frangantur adversis,
eis consolatio, pravorum gloriam cernunt, eadem gloria delec-
et m
rebus adversis exercitatio, ut non corrum- tentur et magnum aliquid sestimantes in corde
pantur prosperis. Mali vero ad hoc cupiunt habere nutent, et ut talia mereatur exoptent. Hinc ipsa
securam vitam ut perditis sinceris moribus, re- Veritas dicit : Fa? mundo a scandaUs (Matth.xyiu,
motoomni molestiarumasperitatedefluant. Neque 7). Item Psalmista : Dum superbit impius, incen-
enim propterea cupiunt habere pacem, et omni ditur pauper (Psal. x, 2). Et Job ex voce plan-
genere copiarum abundare, ut his bonis bene gentis Ecclesiee dicit: Ad nihilum redacti sunt
utantur, hoc est honeste,sobrie, temperanter, pie; omnes artus mei (Job xvi, 8). Sicut enim per ossa
sed ut intinita varietas voluptatum insanis effu- fortes, per artus infirmi quique designari
sic
sionibus exquiratur, secundisque, rebus ea mala „ solent. .A.rtus ergo Ecclesije ad nihilum redigun-
oriantur in moribus, qufe saevientibus priora sint tm-, quoniam ex imitatione pravorum in hoc sae-
hostibus, et hoc sit quieta vita, ut possit esse se- culo fuccrescentium, infirmi quoque deteriores
cura nequitia. Quicunque autem ditiores sunt, fiunt: videntes feUeitatem malorum bona tempo-
studentsemper divitias augere, quee et quotidianis raha appetunt, dum prfesenti prosperitate enerva-
effusionibus sufiiciant, et per quas pauperiores ti, Deum, qui vere est, desiderare negUgunt. Quod
sibi subddut, quos ad clientelas sui faslus obse- videUcet historialiterexpressum est, quoniam cives
quentes habeant quibus ipsi pauperiores causa
: Babylonis tilios Jerusalem captivos cibduxerunt,
saturitatis hbenter se subdunt, et hos quibus pree- et item, quoniam /?^h i)e«, id est, tiUiSeth, videnles
valere non possunt, per eorum, quibus acdice- filias hominum, id est fiUas Cain, concupierunt
rent, audaciam violenter opprimunt hinc propter : eas [Gen. vi, 2). .Nam et nunc isfi exterioris gloriae
hujuscemodi satellites, et eos quorum patrocinio specie decepti, nimis diUgunt, quod pulchrum
tuentur, scriptum est de utroque malo divite :De foras viderint. Pulchra autem videtur praesentis
lateribtis ejt(s a riiina dependel [Job xv, 27). Jam vitae gloria, quee in personis pravorum tanquam
verointali sateUitio stupraimpune multiplicantur, in tUiabus Cain sese infirmorum oculis ad concu-
convivia la^ta frequentantur, ubicunque libuerit et piscendum ostentat. Unde, sicut supra dictum est,
potuerit, noctuque luditur, bibitur, vomitur,
die calix aureus apeUatur.
cum scriptum sit Vse his qui
diffluitur, saltatur, : III. In eadem autem gloria maxime divifiae viden-
niorantur in vino (Prov. sxui, 30). Et item Noii : tur appetendee. Quia videUcet sanitate, et vita,
esse in convivio potatorum {Prov. xxiii, 20). Et : et siti, et fame, et patria, et propinquis, amicis-
Yx qui carnes conferunt ad vescendum{Ibid.).
his que, et omnLbus omnino quse sunt commodiores
Et item Ducimt in bonis dies suos [Job. xxi, 13).
: eas esse pluribus visum est. Et ista sententia non
Quibus utique limendum fuerat, et inter pocula solum terra marique servatur, ut Joannes Chry-
cogitandura hoc quod illic sequitur Et in puncto : sostomus ait, sed usque ad ipsas nubes ascendit
adinferna descendunt (Ibid.). Hinimirum in Evan- ac sidera. Quae videUcet non tam sentenfia jam
geho per ficulneam designantur, de qua Dominus est, quam fiamma, quae totum istum vasfat
quseritur dicens: JJt quid etiam terram occupat ? orbem terrarum. Et qui exstinguat quidem nuUus
(Luc. \ni) quia de quoUbet perverso potente pene est, qui vero accendant et magis magisque in-
jam requisitio Deo non est, Postquam enim se flamment. omnes. Favent autem huic malo non
pcrdidit hoc solummodo quferitur, cur et alios gra- solum iUi qui ab eo capfi sunt: sed et qui
vet in mortem. Sicut enim terra sub arbore solis nondum videntur iUuc ingressi. Nam et ipsi
S51 R. ODONIS ABftATIS CLCNIACENSIS II. 5B2
divites, etiam si totum orbem possibile esset pos- A ribus ojus insaniunt fructum autem in his nuUum
;
sidcri a singulis, adhuc tamen iu desiderio ejus aUum reperiunt, nisi interitum, et perniciem, poe-
arderent. Pauperes vero dum cupiunt divitilms namque perpetuam. Et tamen eadem gloria in
exsequari, insatiabilem concupiscentiaj rabiem eontcmptu glorife ca?Iestis a pluribus amatur,
patiuntur, insaniunt, et furiunt, et idem morbus atque fit exspectabilis. Idcirco dignum est, ut
diversos singulis gonerat languoies. Et iutantum atrocius judicentur ;
quippo qui et oblatam Dei
amor pecuniaa omnem fatigat animam, ut neque graUam fastidiunt, et quod malum noa igno-
amicitiarum. neque propinquitatis, interdum etiam rant ehgere Tanta namque est eorum
malunt.
nec conjugis, aut amori tiliorum det locum. Qui- qui decipiunt stoliditas, ut non solum eos ratio
bus affectibus inter bomincs nihil pr»fertur. Hic nulla ab hoc interitu revocet. sed nec e^identia
amor ipso melle dulcior videtur et cutB ei qui : quidem indesinentur pereuntium exempla deter-
manus illi dederint mille foveas paret, expetitur reant. Quiu potius cum sciant quod omnes qui
tamen, et desideratur ab omnibus, ac per innu- ejus umbraticam pulchritudinem diUgunt, a mundi
meros labores et mores tetantur se vel ad ejus primordio eadem gloria fallat, tamen hanc ample-
januam quandoque pertingere. Et si quis eos ad xari inexi)Iebili desiderio gestiunt ;
quw videhcet
meliora, et adregnum Dei, quod intranos est, quae- g Ulos ita falso jactainine Ulicit, tanquam focda mc-
rendum persuadere tpntaverit, refugiunt, et insa- rctrix, quse nigrediuem suam fucatis quibusdam
num putant, quasi phrenetici ad hoc quod insa-
et coloribus occultat, lascivorum oculos captat. Cum
igitur perfecU boni maUs admisti sunt: ita juxta
ria suggerit magis se submittimt. Summa igitur
aviditate amplexantur u;obras. ct stringunt ventos
Psalmistse vocem, discunt operam eorum, ut iUud
similes videlicet pueris ludentibus, vel certe stul- impleatur quod dictum est Vse miindo a scanda-
:
lis(Matth. xvni,
tiores. Illi forte turmam verberibus agitantes, vel
7).
quemlibet alium ludum per ajtatem fragilcm de- V, Quisquis vero sanum sapit, oportet ut pravo-
lectantes, avelli ab eo nolunl. At isti tanto inexcu- rum gloriam ex fine consideret, qui sicut in Mora-
sabiles sunt, quanto scienter in nihili confidunt, Uum Ubro iv disputatur, eo atrocius in tormentis
et in cffino ejus tanquam sues volutari delectant, obruuntur, quo altius in peccatum elevantur.
iufeliriores utique et turpiores iUis anlmalibus Transit quod cxtoLUtur, permanet quod punitur ;
qute coeno vescuntur existentes. honorantur perveutione damnabuntur
in via, in ;
et quasi per amoena prata ad carcerem pervc-
IV. Sed utinam sicut Phinees de anathemate
Achar imprecatur, soli ilh corruissent, qui secun- niunt, dum vita? prffisentis per prospera ad interl-
dum principem mammonfc vivere decreverunt : tum tendunt. Et quidem boni cum quoslibet glo-
^
et non etiam filii conformaren-
hicis huic sfficulo riosos autmori aut dehonestari conspiciuut, quia
humana sit cmn gemitu fatcri solent
turcontra Apostolura; secl,quod nimis dolendum gloria rulul
filias Cain. rehctis bonis celestibus, am- dicentes: Ecee quia nihil est homo [Joh wi, 8).
est, ipsi
plecti gestiunt, id est divitias, delicias, volupta- quod nimirum rectius dicent si tunc interitum
tes. obsequelas, atque hbidines uleiscendi. Qui cujusILbet potentis cogitarent, cum eum in
utinam ad Dei comminationem terrerentur.
vel flore prosperitatis vident. Tunc namque conside-
vel quia tunc dixit Non permanehit spmtus jnetts
:
randum est quo cursu feUcitas transvolet, cum
in hominihns istis {Gen.
quia nunc dicit:
vi, 3), vel ante hiananos ocidos quasi permanens pollet. Nam
Filn regni mittentiir in tenchras exterioi-es [Matth. gloricmi morituri nihU esse in ipsa jam morte pen-
tunc enim
xxu, 13). Et postquam semel audivimus Byo elegi :
sare pravi quilibet possunt ei etiam :
vos'de mundo (Joan xv, 19),non domum subji- derogant qui haac et usque ad mortem sequentes
ciam principi mxmdi quia nimu-um necesse est
;
amant. De his atque eorum imitatoribus scriptum
Dos esse, aut in mundo quem Deus per FiUum est sub t^^po scilicet iUius prav» generationis :
reconcihat sibi, aut in eo qui, juxta apostolum Longe fiant filii ejus a salute, ef conte7-antur in
Joannem; In maligno positus est [Joan. y. 19). ^ porta (Joh\, 4). Porta est ultima dies judicu, quia
rtenim ffieronymus in epistola ad Ephesiosper- per ipsam intratm- ad regnum, Stulti igitur vel
hibet, mox ut aiiquem principes tenebrarum sup- eorum fdii, id est, imitatores, ante portam super-
suo mundo cui principantur adnectunt, bimit, sed in porta conterentur, quia nunc pros-
plantant,
.sint novissima perantiu', sed in judicio ferientur, Qui enim tunc
Viderit ergo qui talis est, quantum
illius pejora prioribus. Nam ut verbis Joannis ex renuit Deum per discipUnam habere patrem,
supra dicto libro utamur, pene sine venia habendi malens esse filius hujus regni, tunc per adjutorium
sunt cuncti quos hujus mundi gloria decipit.
Cum habere non merebiturereptorem, sed in porta con-
eam crueuta omnia, pericuUs- teretur. Sane quisquis vel de utraque generatione,
enim videant apud
vel de utroquc gradu vitte hujus amore captus cst;
que ac morhbus et pra^cipitiis plena, nec si tamen
suse cupiditati frenum imponunt, cumque eam partibus ejus favct, et dehortatorium verbum nou
libentcr ausciUtat.
stjpari cernant sodahbus pessimis contumeliis
VI. Sciendum vero est quod eadem genera sic
dico, opprobriis, livore, msidiis criminationibus
et
mistasunt, utinqiiiliusUlict fidclinm graiUbus pro-
perniciosissimis curis, metu jugi timore frequcuh,
et miUeaUishujusmodi infaustis consortibus, velut currero pariter inveniantur : quoniam quousque
ventUabrum judicis grana cumpaleisnc-
sanguinum coronacircumdari adhuc tamen amo- ;
agitetur,
653 COLIATIONUM LIBRI TRES. — LIB. 11. 554
cesse cst in arca proesentis vitse simul contineri. supphcia profundius ruant. Unde necesse est ut
Porro contra eos abhinc afriliir, qiii factis si^culo vel istos, vel illos tunc consiJeremus amplius mi-
tidem servant 's mentiri Deo per habitum religio- seriores, quoniam eos conspicimus in culpa sua
nis noscuntur. Si igitur infirmi fldeles in sseculari sine flagello derelictos, et quanto post iniquitatem
habitu pravorum deteriorantur exempUs, non ut- prosperantur, tanto perditioni proximiores. Hoc
cunque mirum est hoc omnimodis cxsecrabiUus
;
in duodecima Ezechielis Homilia.
videtur, si religionis professores, quibus, ut ait VII. At superiori libello, cum de violentis loque-
Apostolus, Eloquia Dei credila simt (Rom. in, 2), remur, cum superbia et luxuriam commemoravi-
carnalibus desideriis contigerit aucillari, rehctis mus, de malitia tacentes. Hi ergo qui post pro-
coelestibus terrenis inhiare, contempto Deo mam- fessam rehgionem ad carnales nequitias devolvmi-
mona; Quod quam exsecrabile sit ipsa pro-
servire. tur, primo per superbiam capiuntur. In qua, ut
phetici sermonis invectio palam demonstrat, qua scriptum est OmnM/)e;Y/i7io suinit inilium (Tob.
Deus comminatur dicens Si fornicaris /u Israel, : IV, Ii),qu<Ts eis maxime perhoc subrepit,quia dum
iion delinquas tu saltem Juda (Ose. iv, 1.5 Decem .
reddilibus Ecclesia;, vcl donariis titlelium ditati
namque tribus fihorum Israel a domo Davi i, quon incrassanlur, recalcitrant, et quia in labore homi-
dam ad idololatriam recesserunt ; attamen tribus B num non sunt, tenentur ideo superbia deinde :
Juda, tanquam in domo Davitl consistens, divinee plenam manum habentes vitium illius purpurati
servitutis cultum diutius retentavit. Per decem divitis incurrunt, quotidie videUcet splendide epu-
ergo tribus multitudo Scecularium, per unam vero lari, et cultioribus vestibus gestienles pompari.
numerus ecelesiasticorum, qui brevior est, expri- Tum quoque suae professionis obliti luxuriae ma-
mitur. Quantumlibet autem sa?culares tanquam nus tradunt. .\pud quos utique, juxta illud comici,
Ulffi decem tribus a divinis legibus exhorbitent, Venus frigeret, si Cerere et Baccho non abundas-
ministri tamen Ecclesise tanquam tribus Juda set. Cujus ruinae descensionem ipsaquoque mem-
Christo debuerant inhferere. Namque de illis decem brorum demonstrat positio, cum vidchcet cor viri
tribubus, veluti de his qui nunc verbo non opere superbia tumet spiritus, deinde venter, postremo
fidem tenent, estilla Dei querimonia dicentis Ad- :
genitalia coUocantur. Superbia est spiritus, reli-
versatrix IsraeL abiit, et fornicata est sibi (Jer. qua; duee carnis. Qufe duw postquam hominem
III, 8). Et statim, ut ecclesiasticos, qui imitatione illexerunt, eo difticiUus deponuntur quo dulciUs
ssecularium deteriorantur , exprimeret, qualiter utuntur. Jam vero hi tales contra Apostolum se-
per exempla Israelitarum domus Juda cecideril, cuudum carnem viventes de corporea nobilitate
subdit dicens : Et vidil prasvaricatri.T soror ejus q gloriantur qui si pro certo Dei filios se esse cre-
:
Juda, quod mcechata esset adversalrix Israel, et derent, nunqiiam post divinos natales nobilitatem
quod dimisiisem eam, et dedissem ei libellum re- admirarentur terrenam et cum scriptum sit Ne
: :
pudii -.non timuit ; sed abiit, et fornicata est etiam glorieris in vestitu unquam (Eccli. xi, 4), isti
2p,?a (/.!.jrf.). Quae omnia nunc implentur, cum ad quod audent faciunt. >am genus quidem vesti-
imitationem carnahum ministri Ecclesife devol- menti, quod reUgioni dedicatum est, penitus prop-
vuntur cum simiUter eos superbia erigit, avaritia
;
ter humanam reprehensionem abjicere erubes-
tabefacit, voluptas dilatat, malitia angustat, ira cunt, colores tamen et mollitiem studiosc qufe-
iidlammat, discordia separat, invidia exulcerat, runt quamvis nonuulli etiam abbates, ut apertas
:
luxuria inquinans necat. Et item ipsi per quos see- etiam inimicitias inter se etsanctam regulam pro-
culares corrigi debuerant, eos ad contemptum testentur (66'), monasticum schema, videlicet cu-
mandatorura Dei per sua mala exempla instigant. cuUam, induere dedignantur. Et certe sicut in li-
Et cum debuerant lucere, ut ait Apostolus, in me- iiro Geronticon dicitur, eadem datur gratia in mo-
dio nationis pravae, ut eos resplendere facerent, nacliico habitu, qu» et in albis baptismi. Et sicut
magis illorum exempla sequentes tenebrescunt, beatus Hieronymus in epistola ad fiUam Mauricii
ut scriptum est Erit sicut populus sic sacerdos
: perhibet, grandis di«n» gratise contumeha est
jj
(Isa. XXIV, 2). Sed solerter intuendum est, quod mimdani et SEecularis ornamenU praifatio, et cri-
ex voce Dei dicitur Qnia sicdimisi eam ; et quod
: men esi post cUrismatis sanctificationcm cujus-
aiddiiur, dedi ei libeUum repudii (Deut. xxiv, 3). cunque specie terrense creatur» caput vel corpus
Nam vel quoslibet saeculares, quasi Israelem, vel ornari, quod jam coelesti splendore refulget. Ille
quoscumque in habitu religionis positos, quasi dives quem ad magnam exprobraUonem Christus
Judam tunc Deus dimittit, cum eos, ut scriptum ornatum purpura et bysso commemorat, non legem
est, secundum eorum sinit sed
desideria cordis : aut prophetas audierat, et tamen de appetitu ve-
cum culpam sequitur, cum nul-
eos securitas post sUuui vitiiperatm". Istis ergo quid in judicio dictu-
la discipUna vel increpaUo ad cor suum revocat, rus estidcm Christus, quouiam ctiam monacUiat-
eUam libeUum repudu accipiunt, ut tamquam que sanctimoniales Uoc appetunt, quod uon so-
conjuxadultera a conjuncUone Domini separen- lum a laicis, verum etiam ab eorum conjugibus
tur, et quod volunt faciant, quatenus ad ,-i'tcrna apostoli prohibent ? Undc Fetrus Qunrum, iuquit,
:
(66'') Monusticum scheina, vid'Uicct rucullain. epistopus, loquitur « Suo, inquit, quo nun(juam
:
Sic l'etrus VenerabiUs lib. ii. .Mirac, c. 23, ubi de a mouacho caruerat, cilicio prius, dcliinc mona-
Mattbaeo Clun. monacho qui fuit et Aibaneasis chali cucuUa vesUtur. »
Pathoi.. CXX.Xill 18
535 S, OPiONIS A.BBA,TI,S QLUNIACENSIS II 3a&
$U non extvinsecus, capiUatura, aut circumdatio A vermis h(iereditabunt illum, el tolletur de numero
auri, aut indumenti vestimentorum cultus sed qui anima cjus [Eccli. xix, 3). Bona vero coelestia
absconsus cordis est homo {[ Petr. m,3, i.) Et sponsi, qu» pro his emendicalis perdunt, osterna
Paulus Muliercs simililer in luibilu ornato, cum
: suut, ct talia sunt, ut adhuc nec ad Pauli quidem
verecunUia el sobrietate ornanler, non in turtis aiKJitum j)ervcucriut, uqc ad corejus a-i''CU(lcriut,
crinibus, aul auro, aul margaritis, aut veste pre- quamvjs ad paradisunj, raptus fuerit.
tiosa, sedquod decet mulieres, promittentes cas- IX. Etenim piJchnludinem corporis cl-iIis qai-
titatem, et bonam conversalionem \l Tini.n, U, busdam et ualuralibus terminis Deus clausit ; aui-
10). m;e autem pulchritudinem liberaui feeit, et nulla
VIII. Sisic a conjugalis iuliibetur, quan-
ergo sub uecessitate couclusit. iNam etsi etiam cor-
lum uefas hoc aut saucti Iiabitus viros, aut
est, porei decoris potcstatem Domiuus iu uusti-o per-
sanctimouiales appetere ? Sauctus Germaaus ad misisset arbitrio, solhcitudo nobis immiueret su-
Geuoveiam iater alia : Si, inquit, s;eculi liujus perflua, atque ia his quaj uihil prodessen,t omae
vcl exitiuus decor tuam superavit mentem, oeter- tempus occuparemus. lix quo cullus
vitu; uostr;B
nis et ccElestLJJUs ornamcntis c rebis. Hinc dom- anim;e necessario neghgcretuj-. yuippe qui etiam
aus quidem, sed magni pquderis
.Murtin\is brevi r} nunc, ubi nulla nobis potestas cst conlerendi ah-
seateutia, mulieiis kouestatemcoanplexus Suai,- : quid corporis decori, hoc tameu, agimus, et hoc
ma, inquit, virtus est m,ulieris nolle vi.deri., Cy- studenjus, ut speciem, corporis omuimodis excola-
priauus episcopus de virgiuibus sic ait Serieo et : mus, dum coiorum fucis, vel, compositioae, cri-
purpura iudut:e Cliristum induere non possunt ;
nium vel oculorujm rotatu vel, varietate vestium,
auro et margaritis, et moniilii)Us adoruatte, or- diversisque aliis et exquisitis conferrc aliqiiid, ut
naiueuta cordis et corporis pertliderunt. Quod si dixi, decori corporiscupimus sed quanto magis ;
Petras, inq^Uit, mulieres admonet coercendas, quse conveniebat nobis, ut ad cultum anim.ae operam
excusare soleant cultus suos per maxitos quanto : daremus ? Nam corporea pulchriludo ift pelle so.
magis id observare virginem l'as est cui uuLla or- lummodo constat. Nam si viilerent hommes hoc
natus sui competit veuia, uec derivari iu alteru- quod subtus pellem est, sicut lynces iu Boetia cer-
trum possit mendacium culpw, sed sola ipsa re- aere iateriora feruatur, iai;heres videre nausea-
m.a.aeat in corpore ? Sed qua; ejusmodi sunt, non reut. Istedecor ia flegmate, et sanguine, et hu-
sanctam illam vocem beati Cypriaai recipiunt, more, ac felle, cousistit. Si quis enim considerat
quin potius irritam faciunt fidem Christi, et scor- qufe intra nares, et quee iatra fauces, et quce intra
tatorum oculis se magis oomunt. Qui scilicet scor- q ventrem lateant, sordes utique reperiet. Et si
tatores, ut ait beatus Hierou ymus \jx epistola ad nec extremis digitis flegma, vel stei;cus tangere pa-
matrcm et liliam, quando audent uxores Christi timur, ([uomodo ipsujji stercoris saccum ample-
sponsas frequenlius respectaut loquuntur uuti-
: cti desideramus ? Auctor quippe natui'aruijj Uo-
bus, et quod miuus licet ardentius affectant. Mi- minus hcet njulta dignitate honiia^m condiderit,
Dus, inquit, licet, quiaquanto detestabihus estin- tamen in hac corruptibili vita plura nos pati per-
friugere sacrosanctam quam plebeiam domum, mittit, per qu£B superliiam carnis retundat. Inde
tanto .scelesiius est sponsam Clnisli quam uxoreiu est quod pilus hominis in cibo vel potu repertus
proximi violare. Certe cum una ex duabus soro- magis fastiditur et puLices de pulvere enjergen,tes, ;
ribus viro conjungitur, et illi fidem servat cur minus quam pediculos, qui ex humore corporis
;
altera, qu;e Christo desponsatur, eamdem ei rc- nostri prodeunt, super nos videri abliorremus. Ut
ver.inliam non ciistodit ? Verum ut in eadem autem uoverimus qaod ipsa qualiscunque sit pul-
epistola sequitur Istfe uiliduhs vestiuntur, obh-
: chritudo corporis, uon de carne, sed de anima
t» quod Christus in Zacharia sordidis vestibus est, pensenjus quapi delectabile sit eadaver honji-
legatur indutus. Siquidem isti,s pulcliia vestis nis, quia potius quantuin horroi;em. videatibus se
animae lascivient.is indiclum est per terram tra- „ incutiat. Anima quippe pulcherrima recedente,
:
hitur ut statura procerior yideatur, de iudus- pulchritudo qu;}m carni dederal tota i'ecedit. Sed
tria dissuitur, ut aliquid apparcat quodamet. Cal- isti vel iste qiii auctori turpitudinis se superbiendo
eei nigelli cL nitentes stridore suo ocul.os lascivos submilUmt, niliil secundum religioueuj, fidei ui-
in,.sa3vos excittint appetitus. Capilh pai'um deflu- hilque secundum ratipnis houeslatem discernunt,
uut, et recolliguntur. Collum et guttur defluente et idcirco sola qu;e carnis sunt sapiunt. non q,U£B
palliolo casu nudatur, et quasi videri noluerint spiritus Uoi.
cperire festinant. H;ec Hieronymus. Plura referre .\. Autequam fldcs Christi claresceret, antequam
pudet. Sed in omnibus clhujusmodi, non se-
I;iis mundus alteram vitam sciret, ubi vel ajternum re-
cuudun; lilium virgiuis, sed secundum veterem ho- guum prp bonis, vel aetern^ gehenn3, pro njahs
miiieni ambulaat. iNam, ut ait Job, omnis istorum, recipitur,non valde ijiirujii erat si se mortaies
yel i^tarumdulcedo, vermis, Licetenim inhacvita mundialibus Llleecbris substeruebant. At nunc cum
saperfluo cultu carnem ornarigesti;mt, illud tameu non solum per omnes sanctos ab origine mundi
libri Ecclesiastici restat, quia veslietur pann.s dor- piwlatos, sed etiamperse ipsum Dei Fihus de virgi-
mitatio (Prov .^xm^li). Et utiueodem itemdicitur: ne natus ab eisdem illecebrisuoscompescat,etad
Qni se jnngit fornicariis erit nequarn,,ijutre4f! et cojlestes deliciastantopere appetendas persuadeat,
557 COLLATIONUM LIBRI TRES. — LIB. II. sa8
mira est, vel potius misera htec nostra dementia, tenebuntur certe pocula plena, sicut in Apoca-
ut eligamus emeudicalis et egenis pi-uritiljus ad lypsi legitur, foruicationum. Item Job ait Si de- :
modicum tetari momeutum, magis quam iu omni- reptiim esl cor meum super mulierrin (Job. xxxi,
moda gloria sociari sanctis in ceternum. Sed quid 9). Qui ut magnitudinem tauti facinoris ostende-
fiet? utique quod Judes ipse oomminatur dicens : ret, suijjunxit: Quam enim partem haberet In me
Qui conteinnunt me, erunl ignohiies {I Reg. n, 30). Deus dcsuper ? Et illos quidem sola vis naturalis
Etitem Despexislis omne consilitnn meinn, et vo-
: legis coeroebat. At nos multis et validis conditio-
cani, et renuislis. Er/o quoque in iiiterilu vcstro niljus ligai-emur, oinnino iiifrenes non fuisse-
si
tidebo. Cum irruerit repenlina calamitas, quando mus. Nam ut de multis pauca perstringam, Chri-
venerit super vos Iribulatio et angustiu. Tunc in- stus jain de Vifgine natus est, exhibeat sibi spon-
vocaiunl me, et non exaudiam, eo quod exosam sam non habcntem maculam ast rugam, sed Vir-
habuerint disciplinam (Prov. i, 25-29). Sed, ut ginem, ut ait Apostolus, et castam. Jam levavit si-
item scriptuin est, sola vexatio intellectum dabit gnum cmcis iii nalionibus, et protestalur dicens :
auditui, quia videlieet eunctaqucPnuncin Scriptu- Qui non bajulat crucem suain quotidie non est iiie
ris audient, qua? quasi uon iulelligant, contem- dignus [Lue. xiv, 27). Crncem vero bajulat, qni
nimt, donec per iormenta puniri incipiant, tunc ad g corde et corpore castus camis curam in desideriis
memoriam reducent, tune mens eonim esastuat, Hequaquam facit. Quomodo igitur crucem bajulat
tunc infructuosae pa?nitenti£eignibu9 sc intlammat, qui carnem su<tm a concupiscentiis non cruciti-
Qui, utscriptum est, utinain, dum licet, inlellige- git? Apostolus enim cultores ventris. non portito-
rent, ac ncissima pruvideren' (Deut. \x\\i. 29). res, sed inimicos ejusdein crucis appellat. Xos pa-
Alioquin lale est piopouatur utrum ve-
ac si alieui rentes nostri, sicut Abraham obtulit isaac, et Anna
lit, per brevem quiclem, sed petrosam viam pan:- Samuelem, Deo in saerificium obtuleruBt. Nos tem-
lulum incedere, et ita inter regios pweros ad regate plum Dei quod esse ipsi debuimris violaTites, et
prandium inlromitti ? au magis velit cum scurris. oblationemejus commaculantesidemnosmetipsos,
et damnatiliis per Lloriduin pratam ludemlo per- in fermentum conversi sumus. iSaaman Syrus in
gere, et ad tiuem prati mortem subire ? Ille vero tantam habuit reverentium locum in quo nomen
non tinem, sed qualitatem itineris cogitans eligat Dei invocabatur, ut de Israel terram cum burdom-
magis suavem viam, per quam citius veniat ad hor- bus portej^et. Nos in atriis ecclesisB consistentes, ia
rendum exitium. Isti sane nonnulla bona fa«iunt, terram sani;torum, juxta quod propheta plangit,
ac iuterdum vivere secundum disciplinam propo- iniqua gerimus Di terra sanctorum, inquit, ini-
:
nuntjSed semperad consueta malarephcantur.Esse qu(i gessit (Jsa. vxvi, 10). Sed sequitur Ideonon :
quippe humilcs voiunt, sed sine despectu esse con- ; videbU gloriam Domini [Ibid.j. Vox ad Moysen :
tenti prosperis, sed sine necessitate essecasti, sed ; Loeus, ait, in quo tu stas,- terra sancta esl (Exod.-
sine maceratione corporis esse patientes, sed sine ; Qui etiam non est ausus respicere contra
iiiy 3).
contumeliis ; adipisci virtutes quEerunt, sed eonse- ignem, et ecce plus esl in altare, ad quod nos im-
qui uon possunt, quia labores eai'um refugiunt. pure et irrevereufer accedimus. Nam ignis Ule'
Unde benescriptum esl:Involut(esunlseiyiitie gres- non erat Deus, seti creatura, ex qua vox Dei re-
suum eorum (Job. vi, 18) quia virtutum studia aut , sonaret hic vero corpus Christi est, in quo habi-
;
non api etunt, aut siappetierunt, fracti in suo cona- tat omnis plenitudo divinitatis. Verum quia de
mine, non ea consequuntur. Hinc item Vxpecca- : sacri loci reverentia sese occasio prasbet, dicen-
tori ingredienti duahus viis! \Eccli.\i, 14). dum videtur quid anle hos annos in Carrilocensi
XI. Nulla lex ohm prffiter natui'alem stupra monasterio contii'it. Quidam vassns nomine Riche-
cohibebat, et tamen tanto studio resecabatur, ut rius ibi metu inimicoriim confugerat, qui in cella,
rex Abimelech diceret Poterat aliquis coire de : qufe ecclesiffi adliferet, nocte dormiens cum uxo-
populo cum uxore
et induceres super nos tua, rem suam cognoscere vellet, ita sicut canis eidem
grande peccatum (Gen. xwi, 10). Et Thamur, qufe inhwsit, ut nullatenus ab ea divelli posset. Cum
de Juda conceperat, flammis adjudicata est, eo igitur sfe ita succlamaWt, rumor
teneri seusisset,
quod in viduitate moechata videretur. Lucretia subitus increpuit. Accurreruntomnes. Ilhtam metu
quoque gentihs Romie matrona, cum esset a Tar- quam verecumlia vehementer confusi sunt. Mona-
quinii fiUo patruo suo ac
violenler oppressa, ehos vocari fecere, quauta potuerunt munera loco
viro facinus ad hocstupratorem per-
patefecit, ut sanclo dederunt. Cum diu esset a monachis ora-
sequerentur porro ipsa confusionem non su-
;
tura, sibi redditi sunt. Filium ejus, et fratres ego
stinens. seipsam interfecit. Et, ut ad sanctos ve- novi ab his qui interfueriint lioc audivi. Sicut au-
;
niamus, Job sine legali prfecepto inter gentiles lem ipsa res edocet, complexus conjugum, quia
degens ait Pepigi fmdus cum oeulis ineis, ne qui-
: licitus erat, temporaliler punitus est ob illioitam
dem cogiiarern ili; virgme (Job. xxxi, 1). .\on so- illius sacri loci priEsumptionem, ubi gerebatur. .it
lum subaudis de alterius conjuge, gentiles itaque vero incestorum in sanctis locis patratus ob hoc in
sic etiam sine lege. At ist^e Chrislo desponsat» prffisenti minime plerumque plectitur,quia tantum
sunt, qiiibus et viri ad injuriam sponsi irretracta- est, ut non transitoria, sed feterna ultionc feriri de-
biliter se iuserunt, et ipsfe impudenter se in-
eis beat. Econtra veroquantum sacrali loci revercntia
germit. quales istifi iampades obviam sponso ! prosit, hoc esemplo pervideri. Quidam
satis valet
oo9 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS U. ;i60
rex Longobardoriim, sicutin ejibdem penlishisto- A loci suidesertorem appellant. eiim tamen si pro
ria logiliir, in ccfuieterio cujusilam ccclesiie sanoti tomporali honore (piolibct adipisocndo qiiovis di-
Joannis sepeliri se fecit, h;ercticus (amcu pcrseve- scedere volucrit, favent omnes, adhortahonem,
ot
ravit.Cujus tumulum quidam fur cllViuseus, or- vel etiam muuerum adrainicula i)r.obent et non ;
namenta cum quibus, ut re.v, sepultus luerat, desertorem, sed suai humilitah provisorem cen-
asportavit eidem vero sanctus Joannes per visio-
: sent. Et certe locus fidelium paradisus est, vel
nem dixit Cur ausas es corpus ipsius hominis
: quiUbet alius. quod
qua ad paradisum
tutius via,
coutinj^cre "? fuorit lieet non rccle credens, tamen reditur, teiieri potest. Quem locum toties deseri-
mihi so commcuilavit. Quia erKO hoc facere prre- mus, quoties peccamus. De illa dcsertione nemo
sumpsisti, nuuquam in meani IjasiUcam deinceps quseritur ista vero ob id opponitur, quia dum
;
ingressum habebis. Quod ita factum est Quoties- : prassenha corporaUs in iUo tali diUgitur, quantuui
cunque enim voluissct beati Joannis oratorium ejus aniraa peccando supernis oculis absentetur,
iugredi, statim velut a validissimo pugili guttur oranino non curatur. Nec mirum si .^gjptii filios
ei feriretur, sic subito retvo ruebat impulsus. Si Israel ne Deo servire possint impediunt. Sanepost-
ergo revereutia sancti loci contra violatorem se- quam communis Dominus, ciii prorsus ubique
pulcri iUius hwretici sanctus Joaunes ita indigna- b servitur, Pharisseos redarguit, eo quod nec ipsi in-
tus est, quantum putas et Deus et sancti ejus ira- trent, nec alios intrare sinant saltem hac incre- :
scuntur adversus quemdara qui sancta loca quo- paUone coerciti suas contradictiones debuerant isti
libet modo commaculat? Totus mundus sancta relrenare, et vel ^i^^g.yptios imitari, qiii divince for-
Scriptura, quaj nos peccare prohibet, illustratur. midiuis pavore conciissi, non solum diraisorunt
Totus Deitestibus, qui hanc observaverunt, plenus Israel, sed eUara ornaraenta priostiterunt. Quod
est de quibus, ut supra dicitur, ait Job
: hislau- : quidem et isti dehortatores f icere soIeut,iUis dun-
ras lesles tuos contra me [Job. x, 17). Scilicet quia taxat qui pro aliquo temporali commodo disce-
tot in judicio teslimonium contra nos dabunt, dunt, quos, ut supra dictum est, non desfrtores
quot legem Dei, quam nos coulomuimus, siue prte- putant,sedsuffi ialutisprovisores. Sc.nptum quippe
cepti eham constrictione servaverunt. Igitur tot est : Yos quiin Austro habitatis occurrite sitienti
causfe frenare nos debuerant, videlicet et foedus cum panibus [Isa. xxi, 14). Ac sidiceretur, eosqui
imitandae cashtatis, quod cum suis mihtibus fihus charitatis ardore fervetis, ei, qui Dominum fontem
virginis tanquam dux et pra^vius iniit, et conditio vivum quaerere nititur, adjutorium praebete. Ve-
portandte crucis, et consecratio, qua vel a paren- rum si Jacob ad patiem redire ciipiens obsUnatio-
tibus, vel a nobis Deo initiamur, et professio sau- q nem Laban reditum ejus impedire moIienUs de-
cti propositi, sed et locorum reverentia sacrato- prehendit, oportet ut Iianc clanculo fugiens, vel
rum, et vicinitas tantae majestatis, quae in altaris humano consilio frustretur. Hoc est enim pruden-
mysterio eontinetur. nec non ct Scripturarum au- tem esse sicut serpentem, qui vulneri caput ma-
ctoritas divinarum, atque tantorum et ante legem xime subjicit si te eo subducas, ubi caput, quod
;
et post legem exempla sanctorum. Christus est, domsticis tuis,
conservare possis. A
Xll. Constat autem etiam nunc post redemphonis inquit, cnve [EccLi. ergo dixerint
xxxii, 26). Si :
gratiam iUa sententia, qua dicitur, quia omnis caro necessarius es confratribus vel propinquis tuis :
prona esf ad maluin (Levit.wu, 14). Licet enim h- respondebis Bouum cst visitare pupiUos, ita ta-
:
hus ad hoc apparuerit, ut opera diaboli de-
virginis men ut immaculatum te custodias ab hoc seeculo.
struerct, et Ubidinem, quam patriarcha Jacob, fi- Et Aposlolus Jesum scqui jussus, nec patrem se-
lium plangens, feram pessimam vocat, a suis dile- peUri permittitur quidem. In libro septimo Colia-
ctoribus truncaverit adeo tamen adhuc in silvis
: tionum Joseph eremita sufiicientur edisserit quod
nostrarum cogitationum eadem beslia ScBvit et Ule fidem sute professionis recUus servat, qui se
fremit, ut vix reperias qui naufragium pudoris tu- ad eum locum contulerit, quo Dominicae fidei prse-
tus evadat. At vero cum ipse fiUus virginis respicit cepta plenius adimplere potuerit. Et revera quale
te;ram cordis uostri, et facit eam tremere, et dicit, esset, si quis uaufragium dehortaretur, ne vel ta-
fluctui cogitaUonum carualium tauquam mari : biilam arriperet, vel si ramum truncaverit, qucm
Huc usque procedes, hic confringes tuinentes flu- forte mauude gurgite eraergens apprehenderit,
ctus tuos [Job. xxxvHi, 11) : resipiscit quisquis iUu- vel certe si ei qui ceciderit suadeat, ut postquam
minari meruerit, et aeternam gehennam, quam in semel corruit, ibi deinceps jaceat, cum Psalmista
agonio Lmatrimouio] voluptahs cemparat, sollicite (^lioat : Nunquidqui cadit, non adjiciet, ut resur-
conlremiscit. Sed si consideraverit quod Apostolus qaf. (Psul. XL, 9.) Et utinam saltem tali horrore
fornicationem jubet fugere, ct quod Jesus ab eo, locum ubi auima coiruit exsecrarcmur, tamquc
quem sauaverat, non possit in turba reperiri, et pertinaciter ab ejus lapsu resurgere conaremur, ut
quodsanaturus alium de turba seorsum hunc ap- videUcet illum vitaremus ubi corpore labiumr.
preheuderit, el ob hoc a tuiba vitiorum et pessi- Hoc conlracos dictumsit, qui desertores appeUant
mis comphciliMs, lanquani a Sodoma cuui Lolli illos, qiii looiiiu nlii poo('aiidi liliorUis cst, d(M'cUn-
pr.jfugcre vohiorit, cl aliorsiuii. ([iio loitc i^ccoaiiti Doo famiilaii dcsidoraut.
(|iioiilos, tiiti
hbertas aliquatenus refrenetur, secedcre voluerit : -Mll. Sed ut ad lilias Siou dclicatas redeamus,
mox omnes quasi diaboh satelhtcs coiitradicunt. qua;in Isaia propter moUitiemnou liUi, sedUUajno-
:
561 COLLATIONUM LIBRI TRES. — LIB. IL 862
minantur, ct erecto coUo compositoquR gradu in- A ille auctorem superbiendo contemnit, jure ef a
cedcre notantur: Durum est, iuquiunt, quod ju- subdita carne confemnctur. Ergo virus libidinis
betur, fragiles sumus. qui et paganorum irrupdo- de radice, et de racrito nuscilur claUonis. Quod
nibus, et multis aliis augustati pressuris, nequa- cum ita sit, tunc anima per originem culpa? more
quam valemus servare propositum sed si fragiles jumentorum in luxuriam cadU, cum superbiendo
:
sumus, humiles per hoc esse decet. Xam quid su- more volucrum ultraquod debuit elevat. Hinc est
perbit terra et cinis? Si oppressi, comessationes enim quod vel is qui stare videbatur cadit, vel is
et indumenta pretiosa iude suppetunt? An vestis, qui lapsus est, resurgere nequit Hinc est itaque
eui Deus nativum dedit colorem, non valet frigus quod longa continentia repente solvitur, et ple-
arcere nisi tingatur ? Aut siue concubitu nou po- rumque virginitas in senili retate viUatur. Sic ela-
test viverehomo? sedforte intolerabilemquis cau- tio nimirum debet fieri: ut qui se superbiendo
satur ardorem. Et ubi est illud ? Non patietiir vos aute oculos Dei extollunt, usque ad jumentorum
lentari super id quocl potfslix ? ([ Cor. x, 13). Res- similitudinem foris devolvantur. Qui ergo vitus
pondeat sanctus Hieronymus excusationibus in resistere cupU, sub potenti manu Dei humiUetur.
peccatis. Dicit enim in epistola ad Demetriadem .\V. .\nnon in luxuriosis juraentorum similitudo
Neque enim aUa causa faoit difficuUatem bene vi- jj est? .\nnon sic equus et mulus intellecUi ca-
dendi, quam longa consuetudo peecandi quse nos rent, qui sperant, vel potius sperare se fingunt,
ita tenet addictos, ut quamdam virc naiur;e videa- quod carnis concubitus ad sanitatem proficiat
tur habere. Miramur cum non nobis desidiosis, corporis ? cum propheta Sana rne, Domi-
dicat :
sine labore, quasi ab aUo sanctitas conferatur, qui ne. et sanabor (Jer. Domino sperans
xvu, li).
niUlamboni consuetudiuem feoimus. Malum nam- non infmnabor (Psal. xxv, Quod ita de sani-
1 ).
que vetus impugnat voluntateui uovam ;quidquid tate raentis inteUigitur, ut tnmeu de sanitate car-
primum in te institueris, hoc manebit. Quaprop- nis non negetur. Et enim econtra nihil ita car-
ter usus inolevit ut pueri vel pueUae spiritaUbus nem debilitat ut luxuria, unde Hieronymus ait :
studiis manciparentur, priusquam saecularibus Cito senescunt qu.-p justa viros sunt. Qui desti-
blanditiis UJicerentur. Sed proh dolor ! iniquitate nati apud gentiles erant vel ad bravium currere
jam superaJjundante, res iu contrarium versaest: ne polhiti per somnium vi-
vel in tUeatro luctari :
scUola virtutum facta est amphitheatrum viUo- ribus enervarentur, plumbeas laminas circa in-
rum. Ibi vitia discuntur magis, ubi dissuesci de- guines adhibebant. Sed istis, ut propheta ait,
buerant. Quid, quod tergiversamur, et naturfe fra- fornicationis amor abstulit cor quippe qui nec ;
gilitatem opponimus Deo, quasi nesciat iUe qua- r „ hoc ipsum intelligunt per sacram Scripturam
les non fecit, et oblitus nostrcB humauaa fragi- qtiod pagani noverant per experimentura. Chris-
UtaUs imposuerit homini maudata quae ferre non tiis naraque jubet ut pro salute auimaj tradatur
possit? cwcam insaniam et profauam teraerita- corpus, econtra pro salute corporis tradunt ani-
tem Dupliciler quippe Ueum videmur incusare.
! mam. Cum quidem hoc magis delrimentum sit
Neque eiiim justus qui posse dedit, impossibUe ipsius corporis. .Nec mirum si is, qui dUigit ini-
aliquid imperare potest neque qui pius est,
; quitatem, odit animam suam aut si is, cujus ;
hominem condemnaret pro his qu» vitare non deus venter cst, et qui sequitur avaritiam. qu;B
potest. Et quoniodo staret quod ipse perhibet : est idolorum servitns, salutem oarnis eum Dci con-
Juguin meuin suave est '.'
(Malth. xi, 30). Hanc temptu tanquam idololatra requirit. Qui perverso
itaque justo iniquitatem, nec pio crudeUtatem as- ordine colunt carnem, quse non prodest, quicun-
eribamus. que et negligunt spiritum, qui vivificatur, revera
.\IV. Quid autem sit, quod plerique nec resis- vaniet mendaces UUi hominura, populus Gomor-
teudo vitiis coutraire possunt, Psalmista requisi- rh;e, ut ait Isaias, cultores vcslium cum Deus ;
lus insiuuat, nam quasi de sola matre vitiorum per Ezechielem queratur, quod in superbia orua-
soUicitus ait Veniat rnihi pes superbise (Psal. _ meutis ipsius utantur. Qui eUam, sicut Josephus
:
\x\v, 12). Et quod ipsa toUus ruinee causa et oc- Judieos aute excidium fecisse commemorat, ves-
casio sit subdendo manifestat, dicens ibi idem UmenUs exoticis induuntur. Nam de his Hegesip-
:
In superbia ceciderunt, qui operantur iniquila- pus refert, qui tuno femineis utebantur, et muti-
teni [Psal. \xxv, 13). Qui igitur operatiu- iniquita- labant sibi barl^as, atque suas faciei morc mere-
tem foris, prius per superbiam corruit intus. tricum dealbabant. Hi voro priscum imitantes mo-
Quo contra elecU do Deo dicunt Qui docet nos : rem, et novellas quasdam species in Uabitu assu-
super jumenta, et super volucres caeli erudit nos mentes, eodem se spiritu libidinis afltlatos esse
(Job wxv, 1 ), quia videlicet dum eo inspirante
1 docent cum Deus comminetur quia visitabit su-
;
cogitant quid sunt, uec eos fragUitas carnis ve- per omnem qui indutus est veste pcregrina.
lut jumenta dejicit. nec in superbia spiritus quasi .Wl.Sed erubescamus uliquaudo vile subsellium
volucres elevat. Qui enim carne labitur in luxu- lilUdinis esse novemus nobis novale, ut ait nro- :
riam, more jumenti prosteruitur: qui mente ex- pheta, qiriatcmpus quaerendi Dommum est, resista-
toUitur, quasi alta petit ut avis. Si euim pie spi- mus diabolo, et fugiet a nobis. Audiamus beatum
ritus sub Domino premitur, ut supra dictum, il- Hieronymimi, qui brevitatem hujus vitae arguens
licitc care super spLritiim non elevatur. Quod si dicit Esto, vita nostra raille annis tendatur, ad
:
563 S. ODONIS ABBATIS CI.UNrACENRIR n. 564
extrenmni totiiis rptatis diem venianuis. Cum erso A xi.vni, )0): id est voopni suam ab increpatione
iltima hora vencvit, quid proderit oontinuatie jieccati. Uicimiis ergo quod possumus, ut nos de
vohiptatis fruetns. (pue statim ut cessaverit vi(hv ]iravorum perversitate saltemahquid dolere mons-
liitur non fuisse '.'Onid nunc apud inferos ardenti, trenius. An non merito dolendum est, quod Chris-
velquotidianse deiici^e, vel byssus et purpura pro- tiaiiifas, quae quanto provectior est, lanto magis
sunt ? Inqnit propheta : In qtiibus et qualuor im- roljoraridebuit: sic econtraab sfatu rectitudinisin-
pielalibus nonue advcrsaborl sceleraluiu est male curvatur, utejus religio cuncta defecisse videatur?
copitare, juxta lllud : V'a? qui corjnital inulile Onines enim festini et pnpcipiles ad mahim curri-
{Mirfi. II. 1). Sfd ignoscitur. Sceleratius vero, mus, et ut .loannes in prinio iihro de coinpunc-
qnod ni;de cogitaveris, velle perficere. Sed et hoc tione dicit: Non per unum, sed .per omnes actus
ignoscitur. Jam sane sccleratissimum est, opere nostros ad ignem gehennae festinamus, et tantus
peccatum perpetrare. Tamen divinorum pra>ceptorum contemptus irrepsit, ut
et huic tali benignus
judex manum porrigit, et non sohim per mala qufelibet opera Deum offen-
ad poenitcntiam exlior-
tatur. (Juod si ])eocator pipnitcre noluerit, jam L)o- dere non metuamus: sed lioc ipsum quod deejus
minus eogitur adversari, et pro mainia pivna suic mandatis facere videntur, magis pro vana gloria
peccatorem diinittere vohintati. .\damenim senicl B quam pro illo gerainus ftifi"
peccavit, et mortuus est videamus quid fecerit.
; destrueret ;dos econlra et factis, et vocibns et ipso
Contra mandatum de fructu arboris cdit. Tu ergo gestu oorjioris, quo semper interioris hominis
si in aliquo contempseris. si pcpercit .\dfe, par- alfectus per exfcriorem prodiintur, ipsam reodi-
cet tibi summo illi magis parcendum fuerat, qui fieamus. Ipsiqiiippe velut empla aianeipia subja-
;
adhuc rudis et novellus erat, et nuUius ante pec- cemus, et cervic.^^s- nostras ab ejus ludibriis per
cantis, et propter peccatum suum morientis rc- Dominicam critcem ereptas, ita nanceidem subju-
trahebatur exemplo. Tibi vero, quisquis ejus odi gamus, iit iHi de ipsis bonis operibus serviamus,
es post legem, ]jost proplietas, post Evangcliiini, adeo ut quoil dicere pudet, ipsum ilhid saneti
post apostolos, si delinquere volueris, quouuxlo Evangelii verbum, qiio dicitur: Qmnis qui se
indulgeri possit. ignoro. .\char apud .lericho dc i-rcaltat liumHinbitur {Man.h. xxiii, 12), cum qua-
interdictis spoliis aliquid furatus est, etsuperom- dam jaclantia legamus. Siquidem beatus Augus-
nem Israel talis ira ineubuit, ut stare contra hos- tinus in hbro Confessioniim perhibet quia prena-
tes suos nuUatenus posset etiam furti nesoius, do- liter peccat, qui in diviiiis responsoriis modula-
nec anathema lapitlaretur. Et hi qui res Ecclesia? tione magis quam sensu verborum delectatiir.
vel panperum tantopere devastant, qnales trium- n Sanctus quoque Hieronymus in epistola ad Ejihe-
phos de paganis exspectant! Ilos niniirumprojjler sios disserit, quod non siint in Ecolesia gultur, et
impudentem rapacitatem lupos vespertinos pro- voces dulci ac theatrali modulatione colendie.
pheta appellat. lilum unum, qui apud Corinthios quia Deo non voce sed corde eantandum sit. Nos
fornicatus fuerat. Apostolus inter fidelcs orare non vero eoontra modulationc magis humanas aures
patitur,ne impura vox ejus puras reliquorum voces qiiam divinas pensamiis cura ad hoc insUtutus :
divinis auribus.tanquam rauca, sordidarct. Etquo- sit psallendi usus, ut sicut David ciiharizando ne-
modo conventus ille suas preces Ueo placere pra?- quam spiritum compescebat in Saul, ila canlores
sumit, inter quos, occulte vel publice simih reatii, modulando qu;elibct diabolica desideria de cordi-
non jam uuus, sed multi foedantur? .Nam pra^dic- bus audientium expellant.
tus .\j30stoIusdicit quodirritam quis faciens legem XVIII. Supra dictum est quia de fragilitate eau-
Moysi siue retractalionepunirctur, siout in iUocoii- samur, et ol) Iioc quasi jjer condescen: ionem oar-
tigil, qui Sabbato Ugna colligeliat. Et quauto ma- nes ad esum prsesuminus. Sed prffidictus Hiero-
gis, inquit, putatis mereri deteriora supplicia, qui nymus in libro contra Jovinianum perhibet quod
Filium Dei concuIcaverit?et item, voluntarice post esus carnium usque ad diluvium ignotus fuit. Pos-
cognitionem veritatis peceantibus, jam non relin- tea vero dentibus murm'irantium nervos, et viru-
quitur hoslia pro peccatis. jentas carncs commemorat injectas, cum daUone
XVII. iNcque euim hoc dicimus, ut eos si con- videlicet Icgisquam imj)Iere nuUi-s poluit quando ;
verti voluerint d'jsperemus. Uuia igitur divina etrcpudiiim ad duritiam cordis permissum est.
miscricordia prsesto est, nostrce conversionis ho- Apostolus docet, quod Deus Paler in Christo Jesu
ram semper exspectat, quae tantopere parata est recapitulare omnia proposuit. et ad principium
ad recipieudum, quantum, o utinam paraU esse- retrahere ut ijjse in ApocaIj'psi
! E^o sum, in-
: :
mus ad convertendum. Sed et de his qui dicun- quit, alpha et omeqa {Apoc. xxii, 13), id est mi-
tm- non satis conUdimus, quod illi furfures is- tnim et fiuis. Posfquam ergo Cliristus venit in \\-
torum verboruin curent, qui candidissimum neiii temporum, et omega revocavit ad alpha, et
eticim sancti Evangelii panem fasUdiunt. Dici- extremitatem retraxif ad principium. Postea nec
mus tamen eo quod dolenttbus quoddam conso- repiidiuin nobis dare permittitur, nec oomedere
lationis genus est, si causas doloris sui dela- carnes,dicente .\postoIo Ronum est non romedere :
trare permittuntur, eo quod scriptum csl: Male- carucs nec Inbere innum [Rom. xi v, 21 sed de vino )
;
dictu.i (juiprohibet (jladium suum a sanijuine(Jer. ad Timotlieum scribens ait Modico vino ulere :
((>6*; Hic desuntaliquot verba.
5fin COLLATIONUM LlBRl TRES — Llfi. II. 566
pi-opfpr stoiMchiim (uitm (/ Tim.v, 23). Moiliciim venda mortalibus non solum Veleris ac Novi Tes-
vicleliret, el proptef stomachnin quoniam ipse
: tameuti senienti.e, scd ipsa quoque manifestant
Hiei-onymus ait in epistola ad Epiiesios Siciit non : exempla. .\am illc qui est principium viarum Dei,
possttmus Deo et mammonx servire {Matl/i. vi, 24), primus pf:v superljiam corruit. Tude et Salvator,
sic nequimus spiriln pdriter impleri et vino ne discipuli de accepta signorum potestate su-
{Ephes. V, 18). Vinnm ergosed modi-conceclit, perbirent, prolapsum angelum eis ad memoriam
cutn. Ue oarniljus uunquam tale reperies. In au- revocat, dicens Videbam Satanam sicut fulgur
:
i:le ccelo cadentem(Luc. i, 18). De quoetiam beato
tem Moralium liljro 30 dicitur quia plerique cerla-
minis ordinem iarnorantes, edomare sulam ne!,di- Job Deus tam mira in quibus fuit, et qu.-p amisit
gunt. et csetera vitiaexpugnare nitunlnr. Sed dum insinuat, ut territo bommi ostendat quid ipse, si
venter non restringitur, simul cuuctse virtutes per superbiam, de elationis su» culpa passUrns sit, si
carnis concupiscentiam obruuntnr. Hinc est quod feriendo iili parcere noluit, quem creando in glo-
non alius quiiibet muros Jerusalem, sed princeps ria tantte claritatis elevavit. Consideret ergo homo
coquorum destrusit : quia venter, dum non res- quid elatus in terra mereatur, si et praelatiis ange-
tringitur, virtutesanimai-perdit. Ea igitur sumenda Us angelus prosternitur ? Unde et bene per pro-
sunl qua; natur« uecessitas qu«rit, Don quse vo- g phetam dicit Inebrialus esl in ccelo gladius meus :
luptas gulee suggerit, quia sicut item in Pastorali (Isa. XXXIV, o), ac si aperte diceret qua ira feriam ;
scrihitur Tolies primi hominis iapsns iteratur,
:
superbos teiTfls perpendite, si ipsos etiam quos in
quoties qutEdam ahtaenta Saluti animse contl'aria coelo juxta ine condidi percutere pro elationis vi-
per carnis concupiscentianl sumuntui". tio non hanc ergo Satanas corriiit,
perperci. Per
XIX. Compositus vero incessus cum a religione, per lianc unumci'.ie hominum se spernentem ster-
tum etiam ab honestate multum abhorret. Si- nit. Hfpc si in corde recepta fuerit, non solum qui-
cut enim os juxta vocem Domini ex cordisabun- buslibet viths hominem tradit : sed de ipsis quo-
dantia loquitur, sic exterioris homiuis motus ex que virtntibus, quas fortc egerit, sibi hanc servire
quaUtate mterioris formantur. Hine enim scriptum facit, dum de his tanam gloriam quscrit. Alios au-
est : Amiclus corporis, et lisus ilentium, et inces- tem ex temporahbns rebus, alios ex spiritualibus
sus hominis, enuntiant de eo [EccLi. xix, 27). Na- .Nam alius intumescit auro. ahus eloquio,
tentat.
turse quippe nil fucatum placet, sed polius quan- ahus inhmis rebus, alius cceleslibus. Una eadem-
tum Auctori ejusdem naturse disphceat, ipse tes- que res tamen ante Dei oculos agitur qnamvis in ;
tatur, dicens quod elevatx
per Prophetam : Pro eo diversorum cordibus diverso, ne cognosci valeat,
sunt filix Sion, et erecto ambnlaverunt collo, et amictu pallietur, nisi forte quia tunc periculosior
nulihusoculorumibant, el plaudebant, et ambu est, de virtutibus puUulat, quoniam m eo qui
cum
labant, et pedibus suis composito gradu incede- sanctus creditur nuUus hanc arguere prtBsumit.
bant, decalvabit Dominus verticem filiarum Sion, Ditioribus autem, vel divitiis, vel virtutijmsob lioc
et Dcminus crinem earum nudabit (Isa. in, 16, 171, durius dominatiu-, quia apud illos eo majorem
et csetera usque illud: Et erit pro suavi odore fetor, intumeseendi materiam habet, quo in eis majori
etpi-o zona funiculas. et pro crispante crine cal- potestate, aut laudabiliori sauctitate fulcitur.
vitium, et pro fascia pectorali cHicium [Isa. in, XXI. His vero indiciis deprehenditur, quem pos-
2i). Sanctus Ambrosius in libro Otflciorum dicit sederit,semper hnnc ad inferendas contumeUas
de duobus clericis qui inordinate incedebant, facit prtecipifem, ad sufferendas veio pigrum.
quod tempore processionis retro se faciebat eos Hinc in ea re quam sponte non appetit, nuUis ex-
ince 'ere, quia videlicel usum malum quem cor- hortationibus flecti pafitur. -\d hoc autem quod
rigere in eis non poterat, videre non patiebatur : lalenter desiderat quferit per similitudinem ut co-
qiiorum unus postea sicut ipse refert publice lap- gatur, et ipse se ingerit, si contingat ut a nuUo in-
sus, atque de suo gradu dejectus est. Gregorius vitetur. Semper ahena opera despicit, semper sua
quoque Nazianzenus in secundo contra paganos miratur, singulariter se cuncta agere credit, et
hbro ita de Juliano apostata refert Mihi, inquit, " si nuUus coUaudaverit, ipse tamen suas laudes aut
:
olim ejusdem Juhani mores comperti sunt, dum tacitus, aut etiam per ostentationis vocem clamat.
hunc ab .\thenis clarius agnovissem. Consideravi In tristitia vero sive in Iselitia pene seiupermodum
enim virum, et non frustra. Vates enim egregius excedit, clamosus in voce, in silentio niiuius, ver-
est qui bene considerat. Erat igitur in eo incons- bis et habitu compositus, actione dissipatus. Hu-
tantiamorum, incessus uberior, cervix intlexibUis, mUitatis speciem interdum assumit sed vel oculo- ;
humeri jactabiles, oculi huc illucque discurren- rum nutu, vel sermone, qualis Intus sit post pau-
tes, pedes impatientes, nares spirantes contemp- lulum innotescit, qui sfepe magna gerit, si hicc
tum, risus incontinens, el quasi subbuUiens. Sed juxta suum arbitrium agere permittatur. At contra
quid per universa diseurro ? Hunc ante opera vidi humiles semper pavidi, semperque suspech, hoc
et dixi quale malum nutrit respublica Ho-
: habent proprium ut semper opera sua parvipen-
manorum ? dant. Unde et in judicio cum ipse judcx eos lauda-
XX. Sane tria hisc vitia, per quce mahgno hosti verit dicens : Venite, benedicti Patris mei, etc.
maxime, et religionis professores, et insuper om- (Matlh. XXV, consuetam adhuc humihtatem
34), ipsi
ne humanum genus succumbit, quam sint pa- retinentes respondebunt Domine, quando ista ve
:
567 S. ODOMS ABBATIS CI.UMACENSIS II. 368
illafecimus (Matth. xxv, 37)? Ciim ccoutra supcr- A dein nec patriarcharum, nec prophetarum, nec
hi
bi ctiam Deo iiiciepanlc excusare se nituntur. Hu- apostolorum, sed nec omnium sanctorum ab ori-
miles itaque cum humilitate, quasi sul) quodam gine mundi de religione loquentium voces curant.
tefrmine sese abscoudeut, et a divina nimia advcr- Quin et ipsum fihum virginis ita contemnunt, ut
sione contra superLiam principaliter puguant, et in atiiis ejus ipso vidente forniccntur, et in ipsis
quasi contra vuhemeutes ictus o^ulam iii suo cor- diversoriis, qua>, ad lioc devotione fitlclium cons-
pore map;is custoJiuul, duui sludio^ius in se hu- tructa sunt ut castitas in septis locis totius serva-
mihtatcm tucutes semper se inter virtutes timent. retur, ita iluxu libidinis
redundant, ut non sit Ma-
Quia vero Redemptor noster corda regit humilium riee locus ubi puerum Jesuin reclinet. Nec mirum
et ipse ad beatum Job dicit, quod Leviathan rex sane si mancipia libidinis non formident, quia si-
sit superborum, consideret quisque ulrum humili- cut ait prophcta Fornicatio aufert cor (Osee. iv,
:
tatcm an supcrl)iam habeat. Facile vcluti quodam tl). Non euim est timor Dei ante oculos eorum,
indicio reperiet, sub quo rege mihtat, quoniam quorum
gultur est ut sepulcrum patens. Quilnis
omnino manifestissimum sigmmi reproborum su- tamen aliquid rationis aclhuc inest, oporteret ut
perbia est, et econtra humilitas electorum. Itaque pondus tanti sceleris, vel ex rebus in steculo geslis
superbia abominatio est, humihtas sacrilicium. B vel ex sanctorum dictis pensarent, de quibus pau-
iNam deilhi dicitur AboniinubiUs esl apud Deum
: ca, si forte audire dignentur, commemoremus. Ut
oninis qui exnltal cor suuni (Deut. xxn, ;i). De ista itaque Deus tuturishujus sseculi ;etatibus ostende-
vero Sacrifiriui/i Deo spiriluscontrihulatus(Psal.
: ret quod maxime per hoc vitium exacerbaretur,
L, 19). Quanto autem quique pauperiores sunt, mox utfilii .Seth filiabus Cainsesecommiscuerunt,
tauto in iham abominationem rarius incurrunt, at et se perhibuit por^nitere quod hominem fecissct,
vero istutl sacritium divites vix inveniimt. etomni creaturie diluvium comminatus est. Nam
X.XII. De quinque modis gute quos ob prolixita- licet Adam peceante terram maledixerit ef Cain
tem omiltimus, in libro Morahum xxix magna fratricidium jaculo m iledictionis mulctaverit, non
subtilitate disputatur. Hic tamen suggerendum vi- tamen dolore cordis, aut ptenitudine sicut hic tac-
detur, ut quisque cogitct quale peccatum sit pro tus asseritur, neque generali exitiomundum perire
quo Adam cum omni stirpe sua de paradiso ejec- decrevit, neque pro qualicunque alio scelere tanta
tus est pro quo populus in deserto usque ad ido"
: animadversione sese ultus est, quam pro isto,
latriam venit, diceute Apostolo Sedit populus
: cum illa famosissima conflagratione quinque civi-
manducare et bibere,et surrexerunt ludere (I Cor. tates igne et sulphure etiam aute legem consump-
X, 7). Et item de concupitis carnitius Adhuc esccB Q sit. Cujusfama facti libris quoque gentihum cele-
:
eorum erant in ore ipsorum [Psal. lxxvw, 30), et bratur. Nam et adhuc omnia quie ibi gignuntur
qufe sequuntur. Pro quo et cum Madianitis moe- plena cineribus, teste Orosio, reperiuntur. Quare
chati sunt. Pro quo et Esau primogenita sua per- autem vel igne qui exurit, vel sulphure quod fe-
didit. Pro quo Sodoma ad fornicationis lapsum tet, luxuria puniatur, in Dialogo sancti Gregorii
proruit. Deo testante, qui ait Hxc fuit iniquilas
: plenius edocemur. Quo nimirum facto Deus omnes
sororis tux SodomO', saturitas panis (Ezech. xvi, in futurum generationes erudire noluit, ut scirent
49). Cujus vitii culpam perfidia; comparal Aposto- quantopere fugiendum sit istud flagitium post fi-
lus dicens, quod cultores ventris et inimici sint dei cognitiouem, quod ille tanta animadversione
sanctfle crucis, et deus ipsorum sit veuter eorum. punivit etiam ante legis prohibitionem. Sane cum
Quem videlicet ventrem etescas Deum asserit des- ad gratiam reconciliationis genus humanum re-
tructorum dicens Esca ventri, et venter escis,
:
ducere decrevisset, mox Abrahse quem fidei pri-
Deus autem et hunc et has destruet (I Cor vi, 13). mordiis initiabat ad indicium recidendae hbidinis
Et quid multis necesse est Ipse Creator et cogni-
! circumcidi priEcepit; ita tunc demonstrans quia
tor humana3 naturas Christus, ut ostenderet necesse est ut omnes qui ad eum pertinent, a vi-
ubi
cuncta vitia pullulant, vel ubi recidi debeaut, hoc tiis et concupiscentiis mucrone crucis se circum-
solum veluti priecipue necessarium jubet. Videte cidant. Ulum vero qui post redemptiouis gratiam
ne graventur corda vestra ia crapula et ebrietate. primus in reatu fornicationisdeprehensus estApo-
Quffi duo si reciduntur, coetera facile superantur. stolus illico Satauie tradidit, qui et alios, quos
Et certe quis absque parcimoma se praesumit inter forte Satanas ob alia quiclibef flagitia vexabat,
electos haberi,cum ipse vas electionis Paulusideo eripere sohtus erat. Proptcr hoc taiuen scelus hunc
corpus suum castigat, ne reprobus fiat ? Nam et eidem Satanae mancipavit, qui utique vel novitate
Job dicit, quia sapientia non invenietur in terra nuper susceptte rehgionis, vel ignorantia nec-
suaviter viventium (Job. xxviii, t3). Et ipsa dum expertieconstrictionis poteratutcunque excu-
Sa-
pientia quia neminem diligit Deus nisi
testatur, sare.
eum qui cum ipsa habitat (Sap. vii, 28). Ergo non XXIV. Verum ut aliquid sub argumento dica-
se palpent, qui suaviter vi vunt, ne
lorte si apud eos mus,quare justusjudex Deus infantem legitimo ma-
non iuvcniatur sapientia, non diligantur a Deo. trimonio et absoluto lempore conceptum, etiam si
X.XIII.At vero de luxuria suggestrice ejusdem priusquampeccare possit, moritur, cur teternahter
gula; quis ahquid loqui
valeat, quod iili non de- condcmnet?Seddum propriorcatuminimepunitur
spuantur, qui ejus flammis insauiunt quandoqui- mamfestum est illud lieri propter illud peccatum
?
: " :
569 COLLATIONUM LIBRI TRES. — LIB. n. 570
quod fit hora conceplionis. Si ergo tanta estculpa A Joel dieit : In eo cordis oculos haec eadem hbido
in conjugali concubitu, ut infans pro illa sola pu- exciecans, ita sensum ejus inebriat, ut propter
niii debeat, quanta in stupro est vel in pollutionc, ignomininsam corporis partem pretiosam animam
qua3 ad solam libidinem expleudam patratur? Me- in serviles blanditias inelinet, et in pnesenti tur-
rito igilur protestatur Apostolus, quia fornicatores pem infamiam, in fuluro autem damnationem
etadulteros judicabit Deus. Liquet certe quod mi- perpetuam deliberet ineurrere.dum insano pruritu
nores causae per minores judices soleant judicari, vel puncto temporis abutatur. Neque enim inewta-
sed cum aliquod tale negolium obrepsit, quod per bili necessilale hominem constringit, ut alia vitia
se nullatenus espedire valeant, id ad principis no- plerumque faciunt, sicut fames. Quod Salomon
litiam referunl. Ut igitur quanlus sit iste reatus ostendit dicens Non gr^andis cnlpa est, cum quis :
monslraretur, ad solius Dei judicium referri per- furatur : furatur enim ut esurientem impleat ani-
hibetur. Sub hoc sensu est inlelhgendum etiam il- mam,attamen j-eddit septuplum {Prov. vi, 30). Qui
lud, quod idem .Apostolus ail Nihilmihi conscius autcm adulter est, perdet animam suam, et op-
:
sum, sed non in hoc justificatus sum (I Cor. iv, 4). probrium ilUus non delebitur. Quoniam lalis quis-
iNam cur se justiticare non aud»at, quamvis nihil qae propter solam superbiam peccat. Nonnulh ve-
mali post baptisma sibi conscius sit, mauifeslat B ro qusedam bona faciunt, ut in hoc viUo impune
subdens Quiautem judical me Dominits est [Ibid.);
: volutenlur. Quibus in sequentibus Salomonobviat,
ac si diceret Non sequaiis, sed cujus irae resistere
: dicens de zelo Dei: Non acquiescel cujusquam
nemo polest. Porro ad enormitatem tanti viUi de- precibus, nec suscipiet pro redemplione dona plu-
monslrandam, idem ipse Aposlolus subdit Omne rima [Prov. vi, 35). Hinc in Job Non credat fru-
:
:
peccatum quodcunque fecerit homo, extra corpus st7-a errore deceptus, quod aliquo pretio redimen-
est; qui autem fornicatur, in corpus suum peccat dus sil (Job. XV, 31). Quoties post culpam eleemo-
(/ Cor. VI, 18). Cor namque noslrum, de quo Do- synam tribuimus, quasi pro eadem culpa prelium
minus peccala exire perhibet, intra corpus est. damus, juxla illud Sicut aqua exslinguit ignem, :
Hoc ergo non ob hoe dicit Apostolus, ul sola for- ila eleemosyna exslinguit peccatum (Eccli. m,
nicalio inlra corpus sit ; sed ut ostenderet quia 33). Unde Daniel ad Nabuchodonosor : Peccata,
quanlum gravior est ahis peccalis, lantum distat inquit, tua eleemosynis redime [iJan. iv, ii-). Et
morbus interior ab uleeribus qua? in cute sunl. domnus Martinus perhibet antiqua delicta mehoris
Nonne et hoc Deus approbat, qui fortitudinem dia- conversaUone purgari. Sed sicut in libro xxii
vitse
boli inhoc vilio constare perhibuit dicens, ut su- Moralium disputatur qui ita eleemosynam tribuit,
:
pradictum est ad beatum Job Fortitudo ejus in : ut culpam non dimittat. animam non redimit,
q
Lumbis ejus [Job. sl, II); hinc etiam est quod quam a vitiis non compescit.
prjedictus Apostolus contra caetera quidem vitia .XXVl. Hoc ille eremita suo facto probat, qui
pugnare nos cominus jubet, fornicationeni vero
in cum mullis virtutibus cum quomdam fiUo suo col-
fugere hortatur nimirum suadens, ut si quis prte-
; lega deseruisset, hasc iUi per diabolum iujecta co-
liator frequenti hostium congressione victoriosus, quandocunque libidine litiUaretur,
gilatio est, ut
si armatum talem incurrat ahquando, cui congre- sic semen de tritu genitaUs membri egerere debe-
di nullatenus audens ab eo per fagam declinet ret, tanquam flegma de naribus projiceret. Qui ob
ita quilibet Christianus eliam si alia vitia supera- id etdremonibus moriens videnle socio traditus
verit, ab occasionibus lamen libidinis longe se fa- est, cum quidem isdem socius reatum ejus igno-
ciat, ne si minimo digilo ligetur totus Iradatur. rans, sed exerciUa virtutum recolens, pene despe-
Samson sola vicit, haec
.\XV. Hiec forlissimum ravit dicens : quis poterit salvus esse, quando
sanctissimum non pra?teriit, sapientissi-
David iste periit !angelus astans dixit Ne tur-
Cui mox :
mum Salomonem penitus suflocavit, cum, sicut beris, iste enim Ucet multa fecerit, tamen per il-
scriptum esl, potestatem sui corporis non habe- lud vitium, quod Apostolus vocat immunditiam,
rel. Haec Amou filium David in sororem prfficipi- cuncta foedavit. De quo ait propUeta Manus ves- :
tavit. Quis ergo jam de virtutum charismale eon- trx sanguine pleme sunt [Isa. i, 15) Si quidei., tale
fidat? Si hffic lapides rehnquat, de stipulis quid aliquid noslro tempore conligit, quod ne sui novi-
fiet? Quce idcirco periculosior est, quia citius late vilescat, considerandum est, quia ille facit
mentes enervat, quoniam magis delectat. Idcir- novissima qui facit anUqua. Et poeta dicil
co autem tam districte punilur, quia facile do- Hiirsus ab antiquis veniunt miracula causis.
mari polest quod videhcet e.\ hoc apparet,
: Quidam itaque presbyter (67) in pago Abricantino,
quia quantolibet ardore moechus insaniat, ab ah- nepos Joannis praeposiU (68) de monte sancU Mi-
quo tamen visus mox se refrenat, qui utique chaelis, de conUnenUa desperaveral. Hic per no-
vel tanlam reverenliam divinis obtutibus prfestare vem vices Romam adiit, a beato scUicet Petro im-
debuerat. Sed insania vincitur, et Hieronymus in punitatem sceleris, quasi propter frequentem loci
(67) In pago Abricantino.Gvegorius Turon.A6;i«- 7naris cognominatur, estque peregrationibus ab
cantinum dixit lib. ii. Mivacul. S. Martini, cap. 36, aiiUquo celebris, Chronieon S. Vicloris ad muios
quidam Abrincantensem, alii vero Arboricensem, Paris. : « In Septembri rex Francorum Philippus
Arboreianum et Arbrincensem. Galhce, Aivartr/te*. causa peregrinationis monlem S. Michaelis in pe-
(68) De monteS. Michaelis. Qui vulgo inpericulo riculo maris visitavit.
V
: :
rn S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 572
visitationem sperans promereri. Quamvis enim peo ^ eerba vohimmn, el perterritum est cor tinim.eteffo
catum deserere nollet, tamen vehementer timehat audivi. aitDominm, idcirco coLligam tf in pace (1 V
quoniam iste est mos pravorum, ut licet in culpa He(/.xxn. (8 20). Joachim vcro qui non solum non
superbiant. licet prava loras audacter faciant, in timuit, sed etiam volumeu .leremiaj coinl)ussit, di-
corde tai"en trepidare coRuntur. ut ipse timor sit vinam invectionem promeruit, qua dictum est ei
apertus testis damnationis. Unde Adam post cul- Non eril ex eo qui sedeat super soliuni David, sed
pam ad latibulum fugit, et timens multum timuit, cadaver cjusprojicielur (Jer. xxn, 30).
quia Deo dure rcspondit. Hic era:o timens quasi .X.VVIll. Et de hoc quidem quod vel per hwc tria
obsequium dcferebat: sed ut Ueus osten-
relifiionis vitia,vel perc;«tera qu.c enumerarepudet, a Chris-
deret,quod satisiactioucm nisi pro his peccatis to apostatare vidcntur, valde dolendum est : sed
quwdeseruntur non recipit, cum rediret nona vice, multo plus de hoc qiiod illiid sacrosanctum mys-
et quasi securior coneubituQi repeteret, ita divino terium Dominiei videlicet corporis temerare prae-
judicio miser interiit, ut cum semen funderet,
sumunt. Hocenim beneficium majus est interom-
animam pariter e.xhalaret, sicut infelix mulier per- nia l)ona,qu;H hoiuinibus concessa sunt, et hoc est
hiliuit. Hoc quocpie in Sichem e.xpressum est, qiii
iliiod Ueus mjijori charitate ranrt;ililius iudulsit,
videUcet Uinam, quam eorruperat, retincre maliiit, „
quia in hoc mysterio salus mundi tota consistit. lit
ultionem stupri uec circumcisus evasit. certedum indigne traetatur,per hoc inaxime divi-
-WVil. Forte quwritur, cur ea qufe terrorem na quotidie majestas injuriatur. De hoc ergodolen-
incutiunt, sine consolationis verbis continuentur. diim est, de hoc omnimodis ingemisoendum, iit si
Sed de his nunc sermo est qui divinse prfeceptioni emendare non possumus. vel dolendi affectum no-
resistentes timorem Domini dereliquerunt lan- bis inesse reclamando nionslremus ne forte vox
:
guorem anim;c mcurrunt, nec tameu compuucli. Christi nos arguat, dicens Sustimd qui semel con- :
Oportet euim ut in eis putredo vulueris prius ti- iristaretur, et non fuit [PsaL lxvui, 21). Quod de-
moris fei-ro secetur, ne jugiter defluente sanie
que mysterium primordiis Ecclesise non tam fre-
peccati suavitas unguenti rejiciatur. Omnes enim
qnenter ut nunc celebrabati.r tamen quanto ra- :
Scriptur» comminatioues contra pecoatores ja-
rius, tanto religiosius agebatur. Tempore namqiie
culantur, sed qiio u.sque resipiscant. Et econtra
priorum patrum illis injungebatur, ut Eusebii refert
universse ejusdem Scripturae consolationes, ex ea
historia, sacriticandi ofBcium, qui naturali sivnpli-
hora qua forte resipuerint, eis blandiuntur. Fer- Cum simplicibmser-
citate fulgebant, juxta illud :
rum namque, ut in epistola Joannis Augusti- mocinatio Dei (Prov. iii, 32). Quod mysterium qui
nus ait. corium transforat, ut linum iutrare parlicipare debebant, discalceatis pedibus accede-
possit. Et ita necesse est ut timor mentem tians- baut ;
propter illud quod Moysi et Josue priece-
ligat, juxta iOud Conftge timore tuo carnes
:
ptum Sanctus quoque Pachomius' pistoribus
est.
meas(PsaL cxviu, t20), quatenus facto foramine, prfecepit, utcum oblationes coquerent, salutaria
quasi per ferrum charitas, quae permansura est, meditarentur, nihil vane loquentes. Cum ergo hoc
succedat. Poito mos pravorum esl, ut nihil au- monasterioTaliennense quiidam vice violaretur,
in
dire veliul, per quod eorum frrena k«titia pertur- qui pro-
statim Pachoraio divinitus revelatum est,
betur, sed illos liljenter auscultaut qui placentia tinus Theodorum mittens ncgligentiam hanc velut
loquuntur. De quibus Apostolus Coacervahunt, :
diviniprfficepti transgressionem emendari fecit. At
inquit, magistros prurientes auribus (II Tim. iv,
nunc valde quidem,valde frequentius, sedquod ni-
3). Et propheta ex eorum voce Loquimini nobis :
mis dolendum est.negligentius fi^equentatur.Quam
placentia (Isa. xxx, 10). Sed Domino et magistris, scilioet negligentiam et ipsa ecclesioB facies,et ipsa
et auditoribus terribiliter oomminatur, dioens per
vasa altaris, sed et hnteamina, seu qufelibet iJsete-
prophetam : Et qui /jeatificant, ef qm beatifican- ra, quaead usum Dominicff servitutis pertinent,
tur, erunt prxcipilati (Isai. ix, 16); dihgentibus
manifeste demonstrant. Non necesse est singula
quippe legem pax multa, et econtra non est pax singulatim prodere : satis patet qufe studiosius ra-
impiis, dicit Uominus. Quisquis ergo comminatio- cerdotes colunt qua^ siia sunt, an qufe altaris. Sed
nibus Scnpturaruin, etiam auditu non viilt terrc- nirairum cum charitas qiite est plenitudo legis pe-
ri,quantomagis debet earumdem comminationura nitus tota jam refrigescit qiiomodo in sacritican-
experientiam formidare? Quisquis autem vult se- do continuatio tanta perseverat, nisi quia mah-
curus esse, audiat monenlem Dominnm Diverte : gnus hostis in hoc sacrificantibus contradicit, in
a malo, et fac bonum (PsaL xx.uii, 15), ut fiat il- qua magis eos gravari novit? Neque enim Judam
lud :Qui autem me audierit absque terrore vetuit Eucharistiam sumere. Scivit enim quia si-
quiescet (Prov. i, 3.-!), Econlra per Isaiaiu : Quod cut a devotis per illius mysterii perceptionem
si non audieritis me, gladius meus devorabit vos ejus fraus compescitur, sic in his qui eam in-
(Isa. Sane quam gratum sit Deo, si commi-
1, 20). digni pereipiunt licentius grassatur. Contra eos
nationem Scripturarum reverenter audiamus, vel etenim qui exteriorem ecclesite cultuin neghgunt,
quam injuriosum sit ei, si contemnainus, in Douiinus per Malachiam qucTitur, dicens : vos
facto JosiiB regis, et Joacliim deraonstrat. Quorum nomen nieum,
sacerdotes, qui dcspicitis offertis
Josias audito legis voliiiuine intreinuit. C.ui et supp.r allare meum panem poUuturn, et dicitis.
ilUco Deus mandavit, dicens : Pro eo quod audisti Mema Domini pollula est (Malac. i, 6,7). Polluant
573 COLLATIONUM LIBRI TRES. — LIB. II. 574
sacerdotes panem, id est corpus Christi, ut Hiero- A ejus in muneribus judicant, et in mercede docent,
nymus exporiit, qui iudigni aoceduut ad altare. et in pecunia divinaiit (Mich. m, \^). Et Mala-
Mensam vero despectam licet verbis non dicant, chias : Non servatis vias meas et accipitis faciem
tamen cum uon ornaut, eam
exterioreni ei culfum (MuLac. 11, 9) ;
qui multa jam contra sacerdotes
etiam laicis despectabilem faciunt, quoniam car- dixerat. Sed ut Hieronymus exponft, idcirco de
nalium sensus deesse putant sauetimoniam divinae acceptione personaj ponitur ultimum. quia majus
virtutis, ubi deesse videut oruatum ambitionis. est peccatum. Unde Psalmista Cur facies pecca- :
Unde e; congruit eis quod item dicitur : Vos re- torum sumitis (PsaL. lxxxi, i) ? Et .lacob hoc ple-
cessitis de cia, el scandalizastis pLurimos : propter nius peccatum arguit, quod qui fecerit audiat quid
quod ego dedi vos contemptibiles esse [Malac. n,
et Deus per Malachiam talibus comminetur. Ait
8). Denique quod kca sancta vel ministri Ecclesise enim: Nonne nuhi voLuntas in vobis. et munus non
nunc in contemptu sunt, maxime ipsorum mini- suscipinm de manu vestra, sed projiciam vos, et
strorum oulpa est. Quod ex his apparet, quoniam disperdnm magistrum et discipulum, et maledi-
ipsi laici qui eos despiciunt, si quem forte repere- cam beni dictionibiis vestris'? (Malac. i, 10). Quod
rint quem religiosum credunt, nou mediocriter tuncfit, cum sacerdos pro tali pr.Tsumpserit offer-
venerari solent. Qui enim ai altare sacrificare Deo g re, qui peccare non cessat. Quod sic Hieronymus
volunt, ipsi prius per mortiticationem vitiorum in hoc loco dicit, hoc solum esse remedium pec-
Dei sacrifieium esse debent aiioquin magis terae- : catori non facere quee feoit. Hinc scriptum est :
rarii.quam cultores ejusdem luysterii deputantnr. Sacrificium saLutare attendere mandatis. et disce-
Quod per Jeremiam ostenditur, per quem talibiis dere ab omni iniquilate (EccLi. xxxv, 2), et depre-
expi-obrat Deus dieens HoLocotaumata vestra : catio pro peccatis recedere ab injustitia. Et supra:
addite victimis vestris, et comedite cames (Jer. Qui conservat verium, muLlipLicat orationem
vu, 21). Vestra, inquit, non mca, quia non sum (EccLi. XXXV, 1). Contra fautores vero criminoso-
locutus cum patribus vestris, et non prceoepi eis rum propheta dicit Vw qui consuunt pulvillos
:
de verbo liolocautomatum et viclimarum. sed hoc sub omni cubitu (Ezech. xni, 18). (juod ifie farit,
prfficepi eis dicens Audite vocem meam, et ambu-
: qui alicui ad mundi amorem, quasi ad leotum de-
late in via omni quam mandavi vobis (Jer. vn, olinanti, correptionis iluritiam subtrahit ; et ut in
23). Et Isaias : Quis qusesivit hsec de manibus ve- errore molliter jaceat nuUa hunc asperitatis con-
stris.ne afferatis sacrificium frvstra (Isa. i, 12) ? tradiotione pulsat. Sed hmc rectores, qui semet-
Et deinde Lavamini, mundi estote [Isa. i, 16). Et
: ipsosdiligunt, his proculdubio exhibent, a quibus
cajtera. Quibus verbis osteuditur, quod ille ad sui p se noceri posse in studio glorife temporahs timent.
perniciem sacriticat, qui prius iu via mandatorum In ea via, quee aTiberinensi monasterio ducit ad
Dei nou ambulat, et qui suie cogitationis malum forum, et Ecclesia S. Petri quse dicitur ad Salas :
ab ejus oculis non aulert. Hinc David in psalmo in cujus vicinio manebat ante hoc triennum qui-
pceniteutiie dieit Si voLuisses, sacrificium
: dedis- dam latro, qui duos itinerantes, quos hospitio
sem (l'sal. l, 18). Quale vero saorilicium priiis susceperat, spoliare volens, nocte inlerflcere ten-
ollerre debe.imus, iit deinceps altaris sacrihcium tavit sed illi pr»valentes interfecerunt eum ;
:
recto ordine celebrare possimus, manifestat di- cumque ad eoolesiam sepeliendus delerretur, sa-
cens Sacrificium I>eo Spiritus contribulatus
: cerdos pro eo missam celebrare coepit. Cum ergo
{Psal. L, 19), ac si diceret : Altaris sacrificio non ad verba consecrationis Dominica venire deberet,
delectaris nisi prius sacrihcio contriti cordis pla- terribilis sonitus in tecto ecclesise percrebuit, et
catus fucris. Est ecclesia beatte Gualburgis in hac altare, sicut hucusque paret, usque ad radicem
vicina nobis regione, in qua mirao:ila fiunt. Con- scissum est sicque sacerdos cum omnibus in-
:
tigitautem, sicut domnus abbas Derno refert, ut genti pavore perculsus fugit. et pro apostata saeri-
ejusdem sanctfe Gualburgis reliquitE super altare flcare oessavit. Hoc contra eos dictum sit, qui pro
per aliquot dies manerent. Sed mox miracula ces- sceleratis ob gratiam eorum se oraturos poUicentur.
saverunt. Tandem vero ipsa virgo cuidam ex in- X\X. Sed quid hoc de exterioribus dicimus,cum
firmis apparens Idcirco, inquit, non sauamini,
: pleriqiie sic in semetipsis negligentes existant, ut
quia rehquiffi meffi sunt super altare Domini, u)>i foris inhabitu immuteutur, et intus per nonnulla
majestas divini mysterii deiiet solummodo celCi gravia peccata a Christi corpore separentur ? Et
brari. Quod cum Ule custodibus referret tulerunt tamen saoriflcare non cessant. Dum enim quibus-
capsam, ct protinus miracula fieri cffiperunt. Si dain indumentis vel ex parte, vel ex toto laicaUbus
ergo ob iilius mysterii reverentiam, neo ipsa sua utuiitur, illis raerito comparandi sunt, qui iu libro
pignora saucti volunl propius vicinari, ([uid oen- de Civitate Dei apueUa itur cynici et non saucto :
sen um est de immunditiis ? Joseph, qui talarem tunitam legitur a patre per-
XXIX. Est autem domus spiritalis unusquisque cppisse. Qiios et Jeremias deplorat, dicens Quo- :
homo fldelis, quam videlicet domum sacerdotes modo mutatus est color optimus (Thren. iv). Color
prredicando mundare deberent a sordibus vitio- optiinus est habitus praetendens religionem cun-
rum. Sed lioc jam ita in negligentiam venit, ut clis amabilcm. Qui color tiinc iramutatur, cum
vel ex toto taeeant, vel pro muneribiis judicent, quiedam indumenta studio jaotantice quiesita opi-
Tel orent. Unde per Michfeam dicitur : Sacerdotes nionem utentis apud laicos vilescere faciunt. Qui
575 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 576
atitem a(ih,rret mcretriri, iDiimi cnrpu!! effiritur A non retraxcrint. Hinc Deus per Moysem : Dir, in-
{[ Cor. VI, 16), etjam non njembrum Chnsti, sed qiiit, ad /iHos ad posteros eorum
Aaron, et Om- :
Antichristi nst. Dc quo pi^r Danii^lem dicitur, quia nis qui accesscrit de stirpe vest?-a ad ca i/u;i; con-
erit in concupiscetitiis feminarum (Dan. xi, 37). secrata sunt, in qua est immunditia,peribit coram
Ut enim Paschasius in libro de corpore Domini Deo. Ego sum Dominus(Lev. xxii, 3). Et certeilla
dicit Quisquis vel membra meretricis tit, hic
: nihil aliud erant quam umbra istorum. Si ergo ad
utique elapsus de corpore Christi est, et idcirco umbram non licebat immundum acecdere, qiian-
non licet ei corpus Christi contingere. Nam qui torainus ad ipsam Veritatem ? Ex qua in Hnem
debeant ipse Christus ostendit, dicens Qui man- : prohibitionis conclusit, dicens Ego Doininus. Ac :
ducat carnem meam et bibit 7neum sanguinem, in si dicat. Ego scrutans corda, ego ipse sacerdos,
me tnanet, et cgo in eo [Joan. vi,57).Ac si diceret: qui discevno qualis unusquisque accedat. Hinc
Nisi prius in me
maneat, earnem meam mandu- Ambrosius in primo OflTiciorum Castiiioabatur, :
care uon potest, neque sanguinem meum bibere. populus per biduiim, aut triduum, et lava-
inquit,
Quid ergo manducat peccator, et quid bibit ? Non baut vestimenta sua, et non aliter ad hostiam ac-
utique utiliter sibi earnem et sanguinem, sed ju- cedere permittebatur.Sed si in tigura tanta populo
dicium licet vid<iatur cum Cieteris altaris sacra- B observantia jiibebatur, quanta in ipsa veritate sa-
menta percipere. Et quare ? Quia nos se probat cerdotibua tenenda est ? Disce igitur, o sacerdos
prius utrum in corpore Christi sit, an non. Deinde et levita, qui(l sit lavare vestimenta, ne inquinato
quia non dijudicat, videlicet ut discernat corpus corporc quo anima vestitur, majestatcm tanti my-
Domini quid est quantum, quia sacramentum,
:
sterii temerare praesumas. Hinc in Regum volumin
quahsque virtus sacramenti, quia divinum ac spi- dicitur Si peccaverit vir in virum, placari ei po- :
ritale est. Unde in primordio hujus celebritatis test Detts : si autem in Deum peccaverit, quis orabit
Christus judicium male accipientibus comminatur, pro eo (I Reg.u, 23) ? Tunc enim de negligentia sa-
dum continuo post buccelam de manu ejus per- crifieiorum licet tepide Hcli fiiios suos corripiebat.
ceptam diabolus. Judam pervasit ubi mox osten- Quod tale estac si diceret:QuiDeumtoliuscreatiirffi
:
ditur futurum in_EccIesia judicium. Si quis ergo conditorem contemnens indignus ad ejus injiiriara
lapsus de corpore Christi, factus membrum mere- communicare prsesumit, quem intercessorem ha-
priesumpserit hoc sacrosanctum
tricis vel diaboli, bebit? Talis profecto necDeireveretur praesentiam,
corpus contingere, nec dubium quin ob id judi- nec prsBsentiam formidat astantium angelorum.
cium excipiat, et cum Juda culpa; societur ob- .\.X.\I. Nec ideo securitas subrepat, eo quod in-
noxius, tam quia corruit, quam quia ex conscien- n digne sumentibus divina patientia ad tempus par-
tia damnatus, ausus est sine pcenitentia et corre- cit, quia certe illi magis punientur,qui in prEesenti
ctionis venia sancta mysteria temerare. Item ex correptione judicantur indigni. Siquidemin exor-
eodem libro legimus, quia Deus dedit filiis Israel dio Ecclesife necesse fuit, ut ad rem demonstran-
panem de cwlo, habentem omne delectainentum, dam plerique transgressores corporahetiam p^ena
sed non in pluribus eoriim beneplacitum fuit Deo plecterentur.Unde Apostolus ad Corinthios Ideo. :
{Sap. XVI, 20), ut testatur .\postoIus. Nam populus 'mqml.inter vos multi infirmi, et iinbecilles, et dor-
ille carnalis manna fastidivit, quia inibi non nisi miitnt mulli (I Cor.xi, 30), somno videlicet mor-
carnalia qusesivit. llli itaque mortui sunt, in qui- tis. .Vb angelis quippe qui ad hoc positi suntetiam
bus non beneplacitum Quicunque vero
fuit Deo. nunc perimerentur ; sicut in preedicto libro Pa-
inter eos spirituales fuerunt, raori non potuerunt, schasiiis testatur, quicunque vel semel indigne
quia spiritaliler comederunt quia eis esca illa
; communicant, nisi bonitas Christi, cujus jiidicio
CQjIestis saporem et delectamentum immortalitatis pendent omnia, gladium suspenderet, et tempo-
prffibuit. Itaqiie similiter nunc in Ecclesia cibus ralem mortem quibusdam ut poeniteant remove-
iste quibusdam vita est, (luibusdam vero suppli- ret. Alioquin nunc plagfe etiam et inlirmitates
cium. Unde, o homo, disce quia Deus spiritus est, nunquam tantum crebrescerent, si omnes illud
et ideo intellige quia cibus iste non carnahter, sed mysterium sicut oportet perciperent. Resipiscen-
spiritaliter, et cogitandus et sumeudus est, quia tibiis vero duplex in poenitentia debet esse luctus,
neque ab alio quam ab ipso Christo consecratm*, vel quia peccaverunt, vel quia coeleste donum ad
neque ab alio quam ab ipso porrigilur. Et quidem judiciummalepraesumpserunt.Quodsane delictum
sacerdos visibilis astat, per cujus manus conse- nullo alio nisi Christo intervenientedonabitur. Un-
crari et tribui videtur, sed Christus qui illum et de in lege ab his qiii in sanctificatis delinquunt,
consecrat et tribuit, cui et remedium cuique ad aries per quem Christus intelligitur oflerri jul)etur :
remedium tribuatur, divinitus discernit. Nam is ut apud Deum Patrem Deus homo pontifex in
quicum Juda contemptu et vitio reus tenetur, .eternum interpellare pro eo tideliter credatur. At-
cum Juda utique condemnatur : et qui cum Petro que ipsum per se moribus et vita quolidie re indi-
cum ipso utique
ac caeteris fideliter participatur, ctum operit.AIioquinquiin Deum peccat, quis ora-
corpore et anima consecra-
et ciPteris apostolis in bit pro eo ? Qiiamvis enim quisque miiltumsilex
tur. Hoc crgo judicium in natale calicis mox exci- allis peecatis indignus, tamen ex isto magis grava-
pitur, ut doceatur quid contemptoribus immineat, tur, si sancta contingit immundus. Quod exeraplo
si damnati a conscientia pedem a mensa Domini Judse monstratur, qui licet corde nutaverit, tamen
:
COLLECTIONUM-LIBRI TRES. LIB. IL 578
anle perceptionem illius mysterii cum apostolis A juxta altare. quorumdam monachorum qui ac-
et
erat, et a Domino monebatur. Post perccptionem cedehant noinina scribendam in libro quem tene-
vero traditus Satanie continuo exivit foras. 01)hoc bat, ct quorumdam non scribendum. Quos cum
itacjue quisquisilludindigne sepercepisse meniinit, senior notasset, unumquemque seorsum disquisi-
duplicem, ut diximus, debet habere luctum, ut vit, etinvenit in singulis mortale peccatum. Quos
exacta pcenilentia possit denuo sancta participare. ad pcenilentiam exhorlatos fandiu cum eis flevit,
Namque ptenitentibus jussum est ut hiedus tollalur donec ahquando videret eos cum ceteris ascribi.
cum ag-no, ut si quis post lavacrum ceciderit, et .WXIIl. Inler omnia tamen peccata ma.-dme
cum stantibus agnum comederc non potuerit, vel discordia et lusuria gravant. Nam de discordia
h;Bdum comedat, qui semperpro poenitentibus ma- Dominus ipse ait : Sio/fers munus luum ad altare,
ctatur. Non quod Christus hajdus sit, sed pro diver- et recordatus fueris quia frater luus habel ali-
sitate meritorum aut agnus, aut hnsdus unicuique quid adversum le, relinque ibi munus tuum ante
fit. Hinc item jubetur, ut qui in primo mense, id est allare, et vade prins reconciliarifralri tun [Mntth.
in ea gratia quam baptismo percepit, Pascha fa-
in v, 2.3, 2i). De quo sicut S. Gregorius fatetur, pen-
cere non poterit; saltem insecundo mense illud fa- sandum esl, quanta culpa sit discordia, propler
ciat, id est in puenitentia, qute post naufragium g quoJ iilud munus respuitur, quo omnis alia cul-
secunda tabula est, hcedum indulgentife percipiat. pa solvi De luxuria vero per hoc-
consuevit.
XXXII. Hsec, et alia multo plura Paschasius ex apparet, quia nullitam periculose hoc mysle-
dictis Patrum ad reverentiam sancti mysterii com- rium contingunt quam luxuriosi. Quod in dis-
mendandam, atque majestatem ejus demonstrau- cretione virtutum quibus participes ejus mys-
dam, conscripsit. Qu£e si quis licet sciolus legeril, tei-ii pollere debent, primo loco ponitur. Renes
tanta credo discet, ut de hoc mysterio parimi se veslros accingetis, quorum scrutalor est Deus, et
eatenus cogaovisse putet. Verum isto tempore ubi virtus Satanse est. Quo contra Zacharias casti-
quod nimis dolendum est, ita sacrosanctum istud tatem participantium admirans, alque ipsas hu-
mysterium in contemptu illudimus, tanquam non jus mysterii species designans, aitEt quid bo- :
sit Pater qui honorem Filii sui Jesu quierat et num est Dei, et quid pulchrum ejus
7iisi frumen-
judicet. Ita veritas prostrata est, ut sicut in Da- tum
vinum germiiians virgines
electorum, et
niele dicitur, abomiaationem in templo Dei tieri (Zach. IX, 17)? Liquet autem plerosque veluti sues
videamus. Caeterum pro ejusdem mysterii reve- immundas ad hoc sine prsejudicio reatus sui ac
rentia commendanda quasdam, si piacet, exem- cedere, ista pedibus calcare. Verentur enim hu-
pla proferamus. Dicil sanctus Gregorius Turo-
^
manis coram obtutibus magis suam verecundiam
nensis iu hbris Miraculorum de quodam presby- portare,quam coram majestate divina et omnium
tero, cui iu Dominica solemuitate propter suam sanctorum prcesentia lemeritatis offensam incur-
persouam concessum fuerat ut missam celebra- rere. Quibus profecto cordi< induratio cum uec se
ret, qui slatim ut ad communicandi horam perve- corrigunt, nec Dei visitantur pielatis verbere,
nit, mox epilepsia comprehensus corruit spumans jam pojna peccati est et conlemptus superbiaj. Si
sacramque particulam ab ore projiciens, qui ipsa enim de Bethsamitis septuaginta seniores, et
nocte, sicut plerique testati sunt, ebrius fuerat. quinquaginta mUlia plebis percussi sunt, eo quod
Item ipse de quodam iufami diacono, quia dum viderent arcam Dei, multo magis isti, nisi resi-
capsam cum corpore Domini deferret, de manibus puerint, feternaliter plectendi sunt, sicut ipse
elapsa est, et per aerem super altare reversa. San- testatur per Moysem Omnis qui accesserit ad ea :
ctus vero Hieronymus in ^itas Patrum de beato qux sanctificata sunt, in quo est immunditia,
Eulogio dicit, quoniam cum videret quosdam ex peribit coram Domino [Levit. xxu, 3). Quid ergo
monachis volentes accedere ad communionem re- si poena difiertur, nonne hsec designata sunt in
tinuit eos, dicens « Tu habuisli liac nocte fornica-
: thesauris Dei ? Considerat enim novissima eorum,
tionisdesiderium tu vero dixisti, Niliil interest si-
;
et reddet ultionem fiostibus suis. Nec praetereun-
ve justus sive peccator ad sacramentum accedat, dum quod quidam ita diaboUcis illusionibus fal-
et alius dubitationem habuit in corde dicens luntur, ut credant quod quamvis in peccatis suis
Quid eaim me sanctihcare communio potest ? Hos jaceant, iUius tamen sacrosancti cibi ac potus per-
ergo singulos removebat a communione sacra- ceptione purgentur contra quos per prophetam
:
menti, donec paululum per pteuitentiam et lacry- dicitur Dilectus meus in domo mea operatus est
:
mas purificarentur. Item idem refert de sancto male [Jer. xi, lo). Nuaquid carnes sanctae mun-
Machario, quod eo tempore cum fratres ad susci- dabunt illum? Et item ahus de his qui plo-
piendam eucharistiam accessissent, viderit in quo- rant quidem, sed lacrymas suas pollutione
rumdammanibusprajvenientes .Etluopes carbones maculant, ait Operiebatis lucrijmis
: allare
deponere, coipus aulem Domini quod sacerdos VLeum, sed non 7'espiciam ad sac7-iftcium, 7um
dare videbatur redire ad altare aliis vero an- : accipiam placabile quid de manu vest7-a [Ma-
gclum Domini cum manu sacerdotis sacram par- Inr. n, 1.3). Quisquis ergo in sordibus est, det ho-
ticulam dare fiigicutibus pnedictis .Etliio[iilMis. noicni Deo, et non pr;Bsumat eo conceplo ad
Item ipscdesancloPiamone perhibet,quiaquodam cjas sacramentum impudenter accedere. donec
tempore cum sacriticaret vidit angeium Dei stantem ut dictum est, lavet per pcenilentiam maculas im-
579 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS U S80
munditise, si quoquo modo demum valeat tantfB A divinis ociUis ornarent.ut lUidamPatrumait, quia
recouciliari gratiiB licet otleusw. inhoc saucto opcre,nou vestimenta, sed cordamu-
X.WIV. .Nec prietereundum quod quidani sibi tauda sunt. Aam, ut lieatus Hierouymus ui epislola
male couscii, dum continere se ncgliguut,a sancto ad Buslicum piOlestatur.uiliiliUo ditiusquicorpus
mysterio cessare malunt, et melius quidem est ut Domiui cauistro vimineo, sanguincm autem vase
cessent, sed non vivunt, quia nisi manducaverilis vitreo portat, sicut sancU episcopi Casai-ius Are-
carnem filii himinis, non habebilis vitam [Joan. vi, Iate:isis, et Eusebius Tolosanus, sed et Ambrosius
34). Quid cuim indignis oflicio cessare expediat non Mcdiolanensis, qui pro redemptione captivoruin
soluni ratioue uuctoritatis divin;e, sed etiam exem- suas ecclesias nudaveruat, ut ipsa iuitiala va-
ila
plis plerumque nioustrutur. Ex quibus aliquid veuuudarent valde con-
sa, fractavidelicel i)io eis :
commcmorcmus. Testatus est mitii ISego cauoui- grimm ajstimantes, ut quorum animje per iUud
cus saut ti Martini de quodam sacerdote, qui cum mysterium, quod in caUce tit, ab aeterna captivita-
dic Dominico de venatn redierit, et missam cele- te salvantur, eorum corpora, si necesse, sit a lem-
brare pr;*sumpserit, mos ut ad horam consecra- porali captivitate dislracto calice redimantur. Hi
tionis ventum est, illas voces quas post canes crgo bcne immolaui, qui avaritiam de templo eji-
emittere solebat, inclamare super sanctum altare B ciunt. Qui autem pulchritudiue vasorum vel ves-
ccepit. Sed et alius Leo nomine venand; consuetu- tium stu.let, ad sohus Dei laudem id faciat. Memi-
dinem habebat qui tamen amens factus est, et
:
uisse tamen debet,quod prophelade ministrorum
per mnlta loca sanctorum deductus, tandem re- muuditia magis solhcitus erat, qui nou dixit:
perto sensu noster monachus factus est; et ntipse Mundate vasa Domiui, sed, mundainini qui /ertis
vidi, in tautum usque ad fiuem religiose conver- vasa Domini (Isa. ux, 11). NonnuUi vero, ut neno-
satus est, ut frequenter cum solus oraret capillos stro ordine dicamus, quibus nec passum pecUs,
sibi detrahere soleret. Quod etiam iUe a sancto nec ipsam suam voluntatem in potestate sua ha-
Benedicto curafus suo demonstrat interitu. Qui bere permitUtur, de propriis cisteUis sumfktuo-
cuni postposita ejus prohibitione sacrum hoc sum ad mystcria peragenda producuut appara-
ofificium suscipere praesumpsisset, mox da^moni tum, quem contra consuetudinem saucUonemque
traditus est et usque ad mortem vesatus. sanclorum Patruui de iniquo mamniona acqui-
NonnuUi vero vanitatis studio dediti, auratis et runt, et quasi ad ornatujn eccksiee reUeturi
accuratis vestibus et vasis pretiosi metalli aii possident. Quorum unus ille per cujus occasio-
hoc sanctum mysterium celebrandum delectantur. nem (B9j. VizcUacum uuper monasterium est in
Qui bene qnidem facerent, si corda sua pariter in n cmeres redactum, cum, sicut audivimus, de can-
(69) Vizeliacum monasterium. Dicitur et Vizelia- impcratore et rege Francorum, et chplomate suo
cus apud Petrum Venerabilem, Veziliacus in epist. in tutela et sadvagardia istud monasterium et
Joanuis Sarisber. et Virz?liacus in diplomale Pas- monachas ibidem Deo deservieutes cu^n depen-
chalis II ad Altardum ahbatem. Fundatores au-
<>
denliis posuit, et accepit. Dictus vero Cirardus co-
tem ilhus, ut inquit idem Paschalis, exstiterunt mcs voluit et statuit suo ipsius testamento, ut
Geraldus comes vir nobihssimus, etuxor e.jus Ber- quoties ahbaUssa ab humanis discederet, congre-
tha qui et ipsum pia devotione et testamenti cou-
; galio mouialium Ujidem Deo famulautium habe-
firmatione beato Petro apos.olorum principi obtu- reut coucessam potestatem cum consiUo saucto-
lerunt, » temporibus Caroli Calvi regis, non Caroli ruua virorum, alteram bouce vit» et boni tesUmo-
magni, sicut habet fragmentum vetus fundahonis nii ex eo consortio atque coUegio electam, cum
hujus ccEUobii. Quod tamen, quia Mcolaus Ca- approbaUone summi pontiftcis, prffificere. Deinde
muzatius, vir de auhquitate beue meritus, iUud Ludovicus dictus Pius, filius CaroU Magni et im-
mihi perhumaniter et ad utilitatem publicam com- perio et regno Francise successor, hujusmodi fuu-
municavit, hic inseram integrum. dationem et dotationem approbavit, et mouaste-
rium "um anciUis Ueo servientibus in protectio-
Fundalio coenobii Vezeliacensis ex velutissimo nem et salvagardiam accepit, et omnia quse acta
codice ms. imperfecto. fuerant ab ipso Girardo comite et Bertha ejus uxo-
Temporihus CaroU Magni iiuperatoris et regis re coutirmavit. Quod situiliter fecit Nicolaus papa
Francorum circa annum Uomini 821, Girardus de D primus noiniue qui hujusmoili l:undaUonem et
i.,-i.-:. r, o^o sui pouti-
RoussUIou comes Nivernensis et Bertha ejus uxor, donationem
'- •= laudavit, anno Domini:„: 8.58, „
divini nominis succensi amore, de bonis suis a flcatus primo, et piieJictum monasterium sul) se-
summo Largitore coUatis, monasterium in loeo qui dis apostohcffi tuitionem acceptavit. omniaque
(Ucitur Vezehacus in regno BurguncUffi, in hono- quae per eumdem comitem 'jt ejus uxorem in pra3-
rem Domini nostri Jesu ChrisU. BB. Apostolorum (iicta fundatioue ordinata f;;erant, conflrmavit, et
Petri et PaiUi, et B. Mariffi Magdalenes construxit. maximr statuit ut obeunte abbatissa non aUa ibi
Et quia territorium quod dicUur de Vezehaco, in quam consensus monachorum se-
ordinetur, nisi
quo construere dictum monasterium in voUs ha- cuudum Umorem Dei, et beati Beuechcti, regiUa-
bebat, erat de domanio regni Franciffi, cum dicto rcm iustituUonem elegerit, et aposlolicae secUs
Carolo rege Franciae et imperatore, permutavit pontifcx pneviderit ordinandam, aut suggestioue
cum ad dictum Girardum perUnente
territorio monacharum consenserit ordiuatam. Aliaque pri-
vulgariter dicto Mons Regalis cum territorio de vUegia, exemptiones , concessiones, et gratias
Vezehaco, quod annuens prasdictus imp. Girar- abbatissae et conventui prasnominati mouasterii
dus comes Nivernensis et ejus uxor Bertha mo- contuUt, conces-it, et donavit postmodum Joan-
nasterium et habitaculum ancillarum Dei sub nes octavus papa qui iu cathedra Petri imperatore
Regula R. BenedicU viventium construxit, dota- Ludovico secundo Pio, Cai-olo secundo Calvo,
vit et fundavil. Quod cum omnibus rebus ilUus Ludovico tertio Balbo, et Carolo tertio Crasso
monastern sanctai Romanee Ecclesite, testamen- Augustis sedit, i)rivilegia pereundem Nicolaum pa-
to subdicUt. Quod testamentum conflrmatum et pam eidem mouasterio concessa conflrmavit ex- :
ratum fuit ab invictissLmo et gloriosissimo Carolo cepto duntaxat quod cUctus Nicolaus sub nomine
381 GOLXECTIONUM LIBiU TRES. — LIB. U m
dela quam ad cisteUam suam aperiendam depor- A mius : quid scis si meliores erunt, qui illos
El
tarat, igais lecto irrepsit. Coiitra lianc stultam de- corroborent? iNam tu prtescire onuiiuo niliil prte-
votionem, imo avnritiam, Joanuesdicit Nihil ain- :
vales quod est solius Dci. At illa: 1'luru tamen, ait
piius quam quod vobis constilHtuin est, facialis 1'utura ex prascedentihuis cognosco. Et vir sanctus
[Luc. ui, 13). Et certe nulla lioc regula jidjet, sed ad eam: Etquomodo, inquit ? lUaveroait: Ojomis
magis nudam crucemesse clamat a nudo sequeu- reiprincipium tendit ad augmentum, detunc ad
dam. Quibus bene congruitilludproplieticum Ve- : detrimentum devergit. Sic ergo et in h.ic vestra
nite in BctlieL, el impie agite, et immolate de fer- proiessione, ut conjicio, fiet. Nam iuter vitia sua
)iienlato[Amos. iv, 4). Caiu sacnlicium oblulerat signis, et variis virtutibus roborata succrevit ; cum
Ueo, sed quia lermento malitise respersum fiieral, aulem senescere, ccEperit, aut temporis diurnitate
idcireo non est gralum. His itaqae quo pacto licet lacescens, aut negligentia teporis deficiens a pra-
quasi ad ornatum ecclesife reliuquere, quod non priisincrementis minuetur. Tuuc igitur adversus
licet habere vel possidere? Immolat autem, sed de hiijusmodi potero prajvalere. Uuod ita fieri nostra
lermentato, qui aliquid oflert quod Deus dedigna- satis eflreuata pravitas ostendit. Pacliomius vero
tur. tiiuc ipse per prophetam testatm- quod odio post liaec de visioue sollicitus instanter orabat, ut
habet rapinam in holocaustum. Hinc rex. Saul re- g ei Dominus declararet quis status monachorum
proba,tus, eo quod sub immolandi specie reserva- post se futurus esset. per visioaem ad se fac-
Qiii
\it de Amalech ea quse jussus fuerat trucidare. Sed tam edoctus est,, quod monasteria quidem multi-
isti, ut quidam Patrum dicit, magis voluut habere phciter dilatarentur, et nonuulh pie et continonter
suas cistellas, nou recogitautes miseri quia per- viverent, sed plurimi negligerent, suamque salu-
dunt suas auimas. tem penitus perderent maxima vero per negli- ;
X.\AV. Hunc ergo religionis defectum diabolus, gentes prsepositos mala succrescereut, et bona de-
licet pater mendacii vos miseros incursiu-os
sit, fectum incurrereut. Quibus primatum teneatibus
beatos Pachomio prffidixit. Ahquando enim appa- necesse est jurgia generari et quis prjesit ambi- ;
ruil ei iu habitu muheris, excedens omnem hu- tiosa hte contendere, et reprobari bonos, ac malos
mauam pulchritudinem,ita ut forma ejus ac com- eligi. Unde nec aliqua bonis viris resistendi iiducia
positio et visus expoui non possit. Quum esse suberil, sed omnia peue, qute regulis divinis sul>
phantasiam videns, preces fundebat ad Domi- nixa sunt, humanis commutabuntur illecebris.
num, ut vi majestatis ejus evaiiesceret. InterLm Tunc Pachomius exclamans ad Dojuinum ait Heu :
autem ilia proprius astaus ait ei: Quid superflue me, quia frustra laboravi Sj,enjia tam perversi !
laboras? Potestatem accepi a Domino tentare g futuri sunt qui frab'ibus prfeeruut, eorum sidjditi
quos volo. EtPa.chomius ad eam Quid vis,iuquit : quales erunt? Et cum atlecluosissime,, sicut illuc
esse? et iUa Ego sum, ait, diaboli virtus, et cali-
: scribi*'ir, Domiuuui interpellaret, appariutei mira-
giae mortiferte voluntatis morlafes involvo sed ; bili fulgore portans coronam spineam, eiqueiuter
suis vel tibi appropinquare propter Christum, caetera dixit : Confortare, Pachomi, quia posteritas
qui humanatus est, non possum. Sed nunquid ita tua usque in finera sfecuhnon deflciet. Etquisquis
erit semp-ir ? veuiet etenim tempus post obitum inter eos qui futuri sunt pie ac continenter vixerit,
tuum, quaudo prout libuerit, inter eos quos nunc tameu dico tibi, requiem sortietur.
luis oratiouLljus muuis debacchabor. Et Pacho- XXXVI. Sciendum sane, quia sicut qutedamverba
anciUarum Dei, seu monialium, quffiibidem pro sionibus dotavit, et animus illi erat, si diutius
crebris infestationibus sasculi et Saracenorum, vixisset, pltirimis aliis augere, et eam ecclesiam
tunc ordmabiliter manere nequibant, illa delega- aliis exemptam soli sedi apostoUca? subesse vo-
vit.Et dictus Joanues papa aphoris utilitaUs gratia luit,suisque privilegus declaravit. Aucherus Pan-
sul.) habitu monachorum esse congruenter decre- taleo papa Urbani nepos presbyter cardinalis ti-
vit, suasque htteras abbati et congregationi mo- tulo sanctae Praxedis, quem patruus ad cardina-
nachorum ipsius monasterii direxit. Prfpter ea or- latum evexerat, hoc opus protexit. multi«que or-
dinavit quod in numero congregationis modus |
namentis aureis et sericeis, imagiuibus et vasis
aileo conservaretur, ut nec pluralitas pcnuriam, sucris aureis et argeuteis, ac libris pretiosissimis
aut paucitas habitantium destitutionem loci indu- auxit. Poslea Eugenius, Clemens, Innocentius,Ca3-
cere valcret. Insuper quod obeunte abbate nullus lestinus, Adrianus, Pius, Urbanus, Martinus Ro-
ibidem prspflceretur, nisi quem consensus niona- mani poutiflces, quam plurima privilegia, liberta-
chorum sccunduiu timorera Dei et institutionem tes, immimitates, concessiones,. gralias, iudulgen-
reguhe B. Benedicti eligeret, et apostoUcas sedis tias et pr-erogativas eisdem abbati et conventui,
pontifex prtevideret ordinandum, aut suggestione locis et membris a dicto monasterio dependenti-
raonacliorum consensissetordinatum. Postmodum biis, et eidem sujjjecfls respective concesserunt et
Urbanus secundus, Innocentius quartus, Urbanus indulseruut. Haljent ulterius abbas et conventus
quartus, qui ortus fuit Trecis humili genere natus, territorium divisum, et ab ahis separatum per cru-
sutorisque veteramentarii fiUus, cognomento Pan- ces seu insignia et conflnia cerfls limitibus limita-
tuleonis, ut Uodie quoque in urlie Tricassinacons- tuin et divisum, potestas Vezeliaci vulguriter dic-
tans fama est. Qui pontifex nullum in patiia grati tum, in quo situantur et consistiint ecclesiie paro-
.animi reliquit testimonium prseter teuiplum S. chiules qute quidem parochiales eccIesi;B, ac
:
Urbani, quod in urbe Trecensi, in qua natus erat, omnes et singuli, tam in prwdicta urljc, quam in-
refediflcuri jussit, in solo paternarum .cdium, re- fra flnes et terminos pr;edictai'um civitatum Uabi-
Ucto ibi tcnuicoUegioxu canonicorum cum perso- tatores, sunt iu spiritualibus subditi dicto abbafl,
nutilius decuno. thesauruiio, et cautore, ex vivis et nuUi alteri subsunt.
lapidibus et pohtis construxit, multisque posses-
::
583 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 584
tam in Novo qunm Testamento reperiim- A communem sanct» regulfe vitam vel ordinem de-
in ^eteri
tur, quffi hferelici niale inlellipentes ad exstrncn- gcre quasi captivi coguntur; Da iehm tamen et
dum errorem snum retorquere nisi sunt ita et trcs pueros, qui in Babylone coutinenter vixe-
:
in sancta repula tit, cum per qnsedam ejus verba runt, imitantes, fornacem vitiorum feliciter eva-
renuitiT et refufr.i; ejiis fortitudines suas excusare dunt. De ecclesiasticis viris, qui stBCularium facta
moliuntur. Retjula, inquiunt, jubet, ut niliil habeat mutantcs velut a Bahyloniis Hierosolymitw cap-
monachus quod abbas non dederit, aut permisc- livantur, et de trihus viliis per qu« status reli-
rit; abbates vero nostri talcs sunt ut nostra non gionis luaxime confunditur, plura jam, et forte
cureut, et ob id permittunt nos habere quse indi- verbosius quam oportet, posita sunt. CfBterum
gemus non ifritur contra facimus, si quid ex eo-
: quod tuae, venerabilis pater, lacrymfe testantur,
rum permissionc habemus. Sed si rationi ac veri- ita jam defecit spiritus, etdiminutiB sunt veritates,
tati consentire vellenl, facile respondetur scilicct ut sicut Isaias illacrymat. facti videamur sicut a
:
quoniam prinio qui<Iem sciendum est, quia sicut principio, quando Deus non dominabatur nostri.
in Moralium libro xxv disputatur, quod secundum .\n non ita est ? dum inter propinquos feralia suc-
merita subjectorum tribuuntur person;B regentium, cedunt odia'?duui jurgia nascuntur infensa? dum
et sic pro qualitate subditorum acta disponunlur g usque ad sanguiiunu sasvit inexplicabilis et cseca
illorum, ut SKpe qui videntur boni aocepto regi- malitia?dum bonis invident pravi, liberalibus cu-
mine permutentur, ut Saul et qui etiam boni vi- : pidi, quietissimis turbulenti, studiosis inertes, pla-
dentur et sunt, pro malo grege delinquere permit- cidis implacabiles, tranquillis immites, modestis
tantur. In hoc apparet quia vindictam populus temerarii, sapientibus, slulti, simphcibus callidi,
snscipit. Hinc Psalmista Obscurentur eculi eorum
: mittissimis quoque furiosi ? Sed melius eorum in-
ne videant (Psal. lwui, 21-). Ac si dicat, quia in via sanias apostolica tuba redarguit. Nam cum novis-
Dei per superbiam exorl)itant. lales divino exami- simorum pericula temj orum gentium Doctor ex-
ne prn^Iatos accipiant, qui veritatis lucem nou ha- primeret, intulit dicens Erunt enim homines seip- :
beant, quatenus lii qui illos velut corpus oculos sos amantes, cupidi, elati, superbi, blasphenii,
male praevidentes sequuntur, per eorum ducatum parentibus non obedientes, ingrati, scelesti, sine
ollendant, et iniquitatis onere incurvati omnem alfeclione, sine pace, criminalores, inconlinenles,
statum recliludinis pcrdanl. Deinde vero et iliud im7nites,sine beni(jnilale,proditores, protervi, timi-
constat, quia nihil nltra permittere possunt, nisi voluptatum amatores magis quam Dei(n Tim.
di,
quantum S. Benedictus ad sustentandam naturaj 2-4). Hic beatissimus Paulus quod superius
111,
necessitatem permisit. Et ille cui dicimus Abba dilluse protulit mira brevitate collegit, ostendens
:
^
Pater (Rorn. vni, i'6), cum discipulos quasi agnos eos ideo tales fore, quia voluptatum amatores
in medio luporum misit, permisit quidem pro existerent, quia vitiosissimis cupiditatibus se sub-
temporis necessitate aliquid ferre, nec tameu jugarent. Hinc enim cunctamala proveniunt. Dum
aliud quam peram et sacculum. Noverint ergo Deus contemnitur, voluptates amantur. Hinc est
isli, qui sub hac occasione cupidilali, gulfe, et quod, ut Sapientia dicit: Omnia commista sunt
Mbidini se mancipant, quia non proderunt eis ex- apud eos : sanguis, homicidium, fictio, perjurium,
cusationcs in peccatis sedfiet et prajlatis et subdi-
; tumultus honorum, Domini immemoratio (Sap.
tis hoc quod, ut supra diximus, per Malachiam XIV, 2o). Hinc et Osee querimoniam faciens dicit :
Deus comminatur dicens Disperdam magislrum : Nonest veritas, et non est mcsericordia, etnon est
et discipuium, et maledicam benedictionibus ves- scientia in terra. Maledictum, et mendacium, et
tris IMalac. n,2, 12). Benedicunt sacerdotes cum homicidium, furtum, et aduLterium inundaverunt,
adulando Christi misericordiam reis promittunt et sanguis sanguinem tetigit (Osee iv, 1, 2). El po-
sed benedictionibus eorum Dominus maledicit, puh, sicut hi qui contradicunt sacerdoti, de qui-
quia sicut alibi dicitur : Qui beatificant et qui bus una .\postoU sententia est, quoniam non so-
beatificantur erunt prsecipilati [Isa. ix, 26). iNam licm qui talia agunt, sed et qui consentiunt facien-
si ob negligentiam pra;positorum solummodo, et tibus dignisunt morte (Rom. i. 32).
non magis ob cupidinem suam propria habereut. X.X.WII. Dicit Isaias: Angeli pacis amare fle-
non alios cibos,non ahas vestes, quam regulariter bunt (Isa.xwm, 7). Quisquis ergo de istis est, et
conslitutas prffisumerent. Praelati denique si quid non de ilhs, de quibus dicitur Colomba seducta,
:
extra coustitutionem Dei vel Patrum piKceperint non habens cor [Osee \n, H), el quibus dicitur:
mox prcBcipiendi auctoritatem amittunt, et tunc ia Quare non magis luctum habuistis ? (/ Cor. v,
ea re nullatenus obediendum est eis. Exemplo vi- 2). Lugcntlum esl ei praesentis vitw tempus, inquo
delicet apostolorum, quibus Magister dixerat de suut ita omnia confusa, ut veritatis quidwm nec
Pharisffiis ct Scribis : Omnia quxcunque dixerinl vestigium usquam videas, nequitise vero atqiie
vobis, servate et facite (Malth. 3). x.vui, Postea luxuria; cuncta esse repleta prospicias, nec ah-
vero priEcipientibus eis ne loquerentur in no- quid juste recteque servari humiles et invah-
:
mine Jesu, respondit Pctrus Obedire oportcl : (los, atquc pauporiores videas, a superbis
Dro maijis quam hominibus (Act. v, 2'J). Cielc- polcnlibus divitibusquc compriiui, allligi alque
rum quam plures inter eos existunt, qui etiam sub iujuste Ia;dihonestum vero qucmquam et quic-
;
malis praipositis Lene vivunt, qui quamvis extra tum multis tesiouibus perturbari econtra mium:
:;8o GOLLATIO.NU.M LIBRI TKKS. LIB. II. 086
qiieiuque pessimiun potuntia cumulari, terribilem A exercere nermittitur, quanlo soluta bestia violcn-
lieri, ct tiunido successu iu malis augeri, quLbus tior estquam ligata. Tunc enim fit tantoferventior
uec judicum metus, uec reverentia sacroe auctori- ad sasvitiam, quanto se viciniorem sentit ad pffi-
t.itis pvaevalere potest, nec eorum perniciem ullate- nam, Considerat namque quod joxtasit, ut hcen-
nus cohihere. Sed quid de judicibus dicimus ? Nam tiam nequissimfe libertatis amittat et quanto bre- :
etipsi, qui ud hrec reprimenda constituti fuerant, vitate temporis angustatur, tanto multiplicitate
graviorei tcmpestates et pernicicisiores in miseros crudehtatis expanditur. Sieut de iUo voee angelica
exercent. Hsec autem iaiqua atque iujustain»qua- dicitur ad .loannem Vx lerrx, et mari, quia des-
:
litasnon solum in urbibus, sed et in agris et non : cendit diabolus iram magnam,
ad vos habens
solumin terra, sed etin mari committitur et exer- sciens quod modicum tempus habel (Apoc. xii, 12).
cetur. Et primoribus quidem propheta dicit Non- : Tunc ergo in magnfe irse furorem se dUatat ne ;
ne vestrum est judicitanscire? [Mich. iii, 1). Et qui in beatitudine stare nou potuit, in damnatio-
item aUus dicit Forsilan stulti sunt et i<jnoranles
: nis suw foveam cum paucis ruit. Tunc quidquid
viam Domini! Ibo igitur ad opiimates i/isi enim nequiter valuerit calUdus exquirit. H;ec itaquc
:
cognoveruntjudicium Dei sui, et ecce hic magis tcmpora jam venisse, jamque maUgaum hostem
confregerunt jugum. Nunquid super his non visi- g mysterium iniquitatis operari per hoc manifeste
tabo, dicit Dominus^iiJer. v, i, 3.) Visitabit certe, patet, quod omnis ordo reUgionis aut Christianita-
et sicut Malachias dicit, erit testis velox maleftcisj tis immutatus est, nec impietas jam erubescere
adultcris, etperjuris, et calumniatoribus. Et, sicut saltem dignatur, seJ iniquorum muUiplicitate ro-
Amos dicit, non erit eis fuga sed si ascenderint borata caput ubique locorum extulisse videatur,
;
ad ecelum, inde detrahet eos, et si celaverint se in X.X.Xl.X, Qui autcm sint quos suisditionibusisdem
profundum maris. ibi mandabit serpenti, et mor- hostis mancipat, per hoc ostenditur, quod rex
debit eos. Quisquis igitur considerat vel causam esse super omnes filios superbise perhibetur. Su-
eorum, qui gratiam Dei in vacuum recipientes, et perbia vero et multos in ssecularibus studns, et
ad diabolicam servitutera redeuntes pereunt, vel multos in gradu reUgionis posilos prosternit, De
miserias eorum, qui innumerabihter afflicti, aut in istis namque scriptum est Misit caudam suam :
murmurationem aut in desperationem excedentes, draco, et tra.vil tertiam partem stellarum [Apoc.
et temporalia et mansura damna incurrunt, salis xu, 4). Quod est extrema persuasione multos ter-
est undc contristetur, et lugeat Qui autem super renis amoribus involvere, qui studio vitae coelestis
his conh'istari possunt, Deum dupliciter qui super videntur inhaerere. Sane de iUis alias Circumda- :
miserias filiorum Israel legitur doluisse, super pe- bunt eum.mqnit, salices torrentis (Joh. \l, 17),
p
rituram Hierusaleui tlevisse. SaUces infructuosee arbores sunt, sed torrente ri-
.X.X.WIII. Ob hoc autem iniquitas undatius ebul- gantur, Torrens hiemalibus pluvUs intumcscit,
lit, ut Isaias ait, quia veritas in ohUvione erit, et sed «state siccatur, Per saliees ergo saeculares
longe justitia stat quia, sicut jam diximus, tem-
: quique signiUcantur a bonis virtutiim fructibus
po:'apericulosa venerunt, et tine suo mundus iir- alieni, Per torrentem vero mortalis gloria, quae
getur. Qui iinis eum ex ipso suo ordine pendeat, caducis honoribus tanquam hiemaUbus pluviis
perversiores tamcn quosque inventurus est, qui et intlatur, sed vitse hujus termino annulatur. Mali-
illius ruinis digne comprimantur et ex illorum me- gnum itaque spiritum salices torrentis circum-
ritis versa ^ice ejusdem ordo rerimi confundatur. dant, quoniam hi, quos in sui? cogitationibus
Est quoque et alia ratio, quia pro eo quod homi- amor vit« carnaUs inebriat, lanto Uli arctius
nes post revelatara gratiam dilexerunt magistene- inhaerent, quanto largius delectatio transitorite
bras quam lucem, vocati suiit, ut ait propheta, voluptatis eos infundit. Qui scUicet more salicum
et non responderunt, et quae noluit Dominus ele- fructus non ferunt, sed in foliis viridescunt ;
gerunt, et cogQoscentes Deum non sicut Deum quia aUquando verba honestatis profcrunt, scd
glorifieaverunt, propter hoc tradet Ulos Deus in nullum vitne pondus ex bonis operibus ostendimt.
desideria cordis sui, sicut de quibusdam Aposto- De quibus scriptum est Imitantur autem illum
:
lus dicit : Ut impleant peccata sua semper, et qui qui sunt ex parte ejus (Sap. 11. 2o), videlicct sem-
in sordibus est, sordescal adhuc (/ Thess. 11, 16). per superbiendo, nunquam resipiscendo, Item de
Et quia illuminati justa agere neglexerunt, juste his et illud : Huic montes herbas ferunt (Job. xl,
ca;catiadhuc faciant unde amplius puniri merean- t.")). Per montes tumor superborum, per herbas
tur. Ad quod videlicet agendum, et immissiones tluxfe voluptates eorum exprimuntur, Ergo mon-
per angelos malos juxta Psalmistam, Dominus se- tes huicDeemoth herbas ferunt, quia semper in
mitam irte su;e facit, ut cor prioribus raeritis ag- eis pfenam feterna? mortis esuriens, dum ipsi se
gravatum juste permitlat etiam subsequentibus eidem ad omne vitiuui sternunt, dumnullum ma-
malignoium spiriluiu pcrsuasionibus falU. Unde luin aut cogitando aut opurando priclercuiit,
in Apocalypsi dicitur : Cum complcti fuerint mille qiiia sem|ier in eis siia ilesideria ri-coguoscit,
anni, solvelur .'^atanas i.-.poc. \\, 7). Qwn videli- qiiasi seinper in monlibiis herbas inveiiit, i|iiil>us
cet vel ad iilililatom eleclnrum, vel ad di^lri- sii;i> malitiw ventrem Ipndat, qiieiu laulu de-
mentura rcproborum tanlo acrius quam autea Iftclabilius qiiisque pasci! quaulo sonlidiMs iii-
fecisset, in lolis viribus suis se in finem seeculi qiiinatur,
Patkol. C.XXXIII. I»
:
587 S. ODOMS ABBATIS CLCNIACENSIS II. 588
XL. Sciendum vero quod in hac peregrinatione, A Sed haec causa est quod omnis pariter
soUicitat.
ubiBabylonici et Hierosoiymiticmistimprorununt, morbus obtiuuit, cltanquam si eveuiat, multis sub
et reprolji frequcnter superbire, et electi huiuiliari uno langueulihus pr;es(o essc nemiuem sauum.
soleant. Sed superl)is uientibus luuiiililas alla est. Certum cst qiiod omuis pariter corrumpat el absu-
Et idcirco cum hauc
spccieteuus consceudere ni- mat iucuria, dum ncmo est qui vcl opportuna
tmitm', ea morari nequaquam possunt,
diu in pnebeat, vcl importtma prohibcat. Ita et nobis ac-
quoniam aUenum estquod appreliendere quieiuut, cidit dum euim nemo sanus est corde. sed om-
;
et quasi a eUvosis itineribus mox relaljuutur. Nam nes languemus a salute mentis, alii majore, alii
quousque hauc alijiciaut, etad cousuelam elalio- miuore peste. nemoutique estqui curet. Etenim si
nem redeant, <juas gravc pondus in conle patiun- quis utcunque adesset, qui vel pnecepta Christi,
tur. Deistisergo dicitur : Omni equidem tempore vel transgressiones nosU'as discerneret, nescio si
superbiunt impii, quialicelspeciem humilila-
vitoe ullos alios magis quam nos ipsos prfeceptis ejns
lisassumanl, hoctamen ad acquirendam inanem contrarios judicaret.
gloriam faciunt, ct ita de ipsa ficta humihtate glo- .\LII. Pro his et hujusmodi qun; in hujusvilo'
riautur, uteliam inde superbiant. coutrasuper- si nostra; statu, jam frigescente charitate, el abun-
biam subtiliter disputare norunt. Solent quippe et ij
danle iniquitatc, Domiuus per .\mos
geruntur,
electi super]3U'e,sed non omni tempore, quiaprius- queritur diceus Nunquid non ut filii ^thiopuni
;
quam vitam liniant, eor ab elatione ad humilita vos estis mihifilii Israel, ait Dominus ?{Amos. ix,
tem commutant. Superbisse enim, cecidissc est. 7.) Post dealljationem qua? fit in Selmon, ad nigre-
Unde etper Psaluiistam dicitur Non vcnial mihi : diuem peccali reiliinus jYu'e, iuquit, dealbabun-
:
pes superbiie [Psal. x.wv, 12). Pes, inquit, non pe- tur in Selmon {Psal. lxvu, 13). Kt cum Scriptura
des hquet enim quod nullus uno pede diu gra-
: dicat Verecundos et reverendos facile filios Is''ael
:
ditur. Ob id ergo quohbet aho vitio tentari permit- ab omi^iimmunditia ; quo videlicet verbo genera-
tuntur, ut humilientur ; humiliali vero dialjoli esse hter omnis iuquiuatio vel occulta vel manifesta
desinaut, cuisuperbiendo militaljaut. Hiuc per comprehenditur, qute, ut Hierouymus dicit, uomi-
Sophouiam dicitur Al lamen, subaudis, licet ad
: nare turpissimum est nos econtra iupassionede-
;
horam superbias, limebis me el accipies discipU- sideru sicut gentes ;estuamus, et omnes, ut ait
nam {Soph. m, 8). Isaias, ad avaritiam dechnamus a summo usque
XLL Quod autem inter omnia mala gravius no- ad minimum, ut equus emissarius hinnientes, ut
cet, pessimus peccandi usus ipsa Jam con-
ita merito quasi degeueres a calesU Patre audiamus
sueludine roboratus est, ut pene nullus justo ju- Nunquid vos hoti fitii scelesti, semen rnenda.c ?
^
dieio pcccatum disceruere queat. Sed sicut Aaron {Isa. Lvn, 4.) Et item ipse Jn indulgentia sua re- ;
fihis Israel deos quserentibus non re-titil, sic om- demiteos, el iliiad iracundiam provocaverunl et ,
nes aut iniquisunt, autiniquitaticedunt. Quaprop- afflixerunt Spiritum sanctum ejus, et conversus
ter iUacnmans Isaias Deo dicit Quem docebit est eis in inimicum {Isa. lxui, 9, 10). Hinc quoque
:
scientiam, el quem intelliynre faciet audiium ? in persona ejus Jacob dicit Sine filiis factus sum. :
Sacerdos et propheta nescierunt, pr;c ebrielale ab- Ecce qualis est hujus vitffi status, si tamen statiis
sorpti sunl a oino, nescierunt videntem, id est Do- dicendus est, qui tot casibusdelictorum ad rumam
mixmm,etignoraverunt judicium [Isa. xxvui, 7, vergit, ct quem tanta sua3 pravitaUs moles adima
9), id est discernere pondus peccati. Quin potius demergit. Pro his et hujusmodi, qute tam multi-
adulteris, quos arguere debuerant, ut iJji lUcitur. plicia sunt, ut magis defleri, quam referri possint,
sacerdoles applaudebant, et popuLus )neus dilexit lugendum est his qui consolatiouem Jesu exspcc-
talia. Contigit ergo nobis qiiod ilUs solet, sicut tant. quam bouum est, venerabUis pater, super
Joannes Chrysostomus dicit, quivelphreuesinpa- taUa contristari Quisquis enim iUe est, angelus !
tiuntur, vel meute capti sunt, aquibuscummulta pacis voccdiitur, juxta iUud Isaise quod praemisi-
turpia et periculosa vel dicantur vel gerantur, nec mus jam Angeli pacis amare flebunt (/sa. xxxiu,
:
pudoris tamen aliquid nec pcenitudiuis capiunt 7). Et inter electos assignari meretur,
: sicut pei-
quinimo et magnifici silji ac sapientiores sanis vi- Ezechiclem dicitur Signa Tau in fronlibus virn- ;
dentur ac sapientibus. Ita ergo, et uos cum omnia rum lugeniiuin Ezech. ix, 4). Tau littera speciem
quse sanitati contraria sunt geramus, nec hoc ip- sanctee crucis gerit. Videte ergo quam magnum
sum quidem quod est insauius nobis cognoscimus. bonum sit dolere pro malis, pro quo dolens qui-
Et cnim si iu corpore parum aliquid morbi pulsa- libet schemate [sligmate] sauctcecruois meretur in-
vorit. slatim ct mcdicos adhibemus, et pecuniam signari. Hiec igitur consolatio vos interim maneat,
profundiraus, etomni observanUa curam, quse me- utdum principes SodomorumcaputextoUuut,dum
dicinae compeUt,gerimus,uec priuscessatur,quam fihi Gomorrh» luxuriant, hi quijuslum Loth imi-
quae molesta sunt mitigentur, si utcunque Ueri po- tari meruerint videndo et audiendo mala, cum ip-
test. Auima vero cum quotidie vulueretur, cum per so crucientur, sub umbra alarum ilivinarum s)jo-
singula lanietur, uratur, participetur, etmodisom- rantes donec transeat iniquitas.
nibus pereat, nec parva quidcm pro ea cura nos
;
68» fiOLLATIONLM LIBRl TRES. — HB. III. m>
LrBEFi TERillS.
Libello hoc utcimque explelo, lam nobis quam ^ mur. 1'niversam Chrisli familiam, id est omnem
domno abbati satis, ut fi'ustra creiliili, me jam le- electorum coilectionem, qui vel in clericali, vel in
cisse putabam seJ domnus abba jussionem
: lcga- laicali ordine, aul in divitiis, aut paupertate degen-
tionis vestra, quam
semel suseepit, nimis, ut ita tes, eidem (;hristo, videhcet humiii regi, humili
dicam, imperioso esigit. Nam licet piomptariolum corde militant, per Judam, id est per domum Da-
c rdis mei cxh-.ustimi jam pi'onuntiaverim,tam6n vid, supra diximus designari. Per decem veio
sicut piaecedeutem libellum. ita q'ioque hunc se- tribus, quaj licet de genere patriarcharum, sieut
quentem aggredi coegit. Ka tameu occasioue fac- et tvibus Juda, descenderint, tamen a Dei cultura
tum esl, quod iu priecedeutibus duobus libellis discedeutes vitiilos in Samaria colueruut, illos
de afHictoruui consclatioue pauca dicta sint, etad Christianos iigurari qui mysteriis quiJem fidei
consilium pontifici dandum, cujus mentem sicut regeiierantur, sed avaritiam, quae est idolorum
Mo}'si malorum pravitas exacerbat, ego sane qui servilus, eoleutes, aut aliis quibuslibet desiJeriis
nec praecepto resistere, nec alia nisi ea quse vos male inhferenles, Deum, quem vocibua confiten-
mehus nostis, possum referre, facio quidem quod tur, factis negant per Assyrios autem quaslibet
:
valeo : sed dum vestra vobis tam prolixe refero, gentes exprimi, qui Deum non coluerunt. Igitur
fastidium generare pertimesco. Cui tamen ductus B et tune illae decem ti'ibus ab alienigenis aftlictcE
verborum iorte displicuerit, comparet illum pro- fuerunt. Sic et moJo perversi Christiani pagano-
telatis pravoium nequitiis, qui supra dorsa pusilli rum extermiuio subjiciuntur.etsiedomus JuJa.quffi
gregis Ctiristi fabrieantes proiongant iuiquitatem decem prcedictas tribus in maUs actibus frequenter
suam, eisque potius indigneutiir qui Imhentes senuta fuerat, tam ab ipsis decem tribubus, quam
peccatum Isaias dicil, in funiculis vanilatis
. \\\. ab alienigenis vehemente*' legitur oppressa tunc
{Isa. V, 18), exigunt ut contra se lania dicantur. fuisse. Sic et nuuc boni quihbet Christiani, pro eo
Vos ergo praevidere debuisti^ cui et quid juberetis, quod malos frequenter imitantur, et a paganis, et
dic-ta lisec veluti quoddam vas modo Iransfusum abipsismahs Cliristianis plerumquecruciautur. Per
considerate. etsuperfluaqua?que tanquam guttulas illos igit' T quibus omnia in figura eontingebant, hoc
vasi deformiter adhterentes lima diseretionis reci- satis ostenditur, quod filios Ecclesias non sokim a
dite. Utacidis trugibus quaedam matm'a leguntur, paganis, sed etiam ab ipsis suis contribulibus
ita in istocalamo, cura pkirima, quiB merito re- multa oporteat pati.
probentur, forte iuveneritis, pauca saltem utilitatis U. lieec sane captivitas, quee foris ingeriiur, tanto
quiddam gerentia reperietis. etanimarum saluti pro-
levius toleraudaest, quanto
I. Inter iUa miritica quw ad exprimendos
q baturaccommodata.
ordi- Caeterum estalia vastatio,vide-
nes Ecciesiae D,^usad beatum Job loquitur, qufedam licet spiritalis, qua nonrebus sed virtutiijusspoUa-
animaha hguraliter nominans, ibices quoquepari- mur qua; tanto vehementior est, quanlo et occul-
;
ter interponit. Ibices aulem qua?dam quadrupedia tius perslringit. Quam scilicet vastationem illa cap-
sunt et morantur in pelris. Quie videlicet ibices si tivitas speciaJiter designat qua tribus Juda ia ,
quandodealtiscacu;;;inibussaxorumruunt, sesein Babylonem translata est. De iUa namque scribitur,
suis carniijus illsesas suscipiunt. ita ut jacturamsui quia rexBabylonisregem Joacliim captivavit, etde
casus non seniiant. Per ibices igitur quique boni Jutla [irincipes et fabros et inckisores et sacerdo-
viri et cauti designantur, qui in petris liabitant tem primum,etsacerdotemsecuudum,et janitorcs,
quia secundum Patrum exempla vivere student. et eunuchum unum, et quinque viros qui steterunt
Qui et cornua habent. videUcet Scripturas duorum coram rege, et Sophar qui probabat tirones. Rex
Testamentorum, de qudDus est illud Cornua in igiturB 'bylonisJoachim ege captivato Mathaniam.
: i
manibus ejus (Habac. lu, 4). Hi velut ibices cum qui interpretatur. /«im^(s,proeoinstiluit, et vocavit
ceciderunt, non coUiduntur quia si quid eis
: cum SeJeciam.quoJfist justusDomini :quia, utHie-
ruinse temporalis accesserit, scriplune duorum ronymus aitin Ecclesiaste,diabolns, qui est rexcon-
Testamentorum quasi duorum cornuum excep- „ fusionis, id agit, ut sapienles et religiosi viriquasi
tioni innitjntes evadunt, et ne in perturbatione vUes premantur, nein popuhs appareant,quod est
deficiant, Scripturarum solatio se sustentan'. Joaohim regcm, ne appareat,abseniasse, et hiqui ,
Sicut Paulu qui in mundi hujus adversitate
,
servisuntviliorum per aUquoJ munus locum san-
dejectus dicebat Quxcunque srripla sunt ad
: . ctitalis obtineant.quoJ esi per iNabuehodonosor Ma-
noslram doclrinam scripta sunl, ut per patien- thaniam in Sedeciam verti. Hinc Salomon: Vidi,
liam et consolalwnem Scriplurarum spem habea- inquit, servos in equis (Eccle. x, 7). Hine namque
mus (Rom. xv, 4). Haec ad legendi studium dicta iUa Simoniacahaei-esis, quam princeps apostolorum
sint, nunc ea,qu8e auimo praeposita suut. aggredia- iu ipso auctore, et beatus Gregoriusin sequacibus
S91 S. ODONIS ABBATIS CLUiMACENSIS II fi92
ejustciTil>ilianathematemultavit. Hic ergo Malha- A hbentius sequuntur Simonem magum, vel Ana-
nias unJecini annis regnavit, qui numerus pro co niaui, qui hujus malitiae iuerunt,
hasresiarchse
quod denarium excedit, ilecaiogi transgressionem quam sanctos omnes qui ab exordio fidelium
siguat. Itaque suh lali rege eai^livjnUur dc Ju<iu contra perversitatem istani seuijxM' piignaverunt "?
principes, quia vidclieet his in h.cclosiic priiicipatu Malitiam dicimus, qua malignus hostis ita mentes
insidiante diaholo constitutis, ita in tolo grege carnalium inficit, ut ea quae Dei sunt non pro Deo,
Iraus ipsius dialaoli debacchatur, ut principes, id sed pru lucro tcrreno, vel pro humanis laudibus
est illos qui boni operis agihtate cwteros prseire gerant : imitautes Simonem magum, qui donum
debucrant, per quodlibet vitium sibi suhsternat : :ancti Spiritus ad hoc comparare voluit, ut aliis
et fal)ros captivat, id est illos qui spicula verhorum ad lucrum venderet vel ea quaj pro Deo relin-
:
in igne divini zeli conlicere dehucrant. atquealios qucrc debenl, cupidine lenocinante, sicut Ana-
ad spiritale certauien arman^ talentum ingcnii nias, repetant. Nc emm illa vastitas fideles occu-
coegit in terrenis actihus implicare. Et inclusores, paret, civitati su.t, qua? est Ecclesia, Deus Pater
idesteosqui muros virtutum per aliquod vitium Kilium pro muro dedit, juxta illud Salvato?- po- :
interruptos casmento prn^dicationis resarcire de- netur in i-a wurus : ct patriarchas et prophctas,
huerant, ab studio corrigcndi ccssare facit. VA sa- b sicut illic sequiiur, pro aiilmiuraU (Isa. xxvi, 1)
cerdolem primum.id cst episcopos, et acerdotem et apostolos, qiii super muros cjus die ac nocte
secundum, id est alios infcrioris gradus, qui tanto stantes non taceant. Et quid plura? semper ah
faciUus in praeceps ruunt, quanto eosdem episco- omnihus doctoribus propugnacula, et verborum
pos, qui sibi ad imitandum prnslati sunt, quasi li- spicula conficiuntur, quibus a cordibus fidelium
cite sequuntur. Et janitores, id est eos, qui haben- gloriam hominum di-
ista malitia repellatur, qiia
tes clavem scienti.c rcliqiios iutroducere del)ue- ligunt inagis quam
Sed tamen supcrabundat
Dei.
rant, ita suhverlit, iit nec ipsi intreut, nec alios iniquitas. Quia vero nunc hora malorum est, et
intrare euniichum unum, id est absti-
sinant. Et potestas tenebrarum, si prsedictce vastitati resis-
nentes. Unus dicitur, oh singularem continentiam, tere nequimus, pro his saltem, quos csptivat, do-
et eunuchus ob professam castitatem quos ita : leamus, et ad ea quse de exteriori captivitate di-
plerumque fallit, ut de ipsis virtutibus non Dco, cenda sunt redeamus.
sed hominibus placere gesliant. Tollit et quinque IV. Judex noster dulcis et rectus est, universas
viros, qui steterant coram rege, id estillos, qui ad viae ejus misericordia et judicium, et idcirco in
sanctum altaris ministerium deputati servientes ipsa animadversione sua, quam justis pro pecca-
quasi pr.csentiores Deo assistunt, quinque sensi- tis infert, blandimentum misericordiae dulcis in-
bus corporis scrvire facit. Et Sophar qui prohahat Quod etiam in prwfatis gentibus de-
termiscet.
tiroues, id magistros puerorum vel converso-
est monstratum est. Quando enim ab Israeliticis Juda
rum, quos ad hoc in suo discipulatu suscipiunt, captivabatur, missus est propheta, qui principem
ut eos in dissipatis Domini erudiant. Sed e contra arguit, et omnes captivos relaxari fecit. Et cum
magistri autper immaturam lihertatem, autetiam idem Juda Babyloniam duceretur, E/.echielem
in
per malum exemphim,illos corrumpunt et dissi- Deus cum eis proficisci fecit, qui afflictum popu-
pant. Unde et Sophar dissipans interpretatur. Hos lum consolaretm-. Jeremiam autem cum reliquis
igitur omnes rex Bahylonis tunc historialitcr de qui in Hicrusalem remanserant, stare voluit.
Juda captivavit, et quosdam interfecit, quosdam Quos etiam ^gj^ptum, licet super ejus interdic-
in
vero in Bahjlonem duxit, quianur.crex confusio- tum descendentes, isdem Jeremias comitatus est.
nis diaholus multos qui in Ecclesia statum religio- Sed el nune inter quotidianas pressuras, quihus a
nis fiilcire dcbuerant, aut per se, aut per exempla paganis vel a malis Christianis cingimur, nonnul-
carualium a rehgione detorquet. Et sicut ille quos- jos quamvis paucos constat divinitus reservari,
dam interfecit, sicisteiiTevocaliiliternonnullospec- quorum aut exemplis, aut verbis, aut etiam prc-
gladio trucidat.
cati „ Illi vero,, quos
-1 captivavit,
^ eos , — cibus
- et afflicti consolcntur,' et afflictores .
.
repri-
•"
significant qui miseriis hujus vitse tanquam in mantur. Quod omnino mira dispensatione fit, ut
alicna patria subjiciuntur, ut resipiscant. Unde peccata pcr illatam afflictionem puniantur, et pec-
propheta talium cuinslihet prislinam repromittens catores por indultam consolationem ad spem refe-
justitifc libertalem, dicit : Usi/ue ad Babylonem ranliir. inefTabilia divin.ii pictatis viscera! Dcus
venies, el ilii lihernljeris [Mieh. iv, 10). culpas inscquitur, ettamen peccatores protegit. Sic
III. Haec vitiorum vastitas, ex cujus merito tilios Israel,cum vellent post ej us offensionem contra
exterior accidit, .jam sihi totum orbem subjugavit, hostesascendere, per Moysen prohibuit, dicens : Ne
ubique ubique grassatur et tamcn tanto
s;evit, : ascendalis, ne cadatis non enim sum vobiscum
:
,minus omnes de hac se plauguut, (|uaiito (Exod. XIX, 12). Iratum sc indicat, ot tamen ah in-
mugis universi manus dominio ejus submise- teritu, quem mcrebautur, eos cavere monet. Sic plo-
riut. Kxlciiorciii vcvii ciincli fiigiiint, f(iui', iil ruiu(|iicpnrviiln suodclinqiicntimaterirnscifur, in-
dicliini I-.I, iiiiiiiinrinii snliill prodcssc (-(111x110- crc|i;it (Mini,et irata verhcial, acsi non tliligal, Sod
vit. Scd ((iiih-,i iiilci iiircin fiicrat iahnraudiiin, si hiinc in pricceps ire conspexerit, manum tendit,
ct suirugiiiin (^crtatim ([UiBrcndmu. Scd quis elsicdiligcudo retinet, ac si iratanou verljerasset,
modebitur his , (jiii sponte vulueraiitur ,
qui Quaproptcr, venerahilis Pater, superest, ut vos.
: :
593 COLLATIONUM LIBRl TRES. Llli. III. o94
qiiem artiouio temporis liujus aDeo credimus reser- plus eis prodesse per providentiam possit, quanto
vatum, ail illud apostolicum studeatis, corripere terrenis rebus animum non supponil. Ac ueiade :
videlicet inquietos, consolari pusillanimes, susci- quam mihi dura suntista qr.re loquor, quia me
pere infirmos, et itapatientem esse ad omnes. Beali ipsum loquendo fcrio sed dicam, dicam ut etiam
!
Gregorii quosdam raptores «quanimiter toleretis .•
per me sermo Dei sonet contra me. Cogor nam-
quibusdam vero sub studio servatfe charitatis ob- que modo ecclesiaram,modo mouasteriorum cau-
vietis. Sed ne de raritate bonorum fratrum cause- sas discutere. singulorum vitam actusque pensa-
mini, mementote quia solus erat Ezechiel, solus et re,modo qiiaedam eivium negotia sustinere,modo
Jeremias, et tamen non cessabant loqui. irruentibus barbarorum gladiis timere, modo ra-
V. Ut autem pontifex pontiticum innitatur exem- ptores quosdam aequanimiter perpeti, modo eis
plis, par est de quibusdam sanctis episcopis, quid sub studio servatas charitatis obviare. Quis ergo
pertulerint, aut qiialiter se in augustiis egerint, aut qualis speculator ego sum, qui adhuc tot re-
parum Ac primum de patre .\ugustino.
referre. rum perturbationis depressus, in inlirmitatis vaile
Sub ejus namque tempore civitas Hipponia, cui jaceo? Tacemus de illo famoso ac minfico Mora-
praeerat, per quatuordecim menses a bai'baris „ lium libro qnem valde infirmus patravit.
obsessa est. Quia vero eisdem prcedicandi facul- VII. Si ergo tantum ac talem virum tot tlageUa
tas ei non erat, coepiscopos, et quoslibet alios manebant, quippe quem etiam ipse Mauricius
qui tum forte ad urbem confugerant, ad toleran- imperator, qui eum invitum ordinari fecerat, vehe-
tiam iustruebat, orans jugiter Deum quatenus aut menter urgebat, quid mirum si pontifices nostri
civitatem liberaret, aut se de sseculo vocare digna- temporis affliguntur ? Sane quia mentionem tanti
retur. (Jui non post multum etfectum su;e praecis patroni fecimus, dicendum paucis quautopere suo
adeptus est. Tertio siquidem obsidionis mense de- pudori sucEque fam» consuluerit. Sic namque in
cubuit, qui inter ceetera quibus exitum communie- illa Romana vita, cujus supra meminimus, scri-
bat, septem psalmos pcenitentiales ilendo decan- ptum habetiu-. Mox ut summura pontLticium sor-
tabat. enim post perceptum baptismum, et
.\it titus est, superstitiosum universalis vocaliulum re-
laudatos Ghristianos et sacerdotes absque digna futavit, primumque se servura servorum Dei in
et competenti poenitentia uon debere de corpore suis epistohs nominavit. et mediocribus indumen-
exire. Hic non solum clericos, sed etiam laicos ab tis ad sua; humihtatis indicium in pontificahbus
omni juramento compescebat. Loquacitatem vero, utebatm-. Etenim advertens se ideo summum pon-
et detractionem, qute in conviviis abundare solet, Deo constitutum,
tilicem a ut, juxta illud prophe-
ita comprimebat ut hos versas in sua mensa scri- ticum, radicem vitiorum evelleret, virtutesque
*"
beret plantaret, oranes consuetudines quas contra apo-
Quisquis amat diclis absenlum roderevilam, stoUcam traditionem noviter puUulasse cognove-
Hanc mensam indignam noveril esse sui. rat, sub anathematis interminatione damnavit.
Veste vero ejus et calceamenta, vel lectualia, ex Tum vero a suo cubicido tion solum juvenculos,
moderato competenti habitu erant, nec nitida
et sed et omne sieculares excludens, clericorum quo-
autspeciosa nimiuui vel abjecta plurimum. sque vel monachorum prudentissimos sibi fami-
VI. Libet quoque verba B. Gregorii, vel queri- Uares consiliariosque delegit. Cum quibus die no-
monias ejus ad medium deferre. .Nam quando ul- cteque versatus,nihU monastica^ perfectionis, uihil
timas Ezechielis partes aggressus est, nuntiatum pontificahs instUutionis, Ucet super gentes et re-
ei quod Agistidfus Agilulfus, vel Aigulfus]
fuerat gna consUtutus, amisit. Videbantur itaque passim
rexLangobardorum ad obsidendam Romara jam cum eruditissimis clericis reUgiosi monachi adhte-
Padum transiens summopere festinaret. .\it enim : rere pontiBci, et in diversis professionibus unifor-
Nemo autem me reprehendat, si post hanc aUo- mis videbatur honestas, tantaque censura raores
cutionem cessavero, quia sicut omnes cernitis. ministrorum exeolebat, ut eorum nuUus barba-
tribulationesnostrajcreverunt, undique circonfossi D rum vel quid inconsuetum reUgioui sermone vel
sumus,imminens periculum timemus. AIU detrun- habitu preferre pr8esumeret,et qui forte sanctimo-
catis ad nos manibus veniunt. ahi capti, aUi inte- nia vel sapientia caruisset, subsistendi coram
rempU nunUantur. Et jam eogor ab expositione pontifice fiduciam non haberet. Quo facto redar-
Unguam retinere, quia tsedet animam vitfe mete. guitur iUa quorumdam lascivia qui talibus coha-
Jam in me nuUus sacri eloquu studium reqairat, bitare malunt, qui tam effrenatj. libertate vel lo-
quia versa est in luctum citbara mea. Et qoi co- quendo agendo coram eis, quos magis
leviter, vel
gor quoUdie amara bibere, quomodo possum dul- vereri debuerant, poUuntur ut ipsos eUam ab :
cia propinare ? Oiud igitur restat, nisi ut inter ila- statu gravitatis emollitos ad sui.e levitaUs lenoci-
geUa, quse ex nostris meritis paUmm-, graUas aga- nium incurvent, ita ut nec in memoria quidem
mus ? yui, ut ostendatur quantura eUam inter sermo discipUnse habeatur, conlra iUam superni
suos obdomesUcam curam angustaretur, dica- inspectoris querimoniam, qua dicit Attendi et :
mus quid in primis ejusdem prophetiffi homeUis, auscultavi, nemo quod bonum est loquitur : ita
cum de speciddtore loqaeretur, ait Quisquis, in- : perstrepimt, pauper, imo Christus in paupere
ut_^si
altum debet stare, et
quit, speculator ponitur, in clamaverit, vix audiri possit. Noone tuuc videbi-
subditorum opera transcendere, quatenus, tanto tur Ulud fieri quod Isaias iUacrymat, dicens
895 S. ODOISIS ABBATIS CLUMACENSIS II. 596
Tibin et lyva in conviviis veslris, el opus Domini A iProv. xxvii, (i). I.itct ergo amicus,
infei-ior sit
non respiritii? {fsa. v, 12). Prffidicliis vero papa tamen si poposccrit, ut ohjurget, audiatur quasi
r.rcgoriu.s ita paiipcriijus scrvieliat, ut quasliliet par et iiequalis. l)o cubiculariis vero sic Dcco- :
oihoruui speeics cis suo tempore rainislrarct. Ki rum, inquit, illud est, ut adjungamur prohatissi-
quihus pauperibus diim unum in qnodam recessu mis quibusque, et senioribus, quorum usus tutior
vespillones inortuum reperissent, Grcjrorius resti- est. Nihil enim pukhrius quam boni testimonii
mans cuin stipis iiiopia perisse, per aliquot dies a viros tcstcs hahere. Qiu cum sapienlihus graditur,
missarum eelcbratione quasi pipnitcndo ccssa\it. sapiens oiit ; et econtra inimici hoiuinis domes-
Qui sui aposlolatus fjloriam ita omniiio vilipendat, tici ejus. Uuos videlioet ministros ila castilicabat,
ut angehis ad quemdam oremitam, qui uaum ca- ut nec verecundiora membra nec eopum usus
tum pro rclovando sccum habebat, tffdio de eo- his quibus a riisticis appellari solent nominibus
dem Gregorio testaretur, diceus Majorem dilec- : nuncuparenlur. Bcatus quoque Paulinus, Nolanm
tioncm habes tu iu hoc luo oato, qiiam Grcgorius civilatis episcogus, ciiin a harbaris proptcr thcsau-
in omni imperio Homano. Tantaj autem humili- rum insinuandum cxtimuisset tornienlari, roga-
tatis fiiit, ut cum
quidam peregrinus in so-
ei bat Dominiim, dicens Domine, non crucier :
Jemni apparatu procedenti ad beuedicendum pro- B propter aurum, qnia non dihgo aurum. Hoc bea-
sternere vellet, ipse eidem peregrino prior de tus .\ugustinus in libro de Civitato Dei fatetur.
equo metaneam facerel. Crimina semcl audita Haec de sanctis por.tiliciljus dicta sinl. ut non
nullalcnus indiscussa pricteribat. Suhdiaconiiiu recens quid vel novum nostri toiiiporis episcopo
ordinari vetuit,continentiam a conjugio
nisi videatur, si talia sive certe raiilto leviora pertu-
profiteretur, nullumque
altius progredi permisit, lerit.
nisi cujus caslitas in subdiaconatu probala fuis- l.X. iNec piget quiedam de apologia sancti
set. Gregorii Nazianzeni vorba referre : Si quis, in-
VIII. Joannes Elej^monos mox ut ordiuatus est, quit, in reclore luorbus vitioriim est, his qui ad
omnes dominos suos qui eraut iu .\lexandria vi- obtcmperandum ci pra>sto suiU multo facilius
ritim jussit describi, quatenus eis sulBcienter sti- transfunditur, quara si aliquid virtutis in eo vide-
pem pro numero daret. Cul ministri Quiuam : rint.Quapropter necesse est, ut qui alios insti-
sunt, inquiunt, o patriarcha,domini tui ? At ille :
tuendos atque curandos priesumimus, ne inve-
lUi, inquit, quos vos mendicos appellatis. Qui niamur ipsi sine disciplina, et excatentes ulce-
etiam certo tempore per singulos dics in vestibulo ribus vitioriim. est maluui non
Sed neque satis
domus residebat, ut quisquis vellet ad eum ,
esse doclorem. tjuod utique culpatur in his qui
sine prohibitione causam suam referre posset. docentur, nisi at omnLbus bonis actibus prsedicti
Dicebat enim quia sicut nos petitores nostros, sint, nec vitam suam mansurent ex comparatione
sic Deus nos petentes exaudit. Quidam cx tribu- imperfectorum, si digna loco et gradu suo gerant,
tariis nepotem ejus turpiter lacessivil qui cum ;
ut provectus eorum possit illicere cieteros ad
de eo vindictam expeleret, ille pectus ejus deos- studia virtutum. eorumquc tam exemplo quam
culans dixit Fih, si nepos meus es, me imitare
:
;
exhortatione purgare, propositum ad me-
vitia
jussitque ut ei totius anni debitum relaxaretur. liora convertere, summumque eorum studium
Eidem namque Joanni Misericordia in specie sit illos vincere, qui se carnaliter amant contra
pulcherrim» mulieris apparuit, qui de hi.'ic elee- salulem suam dominicantes, et vitia sua quan-
mosynis taatopere deditus est, ut ob hoc Eloymo- lum possunt celanle-;, odienles eos qiii arguunt,
nos id est misericors, vocitetur. Sanctus Ambro-
; et eorum sermouem contemnentes, et uunqiiam,
sius nullo excessu iidem sic dicit gravari, quam quod pejus est, peecata sua publice defendentesr
si innoceutem pauperem sacerdos arguat, et divi- insuper etiam ahos ne corrigantur excusantes,
tem reum excuset. Et qui non defendil inopciu, atque tuentes. Et equidem quando mali pra?Iatos
si valet, similis est Ia>denti. Ilem : liis, iuquit, fa- ipsosnon Isdaut, quin etiam venerentur, quia
'
vemus a quibus vicem speramus sed inlirmis ; tamen ei obviare pro justitia neghgunt, iu-
consulere magis convenit, pro quibus Christus terdum vero persequuntur eos. Quod insidianle
renumerator est. Item in eodem : Graudis culpa diabolo fit, ut cum ipsi conculiuntur a vacil-
est, si, te nescicnte, fidelis egeat, quia h.ec est lex lantium sustentatione pigrescant. Sed ut scriptum
tanquam pars corporis par-
naturiE ut aller alteri est, qui Deum lirnet,nthii ner/li(/il {Rccle. vii, 19),
tem conferat. Qui non tribuit fratri, nec feris com- et ob id cujus nientem vera charitas possi-
parandus est, qua; suis fetibiis tribuunt .Mhil tam det, si justitia qute diligit in ahis feritur, ipse
contra naturam quam lajdere alterum tui causa, nihilhominus eadem percussione confoditur. Quod
quod famen si causa Dei cst fides perpenderet. si et ipse appetitur, in dolore Iribulationis sua^
In tua causa silcre tibi licet, causa Dei dissi-
in curam non deserit utiUtatis alieuiB. .\am qiiasi
mulare peccatum est non leve. Si quid autem magnus quidam medicus pcrcussus, qui cnm
vitii in fratre cognoveris, corripe ; et si se lajdi ipse scissuras vulneris toleret, aliis medicameuta
putet, etsi animum ejus correptio vulneret, tu sanitatis proferaf : ita et iste licet in se adversa
tamen ne verearis ;
quia, ut scriptum est. Me- sentiat, alia tamen necessaria docendo pree-
liora suHt amici vtilnera quam adtilantium oscula videt. Valde autem levius est aut docere cum
597 COLLATIONUM LIBRI TRES. — LIB. III. r;98
nihil toleres, aut tolerare cum docere non indi- .\ solum Ecangeliuni , sed etiam animas nostras
geas. Sed necesse est sancti viri sese ad utraque (Ibid , 7, 8). Verum non sine quadam verecundia
solerter extendant, sic uimirum utrobique cir- liujusinodi verba proferimus, qu;e prolata tangere
cumspecti, quateuus et audaces ante se verhorum videntur. Scd si quid aut in relatis superius exein-
jaoulis confodiaut, ct debiles quasi positos post se phs, aut in qualibe/ sententia durum ad imitau-
scuto consolationis vel ab iiloriun impetu vel a dum vel mordaeiter sonare videtur, illos tantum-
murmurationis vulnere defendant. Sicut miles ea- modo suggillat, qui ferre jugum Christi recusani.
slrorum Dei Paulus, qui cum tanta ac talia patere- De nobis enim confidimus, quia non vultis imitari
tur, qu« nec ipse relerre, nec nos enumerare suf- Nabal, cui, ut scriptum est, nemo valebat loqui,
ficimus, disputabat tameu cum Ciriecis, et revin- sed apostolum Peti'jm, esset princeps qui cum
cebat Judteos. Nam propter alterum horum dicit : apostolorum, el a lieato Paulo condiscipulo suo
Gravati sumus supra modum, nos vi-
ut tsederet se reprehensibilem nominai'i publice didicisset,
vere. Propter alterum vero. si, inquit,ab bestias non indignaretur, sed eumdem Paulum nihilomi-
pugnavi Ephesi (I Cor. xv, 32). Qui tamen plus de nus de sibi data publice sapientia laudasset. Dica-
iatirmorum pusillauimitate, quam de proprio do- mu< igitur et hoc quod intortis moribus quorum-
lore sollicitiis, aiebat ; Nemo moreatiir in vinculis B dam miuime coneordat, et quod illos, qui .?ibi
islis{/ T/tess. 3). Etitem : Obsecro vos ne de/icialis solliciti sunt, cautiores reddat. Seio enim nec cor-
in tribulationibus nieis {Ep/ies. ni, \3). Utrumque poris quidem macidas in sacerdotibus per legem
Job egerat, qui dicere potcrat Au^ns audiens bea- : prffitermitii,sed perscrutari et requiri omnia, ne
tificabat me (Job xxix, iW. quod utique ad prsedi- aliquod vitium sacerdos habeat, cui et mors com-
cationem pertinet, eo quod liberaret pauperem niinatur si absque tintinnabulis, quod est sonus
vociferantem. Quod pertiuet ad tuitionem. Quod prwdieationis, ineesserit. Sed quisquis ille est, qui
autem prwdicator etiamsi ipse a malis non impe- me tanquam praesumptorem lorte succedentium
diatm', tamen pro aliorum causa debet eis obsi- nominaverit, reminiscendum ei est quod Moyses
stere, vox illa Uei demonstrat, quia sub typo prae- concilium .lethro non despexerit, qui etiam vexa-
dicatorum de equo dicitur in occursum pergit : tus dicitur propter eos qui exacerbabant spiritum
armatis {Job xxxix, •21). Quapropter in quantum ejus. Quam seilicct ve*xationem multa magis qui-
causa exigit, in quantum loeus admittit, debet Ubet prtelalus iucurret, si culpas delinquentium
rector pro subditis suis semetipsum
Nee non redarguit. Hinc ad Ezechiel dicitur
objicere. Fili fio- :
timeat, si neeesse est, eorum
pro fra- minis, noli exasperans esse [Ezec/i. u, 8). Sicut
inimicitiis
p enim mah Deum
terna pace obviare, nec per audientium duritiam exacerljant mala quselibet agen-
a corrigendi studio cessandum esse, ut docet Eli- do, sic et boni qui malis pra^Iati sunt, Ijona reti-
seus, qui in persona Clu'isti contra Joas regem cendo. Nisi enim propheta, eum ad loqueuda ver-
quasi eontra negligentem prtepositum iraseitur, eo ba mittebatur, obediret, omnipotentem Dominum,
quod teiram, id estpeccatorem.cuidicitur Ter7-a sicut popidus de perverso opere, sic de suo sden-
:
es {Gen. m, 19), non amplius quam ter percusse- tio exasperasset. MaUs itaque culpa est perversa
rit. .\it enim, quia si quinquies aut septies per- agere, bonis recta reticere. In hoc ergo cum malis
cussisset, plenam victoriamcaperet quia si rector etiam boni Deum simul exasperant, quia cum
;
dieere poterit Annuntiavi jitstitiam tuam \Psal.
: perversa non inerepant, eis per suum silentium
XXXIX, lOj, quamvis ipsi contemnaut, plena tamen proficiendi licentiam pra;stant. Nam plerique sic
mercede donabitur. imprudentes sunt, ut vel malum non cognoscant,
X. .Non autem, ut jam diximus, recens videatur, quod committunt, vel tanto minores culpas suas
quod mater Ecclesia, vel rectores ejus, aut familia a?stimeut, quanto minor eas invectio castigat. Isti
non solum a paganis, sed etiam a suis tiliis tanta igitur si recta non audiunt, in suis pravitaUbus
nostro tempore patitur. Quandoquidemapud prse jacentes, per ignorantiam securi sunt.
dictos Patres, qui sapientia et virtutibus signisque .\1. Sunt autem plerique qui verba Dei nec aiu"e
fulgebant, tantopere persecutio grassata sit. Nam corporis audire dignantur, quos malignus hostis
quisqius eis Patribus in fide et gradu succedit, ita possidet, ut eos nullo confessos pra-dicationis
neeesse est ut quasi plebs ad speciem matris em- jaculo dereliuquat sicut a Deo ad beatum Job
:
pta Patres suos eadem patiendo sequatur. Quod de eodem hoste dicitur Non fugahil einn vir :
autem quisquis doctor sibi prfmum, tum subditis sagUtarius (Job xli, 19). Sagittfe sunf verba Do-
spiritaliter soUicitus sit, verbis Apostoli monstra- mini, ut est illud Sagittm tuse acutse (Psal. xliv,
:
tur, qui de Thessalonicensibus ait : Vos tesles 6). Arcus vero qui ex cornu flt et corda, Ve-
eslis, et Deus, quoniarH sancte et Juste fuimus, tus Testamentum propter rigoris duritiam, et No-
subaudi, apud vos. et scilis qualiter unumquem- vum propter misericordiw flexibihtatem signifi-
que vestrum tanquam pater filios suos deprecan- cat quia quisquis ab illo pleiie capitur, verba
:
les vos et consolantes testificati, ut digne ambule- preedicantium jam audire dedignatur. Unde pec-
tis Deo{I T/iess. n, 10, 12). Qui paulo ante proe- catis prsecedentibus irascens Dominus, his quos
miserat : Facti sumus parvuli in medio vestrum, juslo judieio deserit per prophetam dicit Inimit- :
et tanquam si nutrix foveal fiiios suos, ita desi- tam in vobis serpentes regulos, quibus non est in-
deranles ws cupide volebamus tradere vofm non cantatio (Jer. vxii, 17) ; id est talibus dtemonibus
5*)9 S. ODOMS ABBATIS CLU.MAGEiNSIS II. 600
vos tradani. qiii nulla pivtdicautium e.xhortatioue A A'e timeas, inquit, quia Dominus exa.^ipcrans csl
quasi incantantium carminibus a vobis cxcu- [Ezech. II, 6) ; timeri enim homo debuerat, si ipse
tiantur. auctorem omnium ut homo limuisset. Qui eniin ul
XII. Alii subdole seducuntur, pro eo quod Do- supra diximus, Dcum non timet, homo non est.
iiiinus dicit : Servtis sciens voitiHtalem domini .Nam qui rationis scnsum ad ti-.orem Dei non ha-
aui, et non facicns, vapttlabil mullis [Luc. xu, buit, tanto minus timendus est, quanto hoc quod
47) ; putantes ignorantiam impunitatem esse pec- essc debuit non est. Debent autem in metu haberi
cati. Quibus lioc intimandum est, quia aliud est isti qui mcmbra sunt omnipotcntis Dei, et si ipsi
ncscire, aliud est nolle hoc namque tarditatis
; conlristantur, Deus qui in ipsis habilat oilenditur,
rst, illud superliia,'. Talcs iyitur excusationem uon ot ipsi in terra reprehendere solent quod Deus
habent, quia, si vcHent, scirc poterant. C-onlra redarguit e cado. Mali vero, ut diximus, timondi
quos nimirum in Job de Deo dicitur Qui in jnanu non sunt. Unde rarsus eidem prophetse dicitur
: :
omnitim siffnal, ut yioverint singuli opera stta Ne timcas eos, et quia tales derogare solent, ad-
(Job sxxvn, 7) homo quippe sic rationaliilis est
; junctum est, neqtte sermones eorum [Ibid.), quia
conditus, ut quod egerit ignorare non possit. Na- increduli et subversores sunt tecum. Qui tauto iu
turali enim lcye scirs compellitur, seupravum seu b suis derogalionibiis limendiUion sunt, quanto non
rectum sit quod operatur.Nam a justo judice tuii'! placcre Deo probantur. Stidtum euim valde est, si
pro factis suis aut punitur aut remuneratur, si illis placere quaerinius, quos non placere Deo sci-
non potuit scire quod fecit. Ipsi etenim qui erudiri mus. Nemo enim potest in una eademque re Deo
contemnunt, sibi testes sunt, quia sciunt dicere simul et ejus hostibus gratus cxistere. Amicura
quod agunt. Alioquin cur de quibusdam factls ergo Dei se deuegat, qui ejus iuimico placef. bndc
tanquam de bene gestis in ostentatione glorian- et sancti viri eos ad sua odia excitare non me-
tur ? et rursus cur in ahquiljus suis actibus videri tuunt, quos Deum non diligere cognoscunt. Ho-
erubescunt ? unde quidam sapiens dicit Cum sit : rum itaque derogatio vit;B nostrse probatio est,
timida nequitia conscientia; dat testimonium con- quia nisi aliquid boni haberemus, malis non di-
dcmnatio, quia dum timor conscientiam arguit, spliceremus. Sciendum veio est, quia linguas de-
ipse sibi testimonium perliibet, quia sit mahim traliontium sic;it noslro studio non debemus exci-
csse quod sciri formidat. Fugiant ergo iniqui liu- tare ne per suam maUtiam exci-
ipsi pereant, ita
manos semetipsos certe fugere non pos-
oculos, tatas debemus Eequanimiter tolerare, ut nobis me-
sunt. In peccatum enim quod commiltunt prius ritum crescat. Aliquando autem etiam cohipescere,
p ue, dum de nobis mala disseminant, eorum qui
contra se judicium rationis inveniunt. et post ad
disfrictionem ajterni judi.'is pcrducuntur. Et hoc audiro nos ad bona poterant, oorda innocentum
cst forte quod per Psalmistam dieitur Ahijssus corrumpaut. Hinc est enim quod Joannes obtrecta-
:
ahyssuni invocat {Psal. xli, 8). Abysso enim abys- toris sui linguam redarguit, dicens Is qui amat :
sum invocare est de judicio ad Judicium perveni- primatum gerere in eis diotrepes non recipit nos.
re. Eant igilur prcedicatores sancti, redarguant Propter hoc si venerocommoncam ejusoperaqufe
facta peccantium, auditores autem pravi conlem- facit verbis malignis, garricns in nos. Quantiun
nant vcrba istorum, dofendant quantuui voluerint ergo ex nobis cst, ut Hieronymus ad Galatas tlicit,
pravitates suas, atque i:iipudentcr gestas impu' nulUus inimicitiam commovere debemus, Quod si
dentius defendendo multipliceut. Certe ipsi sibi in loquentes veritatem aliquos meruerimus inimicos,
conscientia testes sunt, quia excusabiles non sunt. non tamen nos inimici sumus eorum, quoniam iUi
XIII. Quidam vero non solum aibnonitionis ver- inimici sunt veritaiis. Unde et ipsa Veritas dicit ad
ba contemuunt, sed ctiam contra admouitores ve- .\braham [nimicus ero inimicis tuis {Exod. xxiii, :
hementerscandalizantur. Et quia scandalum valde •22). Quod utique non iieret si Abraliam pcr culpam
periculosum est, idcirco boni viri frequcntei' ma- suam inimicitias eorum meruisset. Item ipse Kie-
lunt tacere, quam malos loqueudo scandalizare. ronymus in eadem epistola ad Galatas Si fieri po- :
Qui tamcn nec tacendo securi sunt propter illud test ut pariter et Deo et hominibusplaceamus.pla-
:
Si non annunliaveris iniquo iniquitatem suam, cendum csl liominibus. Si autem alitor noi! pla-
sanguinem ejus de ntanu Uta requiram [Ezech.m, ceanius hominibus nisi Deo displiceamus, Ded
18). Ex qua re nobis consideraudum est, quia in magis quam homiuibus placere debemus.
quautum sine peccato possumus, vitare proximo- XIV. Sed dum Jioc dieitur, illud nos vehemen-
rum scandalum debemus si autem de veritate tius contristet, quia mentes pravorum tanto obsti
;
scandalum sumitiu-, utilius permittitur nasci scan- natius summa odiunt quanto arctius inlimis ,
dalum, quam veritas rehnquatur. Quod veritatis inhtesenmt quibus neque hoc sutflcit ut ipsi :
magisler suo facto probat, qui in quorumdam pereant, sed adliuc quod est deterius , cum
,
cordibus scandalum ne gigneretur, tributum quod quoslibet argui conspiciunt, corripientis inere-
non debuit dedit et rursum generari scandalum
:
pationibus obviant, nc saltem alii corrigantur.
contra veritatem in quorumdam cordibus videns. Unde bene et de capite eorum dicitur : Protegunt
eos in suo scaudalo remanere permiserit dicens : iunhrx uinbram ejiis [Job xi.. I7l Uinbrse quippe
Sinite illus, ctKci sunt, duces cxnortim 'Mattk. xv, sunt diaboli omnes iniqui, qui dum imitationi
)4). Hocin libro vn Ezechiehs. Itom m lilno x : iuiquilatis ejus jnserviunt, quasi ab ejus corpore
,
601 COLLATIONUM LIRRI TRES. LIB. Ilf. 602
imaginis speciem ti'ahunt. Umhrfe umbram piote- A sua difiicile pronuntiat audiri, cur doctor contris-
gunt, quia peccatores quique, in qiio sibi male tetur si inadmouitione sua contemnatur ?
sunt conscii, in eo et alium peccautem defendunt. XVI. Pravorum sane duriha nimis obcalluit. Si-
Quod hoc uimirum stiulio faciunt, ne dum culpa, cut unicuique talium Deus per prophetam dicit :
in qua et ipsi obligati sunt, in ahis corrigitur, ad Scio quia durus es tu, et nervus feriens cervix lua
ipsos quandoque venial. Quos enim simihs reatus {Isa. XLvni, 4). Quod dum vos perpenditis, timeo
sociat concordi pertinacia, etiamdefensio perversa molestum vobis fleri, quia tantum ad iricitandum
constipat, ut de facmoribus suis alterna se invi- priedicandi offlcium exaggeramus : et idcirco vel-
ccm defensione tueantur. Se igitur tcgunt dum lem ut alius aliquis exitus in hac necessitate pa-
ahos protegunt, quia suam vitam prasvident im- tuisset. »am scio prophelam dixisse In salicibus :
peti, unde alios eoasideranl libera correptione in medio ejus suspendimus organa nostra [Psal.
coafundi. Sicque lit ut summa criminum dum r.xxxvi, 2), id est, inter valde obstinatos, videlicet
defeuditur augeatur, et uniuscujusque nequiUa eo quia sicut salices fructum boni operis non ferunf
sitad perpetrandum facilis, quo difQcilis ad pu- verba prEedicahonis reticemus. Hinc ipse ait :
niendum. Scelera quippe peccantium tanto ma- Obmutui et silui a bonis, et humiliatus sum [Psal.
jora incrementa percipiuut, quanto per defensio- b xxxvui, 3). Et Jeremias cum se minime audiri
nem potentium diu inulta tolerautur. conspiceret, silenhum appetit dicens Non re- :
.\V. Qiucunque vero verba Dei audire nolunt cordalmr ejus neque loquar ultra in nomine il-
ipso coutemptu non esse ex parte Dei se produut lius [Jer. xx, 9). Sed veri prasdicatores dum cons-
Sed quantumlibet calcitrent, admonendi tamen piciunt quod ipsis non corripientibus iniquorum
sunt, ne sanguis eorum de manu pastoris requira" facinora crescunt, vim quamdam in corde susti-
tur Si, iuquit, lu annuntiaveris impio, et ille non
: nent, donec iii apertse correptionis vocem erum-
fueril conversus, ipse in iniquitate sua morietur pant. Uude et alter ex eisdem prophetis, cum prop-
:
tu autem animam tuam liberasti (Ezech. iii, 19). ter incorrigibiles tacens diceret Siiui a bonis :
Tunc enim, sicut in expositione hujus verbi dici- (Psal. xxxviii, 3) zelo charitatis iUico exardes- ;
tur, subjectus moritur sine te, quando in actione cens subdidit Et dolor meus renovatus est (Ibid.). :
mortis conlradictorem habuerit te. Nam morh, cui Concaluit cor meum intra me, et in meditatione
non contradLxeiis, adjungeris. Hoc ergo rector mea exardescet iguis. Alter vero cuin diceret ;
faciat, ue morieute subdito moriatur, mahs vide- Non Loquar ultra nomine illius (Act. iv, 17) mox ,
licet actibus contradicat, ut scriptum est Dis- eodem igne succensus adjun.xit Et factus est ser-
: ;
curre, festina, suscita amicum tuum {Prov. vi, r, mo ejus in corde meo quasi ignis cestuans in ossibus
3). Si vero speculatore tacente impius moritur, meis, el defeci ferrenon sustinens (.Jer. xx, 9). Au-
constatquidem quia dignus non fuit ut ad Deum divi enim contumehas multorum. Sic ergo zelus
sermo heret iUe tamen eum occidit, qui huuc ta-
: charitahs in sanctis viris dum reprimitur augetur
cendo morti prodidit. Hinc enim bcatus Grego- qui nimirum ita sese consolantur, ut iii voce
rius subdit Pensandum est quantum connexa
: erumpentes quod corrigere non valent saltem
siat peccata subditorum atque pr»positorum. iucrepare non cessent. Superest tamen ut, sicut
Qiiod enim nos digni pastores non sumus, ex ves- dicit Prosper, qui verba despiciunt, opera bona in
tra culpa est et quod vos ad iniquitatem deflui-
; doctore videant, quae venerentur ; et si contigerit
tis, ex nostro hoc rcatu est, quod o]:)sistentes in ut a potentioribiis vel ab alienigenis contemnatur,
culpa non habetis.Vobis ergo et nobisparcitis, sia sibi vel suis prtedicator canat dicens, cum Josue :
pravo opere cessatis. Vobis et nobis parcimus, Ego autem et domus mea sequimur Dominum
quando hoc quod displicet non tacemus. Sed nos (Josue xxiv, 17). Nam et ipsos tideles plus per
alienas mortes nostris peccatis addidimus, et tot excmpla quam per verba prottcere certum est, et
occidimus, qiiot mori quotidie tacentes videmus. utraque sibi necessario oonjungitur, ut quod lo-
NuUum quippe, sicut isdem doctor perhibet, tale quendo quis prtedicat faciendo conlirmet.*'
sacrilicium Deo est, sicut estzelus animarum. Hoo .Wll. .\pud eos autem qui verba prcedicationis
zelo quia Phinees unum adulterum pugione utcunque pahuntur audire, illud oommemorandum
transKxil, iram Dei protinus ab oinni populo est quod Deus ad prophetam dicit Sijudicas eos, :
removit. Hunc quia Heli non habuit, tandem fiii hominis, si judicas eos, iniquitatespalrum suo-
iram Dei contra se inexshnguibiliter accendit. rum oslende eis (Ezech- xx, 4). Et iterum : Filii
Ut autem in liac ditficultate aadieudi, qua docto- hominis, ad gentes apostatrices mitto te, ad filios
res contemnuntur, Ueus eos consolaretur, cum IsraeL; patres eorum prsevaricati sunt pactum
Ezechiclem prophetatn ad fiUos Israel mitterei, meum (Ezech. ii, quousque subjungit Si
3;, etc, :
sermoni suo frequenter iuterponit : Si forte au- forte veL ipsi audiant hoc (Ibid., o). Sane quod eos
diat, et, si forte quiescant (Ezech. ii, 7). (n quo apostatrices appellat illis maxime congruit qui per
adverbio dubitativo uotandum est, quia propheta monasticam professionem ad sfficuJaria desideria
etiniuitur, et audieiitium duriUa designatur per : relaliuntur. De quibus scriptuiu est : Vie peccatnri
quos videUcet innuitur, quia nec tacere debet is inyredicnti duabus viis (EccLi. ii, 14). Apostata
qui prsedicandi offlcium suscepit, nec pro audilo- namque retrocedens interpretatur.Qui veromanum
ruiu duritia constristari. Si enim ipse Deus verba suain in aratro miserit, si retro rcspexerit, utique
:
603 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. fi04
apostatare convincitur, ut niillatenus re^no Dei A opere, si quosdam suo repiobat de
iu jiidicio
aptus, ipso Deo testante, pronuntietui-. Et in nona otioso sermone, Scis qua morte Ananias multatus
iiiEzecliielem hoiueiiaperhihetur, quiasicut apos- cst, qui pecunias quMs Deo voveral parlim sub-
tataesl qui de (ide recedit a Deo, ita qui ad per- tra.xit. Si igitur morte dignus fuil, qui iiummos
versum opus post professam relationem i-edit ab abstulit, pensa quibus dignus sit, qiii scipsumper
omnipotente Ueo, apostata absque uUa dubita- professionis su£e obUvionem Deo sul)straxit. Ecce
tione deputatur, etiamsi fidem tenere videatur. An facti tui trislitia adductus mcErens loquor, et fa-
non est apostasia, de habitu vel vietu traditiones teor, siipernam misericordiam admiror, eo quod
patrum contemnere, cum Deus terminos palrum te superbientem videt, el tolerat eifugere vitam :
trausgredi interdixerit, despectaque victus quali- conspicit, et tameu adhucad vitam reservat. Cum
tate vel quantitate per beatum Benedictum prffi- vero isdem Venantius in gravissimam tegritudi-
ftsa,sanguineasdapes cum filiis Israeldesiderare? nem incideret, Gregorius audiens Joanni episjopo
Manna et mensuram gomor oUas rescripsit, dicens
despicientes et Fraternitatis vestra; scripta :
carnium desiderantes corde reverti ad .t^gyptum suscepi, quM mihi de dulcissiuii tilii mei domni
redarguuntur. An non est apostasia. humilem Venanlii ;egritudinc loquebantur, qua audita la-
vestitum spernere et decorem vestimenti quioreie, B crymw mihi per gemitus erumpebant. Vestra
cum angelus apostata perfectus decore superbiens igitur sanctitas magnam ei curam adhibeat, ex-
in lartarum ruerit ? Et an ventrem colere non est hortando videhcet, rogando, terribile Dei judicium
apostasia, cum flens Paulus protestetur quod h- proponeudo, inellabilem ejus misericordiam pro-
gurgitones inimici sanctee crucis s mt, et ventrem mittendo, ut vel in extremo ad debitum proposi-
proDeo habeant ? Nobis, mquam. haec apostasice tum redeat, iie ei lantus in judicio reatus obsistat.
verha conveniunt, quandoquidem religionis habi- Etconsiderandum quod hunc beatus tiregorius
tum per tot retro annorum curricula retentum domnum oro blandimento vocat. Quod si nunc
lascivientes quique inter nos et petulantes in hac verba Dei vereri neglexerint, fiet eis illud beati
nostra a>tate raulare ausi sunt. Jobquod de iniquo dicit Cum reddideril ei Deus :
Quid isti in die judicii dicent, vel quales
.XVIII. vicem, lunc sciel : videbunt oculi ejus interfectio-
apparebuut, usque ad quos rehgio decurrit, et nem suam, et.de furore Onmipotentis bibet (Job
in quorum manibus collapsa est ? De occultis XXI, 19). Dissimulat impius retractare malaquaj fe-
suis ipsi viderint, de quibus dicere pudet. Hoc cit, sed tunc sciet quid fecit, cum de furore Omni-
taiuen unnm constat, quoniam ob id exterius potentis bibere coeperit tunc oculos inteUigentiae :
mutautur indumenta, quia interius mutata sunt reserabunt, quos nunc superbia claudit.
q
corda. Diserat Deus per Jeremiam Videle si fac- .\l.\. Pioli dolorl postquam princeps hujus mun-
:
tuin est hujuscemodi, si mulavit gens deos suos, di foras abjectus est, per nos iterum intromissus,
et certe non sunt dii. Populus vero meus tnuki- mj^sterium iniquitatis operatur in filiis diffldentise
vit gioriam suam (Jer. ii, H). Et in sequenUbus facienlibus voluntates carnis, et in studiis suis
:
Confregistijuymn meum, el dixisti: Non serviam seipsos abominabiles facientibus, pnesertim cum
y.Jer. 11, 20 .\onne et istis hoc convenit? .\am ul
1. prinoeps apostolorum prseteritum tempus ad vo-
ita comparatum sit, omnes qui ad usum hujiis luntatem eorum consummandam sufficere dicat
vitaj quaslibet artes exercent, sic eas utique ge- Qui ambulaverunt, inquit, in luxuriis et vmoien-
runt, sicut a magistris didirerunt, et illis utensili- tiis (I Petr. iv, 3), etc. Et cum doctor gentium nos
bus utuntur, quoe iUi actui, cui intensi simt, con- contestaretur dicens Testificor in Domino Jesu, :
veniunt, ut nautfe, sutores, vel fabri. ki nos soli ut jam non ambulelis sicut gentes, qua tradide-
monachi inslrumeiita bonorum operum, qute runt scmelipsas impudicitiae. Vos autem non sic
sanctus Benedictus ad percipiendam coelestem didicistis Chrislum [Eplies. iv, 17-20). Sed nos, ut
vitam construxit, abjicimus, solique nostrse video, in eadem luxurias confessione concurrentes,
professionis desertores, lineas, quas Deus per reddemus rationem, ut praedictus Petrus subjun-
magistros nobis ostendit, nunc ad dextram. nunc git, ei qui paratus est judicare. Licet vero jam
ad sinistram Iransgreilimur, nec bonorum ope- tempus advenerit, quo sufficientUjusad insinuanda
rum instrumentis, sicut a magistris tradita sunt, Dei judicia prEeteritismiraeahs peccatores raro fe-
utidignamur. Quamvis autem crudehtas cordis riri solentde uostro tamen ordine nonnuUos evi-
:
in talibus occaUuit, quee multo obstinatior atque denti ultione plexos uon ignoramus. Nam quidam
ad corrigendum difficiUor sit quam laicoium ta- : apud Senones Hucbertus nomine duas sibi mulieres
men admonendi sunt et ipsi, quoniam quoad vi- uoolc vidit astantes, qua» uon eus, quse venire sole-
xerint mutari in mehus possunt. Sicut beatus bant, videns, phantasias inteUe.xit. .Vccurrunt qui
Gregorius Veuantium ex monacho patricium aderant, sednemomuUeresnisi ipsevidebat : fugit
commonebat, dicens : VeUs nolis, locuturus sum ergo in ecclesiam, sed hanc quoque phantasticis
tibi, quia aut te cupio salvari, aut de tua morte mulieribus plenam reperit inter quas una quasi :
me eripi. Culpam ergo tuam, et distrietionem fu- regina sedens jussitiUumappreheudi et verberari.
turi Judicis dum vales evhorresce. ne iUam lunc Ciim codicem sancti EvangeUi arripiens vole-
ille
amaram sentias, cum nuUis eam fletibusjam eva- bat se signare, nec poterat, LUa vero dicebat :
das. Pensa quid facturus est Deus de perverso Tardeest, jam mihi traditus es. Sonciatibus signis
«09 COLLATIONtJM LIBRI TRES. — LIB. III. 606
vicini acciirrunt. lUe coUapsus in terram verberd- A quis orgo non vult uri, exsiUentem igniculum non
batur, proiude vociferans dicebat quid videret, quid sinat supercutem suam.licet paululum, remorari.
sentiret. Cum hoc diu fieret. et pliantasia? discessis- Nec prsetereundum est, quod in prredito cffinobio
sent. lii qui foris erant discedentem turbam mu- cuidam puelte morienti maUgnus hostis apparuit,
Uerum per pontem egredi conspexerunt ; Ule post quffi vehementer intremiscens, recordata est quod
paululum Hoc abba Gorlantius refert. Quis-
obiit. unam aculam sine licentia habere, quam de loco,
quis ergo dulcedine meretriciset amplexu deleeta- ubi lianc esse dixit, sorores detulerunt, sed deemon
tur,hujus amariludinem absintlin animo proponat. non recessit. Ula vero aJiquid proprium se adlmc
X.\. Heduensis coenobii prtepositus quamcunque habere cognoscens pro quo maUgnus hostis
occasionem reperire poterat, carnibus inhianter instaret. tandem recordata. Tum, ait, filium seri-
vescebatur. Quod scilicet vitium cum nuUatenus cum ad spondam habeo, quo vix reperto et aUato,
fratres emcudare possent, ipse cum quadam vice mox diubolus recessit, et pueUa quasi subridens
carnes comedere veUet, qua os impleverat,
otla, miiiravil. Ista forsitan parva et iudigna relatu
strangidatus obiit. AUus quoque de coeuobio l)u- judicabuntur ; sed Deus, qui, ut dictum est,
si
rensi progressus ad quamdam viUam, petiit ab facit magna et inscrutabiUa, ista nostro tempore
hospite suo carnes. Cum Ecce B facere diguatus est, quam magi.ipendimus, qui
iUe respondisset :
jam coquuntur; .^ccelera, inquit, in spito aliquid nec talibus digni fueramus ?
coquere ciUus. At iUe parabat carnes in spito, sed XXII. Si somnio tides adhibenda est, visionem
monaclius testuans partem de spito prfBcidit, et quam Guido monachus de Solemniaco vidit non
super carbones jactavit quam viuelicet torridam
: piget reforre. .Namque videbatur iUi quod GanzU-
cineribus excussit, et ori ingessit, sed mox cum num, qui paulo ante migraverat in ecclesia, et
praisenU voracitate vitam linivit. Quidam de Cor- blavinea cucuUa vestitus in ferefro custodiebatur,
marrino ;70), quem ego et levitates ejus ipse no- aute qucmdam abbatem veneranda canitie pro-
veram, cum IseUssimus sero se eubitum collocas- slratnm conspieeret veniam postulantem sed ;
set, tempore nocturni ofticii defunctus repertus prfedictus abbas dedignabatur propter blavineam
est. Quod et abbati lammoni conUgisse vel ipsi cucuUam, qua indutbs erat, dicens, quia non
vos sciUs. Sed et aUus quidem sancti Martini ca- cognoseeret eum, nec veniam ilU esset daturus,
nonicus domini Oberti archiclavis, camerarius sci- quousque regularem vestem acciperet. Tunc vero
Ucet, a dffimone arreptus tandiu vexatus est prffidictus GanzUnus surrexit, et ad eumdem
quousque spuitum exlialavit. Guidonem tremens
et valde confusus cucurrit.
XXI. Uuai sanctimoniales de monasterio pueUa-
^ nos discredimus. .Nam ipse GanzUnus cum
.Nec
rum, quod juxta nostrum Ualma situm est, ante fratribus ceUa:' Dolensis nuper fuerat, a quibus ea
hoc triennium ad secularem vitam regresstc sunt. voluutate rediit, ut vestem protinus mutaret,
Quarum junior intumescente brachio vitam post nihilque proprium esinde haberet. Credendum
paululum flnivit. Major vero cuidam scelesto se est igitur, quia Deus. qui judicat fines terree, id
conjunxit, et partum ita monstruosum peperit ut est lUiima hominis opera, hunc pro boua volun-
longius collum haberet quam sit una ulna. Sed tato in qua obnt, ad induIgenUam recepisset.
cum se iterum prostituisset, concepil quidem, talique indicio ad incitandum alios monstrare
sed edere partum non potuit quousque dirupto voluisset. Ista vero signa de proximo retuUmus,
ventre interiit. Fuerant enim usque ad tempu3 ut qui prisca non foimidant, vel recenUa perti-
iUud quo exierant bene conversatee. Ad hoc au- mescant. .\am iUi quos per carnem strangulatos,
tem egredi permissas sunt, ut de rebus parentum, et hi quos per luxuriam d;emoni traditos diximus,
qui forte nuper obierant, aliquid monasterio re- ob hoc in preesenU puniU simt, ut qui poenam,
portarent. Sed hac occasione s;eculum pergustan- qure eos sequitur, consideraie negUgunt, vel de
Deum. Ex quo apparet quam peri-
tes oblitaj sunt ea qua perempU sunt compungantiir. Nam quis
culosa peccandi UcenUa. Quod et AUpius ami-
sit absque metu audiat quod daemon per unam
cus sancU .\ugusUni lapsu suo probat, qui cum acnm et unum filum pueUre obitum calumnia-
hortaretur aquibusdam amicis theatrura adire, batur, nisi forte is Columba
cui propheta dicit :
lusum tamquam
detestatus est videre hujusmodi seducta. non liabens cor? yOse. unde vii, il.) Et
profanum. At lUi Imnc manibus trahebant. Ille dicitur, quia non limuerunt, nec homines fue-
claudens oculos, nec co);trahentibu3 reniti valens, runt? Si enim Ananias et Saphira propter avari-
jurabat non se ibi quidquam visurum. Sed cum Uam percussi sunt, cum ita persecntiones et in-
subito cachinnus in theati'o increpuisset, oblitus numerre necessitates noveUam ChrisUanitatem
est, et oculos aperuit. Cum iUico ita cor ejus iUec- cingebant, qua poena plectendi sunt, qui dictu et
tum est, ut vix post multum tempus ab hujus- exempla ai:Uquorum noverunt, et absque ingenti
modi ludo posset ab AugusUno remorari. Quis- necessitate pUisquam constitutum ost usurpavere?
(10) Quidam de Cnrmartino. Coenobio nempe Fundatum est hoc tempore Cormaricense creno-
i<
pagi Turonensis honore sancti Pauli constructo,
in biumsub iterioabbate,qui a b'^ali .MartiuiTuronen-
quod scriptor Clironici Lemovicensis Cormaricense sis Ecclesia tamexonUum quam incrementum sub-
vocat, aitque fundatum ab Iterio quodam sancti sequens habuit. » Vocaturque vulgo Cormery.
Martini monacho sub annum 782, his verbis :
607 S. ODONIS ABBATIS CLUNUnENSIS II. 608
De immutationc ipsi
vestitus autein qualitate vel A loqiiitui- ita proferantur. Ad vos mihi sermo con-
siBCulares coutra monachosindipruantur, quia sem- vertitur. Quid ergo dicetis? putasne patiemini, ut
per illa superbia detestabiUor est, qua? ibi sc oslen- uoa secuudum personam, sed veraciter agam vo-
dit, ubimajor humilitasregnaredebucrat. Eisigitur, biscum ? An libenter uceipietis quod lex Christi
qui in humilitalis habitu jactantiam coloris quaj- sacerdotali vos subjicit potestati ? Dedit enim no-
rmit, illud propheliciim congruit Fr07is nwlieris : bis potestatem multo perfectiorem tribunalibus
rtwetricis facta est tibi [Jer. Quibus nimi-
iii, 3). vestris. Aut nunquid justum est, ut a terreno
rum satius fuerat, ut voluntatem Dei magis quam cwlestia superentur ? ergo patienter quaeso, acci-
suam facientes, Eli» et Joannis imitarentur exem- pite, Ubertatem nostram. Scito te, quisquis es,
plum, potius quam divitis, qui puipura indutus et ovem gregis esse mei a Christo mihi summo pa-
bysso a Christo redai-guitur, et Herodis qui in veste store annumeratam, et a sancto Spiritu consigna-
fulgenti ab angelo legitur percussus ioteriisse. tam. Scito te inter sacra altaria cum veneratione
XXIIl. Occasione illius verbi, quo Deus ad pro- subjici manibus sacerdotis. Scito beatse Trinitati
phetam loquens filios Irael apostatrices gentes cultum lidemque debce. Noliimus insquales qui-
vocat, occasionem sumpsimus, qua contra nos dem videri, ut abjectos videUcet doceamus, et
miseros, non monachos ut falso nominatur, sed g vestras potenti* credamus, aut erga illos et non
siirabaitas (71), il est renuitas, qui jugum regula- erga vos utamur Ubertate, quam nibis Christus in
ris disciplince ronuimus ista diceremus. Scd quid Eeclesia dedit alioquin lUis potius consulere, vos :
fiet cum jam nec patriarcharum exempla, nec vero descipere ac uegUgere videremur. Quorum
prophetarum m^-steria, uec apostolorum spicula itaque majorem curam habere dignum est? tanto,
uec quorumlibet sanctorum Patrum verba, quin inquaiu, majorem, quanlo ad multorum perni-
etiam nec sancti Evangelii tonitrua cordis nostri ciem pertinet. quid a vobis erratur, et rursus
si
duritiem emollire valeant ? Ita omni religio in multorum consuUtur, in quibus justitiam
saluti
contempu est, ita cuique libitus dominatur, tenueritis et clementiam. Tu, o homo, qui, licet
ut iUu 1 poeticum nobis convenire videatur : aliis pri^latus sis, cequaUs tamen natura tibi est
C.Ttera sunt curac, Deu.« csl oblivio solus. cum ilUs ; memento igitur quantum Deo debitor
Hoc tamen quod propheta post iUud verbum su- sis, super eequales tribuit potestatem.
qui tibi
perius dictum Deus subjunxit, si forte et deinde Noli attendere quid potes agere, sed quid debes.
vel ipsi audiant, maguopere pensandum est quan- Ipsius enim dispositione gladium portas, non ut
ferias, sed ut communeris, quem utinam impol-
tam vim habeat. Si forte etenim dubitativum ad-
verbium est, quod id videUcet verbum Dei idcirco c '"*"'^ restituas commendatori Christo, qui idcirco
scrmoni suo interse:it, ut paucos esse significet potestatem divinitus tribuit, ut quos sanct<e Ec-
qui correptionem ejus recepturi sunt. Sed et pree- clesicB auctoiitas propter propriam virtutem ab
dicatores suos consolatiir, et exhortatur ut cum oppressione pauperum frenare non sufficit, per
;
meminerint quod ipse Ueus in suis sermonibus se istorum opitnlationem comminuat. Hinc Deus ad
contemnendiim insinuet, el tamen ad contempto- Job Nunquid calet rhinocnros servire tibi, aiit
:
res suos loqui non cessat, non contristentur, udem confringit glebas valliiim post te? {Job xxxix, 9.)
sancti prsedicatores dum contemnimtur, sed nec Subaudi : me, quia non hominis, sed
sicut post
omnino a correptionis officio uliatenus cessent. Dei virtus est, ut potens qiulibet ad ccelestis disci-
Nam et hoc quofl addit vel ipse, magnum pondus pUnae provectum potentiae sua; culmen humUiet.et
habet, eisque nimirum congruit qui prajdecesso- excrceat, oppressoresque humUium quasi glebas
res suos recolunt punitos qui tamen eos imitari
:
refrenet. Sed quid Uet ? Nam juxta Isaiaui, qui a
non desinmit, et evestigio tribulationes sicut ipsi malo recedit prnsdae patet. Principes socii furum
patiuntur, vel ipsi, inquit, id est qui praedecesso- diUgunt munera, pupiUo et vidus! non judicant,
rum suorum exemplum in adjutorium correptio- quibus per Sapientiam dicitur vos qui placetis :
nis habere poterant, qui et aiflicti, obsessi, con- P vobis in turbis, data est vobis potestas a Deo, qui
clusi, omnia quie in hoc mundo habuerunt bona interi-ogabit opera et cogitationes vcstras, quo-
perdiderunt, urbes erutas, eversa castra, depopu- niam cum essetis ministri regni illius, non recte
latos agros, suffossas ecclesias vident et tamen judicastis, neque secundum voluntatem Dei am-
:
eosdem preedecessores suos ad iniquitates se- bulastis. Horrende et cito apparebit vobis quoniam
quuntur, nec ab eorum elaUone mutautur, aut judicium durissimum in his quiprwsunt fiet (Sap.
recedunt, propter quam eos toties plecti c^n- VI, 3-6). Exiguo enim conceditur misericordia, et
spexerunt. fortioribus fortior instat cruciatus.
XXIV. Potentiores quidem tanto cautius aUo- XXV. Ne igitur, o prLncipes. comminationes istae
quendi sunt, quanto et laxiorem vitam tiucere per- vos maneant,si potentes estis humiUamini sub poten-
mittuntur, et ipsi sua potentia veluti quadam su- ti manu Dei; mementote quaUa vitia vicinius poten-
perbiendi materia re se humilient incitentur. His tiam comitentur. Solent enim potentes superbire,
ergo verha Gret;orii Nazianzeni, quse in Jeremia de teraporaUbus gaudere, et iit sitquod abundanter
(71) iYow monachos, sed sarabailas, id est re- nedictus cap. I Regulae, ubi et quinam sarabaitte
nuitas. .Monachorum quatuor genera coenobitse, : forent explicat.
anachoretse, sarabaitse, gyrovagi, sicutnotat S. Be-
fi09 COLLATIONUM LIBRl TRES. — LIB. IIL 610
expendant, vel habeant, solcnt aliena concupis- a Et item : Audite,principes, qui ahominamini judi-
cere. Contra superiiiam naraque Scriptura dioit : cium, et omniarectapervertitis, ahscondam faciem
QxM superbit terra et chih1 {EncU. x, 9). Contra menni a vobis, sicut inale egistis (Mich. iii, 9, 4).
tcmporale gaudium dicitur: Risus dolore miscebi- Et ut ostenderet se esse qui in servis suis omnia
tur (Prov. XIV, 13). i\'am quomodo innocens erit adversa pateretur, ad beatum Job ait : Nunquid
cupidus, quoniam videlicet cupiditatem Apostolus impetus aquarum operiet te?(Job xxsviii, 34). Su-
sauctus etiam idolis comparat, dicens Avaritia, ; baudi, ut me, quoniam iniqui per prffidicationem
qii;i: est idolorum servilus (Ephes. v, o): et sanctus sanctorum loquentem quidem audiunt, sed non
Gregorius de liac disputans perlubet, quia quis- intelligunt, et per afflctos patientem vident, sed
quis avaritiee subjectus est, a cultu idolorum adliuc non considerant, Quapropter audiant consilium
liber non cst? Jubentur quoque non sperare in sancti Jacobi dicentis Agite nunc, divites, plorate
:
incerto divitiarum, sed in Deum liene facere, facile ululantcs in miseriis qux supervenicnt vobis. l)i-
tribuere. Et ut suis tantum, et non alienis utantur. vilix vestrse pulrefaclx sunt, et vestimenta vestra
dicit eis .loannes Baptista : Neminem concutiatis a tinea comesla sunt, aurum ct argentum veslrum
neque calumniam faciatis, et contenti estole stipen- seruginavit, et wrugo eorwn vobis in testiiuonium
diis vestris (Luc. m, 14). n erit, et manducabit carnes vestras sicut ignis (Jac.
.X.XVl. Illis vero qui rapiiiis pauperum pascun- v, 1-3). Alioquin cum hfec illorum umbratilis dc-
tur severiusobviandum est. .\am et illi qui pau- lectatio et transitoria pauperum pervolaverit afflic-
peres quidem nou affligunt, sed tamen alllictori- tio, fiet Ecce servi mei come-
utrisque illud Isaite :
bus eorum resistere noncurent, veliementer utique dent, et vos esurieiis, ecce servi mei hibent, et vos
peccant. Isti ergo noverintquia solatium sui adju- sitietis, ecce servi mei Ixtabuntur et vos confun-
torii Deo subtrahunt, dum pauperes ejus non demini(Isa. lsx, 13), et quid multa? omnis totius
defendunt. Sicut enim in suisgravatur, ita etinipsis Scriptura; comminatio jaculatur in eos, nisi resi-
refovetur. Unde scriptum est Et in ser'vis suis puerint.
:
consolahilur (II Mac. vu, 6); et ipse qui non est XXVII. iNon ergo tetentur, et dividant spolia, re-
mecum adversum me est (Matth. xii, 30). Et Pau- mordeantur illius verbi memoria, quo dicitur Vse :
lus: Adjutores Deisumus (I Cor iii, 9). Et prophe- qui prsedaris, nonne et ipse prxdaberis ? (Isa.
ta Non ascendistis ex adverso neque opposuistis xxxiii, 1.) et quod in Job perhibetur, aufertur vio-
:
murum pro Hierusalem (Ezcch. xni, 3). Raptores Lentus ahsque manu (Job xxxiv, 26). Videt enim
veio cogitent quia dum pauperes lasdunt, usque raptor quos rapit, sed eos qui in morte illum rap-
ad Dei ipsius lajsionem manus extendunt. Vox „ turi sunt non videt, aufertur itaque absque manu
enim ipsius est Quod uni ex his minimis fecistis,
: qui violentus manu fuit, quia subito exitu urgente,
mihi fecistis (Matth. xxv, 40). Cum ergo affliguut invisibiliter rapitur, qui visibilitcr rapiebat, et rap-
pauperes, utique Deum affligunt,sicutipsetestatur tores suos non videt, et tamen ad exitum impelU-
dicens: Saule, Saule, quid me pcrsequerist (Act. lur. Nunc enim dum quisque violentus quos vo-
XXII, 7). Cfelum jam asoenderat, et adhuc Sauli luerit opprimit, dum omne quod nequiter concu-
persecutio bic sua membra tangebat. Sicut eniiu piscit, exercere permittitur, lit s;epe ut in majore
per bonos loquitur, dici.nte eodem Paulo An : ex- non stat^m percu-
cordis caecitate prosiliat, et quia
perimentum quxritis ejus qui in me loquitur titur, quia poena ejus in posterum ditlertur, nequi-
Christus? (II Cor. \m, 3). Sic ipse in afflictione tiam suam aut a Deo videri non putet, aut hanc
humilium laceratur, dicente Malachia 5/ a/T^/f/e/ : ct non disciplere credat. Unde et eamdem nequi-
homo Deum, quia vos configitis me, maiedicti estis tiam corrigere negligit, pro qua non statim ultio-
gens tota qui conficjitis me (Malac. iii, 9). Et non nem iucurrit. Sed superiori verbo de Deo subjui:-
solum qui affligunt, sed etiam si nimis sua qui gitur: Oculi ejus super vias hominum, et omnes
ditiores sunt vendiderunt, utique peccant. Unde vias eorum considerat (Job xxkiv, 21), Tunc enim
et Amos Audite qui conleritis pauperem, qui
: Deus non considerare nequitiam credebatur, quan-
dicitis; possideamus egenos, et quisquilias fru- do violentus iste omne malum quod poterat inulte
mcnti vendamus. Juravil Dominus. sioblitus fuero perpetrabat, et magna ejus patientia quasi quie-
usque ad finem et convertam omnia rantica
, dam negUgentia putabatur. Sed eat nunc, et ad
vestra in planctum, et novissima in diem amarum cpiamlibet violeiitiamprfesumendo prorumpat, vo-
(Amos VIII, 4, D, 6, 10). Item ipse Vso qui opulenti : luntatem suarum nequitias impleat, aliena rapiat,
estis optimates, capita populorum, ingredimtes innocentum oppressione satietur, et quia necdum
pompatice, qui dormitis in lectis eburneis, et las- percntitur, vias suas a Domino aut non videri exis-
civitis in stratis vestris, bihentes vinum in phialis tiiiiet,aut,(iuodpcjus est,approbari. Veniet profec-
(Amos VI, I, 2), quia videlicct dedignantur bibere to,veniet icternaet repcntina perciissio, et fuucco-
in rusticanis vasis, et quod sequitur : Juravit Do- gnoscet cuucta a Deo prospici, quaudo sc improviso
minus inmann sua,detestor ego superhiam (Ihid.H). exitu viderit pro cunctorum rctributione damnari.
Et Micheas: Noniic rcrlia. iiica hiina siinl , et ciim eo Tiinc in piena sua ocnlos ajieril f(uos diii tcniiit
qiii rfilc gradilur, ct r rnntrario populus tncus in claiisos iii ciilpa.Tiinc considcrare oiiinia veriimjii-
ndvcrsanum coiisurrnxit? Viduas ejecislis de domo dieem quando malorum suorum meritiim
sentit,
t-t a parvuiis tulislis laudem meam (Mich. ii, 7, 9). jam evaderesentiendo non possit. Tamen quemlibet
611 S. ODONIS ABBATIS CLUiNIACENSlS II «<-2
raplorem, ut in Esamerum beae silurus A morat. Dieendum est hujusmodi illudJob Scitote
dicitm-, :
ille piscis significat, qui alios pisces
cumjugiter esse judicium {Job xi\, 29). Et item Stali)» ut se :
devoret, ipso tameu capitur et voratur. Sed rap- movcrit, turl/abit vos, et letTor illius irruet super
tores utinam (jiue cos supplicia maneanl, vel utcun- vos \Job XIII, tli. Et itera Quid facietis cum se :
que addiscerent. Homo ille cu dictum es[ Slulte, moveril ad jwlirandum l)eus?(Job xxsi, 14).
:
nocte repetanl onimam litani abs te quss prxpa- : \\\\. Hi sane, quos praesens gloria et vita ni-
rasti cvjiis eriint ? [Luc. xn, -201 non condemnatus mis delei tat, quorum voce propheta dicit: itfan-
quod aliena rapuerit,sedquod in muliitudine ilivi- duccmus et bibamus, eras enim moriemur (/ Cor.
tiarum suaruui gloriatus sit. Sed neque ille purpu- XV, 32), dicere solent: Cur Deus divitias Imjus
ratus piopter rapinam interiit, sedquia eleemosy- vitre crcavit, si eis ad libitum uti non deljcmus ?
nam non fecit.Qualesergo suntChristiaui raptores, Sed sufficcre deberet illa vi^ eloqui, quo dicitiir :
vel quid merentur qui fratres suos occidunt, pro Nolite diiigere mundum, neque ea quae in mundo
quibus animas ponere jubentur? Occident, inquam, sunl quia si quis diligit mundum, non est chari-
:
dum atHigunt, quoniam non solum qui rapit, sed tas Pal7'is ineo {I Joan. ii, 15), et si guis amicus
qui mercenarium defraudal, par homicid;e perhi- vjus voluerit esse inimicus Dei constituitur {Jac-
betur. B IV. i). Et item Qui festinat ditari, non eril inno-
:
XXVIII. Cum omnis esset mmidus in mahgno po- cens [Prov, xxviu, 22). Quod in Esau expressum
situs, persuasum est lamen hominibus timere est, qui leatis ediUium praeoccupare gestieas, pri-
Deum, et nou solum non dillgere mundum, sed et mogenita quiB erat suo tempore percepturus
contemnere, ut pro amore sequentis vitte semetip- amisit. Hffic ergo, et multa hujusmodi sufficere
sos ad quEehbet tormenta tradidei-int uunc vero ; deberent, quia non potest solvi Sriiitura;si tamcn
cum universa ad eruditionem Christianorum perti- hoc humano metitur exemplo, sciendura quia
nent et verbis et exempJis dilu^idata sunt, tamen postquam a paradisi gaudiis decidemus, spiritua-
ista simul omuia contemnuntur, ut Judaeorum lia, ut sunt, cogitare nullo modo valemus. Unde
perversitatem uostris moribus inesse demonstre- factum est, ut carnales quique nulla jamnoverint,
mus. Nam erga iUos adeo divinse provideati;e cura nisi ea qu» corporeisoculis palpando, ut ila dixe-
intendit, ut pr;e casteris mortalibus nova quwdam rim, cognoscl valent nec se jam ad summam :
et magnifica vitae instituta procarata smt. Omnis curam erigere, sed in infixais consentiunt libenter
quippe, ut ita dicam, natura ad ministerium eru- Quorum mentis excsecatio in tautum den-
jacere.
ditionis eorum servit, qui videlicet post omaia di- cum illa invisibiha senhre per
sata est, ut iidem,
^•inae virtutis rasignia, post tantam gloriam sibi q experimentum rei non valent, jam dubitent
datam, quam hucusque muudus omnis miratur, utrumne sitaliquid quod oculis corporeis non vi-
caput vituh adoraverunt, posteahabentes tempium detur, nisi quibusdam visibihbus exemphs eadem
etillaquibus quotidiana sacrificia consummabant, visibUia quodammodo monstrarentur, juxta illud
habentes etiara prophetas alios defunctos, ahos exemplum quod beatusGregorius in Dialogo pouit
superstites, qui eos et de actibus pnesentibus in- de matre, quaj forte prEegnans cseco carcere dam-
formarent, et de antiquis Dei beneficus commone- nata sit, et ibi pariat. et nutriat: quae si tUios jam
rent, quse in .Egypto fecer ^t cum eis, qu» in de- inteffigenti rerum mundalium species narrare
serto, quoe etiam in terra repromissionis, cum voluerit, ille qui nihil nisi tenebras vidit, au-
ingressi sunt : tamen in his omnibus nihil non so- dire quidem potest quse mater dixerit, sed ipsas
lum non profecerunt, sed etiam in ipso templo ut sunt species sLne experimentointelligere nequa-
nunc de gente in gentem nunc
idola coluerunt, et , quam potest. Ne ergo uosti'a caecitas nos ab
de regnoad populum alterum transmigrantes sine mteUectu principali omnimodis excludat, placuit
lege, sine Deo, suie sacrittcio relicti sunt. Nos diviuffi provideutise quffidam in lioc mundo crea-
quoque genus electum, regale sacerdotium, gens re, quae quinque sensibus corporeis placida vi-
sancta,populus acquisitionis,quibus manifestatum ^ deantur. Videhcet qusedam placent colore, quae-
esl magnum ihud pietatis sacramentum, quod ma- dam odore, quiedam sapore, qusedam sono, qu;?-
nifestatum estin carne.justificatum ui spiritu,appa- dam levi ;actu : ul sicut venatores viso vesUgio
ruit angelis, prffidicatumestgentibus, creditum est bestise jam quahs experimento ves-
Ula besfia sit
mundo, assumptum in gloria qui gustavimus, ut
: tigu cognoscunt, ita nos hoc mundo de-
qu» in
ait idem Apostolus, ccelcste donum, et iUuminati lectant videntes, inteUigamus quanta sint ccelestia,
sumuSjhabentes quoque tantam impositam nubem si tanU momenti videntur esse terrestria, et iUa
testium, videhcet universa Veteris ac Novi Testa- velut jam nota concupiscentes,ista retro faciamus
menti instituta, cum deberemus deponere omne sicut venatores vestigium post bestiam festinan-
pondus circumstans nos peccatum, et per pa-
et tes. Alioquin sicut senatores frustrantur, si vesti-
tientiam ad propositum cm-rere certamen, rm"sus gium tantum admirantes, bestiam non queesie-
ad egena elementa devolvimur, et ventos, ut ait rint : sic officiperdi si caducis nimium
nos erimus,
propheta,quasidracoues attraximus,rm-sus Chris- iuhaiserinius. Hiec ergoomnia quae in mundo de-
tum crucitigentes et ostentui habentes.Quapropter lectant,vesUgia qutedam sunt ca-lesUum bouorum.
omjiimodis hmendum est, ne fiat iu nol^is iUud Non crgo istis iuhiemus, sed experimeuto Ulorum
quod terribihter Apostolus de tahbus ibi comme- bonorum, quibus merito inhiandum est. Nunquid
613 COLLATIONUM LlBRl TRES. - LIB. lll 6H
idcirco se debet in aquam quis mittere, quia silim A X.\XI. Ut autem interim de sequentibus pcenis
Aut ob hoc ignis est am-
iadjguit ex ea refocillare? taceamus, nonne pro ipso defectu contemuenda
plexandus, quia vel ad coquendum, vel ad frigiis magis luerat prresentis vitce gloria ? fuerunt ante
avcendum proljaturaccommodus? Raptores igitur, nos et potentes, et superbi, et voluptuosi. Sed
qui pauperes iu rebus temporaliter affligaut, viden- quid illis profuit immoderata Itetitia, vestes et odo-
tur sibi stultitise vestigium eligere, iilos vero, licet rameuta diversee voluptatis, et rerum opulentia?
noleales,adqUcBrendacaeIestiasalubriterimpellere. ubi illa nunc sunt, vel ubi ipsi? accedamus ad eo-
.\XX. Qua vero demeatia pro transitoriis rebus rum sepulcra, et quid ibi videbimus ? fetidas ver-
etDeum otlendere, et proximum gravare, et nien- miuui reliquias. Probabimus verum esse quod de
suram bonam perdere non trepidant, ea quoque impiis dicitur Tramiel ul noclurna visio (Job
:
dementia tanto se meliores putant, quanto in eis- XX, 8). Ut enim qui in poena qualibet positi prospe-
dem rebus, per quas pejores suat, bonis et piis ritatem, quam vigilantes desiderant, forte som-
fratriijus excellere videntur ; et putant se tauto niantes habere se vident, cum expergefacti fue-
plus habere, quanto plus viderint posse, et cum
quod somniaverunt, nec sibi
ruat, vanum fuisse
ipsi multorum vitiorum sint servi, gaudeut qui- prodesse cognoscunt sic amator et conquisitor hu- :
busque fratribus se posse dominari. Sed si adeo g jus vitse, cum ab ea discedit, nihil fuisse quod
suut animales, ut nihil, juxta Apostolum, spirita- transire licet delectando potuit, et nudatus, et de-
hter intelligere possint, vel iequalitatem uaturaj sertus, et annulatus addiscit. Sed utinam omnis
considerare deberent. .Nobilitatem quippe munda- pompa mortalium usque ad cineres et vermes so-
nam non natura, sed ambitio praestitit. .Vd uuita- lummodo evenisset sed cogitemus horrendum
!
tem quippe comniendandam, Eva de ipso Adam judicis tribunal, ardentem fluvium, vermes qui
formata est, et .\dam hcet major, tamen extra nou morieutur, ignes geheunie, fletus et stridorem
paradisum, illa in paradisum. Unde scriptum est: dentium, et prae oculis habeamus quasi jam ad
Nemo ex regibus aliud liabuit nalivitaiis initium, hsecventum sit, pertimescamus quasi jam prte-
et unus est ornnibus introitus ad citam, et si- sens, quod etsi tardet, futurum est tamen. Adhuc
mihsexitus [Sap. vu, '6). Et certe, ut ait Hiero- autem super his quae djsimus est multo gravius
n}'mus, omnes per divinam gratiam asquales ef- malum excludi a perennibus bonis, qute prtepa-
ticimur, quos nativitas secunda regeneravit per : rata sunt sanchs. Omnes enim superat cruciatus,
quam tam nobiUs quam ignobihs Dei tiUus efiici- removeri ab
habueris in potes- illa gloria, quam
tur, et terrena nobihtas splendore coelestis glo- tate fruencU, maxime a conspectu Chrish foras
ria? obiunbratur. Au pauperiores sordidius gene-
P ejici, cum viderimus alios ctiam, cum quibus
rautur, cum et David plangit se in peccatis con- hanc vitam ducimus, intromitti. Crede mihi, ut in
ceptum An nitidius regenerantur nobiles, cum
;' increpaiione lapsi dicitur, hoc est quod gehen-
justa Jacobum pauperes elegit Deus, divites in nam superat, quod omnibus poenis gravius tor-
iide? Job ffiquahtatem pensabat,qui noncontemp- quet. Demus, si placet, ad frueudum deliciis een-
sit subire judicium cum servo suo, hcet rex. Et tum annos, et si mavis, decies tantum. Sed quae
domnus Martmus, qui ita servo suo versa vice ser- erit ex compensatio ad aeternitatem ? Sed qui
liis
viebat, ut ejus calceamenta detergeret. Esau, in eis passibiliter inhaerent delirare nos credunt.
quem Dominus odio habuit, cum quadringentis Attamen ignorare non possunt, quia dehcife qui-
viris gradiebatm-. Jacob, quem elegit, in baculo dem velut umbra pertranseunt, et velociter fu-
suo Jordanem trausut. Omnes libros antiquitatum giunt, poenae vero perpetuo manent. Quod si
considera, potentiores semper invenies pejores. aequalo tempus et idem spahum esset, pene esset
Nam, ul hoc inferam, sudoribus pauperum praj- aliquis ita stultus, et ita demens, ut eligeret pro
paratur unde potentiores saginantur. Vestes iUaj, uuo die deUciarum unum diem posnarum, cum
et histriata tentoria, sed et exotici cibi num pau- soleat dolor unius horae, et quilibet corporis cru-
periorum manibus preparantur ? Si quavcro pul- ciatus, in oblivionem mittere omne praeteritum
chritudo in aut suavitas, artifices laudandi
eis est, teiupus voluptate transactum. Hoc enim pi"ovidit
sunt, ut Boetius dicit, et non hi qui eis utuntur: Deus, ut hsec vitalaboris quidem esset, sed tamen
qui cum emendicata ab exterioribus rebus veritate ipsa brevis vita, ut labores cito finiantur, merito-
decorari gestiunt, propriam sibi non sufficere pro- rum praemia sine fine durent, ut qui Deum timet,
dunt. Unde Hieronymus : Oflendere timet odore sicut scriptum est, cito sit securus : temeraru vero
proprio qui placere quferit aheno. Sed hi qui am- voluptates, quas ei praepouunt, velociter amittant,
plexantur ventos, et conlidunt in nihih, meminis- et mercedem.quam oportet, asternaliter incurrant.
se debent quia, juxta Job, divitias quas devorave- JNon igitur eligamus inter fallaces voluptatesquasi
runt evomeut, et de ventre eorum extrahet eas unius horte deleciabile somnium videre, ne nos
Deus, duxerint in bonis dies suos, in puncto
et si conhngat inter veras miserias jeternos cruciatus
ad inferna descendent. In puncto videhcet, quia sui)ire.
sicut stjlus dum ponitur elevatur, siciniquus dives XXXIl. Insinuandum igitur eis est ut caute consi-
prajsens gaudium lum tangit amittit..Nani quantis- dereutquid sit homo, et ante qualem judicem sta-
libet annis feheitervixerit, cum ad tinem venerit, ita bit. IntucanturiUius poteutiam,pensent suara infir-
tempus illudloagum consumitur, ac si brevefuisset. mitatem, enumerent mala proprii operis, et contra
615 S. ODONIS AB3ATIS CLUNIACENSIS II. 616
hoc exaggerent hona illius lavgitatis. Considereat A stria salutem persuadere posscl. Hoc unum et so-
quam ilisfricle mala, quani subtiliier bona discii- lum quodpotcrat pr:estarenitel)atur,naiulacryma-
tiat, quaui distriitus contra h:FC utraque veniet. Ver- batur et orationis opem adhibebat, Fralres, in-
setur iu mentc quantus ille sit tantijuthcii adven- quiens, voluntas cordis mei, et obsecratio ad Deum
tus, qiue tunc illa sit hominum angelorumque fre- fit pro illis ad salutem (Rom. x, t). Non it<iqucnos
quenlia, (juanta illa sit vcrccundia in conspcctu prretcreat, quod inimicos exemplo ejus diligere
totius iiumani jjencris, omniumque anselorum ct d<;beainus, ct si iion simus tales, ut juxta Aposto-
archaugclorum confuudi; quanta vi contra repro- lum rapinam bonorumnostrorum ciim gaudiosus-
bos ardcntia pugnent elementa, et ipse judex, cui cipiamus, vel simus tales qui persequentibus nos
supernjc virtutos ohsequuntur, quanta si universse hcucdicamus. Quod quidem duram superhis vide-
magnitudinis cordRuu secrcta ilhimiuet, et omnes tur. Christus dicit Pater, dimitle ilUs, quia nes-
:
culpas autc omniuuj oculos reduxcrit. Postrcmo ciunt >/uid fiaciunt (Luc. xxiii, \Vt). Stephanus di-
quaui terrihilis illa seutentia prodeat,qua reprol)i cit: Dominc, ne staiuas illis hoc peccatum. {Act.
damnal)untur, et qure sint gehenufe poenaj cum VII, ng). Panhis ait: Optabam anathema esse cgo
gravi amaritudinis obscuritate pensenl, qui post ipse a Ciiristo pro fralribus meis qui sunt cognati
confusionem cruciatus maneat, cum reatus ani- b mei serundum carnem (Ro7n. ix, 3). Moyses dicit :
mum immortaliter morientem et gehenna carnem Si dimittis illis peccatum,dimitle sin auteiii,et me :
iudeticienteni eonsummaverit delicientem. Intcr dcle de libro quem sciipsisti (Exod. xxxii, 3), 32).
liiBC mens ad se respiciat, et illinc destrictioucm David enim ait Vertatur manus tua super me et
:
justitiee, hinc meritum ponat culpse, et periturum super domum patris mei(n Reg. xxiv, 17). Samuel
se homo absque aliqua ambiguitate peruoscat, si ait Mihi absit peccare intermittendo pro vobis
:
remota pietate judicetur.Converlatur ad poeniten- Deum orare [I Reg. xii, 23). Quam igitur veniam
tiara, ut pro certis culpis pietas ei adsit, qure per inereri poterimus, si tantorum servorum de Vetcri
lamcnta prassentia eruere ahfeternapcena consue- atquc Novo Testamento, et praesertim ipsius Domini
vit, et qu;B vitam nostram sic ad se conversam non imitamur exemplum. Ut enimin prima homc-
judicat, ut tamen culpas apud misericordem ex- lia de cruce et latrone Joannes asserit, mehus orare
cuset. IJbeat tlere salubriter quod deflenda jucun- pro inimicis est, quam pro ainicis. Unde Uominus :
ditate commissum est. Licet enim conscientia du- 5/' diligilis, inquit, eosqui vos diliijunl, quam mer-
dum sit polluta, lacrymis tamen baptizata renova- cedem habebitis ? nonne et publicani hoc faciunt '.'
tur. Hiuc scriptum est Duminus judicabil fines
: (Matth. V, i6). Si ergo pro solis amicis oraverimus,
terrcB (Psal. ix, 9), quia nimirum anteactam vi- q nondum puhlicanosvincimus. Quando pro inimicis
tam Dominus non judicat, quando posteriora pec- oramus, Deum in quantumpossibile est imitantur.
catoris opera respeetu supernfe pietatis illustrat. Hinc beatus Gregorius ait, quia divinis auribus illa
Hinc Moyses Priinogenila asini mutabis ove
: maxime oralio commendatur, quae pro inimicis
(Exod. xxxiv, 20), id est, immundaj vitse primor- quoque intercedere nititur. Hoc tamen quod dici-
dia in innocentiaj simplicitatem converte. Hinc mus prfelalis maxime gerendum est, qui et divina
rursus dicitur Et lumen ejus super te?'minos ter-
: prascepta plenius et melius sciunt, et teneras ac in-
rw [Job xxxvu), quia videlicet peccator, qui me- dociles subditorum mentes portare quasi nutricii
rito terra appellatur, si post prava opera ad justa vel patres dehent. In hoc enim quod pro ahenis
convertitur, ah actionum suarum tenebris divino peccata interveniunt, sicutin ultima EzechicUs par-
lumine separatur. Hinc Dominus ad atflictum Joh; te homclia nona perhibetur, sua antc Dei oculos
Nunquid in novissimis abyssi deambulasti? (Job plenius detegunt, quia ea ipsa charitate justificant
xxxvai, 16). Abyssus est humana mens fluctiijus se, qiia mira pietate pro aliena iniquitate se in la-
vitiorum tenebrosa, quae dum semetipsam com- mentis mactant. Nec laboriosum debet esse docto-
prehendcre nou valet, sese velut obscura abyssus rihus pro conversis peccatorihus lacryraas fuudere
latet. In novissiiuis ahyssi deaiubulare, est nequis- quando et ipse qui omnia creavit homo factus, pro
^
simorum hominum mentes miramisericordia j uxta nostris iniquitatihus in cruce sanguinem fudit.
terminum convertere, pressos sceleribus visitare, XXXIV. Quoddam nuper gestum miraculiim
jam desperatos permutare. Ad hanc namque Da- mente exciderat ;
quod an preedones redarguen-
vid atque Petrus lapsis referuntur, ut quorum dos inserere placet. Est ecclesia S. Aventini in
dictis peccare prohihemur, eorum excmplis si Arvcrno super lluvium, qui vocatur Alerius. Oum
peccaverimus ad spem venife respiremus. Nam juxtahanc negotiatores cum porcis transeuntes vi-
quis de venia jam si poeniteat desperet, quando dissent sihi equites appropriarc quosdam, timen-
Petrus ipsum Simonem Magum ad ptenitentiam tes eos in curam ecclesice diverterunt, unus ex eciui-
horlatur? tibus dixit ad eos Educite porcos. Cumque ilh
:
.\X.\I1I. lUud praderca uidlatcuus auimo ahscc- nollciit, coegit cos,promitteus aliquem porcum sc
<1al, quoil sivc patiantur vcrhiiin inimici pacis i;t (l.-itiiriiin. Tiinc quidnra viro cx siiis porcos ad
non palianliir audire, pro eis ad
<;orrcptionis, sivc MMMaudiim (•omiiicndavit, ct Iraclim ahirc <vcpit.
cxcmplumSalvatoris nostri vcl hcati Pauli certatiin Is vcid (pii i^orcos raiiiabat aliqiiantiiliiiii piogrcs-
orandum est. Idem namque Paulus noverat quod sus suhito corruit, et coxam sibi fregit. Verum illc
ipsimi ejus cruorem sitiebant, cum eis nulla iudu- qiii porcos minare jusserat, vulpem viiecontiguain
:
61- COLLATIONUM LIBRI TRES. — LIB. III. 618
forte conspexit, post quam videlicet equo dimisso A quanto plenius sciunt quod eoruni dulcedo in
currere ccEpit. Cum subilo lapsus ita subtus despectum supernas dulcedinis blandiatur, etquod
equum depressus est, ut illa pars sellse qu£e proe- sic sua soleant occupatione mentem ad exteriora
minet caput ejus penitus truncaret. iXegotiatores, diminuere, ut quomodo permutetur ignorent. At
qui tlendo sequebantur. receptis porcis fugerunt. confra simt nonnulli, qui vitam suam negligunt,
llli vero qui raptor exstiterat, non placebat vecor- transitoria appetunt, ceterna non intelligunt, vel
dia sua. Hoc ego ab ipsius consobrino didici. Haec ialellei ta contemnunt nec dolorem pro his, quae
de aftlictoribus pauperum dicta sunt. .\unc in exis- adraiserunt, sentiunt, nec habere consilium recu-
tente illo vesti'o qua? possumus profereiuus, quasi perandi curant. Cumque superna non considerent,
videlicet obliti quod multa jam superius ad eorum nequaquam ad lumen, cui conditi fuerant,
veritatis
solatiuin dixerimus. Quibus hoc primitus intiman- mentis oculos erigunt, nequaquam ad contempla-
dimi estquod non forluitu, sed divina dispositio- tionem feternm patriae desiderii aciem tendunt,
ne vel prospcra vel adversa, et cunctis et singulis sed semetipsos in his, ad qufe projecti sunt, de-
disponuntur. Hinc enim scriptum est, ut supra serentes, vice patriae dihgunt exsihum, quod pati-
diximus .Nihil in terris sine causa fit
: hinc per : untur. Et inde est quod miseram hujus vita; fehci-
Amos dicitur : Si erit malum in civitate quod Do- \\
tatem intantum afTectent ut cum qualibet Dei of-
,
minus non frcit (Amos m, 6). Et per Isaiam : Quis fensione vel proximorum Iffisione hanc adipisci
dedit Jacob in direptionem ? (ha. slu, 24.) etlsrael malint, qiiam abjecti esse in domo
Dei. Si vero
vastantibus : Nonne Dominus ipse cui peccavi- propter bonos ne hic in continua prosperitate po-
tnus ? [Ibid.) .Nam de bonis. quibus utilitatis causa siti remunerentm', sive propter malos ut hic emen-
datur adversitas, prffidictus .\mos dicit Tantum- : dentur, seu certe qualibet aha secreti judiciicausa
modo vos cognovi ex omnibus cognatinnibus terrx, nobis adversitas veniat, unum superest, ut juxta
idcirco visilabo super omnes iniquitates vestras quod Jacobum hortatur, omne gaudium existi-
[Amos m. 2). De pravis autem quibus Jeremias meraus, cum varias in tentationes inc.derimus.
cahcem fui-oris propinat, dicens Hxc dicit Domi- :
Sedenim, ut Paulus dicit Omnis disciplina in prx-
:
nus, bibentes bibetis, quia ecce in civitate, in qua sentiquidem non videlur essegaudii{Hebr. xn, 11),
invocalum est nornen meum, ego incipiam affigere sed mceroris. Et ideirco frequenfer ifa res in con-
vos, quasi innocentes immunes eritis non eritis '.'
trarium vertitur, ut imjieriti quihbet pro afflic-
immunes [Jer. x.v.v, 28j. Haec igitur considerantes tione, qua meUorari debuera t, pejores hanf. Nam
murmurationis excessum inter quashbet angus- et in desperationem cadunt, putantes se a Deo
tias temperabimus, sicut rex David cum diceret derehctos, aut murmurationem dum non recogi-
:
p
Obmutui, et non aperui os meum, sedquare ? quo- tant, quia justo judicio tribulantur.
niarn tu fecisti (Psal. \xxvm, 10). .\-\.\VI. .\e igitm' in haec duo, desperationem vi-
.V.\XV. Occidto igitur judicio tit, ut tam apud bo- dehcet, aut murmuratiouem incurrant, o contra
nos quam apud malos et prospera et adversa va- duo maxime afflictis consideranda sunf, videlicet
rie, sicut supra dictiun est, alternent. Usitatius misericordia et judicium. Unde Psalmista Miseri- :
tamen hic et bonis male est, et malis bene. Quod cordiam et judicium cantabo tibi, Dondne (Psal.
videlicet idcirco forte occulto judicio fit, quia et c, 1) ;et item Universm vise Domini misericordia
:
honi quae dehquerunt hic recipiunt, ut ab seterna etveritas (Psal.xsiy, iO). Qua? duo Conditor et
damnatione plenius liberentur, et mali bona, quee jude.x nosfer miro modo fam erga reprobos quam
pro hac vita faciunt, hic inveniunt, ut ad sola in erga electos exercet. Electis namque misericor-
posterum tormenta pertrahantur. Unde et ardenti diam in postenun exhibet, hic tamen eos per ju-
in inferno diviti dicitur Memento, fili, quia rece-
: dicium duris afHictionibus premit. Reprobos au-
pisti bona in vita tua, et Lazarus simiiiter mala tem hic per misericordiam tolerat, et pleriunque
(Luc. xvi, 2o). At cum maJis liic male est, et bonis bonis temporaliljus, qufe desiderant, ad votum
bene, incertum valde est utrum boni idcirco bona quidem fulciri permittit sed eos ab «"fernis bo- :
accipiant, utprovocati ad ahquid melius crescant nis, quffi Ubero arbitrio contemuunt, per judicium
an justo latentique judicio hic suorum operum excludif. Et prosperis quidem aut adversis com-
remunerationem percipiant, ut a prKmiis vitas se- muniter, ut supra dictum est, tam mali quam
quentis inanescant. Et utrum malos idcirco ad- boni plerumque fi'uuntur, sed aliter ihi, ahter isti.
versa feriant, ut ab ajternis suppliciis corrigentia Nam Uli prosperis extolluntur, adversis frangun-
defendant an hic eorum pcena incipiat, ut quan-
: tur. Isti prosperis sustentautur, adversis erudiun-
doque complenda eos ad ultLma gehennfe tor- tur. Quod quidam sapiens ostendens ait Neces- :
menta perdueat. Sancti ergo viri magis in hoc saria vita? hominum aqua, ignis, et fen-um, lac,
mundo prospera quam adversa formidunt. Sciunt et panis, et mel [Eccli. x.xxix, 31), etc. Quaedam
enim ,
quod adversa dum premunt, ad cce- proptcr adversa, qutedam ponens proptcr prospe-
lestia concupiscenda, quoplena requies est, mente ra. De quibusetiam subjungit Hsec omnia sanclis :
eos impellunt. Si vero prospera suppetunt, pavida pi bona. impiiset peccatoribus in mala convertenlur
suspicione turbantur, timentes ne exterioribus re- \Ibid., 33 1. .\d hanc dispensaiionem intelli.gcndam,
raunerati ab intimis repellantur. Et idcirco eatlem quadivinitus aiit misericordiam aut judicium Deus
prospera tanto majori aspernatione refugiunt, exercet,Jacobusaposlolussapientiamessenecesssa-
Patrol. C.VX.\II1. 2(»
6)9 S. ODONIS ABEATIS CLU.NIACENSIS II 620
riam dooet, qiii ciim de justorum alilictione lo- A \xi, -39). Et dieamns: Boiutmmilii qiiia humiliasli
queretur, subjunxit, dicens : Si quis vestrum indir me {Psal. cxvni, 7))- Nam si requitas jmiicii eonsi-
get sapientia. postulet a Deo (Jac. i. 5). Ergo ma- deretur, murmuralio cessal>il, qui valdc injustum
gna sapieutia est lianc dispensationem intellia;ere,et est, ut .eus judioem incuset, oumdi'-ruafactis jpque
econtra peiiculosa uxor
stullitia nrscire. linde et receperit. Nos enim, ut Joh iiuprobatup,
licato
beati Job qu;e ei excessum niurmurationis suade multum miniuui <(uam mereturiuiquitas
cxigimiii'
bat, quasi nna de stultis mulieribus locuta essere- nostra. Quod et ipse, quauivis oi'e judicis incom-
darsuitiir, et filiis Isracl, qui sub Iribulationibus pavabiliter laudatus sit, de se fatetur, dicens: Cum
in deserto querelabantur. Moyses dicit Popule : expleverit in me voLunlalem suam, adhur multa
stulle fl insipiens (Deut. \x\ii, t>'. wni, it). Ac &i <licerel:
Couciliimi quip- aiia prsesto sunt ei {Job
pe Dei, est electos suos per temporales iitflictiones Cum
tam rebus quam tiliis, cum sublatis omuil)us
adfeternnmrefrigcrium introducere. Dequo Apos- et cousumpta vermibus carne, me nsque ad sler-
tolus dicil Nonenimsubterfugiquinannuntiarem
: quilinium hiuniliaveiit, adhuc mulla in me corri-
consilium Dei vobis {Act. xx, 27). Pro quo, videli- genda visus ejus depreheudit, pro quibus si parcere
cet consilio manifestaudo, capui nostrum opor- nollet, in.ste lormcutum exaggerare posset. Qui
tuit pati. etita intrare in gloriam suam, ut oslen- b etiam postquam taula ac talia patientcr pcrluht.
deret, quod omnia membra ejusdem capitis opor qu;e omnia sajcula stupescunt, nequaquam de vic-
teret, ut soriptum est, per multas tribulationes in- toria gloriatur, sed dicit: Ipse me repreheuda, et
trare inregnum. Ad hoc consilium, idest, ad hauc ago pwnitentiavi {Jab xm, 6), &i autem miseri-
dispensationem insinuandam, qua necesse est a cordia quoque perpendatur, qua benignus jutlex
tempore baptismatis usque ad tinem in angustiis per temporales augustias reos suos ab «terno ver-
vivamus, lilii Israel dilati sunt. ut non statim tiau- bere abscondit, uou putabimus nos dereliclos, ul
sito mari Rubro tcrram reproiuissionis intrarent, quidam tacere sol^^nt, iu prosperis quidem Deum
sed per quadraginta annos in erema demorati, . benedieentes, juxta illud: CmfUebiiur libi cum
nonnullis sunt aftlictionibus afflicti. Qui tamen su- benefiieris ei (Psal. xivm, 19); sed inadversis de-
pi-r manna, quod ad mensuram gomor per Moysen ficientes juxta illud In miseriis non sustinent
:
accipeve jussi sunt, nauseantes murnrarabant, et {PsaL (.xxxiv, II). Et: Vx his qui perdiderunt
de hac dispensatione nihil iutelligentes aut cu- sustinentiam {EccL u, le). Sed magis amabimus
rautes, ollas carnium desiderajjant. Quapropter ut judicem, qui idciico reos suos transitoria pcena
de eis dicitur, non inteUexernnt mirabilia Dei, sed quasi virgis flagellat, ut eos a gehenna vel a sus-
cito defecerunt, et non sustinuerunt consilium ejus. Q peudio furcarum Ut enim supradictum
ab-solvat.
Ouia vero prwdicti exempli sese ocoasio prfflbuit, ferrameutum medici to-
est, tanto patientius teger
quod iu auimo serpit in vocem rursus eriunpit, lerat, quanto putridum esse conspicit quod secat,
videlicet de nobis miseris monachis, vel potius Sa- et quantum per ipsam sectionem salulis medelain
rabaitis,qui infrenes ad omne regiiiaris disciplin;e sperat. Beus quippeiuternusestmedicus, etpecca-
jugum recalcitramus. Nos, iuquam, de hujus torum a nobis coatagia secat, quie iaesse meduUi-
mundi .Egypto per professam religionem educti, tus reprobat. AbscicUt virus putrediuis ferro tribu-
per stadium prajsentis vitas quasi per eremum sub lalionis, et quo voces
tegri audire dissimulat, eo
mortiticatione crucis excurrentes ad superufe prc>- a^gritutlinis finem procurat. Quod autem creatura
missionis requiem festinare debiiimus. Sed, proh Creatoris judicium discutere nee debeat nec possit,
dolor ! lidiculum et augelis et hominiI>ns specta- Apostolus ostendit, qui cum de profunditate divi-
culum prfebentes, in arrepti propositi stadio len- norum j udiciorum diceret aUitudo divitiarum
:
tescimus ; et sicut illi despicientes gomoret manna, sapieniix el seientice Dei^ etc addidit homo, , ;
et ollas earnium desiderantes corde reversi sunt lu quis es, qui respondeas Deo? ('flowi.xi, 33).Homo
ad Ji:gyptuiu, sic etnos, et mensuram, et qualita- quippe ab liumo vocatur. Respondere ergo Deo
temvictus aDeo perbeatumBenedictum
prajfixam ,, nonposseeonvinoiturquihomonominatur,quiaper
sanguineas dapes velutbarbari de-
fastidientes, et hoo quod de humo sumptus est, superna judicia
siderantes, ad apostasiam hujus mundi relabimur discutere idoneus nou est. Quia igitm^hsec investi-
consUium non sustinentes. gare non sutficimus, restat ut sub ejus dispositio-
nibus humiliter taceamus, ue forte si causa
XXXVH. Atvero neque judiciorum, neque mise- districtionis ejus discutiatur, amplius disoussa
ricordiarum profunditas ad liquidum penetrari pi'ovocetur. Vitari namque vis superni consUii ne-
potest. Judicia, inquit, Domini abyssus muUa quaquam potest, sed ejus ponclera sibi magna
(Psal. XV, 7); et item : Quisinlelliijit misericordias virtute levigat, qui se sub ejus nutilius frenat, et
Domini? (Psa I. r.\i, i'.i). Attamen intcUigere ue- hrec subieoto cordis humero volens portat,
cesse esl, cjuia justum est quod patimur, ut inter XXXVlil. Murmurationis malum sive desperatio-
quaslibet angustias non murmuremus, sed dica- nis per boo insidiante diabolo maxiiue subrepit,
mus : Juslus es, Domine, et rectum judicium tnmm quod mali prosperantur, etboaicomprimuntur. Ex
{Psal. f.xyiii. t-37). Et item quod alius propheta hoo enim fit, utvelDeum non curaredebene gestis
dicit: Increpationem Dnniinisuslinebo (luia peccari inlirraus animus suspicetur, sicutuxor beati Tobiaj
{Mich. VII, 9>. luteUigamus quoque quia, juxta afflioti qute ei tUoit manifeste Vana facta est spe^ :
illud Job, qui af/liclus fucrit, erit in ijloria {Job lua [Tob. 11,22), etc. EV Gedeon Si Dominus no- :
:
621 COLLATIONUM LlBRl TUES. LIB. IIL 622
biscuyn, ctir apprehenderunt nos omnia hsec, vel A quenter luctu et penuria premi, sciunt quia, ut su-
judicium ejus non cssejustum? (Judic. vi, 13). Ne- pradictum est, nihil in terra sine causa fit quia ;
que enim ista mediocris qusestio est, cur malis be- etsi Deus causas tlageUi, quo boni opprimuntur,
ne est, et bonis male quando quidem sancti pro-
: et prosperitate3,quibusmalis fulciuntur, Deus noa
phetae querimoniam de hoc ex persona infirmo- aperit, eo tamen justas esse indicat, quo eas ipse,
rum facere videntur. Dicit Jeremias Quare via qui summe justus est, fieri jubet. Nihil enim Deo
:
impioruui pro.-peratur? prope es tu ori eorum, et placet nisi justum pati autem nuUa nisi quse Deo ;
lcnye a renibus eorum [Jcr. xu, I). EtDavid Mei placuerint possumus. Justa sunt igitur cuncta, quae
:
autem pene moti sunt pedes, quia zelavi in pecca- patimur, quia eo ordinante nobis eveniunt, qui in-
toribus pacem peccalorum videns [Psal. lxxii, 23). juste velle nihil potest. Ergo divina judicia, per
Et Malacliias talibus resistens Laborare, inquit, quse bonis adversitas evenit, et maUs prosperitas,
:
fecislis Dominum in sermonibus veslris. Et dixis- non audaci sermone discutienda sunt, sed formi-
tis ; fti r/uo ? in eo cum diceretis : Omnis qui facit doloso silentio veueranda.Non igitur discutias, cur
maLum bonus est in conspectu Domini, non ila fit ad finem utriusque respice. Da-
et tales ei ita vel :
placent [ilalac. Job Cur impii vivunt
a, 17). Et vid enim in disquirendo laborabat, quousque in-
: :
{.Job. XXI) multa qute sequuntur hujusmodi. Quod g lellexit in novissimis eorum, et vidit quod illi qui
et Salomon insinuaus Hoc est, ait, pessimum in-
: superbia tenentur, ejiciuntur dum elevantur, et
ter omnia quse sub ccelo sunt, quia eadem cunctis subito in desolatione erunt. Hi vcro qui justificant
eveniunt justo et impio (Eccl. ix, 3;, etc. Uude et eor suum et fiageUantur, tota die facU sunt, nunc
corda filiorum hominum replentiu" maUtia et con- quidem ut jumeutum, sed erunt semper cum Do-
temptu. Scit enim diabolus hunc ordiuem rerum, mino. Licet igitur multipUciter afficiaris, non des-
quod videlicet quidam per afflicliones pervenire percs opera bona, si qua sunt, Deo displicuisse ;
soleant, aul ad murmurationem, aut ad despera- quoniam, ut scriptum est, cum te consumptum
tionem. Et ideo cum prajdictum Job ad tentandum putaveris, orieris ut Lucifer, et meridiauus fulgor
expetisset, omnera substantiam ejus pessumdedit, consurget tibi in vesperum.
sed et omne corpus ejus alHixit non quod eum XWIX. NoiinuUi res liumanas Deum curare non
:
pauperem aut pegrum facere desideraret, sed ut tEstimant, quouiam fortuitis casibus fieri videntur,
per molestias exteriu* iUatas ejus conscientiam fa- auxiUum vero divinum sibi adesse diffidunt, maxi-
tigare posset, animique virtute nudata ut impie me cum preces eorum non exaudiuntur. Sed ia
aUquid de divinitate sentiret. Ad hoc enim etnun- Job dicitur Supra omnes ccelos ipse considerat, et :
tios caUide direxit, ut unus prius dieeret Sabxi p super tjentes, et super omnes homines [Job. xxxvii,
:
fecerunt tres turmas, et tulerunt omnia et tunc > > r^
3j. Hine in MoraUum libro xxv, eeque Deus omnia
ignis Dei cecidit de ccelo, el taclas oves puerosque respicit, ajque cuncta disponit, ubique praesens
consumplis (Job. i, 15). Quasi diceret: Pensa quia nec locaUter tenetur, nee varia curando variatur.
frustra tot Deum hostus placare voluisfi, cujus Sic ergo divina judicia intenduutur super unam
iram toleras, quem te iu humanis adversitatibus animam, sicut super unam urbem et sicut super ;
consolatm'um sperabas quatenus dum se foris ab
: unam geiitem, sic super universam gencris huma-
hominibus tedi, et intus a Deo desfitui considera- ai mulUtudinem, sie summa regit ut eUam extre-
ret, in contumeUam tanto audacius, quanto et des- ma non deserat, nec universo deest cum disponit
peratius erupisset. Adeo namque diabolus id pos- unum, nec uni cum dispoait uaiversum. .Noa ergo
se fieri praesumebat, ut non solum de quoUbet aU- negligit humanos actas quippe quos hicfrequen- ;
quo, sed etiam de ipso Job, cujus simiUs tunc noa ter aut punit, aut remunerat; sed, ut dictum est,
erat, ad Deum diceret Tawje cuncta quse possidet,
: ipse considerat qualiter eos vel nunc, vel in pos-
et tunc videbis quod in faciem benedicat tibi ijob, teruui determinat. Qui si nune omne peecatum
I, {{). Verum sic isdem Job contra utraque muni- mauifesta pcena plecteret, nihU ulUmo judicio ser-
tus persfitit.Nam contra mm-murationem eequita- va.e putaretur rursus si nullum nunc peccatum
:
tem ad memoriam reducit, dicens Scio
jucUcis : puniret, nuUa esse diviua providentia crederetm-,
quia si voluerit homo contendere cum Deo, non AfHicU vero dum clamant si tardius exaudiuntur,
poterit respondere unum pro mille (Job. ix, 3) et ; dum clamor eorum quasi negUgitur, spes inflr-
item Non respondebo si quidpiam justi habuero,
: matur, et supernum adjutorium deesse creditur,
sedmeum judicem deprecabor llbid. is, 13). Con- quoniam tardius impetratur. Quo contra scriptum
tra desperationem vero holocaustorum compas- est: Neque enim frustra exaudiet Deus [Job. xxxv,
sionis, castitafis, humiUtatisque, vel multorum 13). Non frustra, inquit, sed uUUter. Pleriquc
tcJium reminiscebatur, ita ut diceret : Non repre- exaudiuntur ad votum, sed non ad salutem, ut
hendit me cor meum in omni vita mea [I Joan. iii, Satanas quaudo beatum Job espefiit. .\d hfec
21). De malorum vero prosperitate non movebatur, aUi non ad votum, sed ad salutem, ut beatus
quoniam finem eorum considerjibat cum diceret Apostolus. Hinc Psalmista Deus tneus, clamabo
:
Ducitnt in bonis dies suos. et in punclo ad infernum per diem, et non exaudies (Psal. xxi, 3); etdeinde:
deseendunt (Job. xxi, 13). Sie ero, et, nunc quiU- Et norle, et non ad insipientiam mihi (Ibid.)- la
bet mente infirmi cum vidcut scelcratos quosque iiortc rlamat, cujus exauditio protelatur. Spes
setis successibus prosperari, ianocentes ¥ero fre- eaim, qu» differtm", occidit aaimam. Ae si ergo
:
623 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. «24
(iicevclur: me dum clamantfim ad A quid dicatnr, cum afllicfi clamant, cx se quidem
Qiiasi tlescris
votum non exaudis, sed dum hoc quod insipien- soepe merentur audiri, sed tamen eorum preces ob
fei' posjiilo dissimulas, mclius me exaudis, quo- mcritum difleruutur opprimentium, ut scriptum
niam opportuniora procuras. Coutra hoc aulem est Clurnabunf et non exaudiet /iropter supcr-
:
quod oa qua^ patimur fcus non considerare puta- biam malormn i.Job. aVxv. y) ac si dicei-et Rea- ; :
tur, cum Scriptura diceret : Xet/xf' enim fruxtrn tus persecutorum prohibel ue alllicti exaudiantur.
aiidil Dciis, sulijunf,'itur, et Oninipolens sini/iila- .lustus quippn cl misericors Ueus et suos permittit
7'um caiixas intuetur [Job. xxw, 13). Quia videlicet tcmporaliter opprimi, et violentorum nequitiam
preces audil, quas audire dissimulat, ct quod quis- immaniter augeri, et dum justorum vita purga-
que patitur non i^niorat. Qui vero pondere pcr- tione teritur, illoruui nequitia compleatur. Ple-
cussiouis vcl muruiurarc vel clesperare cogitur, rumque enim fideles in Iribulalionc deprehensi
auclorem miscricordi;e etnatura^ suiv Deum consi- supernum sol.ilium eliam lempoiaHler in triliula-
dcret. Hinc enim rex David angustiis pressus ad tione percip'unt, ut dum illos omnipolens Deus
spem sese recolhgebat, dicens Obmutui, et non : facto ahquo miraculo hberat, virtutem suam ipsis
a])crui os meum : quoniam tu fccisti (Psal. xxxvin.
eliam persecutoribus innotescit, ut inde adversa-
fOV Consideravit cnim, quod qui benigneeum.qui b i'ios iu ajfernum redimal unde suos temporalitcr
non eral, condidit, hune profeclo conditum uon salvat. Unde Pi'opheta ait Propler inim/cos tyicos :
nisi juste percussit. Itinc Moyses, cum murmuran- eri/jc me (Psai- i.xvui, 19). Quasi diceret Propter :
tes reprimeret, dixit GeHeratio prava, hxccine
: me quidem eripi de temporali tribidalione non
reddis Domino? subjungens: Nunquid non i/ise appeto, sed tanien eripi propter inimicos concu-
et paler tuns, qui creavit /e? elc. [Deut. xsxii, o, pisco, et dum me satvari mirabiliter viderint, ipso
C.) Ac si diceret Qui vos benigne condidit, nco
: miraculi visu a sua duritia converfantur. Nam
sine causa cruciari nec perire neglecte permitlil. qui invisibilium fide non
moveri tenentur,
Et item voce desperantis in Jobj et non dixit nonnunquam visibUilnis miraculis solent. Sed
Ubi est qui fecit me? [-Job. x\xv, tO.) Nam, ut in idcirco super affliclos divina virtus pleruraque
tertio Morahum vohimine dieilur. cuncta que non agitur. quoniam. ut supra dictiim est,
hominibus fiun!, oceulto Dei consilio veniuul, afflictoros eorum illuminari non merentur. Sive
et ipse disponit quantum unumquemque aiit igitur propter adversarios nostros, sive propter
prosperitas aut advcrsitas sequatur; nec eleclos patientia" nostrfe probationem tribulatio proten-
aut immoderata piosperitas elevet, aut uimia datur, a sperauda misericordia non lassemur.
adversitas gravet. Quisquis inter pressuras des- q quia timc probabitur desiderium bonorum cum
peratione frangitur, eum, a quo factus est. mi- aliqaa adversitate eis resistitur. Probati vero me-
nime contemplatur. Nam, ut dietam csf. quid quod hus exaudiimtur, quam videlicet probationem
non erat fecit, faclum sine gubernatione nullate- atque exauditionem inter angustias heri Psalmista
nus deserit. Hinc Ambrosius : Si quis operalor docet, dicens : Exaudioi te in abscondito tempes-
neghgat operis sui curam, et deserat ac destituat, tatis (Psal. lxx.k, 8), id est, inter tluctus afflictio-
et quod ipse condendum putavif, non putet quod num probavi te apud aquam contradictionis. C;b-
fecerit. summa Sed cum ista nos
inclementia est. lerum, ut beatus Hieronymus iu epistola ad Ephe-
desperationis procella contm'bal, concussa mens sios secunda perhibet, juxta imbeciOitafem homi-
citius in portum spei se collocal, si bona Dei ad nes poslulant, qu;c eis cunducibilia videntur. At
memoriam mala qufe bonis ejus reddi-
revocaf, si vero quantum ad rei ipsius pertinet veritatem,
dit non excusct, si perpendit quid ab eo juste me- plus Deum tribuere constat quam rogatur, et pre-
rait quod accepit. Si igitur vel accepta a Deo bo- ces nostras quia secundum id
vinci aflectibus,
na, vel maJa a so gesta afflictus consideret, nec quod oportet orare nescimus, et seepe contra nos
poenas quas patitur accusabit, nec a speranda mi- petimus restimantes esse pro nobis.
sericordia lasseseet, quEe etiam fuerat si nulla be- .Kl.I. Placuit quippe divinffi provideutiai prtepa-
neticia praecessissent. Ahoquin quomodo stabit rare inposter::m bona justis, quibus non fruentur
iUud Juxta est Dominus his qiii tribulato sunt
:
injusti, et mala impiis quibus non excrucientur
corde (Psal. xxxui, 19), ut beatus Martinus mda- boni. Ista vero temporaha bona et mala utrisque
bitantcr aflirmat, qui captus a latronibus cum nil voluit esse communia, ut nec bona cupidius appe-
faeie mutaretur, et requisitus an timeret, respou- tantur, quse mali quoque habere cernuntur, nec
dit nunquam se tam securum fuisse, quia sciret mala turpiter evitentur, quibus et boni plerumque
misericordiam Domini maxime in tentationibus afficiimtur. In liis autcm bonis prosperis vel adver-
adesse. Beatus quoque Anlonius cum a mahgnis sis, quae nunc, ut diximus, mistim procurrunt, pa-
spiritibus ila affectus essel, ut nec vel illorum pla- tientia Dei vel .severitas hac dispensatione dispo-
gaj, vcl ihius constantia digne considerari posset, nitur. In prosperisnamque patientia fovet bonos,
fandem portentis evanescentibus infusa cceh-
illis etad po?niteutiam invilat malos in adversis vero :
tus luce recreatus dixit: Jesu, ubi eras hucusque? severitasad patientiam eruditbonos.lnterestautem
et mox ad eum Antoni, hic eram, sed exspecfa-
: plurimum qualis sit usus vel earum rerum quaj
bam videre patientiam tuam. prosperffi, vel earum rerum quos dicuctur adversoe.
.XL. IJt autem de protelatione precum adhuc ah- Nam bonus nec temporahbus bonis extoUitur, nec
625 COLLATIONUM LIBRI TRES. LIB. m. 626
m alis frangitur : malus autem idcirco adversitate A tabo super filias vcstras cum fuerint lornicatx, et
pimitur, quia felicitate corrumpitur. Interest ergo super sponsas vestras cum aduUeraverint (Osee
plurimum qualis sit Sicut enim si un-
afQigitur. IV, 14). Ista responJere tribulationibus, et concla-
gueutum et c«uum pulsu exagitentiu', hoc
pari mare cogitur DercUnquit nie Dominus, el Domi-
:
suaviter fragrat, illud fetidum exhalat ita manet ; nus oblitus mei i.Isa. xlix, it). Sed Deus con-
est
dissimilitudo passorum etiam in similitudinem solatur eam dicens Nunquid potest mulier obli-
:
passionum. Et sicut sub igne aurum rutilat, palea visci infantem suum, ut non misereatur filio uteri
fumat. et sub eadem tritura frumenta purgantur, suil el si illa oblita fuerit, ego tamen non oblivi-
paleae commiuumitur, ita comraunis qu;eUbet tri- scar tui IJbid. lo/. lUa dicit Sedeo regina, et vi- :
bulatio bonos puriticat, malos eslerminat. Boni dua non surn (Apoc. xviii, 7), sed ei vox divina
namque Deum laudant, se accusant mali, mur- dicit Quo pulchrior es descende (Ezech. xxxii,
:
murant, et turbato regni statu quffilibet tlasitia I9i. Et item Sede in pulvere, non estsolium filia)
:
quanto licentius. tanto frequentius etlVenatiusque Chaldieorum (/sa. xlvu, I). Sunt et aUa quamplu-
patrare solent. De bonis, qui peecata sua tlageUis rima hujusmodi, in quibus omnilnis liquido pa-
cognoscunt, et emundant. scriptum est Si fue- : tet, quod hjec, sicut in vita beati ^lartini legitur,
rint in catenis et cinciantur funihus paupertatiSf 3 omnibus aiiis ad perci- sanctis omnibus, atque
judicabit eis opera eorum. ut reverlantur ab ini- piendum sint communia; sed his tolerandis pree-
quitate [Job xxxvi, 8). Qui jubentis Dei %'erba non cipuam semper justorum fuisse virtutem. Dixera-
audiunt, verberibus ferientis admoventur, ut ad mus aliquid nos ad atflictorum consolationem re-
bouam vitam vel poense trahant quos praemia non laturos. Sed forte quis dicet In his verbis quee :
mutant In cano ef freno, inquit, ma.rillas eorum
: lonsolatio est ? Sed si more sanctorum, et non
constringe [Psal. xxxj. 9i. De malis vero qui non secundum forensem et hebclem carnalium opl-
emendantur, iUic sequitur Si non audierint, nionem consolari qucerimus, mira quidem, sed
:
(ratisibunt per gladiurn, e.t non consumentur stul- veraci assertione fatemur, quia non solum htec
titia (Job xxxvi. 12), id est, tribulantur quidem, veiba, quibus osteudere uitimur, ut dulcis et re-
sed quia non mutat .fithiops pellem suam, fiet ctus Dominus, misericorditer et juste suos affligit,
qiiod superius in eodem Job de eis dicifur, mo- sed ipsa quoque tribulatio debeat pro consolatione
rientur, sed non in sapientia (Job iv, 21). Gravis haberi. An non est consolatio nossc, quod Deo
quippe quos iniquitas sic obh-
stultitia in eis est, disponente pateris, qui nos ncu nisi juste percu-
gat, ut eos a culpa nec piena compeseat qui tit .\u non et ipsa tril>uIatio consolabatur Pau-
:
.'
dum correptionis flageUa contemnunt, necesse est „ lum, cum diceret Non solum autem, sed et glo- :
ut tauto illie gi-aviiis judicentur, quanto hie majo- riamur in trihulationibus ? {Rom v, 3). Et item
ris providentife gratiam calcant. de se, cum nequaquam pro iUa sua ineflabiU tri-
XLII. Bonorum sane vel malorum diversitas sa- bulatione noUet exsultare Pro me autem nihil :
crffi Scriptur» verbis notatur, cum utrisque sub gloriabor. nisiin infirmitatibus [II Cor. xii. 5). Et
nominibus matrum suarum, Babylonis videhcet, .lob hinc apertius Hcec mihi sit consotatione :
et Hierusalem fatetur. De istis namque dicitur afftigens me dolore non parcat [Job vi, 10). Mos
:
Erudire Hierusalem, ne forte recedat anima mea namque medicinaUs est, ut saspe fervorem visce-
a te (Jer. vi, 8). Et contra de iUis Curavimus Ba- rum in prurigiuem cutis trahal, et plerumque inde
:
bylonem, et non est sanata [Jer. li, 9). I)c istis curat interius unde exterius sauciat. Ita nonnun-
:
Castigabo te in judicio, ne tibi videaris innoxia quam diviuEe dispensationis medieamine agitur,
{Jei\ xLvi, 28). De illis Mullo labore sudalum est,
: ut exterioribus doloribus internum vulnus adima-
etnon exivit rubigo ejiis ex ea [Ezech. .\xiv, 12). tur, et flageUorum sectionibus repoUatur ea, qiise
De istis Excoquam ad purum scoriam tuant (Isa.
: occupare mentem poteraf interior putrcdo vicio- ,
I, 2S). De iUis : Versi sunt mihi in scoriam. et in ruiu. Caro enim nostra pviusquam rcsurrectionis
plumbum IJer. xxii, 18). De istis Super nivem : incorruptione soUdetur. si nullo mrprore afficilur,
dealbabunlur Psal. l, 9;. De iUis Noti mutabit : in tentationibus etfi-enatur. Sive ):.;itur pro pecca-
./Ethiops pellem suam [Jer. xiii, 23). De istis Sse- : tis jam patratis ad hoc in prffisenti pleclimurne in
piam viam tuam spinis, et non. apprehendes ama- fiituro puniamm- sive ad hoc aflligimur ne iu fu-
:
tores tuos [Osee n. 6). De iUis Et dimisi eos se- : turum scelera suppliciis digna in rehquum perpe-
cundum desideiia cordis earum [Psal. l\xx, 13). tremus, satis est unde ipsas ti-ibulationcs gaudcn-
De islis : 2'imebis me, et accipies di.sciplinam ter amplectamur. vel judici nostro et medico in
(Psal. li. II, 12;. De illis : Avcrsi estis aversione omnUnis gratias agamus. .\ou enim parvi mo-
contentiosa 'III Reg. ix, 6). De istis qui veri David menti estquod Apostolus non solum nos in tiibu-
tiliiper adoptionem facti sunt, pro magno munere lalione gaudere jubet, sed omne gaudium existi-
voce patris promittitur 5/ dereliquerint fiiii ejus
: mare, cum in tribulationes varias inciderimus.
legem meam,et in judiciis meis non ambulaverint, Quis autem nescit, quod multo sit melius duris
el jus'itias meas profanaverint el mandata mea servitio hominibus subjici, qiiam blaiuhentibus
non fustodierint, risitabo in virga iniquitates eo- d;emonum spirifibus ohjici ? et famen cnm alto
rum. Misericordiam autem meam non dispergam Dei judicio jugo human* condifionis atterimur, ia
ab eo (Psal. i.xxxviii, 31-34-). De illis Non visi- : querelam prosUimus nirairum qiiia minus attendi-
627 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS 11 628
inus. Quod si nof^ nulla conditio servilutis oppri- A Soiendum tamcn, quia sicut beatusllieronjmusia
merct, fortasse mens nostra raultis iniquilatiltus libro de Psalmis disputat Si unum corpus est
:
pejus lihcra desserviict. Hivc itxitur qn.i' lolcra- Ciu-istus et Kcclesia, ct si sint duo in carne una,
mus, ideo gravia crcdimus, quia considerare ne- necesse est ut modo puriter in passionc una, et
ijligimus a quanto hoste per flaflrclluin lihcramnr. cum transierint, sint in requie iina. Nam si passio-
Hinc Dens ad beatum Job Memenlo, inquit, bclli,
;
nes in solo capite, quod est Christus, quare mem-
uUra aihlns loqui (Jnb xi., 27). Ac si huno rei con- brum ejus Paulus dicit : Sttppleo ea qux destint
sideratione moneat.ct a murmuratione compeseat pnssiomim Christi in cnrne mcn {II Cor. ix, 12).
dicens jfladium adversarii considoras, tantote
: Si UniversfB enim passiones Christi, qui passus est in
ad disciplinam patris, (lui te externis cruciatibus capite, id est in se, et patitur in mcmbris, id est
ab interna passionc liberat, exhibe tacitum, qupn- in nobis, ab unoquoque nostrum ferendoe sunt, et
to te ad ejusdem hostis bella prospexeris infir- hoc quod patimur quasi ad communem reipubli-
mum. Alla quippe dispensalio Judiciorum Dei cff functionem pro possibihtate virium nostrarum
mira potentia pricvidct, quoniam si quieti ac libe- quasi canonera passionum inferentes exsolvimus
ri famuli ejus pcrsistcrent, tcntationes adversarii quod deljemus. Alioquin si extra disciplinam fue-
ferre nou valeutcs, mentis vulneribus prostrati B "mns. Apostolus, parli ipes eriinus ?
«"'jus, ut ait
jacerent. Ob id igitur licet bene merentes sfepe Adulteri ergo, et non lilii et si disciplina caro-
:
vclminis impetit, vel llagellis premit, vel quibus- mus, consequens est ut hflereditate careamus. In
dam impositis oneribus gravas, vel laboriosis oc- nobismetipsis namque debemus tranformare
cupationibus implical. quod legimus, ut cum per auditum se animns ex-
XI. 111. His itaque verbis id suasum sit quod mo- cilat, adoperandura quod audierit vita concurrat.
lestias quaslibet idcirco divina dispensationc pati- .XIJV. Quamvis itaque nesciamus pro qua culpa
mur, quatenus aut proeterita peccata in nobis pu- feriamur, et quamvis nil mali si fieri posset nobis
niantur, aut futura pruhibeanlur. His autem duo- conscii fuerimus, tamen correptionem nostram
bus consideratis,non murmuravimus.intelligcntcs nec injustam nec siiperfluam credere fas est, nec
quod benignus Judex ab fPterna ptena, quam mo- omnino tristandum quia de beato legitur Tobia,
rebamur, uos per momentaneam excusare velit, quod non sit contristatus pro cfecicatis plaga,
nec ullo modo vos derelictos putabimus, quippe ctiain cum ab infantia Deum timuerit. Ergo sit
cum ex ipsa llagelli experientia Dei providentiam aliquis ita justus, ut pro caeteris culpis nequaquam
ita nobis impendi cognoverimus,nt per hoc ipsum indigeat flagellari. Sed huic quoque illud conside-
spes inesse possit, quod diligat quibus curam ne ^ randum est, quod ipso hnmanw vitfe usii quotidie
peccent adliibere dignatur, juxta illud Eyo quos veterasciinus, et exterioris hofiiinis impulsu ab
:
amo, arguo et casligo {Apoc. m, 19); siquidem interioribus per lubricam cogilationem eximus.
omnes dum quibuslibet mentis et corporis mole- Nam sicut ex nihilo conditi sumus, per nos ipsos,
stiis afflcimur, earumdem molestiarum causas nisi manu artificis nostri teneamur, semper ad
nosse optamus, quatenus in eo quod dolemus, ex nihilum tendimus. Tenet autem nos illa creatrix
ipsa rcrum accidenliiim notitia quoddam consolfi- manus, cum vel ad amorem compungendo vivi-
tionis genus habeamus. Scd non est necesse jam flcat, vel ad timorem flagellando restaurat. Quod
ut singulis, in eo quod quisque tolerat, Deus re- nisi fecerit repentino lapsu, mens tota veterascit
spondeat, quia sacram Scripturam condidit, in etiam qufe longo virtutis nsu innovata videbatur.
qua unusquisque, si requirat, causam suam inve- Nonne scriptum est Visitatio tua custodivit spiri-
:
niet. Ut enim unum e pluribus proferamus, Paulus tum meum ? [Joh x, 12). Visitatio, inquit citius :
intirmitate carnis tentatus audivit : Sufficil libi enim spiritus virtute nudatur, nisi aut pertlagella,
gratia mea, nam virtiis in infinnitate perficilur autper compiinctionis visitationem ab ipsius virtu-
(II Cor. XII, 9). In Scriptura ergo sacra idcirco af- tislargitore custodiatur. Nec mirum si spiritus
ne singuh nostrorum,qui
fligitur Pauliis sigillatim, amaritudine, quse carni contraria est custodiatur,
non audiunt hanc consolationem, audire eam pri- quando quidem sibi invicem adversantur. Ut enim
vatim quffireremus. Hinc in Job Semel loquilur :
illa molh delectatione pascitur, sic iste amaritudine
et secundo idipsum non repeiit (.7o6 xxxiu, 14);
vegetatur : et sicut illam dura sauciant, sic istum
nec ad omnia respondebit. Quasi diceret Deus :
mollia necant. Et inde in perpetuum spiritus inte-
singulorum cordibus privatim non respondet, cum rit,unde suaviter ad tempus caro vivit.Cujus curam
fortasse causas angustire suaj singuli scire quas- nexus prfeponderat, sic hic ab auctore disciplinfe
runt, sed tale eloquium construit, por quod cun- destituitur. Jam vero carnalibus intenti, nec ipsa
ctorum qumslionibus satisfaciat. Non itaque jam nostra destitutione uUatenus damna scntimus. Quo
nostris cogitationibus aut afUictionibus per voces enim longe nos Couditor deserit, eo mens nostra
prophetarum, aut per angelorum otfieia Deus re- in scnsibilibus obdurescit, fitque miserabih modo
pondet, quoniam vis Scripturas quidquid singulis tanto securior, quanto pejor. Valde enim difflcile
potest evenire, comprchendit. Non enim dicit fig- est ut aliquis vel qufe jam commisit, vel defectumj
mentiim tigulo Cur me fecisti sic ? Sed est quod
:
ad qucm subindc mens ejus vergit, in prospe-
dicat servuset creatura, quod dixit iihus et Crea- ritate cognoscat. Quapropter ille qui lidelibus ex
tor : Non mea voluntas, sed tua fiat {Luc. xxii,42). pietate pater fieri dignatus est, videns quod apud
:
«29 G0LLAT10>«UM LIBRf TRES. — MB. IIL fi30
lilios,quos ad regni ccelestis hjeredifatem voeat, A ducis inhiarej secufiira supplicia aut parum aut
periculosa negligentia suhrepat, nou solum donis quos gratuifa bonitate respicere
nihil forinidare,
reticit, sed etiam flageUis erudit. Si quis ergo jus- dignaliir, easutique tlagello interveniente corripit,
tus videtur, memoretur illius sententiffi jam supra- et respiciens terram facit eam tremere. Dehinc ve-
dictEe : Justus si fuero, non levabo caput, satwa- ro crescente flageUo amaritudinem et districtio-
tus afflictione et misei'ia (Job x-, to). Est autem et nem aeterni examinis cogimur considerare, et ad
alia ratio. pro qua perfectiones, ut in primo libro cor rcducfi de satisfacfione cogifare. Tum vero
de Civitate Dei disputatur, jure eum infirmioribus liugun reatum loquitur, et nox quod animus par-
vei etiam pravis temporalitater flagellantur, quia vipendebal, sponfe contifetur, ut iUi frafres .lo-
videlieet non eos corripiunf, metuentes ne eorum seph, quos ilh non ludendo, sed argumenfando
gratiam offendaf, auf ne bona? famw d spendium sic adeo cousfringebat, ut attriti confiterentur
per illorum derogationes incurrant. Hanc ergo vi- Merito hsecpatimurquiapeccavimns infratrem nos-
tam cum eis amaram sentiunt, cujus amando dul- tium: Hinc beafus .lob Loquar, ait, in tribulatio-
:
cedinem transgressoribus amari e«se negligunf. ne spiritus mei (Job vii, 1 1). Quidquid spirifus lo-
Quse culpa maxime quifur in diviais auribus, locutio est: quam locu-
prtelatos vel reverendos quos-
libel viros invoIvit,qui ad hoc in Ecclesia divinitus b tionem tribulatio commonet, ut vos ad confessio-
constituuntur, et gravi reatu tenentur. >ec ideo ta- nem erumpat. Confessionem vero itidulgenfia se-
men ab hujusmodi ciUpa penitus ahenus est, qui quitur, juxta iUud: Di.ri, confitebor, et tu remi-
hcet prtepositus non sif si in eis tamen, quibus vi-
, sisli (Psal. XXXI, o). Etcum inpropr o reatu David
tae necessitate conjungitur, roulta monenda vel ar- diceret, peccdvi (Psal.Mathan Ulico res-
l, 6) ; et
guenda novif, et negligit, deviians eorum offen- pondit : Dominus peccatum tuum, non
transtulit
siones,propter illa quibus in hac vifanon indebitis morieris (11 Reg. xn, {3), siciit in Moralium hbro
ufitur, sed plus quam debuit delectafur: Flagel- xxsii perhibetur. Qiii se peccatorem intelhgit,jam
lanlur ergo simul non quia agunf malam vitam, ex aliqua parle justus esse incboat, atque id quod
sed quia simUl amanf feniporalem vita quara con- non jusfus fecerat ex eo qnod est justus aecUsat.
temnere deberent, ut ilh, si corrigi vellent, conse- Nam licet ex merito peccati peroutiafur, tamen si
querentur cum eis sefernam. Sane qui propferea hoc ipsum judicium quod contra se agitur justum
non objurgal, quia vel aptius tempus exspectaf, credit, et non murmurat, sed ampletifur iUud, di-
vel metuit ne increpati deteriores fiant, et invah- vinre volunfati in sua percussione conjungitur: et
dos pejus noceant, hoc non est negligenfia velcu- idcirco ab injustitia sua jam eo correptus est, quo
piditatis occasio, sed consilium charitatis. Nam ut ^, se vel jusfe percussum gaudet, vel voluntati judi-
iu Moralium hbro xx dicitur, sancti viri cum vident cis concordat in poena, is discrepavit in ciUpa. Ma-
quosdam sua verba despicere, dum eos divinitus gua igitur afflictionis utiUtas, per quam confessio
infelUgunt deseri,gementes conticescunt. Unde est reafus ehcitur, quae indulgentiam promeretur.
illud Quomodo cantabimus canticum Domini in
: .XLVI: Contra frequenter sunt filii Israel pro pec-
teiTa aliena? {Psal. cxxxvi, 4). Scripfum est: catis afilicti, et ad Deum redire eotnpulsi. Nam ut
ISvli arguere dei-isoi-em, neoderit le (Prov. ix, 8). de ca^teris %-icibus taceafur, ahquando cum Deum
Tacent ergo viri sancti, non ut eorum odium fi- relinquerent, et idolis servirent, Svria?, Sidonis,
meatufi sed ne iUi odiendo pejores fiant. Moab, et Phihstin, traditi sunt in inaiius Ularum
.\LV. Ut aufem de neghgentioribus dicamus,nos gentium ac per decem et octo aiiiios vehementer
tanto magis flageUari indigemus, quanto et mulfa afilicti. Qui tandem clamantes ad Deum dixerunt:
iu nobis sunf «ternis ignibus digna, et quanto ad Peccavimus hbi. Quibus inter aUa respondit Do-
aha eommittenda prochviores sumus. Quippe in- minus : Non addam ut ultra vos liberem, ite et
ter ipsas angustias mulfipliciter superbire sole- invocate deos, quos coiitis, et ipsi vos liberent
mus. Ha*c autem gemina nostrffi afQictionis utih- (Judic. X, 13, 14). At
Peccavimus, inquiunt,
illi :
fas in primo homine demonsfratur, qui dum inter 7-edde tu nobis placet tantum niinc
qiddquid tibi :
paradisi delicias justitiam servare neghgeref, libera nos Jbid., 13). Mox ibi sequitur: Doluit Do-
Deus hunc foras expulsum per molestas emenda- minus super miserias eorum, et liberavit eos, quia
vif, et conjugem, qucc pariter in percepfo honore hxc in figura contingebant illis (Ihid., 16). Dica-
gloriata atque deteriorafa fuerat, utih servitufe mus et nos econtra Domino, cum aliqua tribula-
mehorem eflecit. Sic et nos hbertate superbos, tione cingimur Fac nobis in preesenfi quidquid ti-
:
dehcus impinguatos, et erga divinam reverenfiam bi placuerit, tantum in fufuro libefes nos. Quia
fastidiosos, injuriis tradit, molesfus opprimif, ut vero fihorum Israel meminimus, adhuc aliquid
anima crebris acfa suppliciis, cacumen superbiae magnificenfius ad misericordiam Dei commen-
derehnquat, laboribusque ac molestiis innitens, ad dandam ac fribula tionis utilitatem insinuendam,
hoc quod delectafa perdidit reparetur. Ob hoc de eis audiamus qui:l por ITzeoMelem Dominus di-
enim, juxta Augustinum, contra Eden positus cit : Irritaverunt me domus Isrdel in deserto, et
est, videhcet contra sedem deliciarnm, uf signifi- dixi ut effuriderem furorem meum super eoS. et
carat quod caro peccafi in laboriljus, qui deU- consumerem eos{Ezech. sx, 13), et qure de hocex-
cus sunf confrarii, esset erudienda. Cum ergo sequitur. Quae verba, ut beatus Hieronymus in
Deus videt nos supernorum bonorum oblivisci, ca- libro IV expositionis tractaas dicit, quseritur quo-
631 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS II 632
modo perfeeerit eis quorum cadavera in solitudi- A cofritationibus sublevata dilatatur. Plagee vero in
ne coiTuerunt, et excepto .lesu Nave et Calcph, ter- secretioribus ventris augustite sunt, qu,T de exte-
ram ropromissionis nullus ingrcssus est. E.\ quo riori alilictione generantur. Abstergcntur igitur
intelligemus vivere eos, nec seternis suppliciis re- mala, vulneris et plagrti in secretioribus
et livor
servatos, nec de libro viventium esse deletos, nec ventris, quia disciplina exterior culpas diluit, et
ante faciem Domini consainptos. Si enim ex eo extousam pravis cogitationibus mentcm compunc-
quod terram repromissionisintroductinon sunt,
in tio vel amaritudo tBternas porcussionis transfigit.
pcriisse credantur, ei'goet Moyscs periit, qui in Sanctus Hieronynus in epistola ad Rusticum, re-
tcrrain illam introductus non est. Alioquin preces fort queindam adolescentem in ccenoliio fuisse,qui
cjusdem Moysi quomodo essent exauditfe, qui cum nuUa abstinentias vel operismagnitudineflammam
oraret ut tlimitterct eis Deus peccatum suura, au- poterat carnis exstinguere, quem paler monastc-
dirc meruit : FarAam secundum verbuvi tuum rii servavit hac arte. Cuidam de senioribus impe-
(E.roil. viu, 10). Sciaraus igitur Dei scientiam in ravit, ut hunc ex industria crebris injuriis fatiga-
famulos non perditionem esse, scd emen-
filios vel rot, quem anno jam taliter expleto Pater pristi-
dationcm. Hucusque Hieronymus. Hinc per eum- nas cogitationes interrogat. At ille: Vivere, in-
dem prophetam dicitur Vivo cgo, dicil Dominus, B qnit, mihi non licet, et fornicari liberet. Hic itaque
:
non fiet coyitalio menlis vestrse diccntium : Cola- lascivia morgi poterat, si loco tribulationis non h-
mus liijna, et lapides, quia in manu forti el h?-a- garetur.
chio e.Tlento, et in furore regnabo super vos, et .\i.VIIl. Et quid plara? quod nonnunquam pe-
subjiciam vos sccptro meo, et inducam vos in vin- riculosa prosperitas sit, sacra Scriptura et verbis
culis secundis [Ezech. xx, 32, 33, 37). Quse ergo et esemplis frequenter inculcat, ut illud Prospe- :
major utilitas, quam ut per infusum furorcm pro- 7-itas stultorumperdet illos (Prov. i, 32). Et item :
hibeantur colere lapides, et ligna, et inducantur Inrrassalus est dilectus, et recalritravit [Deut.
in vincuUs secundis et amicitia; Dei ? xxxii, Ib). Exempla vero multa sunt, sed ut de re-
XbVII.Mirum quomodo proconservanda morum probis taceamus, quantum ipsis electis, quiljus
probitate necessariam esse exterioremdisciplinam omnia cooperantur in bonimi, nocere soleat, Rex
Scipio, lieet paganus, intellexerat, qui Carthagi- David ad medium deductus ostendat. Hic nam-
nem Romanis infestam ob lioc nolebat dirui, quo que.sicut in Pastorali dicitur, Conditionis judicio
possct ab eisdem Romanis teneii. Sciebat enim pene cunctis actibus piacens, mox ut pressurre
infirmis animis periculosam esso securitatom, et pondere caruit, in tumorem vulneris erupit, fac-
terrorcm tanqaaiu pupillis necessarium esse tuto- n tusque est in morte viri crudeliter rigidus, quia
rom. Quod reipsa probatuiu est. Deleta quippe in appotitu fominfe enerviter fuit tluxus, et qui
Carthagine tanta mox de prosporitate mala exorta malis ante noverat pie parcere, in bonorum quo-
sunt, ut et seditiones, et civilia belia et sanguinis que ncce post didicit siue obstaculo retractationis
eifasiones, et rapiiu-e tam crudeliter flerent, ut Ro- anhelare. Prius quippe ferire deprehensum prse-
manus populus pojus a suis civihus, quam a Car- sumptorem noluit, et post cum damno desudan-
thaginensibus hostibus vastaietur. Hanc animo- tis exercitus otiam devotum militem exstinxit:
rum labem, quae. de secundis rebus nascitur, hanc quem profecto ab electorum numero culpa lon-
prosperitatis ethonestatis eversionemisdem Scipio giiis Imherof, nisi lumc ad veniam flegella revo-
evenirc metuebat: quando inslabat ne theatrum cassent. Noverant sancti viri quam periculosa pros-
Romse construcrelur. Sciebat enim cives facile per peritas sit, qui adversitatem, cum forle dee:'at,
civitatem posse cornimpi, et idcirco ludendi oc- precibus implorabant, ut prredictus David cum di-
casionem volobat inhiberi. Ergo si ille sic, no- ceret : Proba me, Domine, et tenta me (Psal. xxv,
bis quid agendiim est, qui revelata jam gratia 2). Item alius : Ingrediatur putredo in ossibus
speculamur qaa3 teterna sunt, qui vivere jube- meis (Habac. iii, 16). Ef alius : In flagello positus,
mur ex fide, qni diligentibus Deum omnia no- qui cxpit ipse me conterat (Job vi, 9). Item ahus :
vimus iu bonuni cooperari, qui scimus nil fortui- Argue rne,Domine. sed non in furore tuo (Psal.
tis casibus geri, sed cuncta divinitus ordinari. Si VI, 2). Item alius Domine, inquit, tu propitius
:
horrescit caro disciplinam, persuadeat constan- fuisti eis (Psal. xcvin, 8). Unde eis propitius fuerit
tiam. Sic enim cum morbos pellere cupimus, manifestat cum dicit : Ulciscens in omnes adin-
tristes quidem amarum poculum sumimus, sed ventiones eorum (Ibid.), id est, puniens in prre-
certi de subsequenti salute gauileinus. Quia enim senti quidqaiil por humanam fragilifatem pecca-
ad sahitem pervenire eorpas aliter non valet, in vcrunt. Nos ergo flagelfis cincti quamvis ex parte
potu l)ibit etiam quod tsedet. Cumque amaritudini carnis contristemur, lamen spirilu liPlemur, atHic-
inesse vitam animus conspicit, moerore turbatus tionis utLlitatem confemplantes. .\Hoquin ipsa na-
hilarescit. Quod enim per flaffollum et pra?te- tura nos instruat, quod debeamus hanc vitam in
rita peccata purgentur, et futura prohiboantur, mcerore oxpendere, et in soquenti gaiidium spora-
Salomon ostendit, dicens Liror vulneris abster-
: re. An non cum parvuhis quisque
innuifur hoc
git, mala et plagx m secretioribus ventris (Prov. in hanc hioem nascens primam vocem emittit plo-
XX, 30). Ventris nomine mens significatur, quia rans ridere vero, ut beatus Augustinus in libro
;
sicut vcnter cibis extenditur, ita. roens pravis Confessionum perhibet, dormiendo discit, ut quia
633 COLLATIONDM LlBRl TRES. — LIB. IIL 634
per somnium mors, et per risum laetitia solet si- A prata in itinere forte conspioiunt, moras innectere,
gnari dum infans ingrediens mundum plorat,
; et pulchritudine delectati ad devia declinare.
dormiens autem ridet, lioc per ipsam naturre le- Vita nostra prsesens via est, qua ad paradisum
gem demonstratur, quod ut scriptimi est Eomo : tendimus. Hac ergo praesenti requie velut itineris
nascitur acUnborem (Job v, 71, etc. Cum dederit amcpnitate pasti, quia magis diu pergere quam
dilectis suis somnum, ecce hareditas Domini {Psal. citius pervenire delectat, secreto Dei consilio fre-
csxM, 2). Et item : Timenti Dominum bene erit ifi quenti perturbatione atterimur, ne viam pro pa-
extremis (Eccli. i, 13). Peccator quilibet in prse- tria dUigentes obliviscamur quo tendere debemus ;
senti felicitate extollitur, sed ut scriptum est In : et ob hoc, sicut in vicesimo tertio Morahum hbro
novissimo arctabuntur gressus cjus [Job xviii, 7). dicitiu", in cujushbet ordinis loco vel in cujuslibet
Sed timenti Dominum in novissimis bene erit, secreti recessu maneamus. Vivere sine tentationi-
quoniam, ut item dieitur Os justorum implebitur
: bus ullo pacto non valemus. Non ergo negUgen-
risu [Job vm, 21), et yaudium illorum nemo tollet tiam putes quod afEhgimur. Quod vero nos conso-
ab eis (Joan. xvi, 22). Quod in prcesenti est, in- lationis gratiam longantmiter sustinemus, mali in
quit .\postolus, momentaneum et leve tribulationis pejus proficiunt, neque hoc otiosum credas. Dli
nostrx, supra modum in sublimitate xternum glo- g enim dum ad semetipsos considerandos non re-
rice pondus operatur in nobis {II Cor. iv. 17). deunt, dum nullus disciplina^ murus obviat, nulla
Solus Zoroastres ante ploratum risisse fertur, pes- judicum potestas adest, quee restringat, nulla fu-
simo siquidem prodigio. Siquidem ipse fuit magi- turi judicU poena prospicitur, quas terreat. Mala
c;e artis inventor. Cseterum, ut ait beatus Hierony- temporalia quidem clauso oculo cordis securi per-
mus, juxta miserias hujus temporis, juxta petrant,bonos autem rebus exspoUant, aut etiam
sasvientes ubique gladios, satis dives est qui pane perimunt. Sed districto certe judicio cum eis agi-
non indiget, nimiumque potens ille, qui servire tur, ut tanto acrius eeterna damnatione feriantur,
non cogitur. quanto nnnc quod male eoncupiscunt etTrenatius
XLIX. Quisquis praesentem gloriam diligit, sicut agere permitlimtur. Cum afHictis vero misericor-
ejus prfeceptioue amissione procul
reflcitnr, sic diter fit, ut hic eorum culpse purgentur, quos
dubio saueiatur. .\t contra, quisquis degustat gau- reproborum nequitia tritur» more quasi grana
dium quod intus permanet, leve protinus a?stimat a paleis terendo separat, dum per ea quaj
omne quod foris dolet. Hinc scriptum est Non : violenter ingerit, festinare eos ad superna com-
contristabit justum, quidquid ei accideint (Prov. peUit.
XII, 21). Qui igitur exteriora appetit, cum hsec L. Quia vero gi-anorum atque triturje memini-
^^
apud eum quahbet occasione turbantur, aut cum mus, videtur ut de usu quoque segetis adhuc
nolenti etiam subtrahuntur, cffica cogitatio subre- quod ducimus astruendum ahquid assumamus :
pit, et calamitas, qu.Tj momentaneam tetitiam, li- m,
Dei. inquit Apostolus, agricultura estis (I Cor.
cet mox transitura, concutit, quasi infinita deile- 9i,Quod si ita est, ergo de hac exemplum suma-
tur. Qui ergo non vult externis doloribus afRci, nius. Frumentum quippe in segete sola tangitur,
studeat spe ccelestium ab infimis elevari. Sed quia illud pluvias percipit, hrec veritatis eloquio pin-
talesnos non sumus, qui vel eontemplatione cre- guescit. lUud ventis concutitur, h»c tentationibus
lestium terrena contemnamus, vel gaudio mani- exercetur. lUud ssecuh crescentes paleas portat,
pulorum, qui de semine tribulationis metuntiir. hfec nequam vitam sceleratorum portat. lUud tri-
temporales angustias saltim experiri velimus id- ;
tura premitur. paleis exuitur, haec cwlesU disci-
circo nos Deus, veluti quidam providus pater, pue- plina flagellatur. ut a societate carnalium corde
rum et lascivientem filium per minas afEMctionis separetur. lllud relictis paleisad horreum refertur,
ad meliora et saluti viciniora compelUl. Quod be- h.nec remanentibus reprobis in Domini sui
foris
ne Israelitico populo Moyse vocaute, et Pharaone gaudium intromittitur. Unde electo populo in Job
rege saBviente signatum est. Tune namque Movses dicitur Ingredieris in abimdantia scpulcrum sicut
:
ad vocandum missus est, cum jam Pharao duris acervus in tempore suo {Job v, 2iiU Tempus repro-
operibus ad opprimendum fuerat excitatus, ut Is- borum in hac vita est. electorum in sequenti. sicut
raehtarum mentes /Esrypto deformiter inheerentes eorum Caput dicit Tempus meum nondum adve-
:
ahiis dum vocaret quasi traheret, alius quasi cum nit(Joan. vu, ilUs vero
6). De Tempus autem ves-
:
sffiviret impelleret. plebs in servitio turpiter pro- trum semper est paratum (Ibid.). Sepulcrum ergo
vocata bonis vel malis impulsa moveretur. Hoc in tempore suo, sicut frumenti acervus, justusqui-
quotidie agitur dum pr^pdicatisrcpjestibus piv-emiis lilict in tempore suo iufertur, quoniam iUe futuram
spevire in electis reprobi permittuntur, ut si ad re- requiem percipit, qui prius hic velut in tempore
promissionis terram exire neghgimus, pressuris aheno pressuras disciplinaj corrigendus senUt.
saltem ssevientibus impellamur. Hsec itaque causa Aristfe vero vel palefe per hoc falsos frati'es signifl-
est, quod ab injustis justi sinuntur afiligi, scilicet cant, quod in eadera spica velut in una fide cum
ut dum futura audiunt iiona quse cupiunt,patiantur granis crescunt. Quae nunc superiores sunt. quia
etiam mala pr.Tsentia atque perhorrescant, atque bonis frequenter preevalent erectie sunt, et ab in-
;
ad facilioremexitum, duin amor provocat, crucia- vicem divisfe, quia maU superbiunt. et inter eos
tus impellat. Solent nonnuUi viatores, cumamoena semperjurgiasunt. Attamen supergrana mutuo se
035 S. ODOMSABBATIS Cl.UMACEiNSIS II 636
taugunt. quia in oppressione bonoruai sibi eoa- A perpendo quod ille prophetife spiri'u intra matris
cowlaut. Hispidff" sunt. et frairiles quia ad corii- uterum repletus, atque, ut ita dixerini,priusquam
pienteiu qiiasi tauseatem iutiaetabiles existunt. nasceretur renatus, ille amicus sponsi, ille quo in-
viciis vero mox cedunt. Mira autem :Uspensatione ter natos mulierum major nemo surrexit-, ille sic
iit ut dum hie nos post pcrceptiouem cnjlestis gra- propheta, ut plus etiam sit quam propheta, ab
tife pro peecatis nostiis atHigunt, quasi messem iuiquis in carcere mittitur, et vir tant.e severitatis
post pluvias in herbis niale pullulantem. nt in pro risu turpium moritur. Quid est ergo, quod
grano fecundior exuberet, gelu restringit, ut a Job Dei testimonio prajfertur, et tamen piagis us-
fluxu voluptatis coerceant, et in fructu mei-oedis que ad sterquilinium sternitu» ? Quid est, quod
tcternfe iVcuudiores reddant. Eant ergo nunc sa- Joannes Doi voce laudatur, et tamen pro temu-
tellites diaboli, et in spica Domiuicee messis altio- leutis verbis in saltationis pr,-emium moritur ?
rem Jocum quasi aristfe teneant: Certe quia in Quid est quod omnipotens Dens sic vehementer
lion-ea nec ultimum retinebunt, sint et nunc liis- in lioc mundo despicit. quos sic subhmiter ante
pidi, et excusationisspinulas centra malum redar- swcula elegit ? nisi hoc quod pietati fidehum j)a-
guentis opponant. Veniet profecto judex qui per- tet, quoniam idcirco sic eos premit in infimis,
sonam non accipit quem jugiter in suis pusiihs B quia videt quomodo eos i-emuneret in summis ;
afDiguut. Veniet virga ferrea, qua gentes regit, qua et foras usque ad despecta quia intus us-
dejicit,
aristas comminuet, et paleis ad ignem traditis que ad incomprehensibiha perducit ? Hinc ergo
grana sibi i-econdet. unusquisque coIUgat quid iUic sint passuri quos
Ll. Multa jam contra murmui-ationem vel despe- reprobat, si hic patiuntur sic quos amat ; aut
rationem prolata sunt, et idcirco dum nota repli- quomodo ferientur, qui in judicio arguendi sunt,
cantes vestra vobis ingerimus, timemus ne in tta- si sic eorum vita premitur, qui ipso judice teste
men frustra jactare stLllam urguamur. concite laudantur.
quod restat explicemus. Itaque sciendum quod non Lll. Inter omnia vero nostrfe consolationis ge-
solum pr;Ecepto, sed et pluril^us exemphs ad tole- nera, singulariter Jlud prajcedit, quod benignum
raatiatu multipliciter informamur. Hniversitas Conthtorem nostrum nobis ita condescendere sua
quippe electorum, quam, ut Isaias vaticinatur, benignitate, ut ita dicam, benignitas adegit, ut
puer parvulus, id est humilis Jesus, ad superufe cum omnia qufe peccatori homini salutaria sunt,
statiouis caulas tlagellando, quasi minis agendo, indulgeret, cuncta pariter qufe eidem homini pro
per arctam viam ducit, dum hic vivil adversa per- peccato debentur, ex sola compassione sustineret.
petitur. Quos ergo specialiter proferemus, cum
^ Non enim indigebat homo solummodo redimi, sed
omnis electorum multitudo esemplum sit ? De etiam qualiter post redemptionem ei viveudum sit
quibus Apostolus, ut jam dixeramus Habentes, edoeeri. Venit igitur ad fugitivum suum, ut retine-
:
inquit, tanUim imfiositam nubem teslium per pa- ret nostris visibus sese ingessif, qui si nihil am-
tienliam curramus (Hebr. xii, li. De qua nube Ja- phus fecisset, et in hoc tamen, quod in terris visus
cohus :Exemplum, ait, excipile, fratres. exitus est, multum se humiharet^ Nam quia omnes, qui
mali et lonfianimitatis, laboris et palientix, quse lo- de Ad» stirpe progeniti studebant prospera vitre
cutiiuntprophelw in nomine Domini{Jac.y, 10). Ac prfpsentis appetere, adversa devitare, opprobria
sidiceret : ut ea quae voijis contingunt patientius fugere, gloriam sequi : ille contra novus homo
toleretis : \ idete quod
lam saucti erant,
ilii qiii veniens,novamque vitam tenens, fugit quod om-
ut per eos Deus loqueretm-, durum exitium habue- nesappetunt, et appetiit quodomnes fugiunt. Quia
nmt- Quicunque enim Deo chariores exstiterunt, vero duae vitse sunt, praesens et futura, quarum
semper duriora senserunt. Libet tamen duos, unam noveramus, alteram nesciebamus; et hic
unum de Veteri Ti.-stamento, aUum de .Novo ad humanum genus huic soli quam noverat intende-
medium deferre Job scilicet et Joannem, quos
: bat, hanc nobis cognitam ideo suscepit, ut hlam,
quidem cum incomparabiliter laudatos, et tameu qute erat incognita demonstrai-et. Ut autem hanc
tam crudelia passos fuisse revolverimus, quid de contemptibDemesse, et illam appetibilemostenae-
reliquis aestimandum sit aptum advertimus. Job ret, in ista neque prosperari neque diu stare voj
itaque, de quo dictum est Non est similis ei in : luit, sed ad Ulam patiendo migravit, et dicit Siguis :
teina [Job i, 8), cum tot rerum damna sustineret, mihiminisl)-at, mesequatur(Joan xu, 26). Exemplo
dum totfuneribuspignorum pereussus doleret,cum suo nos docens quod hsec vita nostra non propter
tot vulnera toleraret, non in terra munda, sed in se amanda sit, sed propter alteram toleranda.
sterquihnio sedisse describitur. Quod idcirco fit, Itaque propter iUud singulareprsesidium. quod nos
ut ex fetore locicommoneretur quia festive corpus fuso sanguine redemit, iUudprtestanhssimumjudi-
ejus ad fetorem rediret.Ad radendam quoque sa- cetur,quodnos tantopere adpoenitentiamroboravit.
niem non digitos, non vestem adhibuit, sed tes- Ad quod videlicet inculcandum, et ea sprevit quae
tam quo facto monsti'aretur juomodo corpus
: magna mala iraperiti putant, prsesertim cum se
suum sanum despexerit, quod etiam percussum tot miracuhs tantam rerum potestatem habere
neglexit. Sed ecce, dum beati Job vulnera crucia- monstraret. Hoc ergo consideremus, quod et pec-
tusque considero, repente mentis oculos ad Joan- catorum nos punctionibus salvans spinis caput sup-
nem reduco, et non sine gravissima admiratione ponere non recusavit, quod teterna nos dulcedine
637 COLLATIONUM LIBRI TRES. — LIB. III. 638
inebrians, ia sitisua fellis amavitudinem acccpit. A IJnde et afflict* familise blandiens per prophetam
Quod qui pi'o nobis Patrem, quaravis essct diviui- dieit ; Siriil juravi Noe, tit ultra non inducerem
tate sequalis, adoravit, sub irrisione adoratus uquas dituvii, sic ei tibi, ut non increpem te am-
tacuit, quod vitam mortuis preeparans nsque ad piius {fsa. Liv, 9). At vero qui adversum fihum
mortem ipsa vita pervenit. Ciu' itaque asperum matris suse ponit scandalum, comminatur dicens:
creditur, nt a Deo homo loleret flafjella pvo malis, Arijuam te ct slatuam, subaudis, ea qufe fecisti
si tanta Deus ab hominibus pcrtulit mala pro anlc faciem. tiiain {Psal. xlix, 21). Ista cum vide-
bonis, ut hunc ad amissam beatitudinem revoca- rit Deum deorum in Sion, portans in exsultatione
ret? Unde prophcta: Alienum opus ejus, ut face- manipulosquos in lacrymis seminavit, liT^tabunda
ret opus suum (Isa. xxvni, 2I).0pus enim ejus est clamabit : Secundum multitudinem dolorum meo-
salvare quod creavit, flasellari autemopus est ho- rum in cordemeo, consolationes tux Ixtificaverunt
minis peccatoris, non ejus quipeccatum nonfecit. animani meain Psal. xcm, 19). De aflflictoribus
Suscepit isitur alieniira opus, id est llasella, qua- vero sub specie Babylonis raatris eorura dicitnr :
tenus ita salvaret creaturam suam, quod est opus Quantum exaUaint se, et in deliciis fuit, tantum
ejns. date ei tormeyrtnin et luctum (Apoc. xviii, 7). Non
ergo tot vocibus prfeceptorum, ad- B itaque glorietur fumus si exaltatur, id est, inimici
LIIl. Excitati
juti comparationibus exemplorum, amemus
tot Domini si praivalent quia fumus ascendendo facit
Dei judicium: ccrti quod in luiniilibus amaritndo ut non sit. Et istorum voce dicitur: Elevans alli-
prjesentisangustiiT; esstinguitsupplicia permanen- sisli me {Psal. ci, t"2). Pusillo autera gregi suo dicit
tis irie. Mos ergo quamvis flasellis cincti, quamvis Spiritus sanotus Fili, noli deficere a disciplina :
pro parte carnis contristemur, tamen iu spiritu Domiiii (Prov. iii, 11), etc. Et item per Apostolum :
Ifetemur, utihtatem afllictionis contemplantes. Et Quis enim est, quem non corripit pater? (ffebr.
orandum quidem pro afflictoribus est. Atfamen xii, 7). Et in eodem Patres camales habuimus, :
si non resipucrunt, cum, juxta Isaiara, depvieda- et reverebamur cruditores eos. nnn multo magis
tionem consumraaverint, prseda dremonum erunt. obtemperalnmus Palri spirituum et vivemus ? ,
Et sicut in Septuaginla legitnr, afflictos eliam (Hehr. xii, 9) Quapropter paterna flagella delec-
de iUorum interitu vox divina consolatur dicens: tabihtcr. ut ita dicam, non mordeant, suaviter
Vx qui vos mise)'os faciunt, qvia reprobabuntiir. excrucient, hilariter contristent, quoniam si com-
Item in eodem propheta: Arf punctum etin mo- patimur et conregnabimus. Paterna vero flagella
dico dereliquite, paupercula, tempestate convulsa. dixerim, quia hcet magnum sit cniqiiam vocari
ahsque ulia consolalione sed in miserationibus q servum Dei, tamen afflicti, ut ait Hieronymus,
multis misertus sum tui ([sa. liv, 7, 8, II), et tuli non vocantur servi,neo amici quidem,quodmajus
demanutua calicem soporis ct indignationismew, est, sed, quod prfestantissimun est, filii vocantur,
et ponam ilLum in nianu eorum qui te humiliave- et etiam dilecti: FLageLlat, inquit, omnem filium
rint. Tu autem non adjicies, ut bibas illum ultra quem recepit (Hebr. xii, 6); et quod sequitur, ut in
(Isa Li, 22). Et item : Egredieinini, et satietis, et Job perhibetur, Beatus vir qui corripitur a Bomi-
cal':abitis impios, citm fuerint cinis, siih planta no (Job V, 17). Licet enim conveuire simul non
pedum vest9'orum (MaLac. iv. 3). Nam ut quidam queiuit beatitudo et dolor, lameu quia sahUis ar-
piissimus Pater, cui dilectus fihus oecissus sit, si gumentum est, vi doloris correptus recte dicitur
forte occisorem et gladiumoccisorem
repererit, bealu5, quoniam per hoc quod exterius affligitur
cum eodem gladio trucidat, ipsum vero gladium, iuterius vivit. Ut igitur in octavo Moralium libro
cum qiio tilius perierat, particulatim comminuit : beatiis Gregorius astruit, spes ista vos maneat,
ita amator liominum C.hristus a suis quidem abster- quoniam quantum in necessitatibus prfesentis
get omnem lacymam, tovtorem autem illuc proji- tem|ioris de libertate in Dei filhs nihil apparet,
ciet, ubi sit fletus et stridor dentinm; alflictorum tantum '\\\ futura libertatis gloria nihil in eisdem
vero malleum ita conteret, ut hunc a suis penitus Dei famulis de servitute parebit.
auferat et tantum pondus ejus in ilJos retorqueat.
639 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 640
SAMCTI ODOmS
ARBATIS CLUNIACENSIS II
DE VITA SATVCTI GEKALDI
AURILlACENSfS COMITIS
LIBRI QUATUOR
(Ex Bibliotheca Clunianensi, edente D. Marrier, pa?. 05).
AUCTORIS EPISTOLA NUNCUPATORIA.
AITectu recolendo pra suis meritis (72) domo A bonitate Christi contisus, aggrediens, te quajso, ut
Aymoni alibati, conservus fratrum Odo perpetuam ejusdem Clu-isti clementiam implores, quatenus
salutem in Clu-isto. pro amore ipsius famuli sui Geraldi, relationcm
Libellum, venerabilis pater, quem de conversa- sic modificare dignetur,ut hominl, quem glorilicare
tione et miraculis beati hominis Geraldi, me, qua- disposuit, nou sit ex loto indigna, nec mihi tians-
litercunque possim, diclare tam imperiose nuper gressionis causa. Ad quam videhcet transgressio-
suaseras, jam, licet tremens, aggredior. Nam, etsi nem evadendam, nonnulla, de quibus tu forle
faciendo praesumptionem, quasi meis viribiis exce- causaberis, praitereo sola illa qute mihi sunt vul-
;
deus, timeo et uon faciendo, contumaciam. quasi
; gata, cum et tu coram adesses certis auctoribus
inobediens, pertimesco. Ue obedientia vero et contexens. Vale.
PR/EFATIO.
Plerique dubitare solent, utrum vera sint quse B mus respondendum. Nam et nos dudum andita mi-
de beato Geraldo referuntur. Inler quos nonnuUi raculorum fama, nihilominus de hisdubitabamus,
penitus non verum, sed phantasticum putant..\hi ob hoc maxime quod in qui busdam locis nescio per
quoque velut excusationes in peccatis quffirentes, quos rumores solent vulgares conventus noviter
indiscrete hunc extollunt, dicentes videlicet quia lieri, paulatimque velutres vana cessari. Sed cum
Geraldus potens et dives fuit, et cum dehciis vixit, causa insisteret (73), ut Tutelensis coenobii fraterni-
et utique sanctus est. Qui nimirum suam voluptuo- tatem inviseremus, ad sepulcrum ipsius intendere
sam vitam ejus nituntur exemplo excusare His libuit.Tunc vero accitis quatuor ex his.quos ipse nu-
ergo nobis visum et aliquantulum, prout possu- trierat.Hugone videlicet monacho, Hildeberto sa-
(72) Domno Aymoni abbati. Sancti Martialis Le ContempUi mtindi. » Nam, ut inquit ipse sanctus
movicensis, quo suadente sanctus Odo librum de Odo, « etdomnus Turpio episcopus, et dilectissi-
conversatione et miraculis beati Gerahli. comitis mus ac venerabilis abbas Aymo, cum alus quam-
Auriliacensis scribere agressus est. Sic enim chro- pluribus midta vi precum coegerunt illud ut h;Bc
nologia Lemovicensium abbatum « Octavus abbas
: aggrederetur. »
Aymo prfefuit annis vi, obiit Non. Maii, Hic amici- (73) Ut TuteLensis csenobii fratemitatem. Monui-
tiam habuit cumsancto Odone Cluniacensi abbate, musjam sauclum Odonem abbatife Tutelensis in
eui jussit edere Vitam sancti Geialdi." Turpio sive Lemovicino curam gessisse. Docet Marlyrologium
Turpinus episcopus Lenovicensis.cujus frater fuit, Lemovicence his verbis :«0do secundus abbas CIu-
et qnem summo amore excoluit. Aimonum appel- niacensis primo fuitabbasTutelensis Lemovicensis
lat in teslamento restaurationis monasterii sancti ditticesis. » Nunc satis sit addere, Tutelarum,
Augustini Nec propterea minus verum est quod quas et Tullmn, vetnstjie sancti Martialis vit;B
habenl etiam Gosla pontiiicum Lemovicensium,in scriptor, appellat monastcrium a.Ioaune \.\IIpapa
Turpione, scilicet quod « Odo Turpione rogante in episcopalem sedem erectum fuisse. Gallice
Vjtam sancti Geraldi composuit, et librum De Tulle.
m DE VITA !>. GERALDl COMITIS AURILIAC. — LIB. I. 642
cerdote.Witardo quoque, et alio Hildeberto nobili- mulum suum, quem in coeUs remunerat, etiam in
bus laicis, sed ct aliis quatnpluiibus, de moribus et terris, coram suis contemptoribus exaltat ut per :
qualitate vitee ejus hacteuus disquisivimus iiuuc : hoc quod foris agitur, interius Dei contemptores
simul, nunc semotim, quid singuli tlicerent, vel si videant, quia vauus non est qui servit Deo, sed
in dicendo sibi concordarent, certatim inspexi- sicut ipse testatur. qui gloriticant eum, glorifica-
mus, tacite expendentes, si talis vita ejus esset, bit eos, et qui contemnunt eum, eruit ignobiles.
cui forte miracula convenissent. Comperto autem Quoniam vero liunc Dei houiinem in esemplo po-
quam religiose vixerit. et quod nunc Deus in sua tentibus datum credimus, \iderint ipsi qualiter
gratia pluribus indioiis esse monstraverit, jam de ftum, sicut e vicino, et de suo ordine sibi praela-
ejus sanctitate dubitare nequivimus. .Magis mira- tum imitentur : ne forte sicutregina Austri Juda^os,
mur; quod iu hac nostra eetate, cum jam charitas sic iste in judicio condemnet eos. Nos autem de
pene tota refrigescit. instante antichristi tempore, ejus actibus occasionem sumentes, allquid ad eo-
sanctorum miracula cessare debeat. Sed nimirum sdem potentes commonendos, ubi se opportunitas
suBB promissionis est memor, quia per Jeremiam pra?l)uerit, sicut rogastis, annectimus. Siquideni et
dicit: Noii desbimn benefacere populo meo yJer. domnus Turpio episcopus, et dilectissimus miliiac
xxsu, 40). De hoc autem ejus benefacto testatur „ venerabilis abbas .^ymo, cum ahis quampluribus
" "' "
Apostolu.;, dicens quia Deus in nuUo s;bcu1o sine '
miUta vi precum me coegerunt, ut fifec aggrede-
'
testimonio semetipsum reUnquens, benefaciens rer. Cum quidem veram inertice prfetendissem ex-
corda hominum Ifetitia implet. Si ergo diwnie be- cusationem, male se d!xerunt, ut h;ec aggressi po-
nignitati ejus placet, ut qui fecit cum patribus mi- tius stjlo proderentur. .\t ego perpendens quod
rabiha, nosfris quoque glorificetur temporLbus, in- iiumiU quoque homini pomposa relatio minus
creduU nequaquam esse debemus. Quod autem et congruat, fidem vero dictis testium adhibui. Qtii
in isto tempore, et per modernum hominem hffic signa quidem quae vulgus magni pendet,non mul-
divina dispensatio gerit, hoc nimirum esse vide- ta retulerunt, sed discipliuatum vivendimodum, et
tur, quia jam cuncta sanctorum retro facta vel opera misericordi.e qusp Deo magis placent, non
dicta, quasi mortuus a corde recesserunt. Et cum pauca. Nam Rex in judicio multis qui prophetave-
vir iste Domini, sicut in diebus Noe repertus est, runt, et multis qui digna feeerunt, dicet Nescio :
qui secundum legem vixerit, hunc ipsum Deus ad vos (Matth. XXV, i!>). Qui verojustitiam operantur,
testimonium intuentibus ingerit, ut videntes quod in qua Geraldus quam maxime excrevit, audituri
juste et pie vixerit, ad ejus imitationem, tanquam sunt Venite, benedicli Patris mei [Matth. xxv,34).
:
de proximo resplendcntem acies cordis evigilet. Et revera qualia sunt gesta per qua? Job, David, et
""
Nec observantia mandatorum Dei gravis aut im- Tobias, et ahi quamplures beatiticantur, uon ista
possibihs £estimetur,quoniam quidem hcec a laico quse Geraldus egisse comprobatur. His ergo ita
et potente homine observata videtur. .\ihil autem consideratis, credere niilii persuasum est, quod
mentis ignaviam deterius nutrit, quam hoc quod Geraldus sanctorum consortio dignus sit, per quem
boni vel mali operis retributio, quee post hanc vi- etiam ccelestis remunerator miracula dignetur
tam restat, in praesenti non recogitutur. Quo contra operari. Sed hanc apologeticam prEefationem te-
monet nos Scriptura, ut in omnibus operibus no- xentes, diu locuti jam ad initium loquendi in
;
stris memoremus novissima nostra. Deus igitur fa- Cliristi nomine veniamus.
LIBEH PRIMUS.
l. Vir igitur Domini Geraldus ea parte Calha- d tam rebus quam probitate morum, genero"
rum, quge ab antiquis Celtica vocatur, oriun- sior videretur. Fertur enim quod parentes il-
dus fuit terrritorio videUcet, quod est Arver-
; lius modestiam atque reUgionem veluti quadam
nensi atque Caturcenci, nec non etiam AI- hsereditaria dote sibi tenuerint. Cujus rei duo tes-
biensi conterminum (74), oppido vel viUa Au- tes ex eadem stirpe emergentes existunt, ad
reUaco patre Geraldo
,
matre vero Adaltrude
, hoc astruendum satis idonei sanctus videUcet :
progenituti. Camis nobiUtate tam exceUenter il- ( 7o ) CcEsarius .\relatensis episcopus 76 et ( )
lustris, ut inter GcdUcanas familias ejus prosapia, beatus Aredius abbas. Et quia Dominus in gene-
(74) Oppido vel villa Aurelinco, Castrum Aure- Lerinense monasterium ingressus, ex monacho
liacense dixit infra cap. 34hujus lib. I, et cap. 4, postmodum ibi factus est abbas et inde tandem ;
Ub. n, Aureliacum insigne prxdium. Geraldus ipse post S. Eonium ad Arelatensis Ecclesias pontifi-
comes Aureliacum, Gerbertus Aurilacum. Vulgo cium assumptus. Habuit et sororem nomme Cae-
nos Aurillac- sariam, quam sanctam virginem Deo dicavit, ac
(75) Cxsarius Arelatensis episcopus. « Hic, ut in- coenobio virginum Arelati a se constructo priefe-
quit Cyprianus ejus discipuJus, territorii Cabilo- cit. Sed qualiter ex ejus stirpe S. Geraldus .\m'e-
nensis fertur fuisse indigena.Cujus parentesfortu- Uacensis comes emergere potuerit, uti notat san-
na egregia feque ac prosapia, quoa est iUustre, et ctus Odo, mihi certe nondum liquet.
Erificipuum nobihlalisexempIum,pr;e cunctis civi- (76) El bealus Aredius nbbas, Lemovicinx urbis
us suisfideet moribusfloruerunt.' Juvenisadhuc incola, sicut ait Gregorius Turon. lib. x, Histor.
"
6U S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 644
ratione justa, generatio vero Geraldi quajrentium ^ vocem quam ambo audierunt. Cumque atloniti
est Domimcum consequens est ut generatio recto-
:
quidnam e.^set obstupescerent,neque ignorare po-
rum Leuedicutur. Sanc quantum locupletes iiJciu terant, quod illa v.)x in alvo matrissonuerit, vocat
fucrinl, vel pr;cdia mancipiis refcrta testantur.qua^ paler cubiculariam, ct quonam iUe vagitus incre-
circumquaque ditfasa eidem Geraldojure succes- puerit, adliibito liiminc jubet ilisquiri. Cum illa
sionis obveuerunt. Sed decus meutis quod ex pa- nuUum omniuo infautem adesse, qui vocem illam
rentibus liauseral, in ipso multiplicitcr auctum re- ediderit similiter attonita prostestaretur, iufans
fidsit. Quadamcnim gratia gcnitores ejus clanores iterum secundo sonuit. Et post modicum interval-
sunt, qui pvcilem tam felicem giguere meruerunt. lum, sonuit etiam terlio, videlicet sicut recens na-
II. quippe ipsius iu ipso conjugio sese cas-
1'atcr tus vagire solet. Ter igitur iu ventre matris audi-
tificari tantopere studebat, ut semoto frequentera tus est, quod profecto tam mirum est, quam et
conjuge toro, solus accubitaret, velut ad tempus, coutra uaturiE modum constat accidisse. Et quia
jirx.ta Apostolum, orationi vacans. Quadam vero non casu, sed disponente rerum ordinatore Deo
nocte uiouitus in somnis perliibetur,qualenusu.\o- factum est, forte vox illa jam prnssagaliat [prcesa-
rem cognosceret, quia filium generaturus esset. giebat], quod in liujus mortalilatis clausura vita-
Aiunt enim quod ei missum sit, ut illum nomine g les aclus erat habitarus. Nam sicut purtus in alvo
suo Geraldum vocai'et. Uictum quoque quouiam matris degens, vivit quidem, sed uullum seusum
futm-us magni meriti foret. Excitus autem congra- habet, sic omne genus humanum in hac vita post
tulabatuv visioni. Dehinc ilerum soporatus vitleba- reatum primi hominis, velut inter angustias uleri
tur illi, ut de poUice pedis ejus dextri quiedani clausum tenclm-, ubi iicet pev fldem in spe gloviie
virgula uasceretur, qute paulatim iu maguam ar- liliorum Dei vivat, tamen nihil spuituale [seusua-
borem succreseebat, ao subinde froudUjus ditlusis le] sicnt est videre, neque efficaciam sensuiim
universim [seusim] spatiabatur. Tum iUe quasi qualem primus homo ante peccatum liabuit, vel
operarios vocans, jubebat furcai'um vel pertica- sancti post hane vitam accipiunt, nuUatenus nisi
rum adminicula supponi. Et cum Ula veliementer lauguide, et tegve exercet. Gevaldus igituv in matvis
grandesceret, uullum tamen pondus in poliicc utero bene sonuit, quoniam idtra communem alio-
sentiebat (77). Siquidem somniovum visioues non rum vigorem in tide sanctse Tvinilatis exeveeus, fe-
semper sunt inanes. Et si somno fides adhibeuda licem famam, qua erat orbem repleturus, per
est,videtur hoec visio reriim effectui convenire fu- illam voculam signiflcavit.
tm-arum. Cognovit itaque uxorem,quffi juxta con- IV. (78) Natus vero, et ablactatus, cnm ad illam
dictum visionis puerum concepit. Sed foriasse de wtatulam pevvenisset in qua solet iu parvulos mo-
hoc quasi de somuio dubitavi potest. AUud tum rum quaiitas exploravi.q .a;dam placens indoles iu
virtutis indicium evidenter seculum est. eos subvuUlabat, per quam dUigenter inspicientes,
III. Genitrix ejus cuui esset viciua partui, nono virum hunc virtutis futurum esse conjiciebat. Nam
videUcet die priusquamnasjeretur, contigit ut cura in prima 8etate,ut seepe videmus,ineitamentis cor-
suo viro vigUanli vigilans ipsa jacevet. Et dum ue- ruptae naturce, solent parvuli irasci, et invidere, et
scio quid vicissim sevmocinareutur, infans emisit veUe ulcisci, vel alia hujusmodi attentare. .-^t in
Franc. cap. xxrx, " non mediocribus regionis sufe niam Godefredi Flandrensis uxorem. et Ocilium
ortus parentibus,sedvaldeingenL!is.j>Abbasautem Suessionensem nobilissimuui pviBsuIem. PelatUa
Attani C.a-nobii, quod ipse fundavit, et ex cujus vero genuit Cartheriam, et Eulaliam, et Mummu-
nomine viil .0 nunc adhuc Saint-Yviex dicitiu'. Ka- lum. Cartlieria autem genuit Pelagiaui sauctissi-
rissim;e nobUis matvouffl pvfficeptum ex tabulavio mam, et Savinam Aredii abbatis amitam, Pelagia
S.Mavtini Tuvoneusis depvomptum.ejusgeneratio- ergo regis Theodeberti nepUs, et vir ejus Jocun-
nem a Cluldebevto rege Francovum usqne ad tem- dus Lemovicorum pvinceps nobUissimus genue-
pova sua sic onavrat. « In nomine Doiuiui nostri ruut Aredium virum eruditum regis supvadicti ;
Jesu Chi'isti. Narratio generationis Aredu eximu cauceUavium, et Eustachium fvatvem ejus, Germa-
abbaUs incipit ita. Suldeca nobiUs femina regis nam, et Consovtiam. Consortia autem genuit Asti-
Childcbeiti et .Mathil lis [Nanthiidis] reginffi UUa d dium, PienUam, et Basiliam. Pientia genuit Oci
genuit Astidium Lemovieensem episcopum, qui lum. Basilia uxor Dodonis Bituvicae principis
Treveris ortus, faven e Deo, in Lemovica urbe epi- genuit Pugiam et Karissimam. »
scopns postea subUmatus est. Ipse denique Asti- Sed nec inde quis potest discere sanctum Geral-
dius habuit conjugem benignam nomine Teclam dum comitem .Vureliacensem isto supvamemorato
ante suum episcopatum, cujus fuit germana dives Aredio nobilissimo procreatum fuisse, sicut hic
Frontunia, eujus fuerunt Nataliaci pvaedia. Asti- sanctus Odo nosfer asserit.
dius igitur et Tecla uxorejus genuerunt Liverium, (77) iiquidein somniorum visimies. Citat hunc
Adtecum, DulciUum, Adtecam et AusUlianam. Li- locum Petvus Venerabilis, Uhro secundo Miraculo-
verius vero genuit Spevium et Pientiam. Adtecus rum, capite 2o,hoc modo «.Nam utsanctus Pater :
genuit Eustacliium, Ruricinm et Peladiam. Dulci- nostev Odo in Vita sancti viri Geraldi scripsit,
cius autem genuit Ambvosium, Sevevum sancUssi- somnioriuu visiones non sempev sunt inanes. »
mum, quem veneratur Bituvica plebs superLigeris (78) Natus rero. Anno scilicet Christi 85U, qui
ripam, et Ravennatem Basolum. Adteca genuit fuit .4.bbonis abbatis sancti Martialis Lemovicensis
Clarum, et Ispanum Martjrem. PienUa autem ge- secundi quintus, uU notat Ademarus et ipse Le-
nuit Perogoricum |Petvogoricum], Leonciuui. Am- movicensis monaelius in Commemovat. abb. I>c-
bvosius vevo geuuit Julium, Industvium, et Euse- movic. basiliciB sancti Mavtialis " Secundus, in- :
biam. Eusebia vevo genuit Savinam, Salicam. Sa- quit, abbas Abbo pvaeluit annis xi, cujiis anno v
vina genuit Optatum Bitm-igensem venevabilem sanctus Geraldus AureUaceusis natus est.
archiepiscopum. Optatus igitur genuit Pompo-
645 DE VITA GERALDl COMITIS AURILIAC. — UB. \. 64«
puero Geraldo duleedo quseriam animi cum vere- A cordis secretum deserere jegre ferebat, mos ta-
cundia, qticB multum houestat adolesceotiam, ip- men ut possibile erat. ad illud recurrebat.
Sed
sos infautiles actus decoraltat. Qui divina provi- dum ab alto contemplationis quasi ruere per
dente gratia studiis litterarum applicatus est, ea terrenam occupatijuem videretur sicut ibici ,
tantum parentum volimtate, ut decurso psalterio, mos est, ut ruens in suis cornibus se recipiat,
mo\ saecularibus exereitiis, sieut nobilibus pueris ne moriatur ita ad amorem diviuum, vel Scri-
;
mos est, erudirelur. Scilicet ut .AIolossos ageret, ptur» sanet» meditationem recurrens internse ,
arcista tieret, cappos et accipitres competenti jactu mortis ruinam evadebat illo nimirum Uavidico
:
emittere consuesceret. Sed ne inani studio dedi- spiritu jam, ut reor afflatus, quo ille fervens non
tus, tempus ad discen.lum litteras congruum in dabat soumum ocuhs, donec actionibus diurnis
vacuo transiret, dnino nutu dispositum est, ut exoccupatus, locum Domino in seipso inveniret,
diutius a?grotaret. Tali equidem iufirmitatis lan- in quo sub hngua sua secretim exultans, quam
guore, ut a sieculari exercitio retraheretur, sed ad dulcis est Douiinus degusiaret. Forte juxla ilhid
cUscefldi studium non impediretur. Siquidem mi- Job rivos olei huic petra Christus fundebat, ne
nutis jugiter pustulis ita replebatur, ut per !on- aquee multte possent estinguere in eo hieernam
gum tempus protractse, jam non putarentiu" posse g cliaritatis. Et ad istam cordis refectionem defixus
sanari. Qua de causa
genitor ejus cum matre de- quidem inhiabat, sed doniesticis tamen, et fami-
ceruit, uthlterarum studiis arctius appHearetur, haribus exigebatur, ut ofia conlereret, et aliorum
Quo videhcet. si usibus s;ecuh minus esset aptus, sese utihtatibus impendei-et.
ad ecclesiasticum otficium redderetur accommo- VII. Mordaces igitur curas propter querimonias
dus. Hac igitur occasione factiun est, ut non modo reclamantium invitus admittebat. Causabantur
cantum diseeret, quin etiam et grammaticam pne- enim sui querelosa voce dicentes Cur potens vir :
hbaret. Quod ei postea multum cum acies
profuit, ab intimis personis quas res suas populaljantur,
ingenii per ilhid exercitium ehmata, ad omne violentias paferefur : addentes, quia dum explo-
quod veUet, acutior redderetur. luerat autem iUi rarent quod iUe se nollet uloisci, qiiidquid iUius
vivas menlis sagacitas, et ad discendum qu» vellet juris esset mordacius devastarent Sanetius et :
satisprompta. honesfius esse, ut jus armatfe mUiti;e recognosce-
V. Transmissa pueritia cima jam adolesceret ret, in hostes ferrum stringeret,violentorum auda-
membrorum robur nocivum corporis oonsumpsit ciam frenaret satius esse temerarios vi beUiea
;
humorem. Tam velox autem factus est, ut equo- premi, quampagenses et inermes ab eisdeminju-
rum terga facih saltu transvolaret. Et 'luia viribus . ste opprimi. Quod 'eraldus audiens, non assultu.
corporis fortiter agihscebat, armatam militiam as- sed ratione cohortatus, ad miserandum et sabve-
suescere qu;erebatur. Sed jam dulce scripturarum niendum tlectebatm". Totumque se cUvinEe disposi-
adolescenhs animum subarraverat, ad cujus stu- tioni ac misericoi-di» eommittens, tractabat quah-
dium affectuosius anhehvbat. Ob hoc hcet mihta- ter pupUIos et viduas juxta apostolicum praece-
ribus emineret otflciis, delectatione tamen httei-a- ptum visitaret, ut se ab hoc sajciUo immaculatum.
rum iUectus ; in ihis voluntaria pigritia lentuius.in custOLhref.
hujus seduHtate erat assuetus. Credo jam sentisce- Vl[|. Igifur ad insolentiam violentorum repri-
bat quja, juxta Scripturse testimonium, melior est mendam se jam exercebat, id imprimis certafim
sofrientia quam vires {Sap. vi, 1), et nihil est loou- observans, ut hostibus pacem, faciUimamque re-
pletius illa. quoniam facile videtm- ab his qui
Et coneUiafionem promitteret. Quod utique sfudebat,
dihgunt eam, mentem ejusdem adoleseentis uf vel in bono m;dum vinceret, vel si Uh ihsside-
prseocoupabat , ut ei se prior ostenderet , ut renf,jam ante Dei ocuios suee parfi justifia ple-
esset dulcis aUoeutio cogitationis ejus. Nulio nius favisset. Et ahquando quidem muleebat eos,
igiturimpedimento Geraldus poterat occupari, et in pacem reducebat Cum vero inexpiebilis
quin ad amorem discendi recurreret. Unde fa- mahtia quorurtKlam paeificum hominem irrideret;
ctum est, ut propemodum pleniter Scriptura- jam tunc eordis acrimoniam exerens, conterebat
rum seriera diseeref, atque multos clericorum molas iniqui, ut de denUbus eorum, juxta iUud
quantumlibet sciolos in ejus cognitione prs- Job, auferret pr«dam. Non tamen, ut plerisque
u-et. moris est. uleiscendi libidine pereitus, aut vulga-
VI. Decedentibus autem parentibus cum ejus ris amore laudis iUeetus, sed pauperum dUectione,
dominio potestas omnis deveniret, non ut solent qui seipsos tueri nequibant infervens. Agebat au-
adolescentes, qui in matura dominatione super- tem hoc ne forte si inerti patientia forpuisset, prae-
biunt, Geraldus intumuif, nec incceptam cordis ceptum de ciu-a pauperum neglexisse videretur.
modestiam immufavit. Dominandi pofestas gran- jubet enim eripi pauperem, et de manu peccatoris
descebat, sed mens humUis nequaquam insole- egenum liberari. Jure igifur non dabaf cornu p<>c-
scebat. Pro disponendis vero atquc tuendis rebus, catori. Aliquoties autem cum inevifabihs ei prse-
quas, ut diximus, haereditario jure sibi vindiea- handi necessifas incumberet, suis imperiosa voce
verat, oecupari cosebafur, ef ab iUa cordis dulce- prweepit, mucronibus gladiorum retroaetis.hastaiS
dine, quaiu aiiquatenus jam i^r.egustaverat, ad inautea dirigentes pugnareut. Ridieuliuu hoc ho-
amaritudines terreni negotii foras exire. Hog sui stibus foret, ni«i Ceraldus vi divina roboratus.
647 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS U 648
mox eisdem hostibus intolerabilis esset. Quod pietatis orando confugere, et iUius commenta per
eticuu suis valde videbatur ineptum ni experimen- Christigratiam refutare. Hostis autem inexplebili-
to probassent, quod Geraldus, quem pietas in ipso ter invidus, cum experimento probasset, quod in
prseliandi articulo vincebat iuvincibilis scmper es- 60 per delectationem carnis regnare nequivisset,
set. Cimi ergo viderent quod novo pra?liandi ge- bellorum, ut supra diximus, turbines ei per im-
nere mista pietate triuiupharet, irrisionem verte- probos coucilabat, ut arcem pictatis per Ulos in
bant in admir;itionem. Etiam victoriae securi, ser- corde ejus oppugnaret, ad quam per seipsum ir-
vabant alacres quod jubebat. Non enim audituin rumpere nequaquam valebat. Contra castitatem
est ahquando quod vel eum, vel mihtes ejus, qui vero, ut ad ejus juvenioraredeamus, quam isdem
sub illius hdelitatc pugnaverunt, eventus victoriaj virgimculus certatim dUigebat, versutissimus ho-
fefellisset. Sed et hoc certum constat, quod nec stis acerruue succendebatur. .Novum namquc et
ipse quemhliet unquam vuhieraverit, nec prorsus quod ahquis juvencuhis nau-
inu-sitatuni Llh erat,
ab ahquo vulneratus est. Christus namque
fragium pudoris tutus evasisset. Libidinem igitm-,
erat, ut
scriptum est, in latere ejus, qui cordis ejus ocu- quffi ad decipiendum genus hominum, vel maxi-
lum inspiciens, pervidebat quod pro ejus amore ^ ma, vel prima est ejus virtus, instanter iUi sugge-
tam bonehcius erat, ut non hostes ipsos vellet ap. reliat. Quam cum iUe penitus refutaret, torqueba-
petere, sed solam in eis audaciam dementare. Ne- tur hostis quod nec ad fores quidem cordis iUius ;
mo sane moveatur, quod homo justus usum pree- hanc intromittere posset. Veternosam ob hoc re-
Uandi, qui incongruus rehgioni videtur, aiiquaQdo petit fraudem, et ad instrumentum deceptionis,
habuerit. Quisquis ille est, si justa lance causam quo vel Adam, vel posteri ejus maxime decipi so-
discreverit, ue hac quidem parte gloriam Ge-
in lent, ad muherem dico, recurrit. Quamdam enim
raldi probahit obfuscandam. iNonnuUi namque juvenculam ejus ocuUs. ut fertur, ingessit. Qui
Pahum cum et sanctissimi et patientissimi fuerint dum in ea colorem nitidulifi cutis incautus atten-
justitite tamen caiisa exigente virihter in adversa- dere mox in delectatione Ulius moUescere coepit.
riis arma corripiebant ut Abraham, qui pro
: si protinus inteUectu conspexisset quid sub cute
eruendo nepote ingentem hostium mullitudinem latebat quia nimirum nihil carnis pulclirum est,
!
fudit- Et rex Da\;d, qui etiam contra fihum legio- nisifucus peUis. Avertit iUe oculos, sed species per
nes direxit. (ieraldus non ahena pervadendo, sed ipsos cordi impressa remansit. Itaque angebatur,
sua, quin potii :s suorum jura tuendo confhgebat. iUiciebatm-, et ca;co igni adurebatur. Tandcm vi-
Non nescieus rhinocerotem, id est, quemUbet po- ctus niittit ad matrem pueUffi, qui se nuntiat nocte
tentem, loro rehgalum, ut glebas vaUium, id est, c venturum. Secutus Ule nunUum, violenter ad in-
humihum oppressores confringat. Neque, ut ait teritum animae festinabat. InterLm vero, sicut so-
Apostolus, judex sine causa giadium portat ; vin- lent captivi inter vincula, pristinae Ubertatis ge-
dex enim Dei esl (Ro7n. xui, 4). Licuit igitur laico mentes memorari, suspirat Geraldus.et consuetam
homini in ordine pugnatorum posito gladium por- di^inse dUectionis dulcedinem recolebat. Et hcet
tare, ut inerme vulgus velut innocuum pecus a segro affectu, rogabat Deum, ne se Ula tentatio
hipis, ut scriptum est, vespertinis defensaret. Et penitus absorberet. Venitur ad condictum, intrat
quos ecclesiashca censm'a subigere nequit, aul hospitium pueUa, quia frigus erat, steUt in facie
belhco jure, aut vi judiciaria compesceret. Non juxtafocum: Geraldum vero jam divina graUa
igiturobscurat ejus gloriam, quod pro causa Dei respexerat. Cui tam deformis eadem pueUa mox
pugnavit, pro quo pugnat orbis terrarum conha visa est, ut non crederet eam esse quam viderat,
insensatos; quin potius ad laudem ejus prohcit, donec pater ejus ipsam esse assereret. At iUe in-
quod semper sine fraude vel insidiaruminterventu teUigens id non sLne thvino nutu fieri, quod ea-
palam vicerit, et tamen ita protectus a Deo sit, dem juvencula non eamdem venustatem ia ejus
ut gladium suum, sicut supra diximus, nunquam oculis haberet, mox ad Christi misericorcham se
humano sanguine cruentaverit. Porro autem, qui q recoUegU, et profunde suspiraus concitus equum
exemplo ejus adversus inimicos arma sumpserit, ascendit, et nU cimctatus, graUas agens Deo, ra-
ejus quoque exemplo non propriam commodita- ptim abire properavit. Nimius cdgor frigoris tunc
tem, sed commuuem quserat. Videas namque non- forte ingruerat,ciu se tota nocte torreri permisit,
nullos qui pro amore laudis aut lucri, sese pericu- ut scUicet parvae delectationis teporem glaciaUs
Us audenter objiciunt, mala mundi pro mundo asperitas puniret. Jubet autem protLnus patri, ut
Ubenter sustinent cujus dum amaritudines oc-
: hanc nuptui traderet. Quam et libertate donavit,et
currunt ejus gaudia, ut ita dixerim, queerentes quoddam praediolum jure testamentario concessit.
perdunt. Sed istorum aUa res est. Opus vero Ge- Fortassis autem fragULtatem suam suspectus, ejus
raldi lucidum est, quoniam de sLmpUcitate cordis accelerari nuptias fecit. Quapropter eleemosyns
metitm'. causa, et dote Ubertatis donavit, ne ilUus matrimo-
Exploraverat antiquus deceptor mores ado-
IX. nium tardaretur. Verum tu cedrus Paradisi futurus
lescentis, et nescioquid dis'inum in eo commen- quomodo sic agitari potuisti? Certe ut disceres
tatus, in invidiam exardescebat, et ob id quantis quaUs ex teipso esses. Xam et iUe tuus patronus,
poterat tentatiouum fraudibus hunc obruere sata- apostolorum videUcet princeps, cui postea et tei-
gebat. Sed iUe jam didicerat ad gremium divinse psum, et omnia tua commisisti, nou se satis cogno-
649 DE VITA S. GERALDl COMITIS AURILIAC. — LIB. I. 650
sceret, nisi tentationis articulus obrepsisset. Nunc a. videretur, manieare (80) studuit, et priusquam
vero tu expcrtus qualis homo per se, qualis per illucesceret proficisci. Cavebat quippe in hoc
Dei gratiam sit, compati supplicum tuorum fra- turgidum fastum, ne secuiquam tarduia aut dif-
gilitali ne dedigneris. Noverimus autem quia ficilem prajstaret, ut moris est nunc quibusdam,
non est inconsuetum sanctis tentari. Insertis enim qui velut de thalamo procedentes, prius ebrie-
corruptse naturae vitiis nascuntur, scilicet ut si- tati se mancipant quam amicis prtestent, con-
cubi certcnt, certantes vincant, vincentes coro- tra illud Scripturas dicentis : Vx terrce cujus
ncntur. autem quis delectationem vitii
Intercst principes mane comeilunl (Isaiy,\[). .\tqui Ge-
recipiens suceumbat, uut quis eidem repuguans raldus non ita. Valde enim indigne ducebat, ut
vincat ac delectatione virtutuui potius mentem
qui multis prtelatus erat et domiuus, vitiorum do-
occupans, venenum prava; delectationis, quod minationi fieret servus. Jejunus ibat ad placitum
ad horam forte insumpserit, antidoto pi;e sup- ne mersa sobrietate rationis judicio caruisset.
plicationis a se repellat. At adolescens hic peri- Inquirebat autem quid Chrisli, quid pacis, quod
culi experimento discretior, sicut aliquis in lu- commune bonum prcuferret. Post nocturnasautem
brico post impactionem pedis, caulius incedebat. laudes si quolilietproticiscendum erat, misssarum
satis ca\ens et cordi cjus uihil oculi nunliarent, g subsequebatur solemnitas ita diviuae ciementise :
unde mors ad ejus animam per fenestras eorum se suosque committens abibat. Prsedicta sane
subintraret. Dominica, quoniam necesse fuerat ante auroram
-X. Caeterum dulcis Dominus ac rectus, qui ser- proficiscere [proflcisci] missam prfeterierat , :
vum suum Geraldum a stupro, pietatis dulcedine quam sciUcet expleto placito cum speraret audi-
servavit, punire eum pro coucupiscentia, rectitu- re, nusquam possibile fuit. Moestus igitur admo-
dinis censura non omisit. Elapsoquippe non mul- dum discurrebat, quserens ubi aliqua spes repe-
torum dierum tempore, per unum et eo amplius riendi fuisset. Cum vero nequidquam,advocat cle-
annum glaucomate eajcicatis reum suum contrivit, ricos qui tum forte aderant, et cum his omnes
ut oculi qui illicifa viderant, nec hcita quieiem ad psalmistanos milites, dicens Mea proprie culpa :
tempus videre possent. Cum quidem nec in pal- est, quod hfec sancta dies in vanum nobis tran-
pebris, nec in prunulis ejus, pcrpera quaehbet ap. siet. Sed est quod ad laudem Dei faciamus, ne
pareret. Noverant familiares cffioitatem, et h.mcex- diem sanctam inaniter expendisse videamur. Di-
traneis perspicaces pupiite summo studio dissimu- xerat hsec, et psalterium a capite, nil mortale so-
labant. Ille vero sub manu ferientis Domini sese nans, cum eisdem percuourrit. Ex hoo jam sibi
humilians, tanquam ad ejus flagella paratus tace- „ consuetudinem statuit ut psalterium benequotidie
bat. Medicmam sane corpoream nec refutabat, ne recitaret. Quo videlicet dccurso, velut spiritaliter
que urgenter quferebat, prfestolans patienterquan- epulatus, gaudere videliatur, ut solet ahquis ambi-
do vel quahter Dominus suus expleta feriendi vo- tione exsaUata laetari.
luntate verbera submovere voluisset. Noverat enim XII. ManupreUum videtur, si de corporis ejus
quod omnis fllius flageUatur. Internus vero arbiter habitudine quie.dam proferamus. Nam lioet caro
etiam minimas in electis suis maculas nunc pur- non prosit, licel faUax gratia sit pulcUritudo,
gat, ne sit in eisquod postmodum oculos ejus of- tamen quia libidinis atquo superlaiae fomes esse
fendat. Et ob id flageUum hoc eidem intulit, quo quibusdam solet, laudandum est in hoc viro
mens juvenihs et de praeterito purgaretur, et in fu- quod et venustus fuit, et se neo hbidinis coeno foe-
turo deffecatior servaretur. Cum ergo Deus exples- davit. Geraldus igitur staturte mediocris, et totus,
set in eo voluntatem suam, flageUum dimovit, et ut dicitur, euphormis, id est bene formatus. Et
lucem ejus oculis reparavit. cum unumquodque meuibrum sua pulchritudo
XI. Jam vero ille, quasi excoctis per nfflicUonem compsisset, collum tamen ita candidulum, et qua-
sensibus, vitam satis honestam ducebat, et medio- si ad normam vivendi decusatum habebat, ut vix
ximum discretionis caUem in neutra parte pronior aliud tam gratiosum vidisse te putares. Elegan-
agebat.ScUicet ut seeculari negotio sua munia non tiam sane corporis venustas animi decorabat.
fraudaret, nec a rehgionis cultu terrena se occupa- Unde in frontispicio ejus cordis habitudo subru-
tione tricaret honesUores viros sibi famiharius ad-
: tUabat. Hoc et soriptura testatur, dicens quod
jungebat, et clericos melioris famte, cum quibus risus dentium, et occursus faciei, quaUtatem
domi vel foris divinum ofiicium, aut simul, aut vi- interioris hominis demonstrat. Gustaverat jam
ritim e.xercebat. Venerat Dominica dies, et iUe ne- quoniam dulcis est Dominus, et sponsi coelestis
eesse habebatadquoddam plaoitum (79) ex con- quoniam suavis amplexus et idcirco pulchram ;
dictu venire, quo scilicet nobiles quidam viri con- animae speciem non patiebatur in oculis ejus-
venturi erant. Quos ne tardius veniens demorari dem spousi delectatione carnis iUeceijrari. Sole-
(1%) Ad quoddam placHum. Id est judicium, aut Vindocin. epist.24,lib. u, quodsynod. Arelat. iv, c.
oonventum judiciicausa. Synod.Turon. in,can.3o: 16, « causationes disccptaUonesque exercere, »
« ProquoUbetplacitovel judicioa qualibet persona dixit. Nostri, plaid et pLuider.
munera exigere. » Et lib. lu, Capilul., c. 8i : (80) Manicare. Manne, equi apud lloratium ct
« Unusquisque comitum placitum suum habeat, alios veleres. Inde manicare, equo vehi, equitem
etjusUuasfaciat.nUnde etplacitare,apud Goffredum agere, equitare.
Pairol. C.\X.\III. 21
«..1 S. UUUrNJa ABBAT S13 CLUNIACENSIS
ODONIS Aou^i i^i^uni/vvyC/noit) n
U —
652
A tem dahat.In his utique Christum se susciperecre
hmt sui collum ojus krtantes deosculari, nec ta-
quoniam superbia, qute dcns. ijjsum revercuter in his honorans, Imnc
(^t
mcn indignabatur illis,
est, sedem sibi vindicare a se per ipsos intromittebat, cujns refrigerium
!
semper inti ectabilis
est, juxt:', prophetam, reficcre lassnm. Quam
pernicitaie
sus-
non potcrat. Erat pneterea corporis
robore validus. Quod
virium ceptionem mercedis male sibimet illi imminuunt,
multum velox, et
appareat qno- qui licet foras eleemosyna trausmittant, paupe-
idcirco tit commemorandum ut
cst qni, muteriaTU superbicudi res tamenad sc non intioducunt. iNam Christum,
niam laudabilis
E con- qui iVicil: Ho.ipes ernm, cl collegistis me (Mallh.
aabens, sese in liumililate depressserit.
parnm vel nil XXV, 3o), ita a suis domibus excludcre videntur.
tra, quoniam vituperabiles, qui
horimi liab utes intumesc.mt. Postquam
verr Ut autem Pharis.-eorumjnstitiam, juxta prascepluni
mcutaiibus c studiis plenius ap])licavit, iUa
.
cor- Domini, prffiiret, nonam partem de redditilnis
emarcuit. Tum prffiterea agr orum reponi seorsum faciebat. Inde in quibus-
poris agilitas proisus
gratissimns crat alloquio com-uni, et in tractan- dam suis domibus pauperes alebantur: hinc eis
dis ac disponendis rebus acumine
consilii pro- indumenta vel calceamenta pnebebantur. Obvian-
caveret, ;id hoc ipse ferebat, aut
nummos, quos
fundus. Et (luanquam scurrilitatis verba
tibus sibi
ut etiam suis in hoc per se, aut per creduUmi miuistrum clam jugiter
seria tameu ita proferel.at,
ministrabat. Aliquoties cum pro aliquo homine
placeret. Neo iu proferendis minis erat nimis
Sed ne- nummi cr.jgarcntur, ipse cnm indigneatibus ac-
dicax, nec in reservandis injuri:s tenax.
cipiebat, gaudens et exoptans pauperibus
assi-
neque
que ad beneficia quffilibet danda facil^s,
mu- milari quos tamen statim dabat, multam divim
ad hffic [nec ab his] quaj dederat auferecda ;
recom-
diceret, hoc indu- otlicii functionem pro accepto munusculo
tal.ilis. Quod vero afflrmativc
esse dignos- pensans.
bitanter explebat, nisi forle peccatum
XV. Refectionis tempore, ingens illi reverentia
ceret.
non so- servabatur. iNon ibi loquacitas aut scurrilitas
prs-
XIII. Studebat autem ita sohrietati, ut
valehat, sed vel necessarii, vel honesti sermones,
lum se,sedotiam suosatemulentiacustodiret.iNam
neque biba- velcertedivini eloquii dicebantur. Per omne enim
convivffi ejus, neque voraces erant,
Neque euim vel hospites unquam ad biben-
ces.
tempus semel in die prandetjat, nisi forte testivis
diebus, cnm prosius aliqui J, aut crudum
ecenaret.
dum cogebat, neque numerosius quam omnes
Itaque sic tem- Ad ejus mensam primo diutins legebatur sed ut ;
ccetcri convivie, potum liauril.at.
perabat convivium, ut ab eo nec lemuienu
surge
temulenti surgc- laribus condescenderet,
sasci lani.us
sajci lectiouem .-
>:ux.u>,,.c„,.,.^., .......^.~ interdum —
ad quorum C suspendens, quccrebat a clericis quid ea dice m
rent nec subtristes. Et cum hospites
'
, 1 i!.
nou _„i
retur , „K ir,o:=
ab
.
ipsis *ampn
tamen mins novera
nnsse noverat
quos posse
humanitatem se totum impendebat, reficere :
Siqnidem nobiles clericos nutriebat,
nunquam mane fecisset, ipse tamen non ante respondere.
quibus et morum honestas, et eruditio sensus
horam diei tei-tiam, vel in jejimio ante nonam
certatim adhiljebatur. Puhescentiljus enim
aus-
reficiebat. Ulud Scriplurse prajceptum obser-
teriorem se prjebebat, dicens quod illius
tetatis
comcdit
vabat becituspriaceps,qui in tempore suo
terapus valde sit periculosum, quando
quilibet
ad reficieudum et non adluxuriam. Quid enimiile fa-
adolescens maternae vocis simihtuainem, vel
convenientius observaret quam cbrietatem,
quffi
quod mors auimae est, et a regno liei, ciei deponens, paternam incipit assumere vocem
prifiterhoc
excludit, etiam vel vultnm et qui se tunc servare studeret, facile
teste Apostolo, sicut homicidium,
:
probatnr. Inde enim virium deliinc carnis inccntiva superaret. Cum ergo iUi
corpori multum noxia
ipse
membrorum tremor, inde sensuum quos de lectione requirebat, illum rogarent ut
dehihtas, inde
conqueri- potius loqueretur, tandem solebat proferre quod
enervitas, inde senectus intempestiva
dehonestatus, et omne ei non pomposa dissertatio, sed docta simpUci-
tnr. Visus, loquela, vultus
quippe valet ministrabat. Interim vero cum e vestigio
non
depravatur. iNemo
decus ueprav.uui.
rehgionis aecus
reugioais iiciuu iju.jjt.,., tas
.-*.-.
^ac i^.,,^^-,.^^
*
facetias quasdam, ut assolet, dut
t i
sim'ul\inoetSpiritusanctorepleri,et nullo pac- u deessent, qui
r „ . . ___i.i .„;
valet lueri, si
; i„„:i„*„., movercnt,
jocularitates
«,,^,.u,.nnf
t : nnn
non pa*
eas mordaci
mord.lCl indl-
indi-
to Jerusalem ab igne fornicationis
obsi- gnatione, sed quasi itidem jocando compescehat.
priucipem coquornm Nal)uzardan i.b ejus
dione nolucrit arcere.
Nunquam lamen vanitalem coram se protrahi sine-
Noverat enim quod omnLbus in commune
XIV. Semper pauperibus coram se para-
sedilia bat.
Christianis jubeatur ut unusquisque cum
silentio
bantur,elaliquoties mensfe apponebantur eis, ut
suum panem manducet In refectionis autem tine
per seipsum videret quid vel quantum ad
refectio-
Geraldus
certus recipiendi numerus lectiouem semper lector iterabat. Ita
nem eis daretur. Nec
vel de Deo loquens, vel Deo sibi per lectionem
lo-
tenebatur. sed cum forte plures adessent, quorum
ad recipiendum viderentur, quente, maximum refectionis tempus expendebat.
personte duntaxat iiptffi
Viderint iUi hoc ejns exemplum qui, contra redar-
pIurcsadeumiutrouucehaatur.NuUusverounquam
ludendo
gutionem propheta;, citharam et lyram
abostiosinedatu eleemosyn» excludcbatur. Mini- et exsul-
habent in conviviis suis. Gaudent lusibus,
stri procurabant.utad manum
semper haberet fer-
tant ad vocemorgani. OpusDomini non respiciunt,
cula, qute ipse eisdaret. Potus quoque afferehatur,
inspeiitum ac prffigustatum transmittebat, ut
quoniam inter voces perstrepentium nec saltem
quem Verum
medieta- clamorem pauperis audiunt. Quid enim?
p^i prinio biherent, quihus ei sui panis
653 DE VITA S. GERALDl COMITIS AURILIAC. LIB. I. 654
est quod Christus veritas dixitj quod
sciUcet, ex A ejus non solum vicinis, sed etiaiu louginquis re"
abundanlia cordis os loquitur (Matlh. xii, 34). Isti gionibus resonabat. Et quia noverant omnes
qui semper de sascularibus, et vel parum, velraro quam beneticus erga omnes esset, multi per eum
de Deo loquuntur, palam est quid amplius ament, suas necessitates expediebant. Nec dedignabatur
vel quid in cordibus eorum abundet. Qui utiuam aut per se aut per suos pauperum negotiis inte-
sicut ijeraldus novissima pioviderent, et sive man- resse, et, ut potis erat, sullragium prjebere. Siepe
ducarent, sive bidereut, omnia, juxta prieceptum enim cum inter discordes dm'a grassari bella co-
Apostoli, ad laudem Dei facereut. Tribus feriis in gnovisset, die qua ventilanda erat causa, faciebat
liebdomada, et omni tempore quod abstinentiae pro missas celebrari. Et quibus non occurrebat
eis
dicatum est, a camibus abstinebat. Si tamen in humanitus subvenire, divinum illis imprecabatur
eisdem feriisfeslivitasanuualis evenissel, abstinen- auxilium. Neque hoc patiebatur, ut qudibet senior
tiam ita solvebat, ut in qualibet absoluta feria ad benelicia a suo vasso pro quaUbet auimi commo-
vicem iliius quam solverat, itidem abstineret cum ; tione possel auferre sed, deducta ad medium
;
et unum pauperem extra solitos obtentu iUius fe- causa, partim prece, parti imperio, commotionem
stivitatis reficeret. Sin vero jejuuium die Dominica exasperati animi reprimebat. Rectitudiuis ejus vi-
evenisset, uequaquam illud solvebat, nec sub hac g gorem hac una re tantum putares acchvem. Quo-
occasione prieteribat, sed praicedeuti sabbato so- ties pauper apud poteutiorem forte obnoxius teue-
lemnitatem jejunii persolvebat. Sin vero talis ejus retur, iustabat, ut imbeciUiorem ita sustentaret,
sancto homini videretur incongruus, noverit lUe quatenusforUorem sine Ijesionefregisset. Caeterum,
quem hoc forte movet, quod omnia mimda sint veraciter justitiam esuricns, hanc non solum in
mundis, id est, sine concupiscentia) vilio come- suis, sed etiam m
extraneis laedi non patiebatur.
dentibus. Et qui non qualitatem cil)i, sed necessi- XVIll. Justiliae sitis, ut esmies, ordinaUm in eo
tatem, vel appetitum quo sumitur, internus judes Uagrabat. Non enim aut simpUcitas aut beniguitas
attendit. Quod EUas propheta et Esau suo pro- asperitatem zeU deserebat, aut asperitas zeU sim-
baut exemplo. Licuit igitur homini laico, prseser- pUcitatis beniguitatem. Nimirum ut de Job cUci-
tim tam justo, licitis uti quod non Ucet eis quibus
;
tur, quod simplex erat et rectus, et iste vir, quam-
id sua professio contradicit. Nam iUa paradisi vis pauperibus multum consuleret, tameu ad pu-
arbor non idcirco mortem intulit, quod maJa esset niendum reos non usquequaque dormitavit vi- :
sed quod super interdictum fuit prajsumpta. deUcet non ignorans quibusdam divinitus esse
XVt. Porro vestiljus laneis, aut Uneis, non isto datum, ut crimen. quod impunitum remanere
modo quo nunc a fiUis BeUal prfesumptum et p non potest, temporaU suppUcio luant. 1'nde et
excogitatum est, qui uUque sine j'ugo sunt, sed res David moriens Joab et Semei jubet puniri.
antiquo more semper usus est, ita duntaxat con- Quamdam silvam latrones occupaverant, qui rapi-
textis, ut nec affectata pompa redolerent, nec ple- nas Ccedes UanseunUbus atque vicinis inferebant.
beia rusticitate notarentur. Sericinis vero vel pre- Quod Geraldus audiens, ad capiendum eos proU-
Uosis, nec obtentu quidem cujusUbet festivitatis, nus direxit. Ac tum forte rusticanus quidam ad
nec aUcujus praesenUa marchionis, plus solito se eos metu cogente veuerat. MUites vero qui eos
comere studuit. Reminiculum iUud qijo solet ensis comprehenderunt, Umentes ne forte domnus Geral-
renibus astringi, per viginti anuos, si tandiu du- dus aut eos dimisisset, aut cur eos impunitos sibi
rare posset, uon mutare aut renovare curabat. ostendereut inculpasset, oculos omnium proUnus
Quid dicam de balteo vel ambitiosis cinctorns, aut avulserunt. Qua occasione factum est ut Ule rusU-
fibula, de equorum phaleris, quandoquidem ille canus una caecaretur. Qui dehinc ia Tolosanum
non soIoBi portare aurum, sed nec habere qui- p igum recessit. Longo post tempore, cum de eo
dem pateretur ? Non enim putavit aurum robur domnus Geraldus audisset quia latronum socius
suum, neque in multitudinem divitiarum, sed in non fuerit, valde constristatus est, requireus vel
Deo gloriatus est. Ut reUgiouis solent eUam pro si viveret, vel quo isset. Comperto autem quod ad
fessores, qui ad excolendum corporis cultum, iu- Tolosanam provinciam discessisset, centum soU
verecundo et infatigabUi studio soUicitantur id dos, ut aiunt, ei transmisit, jubens portitori ut
:
toto nisu aflectantes, ut reverentiam, quam sibi ejus vice veniam ab eo postularet.
moribus toUunt, vestis pretioste saltem obtentu ab XIX. lUdem quam clementer consolaretur affli-
intuentibus emendicent. Quibus utique expediret etos, aut quantum saepe misereretur obnoxUs, hoc
ut ad cultum animae, quEe jugiter pulchrescere po- Uqueat exemplo. Quemdam presbyterum ita vi-
terat, poUus vacarent. cini sui crescente UUgio contriverant, ut ejus ocu-
XVll. Erat autem pauperibus et injuriam passis los eruerent. Quem sciUcet senior verbis multum
liberadeumsemper accessus, necadcausam suam consolatus est, suadens ilU patienUam. Sed ne
ei commendandam deferre muuusculum aUquod verborum consoIaUo exUis videretur, quamdam
indigebant. PIus quippe ocuUs ejus unusquisque sui juris ecclesiam, faeto solemniter testamento,
suam necessitatem plenius allegabat, quanto Ulum eidem conU-acUdit. Aliquantulum tempus fluxerat,
arclius incUgentem vidisset. Jam vero benignitas et uuus ex his qui presbytero vim intulerant, (81)
(8j) Ab o/ficiaUbus cornprehensus est. Sic infra officialespermiserunt invito et nolenti, ut iUud cui-
cap. 41. « De Uoc (praediolo nempe TalacUciaco) dam Bernardo ad custodiendum commendaret »
.
S. ODONIS ABBATIS CLU.MACENSIS U. 656
658
al) offiinalihus comprehensus est, et in caixere sufficere possunt. Ub hoc etiam et minima queeli-
j^
Quod tanquara inde gavisuro
el scniori bet inserimus, per qu;E grande ejus valeat stu-
clausus.
proliiuis nuntialum osl. Qui stalim quasi desiderio dium demonstrari, ut est videlicet illud Dumper :
puniendi feslinans, tetendit ad carceris locum. aggerem publicum aliquando graderetur, in agello
Yi;e contiguo qufedam rusticana mulier aratrum
AlijB vero causfe, emerserant, quas necesse erat in
crastinum expediri. Sub hac ergo occasione jubet ducobat. Quam roquirit cur opus virile mulier
usque tunc demorari.Sero autem cum offi- agere pi-aesumpsisset. Respondit virum suum diu-
reum
tius jam languere, tempus sationis prseterire, se
ciales adsua dissessissent, pr;ecepit claif. custodi,
quatcnus cum ribo ac potu reficeret. Et quia dis- solam e.se, uulluinque qui sibi subveniat habere.
calceatus erat, datis calceamenlis aufugere pcrmi- Cuin quidem ille calamilatem ejus miseratus, tan-
crastinum vero (82) mallensibus undiquc
sisset. In
tos ei nummos dari jubet, quanti dies sationis su-
ad seniorem confluentibus jubet reuin adduci. peresse videbantur, quatenus per singulos dies
Quidam vero quos custos carceris pro seipso para- agricolam sibi conducerct, et ipsa dehinc a virili
verat, trcmentcs indicant reum aufugisse. At ille opere cessaret. Omne fucatum, ut ait Ambrosius,
quasi minabatur custodi. refugit natura, et auctor ejus Deus quod contra
volens factum celare,
Bene, inquit, actum quo- illam est abhorret. H;cc ergo res per se quidem
Scd mox itidem :
est,
^
niam presbyter jam eis noxam indulserat. exigua est, sed afTectus recti hominis naturae legi-
X.\. Item "duo vinculati, qnos apud eum reatus bus conveniens eam grandescere facit.
ingens obnoxiaverat, eidem fuerantprffisentati. In- XXII. Cum viam carperet, haud
ilidcm alias
stal)ant vero accusatores, ut suspendio eos jube- eminus cicer quidam rusticanus metebat, Cum
ret protinus intcrire. Ille vero dissimulabat, quo-
juvenes, qui seniorem praiibant, inde sumentes
niam eos palamliberare nolebat. Sicenim in quo-
manditarent, hsec ihe conspicatus, emisit equum
opere se modificabat, ut ipsa ejus
libet pietatis et ad hominem concitus venit, quasrens si cicer
pietas non nimia videri posset. Respiciens ergo pueri abstulissent. At ille Ego, inquit, domine,
:
accusatores Si iuquit, ut dicitis, mori debenl, Bene, inquit, faciat tibi
:
gratis dedi. Et senior :
prius juxta vulgarem sententiam reficiamus eo=. Deus.
Tunc cibum et potum jussit eis afferri, et ad co- XXIII. Tale est quod alia vice, cum ministri ejus
medendum dishgari. Cumque refecti fuissent, de-
convivium sub umbra cerasorum pararent, ra-
dit eis cuIteUnm suum, dicens Ite et vos ipsi,
musculos I>accis jam maturis dependentes, quos
:
affcrte vimen, quo suspendi debeatis. Non longe
antequam ille veniret, iidem ministri confrege-
autem erat silva, quie stirpibus densata succreve-
rant, a reclamante rusticano argenti pretio com-
rat. Quam illi intrantes, et quasi vimen quteren-
paravit. Forte dicot aliquis quod hcec relatu indi-
tes, pauiatim remotiora penetrantes, subito
di-
gna sunt sed nos timorati hominis mentem per
:
sparuerant, et ita mortis articulum evaserunt. Hi obliquo intelli-
]i!V.c exigua demonstramus, ut ex
vero qui aderant, assensum ejus intelligentes, eos gatur quoniam qui modica non spernebat, paula-
pcrscrutari iuter frutela non audebant. Quantum
tim decidere in majora non poterat.An non affectus
vero ex wqualitate personarum conjicipotest, per-
viduo; per duo minuta comprobatus a Domino est?
sonas illas reorum qui se in malum destinaverat,
aut damnis coercebat, aut charactere adustionis XXIV.Ergaipsos vero quijuiisejuserant, tam be-
neficus, tamqueeratpaciticusutmirumconsideran-
inurebat. lllas autem personas, quse non per con-
suetam malitiam, sed qualibet, malum aliquod tibusesset. Nam frequenter improperabantetquod
ab intimis per-
perpetrassent, indemens dimittebat. Nunquam la- molhs esset et limidus, qui se Ia;di
sonis,tanquamimpotens,permissiset.NecfacilIime
men auditum est ut se prsesente quilibet aut
morte punitus sit, aut truncatus membris. tamen, sicut domini solent irasci, contra imprope-
X.\I. Sane de pluribus gestis ejus pauca qu;edam
rantes vellcviter indignabatur. Ahquandoenimnon
ostendendum paucos ex ruricohs obvioshabuit,qui(83),derehctis
et siugula commemoramus, quae ad
pietatis actus nobis videhcet compertos, D coloniis suis, iu aliam provinciam transmigrabant.
quosdam
Mallcnsibus undique ad seniorem conftuen-
.. Colonias nonnuUasEcclesia;, descriptis per stre-
(82) servitiis ordinavit. »
tibus. MaUus, placitum majus, ubi majores
caus.-e nuos viros colonis, eorumque
Et C.Iaber Rodulfus lib. iii, Hist. Franc, cap. 5 :
a comitibus et senioribus terminari solitae Edi-
clum Cariciacense Caroli Calvi, anno 864 « Et :
.<Quod etiam coenobium, Cluniacense videlicet, in
ipse sic mallum suum teneat, ut barigildi ejus et
primo non ampMus quam quin decimterrffi colo-
nias dicitur dotem accepisse. » Dicitur etiam co-
advocati, qui in aliis comitatibus rationes habeut,
lonica passim apud veteres. Chronicum S. Boni-
ad suum mallum occurrere possint. » Inde, admal-
Inre, anto iudieem veniro htigandi causa. Marcul-
gni, cum servis qui de prsedictis mansis septem
Kormularum, cap. 21 c Eo quod pro- colonicas tenebant. » Synodus Valentina sub Lo-
fus lib. :
« Unam colonicam vestitam
1
thario imp., c. 9
pter simplicitatem suam, causas suasminimepos-
:
»
mallenses, in ju- cum tribus mancipiis dolis gratia eis coriferant.
sit prosequi, vel admallare. » Et ec-
Et antiquior his omnibus charta dotationis
dicium vocati pro negotiis prosequendis ac disce-
..
clesiffi Vivariensis : <. Ego Venantius episcopus
ptandis.
Derelirliscoliiniis suis. Colonia ost donnm- scdis Viv;iriensis dotavi ecclesiam in Luciateuse
(8:)) dotavi
iu honore S. Maria;, et S. Martini Bessiaco,
cula cum agri tanto quantum colonus unus cum
scrvis suis colcrc pot st. Flodoardus lib. ix. Hist.
eas colonicas i,\x, et cuni servis suis, et dimisi
hem.jcap. 19, de Eboue archiepiscopo loquens : eas Deo et sanclo Vincentio. »
657 DE VITA S. GERALDI COMITIS AURILIAC. — LIB. 1. 658
Quos cum recognovisset, et quonam cum sua su- A furto discederet. Quis aliud prffiter Geraldum hoc
pellectile teuderent,inquisisset responderunt quod ita faceret ? Certe mihi videtur, quod id magis
injuriati fuissent ab eo. cum ipse beneficiaverat admiratione dignum sit, quam si furem rigesccre
eos. Milites vero qui obambulabant principi, sua- in saxiduritiam fecisset.
debant ut eos verberari juberct, et ad domuncu- .WVIL Quantopere autem iliud caverc studuerit
las, unde discesserant, redire compelleret. Sed quod .A.postolus jubet: Xe circdmvenias in neyolio
ilie noluit. Quippe qui noverat suum, et illorum frnlrem tuum {I Thess. iv, 6), itidem pr^esenti pa-
Dominum esse unum in coelis. et qui magis con- tebit exemplo. Cum aliquando ab urbe Roma re-
sueverat, justa Apostolum, remittere minas, qui dieus, Papiam prceteriret, haud procul castrame-
potentise sure manum non levare super pupillum tatus est. Quod Venetii, vel alii quamplures ilhco
soleret. Ergo permisit eos abire, quo sibi commo- cognoscentes, ad eum protinus exierunt Jam
dius putarent, et dedit licentiam conversandi. enim per omne illud iter satis nobihssimus erat,
Hoc vero, quod non sine mea verecundia quem- et religionis atque largitatis eausa apud omnes
dam nuper garrientem audivi, scilicet quod (84) famosus. Cum ergo negotiatores, ut eis mos est,
debitum wadii nequaquam debitori relaxare so- papiliones (86) cursitarent, et si quispiam
inter
litus erat, omnino falsum est, sicut ilh testantur B vellet aliquid emere, disquisissent.honestiores qui-
qui sfepe viderunt, quod non solum augmen- dam ad senioris tentorium pervenerunt, et mmis-
tum wadii, sed etiam (85) capitale debitum re- tros interrogabant, si forte domnus comes (sic
laxabat. enim omnes appeUabant eum) vel pallia, velpig-
X.W. Siquidem sui pagenses, vel cleriei, qui mentorum species emi juberet. Tum vero ipse
Ulum sicut patrem afTectuose dihgebant, frequen- vocans eos ad se : Quod, Romae inquit, placuif,
ter ei tortulas cera; deferebant, quas ille veluti licitatus sum ; sed plane vehm
utrum bene ihcatis
grandia munera, multas gratias referens accipie- negotiatus sim. Tunc jubet empta palha coram
bat. .\ectamen ex eadem cera quidquam ad suum afferri. Erat autem unum es his pretiosissimum.
usura ardere permittebat, sed coram altari, vel Quod Venetius intuens, qu.erit quidnam pro eo
sanctis pignoribus, quse perinde secum deferri datum sit, Cumque summam pretii cognovisset :
faciebat, totam in luminaribus succendi pra;ci- Vere, inquit, si Constantinopoli esset, etiam plus
piebat. Cubiculari vero cum forte cera aliunde ad ibi valeret. Quo audito senior extimuit, quasi
ejus obsequium pr^eparata deesset, betulinas cor- grande facinus exhorrescens. Cum vero dehinc
tices, vel abiegnas taedas ante eum, et in ministe- quosdam Romeos
sibi notos obviam reperisset.
riis suis prfeparabant. Sed cum c
commendavit,
ihe tanto studio quot Vcnetius ultra
*ot solidos eis
cavebat, ne muneribus qute sibi grahs dabantur datum pretium dixerat pahium valere, dans indi-
privati uterentur, quomodo consequens esset, ut cium ubi venditorem pallii reperissent. Verum cum
exactiones wadiorum sine indulgentia exegisset ? in ahis peccati speciebus soleant homines .•om-
Quin potius, quee debebantur, frequenter
sibi jure pungi, atque de emendahone medilari, aut raro,
ultro debitoribus relaxabat. Minas quoque, juxta aut certe, nec raro videas, qui praster Geraldum in
Apostoh praeceptum, servis remittebat. Nam et ista peccandi specie se doleat deliquisse. Sed ni-
fraudem interdum patiebatur, ef rapinam bo- mirum iUe noverat. quia Deus per omne peccatum
norum suorum, ut dicit idem Apostolus, susci- otTenditur, et eum quem toto corde dihgebat,
piebat. oflendere nec in minimis volebat.
XXVI. Sed ut hoc exemplo comprobetur fur : XXVIII. At vero non immemor quia Christiano-
aUquando tentorium ejusnoctu ingressus est: cum rum justiha debet justitiam Pharisfeorum super-
quidem cereus de more coram lecto illius arderet, gredi, cum universee fruges ejus i-ectissime de-
ac tum forte senior vigilabat. Solebat enim in stratu cimarentur, nonas etiam jubebat seorsum recon-
suo, dilectione Christi atque dulcedine pasci, per di, qu;e in diversis pauperum necessitatibus
studium orationis. .\t vero fur iUe curioso visu cun- j. dispensarentur. Inde cum necessitas exegisset,
cta percurrens, explorabat si quid forte videret supervenientibus diverso tempore pauperibus
quod asportare valeret. Pulvillum forte respicit, vesUmenta emebantur. Prteterea nummos inde-
quod sericam tecam habebat. Tetendit manum et sinenter secum ferebat, quos obviantibus egenis
ipsum sibi trahebat. Tum senior Quis, inquit, es : latenter, quantum poterat, vel per se, vel per
tu? Exhmuit latro, et stupidus luesitabat. Tumille: quemlibet causae ishus conscium dabat. Et cum
Fac, ait, quod facis, et caute discede, ne forte ah- Uh reditus agrorumac vinearum satis abundarent,
quis senhat. Ita latroni persuasit, ut hcenter cum nunquam tamen auditum est, quod vUhci ejus
(84) Debilum wadii. Lib. Capitul., capite 19
ui, : et principalis, sive superior. Chartularuim rerum
« Liber qui se loco wadii in alterius potestafe ad Majus Monasterium in Vindocino speclautium,
comraiserit, ibique constitutus damnum ahquod ex bibliotheca preesidis Ulustrissini J. A. Thuani,
cuilibef fecerit, qui eum in loco wadii susceperit, charta 175 " .\uctorisaverunt etiam hoc capitales
:
aut damnum solvat, aut hominem in mallo pro- domini ejusdem terrae. Et ante charta 121
> Sed : <
ductum dimittat, perdens simul debitum, propter et Salomon de Lavarzino hujus terrfe principahs
quod eum pro wadio suscepit. » Inde debitum re- dominus existens huic emptioni corroborandse
ivadiatum, lib. iv, cap. 58, et cap. 70 ejusd. hbri manum extremam imposuit. »
heribannum rewadiare. (86) Inter pdpiliones. Inler tentoria. Galhce, pa-
(85) Capitale debitum. Sic capitalis dominus qui villons et tentes.
659 S. OnONIS ARB.VnS CLUNIACENSIS II 660
aliqiiid arcommndassent ncque ipsppvjedium A divinitus hoc donum, ut tam ipse quam sermo
; seil
aliqiinndo comparavil, prwter unuiu afrellnra, qui ejus gratiosus esset. Et non soluni quibushbet aliis
suffi cniclam possessioni forte insilns erat cum personis, sed etiam ipsis magnalibus. Quin et re-
:
soleant divites qnique in hoc veliemenler inar- gibus semper charus, et reverendus erat.
descere, terribilem prophetfe comminationem XXX. Merito qnippe diligebatnr ab omnibus,
obliti, qua dicit Vx qu> conjungitis domttm ad quoniam ipse cunctos diligebat. Referamns plane
:
domum, et agrum agro copulalis {fsai. v, 8). Ge- quid de quodam fugitivo, quasi de amico fecerit.
raldus namque. jnxta pneceptum Evaneelii, con- Nam in eodem ilincre fugitivum eumdem reperit,
tentus erat slipcndiis suis. Kt sicut ille ncminem qui ante aliquot annos ah ejus mimicipio disces-
concutiebat, ncque cahimniam faciebat, sic et re- serat. Qui apud illas personas cum quibus habi-
rum dispositor Dominus, ea quiS juris illius erant, tabat, magnus etiam et locuples habcbatur. llunc
ab impiis et pervasoribus tuta servabat. Etenim itaque ministri domni Geraldi reperientes,ad eum
tanta pra^diorum loca per diversas provincias sub tremcntem et pavidum adduxerunt. At ille seor-
ditione sna tenehat, ut ipsis locis, quihus plenus sum inquisivit ab eo qualiter se ageret. Et cum
erat, veraciler locuplos diceretur. Nec tamen mul- didicisset ab eo, quod in eodem loco non parum
titudo locorura extollchat eum, quoniam nihil, b honorabiUs haberetur Nec ego, inquit, te deho- :
ut Psalmista dicit, a Domino volebat supra ter- nestabo. Tunc prsecepit suis, ne quis proderet
ram. Qui nimirtim liwc omnia adjiciebat iUi, quia qualis in sua regione fuisset. Tum vero videntibus
regnum Dei, quod primum est, ipse quferebat ab vicinis suis, ei qufedam munuscula tribuit, et in
eo. Tantum ulique, lleo lartrienle, succreverat, eloquio vel convivio satis eminenter honoravit, et
tamquc protectus, et tam immunis persisterat, ut enm in pace dimisit. Quis hoc pr»ter Geraldum
ei convenire videatur illnd Job : Ta vallasli eum, faceret? Sed hoc Ule fecit, qui non avariliffi servus
et possessio ejus crevit in terra (Job i, 10). erat, sed misericordise se totum dicaverat.
XXIX. Sano nt pateat qualiter in bono mahim XXXI. Item in eodem ilinere, quidam vir de par-
vincere consueverat, juxta apostolicum pr;ecop- te Bituricensi, non longe a Roma sibi coxam fre-
tum, hoc ejus factum sub exemplo commemore- gerat. Qui reUctus a suis, cum conjuge solus re-
tur. Cum dehinc ad portum Placenlinum venisset, mansit. Quem Bonifacius quidam ex miUtibus
quidam clericus, qui portui priperat, snpervenit. domui Geraldi casu reperit, et necessitatem UUus
Nam, sicut illic mos est, lucrosum nimis naulum audiens, ad eumdem domnum Geraldum hunc
a Romeis exspectabat. Qui neseio qua causa felle adducens : En, inquit, domine mi, juxta tuum de-
commotus, ^ siderium reperi, c[uod tibi placilurum praesento
verl)a indignatiouis rotabat, ita ut epi- :
scopuui (87) Rotenensis provinciaa, sed et alios ecce homo indigens solatio. Quem dehinc vir Do-
nobiles viros injuriosis exprobralionibus iacessi- mini in tuitione sua gaudens suscepit, et usque
ret. Forte vir Domini de contra stans, seditionem Brivatensem (88) vicum sufficienter sustentatum
moveri metuens, conviatores compescuit, ne dure deduxit. Tunc insuper ei decem solidos pra.>buit,
quidquam respondisseut. Clericum vero blando quibus subsidium usque ad suos habere posset.
sermone fregit, et quEedam munuscula ei dedit. Hnsc et hujusmodi facta testantur miserendi
Atille videns quam faciU sermone et episcopum affectum, quem ei divina inspiraUo largiter inspi-
et casteros a respondendis injuriis compescuisset, rabat.
se autem quam leuiter ad mentem reduxisset, XXXII. Verum uoverimus, quia necesse est. ut
quaesivit ab eo quisnam esset. Cum ille se Aquita- messis triUcea cum loUo crescat, et granum frumen-
num et medioerem personam esse responderet, ti palea superior interim preraat et ob hoc opor-
:
clericus eum tam vultu quam cloquio considerans, tuit ut justum Ahel maliUosus Cain ad palientiam
ad ejus gratiam se totum intlcxit, ct quidquid de exercuisset. Geraldus quoque, sicutJob,fratrerdra-
nauio debebatur, cunctis deillius comitatu remi- conum et socius struthionum fuisse monstretur, fre-
sit, et tam ipsius quam
aliorum flascones et quenter a quibusdam provinciarum lacessitus est.
utres vino implevit. Habebat enim isdem senior i\am reipublicce slatujam nimis turbato (89) rega-
{Sl)Rotene77sisprovincia'. In Aquitaniaprima, sub (89) Regales vassos. Id est servientes, fideles, qui
archiepiscopatu Bituricensi, Ruthemis Ccesar et servitium ad fidelitatem debent,et pr;estare tenentm"
Gregorius Turonensis dixerunt. JNos hodie Rodez. regi. Ajmoinus lib. v, cap. 33 u Abbates eham, et
:
(8iS) Usque Brivatensem vicuin. In Arvernia, qui regni primores ac vassi regii, se illi commendave-
sancti Juliani marlyris rehquiis celebris, Sidomo, runt, etsacramentosecundum morem Udem promi-
in Propemptico adlihelIum,Gregorio lib.x. Hisior., serunt. « Nomen vetus Gallicum, et quod adhuc
cap. 2y, et vetusto Vitfe sancti Odilonis scriptpri Franci retinent in verbo vassaux. l^nde et vassati-
Brivas, vulgo Brinude. Meminit et idem Gregorius cum apud Greg., Theodulphum etalios vasselage.
alterius Briva? in hemovicino, quam ad distinctio- Quilibet autem senior, comes, dnx, rex, vassos sive
nem Arvernensio Gi\i ura Curi-diam appellatlib. v, vassalos suos habebat. Idem Odo:i< Nec hoc patie-
cap. tO, liis verbis u Qui conjunctus cum supra-
: batur,ut quilihet seniorbeneflcium a suo vasso pro
dictis ducibus I.emovicinum aceedens, Brivam qualibet animi commoliore posset auferre. » Leg.
Curretiam vicum, in quo sanctus Marfinus nostri, Alaman.tit. 36, c. 4: "quaUscunque personasit.aut
ut aiunt, Martini dicipnlus, requiescit, advenit. » vassus ducis, aut comilis. Et Leg. Bajuvar., c. 2,
r
Galhs, Brives la Gaillarde, sed corrupte. Dicen- tit. i'6 « Sive regis vassus, sive ducis, omnes ad
:
dum enim, Brive de Correze, a Curretia fluvio, placitum veniant. » Vassos dominicos generali voce
qui ipsam alluit. dixit Walafridus Strabo « CapeUani, inquit, mino-
:
6(il DE VITA S. GERALDI COMITiS AURIMAC. — LIB. I.
les vassos insolentia marcliionum sibi subjugave- A citiis ad praedam versus, tauqnam hostes Wilelmi
rat. Jam multarum causarum expcrimentis
itaque persequens, totam rcL;ionem iUam depopulabatur.
probatum fuerat, quod, ut scriptum est, omnipo- Qua causa incoLe sibi timentes, facultatibus expo-
tens erat contra hostes Geraldi. Quibus videlicet sitis, fugiebant, nec invenire poterat qui ministris
ita insuperabilis videl^atur, ut malum, quod ei ejus stipcin vendidisset. Cum
ergo nihil ad emen-
perstruere moliientur, in ipsos potius i'edundaret. dum reperissent, nec de prfeda
quidquaiu eis
ut scriptum cst : Qui fodit foveam proximo suo, tangere licuisset, non modioam in illa cxpeditione
ipse prior inciilel in ea ^P^-oo. xxvi, 27) (90). Wi- pcnuriam sustinuit Neque enim ab his qui prfe-
lelmus plane dux Aquitanorum, vir bouns, et per dabanlur, quidquam suscipere patiebatur, ne
multa laudabilis, cum tandem veliementer inva- forte cum eis partioipans socius peccati existeret.
luisset, non minis quidem, sed precibus agebat, Sustinuit autem et amici comitatum, nec afllictus
ut Geraldus a i'egia militia discedens, sese eidem deseruit. Ridcliant hoc nonnuUi quod aliis de
commendaret. Sed ille favore comitis nuper usur- piwda lascivienlibus ipse cum suis indigeret.
pato,nequaquam consensit (91). Nepolem tamen Multi quidem quibus erat sanior intellectus, iUum
suum nomine Rainaldum eidem cuui ingeuti mili- beaUficabant, altius gementes quod ad hunc imi-
tum numero commendavit. Sed et isdem Wilelmus tandum idonei non essent. Denique ex hoc et
nuUatenus illi indignatus est, quippe non imme- deinceps, cognomentum hoc promeruit, ut ab om-
mor (92), quia pater suus Beinardus ipsum adhuc nibusin ooiumune(TeraldusiUe Bonus appeUaretur.
adolescentem eidem domno Geraldo amoris causa XXXI.Tanti autemapudeumdem Wilelmum ha-
commendavit. Et ideo didci admodum contuber- bitus est(94), ut ei sororem suamin conjugio dare
nio, ingenti veneratione semper eum excolebat. veUet,Ermengardi matrcquamprimumidcupiente,
Cum vero causa instabat, ad ejus colloquium ve- qufe virum huncpio diligebataflectu.Sed Christus
nicbat. Nonnunquam autem gratiosi hominis Wi- virginis fihus castitaUs am^rem illi dudum inculca-
lclmus suavitate delectatus, vi pre :um exigebat, verat, quam nh ineuntceetate ita complexus est, ut
ut secum diutius commoraretur. Et frequenter in nec intuitu quidem tam excellentis copulte pateretur
agendis progressus, longius secum irc faciebat. ab ea diveUi. (luantopere enim carnis obsccenita-
X.\.\11I. Factum est quadam vice, cum ita res tem exhorruerit, per hoc animadverh potest, quod
quamdam regionem qua hostiliter
exigeret, ut in nocturnam illusionem sine moerore nuUatenusincur-
longum tempus cumeo expendisset. Interim
ierat, rebat. Quotiesnamque iUud humanitatis infortu-
vero omue stipendium, quod (93) in sagmariis Ge- nium dormienticonhgisset, consecrelaliscubicula-
raldi delatum fuerat, paulatim defecit. Porro exer- (";
rius afferebai; ei seorsum, in competenti videhoet
res ita sunt, sicut hi quos vassos dominicos GaUica (92) Quia pater suus Bernardus. Comes et mar-
consuetudine nominamus. Capitular.,
» Et lib. ui chio iNivernensis, jam monuimus. Imo
uti fortas-
c. 73, De vassis dominicis. lidem vasal. etvassali, sis et marohio Gothias, de quo Aymonius lib. v,
Lib. n Capitul., cap. 24: « Vassi et vasalli noliis cap. 37, sive, ut .Nilhardus appeUat hb. ii, dux
simulantes Etlib. ni, c. 73. » De vassis domini-
>> Septimauifp. Nam, inquit, de pra?lio Fontanetioo
c(
cis qui adhuc intra oasam serviunt, et tamen be- loquens, Beinardus dux Septimani:e, viotoriam ut
neficia habere noscuntur, statutum est ut quicun- Caroli esse didicit, filium Wilelmun ad illum dire-
que ex eis cum domno imperatore domi reman- xit, et si honores quos in Burgundia habuit, eidem
serit, vassallos suos casatos seoum non retineat : donare veUet. ulse iile commendfiret, priiecepit.»
sed cum comite,cujuspagenses snnt irepermittat.» Hoc autem ut aliquo modo credam, duabus potis-
Drudi quoque a voce Germanica drow, hoc est simuiu adducor rafionibus. Una propter honores
fide, sicut uotat (^llaudius Falcetus lib. ix Antiquit. quos in Burgundia Bernardum Wilelmi patrem
Franc. cap. 15. Capitulo quje prsesules Rhemensis habuisse testatur hic Nitardus. Nam et .Marfiiius
atque Rothomagensis dioeceseos Ludovico regi Polonus WiUelmum Pium Cluniaci fundatorem,
miserunt an. 818: Et sine solatio et comitatu
ic Burgundiie principem appellat. Altera, quod et
drudoriim atque vassorum nuda ac desolata exi- ipsiim Willelmum Gothiam rexisse oum Aquitania
bit. » Item lassi Saxonihus, ut exponunt Witaldus, scribit Joannes Italus, lib. Vitfe sancti Odonis, i
et Hucbaldus Elnonvnsis abbas in Yita B. Le- his verbis:Qua de causa omnibus charus erat,
buini: uSuntenim, inquit iste, qui iUorum lingua D prfeoipueque apud WUlelmum oomitem robustis-
Edlingi, sunt qui Frilingi, suntqui Lassi vocantur, simum, qui eo tempore Aquitaniam Gothiamque
quod Latina sonat hngua, nobiles, ingenui atque suo jure tenebat. »
servles. »
(93) In sagmariis GemWi. Infralib. ii, capite 18:
(90) Willelmus plane dux Aquilanoritm. Co^no-
« Fur quidam duos ex ejus sagmariis subnpuit. »
mento Pius, qui et ArverniiE comes, Abboniiib. ii
Et prfeceptum Caroh (lalvi de libertatibus abbatise
Obsid. Paris. Clarumontensis. Vide Frodoardum
sanch Dionysii: « Nec non de omnibus carris
ad annum 824, et qua; diximus supra.
et sagmariis. » Galiice, sommicrs et chevaux de
(91 Nepoteni sinmi nomine Rainaldum.S. Geral-
>
charge.
dus in testamento c Decatucerias cnrte medieta-
:
tem ad ipsum locum, scUicet .\ureUiacum, dono, (94) Ut ei sororem suam in conjugio. Ademarus
et medietatem Rainaldo nepoti meo, » etc. Frater Chabanensis, vel, ut alh vocant. Engolismensis,
fuit Benedioh To1os-'e vicecomitis, ut docet ipse sive Lcmovicencis potius, de Willelmo duoe lo-
Odo hb. 11, cap. 28, his verbis « Raimundum : quens Qui cum sororem suam in matrjmonio de-
:
noveratis comitem, iilium videlicet Odonis. Hic sidoraret conjungere sancto Geraido nuUateiius
nepotem domni (leraldi nomine Benediotum, To- quivit, quia cfelibein vitam soinpcr ducens. cum
los.T? vicccomitem, dolo captum tenebat.
videlicef somper ad copulam suaderetur amore Uliorum,
Rainaldus vero frater ipsius, sese obsidem dedens rcspondebat sanotus Geraldus IJtile est, inquit, :
fratrem recepit. » mori sine fihis quam relinquere malos hasredes. »
663 S. ODOMS ABBATIS CI.UMACE.NSIS II. 664
loco, veslos miitatovi.is, ad hoo sempor paratas, A sent, etper medium nequaquam eum
regyrassent,
et tomentiim, et vas aqufe. Quo illo intianto, non reperire potuerint. Tum vero Ademarus adnisu
enim patiebatur se nudum videri, mox ille minis- frustrato, dolens impietatem suam esse delusam,
ter clauso oslio recedejiat. lla cultor internaj piiri- scriptum
recessit. Justus vero, ut est, mundis ma-
tatis corporis iniquinationoni refugiebat ut ipsam nihus addidit fortitudinem laudis in Domino.
solam, qu;e dormienti acciderat, rion soluni bal- XXXVI. Quoniam itidem ejus castoUum satel-
neis, quin otiam lacrymis abluerit. Stultuni forle litesAdemari comitis occupaverunt. Quo Geraldus
videbatur boc ejus factum, scd illis plane quorum audito, paucos milites, qui tunc sibi forte aderant,
Cffinosa mens vitiorum sordes e.xhalat. Qui cum se secum duxit, et ad oppidura festinavit. Ademarus
vel naturalitcr, vel vokuitarie sordident, immun- vero oiim valida excroitus inaiiu, oppidi perva-
dilias tamen suas al)hicre per se dedisnantiu'. At sores subsequi parabat. Sed cum nou longe essent,
vero Geraldus scriptum noverat : Oinni ciislodia quod Ah obsidendum castrura Geraldus praecurre-
serva cor luian[Prov, iv, 23). Et item: Quimodicn rat, volantem excrcitum rctinuit, dicens : Explo-
spernit, jiaulalim decidel (Eccli. xix, 1). Nelim randum nobis est quanam Geraldus pugnatorum
sane perpendas quanti hal^endnm sit, quod inter raultil idinc valletur, qui nos ad obsidendum oppi-
mundanas opes, et in fasli^io terreno positus, g dum ausus est pra?vciiire. Neqiie enim sc in hoc
castitatcui servavit. Quid magnilicentius faceret? periculo pr;ecipitasset, nisi quorumlibet rustico-
Nihil amplius aut escellenlius requiras. Nam sicut rum auxilio septus esset. Dixerat hasc, et pernices
beatus Martinus perliil)et, nihil, virginitati est equites ad liocexplorandum direxit. Nos vero tum
comparandum. ingruerat: nec cunotati exploratores festinant, et
XXXV (9o). Ademarus eomes vehemen-
Unde et qu;enam sint castra Geraldi sollicite riraantur. Ut
tcr quod
instabat, ut euni su:f ditioni subdidisset, autem in nocte solet fieri, lapides albicantes emi-
uullo equidem pacto extorquere potuit. Non solum nus sub incerto visu conspicati, obsidentium ten-
quippe eidem Ademaro, Sed nec Wilelmo quidera toria putaverunt. Qui protinus exsangues et per-
duci, qui tunc majore rerum afflaentia potiebatur, territi ad Ademarum recurrimt, ac ingentum cas-
se commendare assensus est, Crcdo Alardocheuin trorura multitudinera se vidisse fatentur. Redierant
vir iste medilabatur, qui supcrbo Aman se subniit- enim per qiiamdam matronam, cui idipsum retu-
tere, honoremque regibus a Uco collatum prsebere lorunl, per quamel hocipsum, qiiod illis explora-
contempsit. Verum cura in amicitia Willelmi devi- toribus visum fuerat, postea viro Dei innotuit.
ctus pacem habere videretur, uthomini in Christo Adem;irus itaque cum exercitu suo divino nutu
viventi persecutio non deesset, priedictum comitem (>_
labefaotatus, ad sua remeavit. In crastinum vero
Ademarum iili Satanas insligavit. Quera protecto pervasores castelli, cognito quod Ademarus eisdem
multis et variis tentationibus appelitum sibi subju- minirae adesset, pacem a Geraldo requirunt, pos-
gare non potuit. Ahquando quippe contigit ut in centes ut eosdem sine ignominia recedere permis-
prato cum paucis militibus mansitaret nocte, cum sisset. Etid quidem virDei Geraldus illico indulsit,
equidem Ademarus misso exploratore pro certo re- Sed milites animo conoitati negre ferebant, si vel
scivit et ubi et cum quantis csset. Gavisus pluri- armis non spoliarentur. Invaliiit taraeu pietas Ge-
mum quod occasionemopportunamdd eum com- raldi, ot illos stare cogit, hostibus vero per angi-
prehendendum reperisset, armatorum cuneum portum figientibus auditum permisit. Quin etiam
collegit, et ad locum aciem direxit. Porro Geraldus duos de suis armatos oonstituit, qui hinc inde
in parte ipsius prati decumbens, ut fertur, cum stantes procurarent, ne aliquis de supellectili
suis omnibus dormiebat. Sed ille qui custodit exeuniium quidquam rapere prsesumpsisset. Ita
Israel, nequaquam inuocenti viro dormitabat. Si Geialdus exturbatis absque sanguine hostibus
quidem, ut dc Jeremia propheta quia triuraphavit. Ita Christus more suo gloriosius mi-
scribitur,
Dominus eelaviteum: itaet hirao divinitus abscon- litem suum ipsa adversitate nobililavit.
dit, ut cum omne pratum per gyrum disnurris- „ XXXVII. Godefredus ille Torennensis comes(96J,
(95) UndeAderamus comes.'?ic[o.V\e.r\s,i% uempe jungit: Regressusquc a palatio Geraldus elam
<<
qui fuit iilius EraenonisEngolism;ie comilis. Auctor subduiilum lilium Rauulii a Pictavis Willclmoduci
Histori;e comitum Engohsmensiura Emeno reli- : Aquitani» coraiti .Vrvoruis credidil nutriendimi,
quit {ilium parvum, nomine Ademarum qui pro- cujus jjropinquus erat. »
cessu temporura Piotavis coraes ellectus est.» effec- (96) Godefredus ille Torennensis cowes.Torenna,,
tus autem ab Odone rege post Ranulfi mortem. sive Tiirenna, Lemovicini territorii urbs, de qua
Idom auctorpaulo post «Aderamus fihusEmeno-
: ipse Odo, infra cap. 40 « Testatur hoo prajsens
:
nis, Sancia sorore Bernardi copulata sibi Ad;dbfrtus,illc vidcdioetmonaohus,quiapud Lemo-
in eon-
3Ugio,Aldi;mo et Guillelmo famiharissimus fuit.qui vicas Aerbum Dei solet populo prffidicare. Thesau-
honorcs iJlorum ac si frater diligebat. Qui a rege rum quippe sanctiMartialis Torenn;ecustodiebat.»-
Odone vocatus ad palatium, provectus est I'ict;ivis De lioe autem Torennai comitc Godefredo nullibi
comes. » Unde et initium discordiaium ejus cum quemquamalium memini locutum fuisse,nisiforsi-
sancto Geraldo manasse suspioor. Monachusenim tan Gosfridus ille est, cujus lilii, ut legitur apud
qui scripsit Historiam Aquilaniae, Aymoiniira lib. v, cap. 36 « Castellum et honores
cujus fragmen- :
turahabemus m
edit. Pitheana, postquam et ipse filii Odonis qiiondam comifis invaserunt anno 878,
AUemaruin ab Odone rege ad Pictaviensem comi- quo, et Immo frater Rernardi marchionis Ebroiceii-
tatum provectum fuisse narrqvit, sem eivitatem usurpans mnltas depreedationes cir-
immedi^te, sub-
663 UE VITA S. GERALDl COMITIS AURILIAC. — LIB. I.
quadam vice, coUecto luilitum agmine, festinabat A lites qui ad missam cum seniore erant, essilire
ut hune virum Dei bellando lacessiret, aut quaj volebant. Quos iUe sermonibus donec fregit, et
erantjuris illius devastaret. Conligit autem, ut opus Dei compleretur. nequaquam exire permisit.
ipso gladio quo se ai'maverat, ita vulneraretur, ut Interim vero satelhtes Adalelmi ambitum castelli
arreptum nequaquam explere
iter posset. Qui tan- pervagantes, septem equos tantum repererunt.
dem intelligens quod ob injuriam viri Dei vulne- quos et abegerunt. Et confestim incassum se irru-
ratus sit, a malitia sua cessavit, merito sibi iiUid pisse videntes, pudore acti. remeare coeperunt.
Mosaicum convenire conspiciens Fugiamus Israe- : Fertur autem quod vir Domini, retentis militibus,
lerriy Dominus eiiim putjnat pro eis conlra nos supra portam sumpto psalterio ooncitus ascende-
[Exod. XI v, -20). rit, et nescio quid e psalmis Domino decantaverit.
XXXVIII. Oppidum nihilominus, quod monaste- Porro t\-rannus, qui mojrere cor justi fecerat,
rio superimminet, frater prjedicti Ademari clan- Isetatus nequaquam redire permissus est. Mira
culo irrepsit. Sed quia jam experimentis aliorum dicturus sum, et pene incredibilia, nisi h«c a
didicerat quoJ Geraldus, Deo pro se pugnante, idoneo perhiberentur. Nam de caballis
teste satis
semper hostibus prfevaleret, non ausus est ibidem eorum ferme sexaginta sub brevi spatio temporis
remorari. Tamen ablatis omnihus quas asportari R exstincti sunt. Adelelmus autem post quartum de-
poterant, concitus aufugic. Nec multum vero post, cimum diem. tam terribiUter obiit, ut omne ubi
quibusdam honestis viris sese ob Lllius facinoris jaceret, turbo vehemens discooperiret. Testatur
causam objurgantibus cuncta reddidit, et ad virum hoc praesens Adalbertus [Madalbertus], Ule ^-ideli-
Dei veniens, indulgentiam pro saa temeritate pos- cet monachus qui apud Lemovicas verbum Dei
tulavit. Jam enim apud omnes, qui se noverant, solet pop'do prfedicare. Thesaurum quippe sancti
tantam reverentiam obtinebat, ut quisquis eum MartiaUs Torennae custodiebat, qui pridem ob me-
laesisset, quasi sacrilegium non sibi in
fecisset, tum paganae gentis iUic fuerat deportatus. Ablato-
prosperum cedere certus esset. Sane quamvis ttUi res autemiUi videnles quod acciderat, homini Dei
tenebrarum et per ista qu» commemoravimus, suos equos remiserunt.
et per alia multa fihum lucis mquietarent; ille ta- XL. Nonnunquam invitus cogebatur pofentiae
men ubicunque poterat, pauperes tueri non ouiit- suae vires exerere, et pravorum cervicem vi bel-
tebat. His enim qui se loedebant, tam facile ignos- Uca curvare, sicut videUcet actum est de quodam
cebat, ut putares quod ille magis ignoscere quam pessimo homine, qui vocabatur Arlaldus. Is nam-
iUi veUent reconcihari. Durior illi causa pro pau- que tenebat quoddam oppidulum. quod diciturad
peribus semper erat, quam anima ejus iUis com- sanctum Serenum, ex quo scUicet, quasi lupus
paUebatur, facUiusque suam negligere causam vespertinus egrediens, irrupUones faciebat in fa-
poterat quam iUorum. Ut enim peritissimus qui- miUam domni Geraldi. Cum quidem Ule sicut
dam medicus, qui forte vulneratus jacet, aliorum pacificus loquebatur ei qui oderat pacem, quin
vulneribus mederi studeat sic iste dum Ifederetur,
: etiam quredam munuscula tribuebat ei, et ar-
tamen impotes tueri non omittebat. ma militaribus apta, quatenus ferinos ejus mo-
XXXIX. Suis siquidem ini.nicis ita insuperabilis res per beueUcia deUniret. Sed stultus homo
erat, ut malum in eos potius redundaret, quod ei ac brutus. hoc non pietati, sed ignoviae depu-
perstruere moUrentur. Quod ex quibusdam su- tans, audacius in praedicta famUia grassaba-
perius relatis, et ex praesenti probatur exemplo tur. Tandem ergo Geraldus considerans quod
(97). Frater Ademari comHis .\dalelmu3, praeter hominis vesania sine flageUo frenari non
stulli
iUam injuriam quam eidem domno Geraklo poterat,collecto militum agmine, tetendit ad
fecerat, cum Aureliacense castrum pervaserat, casteUum. Atqae incredLbili victorise proventu,
quam videUcet injuriam ipse libenter ei indulse- besUam Ulam sine cujuslibet interfectione de
rat, adhuc tamen ejus malitia furebatur, et ad suo cubiculo protraxit. Cumque ante ipsum
laesionem sancU viri perUnaciter instigabatur. q plenus confusione staret, non contumeUose, sed
CoUecto itaquc sateUitum cuneo, castrum, quod ratiocinando quantum oportuit eum aUoquitur.
tunc forte domnus Geraldus missarum solemniis Cum iUe tremens verba humUUma ac depre-
intererat, irrumpere tentavit. Sed Uli quidem qui catoria respondisset, vir Domini ad eum En, :
forinsecus erant, illuni. in prasceps gradientem inquit, expertus es quod tuis viribus adversum me
eminus conspicaU, portam repente clauserunt. consistere nequeas : cave igitur fui-ere, cave ultra
Facto autem strepitu in castro vociferantium, mi- maUtiam exercere, ne gravius ipsa in caput tuum
cumcirca inilUs regionibus exercuit. Quamobrem, (97) Frater prxdicti Ademari. Adalelmus sive
.veniens Ludovicus usque Turonos, satagentibus Adelelmus. qui postmodum in AuriUacense cas-
quibusdam consiUariis suis, et amicis Gozfridi, trum Ipse sanctus Odo cap. sequenU
irrupit. :
venit ad eum iste Gozfridus adducens sccum filios <c .\demaricomitis .\dalelmus, prseter iUam
Frat''r
suos ea conditione ut castellmi; et honores quos
: injuriam, quam eidem domno Geraldo fecerat,
invaserant Ludovico regi redderent, et postea per cum Auriliacense castrum pervaserat, adhuc ta-
concessionem ejus haberent. Nunc Gozfridus par- men, ejus mahtia furebatur. » Sed hoc non tulit
tem de Rritonibusad regis tidelitatem convertit. » impnne. Nam, ut inquit idem sanctus Odo. « post
Ut se res habeant, hodie Torenna vicecomitatus quartumdecimum diem tam terribiUter obiit, ut
tantum honore gaudet, appeUaturque vulgo la vi- omne ubi jaceret turbo vehemens discooperiret. »
covite de Turenne-
««:
;
w S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 668
redundct. Et teipsum, inquit, ita dimittam ut ne- A omne quod nunc fama de eodem sancto viro dis-
que ohsidem, neque aliquod juramentum a te pergit, ut cautius ac dihgentiiis causam cjus re-
susciporc curem. Sed neque de tua supellcctile Iractent. Nam si hoc obstare viiletur, quod in
saltcm pro compcnsatione pr;eJte, quam exercere sa?culo potens considerandum cstquod ninjor
fuit,
solitus es, quidquam anferre permittam. Ita coer- et laudabilior sit materiam
virtus superbiendi
citumdimisit liouiinem, et ille satis deinceps cavit, habuisse, et tamen potentiaj culmen humiliter
ne Geraldi familiam tedere pra^sumpsisset. compressisse. Potestas enim non est nisi a Deo.
XLI. Jam, ut supra dixeramus,cessabantejus ad- Qui, juxta scriptum, potentes non alijicit, cum
versarii divino metu constcrnati. Nam licet ad ipse sil potens. Quamvis igitiir sieculari gloria fas-
exemplum Job, frater fiierit draeonum et socius tigiatus luerit, non debet incredibile videri, si
strutliionum, bestias tamen agri pacificse erant Deus illum gloriticat, qui hunc in observantiam
illi. Nam cum alodus ejus esset postomia, et mandatorum ejus gloriticavit. Aunon potentes
deinceps latifundia ipsius ita sibi succederent, ut fucrunt et beUicosi rex David, Ezechias, et Josias ?
usque ad montem magnum Crconem, pos- Modernis quoque temporibus de nonnulhs audi-
set in eundo etsemper in propriis
redeuudo, tum est, sicut de (98) rege Anglorum Oswaldo,
niansitare capeUis, tamen uon iudigebat ut ali- q qiios Deus per signa gloriticat, qui scilicet in ob-
quam villam cuilibct potenti ad custodiendum seivantiam mandatorum ejus Ulum gloriticare
commendasset, nisi ununi solum praedioliim quod studuerunt. Denique in singulis hujus vitae mtati-
dicitur Taladiciacus. Erat enim semotim inter bus multa gerit divina dignaUo, qiiie ad incita-
pessimos vicinos longe a cajteris disparatum. De mentum conciUcatae et obUtae rehgionis proflciant.
hoc ofiiciales permiserunt invito et uolenti, qua- Unde dicit Apostolus quia Deus nullum teinpus
tenus illud cuidam Bernardo ad custodiendum sine sui testimonio relinquit. Quod eUam per in-
commendaret. Quod equidem ille cum quadam gratos ahquando flt, sicut equidem sub Moyse
hilaritate patenter ferebat, dicens : Bene mihi con- multa signa cum iUis patrata sunt, de quibus scri-
tigit ut discam quia bonum est contidere in Do- ptum est, quouiam non in pluribus eorum bene-
mino, quam in liomine. Quod scilicet ob hoc placitum fiiit Deo. Et nonuiUla vix oredibilia vera-
libuit commemorare,ut hinc pateat, quia quoties ces et idonei testes asseruut, sicutbeatus Hierony-
Deus aliquid ad ejus probationem fieri permisit, mus de quoJam quondam violento et latrone, qui
ille non ad trislitiam, sed ad humihtatem id retu- postea conversus ad Christum, solem ad explen-
lerit. Per quod etiam demonstratur, quod vir dum, iter suum diu stare fecit, ac deinde clauso
iste ex fide vixerit, qui cuncta divinae dispo- osUo ad discipulos coiporaliter intravit. Si ergo
^
sitioni sul)jacere cognovei'it, et quod in terris Deiis, qiii cum patribus mirabiUa fecit, etiam nos-
nihil sine causa, ut scriptum est, iieri non igno- tris temporibus ad ressuscitandum conculcatas re-
raverit. ligionis ailectum, perhominem, qui sicutin diebus
XLII.En queedam de exterioribus gestis ejus, et Noe, justus repertus est, signa dignatur operari,
communi conversatione digessimus, per quaj incredibile non debet videri. Sed ipse poUus est
videhcet facilhme patet, quod vir iste justiti.e cul- gloriticandus, qui nuUum tempus sine testimonio
torfuerit, et justa apostohcum prEeceptum, so- bonitaUs sufe rehnquens, sufe promissionis me-
brie, et pie, etjuste conversatus est, Cum igitur mor, non desinit benefacere populo suo. De gestis
in justificationLbus Domini sine querela se exer- autem ejusdem viri, quse egit, postquam cultui di-
cuerit, incredibile ipse Domi-
non debet videri, si vin.-e servituUs, ex toto se cohaesit, quas dicenda
nus misericordiam suam eum eomagniiicat. Qua- sunt, sequenti hbello reservantes, hic istum in Dei
propter suademus eis, quibus incredibUe videtur nomine terminemus.
(98) Be rege Anglorum Osivaldo. Quem Penda prodit miracula claruisse ubi cecidit, et plura de
paganus Merciorum rex gravi prailio et occidit, et iUo scribit lib. n Uist. Ecol. Angl., cap. lUt.
occisiim summa cum immanitatedecerpsit. Chris- lib. 111, cap. I, 6, 9-i:j,etlib. iv, cap. 14.
tianissimum et Deo dUectum vocat Beda, qui et
prj:fatio in librum seciUNdum.
His qui de meritis domni Geraldi temere dispu- D Ohristus operari dignatur. Porio his qui gloriantur,
tant saUsfacere potest considerata etinspecta qua- dioentes, quod Geraldus potens fuit, et sanctus est.
litasvitae ejus. Nam quasiin tribunaliquodam resi- suademusne sibi de hoc applaudant, quia nisi pau-
dentes, decernunt utrum sanctus debeat esse annon, peres spiritu fucrint, et sicut ille, suam potcutiam
cum hoc divino judicio subjaceat, quo eUam per rcligionc condierint, casaeorum parva esse non po-
reprobos ad uUlitatem bonorum signa plerumque terit. Imo comparatione ejusrevincentur, potuisse
fiunt. Ilis eigo satisfaci l attestatio miraculorum, qiiidemjuste similiter vivere, sed noluisse; mandii-
quaiper cum, vel dum viveret, vel postejus obitum cones vero et bibaces, et de quibusdam rehgiouis
669 DE VITA S. GERALDl COMITIS AURILIAG. — LIB. U. 670
pi-ofessoribu'! dicain, qui sibi exciisationes in pec- A sed etiam omnis, qui ut vitiis resistendo crucem
catis fingentes, inter pocula fateri solent qnia Ge- portat, vel bona gerendo Deiim gloriticat. Deus
rnldus carnibus vescebatur,et sanctiis est,sua pro- equidem factis contitetur, testante Joanne In :
fessio nianifeste revincit. Nam laico homini multa hoc scimus qiiia cognoscimus eum (I Joan. n, 3),
monacho non li^^pnt. Damnatus est
licent qnre si mandata observamus; factis quoque ne-
ejus
Adam, non quod in paradiso niala arbor esset, gatur. sicut Apostolus ait de quibusdam Conft- :
sed ideo quod intordicto pripsumpsit. Geraldus tentur se nosse Dcum, faclis autem negant [Tit. i,
quippe lieenter suo onlini concessis utebatur, 16;. Cum igilur confessor a confitendo vocetur,
quoniam et ab illicitis abstinebat, et cum paupe- Deus autem aut uegatur aut confitetur Ge-
factis :
ribus vesccbatur. Noverat enim vinum ad sobrie- raldus tanto rectius confessor dici potest, quanto
tatem creafiim. Nam et Elias carne pastus est, et juslioribus factis Deum est confessus. Qui vero
dignus fuit in parailiso trausferri. Per concupi- Jiidaizantessigna quaerunt,quid faciunt de Joanne
scentiam taraen, qu;e nonnnllos instigat. Esau Raptisla, qui post nativitatem suam nullum si-
primogenita sua lentis edulio perdidit. Igitur alia gnum miracula
legilur edidisse"? Nam de isto hcet
res est Geraldi, alia istorum. At vero illi qui deh- non omnimodis desint, id unum respondemus,
rant, quod nec martyr, nec confessor valeat dici, B quia dum non speravit in pecunia et thesauris,
sciant quod utrumque dici possit, non soluui ille, fecit, ut scriptum est, mirabilia in vita sua.
LIBER SECUNi'US.
I. Atlileta coelestis militiap dudum in palestra rodere radicem juniperi, id est cupiditatem punc-
mundanffi conversafionis agonizans, cuneos vi- tiouibus plenam. Muudialem itaque potentiam,
tiorum virihter debellavit. Tum vero verbum quas sibi aflatim suppefebat, mentis dcspectu
vitsB continens in medio nationis pravee, quasi calcaverat. Sed tamen, ut astufi est, cunctaad uti-
qiiaedam lucerna refulgebat. Et quoniaiu oporte- lifatem suam referre, cogitabat qualiter ea quae
batut in abscondito fempestatis probaretur, mali- tcmporahfer possidebat, ita disponeret, ut ei per-
gnus hostis Iianc lucernam quantis poterat frau- petualiter profuissent.
dibus, tam per se quam per satelhtes suos eUb- (- II. Igitur Gausbertum (99), vererabUem et laude
care tentabaf. Sed nimirum sicnt flamma flatibus dignum plane episcopum, cum aliis quibusdam
agifata solet validius accendi, sic divini amoris honestis viris evocavit, et qua mentis cogita-
ignicidus, qui in pecfore (ieraldi a puero incaluit, tione incitaretur. familiariter indicavit. Etenim
nuUo tentatiouis imbre valebat cxstingui. Quin domnus isfe Gausbertus viro Dei charissimus
potius, maturescente jam setate. quibuslibet vitiis erat, et pro communi sanctitate, mutuum sibi in-
paulatim compressis, quotidie seipso robustior vicem contubernium prnssfabant. Esponit itaque
virtutibus succrescebat. Jam in corde suo quas- pra3sentis vitae sibi inesse fastidium, et reghonis
dam aseensiones disponebat, jam super altitudi- habitum desiderare Romam proficisci velle, et
;
nes terrw, juxta illud propheficum, eminebat. pnedia sua beato Petro apostolorum principi
Cerneres aiiroram sanctitatis ejus in diem festum jure festamentario delegare. Cumque de hoc diu
clarescere, cerneres lilium inter spinas crevisse, tractatum esset, vir Domini Gausbetus altiori
et quo vicinior maturitate fiebat, eo repansos consilio causam inspiciens, tandem suasit in
virtutum flores diffusius expandisse. Ergo sicut sreculari habitu sese specie tenus, pro communi
in rerum vertice situs, in illa beatitudine superna salate provinciahum retineret, res vero sicut
mentis ailectum defixerat. Et quoniam j)er coeleste _ veUct, beato Petro dicaret. At ne sute defini-
ille
desideriiim intima lux iilum irrailiabat, munda- tioni pertinacius inhferens, inobethenter egisse
nm concupiscentise tenebras dijudicare valebat. videretur, assensus est. Memor tamen Apo-
An non tenebras dixerim terrenam concupiscen- stoli quia Judseus qui confitens iHter-
dicentis,
tiam, per quam mundi amatores cfecantur, ut pretatur, majus et mehus in abscondito flat,
diligant vanitalem ? Sed Geraldus didicerat pre- quam in palam, ita attonsus est ut hoc hominibus
tiosum separare a vili, et valde indignum duce- lateret, superno autem inspectori manifestum
bat terram lingere, qui vocatum se noverat ad esset. Barbam sibi equidem cum novacula muti-
crenam ccelestis Agni. Super eos magis dolebat, lavit, quam ad modum coronffi, per caput suum
qui per amicifiam mundi inimici Dei consfituun- ducens, de capiUis quoque partem recidebat. Ut
tiir. Ef postquam gustaverat quam dideis est Do- autem hoc penitus celaretur, quosdam ex cubicu-
minus, dedignabatur aquas furfivas, qute dul- larhs,quiid noverant, sacramento consfrinxit, ut
ciores sunt, allambere. Plangebat eos pofius quandiu viveret, nulla hoc ratione prodidissent. De-
qui, juxta beatum Job, cum clamore currunt nique per lioc sui faciiim, videtur diipliccm sibi re-
^99) lyilur Gausbertum episcopum. Rothenen- usque comitatus fuerat, uti notat sanctus Odo
sem, credo, qui et ipsum Geraldum antea Aomam noster cap. 29, lib. i.
671 S. OOONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 672
muneralionem conquisisse. Hinc etenim Dominica A pelhceis super vestibus lineis utebatur, qiua genus
clilectione flagrans, conversionis opus Deo exlii- istud indumenti soleut clerici vicissim et laici in
buit; illinc amore proximorum plenus, se pro illo- usum habere. Duas tamen pelhceas nunquam si-
rum utilitate in habitu, quem nollet, invitum stare mul habebat. Sed cum novam necesse esset af-
coegit. Nam quale genus convorsationis Deo pote- ferri, jubebaf protinus vetustaui dari. Ensis plane,
rat gratiosus exliibere, quani istud, in quo neque oum equifaref, a quolibef solebat ante eum ferri,
commune solatium negligeret, nec sibi quidquani quem tamen ipse nunquam sua manu tangebat.
de conversationis perfeclione minueret?Qua3 nimi- Siquidem de balteo vel cinguh apparalu jamdu-
rum conversatio tanto pretiosor exstitit, quanto et dum crueem auream prseceperat fabricari. Sedere
multis utilior, et soli Deo cognita fuit? Qui, ut autem super phalerafum equumnunquam solebat.
scriptum est, consilium ejus direxit, ut quaravis In his et hujusmodi safis apparebat quantopere
l,ia> eum connubium subire fecerit, Rachelis ta- mediocritafi studens, suee potentiie cumulum
men cupitis amplexibus non privaret. despexerat.
III. Ad celandam plane sui tonsuram facile repe- IV.Postquam itaquedivino cultuisesemancipavit
rit argumentum. Barbam quippe veluti onerosam peromnia, ut sua quoque Domino consecraret, Ro-
reoidebat, etquoniam ab occipitio oapilli defluxe-
g mam prefecfus esf,etAureliacura(lon insigneprw-
rant; oelabat in vertice coronam, quam, et tiaram dium beafo Pefro aposfolorura principi (102),facfo
jugiter ferens cooperiebat. Vestimentis autem (100) solemnilerfesfamenfo, delegavif,cum tanfisvideli-
(100) Veslimentis aulem peUiceis. PeUium sive Petri condonatum habeo, qui vocatur Aurelhacus
pelliciarum usus clerisis olim et laicis communis, monasterium, hoc esf quod a die prsesenti ipsi
mio maxime monachis. Auctor anonymus Vitae san- monachi possidenf, et mediefatem de ipsa curte,
cti Hugonis abbatis Cluniacensis: nFestinavit pelli- et ipsum casfellum cum baccalaria dominicaria,
oeam suamexui.et infirmumvestivit.» Liber statu- ef duos mansos in Grandemonte, ef in fabricas
torum et oonsuetudinem abbatiie Regulae, fol. 3 : raanso, ubi stabihs visus fuit manere Rainaldus,
<' Simihter omnes pelliparii debent Priori bonam teneat dum vivit; post obitum ilhus ordini Au-
peUiciam unoquoque anno. » Et statuta congreg. relhaoo remaneat. Mediam curtem cequaliter divi-
Clun.a Petro Venerabih edita. cap. 17 « Statutum : danf Rainaldus ef raonachi, et post obitum illius
est ut nullus fratrum Cluniaceusuim, cattinis, sive omnia ad Aurelhacum suooedanf. Deoafucerias
aliis, quibus uti solebat, peregrinis pellibus indna- ad ipsum locum supra nomina-
curte mediefafem
tur, nec prorsus quibuslibet, exceptis arietinis, fum dono, ef mediefafera Rainaldo nepoti meo do-
sive agninis, atque caprinis pellibus. » Adeundus no dum vivif.posteaad Aurelhacum remaneaf. Vil-
idem Petrus, epistola 28, lib. i, ubi hunc pellicia- lam meam ad illos Ermos monachi habeant. Villa
rum et diversarum pellium usum Cluniacensibus mea Fraxininas monachi medietatem, et Rainal-
adversus Cistercienses defendit. q dus medietafem, posf obitum iUius ad Aurelhacum
Aureliacum B. Pelvo. Aurehacense coeno-
(101) remaneaf. Curtogillo Rainaldus habeaf dum vi-
bium a sancto Geraldo fundatum et aedificatum vit, postea ad Aurelhacum reraaneat. Glaurgo ec-
testatur imprimis auctor Vitfe sancti Genulfi, cap. clesiam monachi possiileanf. Curfe mea Roaoina
17: « Sanctus quoque Geraldus, vir magnaB sanc- Rainaldus dum vivif teneat, posf obitum ihius ad
titatis ac pneclarse nobilitatis, ipsis temporibus Aurelhaoum remaneat. De hoc quod in (ioliaco
claruit, qui .\ureIiaoum monastenum construxit.» visus sum habere, monachi medietatem, Rainal-
Et fragmentuui Historia? Franoorum « SanctusGi-
: dus mediefatem dum vivif, posf obitum illius ad
raldus Aureliacura fundavit monasterium. » Fun- Aurelhaoum remaneat. Boresia dono a Malfredo
davit,autem in honore sancti Petri apostoh et sancti [Amalfredo] filio Galamon dum vivit, posf ilhus
Clementis,uti vel ex Odone solo disci potest. Unde obitum ad Aurelhaoum reraaneat. Similiter Mar-
Lemovicensis Chronici scriptor, et qui gesta sancti coni manso, quera Adoaldoemi, dum vivit, tene-
Martiahs abbatum coUegit, monasterium sancli at, post illius obitum ad Aurelhacum ri_raaneat.
Pelri dixerunt, quod paulo post Gerbertus et ip- Quantumcunque ad ipsas causas supra nominatas
se Aureliacensis raonachus, beati Gcraldi limina, aspicit aut aspicere videtur quaesitum vel adinqui-
epistola6l ,ad Geraldum Aureliacensem alibatem ;
rendum, oum ipsis mancipiis ibidem manenfibus,
et .\demarus, qui monaehus apud Lemovices ef eorura consanguineis de foris his causis jam
fuit, Aurcliucensem ecclesiam sancti Geraldi, vo- dicfis degenfibus, ef oum omnibus pertinentiis ef
cavere. appenditiis et adjacentiis eorum, ef ad integrum
Faclo solemniter testamento. Sancti Ge- d
(102) donum,ef sancfi Petri et sanch Clementis et eorura
ralditestamentum de dotatione ocenobii hujus a se servienfibus dono ad jure proprium habendi, te-
fundati dignum quod hoo loco subjiciatur, tum nendi et usufructuarium reoipiendi ea ratione
;
quia brevius est, tum quiavir doctissirais .loannes ut, dum vivo possideam, ef posf obitum nostrum
Savaro, prreses et deous .Vrvernorura, illud nobis, Rainaldus nepos raeus habcaf pofestafem de hoo
ut publici juris fieret, humaniter ac benigne sup- supra nominato monasterio ad abbafes mittendi,
peditavit. Sic igitur habet. tollendi sint, causas monaohorum inquirendi ante
reges, et comites, et eorura vicarios, sive in diver-
Testamentum sancti Geraldi. sis plagis monachorum, et eorum familiis tuitione
« Mundi termino appropinquante, ruinis cre- tenendi. Et acoessio isfa a me faofa, omnique tera-
brescentibus, jam oerta signa manifestantur, quia pore firraa ac sfabilis permaneat cum omni firmi-
his advenientibus vere mundus arguetur. Et si tate, ef manibus hominum roborata sfipulatione
aliquid de rebus nostris loois sanotorum oon- quoque annexa; facta cessione ista in raense Sep-
ferimus, retributorem nobis esse Dominum oon- tembrio, sub die Jovis, anno;svu quod Carolus rex
fidimus, qui dicit Dale eleemosynam. Ob hoc
: surapsif iraperium, et signatum Geraldus, qui do-
igitur, ego Geraldus considerans casum fragihtatis natione isfa scribere vel afErmare rogavif, signa-
humanae, et pertimescens ultimum trementem tum Fafaldi, signafum Vigoni, signafura Vicarni,
diem judicii, propterea cedo ad loca sanctorum signafum Bladino, signafum Tugiranni. »
et eorura servientium, et in substantia pau- Sed non esse hoc primum fundationls Aurelia-
perum, et parentibus meis atque fldelibus hoc ; censis monasteriitesfamentum, imo dotis ejus pal-
est in primis ad locum [quem] pro Deo et sancti mse simplicem accessionem, indicant apertissnne
673 DE VITA S. GE ALDI COMITIS AURILIAC. — LIB. II. 674
cet appenditiis, quse monachis, qnos ibidem con- A care, quam pater ejus dudum in lionore sancti
gregare disposuerat.ad omne stipendium sufficere Clemenfis construxerat. i\am, ut pnedixeramus,
possent. Ardeliat namque mens illius ccenobialem isdem pater ejus reUgiosus fuit, utpote qui de pro-
illic habitationem stabilire,quo coenobitae cum sui sapia rehgiosorum descenderat.
ordinis abbate communem ducerent vitam (103). VI. Dum vero domus fabricam continuarct, ani-
Censum quoque delegavit, qui ad urnam beati mo semper volvebat quaUter posset reperire mo-
Petri annuatim redderetur. Itaque, ut animo fer- nachos qui bene morati essent, et locum sub re-
venti conceperat, juxta condictam profectus est, gulari proposito incolere potuissent. Sed cum
etquod decreverat, Deo prosperante, peregit. Re- reperiendi raritas difiicultatem intufisset, anxiaba-
versus autem lapidicinos et (104) mactiones unde- tur ille, et quidnam faceret (105) nesciebat. Tum
cunque jussit aggregari, et ad construendam in vero uobiles quosdam pueros ad Vabrense cceno-
honore beati Petri ecclesiam fundamentum prffce- bium direxit. .\am tunc regularis observantiae
pit Sed Satauas, omnium bonorum in-
aperiri. fervor incalescebat, ut sciUcet apud fraternitatem
vidus, nescio qua arte provideuliam fefeUit ma- illam sub norma regidari iidem pueri imbueren-
gistrorum. Fuudamenlum namque infirmiter lo- tur. E quibus nunc usque superest unus, qui eo-
caverunt, et cum jam in expensa grandis nummo- dem beato Geraldo quae describimus, visa narrat,
ram summa esset profligata, parietesque nihilo- et manu scribit. Porro cum iidem pueri re-
minus in altum porrecti, quadraminum compages verfi juberentur, quia magistri defuerunt, mox
subito dissutffi corruerunt. .Nec tamen vir iste ni- puellari moUitia resoluti, rigorem discipUnfe
mis ob hoc contristatus est. Xo» enim, ut scri- neglexerunt. Et ita contigit, ut res ad eflectum
ptum est, contristat Justiim quidquid ei acciderit non veniret : unum tamen eorum necessitate
{Prov. xn, 21). Vere confisus quoniam hcet opus ductus caeteris prsefecit. Sed cum iUe disso-
illud sub hac occasione retardaretur, merces ta- lute viveret, Domini vehementer afficieba-
vir
men perditi operis nequaquam periret. Videns tur, quia iUum corrigere non valebat, neque
quod Dei judicio permissum sit ut h«c jactura aUum habere, quem
loco illius subrogare pos-
fieret, hoc tamen usitatum pene in omni actione set. Cum iUum, vel compfices ejus,
ergo vel
semper est, ut quidquid placidius Deo exhi- corruptae vitae tramitem incedere vidisset, Dlud
betur, difficilius peragatur. Et certe in rerum na- Davidicum, profunde suspirans, dicebat. Do-
tura quod citius augmentum capit, citius ad de- viine, dissipa consilium Achitophel {11 Reg.
fectum vergit quod vero dilficulter, diuturnius
:
XV, 34).
persistit. VII. .Nonnunquam vero in vocem plangoris
cum erumpens super homines quos ad malum procli-
'
V. Quadragesimale tempus advenerat, ia
construendis sediflciis aer jam clementior arri- ves videbat, pertaesus ingemiscebat, quasi que-
debat. Geraldus quodam mane, consuetis ora- rimoniam quod iidem homines pro amo-
faciens,
fionJbus expletis, exiit ab oppido quod eidem re mundi perirenf, quod pietas deflceret, quod
loco imminet. Paululum jam progressus, cce- iniquitas inundaret, quod pene jam universi
pit visibus huc illucque porrectis considerare amitterent a corJe inuocentiam, ab ore veritatem.
ubinam posset aptius ecclesiae fabrica fundari. Nolebat autem jurgUs eorum se immiscere,
Tandem elegit locum divina dispositione jam sed orabat
ut Deus omnipotens pacificaret
priTscitum. Jubet igitur artifices rursus adesse, omnes, prjecipiens missarum solemnia celebra-
studium recalere , opus intermissum aperiri, ri, LUud Ezechife frequentius iterans : Domine,
ccepto operi sagaciter instare, ecclesiam com- fiat tantum pax et veritas in diebus meis {Isai.
petenti granditudine, et arcuato schemate fabri- sxxix, 8) ; et Ulud : quantum deficit sanctus ! o
tam ipsius testamenfl principium et finis, quam adnotavit. Sed non omittendum quod idembeatus
quod census ad urnam beati Petri annuatim de- Odo noster scribit infra cap. 17 de censu Romam
legati, sicut i>equitur in Odone, nuUa fit in eo ab hoc sancto Geraldo, secundo quoque anno de-
mentio. D ferrisolito, cum
ait: Hanc sibi legem praefixerat,
quoque delegavit, qui ad urnam
{i03) Censuyyi ut secundo semper anno ad sepulcrum apostolo-
beati Petri annuatim redderetur. Sic WiUelmus rum recurreret, decemque sohdos ad proprium
Pius Cluniacenses suos x soUdorum censum apos- coUum dependenfes, tanquam supplex servus, do-
toficae sedi quinto quoque anno pendere constituit, miuo suo quasi censum deferref. »
tutelie nomine. " Per quinquennium autem, inquit (104) Mactiones. Verbum GaUicum et quod etiam
in testamento fundationis, Romae ad limina apos- hodie retinemus, macons.
tolorum, ad luminaria ipsorum concinnanda, de- (fOj) Ad Vabrense ccenobium. Ordinis sancti Be-
cem solidos pra;fati monachi persolvant, habeant- nedicti dependans a ccenobio sancti Victoris Mas-
que tuitionem ipsorum apostolorum atque Roma- siliensis, quod tandem Joannes .\.\I1 in episcopa-
num pontificem defensorem. » Sic et constructor tum erexit, et Gregorius XIII monaclios habitum
monasterii Vindocinensis xu solidos de mone- solitum in eanonicalemmutarc permisit.Estaufem
ta patriae beato Petro reddi, per annos singu- Vabrincum Rufhenorum oppidum, Gregorio Turo-
los voluit, uti Goffridus Vindocinensis et ipse nensi Vabrense castrum lil). ix Hisf. Franc. cap.9,
abbas declarat, epislola 9 libri primi, his verbis : ef Bernai'do Guidonis Vabrium iu his de Joanne
i< Temporepr;edecessorum nostrorum Romana .WII verliis < Item in episcopatu Rnthenensi epis-
:
Ecclesia vel debitum censum, duodecim scihcet copatum alium ordinavit, sedemque ejus posuit
sohdos, per annum vix iude habere potuit. » Ubi in abbatia de Vabrio, eamdem in novam erigens
hac de re plura Jacobus Sirmundus eruditissime civitatem. » Vulgo, Vabres.
675 S. ODONIS ABBATIS CLUiNIACE.NSIS 11. 676
quantum diminutse sunt veritates a ftliis liomi- A psalmorum summam semper explere voluerit.
num ! {Psal. xi, 2.) Prsesertim cum alias occupationes interdum expe-
YIIl. Desideriuiu saae quo ad ccelcstia llaKfaas
disset. Non enim erat obstinatu-;, ut eausis neces-
sariis se nimium obscntaret sed his pro opportu-
terrena dcspexerat ita se posse consolari spera-
:
ejusdem sui desiderii reperisset. uitate pauhilum iuteutus, mox ad degustatam
bat, si socios
testuabat, et de
psalmodia; dulcediueiii sese concitus recoUigebat.
Proinde diu noctuquc inens illius
congregandis inouacbis aireetum oblivisoi uou Quam reverenter sane in ecclesia staret, uon satis
cum doiu(^sticis et familiaribus iu- referri potest, sed pulares illum quasi divinum
poterat, s;epius
aliquid contemplari, atque iliud propheticum al-
de «olloquens. Tauto euim in id affectu agebalur,
tonito vultu imitari. Vivit Dominus, in cujus cons-
ut uonnunquam exclamaret si quis mibi daret :
ut sub tali pacto religiosos mouachos invenirem !
pectu slo([n Reg. xvii, I). Nam ut lioc sub exem-
plo pateat, festivus dics Dominicffi .^.sccnsionis
quo ego illis cuncta, qute possideo dedissem, et
deinoeps mendicando vitam hauc exegissem Ad !
adveneiat, cum quidem ille Sollemniaco (106) mo-
uasterio, ut est juris solemnis, celebraturus ac-
hoc enim pactum ineuudum uihil prorsus mora-
rer. Cum itidem ahquando famihares ei respou-
cucurrit. Non enim patiebatur, tantse festi-
Nonne plures monachi in his B
diceutes
vitatis officium, nisi festive [infestive] recen>c-
dissent, :
ri, ncque, ut plerisque mos cst, cursum celebran-
regionibus reperiuntur, e quibus ad votum con-
gregare potestis? At ille fortem nimis sententiam do decurtari. Cum mouachi,
igitur illuc venissent
proferens: Si, inquit, monachi perf,icti sunt, bea-
sicut tantae ac tali person» conveniebat, ei sedile
tisangehs assimilantur sin vero ad siBCuIare de-
:
et reclinatorium ornamentis constratum parave-
siderium revertuntur, apostaticis angelis, qui runt. Ad quod cnm iUe posl gyrata oratoiia
siiiim domicilium non servaverunt, per suam uti- divertisset, fratres solemnizare cieperunt ofticium,
ut moris est, in longum protelantes. Seuior vero
que apostasiam, jure comparantur. Fateor enim
vobis, quoniam incomparabihter melior estbouus douec impletum esset, ita suspensus in contem-
quam sui propositi
laicus transgressor monachus. platione stetit, ut nec sederet, nec vel paululum
in antipodium recuharet, ipsa corporis immobili-
Cumque ei subjun.xisseut : Quid ergo tauta bene-
tate mentis devotionem et constantiam demons-
ficia,non solum viciuis, sed etiam longinquis coe-
trans. At nos non ita, qui faciem Dei, velut in
nobitis prfestare consuevistis ? At ille consueta hu-
militate facta sua despiciens : Ego, inquit, nihil fa- abscondito orantes, pomposa voce magis, quam
cio. Si tamen, ut dicitis, aliquid facerem, certus simplici corde divinas laudes proferimus. Et
sum quia verus est promissor qui cahcem aqUcB q
cum debeat voci mentis iatelligentia convenire,
frigidae pro suo uomine datum remuuerare pro- nos facimus currere vocem post levitatem men-
tis. Geraldus vero apostolicum illud recogitans
misit. Videriut ipsi quales in oculis Dei sunt. (lerto
:
verima quia qui recepit justum in nomiue ju-
est, Deo aulem manifesti sumus {[[ Cor. v, U), sic se
sti, mercedem justi accipiet. Porro in his, et hujus- agebat, tanquam in conspectu judicis cuncta cer-
modi verbis ejus apparet, quod vitfe prcescntis de- nenhs.
lectationem fastidiret, quod ctelesti desiderio ila- .\. Ut autem divina dignatio coram hominibus
graret, quod omnia sua rehnquere vellet, si uon eum glorificaret qui Deum iu exsequendis man-
:
defuissent quibus ea rationabiliter tradidisset. datis ejus coram discolis glorificabat, licet iustan-
Verum est illud vulgare proverbium, quia volun- te jam tempore Antichristi miracula sanctorum
tas pro opere computatur. Unde et ille qui fratrem cessare dcbeant, memor tamen sua; promissiouis,
odit, homicida esse perhibetur. Et Joaunes Evan- qua dicitur : Qui glorificant me, glorificabo cos
gehsta passionis cahcem bibit, cum taiuen iu pace {[ Reg. u, 30), huuc famulum suum per quamdam
quievit. Si ergo voluntas pro opere computatu)', curationis gratiam glorificare dignatus est. Quod
nequaquam Geraldus abrenuntiatorum mereede geaus curatiouis tale fuit, ut quamvis per humi-
privatur. q litatem impouere manum iuhrmis refugeret, eis
Invidus itaque teucbatur in sa;cuIo Et
IX. tameu frequenter et absens, et nolens subve-
quamvis deessent socii cum quibus eidem sae- niret. Aquam nempe, de qua manus abluere so-
culo abrenuntiaret, mirum ta,mea in modum htus erat, infii-mi solebaut furari, et plerique sa-
in Dei opere totum se occupabat. Tantopere nabautur. Quod hcet ut magis credibUe videa-
enim lectionibus audiendis, et vicissim ora- tur, personas quasdam commemorari placet.
.
tionibus, nunc cum ahis, nunc semotim erat Nam rusticauus quidam juxta SoUemniacum mo-
intentus , ut mirum sit quomodo vd tantum nasterium habebat fihum cascum, qui diutius in-
stadium in his habere potuerit, vel tantam gemiscens, quod eum caecitas et paupertas pariler
(106) Sollemniaco monaslerio. In pago Lemovi- natam, in qua et monasterium coustruxit, et con-
ceDsi, cujus fundator sanctus Eligius ex Dagoberti gregatiouem Deo servientium monachorum sta-
regis aurifabro prsesul Noviomensis. Hic enim, si- tuit. » Verum LUud infestis pagauorum per Aquita-
cut scribit Aymoinus hb. iv, cap. 41 « in : Dum niam excursionibus vastatum, postea Ludovicus
palatio gratam Deo et hominibus ageret vitam, Pius, Caroli Magni filius, reparavil, imo a funda-
rege Dagoberto petierat condouari silii viham iu mentis aidificavit, uti memorat auctor incertus,
pago Lemovicino sitam, Sollemniacum cognomi- sed coaetaneus, qui Vitam ejus scripsit.
677 DE VITA S. GERALDl COMITIS AURILIAC. — LIB. 11. 678
oppprimeret, monitus estper visum quatenus ad A tatem Dei faceret, dum suh obtentu indiscretBB hu-
domnum Geraldum pergeret, et aqua, unde manus militatis, indultam cwhtus gratiam neglexisset, et
ejus abluta; fuissent, oculos tilii sui superfudisset. eos, quibus prodesse poterat, in angustia dimisis-
Credidit tiomo visioni, et quid somniaverat ve- set :satius esse gratiam, quae forte propter ihos
nicns indicavit. Quo senior audito, mente conster- ei data fuerat, impendere eis guoe necessitas exigit
natus intremuit, ac pnesumere id refugiens, disit supphcantibus prwstare : elationem non esse for-
illusionem fuisse, quae et illum deciperet, et iDum midandam, eum non esset
laudis Ule cupidus
decipere vellet, ut inconcessa tentaret errare ho- : neque praesumptionem quidem, quoniam qui re-
minem inani spe laiia postulaniem. Ingemuit pater, poscerent opem, sese divinitus admonitos comme-
quem filii csecitas anxiabat, et intelhgens quod vir morassent maxime, eum jam experimento pro-
:
Domini causahumihtatisnequaquani acquicsceret, batum esset, quia beneficium sanitatis, quod a se
abire se similans, ab uno de servitonl)us aquara quffisitum fuerat, ad eflectum, licet ipso nesciente,
impetravit. Qui domum rediens, exstincla filii lu- jam non semel venisset. Et hle quidem hoc ratio-
mina, nomen Christi invocans. abluit , et iUe nabihter prosequebatur. Geraliius vero suspirans
lumen recepit. Quod factum aliud quoddam opus tlebat, atque dicens, quia timeret quod diabohca
secutum est. (j
fraus potius esset, quse sub occasione decipere
XI. Quidam puerulus apud Aurehacum claudus veUet et si quid aliquando boni fecisset, mer-
;
morabatur, qui fabro cuidam commendatus est, cede ipsius boni privare perstruxisset. Tandem
ut artem disceret, qua victitare valuisset. Cum itaque vel precibus, vel raUone victus . abje-
interim somno commonitus est, ut aquam simi- ct;]m recepit , et mulieri duodecim nummos
hter txpetisset, faber vero qui hanc impetrare dari jussit.
debebat, sciens quod in hac re vir Domini nimis XIV. Sciens vero quod status mentis hac alter-
austerus esset, aquam non est ausus palam expe- nahone melius custoditur, si interdum lectioni
tere, sed eam per ministros clam impetravit. Qiui post orationem quisque intenderit ; recitari coram
nimirum, memljra de eadem aqua
ut inofiiciosa se verba divina. ut supra diximus, faciebat. Unde
respersit, mox iUa divina virtus in proprium oiH- etusum assumpsit.ut ad prandium ejus legeretiu',
cium reparavit. Quod videhcet factum cum fama nec omitteret hoc lector, etiamsi hospites adessenf.
paulatim spargeret, ad notitiam senioris tantum- Pro condescensione vero lectorem jubebat inter-
dem pervenit. At dle rei novitate perculsus, dum sidjsistere, et ab his qui forte scirent, sensum
dicebat quod non suo merito. sed fide illorum lectionis inquirere. Cum quidem iUi, quos interro-
qui aquam iUam fabro dedissent, quod ei certa- q gabat, precari solerent, ut ipse potius loqueretur
tim celatum est eumque datorem reiierire non
;
tande 1! diserte et scient..r sicuti doctus, responde-
posset, vehementi interminatione commotus est, bat: ita fimen ut nec clericis verecundiam infer-
ne quispiam tale deinc^ps unquam prsesumeret, ret. Discedentibus autem post refectionem quibus-
asserens quia, si servus faceret, membris trunca- que ad sua, legebantur itidem coram eo ea maxi-
retur si vero hber, postea suus non esset. .Nihil
; me verba, qufe superfuerant lectionibus in ecclesia
enim amphus timebat quam laudes. Et cum ini- recitatis. Dum vero lectioni intenderet nuUus ,
micis suis esset beneticus, laudatoribus tamen vi- eum facUe pro causa qualibet interpellare priesu-
debatur austerus. mebat. Nam juxta Ulud Job, subditus erat tre-
XII. Apud Postomium M07) sui juris insignem mendus, et lux vultus ejus non cadebat in terram.
alodum, qufedam mulier caeca de aqua manus De sermonibus et confabulaUone ejus mira com-
Uhus lumen recepit. Quod apud omnes quidem memoratio est. In his enim quse Ifeto animo lo-
divulgatum est, sed Uii summo studio celaba- quebatur, valde gratiss'mus erat. Quae autem in-
tur, maxime propter quemdam de servitoribus, crenative proferebat, quasi stimuli videbantur, u
qui aquam dederat muheri. Non enim parvi- pene plus quam verba timerentur. In dando au-
pendere sui poterant internecionem, quam pro _ tem ahquid, multum erat morosus. At postquam
hac re dudum comminatus fuerat scientes semel dedisset. non auferebat. Si malas opinionis
,
quod impune non cederet, si datorem depre- sacerdotem audisset, non tamen raissa; ofiiciura
hendisset. ab UIo despiciebat, quia sciret Ulud sacrum my-
XIII. Item in capeUa quse est juxta viUam quee sterium non posse per hominem peccatorem de-
dicitur Crucicula, demorabatur cum equidem ; teriorari. Et cum in discernendis aliorum factis vel
alia muher, quae ex anciUis ejus erat, de aqua acutus pro merito causarum, vel dulcis esset, sua
manus nihilominus iUuminata est. Quo videhcet tamen opera vihpendebat. Qujb nimirum tanto
iUe cognito, Ulum, qui aquam dederat, nomine superno inspectori pretiosius commendabat, quan-
Rabboldum, urgenter investigavit, et reperit, et to haec apud se vilius sestimabat.
mox a se rejecit. Post ahquantum vero tempus, XV. Quoniam vero coeleste desideriim undatius,
quid m
nobUis vir, nomine Ebbo, seniorem ratio- ut dicam, insumebat, os ejus ex abundantia
ita
cinando convenit, dicens, quia forte contra v^lun- cordis ita replebatm', ut pene jam in eodem ore
ft07) Apiid Postonnum sid Jiiris alodum. Posto- fundia ipsius succederent, ut usque ad
ita sibi
miam dixit supralib. i cap. ullimo : " Cum alo- montem magnum Creonem posset in eundo et re-
dus, inquit, ejus esset Postomia, et detnceps lati- deundo semper in propriis mauisitare capeUis. »
679 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 680
semper lex Domini resonaret. Nam sacra qiiwdam vocis ejus benigniter intendebat. Tanto autem
verba sLbi notaverat, qu» corporalibus offloiis studio procurabatur ut semper juxta ecclesiam
couvenirs videbautur. Ut est illud, mane piius- bospitaretur, ut per mullorum annorum currioula
quam loqui inciperet, dicebat : Pone, Domine, cu- prieter oratorium nulla nocle maneret, excepta
itodiam ori meo, el ostium circumstanliie labiis una, qua3 natale hinocentium itineris contigit oausa.
meis (Psal. cxl, 3), et Cffitera hujusmodi qua; ad Copia vero clericorum semper eum comitabatur,
singulos coaptabat, videlicet cum expergisceret, cum quibus in divino opere jugiter msudabat.
cum de lecto surgerel, cmn caligas indueret, cum Omnis autem apparatus ecclesiasticus ministerio
indumentum vel cinctorium sumeret, sive cerle necessario cum eo perinde ferebatur, cum quo di-
cum iter, vel aliud quidlibet iuoiperet, ita ut se- vintB servitutis opus ingenti cura et reverentia,
cundum Apostoli dictum, omnia in nomine Do- diebus maxime gerebatur. Nocturno tem-
feslivis
mini facere videretur. Nonnunquam sane cum pore cunctos in oratorio diutius prasvenire sole-
coatigisset eum cum paucis, vel solum sedere, bat quo expleto, solus remanere solitus erat. Et
;
nescio quid diu tacens meditabatur, et lacrymis tunc temporis tanto dulcius, quanto et secrelius,
suffusus suspirium imo pectore, totum se con-
alj internaj dulcediuis saporem degustab.it. Quaudo-
cutiens, trahebat, quisquam posset ad- B que autem laetus et alacer, vel ad stratum pro
ut facile
vertere, quia mens ejus alio pendebat, et in prse- tempore, vel ad suos egrediebatur. Talem quippe
senti consolationem non haberet. Tale erat ejus vivendi modum couversaUone sibi prasfixerat, ut
coUoquium, tale silentium, ut os ejus annuntiaret quisque sanum sapieus miraretm', quod in iUo
laudem Domini, et meditatio cordis ilhus iu con- tanta ccelesUs graUa conlluxisset. Hunc etiam con-
speotu ejus esset. versandi modum in exteriori conversatione tene-
XVI. Noverant autem sui, quod religionis habi- bat, ut ministri ejus notum haberent, qualiter ia
tum toto nisu cupiebat. Sed cum esset providus, singulis anni temporibus conversaturus esset.
considerans quia professores sublimis propositi, XVII. Consuetudinem sibi fecerat (108) ut Ro-
dum ScBCuU amore corrumpuntur, gravius ab alto mam frequentius adiret. Fertur autem quod illic
ruunt, satius aestimavit sic stare, quam absque stepenumero profectus sit. Assertores tamen nostri
probatis cooperatoribus rem tam arduam atten- de septem vicibus certi sunt. Nam, quia vis hu-
tare. Si igitur votum ilhus inspicias, monasticee manae naturae est, ut semper lumen velit aspicere,
professionis fidem Christo per devotionem ser- vir iste, cum esset spiritalis, iUi duo mundi lumi-
vavit. Et laus valde eminens est, in habitu ssecu- naria, Petrum scihcet et Paulum, spiritahter am-
lari, rehgionis proposito deservire : sicut e conU-a c biebat spectare.Et quoniam ipsos necdum volebat
nimis ignomiuiosum sub ejusdem religionis
est, intueri, loculos eorum et templa saspius invisens,
indumento sfeculum quassisse. Cum ergo vir iste res suas eidem beato Pelro delegavit. Hanc sibi
non haberet fratres, ut praefati sumus, cum qui- legem prieflxerat, ut secundo semper anno ad
bus bene et jocunditer habitaret in unum, vitae sepulcrum eorum recurreret, decemque solidos
hujus incolatum t»diose ferebat. Et siout olim co- ad proprium collum dependentes, tanquam sup-
lumba Noe, cum forisnon invenisset ubi requie- plex servus, Domino suo quasi censum deferret. ,
sceret, ad arcam, et ad ipsum Noe redibat sic : At vero quis digne explicet quam devote iUud ex-
iste vir inter hujus saeculi fluctus, ad secretum plebat ? Tam beneticus erga indigentes erat, ut
cordis reourrens, in ClirisU delectatione quiesce- pene nuUum pauperem, qui iUic catervaUm abun-
bat. Non, enim sicut corvus Ule, morUcino corpo- dabant, ejus largitas prajteriret, ita se fidenter
rese delectationis inhaeserat : quia renuebat anima exaudiri confidens, si ipse olamantes pauperes
ejus gloria prsesentis vitas consolari, sed memor audiret. Nam et oonUguis viae monasterus multa
Dei sui, delectabatur ad sccretum cordis, quasi
; et largiebatur. Ita vero fama tanta ejus benignitatis
ad arcam, reourrens, sub hngua sua exsultabat. passim et ubique personuerat. Unde et monachi.
Namque iniquitatem non sincbat diutius in corde j) et peregrini, necnon et egeni, qui et hospites ejus
suo aspicere, metuens ne forte eum Dominus tempore quo Romei transire solent, solhcite requi-
exaudire noUet. Quin poUus pecoata, sine quibus rebant, si comes Geraldus veniret, vel quando ve-
humana conditio esse nequit, quae nobis leviora, niret. Ipsi quippe Marruci, rigentes videhoet Alpium
iUi vero videbantur gravia, ita semper prae oculis incolae, nihil qusestuosius asstimabant, quam ut
studebat agnoseere ut remissiouem impietaUs
, suppelecUIem Geraldi per (109) juga monUs Jovina
cordis non ambigeret a Deo clemeuter percipere. transveherent.
Ob quod rex ejus et Dominus, viam ipsius in XVIII. Carpebat quoque quadam vice hoc iter. Cum
conspectu suo misericorditer dirigebat, et oraUoni venisset autem ad civitatem nomine Astam, fur
(108) Ut Romam
frequenlius adiret. Reges ipsi cessit. » Rigordusin PhUippo Augusto « VisitaUs :
Francorum, et quiounque
in Francia primi, Ho- apostolorum liminibus Romam transiens in Fran-
mam olim peregrinationis ac orationis causa pro- ciam rediit. » Et Anonymus qui gesta PhUippi 111
perare soliti. Auctor Vitffi Ludovioi Pii « Inoidit ei : scripsit t Venit
: Homam. Ibi apostohs reverenter
desiderium dominam quondam orbis viderc Ho- houoraUs, adiit urbom Viteibii. »
mam, prinoipisque apostolorum atque doctoris (109) Juga montis Jovina. Petrus Damianus in
gentium adire limina, seque suamque prolem ei Vita sancU Odilonis, eap. 13, Jovini montis pne-
commendare. Quae res Deo prosperante pro voto rupta vocavit. Nos vulgo mont Joux.
681 DE VITA S. GERALDI COMITIS AURILIAC. — LIB. II. 682
qaidain (luosex ejus saffmariis subripuit. Veniens A aquam terram faciebat. Mulier
ante se fundi in
autem ad quemdam rivulum, copere eos non po- vero semper eum secuta est doncc ille jam fundi
tuit ut transireut, donec ab liomiuibus domni Ge- aquam minime curaret. Qua mulier tandem, ipso
raldi compreliensus est. Receptis namque sagma- nesciente, impetrata, oculos ceeci tihi diluit, et
riis, nil furem lcnesit. ipse protinus ad lumen rediit. Cum ergo vir Do-
Xl.X. Quadam vice, cum illuditer escurreret, mini ab urbe remeasset, videntem filium prfedicta
quemdam monachum nominc Ariljcrtum ducebat mulier eidem praesentavil. Et cum hoc faclum om-
secum, magnee scilicetabstincnti.-e virum. Hoc nes magnificarent, ille tacens et lacrymans ibat,
namque erat illi dulce contubernium, ut quoties nec illo audiente, quisquam de hoc vel hujusmodi
religiosaj vita; quempiam reperisset, in iUo sem- quidquam referre audebat.
per aflfectuosius delectabat. Factum est aliquan- .\.\l. Mirum quiddam, et forte incredibile dicam.
do, ut deesset pulmentarium, quo abstemius ille Sed tamen duobus testibus id asserentibus cre-
cum pane vesceretnr. Senior vero studiose requi- dens, qui referunt, quod isdem vir Domini per
an consuetum illi cibum ministri paravissent.
rit, ilLim viam ab Italia rediret qua I.ugdunum a civi-
Respondentibus illis quod nihil prar-tcr panem ha-tatc Taurinensi venitur. Transierat jam .\lpes,
berent, ansiabatiu- quid nobis b et qusedam loca uimis, ut fertur, inaquosa, itineris
ille, dicens :
hodie contigit ? Nos omues plenam refectionem necessitate, subibant. Contigit autem ut et vinum
habemus, et iste Dei servus in atteuuatione erit. in utribus deticeret. Et quia regio illa jamdudum
Erat autem dies abstinentite solutus. Tempus a Sarracenis deserta est, cum aqua desset nec
abluendi manus jam venerat et Samuel, qui hoc vinum reperiri poterat, nimia siti coeperunt fes-
praesens narrat, ad atTerendam aquam cucurrit, tuare. Certabant autem si possibile esset illud
cum forte reperit pisciculum in littore expositum, spatium itineris velocius pertransire, sed pedites
et palpitantem, qui ipso vidente de aqua essilie- atque sagmarii deficiebant. Unde necesse fuit se-
rat. Quo apprehenso Isetus ad seniorem cuourrit: niori, ut juberet eos paululum remorari. Moesti ho-
En, inquiens, Deus piscem hunc vobis transmit- mines super gramina jacebant, sagmarii vagantes
tit nam juxta aquam eumdem expositum reperi.
; passim, cogente siti, pascua perlustrabant. Timc
At ille, Deo gratias respondit. Et interim dum co- unus ex clericis perrexit, ut ad onerandum sa-
queretur, tentorium ingressus genua tlectit, et gmarios reduceret, nec Ulara pausam placebat
cum lacrymis aliquantisper oravit. Talis enim illi prolongari. Clericus ergo reperit fossulam liquo-
mos perpetuo inerat, ut nihil Christo praeponeret re plenam miratus est, et quidnam sit explo-
:
verum potius per singula quaeque sibi scihcet ac- rare volens, inclinavit se : cum interim liquor Ule
cidentia illi gratias devote referrret. Qui cum ab saporem vini retlavit. Tum
vero ketabundus ad
oratione surrexisset,lfetus admodum omnibus con- seniorem recurrit, et nescio quid, veluti vinum,
stitit. Tum vero consedentibus ad mensam, co- se reperisse nuntiavit. At iUe Quid, inquit, in-
:
medit abstemius usque satis, et cum adhuc
ille sanis ? Utinam aquam reperisses Nam istic unde !
pars quaedam de pisce superesset, urgebat eum vinum ? Clericulus vero sumpto vasculo, de prtB-
senior. dicens, ut quid, frater, modicum piscem, dicto liquore quiddam hausit, et coram attulit.
nihil aliud habiturus, comedere moraris? Cum ille Id sane quod allatum est, tam colorem vini
jam satiatum assereret, prfegustavit senior,si forte quam et saporem prfeferebat. Tum senior jus-
bonus esset. Et optimi saporis eum esse reperiens, sit capeUanis, ut crucem et capseUas reUquiarum
manducavit et ipse quantum satis fuit, et omni- sumerent, et super fossulam prfedicti liquoris
bus qui aderant particulas pro benedictione de- exorcismum aqufe benedictfe facerent. Ac de-
dit. Cuncti gratias Deo retulerunt, munus divi- hinc in Christi nomine jubet, ut gustando quid
num et in pisce reperto, et in hoc quod supera- esset explorarent. Vinum itaque reperieutes, cum
bundaverat, cognoscentes. Fuerat enim semipeda- ingenti admiratione et gaudio vir Domini cum
lis mensurfB. illis omnibus gratias Deo egit, et priusquam ipse
XX. Itidem cum Romam pergeret, et ad civita- biberet, omnibus dare prsecepit, non tamen inde
tem Tusciae, qute Luca vocatur, pervenisset, quse- quidquam (110) in flasconibns efferri permisit.
dam se muUer ei obviam ingessit, dicens Visu : Quod juxta fidem iUorum, qui hoc vidisse asse-
commonitam se esse, quatenus lilium ejus illumi- runt, dictum sit. Tamen ea qufe nunc ad sepul-
naret. Quod cum iUe audisset, exprobavit mulie- crum ejus fiunt, credi de eo qufe audiuntur, vel
rem, et emisso mulo quem sedebat, concitus au- haec, vel lUa suadent.
fugit. Porro muUer quferebat a quibus poterat, XXII. Hoc autem iter vir sanctus frequenter car-
quaUter a Dci homine speratum beneficium impe- pebat. Non enim jam vel palatia regum,vel praeto-
trare posset. Cum forte quispiam de ministris ad ria marchionum,non certe conventicula principum
muUerem dixit, quod de aqua manus ejus jam vir- Petrum scilicet et
adire volebat: sedcoeli consules,
tutes factfe fuissent. At vero senior pro muliere Paulum, frequentius, -ut supradictum est, invisere
soUicitior factus, quoties manus abluisset, mox gestiebat. AUanihilominus locasanctorum(HI) se-
(110) In flasconibus Inde flacons. Vetus vos Gal- quentes etiam veterum omnis ordinis et dignitatis ad
Uca. memoriam sepulcrum S. Martini Turonensis
sive
(111) Sepulcrum sanctissimi domni Mar tini. Frc- epis2opi coucursus et devotiones. Auctor Vitf« Caroli
Patrol. CX.XXIII. 22
683 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 684
pulchrum vidclicet sanctissimi domi Maftiui (it2), huc venirrm, peregrinum
ct Ccialiiiim saiicti Pelri
necnon et lieatiMartialis.ulacri (icvotione pcrliistra- cpucrcrcn). ul manus alilucrct postularem c<eca- ;
bat. Creiio oontemplaiiatur in spiritu, qualilci- iila tos vcro ooulos illa aqiia pcrfundcrem. Qiio illc
beatoruui afjmina, in superni C.apitoiii curia ia'tau- clericus aiidito, substitit, cum interim vir Domini
tur.Quibus itaque post paululum sociandus, gaii- Geraldus supcrvcnit. I'orro mos eral illi, ut coo-
dium Domini sui jam aliquatenus prffigustaljat. perto ."apite solus equitaret, quo psalmodife hbe-
X.XIIl. Scirposus agerliabelur ultra Sutriam,juxta rius vacaret. Cum ergo supcrvenissct, clcricus
])urgum videiicct qui vocatur saucti Martini, quo eteco silcnter : Eu, inquit, ad(!st. At ille rogabat,
Romei castramctari soleut. C.uni crgo inilii tentoria ut paululiim slarc (liguaiclur. Et subjunxit quid
ministri paravissent,tunc forte scnior scorsum sta- per sonmium vidisset. Cum quidem scnior eru-
bat, ad quem secus deduci fecit. Quem
quidam sc bescens, et mutationo vultus quod audierat
id
suppliciter e.\orans, nihilominus rogabat, quate- exsecrans, abire ccepit.Ciecus vero tremenda qu<e-
uus aquam suis manibus tactam eidem tribuere dam adjurameiita proferens,ro,eabat ut staret,mi-
dignaretur. Quijussit illum ibidem stare, atque sero subveniret, ct sperata beiicUcia non negaret.
tacere; D( hinc tentorium ingressus coram sanctis lUi auteiu qui aderant, lioo idcm siuiphcitcr cxora-
pignoribus aliquantui;un oravit. Inlendebant sin- bant. At Ule parua memor, ut credo,
deliberans,
guh ministrorum ad opus quod erat eis gerendum. quia, juxta Apostolum, datam sibi gratiam negli-
llhs ergo alias occupatis, videns quod secretum gere non deberet, consuetum sibi verbum respon-
iieri posset, quciudam vocavit. qui latentcr eum dit, dicens : Subvenite, sancti Dei, et stetit Et (iiiia
adduceret. Tunc manus dUigentcr aliliiil, et in re- sicut in iiUs colliculis assolet, rivulus prfeterUuc-
cenli aqua digitos intenxit, atque de sanctis pi- bat. Aqua protinus allata est. Tura ille descendit,
gnoribus siguavit. De cjua soecus ut orbata lumina et lavitmanus dicens : Fiat voluntas Dei. Et conci-
superfudit, mox videre meruit. Cujus vocem vir tiis abire ccepit. C»cus vero nil cunctatus aquam
Domini a clamore compressit, el ipse majeslali sibi ingcssit, nec fefeUit eum virtutia eventus.Tam
diviufe gratias cum illo egit ;
qucm et dc suo c[uo- repentc cnim visiim reccpit, ut statim post cura
dam vestimento, videlicet ciircinbaldo indutum, curreret, dicens : sanctc (ieraldc, o sancte Ge-
latenter extra tentoria deduci fecit. ralde, Deo gratias, en video ! lUe vero mulum
XXIV. Item dum ab urbe rediret, venit Sai^bato calcaribus urgebat, ne voces laudanium audiret, et
ad quaiudam Ecclesiam, juxta locum scilicet, ubi .\bricolam transivit.neque dehinc perendie potuit
sulphurei videntur acervi. Cum autcm veliet po- a couvialoriljus attingi. Siquidem animadverti jio-
pulus in crastiiuim prolicisci, retinuit eos, dicens ' test,quod manus iUa' per quas ista sanitatis virtus
quod 0I3 reverentiam Dominiei diei, saltem usque conferebatur, munditia fuiseriut, et in §is macula
ad nonam demorarentur. Nec ilia demoratio fuit non adhseserit, sed eas ab omni munere excusse-
etiam sine beneficio temporali, missarum namcjue rit. Quo conlra nimis infelices sunt iUi quorum
officio solemuiter expietOjCum jam post cibum iler dextera repleta est muneribus. Quouiam, ut scri-
aggrederentur, veuit cjuidara sedens caballum,qui ptum est, ignis devorat eos cjui munera libenter
in eundo perditus fuerat, quem domnus Geraidus accipiunt.
sine cessoris injuria reoipi jussit. Antequam vero XXV. Sed et alia nonnuUa itineris referuntur de
ad Abricolam pervenissent, csecus quidam juxta eo, quce nos ob prohxitatem studiose transUimus.
viam sedens, cjuEerebat a transeuntibus si aliquis Sed unum pro eo quod virtus alterius generis est,
in eadem turba vt niret, qui Geraldus vooaretur. adhucsubnectamus.CumahquandoRomam perge-
Cum forte cjuidam de nostris fratribus tunc adhuc ret.jara iu Iialia positus, quamdam in aera vocem
canonicus, in coliecta domni Geraldi gradieljatur, audivit clamantem se, atque discessum suum ei iu-
qui devotionis causa pedester incedens, ad prce- sinuantcm. Videbatur autem ilii quod esset cujus-
dictum jam ciecum lassus pervenit. Quem cum dle dam hominis nomine Girbaldi.quem in patiiareh-
de domno Geraldo inquirerct, eum se veshgio se- D querat. Itaque vocavit quosdam ex suis,requirens
cuturum respondit. Sed qure, inquit, causa est, utrum de Girbaldo aliquid scireut. At Uh responde-
quod eum tam solhcile requiris ? At ille : Novem, runt, quodeuinlanguentem dimiserant. Jubetigitur
inquit, anni suut, ex quo caecitatis augustia pre- tempus adnotari, psalmorumque obsequia pro eo
mor; hac autem nocte monitus in sumno sum, ut celebrari. Rediens vero, et de praedicto homine re-
Magni :« Inde per Uttus Oceani Rothomagum civi- Et Hebernus Majoris monasterii abbas in hb. Mira-
tatem profectus, Sequanfe aume transmisso, Turo- culorum sancU Martini, cap. H « Marchisius, de :
nos ad sanotum Martinum orahonis causa per- .Monteferrato, Bonefacius nomine, bone devoUonis
rexit. » Frodoarclus ad an. 938 « Fievcrtitur Turo- : consuctudinem fecerat, ut annis singulis ad dicm
num Rodolphus ad sanotum Martiuum oralionis festum tumulum ejus sacrosaui-
lieati .Martini in
gratia. Gesta consulum .Vndegavensium in Ful-
•> tum expeteret. Non
eiiim itineris longiludo est as-
cone Bono « Contigit
: quodam tcmporc regcm peritas, non interjaoentium liostium insidite, noii
Franoia? apnd Turonem civitatcm cum turma no- bellorum frcquens incursio, non deuique ull;i
bilium virorum in vigilia festi feshvalis sanoti Mar- potcrant impedire negotia, quam ad sancU suffra-
Uni adlore. .-Vdfuit autcin tunc inter alios procon- gia promerenda occurrcret.
sulares et personatos viros piwfatus consul, sicut (1 12) Necnon et beatus Martialis. Primi Lemovi-
steUa radians, forma prseclarus, statura proccrus.» censium episcopi, de quo nos ahas.
685 DE VIT V S. GERALDl COMITIS AURILIAC. — LIB. 686
quirens, repei-it quod illa die migraverit, qua ille A niendum nepoti. Raimundus antem protelabat
vocem in aera audivil. causam reddendi. elam satagens Benedictum de-
X.\V1. Expleto auteai sauctffi sueb devotionis iti- uuo capere, el ambos tenere. Jam septem menses
nere, jam secretiora ioca frequentare delecta- fluxerant, et vir Domini Geraldus in ereptione ne-
bat, quasi vocem illam Psalniistae secutus, qua potis nihil proficere poterat. Quadam vero die
dicit : Elunyavi /'iigiens. et mami in soliludine cum sorore sua Avigerna de hac re quasi queri-
(Psal. Liv. S). Ibi euim a snscularium frequentia, mouiam faciens Quid tu, inquit,
: cessas Christum
vcl causarum stiepitu quiescere volebat, ut libe- pro liHo tuo deprecari ? certe aut nos iu tide du-
Cum itaque sid) hoc
rius divinsB servituti vacaret. bitamus, aut, quod verius est, exaudiri digni, non
obteutu apud capellam quse dicitur Catuserias sumus. Et Iiffic dicens, resolvebatur in lacrymis.
demoraretur, festivitas Joannis et Pauli super- Quo quidem tempore, medullitus, ut ita dicam,
venit. Quiedam autem rusticana muUer liortu- sese Domino in precibus mancipavit. Et adhucRo-
lum ingressa, nescio quid operabatur, cum re- dulfum abbatem semel ad Raimundum direxit,
pente grandis gatta sanguiuis super manum illius qui necdum quidem prolicere quidquam valcns,
apparuit, qu;e mos intumescere ccepit. Treme- haud longe ad meatum reversus est. Nocte vero
facta miUier ad Dei hominem ejiilans cucurrit, et a insecuta prsedicto Raimundo per somnium vide-
ostendens manui:i, misereri sihi rogabat. At ille batur, quod vir Domini Geralilus ante ejus lectum
protinus clericos adesse, missamque pro ea cele- staret, eumque manu pulsaverit. Quid, inquiens,
brari jubct, dehinc aquam exoreizari, et de eadem tu non audis me toties deprecantem ? Certe scias,
aqua guttam sanguinis ablui cum tamen ipse; quoniam si ultra tenueris obsidem, nequaquam
humilitatis causa seorsum stabat, oe forte virtutis tibit cedet in prosperum. Post hsec verba Raimun-
ilUus signum ei deputaretur. Ut autem manus mu- dus expergefactus est, et considerans visionem,
heris abluta est, iUico sau 'uis et tumor disparuit, intremuit vocavitque suos, et quid sommaverit
:
sana recessit.
et illa indicavit. Nam et quidam ex ipsis per quem maxi-
XXVII. Sane quia locus ille, sicut eum velle me usque tunc adversatus fuerat, nescio qua
dixeramus, remotior est, et secretus, frequeuter causa similiter exterritus persuadebat, ut pelitio-
inibi mansitabat. Cum igitur quadam vice Assump- nem domni Geraldi concitus faceret : alioquin
tionem sanctai Dei genitrieis SlariiB apud eamdem moriendum illis esse commemorat. Raimundus
ecelesiam celebrasset, missarum solemniis jam confestim ad hospitium Rodulfl abhaUs transmisit,
espletis, foras ad suos exiit. Mos quippe ei fueral, eumque redire jussit. Quo redeunte quahter vir
ut post lougas ac juges preees. ad commune elo- Domini se per visum terruerat, palam enarravit :
quium sese impeitiret, ut quisquis diceudi cau- obsidem flhco reddidit, et ut gratiam domni Ge-
sam haberet, loquendi quoque possibilitatem ob- raldi sibi Rodulfus reconcihasset, humiliter postu-
tineret. Cum ergo ad suos exisset, quidam, qui lavit. Ita Geraldus per divinum auxihum prcevale-
prseparandis cibis praeerat, ad eum dixit: Tris- bal, et secundum illud Scripturte, gloriosos terrae
tamur, Domine, quoniam ad vestram refectionem humOiabat.
reperirc in hae solemnitate nou possumus, nisi XXIX. Quodam itidem tempore, cum ad coUo-
carnes salitas. At ille Ne sit, iriquit, vobis curfe,
: quium ejusdem Raimundi comitis properaret, flu-
quia si Dei genitrici placeret, neque hoc nobis in vio, qui Avarionusdicitur, appropinquaus, mentio
ejus festo deesset. Dixerat, etde rupe, quae eidem incidit quod iUa die piscem ad esum non haberet.
loco imminet, cervus sese praecipitavit. Quem mi- Hi veroqui seniori obambulabant.cumde hoc ser-
nistri gaudentes pariter et mirantes tulei uut. et mocinarentur, videruntpiscem qui eapito vocatur.
inde, sicut tuuc cervorum caro temporina est, de- contra se uatare. Unus autem, qui hoc ipsum re-
licatum eduhum seniori paraverunt. .Neque enim fert, extentht dragulum, et vulneravit piscem. Qui
I
incredibile debetvideri, quod ei divina largitas accepto vuluere paululimi retroactus ripam ad
ciljum ex improvisu concesserit, cum ad Dei
ille quam antea tendebat, iterum repetut, moratus
'
gloriam, juxta Apostolum, facieus, buceliam suam quousque eum unus extensa manu comprehendit.
cum pauperibus comedebat. Qui nunquam, sieut Erat enim non parvee magnitudinis. Itaque vir
I
alumni ejus prsesentes attestantur, aurem suam a Domini graUas Deo referens, caiteros, qui hoc ut
clamore pauperis avertebat. Qui videheet sanctus miraculum extoUebant, compescere studebat,
juxta Uiud Psalmlstas Beatus qui intelligil super
: quasi id fortuitu contigisset. Et forte ahqms fateri
egenum el pauperem [Psal. xl, 2), cum voces cla- potest, quod istud casu contingcre possit credo ;
mantium audisset, profundum suspirare, et verba tamen non recolet, piscem ahquando vidisse, qui
compatientis respondere solebat. in spatioso flumine, ut Avarionus est, ripam super
XXVllL Raimundum noveratis comitem, filium homines ultro irrupisset.
videhcet Odonis. Hic nepotem domni Geraldi XXX. Siquidempro miraculojure censetur,quod
Qomine Benedictum, Tolosae videhcet vicecomi- vel piscis quondam de aqua exsUiit, vel cervus ex
tem dolo caplum tenebat. Rainaldus vero fra- improviso de rupe cecidit hoc etiam quod in flu-
:
ter ipsius sese obsidem dedens, fratrem recepit. miue piscis ad capiendum sese ingessit. Sed vaide
At domnus Geraldus audiens quod LUe seipsum plu mirum est, quod ad esum ejusdcm hominis
prp fralre obhgasset. valde movebatur ad subve- Dei cuehtus est aha vice aUatus. Nou longe enima
687 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 688
Friaco monasterio vic-us est in hoiiore S. Gregorii . sila est, eamdem festivitatem solemnizabaf. Porro
sacratus, cui scilicet presbyler quidam nomine quiedam ex ancillis ejus graviter inibi vexabatur,
Gerakhis prieeral, qui eidem viro Dei Geraldo Cuni igitur ille per orationem ad eam respexisset,
valde pro sua sanctitate charus et familiaris erat, et in medio, ut erat, popuh acerrime frenderet, et
qui etiam ante vitas suseterminum sese pro amore vesaniret, rogabant omnes, ut eam vir Domini
divino reclausit. Ad huuc ergo jam dictus vir Do- signare dignaretur. Quod ille per consuetam sibi
mini Geraldus aliquando divertit, quem post ora- humilitatem diutius distulit. Sed illa debacchari
tionem deosculaus, dixit Quid uobis, Geralde: cum non cessaret, rogantibus his ([ui aderant
frater, ad refectionem daturus es '? En apud tc tandem elevata manu, signo crucis
instantius
prandere venimus. Dicebat enim hoc pro familiari eam signavit. At illa purulentum sanguinem
contuliernio, quod apud illum isdem sacerdos ha- evomens, continuo sanata est. Cum omnes in
bebat. At ille gaudens Si, inquit, : Domiuc, tu£B Dci laudibus personarent, eumque magnifica-
pietati placet, non abibis jejunus. Verumtamen rcnt, ille magna animadversione eos com-
non habeo quid apponam nisi panem et vinum, pescuit dicens, quod Uei solummodo clemen-
sed inquiram si forte tiam,
caseum, vel ova reperero. atque sancti Petri, cujus ecclesia est,
Tum senior : Ne te, inquit, fatiges, _ magniticarent. Ipsa est autem Ula ecclesia qua
quoniam absti-
nentiae dies est, et bonum erit, si vel, quia desunt tunc 1. orabatur, quando mulier caeca superius
epuK-e, parcius sub hac occasione comederimus. nominata de aqua manus ejus lumen recepit.
Cum ergo presbyter ad prseparandum discurre- XXXIII. Quiilam viv nomine Herloardus de equo
ret, conclavumingressus, vidit piscem in ferculo. lapsus, unum genu sibi vahde coUisit. Ob cu-
Tunc stupefactus clam interrogavit ministrum, jus dolorem per sex dies jam sine cibo degebat.
quisnam piscem illum attulerit. At ille nescire se Et cum nihU sibi ad remedium reperire posset,
dixit, asserens quod nallus ibi fuerit, qui piseem ad Captennacum transmittens, aquam de maui-
ilkuu alferret. Presbyter ergo exiens ad seniorem bus domni Geraldi clam sibi deferri fecit. Mirum
supplicat ut in conclavi intrare dignaretur. Quo dictu, mox ut prajdictam aquam super genu
sequente, piscem ostendit Ille attonitus et admi-
: sparsit, omni dolore liberatus incolumis surrexit.
Deo cum sacerdote referebat. Quem
ratus, gratias Alia nonnuUa referuntur de eo quaj vel relatu,
tamen, et ipsius miiiistrum juramento eonstrinxit, vel admiratione digna sunt. Sed enim, quia vul-
ne id, dum ille viveret, ahcui prodidissent. Sed ea- gariter, et non a praefatis quatuor testibus asse-
dem res pluribus paulatim innotuit, quoniam di- runtur, ea reticere malumus, cum tamen non
vina dispensatio, quee sanctos quosque glorificat, ignoremus quia multa gessit, qufe vel nuUus, vel
eos etiam contra suum velle nonnunquam mani- pauci cognoverint. Siquidem de consuetudine
festat. Vere Dominus adhuc sure promissionis est piorum et bonorum hominum, semper humih-
memor, et inquirentes eum non deficient omni tatem vehit cordis oculum servare studebat. Et
bono. Caeterum incredibile non debet hoc videri, ideo quantum poterat, opera sua celabal. De his
dum frequenter iegamus, quod Deus ad supple- vero quae ipso nolente patebant, laudes non patie-
mentum servis suis aut potum, aut cibum divini- batur audire.
tus ministrare dignatus sit. XXXIV. Hoc itaque de miracuUs ejus sufficiat,
XXXI. Pagus non longe ab Anrtliaco Marcu- quEE satisfaciant eis qui gloriam cujuslibet san-
liscus vocatur, juxta quem
lapis quidam naturah- cti, non ex quanhtate bonorum operum, sed ex
ter rotundus insidet. Cum
aliquando domnus Ge- numerositate mehuntur signorum. Apud quos
raldus e regione transitaret quidam de ejus ,
forte sanctitas ejus vilior haberetur, si de mira-
comilatu Adraldus nomine, conviatoribus assere- cuUs quae vigens gesserat nihU audissent. lUis
bat, quod super lapidem illum sahu conscendere sane qui amore ejuspie tenentur, eumque discreta
posset. Quod protinus cunctis mirantiljus fecit. dilectione venerantur, opera justihffi quae exer-
Ferebatur autem quod isdeni Adraldus incantatio- cuit, magis placent, At vero cum utrumque simul
nes ac maleficia nosset. Subsequente autem se- in eo concurrit, et justitia videhcet, et sanctifica-
niore, stabant illi qui prjeibant, etsaltum iUius ei tio, et signorum glorificatio, securius hunc, et ala-
mdicabant. Ille vero considerans quod hoc per criori devotione colunt. Nam si fortasseprophehae
suam agilitatem nullatenus facere posset, elevata spiritum habuisset, nuUus eum, ut puto, sanctum
manu signum Dehinc ille cum id
crucis edidit. esse negaret. Sed utique plus fecit, quia avaritiam
multis vicibus tentavisset, nuUatenus exsilire super vicit. Namquid profuit Balaam, quod tam profundo
praedictum lapidem potuit. Et ita cognitum est mysterio prophetavit, quando propter avaritiam
quod illa velocitas ejus per incantationem tiebat, reprobatus est ? NihU igitur in Geraldo grandius
quffl ei post signaculum adesse non potuit, et ma- miraculum quaeras, quoniam hoc est quod non
gna virtus essctdomni Geraldi, post cujus signa- speravit in pecunia, vel thesauris. Hoc quippe est
culum vis inimica nihil valuit. sicut jam diximus, mirabiha fecisse. Tam raro
XXXII. Quia vero de ejus signaculo idretuhmus, quippe reperies, qui non speret esse felicitatem in
quid itidem signando fecerit subjungamus. Solem- pecuniis, ut pro ipsa raritate sermo divinus inter-
nitas sancti Laurentii venerat, et iUe in quamdam posuerit. Quis est hic ? Cum vero talis utcunque
suam capellam qufe non longe a vico Argentado reperitur,dignusest Iaude,sicut Ulic subjungitur :
689 DE VITA S. GERALDl COMITIS AURlLUr. — LIB. IIL 690
Laudabimus eum.fecit enim mirabilia in vita sua. A parabiliter in ejus factis immineat, quod usque in
Quod enim Geraldus hujusmodi mirabilia fecerit, senectutem castus perseveravit. Caslitas enim sola
multa documenta sunt. Siquidem constat eum est quse imitatur angelicam puritatem. Cum ita-
quffi a parentibus vel regibus ei coUata sur.t sic que hic vicit libidinem, quee maxima virtus est
tenuisse, ut ea non ut servis, sed quasi dominis Satanee, mirum nou est si nec eidem Satanae ini-
dispensasset : rebus in terra sine alicujus Isesione perat, quemservando castitafem devicit. Incredi-
excrevisse, in coelistamen thesaurisasse potentia ;
bile non quod nunc obsessos a deemonibus
est
sublimem fuisse, tamen spiritu pauperem per- liberat qui mammonte principem a suo corde,vin-
mansisse. Quapropter, ut ille sequitur, neque mi- cendo avaritiam, rejecit. Jure enim spiritum su-
rum, neque incredibile debet videri, si stabilita perbiie nunc subjectum habet, qui in ipso terrenffi
sunt bona illius in Domino. Quamvis illud incom- potestatis culmine mitem se eshiliuit.
LIBER TERTIUS.
Quoniam signorum virtutibus insignem fuisse Aurehaco imminet,respiciens ad fabricam domus,
veuerabilem virum Geraldum proelibatus sermo ubertim flebat. Cum unus ex familiaribus inquisis-
enucleatius disseruit, restat nunc ut qualiter a set curnam tleret? respondens ait Quia deside- :
corporeo tegmine spiritalem essentiam emiserit, riura inquit, meum quod
de loco isto jamdudum
stylo titulante exprimamus. Certum enim constat, coneepi, ad effectum nullo pacto perducere pos-
quia isdem vir, quanquam parcitate frugalitatis sum. Nam hfec requies mea, hic habifabo. Si qui-
corporalem appetitum domuerit, viguit tamen vi- dem CEetera quse monachorum usibus apta viden-
ribus. Nec impotens robore caruit vi fortitudinis. tur, favente Deo, facile praeparavi ; soli monachi
Sed cum jam contiguum esset, ut a completa mi- desunt, soli inveniri non possunt. Et idcirco veluti
litia, utpote annosus, eximi deberetur, coepit a so- solus et orbatus, moerore conficior ; spero tamen
lito vigore attenuatus elabi. Verum nec ipsum quod omnipotens Deus, quando ei plaouerit, desi-
latuit, quin potius ipsarum virium evacuatio ad derium meum implere dignetur. Nec mirum, si
defectionis ejus judicium panderetur. Cumque ego peccator in hoc meo desiderio prolongor;_
praesentes plerosque cerneret, qui ei dihgentius quandoquidem rex David prohibitus est ne tem-
adhferere consueverant, quasi profundiori plum Domino aedificaret, cum tamen ipse dedit
et inti-
mo singultu ac defectivo affatu exorsus est com- ^ qui opus illud post eum expleret. Ef ego licet hoc
pellare. Eia, «lientuli,et comites amabillimi, nonne in hac vita non videam, prtestabit tamen Christi
aspicitis a pristino me destitutumrobore?Animad- misericordia quod tfxopto, quando ei placuerit.
vertite viciniorem esse depositionis meas sortcm, Velim sane noscatis, quia macerise hujus domus
quo spiritus,ducente suo auctore, transferatur ad frequenter angustfe qui ad eam
erunt populis,
destinatum habitationis receptaculum, natura fra- conventKri .sunt. autem hoc didicerit, mi-
Qualiter
gillima redigatur in pulverem. iNonillum cruciatus nime indicavif. His autem qui hoc illum dixisse
langoris ab abstinentia solita arcebat. Mira res : norunt, cum frequentiam populorum, sicut ille
non illa saltem, quae veteranos eompellere solet prtedixit, in eodem loco fieri vident, h:ec opinio
imbecillitas, prseter consuetum morem, adhfesum suborta est, quod ea quae dixit, divinitus agnovis-
animum illius persuadere poterat. iNimirum quia set. Jam vero os ejus sic ex abundantia cordis re-
leni tas carnalis nequiverat emolhre rigorem mentis. plebatur, ut lex Domini semper plene in eo reso-
Cum ergo his et hujusmodi virtutibus anima sagi- naret. Creterum, juxta exemplum prtefati David,
naretur, corpoiis efficaciam amittebat. Sed quia qu;ecunque necessaria futuris lialjitatoribus prffi-
se in suis ocuhs despiciens virtutibus hominem videbat, et in pignoribus sanctorum, et in eccle-
nesciebat : non satis intelhgebat unde sibi debili- D siasticis utensihbus et indumentis, seu certe in
tas virium irrepsisset. Jam vero spiritalis virtus, agrorum redditibus prniparare curavit.
qure pleniter in eo succreverat, corporeas vires II. At vero, sicut Scriptura dicit, ut qui sanctus
pene trucidaverat. Quippecum iste mos sanctorum est, sanctiUcetur adhuc, oportebat hunc Dei ho-
sit, quia virtus divina minus in eis valida fuisset, minem ante obitum per flagellum exspoliri. Et ei
si corporeum robur non attenuasset. Hinc Daniel sicut beato Tobi», quoniam acce-
Job contigit, et
angelica divisioneeonspecta, per dies multos elan- ptus erat lentatione probari. Itaque per septem, et
guit.Hinc Jacob angelum stringens, claudicare eo amplius annos, lumen oculorum amisit. Quos
Quoniam qui spiritali gratia completur, a
coepit. tamen ita perspicaces habebat, ut nihil cnxicatis
corporea virtute enervatur. Itaque exterior homo pati crederetur. Qua percussionc non solum non
corrumpebatur, cum interior de die in diem reno- doluit, sed etiam plurimum est gavisus in Domino,
varetur. quod eum flagellare dignatus sit. Quippe non ne-
L Quadam autem die cum in oppido esset, quod scius^ quia non omnis qui flagellatur fihus sif.
69< S. ODONFS.ABBATIS CLUNIACENSIS II 692
nullus tamen est filius qui non tlagellfttur. Et lioc A amore ejas perstricti libertatem
res aiilem ex ipsis
eral ei consolatio, quod supernus judex manum recusanles, permancre magis iu servitute ejus
suam ud ferieudum hunc solverit, et peccata sine maluerunt. Quo facto pervideri potest, quam
quibus hic nou vivitur, in prajsenti puniret. Jam dulce dominium in eos exercucrit,quandoquidem
itaque de misericordia Domini securus, confidebat sute libertali servitutem illius prfeferre maluerunt.
quod eum ab a-tcrQO viTbere Hberare digQaretur, Monebatur autem a quibusdam quatenus de
suis,
quem in pnesenti sub ilagcUo premere diguatus familia, quse sibimet alfatim superabundabat,
sit. Si quidem autem studiis retroactis addere po- majorem multitndinem jugo servitutis absolveret.
tuisset, quanto ab exteriori impUcatione caecitatis Qnibus ait Justum, inquit, est, ut lex mundiaUs
:
causa cessaverat, tanto attentius orationi incum- in hoc observetur, etii^eo numerum in eadem lege
beljat. Et quo mundi flguram intueri nequibat, eo prfestitutum pra?tergredi non debere. Quod ad hoc
cordis ad verum lumen contemplandum clarius sit commemoratura, ut hino pateat quautopere
intendebat. Causa ab exterioribus factis cessabat, divinis praeceptis adhfpserat : quando etiam lega-
totum se ad stulium orationis, vel assiduitatem libus ita se submiserit, et humanis.
lectionis applicabat. V. Intrante vero jam sute migrationis tempore,
III. Biennio priusquam obiret, ecclesiam fecit (j
morabatur apud Cezerviacum (H4) quamdam sui
solemniter dedicari. In altaribus vero tanta pi- houorem sancfi Cirici con-
juris ecclesiam, qu;e in
gnera sanctorum |I13) insita sunt, ut scientibua secrata est. Cum quidem plus solito compunctus
mirum sit. His autem qui
a scientibus au- forte profundius suspirabat, ita ut satis pateret quod
diunt, pene incredibile videatur. Nam in his unde- desiderium cordis ejus alio tenderet, con.^olatio-
cunque colligendis pater ille sanctus, quoties sese nemque in prEesenti nequaquam haberet. Inter su-
opportuuitas prtebuisset, omnimodis, quad vixit, spiria vero lacrymis suttundebatur, et erecfis in
operam dedit. Qua; scilicet et apud Roma n, et coelum sul)inde ab hoc sfeculo
visii^us orabat, ut
ubique locorum sic impetrabat sicut niniirum : Uberar^Jtur, scepius repeteni atque diceus Subve- :
ille,qui et in sermone, et vultu erat gratiosus et : nite, sancti Dci. Hoc namque vorbum semper ori
in dandis pretiis munificus, et quod mujus est, in ejus fumiUare fuerat hoc ad eventum cujusUbet
:
id quod agendum erat, divina gratia fretus. Fre- subiti casus inclamare solebat. Non multum vero
quenter enim pro eisdem pignoribus impetrandis, post vitaUs vigor coepit spasnio quodam intabe-
et pretiosa tentoria,necnon corpulentos equos, et scere, artuumque Uarmo-
vires ac totius corporis
multa pecuniariim pondera constat eum dedisse. nia paulafiin dissolvi. Dissolutionem igitursui jam
Dentem namque sancti Martialis in dextro altari, instare cognoscens Amblardum episcopum (113)
cum reliquiis beatissimi domni Martini, necnon et jubet evocari, ut ejus transitum suis orationibus
sancli Hilarii collocavit ;
quem a sancto corpore muniret, ovemque paradisi pascua repetentem,
nullus ex largitoriljus, a sancta masilla, cum diu pastori omuium Christo pastor consignaret. Inte-
conarentur, eruere posset, ille praemissa oratione rim vero cuncta quce vel funeris causa, vel rema-
protinus eum avulsit. De eodem profecto altare nentium necessitas poposcisset, sano sensu et inte-
mirum aliquid ipso dedicationis die contigit acci- gra memoria disponit. Cum subito velox fama ru-
Quidam enim juveni^ulus, cum turbfe semet
disse. morem circumquaque disparserat, quod vir Do-
imprimerent, pallium desuper tulit, ut illum mi- mini Geraldus ad transitum propinquaret, accu-
nistro redderet, cum quidam ei dicereut circum- currerunt omnes veluti commune dispendium
stantes, ne id praesumeret.Sed quoniam iUe tol- lugeutcs, clericorum ac monachorum turbfe nobi-
lere non niisit protinus vehementi angusfia
, Ubus viris admist^e, catervse pauperum, et pagen-
comprehensus est, ac primo raanus ejus excoriatee sium plebes, lugenfibus isfis aUorum fletus inci-
sunt. Tunc paulatim omne corpus pelle nudatum, tabantur. Inter singultus vero et lacrymas erum-
ut vix post sex hebdomadas convaleseere posset. pentes, quasi querimoniam facientes unusquisque
Locum,sicutolimdecreverat, monaehorum ditioni de ejiis pietafe, do charitate, de cura pauperum,
delegavit, ubi tamen dehinc parum demorabalur. de tuifione impotenfium, plangoris voces ingemi-
IV. Spatio quo supervixit, summopere procura- nabaut. Klentes igitur isti dicebant quale sola- :
vit, ut omnes ad se pertinentes in pace dimitteret, tium mundus amitfit lUi vero !Geralde, qiu :
ne forte Utis occasio posset inter eos oriri. Prfedia merito bonus vocaris, quis jam erit, sicut tu,
vel mancipia, qu:e beato Petro non delegaverat, sustentator indigenlium ? Quis nutritor pupillo-
inter quosdam propinquos ac milites, vel certe rum, vel defensor viduarum ? quis dolenfium
seivitoribus dimisit. Nonnullis tamen eo tenore, consolator ? Certe quis potenfi.e tuiB eulmen
quo postquam obissent, ad Aureliacum accepta ita pauperibus inclinabit? Vel quis sicut tu, ,
redissent. Centum ex maneipiis tantum libertate singulorum necessitates perpendet, aut expediet ?
tunc donavit. Nam alias diversis locis ac tempo- Indulgentissime pater quam blandus
,
quam ,
ribus innumera sunt, quaj emancipavit. Quamplu- suavis semper fuisfi Gunctorum gratiam hau-
!
(H.3) Tanta pirjnora sanctorum. Id est rehquias, (11.5) Amblardnm episcopum. Claromontensem,
chymilia. Cregorius Turonensis passim. Odo ipse ordine quadragesimus terfius. quem tabula funda-
inira, lib. iv, cap. 8 et 12, et ahi. tionis Cluniacensis mouasterii, quibus subscripsit
(114) Apud Cezerniacum. GaUice, Cezeinac. an. 91 0, et Catal. Eccles. Clarom. Adalardum vocant.
»
693 DE VITA S. GERALDI COMITIS AURILIAC. — LIB. III. m
riebas.ignotorum etiam afFectus fama tantse boni- oranes .^tiam horas diei couipleret. Tum vero com-
tatis ad te traseras. Hsec et hujusmodi, quse dolo- pletorium finiens, signo se sanctii; crucis arma\dt,
rum vis inter singultus exaggerare solet, tam luc- et subjunxit iUud verbum quod ei semper familia-
tuosis planctibus inundabant, ut putares quod il- re luit, dicens Subvenite, sancti Dei. Hoc in ulti-
:
l;e lacryms uunquam possent cessare. Ita per sin- mo locutus, oeulos tacens clausit. Videntes vero
gulos dies ageljatur, donec ad ipsum vocationis qui aderant, quodloqui cessaret,episcopum advo-
ejus terminum veniretur. .\t vero ille morem suura, carunt. 0"'; Sancta quoque membra ilhus in cili-
nec in line poterat tleserere, q.iin singulis accipere cio posuerunt. cffiterisque pro exitu psallentibus
volentibus omne stipendium dari juberet. quidam de sacerdotibus missam concitus celebra-
vit.atque sacrosanctum mysterium attuht. Cum ve-
VI. Vere beatum et felicem dixerim, qui talis
ro qiiidam diccreut quod jam discessisset, iUe sen-
fuit, ut charitatem suis operibus debitam non re-
sum adhuc retinens, oculos aperuit,et hocjudicio
liquerit in terris, et in charitate sanctorum recep- Tum
nondum se discessisse, monstravit. vero Do-
tus sit in coehs. Vere felLs, qui hcet potentia sascu-
minicum corpus quod exspectabat, suas ponte sus-
lari subhmis esset, nullum tamen Iffisit, nullum
cepit, et ita felix iUa anima ad crelos migravit. Et
oppressit, nec aliquis vel parvam querel m ad- „ veliit ipso feriarum numero sui causam insinuans,
versus eum reclamavit. .Nam si Nathanel vere Is- bonum opus, quod ad senarium pertinet, bene
raelita vocatur, eo quod dolus in eo non fuerit, cimsummasse. et ad verura Sabbatum, quod est
jure et hunc Israehtam dixerim, quem a'iris au- requies, se transmigrasse monstravit. Et ille qui-
dieus beatificat, et cui, ad exemplum beati Job, dem quod cupiebat, ut credimus, jam videt quod ;
oculus videns testimonium reddit. Cum igitur speravit jam teaet.MuItis tamen non modicumdo-
omnes una lugerent, solus ille perstabat leelabim-
lorem derehquit. .Nam Ucet ipse mceror quadam
dus.Quippe qui noverat, quod sperantibus in dulcedine respersusesset, pro co quod scirent,quia
Domino meridianus lulgor in vesperum consur- talis fuit, ut de iUo magis gaudendum, quam lu-
get, et dum dederit eis somnum, h;ec est hferedi- gendum clamore tamen ingenti plangebant, quod ;
tas. Quamvis ergo pro mortali conditioue caro ejus contubernio privarentur,cujus similem vultum
forte timeret, tamen spiritus in aspectu gloriae de- non se videre sperarent. IIU humanitatis causa tri-
fixus exultabat, utpote qui spem diu desideratam stabantur, sed angeU, ut credimus, Iffitabantur.
se jam in re percipere confidebat. Nam, ut scri- Nam si coram eisdem angeUs gaudium est super
ptum est, quia justus in morte sua confidit, puta- uno peccatore qui pcenitentiaraagit, quanto magis
res illum in eadem spe confixum, et nuUatenus
^ s„per hoc homine justo, qui iuter opera virtutum
mortem fimere. Laetaiiundus itaque \"idebatur consenuif? Sed gaudium Domini sui, quo ab eis-
cum nec quidem parum aliquid fateretur, in quo dem angehs exceptus est, lides contemplatur ocu^ ;
pavere se vel tenuiter demonstraret. Per omne ve- lis vero corporeis interim latet, qui videbant qui-
ro sui langoris tempus, ita fatiscentes ad divinum dem cadaver, quod exsolverat debitum mortis,
obsequium impeUebat artus, ut nec unum quidem et nondum apparebat quantum anima glorifica-
nocturnale ofticium, nisi iu ecclesia pateretur ce- retur iu coelis. (II7j .Moritur ergo Geraldus, sed
lebrare; missam vero unam diei competentem, et juxta iUud Da\idicum, nequaquam ut ignavi so-
alteram pro defunctis coram altari positus audiret. lent, quoniam inter sanctos sors UUus est. Et si
Sane cum membris jam nimis rigescenfibus, persolvit Ulud Psalmistae : Vos aiitetn sicut homi-
gressum per se ned sustentatus quidem progredi nes mariemini (Psal. lxx.\i, 7), tamen ad eum per-
potuisset, adhuc tamen spiritus in sui fervore per- Unet hoc quod ibi praemittitur Ego dixi: Dii :
durans cogebat, ut corpusculum manibus bajulo- estis, et filii Excelsi omnes [Psal. lxxxi, 6). Testa-
rum portaretur in oratorium : nimirum, ut boni tur evaugehsta Filii Dei sumus, sed nondum
:
operis tunicam usque ad talum extendens, virtu- apparet quid erimus [Joan. ix, i). Felix itaque
tis suee laudem in fine cecLnisset. T, Geraldus qui separavit pretiosum a viU. Post-
VII. Sexta namque feria dilucescente die, ingra- quam enim gustavit quam didcis est Domi-
vescere se sentiens, jussitut nociurnale coram se nus, nequaquarn hujus vitae delectamentis, adejus-
capeUani peregissent, episcopo cum suis in eccle- dem Domini contemptum se submisit. Sed hanc
sia LUud celebrante cum psallentibus autem et
;
vitam, qua; reprobis pretiosa est, vilem sibi depu-
ipse psaUebat, donec post matutinale officium, tavit, et mortem, quee iUis pessima est, preUosam
(H6) Sancta quoque membra in cilicio posue- fratribus compositus jaceret, atque horam voca-
runl. Vetus ChrisUanorum, et maxime clericorum tionis suPB exspectaret. »
ac monachorum mos, in cilicio et eiuere mori. Vi- (i 17) Muritur ergo Geraidus. .Vnno
scilicet Chri-
ta sancfi .Vrigii Wapincensis episcopi " Nudato : sti907, qui Fulberfi II abhatis Leraovic. VI
fuit
corpore ante altare sancti Eusebii in cinere et cUi- sextus. Sicenim auctor Chronolot^ise Lemovic, ab-
cio jacens viaticum corporis et sanguinis Christi batum «Sextus, inquit, abbas Eulbertus praefuit
:
de manu VsicU episcopi et Dicontii presbyteri annis xx. Hujus sexto anno sanctus Geraldus apud
cum accepisset, ait Gratias Ubi ago, Domine Je-
: Aureliacum obiit \n Idus Octobris » .\ec ignoro ta-
su Christe, quia jam video tempus resolutionis men hoc non convenire cum Ciironico Lemovicen-
me;fi.» Et Petrus VenerabUis lib. i Miracul., cap, i: si, quod sic ait « .\nno Uomini 917 sanctus Ge-
:
«Cunque sicut mos ChrisUanorum est, et maxime « raulus genere, vila et miraculis celebris, obUt. »
moaacborum, ux sujbstrato cicilio et ciuere a Sed discordiam aduotasse sufficit.
69;; S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 696
Vere beatns ciijus dics in dolore, et anni \ ctum EcclesiiP vident oculi tui, et lapides teme
iiivenit.
in gemitu transierunt quia jam expertus est
: ejus miserebuntur, precamur ut lii, qui pro sohdi-
quam masna multitudo dulcedinis, quam Deus tate morum lapides vocantur, nobis, qui merito
abscondit timentibus se. Qui etiam in couspectu nostra; pravitatis terra sumus, subvenire dignen-
iiliornm hominum, hanc ahquatenus per singuhi tur ut nos qui non habemus indumeutum justi-
:
signa demon-irat. quanta diversitas est inter il- ti;B, lapides amplectamur, ut eorum meritis nos-
lum, et vedios, id est male divites! Huic enim la- tram nuditatem contegere possimus. Hic ergo fa-
crj^ma; su>e fuerunt paues, et potum accepit in mulus tuus aflectum miserendi, quem eidem cha-
lacr^-mis et mensura. llli vero ducunt in bonisdiestua invisoeravit, in nos dirigat, et de iUa
ritas
suos, habent consolatioaem suam, juxta il-
et sempiterna Capitohi curia, qua jam inter coasules
lud evangehcum, in praesenti. Sed enim iste jam cffili residet, in hac convalle lacrymarum quam
iu voce exultationis, transiit in locum tabernaculi evasit pie respiciat singulorum preces exaudiat,
;
Dei. De illis tiicitur, quod in puncto ad in- omniumque necessitates apud te expediat, pra?-
ferua descemluut. C;eterum si de ejus exteriori stante Uomino nostro Jesu Christo Filio tuo, qui
coaversatione quisquam dignum ahquid refer- tecum, cum Spiritu saacto, vivit et gloriatur Deus,
re posset, delectationes tamen, quae in dextera u per infinita seecula saeculorum. Amen.
Domini repleverunt eum usque in finem, nul- I.\. Yelociter sane, sicut de excellenti persona
lus nostrum non dico verbis expHcare, sed nec fieri solet, transitus ejus circumquaque personuit.
sensu quidem attingere valet, nisi forte qui- Cum quidem incredibilishominum muIUtudomox
libet in seipso sentiscit, quid est delectare in undique secus irruere coepit, examina nobiUum
salutare Dei. virorum, innumeras catervfe pagensium atque ege-
VIII. Porro autem quia Deus mirabihs est in norum, plures monachi, et agmina sacerdotum.
sanctis suis, in quibus eum laudare jubemur, di- Quemuniversigermano quodam et dulcissimo affe-
cente Scriptura Laiidale Dominum in sanctis ejus
: ctu plaugebanf,et nescio quo divino insUnctucom-
{Psal. CL, I), idcirco, o beate Geralde, quales punctius atque suavius eum lugebant ob hoc vi- :
possumus referimus iUi pro te. Laudantes eum dehcet quod iUum Deo placuisse non ignorabant.
quod elegit te, et quod justiiicavit te quod (H8) X. Cum igitur esset ex more nudatus ad
;
misericordiam suam mirificavit in te, quod per lavandum, Ragambertus, et alii ministri qui id
vias rectas deduxit te, quod fructum tui operis agebant, manus utrasque pectori ejus applicue-
inveniri fecit ipse, et postremo, quod usque in se- runt, cum subito dextrum brachium ipsius exten-
nectam et semum non derehquit te, et quod ma-
p sum est, et ita genitahbus membris manus ejus
jus est, quia inter filios Dei computavit te,et iasu- applicata, ut eadem membra sub volam conclu-
per ia oculis omnium glorificat te. At vero quia dcret. Quod illi quidem casu contigisse putantes,
sanctos decet laudatio, ad laudem iUius laudamus manum ipsam ad pectus denuo infUxerunt. Sed
etiam te,quia scihcetjuxta Jeremiam, jugum Chris- iterum, sicuf prius, extensa est, etad sexum con-
ti ab adolescentia portasti, quia
gratiam vocatio- tcgendum sese aptavit. At illi stupere jam ccepe-
ais ejus non recepisti quia commu-
[f, sprevisti], runt, sed rem diUgentius scire volentes, adhuc
tationem pro anima tua non dedisti, quia salutem tertio brachium reflectunt, manumque super pec-
ejus in vacuum non accepisti, quia intima tua, tus ad alteram reducunt. Qu;e protinus summa
quae de amore Christi conceperas, non projecisti, velocitafe pr.edicfa membra, sicuf prius repetiit,
quia tentaUonis tcmpore non recessisU, quia in autem admirafione simul et
et obtexit. Polinctores
externa prajsenUs vitse gaudia tenon effudisti,quia pavore perculsi, jam tunc animadverterunt, quod
bonum faciendo non defecisti. Verum tamen tu,
hoc absque vi divina nuUatenus accidisset. For-
Domine Deus, tu per ipsum nostrse prffisumptioai
tassis enim per hoc cneUfus monstrabatur, quod
ignosce. .Nam in hac relatione excessum formida- ad castifatis pudorem conservandum semper iUa
mus, quoniam id tentavimus, ad quod agendum _ caro vivens verecundafa fif. Corpusculum itaque
nullatenus idonei sumus. Quia licet ille dignus sit festinanter operuerunt. Postea vero quam indu-
laude, in quo tu laudaris nos tamen, Domine, ad
;
menium accepit, nuUatenus uspiam sese manus
hanc referendam indigni sumus, quia non est iUa extendit.
speciosa laus in ore peccatoiis (Eccli. sv, 9). San- XI. Sui autem,quamplurimiscomitanUbus turbis,
cti ergo tui, ut scriptum est, benedicant te, et corpus iUud sancf um ad Aureliacum,sicut ipse j us-
opera tua confiteantur Ulii. Sed quoniam imperfe- serat, detulerunt, etin aristonemlapidem, (H9) ad
(118) Cum igilur ex more nudalus ad lavandum. sensis in Vita ipsius Petri Venerabilis " Defertur :
Mos et hic vetus nudandorum ac abluendorum sancti Patris corpus ad locum ubi forpora mor-
post mortem corporum. Petrus Venerabihs lib. ii tuorum lavabantur : ct ibi vestimentis nudafus,
lHirac., cap. 23, ubi de exsequiis et tumulatione glorificaUhominis gratia cunctis videntibus et
Matthiei AUaanensis episcopi Fertur staUm jusU : <. stupenUbus apparebat. »
corpus a devotis viris in claustrum monachorum, (M^d) Ad
sinistram basilicas ipsius juxta a)'am
et Cluniacensi more psalmodia undique Lemovicense « Sanctus Ge-
decanta- S. Petri. Chronicon :
tur. Abluitui', ut se habet
communis mos, et se- raldus obiit, et in monasferio Aurehacensi, quod
cundum quod ipse jusseraf, suo, quo nunquam a in honore sancti Petri ;edificaveraf, sepelitur. » Et
monacho caruerat, cihcio prius, dehinc monachali Chronolog. abbatum sancfi MarUahs " Sepultus in :
cucuUa vesUtur.,, Et Radulphus monachus Clunia. monasterio Petri apostoli, quod ipsecedificaverat.»
697 DE VITA S. GERALDl COMITIS AURILIAC. — LIB. IV. 698
sinistram scilicet basiliein ipsius collocaverunt, A infatigaljiliter occupemur. Sed hoc ageutes, de illis
juxta aram sancti Petri, ita ut sepulcrum ejus iia- nos probamus esse, quos apostolica vox notat,
beatur in dextro, et ipsum nihilominus in dextror- dieens A verilate auditum avertent, ad fabulas
:
sum. Sed jam libellum hunc terminemus, ne forte autem convertentur {II Tim. iv, 4). Ad hanc ergo
cum rusticitate, tum etiam prohxitate dispUceat. inertiam vel ceetera portenta vitiorum, ahquatenus
Si quid autem in eo lectorem oblectaverit, meri-reprimendam, dispositor sfeculorum Christus,
tis domni Geraldi prcestitum censeat. Hoc vero hunc testem suum contra nos instaurat, quem et
quod disphcuerit, inertiae me» Jeputabit, tamen multis miraculis coram uos iUustrat, ut quia ocu-
miserendi occasionem reperiet. Et ob id supplici- los ad consideranda, ut dictum est, piorum exem-
ter obsecro, et considerans quod hoc agere jussus pla clausimus, vel ad splendorem hujus hominis
praesumpsi, mihi a judiee cordium deprecetur. tanquam de prope coruscantem respiciamus. Si
XII. Beato quidem Geraldo satis sulTecerat, quod quidem iUe divina prajcepta nostro tempore cus-
ille testis fidehs, qui in ciehs est, et cui semper todivit. Sed quia mortuus cito recedit a corde, pro-
placere studuit, hunc apud se in iha paradisiaca tinus hoe oblivioni tradimus, et non recogitantes
regione remunerat sed tamen quauta sit gloria.
; mercedem, qufe sanctis ejus operibus restat, ad
quam intus possidet, isdem teshs Christus foris g ha3c imitanda male torpescimus. Ob hoc itaque
manifestare dignatur. Scriptum namque est, quia miracula, qufe forte ad tempus flunt operari di-
Deus instaurat testes suos contra nos. Quisquis gnatur, quatenus vel sic gloriam quam intus
enim praecepta iUius custodit, testis ejus contra habet, intelhgamus, et ad opera quibus ab eam-
nos est, quod possum :s quidem servare eadem dem gloriam provectus est, tanquam recens edita
praBcepta sicut ille, sed nolumus. Nam utde meis menhs aciem intendamus, ad hfec imitanda et
simihbus dicam, cuncta jam piorum dicta legere convalescere studeamus. Sed jam de hsdem mi-
fasti imus, exempla quoque imitari negligimus, raculis qua rahoni congruerint, Deo juvante, re-
cum tamen aut ohosis, aut saecularibus verbis feramus.
LIBER QLARTLS.
I. Dominica igitur post transitum ejus insecuta, C Qua? cum esset herbis referta, per gyrum tamen
multis, ut diximus, comitauUbus turbis, ad Aure- teUus nuda et pulvestris erat. Hi ergo qui per
hacum delatus est. Cum
psaUenUum chori
igitur cjemeterium transibant, cum vidissent plateolum
circa feretrum pernoctarent, quidam vir nobUis iUam, et sulcum pulvereum, qui hanc ambiebat,
nomine Gibbo, flham, quam caducus morbus mirabantur, scientes quod nec homo, nec bestia
obsederat, subtus eodem feretro coUocavit, quae calcando sulcum ihum detriverit. Aliquando vero
postea nihil intirmitatis ilhus passa est. Jam quippe permansit, et postea disparuit. Sequenti autem
materfamilias existit, et ipsa virtuiis hujus testi- aestate simihter ibidem visa est, sed multo jam
mouium seipsam incolumem preefert. latior. Habebat autem lembum circa se detri-
tum, ut prius, et pulvereum. TerUa itidem sestate
II. Quidam homo nomine Grimaldus in viha
rota simUiter herbida, et quasi calle pulvereo
manens, per somnium vidit quod operculum sar-
circumeincta apparuit, sed multo jam diffusior.
cophagi ejus avellere conaretur. Qui expergefac-
Ae deinceps per annos plures in antea se paula-
tus, a cubitis et deinceps, brachia cum manibus
tim spargens, extendi videbatur. Qui vero cau-
ita repetit arefacta, ut nihil ex his operari posset.
sam diligentius retractabant, prodigium ahquod
Sic per quindecim ferme dies manens debilitatus,
[j
esse crcdebant, conjicientes quod rota viridis
ad sepulcrum supplicaturus veuit, ac protinus
famam beah Geraldi viriditate virtuhs plenam
sanitatem recepit.
fortasse flguraverit. Que fama per populos, qui
III. cujusdam viri Lamberti lunahca per
Ancilla ariditate bonorum operum steriles sunt, quos pul-
somuium monita est, ut ad ejus sepulcrum sup- vereus circulas significaret, subinde se spargit et
phcatura veniret. Quod ilia domino suo indieavit. illos exemplo suo quasi fecundat dum pro ejus ;
lUe vero hmens ne illusio et ridiculum esaet, si amore gratam peregrinationem et laborem susci-
visionem virtutis effectus minime sequeretur, pro- piunt, dum et munera offerunt, et nonnulh melio-
liibuit eam. lUa dehinc secundo, ac tertio nihilo- raUs moribus redeunt sicut rota illa in antea se
:
minus per visionem monita, prfedictum domi- extendens ariditatem pulverei circuli ex parte re-
num suum rogabat, ut eam illuo ire permitteret. plebat. Utrum vero hoc significaverit, rerum dis-
Quod ille jam concessit. Ivit ergo mulier, et ante positor novit. Certum est tamen quod nihil in
sepulcrum vigilans, pleniter sana recessit. terra sine causa fit.
IV. Interea plateola qusedam herbida, inmodum V. Quidam bonae opinionis clericus civitate Ro-
rotse per gyrum rotunda, ante cryptam apparuit. tenus degit. Hic, si somnio fides adhibenda est, vi-
m S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 700
sionom continentem
vidit itaErat quasi altiis :
•
gus domni Geraldi sursum adhuc cmersisset. Et
locns, nhi splcndor iujiens lulgebat. Ad quem subjunxit quod admonitus pcr somnium fuerit, ut
splendoreni per quatuor gradus ascendebatur. ad ejus tumulum veniret, quoniam ejussarcopha-
Ante primum vero gradum erat quasi antepodinm gusjam appararecwpisset.Tum veromonachicum
de ferro. Secundiis gradns habebat antepodium ipso pergentesad tumulum,etlinteum desuper evel-
wreum. Tertius argenteum. (Juartns aureum. In lentes, ita reMererunt, ut clericus
dormiens viderat.
primo itaque gradu vidit advenire duos viros Et tunc quidem aliquantulum eiiiinebat. Jam vcro
splendidissimos vultu et habitu. Quos alii duo non puram altior videtur. Ouisquis autcm hoc di-
seqnebantur, qai iuter se tertium per manus du- gnoscit, virtutem ahquam esse divinam ignorare
ccbant. Dictam est autem clerico qui hoc videbat, nequit. Exhoc igitur miracula crebro ftcri coe-
quod iih duo primi essent sanctus Paulus, "t sanctus pcrunt.
Martialis alii duo qui seqiiebantur, sanctus Petrus
: VII. Circumcisionis Dominicse solemnitas adve-
et sanctus .-Vndreas. Si quidem tertium queui du- nerat,cum vassus quidamnomine Adraldus Ibcum
cebant, sanctum esse Gerakium. Quem scilicet caragiorum tota nocte in domo sua flcri prtecepit.
clericus ille in hac vita manentem minime coguo- Intempestaautem ipsius noctis hora,dRBmones su-
vit. Sed dum postea referret, quali eum statura, per faucum custodes irruerunt.Quibus ita daninati
vel facie vidisset, noverant, speciem
illi, qui eum sunt, ut unum occiderent, alternum, ilcbilitatls
recognoverunt. (lum ergo veuissent ad primum membris corporea salute privarent. Qui postea
graduui. psallebant quasi psalmum. Post quem mendicando vitam exigens, ad Aureliacum depor-
sanctus Petrus collectam dixit. Quam completam, tatus est. Quo dum per aliquot dies victitaret,
responderuut .Vmen. Ita fecerunt secundo, tertio
: quidam violenti homiues praesumptionem facie-
atque quarto. seteris autem stantibus, beatus bant contra potestatem loci ipsius. Qua de causa
Petrus usque ad lociim prredicti spl^^ndoris perte- monachi signa sonare, atque litaniis iusistere cce-
tendit. Et prostralus iu terra, aliquantisper ado- perunt Tunc ille contractus supphoabat, ut hi,
rans, jacuit. Tuuc surrexit, et usque tertio se qui circumstabaut, hunc ad sepulcrum domui Ge-
prostravlt. Deinde vox quasi de illo splendore res- raldi deferrent. Quod cum ilh fecissent, orabat ut
pondens, requirit quid vellet. At iile Domine, : sibi subvenire dignaretur. Qui post modicum
inquit, pro servo tuo Geraldo misericordiam tuam sanus surrcxit, et redintegratis membris, omnibus
deprecor. Et tunc nescio quis, veluti codicem deuuo in momcnto convaluit. Ex hoc jam ccepe-
tenens, quasi vitam illius recitabat. Cumque ali- runt miracula subinde patrari virtutumque ejus
quandiu legeret, hoc tantummodo clericus intel- ^ opinio certius atque ditlusiusresonare. De quibus
ligere valuit : Qui potuit transgredi, et non est si forte quis dubitet, quomam saepius eadem in
ti-ansg7-essus : et facere mala, et non fecit (Eccli. inflrmis repetuntur, polest visu probare, per quod
XXXI, iO).Tunc ad eum vox Fac, inquit, de eo : prajteritorum fides sumat. Qute autem in iis qui
quod vis. Et protulit quasi sceptrum dans illi, per variis langoribus opprimuntur, divina dignatio
quod haberet potestatem exaltandi eum. Clericus sfepius iterare diguatur, hoc propter prolixitatem
vero Tocem dantis audivit, sed non nisi sceptrum prietermissimus. Quasdam tamen ad gloriam ejus-
vidit. Tum dem beati viri commendandam perstrinximus, ne
vero beatus Petrus ad eos, qui se ex-
spectabanl, gaudens Sane ad locum, ubi
redtit. inconsulte ea transilisse videamur.
stabant, apparuit quasi clivosus ascensus in coelum VIII. Constat autem quod idem sanctus vir,dum
usque porrectus. Beatus autem Petrus dilectum adviveret, multas sanctorum reliquias ad Aurelia-
Dei Geraldum manu tenens, et per gradus illos cum advexil.Quippe, ut superius dictum est, istius
ascendere incipiens, excelsa voce, Te Deum lau- causae studiosissimus fuerit, et ad impetrandum
damus, exclamavit. Et ita psallentes coelum cum quod veilet, non parvam gratiam a Deo habuerit.
eo petierunt. Siquidem hanc secutum est visibili- Inter csetera denique sanctorum chymilia, quas
ter ahud de ejus sepulcro signum. D illic habentur, est quoddamlignum Domiui, cui ta-
VI. Septimo postquam migraverat a mo, sarco- lis virtusiuesse frequenti experimeutodignoscitur,
phagus, qui usque medium cooperculi terra con- ut si quis illud equitando portet, equus in brevi
tusa, calcibus fuerat contectus, sensim eminere moriatur; aut si perjurium forte quis fecerit, em-
super eamdem terram coepit. Nec tamen terra, pUlentisus [epilepticus] fiet. Non pauci etenim jam
quae erat in g}'ro, aut elevari, aut deprimi visa propterhoc peccatum caduci facti sunt. Incolse au-
est. Incolae tamen necdum hoc animadvertebant. tem regionis iOius mores valde ferinos habere so-
Cum interea quidam clericus de Lemovicensi pago Icbant. sed aliquantulum exemplo vel reverentia
veniens, interrogabat monachos, utrum sarcopha- sancti hominis esse miflores videntm-. (120) Cum
(120) Cumfoedusaul aliquodgrandejuvainentum. siona- et domini Dionysii Parisios ea prajventione
Siiper sanctoruin reliquias amioitiam, fldelitatem, sacramcnla daturus adduceretur. ut scmper debe-
innocentiam, sive quidvis ahud jurare frequentissi- ret Clotano essc fidelis. » Et postea « (^liramnul-
:
mum apud antiquos. Aymonius hb. iv, cap. (ji : fus, unus ex proceribus, et Valdebertus domesticus
« l"ulelitatemque tam ipsi regi Pippiuo, quam flliis dixeruut ad Godinum, ut Aurelianis in ecclesia S.
ejus Carolo et Carlomanno jurejurando supra cor- Aniani, et Turouis ad limina. S. Martini ipsum sa-
pus sancti Dionysii promisit.» Appeudix ad Gre- cranieutum adhuc impleturu^i adiret. » Videndus
gormm Turou. cap. o4 « Godiuus jussu Clotarii: ipse (iregorius Turon. Iib. iv Histor., cap. 4() lib. ;
pracipua loea saactorum, domini Medardi Sues- v, cap. 23, et lib. i Miracul,, cap. 54.
701 DE VITA S. GERALDt COMtTlS AURILIAC. — LlB. IV. 702
autem foediis, aut aliquod Ki-ande juramentuin A solet, inter epulas gannirent, et verba ridicula vi-
jure decernunt, per quemliliot monachum, aut cissim immisceient, subito pavor ingens ita om-
clericum, qui tamen pedester incedat, deferri sihi nes perculi;, utstatim intermittcntes scurrilitatem,
faciunt. ad alium locum comesuri secederent. Mensam ve-
IX. Quidam sane de beati iieraldi gloria temcre ro deportaverunt ad illud oratorium, quod factum
disputantes asserunt,quod ista curationum gratia, est iu quodam lo ,o, ubi feretrum portatores depo-
non meritis ejus, sed istarum virtutiljus reliquia- suerunt, ad mutaudum pallium. Quo videUcet loco
rum confeiatur. At nos causara diligentius consi- pecora circumquaque vagantia, cum forte spatio-
derantes, id credimus, quod ita per sancta illa pi- lum ubi feretrum, sicut diximus, positum
illud
gnora sanitatem beneficia triliuuntur, ut virtus fuerat, pascendo contigissent, protinus tormentari
quoque beati non negetur.
Geraldi cooperatris; incipiebant, et nonnuUa moriebantur. Incola; vero
iVam hoc ipsa quahtas accidentium rerum credi pt>r id quod animalibus acciderat, causam intelli-
suadet, quoniam ipse solet infirmis per visum gentes, ibidem Drsedictum oratorium conslruxe-
apparere, et masime ante ejus tumulum sanitatis runt. Quo deliinc certumest,quod plerique iutirmi
beneticium conferre. Ut est de filio Joannis videli- sanitatem sunt adepti. Prreterea mirum quiddam
cet Arvennensis [Arvernensis] vicecomitis, qnem b et pene incrediliile conligit, nisi quia usu proba-
mutum et surdum, una manu oontractum ibidem tur. Nam fonticula ex tunc in eodem loco subbul-
detulit. Ante sepulcrum namque proslernens sese lit, qUcB vianlibus ad potum sufficiat.
in orationem dedit. Nocte jam mediante, sanguis XL (121) Rainaldus.quem vir Domini suspectum
ab ejus auribus erupit, nianusque illius directa habens, juramento, sicut superius dictum est, ad-
est, quam circa collum patris sanam espandit, et huc vivens constrinxerat, illius juramenti fldem
primam vocem emittens, panem ab eo qumsivit. rupit, et fauiilite, quam coenobio delegaverat, ni-
At ille gratias agens pro fllio, totam eoclesiam mis erat cum suis infestus. Singuli autem, inter
clamore complevit, et quemdam sui juris alodum prtedatioaes, quas patiebantur, nomen domni Ge-
ad sanctuiu sepiilcriim tradidit. Sane de isto no- raldi iiiclamare solebant. Quadam autem nocte
minatiin commemoramus, pro eo quod miraculum visum est ipsi Raiualdo, quod virum Dei sibi
in excellenti persona patratum, ad multorum no- astantem cerneret. Qui cum juramenti Hdem ab
titiam pervenit. Dissiraiha autem vel diversa alte- eo requireret, simul admonuit, ut familiam vexare
rius generis, primo quidem ab incolis notabantur, de cjelero cessaret. Excitatus ille iadicavit conjugi
sed cum nuraerus immensus cresceret, omissa est visionem. Quem et illa suadebat, ut vel commoni-
cura numerandi. „ tiis j\u'amentum servaret. Et ille compunctus ad
X. In Aureliaco oppido ante fores ecclesi;e erat horam suis idem retuht, praecipiens, sed ignaviter,
epistilium, ex quo iUe ascendere equum solebat ut familiaui non inquietarent. Sed ilh post paulu-
Quod videlioet oum infirmi ob ejus amorem deos- lum ad consuetam rapacitatem redieruut. Nec Rai-
culantur, solent reoipere sanitatem. Ob quam naldus obsistebat, quia pronus erat ad malum,
etiam causam nunc est ab incolis intra ecolesiam Et quamvis sanguine esset sancto viro propin-
trauspositum et in modum altaris palla cooper- quus, taiuen ab ejus pietate longe erat ahenus.
tum. .Non ionge ab oppiilo quod rustici Mulsedo- Tiim itidem sanctus vir eidem minans apparuit, et
num dicunt, prfedictus vir Dei oasam habuerat. quw bona silii fecisset, pro quibus ille mala red-
Porro oppidani mutuo condixerunt, ut mensam debat, furibundus exprobravit, atque percutiens
ejus, quee in praediota casa adhuc erat, sibi ad eum in capite, e vicino mortem sibi secuturam
refloiendum deferrent. Quod et fecerunt. Cas^; comminatus est.
vei'0 ad frontem cujusdam domus, hinc portitores XU. In provincia, quse Alamannia vocatur, no-
projecerunt. Cum super eam quidam, veniente bilishomo erat obsessus a dremonibus. Parentes
meridie, dormire vellet, subito Ccecus et amens vero, et milites sui per multa pignora sanctorum
effectus est. Deinde cum eflam canis eamdem ducebant eum, ut saltem per eorum intercessio-
mensam omnibus raembris statim diri-
calcaret, nem divina gratia liberasset. Sed distributor
guit. Necdum tamen illis advertenUbus quidnam omniuni bonorum, qui electum suum glorificare
esset, alius itidem super lianc se projeoit, sed et disposuit hanc virtutem ei rcservavlt. Nomen
ipse proflnus cfficatus est. Tandem intelligentes, vero beati viri in ipsa provincia necdum auditum
quin ob tabulam sancfl viri frequenfl ejus refe- erat. Pncdictiautem parentes dum eum ducerent
ctione consecratam ista pertulerint hanc ad Ec- ;
ante corpora sanctorum, dasmones ssepius clama-
clesiam beati Martini quai prope est, linteo conte- bant, de ejus corpore se minime exire, nisi per
ctam deporfaverunt. Qxiib nunc usque domafls intercessionem beati Geraldi. Tum iidem parentes
it)idem suspensa oomparet. Ad aliamejus mensam dwmoniaci huc illucque discurrebant si vel ,
qu<-p erat in villa Vaxia, quidam presbyter oum provinciam audissent, in qua beatus Geraldus
vicinis ad convivium venerat. Cumque sicut iieri essel. Et uescio aut Romei, aut quihbet peregrinus
(121) Rainaldm. Nepos sancti Geraldi, de quo sancto viro propinquus, tamen ab ejus pietate
nos supra. Quod et ipse sanctus Odo statim post longe erat alienus. "
iadicat his verbis « Et quamvis sanguine esset
;
703 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 704
indicavit eis provinciam et locum.
Qui festine ad A nos ?Utquid ardemus tua virtute ? Qui mox
Aureliacum venerunt. Mox ut venit ante se- cecidit in terram et evomuit eos una cum
,
pulcrum, clamare coeperunt dfemones per eum sansuine. Ex illa hora, et deinceps, incolumis
ob>essum Geralde
: inquit, utquid illudis , mansit.
YIT/E SANCTi GERALDI
COMPENDIIM.
(Apud Maiill. Acta SS. ord. S. Bened., saec. v, pag. 6).
i . Gei'aldus in Ordinem
S. Benedieti munificus. B feria, ad vicem illius quam solverat, itidem absfi-
— Etsi vitam monasticam Geraldus nunquam am- neret, cum et unum pauperem extra solitos, ob-
plexus sit, tanta tamen ei debet, cui plurimum tentu illius festivitatis reficerei. Sin vero jejunium
semper addictus fuit, relisio Benedictina, ut inter die Dominica evenisset, nequaquam illud solvebat,
ordinis nostri sanctos viros locum merito obtineat, nec sub hac occasione prfeteribat, sed praecedenti
Illius acta ab Odone Cluniacensi abbate quatuor sabbato jejunii solemnitatem persolvebat. » Hanc
libris conscripta hic reprajsentare non est ncces- consuetudinem adeo religiosam, Dominicae jeju-
sarium, tum quia in Bibhotheca Cluniacensi jam nium in diem pra^cedentem transponendi, a sin-
edita ac notis iUustrata sint tum quod ea quoe ad
; gularitatis nota defendit hic sanctus Odo nec du-:
res monasticas pertinent, inde dehbare ac cohi- bium quin ejus observantia a Geraldo aliisque
gere sufficiat. Prfeter h<ec autem Geraldi gesta, sanctis viris invecta, institutioni qucB hodieque
quorum auctor Odo fuit, aha insuper ex codieibus viget, occasionem dederit.
mauuscriplis Compendiensi et Conchensi nancti 4. Vestium modestia. —
Charitatem in pauperes
sumus hreviora, quw cum nihil ab Odonis fetu fovebat augebatque paupertatis amor ac elegan-
diversum habeant, illa etiam omitterc satius duxi- tioris cuitus contemptus. « Vestibus laneis aut li-
mus, quam scriptionibus inutilibus tomum huno neis, inquit Odo, non isto modo, quo nunc a filiis
onerare. Id unum monuisse satis fuerit, duo uUi- Belial prwsumptum et excogitatum est, sed anti-
ma capita Vita? sancti Geraldi ab Odone composi- quo more semper usus est, ita duntaxat confectis,
tse, qua3 in Bibhotheca Chmiacensi desiderantur, ut nec affectatam pompam redolerent, nec plebeia
ex codice ms. Cisterciensi per bonfe memorice C rusticitate notarentur sericatis vero vel pretiosis
:
Joannem Lannoyum Cisterciensem monachum ad nec obtentu cujushbet festivitatis, nec ahcujus
nos transmissa esse, quibus, absque auctoris no- prresenha marchionis plus solito se comere sta-
mine, annectitur sermo in laudem beati Geraldi tuit. » Nec tamen (quod mireris) Christiana h<ec
exaratus, et in octo lectiones, ut ad matutinum modestia viri Dei auctoritatem aliquando immi-
legi solent, divisus. nuit Quin « apud omnes qui eum noverant, tan-
2. Ejus genus et (etas. —
Geraldi genus ex alto tam reverentiam obtinebat, ut quisquis eum loesis-
regum sanguine per CEesarium .\relatensem epi- set, quasi sacrilegium fecisset, non sibi in prospe-
scopum et .^redium abbatem deducit Odo Chmia- rum cedere certus esset. » Hoc ipsum expertus est
censis; ahi per Mathildem fiham Pippini .\quitanioe .\.delelmus comes, ea tempestate polentissimus,
regis, quam Mathildem Geraldi aviam fuisse pu- fiui incassum tentata .Aurihacensis castri obsi-
tant. Ut ut sit, patre Geraldo Auriliaci comite (sic dione, quod " mcerore cor justi affecisset, lae-
comites quandoque vocabant toparchas illustres) tatus nequaquam redire permissus, post quar-
matre .\daltrade, clarissimis ac ditissimis parenti- tumdecimum diem tam terribiliter obiit ,ut
bus, Geraldum natum constat, et quidem anno omne, ubi jaceret, turbo vehementissime discoo-
Christi 83o, ut coUigitur ex Ademaro Cabanensi in periret. »
abbatibus sancti Martiahs Leraovicensis quo eo- : 5. Castitatis amor. —
Geraldi amicitiam, imo et
dem anno idem chronographus Belh l.oci coeno- affinitatem ambiere clarissimi quique principes,
bium a Radulfo Bituricensi episcopo erectum, ac quos inter « Guillelraus dux .\quitanorum » (ut
clericos sancti Martialis ex canonicis monachos D narrat .\deraarus in Chronieo ad annum 9101 cum
omnes effectos fuisse commemorat. non haberet prolem, et sororem suam in matrimo-
3. Charitas in paupercs, jejunia. —
Traditam a nio desideraret sancto Geraldo conjungere, nuUa-
parentibus piam institulionem summis semper tenus quivit. Quippe cfehbem vitam Geraldus du-
virtulibus Geraldus excoluit. Hinc pro sua in pau- cens, cum semper ad copulam suaderetur amore
peres charitate, « semper sedilia iis coram se pa- filiorum, respondit Utile est siiie filiis mori,
:
rabantur, et ahquoties mensa? apponebantur, ut quam relinquere malos hxredes. Ex hoc castitatis
per seipsum videret quid vel quantum ad refectio- amore natum est summum vitaj monasticfe desi-
nem eis daretur. .NuUus vero unquam ab ostio sine derium,quod vitee genus licet variis impedientibus
datu eleemosj-nse excludebatur. Quin ministri pro- causis non susceperit, sic tamen semper animo
curabant, ut ad manum semper haberet fercula, prosecutus est, ut « si votum iUius inspicias, mo-
qucB ipse eis daret. Potus quoque afferebatur, nasticfB professionis fidem Christoper devotionem
quem inspeclum ac pra^gustatum transmittebat, servaverit. » Prfecipua ex his causis una e: at, rari-
ut ipsi primo biberenl. Quibus et sui panis medie- tas proborum per id tempus monachorum. Nam
tatem dabat, in his utique Christum se suscipere « cum esset providus, considerans quia professo-
credens. » Dumque tanta soUicitudine egenis ne- res sublimis propositi, dum sfecuh amore corrum-
cessaria subministrare satagebat, ipse « tribus fe- puntur, gravius ab alto ruunt, satius festimavit sic
riis in hebdomada, ex omni tempore quod absti- stare in habilu sseculari, quam absque probatis
nenlife dicatum est, a carnibus abstinebat. Si ta- cooperatoribus rem tam arduam attentare. »
men in iisdem feriis festivitas annuahs evenisset, 6. Auriliaci fiundatio. —
« Postquam divino cultui
abstinentiam ita solvebat, ut in qualibet absoluta sese mancipavit per omnia, ut sua quoque Domino
705 DE VITA S. GERALDI. — COMPENDIUM. 706
consecraret, Romam profectus est, et Auriliacum a Deum timentibus ibidcm traditas, sive mansa
insigne praedium beato Petro apostolorum princi- vel omnia ad jamdictum locum pertinentia, tam
pi, facto solemniter testamento delegavit, cum tan- in rebus, quam inmancipiis, sub immunitatis nos-
tis videlicet appenJiciis, qufe monachis quos ibi- trfe tuitioue suscipere dignaremur. Cujus petitio-
deiii congregare disposuerat, ad omne stipendium nem rectam esse cognoscentes, animiieque nostrae
sufTicere possent censum quoque delegavitqui ad
: salutem nihilominus perpendentes, libenter ei as-
m-nam beati Petri annuatim redderctur. » Estautem sensum prajbuimus, et hanc nostram auctoritatem
Auriliacus (Aurillac) oppidum, seu (ut loquitur erga praedictum monasterium vel rectores illius
sanctus Odo) casO'«H(,apud Arvernos situm, quod sub plenissima immunitatis nostrce defensione fie-
quondam ad Claromontanam, nimc vero ad sancti ri decrevimus, per quam praecipimus atque jube-
FJori disecesimperlinet, ulii celebrea Geraldo ere- mus, ut ipse abbas et monachi ibi degentes sine
ctum cst ejusdem nominis ccenobium. Ejusorigi- uUius judicis potestate, nisi ipsius Gerardi et soro-
nem ad annum 89i in singulari sua dedieetanno ris suffi (.\vigern8e)subnostro mundeburdo securi
obitus et nativitatis ejusdem Geraldi dissertatione permaneant etnullusjudexpublicus, velquislibet
:
revocat vn-doctus^Egidius Laccariussocietatis Jesu, es. judiciaria potestate, in ecclesias, aut loca, vel
probabiliratioue. Cum enimGeraldusprivilegiuma agros, seu reliquas possessiones praifati coenobii,
Carolo Simplice anno regni ejus vu. lioc est Christi quas moderno tempore in quibusUbet pagis vel
899, (secundum calculum TransHgeranorum, qui territoriis iufra ditionem regm nostri juste et lega-
Caroli annos ab ejus redintegratione numerabant) Uter possident, velqua; deinceps in jure ipsius san-
obtinuerit, atque hoc privilegio bona Auriliacensi B cti loci divina pietas augeri voluerit, ad oausas au-
coenobio attributa, Adelgarii ejusdemloci abbatis diendas vel fredaexigenda, aut mansionaticos vel
ac monachorum precibus contirmentur conse-
; paratas faciendas, aut fidejussores toUendos, seu
quens est hoc monasterium jam ab aliquot annis Iiomines ipsius monasterii tam ingenuos,quam alios
fediticatnm, et a monachis excultum antea fuisse. super terram ipsius commanentes distringendos,
7. S. Geraldi teslamenlum. — Saucti Geraldi te- nec ullas redhibitiones aut iUicitas occasiones re-
stamenlum, cujus memiuit supra sanctus Odo, quirendas, nostris futurisque temporibus ingredi
quodque Auriliacensis ctenobii primarium instru- aucleat, vel ea quae supra memorata suut, penitus
meutum est, edidit in notis ad Bililiothecam CIu- exigerepriPsumat:sedliceatpra3fatoabbatiejusque
niacensem Andreas Chesnius tametsi hic auctor
;
successoribus ac monachis res supra dicti monas-
subduijitat an idem prorsus sit hoc testamentum terii sub nostr;Bimmunitatis tuitionequieto ordine
cum illo quod laudat sanctus Odo in Vita Geraldi possidere, quatenus ipsisservis Dei ibidem Domino
propterea quodcensus ad urnam beati Petri an- famulantibus pro nobis ac regni nostri statu om-
nuatim delegati nulla in illo mentio fiat. Et certe nipotentis Dei misericordiam exoraredelectet jugis
confirmatio Geraldi testamenti a Carolo rege anno precibus. Ut autemhujus immunitatis atque oon-
regni ejus vu facta satis probat de eo non posse tirmationis nostrfe auctoritas majorem in Dei no-
intelligi, quod anno tantum regni ejus xvn, quale mine obtineat vigorem, manu propria subterfirma-
refertur, conditum est. Unde facile crediderim Ge- vimus, et annulli nostri impressione sigillari jussi-
raldum paucis ante obitum diebus testamentum mus. Signum Karoli gloriosissimi regis. Heriveus
prius a se conscriptum altero posteriori, ut stepe C notarUisad vicem Folcouis archiepiscopi recogno-
factum legimus comprobasse et ampliasse, quod
; vit et subscripsit. Willermus comes ambasiavit.
innuunt, ni faUor, hiec Odonis verba : « Spatio Datum IV Nonas Julii, indictione 2, anno 7, re-
quo supervixit, summopere curavit ut omnes ad gnante Karolo serenissimo rege. Actum apud Li-
se pertiuentes in pace dimitteret, ne forte litis oc- turnumin Dei pomine feUciter, amen. n
casio posset inter eos oriri. Preedia vel mancipia Ludovici VII diploma sic se habet « In nomine
:
quaj beato Petro non delegaverat, inter quosdam sanctfe et individuae Trinitatis. amen. Hludovicus
propinquos ac milites, vel certe servitoribus dimi- divina propitiante cletuentia Francorum rex. Si
sit, nonnuUis tamen eo tenore, quo .xi postquam erga loca sanctorum divinis cu'tibus mancip:ita
obiissent, ad Auriliacum redissent. « Quse condi- beneficiaopportnnalargimur, priemiumnobisapud
tiones totidem fere verbis in Gerardi testamento Deum seternje remunerationis non ditlidimus re-
apud Chesnium reperiuntur. pendi. Idcirco notum osse volumus sanctse Dei
8. A regibus confirmatum. — Auriliacensis coe- Ecclesife fidelibus universis, tam praesentibus
nobii erectionem suo diplomate ratam habuit Ca- quam futuris, quod cum essemus in Arvernia in
rolus Simplex, quod diploma cum altero Ludovici obsidione apnd Nonedam castellum (Nonnette le
Junioris ipsum recognoscentis e codice manus- Beau), aUatum est nobis in praesentia nostri privi-
cripto Cantoennensi eruit Stephanotius noster legium Karoli prfedecessoris nostri, quod multa
:
quae duo, quiain remnostram facmnt, hic exhi- veneratione et auctoritate dignum festimavimus,
bere visum est. In nomine sanctae et individuae
'< et ad instantiam precum Petriabbatis de AureUaco
Trinitatis, iCaroIusdivinapropiliante clementiarex. D consUio familiarium nostrorum inhferentes, quid-
Si erga loca sanctorum, diviniscultibus mancipata, quid in privilegio illo continebatur, et ecclesife de
beneticia opportuna largimur, pr;emium apud Aureliaco tesfimonio privilegii prfedicti indultum
Deum nobis aeternfe remunerationis non difBdimus fuerat in feudis etpossessionibus universis, et om-
rependi. Idcirco notum esse volumus sanctae Dei nibus quae a jus ecclesise ipsius pertinet, sive in
!
Ecclesiffl fidelibus et nostris, tam prtesentibus quam his quae ipsa ecclesiajuste et rationabililer adipisci
futuris, quia quidam illuster vir ac dilectus comes poterit, confirmavimus, et impressione nostri no-
Geraldus prfesentise meee sublimitatis suos dirigens minis muncri fecimus, Addimus etiam et omnino
legatos atque monachos, humiUimis precibus per inhibemus, ne aliquis in regno nostroaliquod fedi-
eos nostram deprecatus est celsitudinem, ut suum ticium, quod in damnum esse possit aliquo modo
monasterium, quod est in pago .Vrvernico situm, ecclesiffl prfefatfe, aUqua occasione facere, vel ip-
cognomento Aureliacus, in honore apostolorum sius jura uul possessiones auferre praesumat; sed
principis Petri et beati Clementis fundatum, ubi liceat prfenominato abbati ejusque sucoessoribus
prseest abbas Adelgarius una cum norma mona- et monachis possessiones ipsius monasterii modis
chorum ibidem Deo famulantium, et res eidem quibuscunque poterit meliorare, et sub nostrie im-
monasterio, quas idem abbas et monachi, etipse, munitatis tuitione quieto ordine possidere : quate-
rector et fundator ejusdem loci Geraldus tenuit, nus ipsis servis ibidemDeo famulantibus pronobis
hoc est ecclesia sancti Petri in Exitensi, et Glinico, ac regninostri statu omnipolentis Dei misericordiam
et Curtiniaco, cum ecclesia sancti Cj-rici, cum jugibus procibus exorare dclectet. Quod ut ratum
mansis et servis, de qua ipsi monachi potestati in posterum habeatur, annuli nostri impressione
sancti Petri Pictensis persolvant v sohdos annis sin- confirmari proecepimus. Actum ptibUce apud No-
gulis, et Magrino in Condacense, et vineas per loca nedam anno ab incarnatione Domini 1169, astan-
707 S. ODONIS ABBATI8 CLUNIAGENSIS II. 708
tibus in palatio nostro quorum nomina et signa A nite ;sancli Dei. Hoc in ultinio locutiis, ociilos ta-
subscripta sunt. S. " comitis nostri
'
Thoobaldi
' '" dapi-
' ' ceu-i clausit. Videntes vero (juiaderaiUquod loqui
feri nostri secretarii. Signiun .\i:dtli:ei cauierarii. S. cessarct, episcopum advoearunt, sancla quoque
Guidonis butieularii. S. Kadulli eonslabuhirii. Data meailira illius iu eilicio posueruut cailerisque pro
:
P. B. per manum Hngenis cancellarii et cpiscopi exitu i)salieatil)us, quidamde sacerdoliljus missam
Suessionensis. » conciUis eel.jbnivit, atquesacros luctum mystrrium
9. Monachi Auriliacenses ex Vabrensi ccenobiu, atUilil. Cum vero quidam dlcerel quotl jam disces-
educti. — Abltates Auriliacenses. — Construeto sisset, ille sensuiu adhue retiueus oculos aperuit.
Auriliacensi monasterio, « animo sem.er volvebat i't hoc indicio noudiim se iliscessisse moustravit.
Geral .us qualiter posset rei^erire mon.iehos qiii Tum vero Uominicuoi corpus, quod exspectabat,
bene morati essent, et locuni sub ^egulari propo- sua sponte suscepit, et ila felix illa auima ad eie-
sito ineolei'e polnisseut. Sed cum reperieudi rari- " Haetenus Udouis verba, qu^e sicum
los migravit.
tas dltticultatem intulisse.t, anxiebatur ille, et quid- superioribus conferas, aunum ejus obitus nou
nam faceret uesciebat. Tum vero nobiles quosdam ffifrre intelliges. Enimvero necpie ante anuum 909
pueros ad Vabreuse ecenobium » iquod tuuc uon statui. ueque post auuum 91:i rejici potest. Pi-i-
ita pridem a Raimundo eomite Tolosauo ceiiilica- mum vetant testameuti tabulte ab eodem Gerallo
tuni erat apud Ituthenos, ut infeiius vidcbimus) mense .Septembri anui 909 conditae alterum uiors ;
« direxit, ut seilieet apud illam fralernit;item sub Adelardi seu Amblardi episcopi Claromontensis,
norma regulari iiilem pueri imbuerentur. Porro qui Geraldomorieuti adfait, alque mense Septeiu-
cum lidem pueri reverti juberenlur. qui.i magislri B bri auni 912 Arnoldum liabuit successorem. .\t
defuerunt, mox puellari mollilia resohiti, rigorem iuquii's, q:nd impeilit Geraldi j.iortem ad annum
disciphnffi neglexerunt, et ita contigit ut res ad ef- 910 aut insequentem revocare? Odonis auctoritas.
fectum non veniret. Unum tamen eorum nec ssi- Testatm' quippe Geraldum feriasexta ad ecelos nii-
tate eompulsus Cfeteris prtefeeit :sed eum ille dis- grasse. Atqui feria hiec nullo e.x iis, nisi anno
solute viveret, vir Domini vehementer ;ifficiebatur 909, in diem 13 Octobris iucidebat, quo lamen die
quia illum corrigere non valebat neque alium tum apud Auriliacum, tum per totam Aquitaniam
habere, quem loco illius subrogare posset. » An ejus obitus celebratur. .Non me latet chronogra-
grimus hic .Vuriliacensis abbas qui suseeplum al)- phum Lemovicensem Geraldi diem ultimiun ad
atis offlcium tam male administravit, idem sit annum 9t7 retulisse. Verum Odonis testimonium
cum .\delgario, quiincharta Caroli regis,etin ab- cceteris prffistare debet, iitpote qui a Geraldi lami-
batum .Yuriliacensiumcatalogo primus iceeusetur, liaribus, ut ipse asserit, ejus acta mortemqi:e di-
non faeile dixerim, cum nomen ejus hic reliceat dieerit, prout ea litteris posiea mandavit.
sanctus Odo. Bernonem quidem Cluniacensem ab- 13. Tumulatia, tmnsLatio el cultus. « Corpus —
batem prinium Auriliacensibus ante aliosprofuisse illud sanctum, quamplurimis comitantibus turbis,
refert Chronicon MaUeacense apud Labbeum. At ad Aurihacum, sicut ipse jusserat, sui detulerunt,
vereor nt id verum sit, ciim Adelgarium, omisso et in aristonem lapidem [l. aristatonem, id est
Bernone, ca?teris prfeferat chronographus Aurilia- bonorariu u decusj, ad sinistram scLUcet basilicas
censis in tomo li Aualeclorum nostrorum editus. ipsius eoUocavernut juxta aram sancti Petri, ita
ex quo etiani diseimus Joanuem ejus successorem G sepulcrum ejus habeatur in dextro, et ipsum nihi-
asummo pontihce, cui charus erat, privilegium lominus in dextrorsum » ubi cum per septeiu ;
impetrasse, « ut Aurihaci eoenobium ab omui anuos variis eoruscasset miraeuhs, « sarcophagus
dominatione esset absolulum, nisi sancti Peh-i et qui iisque ad medium cooperculi terra contusa
Romanae sedis. » Ejusdem prwterea Joaunis men- calcibus fuerat coutectus, seusim eminere super
tio est in quodam iustrumento, quod iu suis ad eamdem terram ccepit. » Id pr batte sanctitatis
Reginonem notis ediditvir ilarissimus Ba'uzius, in indicium habebant veteres, ut in S. Drootovei ab-
quo l)eati Geraldi propinquus, ac Tulelensi si- batis aetis saeculo observavimus. Hiuc fattum ut
i
mul et Auriliacensi monasterio praepositus fuisse publicus Geraldo cultus, qui hodieque ei exhibe-
memoratur. tur. decretus sit contigitque quoJ longe ante uui
;
10. Geraldi adversa. — Geraldi sanctitas multis ex familiaribus vir sanctus prcedixerat, « ut ma-
miraculis comprobata, variis etiam adversaj for- ceri;e hujus domus frequenter angust» forent po-
tunse casibus, pr»di rum direptiouibus, propiu- pulis qui ad eam conventuri erant. » Celebris est
quorum captivitate conflictata est. Praecipuum per tolam provinciam sanctl Geraldi memoria, il-
autem adversarium sustinuit Ademarum, quicum liusque ad diem 13 Octobris mentionem faciunt
Geraldum Carolo Simphci addictum in partes suas recenliores martjTologi ac vetera .\urihaci monu-
trahere ac sucB ditioni, ut loquitur sanctus Odo, menta, ex quibus eumdem diem ipsius natalem
subdere tentaret, omnem movit lapidem, ut homi- esse constat.
nem totum Christiance pietatis operibus deditum 14. Viri illustres. —
Prieter eximiampopulorum
qua dolo, qua vi armisque opprimeret. Quibus J in sanctum Geraldum ^ ietatem, et incredibUem
egregie defunctus pericuhs Geraldus, cum ad opta- undique contluenUum frequentiam, locum hunc
tam animte quietem apertam sibi viam crederet, sequeutibus etiam temporibus celebrem eUeceruut
oculorum lumine repente orbatus, per septem et monachorum observantia doctriuaque. Jordanus
ampUus annos cfficitatem patientissime toleravit. Lemovicensis episcopus in concilio Bituricensi
11. Pietas in morbo. — Uissolutionem sui jam anno Christi 1031 celebrato, Auriliacensem inter
instare cognoscens, Amblardum episcop;'m jubet cajteros abbatem laudat, quod iiregulariter agens,
evocari, ut ejus transitum suis orationibus muni- lucrand's animabus poUus invigilaret quam de
ret. Fer omne vero sui languoris tempus ita fa- caducis et transitoriis rebus curam ageret. » At
tiscentes ad divinum obsequiumimpellebat artus, vero inter viros doctrina prfestanles non ulUmum
ut nec unum quidem nocturnale offlcium, uisi in sibi locum vindicat Gerbertus, ejusdem loci pri-
ecclesia, paterelur celebrare : missam vero unam mum monachus, mox Rhemensis ac Raveuuensis
diei competentem, et alteram pro detunctis eoram archiepiseonus, ac denique Romanus pontifex SU-
positus audiret. » vester appellatus, cujus exstantepistoue ad Girar-
12. Obitus.— « Sexta feria, dilucescente die, in- dum acRaimundum AurUiacenses abbates ab eo
gravescere se sentiens, jussil ut uocturnale eoram chrectas, in quibuset grali suiauimi in .Vurihacenses
secapeUaniperegissent. episcopocum suis iueccle- mouiimenla, et iusiuielum Geridilum religionis ja-
sia celebrante. Cum psallentibus autem el ipse psal- dieia nou vulgaria appareut. t^erseveravit ctiam
lebat, donecpost matutiuale otlieium omnes eUam saeculo xn apud Auriliaceuses eadem doctrin.fi fa-
horas diei compleret. Tuiii vero complctoriom ti- ma, utcoUigitur ex Joanne Saresberiensi Carnuteu-
niens, signosecrucis armavit.etsulijunxitiUud ver- sium episcopo, qui m
epistola 60 eos laudat, « quo.d
bum quod ei semper fauiilicuissiiuum fuit Subve- multarum rerum periti^ et usum lutbereat. »
:
»
709 SERMOiNES QULNQUE. 10
15. Medio saeculo decimo quinto inclinare crepit Iiplomate regio, quod idem Catellus ibidem re-
apud AurOiacenses monastica disciplina, Stepliano lert. Observatione digna sunt Agii abbahs hfec
ultimo abbate regulari non sine veneni suspicione verba « Erat igitur eo tempore monasterium in
:
sublato, ac in locum ejus Joanne Castrensi episco- provincia Galliae. Petracorio pago, nomine Palma-
po substituto post quem liic locus abbates deui-
: tus, in quo jugiter deicote decem faiuulabantur,
ceps commendatarios sortitus est, quorum negli- uihil habenles proprium, prteter quod uorma san-
gentia fatiscentibus regularibus fediticiis ad Cano- cti Benedicti concedebat. .\ha namque plurima
nicos sfficnlares tandem defecit ccenobium, Pio V erant monasteria in eadem provincia oppido di-
mutationem hanc approbante. tiora quie jam fata ingruente peste, famis peri-
—
:
t6. Vabrense monastei-iiiyn. Quod attinet ad culo monachorum sancti Benedicti normam uegh-
coenobium Vabrense (de Valire^ ul)i pueros in re- gere cceperunt, et contra iUius ritum proprium
bus monasticis erudiri curavit (ieraldus, paulo an- habere, quod illi devitantes, nefas et illicitum cen-
te id tempus. ut jam dixi, apud Rutenos (le Rouer- sebant... Uicebant enim et ipsi quod nullo modo
gue), aii Uordonam (la Dordogne) fluvium condi- foreut monachi, qui in terra proprium quwrerent,
tum fuerat a Raimundo comite Tolosauo, assen- nec scihcet propriam voluntatem, nisi tautumdem
tiente ejus uxore Berteyza. Charta primaria data proprias culpas, et proprium locum. Pauperes
est " ui Idus Novemb., anno wui Caroli regis, equidem erant in rebus, sed diviies in lide qui-
'i
:
cognomento Calvi. Id se facere dicit pro remedio bus pr*erat abbas Adalgasius nomine, veneranda
animae suce et genitoris sui, Fulcuadi e.t genitricis canitie, moribus justis, alacer vultu, prosapiaqui-
su;e Senegundis, germani quoque sui Fredelonis
^ dem non vili geuitus, et ore eloquentissimus. Qui
;
atque ideo res proprielatis suse, » sitas in pago videns quod nuUo modo illerum Sievitiam propter
Rutenico, in vicaria Curiensi. » nempe villam,><
praesentem necem ferre posset, coepit lustrare,
cujus vocabulum est Vaber tradit Adalgiso abbati ceu bonus pastor, regiones omnes, si forte inve-
suisque monachis, ad monasteriam construendiim niret ubi ab ore sfevientium suas pauperculas ser-
iu honore saucti Sahatoris et sanctie Mariaj Dei vare quivisset oviculas quoniam quidem minime :
genitricis, sive sancti Dionysii martyris, ut unam iUi oportunum erat suo degere solo, in quo creber-
dicto loco catervam congregent monachorum, qui riraas miserabUes ex dilectis suis alumnis cerneret
secundum regulam sancti Benedicti ibi deserviant, strages. Ventum est igitur ad aures eximii mar-
hospites recipiant, pauperes recreent, et pro se chionis Regimundi, qui iUo tempore monarchiee
iidehter orent. Tolosae fungebatur otflcio, quod venerabihs Adal-
17. Ha?c autem tradit « eo modo, ut nullus rex, gasius abbas paganorum incursione foret una
vel aliqua potestas habeat licentiam ipsas res be- cum clientibus proprio exsulatus solo... Uenique
neticiare, vel concambiare, sive condonare, nisi concite ad pra?fatum abhatem mittere non desi-
tantum ut sub tuitione et immunilale regis peren- uens rogarevisus est quatenusad loquendum cum
niter consistat, » et ipse Raimundus loci tutor et eo Tolosam ne pigeret accedere. Sed Ule extemplo
defensor tiat post suum vero obitum Bernardum,
: ad eum pergere nequiens, quoniam ab urbe Tolo-
Fuleualdum, Odonem, iilios suos vicissim defen- sa fere sexaginta miUia aberat et pro re incerta ;
sores eonstituit. Ha?c charta edita est apud Catel- meare ad eum nolens, duos ad eum direxit disci-
luin hb. I de comitibus Tolosanis, pag. t)9 et 70, C pulos. » His consilium suum pandit Raimundus :
ubi ex .\gio ahbate Vabrensi observat .\dalgisum qui reversi, Adalgasio rem signiiicant. .\ccessit
abbatem et monachos ex coenobio Palmato. ipse Tolosam et ccenobium Vabrense constructum
quod Marcomanni apud Petrocorios (le P6rigord) est, quod postea Joannes .X.XII in ecclesiaLii cathe-
expilaverant, profugisse, atque in cognitionem dralem e exit, mox faetam sfficularem. Agius ab-
venisse Raimundi comitis qui ad eos recipien- bas, prffimissi fragmenti auctor, fuit postea Nar-
dos Vabrense monasterium condiderit, consultu bonensis archiepiscopus sub initia sajculi x. Dole-
Helisacaris episcopi. Hanc porro condltioaem mus ejus epistolam a CateUo ex integro non
Carolus Calvus anno regni sui 14 contirmavit vulgatam fuisse.
VITA S. GUEGORII TURONE sSIS EPISCOPI
AUCTORE ODONE.
(Vide inter Prolegomena ad Gregorium Turonensem, Patrologiee tom. LXXI, coL 115.)
SANCTI ODONIS
ABBATIS CLUiNlACENSlS
SERMOiNES QUINQUE
(Ex Bibliotheca Cluniacensi et Martenio.)
SERMO PRIMUS. D sit ordinata gradibus, ut ex diversis membris sa-
crati corporis subsistat integritas, omnes tamen in
IX CATHEDRA SANCTI PETRI.
Christo unum sumus, nec quisquam alterius ita
Gaudeo, dilectissimi, de religioso vestras devo- est divisus officio, ut non ad connexionem perti-
tionis afTectu, et Deo graUas ago quod in vobis neat capitis, oujushbet humUitas portionis.
pietatem Christian;e unitatis agnosco. Sicut enim In unitate igitur fidei atque baptismatis, dUectis-
ipsa frequentia vestra testatur, inteUigitis diei hu- simi, indiscreta nobis societas et generaUs est di-
jus recursum ad communem Istitiam pertinere et gnitas, secundum iUud beatissimi Pelri apostoU,
honorem celebrare totius gregis per annua festa cui iste sermo debet famulari : El ipsi tanquam la-
pastoris. Nam hcet universa Ecclesia Uei distinctis pides vivi superxdificamini domus spirituales,
:
711 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 712
sacerdotium sanclian, offerentes spirituales hos- A instrusit. Et non caro et sanguis, sed ille me tibi,
tias. acceplabiles Deo,per Cfiristum Dnmiman nos- cujus sum
uuigenitus indicavit.
trum {I Pelr. u, o). Omnes enim in Chiisto rege- Beatissimus itaque Petrus apostohci orduiis
neratos, crucis signum efficit reges, sancti vero princeps, primus Domini confessor factus, petra
Spiritus unctio consecrat sacerdotes, ut prseter Ecclesife, clavicularius regni est constitutus. Hinc
istam specialem ministerii nostri servilutem, uui- nomeu ex opere datur, et titulus ex mcrito potes-
versi spirituales Cliristiani iignoscant se regii ge- tatis imponitur, cum a Domino audire meruit Et :
neris et ofticii esse consortes sacerdotalis. Quid ego dico tibi {Matlh. xvi, 18), id est, sicut Pater
enim tam regium, quam subditum Deo animum meas tibi manifestavit divinitatem meam, ita ct
corporis esse rectorem ? Et quid tam sacerdotale, ego notam tibi facio exccllenliam tuam, quia tu
quam vovere conscientiam puram, et immacula- esPetrus (Ibid.), id est cum ego sim inviolabihs
tas bostias pietatis de altari cordis offerre ? Quod petra,ego lapis angularis, qui facio utraque unum.
cum omnif)us per gratiam Dei commune sit fa- Ego fuudamentum pr^eter quod uemo potest ahud
ctum, religiosum nobis atque laudabile est hodie pouere, tamon tu quoque petra es, quia mea vir-
provectioni nostree, de proprio patrono gaudere. tute sohdaris, ut quie mihi potestate sunt propria.
Et quanquam in toto Ecclesise corpore, apostolici B mecum participatione communia. Super
^iii' 'i'^'
celebretur pontificii sacramentum, nobis tamen himc pclram sedificubo Ecclesiam meani, et portx
est speciahus gaudendum, quod eflusum isenedi- inferi non prxvalebunt adversus sam [Ibid.). Su-
ctionis unguentumcopiosius in superioraprofluxit, per hanc, inquit, fortitudinem, ssternum instruam
et non parcius in inferiora descendit. templum, et Ecclesise mete celo inserenda subli-
Cum itaque, dilectissimi , de consortio istius mitas, ex hujus fidei flrmitate consurget.
muneris, magua sit materia communium gaudio- Hanc confessionem portae inferi non tenebunt,
rum, verior tameu et excellentior erit causa Ijetan- mortis viucula non ligabunt : vox enim ista vox
di, si non in noslrai luimihtatis consideratione vittB est, et sicut confessores suos in cffilestia pro-
remoremini, cum multo utilius multoque sit di- vehit, ita negatoresad inferna demergit. Propter
gnius ad beatissimi Petri apostoli gloriam con- quod dicitur beatissimo Petro Tibi dabo claves :
templandam, aciem mentis attollere, et hunc diem reyni coelorum, el quodcunque ligaveris super
in illius potissimum veneratione celebrare, qui terram, eint iigatum el in caelis, el quodcunque
tam copiosis est mundationibus mundatus, ut soLveris super lerram, erit sulutum et in ccelis
cum multa solus acceperit, nihil in quemquam {Ibid., 19). inestimabilis et immensa bonitas,
Verbum caro q homiuem in ter a positum, tenere coelum Ecce
sine ipsius participatione transierit. !
factum, jam habilabal in nobis (Joan. i, 14), et nunc ad nutum Petri divini regni claustra pates-
ad humanum genus reparandum, totum se Chris- cunt. Accepit enim a Christo claves regni cce-
tus impenderat. Nihil indispositum sapientiae, lorum, ut solutis vinculis delictorum, aperiret
nihil erat arduum potestati. Famulabantur ele- credentibus ccelum. quam vicina et profun-
menta, angeUci spiritus serviebant, nec ullo da remedia. Juxta se habet mundus Dei re-
modo poterat inefficax esse sacramentum, quod gnum, si currat ad Petrum. Posuit ad vicem suam
simul ipsius deitatis unitas operabatm* et tri- in saeculo coelestis regni clavicularium Petrum,
nitas. ne difficilem sibi ad coelum quispiam existimaret
Et tamen de toto mundo unus eligitur Petrus, ascensum.
qui et universarum gentium vocationi, et omni- quidem etiam in alios apostolos, jus
Transivit
bus apostolis cunctisque Ecclesice Patribus prjepo- ad omnes Ecclesiee principes
istius potestatis, et
natur, ut quamvisin populo Dei multi sacerdotes, decreti hujus constitutio commeavit, sed non fru-
omnes tamen regat Petrus, quos principaliter regit stra uni commendatur, quod omnibus intime-
Christus. Magnum et mirabile, dilectissimi, huic, tur. Petro enim ideo hoc singulariter creditur,
viro consortium potentiae sufe tribuit diviua di- qiiia cunctis Ecclesife rectoribus Petri forma
gnatio, et cum eo commune ca?teris voluit
si quid prwponitur. Manet ergo Petri privilegium, ubi-
esse principibus, nunquam nisi per ipsum dedit, cunque ex ipsius fertur sequitate judicium. Nec
quidquam aliis non negavit. Omnes denique apos- nimia est vel severitas vel remissio, nisi quod
tolos Dominus quid de homines in-
se opinentur beatus pontifex et apostolus Petrus, aut liga-
terrogat, et tandiu respondentium sermo commu- verit, aut solverit. Ideo, dilectissimi, quanquam
nis fuit, quandiu humauffi ignoranliae ambiguitas universahter in omnium sanctorum commemo-
persfitit. At ubi habeat discipulorum sensus exi- ratione sit leetandum, tamen in hujus nostri
gitur, primusest in Domini confessione, qui pri- exceUentia patroni, merito est exsultandum,
mus erat apostolica dignate. Qui cum dixisset gaudendum, gloriandum, quem Dei gratia in
Tu cs Christus Filius Dei vivi (Matlh. xvi, 16), tautum apicem inter omnia Ecclesiaj membra pro-
respondit ei Jesus : Bealus es, Simon barjona, vexit, ut eum in corpore, cui caput Christus est,
quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater quasi lucidissimum lumen constitueret oculo-
meus qui in ccelis est (Matth. xvi, 17). Id est, rum. Sicut autem et nos experti sumus, et nostri
ideo beatus es, quia te Pater meus docuit, nec probavere majores, ad promerendam misericor-
te terrena opinio fefelht, sed inspiratio ccelestis diam Dei credimus semper nos specialis patroni
713 SERMONES QCINQUE. 714
Oralionibus adjuvandos, ut quantum propriis peu- A sanct;B famiharitatis ministratio, et
usque ad tri-
catis deprimitur, tantum apostolicis meritis eri- umphum Dominicse passionis inefiabilis habeatur
gamur. constantia uec non et quoe in morte sui Hedemp-
:
autem Domini passione. sciens Domi-
Instante toris etiam apostoUs fusientil)us egerit, et quod
nus discipulorum turbandam constantiam ait Pe- ipse Do.iiinus magni consiliiangelus, resurgens
tro : Satanas expelivit cos, ut cribra-
Siinoii, ecce a mortuis primo ei apparuerit, tamen utilitati
: ego autem rogavi pro te, et tu
ret sicul triticum legentium consulentes, ea quee de ipsius virtutum
aliquando conversus confirma fratres tuos (Luc. flo-cuhs gemmarum more, sanctarum elucidant
x.xu, 31, 32). Comiuune erat omnibus apostolis paginas Scripturarum etquodammodo sui jubaris
periculum dc tentatione formi(iinis, et divincB pro- impressione vernantes reddunt, compendiose
tectiouis auxilio pariter indigebant., tamen specia- priehbare curavimus. Ut si cui forte non vacat
lis a Uomino Petri cura suscipitur, et pro fide sanctissimi pelagus EvangeUi ex ordine percur-
Petri proprie supplicatur, tanquam aliorum status rere, in quo tantee fidei continentur preeconia,
certior sit futurus, si mens principis victa non saltem hanc nostras exiguitatis schedidam, iUius
fuerit. In Petro ergo omnium fortitudo munitur, aceensus desiderio, legere non recuset. Kuit
et diviuce gratiee ita ordinatur auxilium, ut tirmi- B igitursecundum saeculi fastum clarissimis beatis-
tas quae per Christum Petro tribuitur, per Petrum sima Maria natalibus e.xorta, quiB, ut Patrum asse-
apostolis conferatur Cum itaque , dilectissimi, runt traditiones, a Magdalo castello .Maria .Magda-
tantum nobis praesidium videamus divinitus ins- lene nuncupata est. Quam non solum germinis
titutum, ralionabiliter et juste in ducis nostri me- digmtas, verum etiam patrimonii jura parentum
ritis ac dignitale lietamur, gratias agentes sempi- excessu splendidam reddiderunt adeo ut du- :
terno regi Hedemptori nostro Domino Jesu Chris- plicatushonor nominis excellentiam circumqua-
to, quod tantam potentiam dedit ei, quem totius que diftunderet. Solent enim apud homiues, plus
EccIesiiBprincipem ac pr£esulem fecit. Si quid divitum quam pauperum nomina sciri. Sed quia
etiam nostris temporibus recte per nos agitur, rerum affluentiam, interdiun voluptas comes se-
recteque discernitur, iUius operibus, ilJius guber- quitur, adolescentioris vitae tempora IiLbricis ,
naculis deputandum, cui dictum est Et tu con- : supposuit discursibus, solutis pudicitise frenis.
versus cotifirma frah-es tuos [Luc. xxii, 32), etcui Haec est enim midier de qua scribit Lucas evan-
post resurrectionem suam Dominus ad trinam gelista : Quia erat quxdam mulier in civitate pec-
terni amoris professionem Pasce oves
ter dixit : catrix, quce quia dilexit multum, dimissa sunt ei
meas {Joun. .xxi, 17). Ipse quoque mandatum Do- r. peccatamulta (Luc. yi\, 37). Et de qua Marcus ait:
mini, pastor exsequitur, confirmans nos cohorta- Surgens autem Jesus manc prima Sabbati, appa-
tionibus non cessans orare pro nobis, ut
suis, i^uit primo ilarix Magdaleme, de qua ejecerat
nulla tentatioue superemur. Si autem hanc pieta- septem dsentonia. (Marc. xvi, 9). Quam vero pius
tis suse curam, omni populo Dei ubique praetendit, et misericors erga conversos peccatores exstiterit
quanto magis nobis alumnis suis opem suam di- Deus, istius comprobat perfectio, quae non solum
gnabitur impendere. Uh ergo nunc servitutis nos- criminis promeruit ablutionem. sed apostolorum
trae nataUtium diem. iUi ascribamus hoc festum, consors eftecta, ilhs donata est DomLnicee Resur-
mcruimus ipsius meritis
cujus patrocinio protecti, rectionis nuntia. Haec autem divino postmodum
hujusmodi habere consortium. Hunc etiamnostrje afData spiritu, mentisque intuitum Ln se reverbe-
orationis adjutorem quteramus, cujus nos oratio- rans, ac pristinfe vitae detrimenta non sustinens,
nibus et ab spiritualibus inimicis, et a corporeis ut comperit Dominum et Creatorem totius humani
hostibus contidimus liberau-i. Ipsum itaque inter- generis, in domum venisse Simonis, qui non
cedendo rogemus impetrare, ut destructis vinculis venerat vocare justos, sed peccalores ad pceniten-
carnis, mereamur intrare atria superns tivitatis. tii.m (Marc. u, 17), non ob suorum enormitatem
Quia igitur sermo finem postulat, exaltemus p,
scelerum de sui Conditoris diffidens clementia,
in Ecclesia plebis beatissimum Petrum, et in pretiosissimo accepto unguenfo ad ipsum miseri-
cathedra seniorum laudantes eum, benedicamus cordiae fontem concito properavit gradu, corruens
Dominum Jesum, qui vivit cum Deo Patre et ante clementia Domini vestigia, amaritudinemque
Spiritu sancto in unitate majestatis divince, per cordis,perul)eremIacrymarumexaggeransfontem.
infinita ssecula seeculorum. Amen. Mox denique compunctionis fletibus, sui plasma-
SERMO II. toris pedes coepit rigare, capillisque suae devotio-
nis tergere, ac indesinenter osculis ver» humiUta-
IN VENERATIOXE SANCT.E MAni.E MAGDALEN.E
tis confovere, ac mundissimo suae dilectionis
Quanquam quatuor mundi climata, fi-
per ungucuto perungere. Qua? cum in taU devoUonis
delium connexione propagata, sacratissima? .Ma- famulatu non esset repudiata, sed potius miseri
ri<e Magdalenae insignia pise imitationis , ex- corditer suscepta, ausu familiaritatis confisa
emplo sacrosancta celebret Eeclesia atque in ; etiam super sanctissimum Domini caput, pretio-
bealissimorum scriptis evangelistarum ipsius , sissimi liquoris effudit odorem. In tantum ut tola
devotionis sedula famulatio, perseveransque ser- domus ex odoris fragrantia raore aromatum redo-
vitus et ingens dilectionis fervor, ac illius, leret, nihU sciUcet ore depromens, sed per exterio
Patrol. C.VXXIII. 23
;
715 S. ODONIS ABFUTIS r.LUNIACENSlS II. 716
ris obsequii beneficia, suiE compunctionis flam- A tendif,caput profecto illius pretiosissimo perfun-
mam ac dilectionis fervorem intimans, ac si ipsis dit unguento. Quod vero Judas Iscariot contra
loqueietur verl)is,dicens Domine Jesu clemeu-
:
hanc sanclissimam mulicrem indiguatus dicitur :
tissime, quiomnia scis et coniiiun inspector es pro elfusione tanti unguenti, daturaperte intelhgi,
verus, qui non vis mortem peccatorum, sed mapis quia reprohi et intideles contra sanctam Ecclesiam
ut convertantur el vivant, tuipse intelligisquidmei quotidie s;eviunt ejusque derogant religioni ac de-
deposcant singultus, quid lacrymoe ab imo erutre votioni, videntes per quatuor muudi plagas, doc-
flagitent, quid meus amarus exoret gemitus. Pceca- trina ipsius et exemplis, divinitatis Domini poten-
trixsum et immunda, etomniumnefandorum cri- tiam, et liumanitatis ejus elementiam cunclis cla-
minum labei)()Iluta.Sed quiameam ab annisprio- ruisse. Ilnde et de hac sancta niulicre qu;e prffive-
ribus coutaminavi vitam, ad te Dominum meum qui uit ungere corpus Domini, inqiiit ipse: Amen dico
es vita asterua confugio, ut male perditam restituas vobis, ubicunque prwdicatum fuerlt hoc Evan-
vitam, et me de barathri faucibus clementer eripias, gelium in tolo mundo, dicelurel quodhxc fecit in
misericorditer liberes, potenter abstrahas, qui so- memoriam ejus (Marc. xiv, 9). Quoniam non so-
luslaborem et dolorem consideras. Quid vero ex lum in tolo mundo de hac sanotamulierepraedica-
hujusmodi dilectionis professioue consecuta sit tur, quod unxcrit caput Domini; sed et de Ecclcsia
ipseDominus manifestat, qui Simoni iudignauticur quolidie eniiu ul jam prrehbatum hoc oprratur in
ad semulierempeccatricem permitleret accedere, suissanctis actionilius.BeneetiamMaria Magdalene
conversus ad illum respondit inter ceetera Amen : dicitur, Magdalus vero interpretatur tui~ris, et si-
clico tibi, dimissa peccata multa, quia dile-
siiril ei gniticat Ecclesiam. Turris enim non solum subli-
xit multum (Luc. vu, 47j. Qu» Domini adepta cle- mior, sed et tutior domus est, non facile hostibus
mentiam. utLucasdescribit,illicoposthabitisomui- patens; ac perhoc Ecclesiam designat qute terren.'.
bus, ita familiaris elTecta est, ut ipsiim non solum deserens, coelestia desiderat, pugnans inter spiri-
mente, sed corpore sequeretur, de propriis facul-
et tales nequitias, forlitudinemque suam non sibi, sed
tatibus, utpote valde locuples, victumet vestitumei Domino committens, orat cum Propheta dicens :
ministrans, implcns bifarie lominicum pr;eceptum Esto mihi turris fortitudinis, afacie inimici (Psal.
dicentis Qui miliiministrat me sequatur{Joan.\n,
:
i.x, 4). Ihec est illa turris fortis et inexpugnabilis,
26). Mystice autem ha?.c beatissima mulier sanctam cui voce sponsi in lanticis cauticorum dicitur
( : Sicut
designat Ecclesiam. Quae bene in domum Simonis David collum tuum. quse m/ificata est cum
turrls
venisse dicitur, etabomnibus pristina? vitteconta- propuqnaculis. MiUeclypei pendent ex ea, etomnis
gus curata (Simon enim interpretatur obediens), „ armatura fortium [Cant.i-v, 4). Et dequaSalomon
pristino decoquens anathem tizavit errores, om- ait Turris forlissima nomen Domini, adipsam cur-
:
nemque idolorum postponens spurcitiam per rit juslus. cl exaltabitur {Prov.xviu, tOi Sed quia
aquam baptismatis, suorum obtinuit veniam de- nomini interpretatione compulsi, a superficiehis-
hctorumj ac quotidie Dominumsequiturnon gressu torica paululum discessimus,Iibet intuere clemen-
pedis, sed imitatione operis. Rigavit autem hsec tissimam Domini familiai'itatem erga beatam Ma-
muher pedes Douiini lacrymis pcenitenti.e, et un- riam et sororem ejus Martham, ac ipsarum piffide
guento piffi confessionis huivit, quia Ecclesia Do- votionis ii: omnibus famulatum. Legimus enim,
minum Jesum Christum verumDominum ac verum evangelisla Luca narrante, quod fntravit Jesus in
credens hominem, pro suis quotidie excessibus, quoddam castellum. et mulier quxdum Martha
lacrymarum singultibus ipsius exorat ablutionem. nomlne,excepit illum in domum suam, et huic erat
Dumque assumptre humanitatis mysteria digna soror nomine Maria. Quxetiam secuspedes Domini
reverentia suscipitet prfedicat, quia iuterhomines sedens, audiebat verbum illius; Marlha autem sa-
conversari dignatus est; utique in pedes Domini tagebal circa frvquens minislerium (Luc. x,.38-'i.O).
unguentum nardi pisticum, id est hdelem, fundit. Unde non solum contra sororem, verum etiam
Qu£E loquitur in Cantico amoris, dicens ZJwm contraipsum Dominum querelara assumit, dicens:
:
esset rex in accubitu suo, nardus mea dedit odo Domine, non est tibi curse quod soror mea rellquit
rem suum (Cant. i, II). Qu» nimirum, verba juxta me solam ministrare? Dic ergo illi iit me adjuvet
hlteram, manibus B. Marise Magdalenae comple- (Ibid.). .^t ille qui non est personarum acceptor,
vit, et quotidie spiritualiter non cessat implere, sed singulorum merita dijudica', scitque meliorem
cum in totam mundi latitudinem glorianter laudes esse animam quam corpus, ut cibum spiritalem
referens Creatori dicit Deo autem gratias, qui
: quam carnalem, ita unius opus laudat, ut alte-
semper triumphat nos in Christo Jesu, et odorem rius non vituperet ait vero Marlha, Martha sol-
; :
notitia; sux manifestat per nos, in omni loco, quia licita es,et turbaris erga phirimu, porro unum est
bonusodor Christi sumus Deo (IlCor.n, 14, lo). necessarium.Maria oplimam partem elegil,qux non
Qu£e cum subhmitatem divinaj majestatis, qute auferelur ab ea In aelernum (Luc, xi.i, 42). Spiri-
eequalis est illi cum Patre, congrua rehgione ac re- tualiter autem hfe duas muheresdevotissimae, quae
verentia conhtetur et praedicat; et in quantum na- Dominumsusceperuntin domum suam.duas signi-
turalis ingenii vigor supcrni lumiuis illustrationc licaut Ecdesia' vitas, activam scilicet etcontempla-
perlusus sit, digna veneratione recoht; mentisque ti vam. Per Martham ergo qute circa frequens minis-
aciem ad coutemplandam tantam potentiam ex- terium erat, activee vitse labor exprimitur. Per
7t7 SERMONES QUINQUE. 718
ariam vero, qa» sedens secuspedes Domini, ver- A gemitibusinenar-
e)tim spiritus postulat pro n '•bis
hum illiusintenta mente percipiebat. coalemplativffi rahilibus [Rom. viii, 29) Et sicut Lazarus post eft^u-
vit» dulcedo designatur cujussaporquantomaiiis
; sionem lacrymarum, mirantibus turbis, resuscita-
degustatur. eo ampliusa rebus visibilibus, et cura- tur a corpore ita et peccatores post compunctio- ;
rum turnultibus animus separatur. Spretis enim nis lacrjmas, digna carnis maceratione peracta,
omnibus temporaKbus, sola meus cum Deo esse de- resuscitantur in anima, impio Dominoper Prophe-
siderat. Libet enim audire prascepta ccBlestia, si- tam polhcente, quiait In qtiacunque die peccator :
cuti hrec beatissima faciebat Maria, quee sedens se- conversusfuerit, et ingemuerit, omnia peccata ejus
cus pedes Domini verbum illius inteuta aure pcr- oblivtoni Iradentur [Ezech. xxxiii, 2K Sed his bre-
Impletum est in ipsa, quod olim per hca-
ci|>iebat. viterpraehbatis, ad ipsius fidei constantiam atque
tum Moysen dictum fuerat Et qui appropinquanl
: ardorem, nec non et quod
ferventissimffi dilectionis
pedibus ejus, accipient de doctrina ipsius [Deut. in passione Domini speciahter ac familiariter pe-
xsxui, 3). Quam gratissima euim apud Conditoris regerit, cunctis admirandrm, imo magis imitan-
clementiam pro suse devotiouis famulatu et incx- dum mortahbus, perveniendum est. iNam hfec
stinguibili delectionis fervorc habita sit, Joannes sanela muherDominum secuta sicut jam praefati
evangelista manifestat, ubi quairiduani i.azari ve- g sumus, ct de suis largissimis faeultatibus ilh de-
nerandam inauditamque describitresnscitationcm. Yotissime ministrans ; postquam vidit eum com-
Diligebat, mcimi, Jesus Martham, et sororem ejus prehensum,hgatum,flagellatum, omnibusquesub-
Mariam.et Lazarum (Joan. xi, 5). Ac in sequenti- sannationibus et irrisionibus delusum, ad ultimum
bus commemorat, quoniam vocata a sorore sua, pro salute generis humani in cruce positum dis- ;
cum veniret ubi erat Dominus, corruil anie pedes cipulos etiam qui prius dicebant Eamus et nos, :
ejus, dicens Domine, si fuisses hic, fruter rneus
: et moriamttr cum ipso iJoan. xi, 16), terga ver-
non fuisset mortuus (Ibid.) iesns autem ut vidit tisse ipsa cum eo remansit, quia quee arctius et
;
eam plorantem, et Judaeos qui venerant cum ea ferventius eum dilexerat, nec a mortuo potuit se-
flentes: Infremuit spiritu, el lurbavit semctipsum, parari. Et sic impletum est tempore Dominicae pas-
et dixit : eum ? Dicunt ei Domine,
Ubt posuistis : sionis, quod olim per beatum Job dictum fuerat :
veni, elvide :Incrumatus est Jesus Ibid.). Ma-
et Pelli mex, consumptis carnibus, adhresil os meum,
nifeste sua> pietatis clemenliam ex assumpta hu- el derelicla siint lanttimmodo labia circa dentes
manitate dilucidans, quando pro ipsius doloris 7neos [Job. six, 20.) Quasi enim consumptis carni-
immanitate, lacrymas nou dedigualus est fundere bus peUis ossi adhaeret, quando, discipulis fugien-
suje compassionis, salvo tamen divino mysterio. „ tibus, beata Maria Magdalene cum Domino perse-
Germinis subhmitas, ac sscularis pompfedignitas, veravit. Et tandiu permansit. quousque diversis
beatfe Marije Magdalense in hoc dignoscitur facto eonditum aiomatibus in sepulcro cohocari pros-
quandojam in quatriduana fratris morte, tantano- pexit. Inde autem m*rens et nimio succensa do-
bihum et potentium multitudo JudfHoruni, ad ip- lore recedens, perspicue ad notum sui Redempto-
sius miligandum confluxerit dolorem. Et non pas- ris locum abiens sepulcri, emit aromata. Et ipsa
si sunt ad fratris tumidum sine sui praesentia eam nocte, in quantum valuit, unguenta pr»paravit.
properare dicentes Quia vadit ad monumentum
: Sabbato vero secundum mandatum legis siluit.
titploret ibi (-Joan. xi, 31). Ertdenique hoc procu- Occidente autem sole, quod supererat in prsepa-
ratuin Domini misericordia, ut pafraturus tale tan- randis unguentis operam dedit. Mane autem una
tumque miraculum, multi adforent Judseorum. Sabbati, cum adhuc tenebrae essent. cum prfepa-
Quatenus dum unus resuscitatur in corpore, non- ralis aromatibus venit ad sepulcrum, cupiens sa-
nulh erigerentur in mente, et esscnt testes ac lau- cratissimum ejus corpus perungere, quem viven-
datores ipsius promptissimi. Unde in consequen- tem nimio dilexit amorc. Cum enim sexus femi-
tibus idem evangehsta refert dicens Tesli- : neus timidus soleat esse ad ambulandum in tene-
moniitm ergo perhibebat ttirba quoe fuerat cum bris, nihil ista metuit quse toto corde Dominum di-
Jesu, quando Lazarum resuscilavit, et vocavit lexit. Erat porro in ea pertecta charitas, quse foras
eum de monumento (Joan. %n, 17). Typice autem mittit timorem. Nam neque propter sui sexus fra-
hrec muher quatriduanum mortuum deflens fra- gilitatem. neque propter lapidis magnitudinem,
trem, sanctam pr<efigurat Ecclesiam, quse pro il- neque propter metum custodum, a coepto itinere
lorum discrimine qui obnoxii tenentur sceleribus, declinavit, quousque ad sepulcrum Domini intre-
atque consuetudmaria mortahum criminum labe pida pervenit. Cujus muheris constantia in hbro
tumulali, pessimw opinionis famam esiiis egerunt Regum pulchre praeflgurata est, quando Allophy-
corporibuslugere non cessat Omnes enim in Chris.
: li vaccas fetas applicarunt ad plaustrum, vitulos-
to fratres sumus (Matth. xxiu, 8). Super Lazari vero que carum reiJluserunt domi. Ibant autem, sicut
interitum flere dicitur Dominus, quando sua= mise- scnptum est, vaccae in directum Pcr viam qux :
rationis respectu, hujusmoch corda, per compuuc- ducit Belsameth, pergenles el mugienles, nec
tionis gratiam visitans, ad pcenitentife lamenta in- tamen ad dexterain vel sinislram declinantes (I
flectit. Hoc autem ipse agere dicitur, quod iit nos /{rg. VI, I2K Ita et beata MariaMag<lalciie cupicnsse-
intentissime perhciamus, suiB inflammationis ins- pulcrum Dominiinvisere,quasi luugiens et gemens,
>inctu procurat. Tale est profecto et illud : Ipse quee ad tempus preesenlia Domini sui privala fuerat
719 S. ODOMS ABBATIS CLUNIACENSIS 11 720
incedcbat, iraitabilecxemplum omnibus prrebcns A rogabant, ut fletu desiderium augerent, scienles
fidelibus, ut perviam Dei ambulantes, neepropter beatos esse, qui lugent, quoniam ipsi consolabun-
teutationcm dremonum, vel metum hominum aut tur [Matlh. v, 4). Sed muher cujus rei gratia fleret
curam pareutum a ccvpto itinerc dcviemus, quia manifestat, cum adjungit Quia tulcrunt Domi- :
inolioanlibus pra;minm promitlilur, scd perseve- num meum, et nescio ubiposuernnt cuin Hxc cum .
rautibus datur. Allcgoricc a'!tem tenebrse erant in dixisset conversa relrorsum, vidit Jesum slantem,
corde hujus sacratissimaemulieris, cumad Domini et ncsciebat quia Jesus est [Joan. xx, 13 14). Recte
venit monumentum quia resurrectionis ejus ig-
: ut Dominum mereretur videre, convcrsa retrorsum
nara, viveutem inter mortuos requirebat. Tunc dicitur ;
qui enim retrorsum converhtur, iUuc ocu-
vero in ejus mente sol orlus est, quando non so- Quasi enim re-
los dirigit ubi prius terga habebal.
lum resurrexisse vidit, sed etiam credidit, et vidit trorsum conversa est, quando duljitaUonis post-
laj)idcm sublatum a monumento. Et quia corpus pouens nebulas, Christi resurrectionem ex parte
Domininon invcnit, furatum credidit, atque festina credere ciepit. Cui tamen visionem sui Dominus
quod viderat discipulis nuntiavit. De hac veraciter ita suspendit, ut, quia amabat, sed eum resurre-
in Canticis canticorum voce Ecelesise dicitur : In xisse non credebat, illum et videret, ct non cogos-
lectulomco per noctem quxsivi qiiem diliqii. anima ceret. Unde evangelista : xstimans
llla, inquit,
tnea, quxsivi ilium el non inveni, suryam et cir- quia hortulanus ei,domine,situ suslu-
esset, dicit
cuibo civilatem, quscrens quem diligit anima mea. lisli eum, dicilo mihi ubi posuisti eum, el ego eum
Invenerunt me vigiles qui custodiunt civitatem. tollam [Joan. xx, 13). Habet enim vis amoris hoc
Nuni quem anima mca, vidistis ? et factum
diligit proprium, ut quem quisque multum amat, omnes
est cum pertramiissem illos, inveni quem diligit amare putet. Sed non iu toto litec mulier erravit,
anima mea. Tenebo illum, nec dimiltam, donec in- cum dominum hortulanum ajstimavit. Sicut enim
Iroducam eum in domumpatris mei, et in cubiculum hortulani ofiicium est uoxias herbas eradicare, ut
genitricis mex {Cant. ni, t-i). Cucurritnamque, ut bonse qua-que proflcere valeant ; ita Dominus Je-
diximus, hjec sacra muher, et venit adSimonem sus Cbristus de horto suo, id est de Ecclesia sua,
Petrum, et ad ahum discipulum quem dihgcbat quotidie vitia eradicat, ut virtutescrescere valeant.
Jesus, et dixit eis : Tulerunt Dominum meum de Cum vero sexus femineus fragilis sit ad onera fe-
monumento, et nescio ubi posueriint eum. At illi renda, luec propter amoris magnitudinem, leve et
currentes venerunt ad monumentum, et ita inve- possibile arbitrabatur, dicens Si tu sustulisti :
nerum sicut mulier dixerat. Aljierunt ergo disci- eum, mihi ubi posuisti eum, et ego eum tol-
dicito
puli reversi sunt ad semetipsos. Maria autem
et
'
lam. Dicit ei Jesus, Maria. Conversa iUa dicit :
stabat ad monumenturn forisplorans (Joan. xx, 2, Rabboni, quod dicitur Magister. Dicit ei Jesus :
3, 10, 11). Consideraudum est hoc looo, hujus mu- Nolime tangcre (Ibid.). Quia Dominus superius
lieris mentem quantus ymor Domini accenderat, mulierem communisexu eam appellavit, et cogni-
qufe, etiam discipuhs a monumento Domini rcce- tus non est vocavit eam proprio nomine, ut sal-
:
dentUjus.non discedebat. Et quia ab inquisitione temcognoscentem se cognosceret. Aitenim, Maria.
non cessavit, prima videre meruit. Plorabat ergo, Cum enim apud Dominum certus sitnumerus elec-
quia quem multum desiderabat non videbat. Plo- torum, magua graha illis datur, qui proprus no-
rabat. quia corpus Domini de monumento furatum minibus Deo noti esse manifestantur. Qualis erat
putabat. Dum vero fleret, inchnavit se, et prospe.xit Moyses cui dictum est Novi te ex nomine (Exod.
:
in monumento. Jam enim monumentum vacuum xxxui). Unde mulier postquam proprio nomine a
viderat, et Dominum furatum de monumento dis- Domino vocata est statim cognoscentem se recog-
:
cipuhs nuntiaveiat. Quid est quod iterum se incli- novii, dicens, Rabboni, quod dicilur Magister. Ha;c
nat, nisi quia itcrum videre desiderat ? Verbi gra- autcm inquiens, iUico corruit in terram, volens
tia, sicut aliquam rem amitUmus, quamvis
dum adorando pcdes ejus tenere, recognoscens eum,
huc iUucque sa;pius discurrendo quaeramus, ad il- vocata ab ipso ex nomine. Cui a Domino dicitur :
lum tamen ssepius loeum discurrimus et respici- Noli me tangere. Ubi nonestputandum quod post
mus, ubi eam posuisse memiuimus. Ita et ha3C resurrecUonem tactum renuerit feminarum cum :
sancta muher, quamvis huc illucque curreret cor- de duobus a monumento iUius recedentibus dic-
pus Domini quEerens ; anxia tamen de ejus absen- tum sit, quod accesseruntet tenueruntpedes ejus.
tia, monumentnm aspiciebat ubi eum
frequenter Sed ideo a suo contactu prohibuit, quoniam ejus
positum noverat. Undeetsi Dominum statim videre mcntem adhuc perfectam in fide non sensit quan- :
non mcruit, angelorum tamen visione privata non do Dominum viventem inter mor'.uos requirebat.
est. Nam vidit duos angjlos in albis sedentes, unum Quare autem ab ipsa se tangi noluerit, manifesta-
ad caput, et unum ad pedes ubi positum fuerat tur cum subditur :Nondum enim ascendi ad Pa-
corpus Jesu, Dicunt ei ilii Mulier, quid ploras ?
: trem meum [Joan. xx, 17), id est, quia me inter
Quem quxris ? [Joan. xui, 1d.) Interrogabant an- mortuos ut mortuum requiris, et nondum credis
gelinon ufqufprendi minuerent desiderium, sed nip aequalem Patri secundum divinitatem, Noli tne
ut augerent. Sic enim nos cum jiroplfir amissioncni latii/e?T. mentem Dominus ad Pa-
Inejus quippc
flemus, si quis causam lletus iuquirat, magis plo- trpin non asccndit, qui non credit eum wqualem
ratum accumulat Ita et ilh causam doloris intcr- essc Patri. Et quia beata IVIaria necdum perfecte di-
721 SERMONES QUINQUE. 722
vinitatis ejus potentiam cognoverat, prohibita est A hus, etafTectum devotionis augere, et spiritale gau-
tunc ne tangeret pedes ejus. Vadeautem ad fratres diumafferre consuevit.Merito siquidem tanti patris
meos, et dic eis : Ascendo acl patrem meum et memoriaj iidem fidfles congaudent ut illud pro-:
'patrem vestrwn, Deum meum el Deum vestruvi. pheticum imploatur Dicite justo quoniam bene
:
Venit autem Maria nuntians diacipulis quia vidi {Isa. ui, 10). Et item Memoriajusli cum laudibus
:
Dominum, et hxcmihi dixit (Ibid.). Clementissima {Prov. X, 7). Constat enim quod unumqueraque
namque Dei pietas, in hoe loco erga femineum sanctorum Christiana pietas tanto venerabiUus
genus declaratur. Quia enim per feminam mors colit, quanto celsius hunc aDee decoratum cogno-
mundo iUata fuerat, ne semper in opprobrium vcrit. Unde et istum patrem, divino quodam ins-
sexus femineus haberetur, per sexum femineum tinctu specialius aiiiat, ejusque memoriam dul-
voluit nuntiare viris gaudia Resurrectionis per ; cius recenset. Nimirum non nescia, quod illum
quem nuntiata fuerat Ac si dicere-
tristitia mortis. omnipotens Deus, inter summos et electos sanctse
tur : Decujus manu sumpsisti poculum mortis, ab Eoclesi£e Patres, mirum in modum provesit, et
ejus ore audire gaudia Resurrectionis. Etsicut per inter sanctee fidei fundatores, ac caelestis discipU-
beatam Mariam semper virginem qufe spes est nfe censores, insigniter subUmavit. Quippe, quem
imica mundi, paradisi portse nobis sunt apertte, et B sancti Spiritus charisma, tum miraculorum signis,
maledictio exclusa Eva? ita per beatam Mariam
; tum vu-tutum exercitu adornavit, ut cUgnus in
Magdalenam opprobrium feminci sexus deletum mundo appareret, per quem excelsioris orcUnis
est, et splendor nostrae Resurectionis in Dominica muUitudinem informaret. Inde est, quod et in hae
resurrectione exortus, ab ea propinatus est. Unde solemnitate, et in ahis sancto nomini ejus dicatis,
bene Maria interpretatur steUa maris. Quse inter- quoties iu anno, suis temporibus eveniunt tam ;
pretatio quamvis Dei genitrioi specialiter congruat, devote tamque libenter, et ex tantis partibus, ad
per cujus partum virgineum Sol justiti£e mundo ejus sacrosanctum tumulum tanti accurrunt. Nam
resplenduit, tamen et beatae Magdalente potest non quippe pagenses, verum eUam plebs urbana,
congruere, quae cum aromatibus veniens ad se- nobiUbus viris conserta, clericorum eUam honestis
pulcrum Domini, prima splendorem Dominicte quasi intlorata personis, Ifetabunda confluit, et
resurrectionis mundo nuntiavit. Et si discipuli commuue patrocinium devota requirit. Nam cjuasi
ideo apostoU vocati, quia missi sunt ab ipso ab parum essedesideriodevotorum Deusprospiceret,
preedicandum Evangelium omni creatuKe, nec si semel tantum in anno, solemnitatem ejusdem •
minus beata Maria Magdalene ab ipso Domino patris fideles coluissent existere causas prsestitit,
:
destinata est ad apostolos, quateiius dubielatem I
quibus et aUas solemnitates gaudio ChrisUano-
et increduUtatem sua; Resurrectionis, ab Ulorum rum adaugeret (12.3). De sancta videlicet Olius
cordibus removeret. Te ergo supplices, qusesumus, translatione, nec non et tumulatione, quas divini-
Domine, ut qui UU tUce misericordije tantam con- tus esse dispositas, multa signorum documenta
tulisti gratiam, nobisipsiuspropitiari digneris me- produnt. Quo videUcetin loco tanta, ut ita dixerim
ritis, quatenus qui nostrorum obruti sarcina pec- tam mira miracula, et in Scriptura referuntur
catorum, non valemus obtinere veniam, ipsius pio gesta, et sub oculis patrata cUgnoscuntur ut ipso-
sutfragante patrocinio quM tibi devote, imo spe- rum fulgor etiam quosque remotos ad ejus reve-
cialiter servivit, in sceculo, uuncque cum angeUs rentiam excitare potuerit. Quce, licet instante jam
charitatis perfruens gloria triumphat in ccelo, soU- tempore Antichristi, c«ji<s faciem, ut scriptum est,
to charitatis radians fulgore omnium criminum pnecedet egestas [Job. xli, 13), cessare videantur;
exuat labe, atque supernam suo precatu ducat ad prtestanUor tamen sanitas animae semper ejus
patriam, quo laureati ipsius consortes efBciamur meriUs obtenta praebetur. Cessare autem divina
gloriaj, te annuente qui vivis, etc. miracula, vel ibi, vel aUas, nostrorum enormitas
SERMO III.
peccaminum facit qui post revelatam Christi
:
graUam retro sumus conversi.
DE SANCTO BENEDICTO ABBAIE.
Dc ipso quippeDomino JesuChristroperhibetur,
(r22)FestivabeatissimiBenedictisoIemnitas,Chri- quiapropterobcsecationem infidelis popuU, nuUam
sto Domino propitiante refulget,quce Udehum cordi- inCaphainaumpotueritpatrarevirtutuem(iI/a?'c.Yi,
B.
{i-2i)J^estiva Benedicli solemnitas. Sermoaem tiffi sectator insuperabilis, ita ecclesiarum existens
hunc Odonis esse, sicut sunt et prrecedentes
santi instauratorinflexibilis, nequaquampassus umbra-
de sancto Petro et Maria .Magdalena, testatur Ay- ticum monachos gestantes habitum absque aUqua
moinus libro secundo de .Miracuhs sancti Benedic- altcrius aberrare doctrina, ccenobium Floriacense
ti, cap. 4. cum ait : Ipse tainen, videUcet sanctus insigne reliquiis oorporis piissimi l'atris monaoho-
Odo, eo sermone, quem in ejusdem Palris laude rum Renedicti, eorrigeudum sancto Odoni
trailidit
ac honore facundissima ilictavit eloquentia, me- abbati monasterii Cluniacensis. Gloriosus autcm
morateumdem coenobitarum iegislatorem suis tem- abbas locum prredictum, ut in gestis ipsius legi-
poribus multis miraculorum radiasse siguis.» Pro- tur, sibi a sancto Benedicto adoptatum reUgiosis-
nuntiavit autem illum, dum saneti Benecdicti Flo- sime ordinans, UbeUum Regulce cjusdem Patris
riacensi:i cosnobium regeret, in quod et ipse primus primus oidem loco intulit. »
Regulam Iiujussancti Patris iutulit, ut aperto docet (123) De sancta illius /?-C!)?.stah'o«e.MuIti transla-
Asso Ubro u lUistoriie sancU Uerchorii abbatis his Uonis corporis sanctiBenedicU a Cassino Floriacum
verbis «Sed rex prudentissimus Rodulfusj, ad de-
: ( memiuiTunt, et plerique eUam hisloriam integram
coranda jura sibi a Deo coUaU regiminis, ut justi- scripserunt. Videnda BicUotheca Floriacensis.
723 S. ODONIS ABBA.TIS CLUNIACENSIS II. 724
5). Nos ergo non suraus digni, ul illo favore san- A cripserunt : sed magis ut assertores ejus sancita
ctus iste patei' nos foveat, aul oonsolari (liirue- conlirmeiit. .Nciiiic euim abs re sanctus iste .Mnysi
tui',quo sibi placitos alumnos lajtilioare cousuo- conparatur, quani.loquidem, non pauca magualia
vit.Hoc soluui quippe magnum nobis debet vi- pene simiUter, ab utrisque geruatur.
deri, quod talibu^ prajstat, ut ejus sanctiE solcm- Mysterii itaque majestate scparata, qua sub
nitati possimus interesso, et de spe misericordiie Moyse, omnia in /igura contingebunt (I Cor. x, 11),
ejus gaudere. Noc miuor est cjus potentia vel pietas de cfBlero multa reperies, quie similia, tanquam
quam miraoula Irequentaret. Scd uimirum
si sub uuo spiritu gesla, noster iste patravit. El hoc
necesse ut per omnem Ecolesiam cessanti-
est, equidem privilegium utrisque est commune, quod
bus signis, manifestetur qui sint illi qui universa- ambo sunt legislatores. llle querelas Hebrffiorum
lem fidem, propter prassentia miracula, vel qui turbas de ./Egypto exire suasit; iste vero, quasi
propter futuraui Ijeatiludinem, colunt. Quin et de genuiuis carnalium desideriorum lencbris mul-
imminentejaiu terribili judicio, sequaces .Vntichisli
tas e\ populo acqiiisitionis calervas suo ducatu
signa polius faoient, ut coram eis qui voluntarie abstractas, ad terram viventium iutroducit. Ille
peccant, ut scriptum est, offendicutum pouatur mare Uubrum divisit iste post Petrum, inusitato ;
{Ezech. III, 20). Necdum tamen eadem miracula b miraculo, discipulum equidem super aquas cur-
penitus adhuc desuut, quouiam et ad sacro- rere feeit. Dum plaue in utroque faclo licjueat
sanctum ejusdem patris sepulcrum, ct in aliis rerum obstare natjram videris quid horum prje- ;
beat.e ejus mcmori;e, locis, liajc etiam lieri non cellat: utrum vel a-quale sit, aquas divisisse, aut
iguoramus. super eas sicco vcstigio cucurrisse. IUe in exus-
Signorum sane inquisitoribus,qui unumquemque tis arvis, aquam sitienti populo de petra produxit
patrem sanctum, vcl potentem, vel impotentein, (Nuin. XX, 10); iste de sicca riipe, fontem usibus
et raritate vel multiphcitatc eorumdcm signorum moiiachorum elicuit, hodieque in rivum fluit. Ille
arbitranlur, iUa Uominica cxprojiatio considerau- briitos mores Jud;eoi'um, quos incredulos vocat
da est, qua dicit Generatio mala et adullera
: ct rebcUes, virga legis coercuit ; iste monachorum
signum quxrit [Matlh. xii, 39). Et illa prmcouis gregem, sicut voluntarie auditu auris obedieu-
ipsius, exprobrando dicenUs, Judei signa pelunt tem, quasi una persoua, propter unum cor allo-
(I C.or. II, 22) quos alias beo odil)iles (lioui. i, 30),
: quens, filium uominat, et suavijugo Christi sup-
non tacet. Herodes autem, qui, ut soriptiim est, pouit.
cupiebat aliquod signuin ab eo ivVto-e (L«c. Mulla dici pncterea possent, quibus istarum per-
xxiii,
8), nec in modioo quidem ejus responsionem sonarum cuuvenientia patuisset. Et hunc quidem
p
dignus fuit audire. Centurionis autem fidem omui beatissimum patrem legislatio specialiter Moysi
Israeliprcetuiit (il/a<i/i. viii, 13): qui ad servi cu- comparat. Sed magnitudo virtutum, atque signo-
rationem solam ejus jussionem sufRcere iion du- rum, quibusque etiam exoeileutissimis viris, con-
bitavit. Haec exterius inseri, suficere non duliita- sertuui nihiloiuinus ostendit. Sicut ille mirabilis
vit. Hffic exterius inseri, quorumdam tepiditas papa videlicet Gregorius aslruit,
:'jus vitte relator,
esigit, quorum devotio cessautibus siguis friges- qui assignanter ex quibusdam factis, ipsum ali-
cit.Porro eidem beatissimo patri, sua praeroga- quibus nominatim expressis coaequat, dicens inter
tiva admodum sufiicit qui tautopere fiilgoris: cajtera Nam in aqua ex petra producta, Moysen
:
;
emicat, ut etiam remotissimos totius Christiani- in fcrro vero, quoil ex profundo aquae rediit, Eli-
tas sinus radiis suse beatidudinis illiistret. Nec s:eum. In aqute itinere, Petrum. In corvi obe-
monachorum cohortes ubiqiie terrarum diffusge, dientia, Eliam. lu luclu autem mortis inimici,
tantam ejus celsitudinem ignorant : qui sanctam David video et perpendo. Vir iste spiritu justorum
ipsius institutionem prre caeteris scctantur. Ita ut omnium plenus fuit. Qui et in dono propheliie, et
etiam in ipsorum Palrum ccenobiis, qui norman in dignoscendis hominum cogitationibus, atque
sancti proposili fuleliter ac religiose piomulga- in secretum agnitioue judiciorum, valde eum pers-
runt, hanc proprii clientes eorum malint pro- picacem fiiisse nou tacet. Postremo, quod inter
fiteri.Non immerito arbitrantes, quod hunc spe- plurima superni njunens charismata, apprime
cialiter, tanquam alterum Moysen Deus pree- disertus fuerit et quod monachorum regulam,
;
destinaverit, per quem monasticas legis decreta sermone luculento, et discretione prsecipua scrip-
sanciret. serit, Iffitabundis auribus eoruui uarrat. Lretabuu-
Fueruut quidam alii, sieut jaui dictum est, ejus- dis, inquam, grande gaudium quibusque
qiiia
dem sanctte institutionis decretores ;
sed tanquam sanum quod eis superna
sapientibus hoc affeit :
Moysi, huic quoque dicatur Novi te ex nonnne. : providentia, talem ac tantum ducem, ac praBcep-
Iste est, qui in hao ccelesti disciplina placidus ef- torem constituit, quem ad promulgandam coeles-
fu.sit : nam aute Moysen, sacrificiorum ciBremouiae, tisdisciplinae legem, dignum et idoneum totus
et circumcisionis ritus frequentissimo viguitiisu: muudus agnoscat.Gaudent ergo, etquasiprfevium
qui tamen speciahter pereumdein Moysen incul sequentes, de ejiis nutupen(leut,et cordis aciem in
catus est (Exod. xxxv, 12 Exod.xn,
; Gen. vni, 20 ;
eum defigunt. Gaudent, quiaperejus magisteiium,
3). Sic ergo ethuic beatissimo legislatori non proe- tirocinium surt asciti. Sperant
lul ccelestis militise
judicent ahi Patres, qui sauctEe regula; munia des- sub ej us ducatumLlitaiites,ad superni i-egispalatium
723 SERMONES QUINQUE 726
intromitti. Et quotl suis meritis Dequaquam prae- A gni, gaudeamus. Etquamvis non sit nobis os ape-
sumunt, ejusdem sui ducis iatercessione adipisci rire prte eonfusione, tamen illud Mosaicum unus-
conlidunt. Ad hanc itaque lucernam, quasi in ca- quisque uostrum eidem dicat Scio, quia iniseri-
:
liginoso vitiB hujus stadio micantem, subinde re- cors es, Domine (Psal. xxxv, 8). Cum metu et spe
spiciunt, el in ipsa vident quo gressum operis pnestolantes, utrum sicut regibus consuetudo est,
tendant. Lucerna est igitur heatissimus Benedi- ut in suis nataUtiis reos absolvant; sic iste prin-
ctus. Lucerna,inquam,ad hoc super candelabrum ceps Dei propter gaudium suae sauctffi solemniia-
posita, utardeas et lucens, sicut de suo prajcur- tis,vincula nostra relaxet. Siquidem et iUud occur-
sore Veritas attestatur, omnibus qui in domo Dei ritmemorise, quod inter pretiosa filiorum Israel
sunt, resplendeat {Matth. v, i3 Joan. v, 35). An
; muuera, chani pilos caprarum {Exod. xxv, 4)
pt iste superno amore non vehementer arsit ? An quidam de^ulerunt. Et quia per illos peecatorum
et iste, cum verbo et opere, tum signorum splen- confessio designatur, saUem vel hoc unum offera-
dore non reluxit? Est igitur lucerna sed quaUter mus. Verum si deest aurum sapientiai, siargentum
eumdem prceceptorem suum, imo et dominum rite laudantis eloquii, si diversarum virtutum
legiones monachorum decentius appellabunt ^Do- gemmaj, prostremo si castitaUs byssus miseris
mmum, inquam, siquidem et Ehas dictus est do- b abest, vel praedictos caprarum pilos offeramus,
minus Ehsaei. Ergo pietatis affectu vocetur lu- quia forte et ipsi cum veraci confessione place-
cerna. Sed quasi parum est, vocetur etiam steUa. bunt. Veraci sciUcef, quia quem adliuc es consen-
Non tamen quaUscunque sed taUs, quse erudiens
. su peccare delectat falsum est, quod de prarte- ;
muJtos ad justitiam, refulgeat, juxta iUud Danie- ritis vere poeniteat. Ut autem quiddam de humano
Us, in perpetuas eeternitates. Vocetur etiam sol, usu loquamur, si quando paterfamilias, post fem-
quia fulgebit sicut sol eum justis, et nunc in Ee- pus, domum suam revertitur, omnis famiUa solet
clesia, et tunc in regno patris eorum. Vocetur adgaudere cum quidem et catelU exsiUentes, :
etiam angelus, quia legem requirunt ex ore ejus. quodam gestu membrorum se monstrant lajtari.
Postremo videaut et gaudeant, quam proprie vo- Quapropter et nos, Ucet jumentis insipientibus
cetur Benedictus, quem Deus adeo benedixit in merito simus comparandi, tamen si ob isUus ho-
omni benedictione spirituali. Et per quem tanti norem solemnitatis, quae eumdem nostrum Domi-
benedictionem h;ereditate possidebunt. num nobis quodammodo repreesentaf, gavisi fue-
Fateor enim, quod ejusdem patris dilectoribus rimus vel micas misericordise ejus sperare quasi
;
adeo placet taUvocabulo censeri,quod solet maxi- catuli sub n ensa poterimus. Et hoc non ex nobis,
me post divinum nomen, more Christiano versari. ^ sed ex bonitate evangeUci regis qui ctecos et clau-
Quisenim pie loquens, aut Beaedictum, aut bene- dos ad convivium suum dignafus est asciscere
dictionem suli quolibet obtentu non dicat? Caete- (Luc. XIV, 13). Bene ergo nobiscum agitur, quod
rum laudes ejus resonare, talibus utcunque con- idem paterfamiUas nos suissolemniisinferessenon
grueret, qui juxla .\postohim sciunt, quse est spes dedignatur. quaati sunt etiam in remotissimis
vocationis Dei{Ephes. i, 18). VideUcet et ilUus vo- trans maria regionibus, qui tantopere gauderent
caUouis, qua non solum cum aUis Christianis si eis vel semelad ejussacrumtumulum accedendi
communiter ad fidem vocati sunt, sed eham ad possibiUtas esset Unde etiam considerandum est 1
subeundum celsiorem gradum, per eumdem pa- quid a Deo aobis donatum sit. Ne forte si ejus
trem institutum, qui in vacuum gratiam hanc ae- praeseufiam minus reverenter senserimus, aut in-
quaquam accipiunt, sed qufe a Deo donata sunt fecto corde, quod absit, in conspecfu ejus vacui
(II Cor. VI, ij, Dorunt. De quibus, propter cor et venerimus, dicaf ipse propheUcum illud Non est :
animam unam, sub unius populi vocabulo Deus anima mea ad populum istum {Ista. xv, 1) et item ; :
dicit : Obauditu oris obaudiunt mihi, quem nimi- Propees tu ori eorum, et longe a renibus eorum
rum in sanctis ejus laudare jubemur {Psal. xvii, {Jer. sii, 2). Propterea cum ad exemplum evange-
45 ; r.L, 1). Sed quales eum laudare debeant, Scri- hci ilUus regis intraverif, ut videat solemnizantes,
ptura non tacet, dicens ad ipsos Qui timetis Do- tanquam discumbenfes (nam cum spirifu Dei ple-
:
minum laudate eum ; et item Laudabunt Domi- : nus sit, nihU est in creaturis Dei quod eum latere
num qui quxrunt eum {Psal. xxi, 24, 25;. Quo possity, quisque nostrum procuret, ne forte [later-
contra Non esl, inquit, speciosa laus in ore pec-
: nos ejus ocutos cordis amictu vel corporis offen-
catoris {Eccli. sv, 9). Quid ergo de nobis censen- dat. Nam, ut ipse dicit Omnis exaltatio genus :
dum est, qui supra modum peceatores sumus, et est superbiw, per quam maxime quisque sit abo-
laudes ejus attentare prfesuminus? Sed divinae minabitif:, uf scriptum esf, apud Dominum [Deut.
pietatis divitias atteadentes, de ejusdem indulgen- XXII, 5). .Meminerimus tamen, quia ad supernum
tissimi patroni misericordia prcesumimus. judicem, vel ad senafores ccEli placandos, rccogi-
Denique eadem Scriptura, quae in persona justo- taUo seu confessio peccati speciahter prosit juxta :
rum dicit : Laudent eum cceli, mox subjungit, et iUud Nar)'a si quid habes, ut justificeris {Isa.
:
ne peccatores desperarent.
terra {Psal. lxvui. 35) : xxui, 26). Iniquilatem meam, inquit, ego agnosco.
.Nam adeo misericordiam suam Deus multipUcat, Et ideo quasi securus postulat Averte faciem
:
ut non sohim homines, sed etiam jumenta salvet. tuam a peccatis meis (Psal. l, 11). Quisquis vero
Ergo et nos, de ejusdem patris laude, licet indi- aostrum vult sui meriti faciem coatemplari, ne-
727 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 728
cesse habet ut in hoc. speculum intendat,id est, ut A pluribus innotesceret et non solum apud l.atinos'
;
ejusdem beatissimi confessoris actus sollicitus sed etiam apud Grrecos notissima foret. Nec illud
perpendat. Inspectis etenim, prout nostra parvitas prBBtereat quod omnimodis gaudendum nobis est,
est, illius gestis, vel quantum nos in imo, vel hunc tantum splendorem in hanc nostram occi-
quantum ipse in sul)lime sit, animadvertere potc- duam rcgioncm venire, divino nntu donatum esse.
rimus. llinc de quolibct pivnitcnte scriptum est :
Nec abs re crediraus contigisse quod '^lientem uni-
Respiciet homincs, id est, sanctos, et dicet : Pec- ce dilectum, beatum videlicet .Maurum, has in par-
cavi [Job \xxm, 27).Quoniam ad illorum specio- tes adhuc vivens direxerit, et demum se transferri
silatcm considerat quantum se deformem atten- voluerit. Forte enim, cum Sancta mens ejus adeo
dat. Qua3 utilas autem dc cadem confessione pro- dilatata esset, ut omnem mundum simul conspi-
veniat, ibidem signalum est, cum dicitur : Liberc- ceret : hunc locum, sibi quodam occulto consilio
7nus euni de superbia, et cie his quas fecit, ul non specialiter delogit. Viderit erjio quisquis est, cui
eal in perditionem (Ibid., 17). At vero quia Scri- locus tam multis usquequaque tantum desiderabi-
ptura jubet : Sancius enim dies Domini est, nolite lis non negatur : quanti habendus sit, quantaque
conlrislari [U Esdr. vui, 10); quod cx nobis vel revereutia excolendus. Pondus quippe cujiisliliet
iu nobis triste est omittamus et quasi nobiscum B reatus, non solum ex intcllectu gercntis, vel tein-
:
sit hodie sponsus, gaudere prtesumamus. Munus pore, sed etiam ex loco solet pensari. Hinc euiiii
vero nostras confessionis, velut ante pedes pater- velut a majori exproljratione, contra impliim vo.x
nae pietatis offerentes, nostrum posse in ejus laude divina qucritur, dicens : In terra sanctorum ini-
et admiratione, totum sublevemus. Ejus vero lau- que gessit, et non videbil gloriam Domini {tsa.
des, quisque tanto celsiori voce clamet quanto XXVI, 10) ; et item : Dilectus meus in domo niea
hunc ardentius amat, vel ejus ritam perspicacius male operatus est (Jer. xi, 15). Alioquin, quem
pensat, qua? nimirum a sui primordio, tota admi- pr;esentia tanli patris ad sui reverentiam uon tlc-
ratione dignissima est. Nam quam magnificum ctit, spiritum Jud:« videtur participare. Cujus du-
iUud est, quod paternas, ut fertur, eo deserente ritiam, nec visio, nec loculio,nec
convivium ipsius
opes, admodum domicilium sibi Spiritus sanctus, Domini emoUivit. Inspiciamus ergo, quid a Dco
in ejus saero pectusculo eollocaveral, qui esse donatum est nobis, et ablatam gratiamnullatenus
philosophorum inania studia adhuc lenerrimus invacuum recipiamur. Tantus fulgor, cfecitatem
cognovit; qui grandfevo animo jam tunc eremi mcntis nostrtB LUuminet, Tanta pietas, duritiam
vastitatem subire ausus est.Quodnec ipse quidem emoUiat. Tam potens mediciua, vulaera nostra
Martinus, toto orbe mirabilis, fecisse refertur. Et sanet. Si enim adhuc puerulus ita capisterium re-
q
quia jugum non solum ab adolescentia, sed etiam paravit, ut nec scissura quidein appareret ; nos,
ab ipsa infantia portavit [Jer. iii, 2o), ut ibidein qui vasa ad honorem in domo Dei per gratiain
Jeremias prosequitm", in illo ccelesti capitolio sin- vocah sumus, "iUia multas peccatorum scissuras
gulariter sedebit. Nec sinedivino
moderamine ge- incurrimus, per eumdem medicum qui jam suo
stum qnod aculeos tentationis in
fuisse constat, regi sociatus est, reparari poterimus.Si nigredo
sese tam vahdos, ibidem expertus est. Sicut enim scelorum nos decoloravit, non simus ut .Ethiopes,
dux bonorum Petrus, primo sibi ostensus. est tunc qui uoii mutant pellem suam sed ad ejus manum ;
Dominico gregi prfelatus; sic iste princeps Dei tan- recurrentes, annonam misericordiae, sicut iUe cor-
torum millibus monachorum pr;eferendus, opor- vus, ab co requiramus. Si etiam inter injuriosos
tuit ut proprio discrimine probaret,qualiter subdi- merito computandi sumus, illum tamen aUectum,
tis misereri debuisset. Quia tamen primo certami- quo pro se odiente flevit, ab ipso reposcamus. Ne-
nis impetnm fortiter tale quid deinceps
devicit, que enim supplices, quamvis iudignos, aversabi-
nunquam sensit. Quam
obechenter sane, et quam tur, qui pro perseverante in malitia lugebat. Gaii-
disertc privalo bono quisque debeat commnne bo- deamusergo, et erga Dominum nostrum, quo
num praeferre, hic spiritahs disciplinae magister in valemus adnisu dilectionis affectum exhibeamus.
hoc suo facto demonstrat- Quod mox ut expetitus ^
iNam idcirco dimissa sunt Mariie peccata mul-
est, dilectam sohtudinem se vineeas deseruit, et ta,quia dilexit multum (Luc. vii, 47).
voto supplicum satisfecit. Quoniam vero sancta Cwterum ad laudes ejusdem principis Dei sem-
atque admiranda ejus gesta in promptu habentur, per, juxta Psalmistam, adjicere, cuiquam deside-
nos intenm taccamus de ilhs. Hoc tamen ad ipsius randum est. Sed nos affectum quidem exhi-
honorificentiam referamu.s, quod non ahus quili- bere possumus, perfectionem vero tantfe rei
bet ex magistris Ecclesise vitam tanti patris diges- nequaquam explere Quapropter ea-
sufficimus
sit,quaminsignis iUe disertissimus papa (Iregorius, sdem illius laudes non una vox , non una ,
qui tolum quod scripsit, quasi aurum refulget. congregatio, neque una urbs vel provincia pro-
Divinitus eniui dispositum est, ut cum isdem ex- clamat sed ubicuncjue sancta Ecclesia diliundi-
;
ceUentissimus legislator in C(eteris modis sit a Deo tur, per tribus, per nahones, per hnguas, laus Be-
decoratus, etiam hinc majori anctoritate tam ipsi nedicti frequentatur. Si enim in mullitudine popu-
quam legislalio ejus roboretur, quod eamdem vi- tidignitas regis es<(Proy.xiv,28), ut ait Salomon,
tam summus aposlohcns sedis pontifex ordinavit. qiiantum putamiis esse dignitatem istius regis,
Quffi scijicct vita, etiam ex occasione Diaiogi ejus, qucm tam numerosus prosequitur exercitus moaa-
•••»»>
; :
729 SERMONES QUINQUE. 730
chorum ? Quis unqaam
rcx aut imperafor in tan- sione quidam quasi flde vacillant, quidam insuper
tis raundi partibus imperavit, aut ex tam diversis stulti incendium non represserit do-
garriunt, cur ;
nationibus sibi tantas legiones oonduxit, quantas lor qui de priori adustione contigerat, nobis reno-
videlicet iste, cujuslibet sexus et ivtatis in Christi vatus est, et ob hoc exigitis, ut qufedam quasi
militia, volunlarie juratas disponit ? Quem quasi siceia verborum vobis conflciatur, quae moerenti-
praesentem intuentes, et vexilkim institutionis se- bus propinetur, et illis aliquatenus succenseat.
quentes, diaboUcas acies Tiriliter infringuut. Qui- Quod quidem ego diu cunctatus refugi. Martinus
bus ilhic propheticura coaptatur, ejumt oculi tui, etenim, cujus obsequio debetiste sermo famulari,
vidcnles prxceptorem luum (fsa. xxx, 20). Deni- major est quam dici qucat. Quem, sicut de eo per-
que tidelis opinio est, quod unusquisque sancto- hibetur, usquequaque Deus mirificans, efiam in
rum cum illis surget in regeneratione, quos Do- hoc glorilicat, quod omuis qui de illo et prosaice
mino acquisivit. Cum igitur universi hujusce ins- et metrice, sive etiam rhythmice scripserunt, et
titutionis ejus sequaces, in unum coacti fuerint sancti et periti fuisse, et dulci admodum atque
quale signum apostolatus Benedicto tunc ille co- compto eloquio noscuntur, quse pertulerunt edi-
piosus exercitus seipsum exhibebit? qu.li gau- disse.Et nimirum, nisi jubentium auctoritas et
U
dio tunc ille tripudiabit, qui sese illis cohortibus rei neccssifiis urgeret. inconsequens videretur, ut
immiscere potuerit ! Nunc omnes, vel loco vel is, qui de homine et nihil habef, et parum, id
atlectu vicini, in eum cordis intuitum dirigant. tentare prcesumeret. Sed ad spem communem cor-
Omnia enim omnibus factus est. Habet enim pueri dis oculos reducens, spero, quoniam Chrisfus, qui
formam in puero quam sequantur ut quoniam ;
benedicit pusillis et majoribus, non desereret hoc
ad exemplum Isaac Deo obliti sunt, primordia sua quod obedientia conatur obsequens imperio cha-
caveant fermentare. Ac deinceps quique per eeta- ritatis. Nam ipse volat supcr pennas venforum,
tum sucjessiones sint perfecti sensu ut a paterna ;
excellens omnem contemplationem angelorum:
non degenerent. Ne forte si ab
sui nutritii pietate ipse descendit ad inferiora terrfe, lactescens tene-
gradu ceciderint, gravius elidantur.
excellentiori ritudincm parvulorum. Ipse facit ut animalia vo-
Sed et nos quicunque dehquimus, nulio modo ab lent sequentibus rotis, ipse ut slelho brachiis ni-
speranda clementia deficiamus quia vivens et ;
tens morefurin ajdifjus regis. Et cui patriarchae vel
post obitum mortu's suscitavit, confracta restau- prophelJB cecinerunt, ejus laudes Hebrfeorum pue-
ravit, desperata curavit. ri clamaverunf. Ut ergo dedit excellentcs viros, qui
Et quamvis non fecerimus ejus voluntatem, Do- mandatas excubias ducentes in laudem beati Mar-
minum tamen invocemus eum, etsint oculi nostri q tini multo nobihter scriberent; ita infirmis prses-
in manibus ejus intendenfes, donec ipse suos at- tare dignetur, ut saltem velut canes modicum
tollat super nos, et misereatur nostri. Sit nobis quid pro ejus zelo delatrent.
semper Benedictus in corde, Benedietus in ore, Quando [quo] primo igitur tant;ecalamitatis ru-
Benedictus actu, quatenus si qua virtus, si qua mor, remotiores quasque provincias
et vicinas el
laus disciplinse, ut illud apostolicum imitantes, derepente pervolavit, ingens moeror et luctus om-
qu;e vidimus iniUo, et audivimus in illo, et audi- nium corda perstrinxit, ita ut, sicut nobis relatum
vimus ab iUo, sectemur, ut nobiscum sit Deus esf, non solum quilibet rusUcani, qui beatum
pacis per ipsum, in sfecula sa>culorum. Amen. virum quasi peculiarius dili"ere consueverunt, sed
SERMO
IV. et optimates quique lacrymati, quin eUam et re-
DE CDMBISTIO.NE BASILICjE BEATI MARTIXl. ges fuisse dicantur. Quibus equidem vim do-
Exigitis,domini mci, divites inopem, eloquentes loris hoc maxime exaggerabat, quod eadem do-
elinguem. Nam
quia nuper basilicam (124) domni mus ante non multos annos combusta fuerat (12b)
nostri Martini flamma denuo voravit, et hac occa- et nunc multo sumptu, multaque suorum indu-
(f24) Basilicam domni Martini flamma denuo nicfe 994, ecclesia beati Martini iterum concremata
voranit. Non semel, sedpluries ecclesia sancti Mar- D est uua oum castro ab orientc, a flne sancfi Hilarii
tini combusta fuit ante m. annum. Prirao, tempore usque ad sanctam Mariam Pauperculam, a meri-
Clotharii regis, per Wilicliarium conjugemque diea porta sancti Pefrutionis usque ad l.igerim. »
ejus, uti scribit Gregorius Turonensis, \\h. iv Non in hac autem, neque in seounda, sed in tertia
Histor, Franc. cap. 20, et lihro x. cap. ult. Se- combusfione, quas coutigit anno 903 sermonem
cundo per Norfmannos, anno 8o.3, sicut referunt huno ab Odone dictum, et tempus ipsuni quo cla-
annales incerfi auctoris. his verbis " Anuo 833 ruif, ct verba qua; statim sequuntur, nempe, quod
:
Norfmanni per LiKerim tluvium venientes Turo- eadern domus ante non multos annos combusla
num Gallise civitatem praedanfur, et infer aUas fuerat, aperte demonstrant.
aetles ecclesiam quoque saucti Martini confessoris (l2o) Etnunc multo sumptu, jnultac/ue suorum
nemine rosistenfe, succendunt." Quibus concordat induMria reparata. Primam basilicse sancU Mar-
et Sigebertus Gemblacensis monachus in Chro- tiui comlnistionem restauravit Euphronius archi-
nico. Terfio rursus per eosdem Norlmannos anno episcopus, illamque sfanno texit, opitulanfe rege
(^hrisfi 90.3, quemadmodum testatur Historia do- Clothario, sicut dicit (iregorius Turon. lib. iv.
minorum Ambaziensium, dum ait « Morfuo cap. 20, et lib. x, cap. ult. Secundara ipsi canonici
:
Odone rege, qui x annis regnavit, in vii anno sancti Martini, qua potueruuf industiia et excel-
post cjus obifum ab Erifh ef Bafhet Nortmannis ci- lentia reparaverunt, ut hio docef sauofiis Odo. Pro
vitas turonis succensa est, ecclesiaque beati Martini terfia resarcienda, pecuniis jam dcfioienlibus, ad
cum toto oastro, atque cum xxviu ecclesiis. » Adcfousum llispanioB regem reoursum est, ut
Quarto denique, sicut habet .\non3'mus, Majoris patet ex ipsius Adefonsi lifferis anno 906 datis,
Monasteru monachus « Anuo Incarnationis Domi-
: quae beniguitati Joannis Massoni Papirii fratris de-
731 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 732
stria tandem reparata pulchrius videbatur. Multo A niinc Pario candidus, nunc quoque prasino vi-
enim dccentias nuuc, ciuaiu antc illaiu comlju- ridis varium et satis pulchrum schema praefere-
stioncm fuerit, compta rcnitebat, lougc tamen in- bat, et foris aureolis sapphirinis, atque musivis
ferius quam priscis temporibus, quia nune [tunc] fulgebat Sed et tectum slagneis [stan-
lapillis.
ct crustulis marmoreis intus obducta erat. Nam neis] (126) tabuUs erat opertum. De iis quae-
interdum Protonisso marmore paries rubicuudus, dam adhuc indicia sunt, et quosdam grandae-
bitfB, sichabent : « In Dei nomine Adefonsus pro rium difflnitum direxerimus vobis per illos pac-
Christi nutu, atque potentia Hispani;e rex, Chris- tum nou enim minuere, sed augerc et locuple-
;
tianissimo irrefii. cultonlms lumuliljeati confcs-
ct tare causam ecclesi;H vestr;e uitimur. lusuper et
soris C.hristi .Martlni Turoucnsis ecclcsi;e. in Chris- munera in adminiculum fahric;* conamur per
to, ct per Cluistnui. feternaui salutem. l.itteras fratres vestros vobis possidere. Quod si placuerit,
sanctitudinis vcstr;e, quas per mansioncm, es remittemus eam sanam [per] ditatos fratres, et ob
datum fdeferri procurastis ad ejfregium pontili- fastidium locupletcitos. Sane optamus vestram be-
cem apostoIic;e Jacobi sedis archiepiscopum Sisi- niguolentiam, ut quidquul cousenptum habetis de
nandum postquam eas ille gratiose suscepit, ct
: quiB in ecclesia vestra post obitum
virlutibiis
;ivide percurrens usque ad saucli Martini. gratia etmerito ipsius Deo annuente
nostram clementiam
destinare solerter non pepercit, recitatis qi:oque factaesunt, nobisdirigere non gravemini. Quoniam
vestris apicibus, de sospitate vestra gavisi sumus: B tamen nosde mirabilibus ejus habemus cousciip-
de Nortmanuorum autcm audacia, qui domum
tum, qiia' in vita ipsius usque ad obitum mystice
beati .Martini incenderunt, suffoderunt, ac ejus peracta sint nos quoque multorum virorum il-
:
pascua depascuerunt, dolor exinde impatiensnos- fustrium vilam, virtutes, et mirabilia utpote eme-
tro infixus est pectore. Sed quia certum est pro retensum j evidenter ac sapienter conscriptas ha-
oontemptu divinorum pricceptorum, et transgres- bemus, quae ut remoror in Archivis vestris non
sioue maudatorum, Jud;eam, et Jerusalem perni- habentur. Quod si voliisutilitas fuerit, dirigere eas
ciem sustinuisse pressurarum. ac domum Dei, le- procurabimus. Dc ca>tero quod conqua-ritis cujus
gemque divinam a multis slirpis viciljus esse•]- Apostoli tumulus hic penes nos habetur, cerhssi-
captam atque succensam. Sed quoniam non in fi- me pernoscite Jacobi apostoli Zebedei. Bouargis,
nem irascitur Domiuus, a Jesu sacerdote maguo, qui ab Herode decohalus est, sepulcrum habemus
et Zorobabel, et Esdra, et .Nehemia, in melius pro in archis Marmaricis, provincia Gal;eci;v. Manu
Dei jussu omues ruin;e fuerunt contract.e, ac do- enim Domini gubernante, ut mult;e veridic.e con-
mus Dei restaurata. llnde confidimus in merito et tinent histori», usque ibidem per ratem corpus
interventu saneti Martini, qui vobis domum suam e.jus perlatum est atque sepultum. Cujus sepul-
spiravit munire et instaurare, ut ultra non oculus crum multis claret hactenus mirabilibus, lacinau-
[conculeet] eam superbus,neccontaminetpollutus. tur dfemones, cajcis reilditur lumen, claudis
-[-
De mirabilibus quoque quse penes vos gesta sunt, gressus, surdis auditus, mutiseloquium, multisque
ut vestra narrat seedula, qu;e hodie agit Dominus et aliis mirabilibus, quascognovimus, et vidimus,
in vestra ecclesia, loqui niutos, solvi colligatos, C et pontihces, et cleri ipsius narraverunt nobis.
audire surdos, auxit nobis milhare gaudium be- Naui quomodoin Jerosolyma abHerode decoUatus
nedictus Dominus. qui per ajaguammisericordiam est, et huc sportatus atque sepultus, vel quo tem-
corroborat m
omni Iribulatione Ecclesiani siiam. pore, vel quo uodo, evidenter manifestum omni-
Ideo optamus vos bene valere, et sic ut prospere bus, et veridicfle nostrorum archiepiscoporum
agatis, peragere procurate, etdomum sancti .Mar- epistolfe, et Patrum historise, et multorum testan-
tini instudete munire. Gaudemus valde de hoc tur eloquia. Quod si adsingula modo voluerimus
quod recte facitis. Et magis autem horum nos ea vobis narrare, in longius vexetur stylus, quo
habemus gaudium, cum audimus vos in viis Do- modum excedemus epistolee juxta, imo festinalio-
mmi ambulare, et domum Deirestaurare, ejusque nem gerulorum qui noluerunt remorari. Sed opi-
atria munire, ut ipso prsestante. ultra non paveat tulante Deo, dum vestri ad nos devenerint clerici,
ruinam. De csetero quod rursum insinuastis, cjuia omnia liquidius et euucleata, nullaciue lucubra-
penes vos coronam iraperialem habetis ex auro tione retenla, sed quod a sanctis PatriDus accepi-
etgemmis comptam, nostrae serenitati condi- mus. et tenemus in scripta, vobis dirigere non de-
gnam, et ob id apostolicam serenitatem Sisin.indi ncgamus. Deo annuente, et amota omni h;esitatio-
intervenistis, ut nobis hoc insinuare procuret, et ne. certe credatis, quod rectum et justum tenemus
emere peroptaret, ita ut restat [res ista], si nostrae Quodautem exquisistis quantum ab Oceano mari
complacuerit voluntati, apicibus redditis certifi- eminus distat ejus tumulus, vel in quo loco situs
care vobis non ditleratur. Ideoque placuit nostrae est, a mari virio 7 pernoscite usque ad locum ubi,
serenitati hoc quod sermocinati estis, et iusuper Domino gubernante, duos fluvios, quos antiqua
opulenlam impendimus cousilii vestri [consiliis vetustas nominavit Voliam, et Sarem, in locum,
Quamobrem pernoscite navalem
vestris]gratiam. qui dicitur Bisria, vestrse sedis Irriensis, eccle-
remigationem inter vos et amicum nostrum Amal- sia> sanctae Eolaliaj, habentur millia x et exinde
viuum ducem liurdelensem inesse, et opitulante usque ad gloriosum ejus sepulcrum, habentur
altiPoh potentia in hoc anno, qui estincarnatioue mdlia xu. »
Domini 90ti, indictione 9, inter c;ptera maxime dis- Verum hic Hispanica? devotionis affectus ad
posuimus, ut mense .Madio nostrae naves cum laudabilem non pervenit etYectum. Imo, sicut est
pueris palatii nostri usque Burdelensem, civita- apud .\nonymum Majoris Monasterii monachum,
tem remigent. Vos tamen, si ex cordehoc implere hancsanctiMartini «ecclesiam toties concrematam
nitimini, duugite ipsamcoronam per vestros lide- optimates quinque, clerici et burgenses reteditica-
lissimosfratresad .\maluinum comitem Burdelen- verunt, et ne leviter amplius opprimeretur, muro
sem, ut sitibidem iu mense diffinito medianteMci- tirmaverunt,et turribus tirmis etmunitiissimis cep-
dio,et eam ibidemnostri pueri inveniant ratione : serunt. » Denique combustionem quartam refccit
servata, ut nostrte ibidem remeneant naves, et Hcrveus thesaurarius ipsius sanctiprxsulis, quem
pueri nostri, cum aliquibus ex fratribus vestris, (ilaber Rodulphus male et Henricum el Herineum
quousque diio aut tres ex ipsis vestris fratribus, arcliiclavum appcllal lib. ui, cap. 1-.
cum aiiquautulis ex nostris pueris ct cum ipsa co- (l26).Serf et teclumstnnneis tabulis opertum. Pri-
rona unam lantummodo ascendant navcm, ut ci- mam super corpus sancti .Martinibasilicam^edifica-
tius devolent usque ad nostram, Deo auxihanle, vit sanctus Briccius, ejusin episcopatu successor,
praeseatiam. Quod si placuerit, extemplo plena- inquaet sepultus est, testeGregorioTm'on. lib. x.
733 SERMONES OUIXQUE. 734
viores fratres vidiiuus, qui ita testabantur, di- A exosara, nec more suo preces supplicum atten-
ceutes, quod machina domus contra solem dat, cum pra^sentem non osten-
se per miracula
resplendens quasi monticulus aureiis videbatur, dat. Alii nihilominus quasi discuterent quidnam
et tam gratam spe iem cerneutibus reprKsenta- sit, ubi tanta psalmodia, tantaque missarum
bat, ut gloriam beati Martini quodauimodo te<la- frequentia celebretur, ubi etiam temeritas pre-
retur. lu arcuatis vero port cibus voluerunl eam candi tantura reprimatur , cur divina severitas
prisci constructores architectari ;
quoniam do- adeo ''oraari [dominari] permissa sit, cam uti-
mus illa, quamvis latissima sit, turbis tamon que in multis ahis locis et minus Deo servia-
sese iuiprinientilius tantum solel esse augusta, tur, et precandi libertas eflreuatior videatur. Uoc
ut antipodia chori ct angi posticulas quamvis nos audieutes stupore percussit, et dolore at-
noleutes subruant. Quam devotam violeutiam, toniti. fraudes antiqui deceptoris illico recogno-
credo, gratam liabet domnus ipse Martinus, ad vimus. Nam cum apostoh sint bonus odor Deo,
exemphim Domini
videlicet sui, quem turbaj facit tamen idem deceptor, ut quibusdam sint
comprimebant. Nunc tamen et histriatis parieti- odor mortis in mortem. Quod nimirum istis con-
bus, et vitreis sapphiro subornatis, quin etbr- tingere timuimus, qui de medicamento vuJnus
cteolis aureis deeusata non parum iutucntcs oble- g sil)i p.xaggerant murraurationis. Quia vero bea-
ctabat. Quando autem, utdiximus, fama tara tissmi domni nostri injurias audivimus exerceri,
diri nuntii circumquaque pervolavit, tempus jam ampUus
prout charitatis viscera quisquam sensit,
inslabat, quo ejusdem beati Martini solemnitas coepit dolere.Non satis fuerat quod nostris exi-
solet oelebrari. Cum quidem turnire populorum gcntibus culpis, secundum illud templum pertu-
catf.rvatim irruunt parlim causa solcmnitatis at- lit coutlagrari, adhuc, proh dolor ii, pro qui- !
partim ut dejectionem domiis viderent.
tracti, bus hanc injuriam sensit, nituntur ei calum-
Siquidem ea vis natune est, ut quihbet dolens niari. Memores tameu illius quod dicitur de Deo,
ocuhs videre gestiat hoc ipsum unde dolet. Et quia dedit carmina in nocte, id est, consolatio-
cum res visa plus cor mcestificet, tamen quasi nem Scripturarum in tribulatione, conferebamus
ad solatiura videre cupit, unde magis indoleat. vicissim quod menti ad solatium occurrebat. Ac
Ferebatur aulem inter plurimos, quod inter fra- tum forte de hoc quod dicebatur, sese ingcfsit
tresuudius tertius antea diseordia scevierit, quiu- occasio, ut idem dihgentius retractatum scribe-
eliam pridie quam sancta aedes cremaretur, qui- Ergo juxta tenorem tunc habitffi confa-
retur.
dara aute sanctum altare et conviciis, et ver- bulationis, quid nunc divina dignatio indulserit
beribus quosdam e.v fratribus dehonestaverit n adoriamur, primo suadentes, ut joxta prophe-
:
sauctus quoque Martinus cuidam pauperculo per tam, vexatio saltim det intellectum auditui,
visum apparuerit, et quasi conquerens ilixcrit, quatenus corarainationes, quas Deus pecccatori-
quod in sua domo sit iujuriatus, et concite sit ])us inlentat, vel per hoc quod accidit exper-
inde migraturus, atque ad Tutelensem vieura tas, timearaus rogantes Christi clemendam, ut ;
perventurus. Ita enim confluebat ingens turba, juxta illud Job, molliat cor nostrum, et cibare
ut putares quod afQiclum Job veUent amici ex nos dignetur pane lacrymarum, ne forte dicatur
coudicto visitare. Tum quidem et nos occurri- denobis; Attrhnsti eos, nec doluerunt {Jer.y, 3);
mus. Ocuhs vero cuncta percurrenlibus inunda- et itcm Percussi populum meum, et a viis suis
:
baut lacrymai. Et cum singula qualiter ante vi- noii est recersus {Jer. xv, 7). Et cum nostra
debant. flentes inspicerent, gemitus irrumpebant. perversitas cor justi, scilicet domni Martini, si-
(;ordis vero sanguine, de quo lacrymie nascuu- cut alias divimus, raffircre faciat, cum nos po-
tur, jam exhausto ( nam de eodem sanguiue tius viderit in rebus pessimis exultantes, que-
tluunl, et ideo cura pro pietate funduntur, mar- ratur dicens : Sustinui qui saltem contristaretur
tyrium quodammodo imitantur^ ad audiiorium el non fuit {Psal. lx\iu, -li)-, itemque: Non est
secessimus. Tum vero nescio quid diu sermo- qui vicem meam doleat [
Non
I Reg. xxii, 8).
cinati sumus. Siquidem dolentibus mos est, non enim satis nos remordebat raemoria peccati. Quod
id quod ratio quod dolor extorquet
poscit, sed illis saepe contingit, qui et peccata sua non de-
identitare. Tandem ad hoc ventum est, ut ad flent, sed potius multiplicant, et nihil accidit eis
doloris augmenltmi diceretur, quod nonnidli beato triste. Unde scriptum est Quia non profertur :
Martino detraherent, quasi qui non posset in- citn contra muLos sentenlia, absque ulLo timore
cendium reprimere, quo domum suara toties filii hoiiiinurn perpetrant iwda [Eccle. viii, H).
permisisset igne depasci nonnulli quoque dice-
: Sed conveniebat nobis illa vox qua dicitur T)'a- :
rent, quod hanc uostram aetatem jain haberet xerunl me, et non sensi [Prov. sxiii, 33). Ad
Hanc, quia, parvula nimis erat, Perpetuus. et ipse conficgium pro Chrarami quondam circumventio-
Turon. epi-copus, a Hriccio secimdus, subraoveiis, ne f'ccls>ct. Eufronius, decimusoetavis episcopus,
coustruxitaiianiaraplioremrairoopere, (juara idem eamin illa qiia prius fuerat elegantia reparavit, et
Grcgorius docribit lib. ii, cap. 14, ct in ejus ahsida Clolhario rcge ordinante stanno cooperuit, ut ha-
beatnm corpus ipsius venerabilis sancti transtulit. bet jam (hclus Gregor. Turou., lib. iv, cap. 20, et
Verum et hac per Wihcharium succeusa, cura ibi hb. XI cap. ult.
735 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 736
mhiluin 7-edactus su7n, et nescivi {Psal. lxxu, iUe postquam tanta ac taha pertulit, cum interim
22). Co7igregala su7it super me flagella, et igno- ipsis verberibus gralior esset, ut Deus ad hunc vi-
7-avi (Psal. xsxiv, 18K Et idcirco Deus, qui sitandum veuire dignaretur, adhuc se humiUatdi-
terribilis est ia consiliis, vindictam quam me- cens Iteprehciidnin iiieet again pcenitenliain{Job.
:
remur, in iliius sancti templi combustione mon- XLii, 0). Nam post illam pridianam succensio-
stravit, quasi ministris vindictfe diceret Isti do- nem, muris cum ingenti studio compactis, septa
:
mus exasperans mihi sunt. Ultionem a sanctuai-io monasterii communistis, hoc nimirum preecavere
meo incipite, ut ignis indignationis, qui abys- volentes,ne sancta domus ultra posset abliostibus
sum cordis Immani coml)Usturus est partem do- l;edi. Sed non satis attendentes in quanta reveren-
mus intcrim assumat, ut cum a se desideralMle tia sanctus iste locusab antiquis temporibus efl'ul-
oculorum auferri viderint, me ad ostium cordis serit, protinus religione reIicta,commune diverso-
sui pulsantem contempsisse poeniteat. Per tioc rium esse permisistis ita ut feminis ad haurien- ;
ergo quod in templo accidit, arrogantia nostra, ut dum aquam, et ad diseurrendum quo voluerint
ita dixerim, nobis in faciem respondit. Et omni- portarii non resistant cum viderimus quod nulli ;
modis cavendum cst. ne forte, sicut illic sequitur, iutra monasterii portas vel parum intrare licuerit;
spiritus fornicatioms sit in medio nostrum, et B nequc aliquis equitando statim per atrium transire
interim iliius ignis pernicies, isti exteriori to- ausus fuerit. Sed nunc ita negligitur, tanquam si
ties sit fomes. Srepe autem tit ut peccator murus Ule non ad hostium repulsionem, sed ad ex-
quanto deterior est,tanto densiori csecitate corejus cludendam loci reverentiam esset erectus. Nec va-
obtenebrescat, et cum boni atiquid fecerit, hoc luit isdem miirus ignem prohibere, quidem negle-
apud se, sicut ille Pharisreus, jactet, minus atlen- cte contemptus exigebat succendi. Mordaoius hoc
dens quia l)ona qu^elibet Deo non placent, qu£e dixerim, quia, vere fatebor, multorum corda per
malorum admistione maculantur. TaU cuilibet di- hoc mcBstificantur, quod locum pro amore beati
vina vox inclamat Dicis quia dives sum, etnes-
: Martini sacrosanctum non videant, secundum
cis quia miseraljDis est, et caecus et nudus nudus priscam reverentiam, venerari. INeque hoc parum
:
videhcet justitia; ca?cus vero, nesciens ipsam nu- displicet, qiiod quidam in eodem loco nutiiti, se
ditatem suam videre. EfTQdit ergo Dominus, ut quibusdam laicalibus vel nimium pomposis vesti-
scriptum est, ignem in Sion, et voluit reddere bus dehonestent, cum tahs esse consueverit eorum
vastationem in flamma ut videlicet per indigna-
; conversatio, ut hanc etiam Romee laudari audive-
tionem, quce in materiali domo desfevit, exti- rimus, quibusdam Romanis dicentibus Quia non :
meamus domus exasperans esse.animadvertentes C esset necesse Romam profisci, qui templo beati
quid in occulto ejus judicio mereamur..\eque euim MarUnimorerenturvicinari.JeremiasprophetapIan-
parvus reatus est, qui sanctam illam domum et git, colorem religioni congruum immutari. Dicitur
e vestigio,et toties exigit concremari, ut cum pau- alias Ne glorieris in vestitu unqua^n {Eccli. xi,
:
lo ante succensa fuerit, uon sit aversus furor ejus, 4). Viderint ergo isti quam stultumsit, decore ves-
sed adhuc mauus ejus estenta. Sed nec putandum titus gloriam emendicare, et decore virtutis ani-
est quod hoc casu acciderit propterillud Jeremise mam nudare. Cffiterum iis, qui de potentia beati
:
Quis est isle qui dixit ut fiei-et Domino no7i jubeii-
, MarUni delirant, amator ejus, et decentissimus re-
te ? (Thren. ui, 37.) Et item Si est malum in civi-
: lator SuIpiUus jam oUm satis respondit. Nam cum
tate, quod ego 7ion p7'secepe7Hm, dicit Dominus aliquando vestimenta ejus pariter afflaret incen-
{Amos III, 6), vel qtiis dedit Israel vastantibus ? dium, quod tamen Ule proUnusin medium sepro-
Nonne Doniinus cui peccavit? (Isa xui, 24). Nos jiciens frigidum sensit, quidam similiter occasio-
itaque scientes quia peccata nostra feeerint haBC, nem detrahendi sumpserunt. Responsio tunc iUis
consequens est, ut ingemiscamus super injurias facta, istis sufflcere nequaquam hoc
deberet, qui
domni Martini ; imo potius super nos, quia si in mirarentur, si disposiUonem qua Deus mundum
viridi Mgno hsec faciunt, in arido qui fiet ? Alio- D regit, vel tenuerit, attendissent. Parum est ut mi-
quin dicitur : non sunt compuncti
Dissipati siint et rentur, sihoc templum et superbiae, vel luxuriee vi-
(Psal. \xxiv, 16). Et item Frons meretricis facta
: Uis forte poUutum, talibus quibusdam Deo cogniUs
est tibi, nescisli eruhesee7-e{Jer. in, 3). Qui vero ad causis exigentibus, flamma purgaverit. Discutiaut
nutum Dei contremiscunt, et sub potenti manu potius quidnam sit quod ab origine mundi mala
ejus sciunt humiliari, audiant consolationem il- praevaleant. Cur impio Cain justum .\bel subrue-
lam, qufe post destructionem Hierusalem facta est, re Deus permiserit ? Et c,ur Job incomparabiliter
dicente Uomino : ^-Edificabo vos,ct noii destruam; tunc temporis justum, usque ad sterquilinium et
jam eiiini placatus suin super malo quod feci vo- vermes Satauas compulerit ? Cur Joannes, quo ne-
bis, el vobiscum sum {Jer. xlii, 10). Et ille quidem, mo major inter natos mulierum, rogatu saltatri-
sicut Dominus, qui cum tranquiUitate judicat, et cis puellK deeoUatus sit? Certe si isU Christum
cum magna revereutia disponit nos, placabitur in cruce vidissent, non, sicut Ule latro, regnum
servis suis. Nobis tamen competit, ut hunc in ei restare crederent. Qui etiam si apostolos c£b-
omnibus judiciis suis laudemus, et si qua bona sos publice vidissent, et Stephanum forle nocte e(
opera in nobis sunt, in ipsis timeamus. Verebar, die besUis expositum conspicerent, fidem ChrisU
inquit Job, oinnia opera iiiea {Job. ix, 28). Nam et iuanem putassent. Sed postquam ex tide mimdus
:
737 SERMONES QUINQUE. 733
vivere ccepit, consiliiim divinje dispositionis, si re- A rabiliter reperta postmodum a profano rege as-
verenter attendit, quia regnum Jesu non
intellig-it, portari permissa est. Viderint isti seeretorum dis-
est de hoc mundo, et sancti ejus non habent hic cussores, qua Domini dispensatione et talia, et
manentem civitatem, et idcirco hic non quterunt his similia fieri sinanlur. Nobis hoc unum conve-
gloriam, quam in futuro sperant, nec signum ali- nire videtur, ut a divinis judiciis timeamus,
et vi-
quod unquam hic nisi pro utihtate proxiiuoruni dentes hoc quod accidit, quisque nostrum dicat
quffirunt. Hine propheta non propter se sed prop- Domine, audivi auditum tuum, et timui; Domine,
ter inimicos suos orat salvari, dicens Propter ini- : consideravi opera lua, el expavi (Habac. m, 2). Et
micos meos eripe me {Psal. lsviii, 19), id est, per item Confitebor tibi, Domine, quoniam iratus es
:
meam ereptionem intelligentes potentiam tuara mihi{Isa. xii, 1), et Ciefera. Et quia per maferiale
convertantur ad te. Scientes enim qiiia neqna- tcmplum dedit spirifuahbus significationem, ut
quam possunt hanc vitam sine peocato transcur- fugiant a facie arcus, id quod illic prcemitfitur,
rere, optant potius ut hic ad sui emendationem supplicemus, ut quoniam iratus est, sit etiam mi-
afHigantur. Nam
propheta rogat Proba, Domine, :sertus, dicentes Increpationem Domini susfinebo, :
et tenta me {Psal. xxv, 2). Item ahus Ingrediatur quia peccavi ei. Tunc prseterea non incidat nobis
:
putredo in ossa mea {Habac. m, 16). Quam sibi B illud diabolicum suspicari, quod iila virtus domni
utihtatem inde speraverit, manifestat, subdens, ut Martini defecerit. Illa pro sui magnitudine toto
requiescam in die tribulalionis {Ibid.). AlHictus orbe mirabilis illa, ut ita dicam, probata signis. ;
quoque Job Hsec, inquit, erit mihi consolatio, ut
: Quin potius credendum est, quod illa ejus chari-
medolore, non parcal {Job vi, 10). Nam
aflligetis tas, quEe semper etiam erga ejus asmulos
pro-
etApostohis non gloriatur, quod in paradisum, et pensa etbenefica fuit, ita illum adegerit, ut hoc a
etiam usque ad tertium cipkim raptus sit, nec quod Domino impetraret. Nam quorumdam sanctorum,
inetfabile arcanum inibi audierit ; sed potiiis gau- qui causa ahorum injuriari malueruuf, facfa con-
det quod ter naufragium fecerit, quod ter virgis siderantes in hanc opinionem non abs re veni-
;
csesus,quod semel lapidatus sit. Sed isti queruh, mus. Siquidem Moyses rogabaf Dominum Deum
qui miracula semper queerunt, hanc dispensatio- suum, ut noxam populo dimifteret sin ahas, de- ;
nem attendere nesciunt. Nam superbi et vani hoc leref eum de hbro vitae. David quoque videns
an-
semper fieri gestiunt, unde rumor popularis et gelum casdentem populum, postulat utsuperseet
inanis gloria crescat. Sedquicumquetimoratisunt, domum patiis sui gladius vertatur. Qui et infer-
hoc magis desiderant, unde vel purgatio peceato- fecfo pafricida filio lugebat, dicens : Quis mihidet,
rum tiat, et mens a superbia defendatur. Nam si
q
ut ego moi-iarpro xvui,22).Sed
te, fili ''.{IIReg.
, Martinus sibi potentia consueta flammam depuhs- et Jeremias cum
ex ore Dei populum in ^gyptum
!
set, utique ultio peceatis debita restaret, et irapietas descendere prohiberet, et ille contemneret, nec sic
quasi impunita forte succresceret. Sin autem ex eum deserere pofuit, sed
ipso populo des-cum
hoc quod sancto cuihbet in prfesenti accidit, virtus cendit, a quo et interfecfus est.
Paulus etiam apos-
ejuspensanda est, jam non unus, sed omnes sancti; tolus vas electionis optat anathema esse pro fra-
non mediocres, sed summi dehonestabuntur. tribus suis. Sane Stephanus orarenon poterat, ut
Sanctus namque Benedictus monasterium cedifi- pro lapidatoribus morerelur, quoniam ipsi liunc
caverat, religiose videhcet ac pie, sicut utique be- in morfem urgebanf unum tamen eis quod su- :
nedictus. Cui tamen revelatum est, quod hostibus pererat impendens : Ne statuas, inquit, itlis hoc
esset divino judicio tradendum hoc sibi tantum;
peccatum {Act. vu, 53). Sed quid de servis dici-
concesso, ne quahbet ex animabus reriret. Parum mus, quandoquidem ipse Dominus omnium pro
sane dixerim quod et forinsecus, et confessori impus, ut ait Apostolus, mortuus est. Unde et pro-
quamvis magno acciderit. Sed credo non parum pheta dicit quod ahenum opus susceperit, ut fa-
et insipiens censebit, quod supradictus Baptista ceret opus suum. Pati enim, et irrideri, et mori
pofens illemiracuhs, utero Christum Dominum
in ., ahenum est a Deo salvare autem, ejus opus
:
sBDtiens, sanctissimam vitam ducens, pro testi- esf. Sed illud quod ahenum est a Deo, pec-
monio veritatis occumbens, ille imcomparabilifer canti homini debebatur. Et tamen alienum opus
magnus in semetipso, hoc est in suis sanctis ossi- suscepit, ut opus suum faceret, quia mori dignatus
bus talia pertuht, quEe ingentem audientibus hor- est ut morte dignos salvaref. Videamus autem an
rorem incutiant. Nam ut Eusebius in Historiarum An non ista charitas
in Martino tale aliquid fuerit.
sanctum ejus sepulcrum apud Se-
libro XI narrat, hunc urgebat, quando chlamydem pauperi divisit?
basten positum pagani confregerunt, tunc ossa Deduabus quippe tunicis prasceptum est, ut harum
combusserunt, quae terreo pulveri immiscuerunf, altera non habenti donefur. Sed iste non solum
et ita per campos passim disperserunt. Sed mona- Pharisaicamjusfifiam, sed efiam Chrisfianam longe
chi quidam supervenienfes, eadem hora sancti supergressus, ipsam unam cum sua nuditate parti-
corporis frusfa divino nutu reperta collegerunf. tus esf. Nam a latrone vinculafus, se esse prorsus
Ad sepulcrum quoqiie Dominicum per multos asserebat securum, illique magis rlolere, qui la-
annos idolum stafiitum est, ut quisquisse illiic in- froeinia exercens, Christi misericordia csset indi-
clinasset, idolum adorasse videretur. Ipsa crux gnus. Tunc nihilominus hac dilectione, qua pluri-
Domini diu Judseorum celata fraude,tandem mi- mum Hagrabat, cum sciret, quod ante diem mortis
:
739 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 740
non posset reverti, pro pace tamen inter clerioos A qui nimiriim hoc de illis peccatis asserimus, quas
restituenda proficisci longiiis non dubitavit. Et apud Apostolum per fenum ae stipulam desiguan-
tunc quiliiiet alius eliam praesentespoterat oljlivis- tur, non dc illis qu<B per ferrum ac plumbum. quje
ci.Nam eailem cliaritas iu tine.quodestdecentissi- ignis cousumere non potest. Cicterum, cui prosit,
mum.pr^ficipue fervel)at, cum co'leste reguum quod et ciii otfloiat, noverit illc, qui iiiliil siue causa
ab iufanlia suspiraverat, et insuper ipsam Ciu-isti ficri permiltit. Nobis iilud Scripturaj consideran-
prssentiam, quoad ipse veilet, ditterri sibi pro diim est quod omnium operum Dei nuUaui possit
amore discipulorum non recusaliat. An modica est invenire homo rationem, scd sicut item scriptum
illa charitas:' Aut liomiuem quaudo neglifjeret,
est, cum de nobis judicatur, speramus misericor-
qui iiru(is cli iiu aiumaiil)us compaticiuli aflcctiim diam. Verumtamen memori;e :.on excidal quod
frequeiiter indiilsil? IJnde qiiidam, qui (irammali- arca Dci. qiue primo perinissa est al) Allophylis
cus cognominabatur, nuper garriebat, quodinojus apostari, post hoc iu tanta revereutia, tamque pa-
vita superfluo positum sit de lepore, quem a caui- venda suis post reversioncm fuerit, ut cum hanc
bus exemit. Sed quicunque tales sumus, qui nul- vulgus indisci'ete aspexit, septuaginta de seniori-
lum genus commendationis apud illum ex nostra biis, et quinquaginta millia de plebe perierimt.
juslilia habcmiis, non plusuobis aliud niiraculum, jj
Quaproptcr summopere cavouduiu est, ne domum,
quamvis grande, placitiiri Iplacitiirum] videtur : qiiamvis tlammis tradilum quilibct coulemuendam
quoniam si in aliis majorem potenliam, in isto putct, quia licet paupercula, lempeslalccomm.s-
tamen monstrat propensiorem miserendi atteetum. Domiuus faciem suam parum-
sa videatur, et cui
Sed quid debilitatis [de hljeratis] animalibus dici- per absconderit, tamen in miserationibus miiltis
mus, cum ab ipsis quoque hicreticis Maximi gla- consolabitur eam, ut secundum multitudiueiu do-
dium summoverit ?Insuperipsi ihemonio, si abho- lorum ejus, consolationes quoque liBtificeut eam.
minuin infestatione cessaret. veniam pollicitus sit? QuiBstio saue, quic illos movel, qui dicunt, ciir in
Quod equidem idcirco dixit, ut quosdam fratres, eo loco ubi plus bona, et minus mala fiuut, iiltio
quoriim vitia dfpraon ille exponebat, a desperatione frequentius saevit, a mulfis sajpe veufilata est, sed
retrahcret. Itaque haec et hujusmodi alia recolentes, a nullo penitus exposita. Nam quando malis bene
incunctanter credunus. quod domum suam uon est, et onis male, ob hoc fortasse fit, ut bona
1
pro inopia virtulis, sed pi* dispeusationis causa malippsescntia quie cupiiint percipiant, et perenni
permiserit aduri. Si quaeritur quas sit ista dispcn- fehcitale excludantur : lioni vero qui hic fclices
satio. hoc iterum quod illi, qui in
menti occur-it, esse non curant, propter quasdam peccata, siue
e.iusdem domus constructione pridem laborave- q quibus lianc vitam ducere nequerunt, hicflagellen-
rant, nihil de sua mercede penlideruut, quon-am, t r, ut post hoc mansuris gaudiis inserantur.
etsi opus periit. pii tamen operis merces reslat Tamen indillerenter et bonis bene, et mahs male
sicut sermo divinus quibusdam pie laborantibus est et tuuc quoque nescitur utrum bonis pro remu-
;
asseverat,dicens: E7-it inercesoperiuestro^II Par. neratione bona reddantur, et miUis mala ut corri-
XXV, 7). Quin polius si qua et levis culpa, quod Ire- gantur. Cur autem haec varietas proveniat morla-
quenter fit, in eodem labore se immiscuerat. cre- libus incertum est. Et hoc est pessimum, ut ait Ec-
dimus hanc esse purgatam. Nam in ipsis bonis clesiastes, inter omuia quie fiunt sub solo, quod
operibus aut per elationem, aut per toporem stepe eamdem cunclis ajque eveniaut, justo et impio,
delictum sese immiscet. Et idcirco jubentur sacer- bouo et malo. Sed, ut paulo superius prtemisi,
dotes holocausta sua lavare, videlicet ut in ipso omniainfuturum servanturincerta. Maxime tamen
bono opere quisque timeat, et velut hostiam lavans, in hoc ingcmiscitur, quod impii prievaleut, et iu-
lacrymas fundat. Est et alia dispensationis causa. nocentesafiliguntur.Undeestillud Jercmise Quare :
Plerique enim et pro injuria sanoli viri dolendo, cia impiorum prosperatur ; bene est omnibus qui
et ad restaurationem locoriim, sanctum studium,
prxvaricanlur, el iniqueagunf! [Jer. xii, I). Item
sive res suas impertientes, co?.lesLe sibi pr«mium Habacuc: Quare, inquit, Domine, non respicis
sunt mercati. Qui scilicet, si basiUca in suo statu super inique agentes, el taces devorante impiojus-
persisteret, nihil tale fecissent, sed picturis in- tirem se? [Habac. i, 13). Qui voce suft^erentium
hiantes forte risissent. Adhuc enim majus, si non prajmiserat: Usqucquo, Doniine, vociferabor ad
hoc eveuire confidimiis. te. vim putiens,el non salvabis! (Habac. i,2).Hoc
temere dixerim, per
Nam de peccatis illis, quibus exigentibus id actum igitur maxime coiiturbat, quod justis multaprove-
est, si deinceps ab iis cessatum fuerit, indulgen- uiant, ut scriptum est, quasi opera egerent impio-
tiam speramus venire, quia Deus non dijudicat rum, etimpii sint securi, quasi habeantfacla justo-
bis in idipsum. Et verum est illud Job dicentis : rum. Sed alliora te ne quajsieris, ct in operibus Dei
Qni af/lirtiis fiierit, eril in qloria (Job xxii, 29). uon siscuriosus.Multoseuimsupplantavitsuspicio.
Et item in Jeremia, post destructionem templi QuiB priC('epit Deu», iUa cogila semper, quoiiiam
loquens Deus ad reUquias captivorum Nolite, :
magnapolenfiacjus,et abhumilibus honoratur, id
est, ab his qui non audent contemplari, qui sciunt
inquit, timere. Jam enim placalus sum super malo
quod intuli vnl/is {Jer. xi.ii, 10). Qiiod tamen di- qiiia misericordiam etjiuUcium dcbct Ecclesiacan-
centes, non consuimus pulvillos. super quos, ut tare, elutraque inscrutabiha scire. Nam judicia
Ezechiel redarguit, peccatores molliter quiescuiit. Dei abyssus multa (Psal. xxxv. 7). Et quis sapiens
:
741 SERMONES QUINQUE. 742
intelllgit misericordias Domini ? Dicit Apostuhis : A semper sub divino judicio timentes nuUatenus
O (luam insrrutabilcs vi,r Domini? Rom. xi. 33.) alfiora nobis quferere prresumamus. S»pe enim
Unive)'sse autem vix Domini misericordia, et veri- mentis nostrai acies quo plus cernere nititur, obs-
tas (Psal. X5IV, 10). Quas idem Apostolus cum curatur, quia cum importune qui radios solis
perscrutari vetuisset. dixit homo, tu qui es qv.i
: aspicit, inde nihil videre compellitur, unde am-
respondes Deo? (fi077i. ix, 0.) Homo namque vo- phus videre conatur. Si autem penes vos bona
catur ab humo, quod nomen ad hoc interposuit opera superabundant, hoc vetus consuetudo est,
ut in ipso suo nomine cognoscat liomo quod ad quia semper illius loci incohe nieritis beati Martini
Dei judicia perscrulanda nequaquam idoneus sit. adjuti. et ipsa ejus claritudine attraeti, conversari
Si ergo, ait .\ugustinus, non vis errare, cur ita, devote consueverunt, quoniam eum quem gentes
vel non ita sit, noli discutere. Et item Gregorius ille etiain remotiores glorificant, nirais impiam est in
dulciloquus. Nihil evenire potest, non quod Deus prwsenti habere, et non pie ac reverenter vene-
Quod
aut iralus permiserit, aut placatus indulserit. rari. Tamen ipsa bona opera non adeo pura sunt,
autem patimur, eo ipso justum esse constat. luod ut penitus culpae sordibus careant. Scriptum nam-
non sit non ordinante Deo, qui uihil potest facere que est Non esl justus qui non peccet (Eccle. :
injuste. Vis autem dispensationis ejus nequaquam g VII, ii). Maledicius omnis qui facit opus Dei frau-
vitari potest, sed hanc sibi mnltum levigat, qui dulenter {Jer. xlviii, 10), et desidiose fraudem
subdito cordishumero sponte eam portat. Psal- facitprivatus amor, desidiam vero cordis torpor.
mista quoque videns paeem peccatorum, ct quod Frauilem in Dei opere facit, qui pro eo laudari se
in labore hominum non sunt, sed obtinent in cupit. Desidiam vero incurrit, qui a devotionis fer-
sfeculos divitias, pene motos commemorat gres- vore tepescit, et opus bonum magis usu exigente,
sus suos eo quod ipse fuerit tota die flagellatus,
: quam devotione excitante, peragit. Quoniam ergo
et illorum impielas quasi ex adipe fluxerit. Et na- culpae surreptio vix in ipsa bona actione vincitur,
tionem tiliorum Dei sine causa justificatam crede- superest ut in ipso bono opere semper tii-ieamus.
ret, uisi in novissimis utriusque partis intellexisset. An levis reatus est, sacrosanctum mysterium sine
Et hoc ilh labor fuerat : non in potentias Domini, ingenti metu, et sollicita reverentia, et conficere,
hoc est in sacram Scripturam. intrans addisceret, vel participare? Quandoquidem juxta Apostolum,
quod timenti Deum bene novissimo [Eccli.
erit in qui hoc non discernit, et ad id agendum probatus
I, 13). Et : Vx impio in malum. Retributio enim non est, judicium sibi sumit. Si enim in exordio
manuum ejus fiet ei {Isa. lu, H). Et : Qui fustus hoc et imbecOles,
novellae Christianitatis multi oc
fuerit. non levabit caput. saturatus afflictione et p, etmortui erant corpore; quanto magis nunc, cum
miseria [Job x, 15). Qui autetn impius fuerit, sicut jam manifestior est causa, animgp periculum in-
illic prfemittitur, vx illi, quoniam imago eorum ad enim in dietis Patrum invenitur, nul-
curritur? Ut
nihilum in eivitate Dei rediqetur: et isti qui mente lum peccatum est, pro quo tam frequenter in
sunt quasi jumentum, cum gloria suscipientur, et mundo adversitates crebrescant. An parum est in
erunt cum Deo (Psal. Lxxn, 20). Quamvis ergo psalmodia cum Deo loqui ? Et nescio quid aut
dicant erronei, populum illum beatum. quorum vile, aut etiam turpe, sine cordis retinaculo cogi-
fiUi sunt .=^icut novella" plantationes et quorum tare? Sensus inest, cum hominibus reverenter
pueri exsultant lusibus, in quorumplateis non est loqui et cura deest devote Deo supphcare. Xam
;
clamor et cfeteree quaj illic dicuntur :Beatus tamen qui de formica loquitur, habet eam tunc in me-
ille est, ut ait Psalmista, cujus est Dominus Deus moria, et tanta res, ut est, cum Deo loqui, cum
aha Scriptura dicit
ejus (Psal. xxxii, 12). Et sicut ipsius obhvione peragitur. Quis interdum non
Beatus homo qui corripitur a Domino (Job v, 17), avertit aurem a clamore pauperis ? quis non iras-
multa alia sunt hujusmodi, quibus ostenditur, citur pauperi ? \am et qui exallat cor suum, abo-
quod hfec qusestio quamplurimos teneat, et quod minabilis esl apud Deum. Quis nostrum veraciter
investigari quidemnon possit. Sed tamen ad finem dicat Domino Non est exa/tatum cor meum ?
:
utriusque partis recurrendum sit, et indubitanter Psal. cxxx, 1 .) Quis dihgit omuem proximum tan-
sciendum, quod si justus hic recipit, multo magis quam seipsum ? aut quis in solo Domino gloria-
impius et peccator recipiet in futuro. Et si nunc mur ? Nos interdum in opere textricum gloriamur,
est Babylon quasi aureus calix inebrians amato- cum scriptum sit : Ne glorieris in vestitu unquam
res suos, audiet tamen a superno judice Quan- : (Eccli. XI, 4). Et certe Veritas nihil jubet. non quod
tum in deliciis fuit, tantum date ei luctum et vx fequum et possibile sit. Quoe tamen Veritas affir-
(Apoc. xvm, 1). Hierusalem vero quae nunc est mat, quia neque unus apex, neque unum iota prse-
paupercula, et tempestate convulsa. audiet verba teriet a tota lege, ut non requiratur. Sed haec ethis
bona et consolatoria ab angelo, qui stat inter myr- similia bonis accidere solenl. Pravorum transgres-
teta, cum ei dixerit Parumper abscondi faciem
: siones multo graviores sunt : genles, quae diUgen-
meam a te, sed nunc in miserationibus muitis tes ea quae in mundo sunt, charitalcm patris ami-
consolabor te (Isa. liv, 8). Rationem igitur hujus serunt, et per amicitiam mundi inimici Dei consti-
rei nequaquam reddere possumus. Hoc tamcn tuunlur. Ventrem suum quidam habent pro Deo,
interim occurrit, quod cum bonis male est, et ma- quos lugens Apostolus, inimicos sanctae crucis ap-
lis bene, et caetera ut supra : unum expedit ut peUat. His qui vino aestuant, vae comminatur vox
;
;
743 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II 744
divina. Fornicatores et adulleros judicabit Deus. A vir pollutuslabiisego sum, et Dominum exercituum
Avarus, ut beatus Gregorius dicit, nou est adhuc vidi [Isa. vi, Sed si ille qui prophetah oculo Do-
o).
liber a cultu idolorum. Nam si quis fornicator est minum vidit. sua labia polluta esse doluit: quanto
aut avarus, aut ebriosus, cum cjusmodi nec cibum magis dolendum est nobis, qui corpus ipsius l)o-
quidem sumere vas electionis jubet. .\mare autom mini iutra polluta iabia sumimus, etsi, quod absit,
propriam gloriam tam grande peccatum cst, ut mauLbus sanguine plenis illud contigerimus ?
Judaei propter hoc maxime perfidiam incurrerint. Psalmista fihos ahenos vocat, quorum os locutum
Quomodo, inquit Dominiis, polesds credere, pro- est vanitatem. Quod si de labiis tam ingens peri-
priam (jloriam amanles [Joan. v, 44.) Si qitis vio- culum sacrocolis imminet, quanto magis de reni-
larerii lemplum bei, disperdcl illum Deus (11 Cor. bus ? .\am quod illud periculum pripcipue caven-
n\, 17). Sed quamvis hoc de spirituali domo, valde dum sit, per hoc apparet quod illis qui ad esum
cavendum est, ne quis eam faciat nisi quod est, agni vocautur, jussum est inprimis, ut renes accin-
domus videhcet orationis. Non enim sine causa gant. Ad hoc etiam commendandum Zacbarias dc
Christus Dommus eos per semetipsum ehminavit, quod pulchrum ejus, et pretiosum ejus
eo loquitur,
sed in magna dispensatione, et ingenti ipsius rei frumentum ct vinum germiuans virgines. .\i-
sit
inculcatione pei' seipsum negotiatores ejecit de g mium jam progredimur, sed effari nos facit indis-
templo, et non solum ahos, sed etiam ipsos, qui ciplinata et irreligiosa quorumdam conversatio,
colunibas ad usum holocausti vendebant, aisce- qui cum
suo merito sint intcr externos computan-
dere preecepit. Unusquisque videat quahter vel di tamen quasi interdictum
; Dei ad sanctuarium
Christi et sanctorum pra?sentiam honoret. Respicit aecedunt Quicunque, inquit.
: externus accesserit,
enim de coelo, si esi iutehigens, aut requirens Deum. morietur (Num. xvni, 7). Ubi autem aut hrtjc, aut
Et Scriptura ait : mimster intel-
Acceptus est regi aha hujusmodi geruntu:' et caventur, supernus
ligens (Prov. xiv, 3o). Nam si qui verbum otiosum arbiter considerat, tacens ;
qui juxtabeatum Job,
in quadrivio loquitur, in die judicii rationem red- innocentem impium consumit Lnnocentem hic
et ;
det, quanto magis qui in ipso Dei templo scurrih- afHigens, impium in futuro puniens. Ubi autem
tates eUamaut detractiones cornicantur? Cum vi- impietas plus abundat, ilii frequenter minusinere-
disset Moyses ignem. defecerunt ei verba, nec au- patio divina saevit et quo pietas plus regnat, ibi ;
debat respicere. Etcerte major majestas hic, quam severitasdivina plus incumbit. Quodisdem beatus
ilhc cum ibidem sit habitatio Dei et paradisus
; Job ostendens, ait Si tmpius fuero, vx mihi est :
id)i audiantur arcana verba, quae non hcet homini et si jusius, non levabo caput, saturatus afflictio-
loqui, id est, iUis quibus dicitur Cum sint inter p ne et miseina (Job \, 15). Impiusnamque v* habet,
:
vos zelus et contentio, nonne hotmnes estis? {I Cor. justus miseriam; quoniamillum feterna damnatio
m, .3.) Vel qui non refrenat linguam suam, sed se- sequitur, justus vero transitorio dolore expiatur.
dens loquitur adversus fratrem suum. Videmus Impius caputhic levat, sed vas quod sequitur, non
quosdam qui divinum mysterium frequentant, sed evadit, quia dum se in voluptatibus elevat, sup-
sicut ordo diviuce servitutis exigit, prius ipsi debe- plicus sequentibus mergit. Justus vero caput levare
rent heri sacrilicium, per cor scihcet contritum et non permittitur, sed per miseriam, qua nunc pre-
humihatum. Alioquin cavendum est, ne tah cuili- mitur, ab cBterno supphcio liberatur. Impius ergo,
bet dicatur Dilectus meus in domo mea malum
: qui temporali tlageUo expiari non potest, solet
operatus est nunquid carnes sanctas mundabunt
: pro quLbusdam bonis operibus quae facit, prajsen-
eum.? [Jer. ii, 15.) Etitem: In terra sanctorum ini- tem prosperitatem habere, sequenti supplicio
que gessit, non videbit gloriam Domini (Isa. xxvi, mancipandus. Justus econtra propter quajdam
10). Et rursus Quare calce adjicitis victimam
: levia peccata premitur, ut ab aeterno supphcio
meam ? (/ Reg. i\, 29.) Quod tunc fit cum neghgen- hberetur. Cum igitur in multis oftendamus omnes,
ter Dominica; mensae ministratm'. Unde per aUum non, tristandum quidem, sed potius gaudendum
prophetam queritur, dicens mtnistris Vos con- est, si quolibet modo affligimur, ut ait Apostolus
: :
temnitis mensani meani, et ego dabo vos in con- Omne gaudium existimate, fraires mei [Jac. i, 2),
temptum [Malac. i, 12). Et item ahas vocat eos et cajtera. Quod enim omne pcccatum puniatur,
principes Sodomorum Quo mi/ii, inquit, multitu-
: Job ostendens Verebar, inquit, omnia opera, :
dinem victimarum vestrarum ? et quis qusesivit hoc sciensquodnon parceres derelinquenti[(itY\nq\ie.\i\.i\
demanibusvestris'1 Nofi afferatis ultra sacrificium [Job IX, 28). Quod beatus Gregorius exponens di-
fruslra. Ineensum abominatio est mihi. Neome- cit, quia delictum Deus sine ultione non deserit
niam et Sabbatum, et festivitates alias non fernm. aut enim ipse homo in se poenitendo punit, aut
Iniqui sunt ccetus vestri. Kalendas vestras, et so- Deus, cum hominem damnat, percutit. Inde est.
lemnilales vestras odivit anima mea, facta sunlmihi quod respexit, quidem Dominus Peti'um, sed illc
molesta, laboravisustinens:el cum extenderitis ma- flevit amare. Paulus vas electionis vocatur, scd
nus vestras, avertam oculos meos a vobis, et cum oportct eum, inquit, multa pro nomine meo poti
mulliplicaveritis o7-alionem,non cxaudiam. Manus [Act. IX, 16). Sic ad David dicitur Dominus tran- :
veslrx sanguinv plcnx fuut (Isa. i, 1-1.')). Idcm slulit peccntum luum, sed tamen plorans nuili-
1
namque Isaias videns Dominum,hoc primo voluit, pedibus fdium fugit, quousque sui reatus uKio-
quod polluta labia haberet Vx mihi, inquit, quia : ncm reciperet. Sic nos per baptisterium lavamur.
:
74.'; SERMONES QUINQLE.
sed merito primffi prfevaricationis etiam redenipti A trandorum miraculorum efficaciam habeat cha- ;
oljimiis. Percutit ergopecoatum etiam
llagellis. ritasvero, ut, quodabsit, obhtus sit misereri. Qui-
cum rclaiat, quoniam ab electis suis nunc studet bushoc primo respondemus,quia Juda;inonsunt,
peccatorum maculas detergere, quas ia eis non nec signa quajrendo judaizare debe .t. Quae vide-
vult iu perpetuum videre. lUos vero, quibus dicit licet signa in exordio nascentis Ecclesice ad fidem
per proplietam ; Scio quia diirits es lu, et nervus astruendam necessaria fuerunt. Piscatoresnamque
ferreus ceruix lua (Isai. xlvui, i). Et iteriun : Non et de vilibus artibus assumpti. Cruciiixi deitatem
mutabit ^Slhio/js /)ellem suam xm, 23), di- {Jer. prsedicabaut, et hoc utique superbireges etmagis-
mittit seeundum desidcria cordis eorum, quibus tratus valde stultum putarent, non per admiratio-
pro magna indignatione dicit : Jam non irascar nem signorum tantaj rei laajestatcm credere coge-
voOis (isrt?. Liv, 9). Et: Cum fili(K vestroe fornicatce rent. Cumeniiu videbant quodplebeius et iutimum
fuerint, non visitabo super eas{Ose. iv, 14). Et Job sonabat, mortuum suscitabat, quod nec impe-
ct
de ipsis Donius eorum securce sunt et pacatce, et
: omui exercitu suo, nec ipsi poutitices
rator cuiu
non virga Dei super eos {Job. sxi, 9), Sed quid eis cum omnibus diis suis facere ullatenus poterant,
restat subjungens, dicit D .us servabit illis dolo-
: superbam cervicem humili Christi jugo submitte-
rem, et de furore omnipotentis bibent {Ibid., 19). B bant. Jam vero cum relevata gratia jastus ex fide
Quapropter simus juxta Psalmistam ad flagella potius vivere debeat, miracula superfluo qufflrun-
parati, et sint nobis judicia ejus jocunda, quo- tur. Opera j ustitiiB magis gerenda sunt. .Multi si-
niam, ut scriptum est Qui non amat judicium,
: gna fecerunt. quibus judex dicet : INescio vos. Qui
non potest sanari {Job. xxxiv, 17). Etidcirco jubet pietatis opera gerunt, audient Venite, benedicti
:
Apostolus in tribulatione gloriari et in omnibus pati-ismei (Matth. xxv, 34), et c:etera. Etutvenia-
gratias agere. An non laudes referoDdae sunt de mus ad huno eumdem bealum Martinum, placuit
60, quando nos affligens, signum filiationis osten- de eo divina? dispensationi, ut vel vivens et post
dit ? Flagellat inqiiit, omnem fHnan quem recipit obitum tanta ac talia miracula gererct, per quffi
{Hebr. xii, 6). .Magnum quippe fuerat, si servi vo- nomen ejus et gloiiam totus mundus agnosceret.
Magnnm, inquit, est tibi vocari servum
carentur. Unde et ubique tanta gratia preeditus est, ut sicut
meum. Scd parum est ut servi vocentur cum nec de ipso scribitm", non iUi quisquam monachorum,
amici quidem appellentur. Nam ut propensiorem non ccrte episcoporumquispiam comparanJus sit
affectum erga afllictos ostendernt, hos divina vox prophetis tantum et apostolis concertus, quem
filios appellat. Porro autem qucecunque sint illa ilhs per omnia consiniilem esse, hoc .Egyptus fa-
opera, qura inibi sub patrocinio beati Martini ge- Q tetur, comperiihoc Indus hoo Syria,hoc /Ethiops,
;
runtur, credendum est, quod ipsius obtentu pro- audivit, et caetera regna quae iUic annotantur,
tegantur ne videlicet aut mentes operantium jugi
: quousque subjungitur. Quo miserior estregio ista
prosperitate superl)ientes inanescant, aut si non, nostrorum, qua tantum viium cum in proximo
lima Hagelli dimissa, minus in supremo examine habuerit, nosse non meruit. Quam videhcetMartini
exspolita reperiantur. Scit enim ille quod omnes gloriam iu longinquum porrectam poeta demon-
justitiae nostree, juxta prophetam, quasi pannus strare volens, ait
menstruatae sunt, et quod ipsa holocausta sacer- Gallica celsa pLarus splendorem mittit ed Indos.
dotum indigent lavari. Hoc sane, quod quidam Et item :
mirantur, quia iUifi ubi plus abundant mala opera Et quo Chrislus habet nomen, Slarlinus honorem.
et minus fiunt bona, non solet adversitas evenire, Annouhoc attestantur ejus devoti, qui de longin-
non homini, sed l)eo soli notum est. Tamen de quis regionibus atque linguis ignotis ad hunc ado-
diaboloet ejus corpore, quod suntreprobi, scriptum randum confluere solent? Antiquorum sane devo-
est, quia dolus in manu ejus dirigitm-, quoniam tio, quam frequenterejus reverenlice et amori sese
hochaberecrebrosolent,utquodnequiterappetunt, impenderit, vel innumerffi testantur ecclesiae, quas
explere nequiuspossiut, etquidem perversavolun- _ tam frequeuter iiljique locorum in ejus nomine
tate desiderant perversiori facultate cousumere^ ut reperiuntur, ut uemo post Dei genitricem et pas-
tanto eis de adversitale nihil in prcesenLi obsistat, torem EcclesifB Petrum tam crebras habere vi-
quando eis in posterum nil de prosperitate remane- deatur. Certe cum nihil in te ita stne causa fiat,
bit. Magis ergo necessarium est, magisque nobis hoc quod omnium, ut ita dixerim, orbe, tam glori-
optandum, idimperet, id provideat, quodad anima- ficandus,tamque pretiosus habctur, non casu ac-
rumproficiat salutem,quamidquodfaeiatplausum cidit, SL-d ejus instinctu, qui ad mensuram dat
et admirationem. Illi sane qui murmurant quere- gratiam. Qui sanctum suum usquequaque mirifi-
lantes, cur beatus Martinussolitasibi miraculajam cans, per hoc quod umversis venerandus est, id
non frequentet, hoc nihilominus adjungunt, quod ostendit quantum hunc ejus gratia perfudit.
erga nos non sit pronus ad miserandum, sicutno- Etenim si universi reges ac C;esares pervidgatis
stris antecessoribus fuit. Sed his verbis cordis sui ubique edictis juberent, ut omnes eum veueraren-
diffidentiam simul et insipientiam produnt. Haec tur, nullo tamen pacto exigere poterant [possent],
verba quippe non sonantdisciphuam, sed ita so- ut ejus vcneratio tatu gcneralis, tamque celeljris
nant, quia aut virtus beati Martini, aut charitas de- esset II nunc est, cum ad ejus venerationemt
fectum incurrerit virtus vidchcet, utminorempa-
: cuncti delectati divina inspirationc traliuntiir
Patkol. CXXXlll.
;
?47 S. ODONIS ABBATIS CLUNIACENSIS II. 748
Qui sanctum suum usquequaque mirificans, non A sanctorum iniqua gerit, non videbitgloriam Domi"
solum qufplibet alia miraoula, sed etiam mortuos ni. Et non soltun quemlibet sanctum, cui forte lo-
adejus gloriam commendanilam post Ipsius oIm- cus consecratus est sed ipsum Dei spirilum, tes- ;
tum suscitavit. Si ergo dispouentc Ueo lit aliquid, tante Apostolo, contristat, qui peccando lemplum
unde eadem gloria videatur imminui, recurren- ejus coiitaminat. Cum enim ab oliosis verbis et
(lum est ad magnitudinem virtutum.quas aliquan- scurrihtatejideles compesceret, subjunxit Et no- :
do gessisse dignoscitur, ut cordis navem quasi a lite contristare spiritum Dei (Ephes, rv, 30). At
prora lirmiterligalam, flactusdiffldentire, quiforte quoJ vestra pace dixerim, si in istius domni pree-
puppi illiserit, ncquequam possit a liltore tidei senlia conlinuari soleal, ipsi melius noslis. Ctete-
convcllere. Ad lianccaulelam volebal ipse Christus rum, quibuscunque cx oausis hoc acciderit, non
mundum erudirc, quasi signilicaturus suaj mortis aliud opinandum videtur, quam quod isdem piis-
abjectionem, cum diceret Bealus: qui non fuerit simus pater flagellum hoc in suamdomum potius,
srandalizatus in me [Matth. xi, 6), sua; potentire quam in subditos maluerit jaculari : exemplum
miracula prius enunliavit. Ad hoc etiam, cum dis- videlicetpiissimi Conditoris imitatus, qui peocante
cipulismortem suam apertediceret, resurrecturum primo homine, non ipsum maledixit, sed terram
se die tertia subjunxit. Beato quoque Petro, quem B quam operaturus erat. Nonne ex ipso rerum acci-
sciebat se negaturum, prius se in monte transfi- denfium eventu apparet, quod sola domus illa
guratum ostendit, ut cum
pro aliitione mortisdif- combusta est, domunculis clericorum illsesis per
fidenliam incurreret, ad oslensam majestalem re- g3'rum remanentibus ? Quod si Martini virtus ob
currens, roburfidei resumeret. Sedaliud estadhuc hoc minorata videtur, jam non erit iile solus cui
quod miracula cessare facil. t^eccatum videlicet sub hac occasione detractores insultent. Sed etiam
incrudelitatis, propter quod Marcus evangelista di- plerique aliisancU, quorumdomus quaqua versum
cit de omnipotenti Jesu, quod non potuit plura indifferenter ardent, imo, quod dictu nefas est,
miracula facero in Capliarnaum et Corozain, sub- coiitraipsum Dominum mussitare possunt, quia
jimgens, quia miratus est super incrudelitatem templum illud Salomouicum non semel aut bis,
cordis eorum. Quid crgo, quisquis es, Marlinus sedjuxla Hegesipjium Irequenter adustum est.
uon ideo gloriosus, quia domus ejus tofies igni Sanclis itaque locis despeclio nostris peccatis exi-
permissa est? Quodprorsus in aliis sanctorum lo- gentibus accidit, non defectu Dominicffi virtutis,
cis frequenter novimus evenire, sicutdeillasanctfe qua sancti repleti sunt. Nam si potestas MarUni ex
legionis Tliebffiorum domo nuper aceidit, quee. tam
forte videlur insanum sapienUbus mutilari,
hoc
eleganter constructaerat, ut nnstri lemporis ^ tamen ex aliis saucUs ejus locis, necnon et mira-
arlifi-
ces nequaquam hanc in pristinum decorem va- culis ab ipso nuper gestis, si longum non esset,
leant reparare. Sic de illa in quo requiescit bea- poterat eadem potestasdecenter commendari. Sed
lissimus Marlialis (127), cum omuibus quse infra jam ista qualiscunque delatraUo debet terminari.
muros eranl, noscilur evenisse. Ante cujus adus- Cujus videlicetfinihoc adjiciamus,quia valdenobis
tionem cuidam persomnium visus est isdeia san- necesse esl, ut flagello pertriti, convertamus vias
ctus apparuisse ;
qui videlicel mrEsto vultu pro- nosfras in vias testimonioruui Dei,ne forte dicatur
quod ei domum illam scrvitores ejus
testatus est, denohis: Curavimus Babylonem, etnon est sanata,
exosam fecerint, unde et ejus concrematio, et Ste- neque per ignem (Jer. li, 9), etjam non utin mate-
phani abbatis (128) interitus mox esset adimplen- rialem domum, sed in iUos, de quibus sanctus Spi-
dus. Namel priusquam Ulam prfedicti domni Mar- ritus effugatnr, ccelesUs indignatio sa^vial, MarUnum
tini basilicam rogus absumeret, quibusdam fideli- noslris precibus deductum, oflensis Christi oculis
bus visum est, quod (129) in Tutelensi ecclesia opponamus. Apprehendentes, sicut in Zacliaria
isdem sanctus Martinus cum »ancto Michaelestaret, scriptum est, fimbriam vesUmenU domni Martini
eumque de cura ipsius ccenobii precando monue- verissimi confessoris, adeamus, cum taliadvocato,
rit, el quasi subtristis adjungeret : quia servitores juxtaPauh vocem, thronum gratiae, forsitan sicpo-
^
ejus non sinerenteura apud Turonum quietem ha- lerimus misericordiam promereri. Et sicut Job at-
bere. Verum si somniis etnulla forle, vel rara fides nos quinon habemusindumenta jusUtife,
testatur,
adhibenda est hoc tamen certum constat quod
; lapidem hunc amplectamur, supphciter obsecran-
Deus, juxta quod Apostolus ait, per peccatum les,utnuditatemnostramsuis meritis contegat, ne
exasperatur. Et quisquis, ut ait Isaias, in terra nostracoram superno judice turpitudo reveletur.
(127) Sicde illa in qua requiescit B. Martialis. ipso imperatore, eodem in mense positum est. » Ab
Ecclesia sancti Salvatoris nempede qua Bernardus eo tempore dicta est et ecclesia S. MarUalis, iUam-
Guidonis in catalogo episcoporum Lemovicensium que divino judicio rursus igne crematam annoy34
« Ludovicus, inquit, Francorumrex atque impera- auctor est Ademarus Lemovicensis monachus.
tor Augustus, Caroli Magni filius, in palatio .logun- (128) Stephani abbalis. Smcti MarUalis sepUmi.
ciaco conventum generaJem tenuit in Lemovicino, (129) In Tutelensi ecclesiaidem S. Martinus. Sio
regalemque basilicam sanctissimi Salvatoris.magna antea « Sanctus quoque Martinus cuidam pauper-
:
ouRi gloria iu meuse Octobri prtecipit dedicari Lc- oulo pcr visum apparuit, et quasi conquerens dixit
movicis, in qua levatum sancUssimi Marlialis cor- quodin sua domo sit iujnriatus et concile sit inde
pus, retro altare eidem gloriosissimo Salvatori de- migraturus, atque ad Tutelensem vicum perven-
dicatum, in cryptamajoris voltie, pra^sente eodem turus.
749 SERMONES QULNQUE. 7S0
Siquidemiste non obliviscetur misereri sed cha- ; A armatur. Omnes quoque cathohcos achnonet Chri-
illum coegit, ut divisa clilamyde pau-
ritas quse sti Ecclesia, ut eo minus terrenis rebus animum
perem cum sua nuditate vestiret, multo nuue fa- subponant, quo se patriam in ccehs habere memi-
cUius eum flectet, ut nos ab
Agni si correctos
ira nermt. Namque hoc distare solet inter electos et
viderit, (ereptos coelestibus di\itiis superabundans reprobos, quod electi peregrini nunc et exsules pa-
abscondat. triam expectant in futuro, tantoque minus gaudiis
SERMO V. delectantur caducis, quanto se patriam in coehs
habere desideraverint. At contra reprobi hic ha-
(130) IN FESTO SA.NCH MARTINI. bent patriam et gauchum miserabile, et chcunt in
[Apud Marten., Thes. Anecd. tom. V, col. 617, ex delectationibus iniquis ches suos, et in puncto ad
ms. Bigotiano]. inferna descendunt, sicut scriptum est Qui bona :
Sacra li«c hodierna solemnitas, fratres charis- egerunt, ibunt in vitam teternam, qui vero mala
simi, nobis est venerabihter cum summa reveren- in ignem ffiternum guorum vermis non morietur
;
tia excolenda, in qua domnus noster B. Martinus et ignis non exlinguetur.ln ciijuscunque aure hcec
coronam suse przeclarissimae confessionis, licet voxpervenerit,aut beatus erit de devotione emen-
quondam in Dominico die, tamen hodie nobis iu B datiouis, aut reus de contemptu annimtiationis.
cceUs a Domino Jesu Christo coronalus gratulatur. Loquimur enim beatituchnem credentibus contes- ;
Congaudere debemus, fratres charissimi, solem- tamur judicium criminosis quoniam hodie su-
;
niis sanctorum, sed prfecipue primati coufesso- mus, et qui futura pariat dies ignoramus. Ergo
rum de quo canimus Cui Dominus post apuslolos
: dum tempus haliemus operemur bouum, nec ad-
tantam gratiam confeiTe dignatus est, ut in vir- jiciamus peccatum super peccatum, quoniam non
tute Trinitatis deificse, merere'ur fieri trium mor- rehnquet ir lapis super lapidem quinon destrua-
tuorum suscitator magnificus. Dicit enim B. Pau- tur. PerversK namque cogitationes separant a Deo,
lus de talibus; Quos prwscioit hos et prcedestinauit: quanto magis perversa opera ? Si de verbis otiosis
Quos autem pr.vdestinavit, hos et vocavit, et quos redituri sumus rationem in die judicu,qmd erit de
vocavit, illos et justificavit: quos autem justificavit, perversis operibus ? Et si judicium sine misericor-
eos et magnificavit iRom. vni, 30). Nec enim S. Mar- did iUi qui non fecit misericordiam, quale judi-
tinus de tam longinqua regi one, id est de Panno- cium erit Uh qui fecit negUgentiam ? Charisshni
ma,ad nos usque veniret, si a DominoJesu Christo Patres et fratres in quantum jusU,Patres,in quan-
;
eleetus non fuisset nec Jnliani imperatoris con-
: tum peccatores,socu et fratres, admonendo et ob-
temneret jussionem et parentum volimtatem, si a secrando dico, ne obduremus corda nostra quo-
p ;
Deo nobis non fuisset pra?destinatus. Nec tantus ruam nec scientia, nec oraUo, neque thesauripro-
honor regius et dulcedo nobilium parentum derunt propinquantibus in infemum; cjuia nec ibi
illi fuisse exsecrabilis, si a Deo non fuisset vo- habetur aliqua vel uUa redempUo. Quid ergo in
catus et nobis priEelectus et pius intercessor con- judicio dicturi erimus in proesenUa Uhus qui seip-
donatus.Magna nobis.charissimi fratres consolatio. sum virgis caedi voluit, spineam coronam
sputa,
Tam magnum prsemium nobis datiuB considera- pati. colaphis cfedi, cruci afSgi, non solum pro
mus, sed negUgentiam torporis et ignaviae nostrae nobis, sed eUam pro criminibus et sceleribus no-
perlimescimus. Talentum ergo magnum, et intesti- stris traditus, a quibus peccaUs abluti in bapUs.
mabiie sacramentum, nobis et in vobis in ipso mate et in poenitenUa per ipsum, toties et quoUes
concessum est:quod commodatumveraciterapud reiterandoidem,ipsipeccatoressempermanemus?
idoneos proficere potest, apud negligentes depe- Si quidem dicamus cum Apostolo et cum frequenti
ru'e non potest.Ahis cum.midtiphci gratia restitue- lamentatione dicamus assidue Infelix ego homo,
:
tur, ab ahis cum poenarum usura requhetm'.Chri- quisme liberabit de corpore mortis hujus ? Gratia
stus enim talentum quod commodat cum usura re- DeiperJesum Christim (Rom.yn, 2). Memores
quirit et solventi gratiam rependit, non solven-
; enim esse debemus voltmtatem non nostram, se<l
tem poenis deputat et ignibus suppUciisque wternis. Dei facere debere qui fecerit ejus volun.
: cjuia
Hoc talentum, fratres charissimi, nos preedicatione tatem, manet in seternum. Quapropter, fratres
nostra pectoribus vestris vice egregii Patris domni charissimi, mente integra, fide firma, wtute ro.
Martini commodamus, ut lucrum aJiquod salutis busta, charitate perfecta, paraU ad omnem volua»
vestrae Deo assignemus. Rationem redchtm-i sumus tatem Dei simus, conservantes forUter Jussa Dcv
quahter aut prjedicatio nostra vobis proficiat, et minica, in simphcitate innocentiam, in charitate
obedientia animabus vestris Deo fructificet. Volo concordiam, modesUam, in humUitate, dihgen-
enim vos pro certo scire quoniam dum concupis- tiam in administraUone, vigUanUam in adjuvaa»
cenUis blandientlbus caro enerviter subjugatur, dis laborantibus, misericordiam in fovenchs pau»
jam vihorum exercitus adversus animam fortiter peribus, in defendenda verifate constanUam, iij
(430) SequentemS.OdonisTuronensis sanctiMar- nis Sermo nuper orante Theoleloneo episeopo de
tinicanonici, et postea abbatis Cluniacensis ser- adustione B. Martini Turonensis ecclesi.v editu$
monem descripsi ex veteri manuscripto cocUee Bi- incipit. De Odoue vero ejuscjue scriptis non eat
gotiano, in quo et alius ejusdem sancti jam editus quod plura scribam, cum aljunde sufficiant e^
in Bibliotheca Patrum sermo habebatur, cum liac qu» hoc de argumento suppeditant Bibliothecae
epigraphe Sanctse et egregix recordationis Odo-
: Patrum et Cluniacensis. Mabie.n.
751 S. ODOMS ABBATIS SEU ALTERIUS ODONIS MONACHI. 732
disciplinre severitate ceQsuram, ne ad exemplum A tante Domino nostro Jesu Christo, qui cum Deo
bonorum factorum aliquid desit in nobis, prtes- Patre vivit et regnat in sa'cula s;eculorum. .\men.
EAMCTI ODOMIS
CLUNIACENSIS ABBATIS II
SEU
.M.iEUIlS ODONIS MUNAClll
OPUSCULA m MUSICA.
(.\pud D. Gerbert, Scriptores ecclesiastici de musica, toui. I, p. 247).
j
MONITUM.
Celebris est sub Odonis nominc dialogus De arte B nemine eorum ci ascribitur. .Mhilominus auctores
musica. Et quidem anon^mus Mellicensis S. Odoni Ilistor. lilter. Franc, anonymum .Mellicenseni
Cluniacensi tribuit. « Otto, inquit, vcnerabilis ab- secuti, id pro confesso habent tom. VI, p. "246.
bas Cluniacensium, ardentissimus amator monas- « S. Odon tit usage de la grande connoissance
ticas religionis, qui monachorum gemma, qui dis- qu'il avoit de la musique, pour en 6crire un traitii
cipulorum suorum gloria fuit, dialogum satis uti- en forme de dialogue. 1,'ouvrage a 616 connu sous
lcm de musica arte composuit. » Is, teste Joanne le nom de son auteur, de ranonvme de Molk,
in ejus Vita, Parisiis magistro Remigio Altissiodo- ecrivain du xii= siecle qui en parle avantageuse-
rensi inter alias etiam liberales artes musicam est ment.U existe encore dans diversmanuscrits,nom-
edoctus, et " Martianum in liberalibus artibus fre- mement dans celui de la bibhoth6que du Vatican,
quenter leclitavit. Prfficeptorem quippe in his om- c6t6 199;!, et Tun de ceux qui appartenoient k la
nibus habuit Remigium. » Quo a pnma juventute reine de Suede. M. de Sainte-Palaye a vu le m6me
orga musicam abreptus sit studio, item no- ouvrage numuscrit dans son voyage d'Itahe. II
bis testatum reliquit ipsius sancti viri verbis de vi- ne nomme pas Tendroit et dit seulement qu"il com-
giliarumexcubiis in Natali Dominiab ipsocelebra- nunce p.u" cette interrogation Quid est musica? :
tis: « Inter has preces et matutinas laudes, missa- et qu'il y jnanque quelque chose sur la fin. »
rumque, dies crastiaus illuxerat. Et ecce, dum ut Alibi, du"m ahorum reeensent opinionem qui eum-
solebat, in laudibus tautte solemnitatis, diversarum dom libollum tribuunt Odoni abbati Morimun-
fieret vocum modnlatio,velut impatiens juvenis in densi, sententiam retractant seu potius suspen-
medio eorum prosilivi, uuaque cum ipsis mundi G dunt < On veut (aiunt tom. .\II, p. 613) qu"Odon
:
regem laudare coepi. Scio enim et confitcor, me de Morimond ait fait un enchiridion, ou manuel
improbe fecisse, sed tamen Davidiciim illud corde, sur la musique, en forme de dialogue entre le
quodscriptum est,retinens,nonimmerito hoc age- maitre et le diseiple. A la v6rite les manuscrits du
re praesumpsi Laudale Dominuni omnes genles. »
: roi cotcs 3()9 et 7211 contiennent chacun un traite
Necdum tum imbutus musica arte a Remigio de musique qui porte le nom d'Odon. Mais comme
fuit, qua formatus postmodum magister scholas et on n'a aucune preuve qu'il soit plutot de notre
prajceptor ejusdem ecclesia; Turonensis » factus, auteur que de tout autre nomm6 de m6me, nous
ut apud auctorem.Gestorum consulum .\ndegaven- suspendons lA-dessus notre jugement. > Sed Odo
sium in Fulcone Bono legitur. Glabro Radulpho 1. .Monmundcn-is, scriptor s£ec. xn, auctor esse
m Histor., c. o. S. Martini Turonis ecclesiae prfepo- non potest, cum citetur hic liber a scriptoribus
situs dicitur, alias vero ejusdem eeclesiae cano- scecuJixi.
nicus et prascenlor in chronicis, passim vero Mu- In epistola Guidonis ad Michaelem, circa finem,
sici nomine insignitur, veluti a Joanne Vit;e ejus sic lego Lihrum quoque enrichidion, quem re-
: II
auctore hb. i, n. 10, a Sigeberto De script. ec- vereudissimus Odo abbas luculentissime composuit,
cles., c. 124, et in Chronieo ad an. 89S et 912, Ro- porlegat.cujus exemplum in solis figuris sonorum
berto item S. Mariani apud Altissiodorum mona- dimisi,quiaparvuhs condescendi,Boetium nonse-
cho, et Bernardo Guidone ad an. 919, subditque a quens iu hoc, cujus hber non cantoribus,sed sohs
Remigio Odonem in musica et dialectica apprime philosophis utilis est.» Sequiture vestigio incodice
fuisse eruditum : quse verba repetit Vincentius' D San Emmeramensi Dialogus, quem composuit Odo
Bellovacensis lib. xxiv Spec. histor., c. K3, et au- abhas de arte musica, qui Enquiridion dicitur. D.
ctor Chronici chronicoron ad an. 913. A Trithemio Quid est musica'.'M. Veraciter canendi scientia,elc.
lib. II, c. o3. De viris illustr. 0. S. B. mtisicus ex- Iilem liber in codice Admontensi inscribitur .'Dw-
ce/Zews, et hb. Dc script. eccles., c. 292 et Chron. loqus de musica arte domni Odonis abbatis, quem
IIii'saug. I. I, p. 47, nimicus insignis vocatur. Enchiridion appellavit ob brevitalem vilx in altero
Cujusmodi encomia videre est in Bibliotheea Clu- vero Admontensi saec. xii, circ..' Ottonis abbatis
ni:icensi per Quorcetanum Parisiis an. It;i4 edita, primi Cluniucensis cicnobii.Ex prologohujus opu-
et lom. .Wll Bibl. 1'atrum I.ugdun., ubi iu scidi, quem iu solo codice Parisieasi bilil.Reg.72H
testimoniis Odonis Operibus proetixis s<-Bpe qui- reperimiis, palam est auctorera monachum fuisse
dim musicus appellatur at opus Dc uiusicaa in irnnobio B. V. Mari8e,scd jussu communisPa-
:
<•
:
753 OPUSCULA DE MUSICA. 754
tris » id operis suscepisse. Communis Patris nomi- A onus amicis postiilationibus Icvigare tentamus,
ne vel papa, vel episcopus vel abhas ccenoliii vc- ut indiscretis vos supplicationihus onerare nita-
nit.Inscrinitur vero in eo codice. Liber, qtii el diii- mur contejnpIaLites,
: et voliis proponentes proxi-
logus dicitur, a domno Odone compositus. morum utilitatem, et charitatis ct obedientiffi ves-
Et si vero domni vocabulum abbatis proprium trie mercedem hoc vestrffi consulimus dilectioni,
;
sit, medio tamen sevo nomen abbatis aojici sole- ut tempus, quod aliis quihuslihct scripturis spon-
bat. Proclive niliilominus fuit, sic confundi duos te vos non piget insumere, vel hoo ad opus, quod
auctores cognomines. Ottonem nimirum Tonarii, exigimini, non giavemini addicere. Quod si dioitis
quem ex ms. Casinensi edimus, aucforem sanc- esse nihil, vel minimum, idipsum nihil vol mini-
tissimum, ut conjiccre licet, Cluniacensem abba- mum, sicutvos cerU estis, quod minime sufficiat,
tem, alterum monachum dialogi scriptorem. ita nos non dubii sumus, quod aliquantulum pro-
In nostro codice San-Blasiauo sa3C. xn Musica : ticiat. »
domni Odonis in cod. Vatic. reginse Suecite n.
; S. Odonem juvenem adhuc claruisse in canti-
72 Dialogus a dno Odone compositus de arte
: bus componendis, inde palam fit qnod Joannes,
mitsica notatur. Hie in tine mutilus est, ncc pro- Vitas auotor et discipnlus, lib i n. tO, narrat eum
greditur ultra formulas modi quarti codex autem
; rogatum ut offioium S. Martiui refingeret, atque
San-Emmeramensis omnino non attingit formulas antiphonas ahbreviaret quo munere eum egre- :
iUas abruptis paginis. Cum
hisformulis finitcodex gie perfunctum dicit. Quos vero commemorat
Admontensis his prfficise verbis Explicit musica
: hvmnos iilius officii tres, eos etiam Udalricus
enchiridionis. In San-Blasianosequitur eodem ser- B libro 1 Consuetudinum Cluniaccnsium, c. 23, et
monis contextu k. Age ergo, obsecro, et de modis
: Ditmarus in Chronicoattingunt, citati a Mabillouio
qux seqmintur, edicito. Mox a hnea Musicx
: Act. SS. sa3c, V. p. toi. ^.imiliter, prosequitur
<>
artis discipiina summo studio appetenda esl, Joannes, duodecim antiphonas, ternas per singa-
etc. qxuB in codice Lipsiensi Paulfe bibl. Bernon,
;
las hahentcs ditTerentias, quarum verba et vocum
Augiensi adscribuntar. in fine codicis San-Blasiani consonantia adeo sihi invicem concordant, ut
aliqua adduntur cx laudata Guidonis epistola ad nihil in sensu plus minusve, nihil in symphoniee
Michaelem, in qua ad hoc ipsum Odoms enchiri- modulationibus reperiri duloius posse videatur, »
dion provoeatur. composiiit. Auctor dialogi de musica Odo non
In ea vero operis parte quse in omnilius codi- semel ad antiphonam hujus offlcii O beatum :
cibus Odonis prwfert nomen, citatur Odo, quem pontificem! provooat, « cjua?, inquit, oum in prin-
Climiacensem celebratissimum abbatem esse, nil cipio et !ine secundimodi esset, propter illius tan-
obest quin piitemus, qui teste Trithemio Chron. tum vocis elevationem. uhi dicitur Martine :
Hirsaug. ad an. 99i-, « ante religionis ingrossum dulnedo, in primo tono a domno Odonc ouriosis-
magnus in arte musica magister fuit, et archican- sime est emendata. » Quo nullum luoulentius ha-
tor ecclesiae Turonensis. » Quid autem archicau- heri potest argumentum, Odoncm huno Dialogi
toris muneri magis congruit,quam tonarium prses- auotorem (quem etiam post Guidonem soripsisse
cribere, qualem ex ms. Casinensi damus? Unde frequens mentio gamma?, quam monoohordo
etiam ratio patet cur Joanni et aliis Vitre ejus addidit Guido, prodit) ah Odonc nostro diver-
scriptoribus ac scriptorum recensoribus nulla fiat C sum esse. In codice Vindohonensi ejus imago
mentio operis de musica, quale tonarius propric quidem oum nimho oirca caput exprimitur, sed
dici nequit: ut tamen ansa inde arripi potuerit, crinihus nulloque monastici haliitus indicio, stans
alterius Odonis librum De musica huic sancto ab- ad sedile cum calamo amhahus manihus prenso
bati fama undique conspicuo ascribendi. Ea enim soripturiens. Diversus est codex bihhotiiecaj Cffi-
aetate per medium tevum viri pra?stantissimi hoc sareos, ex quo sequuntur in coUectione nostra :
studii operseque genere fuerunt distenli prout :Tteguke d.omni Odonis de j-ythmimachia, et: Su-
memoravimus Reginonis, omnium ore celebrati ab- per abaciim, etc.
batis Prumiensis Tonarium seu Antiphonarium, In monasterii Casinensis bibliotheca codex qui-
ab auctore Rathbodo archiepiscopo Trevirensi ins- dam servatur seriptus circa s;ec. xi, litteris I.ongo-
criptum, manuque propria a Reginone exaratum bardiois, rhapsodiam ex variis soriptorihus de re
etiam cum nntis rausicis, ut creditur, autogra- musica per eapitadigesta,et haudrarointerpolata,
phum servan in bibliotheca civica Lipsiensi. Ocu- continens. Caput vero nonagesimum quintum ita
lis vero ac manibus ipse versavi ms. cofevum To- barbare, ut omnia alia eo in codice, inscrihitur
narium Bernonis .\ugiensis abbatis celeberrimi, llem Tonora per ordinem cum suis diffcrentiis,
qui servabatur in monasterio S. Blasii jam igne quos habemus honorifice emendatos et patc/aclos
absumptus. a domno Oddone religioso abbate, qui fuit peritus
Alios silentio prfetereo; opportune vero ad epis- in arte niusica.
tolam S. Anselmi in nova Gerberonii San-Mauren- Est autem tonarius cum notis fcre perpetuis
sis monachi editione vicesimam primara provo- D musicis antiquis Longohardicis, c[uas typis expri-
co, qua Rodulphum, quem charissimum fratrem mere non possumns. In ejus procemio etiam agi-
vocat, antiphonarium notis rausicis describere tur de emendatione antiphon.e: beaturn pontifi-
rogat, sic auspicatus « Reverendus Dominus prior
: cem, quam alter Odo.qui se monachum profite-
Helgotus dilectus, et dilector noster et vester suis tur subjeotum conimuni Pati-i seu abbati, domno
vos precibus ad notandum antiphonarium adhor- Odoni tribuit in dialogo de Musica quem (unaque
tari desiderat, sed nonullius in re ipsa pondus la- prologum ex ms. bibl. Reg. Paris. n. 72M) edimiis
boris imminere considerat. Cura igitur suas pre- ex codice San-Blasiano s<ec. xii, coUato cum ms.
ces venerahili humilitate nolit, quanquam possit, San-Emmeramensi manco, et.\dmontensi, in quo
tanti pendere, ut pondus impendens possint sus- post dialogum siclegitur: Explicit musicaEnchi-
pendere, ohnixe flagitat qiiatenus nostras cum ridionis ; puto quod ahcubi dialogus iste etiam
suis contra praefatum lahorem curemus appende- Enchiridion insoribatur.
rc. Sed quoniam nec ipse nec nos operis optati sic
758 S. ODONIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODONIS MONACHl 756
PROffimi TONARl! DO.^L^ ODOMS ABBATIS.
(Ex codice Cassinensi sreculi xi.)
Incipit formula super tonos, qualilcr uiiusquisque caiitor iii ecclesia agere
debeat. Gloria : euoiiae^ id est : Swcidorum amen.
Formulas, quas vobis ad cantandum scribcro autera difTerentiis septem conscriptum esse mon-
procuravi, qualiter omnis cantor ecclesi» tenere stramus. Octavum vero in sex ditierentiis finiri
debeat tonum antiphonarum, offlciorum seu com- censuimus. Septimusvel octavustinevidentur esse
munionum, vel qualemcunque cantum adire pote- concordes, sed principio iUorum discordes unde ;
rit, summo cum studio legere studeai. qui arcem mullum voluut habere studium, qui iliorum auti-
magisterii in ecclesia tenere vojuerit in cantu. Ad- phonas sine vitio incipere voluerint. Aliqnando
moneo autem omnes cantores, prtecipue tamen enim, ut supra delibatum est, in suo initio sc con-
eos, qui in ecclesia majores preeesse videntur, ut cordant cum psalmo, plures autem in suo fine iu-
quotidie subditis suis hsec exempla subtilius sub- cipiendae sunt
ministrent, ne quando antiphonre iuecclesia incoj- seqlunti;r octo tom cua sins differentiis
perint, scrupulum generent in incipientia psalmi,
De octo tonora per ordinem.
et per diversa incipiant evagari. Studiositatem au-
I.Prima diflerentia, tonus Dorius, et authentus
tem quicunque habore voluerit in cantu, quotidie
protus, vox odax, meti-um vero lychanos hypa-
perlegat has formulas et difTerentias. quas in se
antiphonam organum anoton, sj^mphonia varietas proti,
ton;
habent, et quando voluerit in ec-
chorda vero seembs, uti primum tonum incipiens,
clesia incipere, non
teneat introitum ejus, sed ad
B et schemata D. Loquimur quomodo quemque dif-
finem quantocius currat, et in cujus tono eam in-
ferentias [f. quajque differentiffi] per singulas as-
venerit, in ipsius sono incipiat psalmum quia :
cendunt et descendunt tonando cum vooibus.
sunt plerique in ecclesia, es quorum numero mul-
antepo- Prima differentia inchoat in quarta corda, qu;e
tos conspexi, qui propter arrogantiam se
suum tonum, dicunt^ vocatur scembs, et serenando ascendet in octava
nunt caiteris, et faciunt et
quae dicitur kaphe, et serenando ascendet usque
quod talis tonus sit et tahs, et ipsi per omnia fal-
aha ad tertiam, guae dicitur re, et repausa ubi incipit.
lunt et hoc non faciunt pro
;
causa, nisi ut
Incipit cantus.
magistri appareant ante illos. Isti tales plus dam-
Prinium quxrite regnum Dei.
nationem sibi exindo acquirunt, quam mercedem,
Finit primus, incipit secundus.
quia beatus papa Gregorius non inertiam se sec-
l\. Secunda vero differentia tonus hypoiastius, et
tatus fuisse dixit, quando cantum facere studuit,
sed ad credulorum auimos demulcendos hoc fecit plagis proti, vox odax,metrum vero Ijchanos hj'-
ad laudem Conditoris uostri. paton,organon ysaton, symphouia varietas plagis
Nullus denique patet quod omnes antiphonfe in proti.Chorda vero scembs, et schemata D. Secun-
suo principio se conveniant cum initio psalmi; da differentia inchoat inquaita chorda, qufe vooa-
majorem autem partem antiphonarum in fine vo- C tur scembs, et ascendit in sexta chorda, quffi di
lunt sibi incipere psalmum, sicut antiphona citur neth, et descendit ad primam, quee vocatur
:
beatumpontificem, quam multi faciunt de secundo buc, et repausa ubi incipit cautus.
tono sed fallunt,
; cum sit de primo et de septi- Secundum autem sirnile est huic.
ma diflerentia. Sic et ahee muitse anUphonse, qufe Finit secundus ; incipit tertius.
praescriptfB sunt. Unde prsecipio om- Tertia igitur differentia tonus .(Eolius semi-
in formuhs III.
arti prfesunt, ut octo to- tonius et authentus deuterus.Vox jubilo, metrum
nibus cantoribus qui huic
nos, quosin figura octo beatitudinum exposuimus verohjT>atemeson, organum chamilon.Symphonia
studiosissime custodiant, quia si hoc fecerint, non varietasdeuteri,cliordavero caphe.et schemata B_
erit iUis hic labor incassum, sed valde proflcuum,
Tertiadifferentiainchoatinnona chorda,qufe voca.
et est in singulis eorum differentiis valde utihs ra- tur caphe, et ascendet ad undecimam chordam,
tio, qui sensum potuerit capere. qufBtUciturs«5^esse,etdescendetusque inquartam,
Habet autem primus tonus decem differentias ;
quffi dicitur scembs, et repausa in schemata E.
secund us enim tonus unam tertius vero tonus quin-
;
Item cantus.
que differentiis constare videtur. Quartus vero no- Tertia dies est, quod hxc facta sunt.
vemflnirijubetur. Quintusenim pro sola antiphona D Finit tertius; incipit quartus.
induabus videtur esse consti-uctus. Sextus euim in IV. Quartasumiturautemdiilerenlia tonus cantus
soladitierentiasignatusessedignoscitur.Septimum et plagis deuteri, vox jubilo, metrum verobypate
757 OPUSCULA DE MUSICA. 758
meson, organum salpion, symphoniavarietas pla- A neth, et ascendit usque ad octavam qute nomina-
gis deuteri. Chorda vero csemar, et schemata E. tur asel, et descendit usque in tertiam quae dici-
Quarta autem differentia sumitur in quinta cliorda, lur re, et repausa in schemata F.
quse dicitur cxmar; el ascenditad septimam, qufe Clantus.
vocatur uciche, et descendit ad tertiam, qua3 dici- Se.rta hora sedit super puteum.
tur rc, et repausa ubi incipit. Finit sextus; incipit septimus.
Item cantus. VII. Septima enim differentia tonus adonta, et
Qiiarta vigilia venit ad eos. authentus tetranhis, vox stridentis, et raelrumlicha-
Finit quarlus; incipit quinlus. nos meson, organum strigon, symphonia varictas
V. Quinta igitur differentia sumitur tonus par- tetrardi,chorda verosMc^esi-e, et ascendit ad duo-
menus, et authentus tritus, vox vero excelsa, me- dccimam, qufe dicitur nar, et descendit in septi-
trum vero parj-pate meson, organum cuphos, mam, quie dicitur viche, et repausa in schemata G.
symphonia varietas triti,chorda vero asel, et sehe- Cantus.
mata D. Quinta vero imitatur ad octava chorda, Septem sunt spiritus ante thronmn Dei.
quae voeatur asel, et ascendens ad undecima, quae Finit scptimus: incipit oclavus.
dicitm* sucgesse et descendens ad undecima, qute VIII. Octava vero differentiaincipit tonus theti-
discitur neth, et repausa in schemata F. conetplagis tetrardi, vox stridentis, metrum, vero
Cantus. hchanos meson, orgauum fonicon. Symphonia
Quinque prudentes intraverunt ad nuptias. varietas plagis tetradi, chordaautemne?^, etsche-
Finit quintus ; incipit sextus, mata F. Octava vero distat in sexta chorda, quae
VJ. Sexta ergo differentia tonus epyniceus semi- vocatur neth, et ascendit ad undecimam, quae di-
tonius, et plagis vox excelsa, metrum vero
triti, citur sucgesse, et descendit in sextam, ubi incipit,
parypate meson, organum bubos, symphonia va- et repausa in schemata G.
rietas plagis friti, chorda xero yieth, et schemataF. Cantus.
Sexta ergo exoritur a sexta chorda, quae dicitur Octo sunt beatitudines.
INCIPIT LIBER
Qui ul DIALOGUS Jomuo Odone composilus, succinctim, decenter atque
dicitur, a
houeste ad utililatem legentium coUectus.
(Ex ms. bibhoth. Reg. Paris. 721 1
.)
INCIPIT PROLOGLS.
Petistis obnixe, charissimi fratres, quatenus C quinquaginta jam annis in canendi usu et studio
paucas vobis de musica regulas traderem, atque inutihter permanserunt.
eas tantummodo, quas pueri et simphces suffi- SoOicite quoque ac curiose investigantibus, an
ciant capere, quibusque ad cantandi peritiam per- peromnes cantusnostra valeret doctrina, assumpto
fectam velociter, Deo adjuvante, valeantpervenire. quodam fratre, qui ad comparationem aliorum
Quod idcirco petistis, quaj [/. quia] posse fieri ipsi cantorum videbatur perfectus, antiphonarium
audistis et vidistis,certisque indicus comprobastis. sancti Gregorii diligentissime investigavi, in quo
Vobiscum quippe positus tantum cooperante Deo pene omnia reguiariter stare inveni. Pauca vero,
per hanc artem quosdam veros pueros ac juvenes qua3 ab imperitis cantoribus erant viUata, non
docui, aUi triduo, ut alh [L. utahi triduo, ahi] qua- minus aliquorum cantorum testimonio, quam re-
triduo, quidam vero unius heljdomadffi spatio hac gulae sunt auetoritate correpta [/". correcta]. Charis-
arte exercitati, quamplures antiphonas, non au- simi, tamen in prolixioribus cantibus vocem ad
dientes ab ahquo, sed regulari tantummodo de- altum tonum pertinentem, et superfluas eleva-
scriptione contenti per se discerent, et post modi- tiones et depositiones contra regulam invenimus.
cum indubitanter proferrent. Sed quae [f. quia] illos cautus omnium usus unani-
Non multis postea
evolutis diebus primo intuituex improviso, q miter defendebat, emendare nos non praesum-
et
quiquid per musicam descriptum erat, sine vitio psimus. Sane per singulos notavimus, ne veritatem
decantabant quod hactenus communes cantores
; regulcequajrentesdubiosredderemus.
nunquam facere potuerant, dum plures eorum Quo facto majori desiderio accensi vehementis-
759 S. ODONVS ABBATIS SEU ALTERIUS ODONMS MONACHI. 760
simis precihiis ac nisiims inslitistis, qualenus ad A artis doctrina. Cuicunqiie itaque placuerit, in-
lionorem I)ei,ac sanclissima> fjenilricis ejusMari», vito labore excolat atque circumeat campura.
in cujus Yeneral)ili CQEnobio ista liebant, et ut re- Qui aulem hoc parvum Dei donum ab ipso perce-
gulaj fierent, tauquam utilibus notis totum an- pit, simplici satiabitur fructu. Ut autem melius in-
tiphonarium cum tonorumformulis describeretur. tclligatis hoc, et necessaria pro vera voluntate ac-
I)e vestiis igitur precihus confidens, et commu- cipiatis, unus vestrum ad interrogandum vel col-
nis Patrisprwcepta suspiciens, hoe opus intcrmit- loquendum accedat, qure prout Dominus donave-
tere nec volo, nec valuo. Est autem apud sapien- rit, respondere non negligam.
tes hujus sseculi valde difBcihs et ampla hujus
INCIPIT MUSICA DOMNl ODOMS ii3i).
SYNOPSIS.
Ue raonochordo eju.s(ine usu. 2. Et raeusura. 3.
•
. De elevationo et depositione modorum. 10. Octo
De tono et serailonio. 4. De consoiiantiis. 5. De con- modi. ll.Prirai niodi foiniula. 12. Seeundi raodi for-
junctioniljus vocum. 6. T' ni et semitoui discretio se- mula. 13. Tertii modi foimula. 14. yuarli modi for-
cunduni modos, 7. De liniitibus modorum. 8. Quid sit mula. 15. yiiinti modi foi-mula. 16. Sexti moiii formu-
modus, unde dignoscatur quisque, distinguaturve 9. '? la. n.Seplimiraodi formula. IS.Octavi modi formula.
i . D. Quid est musica ? B D. Mirabile est valde, quod dicis. Nostri quidem
M. Veraciter canendi scientia, et facihs ad ca- cantores ad tantam perfectionem nunquam aspi-
ncndi perfeclioncm via. rare potuerimt.
D. Quomodo? M. Erraverunt potius, frater, et dum viam uon
M. Sicut magister omues tibi Utteras primum qucesierunt, toto vitiB tempore in vanum labora-
ostenJit in tabula, ita et musicus omnes cantile- verunt.
nje voces in monochordo insinnat.
D. Qua ratione lieri potest, ut mehus, quam
D. Qaale est illud monocliordum ?
homo, doceat chorda ?
M. Lignum longimi (i.'3i) quadratum in modum
concavum in modum citharae, su-
capsa?, et intus
M. Homo, prout voluerit vel poluerit, cantat;
per quod posita chorda sonat, cujus sonitu varic- chorda autem per supradictas littoras a sapientis-
simis hominibus tali est arte distincla, ut mentiri
tates vocum facile comprehendis.
D. Quomodo ponitur ipsa chcirda? non possit, cum diligeuter fuerit observata vcl
considerata.
M. Per mediam capsam in longum linea recta
2. D. Qucenam, rogo illa est ars?
ducitur et relicto ab utroque capite unius unciEe
spatio, in eadem linea ab utraque parte punctus M. Mensura monoehordi quod enim Ijcne men-
q ;
ponitur. In relictis vero spatiis duocapitella locan- suralum est, nunquam falJit.
tur, qua3 ita chordam super lineam suspensam te- D. Potero siinpliciter paucisforsitan verbisipsas
neant, ut tanta sitchorda inter ulraque capitella, mensuras addiscere ?
quanta et linea, qute et sub chorda. M. Hodie, adjuvante Deo tantum diUgentei'
:
D. Qualiter una chorda muUas et varias voces ausculta (I3i). In primo capite monochordi ad
reddit ? punctum,quem superius diximus, rlitteram, id est
M. Litteraj vel quibus masici utuntur, in
notte G grfecum poue (I3.'>), [qu;e, quoniam raro esl in
linea, quae est sub chorda, pcr ordinem positse usu, a multis uon habeturl. Ab ipsa r usque ad
sunt dumque modulus inter hneam chordam—
: punctum, quem in fine posuimus, per novem dili'
que decurrit, per eadem litteras curtando vel genter divide, et ubi prima nona pars fecerit fuieuj
elongando chorda omnem cantum mirabihter fa- [prope A htteram sorihe, et h;ec dicetur vox
r],
cit : 133) et dum
pueris per ipsas litteras aliqua prima. Ab eadem prima littera .\ similiter per no-
notatur antiphona, facihus et mehus a chorda di- vem parth'e usque ad finem, et in nona parte B lit-
scunt, quam siab homine illam audirent : et post teram pro voce secunda appone. Dein ad caput re-
paucorum mensium tempus exercitati, ablata vertere, et divide per quatuor a r, etprovocetertia
d
chorda, solo visu indubitanter proferunt, quod C litteram scribe. A prima A similiter per quatuor
nimquam audienmt. divide, et provoce quarta D litteram scribe. Eodem
(131) Codes Vindobonensis hunc prjefert titu- Cluniacensis coenobii, quem Enchiridion appella-
lum Incipit Dialogus a dnmno Odone compositus
:
vit, ob brevitatem vitx.
de arle musica. Codes; San-Emer. istum Incipit : (132) Vien. omittit longum,ei?<. Em. quadralum.
Dialofjus. quem fomposuil ilomnus Odo abbas -'e ()33j Sequentia in Vien. desiderantur.
arle musica, qui Enchiridion dicitur. Admonten- (13ii Pergithic iterum Viennens.
sis vero sajc. xiii, circ. itainscribitur Incipit Dia- : (13oi Uncinis inclusa ex Admontensi.
to(/us de musica arte donini Ottonis abb. primi
761 OPUSCULA DE MUSICA. 762
modo B dividens per quatuor, invenies quintam A in monochonlo inter duas voces duos tonos, et
E. Tertia quoqiieC insinuat sextam litteram V. unum semitonium invenies, ipsarum duaruin vo-
Post heec ad r revertere, et ab ipsa, et al) aliis, cum intervallum quaternaria divisione currere ad
qua: sequuntur per ordinem, praedictam lineamin finem usque probabis et ideo diatessaron, id
:
duas partes, id est, per medium divide, usque cst, de quatuor nomen accepit. Secunda vero ter-
dum habeas voces quatuordecim vel quindecim naria est, utaprimavoceAin quintam E, in cujus
absque r et dum voces per medium diviseris, dis- spatio continentur voces quinque, intervalla qua-
similes easdem faoere debebis. Verbi gratia, dum tiior, id esttres toni et unum semitonium. Ubi-
a r per medium pro r scribe G,pro .\ me-
dividis, cunque ergo videris inter duas voces tres tonos
diata pone a et pro B aliam ; et pro C aliam c, et et unum semitonium, ipsarum vocum spatium
pro D aliam d, et pro E aliam e, et pro F aliam f, ternis ad finem passibus currit. Vocatur autem
et pro G aMam
g,pro aaliam ^uta medietate mo- diapente, id est, de quinque, eo quod voces sunt
a in ejus spatio quinque. Tertia vero divisio est,
nochordi in antea effidem sint litterffi, qufe sunt
quae per duo vel per medium dividitur, et dicitur
et in prima perqua-
parte. Prasterea a voce sexta F
diapason, id de omnibus. Hanc, ut supra
est,
tuor divide et retro 3 aliam b rotundam pone quae :
dictum est, ex Utterarum simihtudine patenter
ambse pro una voce accipiuntur, et una dicitur B
agnoscis, ut a prima A in octavam a. Constat
uona secunda, et utraque in eodem cantu regula-
autem vocibus octo, intervallis septem, id est,
riter non invenietur. Figurs autem et voces etlit-
tonis quinque, semitoniis duobus. Continet etiam
terce per ordinem ita ponuntur. r. I. A. II. B. III.
unum diatessaron et unum diapente. A prima A
C. IIII. D.V. E. VI. F.VII. G. VIII. a IX. I.b.IX. II.
in quartam D tit diatessaron, et a quarta D in oc-
S X. c. XI. d. XII. e. XIII. Xmi. °g. XV 'i-
f.
tavam a diapente a prima A in octavam a dia-
a :
D. Deo gratias. Bene intelligo, et quod mono- pason inveniturhoc modo A, : B, C, D, E,F, G, a.
chordum amodo sciam facere confido. D. In paucis verbis de divisionibus non pauca
3.Sed quid illud est, obsecro, quod in regulari- cognosco. Sed cur esedem htterae in prima et se-
ter mensurato monochordominora alibi, alibi ma- cunda parte fiant, audire desidero.
jora ac intervalla inter voces aspicio ? M. Hoc ideo flt quia cum secundas partis voces
31. Majus spatium dicitur tonus, et est a r in a septima G in antea a vocibus prima; partis per
primam prima A in secundam li. Minus vero
A, a diapason absque nona b prima fiant, adeo inter
spatium, sicut est a secunda voce B in tertiam C, se utraque pars concordat, ut quaecunque lit-
semitonium vocatur, faciens contractiorem eleva- n terffi in prima parte tonum vel semitonium,
tionem veldepositionem. iNulla autem mensuravel vel diatessaron vel diapente vel diapason faciunt,
numero semitonii spatium ad tonum usque perve- similiter et in secunda parte facere comprobentur.
niat, sed cumper supradictamrationemdivisiones Verbi gratia, prima parte a r ad A est unus
iiunt suis locis, toni et semitonia formantur. (136) tonus, ad B vero est in tonus et tonus, id est, di-
[Tonos autem omnes si ad extremum punctum du- tonus, ad C diatessaron, ad D diapente, ad G dia-
xeris, novenariam in omnibus divisionem inven- pason. Similiter et in secunda parte de G ad a est
tam miraberis, sicut a r in priinam A, et a prima unus tonus, ad q quadratam tonus et tonus,
A in secundamB, sicut primitusfecisti]. Primavero ad c diatessaron, ad d diapente, ad g diapason ;
nona b et secunda nona ; ad se in.icem ueque to- undc fit, ut omnis cantus similiter ut in prima, et
num neque semitonium faciunt, sed a prima nona in secunda parte cantetur. Sed primie partis
b ad octavam a estsemitonium; ad decimam c lo- voces ad voces secundae partis quasi virilcs cum
nus. Secunda vero nona ; ad octavam a e contra- puerilibus vocibus concorditer cantant.
rio est tonus, ad decimam vero c semitonium pra;s- D. Sapienterid factum esse perpendo. Nuno au-
tat. (137) lileoque una earum semper supertluaest, tem qiiahter cantum notare possim, ut ego illum
et in quocumque cantu unam recipis, aliam con- absque magistro comprehendara, primum audiro
temms, ne in eodem loco, quod absurdum est, to- exspecto, ut cum excmpla regularum dederis,
num et semitonium facere videaris]. eum melius recognoscam, et si penitus quid-
mirandum est quod non nisi a r ra
D. Maxime quam mente excesserit, ad tales notas indubi-
priinam \, et a primoA in secundam B pernovem tanter recurram.
divisi, et omnes seque tonos novenaria constare M. Litteras monochordi, sicut per eas can-
divisione probavi. Sed rogo, si alise sunt mono- tilena discurrit, ante oculos pone ;
ut si nondum
chordi divisiones, etsi in omnibus vel pluribus in- vim ipsarum litterarum plene cognoscis, se-
veniantur locis, ostende. cundum easdem htteras chordam percutiens
ab ignorante magistro mirifice audias et ad-
M. Tres sunt prfeter tonum divisiones, quse
i.
naturalem vocum, quam supra dixi, positionem discas.
custodiunt. Prima quaternaria est, propter quod D. Vere, inquam, magistrummirabilem mihide-
in quatuor divisa est, ut a prima A in quartem D, disti,qui a me faotus me doceat, meque docens
et haec liabet voces quatuor, intervalla tria, id est, ipse niliil sapiat. Imo propter patientiam et obe-
duos tonos et unumsemitonium. Ubicunque ergo dienham sui eum maxime amplector ;
cantabit
(136) Uncinis inclusa ex Admontensi. (137) HcBC ex Admont.
763 S. ODOiNIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODONIS MONACHl 764
enim mihi quando voluero, et nunquam de mei A sitione et divisione, dicatur. Illos itaque cantores
sensus tanlilate commotus verberibus vel injuriis si de aliquo cantu interrogaveris, cujus modi sit,
[ Vien. virgis ] cruciabit. iUicorespondentquod nesciunt, ac si perfecte co-
M. Bonus magister est, sed diligentem audito- guoscerent. Quod si ab eis argumentum, unde
rem requirit. hoc sciant, quaesieris, titubantes dicunt quia sit :
b. D. In quibus maxime diligentia adhibenda similis in principio et in fine aliis cantibus
est ? ejusdem modi; cum denuUo omnino cantu, cujus
M. In conjunctionibus vocum, quae consonan- modi sit, sapiant, ncscientes, quod unius vocis
tias faciunt divorsas, ut sicut diversae sunt ac dif- dissimilitudo modum mutare compeliat, ut hfec
ferentcs, ita dissirailiter et differenterunamquam- antipliona bealum pontificem ! quoe cum in :
que earum opportune pronuntiare prajvaleas. priucipio et fine secundi modi esset propter ,
D. Quot sunt diflerenfife, precor, edissere, et iUius tantum vocis elevationem, ubi dicitur:
communilnis oxcmplis ostende. Martinc dulcedo, in primo tono a domno Odone
M. Sex sunt tam in depositione quam in eleva- curiosissisme estemendata. Itemquein antiphona:
tione. Prima vocum conjunctio est, cum illa? dure Domine, qui opeivli sunt, hasc diligentius probare
Toces junguntur, inter quas unum et semitonium, B poteris; nam si eam incipias in sexto modo, ut
E F multi probant, in F littera, non discrepabit ab eo
ut a qumta in sextam, quae consonantia omnibus modo, usque ad semitonium, quod est in taber-
contractior et strictior est, ut prima elevatio hujus naculo tuo, in una syUaba. Sed quia in usu ita
E F E G a cc est, et bene sonat, emendari non debet. Sed inqui-
antiphonse Hssc est,qua; Hesciyrt.In dcpositione
:
ramus an forsitan in alio tono incipiatur, totaque
FE D E F in eo modo consona inveniatur, eamque emen-
vero per reciprocationem ita Vidimus steUam. :
dari opus non sit. Incipe itaque eam in G littera,
Secunda vero est, cum inter duas voces est tonus,
hoc est, in octavo modo, et regulariter in eo stare
C D C D
ut a tertia in quartam in elevatione ita Non vos probabis. Unde quidam incipiuut, Domine, sicut
:
D F D DCE F amodo dico vobis. Ex quo comprehenditur, quia
relinquam, elc. Indepositione \ero sic Angelus Lmperitus musicus est, qui facUe ac pra»sump-
:
G E DD tuoseplures cantus emendat, nisi prius peromnes
Domini. Tertia est, cum inter duas voces tonus et modos investigaverit, si forsitan in aliquo stare
D possit; nec magnopere de similitudine aliorum
semitonium diCferentiam faciunt, ut inter quartam oantuiim, sed de regulari veritate curet. Quod si
F D D F nuUi tono placet, secundum eum tonum emende-
et sestam hoc modo in elevatione Joannes aulem.
tur, in quo minus dissonat. Atque hoc observari
:
E ED debet, ut emendatus cantus aut decentius sonet,
In depositione ita In lege. Quarta vero
: est, cum
aut c. priori simihtudine parum discrepet.
F
inter vocem et vocem duo sunt toni, ut a sexta in D. Bene de inertiumcantorumerrore me cautum
fecisti, neo non etiam deregularis monochordi cu-
a EF a a ti
octavam, inelevatione itd : Adhuc multaliabeo. In riosa investigatione, ac regularium cantuum ap-
a c cc a F probatione, falsorumve emendatione, utiUtor sen-
depositione hoc modo Ecce Maria. Quinta per
:
sum, prout oportet, exercentibus, licet paucis ver-
diatessaron fit, ut a prima A in quartam D in ele- bis,non modicam dedistiperitiam.
A D 7. Verumtamen, quot vocUjus cantus fieri debet,
vatione hoc modo Valde honorandus. Depositio
:
adjunge.
a C D
M. Alii asserunt octo, ahi novem, ahi decem.
vero hujusmodiest Seciindumnutem. Sexta autem
:
D. Quare octo "?
per diapenle, ut a quarta D in octavam a, ut est :
M. Propter majorem divisionem, id est, diapa-
Da ba a GG
Primian quxrite. In depositione, ut a tertia C in son sive quia apud antiquos octo sonis citharae
;
G C D fiebant.
septimam G, hoc modo : Canite tuba : ah» regu- D. Quare novem ?
lares vocum conjunctiones nusquam reperiuntur. M. Propter bis diapente, qute novem voci-
6. In maximum seepe errorem vulgarescantorris bus terminatur. Nam cum a r in quartam si
labuntur, quia vim toni et semitonii aharumque diapente unum, atque ab eadem quarta D in
consonantiarum minime perpendunt. Id enim octavam a aUud, a r in a ootavam novem sunt
unusquisque eorum eligit, quod primum auribus voces.
placuerit, velquod facUius ad discendum pronun- D. Quare decem ?
tiandumve provenerit; titque magnus error in M. Propter Davidici auctoritatem psalterii, vel
multis cantib')s, cujus modi sint. xModos autem quia in decem vocibus ter diatossaron invenitur :
dico de omnibus octo tonis et modis omnium a r enini in tertiam C unum diatessaron est ;
a
C iu sextam F aUnd invenitur a sexta F in
cantuum, qui in formuhs perordiuem tiunt, ne si tcrtia ;
tonos dixeris, dubitatio hat, an de tonis formula- nonam primam B tertium restat et ideo a r : in
rum, an de tonis, qui novenaria facti sunt dispo- nonam primam B decem numerantur voces,
76b OPUSCULA DE MUSICA. 766
D. Possuat esse et pauciores voces in cantu ? A in secundo, quarto et sexto, et octavo, uulla depo-
M. Possunt utique quinque vel quatuor sed ita sitio alicujus vocis ante fiuem invenietur, quee ad
;
quidem, ut et quinque diapente, et quatuor dia- finem ipsum secundum sex praedictas consonan-
tessaron reddant. tias non jungatur.Elevatio vero eorum a fine secun-
D. Prolata ratio, et pene omnium cantuum atte-
dum easdem consonantias ad quinque voces pro-
greditur. Aliquando autem ad sextam usque pro-
stationes probantverum esse, quod dicis. Quid au-
cedit. In quibus autem vocibus omnium modorum
tem sit tonus, quemsaepius modum
vocas expone.
cantus secundum prsesentem usum ssepius iuci-
8. M. Tonus vel modus de omni
est regula, quas
cantuin
piaat, in eorum formulis pervidebis.
iiae dijudicat. iXam nisi scieris tinem,noa
poteris cogaoscere, ubi iacipi, vel quantuum ele- 10. D. Quoniam probasti omnium modorum
vari vel deponi debeat cantus. cantus a fine regulam sumere, quo sint ipsi modi
vel loni,tempus est dicere.
B. Quam regulam sumit principium a fine ?
M. Quatuor esse modos quidam putant.
M. Omne principium secundum prasdictas sex
D. Quare ?
consonantias suo tiai concordare debet. Nulla vox
potest iacipere cantum, nisi ipsa vel finalis sit, vel M. Quia omnis regularis cantus in quatuor mo-
g
consonet finali per aliquam de sex consonantiis. nocliordi vocibus finiri potest.
Et quaecunque voces per easdem consonantias D. Quee sunt illee voces ?
possunt convenire fini, in eisdem quoque vocibus M. Quarta D, in quam terminatur modus, qui
poterit incipi cantus illius finis, excepto, quod dicitur autbentus protus,id est, auclor vel princeps
cantus, qui fmitur iu voce quiota E, quae est primus. Quinta E in qua terminatur modus, qui
prima semitoaii in tertio modo, seepe invenitur dicitur authentus deuterus, id est, auctor vel prin-
incipere in voce decima C, quse ab eadem ceps secundus. Sexta F, in quam termiualur au-
quinta E uno diapente, unoque semitonio elon- thentus tritus, id est, auctor et princeps tertius. Et
gatur. septima G, in quam
terminatur authentus letrar-
Distinctiones quoque, id est loca, in quiljus re- dus, id est, auctor vel princeps quartus. Hi qua-
pausamus quibus cantum dividimus,
iu cantu, et in tuor aulem dividuntur in octo.
ia eisdem vocibus debere finiri in unoquoquemodo,
D. Quare ?
in quibus possunt incipi cantus ejus modi, mani-
M. Propter elevatos et humiles cantus. Nam cum
festum est. Et ubi melius et srepius incipit unus-
acutus vel elevatus fuerit cantus in authenlo prolo,
quisqueniodus, ibi melius et decentius suas distin- „
^ dicitur modus aulhentus protus. Si vero fuerit
ctiones iucipere vel finire consuevit. Plures autem
distinctiones in eam vocem, qusemodum termiuat,
gravis et humilis in eodem aulhenlo, prolo, dici-
tur plaga proli.
debere finiri, magistri tradunt ne si in alia aliqua ;
voce plures distinctiones, quam in ipsa, fiant, in D. Quare dicitur plaga proti ?
eamdem quoque et cantum fioiri expetant, et a M. Plaga proti, id est pars primi dicitur, eo quod
modo in quo fuerant, mutari compellant. Ad eum finiatur iueamdempartem, idest, locum vel vocem
denique modum magis cautus pertiaet, ad quem quartam D monochordi, in qua finitur et aulhen-
suee distinctiones amplius currunt Nam et prin- tus protus Similiter cum acutus fuerit cantus in
cipia seepius et decentius ineadem voce, quse cau- authento deutero, dicilur authentus deuterus ;
tum terminat, inveniuntur. Dictas rei exemplum sin autem planus fuerit cautus, plaga deuteri
in hac anliphona comprobabis: Tribusmiraculis; nominabitur. Eodem modo diceretur de authento
ecce una distinctio Oi^nalum diem sanctum coli-
: trito plaga triti, et de authento letrardo plaga
mus ecce alia Hodie stella magos duxit ad prx-
; : tetrardi. Consuetudo autem tradidit, dicere pro
sepium ; ecce tertia Hodie vinum ex aqua factuni
: authento proto et plaga proti modum primum et
est ad nuptias; ecce quarta Hodie a Joanne Chri- : secundum ; etpro autbento deutero et plaga deu-
stus baptizari voluit ecce ultima. Vides itaque,
: teri modum tertium et quartum et pro authento:
ut in cantu plures distinctiones in suo
regiilari plaga ejus modum quiutum et sextum et
trito et :
tono incipiant et finiantur, ut et in eadem voce pro authenlho trelrardo et plaga ejus modum
cantus incipiant et tiniantur. septimum et octavum. Igitur octo sunt modi, per
9. D. Ita esse, ut asseris, magistrorum canto- quos omui cantilena discurrens octo dissimilibus
rum ubique auctoritate defenditur. Verum de ele- qualitatibus variatur.
vatione et depositione, quam afine regulam sumat D. Quemadmodum potero eorum differentias et
cantus, presequere. communitates adverlere ?
M. In acutis vel elevatis cantibus, ut in primo M. Per tonos et semitonia. Ubi enimtoni et semi-
tertio, septimo tono, nullus cantus plus
quinto et tonia simul fmnt, ibi et reliqufe coosoaautias similes
a suo fino, quam ad octavam vocem debet asccn- fiunl : ubicuoque enim duo toni et unum semito-
dere, in qua voce eadem est littera, quse etinfine; nium fuerint, ibi et diatessaron erit; et ubicunque
propter divisionis, qufe diapason dicitar prfeci- tres loni semitonio adh<Brcbunt,ibi et diapente non
puam quantitatem, habet idem cantus aute fiaem deerit. Simihter et de reliquis consonantiis oportet
vocem unam. At vero in humilioribus cantii)us,ut intelligi.
: :
767 S. ODOMS ABBATIS SEII ALTERIUS ODONIS MXMACHI 768
D. Age ergo, obsecro, et de modis, quae sequun- j^ per tonos et semitonia ita post finem primo to- :
tur, edicito. nus occurrit, deinde semitoniuni, et duo toni ac
H. M. Primus tonus finiturin voce quarta, pro- iterum semitonium, et duo toui deponitur vero a :
ceditque in underimam, in qua esteadem littera d fine ad vocem tertiara tono uno, hoc modo (138) :
Forma
toni 1.
C. to. D. to. E. Sem. F. to. G. to. a. Sem. b. b Sem. C. to
Quidam autcm decachordum volunt facere, ad- in aetiam, utVeniet Dominus, aut Exi cito.
:
jiciuntque vocem unam, secundam B. Sed non Secundus autem tonus similiter finitur in
12.
est in usu, ut ad eam primus deponatur modus. eamdem vocem D, et ascendit cum eo usque ad
Incipit autem cantus ejusdem modi in C, ut O : nonaui primam b, ad decimam vero vel undeci-
bealum pontificon ssepius in D, quando princi- : mam non pervenit. Deponitur vero a fine tono et
pium cum fine concordat, ut Ecce nomen Domini. : semitonio et tono usque ad primam A, aliquando
In E quoque, sed raro, ut Gaudete in Domino in : ; autem, sed raro, et alio tono usque ad gamma, et
F, ut : Ipsi soli, in G quoque, ut : Canite tuba ;
fiunt chordaj decem hoc modo (139) :
Forma
II toni
r t At. B s. C t. D t. E s. F t. G. t. a t.
Habet itaque secundus tonus r, et primam A, B formularum varietates et difTerentias discernuntur.
et secundam B, quas non habet primus et pri- Principia autem secundi toni sunt in r, ut Educ : :
mus habet decimam c, et undecimam d, quas de cnrcere in A, ut Omnes patriarchce in C, ; : ;
non habet secundus. Sunt autem horum plurimi ut Nonne cor nostrum ; in D, ut Ecce in nubi- : :
cantus, qni ad r etprimam A et secundam B non bus ; in E, ut Animalia. Ecce Maria ; in F, ut :
deponuntur, ad decimam vcl undecimam non Quem vidislis. In r vero, B, vel E, vel G, rarissima
elevantur, de quibus dubium est, an primi, an se- exempla reperies.
cundi sint toni quorum ista discretio est. kd oc-
: D. De primi et secundi diseretione sufficit ad ;
tavam et nonam si non ascendunt, certissime de reliqua properandum est.
tono secundo sunt. Erunt itaque octava et nona 13. il/. Tertius modus in quintaui finitur
utriusque communes, ad quas dum cantus ascen- vocem in E litteram, proceditque uno diapason
dit, si diu in eis permaneat, sive tertio vel quarto usque ad eamdem litleram e acutam per tonos
eas reperculiat. aut si in octava incipiat, modi ac semitonia ita primo assumens semitoniu;i), :
erit primi. Sin autem in inferioribus iucipiat, deinde fres tonos ac semitonium et duos tonos :
et secundum quantitatem antiphonae rarissime ad deijonitur vero a fine ad quartam tono uno, hoc
iUas ascendat, secundi erit modi. Ahoquin juxta modo (140) :
Forma
III toni.
D t. Es. Ft. Gt. a t. c t. dt.
Sane secundam nonam ; ideo adamavit, quia C fecit prope finem tres tonos, ideoque nonam pri-
ad ejus finem d'apcnte est maxime autem ideo, mam b assumpsit, ascenditque ad decimam c,
:
quia ad acutissimam ejus, id est e, diatessaron habens post finem semitonium et duos tonos,
reddit. Quia aufem prope finem tres habet tonos, d inde semitonium et tonum. Deponitur vero
in descensione vel ascensione potius sahendo, a fine duobus tonis ad tertiam C, plcrumque
quam gradiendo, vadit. Usitata autem ejusprin- autem ad secundam B et primam .\ acuto se-
cipia sunt hsec in E, ut Quando natus es ; in
: mitonio et tono quia ad suum finem se-
: :
F, ut Nunc scio ; vel in G, ut Multa quidem
: cunda B reddit diatessaron, et prima A dia-
:
;
in a, ut Quis Deus magnus : in c, ut
: Tertia pente consouantiam reddit, fiuntque voccs :
dies esi. decem per tonos ac semitonia incedentes hoc
14. Quartus autem modus, quiaplanus est, non modo (i il) :
At. Bs. Ct. D t. Es. Ft. G t. b.„ s.
Torma
i
III toni.
Principia ejus invenintur in C, ut : Hodie nata D Discernitur quartus a fertio, quia quartus haiict
est ; in D, ut : Benedicta tu ; in E. ut Gaude Ma-
: primam A. et secundam C,quas non
B, et terliam
iia ; in F, ut : Anxiatus est ; in G, ut mors : • habet tertius : et tertius habet nndecimam d, et
in a, ut : Rectos decet. duodecime,quas nonhabetquartus.Quod si aliqua
(138) Admont, addit hos versus : (140) Admont, addit
Ad quartam vocera priinus statuit sibi sedern, Tertius in vocera quintam statuit sibi sedem,
Tertia vox subsit, vox altera quarta snpersit, Quartaque vox subsit, vox altera quinta supersit.
Ut sonetintense diatessaron et diapente. Ut sonat intense diatessaron et diapente.
(139) Admont, addit (14t) Admont, addit :
Accipit et sedem residet secundus ibidera, Quartus ab hac sede primam descendit ad usque,
Cui sonat intensum diapente sonatque remissura, Cui sonat intensum diatessaron atque remissum,
Adde super primam, si vis procedere, nonam. Quanilibet es nonis decimamque super sociabis.
:: :
769 OFUSCULA DE MUSICA. 770
antiphona neque has tertii, neque illashabet quarti, A quam veraces inveniuntur libri maxime dum sfepe
sed Iq decima c incipiat, ut: Vivo ego, vel secuu- in eorum ementiatione laboretur musici autem ;
dam nonam ut Ecce quomodo computali sunt,
: perpauci inveniuntur, et per multa jam tempora
amplius dihgat, tertii erit modi alias in quarto ; antiphonaria emendata non sunt non est ergo :
ponetur, si ejus formula; diilerentias imilatur. Vo- mirum, muUis locis falsitas inveniatur. Tan-
si in
lunt autem quidam quarto modo ad similitudinem tum, precor, regLdam et communem usum prose-
tertiisecundam nonam tribuere, eo quod sit dia- quere qufe enim rarissime tiunt, nullius artis so-
:
pente ad linem ejus prima vero nona b ad tinem: let regtila reprobare.
ejus nuUa consonantia sit. Sed non magis com- M. Quintus autem modus in sextam F ter-
15.
munem usum secuti sumus. Invenimus prKterea minatur, et acutissimaejus decima tertia /" eadem
in difflcihoribus cantibus jungi tertio modo et ter- httera figuratur, cumque sexta F ad primam no-
tiam vocem C, ut sit decachordum ;
quod tamen nam b, ad deeimam tertiam f, diapente reddal, in
cum rarissime tiat, abusivum esse non dubito. quinto vel sesto prima nona b valebit. Habcbit er-
Neque enim a lertia C, in duodecimam c, fer dia- go per ordincm tonos duos et semitonium, ac
tessaron secundiim pnedictam decachordi regu- deinde tonos tres et ultimum semitonium octo
lam invenitm-. vocibus, ita (142):
D. Cum multi sint grammatici, aut vix, aut nun-
Es Ft Gt at h„ '<is ct dt e s f Forma
V toni.
Usitata ejus principia sunt h»c : in F, ut : Rau- D pio nec incessu post se respexit.
rietis; in G, raro : Non vos relinquam, iu a, Quin- 16. Sextus autem modus cumeo graditur ad un-
que prudentes, in c, Ecce Dominus inveniet. Nam decimam d, sed deponitur a communi fine semi-
quia tonum ante flnem non habuit, nec in princi- tonioet duobus tonisad tertium C,hoc modo (ii3):
Forma
Ct Dt Es Ft G t at b,, o^ s c t
VI toni.
Et sicut quintus habet duodecimam e, et ter- quinta E, ut : Domine,
in auxilium, aut in voce
tiam decimam f, quas non habet sextus ita sex- ; quarta D, ut Si ego verus Christi, aut in voce
:
tus habet tertiam C, quartam D et quintam E, quas tertia C, ut : Decantabat populus.
non habet quintus, nisi quod ahquaudo quintus et necessaria probantur ad prae- D. Utilia, imo
miscetur sexto.declinans in quartamO titque deca- exprobrationem, de modis qus dicta sentis erroris
chordum. Sed hoc iuveniri, maxime in antiphonis, C sunt. Unum sicut cceperas de septimo et octavo
raro conlingit. Horum autem erit ista discretio. tono cupientem audire non difleras.
Cum nec depositio sexti, nec tota elevatio fucrit t7. M. Septimus modus in vocem septimam ter-
quinti, si in decima c incipiat, et eam vel undeci- minatur, cujus acutissima est decima quarta
g,
mam d juxta quanUtatem suam saepe repercutiat, quae cum fine eodtm charactere denotatur. Hic
quiutus erit modus si autem non ascendat, ;assumit nonam secundam S. ut habeat duos tonos
nisi ad nonam primam b, dicetur sextus, sive post finem, post quos et semitonium et duos tonos
per principia discernetur. Vix autem sextus nisi iterum semitonium. Deponitiu- vero a fine tono
in suo fine incipit, ut Verbum caro factum uno, hoc modo (144):
:
est, aut in a, ut Vidi Dominum, aut in voce
:
Forma
F t Gt at b,, lis c t dt es f t gt a VM toni.
Quod si decachordum placeat facere, uno eum D unum modum ab aho discrepare scimus nihil ;
semitonio adhuc de fine depone ad quintam E, enim impedit, quemcunque volueris modum, si
non tamen hoc frequenter invenies. Notandum acute vel graviter decantaveris ; sed tonorum ac
est autem quod si ei prima nona b concedatur, semitoniorum, quibus et altse consonantiae fiant,
nihil restat, nisi ut a (145) sexta ad eam dia- diversa positio diversos ab invicem ac differentes
tessaron fiat, eritque per omnia primus, quia modos constituunt. Iterumque si una tantum
habebit tonum et semitonium, ac deinde duos voce depravata finiatur in octava a, rursus
et semitonium et duos tonos, et deponitur a fit per omnia primus habebit enim a fine :
fine tono uno, sicut in primo dictum est, et tonum et semitonium, et duos ionos, et reli-
jam non erit septimus, sed primns. Non enim, ut qua, qufe sunt primi. Principia ejus sunt
stuUissimi cantores putant, gravitate vel acumine ha3C iu F vix reperies exemplum, ut
: Qui re- :
(142) Admont. addit (144) Admont. addit
Ad sextam vocem quiutus statuit sibi sedera. Septimus imparilem numero statuit sibi sedem,
NuUaque vox suljsit, vox altftra soxta supersit, Sextaque vox subsit, vox septima sunima supersit
Ut sonet intense diatessaron et diapente. Ut sonot intensfi diatessaron et diapente.
(li.i) Adm. a duodeciina e. ad eam, diatessaron
(143) Admout. addit
Aceipit et sedom residendo sextus ibidem. fiat, et ad semitam contrahatur, eritque, etc.
Cuisonat intensum diatessaron atque remissum,
His superadde touum faciens procedere cursum.
: ;: : ;
771 S. ODONIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODONIS MONACHI 772
gniclaves, cl Memento mei; in G, ut: Assiimpta A 18. Octavus autem modus proccdit cum septi"
est Maria; ina raro invenies, ut comm. Domus mo usque ad duodecimam e, deponitur autem ad
mea, in J Dixit Dominus in c, Benedicla filia in
; ; tertiam C, tono et semitonio et duol)us tonis, fitque
(/, sit nomcn Domim. decacliordum hoc modo (140)
Forma
c t D t E s Ft G t a t b„ i; s t dt e
Vlll toni.
Supra disimus autem hujusmodi decachordum tenet, cum et finis septimi ad modi similitudincm
ter diatessaron non habere, ideoque non recipitur diapasou concinat. Prima quoque vox, gamma
utraque, id est, acutissima e ejus, et gravissima C quia habet post se tonum, ante se vero tonum et
ejus simul in imo eodemque cantu, ut quibusdam semitonium et duos tonos, primi modi legem cus-
placet. Perspicuum est autem quod octavus touus " todit unde prima uon sine causa dicta est. Se- :
in depositione a fine per omnia sit secundus.Uuod cimda vero cum deponatur post se duobus tonis,
si ei in elevatione prima nona b daretur, ut habe- et aute elevetm- semitonio et duobus tonis,iterum-
ret tonum et semitonium, et tuos tonos a line, que semitonio et tono, usitatam quarti modi regu-
etiam in elevatione permaneret secundus. Sed de- lam servat. Tertia prteterea C,cumpost se habeat
ridenda inertium cantorum scurrilitas, qufe de to- semitonium et duos tonos, ante se vero duos tonos
norum discretione nil sentit id solum sequitur, et semitouium, ac deinde tres tonos, quinti vel
:
quod aliquo modo aures delinire videtur sicut sexti proprietate fulcitur. Jam vero ootavam a pri-:
qui gastrimargife inserviunt, per falsam duleedi- mum locum tenere dicimus ad simihtudinem pri-
nem veram sobrietatis regulam faUunt. Invemtur mae, cujus est diapason. AlioquLn si eam cum
prjeterea, cum octavus ad quarlam D descendens, prima uona 6 perpendas, habebit in depositione
decimam tertiam f, quaj jure est septima, appctat, tonum, iu elevatione vero semitonium, et tres to-
ac si decachordum regulare tanta prffisumptioue, nos ad similitudinem tertii. Prima nona in depo-
licet raro, restituat. Principia ejus sunt heec (147) sitione continet semitouium et tuos tonos, ad simi-
in C, ut Stabunt justi, in D, ut Anrjeli Domini
: litudinem sexti in elevalione vero sive quia tres
: ;
in F, ut Zachx in G, ut Judse et Jerusalem ; iu C toni sequuutur, sive magis quianuila sequentium
: ; :
a, ut Apertum est; in c, ut Ecce ancilla. In hoc
: diatessaron ei caritate conjungitur, qute principa-
:
autem distat octavus a septimo quod ootavus ha- lis est consonantia, nullius toni regularem simih-
bet terliam C, quartam D, et quintam E quas non tudinem tenet. Neque etiam per diapason a poste-
habet septimus et septimus habet decimam ter-
; rioribus tieri potest ideoque neque canlum neque ;
tiam f et decimam quartam g, quas jure non ha- distinctionem in ea principium vel flnem habere
bet octavus. probabis, nisi vitio id fiat.
Sane in his cantibus qui iuter octavi depositio- Secunda nona ^ ad simihtudinem secundee vocis
nem et septimi elevatiouem medii sunt, ut in reli- B, a qua per diapason facta est, quarti imaginem
quis quoque modis dictum est, secuudum formu- tenet. Decima vero c ad similitudiuem tertise G
larum varietates, in quo tono maneant, discernen- concordat septimo. .'Vlias autem si secunda nona
tur. Per ipsas enim varietates uniuscujusque modi
5 privetur, habebit post se tonum, semitonium ot
principia liquido pervidebis. duos touos, ante se vero duos tonos et semitonium,
I). Dum vix paucos cantus his regulis contraire ad comparationem octavi, a cujus fine diatessaroa
mvcnio ; eorumque paucitatem et, ut ita dicam, signat. Reliquse vero quse sequuntur pro similitu-
furtivam singularitatem a preesumptoribus vitia- D dine htterarum facile perpenduntur quod mons-
;
tisque cantoribus factam esse non dubito. trat hasc figura.
M. Regula enim est commune mandatum uuius-
V. C. VI. VII. G. YIll. I. d. II. 1. 1 II.
cujusque artis quae ita singularia sunt secundum
:
B. IIII. V. F. VI. V. c. V. VIII. VII. g. VIII.
artilicialemregulam non consistunt.
I. A. II. III. E. IIII. l. I. IIII. f. VI.
D. Sed precor, ut secundum uniuscujusque vo-
VII. r. VIII. I. D. II. I. a. II. III. II. e. IIII.
cis positionem pauca adhuc de modorum lege
subjungas. Ex his quffidictasimt,assiduusperscrutatortam
M. Petitioni tua3 justum est respondere. Una- de toms,quam derehquis hujus artis regulisdivina
quseque enim vox alicujus supradictorum modo- gratia juvante alia quamplurainteUiget.Quod si aut
rum simUitudinem tenet ut gamma (r) quidem, ; uegligenter agit, aut hoc non per divinam illustra-
quia habet ante se duos tonos, post quos semito- tionem, sed sui sensus acumine se capere posse
nium, et duos tonos adjungit, ac deinde semito- prsesumpserit, aut nequaquam intelliget, aut, dum
nium toniunque apponit, non immerito septimi uon refert gratias Donatori, efficietur, quod absit,
(146) Admont. addit venerit Paraclilus; in D, ut Spiritus Domini; in :
Accipit et sedem residens octavua ibidem, E, ut Ornaverunt faciem ; in F, ut
: Jucundare :
Cui soiiat iutensum diapeute sonatque remissum. in G, ut In il.la die ; iu a, ut
: Completi sunt ; in :
Et supei-adde tonum, facies procedere cursum, c, ut: Ecce, etc.
(147) Adam ita : in C, ut : nos qui vivimus, Dum
773 OPUSCULA DE MUSICA. 774
elationi inserviens (148) minus jam subditus Crea- A D. Age ergo,obsecro,etde modis, qufe sequun-
tori : qui est benedictus m saecula seeculorum. tur edicito (149).
Amen.
Explicit Musica Enchiridionis.
(148) Cod. Admontensis ita claudit Minus jam
: Primus tonus a D. in d. H ab A in a.
serviens et subditus Deo. Qui vivit et regnat in s£e- III. ab E. in e. IV a B. in l.
cula saeculorum. Amen. V. ab F. in f. VI a C. in e.
Ecce modus prlmug, sic noscitur atque secundus : VII. a G. in g. VIII. ut prius.
Accipitur tritus. sic quartus et iste probatur :
Quintus atlest iste, sextus sic cernitur esse :
(149) Ad horam post hffic legitur : Hic dcsinii
Septimus harmoniam tenet lianc. octavus elistam. Dialogus.
D. ODO DE MUSICa.
MONITLM.
Quffi sequuntur, in codice San-Blasiano continenter posita suntpost opusculum seu Dialogum Odonis
de musica,sc)licet post bfBC verba, qua3 inaliis ms, desiderantur D, Age ergo, obsecro, el de modis :
quce sequuiitur, edicito. Unde et nos hic immetliate illa subjicimus, collata cum ms. Lipsiensi, Ln quo
habetur sub nomine Bernonis.
AlusicfB artis discipliua summo studio appetenda B mus, si lectione minus panditur, ocuhs demons
est, et maxime liis quicommuui eonversatione Oeo tretur (toO).
serviunt. Nam sicutper Psalmistam dicitur, quia
panis confirviat, et innum Isettficat cor hominis ;
PA- BCDEFG a- • bcdefgo
itaet frequens lectio animum nostrum ad virtutes
roborat, cantus vero in Dei servitio mentem e.^clii-
I
larat. Accid<t preeterea, ut cum suavitatem melo- Cum subducendo modum per supradictas
igitur
difB, quse in terris agitur, congaudentes miramur, chordiB htteras ipsamchordam curtaveris vel elon-
ad ilJam harmoniam ccelestis patrias audiendam gaveris, omnes voces, quibus omnis cantus effici-
ardeutius festinemus, quag tanto est ista suavior, tur, et quantum unaqua^que vox altera sit gravior
quantum coslum terra miramur excelsius. subtihorvenumero, recognosces.Qua inre divinam
Cum volumus insinuare legere, prius
pueris sapientiam admirans gloriflcarepoteris, quia sicut
eos abecedarium discere facimus in tabula, ut omnia rehqua, itaet voces hominum, ut se lauda-
postquam cognoverunt omnes litteras, facilius le- rent in numero et mensura, constituit.
gere, valeant quidquid seribitm- htteris. SimUi Cum primum igitur in monochordo conspexe-
modo qui cantum volunt addiscere, prius opor- r ris, unamquamque vocem ab altera tono
ooguosce
let eos omnes voces, tonorumque varietates in vel semitonio distare. Omnes autem toiii novena-
monochordo cognoscere. Quia enim [Lips. vero] ria divisione tiunt, ut cum a capite monochordi,
hac disciphna non utimur, tantum temporis anti- ubi chorda incipit, usque ad tuiem, ubi chorda
phonarium discendo perdimus; in quanto divi- finitur, per novem diviseris, ubi prima nona
nam auctoritatem et gi-ammaticas regulam scire pars terminaverit, ibi signum primfe [Lips. se-
potuissemus et, quod deterius cst, nullo uuquam
;
cundfe] vocis appones. (lol) [Item ibi incipiens, si
spatio temporis ad tantam perfectionem venimus, per novem usquc ad finem chord», ubi
diviseris
ut saltem minimam antiphonam absque magistri secunda nona pars termiuaverit, ibi signum se-
labore scire possimus, quamque si obhvisci con- cundfe vocis apponis]. Et iUa descensio vel ascen-
tigerit, nuUatenus memoria reformare valemus. sio, hoc est, ipsum intervallum, quod est a prima
Sed non terreat lectorem hujus artis duritia in ; voce, ubi inscribitur A, usque ad secundam, ubi
prffisentibus quippe regulis nihil invenies preeter inscribitur B, tonus prima enim vox
est primus ;
ea sola, quse etfacile poteris, Deo illuminante, ca- est tota chorda, antequam dividatur
unde in ca- :
pere, et per quae ad cantandi peritiam quam cito pite chordfe scribitur A httera prima, in secundo
valeas pervenire tahs enim ac tanta hujus artis
; vero loco B httera secunda. Tonus ergo dicitur,
virtus probatur, de qua et parvuh possint ca- quoties spatium ahcujus unius vocis usque
pere, unde ad cantandi peritiam poterunt perve- ad alteram, usque ad ttnem chordfe novies
nire, et fortes sensus suos per multa valeant ac ducitur unde fit, ut quantum fucrit octava pars
:
mirabilia exercere. sequentis, tantum major esse prior ab illa vidca-
Nunc primum ante oculos monochordum poni- tur et rursus quautum nona pars prioris, tan-
;
mus, ut quidquid postea de vocum natura dixeri- tum sequens minorata cognoscatur. Quod facile
(toO) Hfec et sequentes tabulse in Lips, ms. de- (lal) Uncinis inclusa desunt in Lips. ms.
sunt, spatio tamea vacuo relicto.
:
775 S. ODONIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODO.MS MONACHI 776
probare probatumque cognoseere, si [Lips. \ usque ad finem hujusmodi spatia novem, a B us-
poteris,
cum sexta] cum mensuraveris ab A usque ad B que ad fincm oeto. Erunt prajterea de vocibus illis
et illud spalium, quale fuerit usque ad finem quas in monocliordo, vides hujusmodi toni decem
chordcB, quasi pedibus incedendo [Lips. deduxe- quorum por ordincm ista descriptio est.
ris erunt euim ab, etc.] duxeris
;
etenim ab \ ;
Tonus Tonus Tonus Tonus Touus Tonus Touus Tonus ronus Touus
Epogd. Epogd. Epogd. EpogJ. Epogd. Kpogd. Epogd. Epogd. Epogd. Epogd.
I 1
II III 1
IIII 1 V 1
VI 1
VII 1
Vill Vflll 1 X
A 1 B C 1 D U 1 E F 1 G 1 G 1 a 1 a 1 b '. 1
c c 1 d 1
d 1 e f 1 g
P* > > > > > > > > > > > > > > > 1 > > > >
In unoquoque enim tono qualia novem spatia a prima m ultimam
T. S. T.
prior habuerit, similia, vel eadem octo habueril. diatessa- ron.
[Lips.hahehHmelius] posterior. Hujus toni esem- Forma
AI. i;l. CII. D
plum hoc est: Angelus Domini ; ulncunque enim sunt I.
videris duas ex illis litteris, sicut in figura gemi- Forma
sunt
DIII. EII. F. IIII. G
natae sunt, cantu touus
sive in isto sive in alio II.
est sicut hic. An. [id est in hac antiphona, Lips., Forma
sunt
GV. alll. bVlI. c
secundus tonus] tonus est epogdous, quia tonum III.
musici epogdoum vocant, id est, superoctonarium Forma
suut IIII.
aVI. :!III. cVIII. d.
[Ltps. super oeto, id est super oetonariumj, quo-
tiens major vox comparata ad minorem habet Forma
sunt V.
d VIIII. e V. fX. g.
eam totam in se, et eo amplius oetavam partem
iJhus minoris quod etiam in numeris aeque fit, •UOJ
a ^fo ma
;
a pri- I.|
cum novem comparamus ad octo vel decem, et -Essa^Bip =-B.l
in ul-
rano.no PT3 3.
timam
octo ad sedecim.
diates- 1 s uojirags £ o saron
Nominatur autem epogdous tonus, cujus iste
descriptio superius facta est. Semitonia autem Nam sit primam
et ultimam uniucujusque or-
iu eisdem vocibus quinque numerantur di- : dinis inter compares, diatessaron, quaj duos
se
citur autem semitonium quasi medius tonus tonos mediumque semitonium habere videtur,
est enim medius inter duos tonos illud vi- ;
invenies. Item si prioris ordinis primam secun-
delicet spatium, quod positis ex utraque parte dae et secundam tertiae descendendo [Lips. addit.,
tonis in medio remanet ita, ut utriusque la- ad inferiora] eompares, diatessaron duo repe-
teris toni, ut dictum est, novenario, fiaut ries hoc idem in secundo et tertio et quarto or-
:
[Lips addit : vel semitonius ideo vocatur, quod dine jeque continget. A quarto in quintum
semis et non plenus sit tonus : unde dicere consideres per singula, diapente invenies Unde
solemus : non plenus est sciphus, et cum his si de monochordi mensura quaesieris, et plura
similia.] tsedet legere, hffic tibi figura, quantum sufScit,
indieabit.
si primo tono terminato quartam vocem,
Itaque lUud autem de tonis et semitoniis notandum est
quae secundum tonum terminat, et a prima voce quod semitonius nunquam patitur, ut inconcinni
quaternaria totius monochordi portione [Lips. D toni absque ejus medietate jungantur [Lips.
partitione] monstratur, per octo ad finem usque add., ut est verbi gratia tonus, tonus, tonus,
deduxeris, et ipsam octavam partem super quar- tonus et semitonium], sed excepto semitonio
tam vocem adjunxeris, ut sint partes novenae primo, quod super se non habet nisi primum to-
[Lips., novem] et ipsius secundi toni ultima num, ubique post duos tonos semitonius vocis
principium et fmem primi toni [L?'/7S., semitonii]
moderator occurrit, ne vel nimiae repetitiones fas-
te invenisse miraberis. Sunt autem quinque ubi- tidium [Lips., in unum repetiti toni fastidium]
que primi toni ultimae, posterioris vero prima
generent, vel plures hiatus et extensiones vocum
parte circumdati, sicut eos hsec figura per ordi- dissonantiam preestent. Semitonii quoque id est
nem signat. In hac sequenti ligura omnium tono- gemiuati [Lips., vero gem.] nusquam inveniuntur,
rum et semitoniorum numeros per orcUnem, et
ne, quia ad moderandum et condiendum cantuin
alia utilia prudeus lector inveniet (.fo2). excogitati sunt, dum plus quam congruit, indis-
ponuntur, in morem superflui salis amari-
crete
tudinem faciant. Quos autem ab octava chorda
usque in decimain duos semitonios vides, nun-
quam continuatim jungere debes; quorum signa
heec sunt : octavum a, nonum b, decimum i„ un-
(152) In Lips. iigura deesl, relicto spatio.
777 OPUSCULA DE MUSICA 778
decimum vero c, qiiibus ilautendiim est, ut quan- A trai-io cum voce in quintam (E) a
a secunda (B)
do a etjj semilonium jungunt, a b ad c intelligas quinta (E) in octavam ab octavain undecimam
(a)
tonum, ct quandob cum c semitoniuiu velit, ali a (d) ah undecima (d) in quartam decimam (g) quffi
usque ad q tonum esse non dubites quorum pri- : est ultima, quasi quatuor passihus currit, in sola
mus ideo positus, ne a sexta voce F usque ad ultima parte mediuui semitonium continet, quem
nonam 'f tres continui toni invenu'entui". Eadem iu aliis ponit in capite. Cum vero a tertia voce (C)
ratione secundus formatur, ne duobus post se se- in sextam (F) a sexta (F) in primam nonam (b)
queutibus tonis et tertius adhsereret, sicut in hac progreditur, neque in primo, neque in medio, sed
figura conspicies. inline semitonium signat, (a. b.) ut [c) mutatis in
hac trina divisione lateribus valde hanc mirabilem
Diatessaron duo toni semitoniusque conficiant. Quomodocun-
F G a b tl c d e que enimduos tonos semitoniumque conjunxeris,
T T T S S T T T diatessaron nominabis.
Diatessaron aha diatessaron, a secunda nona
Praeterea est
usque ad duodecimam (e) ut nulla vox suavis-
(q)
PriEterea sciendum eat quia pro prima voce b
B sima ejus participatione privetur, sicut in hac
ett; accipi debent, id cst nona, quamvis divisa in
figura notatur.
nonam primamet in nonam seiumdam, ne pluri-
mum errorem videatur inferre ul est illud, quod :
1
diatessaron ab octava chorda ia undecimam Diatessaron
a prima
A D G c f.
quinque voces habere videretur, quod penitus ab-
surdum est. Exemplum autem hujus semitonii est Diatessaron
B E a d g.
hujus antiphonse prima elevatio Vigilale animo. :
a secunda
Notandum autem de semitonio, quod solum nul- Diatessaron C V b tessaron
03
a tertia
lum utilem tonum valeat implere, sed junctum 5 q e
tono prohxum ejus spatium moderatur. Tonus
vero invenitur utroque suo termiuo soni dulcedi- Hujus exemplum est : Secundum autem et item :
nem \ rsestans ut cum dicitur Oremus, ubi non
; Chriitus vincit. Christus regyiat. Christus impe-
invenitur nisi unus tonus, qui a sexta in septi-
Rex noster. In hac enim harmonia major et
rat.
mam vocem suis terminis definitur, hanc eupho-
minor vox, id est, quinta (E) et octava (a) diates-
niam sua depositione ac elevatione perficiens. saron duobus tonis et semitonio, ut dictum est,
Duo quoque aliquam consonantiam reddunt, quae C implent. Si ad hanc unum tantum tonum, qui est
cantus non dicitur quia cantus non minus qua-
; a quarta (D) in quintam (E) adjeceris, diapente ni-
tuor vocum spatio adimpletur cujus genus sym- hilominus symphoniam mirabilem pervidebis.
:
phonise diatessaron vocatur, id est, de quatuor, Diapente autem dicitur, id est, de quinque, eo
continens duos [Lips. in se duos] tonos, semito- quod quinque habeat voces, et a prima (A) termi-
nium vero unum, hoc est intervalla tria et voces netur in quintam (E). Deflnitur autem [Lips. DifB-
quatuor. Hcec autem symphonia divina disposi- nitur autem ipsa quinta e] totius ab aliqua voce,
tione adeo quadratura congaudet, ut et quatuor ad quam comparatur, divisione lernaria ut cum ;
in suo spatio voces contineat, et quaternaria divi- quinta [vox (13.3) comparatur ad primam defi- :
sione fiat. Nam si a prima voce per quatuor nitur autem ipsa quinta totius chordfe a prima,
totum diviseris primae partis spatium, diatessa- divisione ternaria, quae diapente dicitur], et ubi-
ron nominabis cujus ratio haec est, si [Lips.
: cunque ante vel post diatessaron occurrerit ad-
quod] prima vox, comparata ad quartam junclus ei (154) diatessaron diapente facit. Constat
[Lips. a. comparata ad quartam d] habet eam autem vocibus quinque tonis tribus, et semitonio
totam in se, eteo amplius, quantum est quarta m inlervallis videhcet quatuor : in deflnitis vero
pars ipsius primae sive tertia pars quart» haec : vocibus loca continet novem, de quibus in sep-
eadem diatessaron est [Lips. deest est] ad am- tem, cum in primo et ultimo tonum habeat,
pliandam sui nominis diguitatem a prima (A) vel quicunque ablatus fuerit, post ablationem dia-
secunda (B) voce procedens, ac deinde se de se- tessaron remanebit sicut diapente, quod est a
:
metipsa constituens ad finem usque bis quatuor prima (A) in quintam (E) in primo et ultimo habet
sibimet loca vendicavit. Nam a prima (.\) iu quar- tonum. Si igitur tonum, qui primus est, separa-
tam (D) una diatessaro est a quarta (D) ipsa in
-.
; veris, a secunda (B) in quintam (E) diatessaron
septimam (G) altera a qua in decimam (c) ter-
; remanebit si vero ullimum tollas, a prima (A)
:
tia a deeima vero (c) in tertiam decimam (f)
; in quartam (D) aeque dialessaron remanebit.
quarta, ubique prt-Eter ultimam in medio tono- Hujusmodi autem diapente in han figura no-
rum duorum semitonium portans. At vero econ- tabis (fSo).
(r>.3; I.ips. uncinis inclusa ita habet E tolins : (loi) Itauterque: sedomnino inserendum tonus.
chnrdfr a priina kdivisioue ternaria, qux divisio Figura hsec in iiosfro cod. mcndosa est,
(l)i.'))
diapenle dicilur. Sed absque dubio est error ca- nec cx l.ipsiensi. ubi delicit, emendari valct ila :
lami, nosterque codex bene habct quoad nllima. autem eorrigenda videtur, uli a nobis jiosita est.
Patrol. CXX.XIII 25
:
779 S. ODONIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODOMS MONACHI 780
Diapente
A I
Diapason
Pri- Diate -saron
muin A T. H S. C T. D T. Diapente
11.
111.
C
G T.
T. D
a T.
T. E
:
S.
S.
F
c T.
T. 1
1
G.
tl.
~~\ "
iapente
im. D T. E F T. G T.
S. 1
''•
[liatessaronX..-' —^ ^
aT. d
V.
VI. cT.
5
d
S.
T.
c.
e.
T.
S. f
T.
T.
1
e-
g-
Formu- +—-1 ^\ ^ Di.-itfss.
1
la I. X D K a
VII. F T. G T. a T. b S. 1
c.
Excepto uno a quinta (E) in nonam secundam III.
quce in primo semitonium habet cum reliqui
{^), IIII.
in primo et ultimo tonum habeant et cdtera a :
nona prima (b) in tertiam decimam, ubi econtra-
VI.
rio semitonium invenitur in ultimo.
B Sunt autem hujusmodi tormulae sex, ia quihus
Hujus autem diapente exempla multa reperies, de omnibus, sicut in prima, praedicta regula fixa
DED C D D D manet.
quibus est illud carmen Boetii : Bel la bis quinis Restat prreterea unum diapasona secunda(B)
CDEFEDCEDCDDD DDEFG GFDC F F in secundam nonam (q) a prioribus discrepans,
operatus annis ultor Atrides Phrygise ruinis fralris
quia a secunda diapente non invenitur. Est autem
ED C DDEFEDD in hac symphonia divinum, quod prima vox ejus
amissos thalamos piavit. In qua melodia gravior et ultima tam mirabili suavitate concordant, ut
vox terlia (C), acutior vero septima G est, quie eamdem vocem ima atque altera sonare vide an-
uno diapente junguntur, Diapente hoc est, cujus tur; licet prima virilis, et ultima sit puerihs ita :
gravior vox tanta mensura superat afutiorem et enim concordant, ac si vir cum puero eamdem
posteriorem vocem, quanta est tertia pars ipsius melodiam simih, quantumdiversa natura perrait-
gravioris, vel media posterioris quia cmn prior :
tit, voce pronuntieut. Unde fit, ut quando canto-
habeat tria spatia ad llnem, posterior vero duo- rem alter prfe -edit, alterque sid)sequitur, nihil
bus horum spatiis contenta est. unus quam alter, quse diapason, id aliud sonet
C est, octava vox numeratur. Ideoque factum est.
Tertia vero symphonia diapason, id est, dupla,
sive de duobus nominatur. [Lips. diapason ex
quod in monochorda uuaqufeque vox ab octava
sua, quam medio dividit, eodem charactere,
octo vocibus constat.] Quoties major vox bis tan-
quamvis dissimili figuretnr. Unde illa vox, quam
tum habet de chorda, quam minor, sive cum
major vox per medium, id est, in duas partas primam uouam ib) dicimus, nulli priorum simiJis
cernitur, quia nulla priorum sibimet diapason
divisa, aliam vocem terminat. sicut est (A) prima
charilate famulatur sed quia semitonium cum
ad octavam ^aj. Fit autem htec diapason dua- ;
octava faciebat, semitonii nomiue decoratur.
bus supradictis symphoniis, id est, diatessaron
(De) diapason autem symphouia iUud etiam et
et diapente ad se iavicem copulatis, Ubicunque
vulgaris musica, fistula videlicet, et cithara sive ti-
enim diatessaron et diapente, sive diapente
dula probant quod satis eommodus cantus est,
diatessaron conjunxeris, diapason plenissi-
:
et
mam pervidebis [Lips. pernotabis et videbis]. quia una diapason, id est, octo vocibus continetur.
Utcum a prima in quartam (D) titdialessaron, et Ecclesiastica autem consuetudo tradidit, ut a fine
suo nuUus cantus plusquam ad octavam surgat
a quarta ia octavam (a) diapente, a prima (A) iu
octavam (a) diapason, id est, medietas primee (A) quod cum fit, idem cantus [Lips. id est, cum can-
r, tus] adoctavam aline cqnsurgit, rarissime et non-
necessario recipitur [Lips. reperitur].
nisi in prohxioribus cantibus plus a secunda a fine
lllud autem est notandum, quod ea vox (D), descendat. Qu» [Lips. quod] si defuerit, unum
qufe ad primam (.\.) est diatessaron, ad octa- tantum diapason ille cantus habebit. (156) Ipsa
vam (a) comparata diapeute facit et (E) quoe vero descensio a flne esse non debet, nisi a flne
;
ad primam (A) est diapente, ad octavam tit ad ipsani secundam, in quam deponitur, epog-
diatessaron et iUud spatium, quod fit signaUs
; dous inveniatur tonus si vero seuiitonium fuerit, ;
a prima diatessaron et diapente, tonus est in mutUis erit. Epogdoas vero tonus ad diapason
medio diapason consistens. Quo ablato, et su- junctus ubique bis diapente coustituit, id est, vo-
pra et infra diatessaron notatur in tota dia- ces novem. Invenimus autem raro, et in proli.xio-
pason, sicut liquido in hac figura pernotatur. ribus cautibus, decem voces, quod Davidici psal-
terii auctoritate defenditm-. In quibus tamen plus-
quam ali octava a flne non ascendi debet, sed
potius ante finem Ula augmentatio notabitur. Neque
(136) In Lips haec inseruntur : cum vero et dicta ascensio cl desccnsio aderil, bis diapentc cantus ille
habebit.
:
781 OPUSCULA DE MUSICA 782
eiiim hoc absque numeri ratione et auctoritate agi- x sunt voces ad opus [Lips. ad hoc opus], habea-
tur : cum decem
chordas tribus diatessaron conti- mus. Quas si ab ocfava chorda dividimus [Lips.
nuis decorentur, excepto, cum chatessaron a ter- omues voees ad undecimam mcdio dicto dividi-
tia voce fiunt, in quibus tertia diatessaron regula- mus^, faeUe invenimus et quibuscunque modis
:
non
riter inveuitur, uoum bujusmodi decachor- voces ab octava ad undecimam ad suas priores
dum tam superlluitate quam irrationoibilitate judi- comparantur, eisdem modis et ist« suam positio-
catur inconsruum. nem Xon solum autem ista;, sed et
cusfodiunt.
qutecunque vox sif, easdem propositiones [Lips.
Raro, amantissime lector, secundum antiqua proportionesj ad sibi proximasvoceshabebit, quas
praecepta, multorumque magistrorum instituta, et habet a qua diapason congratulaUone de-
et ipsa,
secundum communem plures his, quas designa- coratur. Unde tit ut omnis cantus, si ab una bene
vimus, voces neeessarias postulabis. Quamvis htec incipit quamvis altiori voce, et ab alia, quse dia-
raro inveniantur,non tamen penitus ignoranda pason cum iUa faeit, aeque incipi ac progredi, si
sunt unde in monochordo ante primam imam
:
vocum permiserif [Lips. permanseritj quanfifas,
vocem ponendam (esse) censuiuius, quam propter Unde non immerito eisdem
possit. htteris prima et
rarum usum, et prfedictam rationem non primam,ultima vox diapason designatur. Propterea eeedem
sedmagis adjunctam vocamus.Nequeenimperpri- P htterfe, qu» sunt
a prima in septimam, esdem
mamhtteram designamus,sedper Griecumgamma fiunt a septima in uitimam, et ipse htterae, quse
r depingimus eo quod septima Latinorum httera
;
fiunfab octavain undecimam, sequuntm' post ul-
(est), quae octava ab ipsa in monochordo cognos-
timam, ut sint tres ordines simUium htferarum.
citur, simUem virtutem, sicut gamma apud Grfe-
Primus enim versus majoribus notatur hfteris,qua-
cos, apud nos habere videatur. Sed cum gamma les in principio sententiarum ponere solemus. Se-
in capite cliordae posueris, novenaria divisione lo- cundus vero versus minorU)us litteris et ^dia flgura
cum primee (vocis), quam diximus, ante notabis formafls, qualibus per totam libri seriem ufimur,
[Lips. annotabisj ; eritque a gamma ad primam describitur. Tertius vero versus, quia superUuus
tonus, ad tertiam vero diatessaron, ad ultimam creditur, drfficarum potius Utterarum forma nota-
vero, quse a septima alteram diapason facit, ipsa tur, habens voces quinque de quibus duo ad ea-
;
gamma bis diapason dici potrrit.
rum simUitudinem, quarum diapason dimensione
ahquando vitiosa et maxime lasciviens
Prseterea
flunf, pro una accipiunfur hftera, quamvis divisa.
et nimium dehcata harmonia plura, quam dixi- Cujus sentenflae h»c figura est.
mus, semifonia qujerit, et qu^ nos possumus, re-
nuit quod magis corrigi quam imitari oportet. C
:
Cavendum est autem, ne per musici incuriam hcc Diapason
flat, cum cantum aliter, qiiam compositus est, in-
Primus versus
cipiatatque perficiat; ipsa enim dissonantia, sicut
magistri probant, repugnat neque post duos to- :
rABCDEFG Secundus versus
nos aliud, quam semitonium neque postsemito-
nium ahud, qaam duos tonos debere poni. Nos
;
gascdefg.
Tertius versus
autem, quia evitari non potest vitium, nisi fuerit
A B = K \. li",l)
cognitum, quinque hujusmodi semitonia, sed ex-
tra prcefixam regulam, in monochordo ponimus
unum quidem post primam, a quo ad finem me- Safls, quantum his convenit, qui aut pueri sunt,
dius iOe post octavam sfat semifonus qu£e nos : aut qui hberalium arfium scienfiam non accepe-
quoque recipimus uterque tamen semitonLi cha-
; runf, de monochordi formatione dictum est. Sed
racfere, sed dissimUi, formatur. Alter quoque qui cum occurrif memori;e, quare [Lips. memoria,
ab octavam, medius sLmLU, sed
ipso, qui est post quia] stultissimus grammaficorum esf sapienfissi-
Grgeco characferepingitm-^ltem postquarfam aUus D mus rusflcorum, unam formulam safls intelhgi-
notafur, qui ab eo.qui est post primam, quaternia bilem ad monochordi mensuram adjungimus, ne
divisione colhgif ur a quo alius post undecimam
; et invichfe arguamur, aut rusticum nostra charita-
medius invenitur. Sed ambo lii aspiraflonis htte- te privemus. Hoc autem est hujusmodi. In primo
ra fiunf, sed dissimUi quare Grjeci per eam Ut-
; quidem versu omnes monochordi litferas per or-
teram hemitonium dicunf et scribunt. De quLbus cUnem ponimus in secmido vero versu, nove- :
eum, qui esf post octavam, vel medium ejus reci- naria divisione fiat, proxima subnofatur quam ;
pimus, ahos potius cavendos, quam recipiendos partionem epogdoum tonum diximus nomina-
monemus. Addimus prceterea quatuor voces post ri. In ferflo versu qurecunque ab aUqua prio-
ultimam, sive propfer superUuos cantus, quos ta- ris versus per quatuor divichfur, ut invenia-
men aut vix aut nunquam reperies ad eas ascen- tur inferius, a priore mdirectum descendendo
dere sive propterea, ut quando canforem praece-
: cognoscifur. Ifidem in quarto ternaria divisione
dere voce altiori voluimus, qurecunque necessariffi [Lips. (hvisio] a prioribus invenitur. In quinto vero
A B C D
(257) Pro A B C D dupUcatis Utteris in tertia classe ascensus
; ,
783 S. ODONIS ABBATIS SEU ALVERIUS GDONIS MONAOHI
duorum vel dupla, vel medietatis a prioribus di- A diatessaron dirimus, ternariam vero diapente ;
visio accipitur. Ouaternariam vero divisionem duplam quoque dirqiason nouiinavimus.
Littera' mono- T T S T T s T T S m S T T S T T s m e S T
chordi pcr or-
dineui. r A 15 C D E F G a 1)
c e f g a B x A
Ei
Ima (livisio
m no-
per VIII. id est A li m n E
ch
G a -1 c m e m g a K m i
vem
cpogdous tonus.
Divisioprior
per IIII. itl est c D E !•
G a b c d m e f g a B k quatuor
diatcssaron.
Divisio prior
per III. id est D E m G a e (1 e f m a B K Tria
diapente.
1
Divisio prior
per II. id est, f. a 1) c d m f g a B k a duo vel medietas
diapason.
In hac figura hoc modo uniuscujusque vocis ad B tum. Sanctissimus namque Gregorius, cujus pra;-
alteram mensm-am invenimus, ut si de quarta vo- cepta in omnibus studiosissime sancla observat
ce, cui quarta littera inscribitur D quffiris, vide in Ecclesia, hoc genere compositum mirabilitT anti-
figura ipsam hlteram quarti [Lips. in capite] ver- phonarium Ecclesite tradidit, suisque discipulis
sus, cui ternarius ab utroque latere adliffiret nu- proprio labore insinuavit: cum nunquam Icgatur,
merus dumque ab ipsa littera rursum [Lips. sur-
;
eum secundum carnalem scienliam hujus artis
sum; iu directum ad primum versum ascendis, studium percepissc, quera certissime constat om-
gammam litteram recognoscis. Igitur si a gamma ncm plenitudinem seicuti» divinitus percepisse.
usque ad fmem monocbordi diviscris per tria, ubi Unum constat, quod hoc genus music*, dum di-
prima turtia pars finem fecerit, ilii signum supra- vinitus S. Gregorio datum, non solum humana,
dict» quartJE vocis collocabis. Item vides eamdem sed etiam divina auctoritate fulcitur. Sancti quo-
litteram in tertio versu, in quo est quaternarius que Ambrosii, prudentissimi in hac arte, sympho-
numerus dumque super ipsam respicis ad ipsum
: nia nequaquam ab hac discordat regula, nisi in
verum A primam litteram [Lips. ad primum ver- quibus eam niraium dclicatarum vocum pervertit
sum a lit.] reperis; si lotum monochordorum qua- lascivia.Experimento namque didicimus .quodplu-
ternis diviseris (138) [eumdemipsum locum, quem q rimidissolutimentehujosmodi voces habentesnul-
drsimus, te invenisse miraberis]. Similiter et de lum pene cantum secuudum veritatis regulam, sed
omnibus rehquis faciens mirabiles ac diversas vo- magissecundumpropriamvoluntatempronuntiant,
cum mensuras mulliphciter invenire poteris. Nam maximc inanis gloriaj cupidi de qualibus dicitur:
:
qualem numerum (lotij [habuerit in suoversu ali- quia iguorata musicade cantore joculatorem facit
qua httera, per ipsum numerum], ejus mensura pro quo S. Isidorus ponit, quia talibus vocibus
ad suprapositam primi versus htteram invcnitur. (f. non) famulatur Deo. Pro quo ctiam nos alia
Et si ea, quie dicta sunt, sollicitius assidua mente musicorum genera tractare coulempsimus, et hoc
revolvas, ad aha quamplura et altiora numero- solum, quod ipsi philosophi primum et naturalc
rum mj-steria sensum protendere poteris. Qute afflrmant, recepimus, quod et philosophorura pru-
nos ideo pra3termisimus, ne tenerum lectorem dentissimi mirabilera luijus artis fuisse virtutem,
magis suflocare superfluis cibis, quam lacte nu- qu;e etiam quaUtates hominum mutare potuisset.
trirevideremur. affirmarunt, atque hor! tandiu permansisse, quan-
Hujusmodi enim, dum ea, quse capere non pos- diu simpliciter tractaretur. Dum vero diverse tra-
sunt, nimis avidi perscrutantur, plerumque nec ctari ca;pit, pristinam virtutem amisit, et a puero-
ea, qutB lcviora sunt, invenire merentur. Quali- j^
rum schola procul fugit, nec raajoribus etiam ad
bus dicit iVpostolus Non plus sapei-e quani
: , plenum amplius familiaritate pristina sociata est
oportet sapere; secl sapere ad sobrietatein. Si Nos autem prout divina gratia donare dignabitur,
enim sobrius esse quis optaverit, neque super- qufe sequuntur, rehqua persequamur.
fluas prresentes regulas indicabit, neque am- Ad cantandi scientiam nosse, quibus modis
phus, unde ad cautandi notitiam perveniat, ad se invicem voces jugantur, sum ua utilitas
necessarium exoptabit. est. Nam sicut dua; plerumque litter» aut trcs
(160) Sunt prajterea et alia musicorum genera, aut quatuor unam faciuut s^-Uabam, sive so-
ahis mensuris aptata sed hoc genus musica;,
; la littera pro syllaba accipitur, ut anw
quod nos exposuimus, peritissimorum musicorum tcmpUun ita quoque
: et in musica plerum-
sanctissimorumque Virorum ratione suaviori, ac que sola vox per se pronuntiatur, plerumque
veraciori, et naturali modulatione constat pcrfec- duai aut tres vcl quatuor cohajrentes unam conso-
(Ib8) Uncinis clausa desunt in Lips. (IfiO) Quffi uncinis clauduntur non habet cod.
(159) Desuut ista. Lips.
78o OPUSCULA DE MUSICA. 786
nantiam reddnnt quod justa aliqucm modum A quatuor sola unius vocis repetitione simul posilae
;
musicam syllabam nominare possumus.Item sicut inveniuntur. Sed ut in plurimis negotiis constat,
sola syllaba aut duas vel tres vel etiam plures si rarum hoc fuerit, amplectetur sepius enim re- ;
unam partem locutionis faciuut, quse aliquid si- petitum fastidium generabit. Non solum hoc, sed
guilicat, ut 7nors esl viia, gloria, benignilas bea-
: et omnis musica' consonantia discrete replicata
titudo : itaquoque et una vel duae vel plures mu- diiigitur at vero :
tonum diatessaron diapente jungunt,
sic.T syllalja' Omni> nocel nimium, prodest salis omne moOestum.
quarum dum et melodium sentimus et mensuram Duabus modis fit mu-
prfeterea vocibus quatuor
intelligentesmiramur,musiea3 partes, quaj aliquid sica syllaba; omnis enim vox aut ad proximam,
non incongrue nominavimus. Distinctio
significant, id est, secundam a se, aut ad tertiam, aut ad
vero in musica est, quautum de quolibet cantu quartam, sive ad quintam juncta consonantiam
cont nuamus, qucB ubi vox requieverit, pronuntia- reddit. Hoc autem feque tit in depositione vel ele-
tur.Item sicut una pars locutionis aut duas vel vatioue sed ad secundum duobus modis fit ele-
:
pluressensum perticiunt, et sententiam integram vatio et depositio, id est, semitonio et tono : et
comprehendunt, ut cum dico quid facis ? respon- semitonius quidem contractior est. Neque enim
des lego, sive leclionem firmo, sive aliquam sen- g medietatem unius toni in suo spatio, quo deposi-
tentiam quxro : ita una, duae vel plures ex his tionem et elevationem facit habere videtur neque :
musica? partibus versiculum, antiphonam vel res- etiam tequis numerorum passibus suam positio-
ponsorium pcrfieiuut, nec tamen suorum nume- nem tueri valet ; unus et imperfectus est, et ejus
rorum signiticationem amittunt. Et sicut multtB et elevatio chorda flt, ita in
vel depositio sicut in
diversEB seutentitead volumenusque concrescunt: voce parumper protendi debel, sicut hujus anti-
ita multte et diversae cantilenee antiphonarium phonae prima elevatio monstrat Jubilate Deo. :
cumulatffi perficiunt. Ex quo probatur, quod S. Nam cum a quinta voce in sextam progrederis,
Papa Gregorius plus omnibus per divinam gra- hujusmodi elevationem semitonio fieri cognoscis ;
tiam hnjus artis industriam sit adeptus. Nam si depositionem vero ejus reciprocatis vocibus per-
perpendas, valde miralsile est, quod in nocturnis notabis, ut in hac antiphona Laus Deo Patri. :
reponsoriis somnolentarum more gravitor et dis- Fit prasterea semitonii syllaba tum simplex,
sohite ad vigilandum nos exhortare videtur simplex quidem est, in qua
: in tum composita ; et
antiphonis vero plane et suaviter sonat in introi- semel utraque chorda sonat, sive in arsin sive in
;
tis [leg. introitibus] vero quasi voce prteconia ad thesin, lioc est elevationem et depositionem, ha-
divinum clamat otficium in AUeluia suaviter tantum duas voces et duos motus. Composita
P" bens
:
gaudet in tractu vero et gradahbus plane et pro-
: vero est, quae ticet duas tantum voces habeat, in
tense humihataque voce incedere videtur. In Of- eisdem tamen tres continet motus, cum una
ferendis vero et earum versibus, maximeque in earum bis sonat, atque aha semel fit autem mo- ;
Communionibus, quantum in hac arte valuerit, dis sex. Nam cum gravior bis, et posterior semel,
patefecit est enim in eis omnimoda liujus artis
; ac deinde qua? gravior est, l)is prosequatur, modi
elevatio, depositio, duplicatio, ilulcedo cognoscen- sunt duo. Si autem posterior bis sonet, et ad prio-
tibus, labor discentibus, valdeque ab aliis canti- rem una percussione descendat, rursus modi sunt
bus discrepans mlra depositio, et non tantum ahi duo. Deinde si simphciter ad secundam ascen-
sccundum musicam facti, quam musicfe auctori- dat, moxque, ad semetipsam redeat prima sive
tatem et argumenta prBestantes. Sanctus vero Am- descendens, secunda ad primam mox ad seme-
brosius in sola dulcedine mirabiliter laboravit : tipsam recurrat, modi fiunt alii duo. Cum autem
ahique quam plurimi. prout a Domino acceperunt in uniquoque superiorum modorum eamdem,
divisa munera,ejus gazophylacio contulerunt. lUe ubi finitur, repercutias, sive ad alteram redeas,
autem maxime auctoritati ecclesiae contradicit, qui quaternis motibus et duabus vocibus notabitur
propter ahorum cantus divinum B. Gregorii do- syllaba.
num penitus praetermittit. Nam cum alia suntacci- ^ Quibus ita positis, si unam vel alteram repor-
pienda, tanti tamen patris auctoritas summopere cutias,quinos etiam pervidebis motus atque :
est veneranda. .Nos autem non carnaM scientia, hoc ad plurima protendetur. Nobis autem me-
sed in eo spiritu, quo ipse imbutus est, confiden- hus placet, ut omnes hi motus ita disponantur
tes, qureque ad hujus artis celerem proveniant in syllabas, quatenus ipsee syUabc-e sive uno sive
notitiam, sicut cwpimus, exsequamur etquod de
: duobus ternis contineantur motibus, quod
sive
musicsp alphabeto satis dictum est, de s}'Uabis et commodius, et discentibus probatur
rationis
videamus.] utilius. Et quoties hujusmodi continuationes
(161) Musica syllaba, quee uria fieri voce credi- inveniuntur, multiphcationes potius dicendw sunt
muUa expositione non indiget, quia quod
tur, syllabarum. Quare sfepe contingit eamdcm syl-
unum est, satis patet. Hoc tamen in ea intueri po- labam duplicari et triplicari, et diversas duarum
quod plerumque sola, plerumque duphcata
test, vocurc syUabas multipliciter poni. Quod cum fit,
vox syliabara facere creditur. De qua-
vel triplicata id est cum paucis vocibus et pluribus motibus
hbus etiam syUabis quandoquc dufe vel tres aut multiphcatio fit syUabarum, qua; tunc continua-
(16i) Iterum pergit Lipsiensis.
S. ODONIS ABBATIS SELl ALTERIUS ODONIS MONACHI. 788
tim proferfur, parfora musicat nominamus qun? : A omnis iutentio illi servire videatur. Euphoniaenim
pars in syllabas unum vel duos aut tres habentes Grrece. Latine bona ionorUas interprefafur, id
motus resolvatur. est consonantia, et omnis musica de cousonantia
autem ipsi motus disperfiantur in syl-
Qualiter fractat.
labas, cantorum juilicio et usui prfetermifto, ut Toni autem, ut diximus, protensior atque perfe-
cum hujusmodi pars fuerit, in quibus utraque ctior elevatio et depositio est, et ut ita dicam,
cnorda sonet ne cum hoc saspe fit, fastidium ge-
; semitonius est imperfectus, tonus vero superfluus.
neret. Aliquando primum mofum pro syllaba Sed dum unius imperfectio alterius superlluila-
una, et sequentc«; frcs pro alia aliquando autem ; tem, sive alferius superfluitas alterius impcrfcc-
duos in una. ct duos in alfera mofus ponimus : tionem moderafur, perfeefa modulatio ex utroque
aliqnando vcro priorcs trcs motus pro una, et so- lafcro perficituret unnm quilcm vel duos tonos
;
lum quarfum pro alia syllaba accipimus. Atque absque semitonio, quam semitonium absque tono
ad hunc modum de reliquis partibus judicabit: in consonantia poni, magis sonoritati ot auctori-
tanta enim dissimilitudo hoe argumento fieri po- tafi placet. Exemplum aufem foni est in hac anti-
test, ut eumdem cantiim pene alium reddere vi- phona prima consonanfia AngHus Dmiiini. :
deatur et difficilis sit cantus ct minns delecfans. g Quoscunque autem modos syllabarum semitonio
Si ejus syllabas et partes ac distincfiones similos diximus, decentius ac frequcnfius tieri confir-
fieri
feceris, ejus diflHcultatem tolli et dulcedinem au- mamus unde ;si superiora de semitonio retineas,
geri videbis : quod maximc pueris convenit. Si necessarium de tono amplius non requiras. Illud
vero nimis delicatus fuerit et facilis, faciendo simi- modo licet maxima cura pevpendas, ut si unum
litudinem in syllabis partibus, et graTifafcm ap- jam semitoiiium vel tonum cognoscis, ex ipsius
pones, et difliciliorem reddes, et quod plurima similitudine alios colligas ; ecedem quippe vocum
repetitione fiebat, fastidium auferes. Sed ne quis syllabse et consonantise sicut inuno, itain omnibus
invidus nostra hoc intentione prfesumptnm putet, inveniuntur, in nullo discrepantes, nisi quod unus
Antiphonarium beatissimi Gregorii et noster ami- tonus alio tono gravior vel acutior exisfat. Unda
cus opponat, in quo, qurecumque dicimus, prol)are ut alia es ahis colligens facilius vim cohferentium
multipliciter possumus. Omnimodis hoc observan- atque aliqua similifudine convenienfium cognos-
dum est, ut his regulis ifa utamur, quatenus eu- cas, hisduabus figuris tonos et semitonios depin-
phoniam nullatenus offendamus, cum hujus artis gimus.
Toni 1
TA GD DE 1
FG II
Semit. BC E F ab
Toni 1
GA cd d e fg II
Semit. = e ef A q
bc
Toni g a
> B ;
1
!|
II
Semif.
Cum enim sicut iu uno, ita in aliis, licet mutata C semitonio, aut ea quffi fit duobus tonis, aut tono
Toce cantetur, valde tibi proderit taUbus figuris et semitonio, videtm' expansior, tantum multipli-
studium adhibere, ut si omnes tonos et semito- catione ac replicatione rariori contentaest. Hujus-
nios semofim discere laborem putas, agnita simi- modi enim syllabam saipius repetere absque alte-
litudine velut unum habeas, quatenus ad cantandi rius interpositione minime debemus. Distat enim
peritiam llante Dei Spiritu graviter pertingas. iu liujusmodi syUaba vox ab altera duobus tonis
cum ahqua vox ad tertiam a se jungi-
Praeterea et semitonio, lioc est, Jiatessaron symphonia ut :
tur,duobus hoc modis tieri perhibetur in ejus- ; est hujusmodi depositio Spiritm sanclus. Ut au-
:
modi enim consonantiis gravior atque acutior, tem tribus tonis inter se diflerant, nec sonoritatis,
aut tono et semitonio, aut duobus tonis a se iuvi- uec auctoritate regulas fulcitur; id est, cum tribus
cem dividuntur. Et quidem, qufe tono et
ea tonis et semitonio ab illa separatur. Nam ul duo-
semitonio fit contractior est hoc modo Joannes : bus tonis ct duobus semitoniis id fiat, rarissime
autem cum duobus tonis pro-
audisset. Quaj vero invenitur ponitur enim hujusmodi syllaba sim-
;
tensior, ut in hac antiphona prima depositio ple\ dupUcata autem raro, hoc modo Primum: :
Quinque jirudenles. ^mdqmd autem superius de quierite. Fit autem syllaba et tribus vocibus, sed
tono et semitonio dictum est, de hoe quoque q in singulos tantum motus habenlibus, tum con-
modo dicitur nisi quod prassentis modi sjilabre
;
Unua tum interrupta. Et coutinua quidem est,
non adeo, ut superiores, multiplicari iuveniuntur. quoniam ipsfe tres voces ut in monochordo positaj
Sed quantum hic modus illo est protensior, tan- sunt, ita in una syUaba ponuntm', nuUa in medio
tum in rephcationem et multipiicationem evenief remanente quod in ea syUaba, in quatuor ad ter- :
rarior. tiam jungitur, notatur, si secunda qufe remansit
Cum autem vox ad quartam a se conjungitur, media assumatur. Unde fit, ut sicut in iUa syUaba
propter diatessaron dignitatem omnibus superio- aut duo toni aut fonus et semitonius difleren-
rum syUabarum modulis deeoratur. Sed sicut de Uam facerent, ita et iu hao quoque eaedem dufe
ea quae est ad tertiam, diximus, ita quoque de hac species inveniantur, tres enim contiiiu8B voces
perhibemus. Quare quantum ea, quae fit touo vel aut duos touos, aut tonum et semitonium duobus
:
789 OPUSCULA DE MUSIC.A. 790
suis spatiis claudunt. In utraque autem speeie sex A duas. Hee preeterea vocum quibus
conjunctiones.
modos prtedicta syllaba continebit. Nam cum a syllaba? constitutfe sunt, dum
uuaqufeque vox
primaincipitur, aut adsecundam et tertiam du-ecte sive iu depositione sive in elevatione aut ad se-
ascendit : aut prius ad tertiam ac deinde ad se- cundam aut ad fertiam aut ad quartam sive ad
eundam venit, tiuntquemodi duo. Item cum a se- quintam jungeretur, simUiter, ut in syUabis dictum
cunda incipitin-, aut ad primam prius, et post ad est, ita te in partibus et disflnctionibus observan-
tertiam, sive prius ad tertiam et post ad primam d» sunt. ut finis alicujus partis vel dictinctionis
vadens modos facit iterum duos. Cum vero a secundum prajdictos principio modos convenire
tertia incipitur, sive prius ad primam ac deinde ad utrique videantur.
secundam, sive prius ad secundam ac deinde ad HcBC autem pauca de musicis syllabas diximus,
primam procedens modos reddit alios duos. Ad utquam plures varietates consonantiarumpaucis
quamcunque enim harum syllabarum quemliljet fiant vocibus aliquo modo monstraremus, atque
unummotimi adjeceris.duas syllabasbimsmotibus uteum, qui antiphonarium per monochordi Utte-
constantes, sive ut quidam volunt, quaternis mo- ras notare debet, (iuaUter eas distribuat. docere-
tibus musicam fieri syllabam ac tribus vocibus mus sive quia omne, quod dividitur, facile ca- :
pernotabis. Si vero alium adjeceris motum, ut sint B pitur tam usu quam sensu quod vero indivisum, ;
motus quinque. S>c in duas sj-llabas partietur, ut idem est et confusum, magisque mentem confun-
altera duos, altera motus habeat ternos, atque hoc dit, et ignorantiaa tenebris involvit, quam aUqua
tandui conerescet, usqi.e dum hujusmodi syllabje doctrina imbuat. aut scienflae luce expeditam fa-
plerumque duae, plerumque tres aut plures fiant. ciat. Atque heec causa est, propter quam et syUa-
Interrupta autem ternis vocibus syllaba flt. cum bse et partes ac distinctiones eliam in musica ex-
ita tres voces disponuntur, uta gra^iore in acutio- cogitatse sint.
rem una vel duse voces intactfe prsetermittantur, Sed quoniam ex rerum simiUtudine non parvam
id est, cum
gravior atque altior diatessaron aut scienUam capimus, cum quod in una re flt, et in
diapente constituunt. Nam tribus sonantibus aut aUis simiUtcr fieri perpendentes per unam plures
una intermittitur, el sunt quatuor aut duas inter- : cognoscimus, ut quod inlocis ipsae, quas diximus,
mittuntur, et intermissfe simul atque sonantes vocum conjunctiones in monocliordo simUiter
quinque numerantur. Quatuor autem et quinque fiant, simUique modo, Ucet mutata voce, cantetur,
voces tum jure consistunt, cum diatessaron et dia- cognoseas sicut de tono et semitonio superius
;
pente conficiunt. fecimus, ita nunc de reliquis conjunctionibus vo-
Ut igitur superflua de syllabarumpositionepree- _, cum, qUcECunque simUes sunt, his flguris notamus
termittamus, hoc tibi de earum cognitione suffi- quarum si Deus agnitionem dedit, nunquam cu-
ciet, quod quaelibet syUaba duabus vel tribus vo- riositatem hujus operis frustra te arripuisse poeni-
cibus constans diatessaron et diapente nunquam tebis. Et prima flgura, quae voces a se tono et se-
excedit. Si enim duarum vocum fuerit. si duas mitonio differant, edocebit. Secunda vero de his,
aUas intermiserit, in diatessaron manebit si vero : quae duobus tonis a se invicem differunt. Tertia de
tres intermiserit, in diapente hoc tiet et dute so- diatessaron, et quarta de diapente curabit. DupU-
nantes et tres intermissce quinque nmnerantur. ces autem vel tripUces figmv-e propter eam, quam
Quod si trium vocum fuerit, ut superius dictum diximus, diapason mirabilem concordiam.
est, in diatessaron unam, in diapente intermittet
Tono et semitonio a AC BD DF EG Gb a c
se invicem differentes ; d d f e g gl; Ar
Duobus tonis rB CE F A b d
a se invicem
differentes. G = c e F a BA
«1
Uno Diatessaron
rc AD BE CF DG Ea Fb i
,b
differentes. Gc ad ; e c, dg ^b
i
?k K A
Uno diapente
FD AE CG I
E a Fb
differentes. Gd C g da ! f
KA
;
791 S. ODONIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODONIS MONACHI. 792
De duarum vocum conjunctione et similitudine \ vero duorum tonorum spatia continebit hoc
his quatuor Oguris satis inonstratum cst. Sed modo :
quare in ea, iu quaprima a tcrtia dilfert, una iu-
termissa est in ea vero, quatuor a se vocibus S T S T
;
Semitonio 1 1
1
discrepat, id est, diatessaron, duo intermittuntur primo et
B (',
1) E F (; ab c
et in ea, qu^ est diapente, tria, aliis tiguris nihil
tono di- ; c d e f g ab c
interiuitteutibus ; monstrandum est, qua; a se tres b cd
stantes
voces similiter diiferant, et de quatuoret de quin- 1j c d
que siiiiiliter, ut non minus quam s^llaliaruin,
partium quoque et distinctionum similitudo pate- Tono primo
fiat.Sed quia ti-es voces duo utique intervalla con- et duobus semi- ABC D E E G a b
tinentes tribus eadem varianl modis, priraa liarum toniis per in- a i c d
figura erit, qua; primo intervallo semitonium, se- tervalladis-
e f
««E
cundo vero tonum conlinet. Insecunda vero primo stantes.
1. duobus to nis hic est
tonus, ac deinde semitonius inducetur in tertia :
« 1) k locus ejus.
Diatessaron vero, quia duobus tonis et semito- B cundo, aliquando in tertio semitonium ponit, tn-
nio tit, cum aliquando iu primo, aliquaado in se- bus depingitur modis :
BCDE EFG a abcd ABC D D E F G G ab c
;: c d e e fga «i^k. a S c d d e f g g«Bk
«BkA 1 1 1
r ABC CDE F FGab
G a ? c c d e f
1
'^"«f;
g«bl^
Diapente quoquc eum tribus tonis et semitonio C mus est semitonius, tum seeundus, tum tertius,
fiat, hoc est, quatuor intervalla habeat, tum pri- tum quartus lioc modo :
1 T T 1 T T 1
TT
Duobus tonis
r AB 1
CD E F G a 1
bcd
per intervalla
distantes.
C. a ; c d e f g « bk^
b
Sed quEB in primovel quartohabetsemitonium, habere, cum tres continui toni in nuUa veritate
cum tres continuos tonos velit, neque uaturalem consoni esse probentur.
neque regularem partem veldistinctioncm viiletur
iSTTT TTTS TSTT T S T T r T S T
E F G a; F G a S c ABCD E D E FG a (; a ; c d
b b b
c f g « b f g « b k a ; c d e d e f g a g abkA
lii utroque unus tonus coiitinendus esl |
T T S T T T S T T T T S
r A B C 1) C D E F G F G a b c
(; a ; c d ^ k
c d e f g. *"
« b
8«^A f g
Ad hoc enim haec speculatio valet, quae [lege D libet diapente, qufe duobus tonis et tertio semito-
quia] eumdem cantum, licet aculiori vel graviori nio et tono constat, cantari poterit, nulla in ea
voce, in omnibus similibus facere poteris verbi dcpositione vel elevalione mutata.
gratia : Bel-la bis quinis. Iste totus cantus inqua- Diapasonquoqueeodemmodosimilesinvenimus,
j>i '*^<*
. ;:
793 OPUSCULA DE MUSICA. 794
ciim similibus litteris primiim et secundum versum per octo voces notamus hoc modo
T T S T T S T T T S T T S T T
r A B C D E F G 1 A H C D E F G a
G a li c d e f g 1
attcdefgti
Ex his, qu.i3 monstrata sunt, reliquas quoque A contiguum locum, sicut clangnr tubarura. Subtiles
similitudines prudens lector advertat. Ea enim, voces suut, quii)us (169) est spiritus, quales infan-
qufe per se qaisquam capere possit, per omnia tiura vel mulierum vel ;pgrotantuun, sicut in ner-
persequi, otiosum est, Amodo qua; de partibus et vis : nam chordse subtiles ac tenues
subtilissimae
distinctionibus divinus Spiritus revelare dignabi- sonos emittunt. Pingues sunt voces, quando spiri-
tur, eodem adjuvante potius exemplare quam tus multus simul egreditur, sicut virorum. Acuta
tractare conemur. vox est tenuis et alta, sicut in cordis videmus.
(I62)Musica ex musis sumpsitprincipium, ipsfe- Dura vox est, quaa violenter emittit sonum, sicut
que musae apo tu muso (I(i3) appellatffi sunt, id lonitruum et sicut incudis sonus, quoties durum
est, a qu8erendo, quod per ipsas, sicut antiqui malleus percutit ferrum. Aspera vox et rauca, ef
voluerunt, vis carminum et vocis modulatio qufe- qufe dispergitur per (170) mutuos et dissimiles
reretur. .Musica est scientia bene modulandi qua- pulsus. Ceeca vos est, quee mox ut emissa fuerit,
tuor consistens partibus, id est, liarmonica, rhyth- conticescit, atque suffocata nequaquam longius
mica, metrica, organica. (164) Ilarmonica est rao- producitur, sicut est in fictilibus. Vinnola vox est
dulatio vocis, et concordia plurimorum sonorum, mollis atque tlexibihs, et vinnola dicta a vinno, id
vel coaptatio, quse decernit in sonis acutem et gra- b esl, cincin.io molliter flexo. Perfecta autem est vox
vem ; et pertinet ad omnes, qui voce propria alta, suavis et clara ; alta, ut in sublime sufficiat
canunt, et voce et cantibus constat. (I6o) Heec ex clara,utaures adimpleat suavis, ut animos au-
:
animo et corpore motum faeit, et ex motu sonum. dicntium blandiat. Si ex his ahquid defuerit, per-
Ex quo colligitur musica, quse in homine vox ap- fe(;ta vox non erit.
pellatur. Vox est aer verberatus, unde et vr7'ba Organica qua; ex tlatu consistit in his quae
est,
dicta. Proprie vox est hominum vel omnium ani- spiritu reflante completa in sonum vocis animan-
mantium: nam (166) abusive, non proprie sonitum tur, ut sunt tubfe, fistute, calami, organa, pando-
vocem vocari, ut: vox ttiba;; vel: frartas ad litto- ria, et his simiha insh-uir.enta. Inflatilia sunt, quae
ra voces; nam proprie, ut: littorei sonant scopuli spiritu reflante completa in sonum vocis animan-
Vocis species sunt multa\ tur, ut sunt organa. Organum est vocabulum ge-
Sj^mphonia (167) est vocis temperamentum ex nerale omnium vasorum musicorum. Tuba pri-
gravi et acuto concordantibus sonis, sive in voce, mum a Tyrrhenis inventa, qute adhibebatur non
sive in flatu, sive in pulsu: per hauc quippe acu- solum in praehis, sed in omnibus festis diebus.
tiores gravioresque concordant, ita ut si quis ab Calamus arbor est a calendo, id est, fmdendo
ea dissonuerit, sensum auditus offendat. Cui con- „ voces, vocata. Fistula dicta, quod vocem emittat
traria est diaphonia, id est, voces discrepautes vel fon ('fwv/;, phone) Grrece, Latine vox slolia missa. ;
dissonae. Euphonia est suavitas vocis haec et me- Ha3c a Mercurio dicitur inventa, vel a Fauno, qui
:
los a suavitate et mele dicta. Diastema est vocis Grsece Pannon dicitur, vel ab Ido pastore .\grigen-
spatium quoddam ex duobus vel pluribus sonis tino ex Sicilia. (171) Pandoria ab inventore vocata.
aptatum. Diesis est spatium quoddam et deduc- Fuit enim apud gentiles Pan deus pastorahs,qui pri-
tiones modulandi, atque vergentes de uno in alte- mum dispares calamos ad cantum studiose apfavit.
rum sonum. Tonus est acuta enuntiatio vocis est Rhythmica est, quas pulsu digitorum numeros
;
enim harmonife differentiae et quantitas, quee in recipit, et requirit in concursione verborum [Al.,
vocis accentu vel tenore consistit. Accentus (168) incursionem requirit verborum], utrum bene so-
est inflexio vocis, nam sonus est directus ;
preece- nus an male cohajreat pertinens ad nervos et pul-
;
ditautem sonus cautum. Arsis est vocis elevatio, siis, tensibilia chordarum fila sub arte religata.
hoc est, initium. Thesis est vocis positio, hoc est, quae ad modum plectri percussa mulcent aurium
finis. Suaves voces sunt subtiles vel sublimes, et deluctabilitcr sensum. Inquibus suntspecies citha-
spissie clarae atque acutae. Perspicute voces sunt, rarum diversarum. Citharre et psalterii repertor
quee longius protrahuntur, ita ut omnem impleant exstitit Tubal de stirpe Cain vel Apollo secundum
;
Sequentia ex Isidoro, Hugbaldo, Aureliano
(162) non jiroprie sonilus vox vocatur.
et Cassiodoro ab alio quam Ottone fuerunt com- (167) H.ec fere ad verlia ex Aureliano desumpta
pilata et adjecta ex Guidone eliam Aretino. et e\ Isidoro.
(163) Vid, Aureliani Musica. (168) Isid. 1. c, cantus est infUxio, ctc.
(161-) De his conf. Aurelianus. (Kiy) Isid., non esl spiritus, mclius ex contextu.
1. c.perminutos est indissiinilespulsus.
(165) Hee.: ex Isidoro. (170) Isid.
(166) Isidorus ita habet : nam in aliis abusive (171) Vide inlsidoruui.
795 S. ODONIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODONIS MONACHI 796
Greecos. Citharse forma initio pectori humano si- A pis, relicta est et testudo ;
quae cura putrefacta
milis fuisse traditur, quoniam uti vox ex pecfore, esset, et nervi ejus extenti intra coriuni remansis-
ita ex ipsa caatus fiat : nam pectus Dorica lingua sent, a Mercurio percussa souum declit:ad cujns
cithara dicitur. Hanc veteres lidiculum vcl tidiccn spccicm Mercurius Ij-ram fecit. Percussionales sunt
nominaverunt. -Vntiqua cithara septem chordis acitabiila senea vel argentea, qute percussa suavem
erat, et septem habebat discrimina vocum, ideo reddunt tintinnum. Sistrum Isis regina ^gj^ptio-
quod nulla chorda vicinre chordas similcm sonum rum invenit, et ab ea dictum.
reddebat. Chorda a corde dicta, quia sicut est Metrica est, quae mensuras diversorum mctrorum
pulsus pectore ita pulsus chorda; in
cordis in proljaliili ratione cognoscit. Authenticus protus,
cithara.Has primun Mercurius instituit. L_yram magistcr vel auctor primus deuterus secundus
: :
quoque hoc modo invenit cum regrediens Nilus
: tritus tertius : tetrardus quartus. Plagi pars vel
in suos meatus varia animalia reliquissct in cam- infcriores eorum. Parapter circumaequaUs.
HEGULE DOMNi ODONIS
^'''~^
DE RHYTHMLMACIIIA
Sesquialtera proportio est, quando numerus B rctro minores nigrosocto existant majores albi ex
major continet in sc totum numerum minorem et gcnere superparticulari, ut sesquiterfii juncti sint
ejus alteram parfem, ut VI ad Vlll. Sesquiquarta triphs, sesquiquinti quincuplis, sesquiseptimi sep-
proporfio est, quando major numerus continet in tuphs, sesquinoni nonuplis. Retro rubros octo
se totum minorem numerum et ejus quartam par- existanf minores nigri ex gencre superpartienfi,
tem, uf .\.\ ad X.VV. Sesquisexta proporfio est, ut superbiparfienfes juncfi sinf sesquialteris, su-
quando major numerus continet in se totum mi- perquadriparfieufes sesquiquarfis, supersesquipar-
norem uumerum et ejus sextam partem, ul \X\ tientes scsquisexfis, superoctipartientes sesquioc-
ad XXXV. Sesquioctava proportio esi, quando tavis. Item retro albi minores octo existant ex ge-
majornumerus l.otum in se continet minorem nu- nere superpartienti, ut superfripartientes adhas-
merum et ejus ocfavam partem, uf ad
L\XII reant sesquitortiis, superquinquepartientes sesqui-
LXWI. Sesquiferfia proporfio esf, quando major quinfis, supersepfiparfientes sesquiseptimis, su-
numerus continet in se totum minorem et ejus pernonipartientes sesquinonis.
terfiam partem, ut XVI ad XII. Sesquiquinta pro-
portio est, quando major niunerus continet in ne His ita dispositis legitimi liant tractus ex alteru-
totum minorem et ejus quintam parfem, ut fra parte alfernatim, ut multipUces trahantur in
XWVl ad WX. Sesquisepfimaproportioest quando secundum anfe retro, dextrorsum, sinisfrorsum,
major numerus contiuet in se totum minorem et angulariter : superparticularcs in tertium, supei'-
ejus septimam partem, ut LXIV ad LVl. Sesqui- parfientes in quartum. Quicumque numerus con-
nona proporfio esf, quando major numerus con- frariae numerum in sao legitimo cursu of-
parfis
tinetin se totum minorem et ejus nonam partem, fendif, illum qui sit ejusdem quantitatis auferat.
ut C ad XC. Si numerus circumponitur contrariae partis, qui
multiplicati et compositi efficiant circumpositum,
De tabula. auferatur. Quicunque contrariae partis numerum
sic otfendit, ut quaatitas inferjacentium campo-
Sit tabula ad latitudinem longitudine distincta
rum in se multiphcafa contrarii numeri reddat
campis, super qua ex alterutra parte disponantur
summam, et auferat. Tali prasdffi subjacent omnes
in ultimis locis omnes speeies trium generum,
pariter partes, aut parifer impares, vel secundi et
multiphcis, superparticularis et superpartienfis,
compositi ; sed primi et compositi vagentur tuti,
usque ad decuplam proporhonem, ita ut hinc ap-
uon ifa sinf adversariis circumsepti, ut per legiti-
pareant quce denominationem habent ex pari, et
mos cursus non possint evadere. Hanc foveam
hinc qu* ex impari ocfo emm minores albi ex D
^^.5^1^^^^^^^^^^ incidentes auferant
:
genere proponantur multiplici, duph, quadruph,
sescupli, octupli. His opponantur octo minores In illa parte, ubi ex pari habent denominatas pro-
nigri ejusdem generis, tripli, quincuph, septupli, portiones, est XCI, pyramis quam si sua basis :
nonupli. Retro minores albos octo existant XXXVl, quie mihtat in adversariis castris, perlegi-
rubri ex geuere superparticulari, ita ut sesquial- timum tracfum aut basis latera cum quantitate
teri adhcereant duplis, sequiquarti quadruphs, ses- caniporum interjacentium multiplicata basim cfB-
quisexti sescuplis, sesquioctavi octuplis. Item cientia oflcndant, auferant.Ita fiat de CXC,pyramide
(i72) Vid. de eodem argumento Isidorus et Hucbaldus
797 OPUSCULA DE MUSICA. 798
ter curta, cujiis basis LXIV. Non solnni his basi- A cim per quatuor in quarto campo, sive per octo-
bus .XX.Wl et LXIV pyramides auferantur, sed qui- narium duodeeim per binarium in sexto, sive
:
cunque numeri cum quantitate spatiorum multi- per quaternarium in tertio triginta sex per sena- :
plicati easdembases efQciant,auferant pyramides, rium in sexto triginta in quinto quinquaginta
: :
etsimulomnes tetragonos, quibus constant. sex per octonarium in septimo sexaginta quatuor :
Qui tendit ad victoriam, summopere studeat in in octavo per octonarium, sive eadem quantilate :
capite adversarii maximam et perfectam harmo- nonaginta per novenarium in decimo campo, et
niam constituere, qufe quatuor constans terminis per vicenarium in quinto viginti octo per qua- :
cffiteras in so continet tres, geometricam, arithme- ternarium in septimo quadraginta novem in suo
:
ticam, harm.onicam, et insuper proportiones om- legitimo tractu, sive per adjunctos quadraginta
nium musicarum symphoniarum. Si hwc fieri non quinque et quatuor sexaginta sex per adjunctos
:
possit, terminis ejus per pnedam non acquisitis sexaginta quatuor et duos, sive per sexdecin in
aut por incuriam perdifis, sufticiat ad victoriam quarto, remanenle binario, centum viginti unus
arithmetica et harmonica, quariim utraque es tri- per sexdecim in septimo, adjuneto novenario :
bus constans terminis, maximo, medio, minimo ;
centum viginti per viginti in sexto ducenti vi- :
sive per angulos iiat in directum. Non prius vic- q ginti quinque per viginti quinque in nono.
toria tituletur, dum alienus ahquis terminos earum
Sunt numeri, (173) qui consonantias creant, vel
possit interrumpere. (Jui primus ponitur. indicet
pcr quos ipsEe discernuntur consonantiee, tantum-
adversario, illum nec lioere postea ex illo loco
modo est, epitritus, hemolius, duplaris,
sex, id
trahi, nec ab adversario auferri. In iitraque ter-
triplaris, quadruplaris et epogdous. Est autem
mini abundant arithmetici. Harmonicorum per
epilritus, cum de duobus numeris major habet
prsedam unus acquirendus est quem primum :
totum minorem, et insuper ejus tertiam partem,
pones, ex nomine indices adversario, in tali cau-
ut sunt quatuor ad tres nam in quatuor sunt
;
tione pones, ut illum adhuc nuUus ponendorum
tres, et pars trium, id est, unitas. De hoc
tertia
possit interrepere.
nascitur sj-mphonia, quae in musica appellatur
Nemo existimet me inconfuse et inordinate hos
est, cum de duobus nume- diatessaron. Hemiolius
calculos posuisse : sed memor prajceptorum trium
major habet minorem et insuper ejus medieta- ris
Boetii, quibus hunc conflictum secundum eadem
tem, ut sint tria ad duo nam in tribus sunt duo, ;
me posuisse, modo neglecto propler evitandam
et media pars duorum, unitas. AppeUatur hic nu-
numerositatem monadum, diabum, tradium, et
merus in arithmetica sesquialtera, sed diapason
CEeterarum geniturarum. Qui quarit binariam g
(174) symphonia vocatur in musica. Duplaris nu-
monadem, si ternariam tripUcet, si quaternariara
merus est, cum de duobus numeris minor in ma-
quadruplicet si quinariam quintuplicet, si sena-
jorem bis numeratur, nt sunt quatuor ad duo. Ex
riam sescuplicet ab hostibus undique circumven-
hoc duplari nascitur symphonia, cui nomen est dia-
tus captivatur unus, quatuor cum pyramide
pason. Triplaris autem, cum de duobus numeris
eadunt aliter quatuor obsideri possunt. Senarius
:
minoriter in majorem numeratur, ut sunt tria ad
per ternarium iu secundo campo cadit octonarius :
imum. Ex hoc triplari nasoitur symphonia, quffi
per adjunctos, videhcet quinque et tres sextem- :
dicitur diapason et diapente. Qnadruplaris vero
decim per novem et septem triginta sex per no-
numerus est, cum de duobus numeris minor in
:
venarium in quarto, sive eadem quantitate sexa- :
majorem quater numeratur, ut sunt quatuor ad
ginta quatuor eadem quantitate, sive per sexdecim
unum :numerus facit symphoniam, quse dici-
qui
in quarto : novenarius per ternarium in tertio, sive
Epogdous numerus est, qui intra
tur bis diapason.
eadem viginti quinqueper quinque in
quantitate :
se habet numerum minorem.et ejus octavam par-
quinto quindecim per quinarium in tertio qua-
tem, ut sunt novem ad octo quia in novenario
: :
draginta duo per septenarium in sexto quadra- :
sunt octo, et insuper octava pars, id est, unitas.
ginta novem in septimo : septuaginta duo per no- „
venarium in octavo octoginta et unus per nove-
: Sonum vero tonum minorem, quem veteres
narium in nono campo quindecim per tria in : semitonium vocant. Sed non ita accipiendum
quinto, sive per quinarium in tertio quadraginta : est, ut dimidius tonus computetur, quia nec
quinque per novenarium in quinto centum sexa- : semivocalem in litteris pro medietate vocahs ac-
ginta novem per tricesimum in quarto, et rema- cipimus. Heinde tonus per naturam sui in duo
nent quadraginta novem centum quinquaginta : eequaliter dividi non potest cum enim ex nove- :
tres per viginti quinque in sexto, adjuncto terna- nario numero constet, novem enim nunquam
rio : ducenti octoginta novem per quinquaginta (17.i) fequaliter dividuntur, tonus dividi in duas
sex in quinto, et remanent novem. medietates non (non omitt.) recusat ; sed semi-
liinarius, quinarius, septenarius ab hostibus cir- toiiium vocaverunt sonum a tono minorem,quem
cumventi, dum evadere nequeunt, captivantur. tam parvo distare comprehensum esl, quantum
Novenarius novenarium in suo legitimo cursu, octo- hi numeri inter se distant, id est, ducenti quin-
ginta unus per novenarium in novenario sexde- : quaginta tres et ducenti quinquagiuta sex.
(173) Hfec ex Isidoro ad verbum fere desumpta 174) MeUus eslsidoro diapente.
sunt. 175) Isid., novem aquatuor nunquam, etc.
1
799 S. ODONIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODONIS MONACHI. 800
Hoo similitor(I76) Pytbagorici qiiidem vetercs ilie- A obsiilcas, aut aliis tibi innoxiis obsessa prfevideas
sim nominal)anl, snbseqiiens S(inum se minorem ut nullus ex adversariis possit interrumpere nam :
diesi constituit nominandum. l'lato semitonium debos contrario indicare, illumqne primum ad
lima vocitavit. faciendam victoriam ponas, ut cum sit minimus
Hse sunt partes, in quibus omnis musica resol- aut medius aut maximus, et Ulum ex eo loco nus-
vitur. Suut igitur quinque sjmphonia, diapason, ([uam trahendi licentiam habeas, sed alios duos
diatessaron, iliapcntc, diatessaron h:ec ct diapen- quanto eitius possis appone.
te, bis diapason. Constituunt [consistnnl] ifaquc Quid si medietas, initio dicam. Tres numeros
omnes musicffi consonanti;e aut in duplici aut in debes coadunare tali proportione, ut eadem diffe-
triplaaut in quadrupla, aut in sesquialtera. aut in rentia sit inter medium et maximum, quiB est inter
sesquitertia numerorum proportione. Quiv autem minimum et medium, ut exempli causa est iuter
vocatur in numeris sesquilertia, diatessaron in 4, 6 et S. Nam iutei 8 et 6 interest 2 ; similiter in-
melodia qua' autem in numeris sesquialtera,
: ter 6 et 4 inter novem autem et duodecim et ;
diapente vocatur in vocibus qufe dupla in nn- : quindecim est dillerentia ternarius. Ubicnnque
meris, diapason in consonantiis tripla vero dia- : tuorum propriorum non habeas tantum, ut possis
pente ac diapason quadrupla autem bis diapa-
: aliquam medietatem facere, prius per rapinam ali-
son. Agnoscat autera diligens lector. quod conso- quem acquire, quem ponas in locum ejus, qui tibi
nantise consonantiis superpositffi alias quidem desit, verbi gratia si velis ex paribus medietatem :
consonantias eliecerunt nam diapente et diates-
: facere illam, iu qua tibi XII sit necessarius, rape
saron juncta? diapason creant (177). eum prius per VI, aut per IV, aut per II, et serva
Qui velit definitivam victoriam acquirere, ita eum, donec indigeas ejus, et cum posueris IX et
ut numeri universitas non possit diutius rebellare. XV, dimitle isti locum medium, et pone XII, illuc
studeat modis onuiibus aliquam harmoni.uim me- tam potestative, ac si sit tuus. XCI pyramis per-
dietalem faecre ullra direploriam lineam, id est, fecta.Heec pyramis rapitur per XII super tres
in regno adversarii. Quam in qno loco agere campos, aut per IX super quatuor campos, aut
pr;ecogites cautissima loca, m quibus tuos, qui per XXXVl super tres canipos, id est, in suo iegiti-
debeant triumphare, ponas, prius ut aliquibus tuis mo tracln, quia comes est, et ejus basis est.
I I
llll II II
„\ I
^o^ V III I
III I
III I
III I
XV1| IIII |~II1I 1
Illl I
IIII
XXV
XXXVI r VI VI VI I
VI I
VI VI
Rasis
habeas, dic, ter
De perfecta pyramide. C XCI; donec in campos ad ipsam
Pyramis ex parte parium, id est XCI, lollenda duodcoim faciunt XXXVI, et aufer imprimis pyra-
est per Xll super campos tres; terenimXll faciunt niidem XCI, et dein basin ejus XXXVI, et latera
XX.Wl, qui est basis XCI. Aut rapitur per IX basis, id est, omnes numeros, qui infra senarium
super quatuor campos quatcr IX faoiunt XXXVI.
;
nunierum per semctipsos mnltiplicantur, idestXXV,
Cum enim traxeris duodecim contra pyramidem XVI, IX, IV, II. Victoria pyramidum ex victovia fit.
De tercuritapyrainide.
c 1 I ! xc
llll i
II 1
11 1
VII '1 -|
111 1
11 1
«"^^ XVI
r 1111 1
iiii 1
iiii 1 !
,.^^^ 1
V 1
V 1
V 1
V 1
V !
XX^Vl 1 YI VI VI 1
VI 1 VI 1
VI 1
1 1
XLIXl VII 1
VII 1
m 1
VII 1
VII 1
VII 1
VII i
Lxmi|viii 1
vii 1 Vlll 1
vm 1
vm 1
Vlll 1
Vltl 1
vm
Basis.
octo super octo campos octies enim octo faciunt ;
Basis. LXIV, basisejudem pyramidis aut rapi-
quod est :
Hanc pyramidem CXC rapit VIII per VIII cam- tur cum XVI super quatuor campos; nam quater
pos, aut per XVI, super IV campos, vel basis ejus XVI faciunt item LXIV, si tibi copia fiat, ita XVI aut
LXIV rapit ipsam pyramidem a proximo campo VIII contra pyramidem posse trahere. Ut cum illis
quia est pes pyramidis tercurtse CXC. possis hanc muUiplicationem facere iu pj-rami-
Pyramis ex impari, id est CXC debet auferri cum dem, aufer ipsam pyramidem et basimejus, cnjus
(176) Isid., semiionium. (177) Hucusque ex Isidoro.
80) OPLSCULA DE MIISICA. 802
est ita raultiplicatio LXIV, et simul tolle latera ba- A su» basis. Tres
residui numeri 1, 111, II, ideo uon
sis, nl est omnes numei-os, qui iuira octonarium numeranturin pyramide, quia isti quatuor, id est
per se multiplicantur, id est XLIX XXXVI, XXV, ; XLiX, XXXVI, XXV, XVI, basi, id est LXIV, super-
XVI nam septies septem faciunt XLIX, sesies scs
;
positifaciimt ipsam pjTamidem CXC. Et quia istis
XXXVI, quinquies quiuque XXV, quater quatuor tribus III, II et I, non indiget, dieitur ipsa
pyra-
faeiunt XVI, ideo per se multiplicantur. Pyramis mis ter curta. Juvet scire, qualiter cum miuo-
non potest per uUum numerum multipjicai-i aut ribus noceas majoribus, non parvipendas iias re.
circumponi, ideo debet tolli per mulliplicationem gulas.
Du pli Quadrupli I
Sescupli Octupli
I
II
I
illl IIII XVI I
VI I
XXXVl I
VIII !
LXIV
Ex part parium sunt lii pedites. Superparticulares isti, id est medii, qui et comites.
Sesquialteri Sesquiquarti Sesquisexti Sesquioctavi
VIII VI I
"xxv r~xx" XLVIIII t
XLII LXXXi LXXII
I
Superpartientes dicuntur maximi qui et d ;ces.
Superl)ipartiens Superquatuorpartiens Supersexpartiens
j
| | Superoctop arliens
I
XXV I
XV I
LXXXI I
XLV \
CLXVIII | XCl [
CCLXXXIX 1 CLIII
Superbipartiens est XXV ad XV habet enim ; 15 si dividas XCI in septem, unaquaeque pars erit
XXV, XV in se, et ejus partes duas, id est X. Quie quarum partium
XIII; XIII unam abjice, et rema-
X adde ad XV, et erunt .XXV. Superqualuorpar- nent L.VXVIII quae superpone illis XCI. et faciuut :
tiens est I.XXXI ad XLV, quia LX.XXI habet XLV CLXIX. Superoctopartiens est CCLXXXIX ad CLHI
;
in se, et ejus quatuor partes nam si dividas XLV ; qu;e CLIII siin novem dividas, uniuscujusque par-
in quinque partes, unaqureque pars erit novena- tis erit XVII tunc omitte unum XVII, et rema- :
rius, quarum unum novenarium alvjice, et rema- nent CXX.XVI. Hos adde ad CLIII, et faciunt
nent XXXVI, quas XXXVlsi ad XLV addideris, LXXXI CCLXXXIX. Ex parte iraparium sunt pedites isti
faciunt. Supersexpartiens est CLXIX ad XCI nam : numeri.
Tripli Quincupli Sextupli Nonupli
VIII III XXV I I
XLIX VII LXXXI
Superparticulares sunt isti numeri, id est medii et comites.
Sesquitertii I
Sesquiquinti Sesquiseptimi Sesquinoni
\vi xu I
XXX LXnu I
LVI I I
Supertientes sunt isti, id est, medii et maximi, qui et duces.
Supcrbipartiens |
Superquadripartieus |
Siipersextip arliens ] Superoclipartiens
'^'^'^
I :^y I
LxxAi I
^I^ i
cL\ix \
^H ccLxxxr\; 1 (auT
I
Supertripartiens est XLIX ad XXVIIl quater C (leg. superseptipartiens) est CCXXV ad CXX nam ;
;
enim VII faciunt XXVIII quarum VII unam di- si CXX in ocfo partiris, unaqufeque pars erit XV
:
mitte, et remanent .XXI, quos superpone illis quarum unam XV omltte, et remanent CV quos :
•XXVIII, et faciunt XLIX. Superquinque partiens si ad C.LX apposueris, erunt C.XXV. Supernoni-
est CXXI ad LXVI Nam LXVl si diviseris in sex partiens CCCLXI ad CXC nam CXC si dividas in ;
ffiquales partes, unaquaeque pars erit XI quarum decem partes. cujusque partis erit XIX si unum ; :
parlium unam XI rejice, et remanent LV quos si XIX abjeceris, remanent CLXXI quos si addas ad :
;
addideris ad LXVI, faciunt CXXI. Superpartiens CXC elficiunt CCCL.XI.
Supertripartiens |
Supcrquinquepartieus | Superseptipartieus [
Sup.TU ovipartiens
I
Miy\.himma.clna.Griece,nuineroriimpu!jnaexpo- D ciebus, sciiicet multiplicis, superparticularis, su-
nitur Latine. Inde autem rhythmimachia dicitur, perpartientis, usque ad decupte proportionis sum-
quod iustar gemina; aciei invicem bello certantis mam contrariis partibus propriis progressi e se-
m tabula ad hoc apta, velut in quadam campi dibus coufligunt. Nam quisquis scire velit, quid in
plamtie.parimparquenumerus.quasiinvicemdis- se arilhmeticaUs contineai pagiua, inventi hujus
sentiunt, et singuh cum suis trium gcnerum spe- inspice in tabula :
803 S. ODONIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODOMS MONACHI 804
IXTJ:)3 AXXJJ ixx:) xnx 1
XIJ 00 AIXI lAI XXX lAXXX lAXT IIIAXO
D OX IXICXI xnx XX VIIll IIX lAX
III
IIIIA IIA A
Linea Victo- ri.T.
VIIII VI IV II
LWXl LXXII LXIIII XXXVI XVI IIII VI vuu
CLIII CXl XLIX XLII XX XXV XLIX XX
CCLXXXIX CLXIX LXXXI XXV. .
In ea certe invenies argumenfum, maximum m \ merus distinguatur, valebit inspicere : quot eliam
se arithmeticfe contiuentem fructum. Recle uam- camporum spatiis, vel etiam quas in partes singu-
que debet dici argumentum, quia et auribus so- las hceat species producere, qui minoris formas,
nat, et ipsa rei veritate probatur argut» mentis in- qui rotundiE quive quadratae debeant existere ;
ventum ubi una eademque numerorum, paris vi-
:
quahter etiam singuli numeri dum contrariis insi-
delicet imparisque invicem concorditer discordan- diantur, seipsos metiantur cum camporum inter-
tis, subtili delectamur certamine. Si enim dili- capedine ad ultimum, quomodo quis advincere
:
gentius inspiciamus intimo mentis intuitu, quod tendens in ipsa numerorum constitutioue debeat
nobis utile lateat numeri vel multiplicatione, cla- constituere, sicque ad perfectam victoriam ten-
rebit perlucide, in his maximam, ut supra di.xi^ dere.
arithmeticffi disciplinam fructilicare : in his etenim His itaque omnibus in prselatalectione certa sede,
difBcih proportiouum ad se invicem habitudine certo motu, certa victoria fine legiUmo dispositis,
omnem mouochordi mensuram, vel etiam omnis deterosi [de cfetero si] quid restare cernitur iutia-
cujuscunque musiciinstrumenti symphoniam con- ctatum vel nobis minus proficuum, in quo noster
sonare in his quoque rationes in divinae lectionis
: titubet allectus, in hoc enucleando,hcetstohde,no-
expositionem multimodis utiles constare. Nos vero g sterjam acuetur effectus. De trium generum spe-
velut rudcs intellectu, qui hujus uovellae planta- ciebus nostra solertia videat, quomodo prima sui
tionis nondum satiamur fruetu, ipsius tamen multiplicationecrescat penultima quah adsesc ha- ;
pomi dulce fragrantis per ipsius exteriorem non bitudine numeronmnerum comparet ultimaquo- ;
dulcedinem interiorem palati adliuc esurien- modo sese proportionahter augeat, et insuper plus
tis summatim priehbavimus gustu tanh favi mel in- rehquis sibi aliquid superaddendo, sui dignitate et
terius latens, tautie scilicet artis subtihtatem noa numerositate cfeteros superexceUat.
suppetit facultas singtUatim exponere apiun enioi ;
Secundum aritlimelicam multiplex genus est,
repellimm' aculeis, ne desiderata valeamus perci- cum numerus numero comparatus illum. cui com-
pere.ipsarumvidehcetrhylhmimachiasdiversarum paratus est, in se habet plusquam semel: hujus
proportionuin gravi rejicimur condilomate, ne ad generis numeri suntapari II, IV, VI, VIII, e toti-
hujus scientise secretiora possit pertingere. dem nimirum numeris, quos binarius duplo, qua-
Teutemus saltem leviora quibus haud posse
;
ternarius quadruplo, senarius sexcuplo, octonarius
subest prius discutere difficihora, nec nisu teme- octuplo in sese multiphcatos quasi sociah copula-
rario ea, quae ipse hujus artis panditor studiose tione sibi asciscunt.
investigata, ut omnium hberahum
artium imbutus Hic notandum quod unitas totius pluralitatis ge-
scientia,notitiam futurorum stylo haud parvipen- nitrixnaturahtersingularisnuUam recipiat parita-
deudo patefecit, repetamus. Sed salva ipsius per- tis et imparitatis sechonem,quia paritate sibi propria
sonae auctoritate ex ejusdem et scriptiouis prato creterisprincipahterexstans suidignitate, minorari
flosculos melhfluos legentes, nostrae ignorantiae velaugerinesciess unitas perseverat. Etutadpro-
utilesrecondamus. Cceteras vero rhytmimachiae posita redeamus,quod superius protulimus exempli
normas ibidem pleniter subtitulatas memoriae causa, ipsius multiplicationis opere apertius ex-
non subtrahamus. Ibi namque pr;elibati contlic- pergendo discutiamus sic. Bis duo sunt quatuor ;
tus certamen, quod hbeat, poterit cognoscere
si : ecce habes duplas, id est, quatuor ad duo habe ;
ibi quot generum speciebus hic par iu impar nu- enim quaternarius binarium duplo in se. Quate
; ;
805 OPUSCULA DE MUSICA.
800
quatuor sant XVI, ecce quadruplos, id est XVI ad A id est V. Ecce esf perfecta sesquiquarta
proportio
IV continent namque XVI quater quaternarium
; id est XXV ad XX. Sic de ahis.
in se. Sexies sex sunt X.XXVI, ecee sexeuplos, id
est, .X.XXVI ad VI
•
iNuncad superpartientes numeros transeamus.
habent enim XXXVI in se sexies
:
Octies octo sunt LXIV, ecce
enim quia major numerus minorem
Constat
se.ic.
habes octuplus, id
est sexaginta quatuor ad oeto
duabus tertiis supercrescit, cum dicitur superbi-
; continent namque
partiens, subaudiri tertias necesse
LXIV in se octies octo. In constitutione autem ta- Quia igi- est.
tur a binario oritur superbipartiens. et
bulaj horum semper binos, multiplicatorem et subaudis
tertias, II el III, per eumdem subauditium
multiplicatum conjunctius campis sibi institue, ut terna-
verbi gratia IV cum II, XVI cum IV, .XXXVl cum
rium multipliea, et quaj summa inde exerevit,
VI, LXIV cum VIII,
prior numerus erit in proportione ipsa. Quod
concordantes studeas consti- si
tuere, Hebc breviter memorasse sufflciat de genere
esperiri libuerit quomodo geminetur a superpar-
ticularibus, nihil refert quin idem tibi
multiplici jam aliquid enucleare conemur de su-
:
crescat nu-
merus. Sesquialteram proportiouem VI et IX
perparticolari. com-
pone, fiunt XV, qui est prior superpartientis
Superparticularis dicitui- numerus numero com-
numerus. Huic tertiam partem sui. id est V, bis
b augebis, et fiunt
paratus, quoties major in se continent numerum XXV ; ha?c superbipartiens pro-
minorem, et insuper ejusaliquam partem. Si enim portio, id estXXV ad XV. Sesquiquartam XXV
major numerus minorem totum habeat, et insu- etXX iusimul pone, fiunt XLV. Eidem sui quintam
per ejus medium, hemiolios, id est, sesquialter partem adhibe, erunt LXXVI. Sic de ahis facies,
vooatur; si ejus tertiam, sesquitertius. Similiter jungendo sesquisextam et octavam invenies. Sunt
igitur impares multiplicis generis,
per omnes numeros, usque dum habeat ejus ternarius, qui-
narius, septenarius, novenarius. Hi suos
nonam partem, qui vocatur sesquinonus. Ut autem propor-
tionales educent sic ter ter sunt novem.
omnium quatuor proportionum a paribus proce- :
Isti sunt
tripli. Quinquies quinque sunt .XXV
dentium priores acquiras numeros, per Spsos ; isti suut
quincupli, hoc est XXV ad V. Septies
pares superius multiphces adjacentes ejusmulti- VII sunt
XLIV,hi sunt septuph, id est XLIX ad VII. iNovies
plica numeros, hoc est, perll, III, IV, V, VI, Vll,
per hoc modo: Bis tres faciunt sex iste
Vlil, IX,
novem LVXXI, hi sunt nonupii, id est, LXXXI ad
:
est prior sesquialtera3 proportionis numerus.
Quater V suntXX, et hicprior sesquiquartns. Sexies De variis tamen figuris, qus ibidem multimode
septem XLll,
hic est prior sesquisextai Octies ''''*PO'iiintur, pyramides tantum et bases
Dovem
novftni snnt I YYFi
sunt LXXII, ot hin nr-inr. ^a^r„,;^r.t
et hic prior sesquioctavffi pro
^
latera —
in rhythmimachia, quali uumero
tiant, opportunum videtur depromere.
et basis
positioae
portionis numerus. Disponun-
tm- itaque rhythmim achia pyramides dua?,
una a
Si vero faeilius et uatiu-ahus eosdem numeros paribus, altera ab imparibus, quarum prior per-
veUs reperire, omnes fecta, altera vocatur ter curta. Perfecta pyramis
pares, quos superius in
multiplici genere singulos in sese multipUcasti, est XCl ;
oritm- a XXXVI, qui
numerus idcirco ejus
multipUcatorem basis dicitur, eo quod ipsa pyramis quasi
et multipUcatum eompone sic :
oolumna
ad sesquialteram et IVjunge, et tiunt VI; ad
basi imposita supra basin innitatur.
II Erigitur
sesquiquartam IV et XVI, et erunt XX ad sesqui. autem ipsa pyramis super basi a VI usque ad uni-
;
sextam VI et XXXVI, et tiunt quadraginta duo ad tatem, siuguhs numeris in se miUtiphcatis
;
hoc
sesquioctavam VIII et LXIV, flunt LXXII. Et quia modo : sexies VI, XXXVI ; quinquies V, XXV ;
ipsarum proportionum priores, ut ita
quater quatuor, XVI ter III, sunt IX bis duo
dicam, syl- ;
;
labas adeptus es, oportet etiam ut earum tibi ac- sunt quatuor semel unus est unus. Hi omnes
;
nu-
quiras proportionales. Istis igitur, quos tibi acqui- meri in summam coacti fiunt XCI. Hsc perfecta
sisti,numeris singuhs totam partem sui adjungere pyramis,et, ut Boetius ait iste numerus,hui horum
memento, quota fuerit ipsa, de qua agitur, pro-
D conjugatorum numerorum est major et ultimus
portio. Verbi gratia si agitur de sesquialtera, al- necesse est enim, ut hujus pyramidis sit basis,
: id
teram, id est, mediam partem sui adjunge; si de est XXXVI; etquia eadem basis e.xcrescit a
senario,
sesquiquarta, quartam si de sesquisexta, sextam ipse senarius, vel omnes numeri, qui ejusdem
:
si de sesquioctava, octavam. Hoc basis explent summam, basis latera vocantur.
autem, quod
dico, sic tiet : senario, quem sesquialteras propor- Ter curta autem pyramis, quas a sua basi, id est
tionis priorem adeptus (es), medietatem suam, id LXIV, efflcitur, anovenai-io usque ad quaternarium
est, tres adjice, et fiunt IX,
qui est proportionaUs singulisnumeris in se multipUcatis sic erigitur.
ei novenarius enim habet. totum VI in se, et
;
Octies octo,
L.XIV;septies septem XLIX; sexies
ejus medietatem, id est ternarium. Ecce habes sex, XXXVI quinquies quinque, ,XXV quater
; qua- ;
perfectam sesquialteram proportionem, id est IX tuor, XVI sunt. Omnis ergo iste numerus in sum-
ad VI. SimiUter ad XX, quem sesquiquartte prio- mam coUectus efflcit ter curtam pyramidem CXC,
lem acquisisti, adjunge quartam partem sui, id et quia a quaternario ulterius non erigitur desunt ;
est V, fiunt .XXV, qui est ei proportionaUs ; habet enim tres numcri, id est ter tria, bis duo, semel
enim XXV totum XX in se et ejus quartam partem. unus ideo secundum arithmeticam ter curta voca-
:
;
807 S. OnONIS ABBATIS SEU ALTERIUS ODONIS MONACHI. 808
tur. Sunl autem ipsius basis lalera octo, et omnes A habet enim liasis latera tol unitatcs in se, quot
illi, (178) qui basis illius etficianl quaulitatem; unitates singuhe continent pyramidcs in latere.
Fiuiuntur.
(178) Forte hic legendum: Omnes illi, qui basis lera lot unitates in se, quot unilates singulx con-
iliius efficiuiit quantilatem (hahenl enim basis la- tinenl pijramides) in lalere finiuntur.
Ri:(;ULE DOMNI ODONIS
SUPER AIUCIM.
(Ex eod. Coii. Vindobonensi ssec. circ. XIII).
Si quis notitiam abaci habere desiderat, necesse B Sic per Ccetera. Per medium vero arcuum duae
est ut iu consideratione nnmcri studeat. Ha;c ars linese sepositaj ducuntur, supcr quas ipse nume-
non a moderuis, sed ab anliquis inventa, ideo a rus arcuum inscril)itur. Infra autem per teruos
multis negligitur, quia numerorum perplexione conhnus arcus siuguiaris, decenus, centenus, ob
valde implicatur, ut majorum relatione didicimus. rationem majoris areus adnotatur. Nomina et fi-
Hujus arlis inventorcm Pythagoram habemus. guras characterum jam consideramus. Unitas
Cujus studium itaque in quibusdam est necessa- 1
rium, ut alisque ipsius peritia vix aliquis arithme- liiuarius. Teruarius. Quateruarius. Quinarius.
ticaj perfectionem attiugat, et calculalionis, id est 2 3 4 5
computi, argumenta comprehendat. Quod si hanc Seuarius. Septenarius. Octonarius. Novenarius.
artem a paganis traditam sancti doctores otiosam 6 7 8 9*
sensissent, nuuquam regulas sanctaj Ecclesiae ue-
Deuarium autem Pythagoras idcirco non posuil,
cessarias illius auctoritate firmasseut. Si quis eu:m quia unitas post novenarium denarium efJicit,
Venerabilis Bedse libros de computo iegere volue- quod in sequentibus magis patebit. Hi novem clia-
rit, absque hujus artis notitia parum proficere po- ractercs tanta auctoritate fruuntur, ut qualemcum-
teril. Haec in quadrivio, id est, in musica, arithme-
C que uumerum in abaco quasras, Iiorum positioue
tica, geometrica, astrouomia, ita est necessaria et cito iuvenias; si enim mille centum millia inve-
utilis, ut sine illa pene omnis labor studentium nire cupis, uuitate posita in eisdem Mcubus sine
videatur iuanis. Hanc antiquitus Gra?ce conscrip- mora reperies.
tam, a Boetio crcdimus in Latinum translatam. Hoc autem diUgeuter considera, quod quidquid
Sed quia hber hujus artis est difBcilis legentibus, infra X est, digitus vocatur. Quod vero ad X vel ad
quasdam regulas capientium decerpere inde majores numeros pervenit, ut est XX, XXX, XL, in
cm-avimus. hac arte articulus appehatur.
Jam ad charaoteres disponendos veniamus.
Hsec ars dispositione arcuum distincla ab uno
Quidquid multiplicare volueris, sine summa
surgens usquead iufinitaper denarium numerum
et fundamento facere non poteris nuUus enim ;
acorescit. Unus enim decies multiplicalus decem
numerus multiphcatur, nisi respectu alterius per-
facit denarius decies multiplicatus C reddit cen- ;
pendatur. Summa vocatur, quod in summitate
;
tum decies multiphcando mille fiunt; sic per cee-
arcuum fundamentum autem, quidquid in-;
tera usque ad iniinita. Distinctio autem arcuum
ferius disponitur. Et quod ex utroque numero
cum numeris talis est: singularis, decenarius,
procedit multiplicato, inter duas hneas ponitur.
centenarius, mUlenarius, decenus millenarius ,cen- Q
Verbi gratia pone 5 et fit summa in singulari arcu
teuus miUenarius, mille millenarius, decies miOe
milfenus, centies mille millenus, millies mille mil-
7 pro fundameuto habeas in eodem. Vide, quia
isti duo numeri sicut omnes alii sunt reciproci ;
lenus, decies milhes mifle raillenus, centies milhes
sive enim dicas quinquies septem, seu septies
miUe millenus.
quinque, idem significat, et faciunt XXXV. Et
Consideret autem prudeus abacista, quod cum a quod de multiplicatione coUegisti, hoc modo dis-
singulari arcu unus consurgens ad perfectum nu- ponas singularis arcus quemcumque midtiplicat,
:
merum, quod est G, et a mille iterum incipiens ad in eodem pone digitum in idteriorem articulum,
ceutum milha, qui simililer perfcctus esse numerus et pone 5 i" eodem 3 ternarium, qui XXX si-
protenditur, terni arous minores propter explclio- gnificat iu deceno. Hoc autem memoriter tene,
nem perfecti numeri uno arcu majori coutinenlur. quia singularis arcus quem arcum mulhplicat in
'
Non abludunt admodum cifrre in ms. ab liis talem sectum linea eum caudula item in se con-
Arabicis, tantum in ductuum varietalc: numerus I versa o iiltcram y.
; littcrain L cum semicirculo
;
nihil ditfert; 2 T reprfeseutat eum semicirculo in ad dcxtraui in se couverso 7 litlcram k cxhiliet ;
dextra sigma Crfficum cum caudula in se ad
;
.'j
8 nihil didert 'J liueola lautum
; inlerius ducta in
dextram cou vcrsa; i dimidium octouarium liorizon- dextrum lalus.
:; :
:
,
809 OPUSiXLA DE MUSICA. 810
eodem multiplicationem ponit; decenus in secuu- A de articulo abstrahitur, in sccundo retro ponitur.
do, ceuteniis in tertio, millenus in quarto, decenus Htpc de simplici divisione sufficiant.
mlllenus in quinto: sic de quoque
casleris. lllud DE COMPOSITA mvisioM:.
scias, quia digitus, hoc est, omnis numerus infra Composita autem et interrupta, quia non unum
decem hanc deiinitionem per 8, arliculus vero, tantum, sed plur.is divisores habent, a simphci in
hoc est, numerus perfectus, sicut X et X.\, in ulte-sequentibus divisionibus dissidcnt. Positis itaque
rioriarcu transmutaiur. Quidquid multiplicare ha- dividendis partibus, et prtepositis divisoribus, ea-
bes, quotquot in summa vel in fundameuto ponis. dem, qua simples: divisor, regula ascendit, sed se-
a singulari incipiens omnes per ordinem miiltipU- B quentes divisores alio modo accipiuntur cum ;
care ne negleseris. Facta autem multiphcatione si enim dixeris, verbi gratia Quaternarius quoties :
ex adunatione characterum articulus,id est mujor est in senario ? denominationem determinans
numerus, succreverit, quoties numerus denariusX respondes Semel, ct remanent duo, digitus de
:
continetur, hac regula transcendit quoties ex : digito. Supposita autem denominatione, quae est
collectione characterum oritur articulus, in eodem semel adverbiahter prolatum, quod est I, unitas,
non remanebit. Perspectaqne quantitate characte- sequentibus sic dabis partes. Omnes sequentesdi-
rum juxta situm arcuum, qui ex superiori vel visores accipiunt per multiphcationem sui et par-
inferiori numero, id est ex summa vel fmidamen- tium divisarum accipiunt auferendo. Quae omnia
to oriatur, facile comprehenditur. Multiplicatiouis magis unica; vocis alloquio, quam scripta adver-
vero ratio talis est, ut a parvo incipiens sem- tuntur.Considerandumque est (quod) in quibusdam
per ad majorem numerum proficiat. Quod si divisionibus dicamus digitus de articulo in se-
:
multiphcationis rudimentis instructus, et cogni- cundo, et digitus de digito in eodem, quia ali-
tis characteribus, divisionum modos scire sa- quando articulus de articulo oriatur, quod facile
tagis , hanc commodam dividendi rationem in dispositione characterum cognoscitur. Et hrec
perspicere ne pigriteris. ratio in composita divisione contingit.
E DIVISIOXIBUS. DE IMERniPIA.
Divisiones in abaco tres sunt, simplex, compo- Sed quia interrupta divisio aliquando per tres
sita, interrupta. Simplex esl, ubi unus divisor vel quatuor arcus distinguit, articulam de articulo
composita, ubi duo vel plures divisores per couti- non in eodem sed in secundo multoties ponit
nuos arcus; Lnterrupta vero duo vel plures diviso- quod in quantitate uumericantus abacista leviter
res inter eos uno arcu vacante. Quidquid dividen- dcprehendit si enim centum milUa inter XXX et
;
dum est in abaco; in medio ponitur, divisores ^ decem dividis, I unitatem in centeno miileno, item-
prfeponuntur, denominationes autem, hoe est que unitatem in deceno arcu, quod dico, per par-
partes divisae, supponuntur. His ita in abaco dis- tes deceni divisoris, cito perspicis verbi gratia :
positis considerare debes in quo arcu locum ha- Ternarius 3 quoties est in decem Ter, et unus re- '?
beant divisores. Si singularis, sub se ponetur; si manet et vide, quia decenus mUlenus denomina-
;
decenus, secundabit si millenus, quadrabit. Et
; tionem in singulari ponens quintabit digitus au- :
per quot arcus recedunt a singulari, per tot deno- tem, hoc cst, unum quidem articulo manel, in
minationes retro ponunt. secundo ponitur. Sequens autem divisor in deceno
Dispositis vero partibus dividendis,etdivisoribus positus per multipUcaUonem sui et partium divi-
prEBpositis, quomodo ad dividendum jiromovean- sariua juxta pra;dictam, accipe, ita, semel ti'es
tur divisores, videas. Divisor, si minor vel fequahs sunt tres ; et considera, quia, quod dividendum
sit, supra ponitur ; si major, infra. Quod major vel est, a deceno divisore in quarto arcu fhstat, qui
minor sit divisor, industrite tuse facile patebit, est sibi pro miUeno, tribus edjlatis de
sic profers :
quando partibus dividendis preeponitm'. Praspositis mUle remanent DCCC arUculus de arti-
et XCVII,
autem divisoribus ubi accipere debeant, sic consi- ciUo in secundo, quae character major, et articulus
dera. Omnis divisor ante se et sub se accipit, retro de arUculo.
nimquam. Timc perspiciens, quoties in subjecto DE JIIMTIIS.
numero divisor contineatur, sic pronuntia verbi : De divisione et mulUpUcatione characterum
gratia quatemarius 4 quoties est in senario Q ?
: abaci per integi-as partes, etsi succinle, tamen
Semel, et remanent duo. Quod adverbialiter satis plane tractavimus. Nunc ad divisiones inte-
pronuntiasti denominationem esse inleUigas,
, gritatum, id est, miuutias veniamus. Omnis ani-
et unitatem accipias. Deniquc considerans, de tas integrum apud antiquos as vel libra voca-
I,
quo arcu divisor promotus sit, sic interrogo tur. As autem habet duodecim uncias, qui nnme-
unde locus ? si de primo, respondeatur, a sin- rus paulatim minutus, per divisiones integrarum
gulari. Sequitur regula : Singularis divisor de- unciarum mulUphces ex se minuUas reddit. Una
nominationem sub se ponit, et sic de caeteris. enim de duodecim sublata, quod remanet, deunx
Considera tamen quia, ut prsediximus, deeonus vocatur duobus ablaUs dextans conCcitur, tribus
;
secundabit, centenus tertiabit, millenus quadrabit, dodrans, quatuor bisse, qmnque sextunx, sex
etc. Duo autem, qui de senario remanserunt, de- semis, septem quincunx, octo triens, novem
nominatione sublata, quia digitus cst, et de digi- qaadrans, decem sextans decem et dimidia abla- ;
to abstractus, in eodem remanet. Si vero digitus ta soxcunUa. Sic paulaUm dividuntur usquc ad
Patrol. CX.XXIII. 26
811 S. ODOMS ABBATIS SEU ALTERIUS ODOMS MONACHI. 812
uaciam. Quaruni qufedam uomina a GrMcis,qu8e- A ia singulari arcu supponis.Denuoaufom qui in sin-
"
dam autem ab eflectu trahuntur. Deunx composi- '
gulariest mille perintcgraspartes nihil aceipit; si
tum X demonstrat. Dextans.dodrans et bisse GriB- enim unustotumaccipil.aliis niiiilrelinquitur.Unde
cam etymologiam habere videntur. Biss.i vero unum, quod rcmanet, iuter miUc dividere vis, cum
Latino marcu dicitur (179). Seplunx a VII unciis perintcgras partes uon liceat. per miuutias hoc fa-
componitm-. Semis Grsece, Latinc dimidium dici- cere poteris.In quo ad mcmoriam reducas illam re-
tur. Quincunxa quinquc unciis; tviens quiaassim gulam, quse dicit, quoties ex collectis characteri-
tertiat, quadrans quia quartat, sextans quia sex- bus oritur articulus, in eodem non remanebit sed ;
tat: sexcuntia sive Grwca sivc Latina sit composi- ct illam omnino perpende, qua dicitur Divisor
in :
tio, unciam ct dimidiam signat. Ultima auteiu un- ante se et sub se accipit, retro nunquam.
ciasminutia unciarum duodecima pars assis est. Patet enim, si per articulos minutiarum unitas,
Hte sunt minutiffi assis gradatim concissse, usque quse sedet in singulari, usque ad millenum ar-
ad imciam. Uncia autem cum sit duodecima pars cum, id>i sunt divisores, non ascendit, dividendi
assis, in viginti quatuor particulas conciditur, qua- ratio uihil agit. Quapropter studeas, ut usque ad
rum ultima scrupulus nuncupatur : quarum sicut prffidictura arcum unitatem miuuendo per articu-
de asse dictum quaedam minutiie ab efiectu,
est, jj los trahas, verbi gratia As habet uncias duode-
:
quaedam a compositione nomina sortiuntur. Uncia cim. Reduc ad memoriam, quod omnis numerus
vero XXIV scrupulos habens per medium divisa infr;; decem digitus, supra decem vero articukis
semiunciam, id est, dimidiam unciam facit. Duella, dicifiu". Et cum duodecim uncias as habeat, X, qui
qua3 magis Grascam etymologiam redolet, tertia est ;.rticulus, in deceno arcn ponas. Duae uneiffi,
pars unciiB est (180). Sicilicus, qui apud Grcecos et id es; sextans, in suigulari remanent, unoiamque,
Hebreeos siclus, vel sichel nuncupafur, unciam quffi sedet in dexo, per articulos in centenum
quartat. Sextula unciam sextat. Dragma (I8f), transpone ita uncia XXIV scrupulos habet. XX,
:
quod Graecum est, octat. Hemisescla, quasi dimi- qui tfst articulus, in centenum transponas, et
dia sextula, duodecima pars uuciae constat. Scru- quafuor, qui est (hgitus, ibidem dimiftas. Et cum
pulus autem minntia uncite, eadem ratione, qua nondum habeat divisor, qui sub se accipiat, ad
as et uncia, sectionem reeipit (182). Scrupulus millouum, si potes, aUquid transferas. In centcno
duos obolos, obolus duos cerates habent, qui in suut duo scrupvdi. Scrupulus liabet VI siliquas ;
numero ponderum apud veteres ceratus dicitur ct si dicis bis sex, XII siliquae sunt. Decem
(183). Scrupulus secundus habens obolos, quatuor pio articulo ponis, duge siliqufe remanent. Et
cerates, sex siliquas, confinet cefo calcos, qui oal- quia jam Iiabet divisor, quid sub se aecipiat,
q
cus ultimus est in minutiis. De asse iu minutiis dicas, millenus divisor denominafionem quar-
dictum esf, et adliuc diccndum. tabit, t siliquas in singulari supponas, sextaiitem
Notet cautus abacista tres species concisionum vero, qui est in singulari, promoveas ita: Duseun-
in asse factas.Prima est ab integra unitate, id est, ciae hsbent XLVIII scrupulos : XL pro articuload
asse per congruas particulas usque ad unciam : decenum transponas, digitmu, id est VIII scrupu-
secunda ab uncia usque ad scrupulum tertia a : los, ibidem dimittas. Octo vero scrupulos adhuc
scrupulo, qui a nomine, quod scrupulus est, deri- de singulari transferens, octo scrupulos per octa-
vafur, usque ad calcmn. Sed quia hajc vocabula vum mulfiplices scrupulus enim octo^alcos ha-
;
minufiarum moderni non frequentant, paulatim bet. Ocfies ocfo sunt LXIV. Pro LX calculis, qui
notitia eorum fere periit, licet in mulfis pluloso- est articulus, obolum ef ceratemin decenoponas:
phorum scriptis usus admodum illorum necessa- pro quafuor calculis obolum rciinquas, et facta
rius sit : sed et divina pagina tam Vefcris quam est divisio. Et ne forfe suspicio tibi iucidat de
Novi testamenti minutiarum nofitiam in multis partibus rehcfis, qnod adhuc ascendere possinf,
locis requirit. causa exercendi ingeuium probes, videasque
Jamadpositionem earum in abacoveniamus. Si „ quantum per articulos ascendant. Obolus, qui est
miUe argenteosetunum intermUIe mUitesdividere in singulari, cum per inferiores minutias articu-
Tis,umtatem inmiUeno arcupro divisoribusponis, lum efficere non possit, ibidem remauebit. In
et iterum in miUeno unifafem ef unitatem in sin- deceno sunt octo scrupuli, ef cum scrupulus
gulari pro dividendis partibus coUigis. Et eum di- octo calcos, si ooto per octonarium multiph-
cis Quoties est unitas in unitate ? respondes.Semel,
:
ces, LXIV invenies. LX calcis, qui est articulus, in
et uiliU remanet. Dicfa autem regula mUIenus di- centcno translatis, obolum et cerafem ponis,
visordenominafionem quartabif,eamdem unitatem ef pro quatuor, qui sunt digitus, obolum rehn-
(179) Du Cange h v. Bisse novem unciis conslat, (183) Isid. 1. XVI Orig. c. 24 :Cerates oboli pars
«
(180) Du Cange Gloss. med. lat., verb. duella media, siliquam habens unam hunc La-
semis ;
Plura de bis vocibus ibidem, et in Pifisci Lex anti- tinitas semibolum vocat. Cerates autem Gra?ce
quit. suis locis videre est. (z£o«Ttov) Latine siligua cornuum interpretatur.
(18!) Omnino legcndum dragnia, quarum octo OI)oI:;s siquilis appcnditur, habens cerates
tribiis
unciam coustiluunf. duos, calcos quatuor. licbat euim olim ex ;ere ad
(182) Pitiscus I. c. habet scripUdum, quod est instar sagitt;e, unde ct nomen a Gr;ecis acccpit,
ce\ ina quarta uncia; pars, duos habens obolos. Si- hoc est sagitta. » Vid. Piti c. V. Ceratium.
mLhter Du CauKC h. v.
.
813 OPUSCULA DE MUSICA. 8i4
quis iterum de centeno transponere poteris. Duo
: A pulos ad majores minutias reducis. Et quandiu
oboli faciunt octo calcos et cerates duas, qui si- paulatim minuendo minutissimas divisoribus po-
mul faciunt .X, pro quibus calcum in centeno po- teris cosequare, tandiu divisionem protendc. Si
nes. In centeno sunt vero obolus et ccralcs, du« vero portiones divisoribus nequeunt comquari,
siliquffi et calcus quaj quia arliculum non fa-
:
quidquid de partibus remanet, ultra non poterit
ciuut, ascendere nequeunl, et cum divisor sub se dis'idi. INecmirandum est ahquid de minutus su-
nihil habeat,neque usque ad sedem divisoris ali- peresse, cum alias artes in midtis videam vacil-
qua particula minutiarum per arliculos ducta iare. Quamvis enim grammatica amphoribus sit
valeat pervenire, qui liujus artis sciolus est, divi- discussa philosophis, tamen ut Oc-eteroe artes ahquid
sionem factam intelligat esse. habet imperfeotionis, scihoet et in generibus et
Facla autem divisione recoUigendo characteres, in personis. Cum enim coehuu in singulari generis
utrumne bene diviseris, probes. Sihqua, qum est sit neutri, in plurali fit masculini. Et ut paucis
sexta pars scrupidi in singulari posita inter milie concludam, qui in septem artibus vult studere,
partem unicuique contingit. Et si dicis Semel plurima perfectione carentia poterit invenire nam
:
;
imus unus est, siliquas in milleno pouis, addendo sicut est antiquum proverbium Nihil est omni :
regulam miUenus quemcunque multiphcat
: in B P'ii'tf' beatum. Rerum Vero Parens, qui
; solus
quarto pone digitum, et ut recolligendo omnes cuncta tuetur cum sitcunctipotens,perfectus solus
characteres in assim redigas, per continuos arcus habetur.
gradatim descendas. Sihqua, quee est in milleno, As habet duas semisses.
ad centenum siguificat X de decem siliquis sex
; Tres trientes,
faciunt serupulum, tres obolum, etuna superest. Quatuor quadrantes,
Eadem ratione omnes centum charaoteres ad de- Sex sextantes,
cenum redueas. De decem calcis octo faciunt scru- Octo sexcuntias,
pulum, duo ceratem, tres siliquas pro obolo acci- Duodecim uncias,
piens, et de X obohs scrupulos quinque faciens in XXIV semuncias,
decenum mutas. XXXTI dueUas,
Decem cerates hemisesclam et obolum faciunt, XLVIII SUiquas [Leg, siciUcos, vel siclos]
XX oboh et X scrupuJi faciunt semuufiam et duel- LXXIl Sextulas,
lam itidem de deoeno ad singularem facias. De-
: XCVi Dragmas [Leg. drachmas],
cem cerates faciunt hemisesclam et obolum, X CXLIV hemisesclas,
oboh faciunt quinque sorupulos. X hemisesclae et CCLXXVIU scruptilos.
viginli hemiseselfe, qufe simul faciunt XL, uncias DLXXVI obolos,
et duasduelias reddunt. Decem duellae et decem MCLII oerates,
sextulae cum decem semunciis sextantem elBciunt. MDCCXXVIII sihquas.
Et quia ad singuiarem arcum reversus es, consi- MMCCCIV calculos.
deratis, quae eollegisti, assim invenies. Et quia Semisse, secunda pars assis,
grave est hoc, cordetenus perpende hoo pro corto : Triens, tertiapars,
scias, si autem non faUis, ab arte faUeris. Quadrans, quarta,
Nota autem, quia sicut in integris unilatibus est Sextans, sexta,
modus divisionum, sic
triplex minutus assium. in Sexcuncia, octava,
Quod si animum tuum movet in ahquo, quare in Uncia, duodecima,
divisione minutiarum aliquid remaueat, tali ratio- Semuncia, vigesima quarta.
ne considera. Si notitiam dividendi secundum ar- DueUa, tricesima sexta.
lem aljaoi caute perpendis, omnis divisor ffiqua- SiciUcus, quadragesima ootava.
lem uumerum, vel majorem se dividere po-
sibi Sextula, septuagesima secunda.
test, minorem autem nunquam perintegras uncias. Dragma [Leg, drachmas], nonagesima sexta.
Si enim dicis. MiUe quotics in quingenties ? satis HemisescJa, centesima quadragesima quarta.
tibi patet, quod nuJlo modo ars patitur huuc mo- Scrupulus [Inprioribus CCLXXVIII]
dum divisionis. Et quia hoe per integras partes Obolus DLXXVI". [CCLXXXVIII'».]
nequaquam facere prajvales, ad sectionem uncia- Cerates MCLII''».
nim reourrere debes, et quandiu per majores mi- SiUqua MDCCXXVIIlva
nutias partire poteris, divisoribus juxta modum Calculus est bis miUesima trecentesima [Supe-
suum partes dabis. Post uncias vero ad concisio- rius additur quarta] pars assis.
nes unciarum, ad scrupulos venis, et itidem scru-
81 r, APPENDIX AD S. ODONEM. 81«
EJUSDEVl ODONIS
Ex eodem Cod. ['indoboneiist
QUOMODO ORG.\NISTRUM CONSTRUATUU (184)
In primis a capite juxta primum plectrum, infra a ajc. Gravis C, quoe est prima fistula, longitudo
usque ad aliud plectrum, quod pouilur posl rotu- ponitur ad placitum qa:e divisa jier quatuor
:
lum, per duos passus metire, ct in primo passu passus, uno passu sublatorcddit fislulara F. Qu;o
pone C secundus finit. AC ad flnem metire per C si dividatur in tres passus, tertio passu sublato
tria, et quartus rctro reddit G a ad finem per rcddit fistulam G. G autem divisa in tres, quarto
ti'es, et quartus rctro poue D a D ad finem per 111, passu adjuncto rcddit fistulam D rctro ; D vero
et in primo passu ponca. De a ad finem poue II!, partita in tres, tertio sublato, reddit a ; a divisa iu
et iu primo retro ponc E, et al) E ad fiuem perlll, tres,quarto passu ajiposilo reddit listulam Eretro.
in primo passu pone i Item a C ad finem per II cf E iterum tequata in tres, lertio ablato reddit fistu-
III retro pone F, ab F ad iinem per IIII in primo lam ; Fistula F in quatuor passus redacta dat fis-
passu pone b. lam b, quarto passu succiso. iNotet autem pru-
DE FISTULIS. dcns musicus has meusuras constare per diates-
In mensuris fistularum istae suut voces CDEFG sarou ct diapente.
(184) Vid. Notkeri musica supra p. 101.
APPENDIX AD S. ODONEl
I.
m mmmwi wim iiiRii\i a wmmww
TRACTATUS
BE.xTO OUONI CLINIACENSI ABB.\Tl 01 BITANTEIi ASCHIPTliS.
(Ex Bibliotheca Cluniacensi.)
Epistula Fulconis, cognomento Boni, Andegavo- B tino charitatis : quamvis respectu vestri minor
ru7n cotnitis, ad Odonem Cluniacensem abbatem. sim dignitate, meritis autem minimus [in impress,
quamvis respectu vestri minor sum ; in dignitate
Venerabili et sancto pafri Odoni Dei grafia Clu-
autemjudicis minimus]. Non enim seinper aequa-
niacensi abbaU, Filco Bonus, comes Andegavo- lia sociantur. Ccrte junguntur in ejusdem cons-
rum salutem et debitam reverentiam (185). tructione tabernaculi saga cilicina corfinis su])ti-
.Solent quodam favoris prreludio comparare fissimis [Exod. xxvi, 7). In area Noe immitis
benevoleufiam, qui uou satis praesumuut de beUua cum homine mansueto exitialibus undis
amici conscientia. Ego autem, pater venerabi- eripitur (Gew. vii, 8). Pulchritudinem creaturarum
fis, vobis scribcns, nequaquam id mihi esse ot formica exornat, et angelus. Et, ut domes-
necessarium reputavi. Prresumo enim me vo- ticoabutar exemplo, pulverulentis pedibus lu-
bis coujunctissimum compage duntaxat et glu- lum oculorum positum, subliine in nobis ipsis
(18o) Fulco Bonus comes Andegavorurn. Fulconis « Quod si jus in amicum pro convictus
epistote :
RuH filius. qui sanctum Odoncm nutrivit, uti docct pro lactentis infantire participatione, liceret
gratia,
Historia consulum .\ndcgavensium, et nos alibijam exigere, nihil credo mihi ncgaretis, quem inater in
notavimus. Imo mater S. Odonis Fulconem ipsum lactisparticipemaccivit ? » Unde et Odo se collnc-
lactavit in infanti.p primordio. Sic enim idem infine taneum ejus vocat in cpistola sequenti.
8)7 DE TRANSLATIONE B. MARTlNI A BURGUNUIA. 818
quorum hrec tam longo A et pareo jussis ne ingratus existam. Hoc saltom
exhibet ministerium. Setl
Nempe ut astruam exemplis, et unum me dixisse liceat, ranim imo fere nullum
repetita principio ?
confirmem rationibus, smpe comiti disparia, et reperiri, quem ita virtutis iemulatio sfoculo subri-
sublimia liumilibus debere condescendere. Con- piat, ut maucipet houestati. Sed jam ad imperata
descendat igitnr niefe parvitati vestra sublimitas, respondco. Siccine, comes gloriosissime, nemi-
et prajstate quod postulo, qui lioc ipsum prfbsti- nem reperiebas, quem de viitute contuleres, et
tistis, ut postulare auderem. Meminit certe, non prajcipue de viro virtutis Martino, nisi tuum col-
ambigo, vestra sancta paternitas, quam dulcibus lactaneum Odonem ? Puto deerant praiclara
eloquiis animam meam esurientem reficere sole- Francorum ingenia, qui sublimem materiam su-
batis : ut de sancto et mellifluo ore vestro illius blimi ajquipararent eloquentia ? Sed, ut sentio,
ignis ssepius ardorem in me transfundi et accendi quod pace tua dixerim, privatus amor claudit
sentirem, quem Dominus Jesus misit in terra, et oculum mentis plusque tibi placet amici rusti-
:
voluit vehementer acceudi. luter cajtera vero vitie citas, quam caeterorum phalerata urbanitas. Sed
£eterniB colloquia, de communi patrono nostro, paream aggrediar quod hortaris. Ve-
esto, tibi :
videlicet Marlino, frequens erat nobis et jocunda rumtamen quis tidelius tenorem historife, quam
fabulatio. l'orro inter alia mihi retulistis reporisse 1! describi postulas, scire potuit, quam tu ipse cujus
vos in quibusdam veteribus schodulis impohto Ingelgerius videlicet doctor et princeps in eadem
exaratum sermoue, qualiter ejusdem beati Martiui profectione exstitit ? Si igitur excusare liceret, si
sacratissimum corpus ob barbarorum incursus in quid tibi negare nostri esset propositi, merito tibi
Burgundiam delatum fuit, quahterque exinde red- respondere debuerim Intcrroga patrem tuian,
:
dita pace Ecclesias ad propriam urbem relatum. et annuntiahit tihi majores tuos, et dicent tihi
;
Ego autem el viri sancti amore, et piie vestroe col- {Deut.xx\n, 7).Sodquia, ut verumfatear, meipsum
locutionis accensus desiderio, rogavi ssepius, et tibi debeo, etiam ultra vires parere tibi non dille-
nunc iterum rogo, quatenus antiquitatis historise ram. Et si enim inest ignorantia quam arguat
fide servata, suam in vestro dictamine rem ipsam prsesumptio, vera tamen chlectio non horrescit.
explanetis : quo et tam pia narratione sedificetur Parebo itaque non eloquens erudito.sed ut amico
Ecclesia, etfilii pater expleat desiderium. Quod si amicissimus. PIus verax, quam eloquens, inveniri
ego tanti patris filius appellari non merui, nec conabor. Neque enim nostra patitur professio
merita ad id quod postulo, impetrandum suffi- pompatici [h;ec desunt in Impress.] [sermonis af-
ciunt : certe vel dignitas materiaj, vel Ecclesiaj fectare gloriolas, studium est esse potius, quam
utilitas obtinebit,quod poseeatis vilitas tmpetrare q videri. Verum quia] nonnullis mos est scripta alio-
non meruit. Martinus enim materia, utihtas Ec- rum ad unguem elimare, cum ipsi lippientibus
clesiarum aedificatio est. Vos autem quid Martino oculis, si qua forte ediderint, vixrespectent rogo :
negabitis ? Quid ajdificatiouis Ecclesiis subtnihe- ut privata lectione contentus, et qu» privalim dic-
tis ? Eia ergo, agite : quod et amicus postulat, tavimus privatus et ipse legas, ne si forte in ma-
.Martino praestat, et Ecclesiam fiedificat. Quod si jus nus alienorum ipse venero, discerpar ab eis, quos
in amicum pro convictus gratia, pro lactentis in- non vera, sed vana delectant.
fantife participatione [participatiol liceret exigere, In tractatum de reversione beati Martini a Bur-
uihilcredo mihi negaretis, quem mater in lactis gunaia pricfatio.
participem accivit. Quem ergo materni lactis nu-
Quoties ergo cujushbet potentis muneribus vel
tristis participio, matris Ecclesite nutrite lacte sa-
boneficiis priEvenimur [premimur], persolvendfe
lulifero ul sicut corporis mei vitam de matris
:
vicis ei tenemur. Ea propter pr;edeces-
obnoxii
laete fovistis, ita animam de lacte Ecclesise foveatis.
sores nostri domno
Turouensi Martino, qui fuit
Epistola Odonis ad eumdem Fulconem. vir potens in opere et sermone, qui etiam tempore
FuLcoM BoNO gloriosissimo consuli .\ndegavo- necessitatis Turonum [Turonim] suam de manu
rum, frater Odo humUis abbas Gluniacensis sa- D potentis potenter eripuit, obligatores facti sunt.
lutem, gratiam et benedictionem. Inde etiam ereptionis sufe perpetuum memoriale
Gum in sublimi humihtas et in magnis et mul- statuentes, annuam in honore ereptoris sui cele-
tis occupato, virtutis studium reperitur,
negotiis britatcm iv Idus Maii celebriter celebrant, et erep-
vere, fateor, illius opus est, qui potest de lapidi- tionis [al. exceptionis] sufe memoriam recolunt, et
bus suscitare filios AbrabiE (Malth. w, 9). Patet, vota sua hberatori suo solemniter persolvunt.
credo, cur ista praemiserim. Ecce enim mundus Solemnitas autem ista, non translatio seu ordi-
in maligno totus positus est [1 Joan. v, t9j : nec natio, non transitus, non exceptio dicitur, sed
tamen sibi vindicat generusissimum principem. suliventio ali iis quibus rei gestfe veritas melius
Fulconem Bonum, a quo tamen in parte innotuit, nominatur. Necessitatis vero suporabun-
non minima vindicatur Fulco Bonus, utpote dautes angustias, et urbis obsessfe calamitates et
comes prtepotens negotia tractat ScBcularia sed : miserias dicemus impr. necessitates autem,
[In
hoc, ut perpendo, specie tenus, in divinis angustias, aut Cidamitates urbis obsessse et mise-
vero meduUitus occupatur. Placet etiam in his modum, et fugam etiiim,
rias disces], etereptionis
immorari, et Boni Fulconis Ijonitatcm expri- qua fugere Rollonem voluit illo, qui Hastinum
mere : sed parco luudibus ne aduiaii videar, [Hastingum] fugavit. Mausiouem etiam, qua in Anti-
A
819 APPENDIX AD S. ODONEM. 820
siodoro mansit reversionem etiam, et exceptio-
; tra (187) multitudo non minima, dictante sorU*
nemqua asuis, Turonensibus videlicet, honorifioe eventu a terra sua exsulet, etin alienis terris man-
est susceptus, et inloco. ubi nuuc adoratur, Deo sionem sibi quoquomodo ad propria non reversu-
annuente est suo et ordine,
collocatus, loco ra, vindicct. IJrgenle igitur durffi sortis iucIemenUa,
prout Dominus dederit, stylo qualicunque prose- HasUngus euin innumcra armatorum manu a fini-
quemur. bus suis exsulans (188), GalUas ingreditur, civita-
tes obsidet (189), moenia subverUt, turrcs teiTK
INCIPIT TEXTUS NARR-\^TIONIS IN REVERSIONE cofflquat, oppida, rura, vicos, ferro. flamma. fame
B, MARTIM TURONENSIS A BURGUNDIA. depopulatur. Contigit autem ut GaUite supe-
Igitur quoniam Danorum tellus sibi insufficicns rioris partibus incensis, Turonum ("190), simili
(t86} est, moris est apud illos, ut per singida lus- eam cxterminio [al. incendio] consumpturus,
(186) Danorum telltts sibi insufftciens. Quae ho-
l)at, prreteruuum quem haeredem sui juris relin-
rum Danorum ruerit origo, ne Dauis quidem ipsis quebat. Sed luculentius adhue cap.iJ, sicut pate-
>>
Ijit in scquenti nota.
satis constat. Danttsemm ille Gigas Humbli fiiins,
ex antiquitatis sehola jam pridem ab ipsa vcritatc (i88) Uastingus cu77i. armalorummanuexsulans.
rejectus est. Audreas VeUejus a Dahis Scythise po- p HasUngus hic a quibusdam Hastinus, ab Assone
lib, it Histor. sancti Bercharii AsUngus, ab Anony-
pulorepetit, Ethelwerdus a Donia urbe, Cambdenus
a Dausionibus sive Dancionibus, quos in Scandia mo Majoris Monasterii monacho Hasleriiius, et ali
PtoIem<BUs statuit ac tandem Willelmus Gemeticen-
:
auctore Histor. rer. Ambaz. Havasten diclus, pK-
sis a DanaoGothorumrege. (Juidquid sit,ut constat dagogus fuit Bier Lothroci Danorum regis UUi, si
ante Justiniani tempora, qui vixit an. 56 eorum ',
Gemeticensi ereditur, qui et ejus expeditionem sic
nomen orbi nou iunotuisse sic verum est, histo-
:
cnarrat cap. o, Ub. i : « Quae i-ienique lex per
ricos qui subsccuti sunt, eosdem postea cum multorum tempora regiim inconvulsa mansit,
Nordmannis ssepe confudisse. Nordmanni enim quoadusquc Lotlirocus rex patri in regno suceessil.
Is etiara rex patrum legibus excitus, cum ingenti
nulli aUi quam viri sep/enti-ionaks.ax Aorwegorum
scilicet, Sueouum, et Danoruui fortissimis com-
juvenum agmme sorte cogeute filium nomine Bier
misti, sicut habet lielmoldus vel etiam, ut credit:
costaj ferrete a suo abdicat regno, cum ejus pseda-
Gemeticensis, ex Gothis. Hiijus verlja sunt litec :
gogo Hastingo per omnia fraudulenfissimo, ut pe-
« Dani Normanni dicuntur, quia lingua eorum Ho- regrina regna petens exteras sibi armis acquiret
reas iVo?'f Avocatur,homovero /«a>i.fndeNorthman-
sedes. » Et paulo post HasUngus vero a patria
:
ni, id est, liomines Boreales per denomiuationem cum suo adolescente exsul proscriplus, missa le-
uuncupantur. Sed originem tamenaGothisnoscun- gaUone mUites de flnitimis provinciis auimo levcs,
tur ducereDani. » Unde et Assohb.ii Historiae sancti bellique cupidos ad hanc expedilionem invitans,
Berchorii abbatis, quam vir et doctus et pius Nico- innumerahilem pugnantium tyronum congregavit
laus Camusatius in Promptuario Tricassinarum exercitum. Quid plura? Fabricantur naves, inno-
q vautur sciita, resarciuntur thoraces, poliuntur lo-
Antiquitatum edidit : « Erumpentibus, inquit, ab
occiduis partibus Wisigothis, qui et iSormanni. » acuuntur enses et lancea;, omniqiie
riciB et galea?,
telorum apparatu accuratemunitur exercitus.hide
(187) Moi-is est apud illos ut per singula lustra. vero statuto die pelago impelluntur naves. ad eas
Morem hunc Danorum opUme describit Diiko de prospere festinant milites, elevantur vexilla, li-
Quintino, vetustus auctor, quem e J. Stowwi stu- brant ventis carbasa, vehuntur lupi pernices ad
diosi Londinensis urbis antiquarii bibliofheca lacerandas Dominicas oves, deo suo Thur huraa-
citat Cambdenus, hoc modo, Scanza, id * Dani e num sanguinem libantes. »
est Scandia, velut examen apum e canistro, et (189; Gallias ingreditur, civitates obsidet. 'Ru]n%
gladius e vagina, diversitate multinioda, consue- Danorum sive iNormannorum ingressus ac infesta-
tudine barbarica prosiluerunt cum petulanti luxu ;
tionis meminerunt multi veterum, sed de tempore
exardescentes soboles innumeras generavissent. quo contigit, non satis inter se conveniunt; nec
Qui postquam adoleverunt, de rerum possessioni- etiam ipse sanctus Odo seu quis alius sibi bene con-
bus contra patres, avosque, aut SKpius inter se stare videtur. Quare quod Claudius Falcetus in hac
ferociter objurgati, exuberantes, et terram quam discordiaconcordandaprcestarenullolaborepotiiit,
incohmt hahitare non sufficientes collecta sorte ; egomulto minustcntare priesumam.Exhibebo tan-
multitudine pubescentium, veterrimo ritu in ex- tum quce Trajecteusis quidam episcopus de hujus-
terna regna extruduntur nationum, ut adquirant modi Dauorum vastationescripsithisverbis «Dani :
sibi praeUando regna, quibus vivere possint. Csete- Sueniquc, quos Theotisci Ungua sua Northman, id
rum in expletione suarum expulsionum atque " est, .^quilonaleshominesappellant, subindeGallia-
exercituum sacrificabant oUm venerantesThur (a), rumprovincias usque adeo depopulati sunl, ut ubi
dominum suum, non aUquid pecudum alque
cui quondam agri opulentissimi, urbesque speciosissi-
pecorum, sed sauguinem mactabant hominum ho- : m;efuerant, nuncbesUarum atqueavium vasta sint
locaustum omnium putantes pretiosissimum, eo habitacula. Et ubi quondamparadisorumpulchre
quod sacerdote sortilego prwdestinante, jugaboum vernantiumseges voluptuosa poUebat, nunc e con-
una vice diriter icebantur in capite, coIUsoque uni- trario :
cuique singulari ictu sorte electo cerebro, sterneba- Carduus paliurus acutis.
et spiiiissurgit
tur in tellurem, perquhcbatm-que levorsum fibra Hoe si quidem deprfedaUo
supradictaj genUs effc-
cordis, scilicet vena, cujus exhausto sanguine, ex cerat, qu.-e ipso, ut ferunt, anno, quo reges IV uno
more, sua suorum capita Unentes, librantceleriter geniti patre inter se cumsuis exerciUbus dimican-
navium carbasa venUs, deosque tali negotio pu- tes campos multo sanguine Christianorum
tantes placare, velociter naviuminsurgunt remis.» foedaverunt, piratica classi Sequauie flumims alveo
Describit et Gemcticensis IUj. i de Ducibus iNor- invecta est. Post Ulum diem quantas GaUorum
mannis, cap. 4 « Qui tanUs, inquit de Danis lo-
; strages fecerunt, quantas urbes, regioncsque in-
quens, post hoc adoleverunt incrementis, ut dum cendio concremaverunt, horrendum est scribere,
repletffiessent hominibusinsulae, quamplures san- miserum enarrarc. »
cita a regibus lege cogerentur de propriis sedibus (190) Turoiuirn. Sic appellat Goffridus Vindoci-
migrarc. Quasgens idcirco sic niulliplicabatur, quo- nensisep. 12, Ub. i :« Cumapud Tiirouum nudatus
rium nimia dcdita luxui, muUeribus jungebatnr essot a luribus. » Annales incerti auctoris, " Turo-
multis. Nam pater adultosfiUoscunctosase peUe- num GaUice civitatem prajdantur » et Frodoardus, ;
(a) Id est Jove, unde et adhuc Jovis dies apud Anglos Thundny dicitur.
821 DE TRANSLATIONE B. MARTINI A BURGUNDIA. 822
descenderet. Ambazio itaque, et universis, qufe in- A studiosoque conamine providet. Aggeres etiam
ter Ligerim Karum continebautur, in favillam
et aspera complanat, et quidquid urbi capiendffl
struit,
redactis (191), Turonum obsidet. Portis igitur cu- commodum osset, ordinat. .•Uieni infortunii rumor
stodias admovet 92), et ne quis tuto exeat, magno
( 1 delatus [obsessis] conceptas formidiuis fomitem
« Revertitur Turonum Bodulphus. « Dicitur et Tu- tantas opitulationis animati, corporis et anlmi
rouis singulari uumcro. sicut Aureliams Blesis, vires resumpserunt.Danis e contrario stupor vehe-
Pictacis, Cenotnannis. Joannes Majoris Monasterii meus incussus est, post stuporem formido, et men-
monachus « Quanli vero Turonis sit, et quae vel
:
tis alienatio obrepsit deinde fugam conati, vide- :
qualia ejus bona. » Et Gesta eonsulum Andegaven- res, cum alter impediretur ab altero, ac super
sium « Confidens in auiilio Odonis Campaniensis
: glaciem occurrercnt, proecipites labi. Igitur oppi-
qui Turonim, Blesim, Carnotum, Briam, Campa- dani Christum sibi per Martini preces propitium
uiam possidebat. » Item Tui-oniuni apud Gerber- sentientes, eruptione facta persecutisuntinimicos,
tum, epistola 61,his verbis « Frater vester Gode-
: ex quibus fere mille interfecerunt. Sicque gloriti-
fridus atque Rainherius, Gobthero meo, quem Tu- cantes Dei misericordiam, qui eis inopatam victo-
roniiun uuseram, dixerunt. » Imo et Turo sicutin ri:3e palmam dederat, rehquias beati Martini in
Uistoria consul. ^Vndeg. « Contigit quodam tem-
: locum suum restituerunt. » Sed et episcopus Tra-
pore regcm Franci;B apud Turonem civitatem jactcnsis hancmemorabUemobsidionem acfugam
aHbre. >> l'uro n i quoqac pluriLim numero. Vita Ca- narrat ejusque narratio, si quis forte desiderat.
:
roh Magni, « Turonos ad s:mctum Martinum ora- B hapc est « Cum igitur jam sexaginta aut eo am- :
tiouis causa perrexit. £t Hebernus abbas Majoris
»
plius annos memorata Danorum classis, nimc Li-
Monasterii, « Contigit Turonis Adalaudum confec- geris, nunc SequantB, nunc uti-iusque tliuninis na-
tum senio viam universas. carnis mtrare. ."Vc tan- vigio ripas opplesset, taudem noslris diebus quanti
•>
dem Turones, ut in Philippide Guill. Britmis beatissimus Martinus meriti esset, expertum est.
:
Deinde iter accelerat Turones festinus in urbem. Nam dum quadam vice vastitatis [vastatis] inter
Sed hoc ultimum usitetius tst etiam apud anti- iUos duos fluvios agris, ultra non reperirent quod
quos, ut pluribus exemplis mdigeat. in vicinis locis diripere possent, coUectis simul
(191) Ambazio ita^jue, et uniccrsis quse inter Li- armorum copiis, quasque procul praedaturi posita,
gerirn et Carum in farillnm redaclis. Hujus Am- primo in partes Turonicas iter dirigentes, omnia
basii direptionis per .Normannos fact» meminerunt qua; in suburbio civitatis invenire potuerunt,
Gesta consulum Andegav. hoc modo: (c Ambazimn facta prius miserabiU hostium cfede demohti simt.
vLUa tantummodo, et in colle habens ruinas cas- Porro autem Turonici hoc audientes, trepidare,
telh antiqui ohm a versutis Normannis tleleti. » concurrere,quisque alteri adventum hostium nun-
Meminit et vetus Historia dominorum Amljazien- tiare cosperunt. Tunc quod facto opus erat, portas
smm, sed verbis prolixioribus, et quaj locum Odo- obserare, turribus se inserere, propugnacula cutis
nis hiculenter ihustrant: « Sic super ripas Ligeris, ;dioque armorum apparatu munire non cessant.
inquit, omnia vastantcs .Vmbazio pervenerunt. Sed cum pauci adi: odum essent, cernentes Dano-
Quod oppidum cum paucis defensoribusrepertum rum muUitudinem facto impetu ad murum usque
cito capientes, totum succenderunt, pontemque C proruere, totoque nisu urbis polliceri sibi ingres-
Ligeris du'uerunt. Ecclesias, unam qufe erat uJtra sum, jam semetipsos desperantes extremo conci-
Ligerim in introitu pontis, et aham in loco qm
Uo, non in viribus humanis, sed potius Dei auxiUo
Luat dicilur, sitam omniuo destruxerunt. Qui iii et sancti MarUni interventu, salutem difUnierunt
planitie prope Ambazium hospitati, locum qui Ni- esse qurerendam. Paucis itaque armatis qui tamen
gron dicitur, multo sanguine innocentium capti- pro spreUs animis morti se opposuerant, per pro-
vorum fosdaverunt. Quod cEtate Ludovici Ball)i pugnaciila repugnantibus clerici qui inibi ade-
cognomento .Nihil fecit actum est. Quod stultitia rant, Juncto sibi totius debUitatis agmine rapido
Ambaziensium contigit, qiii cum vicinis populis, cursu ad ecclesiam convolantes sepulcrum defen-
obviam Normannis processerant, putantes eis no- soris sui undique circumsteterunt, pavore nimio
cere. Quia Normannis aha via incedentibus decepti simul ct dolore percussi. Ubi tunc inter gementes
casU'um proprium amiserimt. » senes, inter plorantes pueros, inter lamentantes
(192) Turorum obsidel,fjorlis custodias admovet, feminas sic conclamabatur Sancte Dei Martine,:
Eadem Ambaziensium dominorum Historia vetus, quare tam graviter obdormisti ? Cur ad pressu-
ethanc Turonicae civitatis obsidionem et obsiden- ram nostram tibi evigUare non placet? En tra-
tium paganorum fugam per S. Martiui preces opti- dendi sumus paganis en captivi abducendi, si
;
me deseribit his verbis « Vastatis itaque agris
: qnis tamen glacUorum ictus evaserit. Et tu hsec
inter Carum et Ligerim, destructo eUam lapideo omnia te nosse dissimulas. Ostende, qufesumus.
poute Bhrei, cum ultra non reperirent quod diri- pietatem succurre, fer opem miseris. Et qui
;
pere possent, collectis armatorum copus ad urbem D multa quondam pro ahenis signa fecisti. saltem
Taronicam iter dirigunt. Omnia vero quie iu su- unum fac modo protinus, ut liberes nos. Ahoquin
burbio civitahs inveuire potuerunt, facta priiis etnos paribus [peribimus], et civitas tua redigetur
miserabili hominum Ccede demoliti sunt. Porro in sohtudinem. His ita Uebiliter, raptam protinus
Turonici trepidare, concurrere, portas obserare, ex sepulcro cistellam, in qua sacratissimi Martini
turribus se inserere, propugnacula armorum ap- cum luctu et Iacrymis,ipsis,
reliquife servabantur,
paratu munire non cessant. Hostes portas urbis ut credo, angeUs ad eompassionem compmsis,
multo turbine quassantes toto nisu ingressum portre urbis jam multo hostium turbine quassatm
verbis sibi poUicebantur. Tunc clerici qui ibi ade- mtulerunt. Tunc vero oppidani palmas quidem
rant, juucto sibi agmine, rapido
totius civitatis ad sidera, mentes ad divinam clementiam subri-
cursu ad ecclesiam convolantesclamabant: Sancte genfes, qui paulo ante metu propinqufe, ut puta-
Dei Martine, quare tam graviter obdormi\isti ? bant, mortis exterriti fuerant, mox praesentia tantfe
Ostende, quffismnus, pietatem, suecurre, fer opem opitulalionis animari simul et corporis vires, et
miseris ahoquin etnos peribimus, et civitas nos-
: animi audaciam resumpserunt. Danis e contrario
tra redigeturin sohtudinem.Qui ex sepulcro beati Umor vehemens incussus est, post stuporem into-
viri rapta cisteUa, in qua sacratissima; Martini lerabiUs formido, post formiclinem, ut plurique
reliquiaj servabantur, et cuneusille, quem clerici asscrunt, alienaUo menUs obrepsit. Videre videor
ob pericula submovenda rehquerant, portae urbis miseros primum tremere, deinde fugam conari,
jam multo hostium turbine quassatse intulerunt. statimque id tentantes ridiculo ambitu circum-
Tunc vero oppidani, qui paulo ante metu pro- ferri, perplexosque invicem cum alter inpecUre-
pinquffi morlis exterriti fuerant, uxox prajsentia tur ab altero, ac si per glaciem cuirerent, praeci-
823 APPENDIX AD S. ODONEM. 824
subministrat. iMuros tamen reparant, et furrium A supra murum pernoctans primordia ini-
victoriaj
propagnacula [al. et turrim, ct pvopugnacula] re- tiavit, erant ruina; maceriarum antiquarum, in
sarciunt, et sagiltarum grandine pr;emissa varios quibus ferebant aulam fuisse Valentiniani (193),
subjungunt assultus. .Jam muri crebro quatiuntur in qua sedens nequaquam assurgere est dignatus
ariete, et machinarum ictibus cedentes, ruinam beato Martino antistiti, donec regiam scllam ignis
sui minantur. Obsessi viribus cedentes, spci peni- operiret, ipsumqac rcgem ea parte corporis, qua
tus solatio destituuntur. Tandem vero, divina ia- sedebat, afllaretiucendium, solioque suo superbus
spirante gratia, in sc reversi, beati patroni sui excuteretur, et .Marlino inimicus assurgcret. Ibi
Martini corpus pie raplunt, ctad locum, quo belli archiepicopus cum populo
dcvoto ccclesiam, quse
violcntior impotus eral, dcferentes, mortuum pro saucti Marlini dc Basilica dicitur in honore itidem
vivis propugnatorcm opponunt. admirabilem ipsius sancti instauravit. Ea propter igitur synodo
per omnia virum qui dum adviveret signipotens
! celebrata, [auctoritate (abest in impr.)] archiepi-
appellatus fulgorem virtutum astris intulil, de- scopi, et cpiscoporum, qui convenerant, statu-
functus etiam friumphator liostium
hellipotcns tum est, ut singulis annis deinceps per uni-
cuneos sola sui prffisentia confecit. Vere mirabiUs versam dioccsim Subventionis hujus festum
Deus in sanctis suis. Saneti siquidem patrocinante g (194) IV Idus Maii solcmniter celebretur, quae
sullragio et obsessis securitas et confidentia red- nuOo alio nomine rectius, quam Subvantio, cen-
ditur, ct obsessoribus formido et pavor non modi- setur.
cus immittitur. III. Elapsis post Hastini [Hastingi] incendia tri-
II. Fagiunt igitur [crgo] Dani, fugientes Turo- bus lustris, successit ejusdem genus [gentis], et
nici persequuntur fugientium pars gladio cadit,
: simili sorte a finibus suis exsulans, Rollo vir
pars capta reducitur, et pars hxgee subsidio clapsa armis strenuus (19o), sed circa Christianee pro-
est,etusque ad sextum lapidem ab urbe perseculi fessionis homines inhumanus : peditum mul-
sunt Danos, triumphatoris sui corpus cnm hymnis titudine, equestri [equestris] ordinis copia, mi-
deferentes ct gloria, per quem sibi trjumplius cessit lite multiphei stipatus. llle, Flandrensibus, iNort-
et victoria. Unde et in ejusdem belli triumphali me- mannis et Biitonibus in martio congressu siepe-
moria, in ipso loco, quo sancti subsistit corpus, in numero confcctis, civitates eorum et oppida,
honore ipsius fabricata est ecclesia, quas propter necnon et ecclesias in favillam redigens, non
belli eventum, sancti Martini Belli sortita est voca- minimas hominum strages dedit. Cenomanis post-
bulum. In eo autem urbis loco, quo corpus ejus modum obsessa (196), exercitus sui procurato-
pites, labi, ludumque prrebere spectantibus : pa- C (195) Rollo vir arniis strenuus. Sic nuncupatur
lam dantes intclhgi quantas cuniculus ille quem et apud Gemeticensem initio lib. ii de Ducibus
clericiob perieula submovenda convexerant, im- Normannis, estquo princeps ille Normannorum,
portasset serumnas. Igitur oppidani Christum sibi qui direpfis per Gallias urbibus, et ecclesiis in-
per preces Martini propitmm sentientes eruptione censis demum juxla Sequanse ostium consedit, re-
faeta persecuti sunt inuuicos. Quorum passim per gioQcm a suorum nomine Normanniam denomi-
agros palantes, et per lucos male lalitantes lere ad navit, quse prius Neustria dicebatur, et Carolum
uongentos interfeccrunt detractisque manibus
: simplicem Fraucorum regem eo adegit, ut se
[manubiis] velociter in urbem regressi sunf, ma- Chrisfianum eflectum ducem deelararet, filiam in
gna voce laudantes cf gloriticantes Dei misoricor- matrimouio collocaret, et in dotem ac boneficium
diam, qui eis iuopinatam victoriiE dederat pal- Normanniam ipsam confirmaret quauquam et :
mam.Porro corpns beati Marlini confestim resfi- ipse postea rcgi lidelitatem per osculum perdis
tuerunt in locum suum, summas ipsi gratias agen- promittere renuit. Historia rerum Ambaziensium;
tes, quod eos proetantissima sua interventione « RoIIone, inquit, ofTeclo Ch;'istiano Carolus St.iltu»
satis solemniler adjuvarat, prfestante Domino no- dedit ei Normauuiam cum fiha sua Gilla, qui pe-
slro Jesu Chrisfo, eui est honor et gloria in saecula dem Caroli Stulfi noluit osculari, nisi ad os suunl
saeculorum. Amen. » levaret. » Et Chronicum Andegavense Carolus : i<
() 93) In quibus ferebant aidarn fuisse Valentinia- Stultus dedit Normanniam Rolloni cum fiha sua
ni. Joannes Parisiensis in Memoriah historiarum : Gisla. Hic non est dignatus pedem Caroh osculari.
« Virtute sancti Martini, inquit, statim Dani territi D Cumque comites illum admonerent ut pedem re-
fugerunt, quos Turonici persecuti sui>t usque ad gis in accepfione tanti beneficii oscularetur, liugua
sextum lapidem, ubi ob memoriam ejus in loco anghca respondit Ne se Bigod, quod interpreta-
:
!
ubicorpus sanctum substitit.inhonore sancti Mar- tur Non per Deum. Rex vero el sui illlum dori-
:
tini ecdesiafabricatuesf, Ibi autem erant antiqua- dentes, et sermoncm ejus corrupte referentes, illuni
rum maceriaram ruinre, ubi dicebatur aulam vocaverunt Bigod, unde Norinanni adhnc vocaniur
fuisse quondam Valenfinianiimperatoris,in quase- Bigodhi. » Quibus addi pofest et quod ait scripfor
dens non est dignatus assurgere sancto Martino » Gestorum consulum Andegavensium, his verbis :
(^'Ai) Subvenliotris hujus festum. Sancfi Martini « Baptizafa Normanuorum duce Rolloue, cum om-
solemuitates plures, inter quas et subventio ha^c, nibus suis, concessa erat eis a rege Franoorum ot
et reversio corporis ejus a liurgundia, sicut nofat duce Hugone, pactis pensionibus de serviUo Fran-
auonymus Majoris Monastcrii monachus in tabuhs cis reddendo, et pace teneada, terra illa quam ox
episcoporum Turon. his verbis n Solemnitas
: iUo tempore usque modo tenent. Nam Rollo Chri-
ipsms basilica;, triphci poUet virtute, id est, dedi- sfianus catholicus etrectus, Gillam filiain Caroli
catioae temph, translatioue corporis sacri, vcl Stulti duxit uxorem, et deinceps terram sibi datam
ori^natione episcopatus ipsius sancti. Hanc enim Normanniam vocari priBcepit. »
IV Nonas Julii observabis. Cenomanis postmodum Sic infra Cenoma-
Depositionem vero ejus (196) .
IV Idus Novembris
esse cognoseas. Reversionem nnis capta, Vlodoa.vdiK, Hugom filio Robcrii Cino-
vero ejus a Kurgundia mannis dedit. Et Abo sub finem lib. Obsid.Paris.
IdusDecembris. Subventio- i
nem vero ejus, qua suos Turonos videhcet ex ma- Nec satius quidquam sortiti apud hi Cenomaniios
nu Hastenm liberavit, iv Idus Maii. » Usm-patur tamen et singulari numero, queraadmo-
;
825 DE TRANSLATIONE B. MARTINI A BURGUNDIA. 826
res Turonum usque transmisit, ut, urhe pessunda- A mercodem restituit. Nemo enim illorum r.^siduus
ta,auri et argenti effluentem [affluentem] copiam, fuit, quem Martinus Ecclesiae non proferret [prse-
et coetera ejus l)ona diriperent, et illius incolas fprret] regimini, sublimaret dignitafe. Recedenti-
vinculatos [vinoulantes] secum adducentes capti- bus Danis, postquam civibus, tumore fluviali
varont. Dei autera providente clementia, tanta represso, libera recurrendi [discurrendi] reddita
Kari et Litreris excrevit inundantia jinundatio], ut est facultas,auditum Majoris Monasterii infortu-
sui tmione pelagus unum efficerent, et a civitatis nium necnon et abbatis cruciatus et
et eversio,
accessu non minima sui altitudine cuneos hostiles poeme, et monachorum pretiosa mors et passio
arcercnt. Verum .Majus Monaslerium (197), quou universorum, et maxime sancti Martini canonico-
non longe a Turonis erat, funditus eversum (1S8), rum, gaudia obumbrans [obnubUans], lacrymosa
centum viginti monachos, bis binos minus. ibi- subminisfravit suspiria, doloris immodici oopio-
dem gladio percusserunt, praeter alibatem et vi- sam materiam propinavit.
ginti alios quatuor, qui cavernis latitantes evase- IV. Moestitiae igitur et moeroris paUio amicti,
runt abbatem tamen a latebris extractum tor-
; vultu lugubri assmnpto, et ornatu, siout moris est
mentis et cruciatibus ab eo exigunt, ut tliesauros compatientium, dolere cum dolentibus, gaudere
ecclesife prodat et monachos, qni in cavernis late- B cum gaudentibus [flere cum flentibus], dolentes
bras fovebant, in medium deducat. Vir autem Do- et tlentes ad memoratum accedunt locum, et do-
mini abbas Hebernus (199), lieet varia et multipli- loris intrinseci tumore singulfuoso perstUantes
I
ci tormentorum violentia arceretur, nec thesauros foris: lacrymis [perstUlanfibus foris lacrymis]
declaravit, nec filios in latebris latitantes revela- aliquantisper imminutis, viginti quatuor mona-
vit qui adhuc reservati sunt, ut patroni sui oor-
; chos, qui in cavernarum lafebris morabantur,
pus et inter alienos prosequerentur. Ita quidem extrahunt, et abbatem una cum ipsis cum debito
contigit ; sed ipse y.otius comitibus exsihi sui honore ef reverentia ad suam secum deducunt
dum Turonis,Piotavis, etsimUes.Idem Frodoardus tantum Dominica ad grande monasterium, cujus
Cinomanniset Baiocaepacto paciseis concessie.Est lateri perfosso clucis et eorum lectus et
doctoris
enim Cinomannis ea ipsa civitas quam Gotlridus mansio inhaerebaf, conveniebant. Harum igitiu'
Vindooinensis epist. 16, lib. m, Cenomannum, et mansionum relativae comparationis respectu mo-
Hugo de Cleriis m commentario de Majoratu et nasterium iUud, quo, ut dictum est, convenire
Seneccdcia Francice, modo Cenomannicam nomi- consuevevant, Majus Monasterium non immerito
nant. appellavit. Propositae residuum questionis modo
(197) Majus Monasterium. k sancto Martino tertio tertio taUter enucleatur. Cum Cisalpina Ecclesia
Turonorum episcopo consfructum, uti docet Seve- multis et mirificis floreret monasferus, sohus Mar-
rus Sulpicius, qui et ipsum locum eleganter descri- ^ tini monasterium infer universa ordinis pr;ecipua3
bit in historia Vit;e hujus gloriosi prfesulis « Ali- ef sanctffi religionis apicem praeferebat. Quffl enim
:
quandiu, inquit, adha^rente ad ecclesiam eellula esset ecclesia aut monasfermm, ut ait Sulpitius,
usus est : deinde cum frequentantium inqmetudi- qufe non de Martini monasterio cuperet sacerdo-
nem non posset, duobus fere extra civitatem
ferre tes? Sanctitatis ejus merito et exceUentia prae cae-
milUbus monasterium statuit. Qui locus tam se- teris virtutibus majorafum tenens, Majus monas-
cretus et remotus erat, ut eremi soUtudinem non teiium, quadam meritorum proerogafiva meruit
desideraret. Ex uno en'm lalere praecisa monfis ex- appellari. Duce igitur et praeambulo ar>;hipr;eiule
cclsa rupe ambieljatur, reliquam planitiem Liger Martino Majus illud monasferium extendit usque
tluvius reduofo paululum sinu clauserat una tan- : ad mare rehgionis su® palmites, et usque ad extre-
tiim, eademque ai'ctaadmodum viaadiri poteras.» mum ferrae sanctitatis su« propagine dilatavif. »
Unde vero nuncupatum sit Majus Monasterium, et (198) FundUus erersum. Meminit et idcm M;ijo-
quaUter monastic;e professionis merito prinoipa- ris Monasterii monachus hujus eversionis. « la
tumolim oljfinuerif, ao specimen omni monacho- ;)raBi'ato, inquit, monasterio, ef abbatum vicaria
rum ordini et dignitaU contulerit, aperit anonj-mus ex more succes^io, ef vehemens reUgionis in dies
ipsius monasterii monachus his verbis n Nomen augmenfario usque ad Hastingi et ItoUonis fem-
:
quod dicifur Majus Monasterium ab eo Martino, pora perseveravit. Quorum inanis ferocitas, Gal-
teste Turonensi dregorio, huio loco novimus fuisse liarum urbes et ecclesias depopiUans, monaste-
impositum. Siquidem cum .MajorisMonasteriimuI- rium illud funditus everfens, et habitatore et reli-
ta sint majora, quwrifur qua ratione tam excel-
" gione inhabile et inhabitabile reldidit. » Et paulo
lentis norainis privUegium vindicaverif. Cui qufes- Eost « ^euif llastingus inTuroniam, etorani.i su-
:
tioni tripartita occurrif solufio. Notum siqnidem est urbana, una cum Majori monasterio destrucUs,
et satis cclebre innotuif. quod bcatissimus archi- et in favillam redacUs, Turonum obsedit. »
pra-sul Turonum Martinus, tria condiJit moaaste- (199) Vir aiilem Domi/iiabbas Ilebenuis.Gemu-
ria, primum Mediolanis, secundum Picfavis, ter- num ef verum nomen hujus abbatis, non Herber-
tium vero a Turonis mUiario, quod respeotu et tus, Hibernus.Herbenus,Erbinus,autUrbinus, sicut
comparatione duorum re et nomine Majus monas- corruptissime voeatur in editis .Majoris monasterii
terium appeUavif. Est et alia ratio quare vocabu- tabuUs. Fuit aufem ex abbate Majoris monastorii
lum tale sortitum sit, sicut Sulpitii Seve:i, quijam faefus nrchiepiscopus Turonensis, vel ipso teste
dioti archiepiscopi vifam et acfus luciUento ser- libro miraculorum beafi Marfini post ejus rever-
mone describit, fidei et veritatis plena docet as- sioncm a Burgundia. Sio enim ait in ejus prtefa-
sertio, idem beatus archipr;Bsul tumultuantis vitfB tione: « Contigit eodem mense, dum csset consul
mordaces curas dechnans, in hffic secrefiora loca Ingelgerius, Turonis ,\dalaudum confectum senio
tanquam in portum quietis secesserat. Ejus autem viam universae carnis infrare. Ingelgerius vero
sanctae chentelae octoginta adhaerebant viri, qui consul auxiliante Deo, et intercedente beato Marfi-
nobilisinstar magistri, in fame et sifi, in cinere et no, opitulantibus etiam clericis, necnon et con-
cilioio sese damnantes, mundum sibi, et se muntlo sentientihus civibus Turonicte civitafis, iutrouiza-
crucifixerant. Hi omnes sigillatim in singulis man- vit, et in sede episeopali sublimavit ilebernuui
siouibus tanquam in monasteriolum per totam senem, sancfum beati M;u'!ini Majoris monasterii
hebdomadam orationibus et jejuniis vacantes, die abbatem et ministrum.
:
8t7 APPENDIS.AD S. ODONEM. 828
ecclesiam. In omnibus vero eos procurantes, de- A cuiUliet exercitui assimilata videretur. Et quia ci"
legerunt ipsis domum ecclesiaa valvis inhserentem, vitas tant» iusufflciens muUitudini universos ca-
a qua in ecclesiam reciprocus ingressus et regres- pere uon poterat, per circumjacentes vicos hospi-
sus secretior haberetur. Sex vero mensibus emen- taudi gratia dilfundebantm-. Omnibus [autem]pro
sis, comperto canonici quod RoUo, Cenomanuis voto per merita beati Martini antislitis salus optata
capta, Turonum [Turonimj captum ire disponeret, reddebatur. Infamiliae vero ejusdem episcopi [pon-
communicato cum civibus [concivibus] suis cou- tificis] usumuuiversainfirmantium transibat obla-
silio,pretiosam margaritam, et singularem thesau- tio. Tantus autum oblaUB pecuniae excrevit cumu-
rum, sanclissimi videUcet corpus Martini Aiu-e- lus, ut numerum [mimerum] quantitas excedens
lianis usque transmittunt (200). Hujus latores et Antissiodorensibus clericis invidiee fomitem minis-
oustodes exstitorunt, Hebernus Majoris Monaste- traret. Unde cupiditatis ^et invidiag stimulo perur-
rii abl)as srepedictus cum viginti quatuor mona- gente, Martini ministros taUter aUoquuntur. Quo-
chis, et duodecim canouici, qui Deo et Christi con- niam tam nostro.quam avestro pontiUce
a virtutes
fessori Martino [die ac noctej deservirent : comita- et miracula indifferenter fiunt, aequum est ut,
tui eorum indeserenter [indesinenter] adhasrenti- si quid utilitatis exinde provenerit, utriusque mini-
bus duodecim Castra novi burgensibus (201), qui u stri in commune partiantm' [pervenerit, utrisque
sanclis deservitoribus pie deservientes, eis nece.s- in commune pariiatm-]. Quibus evidenti ratione
saria providerent. Kamaj vero postmodum dec.ir- salisfactiones ifU, postulantcs [postulatie jus com
quod Dani ad
rentis [percurrentis] relatu edocti, munionis in hunc modum dissolvunt, dicentes:
Gaihie superiora processissent, cum thesauro suo Antequam MarUnus noster huc adveniret, vestro
ad sanctum transmeant Benedictum. Paucis vero hic perordinante [perendinante] Germano, nullo-
elapsis diebus fama pervigih rursum prtenuntian- rum mentio miraculorum erat. In adventu vero
te, quod jam Rollo Aurehanis advenisset, sancta nostri antistitis, piis ejus id obtinentibus meritis>
rum bajuhreliquiarum Chableiam[aniea Glabeiam, et signorum frequentia evidens exhibetur, et ex
sed corruple] veniunt. impensae per eiun salutis respectu, hujusmodi
Tempore autem permodico ibidem commo-
V. nobis benelicia proveniunt. Ut autem ex animo
rati,metuconvalescente iterum, cum thesauro illo vesti'o omnis super hoc dubictatis scrupulus exclu-
incomparabiU Antissiodorum (202) uque perve- datur, leprosus hic, qui prse oculis est, in medio,
niunt. Episcopus vero fama perambula [pra;am- si placet, praesulum sanandus inferatur. Si vero a
bula] praemonitus, et tota civitas,obviam ruunt, Martini latere leprosi latus positum convaluerit,
et tantum hospitem cum honore non indebito de- q et Germmani latcri ejusdem latus adjunctum
ducunt, etin ecclesia beati Germani, secus ejus- in lepra perstiterit, virtutis auctori Martino mi-
dem praesuhs feretrum, Martini non imparis raculum ascribatm". Si autem e converso, a Mar-
corpus reponunt. Per merita igitur beati Martini, parte [latere] leprosi pars posita non ciuatur,
tini
ibidem et miracula irmumera hunt. Cseci
vu'tutes etGermano pars inhffirens sanetur, ad Germani
quidem visum, claudi gressum, febricitantes sani- meritum [merita] patefacta virtus et miraculum
tatem, aridi sospitatem, leprosi mundationem, transferatur. Acquiescunt utique, et prolata judicii
paralytici membrorum
reintegrationem recipiuut. seuteutia ab omnLbus approbatur.
Fama vero quaj clam nihil agere cousuevit, per
imiversas regiones sanitatum gratiam cUvulgaute, VI. In argumentum igitur agnoscendne veritatis,
tanta Ulic in dies inlirmantium multitudo conflue- in medio praesulum leprosus ponitur. Decursis [de-
bat, ut ex numeri innumera cestimatione, regio cursa] itaque nocte Ula vigUiis et (orationibus deest
{200) Sancti corpus Martini Aurelianis usque Monaslerii : « Ipsum sancti Martini monasterium,
transmittunt. Eadem refert et jam citatus Majoris quiidjuxta urbem erat, concrcmatar, mouachi et
MonasterU monachus. clerici trucidantur, et venerabile corpus saucU an-
(201) Cum
duodecim Castri-Novi Burgensibus. D tistitis Antissiodorum defertur.» Melius Autisio- —
« Plurimum, inquit idem monachus, jam dictaj dorum. Sic enim Ammianus MarceUinus lib. xvi ;
civitati confert Castri Novi contigua afBnitas, cujus Percwso codem itinere Antisiodorum pervenit.
viri adeo ilhistres, ut auri, et argenti, varii, et Unde et apud Frodoardum Anlisiodorensis epis-
grisu, diversarum insuper specierum, et totius copus, et in Nithardo lib. i, Autisiodarensis pa(jus.
mundialis glorijB copia exuJ^erantes purpurati Dicitur tamen et Altissiodorum, quae Ptolemieo
incedant. > CasteUum novum sancti Martini voca- quondam An^ncMS, uti docetHericusin Vita sancti
tm' in Chartulario reruui Vindocinensiiun, charta Germani, his verbis :
28 his verbis: « Quod si forte, quia ut dicit, litte-
ras vult discere, in civitate Tlu-ouc, vel apad cas- qua medios exporgit Gallia tractus
Celtica
teUum novum sancti Martini voluerit habitare, ibi Urbem haud incelebrem Galli posuere priores,
quoque prtebebimus ei, et suo homini tres tautum Autricus a priscis olira vocata refertur,
panes. » yEtus posterior pianas, et culraina avitis
(202) Cum thesauro incomparabili Antissiodo- Moenibus imposuit, duri munimina belli
7-um. Uistoria dominorum Ambaziensiam:«Mortuo Ex augmentatis verso eognomine muris,
autem Carolo Calvo, Dani, qui in lufidelitate re- Sive sequax usus dieas Autissiodorum,
manserant, cum Huasten duce suo Galhas tribus Seu mutilare velis, et dixeris .\ltiodorum,
[al. tringinta, qui quidam, sexaginta) annis infes- Nomine diverso res est eumulatior una.
tantes beati Martiui corpus Antissiodoro canoni-
cos trausferre compulerunt. » Et labula; Majoris Mtiodorum pro Altissiodorum, versus causa dixit
829 DE TRANSLATIONE B. MARTINI A BURGUNDIA. 830
in impr.), laudibusque, mane
iUucescente, conve- A Nolo ecclesiam meam tanto defraudari, thesauro.
nientibus utriaque partibus, medietas hominis a quia episcopus factus eo vestitam [investitamj
Martini parte posita, sana et incolumis reperitur. inveui. Videntes itaque Turonici, se pcr eumdem
Pars autem altera, occulto Dei judicio, salvanda episcopum uihil proficere, ad regem Francorum,
[sananda] difiertur. Ut autem per miracidam evi- qui tunc temporiserat,meliora sperantcs resiliunt:
dentius fides eluceret clarius, atque celsior [fidcs humili preee eum [rogantes ac (voces kx desimt
certior, clariusque eluceret], leprosi iterum pars in impr.)] obsecrantes interpellant, ut Turoni
sananda versus Martinum vertitur. Et mane facto, [Turonisj et Martinum suum restitui jubeat, et ur-
sub oculis omnium, homo totus ex integro altera- bem pastoris absentia, eo recepto, in gaudium
tus in salutem invenitur. Sopita igitur est mutua- convertat. Ad quos utraque civitas
rex ait : Cum
lis haec contentio, et Martini cidloribus ex tunc et regii sit juris, et ab utraque nobis indiflerenter
deinceps inliLuantium universa cessit inpace obla- serviatur, indignum ducimus, ut Antissiodorum,
tio. admirabilis [admirandas] urbanitatis Ger- qufB de thesauri hujus possessione saisita est,
manum pontificem, qui cum tanti meriti esset, ut prajjudicii violentia spoliemus, etTuronum [Tm'o-
mortuos suscitaret, in domo sua liospiti suo tan- niml vestram, quse huc usque ilUus vestituram
tum detuht honorem, ut in siguorum exhibitione b [iuvestituraml. amisit, investiamus. Decedentes
80 se videri vellet inferiorem signipotentis
! [decidentes] itaque Turonici [a spe sua],ad propria
Martini attollenda prajconia, qui pontificalis mi- frustrati revertuntur. igitur concilium cum
Cogunt
dignitatem ubique in omnibus, licet exsul,
nistcrii Adalando [Adlando] Turonensi archiepisco-
(204)
observans, et civitatem exsilii sui susceptricem po, Raimone Aurelianensi (203), et Mainoldo Ce-
miraculoruiii gratia illustravit, et suis sequacibus nomannensi (206), [et saucto Lupo Andegavensi]
benignum, largum et affluentem se semper exhi- et cleri plebisque multitudine coacta consi- ,
buit ! Elapsis postmodum quampluribus annis, lium iueunt quid facto opus esset. Eo tempo-
pace Ecclesife reddita, KoUone lidei restituto, Tu- re vu- illustris Gastinensis comes Ingelgerius
ronici vu'i Dominum et patronum suum requiren- (207), Hugonis ducis Burgundise nepos (208),
di gratia Autissiodorum profiscuntur. Lochife et Ambaziae dominus (209), strenuus
VII. (203) Conveniunt igitur Armarium [Janua- armis, summa potestate et probitate prjeditus
rium] ejusdem urbisepiscopum,ut eis suas Iicentia erat, et Andegavensem consulatum
(210) ex regio
permissionis,proprium reducendi pontilicem copia numere uuper impartitum procurabat. In
sibi
tribuatur.Quibus ille tale fertur dedisse responsum. Antissiodorensi etiam urbe aulam propriam, et
{'lO'i)Conveniuntigitur Armarium. kvma.n\\i\\\c,, C Tertuflo in F'rancia, fUius ejus nomine Ingelgerius
Annarius, sive Abnarius, aut ut quidam codd. hsereditates ipsius possidens remansit, sub Carolo
habent Jannarius, ucque in tabulis Autissiodoren- Calvo tamen generafus. Namque TertuUuB nobi-
sis Ecclftsi», neque in Chronico Roberti sancti Ala- lem duxerat uxorem ducis Burgundite filiam, no-
riani monacbi, qui j:irtBcipue res archiepiscopo- mine Petronillam, quas hunc tiUum peperit. "
rum Senonensium, et Autissiodorensium episco- (209) Lochix et Ambazix Dominus. Ex parte con-
porum seripsit, reperitur. Quare non dubium quin jugis Adendis, sive Adelendte, Adalaudi Turon,
corruptum sit nomen, ejusque loco forte reponen- archiepiscopi neptis « Adelerodus [Adalaudus] :
dus L'mbaldus, qui post Wallam Ansegisi Seno- enim, inquit Chronicum Andegav. et Raymo, am-
nensis archiepiscopi fratrem, Autissiodorensem bo fratres germani,Turonensium et Andegavorum
rexit Ecclesiam. Obiit enim circa annum 900, tri- ponUliccs, neptem suam Adendim nomine cum
bus videlicet annis post reversioaem corporis san- alodiis suis, scilicet Ambazio, Buzcnciaco et Cas-
cU MarUni, qufe, sicut adnotat ipse sanctus Odo, tellione ei in coiijugium copularunt.» Quodipsum
conUgit anno 887. etiam testatur Hisforia consulum Andegavensium,
(204) Cum Adaiando. Corruptum et alterum ver- his verbis « Pontifices Adalaudus et Raymo, am-
:
bum, imo corruptius adhuc quod tabuLe quffidam bo germani fratres, et ex Aurelianensi urbc nobi-
prceferunt, imnc archiepiscopiim Adlandum.Adele- Uter naU cives, neptem suam Adelendam nomine
randum, Adelardum, Adalardum et Aulandum dif- ei in conjugium copularunt, tradenfes ei cum pne.I-
fereuter appellantes. Rectum et verum nomen iUi la per auctoritafem regis etoptimatum patrimonia
fuit Adalaudus, fratremque Iiabuit Raimonem .\u- D sua, qu.e eis in Aurelianensi pago et Turonico hee-
relianensom episcopum, sicut testanfur Gesta con- recUtate legiUma proveniebaut. alodium Nam
sulum Andegav. his verbis « Turoneusium nobi-
: agnaUonis eorum erat Ambazium viila tunc tan-
les,atque pontifices Ailalaudus et Raimo,ambo ger- fummodo, et in eolle hahens ruiuas casfeUi anti-
mauifrafres,et ex Aurehasnensi m'be nobilitcr naU.» qui olim a versuUs Normannis deleU. » Sed quod
(20o) Ruimone AureLianensi, fratre scilioet Ada- cle Lochia, sive Lochis, uferquc soripfor facef, liis-
laudi archiepiscopi, quem et Rennerium quidam toriavetus rerum Ambaziensunn supplere videtur,
nominant. cum ait « Rex prudens Carolus cuidam nobiU vi-
:
{iO&) Mamoldo Ceiiomaneusi, qi\i male Mannar- ro de Aurelianensi pago nomine Adelaudo, Lo-
dus in tabulis apud Democharem excusis. chas castrum, et duas partcs Ambaziaci oppidi
(207) Gastinensis comes Ingelgerius, Filius scili- tribuit. >> Si enim Adelaudus nepti sute res omnes,
cet Tertulli,quem (ut legitur in historia Andegav.l: quas Turonico pago possidebat, doUs nomine
in
« Carolus Calvus ob merifa sua charum habens, confulit, sequitur quod neque Lochas, sive Lo-
uxorem ei cum ahquanto beneficiq in Landonensi chiam, cujus erat dominus, sibi retinuit.
casfro fribuif, nec non etiam cum aliquibus terris (2f0) Andegavensem consulatum, imo et Aurelia-
tam in pago Gastinensi, quam in locis aUis per nensemvicecomitatum,etregiamTuronoram pree-
Franciam casatum fecit. » fecluram. Chronicon Audegavense " Poslea vero :
(208) Uuyonis ducis Durgundix nepos. Ex Petro- Ludovicus fUius CaroU Calvi vicecomilatum Aure-
nUIa filia, sicut eadeui consul. Andegav. Historia haueusem,elprfefecturamTuronoram,et dimidium
docei liis verbis « Circa id tempeslatis mortuo
: Andegavis comitatum ei in casameuto dedil. » Et
:
831 APPENDIX AD S. ODONEM. 832
vineas (211),et pr.tdia [habebat (ahest in impr.)] A precum instantia. Stupet AnUssiodorum [AnUssio-
suburbana, et possidebat. Cuin igitur tantum dorensis] civitas armato mUite et iusperato se re-
[in tanlumj virum hujus negolii peragemli com- crasUnte aurora illucescente, pe-
pleri. Diei igitiu-
moila confluerent, allegationis su» ofiicio fungi ab regrinus comes impiger, postquam in ecclesiaan-
universis acelamatum est. Cum autem ad eum ob Martini corpus cum lacry-
te dilecti archipi-ssulis
istius modi causam nuntios du-igere procurarent mis orans, peregrinaUonis sufe preces et vota
[disponerent], per subvenientem Dei, ut crcdinius persolvit; convenit episcopum superdepositiresti-
gratiam, sancti Martini, ut ei moris est, oraturus tuUone, dicens? pontiticis nomen cum te et honor
intravit ecclesiam. Exieus autem al) ecclesia ab delectet, curhujus prsenominis [prouominis] ety-
universis cum gaudio suscipitur, ab omnihus ei
et mologia perdita, virtutum pontem nou facis, seil
honor debitus et revereutia defertur. Cumiu medio subverUs, et gregi tuo factus forma deceptionis et
eorum consedisset, taaquam a Spiritu sancto pree- doli, vestigiis [tuis] inheerentem a subUmi veritaf s
monitus in hsec verba prorupit : Viri Turonici,viri via dejicis, et in perditionis prsecipiUum ire com-
divitiisaflluentes, cum divite iugenii venacalleatis, pelUs ? Cur necessitaUs tempore thesaurum fidei
ct prudentia admo-
et fortitudiufi polleatis tuaj commissum, dilaUonis [dilcctionis] innectens
; miro;
dum, et vehementer obstupesco, cur gaudium ves- g moras, reddere contemnis Unum ergo Ubi ex '?
trum, lumen patriae [vestrse (deest in imp7'.)] ves- duobus eUge aut Turonicis suum MarUnum, di- :
trum, inquam, antistitem Martinura tam longo ex- laUonis cessante mora, resUtue, aut te nuUatenus
silio relegatum, vestra id agente incuria, reducere redditurum responde. Cui episcopus in his verbis
neglexistis. Cui illi cum lacr\mis aiunt Gratias : stomachatus ita respondit Non decet peregrinum
:
vobis agimus, et priuium Divinitati, qum tuo id cum armata manu loca sancta invisere, nec sanc-
imperavit [inspiravit], cordi. ut de talibus nobis- torum pignora viribus et armis velle sibi vindica-
cum dissereres, et nobis in desiderio positis, desi- re. Hodie tamen cum tuis patienter susUne, et quid
derii nostri desideratum commouitorium faceres. super hoc acturus sim, crasUna tibi dies declara-
Non est, inquiunt, domine mi, nostrae, ut putas, bit. Communicato interim cum coepiscopis, qui
incuriEe sed regis Franciaj pigra segnities nosim-
: tunc forte aderant, consiUo, quis actionis hujus
pedivit, et Antissiodorensis antistitis pervicax vio- exitus vel flnis esse vsdeat, percunctatur. Cui Sia-
lentia nobis Martinum nostrum cum multo labore grius Edutnsis (212), una cum Uomnolo Tricas-
et instantia requirentibus denegavit [denegat] Q uo- sensi [Trecensi] (213), ad ipsum sapienter respon-
.
niamigitur obstinati illius antistitis corinduralum dit. Non decet episcopum aUena rapere, vel cujus-
et quasi alter Pliarao factus est; non vultdi- depositum fraude vel violentia veUe subripe-
^ Ubet
est ;
mittere virum Dei, nisi in manu forti Proinde tc, re. Beati siquidem Martini corpus, hostUi urgente
domine, cui nobihtas et strenuitas.et probitas etiam gladio, a Turonicis huc allatum,et ab eis peues tc
etpotestas suppeditant, communiet humili suppli- repositum novimus. Quod ergo a tideUbus fldelitcr
catione [rogamus et {ahsunt hsec in imp.)] oljsecra- tibi commissum est, tu quandoque [quoque] fide-
mus, ut zelo Dei, et bcati Martini amore duetus. lis restitue. et lidei Iceste damna resarciens, exas
huic te conformes allegationi, et ipsum et cum perato comiti verbis eum lenibus, et officiis de-
ipso gaudium huic luctuose restituas regioni. mulcens, postulata concede. Nisi euim spontanee,
VIII. Videns igitur vir iUustris Ingelgerius, uni- et cilo reddideris, ad tui dedecus et ignominiam
versitatis iUius post Deum spem in se penitus ablatum protinus Ubi [te invite] videbis. Fac igitur
poni, lacrymas supplicantium miseratus et vota, de necessitate virtutem, et antequam immiuens
promittit se injunctum sLbinegotium pro viribus eitorqucat necessitas, ijalliata [et] prudens pr;es-
exsecuturum. tam peregrini eser-
Collficta igitur tet liberaUtas. .\cquiescit episcopus, et Andega-
citus quam non minima,
proprii multitudine vensi allocuUone blanda delinito optatum exponit
sex fere miUibus tam militum quam equitum thesaurum. Adfuit eUam et divinee memorias ab
secum electis, Antissiodorum venit. Contmuant bas Herbenus [Hebernus] coram episcopis, una
interim Turonici ex sui praeeepto poutiiicis cum Ingelgerio, jam sine sociis. Divina siquidcm
imius hebdomadaj jejunia, et suum sibi red- providentia, et beaU Marlini oratione assidna me
di Martinum Deo suppUcaut jugi oratione, et diaate, jam promoU erant per univers» Burgundiee
historia consulum Andegavensium « 1'ostea vero : (212) Siagrius Eduensis, antea Fiaginus in exeu-
ipse rex prsedictus vicecomitatum .\ureUancnsis sis,et in cod. PauliPetavii Xivernensis pro Eduen-
civitatis in casamento dcdit. deiude apud Turonos si. Sed cum uterque nec iu Eduensibus uec in .Ni-
regiam prfefecturam asseeutus terram illam a .Nor- vernensibus tabuUs reperiatur, labor est ut dc M-
mannis virUiter defendit. » Itemque paulo post vernensi potius agi credam; tum quia Nivernen-
« Da.tus est etiam ei et rlimidius comitatus Ande- sis et .\uto5S)odorensis arclUepiscopo eidem.nem-
gavis civitatis, quia ultra Meduanam in Andegavo pe Senonensi sunt tum quia sauctus Oilt
;
alter comes habebatnr. » Siagjium hunc .\utissiodorensis coepiscopuin ap
(211) Et vineas. Codex ms. \.c, Pauli Petavii pellat quod de Eduensi, qui Lugdunensis uiclro
:
senatoris Paris, adilit Vini superlalini bajulas,
: politani sutTiaganeus, accipi non potcst.
quod plerique vulgo vin passelatin dicunt. Sed (213; Dijtnnolo Tricassensi, nuncupalur et l)o
cum hse voces absint in editionibus antiqiiis, et mioUiis a nonnullis, et etiam ab omnibus tan
eUam in duol)us aliis ms. coJd. quibus usus sum, excusis, quam manuscriptis episcoporum Trceen
iUas ut glossulam potius quam genuinam Odouis sium catalogis abest.
textum existimem facile compeUor.
I
8S3 DE TRANSLATlOiNE B. MARTIM A BURGUNDIA. 834
provinciam omnes et singnli in episcopatibus et A Per Martinum vero etiam uon petentibus, etiam
abbatiis : scUicet ut qui cum exsultato [qui eo ex- non accurrentibus, et quod majoris clementi» est,
sultatum] exsules advenerant, ab ipso essulato, in etiam nolentibus subveniebat. Dum enim talia,
ipso exsilii solo divitiis et honoribus sublimarentur. tantaque virtutum insignia agerentur, qu£e, etsi
Denique mandavit rmaudarat] per veredarios
ipsis non viderent [videret], occultare fama non potuit.
(214) sa?pefatusabbas Herbenus [Hebernus], utin- Ea percurrente duo paralytici, qui in vUla cui no-
teressent ducatui. et ad evehendum corpus stepe men de Hedera est a preetereuutibus eleemosynam
nominandi [s;epe nominati] antistitis ut quemsim- : petentes, victilabant, dixerunt alter ad alterum :
plices monachi et exsules a loco proprio in exsi. Ecce frater sub moIU otio vivimus, nemo nos in-
lium adduxerant, jam episcopi et abbates consti- quietat, omnes miserentur solus nobis labor est
;
tutiipsurn solum exsulem loco proprioresLituereut. petere quod optamus. Licet, cum libuerit, somno
Quod et factum est. Celebrata igitu;' propria de S. iudulgere, quieti vero jugiter et, ut breviter di- :
Martino missa solemniter, Ingelgerius Andegaveu- cam, ducimus in bonis tlies nostros. Hoc [autemj
sis et Abnarius Antissiodorensis assumptum onns totum nobis vindicat infirmitas haec, qua jacemus.
illud nobile suis imponentes humeris, repatriandi Quse si curata fuerit, quod absit, necessario nobis
aggrediuntur iter. Deducunt pontilices cum hym- b ineumbet labor manuum insohtus quippe jam :
nis et laudibus sancti antistitis rehquias, necnon mendicare [mendicare quippe] inutUe erit. Et ecce
et clerus devotus, et vulgi undequaquc dceurrens audivimus de Martino isto, in cujus diiBcesi degi-
frequentia. Reversis vero deductoribus iUis Marli- mus, quod revertens ab exsiUo in toto suo episco-
ni, exercitus aggressum capit iter, et optato poti- patu neminem decumbentem prwterit non sana-
tur triumpho. Debitum servitii pensum ab abbate tum. Nunc ergo, frater, acquiesce consUiis meis,
et monacliis, necnon et clerieis Deo in dies devotis- etdicto citius fugiamus Martinum, ab ejus dioecesi
sime exhibebatur.etmissa quolidie celebrabatur.In exeuntes, ne forte nos sanitatum ejus copia com-
nobili illo exercitu nuUus moUis vel eiJeminatus prehendat. Novum sane consiUum, vota prorsus
:
nemo ibi feminam, nemo rapinam noverat sed eatenus inaudita, tanto noUe carere incommodo,
;
[unusquisque] ex mercato competenti vivebat. se, sibi reddi, effugere. Quidmoror ? Placet utri-
L\. Postquam igitur difecesis sua? fines attigerat que consultum, et aptatis baculis sub utraque as-
sacratissimi praisulis Martini corpus, mirum in cella, reptando potius quam gradiendo, fugam ar-
modum oves morbidte pastoris prfesentiam. et
et ripiunt. Sed MarUni pernix potentia prosequitur
pastor recognovit quantam ovibus deberet dili- fugientes, comprehendit refugas, comprehensoset
gentiam. Quamvis enim peregrinus inter extra- r inventos invilos reparat sanitati. Quod illi in sese
neos miraculorum iloruisset copia inter suos ta- experientes, nec dissimulare poteraut, nec aude-
:
men, utpote sibi a Deo commendatos, et copiosior bant sUere. Nimirum non nescii Ulum potentem
ei fuit sanitatum gratia, et, si dici fas est, propen- perdere [prodere] ingratos qiu et nolentibus sub-
sior benignovolentia [benevolentia]. Quicunque venisset. Exelamant igitur, pragdicantes miracu-
ergo qualicumque incommodo segriludinis labora- lum, et homines loci ilUus, quo id contigerat, ad
bant etiam non apportati. etiam non rogantes, laudem invitant Martini. Nec sibi integrum fore ar-
dextra laevaque per totam provinciam mirifice donecbaculos suilanguorisindices ad Mar-
bitrati,
sanabantur. Quam [quia] vera promissio Sal- matricem ecclesiam detulerunt, palam omnibus
tini
i
vatoris dicentis : Opera, inquit. qux ego facio, exponentes et suae perfidieefugam, et MarUni etiam
1
qui credit in rne, et ipse faciet, et majora horuni circa invitos clementiam. Porro accolae mansionis,
faciet [Joan. \\\, 12). In signis enim et sanitati- in qua signum hoc sanitalis celebratum est, in
I
bus, quse [quas] ipse Dominus per se dignatus nomine signipotentis Martini ecclesiam condidere,
est exhibere, fidem etiam poscentium cooperari quae usque hodie CapeUa alba nominatur.
voluit, ut crebro Evangelia probant. Unde est .X. Ingresso itaque beato archiprsesule Martino
illud : Vides tua te salvum fecit (Luc. xvui, 42). propriffi parochise fines (213), mirum in modum res
(2I4)/psis mandavit per veredarios. .A.ntiquus 880. mansuarios incarricaturis et paraveredis et :
Teredariorum sive mutatoriorum equorum usus, Procopius iib. n de BeUo Persico, equos publicos,
i quos tamen primuma Ludovico W, Fr. rex insti- quos, inquit, veredos appellare consueverunt a :
tutosin Francia Philippus Cominteus scribit. Prwter rheda, scilicet GaUico nomine unde et eporedicse,
:
, Josephum enim. Suetonium et Procopium, qui boni cquorum domitores apud PUnium Ubro n\ a
I
meminerunt iUorum, etiam in veteribus Franciae c p. il , ei palef?-idus a.^pnd Stepbanum Tornac,
i scriptoribus niliil frequentius. Historia consul. et aUos aevi medu scriptores, equus, palefroi.
1 Andegav. in Fulcone Nerra " Quo audito comes : (2io) Ingresso itaque beaio Martino proprise
I ad succursum suorum festinat. fingensque se parochia' fines. Post annum sciUcet tricesimum
. Landonense castro suo ire, nocte et die equis saepe sextum, ex quo RoUo GaUias infestare cceperat,
mutatis equitat. » Et Marculfus lib. i Formul., cap. ut est apud anon}'mum Majoris Monasterii mo-
I :Illustrem virum iUum partibus iUis legaUo-
1' nachum. « Tricesimo, inquit, et sexto anno, post-
ni< causa direximus, ideo jubemus, ut locis con- quam Francorum regnum a memoratis Danis,
Vi nientibtis eisdem a vobis evectio simul, et hu- KoUone videlicet et Hastino infestari ca?pit,
III mitas ministretur, hoc est veredos, seu parave- corpus beaU .Martini ab .\ntissiodoro ad pro-
1 lIos tantos. » Veredos et paraveredos dixit, quos pria cum honore relatum est. In cujus reversione
Ci lo reredarios Carolus .Magnus in diplomate
: tcxtus narrationis a beato Odone primo eccle-
viteri mansionntirns el paraveredos Ub. u Capit. : si,'p ejusdem confessoris canonico et prseccntore,
1 .111. 16, puracveda Capitula episcoporum aun.
: postmodum Cluniacensi abbate editus, penes nos
;
835 APPE.NDIX AD S. ODONEM. 830
inanimate et insensibiles, pastoris, sui sentientes A suip, a clero etiam et populo susceptus, in loco,
adveutum, grata congratulatioais sufe signa quo [ubi] uuuc adoratui-, imc usque servatur.
prjetenduut. siquidem arbovcs, et fru-
Universse Domno igitur, ut
diximus, Tiu-onensi .Martino, Tu-
teta tempore brumali (210), rcpugnante licet na- rouum [Turonim] suam in millD)us suis ingre-
tura, redivivis vestita foliis, et lloribus vernant, et diente (217), tota obviam ruit, et ab Adalaudo
in sui ornatu, quantse meritorum cscelleatiaj [Adalando] archiprnesule Turonensi, et fralre ejus
sit pater patriw repatriaus demonstraruut. Itidem Raimonc .V.urelianensi, etMainoldo Cenomannensi,
dextera l;vvaquc in ecclesiis ejusdcm parochise et sancto Lupo Andegavensi, ct a sullVaganeis
sinc humano adminiculo signa diviuitalis [divi- totius provincice episeopis, eis congratulanter, oc-
nitus] Luminaria tam cereorum
pulsabantur. omnis sexus indilferenter desideralo
curritur, et
quam lampadarum divinitus accendebantur in ; diu Domino suo leetabtmdus occurrens, lacry-
duabus maxime ecclesiis, quw nomini ejus di- mis, quas gaudium extorserat, perfunditur. Ab
cataj sunt not» [dignoscuntur]. In priore, qute episcopis siquidem et abbatLbus, a clcro et vir-
Majus monasterium nuncupatur, iu qua vivens in gmibus, a populis et barouLbus, a pueris etiam
corpore lectioni, meditationi, vigUiis, jejuniis, et et senibus in ecclesiam suam cum cereis et cruci-
orationibus, die noctuque Deo incumbebat. In al- g bus, cum hj-mnis et laudibus gloriosus antistes
tera, quas sancti Martinidivitis CastriNJvi dicitur: gloriose deducitur, et in proprise sedis pristino
de qua primo Rollonem fugiens sublatus fue- gradu cum debito honore et suruma reverentia col-
rat, in qua etiam ab universis episcopis dioecesis locatur (2)8). Hffic est igitur gloriosa, solemnis-
habetur. » —
Pr-oprix parochise. Id est, dioecesis, (218) In proprimsedis pristino gradu colloeatur.
ut anlea Postquain igilitr dicecesis suce fines at-
: Delatum fuerat sancti Martini corpus in abside,
tigerat. Parocliiaj enim interdum pro diiecesibus quam olim beatus Perpetuus fecerat. Relatum in
integris, et vicissim interdum dioeceses pro cmiis, eadem Turonum ab lugelgerio, baronibusque pagi
sive parochiis, qua; multfe in una dicecesi. Capi- Turonici, prtesules .\dalaudus Tm-onensis, Raimo
tul. Ub. VI : Unusquisque episcoporum haheat suce Aurehauensis, Lupus Andegavensis, et Mainoldus
parochix potestatem, id est, dioecesis et totie juris- Ceuomanensis, cum cereis et crucibus escepe-
dictionis, Et Sidonius epist. 10. lib. w.Peraijratis runt, et infra ambitum altaris cum houore com-
forte dicecesibus donium veni, id est parochiis, uti ponentes, Ingelgerium ipsum thesaurarium, et
Jacobus Sirmundus ibi adnotavit. defensorem ejus Ecclesiaj constituerunt. Hujus rei
(i{io) Arbores et fruteta tempore brumali. Chro- notitia debetur Hebcrno in prasfatione hbri Miraeu-
nicon Lemovicense breviter hanc, et antecedeutes lorum post corporis iUius reversionem sive depo-
corporis sancti martini virtutes describit Iiis ver- sitionem factorum quuj sic habet « .Absida siqui- :
bis « Anno Domini 879, corpus beati Martini „ dem ubi corpus beati Martini continebatur, quam
:
propter Normannos Antissiodorum portatum mi- etiam detuleraut ab Autissiodoro, fusihs erat, ex
raculis claret. Sed propter oblationes monaehis auro et argeuto quod dicitur electrum, spissitu-
discordantibus inter Martinum et Germanum le- diue duorum digitorum, auctoremque operis bea-
prosus positus ex parto Martini sanatur, et aha tum Perpetuum, iuscidptarum g designaus suf-
nocte conversus perfecte mundatur,non impotente fragio htterarum et versuum, nec erat, rima, fora-
Germano, sed suum hospitalem honorante. Cum men, fenestra et ostium in ea. Hanc autem fecerat
autem conversis Nortmannis reportatur Turonis, bdatus Perpetuus, quando elevavit oorpus ejus a
omnia vu-ent, et coutracti duo, qui fugiuut ante terra, involutum prius in purpura rubea, et dih-
ipsum, iuviti sanantur. » genter cousutum, sicqueinhanc absidam posuit.
(217) Dornno igitur Martino Turonum suam in- Fecit etiam altare quadratum et concavum ex la-
grediente. Bene suam, quam et ab ejus praesentia pidibus tabulatis quod magna tabula cooperuit,
corporis Guilielmus Brito preecipiie commendat et cum ahis csementavit. Fecit etiam intus aliam
lib. ui Phihppidos his verbis : absidam ex aurichaldo, cupro, et stanno fusilem,
cum osho fusLli
Iiabens palmum in spissitudinem
Inde iter accelerat Turones festimis in urbom
etquatuor clavibus firma-
gumphiis, et virtevelhs,
Quam geminum nitida liumen circumfluit unda.
batur. Fecit denique fredam desuper auro optimo,
HincLiger,hinc Carus medio sedetmterutrumque
:
et lapidibus pretiosis tanto sacerdote coudignam.
Clara situ, speciosa solo, jucunda fluentis,
Denique meruit idem consul cum venerabilibus
Fertilis arboribus, uberrima fruge, superba
episcopis Adalaudo Turonensi, et sancto Lupo An-
Cive potens, elero, populis uumerosa, referta D degavensi, etMaiuoldoGenomanaensi, et Rauuoue
Divitiis, lucis, et vitibus undique lucens.
.\urelianensi corpus saepe nomiuandi confessoris
Quam sacrosancti prfesentia corporis ornat
.Martini iufra ambitum altaris in alteraabsida com-
Prsesulis eximii Martini, gloria cujus
pouere,ipsmaque ustium cum absida sigLllaveruut,
Onnibus Ecclesiis summum deeus accuraulavit.
ita ul uec pateret adilus et iutroitus. Cum omui
Imo bene suam, quse etab ejus nomine Martino- autem cousiho dederuut lugelgerio comiti prffibeu-
polis ohm vocata est. Bernardus Sylvestris Ln Me- dam beati Martini ipsi, et hseredibus ejus in perpe-
gacosmo ad Herricum : tuum possideudam. Quia vero ecclesia ejusdem
saucti tunc temporis carebat thesamario et edituo,
Emicuit Ligeris, ubi Martinopolis inter
consulem Ingelgerium iutronizaverunt, et thesau-
Sydereos fluvios Pictaque rura sedet.
rarium constituerunt, et defensorem ecclesiae fece-
Matthaeus Vindocinensis prffifatione in librum ruut, et tutorem omuium possessioumn ejus ubi-
Thobife, quem Bartholomaio Tm'onensi avcliiepis- cunque essent, delegaverunt. Qui sedem thesaura-
copo dedicavit : rii et domos cum redditibus, quandiu advixit
obtinuit. Omnes autem qui cum cousule Ingelge-
Sol, cujus radios urbs Martinopolis orbi
rio erant, et ad corpus beati .MarUni reducenduni
Commodat, et totuni partis konorat houor.
fuerant evocad, maxime vero barones Turonici
Et monachus Majoris Monasterii Subhmatur : i> pagi, fffldaveruut societatem, et benelicium eccie-
Martinopolis, guae et Tiu-oiiis, metropolitou» digui- si£e largiti suut. »
tatis excelleatia. »
837 SERMO IN NATALI S. ODONIS. 838
gue excepUo,quaarchipresiil Turonensis Marlinus A et Martini repatriantis celebris et jucunda
a suis
ab exsOio revertens ab alumnis suis officiose adeo memorialis exceptio memoratur. Te igitur [ergo],
excipitur, et in propria, ut dictum est, sede resi- o bone Martine, pie pater, pastor et patrone
dens, omni petenti se. ut sui moris est, plurimum noster, nobis [obsecro] liliis et alumnis, necnon
suflVagatur. Hoc exceptionis celebre festum, anno et veneratoribus tuis, more tuo bona coufer, noxia
ab Incarnatione Domini octingentesimo octogesi- submove, et orationum jugi instantia gaudia
mo septimo, a transvectione tricesimo primo Id. nobis vitse interminabilis obtine. Prasstante Domi-
Decenib. celebriter agi ab Adalaudo [Adalando] no nostro Jesu Christo, qui cum Patre et spiritu
archiepiscopo Turonensi, et a comprovineialibus sanclo vivit et regnat Deus, per omnia s.-ecula sse-
episcopis celebrata synodalis sanci-vit auctoritas ;
culorum. Amen.
quffi quando recolitur a Danis facta destructio.
SERMO ii^ NATALl SANCTI ODONIS
ABBATIS CLUNIACENSIS.
(Bibliotheca Cluniace.'.sis, pag. 1761, ex vet. ms. Martiniano).
Ad sancti ac beatissimi Odonis patris nostri, B sibi superesse quod timeat ? Quis vero hominum
cujus hodje festa celebramus, laudes addidisse iu hoc corpusculo positus, debeat sibi quidquam
ahquid, decerpsisse est. Cum siqiiidem virtutum vendicare de meritis, quorum iter d.-emouum
ejus gratia non sermonibus exponenda sit, sed inlestatio velut latronum obsidetmultitudo, quibus
operibus comprobanda. Cum enim dicat Scriptu- omnes dies supplantatores invisi auimarum la-
ra: Gloria Patris est Filitis sapiens, quanlaj hujusqueos teudunt innumerabUium morhum espaves-
sunt gloriae, qui tantorum fihorum supientia et cendos ? Navigantibus enim nobis per hoc mare
devotione lajtatur? In Christo enim Jesuper Evan- magnitm ?t spatiostim, in quo sunt reptUia quorwn
gelium nos genuit. Quidquid agitm- in hac sancta non est, numerus, animalia pusilla el niayna, id
plebe potest esse vitutis et grati», de hoc quasi est, diversa sunt genera inimioorum, qui secun-
quodam fonte lucidissimo, omnium rivulorum dum nostrarum virium quantitatem, compensato
puritas emanavit. Etenim, quia cashtatis poUebat nobiscum agone luctantur.
vigore, quia abstinentiae. gloriabatur angustiis, In hujus itaque mundi pelago, nobis valde per-
qnia blandimentis erat praeditus lenitatis, omnium timescandum est, ue navim nostram aut procella
civium in Deum provocavit affectum. Bene et tempcstatis abripiat, aut fluctus absorbeat, aut in
I congrue in hac die quam nobis beati patris nostri q («ternam preedam pirata crudehs abducat. Adver-
Odonis ad paradisum transitus exsultabOem reddit sus hsec ergo multiformia secuh mala, castigatis
prajsentis psalmi versiculum decantavimus In et castis actibus resistamus. Beati autem Patris
:
memoria (sterna erit jiistus. Digne enim in me- Odonis merita jam in tuto posita securi magniti-
moriam vertitur hominum, qui ad gaudium tran- cemus, qui gubernaculum fidei virihter tenens,
siit angelorum. Qui jam gratiam Christi clarifica- anchoram spei trauquilla jam in statione compo-
tus invenit, qui mundi gloriam non qusesivit. suit, et plenam coslestibus divitiis, et teternis
Dicit sermo divinus Ne Laudaveris hominem in
: mercibus navim optato in httore coUocavit, qui
vita sua. Tanquam
diceret
si Lauda post vitam,
: contra omnes adversarios scutum timoris Dei
magnifica post consummationem. Duphci enimex tandiu infatigabUiter, tenuit, donec ad victoriam
causa, utihus est hommum magis memoriaj lau- perveniret.
dem dare quam vit;e, potissimum tempore,
ut iUo Quid euim fuit totus vitee iUius cursus, nisi unus
merita sanctitatis extollas, quando nec laudantem cum vigUi hoste conflictus? Quanfis hic cascis, a
adulatio nocet, nec laudatum tenlet elatio. Lauda via veritatis errantibus, et de summa jam in pro-
ergo post periculum, prfedica securum. Lauda fundum rupe pendentibus, amissum reddidit vi-
non navigantis felicitatem sed cum pervenerit ad
; r^ sum, et iUum quo Christus videretur, rcparavit in-
portum. Lauda ducis virtutem, sed cum perductus tuitum ? Quantorum auribus, sordis ct iniidehta-
estad trmmphum. (juis autem vivens tuto possit, tis obturatione damnatis, ad percipicndam vocem
ac sine trepidatione laudari, qui et de prfeterito cceIestiummandatorum,prehosuminfuchtauditum,
meminit se habere quod debeat, et de futuro videt ut vocantiDeoad misericordiam, responderent per
839 APPENDIX AD S. ODONEM. 840
obedicntiam ? Quantos inti-insecus vulnoratos an- A ficicnte justitia, viribus convalescit. Et quidem ille
gelici oris orationura firmitate curavit?
arte, et in hac peregrinatione solo corpore constitutus,
Quantos per longam incuriam, peccati labe reso- cogitatione et aviditate in illa seterna patria con-
lutos, et quadam lepr» contagione perfusos. cas- versatus est ; cui mundus fuit, ac mor-
crucifixus
tigationibus et esliorlationibus expiando, Deo iu s» tuus; quidquid laboravit de activa, ad illam vitam
operaute, muudavit ? Quantorum animas viventes traustuht, et quasi bonus ratiocinator velut ad cen-
in corpore, jam defunctas, et delictorum molo tuplum manum porrigens, semper de sinistra
obrutas ac sepultas, ad emendationeLU tanquam transmisit ad dexteram, et in coelo reposuit su-
ad lucem vocando, Deo resuscitavit, ut Domini dores suos. Nam et si hoc opera ejus videntur,
siu admiramlus imilator, jam mortuas Deo e con- iUuc operum merita transierunt. Illius ergo iu
ti'ario mortiflcaret vitali morte peccato ? De quan- quaulum possumus, vestigiis insistamus, quibus
torum ille cordibus, quos inlionesta iniquitas et per illam nimis arctam viam ad cceU ampla festi-
impietas possidebat, fugavit luxuriam, dejecit nans, qua eum sequeremur, ostendit. Rapiat sibi
iram, extersit invidiam, et velut de antiqua domo de eo alter gratiam et speciem compunctionis,
barbaris liospitibus perturbalis, revocando illuc alter pigmentum candidissimum nitid;B castitatis,
fidem, castitatem, justitiam, misericordiam, hal)i- B pallorem ille abstinentine, ruborem iste verecun-
tatores pacitieos introuiisit, pcr eos in domioilium dia\ Illc arJenteni in Dei rebus iidem vclut
mentis caputliorum bonorum Christus intraret,ct aerium splendorem radiantem, atque hoc modo
appositis pcenitenti» medicamends, velut qua- spiritualia interioris hominis membra componens,
triduanum fetentem, increpationum fremitu sus- in corpus plebis suse transeat ad coelum. Et ad
citabat, et emendatione suscepta, de mediis mor- unam faciem omnem exornemus domum,
illius
tis faucibus erutos, temporiva resiuTectione vitaj id universam pingamus Ecclesiam Dei. Et
est,
restituebat? videns nos, vel de «terui tremere judicii, vel fu-
Haec itaque atque hujusmodi plurima gerens, tura beatitudine cogitantes, illa evangelica Christi
quse etiam ipsi plenius meministis, quae quoniam vox nos possit assumere, Pater, rogo ut ubi ego
proferre per nos atque expedire, ut dignum est, sum, et iUi sint mecum, et nos quandoqae ex hoc
non potest sermo pauperculus, melius vobis ea sajculo migraturos, patronus noster Odo in sedem
vester dictet affectus. Summre alacritatis instantia suam et sinum suum velut Abraham peculiares
fuit cultor et custos animarum, cupiditat^s rese- accipiat, et in illa die incolumes oves suas, tetus
cans, iram comprimens, malitiam extirpans. His pastor agnoscat. Ipso adjuvante qui vivit et regnat
magis beatissimus Odo temporibus necessarius q ia saecula saeculorum. Amen.
fuit, quibus tanta iniquitas, sumptis quotidie, de-
II
LUDOVICl IV R. F. ET CONRADl IMP.
PRiECEPTA DUO
De quibusdnm ecclesiis et locis Cluniacensi coenobio concessis tempore sancti Odonis
Cluniacensis abbatis II.
(Bibliotheea Cluniacensis, pag. 265).
I. D sub ejusnutupemtussubigentes,quodhonorisan-
Prxceptum Ludovici Franrorum regis de Salus- ctaj ejus Ecclesite proficiat certatim faciamus. Qua-
Iriaco, Chuviniis, piscatura Osce, Camberiaco. propter cuactis tam regibus.quam reliquarum di-
Savigniaco et Amberta.
gnitatum personis prcesentibus vel futuris notum sit,
(Anno 939). quod petiit a nobis quidam fidelis noster Hugo fiUus
In nomiae sanctae et individuae Trinitatis, Ludo- Richardi vir illustrissimus, et marchio, quatenus
vicus pacificus, Augustusetinvictus gratiaDei rex. quoddam monasterium nomineCIuniacum, quoda
Sicut certum est, quia Deus potentes non adjicit, WiUermo viro magniflco in honore primorum apo-
sine quo potestas non est ita quoqueIiquet,quod
; stolorum, Petri videlicetet Pauli, per manusBerno-
potentum opera iaterrogabit, et ob hoc nobis sum- niscujusdam reverendiabbatis constructumest.per
mopere curandum est, ut cum vel prodesse, vel hoc nostrae auctoritatis praeceptam, sicut ab ante-
obesse, ipso disponente, possumus, nostrumposse cessoribus auctum est, et per privilegia apostolica
84) TESTAMENTUM I.EOTALDl COMITIS MATISCON. 842
ab omni inquietadinc vcl dominatu omniun"; ho- A juxta traditionem, quam nostris diei)us tenere vi-
rainum absolvamus, sit vero ipse loeus, juxta dentur, eis vivere Ueeat, Quod si exorbitaverint, ju-
quod ipse Willermus snli teiTibilietmagna adjura- dicio Dei, sive regulae correptioni reserventur, et
tionc constituit, ad apostolicffi seili pcr testamen- donatio Deo et sanctis ejus facta nullateims re-
tum. ad tuendum, non ad dominandum subjuga- scindatur. Quod verius ut credatur, diligentiusque
vit, ab omni sa?ciilari dominatu tam regum, qnam ab omnibus observetur, raanu propria roboran-
cunctorum ]irincipum, seu propinquorum eju- tes, de annulo nostro subtcr adnotari jussimus,
sdem Willermi, quin et omnium hominum peni- Signum Domni Ludovici gloriosissimi regis.
tus liber et absolutus. lu ordine vero monastico Gerardus notarius ad vicem Artaldi episcopi re-
persistat, et secundum tenorem testamenti, quod cognovit.
inde fecit, administret tiabitatores autem in or-
: Actumin Querceco juxta Doniacum viUam super
dine regulari degentes abbatem sibi secun-
; fluvium Carum, xn Kal. Jul. indict. 12, anno 4,
dum regulam saucti lieuedicti de semetipsis post regnante Ludovico rege, in Dei nomine feliciter
Odonem, qui nunc praeest, eligant. Res quoque Amen,
suas communes, quas vel nuuc habent, aut in fu- n.
p Prseceplum Chounradi regis, de Tusiaco in payo
tui o acquisituri ; sive nostra sciUcet libertate
Iforte, liberalitate], sive quorumlibet largifione, Lugdunensi.
sunt siiie cujusUbet dominatione, aut coutradi- (Anno 943.)
ctione possideaut. In nundiuis nuUum teloneum In nomine sanctae et individufe Ti'initatis,Choun-
solvant. Homiues eorum liberos ac servos nemo radus nutu omnipotenUs Dei serenissLmus rex.
sine ipsorum voluntale distringat, Decimas suas I onvenit unumquemque nostrum Ecclesije Dei pro
indominicatas ad hospitale habeant. Ecclesias se, suisque omnibus Deofideles sublimare ac sub-
vero suas, cum omnibus suis decimis, sicut per venire. quatenus noverit omnium tidelium no-
privilegium Roraanum, et per scripta episcopo- strorum memoria prsesentium ac futurorum. Qua-
rum acquisierunt, teneant et pessideant. Cortes UterHugo comes consanguineus noster adiit re-
vero quas per praecepta antecessorum nostrorum, giam magnitudinem nostram, ut hoc quod nobis
sive aliorum regum acquisierunt, inconvulsas te- rcddit, videlicet Thosiacum viUam in pago Lugdu-
neant ac possideant. .Nominantur autem ipsse cor- nensi, et quidquid ad hanc legitime pertinere vi-
tes pago Salustriacus et Chavi-
iu .Matisconensi detur, terras, vineas, prata, silvas, aquas, aqua-
nias, et tertia pisciuffi, cui vocabulum est
pars rumque decursus, piscatorias, omnes servos utriu-
Osa, cum mansis et piscatoribus ad ipsam par- sque sexus, pro nostro scniore bonaj memoriae Ro-
tem pertinentibus. Et in Lugdunensi pago Cambe- ^ dulfo rege, et remedio animae nostrfead monaste-
riacus et Savigniacus, ex parte Hugonis ac Lotha- rium Cluniacum, quod est constructum in honore
riiregum. Item in eodem pago .A.mberta, quam beatorum Petri et PauU apostolorum.prreceptum se-
Bernardus a Ludovico imperatore, per prseceplum cundum morem regium concederemus; quod et fe-
acquisivit.Prt'edia nihilominus seu possessiones,at- ciraus, Volumus namque, ac tirmiter decernimus,
que aloda quK praedicto monasterio a diversis ut super insertus locus omnem oblineat vigorem,
personis, Christique fidelibus, suis temporibus et quidquid hic aspexerit ad super memoratam
condonata sunt, in quibuscunque pagis vel vica- viUam, cum omnibus suis adjacentiis, et appendi-
riis constiterint, cum omnibus suis appendiciis ciis qufesitum, et aoquirendum, totum et ad inte-
jure suo perpetuahter vindicent. De silvis, ut>i grum, sine uUo obsisteute el contradicente. Ut au-
partem habent, et terris, nullus, nisi per ipsorum tem hoc nostrum praeceptum ab omnibus obser-
voluntatem terraticum accipiat. Secundum sane vetur, et a nemine unquam violetur, manu pro-
excommunicationes apostolicorum, qus privUe- pria firmavimus, et de sigillo nostro confirmare
giis insert» sunt, et secundum contestationem jussimus.
quam praefatus Wiliermusimprecatus est. Nos quo- Signum Domni Chounradi pLissimi regis.
quo nomine praecipimus et contestamur, D
in Christi Data viuiKal. Maii, anno ab Incarnationc Domini
ut nunquam ahcui mortaUum, regi videUcet, epi- nostri Jesu Clu'i=ti 943, anno regnante
scopo, vel comiti quoUbet pacto suljjiciatur, sed domno Chounrado regefiUo Rodulfifeliciter. .\men.
DONATIO LEOTALDI
COMITIS MATISCONKNSIS
Monasterio Cluniaceiisi facta.
(BibUotheca Sabusiana, p. 188, ex chartulario ecclesiae Cluniacensis.)
Sacrosanctje ecclesi.e ia honore beatorum aposto- in villa Cluniaco, quam dominus Odo ablias ad re
lorura Petri ct PauU fundatae, in pago Matisconcnsi gcudum liaberc vidctur. Ego Leotaklus, Dei gratla
27
P.VIHOL. C.VX.\11I.
8i3 APPENDIX AD S. ODONEM. 844
comes Matisconensis, nec uon et uxor mea Ermen- A Dei casam ad stipendium fralrum ibidem Deo ju-
gardis, pro Dei amore et seterna retributione, ut git.'r servientinm. Si quis vero donationem istam
pius Deus animas nostras et parentum nostroium contradixerit, iram Dei incurrat, et auri Hbras qua-
All)erici atque Tholosanne, Manassei et Ermeufiar- tuor componat, et donatio ista Oima permaneat
dis, nec non Geraldi amici nostri, seu omnium ti- stipulationc sulmixa S. I.eotaldi, S. Ermengardis,
delium Christianorum tam vivorum quam et de- qui donationem istam tieri et rogaveruut firmare ;
functorum hberare dignetur de poenis inferni. Pro S. Gaufredi comitis, S. Nardoyui, S. Leodegarii, S.
ipso amore cedimus atque donamus ad ipsam ca- Racherii, S. Geraldi, S. Gothofredi, S. Gosberti, S.
sani Dei aliquid ex rebus nostris in pago Lugdu- Iwicheranni, S. Mayoli, S. Odeylardi, S. Alberioi,
nensi in villa Dardanico super tluvium SiUia (218'), S. Ardradi, S. Wieliardi, S. Adalgarii, S. Bononis.
qufpsitum est inquirenduni, cum omnibus a])pen- Data j)or manum Derardi die Mercurio ii Kal.
ditiis et servientibus supermanentibus, quidquid April. .Vnuo 1-2 reguante Rodulpho rege.
ibi visi sumus habere totum ad integrum ad ipsam
(218)* SiUia (vulgo la Seille), fluvius est qui ia Ararim influil, non longe a Ratenella vico.
TESTAMENTUM WlLLELMl
Cogtiouaento Pii.
Arvernorum comitis et dncis Aquitanorum
DE CONSTRUCIIONE GLUNIAOENSIS LOCI (219).
(Anno 910.)
(Bibliotheca Cluniacensis, pag. 1.)
Cunctis sane considerantibus liquet, quodita Dei B lUiEt' transitorie possidentur, si eis bene utantur
dispensatio quibusque ditibus consulit, ut ex rebus ?emper mansura valeant prMmia promereri. Quod
(219)Testamentum Willelmi de constr. Cltin. religiosi totoque orl^e famosi monasterii funda-
Willelmum hunc, seu Guillelmum Arverno-
loci. menta jecisse passim in suis JjuUis ac praeceptis
rum comitem, et Aquitanorum ducem, plcrique asscrunt. Sanctus Odilo abljas Cluniacensis V, in
moderni non fundatorem, sed restauratorem tau- Vita sancti Majoli pr.:ecessoris sui, Glader Rodul-
tum coenobii Cluniacensis affirmant maximc Bu-
: phus et ipse monachus Chm. lii). ni Historia3 Fran-
gnonius, Guillelmus Paradinus, hb. i, Annal. Bur- corum, cap. ii itemque scriptor Chronici Clunia-
;
gundiee, Petrus SanjuUauus Balura?us, lib. u et m censis qui sancto Hugone abbate VI vixit, idem
Antiquit. Matisconensium, el Jacobus Severtius in constauter affirmant. Chronici verba sic habent :
parte u, de Matiscon, episcopis. Hi omnes Wari- « Anno Incarnationis Dominic;e 910, WUlelmus
uum, seuGuarinum comitemMatisconensemetCa- dux Aquitanorum venerando Petro Paidoque veue-
bilonensem, primum tam celebre monasterium randum Cluniaco consu"uxit monasterium. » Sed et
exstruxisse, ac HildebaldumMati^couenscmepisco- auctores aUi multi, ac vetustissimi cum Cluniaeen-
pum in honore beatorum apostolorum Petri et sibus momimentis consentiuut, iUamcue primam
Pauli consecravisse dicunt idque sub anum 12
: GuUlelmi Pii fundationem unanimiter agnoscunt.
vel 13 Ludovici Pii, Caroh Magni tilii. Sed cum Scriptor Vitse sancti Hugonisal)batis sancti Martini
Bugnonius antiquodiplomati, exquo fundationem Eduensis fragmentum vetus historise Francorum,
h;inc probare contenclit, annum etiam Christi 828 C Ademarus sancti MartiaUs Lemovicensis monachus
addit, rem suspectam facit, ut inquit Nicolaus Vi- in historia Aquitanice, Chrouicon sancti Petri Vivi
gnerius in Chronico rerum Bm-guudionum, ac ma- Senonensis, Martinus Polonus, qui tamen male
gis qucB de ipso Warino scribit, cum ipsum Matis- GuUlelmum hunc principem Burgundiee vocat, Or-
conee comitem institutum solummodo post impe- dericus Vitalis monachus Uflcensis, Lexoviensis
ratoris Ludovici restitutionem aflirmat. Credibi- difficeseos, et auctor anonymus hi^torias Franco-
Uus foret testimonium quod Severtius prolert e rum, qui PhiUppi Ludovici Pii fiUi tempore scrip-
gazophj-lacio ipsius abbati;e Cluniacensis, his ver- sit quanquam hi duo postremi Girardum eUam
: ;
bis conceptum, « monasterii Cluniacensis primus male pro Guillelmo habeut. lUorum omnium testi-
fundator Guarinns, alias Gerimus comes Cabilo- monia protulimus in bibliothcca ipsa Cluniacensi,
nensiset Matisconeusis, regnante Ludovico PioCa- paginis 3, 7 et 8. Addamus nunc et aUa duo pe-
roh Magni flUo, circiter annum 820, quod postea rantiqi.orum ajque scriplorum. Anonymus enim,
ab Hungaris devastatum, a GuiUelmo Aquitanin^ sed eruditus auctor Ubri ii Vitas sancU GenuJfl :
duce restauratum fuit. » CredibiUus, inquam, fo- « His temporibus, iuquit, WiUelmus comes Arver-
ret, si non innumerie diplomatum, chartarum, ac norum erat dux .Vquitanorum, qui Cluniaceuse
etiam librornm cjusdem cffinobiiauctoritates,huic fundavit ccenobium. » Et Ademarus quidam lilius
uni auctoris incerti tcstimonio prwpondcrarent. Raimundi in chronologia al>l>atum sancti Marti.ilis
Agapitus enim II papa, Ludovicus IJUramarinus, Lemoviccnsis. Hujus abbatis. Fulberli sciilcct
rex Francorum, et alii plurimi GuUlelmum Arver- VI, anno decimonono obiit (JuiUclmus dux, comes
niae comitem, aeducem Aquitanorumprimahujus Arvenis, (]ui Cluniacum cocnobium ajdificavit. »
843 TESTAMEiNTUM WILLELMI PIL 846
sermo possibile ostendens, atque
videlicet diviaus A Igitur omnibus in unitate tidei viventibus,
ad hoc omnino suadens, dicit Dimtix viri re-
: Christique misericorcUam postulantibus qui sibi
dem))tio animx e/«s(PTOy.xiii).Quod ego Willelmus successmi suut, et usque ad sfeculi consummatio-
dono Dei comes et dux soUicite perpendens, ac pro- nem victm'i, notum sit, quod ob amorem Dei, et
prioe saluti, dum licitum est, providere cupiens.ra- Salvatoris nosh'i Jesu Christi, res juris mei sanctis
tum, imo pernecessarium diisi. ut ex rebus qure apostohs Petro videhcet et Paulo de propria trado
milii temporaliter collatse sunt, ad emolumentum dominatione [donatione] Cluniacum scihcet [CIu-
animse meas aliquantulum impertiar.Quippe quiain niacum scUicet v^Uam] quae sita est (220) super
his videor excrevisse, ne fortassis totum ad curam fluvium qui Grauna [Granna] (221) voeatur, cum
corporis redarguar in supremo expendisse, quin cortUe et manso indominicato, et capella quee est
potius cum suprema sors cuncta rapuerit,quiddam inhonore sancta? Dei genitricis .Mariae, et sancti
mihi gaudeam reservasse. Quse scilicet causa nuUa Petriapostolorum (222) principis, cum omnibus
specie vel modo congruentius posse fieri videtur, rebus ad ipsam viUam pertinentibus villis siqui- :
nisi ut juxtaDomini prseceptum Amicos mihi fa-
: dem, capeUis, mancipUs utriusque sexus, vineis,
ciam (Luc. x^i, 9) pauperes ejus,utque hujusmodi campis, pratis, sUvis, aquis, aquarumque decur-
actio, non ad tempus,sed contiuue peragatur, mo- B sibus, farinarus exUtibus et regressibus cultum ;
nastica professione congregatos ex propriis sumpti- et incultum cum omni mtegritate. Quse etia. res
bus sustentem. Ea siquidem iide.ea spe,ut quam- sunt sitiB in comitatu Matisconensi vel circa, suis
vis ipse cuncta contemnere nequeam, tamen dum rmaquaque terminis conclusae i223). Dono autem
mundi contemptores, quos justos credo, suscepe- hffic omnia jam dictis apostohs ego WiUelmus et
rint Justoi'um mercedem accipiam [Matth.
: uxormeaIngeIdberga,primumproamoreDei,dein-
x,41). de pro anima seuioris mei Odonis regis (224), pro
Recentiorum vero, qui fuudationis ejusdem per asserunt verumuthabentipsa WUlelmi ducis verba
Guiilelmum ducem factse meminerint, non parvus « in honore sanct;e Dei genitricis Marice, et sancU
eliam reperitm-numerus. Platina siquidem in Vita Petri apostolorum principis. » Nec dubito quin
Adiiani IIL papje, Chronicum Chronicorum, Ja- inde manaverit error UUorum, qui monasterium
cobus Bergomensis in supplemento, Robertus Ga- ipsum Cluniacense constructum a "Waiiuo rali
guinus hb. VI Histor. Francorum, Joannes Bou- sunt. Erat autem et alia jam tempore ipsius Wa-
chetus in annalibus Aquitania? iSicolaus Vignerius rini comitis ecclcsia condita Cluniaci, sicut memo-
in Cliromco rerum Burgundionum ad annum 910, rat diploma Ludovici Pu sanctoque Romano dicata
et Genebrardus hbro quarto Chrouologise, verbis a Flodomeo quodam, quem Sigismundi et Gotho-
ia iUam expressissimis consentiunt. mari tiUorum Gundebaldi Burgundionum regis tu-
Cluniacum scilicef (/U(C sila est. Situm et C telam ab initio gessisse Begatius in suis Commen-
(•220)
etjmologiam Climiaci sic describit Glaber Rodul- tariis auctor est.
fus libro tertio Historiae Francorum, capite quinto, (223) Suis unaquaque terminis conclusx. De ter-
de ordine sancti Benedicti agens « Ad ultimum: miuis sacri banui Clunianensis ccenobii agunt Pe-
quoque, inquit, prajdicta videlicet institutio jam trus .A.Lbanensis episcopus, Urbanus 11 papa, Ca-
pene defessa, auctore Deo, elegit sibi sapienti^e lixtus ilem II papa, et ahi Romani pontUices pas-
sedem, vires collectm'a, ac fructiticatura germine sim in diplomatibus suis.
multiplici in monasterio scUicet cognomento Clu- (224) Pro anima mei Odonis regis. Hic
senioris
niaco, quod etiam ex situ ejusdem loci acchvo, Odoflhus RobertiAndegavensis comitis « quem
fuit
atque humili tale sortitmu est nomen vel etiam, : Franci (sicut habet fragmentum vetus Histor.
quod aptius Uh congruit, a cluendo dictum, quo- Franc), Ucet reluctantem, tutorem pueri, Caroli
niam cluere, crescere dicimus. Insigne quippe in- sciheet Ludovici balbi lilii, regnique elegere guber-
crementum lUversorum donorum a sui prmcipio natorem gui mente benignus, et reipublicffi hostes
:
in dies locus idem obtinuit. » Sed et aham hujus opprimencto strenue prajfuit, et parvulum optime
nominis originem atlert Peti'us Damianus hbro nutrivit, atque adolescenti et sua repetenti patien-
sexto epistolarum, epistola ad Ugonem abiiatem ter regna refudit. » Erat tunc comes Parisiensis,
et monachos Cluniacensis mononasterii his ver- Aquitanifeque dux, sicut Abbo Fioriacensis hb. i
bis : Unde cum le.felix i^luniace, considero, hoc
<< Obsid. Parisiacie urbis, et Ademaius Chabanensis
tibi nomen imposilum non >ine ilivini pr.esagiidi- iu Histor. .Aquitaui.e tescantui-. Aeriim poslea.
spositione perpendo. Hoe quippe vocabuliuii ex & Franci conjuraules contra Caruluw euin de re-
clunibus et acu componitur, per quod videlicet gno expulerunt, et Odonem hune pro eo regnare
arantium boum exercitium designatur. Bos enim constituerunt ; ut inquit auctor libris u Vitae sancti
in clunibus aculeo pungitur, ut aratrum trahat, et Genulfi, c. 17. Quod quidem magnarum inter eum
arva proscindat. lUic enim humani cordis ager ex- et Carolum discordiarum initium et causam fuisse
colituj, unde seges iUa coUigitur, qufe promptuarii patet ex Flodoardo Ub iv Histor. Eccl. Rem capp.
ccelestis eedibus infercitur. » Et post pauca « Con- : 2, 3 etseqq., Ucet Odo ipse nec integriB etiam in
venienter itaque Cluniacum agrum dixerim, in regno duobus substitit anuis. Hunc igitur Guillel-
quo videhcet Dominici boves infatigahiUter arant, mus, tanquam Arvernorum, comes AquitaniiB du-
dum eos divini terroris aculeus stimiUat et velut : cem, non tanquam Aquitanorum dux Francorum
acu clunium pars postrema transpungitur, cum regem, seniorem suum, id est dominum appeUat.
ultimi terrore judicii mens humana terretur. » Nec enim GuiUelmus luit Aqiutani:e dux, nisi post
(221) Super fluvium, qui Grauna vocatur. Odonis obitum, sicut nos docet Abbo lib. ii, Se-
Alius cod., Grannam, Glaber Roduifus Graonam niorem vero pro domino solitum usurpari no-
vocat. tissimum est ex veteribus monimentis. Chartula-
(222) Et capella, quw est in honore sanctce Ma- rium Majoris .Monasterii, quod est rerura Vindoci-
rix et sancti Pet7-i. Hoec forte capella, quam Wa- nensium, chtu-ta 120: Quorum tamen omnium
rinus comes a;diUcavi(, et Hildebaldus episcopus largitionem est convenientia, ut suum seniorem,
consecravit non in honore sanctorum Petri et a quo ista in beneticium tenet, annuerc faciat. »
Pauli apostolorum sicut Paradinus et SanjuUaaus Usurpatur et pro priucipe largo modo. Sic euim in
:
8-17 APPENDIX AD S. ODONEM. 848
genitoris ac genitricis mese pro me et uxore
(22.')), A quorum, pro fidelibus nostris qiii nostro servitic
mea, salute scilicet animarum nostrarum et corpo- adhajrent; pro stalu eliam ac integritate catholicffi
rum pro Avanee nitiilominus, quee mihi casdem
:
reUgionis. Postremo vero sicut oranes Christiani
res testcimentario jure concessit (226), pro anima- unius compage charitatis ac fidei tenemur, ita pro
bus qnoque fratrum ac sororiim nostrorum, nepo- cunctis prajteritorum scilicel, prassentium sive fu-
tumque atque omuium utriusque sexus propin- turorum tempoium orUiodoxis. ha.>c donatio fiat.
testamento Bernonis infra : " Obsecro vos, o prin- tescense viUam, cujus vocabulum est Chmiacus,
cipes ct scniores, quicunque tcrenarum rerum ju- cum ecclesia in eadcm villa, et cum casis, dnmi-
dices estis. Franci vulgo seigneur, et seigneur de bus, ;i;dificiis,campis, pratis, silvis, pas-
vineis.
^e/"dicunt. cuis, aquis, aquarumvc decursibus, farinariis,
(225) Pro genitoris ac genitridis mese. Genitor exitibus et regressibus cum mancipiis ibidem
hic Guillclmi fuit Bernardus, ut notat sanctus Odo commanenUbus, cum oinni agnationc eoruin,
lib.i ^itiE saucti Geraldi cap.32. et post eum Guido omnia. et ex omnibns eorura, et ad integrum
Coquille in Historia Nivernensi,qui etipsum corai- quidquid ad ipsara viUam aspicere videtur: nec
tem et marchionem Nivernensem txstitisse afifir- non in pago .Nivernense villam, cujus vocabulr.m
mat. Genitricei.. autem ejusdem Ermengardim ap- es .-Vptannacus, cum ecclesia ibidem construcla,
pellat idem sanctus Odo loco citato cap. 34. cum mansis, domibus, redificiis, vineis, campis,
B pratis, pascuis, aquis, aquarumve de cursibus,
(226) Pro Avanx nihilo^ninus, quce mihi easdem
res leslamenlario jure eoncessil. .\vanam Warini silvis, exitibus et regressibus et cum mancipiis
comitis Maticonensis et Cabilonensis uxorem in- ibidem commanentibus, vel cura orani agnaUone
teUigit. quain Ludovicus Pius in diplomate Alba- eorum, omnia, et ex oranibus quantumcunque ad
nam et Albam, Sigebertus et auctor Fasciculi tem- ipsam viUam aspiccre videtur. Et contra in com-
porum Avam, Bernardus Guidonis et Chronici Le- pensatione hujus rei dedit meraoratus VVarinus
movicensis scriptor Annam, Pctrus Saujulianus comes, et uxor sua .\lba [sup. .Mbana] de rebus
Evam, Nicolaus Gillius Inam, Ludovicus Golutus proprietatis eorum, eidem Hildebaldo episcopo
Ub. IV Commentarioram ri'P'jblica; Sequanicae ad partera eeclesije sua; in eodem pago Matesceusi
\vam. ac tandem Joannes Tnlliemius in Chroni- viUam cui vocabulum esl Genuliacus, cuim cc-
cis Hirsaugiensis monasterii Aviam male pro .\va clesia iliidem constructa, cum mansis, domibus,
nuneupat. Ut autem qualiter liiec Cluniacum vil- casis, Eediflciis, vineis, campis, pratis. silvis, pas-
lam, et res ad eani pertinentes, Willelmo comiti cuis, aquis, aquarumve decursibus, fariniis, cxiti-
testamentario jure concedere potuerit. inteUigatur, bus et regressibus et ciim mancipiis ibidem com-
notandum est ex Bugnonio, Lednardum XIH. Ma- manentibus, cum agnatione eoriim, omnia, et ex
sticouensem episcopum, haliuisse a Carolo Maguo omiiibus, quantum atl ipsam villara aspicere vi-
Cluniacum hanc, seu agrum in quo postea condiia detur, et eorum possessio esse dignoscitur. Et in
esteaviUa, velui in augmentum dotis ecclesia; ea- pago Nivernensi viUam, cujus vocabulum est
thedralis sancti VincenUi.Leduardi successores reti- Calda -Aqua, cum casis, doraibiis, fediticiis, mau-
nuerimt usque ad Hildebaldum XVIII, ejusdem se- C sis, vineis, campis, pratis. pascuis, silvis, aquis,
dis pontiiicera. Qui quidem Hildebaldus villam aquarumve decursibus, exitibus et regresssibus et
illara cum Warino Masticonen^i comite, et .\vana cum mancipiis ibidem coniinanentil.)us cum onini
conjuge sna, pro quiljusdam reljus aliis in pagis agnaUone eorum, omnia.ct ex omnibus qnantum-
Niveriiensi et Arvernico sitis permutavit, ut cx di- cunque ibidem eoruin piopriiim esse vjdefur. Nec
plomate Ludovici Pii imperaloris, qui et perniuta- non et in ducatu .\lvcrnico, in pago Donobrense
tionem ipsam auctoritate sua confirmavit uuno [Donobrensij, viUam cujus vocabulum est l.itui-
imperii sui 12, diei potest. Verum quia diploma nias, cura casis, domibus, a;dificiis,inansis, vineis,
hoc non aliud csse videtur ab illo, cujus testimo- campis, pratis. silvis, pascuis, aquis, aquarumve
ni» Burgonius astruere eonatur Warinum comi- decursibus. et cum mancipiis ibidem commoran-
tem, primum monasteni Cluniaeensis fundatorem tibus, cum agnatione eorum, omnia, et ex omni-
exstitissse, proferam integrum ex Chartulario bus. quantacumuK[ue eorum proprium esse di-
Cluniacensi, biblioihecfe clarissimipra-sidis Jacobi gnoscitur.Undeet duas coramutationcs pari tenore
Augusti Thuani. In iUo enira ne verbum quidem conscriptas, manibusque bonorum hominum ro-
uilnm de ccenobio. Tantum abest ut fundationis boratas. pr« manibus habere professus est, sed
aut constructionis ejus meminerit. Est autem hu- pro integra firmitate petiit celsitudini nostree ut
jusmodi ipsas commutaUones denuo per nostrum luansue-
tudinis pra?ceptum plenius in Dei nomine confir-
Donaiio Udeberti [Ilildebaldi], episcopi Malisco-
Albana
mare deberemus quorum petitioni denegare nolui-
:
nensis a Varino el Ai-a [Alba, et infia]
D mus, sed sicut unicuique fideUumnostrorum juste
uxore sua, de villa Cluniaco.
Eetentium,ita nos iUis concessisse, atque in omui-
« In nomine sancti Domini Dei,el Salvatoris no- us confirmassse cognoscite. Prascipienfes ergo ju-
stri Jesu Cliristi, Ludovicus, divina ordinante pro- bemus, ut quidquiil pars juste et rationabUiter al-
videntia imperator Aagustus. Si enini ea, quffi teri contulit parti, deinceps per hanc nostram auc-
Udeles imperii nostri pro eorum opportunitatibus toritatem jure firmissimo, teneat.atque possideat,
inter se commutaverint, nostri contirmantes edic- vel quidquid exinde facere, vel judicare voluerit,
tis, imperialem exercemus consucludinem, et hoc libero in omnil)Us perfruatur arljihio faciendi
in postmodum jurc firmissum raansurum esse quidquid elegerit. Et ut h,-ee aucloritas fii-mior ha-
volumus. Idcirco noverit omniura lidelium nostro- bcatur. et perfulura tempora melius couservetur,
rum prffisenUum scilicet et faturorum industria, de annulo noslro sulstus jussimus sif.dllari. »
qnia vir venerabilis Hilduinus abbas, et sacri pa- " Durandus diaconus ad vicem Fridegisi reco-
latn summus capellanus, innotuit serenitati nos- gnovit.
trre, eo quod Hildebaldus Matescensis Ecclesiaj « Data m Nonas Junias, anno t2, Chnsto propi-
episcopus, et vir illuster Warinus comes de qui- lio, imperii domini Ludovici pnssimi AugusU, In-
busdam rebus pro communi utilitate et compen- dict. tertia.
dio nuperrime inter se commutationem fecisssent. " Aclum .\quisgrani palalio regio,in Dei nomine
Dedil interoa pr.edictus Hildelialdus cpiscopus ex feliciler. Amen. >
ratione cpiscopalus sui cidem Warino comiti, et Mortuoigilur Warino comite Masticonensi,Avana
uxori sua^ Albanw [al. Avse], ad eorum proprium et ipsa conjuxejusmoriens,qmdquidjuris habebat
perpeluaUter ad habendum in eodem pago Ma- in Cluniaco, Willelmo Aquitanoriim duci reUquit.
849 TESTAMENTUM W[LLELM[ PIL 8o0
Eo siquidem dono tenore, ut in Cluniaco in hono- A monachi cum omnihus rebus sub
(227) prwscriptis
re sanctoriim apostolorum Petri et Pauli monaste- potestate et doininatione Bernonis ahhatis (228)
rium reRuIare construatur, ibique monachi juxta qui quandiu viverit secundum suum scire et posse
regulam beati benedicti viventes congregentur, qui eis rogulariter priesideat. Post discessum veroejus
ipsas res perenni tempore possideant, teneant, lia- habeant iidem monachi potestatem et licentiam
beant atque ordinent. Ita duntaxat, utubi venera- qucmcunque secundum placitum Dei
sui ordinis,
bile orationis domicilium,votis ac supplicationibus atque rcgulam sancli Benedicti promultam [pro-
fidehter frequentetur, conversioque [conversatio- niulgatam], eligere maluerint abbatem (22'.>), atque
que] coelestis omni desiderio et ardore intimo per- rectorem, ita ut nec nostra nec alicujus potestalis
quiratur et expetatur. Sedulaj quoque orationes, contradictione coutra rehgiosam duntaxat electio-
postnlationes atque obsecrationesDomino dirigun- nem impediantur. Perquinquennium autem Romae
tur, tam pro me, quam pro omnibus, sicut eorum ail liminaapostolorum ad luminaria ipsorum con-
memoriasuperiusdigestaest.Prfecipimussiquidem cinuanda [continuanda],decemsolidos(230) proBfati
utmaxime illis sithaecnostradonatioad perpetuum monachipersolvaut,habeantque tuitionemipsorum
refugium, qui pauperes de sa^culoegressi, nihilse- apostolorum, atque Romauum pontilicem defenso-
ciuu prieterbonam voluntatem attulerint,ut nostrum B rem (o30, et ipsi monachi corde et animo pleno
supplementum tiat abundantia illorum. Sint ipsi pr<elibatum locum pro posse et nosse suo Bedificent.
(227) Sint ipsiinonachicum oinnibus. l'rimorum culus tcmporum, qui perverse ducem hunc Aqui-
Cluniacensis canobii nionachorum uumerum per- tanuB nuncupat, Bernardus Guidonis ad aunum
exiguum 1'uisse testaturimpnmisauctor Vitcesancti 899, auctor anonymus Historite Francorum tempo-
Hugonis abbatis sanctiMartiui Eduensis. Perparva, re Philippi regis Ludovici Pii lilii, Chronicon Le-
inquit, 'e monasterio hoo loquens, primilus fra- movicense, Platina, Chronicum C.hronicorum, Vo-
trum conciola estin eodem conslitula loco. EtCla- laterranus in Anthropologia, lib. xxi, Antonius
ber Rodulfus duodecim tantum ab iuitio convenis- Floreminus archiepiscopus in Chronicis, Jacobus
se, sed iugentem copiosamque segetem ex illo pau- Bergomensis, Joannes Trithemius lib. ii, de Viris
cissimo semine procedentem innumerabiliter ex- illustribus Ordinis sancti BeneJicli cap 9, lib. iii,
crevisse memorat. Ejusverbasic habent lib. ui cap. 213, et in Chronicis monasterii llirsaugiensis
Hist. Francor. cap. 5 u Quod etiam cajnobium in
: ad aiinum 892, Pctrus de Nalalib. lib. xi Catal.
primo, non amphus quam quindecim terrte colo- sanctorum, cap. 64, Nicolaus Gillius in Annahb.
nias diciturin dotem accepisse, fratres tauien duo- FranciiB, Joannes Bouclietus in Annalib. -Vquita-
decim numero inibi memorantur convenisse. Ex niiB. Guillelmus Paradinus lib. i Annaliuin Burgun-
quorum veluti optimo semine multiplicata stirpe dia3,NicoIausVigneriusinChronico rerum Burgun-
Uomini exorcituum innumerabilis magnam orbis dionum, Genebrardus lib. iv Chi-onologi.-e, Arnol-
plagam cognoscitur replesse. » Multiplicata, in-
f,
dus Wion in ligno Vitos, Martyrologium monasti-
quam, est adeo stirpshfec Domini, ut Petrus etiam cum Benedictinum, Petrus Sanjulianus in Antiq.
Venerabilis abbas Cluniacensis IX, tempore sua? Cabilon. ac demum Ludovicus Gollutus lib. u, iv,
assumptionis in abbatem, plus quam trecentos in et aliis Commentariorum reipublicsG Sequanicee.
hoc monasterio religiosos exstitisse testetur in li- Ex quibus GoUutus alicubi Wernerium, Bouohetus
bro quodamStatutorum, quem edidit, hoc modo : et Guillelmus Paradinus lib. de antiquo Statu Bur-
n Notum facio igitur ego frater Petrub liumilis gundire Brunouem reliqui Bernonem appeUant.
:
Cluniacensis alibas, omnibus istudlegentibus, quod Et quidein ipsum ex antiquis Burgundise comiti-
quando ad hoc ofEcium ante octo et viginti annos bus fuisse testes sunt aUqui. Sed quinam ejus pa-
assumptus sum, magnam quidem ecelesiam, reli- rentes exstiterint non usqucadeo certum est. Unus
giosam, et famosam inveni, sed pauperrimam, Guil Paradinus patrem ejus Chilperioum nescio
magnarumexpensarum, et comparatis redditibus quem, Gollutus matrem Yvam comitissam, qua3 et
cum expensis, nullorum pene redituum. Trecenti eadem procul dubio cum Ava et Avana, de qua
erant, veleo amplius fratres, nec centum de pro- supra, nominaut. Nos nihil pronuntiamus.
priis suniptibus domus illa procurare valebat. » (229) Haheant rnonachipolestalem eligere abba-
Multitudo magna, et qua" fere ad annuni usque tem. Sic Ludovicus Ultramarinus Fr. rex in prffl-
1346, sine diminutione, nisi fortasse parva, dura- cepto suo de Salustriaco « Habitatorcs autem in :
vit. In catalogo enim abbatiarum et prioratuum ab ordine regulari degentes, abbatem sibi secundum
hoc inclyto etenobio dependentium, reperitur, rcgulam sancti Benedicti de semetipsis post Odo-
quod, antc maguam mortalitatem, qua? incirpit ^ nem, qui nunc prteest, eligant. »
!•
ar.no Doniini 1346, et duravit per tres annos, erant (230) Per r/uinquennium autem Romse decem so-
ibi commuuiter ducenti sexaginta rehgiosi. » Ab lidos. Agapituspapa « Saneadrecognoscendum, :
hoc retro tempore non fuit certus monachorum quod pnedictnm crenobium sanct» apostohcie sp
Clun. numerus, sed positi sunt ibi secundum fa- di ad tueudum atque fovendum pertineat, dentur
cultates. pcr quinquennium 10 sohdi. » Sed paulo ahter,
(228) Sub potestnte et dominatione Bernonis ab- Ordericus Vilalis lib. xi Historise suorum tempo-
batis. Sift auctor Chronici Cluniacensis, qui sancto rum « Ratum est, ait, et chartis legentibus hqui-
:
Hugone (^luniaceusi abliate vivit Willelraus, in-
: <.
do patcscit quod G. Aquitanicus Cluniacense cffi-
quit, dux.VquitanorumCIuniacosauctissimum Her- nobium iu allodio suo construxit etillud, Romam :
nouem ordinavit abljatem. >• l.'niiepatet illos om- perircu-:, Romnno ponHfici devotissime commisit,
nes male scripsisse, qiii saucium (Jilonem primum nec id frustra lieri voluit. Nam ipsc tiino 12 au-
Cluniacensem abbatem numeraiunt. Hujus autem reos papffi obtulit, ct exinde totidem singulis annis
Bernonis meminere piwter Joannem monachum in dari decrevit. »
VitasanctiOdonis, sanctum Odilonemin Vitasancti f23 Haheantque tuitionem ipsorum apostolorum
1 )
Maioli, et Glahriim Rodulphum loco jam allegato, fiti/ue Itomanum pontificem defensorem. Acta
syno-
scripto'' Vita' sancti Hugonis abbatis Edueusis, Lu- "flalis detinitionisiuter sanctum llugonem
abbatem
Jovicus Ultramariniisin pr.<Pceptoquodam,Sigeber- Cluniaccnseiu et domnum Droooncm Malisconen-
tus Gemblacensis ad annum89o. Vincentius Relva- sem episcopum. « .Sam in conspectu totius sancti
censislib. xxviSpeculihistoriaIiscap..i.3,Chronicon concihi lectum ost monimentum, quod oomes ille
sanctiPetri Vivi Seaonensis adauiium 90». Kasci- Willelmus primus loci fundator el oblator iustituit
851 APPENDIX AD S. ODONEM. 882
Voltmuis etiam iit nostris successorumque nostro- A per Dci miscricordiam et patrocinia apostolorum
rum liMuporilms prout oppoiluuilas atque possi- evcnire nou ;estimo. vel ex propinquis jvel exlra-
bilitas ejusdem loci sc tleclerit, quotidie opera mi- ncis, vel cx qualibet conditionc, sive potcstate,
sericordiic pauperibus, indigentibus, advenis, pc- qualicunque calliditate contra hoc tcstamentum
regrinantibus, summa intentione exhibeantm-. (234), quod pro amore Dei omnipotentis ac vene-
Placait ctiam huic testamento inseri, ut ab hac ratione principum apostolorum Petri et Pauli fieri
die nec nostro nec pareutum nosti-orum, ncc fas- sancivi, aliquam concussionem inferre tentaverit,
cibus resia^ magnitudiuis, nec cujusliljct terreiuu primum quidem iram omnipotentis Dei incurrat,
potestatis jupo suijjiciantur iidem monaclii ibidem auferatfiue Dcus partem illius de lcrra oivenliunt
congregati. Neque aliquis principum saecuJarium {Apoc. xxn, 19), et deleat nomen ejus de libro vitx
(232), non comes quisquam, nec episcopus quili- (Apoc. ui, o), fiatque pars illius cum his qui dixe-
bet, uon pontifex supradictae sedis Romanse, per runt Domiuo Deo Recede a noOis {Job.z.xi,ii), et :
Dcum et in Dcum omnesque sanctos ejus, et tre- cum Uathan ct Abiron, quos terra aperto ore de-
;
mendi judicii diem conlcslor, deprecor, ne iuvadat glutivit, et vivos infernus absorbuit {Num.xyi, .3t),
res ipsorum Dei servorum. Non distrahat, noumi- percnnem incurrat damnationem. Socius quoque
nuat, non procamiet, non beneficiet (233) aliquam R Judas Domini proditoris eflectus ieternis cruciati-
personam [ahcui personee], non ahquem pivelatum bus retrusus teneatur, et ne ei in prsesentisaBCulo
super eos contra eorum voluntatcm conshtuat. Et liumanis oculis impune transire videatur, in cor-
ut hoc nefras omnibus temerariis ac improbis arc- porequide.u proprio futuKB damuationis tormen-
tius inhibcatur, adhuc idem inculcans subjungo. ta experiatur, sortitus duplicem direptionem cum
Et obsecro vos, o sancti apostoh [et gloriosi prin- Hehodoro et Antiocho, quorum alter acris ver-
cipes terrse], Petre et Paule, et te pontifex poutih- beribus coercitus vix semivivus evasit (//. Mach.
cum apostolicfe sedis, ut per auctoritatem canoni- IX, 9) ; alter vero nutu superno percussus, pu-
cam et apostolicam quam a Deo accepisti, alienes trescentibus membris, et scatentibus vermibus
a consortio sanctai Dei Eeclesife et sempiterufe vi- miscrrime interiit ; cteterisque sacrilegis qui tera-
tieprEedonesetinvasores atque distractores liarum rium domus Domini temerare praesumpserunt,
rerum, quas vobis hilari mente promptaque vo- particeps existat, habeatque, nisi resipuerit, ar-
luntate dono. Sitisque tutores ac defensores jam cliiclavum totius monarchiee Ecclesiarum, Juncto
dicti loci Cluuiaci [Cluniacensis] et servorum Dei sibi Paulo obstitorem, et amoeni paradisi aditus
ibicommorantium ac commanentium harum contradictorem, quos si vellel, habere poterat pro
;
quoque omnium facultatum propter eleemosynam q se piissimos intercessores. Secundum mundialem
et clementiam, et misericordiam piissimi
..
. ._Re- vero legem, hisquibus intuleritcalumniam centum
demptoris nostri. Si quis forte, quod absit, et quod aurilibras(233),cogentejudicLariapotestatecompul-
\\h\, videlicet prseter Romanum pontificem, nuUum facere frequentissimum in antiquis chartis et testa-
jus, nuUum clominium cuicunque mortalium, vel menlis. \\xd&camium. cambium, concamiuiu, con-
cuilibet prorsus Ecclesije dereliquit. » Notitia hbcr- cambium, e[ excambium, Tpio commutatione sive
tatis loci Cluniacensis sancitEe a domno papa Urba- permutafione: quam et adhuc hodievidgodicimus
no II ccenobio « Nam pius ille Willclmus
in ipso : cchange. Cousuela vero fuit hfec monasteriorum
istius olim monastcriiinstitutor, nuUi aliiadvocato, fundaloribus prohibitio, ne scihcetiUi quos defen-
nulh patrono, nulli regi, vel principi curam ipsius sores ac patronos constituebanf, monastcria ipsa
tutelamque commendavit, nisi Deo etbeato Petro. permutai'ent uncjuam, alienarent, -aut in beneli-
ejusque vicariis, Uomanis scihcet poutificibus. » cium traderent. Sic Henricus I, rex Francorum
Item Paschahs II, ad archiepiscopos et episcopos prfecepto suo munieus congregationem beatorum
Galliarum scribeus « Cluniacense, inquit, co^no-
: apostolorum Petri etPauli et sancta^ Genoveffe vir-
bium ab ipso fundationis exordio sanctae Romanre ginis Pfms. « Quse ohm, a quodam antecessore
Ecclesice est oblatum. » suo Francorum rege Clodoveo, hortatu et persua-
(232)iVe9Me aliquis principum ssecularium. Aga- sioue beati Remigii Rhemorum archiepiscopi fue-
pitus papa scribens .\ymardo Cluniacensi abbati. rat fuudata. Statuimus, inquit, etreg:ali auctoritate
« Quiapetistis, inquit, a nobis, quatenus monaste- D prajcipimus, insuper et sigiUi nostri impressione
rium Cluuiacensemillostatu, quoa GuiUelmo duoe firmamus utnuUus succedenUumregnum vel priu-
per lestamentnm maneredecrctumest, nostraapo- cipum Parisiacensem urbem tenenhumprasdictam
stohca auctoritate deccrneremus, etc, iuclinati congregationem unquam fdicui jure beneficii Ira-
precibus tuis tibi ad regendum committimus. Ita- dat, vclaliquo commutationisgenere a suo patroci-
que sit illud mouasterium cum omnibus rebus, vel nio vel procuratione alienet, sed de regaU defensione
quas nunc habet, vel qufe deinceps tibi traditse habeat cumuUlitate honestatam,etde principispos-
fuerint iiberum a dominatu cujuscunque regis, sessione, si quando )ioccontigerit,prfesentem etiu-
aut episcopi, sive comitis, aut eujushbet ex pro- deficicntem tuitionem habeat simul et solameu. »
pinquisipsius GuiUelmi. » Et Ludovieus CaroUSim- (234) Contra hoc testamenlum. Testamcutum pro
plicis filius « Sit vero ipse iocus, juxta quod ipse
: prfecepto, charta, diplomate, velinstrumento prin-
WiUermus sub terribih et magna adjurationo con- cipis. Odo Clun. abbas lib. n Vittie sancU Geraldi
stituit, et apostohcfB sedi per testamentum ad tuen- comitis Aurehaceusis, cap. 4 Ut sua Domino con-
:
dum non addominandum subjugavit,abomnisfe- secraret, Romam profectus esl, et Aureliacum in-
culari dominatu tam regum quam cunctorum prin- ,
signe praidium beato Petro apostolorum principi,
cipumseupropinquorumejusdcmWiUermi, quiuet fnclo solemniter teslamento, delegavit. Sed Uoc
omuiuui hominum penitus liber et absolutus. » notius est, quam ut probatioue indigeat.
(233jNon pi^ocamiet,non bencficiet, Procamiare, (23o) Hisquibusinluleril calumniam, centumauri
et concamiare, pro commutare ac permutationem. libras. Usitatum tum erat, et eUam postea, pecu-
8b3 TESTAMENTUM BERNONIS ABB. I CLUNIAC, 854
sus, exsolvat, et congressio illius frustrata nullum rach, S. Gotbransin, S. Eufredi
vicecomitis, S.
oinnino obtineat eirectum. Sed hujus firmitas tes- Geutardi comitis, S. Ignardi, S. Ursonis GraRci, S •
tamenti omni auctoritate sullulta semper mvio- Rataldi, S. Rumbej'ti, S. Ismengrii, S. Rotberti, S.
lata ac iuconcussa permaneat, cum stipulatione Otberti, S. Guiberti [Girberti], S. Bermondi, S. Gi-
subnixa. Actura Bituricae oivitatis publice. ""ardi, S. Ambladi, S. Aleardi, S. Achedei, S. Win-
Willelmus. Ego lianc autoritatem fieri et firmari donis, S. Grimberti, S. Umberti, S. Arnaldi, S. Ar-
rogan, ac manu propria roboravi. mandi, S. Walonis, S. Roberti, S. Bodonis, S.
SigUlum Ingelbergae uxoris ejus. Athonis, S. Girbandi, S. Ismendonis, S. Lotberti,
Sigillura Matlalberti (236), peccatoris Bitm-icen- S. Tertberli, S. Bernardi, S. Geraldi, S. Truanni.
sis archiepiscopi. Anno undecimo, regnante Carolo rege, indic-
Signum Adalardi episcopi (237), P. Alto, pec- tione 13. Ego Oddo levita, ad vicem cancellarii
cator episcopus, S. Wilelon, nepotis ejus, S. Ar- scripsi et subscripsi.
manni, S. Wigonis S. Ugberti, S. Stephani, S. Ve-
1
niariam pcenam cliartarum seu testamentorum bertum, ahi Maalbertum appelant. Fi:it autem or-
sanctionibus addere. Sic Otho imp. in pra?cepto de dine quinquagesimus primus inter arehiepiseopos
sancto Mayolo Papiensi « Si quis igitur hoc nos-
: Bituricenses, seditque temporibus Arnulphi impe-
trffi stabilitatis prfeceptum fregerit, componat cen- ratoris, et Caroli Simpheis Francorum regis.
tum lihras auri, medietatem camerfE nostra", et (237) Siijnum Adalardi episcopi. Adalardus hic
medietatem Cluniacensi monasterio. » fuit episcopus Claromontensis, de quo Odo in Vita
(236) Sigillum Madalberti. Quidam hunc Moal- sancti Geraldi, et nos forte pluraibidem.
VI.
TESTAMENTUM DOMNl BERNONlS
ABBATIS
Cid primo fxdt commissiim regimeri monasterii Cluniacensis per Gmllelmum Pium,
fwidatorem dicti monasterii.
(Anno 926.)
(Bibhotheca Cluniacensis, pag, 9).
Ex quo divina dispensatio post dilivium consti- C dehcetmeumconsanguineum (238), atqueOdonem
tuit,ut homo Iiominipraestel, quicunque secundum adaeque dUectum, una cum fratrum consensu
Deum tam in Veteri Teslamento, quam in Novo mihi succedere delegavi, ac postmeum decessum,
ahis prjefuerunt, quantum possibile fiiit, procura- vice mea, Deo largiente, fungi prsecepi. Ita scihcet
runt, ut consultum subditis in posterum esset. ut dilectus noster prsedictus Wido ccenobio Gi-
Quod et beatum Benedictum, et ahos quamplures gniacensi (239), Balmensi, iEthicensi, cum cella
quae dicitur sancti Lauteni, et cum omnibus rebus
nostri ordinis instructores fecisse, sibique succes-
sores,dum adviverent, elegisse, multa documenta ad praedicta monasteria pertinenUbus regulariter
probant. Quapropter tam regalis potestas quam prsesit, prajter villam quae dicitur Alafi-acta, et
sacerdotahs auctoritas, sed et principum sublimi- res quasdam qu» fuerunt domni Samnonis in
tas, nec non et rehquorum fidelium, quos forte eodem pago consistentes et quartam partem ;
hanc scripturam audire contigerit, ignoscat vmi- q Caldariarum quae sunt sitee in loco qui dicitur Leo-
versitas. Quod ego Berno omniiun abbatum ex- donis (240), et medietatem prati quod fuit domni
tremus abbas, supremum diem jam vicinari Saymonis [forte, Simonis]. At vero charissimus
agnoscens, duos ex nostris fratribus, Widonemvi- Odo Cluniacum, et Masciacum (241 ), atque Dolense
(238) Widonem meum consanguineum.
videlicet pore claruit in Burgundia Berno ex comite abbas
Nepotem Bernonis discipulam vocat Chronicum
et Gigniacensis coenobu a se fundati. » Idem Sigi-
Cluniacense his verbis < VenerabiUs igitur pater
: bertus ad annum 89o Vincentius BeUovacensis
;
Berno habuit discipulos sanctos, scLlicet Odonem, hb. XXIV Speeuh histor. cap. 53 Bernardus Gui-
;
Adhegrlnum, et Widonem venerabilem nepotem donis in Chronicis, Trithemius, et ahi.
suum, quem aiibatite Balmensis abbatem fecit. « (2i0) In Inco (juidicitur Leodonis. BuTf^umLedo-
(239) Coenobio Gifjniacensi. Crenobium hoc ipse nis vocat Eugenius 111 papa, et donationem seu
Berno fundavit, ac primus illius abbas exstitit. venditionem quamdam monasterio Clun. factam
Chronicon Lemovicense ad annum 890 « Hoc tem- : a Willelmo Matisconensi comite memorat.
835 APFENDIX AD S. ODONEM. — TESTAMENTUM BERNO.NIS. ABB. I CUJNIAC. 836
monastcrium ('2i2), ita cum rebus ad cadem loca A sicut adjutores fueritis, ita quoque participes esso
pertinenlibus, Deo favcnte, suscipiat, ul ca pro possitis. VDlam autem qu» dicitur Alafracta, cum
viribus regulaviter disponat. His igitur ita disposi- omnibus ibidem pertincnfibus, quartam parfem ef
tis, obsecro vos pcr rcverentiam, quam sancta; dc caldariis quas Leodonis hal)emus, verum eliam
fidei et rcligioni dcl)ctis, o principcs et seniores, jamdicti prati medietatem ad Cluniacum trado, co
qiiicumque tcrrenarum rcrum judices estis, ut tenore ut persingulosannos consus duodecim de-
hanc scripturam mea vice loquentem, in quolibet nariorum Gigniaco (,243) provestiturareddatur. Nec
nostro conventu libentcr audiatis et sicut lex di- ;
injustum videatur si Cluniaco easdemres assigno,
vina ju))et, bonis cousenticntcs sitis, et tam prtB- quoniam ibi sepulturam mihi locavi, et locus ipso
latos prwdictos, quam ct monaclios, et loca cum quasi iiosthumu-;, morto domni Guillelmi quondam
rcbus ad ipsa pcrtincntiljus, iu oo statu, quo et inclyti ilucis (244), atque nune mea iniperfectus,
per regalia prreccpta, quin etiam et per apostolica deseritur (243). Et ccrte pauperior est possessione
privilegia dudum sancita sunt, et nunc a me
et numerosa fraternitate. Et uf hoc inferam, si post
de-
crctum est, permanerc consenliatis. Quod
fihosprioresetprioremlocum, quibustestamentum
si qucE-
libet vel inter ipsos, vcl aliunde controvcrsia, qua; feci, nobis alios divina largitas ct locum, et tilios
nobis discernenda sit, forte succrevent, juslitiam g amphare dignata est, rafum debet videri, ut poste-
sustentetis, et oalumniam reprimatis, quo liat illud riores filii nonexhseredentur; sed aliqua pars hKro-
quod in auctoritatibus nostris iusertum est ut om- ditatis nostrffi eis proflciaf,quiquamvis in alio loco,
nium bonorum, quee in praefatis locis geruntur, tamen eidem domino, id est beato Petro, in cujus
(241) Masciacum. Monasterium in .\.quitania, decrevimus coenobium augmentare in (luniaco. »
quod a Ludowico l»io Caroli .Magni tilio construc- Verum illa, sicut et ahaj plures inibi relatie, falsi
tum docet auctor incertus, sed coietaneus, in ejus redarguuntur a multis. De morte autem ducis
Vita. Sic cnim ait « Et quidcm multa ab eo sunt
: \VilIelmi non conveniunt omnes. Aute Bernonem
imo a fundamentis n?di(i-
in ejus ditione reparata, obiisse, vel hic ipsius Bernonis testamenti locus
cata monasteria, sed priKcipue hiec Monasterium ; indicat sed quo anno, non usquequaque certum.
:
Menat», monasterium sanoti Savini, monasterium Auctor vetustus chronologia; Cluniacensium abba-
Masciacum, » ctc. tum, decessisse scribit anno 918. Ademarus mo-
('21-2) Atque Dolenxe moiiasterium. Est hoc Do- nachus in commemoratione abbatum Lemovicen-
lense seu Burgi Dolensis monasterium in I^ifurigib. sium basilicfe sancti Marfialis, ad annum 19 Fub
«quodEblo Bituricus, »ut in AdemariChronico !c- berli, abbatis VI, qui fuit Incarnationis annus
gitur, •<capit Eediticarein honore Dei Genitricis, et 920, refert. Et Flodoardus usque ad annum 927
postea integravit fllius ejus Rodulfus, ubi magnam vixisse, testatur in Chronico. Mortuus est autem
cohortem monachorum eongregavit regulariler Arvernis, et « in Brivatensi vico apud sanctum
degentem. » Fragmentum Hisifor. Franc. Eblonem C Julianum marlyrem sepultus, » ut inquit jam ci-
hunc, Eblonem Biturigensium principem, auctor tatus chronol. Clun. scriptor.
hbri n Vitffi sancti CenulH, cap. 17, AI>bonem vo- i243) Atque nunc mea imperfectus deseritui'.
cat. Scribitque Hernardus Guidonis, quod Pas- Qiii Bernonem Cluniacensis ccenobii constructo-
<-
chahs II, ad (JaUias veniens, ecclesiam hanc bea- rem dixerunt, ut Sigcbertus, Vincentius Bcllova-
ta3 Mariu3 virgini in caslro Dolensi dedicavit. » censis, Trithemius, etalii, nequaquam falsi sunt,
Censvs duodecim denariorum Gigniaco.
(24.3) Construxit euim ipsum priiuus, sed favente sibi,
Dehoc censu Sigihertus ad annum9r2 « Berno, : necessariosque sumptus suppeditante Willelmo
iuquit, abbas moriturus, Odonem ohm n usicum Aquitanice diice. Prfeceptum Ludovici regis, Cd-'
constituit abbatem Cluniacensis ctenobii, ea con- roli Simphcis filii « Monasterium nomine Clu-
:
ditione, utecciesia Cluniacensis solveret annuatim niacum, quod a WiUermo viro magnifico in
eeclesice Gigniacensi censum 12 denariorum. » honore primorUm apostolorum, Petri vidclicet et
Idem scribunl Vincentius Bellovacensis lib. xxiv, Pauli, per manus Bernonis cujusdam reverendi
cap. 39 ; auclor
Chronici Ijemovic. Bernardus abbafis constructum est. » Glaber Hodulfus lib. ur
Guidonis, et ahi. Verum crescente fama rehgionis Hisfor. Frano. cap. o « tlonstruxit igifur pr»dic-
:
monasterii Chmiacimsis, factum est fandem ef ip- fum cojuobium primitus pater monachorum Bal-
sum Gigniacensc juris ejus membrum. Petrus Ve- mensis monasterii Bcrno vocatus, jubente Willor-
Berabihs epistola .33 libri i Catalogi abhatiarum et mo piissimo Aquitanorum dnce. in pago Mafisco--
prioratuum a Clun. crtnobio dependentium et neusi, super Graonam fluviolum. » Et sanctus
varia summorum pontilicum diplomata, D Odilo in Vita beah Maioh. « Favcute Willolmo,
(244) Ef locus ipse quasiposihumus -mo7-tedomni Christianissimo .\quitanorum pi'iucipo, beatK me-
Guillelmi quondam inclytiducis Hinc pafet Guil- . moriffi abbas Berno nominc, in partiljus Burguu-
lelmum Pium Aquitani;e ducem incaspisse tantum, diae, cespife MaUscensi, pago qui vocafur Clunia-
non perfecisse Cluniacense cceuobium. Sed si Pla- cus, monastorium coepit coustruere, et ;n quantuu.{
tina3 credimus, curam ejus integrandi reliquit potuit in eadem construofionc olaborare studuit. >-
Eblo Picfavorum comiti, qui sibi in Aquitaniai du- Sed quod subjungit, « et piaj devofionis affectum.
catu, et comifatu Arvernorum successit. Sic enim laborioso certamine ad laudabilem perduxit effec-
scribit in Vifa Adriani III papw, de fundatione tum, 'I aliquantisper a vero disccdcre videtur.
Clun. monasterii loquens « Ante tempus vero
: Quanquamenim qui Vitam beati Hugonis abbatis
Guillelmus moriens monasterium imperfectum re- saneti Martini Eduensis, abbatisque Bernonis con-
hquit, Eblo comite Pictaviensi instifuto, qui rem temporanei scripsit, « protinus incoeptum opus,
ipsam ex testamento curaret. » Eadem habet Jo- atque in brevi tempore perfectum, » afflrmct;:
annes Bouchetns in Annalibus Aquitaniee visi- : famen et ipse Berno morte sua monasterium hoc
turque cliarta qusdam ipsius Ebli comihs in com- imperfectum remansisse nos docet, et Joanncs
mentarus AqmtaniaB Galhfe, cujus iuitium est :
Italus monachus Cluniaccnsis Odonem Beruonis
« E Pictavensis comes, et Aquitanensis dux, Dei sucoossorem cceptum pridem perfecisse, auotoi"
gratia adepto principatu hasreditario, est libro socundo Vitaj sancti Odonis.
et per doua-
tionem mei Willelmi gloriosffi recordationis viri.
837 CAPPIDl FRISII SACERDOS. DE VITA S. ODULPHI PRESBYTERI. 858
nomine utrumque looum construximus, servituri A fregerit, deterreat eum vox divinaquffidicit: Male-
sunt. De csetero tam preelatos quam etomnes fra- dictus qui transferl terminos proximi sui, id est
tres, prsesentes videlicet, et futuros, per miseri- institutionem prwceplorum suorum et conatus
cordiam Dei, qui pra?sens respicit, deposco, ut in- ejus penitusfrustretur.Dispositio vero nostrrB,qu£e,
ter vos unanimitas ita perseveret, quatenus, mo- ut credo, per charitatem utriusque locis cupit
dum conversationis luic usque retentum, tam in esse consultum, Deo disponente, et beato 1'etro
psalmodia, quam in observatione sUentii, sed e' patrocinante inconvulsa parmaneat.
in qualitate victus et vestitus, et insuper in con- Signum Bernonis abbatis, qui hanc chartam
temptu rerura propriarum, si non melius, saltem tieri, et tirmari rogavit.
sicut huc usque fecistis, sic deinceps custodiatis. Si Signum Widonis moderni abbatis, qui hoc con-
autem, quodabsit, ab aliquo eorum fuerit pertina- sensit.
citererratum, prrecipimus, per sanctaj regnte auc- Signum Odonis abbatis.
toritatem. ut utriusque loci priores ad corrigendum Signum GcofFredi.
errorem sibi mutuo suffragentur. Si quis autem, Signum Wandanberti.
quod absit, hanc nostram iustitutionem in aliquo Anno quarto, regnante Radulpho regc.
ANNO DOMINI DCCCCXLIU,
CAP1»II>IJS STAVRIENSIS
FRISIUS SACERDOS.
NOTITIA IIISTORICA IN CAPPIDUM.
(Apud Fabric, Bibl, med. el iuf. I.at.)
Cappidus Stavriensis, Frisius sacerdos, auctor creditur Vitx sancti Odulptii presb^jteri, qui circa an-
num 860 vixit, vulgat» a Surio 12 Junii. Traditur etiam scripsissc Vitas sanctorum Lebuini, Oloeri et Ple-
chelmi. Nam de Genealogia principum. durwn ac regum Frisise. et Historia Ecclesiastica gentis Friso-
nica, quas ei tribuit inccndioque absumptas dolet SuflVidus Fetri (De script. Frisix. pag. 57), video viros
dootos non minusquam do multis aliisab eo ex antiquitate ultima Frisiorumjactatis dubitare.
CAFFIDI STAYHIEMSIS
FRISIl SACERDOTIS
DE VITA SANGTI ODULPHI PRESBYTERI.
(Apud Surium, Acta SS. )2 Junii).
I.Temporibus Ludovici, piissimi imperatoris, vir Porro cum eetate accrevit ei etiam sapientia et sanc-
quidam venerabihs fuiteFrancorum nobili prosapia idque adeo, ut us, qui per id tempus Deo reli-
titas,
ortus. Dicebatur isBodgis, et cs eo procreatus est giose servire conabantur, novusquidem Samuel or-
Odulphus. Qui, simul atque e sa.'ratissima bapti- tus videretur. Quibus sane adeo gratiosum iUum
smatis unda renatus est, eoelesti quoque rore divi- divina gratia effecit, utunanimiter ab illis omnibus
nitus est irrigatus. Porro ubi desiitad materna amaretur et obvitam probabOem sumuue venera-
pendere ubera,littorarumstudiis traditus, et sanctis tioni liaberetur. Alque iOe e diverso par pari refe-
ac Deo devotis hominibus,ut ab illis oanonica reli- rens,sinoeroanimiatFectueosquoquediligebat.Jam
gioneimbueretur,commendatus est.Prfestifit autem vero puerreUgiosus ac venerabiUs, in ipsis ab ado-
iUi Deustantum discernendistudium,tantanuiuoin- lescentia initiis id se meditari et appetere declara-
ipsum »tate an-
genii facilitatem, ut illos etiam, qui bat, quod postmodum reipsa complevit,non imme-
tecedebant,ipse longo post seintervallo reUnqueret, mor illius dominici sermonis Qui iimat patrcm
:
aetatemque suam, licet annis necdum maturam, di- piusquam me,nonest me dignus (Mattii. \) item- ;
yinis disciplinis, et dogmatibus egregie ornaret. que Quivult postmevenire,abnegetsemetipsum,et
:
:
8S9 CAPPIDI FRISII SACERDOTIS 860
tollatcrucem sunmquotidie.el sequatur mc [Luc. A Omnibus enim omnia factus era cum Apostolo, nf
ix).Qiiorum ille adhuc puer erebro memor, it die omnes Chrislo lucrifaceref (I Cor. ix).
ac nocte sappeilla tacitusseciim revolvens, piis mo- IV. Ea tempestate Frisiones, homines feroces, in
ribuset sanctis operibus plane apud se statuit Dco tam fa?dos eraut prolapsi errores, ut is quem dixi-
perpetuo servire, spiritalique matri sanotre Eccle- mus episcopus, neque pcr soipsum, neque per suos
si.T inseparal)iliter adluHrere. archidiaconos eos posset in viam veritat' s revocare.
II. quidem pro-
Itaque sanctus adolescens, viris Itaquelitteras perhominem UdelcmmisitTrajectum
batis imprimis clarus, sed tamen soli Deo servire ad virum Dei Odulphum, rogans eiun, ut qua pos-
sollicitus, per virtutum ^radus semper ad subli- set celeritiate, trajecto maris sinu, ad ipsum veni-
miora tetendit, donec in virum perfectum cva- ret. Littoris iUis acceptis, Chrish servus miritice
deret. Menteoi atque animum, quemadmodum exhUaratur, perinde ac si ad coelestes epulas invi-
solent sancti homines, ad ctElestia continenter eri- taretur, cupiens cum suo pastore, si itares poscat,
gere, et mundanfe vanitatis ac pompa3 inanis iUi- in tam pio agone pro Christo sanguinem suum fun-
cebras declinare statuit, ut in illum quoqac com- dere. Cum aulem ad episcopum pervenisset, iUe
petoret, quod in psalmo lesitur Ihant de virlute
: immenso perlusus gaudio, cum pacis os-
viso eo,
in virlutem [Psal. lxxxui). Sic ergo in cuuctis vir- b culo eum humanitcr
excepit- Deinde mutuo sese
tutibus proficiens, etiam ecclesiasticorum ordinem consolantes, et utsummi regis preecones generosos
gradus ascendit, et presbyterii est benedictionem decebat, gladio spiritus egregie accincti, per Ec-
adeptus, regis altissimi sacerdos eflectus. Tum clesias pariter proKci,iterum atque iterum eas in-
vero mox apud
so decrevit studio pis conversa- visere, habere conciones ad populum evangeUca
tionis ad quoddam saer<B religionis monasterium eruditione ad veritatem reducere creperunt. Deni-
se conferre. At parentes eum dehortabantur ne id que, crebro admonendo, arguendo, increpando
faceret, sed potius ad ipsorum se voluntatem homines qui antea instar luporum sfEvi et rapaces
accommodans, Ecclesiam Oroschattanam admi- fueruut, salutari doetrina in oves mansuetas con-
nistrandam susciperet, ilJic enim et natus et edu- verterunt. llis ita gesUs, antistes Ule, communi-
catus erat. Victus tandem precibus eorum, mo- cato cum clcricis, iiec paucis ejus religionis laicis
rem eis gessit ea in re, quamvis invitus, Sed non viris consilio, vlrum Dei obnixe rogat, ut intra
diu post visum est ei adire summee reverentia; lo- iUius permanere, et populum
terraj limites velit
cum Trajectum, antiquitus Witteinburg dictum, nuper ad sanitatem revocatum suis eruditionibus
idque ea mcnte et consilio, ut illic cum Cieteris conflrmare et ab anUqui hostis morUferis faucibus
Dei famulis, christo ibidem militantibus quoad n eripere. At vir Dei plane recusat, asserit se ffitate
viveret. preeponenenti Deo fldeliter serviret. Memo- gravem, ad id ministerium pares vires afferre non
ria ergo retinens, quod in Evangelio Salvator ait posse. Gontra episcopus suis cum precibus flecte-
Qui non renuntial omnibus quse possidet, non po- re conatur. Cedit tandem sanctus vir, et pastoris
testmeus esse discipuius (Luc. rx). Posthabito pa- sui jussa capessit, populique votis obsecundat, ea
tre, neglectis propinquis, contemptis agris, fami- tamen conditione, ut liceat ei aliquot cxactis an-
lia, rebus et facultatibus omnibus, ad locum iUum norum curriculis Trajectiim revisere, ubi se in
Christo duce profectiis est, rebus quidem pau- Christi famulatu vitam flniturum promiserat.
per, sed meritis dives. Nihil jam in hoc mundo ha- V. Volens igitur suo muneri non deesse vir ple-
bere volebat, ut a Domino juxta ilhus promissio- nus Spiritu sancto, non cessabat semina verbi Dei
nem centuplum acciperet, et vitae Eeternae h;eres spargere in populum, ccelorum regnum multa
esse mereretur. instantia pra;dicare, omnibus seu prudens et flde-
III. Erat per id tempus Trajecti episcopus exi- lis disponsalor, divini sermonis praebere aUmo-
mia sanctitate, Fredericus nomine, qui virum niam, fortioribus solidum cibum, infirmis, ex
Dei cum multo gaudio et honore excepit. Fece- Apostoli sentenUa, lac offerre (I Cor. m). Ita fac-
runt idem omnes servi Dei qui Ulic erant adnutati, tum est ut omnes ex ejus sanctitate gaudio reple-
ex animo sibi gratulantes tam sanctum, tamque rcntui'. Cum autem eo ministerio perfuuctus csset
religiosum ad ipsos Uei famulum accessisse. INec se recepit ad suos Trajecteuses, Deum laudans
potuit diu iUos celarequod ocido diviuffi majesta- quod ejus fretus ope tot animas lucratus esset.
Us non cum aliquanUsper apud iUos
latuit. Sed Etsi autem jam longo fractus esset senio, attamen
moratus omnibus ardens ccelesU lumine lu-
esset, animo Tincens aetatem, nihil de Dei servitio et so-
cerna resplenduit. Erat cuim in vigiUis strcnuus, hUs pietatis exercitUs remisit. Perseveravit enim
iu jejuniis potens, in oratione seduhis, in sacra in jejuniis assiduis, in vigiliis Deo graUs, in sanc-
lectione studiosus, in eleemos^^nis largus in curan- tis precibus, in kirgissimis eleemosynis, sibi par-
dispauperibus celebris, in hospitalitate fervens, cus, aUis omnibus pro Christi nominc largus : ni
inrebus ecclesiasticis distribuendis prudens. De- hil terrenum sibi acquirere cupiens, ut posset bo-
nique quibus post antistitem prffifectus erat, eos nis fflternis frui.
omnes mirum in modum antecedebat. Neque ali- VI. Claruit vero etiamprophetiae spiritu, ita fii-
ter vel ab omnibus illis, vcl ab ipso etiam pr.csu- tura prtcdicons, ac si jam coram flori cerneret. Quod
le, quam monasteru Pater vocabatur, atque ab ut eertus testaUusque flat, ex plurimis pauca afle-
ejus ore omnes cupiebant accipere consiUum. rcmus. Cumjam discessm'us esset ab eo loco, qu^
;
861 DE VITA S. ODULPHI PRESB^iTERI. «M
Staverem dicitur priusquam se daret itineri, in- ^^ et Bonifacium sanctos episcopos, in illa sede nul-
gcns ad eum convenit Frisonum multitudo, ejus lus repertus sit, qai usque ad supremum vitie
saluberrima adhortatione muniri cupientium. llle diem excolendis virtutibu^ par illi fuerit. Apparet
vero Domino eos commendans, bene precatus est inde non temere eum a sancto Odulpho aliis prae-
eis, amanterque admonebat, ne a via veritatis latum fuisse.
unquam deflecterent, certi non sine gravi animad- I.X. Jam senectus premebat sanctum virum Odul-
versione id se facturos. Et ego quidem, inquit, sat phum, et ad ecclesiam absque scipione proredi
scio non vos permansuros in sana doctrina sed : non poterat. In ipsius autem scipionis suprema
ea causa gentiles barbari in vos incurrent, quod parte ceream afflxerat tabellam, in qua solebat,
mihi jam vobis ante prsedicenti incunctanter cre- nomina fidehum adnotare, do-
oblata occasione,
dere potestis, iique vestram regionem populabun- nec ea in hbro vitae describeret. Quodam autem
tur, vosque et res vestras secum in captivitatem die. priB animi vigore et alacritate obhtus imbecil-
adducent. Evenii utrumque postea, sicut erat a htatis sujB, cum ad Dei cultum properaret, in do-
sancto viro prainuntiatum. miciho suo reUquit scipionem illum. Paulo post
VII. Ingens saxum ad domus ejus ostium jace- opera maligni dsemonis inflammutum est domici-
bat. Illud ergo digito demonstrans iisdem Scitote, n lium iUud, et cum omni suppeUectUi conflagravit.
:
inquit, futurum esse, ut absque ullius honiinis Erat autem vir Dei occupatus laucUbus divinis,
opera saxum istud in flumen devolvatur ul)i sed cum cerneret vaUdo igne jam correptum do-
:
etiam latitabit sub undis, donec vos divina; pacis micihum, ad solita prsesidia se contulit, Deum
oritis benefioio destituti. Cum autem videritis ite- oraus ne loca sancta ignis invaderet non admo- :
rum absque humano opere ad littus emergere, dum curans escidium cellulse suce. Exaudivit vero
non dubitetis me, Ucet jam exfmctum, vos revise- Deus preces ejus, mosque incendium repressum
re, vobisque pacem a Deo impetratam asportare, est.nec quidquam praeter viri Dei domicUium exus-
mansuram apud vos donec superbia, perjui"iis, sit. In mediis autem flammis adeo scipio mansit
homicidiis, adidteriis atque omruvarus Ilagitiis iU;esus,ut ab igni cera induratavideretur, nec mi-
eam rursus a vobis excludatis, irato Deo proptei" nutissimoquidem apice ex UIo aboIito.Quoinsigni
maleficia vestra. Hujus quidem vaticinii et signi miraculo Deus ostenderevolmt, quanti apudipsum
adinirandi permulti testes hodieque supersunt, meriti esset sanctus Odulphus. Scipionem autem
qui se id suis oculis conspexisse asseverant iUum in ejus defuncti sepulcrum defixere fratres,
saxumque illud ibidem in ecclesia immobile per- qui UUc ita mansit fixus usque ad beatae memoriae
durat, ut credentium confirmetur lides, et incre- Ratbodi episcopi opera.
duli pudefiant. X. Adventante tandem tempore, quo vir beatus
VIII. Ecclesia Trajectensis, e vita sublato epi- ab optatam cceiesUs patrite gloriam erat transitu-
seopo, pastore orbata fuit. .\Iox collecti clerici cum rus, modica febre correptus, sensit adesse migran-
bealo viro tractabant de eligendo successore. Diu di tempus. Accitis igitur fratribus, indicavit eis
autem illis inter se contendentibus, tandem ele- diem obitus sui. Sub ipsam autem mortis horam
gerunt Ecclesiae praepositum Crastum. At ille re- rursus fratres sibi adesse voluit, et cum ipso can-
bus valde locuples, arroganter ac tumide dixit ad tare psalmos pro exspectatione decessus sui. Om-
illos Habeo aDunde multa cur in meos humeros
: : nibus denique ex ipsius praeseripto rite peractis,
tantum onus conjicitis? lis verbis commotus bea- valefecit fratiibus, rogans cos ut pro ipso Domi-
tus Odulphus, quid, inquit, ais, miserrime ? Sper- num precarentur, se quoque polUcens pro ipsis et
nis plane, sed quod "'onsequi non mereris. Quod loco ejusque habitatoribus perpetuo Domino
illo
si nolebas in te recipere, diceres saltera te tanti preces oblaturum. Inde mox ad Dominum se con-
honoris culinine indignum. At nunc propter opes vertens, nihilque trepidans ad mortem (quippe
immensas apostoUci ordmis spernens dignitatem, qui mortem ipsam in lucro poueret), hilari mente
prope diem ex hac luce subtraheris. Dixit vir Dei, dixit : In manus tuas, Domine, commendo spiri-
et sermonis veritatem hominis mors declaravit. tum meum {Psal. xxx) sab quibus verbis sancds-
:
Interim qui ex ciero convenerant,cum animis vac- sima Ula anima corpore egressa est simulque :
cillarent, singuli qui ipsis cum primis idoneis vi- suavissimi odoris fragrantia illic diffusa est, ita ut
derentur, elegere. At tlhristi sacerdos non ad per- omnes intestimabUi suavitate replerentur, perspi-
sonam, sed ad meritum respiciens, dicebat posse cueque iudeliceretanimadverti, beatissimos ange-
inter ipsos inveniri magis idoneum, nec tamea licos spiritus animam iUam e corpore abeuntem
vituperabat ab ipsis electos. Itaque ostendit eis suscepisse. Ejus festus dies celebratur pridie Idus
presbyterum quemdam, Hungerum nomine, qui Junii. Fiuntautem perejus merita non soIumTra-
licet vultu deformis esset, attamen uescientdius jecti (ubi ejusreliquise habentur apud sanctum
hominibus, sed non nesciente Deo, meritis in- Salvatorem), sed etiam in Staveren innumera mi-
signis erat. Eum ergo homines elegerunt, et sta- racula in honorem et gloriam Domini nostri Jesu
tuto tempore conseeratus est episcopus. Cujus sa- Christi, qui cum Patre et Spiritu sancto vivU et
ne tantffi fuit vit» integritas, ut post Willebrodum regaat per infinita stecula saculorum. Amen.
863 MARINI PAP.E II. 864
ANNO DnMlIil MCCCCXLVI.
ARINUS PAPA II J
NOTITIA HISTORICA
(Apud Cocquelines, BuUar., privileg. Romanorum pontif. ampl. Collect.)
Marinus secundus, seu Marlinus tertins dictns, natione Romanus, in locum Stephani papre sine mo-
ra subrogatus est. Sedit in pontificatu temporifuis Constantini PorphyroReniti in Oriente, Othouis Magni
in Occidentc impp. annos ;t, mcuses 6, adduut quamiiliirimi dies 13. Scd, cum l>agius ex ipsis Agapeti
successoris litteris, eum pontificem jam fuissc 15 die Junii, anno 946, ostcndat, tertius \ ignohi catalo-
gus ex cod. Vat. sequcndus videtar, in quo nonnisi anni, 3 m. 6 assignantur. Obiit itaque Marinus cir-
ca diem 5 vel (5 mensis Junii, anno 946.
MARINI PAP^ II
EPISTOL/E ET PRIVILEGIA
Domini Jesu Christi et ab ingressu ecclesiee dis-
PMVIIEGIUM MARINl PAPVE U PRfl MONASTKRIO junctum esse. Hoc quoque capitulo prsesenti sub-
VIZELIACENSI. jungimus, ut locum avaritise secludamus, nullum
(Anno 9j3.) de regibus, nuUum de episcopis vel sacerdotibus,
[Apud Aclier. Sjncilegu tom. n, 504.] vel de quibuscunque fidelibus, per se, supposi-
Mari?(US episcopus, servus servorum Uei, Guuwm tamve personam, de ordinatione ejusdem abbatis,
religioso abbati Yizehacensis ccenobii, omnique vel clericorum, aut presbyterorum, vel de largi-
congregationi ejusdem monasterii in perpetuum. tione chrismatis, aut consecratione Ijasilicas, vel
Quoties iJla fribui a nobis optantur, qure ratio- de quibuscunque causis ad idem monasterium
ni incunctanter convcniunt animo nos debet
, pertinentibus, auderc in quaUbet specie exenii lo-
libenti concedere,et petenlium desideriis con- co quidquam accipere, neque eumdem abbatem
.gruum impertiri sutiragium. Atque ideo quia pos- pro ordiaatione sua aliquid dare prajsumerc, nc
tulasti a nobis quatenus privilegium sedis apost»- hac occasione ea quae afidelibus pio loco otrerun-
licas monasterio Vizeliaco, cui prieesse dignosceris, tur consumantur. iSeque episcopus civitatis ipsius
quod conslat olim a Gerardo nobilissimo et parochiffi nisi ab aljbate ipsius monasterii invita-
Christianissimo viro necnon et Berta uxore
, tus, ibidem publicas missas agat, neque stationes
ejus, in honore Domiui et SaJvatoris nostri Je- in eodem coenobio indicat, ne servorum Dei quies
su Christi et veneratione beatissimae semper vir- quomodo populari conventu perturbari valeat, ne-
ginis Mariffi genitricisejusdem Uomini nostri que paratas, aut mansionaticos exinde prtesu-
Jesu Christi constructum in regno scilicct Bur-
; mat exigere. Susceptionem autem fidelium et re-
gundia?, in pago Avalensi, quodque a pnefatis ligiosorum virorum atque benelicentiam, quam
fundatoribus beato Pelro apostolorum principi jubet Apostolus cunclis exhibendam pro possibi.
pia devotione et testamenti pagina collatum est, htate loci et facultatum non modo ibidem fieri
facere deberemus : inclinati precibus tuis libenter [non] denegamus, verum etiam suademus sed ct :
iieridecrevimus. Unde et constituimus et aposto- modus in uumero congregationis adeo conserve-
lica auctoritate censemus, atque per hoc nostrnm tur, ut nec pluralitas penuriam, nec paucitas in-
apostolicum privilegium confirmamus, ut uullus habitantium destitutionem loci inducere valeat.
rex aut pontifex, vel abbas aut comes, vel qua- Privilegium quoque a prsedecessore nostro pi;e
liscunque magna vel parva persona, avaritioe cu- memorife papaNicoIao eidem monasterio collatum
piditate corruptus aut diabohca suggestione nostra auctoritate confirmamus, escepto duntaxat
deceptus, prwsumat contra tuum
audeat vel quod ip<e sub nomine ancillarum Dei quas ibidem
honorem, o venerabilis Wido abbas, quahcun- pro crebris infc^tatiouiljus sa»culi nunc ordinabi-
que modo iusurgere in tua vita aut de tuo ho- liter manere nequeunt, illuil delegavit nos ve-
:
nore molestias inferre, vel de omnibus rebus
tibi ro aptioiis utilitatis gratia sub habitu monacho-
monasterii quae tibi tuisque prasdecessoribus a rum esse congruenter decernimus. Si quis ve-
nobis nostrisque antecessoribus per paginam pri- ro regum, episcoporum, sacerdotum, abbatum,
concessa atque (irmata sunt, aliquas inva-
vilegii judicum, comitum, aut s:ccularium personarum,
siones vel rapinas sivc violentias inferre, si non contra hanc nostne instilutiouis paginaiu vcni-
vult, auctoritale bei ct sancti Petri et uostra apos- re teutaveri(,percussus apostolico auathemate, po-
tohca excommunicatione, a corpore et sanguine testatis honorisve sui dignitate careat, reumque
863 EPISTOL.* ET PRIVILEGIA. 866
se coram divino judicio cognoscat, et nisi ea quw A indulta perpetualiter inviolata permaneat auctori-
a se niale acta sunt deleveril, a sacratissimo cor- tate subnixa.
pore Domini nostri .lesu Chvisti alienus iiat, atque Scriptum pcr manum Theodori notarii regioua-
jBterno e.xamini districtaj ultionis suhjaceat. Cun- riiatque scriniarii sanctc^e Komanje Ecclesiee in
ctis autem eidem loco justa servantibus sit pax mense Martio et indictione prima.
Dor.iini nostri Jesu Christi, quatenus ethic fructum Datum VI Kal. April. per manum Nicolai primi-
bonsB actionis recipiant et apud districtum judicem cerii summ.e aspostolicae sedis, anno Deo propifio
prcBmia ajternfe pacis inveniant. pontilicatus domini nostri Martini summi ponfifi-
Scriptum per manum Azonis scriniarii sanctas eis ct iiniversalis junioris papo' in sacrafissima
HomancB Ecclesife iu mense Kehruario, indictio- sede beati Petri apostoli primo in mense, et indic-
ne I. tione prima.
Data n Nonas Februar, per manum Denedicti in.
episcopi et bibliothecarii sauctiu sedis aposlohcse, aARTIM VKVS. II PRlVILEGILi.M PRO ECC.LESIA
anno, Deo propitio, pontiiicatus domini nostri Ma- BENEVENTANA.
rini summi pontilicis et universalis papfe, in sa- (Anno 943.)
cratissimasede heati Petri apostoli anno I, in [j
[Apud Ughelli, Italia Sacra, tom. VIII, pag. !iO.]
mense Februar., indict. I. Marinls episcopus servus servorum Dei, dilec-
II. fissimo atque merito honorabiU Joanni sauctse Be-
PRIVILEGILM MARTIM VXPJE II PnO MON.iSTIiniO neventaucT Ecclesia", episcopo, tuisque successori-
S. BONIF.iCn FLLDENSI. bus in perpetuum.
(Anno 94.3.) Cuni summse et apostoficee dignitatis Christi in
[Dronke, Cod. diplom. FuUL, pag. 318.] liac divina praifectura nitor dignoscatur prceful-
Marinus episcopus, servus servorum Dei, Hada- gere, et in exercendis Dei laudibus sui impensius
MARO religioso abbati venerabihs monasterii sancti studeat laboris exhibere certanien, ob hoc debita
Christi marlyris Bonifacii et per eum in eodem nos ejusdem apostolicce pastorali <!ompiiht soIU-
venerabili monasterio citudinis cura, qufeque ad stajjihtatem piorum lo-
tuisque successoribus in
perpeluum. corum promulgari, et apostolicce insfitutionis cen-
Quoniam semper sunt concedcnda qu6e rationa- sura conlirmari. Igitur quia postulasli a nobis,
bihbus congruunt desideriis, oportet ut devotioni quatenus sedis apostolic<e... decoraturet antiquos
conditoris piae constructionis auctoritas in privile- terminos eidem concessos ab anlecessoribus no-
giis praestandis minime denegetur. Igitur quia po- pontificibus c^onfirmarcmus piis tuis desideriis
q stris
stulasti a nobis, quatenus moudsterium Salvatoris faventes, hoc nostra auctoritate id, quod exposci-
a sancto Bouifacio primitus conslructum et a te tur, eliectum mancipamus concedentes tibi tufe- ;
noviter ffidificatum in loco Hoconia erga ripam que sanctfB Beneventanse Ecclesife, qufecunque
fluminis Fulda privilegii sedis apostoUcfe infuUs legaliter, et rationabiliter anfiquo jure tempore
decoretur et sub jurisdictioue nostras cui Deo auc- prfedecessorum tuorum visa est possidere, id est
tore deseruimus Ecclesiaj constitutum nullis alte- Bivinuni, Asculum, Larinum, Sipontum, et eccle-
rius EcclesicB jurisdictionibus subinittatur; idcirco siara sancti Michaelis archangeli in monte Gargano
piis desideriis faventes hac nostra auctoritate id cum omuibus earum pertinenfiis, et omnia prfedia
quod exposcitur eflectui mancipamus. Et ideo cum Ecclesiis, familns utriusque sexus, et massis,
omnem cujushbet Ecclesiee sacerdotem vel episco- totaque infra tuam parochiam loca, ditione anti-
pum in prtefato monasterio ditionem quamlibet qua tuae rehgioni, successoribusque tuis concedi-
habere aut auctoritatem prteter sedem apostolicam mus dominanda, et legafitcr, atque canonice dis-
prohibemus, ita ut nisi ab abbate monasterii fuerit ponenda cum omnibus suis pertinentiis, sive sint
invitatus, nec missarum ibidem solemnitatem civitates, seu qufecunque castra possessa duduni
quispiam prsesumat omnino celebrare, ut profecto ab antecessoribus tuis episcopis, consfituta siqui-
juxta id quod subjcctum apostolicfe sedi firmitate dem insuper censura, divini sub judicii obtesta-
privilegii consisfit inconcusse dotatum permaneal tione, et validis, atque atrocioribus anathemafis
locis et rebus tam eis quas moderno tempore tenet interdictionibus, ul nullus unquam alterius digni-
vel possidet, quam quas futuris temporibus in tatis potestate prfeditus homo piv^esumat, sive sit
jura ipsius venerabilis monasterii divina pietas illa magna, sive parva persona, aut Grfecus in tua
augere voluerit ex donis et oblafionibus decimis- sancta Beneventana Ecclesia aliquam vim facere,
quc fidelium absque ullius personae contradictione vel dciis,quoB eipertinere videntur quoquo modo
firmitate perpetua perfruatur. Constituimus quo- auferre, aut alienare, vel eis minuere terminos,
que per hujus decrefi nostri paginam ut quicun- et ncc quamlibet milifiam, aut fracturam, mo-
que cujuslibet Ecclesine prcesul vel quacunque di- lestiam in eadem inferre quocuuque tempore,
gnitate persona hanc nostri privilegii chartam nec licentia sit, ut dictum est ex eo, vel omni-
quam auctoritate principis apostolorum flrmamus bus eidom pertinenfibus, nunquam magnfB par-
temerare tentaverit, anathema sit, et iram Dei in- vfeque personfe auferre, ut preetato juxta id,
currens a cretu omnium sanctorum extorris existat, quod a nobis statutum est, eadem venerabilis
niliilominus praefati monasteiii diguitas a nobis sancta Beneventana Ecclesia apostolicis constitu-
867 MARINI PAPvE II. 86»
atque privilegiis consistens ornata, in-
tionibiis, A quod nune infra civitatem Capuanam fedificatum
concussa dotata peimaneat. Si quis autem, quod est; imo et monasterium sanctie Sophise quod infra
non optamus, nefario ausu praisumpserit liivc, civitatem Lieneventanam sediflcatum est ; atque
quse a nobis ad laudem Dei pro stabilitate jam monasterium Sanctas Mariee sitiun in finibus Beuc-
dictae Ecclcsi» Beueventan» statuta sunt, refra- ventanis in loco qui dicitiu" Caniieto, juxta fluvium
gare, aut in quoquam transgredi, sive Gr.Tcus sil, Trinium, necnon et monasterium Sanctfp Mariae
seu quicnmqne alter homo, qui dominationem intra civitatem Cosencias ancillarum Dei cum om-
aut primatum habere volnerit per se, aut per alte- nibus, ut disimus, rebus et adjacentiis per diversa
rum quemlibet hominem in prsfatis Ecclesiis, sine loca tam in finibus Beneventanis quam et in .\pu-
voluntate et jussione Beneventani episcopi, et illi, lum, et Calabritanis, quametiam in finibus Mar-
qui eos fortasse recipere priBsumpserint, omnes chiaj, necnon et in flnibus Marsorum, sive ubi
pariter sub eodem nostro apostolico, et descripto longe lateque per diversis locis una cum colonis,
inviolahili anathemate permaneant, et in nullam et colonabus «eu servis et ancillis utriusque sexus
ecclesiam intrare prresumant, aut aliquod offi- ad ejusdem monasterii jura pertinentibus, ita ut
cium ecclesiasticum faciant, at non qui pio in- privilegiis sedis apostolicae infulis decoretur, ut
tuitu observator, et in omnibus exi^^tit custo- g sub jurisdictione sanclae nostras, cui Deo auctore
diens hujus nostri apostohci constituti ad cul- deservimus Ecclesise, constitutnm nullius alterius
tum Dei respiciens, benedictionis gratiam a Ecclesiii; jurisdictionibus subuiitlatiu'. Pro qua re,
misericordissimo Deo nostro multipliciter con- piis desideriis faventes, hoc nostra auctoritate id
sequautur, et vitee asternse participes merean- quod exposcitur effectui mancipamus, et ideo om-
tur. Scriptum per manus Stephani scriniarii nem cujuslibet Ecclesitesacerdotem in praefatis
S. R. E. in mense Octob., indict. 2. Bene va- monasteriis ditionem quamlibet habere vel aucto-
lete. sedem apostolicam prohibemus.
ritatem praeter
Datum ni Idus Novembris per manum ab abbate monasterii fuerit invilatus,
Nicolai ita ut nisi
primicerii sanctae apostolicae sedis. Anno Domini nec missarum ibidem solemnitatem pivesumat
propitio poutificatus dommi nostri Martini summi celebrare Omnimodo, sed a praesenti secunda in-
pontificis et universalis papaj in sacratissima sede dictione irrevocabiliter in perpetuum stabiUmus
beati Petri apostoli 2, in mense, et indict. supra- detinendum, et cum Dei timore regendum et dis-
scripta 2. ponendum, statuentes insuper apostolica censura
IV. sub divini judicii obtestalione,sed et validis atque
„ atrocioribus anathematis interdictionibus, ut ne-
PRIVILEGIUM MAR1.M PAP^ U PRO ilO.NASIERIO
que ullus unquamprfesumatquispiamaliuscujus-
CASSINEXSl.
cunque sit dignitati;; prfeditus et potestatis, vel
(Anno 944.)
etiam quaecunque magna parvaque persona in
[Cattula, Hist. Cassin., p. 94.] eodem monasterio, vel ejus causis incumbere,
MARiNrs episcopus, servus servorum Dei, dUecto aut de rebus, et possessionibus vel ecclesiis sibi
fllio BALDnxo, venerabili Eibbati monasterii Christi subjectis. vel quidquid denique ei pertinere vide-
confessoris Benedicti, siti in monte qui Castrum tur quoquomodo offerre aut alienare, sed nec
Cassinum vocatur, sanctfeque tuse congregationis quamlibet militiw autjacturfe molestiam ibidem
successoribusque tuis in perpetuum. sive pacis, sive barbarici temporis firma stabilitate
Convenit apostoiico moderamini pia religione decernimus sub juridicttone sanctfe nostrfe Eccle-
poHentibus benevola compassione succurrere, et sife permanendiun. Promulgamus nempe, et hac
poscentium animos alacri devotione implere suf- auctoritate beati Petri apostolorum principis coram
fragiis : ex lioc enim lucri potissimum praemium Deo et terribih ejus futuro examine, et hujus nostri
omuium, Deo, procul dubio prome-
a conditore apostoliei privilegii atque constitui sancimus, ut
remur quando venerahiUa loca opportuue ordi- locaquiie a.\i abbate cujuslibet qui nobis in eodem
nata ad meliorem fuerint sine dubio statum per- prfefato monasterio Sancti Benedicti commutata
ducta. igitur quia postulastis a nobis quatenus vel concessa sunt, necnon et alias locorum pos-
confirmaremus, et concederemus vobis monaste- sessiones qufe aregilDus ac ducibus vel gastaldeis,
rium Christi confessoris beati Benedicti, situm et cfeteris Christianis in eodem sancto loco largita
in monte Castro Cassino, ubi sacratissimum cor- atque oblata suut, aut in postmodum illi con-
pus ejus humatum esse videtur, cum omnibus cessa fuerint fii>ma, stabilia, ac in jure ipsius praj-
rebus adjacentiis sive pertinentiis tam in mona- dicti monasterii existenda, atque in perpctuum
steriis vivorum quam et aucillarum Dei, necnon permanenda statuimus, nec licentia sit, ut dictiun
et cellis, ac pra?diis ubicunque vel qualitercuuque est, ex ejus vel omnibus eidem monasterio perti-
ad jm'a ejusdem monasterii pertinere dignoscitur nentibus tanquam magna parvaque persona au-
omnia in integrum. Monasterium vero imprimis ferre, aut profectojuxta id quod subjectus eisdem
Domini Salvatoris positum ad pedem ipsius mon- venerabiUs locus aposlolicis constitutis atque pri-
tis, atque monasterium sanctfe Dei Genitricis vilegiis consistit inconcusse dolandus permancat,
et virginis Mari» quod Plumbarola vocatur; item- et liceat eisdem monachis de sua congregalione
que et monasterium sanctae Mariae in Ciugla, abbatem semper ehgere. Etiam licentia vobis
869 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA. 870
sitpro confectione chrismBe vel oblatione, et ordi- venerabih monasterio regulariter promovendis in
natione presbiterorum seii diaconorum, et subdia- perpetuum.
conorum, et altaria consecrandum qualem vobis Quoniam pia sollicitudine convenit nos pro uni-
placuerit episcopum invitandum. Hymnum vero versis Dei Ecclesiis semper invigOare.et tota men-
augelicum per dies Dominioos et festibus omni tis iutentione venerabilium locorum integritates
tempore ad missarum soleumiis dicendum conce- procurare, ideo utilitate illorum, et maxime pro
dinms, et liceat vol^is signum pulsare tam in diur- quiete monachorum, optamus subsidia conferre,
nis, quam in nocturnis horis quando voljis pla- ut divina; misericodiifi remunerationem in sidereis
cuerit, tam in jam dicto monasterio, quam et in arcibus consequamur. Igitur quia petistis a nobis,
popuhim
ceUis ejus, et nullus episcopus proliibeat ut monasterium beati Vincentii martj^is, una cum
Dei ingredi,tam in monasterio. quam et in cellis omnibus sibi perUnentUjus, monasteriis, ceUis, ca-
suis ad audiendum verbum Dei. Insuper etiam vo- pcUis, terris, et casteUis, servis, et ancillis, cum
lumus ut nullus episcopus prresumat in jamdioto universis reddiUonibus suis subjurisdictione sanc-
monasterio, vel in subjectis suis ecclesiis sacerdo- tsE RomancB Eoclesise, cui Deo auctore servimus,
tes excommunicare, vel ad synodum provocare, nostri privilegu auctoritate muniremus, idciroo,
aut abbatem, et monachos qui ibidem in tempore tibi, tuisque successoribus legiUmis abbatibus
fuerit, Mceat etiam vobis clericum, seusacerdotem, Ulud concedimus detinendum, ut nuUius alterius
vel diaconum, seu subdiaconum de quaUcunque EcclesiaediUonibus submittatur, sed cum omnibus
episcopatu fuerit suscipere ab habitandiim, vel sibi subjectis monasteriis, et ceUis, videlicet mo-
monachicum habitum recipiendum cum rebus suis nasterium beati Petri apostoU positum juxta flu-
absque prohibitione omnium episcoporu.a:, et vium Sabbati territorio jam dioto Beneventano,
liceat tuorumque monachis tibi subjectis
vobis, monasterium sancta; Dei genitricis Marife in loco
judicare tam monasterium virorum, et ccenobium Sano, monasterium Domini Salvatoris, quod posi-
pueUarum absque sasculari potestate, et prohibi- tum est in Alife, monasterium sanctje Marife in
tione cujushljet episcopi si quis autem, quod non
; loco Apinianici territorio Marsicano monas- ,
optamus, nefario ausu prfesumpserit, et qu» a terium sanctas Marife in duas basilicas, mo.
nobisad laudemDei pro stabiUtate jamdicti mona- nasterium sanctfe Mariie in duas Castanieto,
sterii statuta sunt refragare aut in quoquamtrans- monasterium sanctse Mariae in Palere, territo-
gredi, sciat se, nisi resipuerit, anathematis vincu- Domo, monasterium sanctae Mariae in Pla-
rio
lo innodatum, et a regno Dci alienatum, et cum nisi, monasterium sancU Petri iu Vipera cum ipso
diabolo, et ejus atrocissimis pompis, et Juda Jesu C casale Leonis, monasterium sancti Petri in Tontole»
Christi Domini nostri traditore, eeterni incendii monasterium sancti Petri in trite, monasterium
supphcio concremandus sit deputatus. At vero qui sanctae Mariae in Musano, monasterium sanctae
pio intuitu observatos et in omnibus exstiterit Mari» in Arole, monasterium sancti Georgii in Sa-
custodiens hujus nostri apostolici constituti, et ad lerno, monasterium sancti VincenUi in Capua,
oultum Dei respicientijjus, benedictionis gratiam a monasterium sancti Martini, et sanctse Crucis in
misericordissimo Deo nostro per intercessionem monte Marsico, monasterium sanctae Columbaj
Jjeati Benedicti multipliciter consequatur, et vitfe in Sora, monasterium sancti Mauri, et sancti
a3ternae particeps, effici mereatur. Scriptum per ValenUni in Atine, monasterium sancU Donati
manum Leonis notarii, et regionarii, atque scrinia- cum inclyta vaUe Sorana. Haec omnia, et cum
rii sanctfe Komanffi Ecclesifein menseJanuario per omnibus sibi jure perUnenUbus rebus sub tutela
indictionem suprascriptum secundam. Bene va- sedis apostolicfe nostrte ita recipimus, ut quamU-
lete. Data xu Kal. Februarii per manum Benedicti bet ClirisUanitatem indigentes in pr;efato venera-
episcopi sanctEe Sylvae Candidae Ecclesise, etbiblio- bUi monasterio, quaUs episcopus ad invitandum
thecarii sanctfB sedis apostoMcfe anno, Deo propi- volueritis, habeatis omnimodo potestatem. Simi-
tio, pontiflcatus domni nostri Martini summi pon-
q liter ad ecclesias consccrandas, et ordinaUonem
tificis, et universalis sccundi papie, in sacratissi- de sacerdotibus, et diaconibus per tempora fa-
ma sede beati Petri apostoli secundo in mense Ja- ciendam, et de omni gradu ibidem adimplendum.
nuario, indictione secunda. Protestamus etenim, ut nuUus episcopus debeat
exinde sacerdotem, vel diaconum ad suam syno-
dum provocare, nisi sua fuerit propria volunfas,
BL'I.I,A MARINI PAFJE U PRO MONASTERIO S. VISCENTn aut abbatem, vel monachos quoquomodo judi-
VULTURNENSI. excommunicare. Volumus, ct apostolica
care, vol
(Anno 944). injungimus auctoritate vobis vestrisque supradic-
Us abbatibus de quaUcumquc Ecclesia sacerdotes,
[Muratori, Iter, Ilal. Script. I, i, 432.]
vel clericos, si venerinl ad habitandum in con-
Marinus episcopus servus servorum Dei, leoni gregatione fratrum, sive monasUcum suscipiendi
venerabili abbati ex monasterio Christi martyris habitum se contulerint, staUm recipiantur. Chris-
Vincentii, quod situmestin partibus Samni.^E, ter- ma vero a quali episcopo vobis voluntas fuerit
ritorio Beneveutano super fonlem Vulturni llumi- inipetraudi, lioeat semper secundum quod dixi-
nis, et pro te cunctis succcssoribus tuis in eodem mus bub apostoUca nostra potestate, Et omnem
87J M.\.RIMPAP.« II. 872
cujuslibet Ecclesioe sacerdotem in prcTfato venei'a- A VI.
bili monasterio quamlibet (litionem hahere, prajter
MAUIM rWM 11 BLLLA PRO ECCLESIA SAUl.XE.NSI.
sedem apostolicam prohihemus, ita ut nisi ah
abbatc monasterii luerit invitatus, ncc missarum
(Anno 944).
solemuia ibidem celebrare pra^sumat. Statuentes [Sperandio, Sabina sacra, p. 331.]
apostohca insuper censura, sub divini judicii ob- .Marinls, episcopus, servus servorum Dei, dilec-
testatione. sed et validis atque atrocioribus ana- tissimo fratri Joax.m episcopo SaJjinensi ejusque
tliematis interdictionibus proliibemus, ut nullus successoribus in perpetuum.
unquam prtesumat cujuscunquc dignitatis priedi- (lonvenit apostolico moderamiue pia reMgione
tus potestate, vel in eodem venerabili monasterio, pollenlibus benevola compassione succurrere, et
vel ejus causis incumbere, aut de rehus, et posses- petentium desideriis congruum impertire suffra-
sionihus, vel Ecclesiis sebjectis, vel quidquid de gium. Igitur quEe poslulastis a nobis quatenus
his, |use ejus esse videntur, quomodo auferre, coneederemus, et terminaremus tibi episcopatum
aut aiienare, sed nec quamlihet malitiam, aut Sabinensem, qui est ad honorem sanctffi Mariffi,
jactura> molestiam ihidem, sive paois, sivebarlia- Dei genitricis, qui ponitur in Foronovo cum om-
rici temporis aliquo modo inferre, dum prtefatum g nihus suis, qua," juste et legaUter ei competunt,
perenniter, ut dictum est, monasterium firma sta- inclinati precibus vestris conJirmamus et corrobo-
bilitate decernimus sub jurisdictione sanctae Ro- ramus tibi episcopatum,per hanc nostram aposto-
man» Ecclesiae permanendum. Promulgantes ]ie« prfficcptionis paginam, cujus est a latere
nempe, et liac auctoritate lieati Petri apostolo- fluiuen Tybur, currens usque ad territorium Utri-
rum principis coram Deo, et ejus terrihili examine culauum rivus, qui vocatur Votivus exinde as- ;
per hujus privilegii nostri constitutionem sanci- cendit ad finem Narniensem Joco, qui vocatur
mus ac decernimus, ut loca, qufe a quolibet epis- Prata, et ab ipso affine provenit in confinio, et
copo, vel ahhate commutata sunt, nec non et di- devcuit in Scapua, procurrens in confinio Reatino;
versornm locorum possessiones, quoe a regibus, et ab ipso aiiine venit in montem qui vocatur Tan-
ducihus, principihus, castaldeis, et acseteris Cliris- cia et ab ipsi affinibus venit in morum SabeUia-
;
tianis, concessa, largita, vel oblata sunt in eodem num, veniensque in cacumine montis Nigri, per-
sancto et venerabili monasterio, aut in postmo- gensque in casalem longum in ipsum Staffilum ;
dum concessa, vel oblata fuerint, ipsius jure mo- et ab i}>so afBne pergit ad Leones montanianum,
perpetuum permanenda statuimus nec
nasterii in ; deinde pergit ad rivum qui vadit juxta sanctam
licentia ut dictum est, et cjus, vel omnibus
sit, Victoriam TrybUensem. Deinde ascendit in mon-
eJLisdemmonasteriipertinentibus cuiquam magnae tem qui vooatur Carbo, et per Aquam Mensam de-
parvaequt personse auferre, ut pro recto, juxta id, veuit in flumen TorriUi, et per ipsam faldata de-
quod suhjectum idem venerabile monasterium currit iu Carzoli, et venit in Campum Sacrum.
apostolicisconstitutis, atque privilegiis consistit, Igitur Lnchoantur, sicut prsefati sumus, ipsi affines
inconcusse permaneat. Et liceat eisdem monachis a fliimine Tyberis pergens juxta portara sancti
de sua congregatione abbatem semper eligere et ; Valentini, et venil ad portam Pincianicam, et ah
hceat ipsi abbati suos judicare monachos non ipsa perglt ad portam Salariam, ubi est ecclesia
sohim virile, sed et muliebre monasterium sibi sancti MiUitis Romam, qui est juris cupradicti
subjectum. Si quis autem, quod non optamus, episcopatus Sabinensis, et exinde venit ad SiUcem
nefario ausu praesumpserit haec, quae a nobis ad qui est justa sanctum Laurentium, et ab ipso af-
laudem Dei nostri pro stabihtate jam dicti vene- flne venit ad Septem Fratres, et per ipsos fines
rabilis monasterii statuta sunt, refragare, aut in venit in Sihce, qui est juxta sanctam AnatoUam
quoquam ti-ansilire voluerit, anathematis vinculo quae est posita subter montem qui vocatur Rasio-
innodatus, et cum diabolo et angelis ejus, atque no, ihi est ecelesia Petri, quae est juris ipsius epis-
Juda traditore Domini nostri Jesu Christi aeterno copi, et exinde venit in Sihce qui vadit juxta sanc-
incendio concremandus deputetur. At vero qui tum Vincentiura, pergensque in sanctum Stepha-
pio intuitu ohservator in omnibus exstiterit, custo- num deinde per ipsos aflBnes as-
in fine rivi, et
diens hujusnostri privilegii constitutum ad cultum cendit in cacumine montis Januaru, et exinde
Dei respicientem, benedictionis gratiam a Domino venit in montem qui vocatur Possode ; et pergens
Deo nostro misericordissimo multipliciter conser- per terra monUum, deinde veniens in Campum
vatur, et vitae Eeternse particeps fieri mereatur. Sacrum, cum uuiversis popularibus atque eccle-
Bene valete. Scriptum per manum Adriani scri- siis, et omnia quae subejusdem episcopo adjacere,
niarii sanctaj Romanfe Ecclesias in meuse Martio, et perlinere videtur, tam in vasis, tamque castris,
indictione secunda. Data per manum Stephani vilUs, et casaJibus seu inter eamdem ecclesiam
primicerii defensorum summae apostolica sedis sacrarum vasa aurea vel argentea, vel quaUacun-
anno pontificatus domni Marini sumni pontificis que ficUIia, aut codicibus, vel induraenta, vel qui-
secundi 2 in sacratissima sede beati Pctri apostoli. buslihet rebus mobUihus,vel iiumohiUbus quaj ad
eumdem episcopum pertinere dignoscitur, sit Inte-
griter, quomodo pr.^edecessoribus tuis episcopis, et
pristiuispontiflcibus nostrisexauritumfuitconcedi-
873 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA 874
mus tihi, tiiisque successoribus in perpetuum deti- A in principali aula nutritusad famulandum, ut au-
nenduui, reddendum, ordinandum tam monaste- magis quam
ditu didicimus, perstitisti, s;ecularia
ria, qaam etiam cfeteras ecclesias, quas in ipsis af- jura episcopalia meditaris, magisque conventicu-
fines, cum omniljus qu;e superius lef,'untur et con- lum laicorum quam clericorum coetus desideras.
cluduntur. Itemque statuimus presbyteris, et dia- Immemor, imo nescius ilhus Chalcedonensis con-
conibus, et omnibus clericis in minoribus ordini- cihi capitulo octavo, quod episcopus nullo modo
bus persisteutibus, cum diaconissis et ancillis Dei ad comitatum ire debeat, et caetera in eodem capi-
sint tibi, tuisque successorihus subjecti, ut sancti tulo nono, ut nullomodo improhitas episcoporum
Patres statuerunt, necnon ut ipsi persistant sub nitatur ad comitatum pergere, et rehqua. HtBC et
lege et censura vestra, vesti-orumque successorum alia multa magis contra teipsum, quam contra ca-
in perpetuum, et absoluti sint a ceeteris potestati- nones exerces insuper ignorans studia litterarum
;
bus, ita ut nullus absque \os constriugat, aut de- non cum disciplinatis neque peritissimis, qui tequi-
ducat in palatium pro c[uibuslibet querimoniis, verant instruere, sed cum vilissimis atque indisci-
neque forum ah eis aliquis exigat, qufe sunt de plinatis laicis et clericis imperitis quotidie vaga
sorte Dei, ideo non oportet eos ministrare in omni- atque sfecularia meditaris. Unde nec Deum nec ho-
bus sfficularibus quomodolibet, sed in potestate B minem metuens, plurima contra sacram,Scripturam
vestra, vestrorumque successcrum permaneant in agere pertentas. Sed,quod mirum, cum efiam quod
perpetuum cum decimis et primitiis, vel ea quee benefactor tuus instituit, qui te ab Agarena emit
pro mortuis testantur. Sunt omnia hsecsubjure gente, tu contumacia atque imperilia ductus, nec
vestro, vestrorumque successorum in perpetuum, Deum nec sanctos canones metuens, ausus es rum-
ita ut nullus dux, nullus comes, vice-comes, nuUa- pere, nec veritus es transgredere quod prsecessor
que alia, iUa magna, parvaque persona cujuscun- tuus venerabihs antistes, qui canonice est ordina-
que dignitatis vel cujuscunque ordinis, hanc no- tus, instituit et sub anathematis vinculo religavit,
stram apostolicam dignitatem, aucforitatem,et ve- et canonica conflrmavitauctoritate, in tantum hoc
stri episcopatus confirmationem, in ahquo laedere, pro nihilo dusisti, ut sicut Scriplura cujusdam
minuere, vel retractare praesumat quod si quis fe- doctoris testatur, imperito et in disciplinato tuo dia-
;
cerit, nostro anathemate feriatur, (243*) et in per- cono, ecclesiam monasterii sancti Angeli de Monte,
petuo damnationis chaos absorptus, et regno Dei jam multis annis sub regulah tramite monacho-
alienus, et cum impiis feterno incendio, vel (sup- rum confirmatum, tradens, utibi, sicut quondam,
plicio condemnando sortemque capiat cum Juda saltationes et vacaflones fiant. Certe si Dei timo-
traditore Domini nostri Jesu Chrisfi a misericordis- q rem in animo contineres, non hoc perpetrari sed
simo Doaiino Deo nostro consequi mereatur. contradicere dehueras, eflamsi, quod non credi-
Scriptum per manum Leonis notarii regionarii, mus, lihus noster tuus priuceps, qui ut agnus in-
et scriniarii sanctae Romanse Ecclesias in mense nocens in tahbus perseverat, facere voluisset, etsi,
Maio f>er indictionem secundam. Bene valete. Da- quod absit, ille in tahbus consenfit, tuis eum cre-
tum permanumGregorii, Dei providentia secundi- dimus machinationihus seductum. Unde praesciens
cerii sanctae sedis apostolicfe, anno, Deo propitio, omnia Deus, et cuncta suo hhramine discernens,
pontificatus domni Marini, summi pontificis, uni- justo ejus judicio eum contra te henigne irritavit,
versalis papje, in sacrafissima sede B. Petri apos- ut te in exsihum mitieret, qui prius corpus, nunc
toU, mense, etc. animam moliris occidere. Igitur in his et in ahis et
VII. imperitum ostendens, quia nihil interrogando sci-
EPISTOLA MARINI PAP.E II AD SICLM CAPUAINLM EP1SC< re debueras quod concihum Clialcedonense in ca-
(Anno 942-46.) pitulo vigesimo quarlo de monasteriis testatur sed ;
Montecasino, l, 213.]
[Tosti, Storia di quia neghgcndo nec interrogando ordinem cononi-
Marinus episcopus, servus servorum Dei, Sico, cum prosequeris, de hoc usque adtempus sileam.
Capuanas Ecclesiae episcopo. ^.
Sed quia ecclesiarum sancti AngeU de Monte pro
Qnamvis ab hac sacratissima sede beatorum amore tui diaconi contra sanctam instituUonem
apostolorum Petriet Pauli, apostolorumprincipum, subtractam de congregatione monachorum judi-
contra statuta canonum, atque antiquorum Patrum casti, hunc a tuo consortio, nisi quando j usta morem
decreta in episcopah ordine consecratus sis, non tibi ministraverit, censemus esse privatur:i. Eccle-
tecontra tanto erigere debueras, nec tihi conve- siam vero sancti AngeU de Monte vohimus ad mo-
nire hcuerat, quanta et qualia a probatissimis vL nasterii rechre vigorem, sed haec necesse est ut
ris Deum timentibus de te referuntur. Nam, sicut nostris roborentur prfeceptis. Quapropter Dei om-
Ccelestinus papa in suis decretis conflrmat, nuili nipotenUs et beatorum apostolorum principum
sacerdoti licet canones ignorarc, quanto magis te Petri et PauU, et omnium SS., et septem univer-
eos perscrutare convenerat, qui in episcopali cul- saUum canonum auctoritate te excommunicando,
mine constitutus, te ipsum prius, deinde alios im- mitUmus, ut ab omnibus his supra memoraUs
buere debueras. Sed quia laicali mente et habitu prsecavere tc, afquc emendare summopere stu-
(245*) Hic locus sic nobis restituendus videtur : vator hujus nostriprivilegii exstiterit, beuedictio-
«eti. p, d. c. maneat a., et condemnandus, nem et gratiam. » etc. Euit.
sortemquc Christi ;
qui aulem custos et obser-
Patrol. CXXXIII. 28
87S MARINI PAPA' II 876
deas, eteamdem ecclesiain sancti Angeli de Monte, A parochiam etdioecesim, itatamen, ut sub tua tufe-
qiiam vester priedecessor veuerabilis antistes cum quc Ecclesiffi, salva dignitate ipsius maneant po-
consilio principis benelactoris tui liuie monasterio tcstate. Si quis auteiu coiiira liujus no: trfe aucto- \
dedit, et canonica auctoritate coniirmavit, iiisnper ritatis privilegium ire tentavcrit, et quoquomodo
anathomatis vinculo innodavit, ad mouasterium in parte vcl iu loto frangere nisus fuerit, sit cxcom-
proefatum, a prassenli liora restituas. lit convoca- muuicatus a corpore sanguine Domini
et vivihco
tis universis Ecclesife ordinilnis, taliter coulirma, nostri Jesu Christi, et sanciie Dei Ecclesiffi adituet
ut in pcrpetunm iiii sit mouasteriuiu, et semper conventione separatus. Obscrvator autem hujus
sit sub cuslodia et dominio sancli Ijcnedicti vestrce nostr<e admonitionis ct jussionis habeat benedic-
civitatis, et te ibi tuisque successoribus in nullo tionem omnipotcntis Dei, beatorumque apostolo-
molestiam ingerentibus, nisi qnantum a proedeces- rum et nostram, quieorum fungimur vicariatione.
sore tuo sancitum est. Si vero hnic nostrae exhor- Scriptuiu per manum Bcncdich, cancellarii
tationi et prfBceptioni inolicdiens fueris, sis Dei saiictw Homanie Ecclesiie in mensc Maio, indic-
omnipotentis et Ijeatorum apostolorum l'etri et hone sexta.
Pauii et omnium simul sanctorum, atque venera- li.
Lilium septem universalium conciliorum auctori- B BILLA MARINl PAP/E 11 CONFIRMATOIilA OMNIUM JlRllIM
tate nccnon et Spiritus sancti judicio omni sacer-
AC BONORIM Er.r.LESI* AURlEiSSIS.
dotah lionorcm et nominc aUenus, et omni ofTicio
(Anno 946.)
clericatus exulus, ita ut si ulterius ausus fueris
[Muratori, Aniic Ital. tom. I, col. 947]
more pristino ahquid de sacro niinisterio conlin-
gere, nullo modo tibi hceat communiones vcl sa- "'arti.nus episcopus, servus servorum Dei.
moderamine poscentibus
'
tisfactionis spem habere, scd iu perpetuum ana- Cinvenit apostolico
thcmatizatus, corpus et sanguinem Domini vicino bei:ivola compassione succurrere, et poscentium
tantum mortis periculo percipias. sacrie devotioni impartiriassensum ex hoc enim :
lucri potissimum primum apud couditorem pra3-
DVBIA
ponitur Deum, quoniam venerabiha loca ad mc-
I.
liorcm fuerint statum sine dubio producta. Atque
PRIVILEGILM 5IAKIM rAP.E li PUO ECCLESIA
ideo, qiiia juste et rationabihter nostro apostola-
HA3IBIRGL.NSI.
tui luimiliter postulastis quatenus sanctam Dei
(Anuo 946.)
Ecclesiam Adriensem beati Petri apostoli Domiui
[Lappenberg, Eamburgische Urkund.] per praesentis nostri privUegii auctoritatem conce-
MAiiiNis episcopus, servus servorum Dei, reve- dere:aus confirmaremus omnes possessiones et
et
reutissimo et sanctissimo Aualdago, saucla; Ham- ejusdem Ecclesiie Adriensis, id est,
prOji:'ietates
maburgensis Ecclesias arcliiepiscopo et confraiii insuiam, quae vocatur Adriana, unacum tota sUva
nostro, paternam dUeclionem et perpetuam in sua ctportubus.quod est portus Laureti, et portus
Christo benedictionem. Gauri, omnia in iutegnim persisteate usque in
Cum piee desiderium voluutatis ct laudandse de- mare, et a portu Laureti usque in canale Fea, et
votionis inlentio apostohcis sit semper studiis ad- usque in canale Falce una cum venatiouibus,
juvanda, cura est sollicitudinis adhibenda ut ea piscationibus, aucupationibus suis in integrum.
quse legaliter geruntur, et esquitatis formee conve- Simul massam Quiuto, sUva Lapario, et La-
et
niunt, nuUa valeant refragatione perturbari, sed thuiUo, et cauale Trionis, seu canale de Aira et ca-
irrefragabiili jure, Deo auclore, debeaut perma- nale de Palo, seu Conchagatula usque in piscaria
ncre. Et ob hoc apostolicis promulgatis sanctioni- Cythiu, et Corrigio Susorum. Atquetotam insulam
bus propria unicuique quterationi suppetunt, pos- interAthicem et Tartarum, cum silva, et mane-
sidenda fas exigit confirmari. Et quouiam postu- gium atque massam GaveUo in integrum, et viUa
lasti ut privilegium tu» faceremus Ecclesiae et Martiaua in integrum, seu fundum Roda cum sUva
apostolica tuitione roboravissemus, eamdem in et vaUe sUjI pertinente usque vaUe Fraxinita et La-
pristinum manere statum concedimus. Et aposto- vigie et Valentina. Sicque Argelem majorem et
hco jure firmamus tibi tuaeque sanctae Hammabur- Grignano, sive contramassaPedriUio, seufundum
gensi Ecclesise successoribusque tuisiUam digni- Pontecli usque in Viljo Carario, et fundum Laman-
tatem et fines proprios, cum prfcdns omnibus et do, et prtedicta massa Pedrulio persistente usque
pai'ochiis et omnibus rebus mobiUbus vel iumobi- in StiUo de Baldo. Insuper confirmamus et corro-
hbus, cum maucipiis utriusque sexus possidere et boramus in prfedicta sancJta Ecclesia Adriense ple-
tenere, quam pite memoriu3 Gregorius, antecessor bem sanctii? Marife, quffi vocatur Corna Cervina
noster, .\nsgario, antecessori tuo quem archiepis- persistente a canale de Finale usque in Gauro ; et
copum in tua ordinavit Ecclesia, concessit, stabi- plebem sanctas Maria> ui Stornio, quam diruit flu-
hto scUicet jm'e et cunctis finibus, quas Lodovi- menPadus, etpersisteute a rupta Jovianea usque
cus, piaj memorias imperator, et Lodovicus, ejus in fossa Opilea, usque in fossa Corrulo in inte-
filius, tuam voluerunt lialiere impe- Ecclesiam, et grum atque plebcm sancti (Jeorgii in Tamara,
:
riali diflinierunt potestate. Decernimus auiem, ut una cum massa Copario, et fiindo Ambioso usque
potestatcm haijeas ordinandiepiscopos infra tuam in vaUe Fraxineta in intcgrum. Sicque plebem san-
S'" EPISTOL.*: ET PRIVILEGIA 878
cti Martini in Roviokm
integrum, et plebem
in A Ego Romeus domni Henrici regis notarius au-
sancti Douati in Pedrulio, habeal. teneat, possi-
tenlicum hujus exemph vidi et legi, sicuti hic con-
deat suprascripta Ecclesia Adi-ieusis in integrum. Unetur (246).
Ideoque per pra;sentis nostri privilegii auctorita- III.
tem conflrmamus in pra-dicta Ecclesia Adriense MAHI.Nr P.^P.E U PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO NONANTU-
massa Cappaciana et Lendenaria, una cum sOva
L.i.NO S. SYLVESIRl.
sua usque in flumen Athicem, seu Sulicini, et Tri-
(Anno 942-46).
bano, et Mardinagus, seu Anguillaria, et Capite
[Marini, Papiri diplomatichi, H]
Argelle.Quapropternostra apostolica pr;^cepti .ne,
Mahims episcopus, servus servorum Dei. Theo-
sive ex prwceplione dilectissimi fiUi nostri Ugonis
DORico rehgioso abbati venerabiMs monasterii saa-
serenissimi regis. prwcipimus ut nulla neque pep-
oU Sylvestri... territorio MuUuensi, necuon omni-
sonahominum cujuscunque conditionis vel gra- bus subjacentibus, et in perpetuo...
dus sit, sive dignitatis vel rehgiositatis, hcentiam Quccqae ad laudem Redemptoris Dei et Domini
habeat in rebus possessionibus pra^dictte Eccie-
et
Salvatorts nostri Jesu ChrisU pertinere noscuntur,
siae ingredi sine consensu episcopi, vel qui prteest
et ad stabihtalem venerabilium locorum respi-
ipsi Ecclesiae, neque minuere, neque dominare
B ciunt, cum magno solhcitudinis stucUo nos conve-
sive per hospitaUtatiouem vel per commendatio-
nit apostohca et rationabih censura procurare
;
nem, vel ahquam violentiam facere preesumat. quatenus exhoc juges eidem propitiatori nostro
Sed potius, ut pra;fati sumus, omnino in tempore Domino Deo efflcacius persolvi possint carminum
salvas et ill;esas persistant una cum omnibus tam
laudes, et nobis, qui hcet immeriti, divina tamen
clericis quam laicis et deservientibus, seu resideu- gratia praeveniente, pastoralem regiminis curam
tibus ejusdem Ecclesite, et omnes earum res mo- gerimus, opima in sidereis arcibus remuneratio-
biles et immol3i!es,se seque moventes in integrum nis prfemia ascribantur. Igitur quia constat reh-
stare quiete et pacifice vivere omuium hominum giositatem tuam nobis detuhsse prfeceptum prse-
remota controversia. Nam, quod noa credimus, decessoris nostn Domini Adriani, et Joannis reve-
siquispiam hanc nostri privUegii auctoritatem rendae memoriae pontificum de prffidicto monaste-
violator repertus fuerit, sciat sc in iram beati Pe- rio, el omnibus ei pertinentibus locis ac posses-
triapostolorum principis, et fihi nosU'i Ugonis re- sionibus, quae peUsUs, ut per nostri apostoUci
gis etaoslrcLm, casurum.Et prsdicta Ecclesia cum privilegu paginam contirmaremus. Unde uos,
suis pertinentiis ut
superias legitur, sub beati Pe- precibus vestris incIinaU, et a praesenU prima in-
apostolorum principis, et nostr \ nostrorumque „ dictiqfie in perpetuum sapedictum
tri
monasterium
successorum protecUone permaneat. lusuper nisi successorum tuorum abbatuin dUioue etpotestate
a malo resipuerit, sciat se compositurum auri opti- cum omuibus sibi pertinentibus confirmantes, ir-
mi mancusios miUe, medietatem nostro sacro pa- refragabih j ure decernimus permanenda, id est,
laUo, medietatem prsedictee Ecclesiee. Qui vero pio monasterium saucti Sylvestri, qu.... a Nonantula
intuitu custos et observator in omnibus existerit, territorio Mutinensi.Quapropter auctoritate beati
benedicUonis gratiam, vitamque Eeternam cam a Jomino Deo nostro coelorum
Petri apostoli, cui
omnibus sancUs sine fine habere mereatur in sk- regni claves traditae sunt, et potestas Ugaudi
culas seculorum. Amen. atque solvendi cuelo terraque concessa est, pro-
Scripta per manum Gregorii scriniarii Romaafe mulgantcs decernimus, et firma stabihtatis cen-
Ecclesiae. sura statuimus, ut ipsum venerabUe monasterium
Data patriarchio Lateranensi lu Idus Juuu. cum omnibus locis, mansis, fundis, casis, casa-
Bene valete. hbus domibus, atiue famUus, servis originaIU3us,
Ego Benignus episcopus Ostiensis manu mea simulque rebus, et possessionibus, nec non aquis-
subscripsi. molis, ohvetis, vel quidquid in quibuscunque...
Ego Grisogonus episcopus Portuensis manu mea videtur vel potestate legahter donatum vel largi-
I
subscripsi. tum fuerit, aut quolibet modo juste evenerit, le-
Anno ejus sedis secundo, et domni Ugonis nere et possidere sine quahbet controversia per-
quarto, indicUone xu. nulU unquam liceat
petuis temporibus valeat. Et
Etego Dominicus, ChrisU misericordia sanct» regum... episcoporum... vel actorum parvae vel
Adriensis Eeclesiae notarms, vidi hanc authenUci magnse personae venerabili monaste-
in prfedicto
]
privUegn paginam, scriptam per manum domni rio, vel in eis, eidem venerabih monasterio
quje
Gregoru scriniari Romanaj Ecclesiffi, nihil addens pertinere videntur quocunque modo incumbere,
;
[
vel minuens, exemplavi anno Dominicae incarna- aut iuvasionem facere... accedere, vel missa
fionis 9ol,;quarto decimo die exeunte mense Apri- rum solemnia celebrare, nisi abbate fuerit invita-
lis, indicUone xiv, tempore domim Eugenii papse tus quatenus hoc, quod ad laudem et utUita-
;
et Conradi regis. tem supradicti sancti monasterii statuimus, iirma
(246)Pugna est intcr annos Marini papre et Hu- renissimi rvgis, ut aha omiltam. Ctelerum si buUa
gonis regis. Anno quoque 944 decurrebat indicUo ha?c sincera diceuda csset, habercmus manciisias
u, non indictio \ii. Ammadverte eUam verba illa mille componendos medietatem sacropalatio. La-
ex prmceptione dikctissimifiliinostri Hugonisse- teranensi.
:
COSMiE JAPYGI MATERIENS19. 880
g,g
permaneat. Interdicentes omnino epi- A Adriani, Joannis atque Marini papa3, videns atque
stabilitate
perlegens, ut in eis continebatur, sic in suprascri-
scopo.in cujus pavocliia esse viiletur supradictum
ptis contiuetur exemplis, ca fideliter excmplavi,
monastftrium conslitutum,ut nihil contni tcnorcin
et
prwsenlis decreti pia postulationc indulti quic- et signum feci. Nulli ergo omnium liominum li-
ceat hauc paginam noslne conscnplionis uifnn-
quam, sed neque uUo modo baptismalcs l':cclesias
sibivindicet- Sere, vel ei ausu temerario contraire, si quis
Romana; Ecclesie-e autem, etc.
Et ego Henricus, sacrosanctic
Datum Uterani Idus juiiii, pontifijatus nostn
scriniarius, una cum Rartholomeo clerico saneti
Petri ad Vincula, horum supradictorum exemplo- anno sexto decimo.
rum roithentica privilegia, domnorum videlicet
ANNO DOMINI DCr.C.L.
COSMAS JAPYGUS
MATERIENSIS.
NOTITIA IIISTORICA IN COSMAM JAPIGDM
(Apud Fabricium, Biblioth. raed. et inf. Lat.)
composmsse m honorem
Gosmas Japvgus Materiensis, circa annura 9o0 traditur carmen quoddam
persecutione passorum cele
Theopompi episcopi, Theon» et Synesii quorum martyrium Diocletiana
;
brant 21 Maii, Incipit .
Contulit agrainibus fratrura pia munera Curistus ;
Praemisso exordio ad Gregorium Ligum, monachum Nonantulanum ;
Cosmas Gregorio monacho dedit ista benigno.
Subjicitur hymnuscujus initium :
Celsum triumpbum martyrum.
ubi de Mutinensibus episcopis, pag.
Edidit ex Nonantulano codice Ugbellus tomo II Italia? Sacrie,
IH, H2.
CAKMEN
E mmm u. mmwi et ^ociom.
(Apud Ughelli, Italia sacia II, 111,)
MONITUM UGHELLl.
Sinctorum Teopompi gestas legibus in pervctusto membranaceo codice abba-
et sociorura rcs
NoniZldn^ longe diversas ab quas Petrus de Natahbus l.b. v, cap. 3o, recensuit
iis
ti-E
cata"o°o quorum" imtium, post pr.Bfetionem, eorumdcmque nommum
interpretat.onem
n
est lurusmodi:^P«.«^
sanclormiTheopompiepiscopiet Theon.T, gza cst Sunesa. In tme vc o :
f
sub
M vS
DocleUano
sunt autem beatissimi Martyres Theopompus ep.scopus
impiissimo imperatore, anno
et rheonas qu. et Synes .s,
primo persecut.on.s ejus apud urbera N.comed.aiii
nridie nonas Januari., regnante^vero
Domi.io nostro Jesu Christo qui cum Patre et Sp.ritu sancto
?[v t er ie4at per .nfiuila sKcula sa^culorum Amen. » Cujus vero c.v.tat.s Theopompus fuc-.t
exprimitur, sed tantum Nicomedi* sub Diocletiana persecu .one passus
TDi coDUS iiiacris non
quorum dies festus celebrjtur Nonantulaj 4 Janua.-., qiio d.e pass. suut
dfcitur^una cui^ Syncsio, pe,-belle demonstrat haud
Baronius ub.
drmibus MarU-.oCiu.n Romanum 21 Maii, et in notis,
Dotms e ThcoSimuu N^ cpiscopum essc in Dio,-ietiana persec.it.one, cum temporum .at.o
hone
na .m coiSh^c v^.^e^^^ Authvmis eu.m Nicomediensis opiscopus, qui sub l).oc let.an. persecu
capitis obtrmicatione suscepit, sancto Cyr.llo ejusdem
civitat.s
oh r Imsti con essioucm martyrii-gloriam
;
881 CARMEN DE SS. THEOPOMPO ET SOCIIS. 882
episcopo successit, testantur acta sanctorum martvrum Indes et Douinae, quse recitat Metaphrast. vii
iit
Kal. Julii, e\ quo Lipom. 6, el Surius tom. VI. Poito ui honorem sanctoi-um Synesii et Tlieopompi qui-
dam Cosmas Materiensis ante TOO arnos hasc carmina cccinit insci-ipsitque ad Gregoriam iNonantula-
num monachum, inepta quiJem et sine sale, sed Christiana antiquitate redolentia, quse ex eodem ve-
tustissimo codice Nonantulano excerpsimus, dum itjidem abbatis munere fungeremur.
CosMAs Materiensis Gregorio Ligo. A Vivit in arce poli, trinus honore jugi.
Cosmas Gregorio monacho dedit ista benigno Spirat et irradiat proprios, terris quoque mandat
Carmina levitico qui eluit otBcio. Germina cuncta novat, spirat et irradiat.
Ob meritum magni Theopompi prEesuhs almi, Rejicevana minax, cole jam pia votus et audax,
Obque Syuesii seu Theone tanei. Effectusque ferax, rejice vana minax.
Saepius celsam rogitavit namque catervam
is Gaudeat ut Dominus de te Deus inclyte Christus,
causam nos celebrare piam.
Scribendi DiocUte meus gaudeat ut Dominus.
Mox operam dedimus. Graeco de fonte Latinus Rex ferus obstupuit, quisnam foret isque requirit.
Murmuret ut citius gesta sacrata pius. Ista loquens timuit, rex ferus obstupuit.
Annuat ut Domiuus nobis sua munera Christus Inditopemgregibus,Theopompus senes amandus,
;
Addat opem precibus, coetus ovans Lygeus. Pontiticem Bithynus, indit opem gregibus.
Salvet amor famulum Christi fideique peramplum. Rex furibunda vice, magicum boat hunc magis esse,
Sufflciat proprium tempus in orbe probum, Et lacerat nocue, rex furibunda vice.
Amen. Cuncta flagella piis spondit moribundaque mem-
Cosmas martyribus sacris carmen dedit actus Indere dans scapuhs, cuncta flagella piis. [bris,
Gregorii precibus mente pia Japygus. g Bella magus agitat, dum menlica duraque mon-
Feliciter. Victus ad astra volat, bella magus agitat. [strat.
Contulit agminibus fratrum pia munera Christus. Sumpsit enim Theonas, rudimentaper undas.
Orgia ferre Deus contulit agminibus. Martyrii metas sumpsit enim Tlieonas.
Sumere plena rosis, at hpsana sacra violis Ecce beate tibi, pra^^sul dedit alma Synesi.
Martyricis sertis, sumere plena rosis. Nomine lege poli, ecce beate tibi.
Agmina sunt Domini, nam rubra cruore suavi. Trutinat excidua, sphtera tauri membra perempta
Sacra nidore poli, agmina sunt Domini. Et tua prorsus aqua, trutinat excidua.
MartjTiale decus, Theopompus splendet et artus. Pavit amara pium, dulcem dedit affola gustum.
Antula gestat opus, martyriale decus. Impia plasta viram, pavit amarapium.
Reddit opes magicis, Uberato restibus atris. Angit amens oeulum, Ccesar sacri reparatum.
TersaSynesi vis, reddit opes magicis. Inspiciens origum, angit amens oculum :
Ymnidicos modulos, reboate lyges lapidosos. Aspera supplicia, stabilis Theopompus ad acta.
Reddite per campos, hymnidicos modulos. Pandit ovans tenua, aspera supphcia.
Intulit en nitida vobis Nicomedia fulcra. Inde pius gladio jugulatus in wthera tuto
Bebrua dona sua intulit en nitidia. „ Gestat amoena loco, inde pius gladio.
Vestibus athieticis, redimitos pangite notis. Yivit in arce nimis, Theonasque Synesius arvis.
Sit salus ut tectis, vestibus atlileticis. Sat catapalastus equis, vivit in arce nimis.
Semper agens Itala, stomachum pagatque caterva. Funera dum relevat Nicomedia plebs et adornat,
Annua det jubila, semper agens Itala. Ecce Nouanta micat, funera dum relevat.
Canticajam socii, reboemus hinc Theopompi. Lygmici populi, vobis sunt ecce patroni.
Rata sonent graphii, cantica jam socii. Jam venerate dati, Lj'gurici populi.
Ordo boet cumuli, et nunc pneit magne Synesi. Cantica sacra Deo resonet polus ordine trino.
Inclyta sanete tui, ordo boet cumuli. Intonet omnis homo cantica sacra Deo.
Suscitat impietas decimam pestem per eoas, Trina manens maculas nostras lavet alma pole-
Christicolis machinas, suscitat impietas. Expietipsa feras trina manens maculas. [stas.
Angit opum cupidus, tinctum Dioelitianus. Regna tuis famulis tribuens, Deus, annue votis.
Rex nolare genus, angit opum cupidus. Redde vicemque bonis, regna tuis famuhs.
Multa sibi stolidus nam fecerat idola pravus, Amen.
Ethnica dans latius, multa sibi stohdus. Hymnum.
Nil valuit nocuo cultu veneratus Apollo. Celsum triumphum martyrum
Dira Diana sacro, nil valuit nocuo. D Pangamus omnes anuuum,
Eximius rutilans, adit at Theopompus et instans, Devota mente maximum
Destruit atra solans, eximius rutilans. Christo ferentes canticum.
Ista miser macida, stant idola vana nec alma. Psallamus at Theopompi
Tota magis nocua, ista miser macida. Mox bcUa, seu Synesii
Auctor et omnipotens Deus est, orbis sola fingens Virtutis acta lucidi,
Cuncta manu retinens, auctor et omnipotens Pro regis alti muniis.
Trinus honore jugi, sobolis seu flaminis almi, Hi namque vitae gaudia,
883 JOANMS ITALI CLUNIACEXSIS MONACHI. — PROLOGUS. 884
Pi-ffisentis ac suavia, A Tenent corouas fulgide.
Secli linquentes ardua Nos ergo fratres supplices
r.eslant parata bravia. Poscamus ut nos utiles
Nam rex proplianus idolis Reddant ad hymnos ccplites,
Impellit hos ul spuroidis Regnique dent participes.
Litarent, nec tlectit aris, Sit Trinitati gloria,
Tetris angit suppliciis. Sit laus, decus, victoria
Sed cuncta forti pectore, Patri ceu Nato maxima,
Postquam tlagella strenue, Cum Pneumate per srecula.
Christi vicerunt munere. Amen.
ANNO DOMINI DCCCCLIV.
JOANNES ITALUSCLUNIACENSIS MONACHUS.
NOTITIA IIISTOIUCA IN JOANNEM ITALUM.
(Oudin, Comment. de Script. eecles., tom. II, p. 434).
Joannes Italus, Cluniaceusis monachus. patria Romanus, natione Italus, ac professione canonicus,
quem sanctus Odo, aijljas Cluniacensis auno >J3y Romam profectus, hinc secum adduxit usque Tiei-
num, ibique monachum instituit, ut coustat ex ipsius Joannis Itaii verbis, libro VitiB sancti Odonis, i
num. 2 et 4. Inde cum ilium alicjuandiu in peregrinationis locuui assumpsisset, priorem posiea onlina-
vit, ut non semel legitur in libro u, num. 4, 7 et io. Num Clnniaci, an Rom.t? ad sanctum Paulum, vel
alibi, incerta res est quiB dubitatio oriri potest confercnti num. 10 et "21. Se Ncupolim missum esse
:
monasterii siii cogenle necessitale idem Joannes testatur, num. -21 Bienniumque lib. lu, num. 5, com-
.
putat totum illud temporis spatium, quo sancti Odonis socius fuit. Scripsit autem Vitam sancti Odonis
abbatis Cluniacensis libris tribus, mandans litteris quidquid vel ipse per istud intervallum ejus factis
aut dictis vidit atque audivit, vel ab aliis postmodum asspqni potuH. Porro cum sanctus Odo anno 942,
die 18 Novembris mortuus sit, non procul ab hoc tempore hanc abbatis sui Vitam scribere agressus
est. Opusculum istud a se compositum Salernitatis monachis. sibi amicis atque famiharibus olim.dedi-
cavit Joannes Italus, quem mulli postea imitati fuerunt. Eamdem enim Odonis Vitam circa, annum
1120scribendam suscepit Nalgodus Cluniacensis monachus,in compemhum simul acmeliorem ordinem
Joannis opusculum redigens. Halietur heec Vita sancti Odonis a Joanne Italo composita, in Collectaneo
Laurentii Surii, tomo VI, ad diem 18 novemlsris. Itemque hiB duc-e Vitas Joanr.is et Nalgodi, in Biblio-
theca Cluniacensi, cum notis Andreae Duchesnii. Denique smcuIo V sanetoruLn ordinis divi Henedicti,
pag. 124 et sequentibus, lijO et sequentibus. .\gunt de Joanno Italo Vitte S. Odonis scriptore, Gerardus
Joannes Vossius lib. ii De historicis Latinis, cap. 40, pag. mihi 324 Joannes Mabillon et Andreas Du-
;
chesnius, locis allatis.
VITA SANGTi ODONiS
ABBATIS CLUNIACENSIS II
Vide supra in Prolegomenis ad sanctum Odonem.
JOANNIS ITALI
IN LIBRUM SUUM DE MIRAGULIS ('"\
PROLOGUS.
(Pez, Codex diplomatieo-historico-epistolaris).
Ssepe hortatus es, nobilissime vir atque claris- A nem, omnium monachorum sacerdotumque ulti-
sime consul, Domine Pantalee, me infimum Joan- mum, ut aliqua, qun in libris seu historiis Grae-
(247) Exstat opus in cod. Benedictoburano, manu St-ecuiy xii circiter exarato, licet ejus auctor saeculo
.vii vel IX non videatur recentior.
:
885 SERMO IN VIGILIIS S. BENEDICTI. 886
corum inveniuntur, quae in Latinis non sunt, in A Sec et h£ec per multa tempora cum in corde
Latinum converterem linguani. Sed ego siepius meo versarem, et nescirem utrum tibi obedi-
opposui tibi rusticitatem mei sermonis, conside- rem, aut ignorantiam meam
siientio tegerem,
rans tantaj latitudinis pelago me ad transmean- quaudoque tuis devictusadhortationibus,nec noa
dum non possf sufflcere cum tam parva scientiic et confisus in benevolentia. Patrnm fratrumque,
navicula, cum siut tanti sermones tantique libri, inquorum manibus ventura sunt hsec capitula
ut confidenter dicam. si sm'rexissent Ambrosius, seu narraiiones, qui benigne eas corrigere el
Augustinus, Hiinonjmus atque Gregorius, qui emendare studebunt, aggrediar hoc opus injunc-
fuerunt doctissimi in utraque scientia, divina sci- tum, invoaando adjutorem Spiritum sanctum,
licet et humana, et fuerint in eloquentia veluti qui aperit ora mutorum et linguas infantium
quatuor paradisi flumina, ipsi quidem per multa facit Unde precor vos omnes qui lec-
disertas.
tempora haberent quas lacere possent. Quanto turi eslis quod corrigendum est, corrigite
; quod ;
magis ego, eum sim minimus omnium, et in utra- emendandum, emendafe, et mihi, quaeso, veniam
quft scientia minus eruditus, et sensus prae aetate date.
jam sit diminutus, et ocuh caligaverint mihi?
.^NNO DOMIXI DCCf.f.L.
LAURENTIUS
GASSINENSIS PRIMUM MOi\.\CHUS, POSTEA INCERT.-E SEDIS EPISCOPUS
NOTITIA HISTORICA
( Apud Mai, Spicilegii Romani tom. V.)
Petrus Diaconus in libello De viris illustribus Casinensibus, cap. 6, hfec habet: Laurentius Casinensis
Goenobii monaclius. seientia antecessorum suorum post sauctissimum Benedictmn, uuUi inferior, factus
episeopus, etc, sermonem de beati Benedicti vigilia elegantem cojuposuit.» Sedem Laurentii episcopa-
lem Casmensia monumenta non designant ipsum tamen circaannum Christi 950 floruisse tradit Marus
:
in adnotationil)us ad Petrum Diaconum. Sequentem ergo sermonem ex codice Vaticano 1202, oUm
Casinensi, Longobardicis litteris scripto et mire picto, libcnter profero.
LAURENTII
SERMO IN VIGILIIS SANCTIS PATRIS BENKDICTI
Almifici Patris nostri Benedicti, o venerabilhma B tantum Patrem excipiendum. Siquidem iUius cum
concio, celebraturi solemnia, capitis constat esse potissimum membrum, qui
cunctipotentis Dei,
qui perfectionis culmen ei scandere concessit, sup- evangehca intonans voce dicere est dignatus
plices tlagitemus clementiam, quatenus mens nos- Ubi duo %-eI tres congregati fuerint in nomine
tra, vitiorum emundata rubigine, sic sui patroni meo, iUic et ego in medio eorum ero [Matlh. xviii,
devote praestoletur adventum, ut ejus praesen- 20). Si ergo caput, Christus, videUcet nobis ia suo
tiam ItTetabunda mereatur amplecti. Nullatenus si- nomine congregafis adesse dignatur, ejus uti-
quidem dubitandum est, hunc sacratissimum pa- que membra nuUatenus absunt. Si autem ei
tronum adesse nobis prsesentem, cum ejus glo- membra, electi sciUcet omnes generaliter as- ,
riosam festivitatem devotionis colere studemus sunt, quanto magis gloriossissimus patronus nos-
affectu Ef quidem, cum omni tempore obser- ter Benedictus, ejus adhaerens suos fovet cUen-
vantes almifica sua mandata pietate sohta di- eorumque precamina votaque salubria studet
tes,
gnetur invisere, munireque non desinat, in hac apud eumdem AlUfhronum commendare Quem '?
tamen sua sanctissima solemnitate speciali qua- ufiqae tanto faciUus nostram impetrare salu-
dam humanitate suis intere^se dignabitur famulis, tem ab eodem Deo ef Domino nostro haud du-
quiutique specialius soiitoque more dcvotiusomni bie credimus, quanto post beatos ef sancfos apo-
industria sua student praecordia comere [sic] ad C stolos pras cunctis pene terrigenis, et meritorum
887 LAURENTII CASSINENSIS SERMO IN VIGIL. S. BENED. 888
miraculorum ingentium effi-
gloria sublimatus, et A obsequio per stratam polico decoratam ornahi,
caciis est. Denique merito-
eminentius esaltatus coelorum tripudians alta conscendit. Nempe di-
rum ejus insignia sic humanis omnimodo admi- gnum est, ut ejus amplectamur devota exultatione
randa sunt sensibus, ut eorum modulum nimis solemnia, quem e terris abstractum sua Christus
excellere videantur. ditavit munificentia. Non ab re est eum prte caete-
Puerili namque sub aevo sancti tlaminis gratia ris sanctisdevotius celebrare, cujus, divina an-
potitus, ita senili factus est sapientia, ut relictis nuente clementia, quotidie experimur juvamen.
paternis opibus, spretaque pompa humana, quam Porro valde est indecens ut eum sua propria con-
quidem hberalibus maxime artibus studentes as- cio,conatu quo valet, gloriticare negligat, quem
sequi tunc conabantur, posti'emo nutricis sibi ob- exterjB quseque, proculque positfe provincife, me-
sequentis spreto solaminc, arduum peteret institu- ritorum ejus spiculis illustrata?, devotissimis obse-
tum. Callem quoque perdifficilem, tantum suis quiis venerantur. Sed interim quibus potissimum
effecit sequacibus esemplo operum doctrinaque hic noster beatissimus Paterdelectari dignatur ob-
melliflua facilem, ut herilis vox passim experiatur, sequLis, ejus sanctse institutionis regula perlecta
qua dicitur Jugum quidem meum suave est, et
: diligenterqueperscrustata.perpendamus quatenus
onus meum leve. Nam cujus doctrina eftatuque b ejus sequeutes tramitem deviis quibusque possi-
mirifico, imo priBcipuo exemplo tanta monacho- mus vigUanter carere dumetis [sic]. Inter caetera
rum phalanx divinis se mancipavit praeceptis,nisi nimirum qufe celeberrima idem Pater edoeuit ins-
ejus, qui Deo prajsule, ea quffi luculenter et suavi- trumenta virtutum, charitatera quae est perfectio-
opere efficaciter adimplevit? Quam di-
ter docuit, nis vinculum, humiUtatemque quam eonstat om-
gnanter autem Deus ejus approbaverit famulatum, nium reUquarum esse custodem virtutum, prieei-
hinc hquido claret, quod eum, quem multis in pue comuiendavit.PsaUendiquoqueofficiumquam
exemplo vitffi proponere destinaverat, in cavemis caute moderateque, et ut ipsius utar elogio, qua
montium diu latilare nequaquam
permisit. Ut gravitate nobis exhibendum prasceperit, vestra
enim in ejus vita legitur, quam
beatus Gregorius charilas minime ignorat Dicit enim inter caetera :
dulciter edidit, et primo cuidam presbytero refec- sic stemus ad psaUendum ut mens nostra concor-
tionem sibi paschah solemnitate praeparanti
in det voci nostrae. In quibus verbis luce clarius indi-
prtBcipere dignatus est, ut suum devotissimum fa- non se vocum dulcedine, immoderateque su-
cat,
mulum in scopulorum abruptis inedia confectum bUmata cantilena, sed potius inspectione vis ver-
inviseret, et postmodum subulcis et ahis quam- borum, salubrique delectari compunctione.
plurimis eum voluit manifestari. Digno procul Studeamus itaque, dulcissimi fratres,in hacejus
p
dubio sanctoque judicio, quatenus tam emicans praBcipua solemnitate charitate fervidi, mentis hu"
virtutum exempMs lucerna, tamque prienitens si- mUitate decori, cantUenae suavitate salubriter
gnorum efficacia gemma, diu sub latibuli madio compuncU,tanti Patris celebrare memoriam, cujus
non esset occulta. patrocinUs ubique mereamur muniri. Sed quia,
Porro quanta sit eum comitata prodigiorum ef- sicut idem sancUssimus dicit,ea qiiae agenda sunt,
ficacia, nullam scire diftido, cum utique tam sint oratu debent inchoari, aUquanUsper Ulius suppli-
insignia, ut post sanctos, ut praefatum est, aposto- cemus patrocinatui, quateuus devote coepta feUci-
los, ei speciaUter quodammodo a Salvatore dictum
ter consummentur. Igitur, te nostrum pastorem,
fuisse videatur. Majora his facies, credens in no- cernua mente, tufe flagitamus bidentes, ut nostri
inine meo. Yere nomine credens, tot aha-
in ejus dignaater misertus, sohtas offeras cuncUsatori
que exhibere miracula voluit, quem omnibus se- Deo pro tuo grege preces ab antiqui hosUs nos
;
positis hujus labantis vitse prosperis, est ample- tuos famellulos incursionibus pie tuearis ;
eharita-
xus. Unde jure ccehtus coUata est virtus excelsa,
ei nos poUere virtute misericorditer facias; cha-
tis
qua utique examini cadaveri vitam orando resti- rismatum omnium affluenUum clementer largieris
tuit et inter caetera innumera, solo inluitu vinc-
;
tuis cUentuUs, ac quandoque tuis nos facias ag-
torum lora brachiorum dissoluit. Dohum quoque ^ gregari cceUbus. Me quoque tui encomU praesum-
omnino vacuum oratu supphci lecytho mauare ptorem litterariae peritfe minus edoctum, famulo-
potenter exliibuit. Plaeidum necnon puerum »quo- rum sciUcet tuorum vernaculum vUtimum, tuo,
rea demersum in unda, sui peph [sic] apparitione
quffiso, protege patrocinio, quatenus omnes pa-
per Maurum aeque beatum stabili reddidit solo nostrorum impetremus
: riter tuo munere ditaU,
etrehqua quae pene toto orbi terrar.un et notis- facinorum veniam. Inferea nostras paginse calx
sima et celebria fore non ambigo. Digne ergo
breviter hujus exceUentissimi Patris nostri sum-
a uobis suis scrvuhs debita celebratur solem-
mam concludat.
nitate, quicorporea tranquille deposita sarcina, Sed quando nostra inertia faceto lepidoque ser-
ad ffitherea transmigravit palatia, iUa susce- mone hujus plene valet enarrare meritorum insi-
pturus meflfabUia prsmia quae
humana festi- gnia Cum eUam Plato vel Demosthenes eloquenUfe,
"?
matione propter sui maanitudinem plene non
sicut aiunt, torrentes, si ab Erebi faucibus, in quo
possunt considerari. cruciantur, resurgerent, tanU pr^econia Patris po-
Mento quoque in ejus sacrosaneta solemnitate tius possent stupere quam loqui. Quandoquidem
spu-UuaU tripudiamus jubUo,
quivigUuni comitatus tanta eum tonantis clementiainsignivit beaUtudine,
889 AGAPETI PAP^ II EPISTOL.E ET PRIVILEGIA. 890
stemmate iaureatus pos- A plectuntur tripudiis. En illius vestigiis, quem olim
ut et polica regnajustitiae
sideat ovans, et sua pignora, quibus Cassinense sola Campania noverat, nunc reges terree litant
beatur ccenol)ium, a regibus terrae cernuo sum- devotissima oscula necnon permunifica munera.
missoque venerentur adoratu. Tantis enim mira- Jam nunc ergo, Pater excellentissime patrum,
culorum prodigiis etiam nunc apud suum liono- tuam cernui flagitamus clementiam, ut nobis opis
rificum larem prfepollet, ut ejusmodi rumoris tuse porrigas dexleram. Obstrue, quaeso, nostri
tonitruum transmarinos ultramontauosque prin- misertus iniquorum (Cob. cicorum) ora crudelia
cipes ad sui pertrahat potenter obsequium. Nec qui tuas fraudulenter gestiunt illicere vernulas.
immerito sane terrenis a principibus venerabiliter Da solamen tuum, Pater, tuis cUentuIis quos ad
honoratur, qui regum omnium regi colla summit- tuum imitandum callem pertraxisti clementius.
tens, in omni studuit vita sua dignissime famu- Pande dignanter, poscimus, iter quo ad patriam
lari. Ipse siquidem per prophetam dignatus est pervenitur, quafenus ex tuo grege nullum nancis-
poUiceri ego glorificantes me glorificabo.
: catur periculum ; ut olim tibi coUata taleuta com-
Vere quidem insigniter hunc nostrum sacratis- muni Domino geminata de nobis restituens, du-
simum Patrem glorificavit et gloriflcat, non pliciprsemio potiri merearis. Nos quoque imme-
tantum in sethereis regnis, sed etiam coram jj riti per tuum interventum saltem evadamus
hominibus in terris quo totus agnoscat orbis supplicium, quos ob meritorum qualitatem conse-
quanta beatitudinis gloria exaltatur, qui pro cjus cuturos amliigimus prjemium. Praestante Domino
nomine studuit in hac vita salubriter humitiari. nostro Jesu Christo qui te, l^eatissime Pater, adeo
En Ulum quem spelaca [spelunca] tenuerunt ali- subhmavit ut nuUo sanctorum (i7a corf.) post bea-
quantulum latitantem, nanc paradisus retinet tosapostolos inferiorvidearis ; ipso utiquequi cum
exsiUtantem ; et quem arva quondam habuerunt Patre et Spiritu sancto vivit et regnat per omnia
confectum jejuniis, nuuc Olympi gautUa com- sfecula ScBculorum. Amen.
ANNO DOMINI DCCCCLVI.
AGAPETUS PAPA II,
NOTITIA HISTORICA.
(Apud Mansi, conciliorum ampUssima CoUect. .XVIlI, 40a.)
Agapetus Marino successit, anno Christi 946, tempore Constantini VIII. Hic post multas synodos in
causa Hugonis et Artaldi celebratas, Rhemensem archiepiscopatum Artaldo adjudicatum conflrmavit.
lirunoni Coloniensi archiepiscopo, Ottonis fratri, palUum petcnti concessit. DebeUatis ab Ottone rege
magna victoria Danis, iisdemque in Christianam religionem accepUs, gratulatus est Hamburgensi
Ecclesise, ejusque privilegia a majoribus aceepta innovavit (.Vdam. lib. n, c. 2).
Hujus tempore post obiUim Lotharii Berengarius regnum Italiae invasit. Otto imperator vero ab
Adelheide filia RodiUphi relictaque Lotharii uxore, et Agapeto pontifice, fugata tota Berengarii famika,
pro suppetiis ferendis soUieitatus, AdeUieidem reginam, ofini Lolliarii conjugem, uxorcm accepit. Idem
regnum integerrime defendit. Agapetus, cum novem annis, mensUius septem et diebus decem munere
pastoraU bene functus fuisset, ex hac vita migravit.
AGAPETI
PAFill
EPISTOL/E ET PRi\ILEG
1. A DAMARO religioso abbati venerabiUs monasterii Do-
PBiviLEGiuM PRO MONASTERio SAL- mini Salvatoris, ct pcT tc iu eodeDi venerabili mo-
AGAPETi PAP^ 11 s.
vATORis FiLDENsi. nastcrio successoribusque tuis abbatibus in per-
(Anno 946.)
petuum.
Summam gerentes soUicitudinem oranmm vene-
Confirmatio prwilegiorum quse Marinus II papa T.^hi\[um locorum, quantum ex divino adjutorio
Fuldensi rnonasterio concessit. .,.,.. , , .,i ;i;fotr,c.,(',rrr.vf.cfn
possUjilitas datur, deeorumstalnlitatcsatagcicstu-
,
[Cocquelines, buUar.,privileg.,amp.Collect.,l,2oO.] jgQjys Hoc namque studio, ct divina placatur cle-
Agapeius episcopus, servus servorum Dei, Ha- mentia, et laus Ecclesiaj Christi procuratur ;
nam
m AGAPETI PAP.f: II 893
potiori et nos lidueia pro impeti-anda venia delic- A theiua sit, et iram Dei incurrens, a coetu omnium
torum, a*teruam pietatem ai deuius implorare et : sanctorum extorris existat, et uihilominus priefati
ideo reveientia lua postulavit a nobis quatenus mouasteru dignitas a nobis indulta perpi-tualiter
jam dictum venerabile monasterium Domini Sal- iuviolata permaneat apostohca auctoritale robo-
vatoris a sancto Bonifacio episcopo constructum rata. Qui autem custos et observator Imjus nostri
in loco qui vocatm" Bocouia erga ripam tlumiuis privilcgii [adde exstiterit] benediclionem et gra-
Fuldaha, privilegii sedis apostolicte munimine de- Domino consequatur.
tiaui a
coretur, et sul) jurisdictione sanctte nostrse cui, Scriptum per manus Leonis scrimarii sanctae
Deo auctore, deservimus Ecclesiae, constitutum Romanae Ecclesiae in mense Octobris, indictione v.
nullius alterius Ecclesiaj jurisdictionibus submit- Datum vn Kal. Novemliris per manum Stephani,
tatur : de qua re piis desideriis tuis laventes, hac primieerii summae aposlolica! sedis, anno, Llei
nostra apostolica auctoritate id, quod exposcis, propiUo, pontificatus domni Agapeti summi pon-
ellectui maucipamus secundum privilegii seriem, lihcis, ct umversahs papae ii, in mense Octobris,
quod ab antecessore uostro bonas memorice Marino indict. V.
^
hujus almje sedis prtesule inibi perpetualiter fac- II
tum nobis ostendere sategisti et ideo omnem cu-:
AGAPETl PAP^ II EPISTOLA AD ATENULFUM PRINCIPEM
jushbet ecclesiee sacerdotem in pnefato monaste-
BENEVENTANUM.
rio ditionem quamlibet habere, aut auctoritatem,
(Anno 946).
prseter sedem apostohcam proldbemus, ita ut nisi
ab abbate monasterii fuerit invitatus, nec missa- Hortalur ut inonasterium S- SophicB monachis
Casinensibus 7'estiluat.
rum ibidem solemnitatem quispiam prasumat
omnino celebrare ; ut profecto juxtaid, quod sub- [Apud Gattula, Hist. Cas., o3.]
jectum, apostohc;e sedi firmitate privilegii consis- Agapetus episcopus, servus servorum Dei, Aie-
tit, inconcusse dotatum permaneat, locisque, ac MLFO, Beueventano principi, salutem et apostoli-
rebus, tam eis quas moderno tempore tenct, vel cam benedictionem.
possidet, quam quas iuturis temporibus in jura Officii nostri consuetudo deposcit vigilantes, et
monasterii divina pietas voluerit angere e> donis, diem judicii exspectantes, ut in mehus proficiant,
et oblatiouibus decimisque hdelium absque ulhus admonere, neghgentes corrigere, juxta illud apo-
personffi contradictioue firmitate perpetua perfrua- stohcum « Argue. obsecra et iucrepa (// Tim. :
tur. De c^etero vero hoc deliberantes, decernimus, IV, 2). » Hinc in aho loco Dominus per prophetam
ut congruis temporibus, nostraj solhcitudini eccle- C dicit « Si non annuntiaveris iniquo iniquitatem
:
siasticas intimetur, qualiter religio monastica re- ejus, sanguinem ejus de manu tua requiiam
gularihabitu dirigatur, concordiaque convenienti {Ezech, 111, 18). » Nostrffi igitur mentis benevo-
ecclesiastico studio mancipetur, ne forte, quod lentiam a dilecto fiho nostro Balduino abbate
absit,sub hujus privilegii oi)teutu, animus gres- audientes, unde valde gaudentes sumus, quod
susque rectitudiuis a veraj norma justitiee aliquo nos ad ecclesiarum exaltationem promptos andi-
modo retorqueatm' et neque regi, neque epis- vimus. Sed quia nos constringit omnium Eccle-
;
copo cuihbet, vel comiti, vel ahee magnae parvse- siarum pastorahs cura sollicite vigilare, sicut
que personae licitum sit quamlibet vim inferre, nobis noster spirituahs lilius Balduinus, reve-
sive aliquam controversiam facere in rebus et rentissimus monasteriorum Pater, retulit vestris
famihis ejusdem saspe dicti venerabilis mouasterii. dominationibus, in bono quod coeperatis non
Auctoritate nostra etiam interdicimus, ut uuha permansisse. Unde valde moeremus, et dolentes
femina inibi ingredi unquam prcesumat, nemo in sumus, quod monasterium in honore sanctse So-
eodem venerabili monasterio, vel in caeteris ejus phiae intra Beneventauam civitatem positum, et
locis placitum habeat, neuao servos, vel colonos sub cUtione beati Benedicti Patris monachorum
ad ahquod servitium astringat, illis tantum excep- D in Cassino monte constituto ab ipso sme construc-
tis personis, quibus abbas ad utihtatem sua; ne- tiouis exordio ita permanente, vestris autem tem-
cessitatis assensum pra;buerit. poribus audacter statuta regum, et universalium
Ehgendi sibi abbatem, quando opus fuerit, fra- apostolicorum virorum praj ocuhs non habentes,
tres inter se potestatem habeant, secundum jamdictum mouasterium sanctae Sophi» inaudita
regulam sancti Bencdicti sine uUius persouae con- temeritate sub ditione monasterii beati BenedicU
tradictione, tibique, ddeclt lih Hadamare, quia subtraliere non formidastis, sed eumdem monas-
te bene eruditum, et eloqueutem virum novimus, terium jam dictum Balduinus revereudissimus ab-
verbum Dei prasdicare auctoritate sancti Petri, bas canonica auctoritate, etregum, et apostolorum
el concedimus, et prEecipimus. Igitur statueutes prfeceptis legahbus recollectum in ipsius sancti
apostohca censura dftcernimus per hujus decreti monasterii ditione revocatum. Praede' essori au-
nostri paginam, ut quicumquecujushbet Ecclesioe tem nostro Marino pontifice eum ad se vocante
antistes, vel quacunque dignitate prtedita persona idem ipsum monasterium invadere prtesumpsis-
hanc privilegh nostri auctoritatem, quam prte- tis. Idcirco omnimodis monemus, et pro Christi
rogativa principis apostolorum hrmamus, te- amore obsecramus, ut jam dictum monasterium
merare praesumpserit, nisi cito resipuerit, ana- repeteuti supradicto abbati in integro reddere
893 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA. m
debeatis, et ulterius de monasterio sanctiE Sopliiie A IV.
Cassinensi ccenobio molestiam non faciatis, et si, AGAPETl VK?M 11 EPISTOLA AD LEONEM ET BENEDICTUM
quod nostrorum prte-
absit, aliter feceritis, sicut in IiN ECCLESIAS TRIVEMI.NAM ET TERMOLENSEM INTRUSOS.
decessorum poutiticum prajceptis sancitum est, (Anno 947.)
ita et vos sub anatliematis vinculo LnnodcUidum
[Apud Mansi, Concil. XVIfl, 412.]
niliilominus sciatis.
Agapetus episcopus, servus servorum Dei, Leoni
111.
presbytero et monacho, et Benedicto c-eque presby-
AGAPETI U rniVlLEGIUM PRO PARTHENOIIE ESSENENSI. tero, irrationabihter a nobis consecratis episcopis,
(Anno 946.) et ipsum ordinem... vestientibus.
Parthenonis Essenensis privilegia, petente Hate- -Misimus jam vobis litteras quatenus veniretis ad
wiga abbatissa, cotifirmat. nos, et satisfaceretis accusationibus et querehs
quas adversus nos habet Joannes episeopus sanc-
[Marini, Papin diplomalichi, 35.]
tfB sedis Beneventanae, qui interpellavit super nos
Agapetus episcopns, servus servorum Dei. Ha-
atque ostendit privilegia facta uostris antecessori-
THEwiG.c religiosajabbatiss;e, el monasterio AsindcB
bus pontificibus S. R. E. et apostolicae sedis cum
ab Altfrido quondam prfesule consti'ucto, suisque
districto anathemate, ut nullus aliquis prsesumat
successoribus in perpetuuin.
minuere terminosprfedictffi Beneventanas ecclesise,
Tunc summEe apostolicae dignitatis ape.x in hoc
et quod Trivenhna et Termolensis ecclesiaj anti-
divini prospectus nitore dignoscitur perfulgere,
quitus subditae fuissent Beneventano episcopo,
cum in exercendis Dei laudibus impensius stude-
paritcrque ei omnes ahc-e ecclesic^e, quse construo-
bit sui laboris exliibere certamen. Igitur quia
tae vel construendre sunt infra terminos istarum et
postulastis a nobis per interventum domni et glo-
aharum per civitates et oastra, cunctaque loca
riosi regis Ottonis, quatenus privilegium datum a
Beneventani principatus diUoni subjecta, et quia
pra?decessore nostro domno Zachai-ia papa prseli-
renuistis venire, et rationem reddere, cognovi-
bato monasterio, cui vocabulum est Asindw, ab
mus, vos non per oshum intrasse, sed furtive, ut
Alfrido prsesule constructo, quod flammarum
fures et latrones aliuude irrupsisse, et indebite
adustione cum prcedieto monasterio combustum
episcopale ministerium usurpasse cumque nova ;
est, nostra apostoiica auctoritate vobis idem pri-
prcBsumptio surrexerit, ut videtur, ut plebes quae
vilegium noviter concedere juberemus, et deci-
subditae sunt sub choecesi et.... episcopatus ipsius
mam, quam permissu prEedicti domni apostolici, _
Beneventaufe provinciae contra inshtuta canonum
et assensu episcoporum totius clcri. Guntharius
per priemium et datum elegerunt vos sibi per si-
Coloniensis Ecclesife archiepiscopus earumdem
moniaoam bferesim episcopos, ideociue excom-
sanctimoniahum victui atterminaverat, et electio-
municamus vos ex auctoritate B. Petri apostolo-
nis arbitrium, ut quando abbatissa defuncta fue
rum principis, ut neque in eisdem plebibus, hoc
rit licenUam habeant sanctimoniales, quam ibidem
est Triveutina et Termulana ecclesia, episcopalem
fuerit intrinsecus, de semetipsis quse digna fuerit,
cathedram.... prfesumatis, nec in nuUa alia eccle-
et Deo placita, eligere abbatissam. Etut privilegiis
sia permissum habeatis aliquod episcopale offi-
apostolicje sedis idem monasterium decoretur, ut
cium peragere. Nos denique cognoscentes quod
sub jurisdictione sanctfe nostr», cui Deo auctore,
licet illud ab antiquis possessum est pontificibus,
deservimus Ecclesire constilutum, nullius alterius
et omnia et paroehias, integre Bene-
et diceceses
Ecclesiffi jurisdictionibus pro qua re
submittatur ;
ventano principatui retradimus, renovamus atque
piis desideriis vestris faventes, id quod exposcihs
conhrmamus eidem Joanni Beneventano epis-
effectui mancipamus, slaluentes apostohca cen-
copo, ejusque successoribus in perpetuum possi-
sura sub divini judich obtestahone, et anathema-
dendum, a noshorumque successorum nuho ah-
tis interdictu, ut nullus unquam praesumat quis-
quid minuendum, propterea admonendo, man-
piam cujuscunque sit dignitatis, vel quantumcun-
dando exoommunicamus, auctoritate beati Petri
que magna pravaque persona, de rebus aut pos-
apostolorum principis, clerioos et cunctam ple-
quidquam quae ei pertinere viden-
sessionibus, vel
bem Triventinam et in Termohs consistentem ut
tur quoquo modo auferre, aut ahenare prfesumat, seu clericus,
si.... sine gastaldeis ministerialibus
sed nec quamlibetmahtiam,aut jacturte molesham
vel populus ipsarum civitatum prassumpserit
ibidem sive pacis, sive barbaricotempore firraa
quferere supradictos Leonem monachum et Bene-
stabilitate decernimus sub jurisdictione sanctae
dictum feque presbyterum in ipsis civitatibus ex-
nostrae Ecclesisepermauendum. At vero qui pio in-
cipere ad pontificalem ordinem exercendum sub
tuitu observator hujus nostri apostohci privilegii
auatliemahs vinculo meneant constricU. Si quis
exstiterit, benedictionis gratiam a misericordissi-
autem, quod non optamus, ausu prtesumpserit
mo Domino Deo multipliciter consequatur. hfBC qufe a nobis ad laudem Dei pro stabilitate
jam (hctaj Reneventanfe Ecclesife statuta sunt re-
fragare, aut in quoquam transgredi, aut minuere
tcrminos, sciat se auathemalis vinculoinnodatum,
sed et cum Juda Domiai ti-aditore, et cum omnibus
893 AGAPETI PAP^ II 896
condemnatum. At vero A Ludovici votum, ipsas priedictas diccceses, Ham-
impiis ffiterno supplioio
burgensem scilicet, et Bremensem, non deinceps
qui pro intuitu observator et in omnibus exstiterit
custodiens hujus nostri apostolici constituti ad duas, sed unam esse et vocari omuem quoque ;
eultura respiciens, bencdictionis gratiam a
Uei adversantem vel contradicentem, atque piis nos-
misericordiosissimo Domino nostro multipliciter tris studiis quolibet modo insidiantem. auathema-
consequatur, et vitae ffiternaj particeps eftici me- tis sermone percutimus, perpetureque ultionis
reatur. reum diabolica sorte damnamus, ut culmen apos-
Datum pcr manus Stephani primicerii sanctse tolorum, more prajdecessorum nostrorum, cau-
Romanae et apostolicee sedis, anno, Domino propi- samque Dei pio affectu zelantes ab adversis hinc
tio, pontiJicatus domiui Agapeti II pap». ia sacra- inde partibus muniamus. Apostohca itaque aucto-
tissima sede beati Petri apostoli priuio, ind. v. Bernhardo episcopo Alverstadensi, Thi-
ritate, et
V.
dardo Hisdenensis ecclesiae, et cBeteris contermi-
jubemus et eos mone-
nalibus episcopis insuper
AGAPETI PAP.E \l EPISTOLA AD ADALGARIUM HAMBUR-
omnibus adjuvent, quatenus sacer-
mus, ut te in
GENSE5I ARr.HlEPlSCOPUM.
dotale ministerium explere etanimarum lucra Do-
(Anno 948.)
B mino Jesu Christo facilius acquirere valeas. Auc-
Junclionem Bremensis Ecclesice cum Hambur-
toritate ergo apostohca et censura sub divini judi-
f/ensi, el cxtera Uamburgensis jura confirmat.
cii obtestatione, et anathematis interdicto statui-
Agafetus episcopus, servus servorum Dei, reve- mus, et nulla persona magna vel parva, cujus-
rendissimo et sanctissimo Adalgario S. Hamma- cunque ordinis, aut dignitatis sit, omnia quae a no-
burgensis Ecclesiae archiepiscopo, tuisque succes- bis, vel prsdecessoribus nostris ecclesiae tuae et
soribiis in perpetuum. tibi concessa sunt violet quicunque autem muta-
;
Convenit apostolicae moderationi pia religione verit, vel in aliquo violare praesumpserit, nisi resi-
pollentibus benevola eompassione succurrere, et puerit, auctoritate Dei, et B nostra, qui
Petri, et
poscentibus animos alacri devotione impertire ;
ejus fungimur vicariatione, perpetui anathematis
es hoc enim lucri potissimum praemium apud vinculo sit innodatus. Qui vero custos et observa-
conditorem omnium Deumprocul dubiopromere- torejus exstiterit benedictionis gratiam, etcoelestis
mur, dum venerabiUa loca opportune ad meUo- retributionis a justo Judice Domino Deo nostro
rem fuerint stalum sine dubio producta. Igitur consequi mereatur.
quia postulastis a nobis quatenus archiepiscopa- Scriptum per manumArronis notarii regionarii,
tum Hammaburgensis Ecclesias totum integrum R. E. in mense Januario,
P atque
scriniarii S.
Yobis contirmaremus, sicut a prfedecessore D. indictione vi. Data iv Nonas Januarii per mauum
nostro Nicolao hujus apostolicaj sedis decretum Andreffi arearii sanctae sedis apostolicae in sacratis-
est inclinati precibus Hadamari Fuldensis abba-
;
sima sede B. Petri apostoU, incUctione vi.
tis, apostolica auctoritate concedimus cum omni- VI.
bus' generaliter atque speciaUter locis ad eumdem AGAPETI PAPjE u epistola ad windilgardem abba-
vestrum archiepiseopum pertinentibus, scilicet
TISSAM.
omnia qufB vestri antecessores suis laboribus ac- (Anno 948.)
quisiverunt, vel etiam amor aetcrnce patriae ibi a
Monasterium Gatidersheimense in Saxonia con-
Christicolarum hdehbus largita sunt largiuntur ; slructum,sub protectione sedis apostolicce reci-
cum illis etiam, qui nunc suo tempore divina pro- pitur variisque donatur privilcgiis.
tegentia ad Christi conversi sunt fidem, videhcet [Apud Coquehnes, BulLarurn collecl. 1,251.]
Danorum, iNorvenorum.Suvevonum, nec
episcopis Agapetus episcopus, servus servorum Dei, Win-
non omnium septemtrionalmm partium palhum ;
DiLGARDi, abbatissae venerabihs monasterii dan-
quoque, et ejus usum in prajnominatis a prfedicto derescheimensis, construti ab Ottone comite de
papa factis Saxonia, aliisque suae sortis abbatissis in perpe-
habendum tibi, et omnibus successo-
ribus perpetuo deceniimus. Deinceps vero D tuum.
tuis
nullum archiepiscoporum, vel Coloniensem, vel Quoniam semper sunt concedenda, quae ratio-
ahum quemlibet in vestra dicecesi ullam sibi vin- nabUibus congruunt desiderhs, oportet, ut devo-
dicare decernimus potestatem quinimo et ipsis
;
tioni conditoris piaj conservationis auctoritas in
et omnibusomniuo suademus cultorLbus rehgionis, privilegiis pra3standis minime denegetur. Igitur
utadjutorium, et soiatia vo is in omnibus admi- quia postulavit a nobis Hathumarus venera-
nistrent quatenus pro gratia hujus beneficii ple-
;
bilis abbas, ut per ejus interventum atque depre-
nam recipere mercedem a Domino mereantur, cahonem vestrum monasterium Ganderescheim
cum omnia, quie proticua ecclesice probantur ex- situmjuxta fluvium Aternam, apostohca auctori-
hibere, et divinis non impugnantur prfeceptioni- tate vobis conhrmaremus, sub jurisdictione sanc-
bus, efflcienda et preebenda omnipotentis Dei auc- tae nostrae, cui Deo auctore deservimus, ecclesiae,
beatorum apostolorum Petri et Pauli
toritate, et constitutum, nulhus alterius ecclesiae jnrisdictio-
esse non dubitamus, et hoc nostro decreto decer- nibus submittatm'. Pro qua re piis desideriis fa-
nimus, secundum praenominataj bona; memoriae ventes [per] hanc nostram auctoritatem id, quod
Nicolai papae sanctionem, et reverendissimi regis poscitur, efiectui mancipamus, et ideo omnem cu-
897 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA. 898
juslibet ecclesise sacerdofem in proefatomonaste- A quod exposcitur effectui mancipamus. Et ideo
rio ditionem quamliljot halvrc aueloritate nostra, omnem eujuslibet EcclesitB sacerdotcm vel opisco-
praater sedem apostolicam prohibemiis. .Vuctori- pum inprffifato monasterio ditionem quamlibet
tate namque beatorum aposloiorum Pelri et Panli habere aut auctoritatem prseter sedem apostoh-
jubemus ut nulkis rex audeat, prsetcr licentiam cam prohibemus, ita ut nisi ab abbate monasterii
veslram, monasterium aliquibus hominibus in be- fuorif invitatus, nec missarum ibidem solemnita-
neficium dare, ut profeeto juxta id, quod subje- tem quispiam pr»sumat omuino celebraro, ut
ctum apostohcffi sedi tirmitate privilegii consistit, profecto juxta id quod subjectum apostolicai sedi
inconcusse ditatum permaneat locis ac rebus, tam firinitate privUegii consisfit, inconcusse dotatum
his, qufe tempore moderno habet, vel possidet permaneat locis et rebus tam eis quas moderno
quam quse futuris temporibus iujure ipsius mo- tempore tenet vel possidel quam quas futuris tem-
nasterii divina pietas voluerit auyere, et tionis, poribus in jura ipsius venerabilis monasterii divi-
oblalionibus, decimisquo fidelium absque ullius ua pietas augere voluent ox donis el oblafiouibus
porsonii? contradietione firmitate perpetua per- decimisque fidelium absque ullius persona con-
fruatur. Quando autem abbatissa monaste-
ipsius tradictione firmitate perpetua perfruatur. Consti-
riide hoc sfeculo migraverit, nulli sit licitum, ah- g tuimus quoque per hujus decrefi nostri paginam
quam ibidem ordinare abbatissam, nisi ex ipsa utquicunque cujuslibet Ecclesiae praesul, vel qua-
congregatione, si talem invenerit, quae digna Deo cunque dignitate persona hanc nostri privilegii
sit. Et si fortasse iJaidem inventa nou fuerit, tum chartam quam auctoritate principis apostolorum
rex habeat potestatem talem ibidem ordinare ab- flrmamus temerare tentaverif, anathema sit, et
batissam quaj digna Deo placere possit. (^onstifui- iram Dei incurrens a ciBtu omnium sancforum
mus etiam per hujus decreti nostri paginam, nt extorris existat, et nihilominus praefafi monasterii
quacunque dignitate preedita persona hanc nostri dignifas a nobis mdulta perpetualiter inviolata
privilegii chartam, quam auctoritate principis apo- permaneat apostolica auctoritate subnixa.
stolorum iirmamus temerare tentaverit, anathema Scriptum per manum Stephani notarii regionarii
sit, et iram Dei incurrens, a coetu sanctorum om- atque scriniarii sancf» Romanse Ecclesiae in mense
nium extorris existat, ut nihilominus prsefati mo- Januario et indictione vi.
nasterii dignitas a nobis indulta, perpetuahter iu- Datum IV Nonas Januarias.
violata permaneat, apostolica auctoritate subnixa. vni.
Scriptum per manus Stephani scriniarii sanctae EPISTOLA AGAPETI PAP^ li AD GERARDUM LAUREACEN-
Romanoe ecclesiae in mense Januario indictione /-, SEM ARCHIEPISCOPUM.
sexta. Bene valete. Datum lu nonas Januarias per (Anno 948).
manus Andrese divini, respectus gratia, arcarii Dissidium ecclesiarum Laureacensis (hoc est Pata-
sanctae sedis apostolicse, anno, Deo propitio, pon- uiensis) et Saiisburgensis componit. Salisbur-
tificatus Agapeti, summi pontificis, Junioris.papfH, gensi occidentalem Pannoniam attribuit; Lau-
in sacratissima sede beati Petri apostoli, secuudo. reacensi,utpote antiquiori, benedictionis et sedis
VII. honorem.orientalem Pannoniam, re<jiones Ava-
rorum, Moravorum, Sclavorum : potestatem li-
-^GAPETl PAP.E n PRIVILEGIUM PRO MOXASTERIO S. BO-
bere prcedicandi per omnes Sclavorum terras,
NlFACJl FULDENSI.
episcopos ibi ordinandi, omniaijue auctoritate
(Anno 9i8).
apostolica constituendi.
Monasterii Fuldensis, « noviler renovati » privile- [Apud Mansi, ConcU. .XVIII, 405].
gia confirmat. Agapetus episcopus, servus servorum Dei, fratri
[Dronke, Codex diplom. Fuld., p. 320]. dilectissimo et reverendissimo Geraruo sanctaj
Agapetus episeopus, servus servorum Dei, Ha- Laureacensis Ecclesife archiepiscopo, in Christo
DAMARO venerabiU abbati etper eumin monasterio salutem.
a sancto Bonifacio primitus constructo atque no- Petitiones tuas pro renovandis sive approbandis
viter renovato suisque successoribus abbatibus in Ecclesiae tuae privilegiis , venerabilis Kuldensis
perpetuum. monasterii abbas Hademarus, huc causa orationis
Quoniam semper sunt concedenda quae rahona- veniens, cum magna benevolentia nostrae expe-
bilibus congruunt desideriis, oportet ut devotioni rienfiae suggessif, pariferque jurgia et disceptatio-
conditoris piae constructionis auctoritas in privile- nes gravissimas inter te et Heroldum archiepisco-
giis prfestandis minime denegetur. Igitur quia pum, pro ufrinque suscepta in una provincia pallii
postulasti a nobis quatenus monasterium Salva- auctoritate exortas, flebiliter nunfiavit : quod et
toris a sancto Bonifacio primitus constructum ol a ipsi ex debita pastorali cura nimio cordis miprore
te noviter a;dificatum in loco Boconis erga ripam dolcmus, defestabiliterque profanamus. Quippe
fluminis Fulda privilegii sedis apostolic® infulis sancta et univcrsalis Ecclesia, cui auctorc Deo
decoretur et sub jurisdictione nostra Deo auctore prtesidemus,a religiosis atque pacafis sacor.iotibus
cui deservimus Ecclesice constitutum nullius alte- suis, ct in charitate non ficta solidafis, quasi toti-
rius Ecclesiie juridictionibus s.ibmittatur idcirco : dem columnis innisa fulcitur discordanfibus au-
;
piis desideriis favcntes hac nostra auctoritate id tem et adversum se hosfiliter inilanto superbia
899 AGA.PETI PAP.E n. 900
animvim tollpntibus. praesertimtantis pontificibus, A Petriapostolorum principis absolvimus, et archie-
velut evulsis susteutaculis casura, uon sinc manno piscopamus, et iu culmen metropolitanum subli-
periculo et vigoris sui detrimento a proprio statu mamus, et privilegia nobis transmissa manu pro-
concutitur. Insuper etiam dum deforis inter vos pria munimus et corroboramus, ac rata esse lir-
pro pallii honore pertinaciter hujusmodi contentio mamus, denuoque tibi palhum cum pr;esentiprffi-
exercetur : acritur ut iu fraterua ffimulatione decor cepto secuudum usum prius ooncessum, succes-
sacerdotii intus evacuctur. soribusque tuis perpetim tenendum tradimus. II-
Inde ergo, ofBcium nostrum illud esse
frater, lisque cx amussi ita ad justitiam reintegratis, de-
perpendentes, ne inimicitiarumfomiteinvobissue- crevimus rixas vestras, et dissensiones prfefata ex
crescente dissidium sanctce Dei Ecclesise, atque causa derivatas dirimere, atque in fraternum amo-
scandahim sine consilii etutilitatisvestraBrespectu rem vos reconcihare, sicut utrique vcslrum modo
diutiusnutriatur : ad scquestrandumliteui vestram susceptus servetur pallii honor illffisus, hortantes
accedimus nos arbitres, tam ex sollicitudine a do- quatenus apostolice insUtuti, amodo non in con-
mino refriminis injuncti, quam amborum vestro- tenlione et ;iemuIatione maneatis. Constat quidem
rum amore ad hoe permoti ita videlicet ut et de
;
quod canonice singuUs provinciis singuli ordi-
prffilibata conflictus vestri querimonia rationabili- g nantur metropoUtani. Proinde distribuere atque
bus judiciis rite justiti.Te safisfaciamus. et vos om- determinare ita vobis paroohias, bonum et pa-
ni explosacontroversia in fraternam concordiam citicum ajstimamus ut divisis duabus. Noricffi
:
Christo moderante revocemus. regionis provincUs, Heroldo archiepiscopo occi-
Notum estigitur, litterisque penesnos commen- denialis Pannoniffi cura committatur et custodia :
datum, quibus ecclesiarum locis dignitas pallii ab tibi autem successoribusque tuis, propter emeri-
hac apostolica sede debeatar. Lauriacensem au- tam anUquitatem sanct'.^' Lauriaoensis ecclesice,cui
tem urbcm antiquitus metropoiitanam fore, et ar- jure jimiorum rcverentia assurgit, in benecUctionis
chiepiseopi sedem, cui sanctitas tua prpeesse di- et sedis ordine prselatis atque prspposiUs, jjrovi-
gnoscitur, sicut iu privilegiis authenticis ad nos dentiam orientahs Pannoniee, regionemque Ava-
usque a te directis legimus, ita quoque inveutis rorum atque Maraborum (248) sed et Sclavorum,
quibusdam exemplaribus chartcB vetustate admo- qui modo ChrisUani, vel adhuc per baptisma
dum attiitis in archivio sancti Petri reperimus. Christo luerandi sunt, circumquaque manentium,
Hanc etiamiu exordio nasoentisEccIesiEe, etimma- credimus, nostramque apostoUcam vicem iu il-
nissima Christianorum persecutione, a doctoribus lis partibus prasdicandi, et pro arbitrio vestro
istius sedis catholicae fidei novimus rudimenta per- P ubi opus est episcopos constituendi, omniaque
cepisse exiude a succedentibus prfedieatoribus
; et disponere atque ordinare taU auctoritate atque
in superiorisatque inferioris Pannoai;e provin- potestate delegamus, ac si ipsi prffisentes af-
cias ejusdem fiilei emanasse gratiam. Quibus fuissemus. Quod si jam dictus Heroldus ar-
etiam duabus provinciis, illarumque pontilici- chiepiscopus deinoeps, suorumve quispiam suc-
bus, usque ad tempora Hunnorum non ahus, cessorum, minime diffinito hmite contentus, sed
quam sanctae Lauriacensis prsefuit archiepisco- interdictam atque a sua potestate separatam dioe-
pus, quorum barbarica feritas non solum prte- cesim repetere pervicaciter conatur, nec a prohi-
dictam Lauriacensem civiiatem, verum etiam iu bit;e coutentionis schismate per istas nostras apos-
circuitu adjacentes regiones depopulavit atque tolicas tradiUones atque determinaUones compes-
funditus desolavit. Inde quidem contigit, ut citur ipse etiam pie concessa dignitatis munifi-
:
episcopi hac necessitate compulsi, sede illa de- centia penitus privetur, atque secundum jus pris-
serta atque aho translata, simul etiam archie- Unnm, superior Hannonia continuetur inferiori,
piscopalem ipsius sedis desererent honorem. atque tu;e tuorumque successorum ambffi perpe-
Modernis autem, nec multum retro elapsis tem- tuaUter subjaceant diUoni. Allubescentes autem
poribus, vacante ab apostoUco vicario Bawa- assensumque prffibentes isUs nostris saluberrimis
riorum regno, Arno primus sanctae Salzbm*- decretis benedicimus et cathoUcos approbamus :
gensis Ecclesiffi subrogatnr archifpiscopus. Haec resistentes vero, atque inflrmare vel omnino per-
testatur annosa memorialis sacris scri lii his- vertere contendentes, anathemate Maranatha san-
toria. Modo autem mortalibus propitiante Chris- ctje Trinitatis districte percutimus, et apostolica
to, ab hostibus sanctae Lauriacensis Ecclesiffi sententia, qua mulotaU Anania et Saphira exspira-
quiete et in habitandi securitate concessa, non verunt, damnamus, et oum blasphematoribus san-
alibi quam ibidem fraternitatis tuse cathedram cti Spiritus sempiternis cruciatibus puniendos des-
oportet haberi. Quapropter reinthronizamus te tinamus.
eidem Ecclesioe sanctorum Patrum videhcet prae- IX.
deoessorum nostrorum, sed et beatae memorise EPISTOLA AGAPETI PAP^ II AD AYMARDUM ABBATEM
domini Leonis papre, a quo exceUentia tua CLIIMACENSEM.
palUo ac privUegio donata est, sanctiones atque Privilegmm ahbntiw CUmiacensis.
statuta exsequentes ac sffipe dictam sanctam
: |Apud Mausi, Conc. XVIll, p. 408.]
Lauriacensem Ecclesiam potestate et vice beati Agapetus, servus servorum Dei, dilecto fllio
(248) Hoc est Moravorum, qui atMaravi et Moraci.
901 EPISTOL^ ET PRIVlLEGfA.
902
AYMARnovenerabmabbatimonasteriiCluniacensis,
Asiderii,Ambariacum,etSaviniacumalodum,quem
^u aiuuuiu^quem
aedlficat mhonorft beaforum
a?dificatiinhonore hpafnriim asnnotr.l/^,.,,,,1
aspostolorum n„t,.; „t
Petriet r^ n,, ...
Engetljaldus dedit, et alodum quem Waldo,
, . . .
Pauli siti in pago Matisconensi, et per te in eodem ve-
niens ad conversionem, dedit. Similiter
ef .imbe-
monasterio, tuisque successoribus in perpetuum. riam, et ecclesiam S. Abundi, quam
Convenit apostolico moderamini benevola com- Arfaldus mo-
riens ad pr;pdietum reUquit ctpuobium.
passione pie poscentium votis succurrere, et alacri Ecclesiam
sancfi Saturnini, cum omni alodo, quem Geraldus
devotione his pra;bere
assensum. Ex boc enim archiepicopus dedit prsedicto coenobio. Et
potissimum pramium a eonditore omnium Dco quia
ordo monasticus summam desiderat immunita-
promerebimiir. Igitur quia petistis a nobis, qua-
tem ifa vobis concedimus, siciit locis sancfis ubi-
:
tenus monasterium priedictum in illo statu quo a
que reverentia debetur, ut nullus vestra munici-
Guihelmo duce per festamentum manere decretum
pia, aut res quaslibet, sine veslro consultu
distrin-
est, nostra apostolica auctoritate
decernercmus, gere, aut invadere ullo modo prffisumat.
sanctas Romauas, cui Deo auetore deservimus,
Sane. ad
Ec- recognoscendum,
prsdictum ccenobium quod
clesiiE subjectumesse inclinati precibus tuis, tibi
:
sancta; apostolicae sedi, ad tuendum,
atque foven-
ad rependum concedimus. Ifaque sit illud monas
dum perfineat, dentur per quiuquennium x solidi.
te mm cum omn.bus rebus, vel quas
nunc habet, g Si quis autem contra hanc saluberrimam
nostram
""u^
quce dpinrpna iKi tpci/l;tm <,,/>«;„» i:u„
vel au.f» deinceps ibi _
traditaj fuerint, liberum a .
conshtutionem resistendo vcnire tentaverit, aut
dominatu cujuscunque regis aut episcopi, sive ahquid horum corrumpere conatus sit, et omnia
comilis, aut cujusUbet ex propinquis ipsius Guil-
quce in hoc privilegio sancimus non observaverit,
lemi. .NuUus ibidemcontra voluntatem monacho-
sciat se sub divini judicii obtestatione,
rum anathema-
pr,Blatum eis post tuum decessum ordinare tis vinculo ieternaliter, nisi resinuerit, innodatum,
pnesumat sed habeant hberam faeultatem, sine a regno Dei
:
et ahenandum, et cum diabolo sine
cujuslibet principis consultu, quemcunque secun- fine cruciandium. Oui vero nostne hujus
saluber-
dum regulam sancti Benedicti voluerint, sibi ordi- rima? sanctionis custos et observator extiterit,
a
nare nisi forte, quod absit, personam suis vitiis
;
Christo Domino benedictionem, et a sanctis apos-
consentientem ehgerc malueriut. Hoc quicunque tolis mundi judicibus absolutionem hic et in futuro
voluerit,cum Dei zelo prohibeat. Decimas vero, consequi mereatur.
qua3 olim ad vesti-as capeUas pertinuerunt, et per
Scriptum per manus Leonis notarii regis, et
modernam quasi auctoritatem, sive hcentiam, a scriniarii sanctae Romance Ecclesi;b, in mense
quohbet episcopo substracta sunt, vobis ex mte- Mart. per indictionem vii.
gro restituimus. Capellas autem, si aliqua? jam
factae, vel faciendfe inibi sint, ifa C X.
manere concedj-
mus, ut vestris eeelesus nihil ex decimis minua- AGAPETI PAP.E II EPISTOLA AD WlLLIARItM ABBATEM.
tur. Hoc vero quod dilectus fihus noster (Anno 9o0.)
Bruno
episcopus de prajdictis capelhs vobis concessit, Confirmat sentenliam Ottonis magni in maieria
ratum et firmum esse decrevunus in perpetuum, immunitatis S. Maximini.
Praetercia, quidquid ex vmeis, vel culturis ad ves- [Apud Hontheim, Hisl. Trevir., I, 284.]
tram partem pertinet. partem quoque decimarum, Agapetus, servus servorum Dei, reverentissimo
ad hospitale vestrum pertinere sancimus. .--imul abbati Williario, totius chai itahs exhibitionem in
et de his rebus, quas percepturi estis. Hoc etiam
Chi'i&to.
quod Leobaldus, ad prcedictum monasterium de- Nuntios vestra; almitatis ad sacrorum apostolo-
rehquit. Simul et illud quod Magiona, vel uhcubus
rum limina, pariterque nostram apostohcam di-
rebus, quas ad id monasterium pertinere debent. gnitatem directos, Asolfum videhcet atque Gun-
Conhrmamus etiam nostra apostohca auctoritate tharium cum magna benevolentia suscepimus, ac
abbatiam Carilocensis coenobu, quse eidem collata iUorum legationem prajsenti omni Romano clero
est _
monasterio,
^.„, abbatias
„., S.
^. Joannis, ai4uc
„„„^.,,, atque ucau
beati clementer aucuviirus.
ciemenier audiviirus. Scimus
bcimus vero, ipsis refereu-
Martmi suburbio Matisoeasi sitas, nihilominus in " tU^us. sape ac multum vos vexatos
a Ruotberto
perpetuum constare decernimus ad pr«dictum quamvis in hoc minime, in aliis tamen venerabih
locum, ut nullus episcopus vel comes, vel ahqua archiepiscopo, eo quod vobis commissum monas-
persona inibi temerari ausu qoidquam ordinare terium sUji commissae ecclesise veUet subdere in-
prajsumat, sine jussione rectoris jam dicti loci. juste, nisi vos tuerentur hinc justum judicium ex
SLmihter censemus de Celsanicas Alodo Hecfredi regid dignitate serenissuni Ottonis prolatum, inde
comitis, quem filius noster Stephanus, justa lance chartae Caroh Magni, atque ahorum antiquorum
eausam esaminans, pro omnium remedio Chris- regum medio recitatse. Ergo omnis ordo Romani
in
tianorum praehbato delegavit loco. Pr£eterea cleri, annuente nostra apostohca dignitate, decre-
TiUas omnes qus pertinent ad idem ceenobium vit ut super monasterio vestro, dico autem illo
Cluniacense, soliditate apostolica roboramus, So- quod in vicino Trevirensium murorum in honore
lustriacum videlicet, Caninias, Seneciacum, Ar- S. Joannis evangelistae fundatum, sanctis sancto-
pagiacum. sanctum Victorcm, et Scociolas, Kaer- rum confessorum Maximini, .Vgritii atque .Nicetu
dasemscum, Dabormacum, et Piscatoriam, quam corporibus dicatum, immobiles permaneant sen-
Osam vocant ; Tosciacum, et ecclesiam sancti De- tentia; in chartis conscriptffi, Ottonis regis prte-
903 AGAPETI PAP.E II 904
cessorumque ejus, regum Francorum videlicet. ut A super Miliarias, et pervenit ad crucem super cur-
in prsesenti et inposterum sub regia tantum po- tes, deinde ad Chero Clarinto, et pervenit per sum-
testatepermaneat, neque unquam ulli alteri pcr- mitatem de Serra usque in rivo Merdario, et ab
sonse subjaceat, excepto abbati, quem ejusdem occidente ipsa Serrade Chero f.lar'nto,et pervenit
monasterii fratres communi concordia secundum iu rivo Merdario, et ducit usque in fluvium Tede,
regulam elegerint. Si vero pr;edictus archiepisco- et a parte circi afifrontat in strata publica quae
pus, aut aliquis successorum ejus, seu alius quili- ducit ad Duas Sorores, et pervenit per ipsam
bet fratrum. qui sunt, vel erunt in eodem monas- viam publicam usque in Litterano, deinde subtus
terio, quietem impie, crude!iter([ue turbaverit, nisi sancto Felicio, et pervenit usque in alode sanctae
primo prsesenti conscriptione, ac deinde ab apos- Mariae, et villa Tauriniano cum ipsa ecclesia
tolica admonitus resipiscat, non ut
dignitate sancti Fructuosi, ciim decimiset primitiis, et eccle-
pastor, sed sicut mercenarius tractetur. Idcirco siam sancti Martini de Clerano, et ecclesiam sancti
si in tam pertinaci duritia perstiterit, ad ultimum .\ndre8e, qufe est fundata in villa Catellano cum
nostra apostolica auctoritate escommunicatur, suo adole, et villam de Torrente cum finibus et
et insuper bonis regibus, ac ducibus, justisque terminis, sicut in scripturis vestris veridicis reso-
judicibus resistentibus compos voti sui nunquam nat, Taresago et curtes, et cella sancti
et valle
fiat. Vincentii cum
suo alode, sicut in vestris contine-
Scriptum per manum scrinarii S. Romanae Ec- tur scripturis, et alode Tonegale, Manzunculas,
clesife. Data u Kal. Martii,indictione vm. Bene va- Ocenias, Tres-VaUes, Lare cum ecclesia sancti
lete (249). Andreae, ceUa sancti Thomae cum suo adole, eccle-
.\I.
sia sanctiPetri quae est fundata m viUa Inforcadis,
Laguna cum sua ecclesia et alodiis vestris in his
AGAPETI n PRlVlLEGiLM PRO MONASTERIO SS. GERllAM
ET MICHAELIS CLXANEXSIS. locis. In comitatu Rossilionense, in viUa MiUarii,
in Camelas, in Relano, in sancto Felice, in vaUe
(Anno 930.)
veutosa, in monte .^uriolo, in vUla Insula, in vaUe
Cotifmnat priviLegia monasterii Cuxanensis. Locas, in Pulo .NadaUno, in valle Vincano, et in
[Apud D. Bouquet, -fiecM«7 des historiens,xs., 227.] Saorla,, in .\rbussolas, et in Planicolas, et Inter-
AGAPEiusepiscopus, servus servorum Dei, Gonde- rivos, et in vaUe Molegica, in villa Orto Falgue-
FREDO religioso abbati venerabilis monasterii sancti rias, in viUa .\rriano, in viUa FoUoUis, in Ver-
Germani atque sancti Michaelis, quod est situm in neto, in Corneliano, in vaUe FoUano, in vaUe
vaUe Confluente in locum qui vocatur(Saint-Michel q Savrra, in Torre sindo, ui Pino, et in CampeUas,
de Cusan) Coxano et post te tuis successoribus db- et in Segondaniano, in Juloss, et in Flazano, et
batibus ejusdem monasterii in perpetuum. in Angerro, et in Enne, et in PorciUarios, et in
Cum magna nobis soUicitudo insistit et cura Evole in .Utino. Et Ln comitatu Cerdeniense, in
pro imiversis Dei Ecclesiis vigUandum ne aUqua vUla Sallagosa, in Onzes, in Annes. Tn Feniole-
necessitatis jactura dispendia consequantur. Igi- tense, in vUla Tavernulas, in Sauriniano, sive in
tur quia Soniarius religiosus presbyter et mo- Perolas, YaUemagna cum sua ecclesia, et in vaUe
nacluis vice vestra ante nostram praesentiam Stavia. comitatu Bergitano, in ipso viUare
In
veniens postulavit a nobis quetenus confirmare- de Gilmari, in ipsa vUIa de Canes, et in caeteris
mus tibi tuique successoribus abbatibus supra- locis ubicunque res monasterii rejacent. Et in
dictum monasterium in integrum, cum omnibus comitatu RossUionense, et in vaUe confluentis,
finibus suis, terminis et adjacentus, suisque omni- et in comitatu Cerdaniense, et in comitatu Femio-
bus pertinentiis in perpetuum; incliuati tuispreci- letense, vel in Bergitano, in his locis supradictis
bus, pro omnipotentis Dei et sancti Petri amore, et in comitatibus, quantum ipsum monasterium
jam dictum monasterium cum tinibus et suii habet et in scripturis vestris continetur vel reso-
terminis, sicut incipit a parte orientis, a fronte nat, et in ante auxUiante Deo acquisituri estis,
per summitatem Serrae quae pergit de Bovaria ad cum flnibus et terminis, Umitibusque vestri mo-
Jovem de Celerano, et vadit ab ipso monte qui nasteru. Simul et concedimus vobis de vestris
dicitur Laccarias, et sic vadit per ipsas Laccarias locis primitias et decimas, et oblationes recolU-
usque in monte Canigone, et a meridie afron- gendas ad jam dictum monasterium cum omni-
tat in monte Canigonis et descendit per Serra bus suis pertinentiis. sancUe Romanae Ecclesiae,
. .
(249) Suspectae mihi fidei semper visa est praesens concUio Confluentife in Treviris sasculo x, prassen-
buUa pontificia, praesertim ratione formx ; sane tibus Carolo Francia; et Henrico Germania? regibus
cuivisinhujusffivimonumenUsmodiceversato,faci- habito, legitur« Quatenus ecclesiae quorumcunque
:
le apparet eam iUius sieculi stylum et usum Roma- monachorum in singulis parochiis sitae episcopo-
nae curiae parum sapere. Quod autem ad materiani rum divinitus subdantur regimini, eisque obsequia
attinet, nuUatenus ea ad immunitatem ecclesiasti- in exercendis ecclesiasticae curae negotus soUicite
cam, seuproprie dictam exemptionempertinere po- exhibeant. Ipsi procul dubio monachi episcopi
test;constat enim ignota iUi aevo adhuc f uisse, exem- suis in omnibus obediant. » Unde apparet, Patres
pta a jurisdictione episcoporum monasteria. Hoc hujus synodi supposuisse, monachos episcopis
observavit et probavit inter aUos Van Espen Jur. suis eo tempore indistincte fuisse subjectos; nulla
Eccl. Univ. P. iii, tit. 12, c, ii. 21 seq. Certe in exemptos inter et non exemptos diflerentia.
905 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA. 906
ciii nco aiictore (lesci-viujus, voliis per hujus pri- A incultum, nec non pertinenliam ejusdem epis-
et
vilegii scricm veslnim monastcrium et loca seu copii, scilicet Cerdaniensis pagus, Libianensis,
ecclesias uhiquc pertinentcs, et a prsesenti nona Bergitanensis, Paliarcusis quoque, atque Riba-
indiclione in perpelu.um tibi tuisque successoribus curcensis, Jestabiensis, atque Cardosensis, Ana-
servis Dei inibicommorantibuscrenobiticam vitam biensis ac Tirbiensis, et locis sancta; Deodatffi cum
(hicentibus stabilimus Dei cum timore regcn(ium, fiuibus suis, et Feucris cum finibus suis, et Sub-
(letinenrlum, et seeure atque quiete sub norma et monte cum finibus suis Confirmamus etiam
apostolica tuitione permanendum sed sub nul- ; et lertiam partem telonei ejusdem episcopii, cum
lius alius cujusquam potestatis subjicimus. Item pertiuentiis mercati, vel cum omnibus ad ipsum
apostolica auctoritate jubemus Christi fidelibus episcopium ex suis omnibus locis ubicunque ge-
benigne secundum Deiim hospitio recipiendis. Et nerahter et in integro pertincntibus infra supra-
tu cum ab hac luce fueris subtractus, a nulia per- diclum episcopatum, a lerritorio Urgellensis, Cer-
sona ibi eligatur abbas secundum Deum a pvx- daniensis, Bergitanonsis, Palliarensis atque Riba-
dicta eongregatione. Prfecipimus autem aposto- curcensis. Itcm et confirmamus tibi tuisque suc-
lica auctoritate, ut nulia magua parvaque persona cessoribus de ipsius supradicti episcopii locis et
aliquam vim aut invasionem in supradicto monas- b pertinentiisprimitias et decimas. Necnon et ite
terio aut in suis rebus unquam facere prassumat rum stabilimus ut nulla qutTlibet persona cle-
Pro quo sub divini judicii ohtestatione et anathe- ricis vestri episcopii
conststentibus injuste ad dis-
mafis interdictione promulganles deccrnimus ut trictionem aut ad injustam legem deportare cum
nulli unquam nostrorum successorum pontificum, persona prffisumat. Nam quia supradictum
laicali
vel nuUa [prEesumat] hujus nostri apostolici privi- episcopium cum omnibus rebus ubicunque sibi
legii auctoritatem frangere. Nam quod non credi- pertinentibus a Francorum regibus per praecepti
mus, qui agere pr;esumpserit, sciat se excom-
aliter paginam firmatum solidatum est regah auc-
et
municatumet anathematis vinculis innodatum, et toritate, ita et nostra apostohca auctoritate fir-
a regno Dei alienatum, et in voraginem tartareum- mamus, ut amodo et in antea quidquid vos ves-
que chaos demersus cum impiis deflciat. Qui vero trique successores Icgahter acquisituri fueri-
custos et observator exstiterit, gratiam benedic- tis futuris temporibus, ex praesenti anno Incar-
tionis a Christo Domino Deo nostro multipliciter nationis Domini nostri Jesu Christi 991, decima in-
consequi mereatur. dictione, inclinati precLbus vestris,
per vestra
Scriptum per manum Leonis notarii rcgionarii regalia praeccpta ethujus privilegii seriem in per-
etscrinarii sanct» Romame Ecclesis in mense C P^'""'^^ '^'o'^'* vestrisque successoribus confirma-
Decembrio per indictiouem supradictam. Bene mus et stabihmus detinendum, possidendum, et
valete. cum Dei timore dispensandum atque regendum ;
ut nuUus rex, nullusque princeps, nullus comes,
.\1I.
nullus marchio, nullus judex, neque uUa parva
AGAPETI VAVM II EPISTOLA AD WISADUM URGELLENSEM magnaque persona aliquam vim aut invasionem
EPISCOrUM. in eodem episcopio, neque in suis pertinentiis un-
(Anno 931.)
quam facere prffisumat. Pro quo sub divini judicii
obtestatione et anathematis interdicto promulgan-
Ecclesise Urgellensis privilegia conflrmat tes, decernimus ut nullus nostrorum successorum
[Apud D. Bouquet ubi supra, p 230.]
pontificum neque uHa magna parvaque persona
audeat neque praesumat conlra hoc nostrumapos-
Agapetis, servus servorum Dei, reverendissimo tolicum privilegium in aliquibus
agere injuste,
etsanchssimo Wisado sanctae Urgellensis Eccclesiae neque frangere tentet. autem, quod
Si qnis
episcopo, tuisque successoribus in perpetuum.
non credimus, in ahquibus frangere tentaverit,
Convenit apostohco moderamini pia religione sciat se, nisi resipuerit, auctoritate Dei et sancti
poUentibus benevola compassione succurrere, et '
Petri apostohatque nostra, qui ejus fungimur vi-
poscentium animis alacri devotione impertiri as- cariatione, anathematisvinculis indissolubiUter in-
sensum. Ex hoc enim lucri poUssimum praemium nodandum et a regno Dei ahenandum, et cum
;
apud conditorem omnium Deum procul dubio diaboloet ejus atrocissimis pompis atque cum Juda
promeremur, quando venerabdia loca opportune traditore Domini nostri JesuChristi incendio con-
ordinata ad meUorem fuerint sine dubio statum cremandum ; voragine tartareoque chaos de-
et in
perducta. Igitur quia postulasti a nobis quatenus mersus cum impiis deticiat. Qui vero custos et ob-
supradictum episcopatum Urgellensis Ecclesiae servator exstiterit, benedichctionis gratiam et cce-
cum omnibus suis cedificiis, seu et vilUs, ecclesiis, lestis retributionis a justo judice Domino Deo nos-
parochiis, casis, vineis, terris, campis, pratis, tro multiphciter consequatur, et vita3 aetcrnaj par-
pascuis, silvis, saietris, arboribus, pomiferis, fruc- ticeps esse mereatur. Amen. Bene valete.
tifcris vel infructiveris diversi generis, puteis, fon- Scriptum per manum Leonis notarii regionarii,
tibus, rivis, molendinis, piscariis
aquis aciuarum- at(pi(' scrinarii, sanct;B Homan<e nostrs' Ecclesiee,
que discursibus, montibus, vaUibus, col-
castelhs, in mense Decembiio, in supradiclo anno, indic-
libus, rupturis adjacentiisque eorum cultum vel tione supra nominata.
Patol. C.\.\.\III 29
,
907 AGAPETl PkPJE II. 908
XIII. A auathematis iaterdicto promulsantes decernimus
AGAPETl II rniVILHr.lUM TRO MONASTLRIO S. MARL*: ut nec ma?na parvaqiie persona audeat neque
RIVlPULLIilNSl. piwsumat contra hoc nostrum apostolicum pri-
vilegiuiu iu aliquibus agere iujuslc, ueque fran-
(Aniio 951.)
gere teulet. Si quis autem, quod uou credimus, in
[Apud D. Bouquol ubi supra, p. 229.)
aliqnibus frangere tentaverit, sciat se, nisi resi-
Agapetis episcopus, servus scrvorum Uei, Mi- pueril, auctoritate Dei omnipotentis, et sanctiPetri
Ni'LLO religioso abbati veuerabiiis moDasterii apostoloruui priucipis, atque uostia, qui ejus fun-
sauctffi Mariffi virgiuis Uei geuitricis (loiiiiuiu uos- gimur vicarialionc, anathemalis viuculis indisso-
tiw, quod comitatu .\usoua, in valle
est situiu iu lubiter esse iunodandum, et a reguo Uei alienan-
Riopollensi intcr duo llumina, ct post te in eodeui dum, et cum diabolo et ejus atrocissimis pompis
veuerabili monasterio tuis sueccssoribus in perpe- atque cum Juda Iraditorc Uomini nostri Jesu
tuum. Chrisli ;eterno incendio coucremaudum, et in vo-
Convenit apostolieo modcramini pia religioue ragiuem tartarcumque chaos mersus cum impiis
pollentilius beuevola compassioue succurrere, ac deficiat. (jui vero custos et observator exstiterit.
petentium animis alacri devotione iraperliri assen- B benedictionis gratiam et ccelestis retributionis a
sum. Ex lioc enim potissimum prfemium a condi- justo judice Domino nostro Jesu Christo multipli-
tore omnium Deo procul dubio piomeremur, quan- citer consequatur, et vitaj aeteriUB particeps esse
dovenerabiiialocaopportune ordiufiiaadmeliorem mei catur.
fuerint siue dubio statum pcrducta. Igitur quia S riptum per manum Stephani uotarii regiona-
poslulastis a nobis quateuus supradietum mouas- rii que scriniarii sanct;* Eccclesife Romaii;i3 in
;;
terium cum suis locis, videlicet ecclesiis, parochiis, meii^e :Decembrio, indictione supradicta decima.
villis, fundis, casis, casahbus, terris, vineis, cam- Benc v;ilete.
pis, pratis, pascuis, silvis, garricis, areis, torcula- XIV.
riis, aquarum viis, moleudinis, cum suis caputa- AGAPETI n EPISTOLA AD SUNIARIUM ABBATEM
quis et suis piscatoriis, cullum et incultum, sive (Anno 951.)
etiam et in locis, et quautum in circuilu ipsius
Mnnaslerii Crassensis prioilegia confirmal
monasterii habere dignoscitur, coufirmaremus vo-
bis, etc. Statuimus autem ut, quando abbas ipsius
[Apud D. Bouquet ubi supra, p. 231.]
cipuobii de hoc s;bcu1o migra^crit, neque a regi- Agapetus episcopus, servus servorum Dei
bus, neque a comitimus, neque qualicunque per.
;i
^.
SuN-iARio religioso abbati venerabilis monasterii
soua pro ''upiditatis pecuni;!" causa, neque pro sancl.e Dei genitricis Mari;e, dominse nostr;e,
qualicunque favoris inanis gloria, ibidemabbas sit [quoi! est] situm in comitatu Carcassense, super
consdtutus; sed a cunctis servis Dei ejusdem su- fluvio Urbionis, et pest te in eodem venerabili mo-
pradicti coenobii secuudum Ucum et secuudum nasterio tuis successoribus in perpetuum.
sancti Beuedicti Patris regulaiu digna persoiia eli- Convenit apostolico moderamiui pia religione
gatur abbatis.Situm namqiic est suprailictum ca3- poUentibus beuevola compassioue succurrere, et
nobium lerritorii Ausonis in valle RiopuIIensi inter posceutium animis cum alacri devotione imper-
diio flumina. Item etiam constituimus tibi tuisque tiri assensum. Ex hoc enim lucri potissimum
successoribusdesupradicti crenobii locis et perti. prffimium, a conditore omnium, Deo procul du-
nentiis primitias el decimas. iNecnoii et iterum sta- bio promeremur, quando venerabilia loca oppor-
bilimusut nulki quffilibetpersona menachis supras- tune ordmata ad mcliorem fuerint sine dubio sta-
cripti vestri ccenobii consistentibus injuste inferre tum perducta. Igitur. quia per vestrum legatum,
districtionem, autadinjustainlegem deportare cuni videUcet Arnulfum humilem abbatem ^Rivipullen-
persona prassumat.
laieali !S'am quia supradictum sem) postulasti a nobis quatenus monasterium su
monasterium ubicunque cum suis pertinenliis a pradictum conlirmaremus cum omnibus suis lo-
;
l'Yancorum regibus pcr pr;ecepti pagiuam firmatum cis, videlicetecclesiis... villabus, casis, teiTis,vineis,
et soUdatum est regali auctoritate, ut superius inser- campis, pratis, pascuis, silvis, garricis, areis, et
tum est, amodo et inantea quidquid vos vestrique torculariis, aquis, aquarum viis, molendinis cum
successores legaliter acquisiti fueritis futuris tem- suis caputaquis et suis piscatoriis, cultum vel in-
poribus, a prsesenti deciina indictione, inchnati cultum ; sive etiam et iu his locis, in comitatu Car-
precibus vestris, et per suprascripta regalia prfe. cassense, villam Agrifolio, cum ecclesia sancti
cepta, et hujus privilegii seriem, ut superius mis- Cyrici cum terminis et finibus suis, viUam etiam
sum perpetuum vobis vestrisque succes.
est, in Verzeliano cum ecclesia sanctas Mari;e et cum ter-
soribus contirmamus et stal irraus detinendum minis suis, et villam Cucuniano cum ecclesia sane-
et amodo dispensandum atque regcndum, ut nul- tm Ma)'ia3 et terminis suis, medietatem etiam, et
lus rex, nuUusprinceps, nullus comes, nuUus mar- quantum in jam dicto comilatu ipse locus... an-
ehio, nullus judex,neque ulla parva magnaque tea... contirinamus ; et in comitatu Tolosensi, vel
persona aliquod damnum aut invasio' !em in eodem in vicariis suis ecolesiam sanct;e Marife et sancti
cnenobio,neque in suis pertinentiis unquam facere Salvatoris, ct sancti Joannis in Ercino, e' locum
pra3sumat. Pro quo sub divini judicii obtestationeet Camboni cum omnibus ad se pertinenti us ; et
9*^9 EPISTOL/E ET PRIVILEGIA. 910
quantum Simplicius archilevita eoncessit eum
ibi A auetoritate ut superius insertum est,... inelinati
suis consanguineis. sicut in eorum scripturarum
preeii)us supradicti legati vestri .Vrnulfi abbatis,
serie resouiit, vel in antea in ipsis acquisituri eslis et per suprascripta regalia priecepta et aha
privi-
loeis ; et in comitalu Redeuse quantum ibidem perpetuum vobis vestrisque successori-
legia... in
prsefatus Simplicius arcliilevita concessit, tam in
bus confirmamus et stabihmus detinendum, et Dei
parocbiis quam et in casteris locis, villam etiam cum Umore et a modo dispensandum atque re-
boxamauream Aureliosam cum omnibus juri-
et gendum, ut nullus rex, uuUus princeps, nuUus
bus illorum suburdio Petraperlusiense lioc
; et in comes, nuUus marehio. nuUus judex, neque nulla
quod dedit Rogerius iu Cucuniano, Relgas in magna parvaque persona ahquam vim aut inva-
Ollito cum ecclesia,... iu Paterno cum quantum
sionem in eodem cfflnobio, neque in suis pertmen-
de villa Corneliano usque ad jam dictum, sicut tus unquam facere praesumat. Pro quo et sub di-
ibi HoJiba concessit Villam Corneliano cum ipsa vini judieii obtestatione et
;
anathemaUs mterdicto
ecclesia, villam Stagello cum sua ecclesia... qua-
promulgantes decernimus, ut nuUi unquam no-
rumlibet in villa Gologias cum ecclesia sua, me-
strorum successorum pontificum, et, ut superius
dium Vernettum cum sua ecclesia, villam Ripas posuimus, uuUa magna parvaque persona audeat
Altas cum''sua eeclesia, et ipsum ViUarem cum
g neque prassumat contra hoc nostrum apostohcum
sua ecclesia, villam Couiugos cum sua ecclesia, et
privilegium in aliquid agere, neque frangere tentet.
in villas Palsas, et in villa d: Canon» piscaturas
Si quis autem, quodnon credimus, in aUquo fran-
;
et in comitatu contluente qiiantum habetis
in gere tentaverit, sciat se, nisi resipuerit, auctoritate
prata et in bonaria ad se pertinentia in comitatu Dei omnipotentis, et sanctiPetri apostolorum prin-
;
Gerundense ecclesiam saacti Felicis, in villa Lo- cipis, atque nostra, qui ejus fungimur
vicaria-
rostaria, et sua ecclesia in comitatu Bisuldiueuse
;
tione, anathematis vincuhs indissolubihter esse
ecclesiam sancti Stepbaui ct sancti Peregriai, seu mnodandum, et a regno Dei alienandum, et eum
et villam Enuscho et Mediano cum ecclesia et sua
diabolo et ejus atrocissimis pompis, atque cum
pertinentia et quod babent in Barcinonense, etin
;
Juda traditore Domini nostri Jesu Christi, feterno
Oriellense, et in Sardariense, et in Cabastense, et inceudio coneremandum, et in voraginem tarta-
in .Ubieuse, et in Miuerbense,
confirmamus, et in reumque chaos demersus cum impus deficiat.
comitatu .Narbonense villam Lrciam cum sua ec- Scriptum per manum
Stephani, notarii atque
clesia, ct iniusula Sici ecclesiam sancti Petri cum scriniarii sancta;
atque apostohcfe Romanaj Eocle-
sua pertinentia, et quantum ibi dedit Remigius si», in mense Decembri, per indiclionem supra-
archilevita, et in Tolosano villa... et Paknam et in „ dictam decimam. Bene valete.
villa .Vhanto et Fabriciano et Ferrales, Fabarios
XV.
sancti Stepbani et sancti Genesi vel in viUa .Mi- :
lano quantum ibidem liabent. In comitatu Au- .4G\rETI tkVM II PRIVILEG1U3I C0NCESSC3I MAIMBODO
MATISCO.NEXSI EPISCOPO.
sana ecclesiam saneti Martini, cum suis decimis
et pertinentiis, seu et in villa R....ano
(Anno 946-934.)
et villare
Asenario, quantum ibidem habent ; et in Sakuas Eeclesias S. Vincentii Matisconensis canonicorutn
prope .Xarbona et juxta stagnum quautum ibi-
privilegia et possessiones confirmat.
dem habent, vel cum
omuiljus ad suprascriptum [ApudMansi, Concil. tom. XVIII, col. 411.]
monasterium in integro pertmenfibus et confli-- :
Ar-ArETUs episcopus, servus servorum Dei, reve-
mamus vobis pontaticum, raptaticum, sahnati- rentissimo et sanctissimo .Maimbodo Matiscouensis
cum, toloneum, sicut reges vobis per prfecepti pa- Ecclesife episcopo, perpetuisque su:;cessoribus
La
ginam concesserunt. Statuimus autem ut, quando perpetuum.
abbas dicit monasterii de hoc seeculo migraverit, Cum omnium sanctarum Dei eeclesiarum status
ueque a regibus, neque a comitibus, neque a a beatorum apostolorum principis Petri doctri-
quabcunque persona pro cupidilatis pecunife nis provehatur, et ab ejus fulcimine
lapsa qufe
causa, neque pro quahcunque tavoris inanis glo- ^ sunt
resohdantur oportet merito sanctam Ma- ;
ria, ibidem abbas sit constitutus, sed a cunctisser-
tisconensem Ecclesiam minorationem sufe di(e-
vorum Dei eidem monasterio secundum Deum ceseos p^dientem. suarumque dignitatum copia
eidem monasterio secundum sancti Benedicti l'a- carentem cito restitui, ut honorem suum noa
tris regulam... ehgantur abbates. Situm uamque
amittat. Cognoscentes igitur ipsam in omnibus
est supradictum monasterium territorio Carcas-
quassatam, convenit ad ejus relevafionis statum
sense juxtapago Narbonensis. Item etconfii-mamus
auxiliatricem nostram perrigere dextram quate- :
tibi luisque successoribusde ipsius sancti monaste-
nus B. Petri apostoh fonte pofata, Christo juvante,
ru locis et pertinenfiis, primitiis etdecimis necnon
suis rediutegretur honoribus :
et ideo omnium ;
etiterum stabihmus ut nuUa quahbet personamo.
sanctarum Dei eeclesiarum cultores comperiant
naehis vestri monasterii consistentibus injuste...
atque fideles.eo quod Maimbodus, dilectus
aut ad injustam legem deportare cum laicali per- episco-
pus, spirituaUs fiUus noster, suggessit,
sona prassumat. .Nam quia supradictum monaste- apostoli-
Cffi almitati nostrae, quatenus
concederemus suis
rium... a Francorum rcgc prfecepti paginam fir-
canonieis et laicis in ecclesia S. Viucentii
matumet sohdatumesL.. ita et nostra apostohca mar-
tyris commoranlibus, ahunde ibidem
non ordinarc
9H AGAPETI PAP^ II 912
episcopum nisi qualem canonici una cum prae- A fpterni incendii siipplicio concremanilnm. At vero
dictis religi. sis laicis inter se elegerint, sicut sacri qni pio intuitu custos ct ohservator omniliusm
censent canones ; etiam conccdimus sibi suisque exstiterit cuslodiens hujus nostri aposlolici consli-
successoribus, ut honor debitus omni tempore im- tutum ad cultum Dei respi.;iens, benediclionem
pendatur. Prfenominatis etiam canonicis concedi- aeternam a misericordissimo Doraino Deo nostro
mus atque confirmamus omncs r.^s, quae per prae- p.roipiat et vitae, aeternae particcps etfici mereatur.
cepta regum vel larfritionem bonorum Christi li-
.\VI.
delium utriusque sexus in eodem loco coUatfe
AG.VPETI r.vp.E n i:pisTnL\ xu .^rvernos.
sunt, ut irrefragabiliter sine alicujus contradi-
ctione in perpctuum habeant. .\bbatiam vero S. (Anno 9i6-'j:iu.)
Clcmenfis martyris, quee est in suburliio prsefatae Prxdones a inonasierio Celshiiaceiisi arccanlur.
civilalis cum omni inlegritatc et ecclesiis atque
[.Vpud D. Bouquet, Rccueil des hislnriens, l.\, 2.32.]
terris et ancillis, colonis et colonabus sibi pcrti-
nentilius ; ncc non ctecclcsiani S. Desideriiin Ver- Agapetis episcopiis, servus ser\ orum Dei, omni-
giaco villa sitam cum terrula S. Petri ex episcopatu bus sanctaj Doi EcclesiEe lihis in .\rvernio hal)itau-
in priBnominata villa conjacenlo, simulque eccle- g ''^^.^' perpetuam pacem, ffiternamqiie salutem in
siam S. Romani in Cathenaco [((/, Cadeniaco] villa Christo Jesu.
sitam. Verum eliam nonas et decimas et ex furtis Immensa suspendimur admiratione. eiir illi,
[/". furnis] praefati paai, ;itque lertiam partem ne- quibus inter vos pastoralis cura commissa cst,
moris juxta Ararim fluvium ab amne, villaque oculos habeant mentales clausos sanctam Ecclc- ;
Adolani lalam, sicut pius Ludovicus rex dilectus siam, ita, ut nobis suggessum est, sinant pravo-
fllius noster annuente praetaxaio Maimbodo prae- rum rabie lacorari, vastari, rebus propriis exspo-
sule de decimis et terra, pariterque consentienti- hari, non opponentes se murum pro domo Israel,
bus Hiigone marchione et Leollialdo modcratissi- nec in prreho in die Doniini stantes, ut obvient
mo comile, cujus animus in augmento praefatffl sua auctoritate raptoribus et piwdonibus sed :
ecclesiae omnino flagrabat, concessit. Itaque nos videntes inhonorari suam ipsornm matrem, ta-
per hoc nostrum apostolicum privilegium conce- cent, nec aspera redarguuntinvcctione patratores.
dimus detuiendum perpetualiter cum decimis S. Videmurenimterriliilemillamvocem aut ignorare,
AJbani martyris et Gisario ila ut amodo et dein-
: aut nullateniis oinnino perlimescere, quffi dixit :
ceps quidquid in eodcm loco donata vel concessa " Maledictus qiii proliibel gladium siiiim a sanguine
sunt, vel divina pietas in posterum augere voluerit ^ (Jer. xi.viii, 10). » Undc generaliler omnihus vobis
quacunque persona, absque alicujus impulsionis condolemus, timenles ue ira Dei a sanctuario
molestia teneant etpossideant. Ea vero ratione ut ipsius, id est a praslatis insipiens, in oves eorum
nullns rex, dus, comes,aut exactor vel publicus jiisto grassari permittatiir judicio. Nostis quam
minisler super eos aliquam angariam aut distric- plurimis, fralrcs, cl qiii ignoral, cognoscat lo-
tionem scu gravamen alque imperationem impo- cum Celsinianias, ex qao fundatus esl^sanctfE Ro-
nere prfesumat, nisi quantamiideles canonici prae- manfe Ecclesia^ specialiler esse contraditum, ejus-
dicti loci alicui pcrsonae ob suani bonitatem con- que sub tuilione ab inilio mansisse, quem speciali
cedere voluerinl. Statuentes atquc promulgnntes amore diligendum esse decernimus, atque omni
ceram Deo et terrihili ejus exaiiiine, per hnjus no- lcmporc mulliplici suldimandum lionorc judicavi-
slrum aposlohciprivilegii firmamcnlum sancimus, mus. ,\ec imuierito, nam salutiferum raonaslici
et beali 1'etri apostolorum principis auctoritate de- ordinis aroma ex eodem loco surgens, nunc in
cernimus, et tam apostolicfe scdis obtcstamur fu- nostris partibus, Deo donante, fiagrare ufilitcr
turos pontifices, qiiam qui ecclesiasticas ministra- videtur. Quaproptcr rogamus et obsecramus, ma-
verint funcliones, vel eliam magnas parvasque gnaque prece deposcimus ut prfedicto loco reve-
personas, ne quispiam, quacunque sit dignilate rentiam exhihere curetis, ibique Deo mililantes
pri-editus, de omniJjus istis capitulis, quae a nohis nullus inquietare prfesumat. Si quisautem deterra
concessa sunt quoquomodo licentiam habeant a ad jam dictum monasterium pertinente, vel eo-
saepe sfepius nominalo loco, atque specialiter apo- sdem monachos, aut de ipsorum famiha aUquid
stohcae exoiationis gratia conjuncladisjungereaut injuste contra voluntatem abbatis ejusdem coeno-
alienare. Si quis intcrea,quod non credimus, te- bii tcnet, nostra apostolica auctoritate praeeipi-
merario ausu contra ea, quae hac nostra aactori- mus hoc sine dilatione reddere festinet. Quod si
ut
tate pic et firmiter per hoc nostrum privilegiiim non fecerit, ante nostram praBsentiam jubemus ut
disposita sunt, contraire tentaverit, vel haec, quae veniat rationabilem causam dicturus. Si vero et
a nobis ad laudem Dei pro stabilitate jam dictae hoc contempserit facere, terribihs anathemalis in-
ecclesinj, ordinate staluta sunt, refragare in ali- nodatus nostra excommunicatione, qui vicesbeati
qiio aut transgredi praesumpserit, sciat se aucto- Petri, licet indigni, agere videmur, cujns [terras]
ritate B. Petri apostolorum principis, ciijus imme- injusle invadere non timet, plectatur atque viil-
rifl vices agiu.us, anathematis vinculo innodatum, neretur. Specialiter ergo nostra ex parte obse-
etcum diabolo et ejus atrocissimis pompis atque crando praecipimus domno Stephano (Arvernensi)
cnm Jiida Iraditore Domini noslri Jesu Chrisli episcopo, in cujus dioecesi Celsinianias uiona-
913 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA. 914
stei-iiim utomnesres ejusdem monaste- A aut miiltum tres scnes monaehi de quorum
situm est, vita
rii non dubitetur reliuquantur ad regendumet custo-
vastanles, vel aliquid mali famili;B monaclio-
rum ibidem consistentium inferentes, t;ladio ex- diendum. Ca?teri vero monachi omnes majores et
communicationi; ferire non differat, et a liminibus minores eum omnibus monasterii rebus ad pro-
sanctaj Dei Ecclesia; tandiu sequestret, donec dig- prium coenobium Casini montis revertantur ibi Deo
na satisfactione emendare cogantur. famulantibus, sub ipsius beati Patris benedicti re-
gula degentibus, sicut antiquitus a nostris prjede-
XVII.
cessoribus et ab iuiperatoribus et regibus detini-
AGAPETl II EPISTOLA AD LANDILFIIM CAPl:A?>LM tum, et promulgatum est, ut sub nullius principis
PRINCIPEM. ducis, aut gastaldei, vel alicujusque magnfe par-
(Anno 946-955). vseque person;E, aliquo modo subderetur dominio,
ita et sub nostra et regum tuiiione, sub abbatis
Monct ne monasterii Capuani libertalcm offendat.
ordinatione, Dei cum timorc perenniter regendum
[Gattula, Hist. Cas. 190].
atque dispensandum. Nam, quod non credimus,
.\GArETi's episcopus, servus scrvorum Dei, Lax- qui aliter agcre prtesumpserit, aut aliquam ordi-
DLLFO, Capuano piincipi. B nationem de ipso monasterio facere tantaverit,
Audivimus, quod sine maxima cordis mcestitia sivede rebus supradicti monasterii invadere pra^-
loqui non possumus, Cassincnsis cwnobii mona- sumpserit, et hanc nostram apostolicam jussio-
chos inhoneste et tin-piter conversari. Quod quam nem in aliquibus frangere tantaverit, sciat se, nisi
perniciosum et quam scelestum sit, nullus fidelis resipuerit, auctoritate Dei beati Petri apostolorum
ignorat, nam ut Prophela tcstatur I.apides sanc-
; <> piincipis, atque nostra, qui ejus fungimur in cari-
tuarii in capile platearum dispersi sunt [Thren. iv. cationem '.sic), esse excommunicatum, et ab in-
I), » cum hi, qui in monasterio sicut beati Bene- gressu ccclesiiB, et corpore et sanguine Christi pri-
dicti regula continel, Deo servire debuerant per vatum, et a consortio Christianorum segregatum,
castella et plateas audnilantes liabitare videantur, iterumque sciat se per privilegii sanctionem sub
et propterea regularem vilam rehnquentes, et pro- anathematis vinculis innodatnm qui vero custos ;
priie voluntati, et illeoebris servientes sicut beati et ol3servator, atque adjutor exstiterit, benedictio-
Benedict' regula continet, non Dominicis, sed suis nis gratiam, et cffilestem retributionem a Christo
inclusionibus prolegecsteisdesideriorumvoluptas. Domino Deo nostro multipliciter consequatur.
Quod malumincaputquond.im Landulli tuigenito- Hanc autem apostohcam jussionem prajfatum mo-
ris respicit, qui quasi monasterium intra Capua- p nasterium pro futuro testimonio liabere jubemus.
nam civitatein aedificans, non ob Dei reverentiam,
XVIII.
sed temporis gloriaj honore cupidus parvipendens
EPISTOLA AGAPETI PAPiE II AD WILLIHELMUM ARCHI-
animarum periculum, suo dominatui monaste-
EP1SC0PU5I MOGL.NTIMU.
riuuisubdere cupiens.perverso more cummorbido
grege recumbere desiderans, ut totius possessio (Anno 9o.T.)
jam dicti monasterii suis quasi jure hcreditario Idein privilegium tribuit quod Maximvs II
relinqueietur. Uude gravissime dolcmus, et mira- Fridurico concesierat.
mur tanli viri crecam cupidilatem non retractantis [.\pud \Vuri.Uwein. Epistolx S. Bonifacii, p. 373].
quod incensa subvcrsa ecclesia Cassiui, res ejus
et Fraternitatis amore acti fideque antiquorum cir-
accepit eontra sententiam ProphetiE dicentis :
cumcincti ea vobis sanctaequo Moguntinm Eccle-
Omnes priucipes qui dixerunt Hiercditatc possi-
<i :
siae, cui pr.Tcstis denegare ignoramus, propter
deamus uobis sancluarium Dei Deus meus, pone ; quas vestros nuntios ad sanctam sedem principis
illos iit rotam, et sicut stipulam ante faciem venti, apostolorum et ad nostram apostolicam dignita-
et sicut ignis qui comburit silvas, et velut flamma tem missos cognoscimus et qme nostri anleces-
incendens moutes (Psal. lxxxii, 13-15). » Quoe ab sores vestris antecessoribusdenegare. Scimus vero
illo, si fieri potest, Deus a ertat. Frequenter autem vestris litteris intimantibus sancto Bonifacio vestro
monitus, dum udviveret, coram episcopo suosicut antecessoriaOregorio seoundo, Gregorio tertio, nec
ipse Balduinus abbas testatur, culpabilem se red- non Zacharia, nostris antecessoribus, nostro uti-
didit, et supradictum monasterium cum omnibus que prredecessore, nec non prfedecessore nostro
suis rebus eidem abbati in integium restituit, Marino Friduricouostroconfratri, vestro prfedeces-
nullamsibi,autsuis posteris domindndi potestatem sori, collatum, ut in partibus totinsGermanioeGa!-
nlterius relinquens. Nos verornodo gratias Deo re- lieeque provisor sanctae Moguntinaj sedis, vicarius
ferentes nb reverentiam heati Patris Henedicti Cas- missusque apostolici teneretur. Ita ut siquosinve-
sineusi pr;efato mouaslerio cum eodem abbate nisset viros a recto tramite justiti» deviantes, cu-
ordinandum decreviuius Capuanum monasterium juscunquc essent persona; ad se vocare, ubi loci
et nostrre auctoritatis privilegio corroborandum, vellet monere, corrigere, synodumque consti-
et hoc ex autoritate Dci et beati Petri apostolorum tuere,ubi vellet, potestatem apostolici haberet.
principis constituimus, et ordinamus ut in ipso Inde quia vos fidem subjectionemque et ccetera,
Capuano monasterio, quod non Dei amore sed sae- qui omnes sanctie Mogontinas sedis priorcs pro-
culari cupiditate aedificatum est, unus, aut duo, visores fassi sunt, fatemini, cumdem vobis potes-
9IS AGAPETI PAP/E II 916
tatem concedimus, quam priores nostri viri apos- A XIX.
tolici vestris prioribus eoncesserunt : quatenus AGArETI PRIVILEGILM PRO MONASEERIO SS. STE-
I>AP.£II
Tice nostra sceleratos et pravfe vita? homines ha- PHAM, DIONYSn ET SYLVESTRI IN CAPITE (250).
beatis potestatem corripere, et ad viam veritatis (Anno 955).
vesh'is exliortationibus revocare, et ut seitis uoster [Marini Papiri diplomatichi, I, 38].
vicarius missus in partibus Germaniag GaUia-quo, In nomine Domini. Hoc est exemphim infra scripti
ubi ubicunque episcopos, presbyteros, diaconos privilegii scripti in charta cartieina cujus tenor per
vel monachos etiam cujuscunque person* ho- omnia talis est in eo quod legi vix poluit.
mines contra canones et constituta sanctorum Agapetis episcopus, servus servorum Dei, dilec-
Patrum, sive contra ecclesiastioam regulam ex- to in Christo Leom (23t) tiho n^hgioso et presbyte-
cessisse reperiens, apostolica auctoritate juxta ca- ro et monacho atque a novis institutum et ordina-
nones sanctorum patrum illos corri-
et instituta tum abbatem venerabih monasterio sanctorum
gere ad viam veritatis reducere non omitlatis.
et Christi marlyrum, Stephaniiet Dionysii,ct confes-
Synodum etiam voliis provisori metropolitano soris Sylvestri qui appellatur cata Pauh (2:12)
Moguntinre sedis constituere, ubi placeat conce- quondam papae tuisque success... al)l)atil)us e'
dimus partibus Germanise Gallifeque sine alicujus B monachis in eodem monasterio commorantibus
confradictione personae. Si quis vero, quod absit, in perpetuum.
vobis vicario apostolici veht aliquo contradicere Convenit apostohco moderamini pia religione
vos apostolieam sedem appellando, seiatuon ante poUentibusbenevolaeompassionesuccurrcreetpost
nos terminelur tempore a vobis constituto illum etiam animi alacri devotionem in perpetuum assen-
apostolica henedictione privari, et anathematis sn ex hoc venerabili El...hssimum praemium lucrum
vinculo rehgari. Sanctse etiam Mogontinae sedi apud conditorem omniumDomino veniamprome-
privilegium conscribimus, ut si quis eam cujus- rentium sive venerabilia loca sanctorum ordinata
cunque sit personfe antiquo... re hu... habito ve- ad meliorem fuerit sine dubio statum perducta.
dit deprnpdari ipse depraedetur, et nisi resipiscat Igitur quia tua religiositas nostro apostolatui hu-
feterno vinculo anathematis apostolica majestate militer petiit quatenus ederemus et conHrma-
circumalhgato, cui potestas data est ligandi atque remus vobiset vestris successoribus in perpetuum
solvendi, mancipetur, et in dieomniumproditore, prffiuominatummonasteriumcumecclesiisomnibus
judicii dico, indereddet rationem. suis fediticiis et pertinentiis tam infra se quamque
(230) E' questo un insigne e per morti titoli im- \a.r<.m cata palerie (in casapateria malamente tras'
portante monumento. cosi in avesse il notaro C formato posteriormente'! (Bolla di Alessandro II 1
• . -
Ognissanti saputo, o potuto meglio leggere nell' presso ilch. sigywr conte Fantuzzi. Monum. Rav. -
an. 1277, allorche esisleva 1" origiual papiro tut- t. II, p. 139), e di S. Maria Senodochie cai'ta porlam
:
tavia dicasi altrettauto di quellocheviene appres- S, Laurentii (p. 14 c 18). l.'.Uessandria presso
so, che e in tutlo e per tutlo la medesima cosa con a]J'Isso fu d'airanonimo Ravennate detta cata Is-
questo. ma con varianti grandissime, e tutti e due son, e corrottamente Calisson neUa tavola Pentin-
con molti sproposiU, siccome tutti gli allri che ci geriana, e sono ai Romani nolissime le chiese di
vengono da chi faceva professione di legfiere le S. .\ndrea cata Barhara, e di Stefano cata Galla
vecchie carte ne' secoh xii, xiii e xiv. UeU' uno e patricia, e U cimiterio ad nyniphas cata Bassi ed :
deU' allro aveasi contezza dallo storico deUachiesa ebljero pur essi a due miglia fuori della porta .\p-
di S. Silvcstro m
copj/e Giovanni Giachetti (/w^o- pta un monumento, cheappellavasi forse da qual-
nol. Salmt., ete. R. 1628 p. 80, e Istor, della che basso rohevo. in cui il carbero, la cane trica-
cliiesa diS. Silv. R. 1629 p. 10 e segs.), e del pri- pita, come dice una carta del registro Su-
mo anche dal Crescimbeni {l'lst di S. M. iii Cos- blacense del 8.30 pubbhcata da mons. GaUetti (Pri-
med. p. 10', ed ora d'aU'ab. Carletti. che recente- mic. p. 187 i,neUa quale pero credo fosse, o dovess'
mente stampo un' altra istoria di tal chiesa (p. H, essere scritto cata cane tricapite .4ggiugnero a
24, 179, 181, 184, 214;: ne recano degli squarci, e questi esempi, da aggiugnersi tutti ai cilai dal Du-
la sottoscrizione di quel notaro, in cui in vece di Cange aUa voce cata, tre iscrizioni. una riferita di
privilegio carlicinio, chi respondeva aUa cartacar sopra neUe note al pap. iv, in cui ia regioxe qiixta
ticinia nominala da principio, lesse il Giacchetti, D domv et hortv c.ata qd Axmbomv, la seconda sta,
che non ne infendeva force il significato. privilegio non pero intera, nel porfico di S. Piefro con una
exemplato. La boUa presenfe cita FOldoino nelle donazione di S. Gregorio piuttosto II, che III ed
giunte al Ciacconio, ove di Agapito II et rUgheUi ha cata petrum vestararrii (V. U RoUar. Vat. 1. 1,
ove deUe vescovo di Nepi Sergio. p. 18), che manca ai vesterari del lodata Galleffi,
(231) Di un abafe di fal nome si ha memoria in tra' quali merilavasi ranzianita, e cata gemmi lv.
una lacera pergamena publicata dal Carl '111 (p. MAG. MiL., del qual Gcmmulo si ha un ricordo nel
186), ma perche all' an. 988. nel pap. r.vi, ricor- registro de' patrimoni e fondi della Chiesa Roma-
dasi pure un Leone ab. di S. Silvestro, non pos- na, che dicono avere appunto Gregorio II locato
siam dire a qual de' due spetti )a pergamena che Gemmulo militi fundum, Maurici fundum via
potrebbe anche parlarci di un ferzo ab. Leone. Nova, vin Prenestina. miUiaro plus minusve ex
(2321 Cioe nd Pauli (domum), e si sa che tal corpore Mnsse VarvarianoiDeusdeditneW-append.
chiesa fu veramenfe ediUcata nella casa del pon- alla breve Istoria del card. Borgia p. 10); nella
tefice Paolo 1 (V. // Beranio adan 761 n. 2). Non terza iscrisione finalmente sono la parole amma
doveva poi U Carlefli (p. 11) dichiarare una tal de- SAXTA CATA NOME.N BEXEUicTA, uon iufese dal Fahiefti
nominazione vocabolo corrotto. che non una, ma (c. 10, n. 469), che credette dover emendareil cata
du voci furono aUoro nascere, ed era allora, epiii in casta. e con tal nome chiamo la defunfa, che
secoh piima, molto adoperafa la Greca preposi- erasi detta veramenle Henedetla e volendo raulo- :
zione cala in voce della Latina ad; nel papiro re ili quelbreve epitaiio dir cosa assai ovvia. che
Lxxv, troveremo cata ipso Zenobio, e nel codice era cioe cosfei benedefta di nome ed di vifa, o di
papiraceo di Baviera p. 33) i monastteri di S. Gio- fafto, uso acconciamente la frase cata nomen.
;
917 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA. 918
etiam simulque cii ca se, et montem quem Aiigus- A orto Pisce, inter affines ab uno Jam dict*
latere
tum sancti Angeli iu eai'umine ip montis una via puhliea, et a seeutido latere fontana aqum vi-
cum vineis et terris cirea enmdera montem ef ec- VJB quaj est commnnalem inter suprascripto mo-
clesiam sancti Nicolai ia intesrum cum omuibus nastcrio et hfcred... quondam Cregorio (254) man-
suis pertinentiis sicut afflnes signant ab uro late- sionario scolae confessionis B.Petri et reducentem
re via publica quee ducit sub arcora forma qufe usque in caput de pariete antiqua, et a tertio
appellatur Virginis, et a s.... latere ipsa forma; latere terram de venerabili monasterio Ciriaci
ipsa forma Virginis et montem quom Pinzi sancti, quod appellatur Via Lata, et re :tc per lirai-
et a tertio latere muro istius civitatis Komfe, et tem diicente sursum per planum monUs quem
portam sancti Valentini, et a quarto latere mu- Bussitulo, et a quarto latere, via pubUca quae
ro istius civitatis, remeante usque in Posteru- descendit per vallem qui dicitur a suprascripto
lam qua3 sanet» Agatlia', et via justa Poste- Bussitudo, et exit in viam Flaminiam. Nempe et
rulam quse pergit jiixta supraseriptam eccle- confirmamns vobis casalein integrnm quem Ciru-
siam in viam publicam, atque tei'ra semeutaria lo cum diversis arboribus suis, et cum omnibus
quaE: detinet Coustantio nobili viro, ncc non et ad eum generaliter pertinentibus sicuti vobis ;
via publica quce pergit in Posterula a Pigua. cum p perscripturarum series pertinere videntur posi-
ecclesia sancli Blasii et pergit ad suprascriptam to supra dictam partam sancti Valentini mil-
formara Virginem cum terris.... beneticiis. Nec liari ab urbe Roma plus minus unius inter ,
nou et confirmamus vobis moaaslerium integrum affines ab uno latere via publiea in qua est
sancti Valentini (2o3j, cum omnibus suis a-diticiis silex antiqua, qufe descendit nsque in Sanguinaria
et adjacentiis, et ubique ejus pertineutiis dictum et a secundo latere formellum aqu;e viv» quae
foris porta sancti Valentini juris suprascripto exiit sub monte de snpradioto Girulo seu pratum
vestro monasterio verum eti.im et conoedimus
; de venerabiU monasterio sancti Ciriaci, et a ter-
atque conlirmamus vobis Pontem Molvium in in- tio late, mons qui est supra jam dictum mon-
tegrum cum omm ejus ingressu et egressu et da- tem sancti Valentini seu tei-ra sementaricia juris
tione et tributu pari modo et terra vacante semen- vestri supradictique monasterii quam detinent
taricia tritioi modiorum plus minus, cum omnibus h»redes quondam Romani a Campo Martio et ;
ad eas pertinentibus sita ante suprascriptam por- a quarto latere... Itemque confirmamus vobis
tam sancti Valentini juxta saepe dicto muro hu- casalem unum in integrum quem Pelajolum cum
jus civitatis Rom;e, et aftines, al) uno latere Fos- terris suis rationabilibus, campis, pratis, pascuis,
sant, id est, Carbonaria inter ipsum murum, p^ montibus, planitie in quo fuit ecclesia sancti
et eadem terra exinde tendit usque in fluvio ma- Sylvestri qu» est in desertis posita, et cum
jore via publica quae ducit et reduoit ad sanc- omnibus ad eam generaUter pertinentibus si-
tum Valentinum, et a quarto latere juris sanctas cuti olim in suprascripto vestro monasterio in
Romanae Ecclesiae, Imo et alia terra sementaricia oommutationem dedit per commntationem car-
cum omnibus suis iu integrum, et cum omnibus tula Alberious omnium Romanorum senator
ad eam pertinentem, posito ipso manus dextra ibi (Soo) quondam in qua, et iUe oum suis fratribus
euntem ad sanctuni Valentinum cum arco majore ac sororibus propriis manibus subscripserunt et
infra eam, qui appeUatur Passarana... iu loco quem eonsenserunt, videlicet Constantius nobiUs vir, Ser-
(2:;.3) Della chiesa di S. Valentino fuoridella por-ancora quella di S. Silvestro, attribuita al I e non
ta del Popolo, di S. Valentiuo detta percio alcuna al il Niccolo, peuso che lo stesso abbate Tebaldo
volta, delle sue vicende, e memorie vedasi Fagio- fosse neir uua e nell' altra nominato (p. 99), il ohe
grafo Ensclienio nel l. II del Febbraro (p. tol), ove e falso 6 bensi vero che due Tebakli fecero de'bei
:
quanto si legge altrove e detto, e come fu una del- doni e vantaggi a quella ohiesa o monastero, ma
le venti badie privilegiate di Roma, deUe quali Gio- il primo non si dice fosse abbate, come lo fu U se-
vanni diacono, e Pietro Mallio nelle lor opere pub- cundo, ed abate sicuramene di S. Valentino, e
bhcate dal MabiUone (Miis. Ilal. i, II, p. 100, 574).D non di S. Silvestro, siccomte penso il Giacehetti
Spettano ad essa due vecchie lapidi de secoli x e (Ist. di. S. Silv. p. 41), ed ora anche il Carletti
XI, una esistente nel portico di S. .Maria in Cosme- (p. 34 e 179). cui solo deesi Fesatta stampa ed in-
din, e Faltra neUa eliiesa di S. Silvestro in capite cisione in legno della lapide, non pero sempre
neU' aUare di S. Dionigi, trasportatevi oertamente interprelata e supplita benissimo. Ma persuaso
dopo che tal chiesa fu demolita e s'intende bene : com' egli era, ohe Tabate nominatovi fosse di
come una andasse a ripararsi in S. .Silvestro, al S. Silvestro, travasi neU' impegno di sostonere
cui monastero era sino dal tempo di Sergio II che lavori enunciativi si facesser tutti neUa chie-
i
(Carlelti p. d79j unita. ritenendo pero suoi monaci sa (U questo santo, e non neUa estramurana di
ed abate, e Tultra sara stata nelle vicinanze di S. Valentino.
quella basilica portata, Dio sa come a quando, e (254) Avea gia il Torrigio neUe grotte Vaticane
vi fu in piii pezzi trovata al cominciare del seoolo (p. 327) notato in grazia di una malraenata mem-
xvu, siooome imparo dal codice delle Iscrizio- brana dell' archivio deUa basilicaVaticana dell' an-
ni Doniane, ch'e nella Barberina (p. o.3.3, V, il no 1037, ctie icustodi,ecubicuIari dcUa confession
Crescimbeni p. S[).PeT ea^e. si 6 da alcuni scrit- di S. Pietro facevan corpo, e si dicevano ancora
tori nientp critici asserito che presso a S. Maria mansionarii sclialx confessionis beali Petri, come
In Cosraedin ebbevi anticamente altra chiesa di qucsto Gregorio si dice.
S. Valentino, di cui niuna memoria pote mai rin- (2051 Ui questo nobilissimo e potentissimo sena-
venire il Crescimbeni, il quale ben s'avvide ohe tore di tutti Romani (che cosi amo di chiamarsi),
i
le due iscrizioni appartenevano ad una medesima e de'frateUi suoi accennero alcuue cosc ueile note
chiesa ma percnfe aUora non era stata ben letta al pap. c.
;
919 AGAPETI PAP^ 11. 920
"ius sanotae Nepesin» Ecclesias episcopus, cum A casaleui unum in integrum quem Lampati cum
Dertlia et alia Bertha, propter vailem saucti Viti, omniJius ad cum pertinentilius inter artiucs a tri-
quem moaasterio sanct» Aguclis su-
in venerabili bus lateribus fluvium qui Tiveroue ciroumdutur,
pradictus xVLbericus douavit quem de vestro mo- ;
et a quarto latere Kossatum et via publica juris
nasterio suprascripto fuit posit. Jam dicta foris mouasterii sancti Laurentii quod appellatur Pala-
porta miliario ab urbe Roma
juxta fluvium Tybe- cina. iNecnon et cesina una ad modiorum plus mi-
ris, inter altiues ab uno latere quem Gurgini, et a nus cum criptis arenariis, parietinis discctis et
secuudo latere fluvium Tyberis, seu terra semen- cum omnibus ad eam pertinentem, sita foris
taricia cum prato suo de veueiabili monasterio portam sancti Joannis, miliar. ab urbe Roma plus
sancti Basilii, situm in scola Mortuorum, eum alia minus.... mter aflines a duobus lateribus terra de
terra. Item cum prato suo de venerabili monaste- Adriano nobili viro, filio Adriani quondam (2o9)
rio sanctas Marife quam
in Aventino, et terram archarii et a tertio latere terra de hffirede quon-
;
item cum de Gregorio a Campo Martio,
pratu sito dam Slephani Chaumati; et a quarto latei-e forma
et a tertio latere fuudus sex columnarum, et mon- aqutcductio. Euimvero et aliffi terr;e sementariciw
tem qucm MoUario, et a quarto latere... juris... ibi ipso posilte cum diversis arboribus suis sicuti
Similiter et pratum unum in iutegrum sicuti deti- g vobis per scriptm^arum series pertinere videtur
netis foris pontem Solariiuu iu locum quem Flis- cum omnibus ad eas pertiuentibus posit. foris
cari qui est inter aflines ab uno latere Fossa- suprascriptaui portam nuliar. ab urbe plus minus
tum, a secundo latere pratum... et a tertio
et sexto iuter alUnes ab luio tatere terra Stephani
latere.... eta quarto latere pratum quem deti- Denimentis.... del Theodoro praefecto, et a secun-
net Benedictus sanctce Silvte i2o0) CandidcB episco- do latere terra de hferede quondam Theodoro de
po, juris etiam et casalem iu integrum quem Gal- AvenUno, et a tertio latere terra quem Morani et ;
loium seu Balneolum et Paccianum, sive qui- a quarto latere supra scripta forma aquwducUo,
bus aliis vocabulis sicut vel ab origine fue- et fundum quem septem bassi cum suis pcrUneu-
runt, sicuti olim Joannes qui dicebatur Oudino tiis, iuter ea et aUa terra et aUte cesse salional.
per donationem Cartula in suprascripto vestro siculi locum quem Mil. fixo foris
detinetis in
obtuUt monasterio cum terris sationabilibus,crip- ipsam suprascriptam portam sancti Joannis.
tis arenariis, campis, pratis, pascuis, eedificiis pa- PrKterea coufirmamus volUs fundora tres integras
rieUnis adjacentibusque, planitie et puteis fonU- unum quem Pontem de .Nouo intra ipsum pontem
bus ; cultum vel iucultum, cum omnibus qure ad cum diversis terris sationalibus et arboribus suis,
eum geueraliter et in integrum pertiuentibus situm sive criptis arenariis, parieUnis suis diversis, et
foris ponte Salario, miUar, ab ipso ponte plus diserUs, et sint in opere eooperte, cultum vel iu-
minus unius, inter affines, ab uno latere casale cultum, et cum omnibus ad eas generaliter et in
quod fuit Roserii Petri stante et a secundo latere ; integrum pertinentem posit. foris s;epedictam
pariele antiqua et terra qute olim fuit quondam portam sancti Joaunis qu£e Via Lalina nuncuj)a-
Maczoni Ulio saceUarii, quem nunc detinet Ylpizo tur, miliario ab urbe Roma plus minus uono, et
nobU. vir et a tertio latere terram Setephani de
; inter affines ab unolatere suprascripta forma aqua-
TUeodoro ( 257 )
prsefecto, et a quarto latere ductio qute appellatur Claudia, et pr;pdicto ponte
criptffi quem Serpentaria et aUam terram va- quem Nono, et a secundo latere jam prwfata for-
cantem juxta se juris venerabilis monasterii ma qufe dicitur .\beberatorium, et a terlio lalcrc
sancU ViU. Nam et alios terras sementericias suprascripta Corte de Moreul, cl a quarto lalcrc
pctias duas integris ibi ipso posito juxta ip- limitem quem ducitjuxta criptam quem Ardenda
sum casale et juxta suprascriptam criptaui juris sanctte Romanaj Ecclesife. Itemque et aUum
de ipsa parte ipsius criptae inter alfines a duobus fundum in integroquod dompnicaria, in quO
lateribus, terra quee olim fuit suprascripttB Rosae est ecclesia deserta cum cripUs parietiuis siiis,
superinstant. A de hferede Leo- cum terris sationalibus et diversis arboribus suis
tertio latere terra
nis CamJjurUngo, et a quarto latere via publica ^ pomiferis et frucUferis diversi generis, cultuiu
juris suprascripti monasteru sancU ViU. Itemque vel incultum, omnibusque ad eum perUnenleui,
Columnam (258) majorem unam in integram situm supracripta Via Latina juxta pranorni--
quam Antonino cum ceUa sub se et terram va- natum fundum quod a Ponte de nono inter affi-
cantem in cireuitu suo sicuU undique a via pu- nes ab uno latere ipsum fundum,a secundo latcre
blica circumscriptse esse videntur, sita intro Uanc rivo decurrente qui PapaU ; a tertio latere via pu-
civitate; parimodo et foris pontem ^umentano blica cum silice anliqua, et a quarto laterc forma
(236) Manca aUa serie UgheUiana il presente ve- (238) Circa in di'itto, ch'ebbe sopra la colonna
scovo, o diro meglio non vi sta egli al suo posto, Antonina il monastcro di S. Silvestro in capile vedi
giacche il Benedetto nominato vescovo di Selva- il ("Ircscimbeni {L c. p. 13), il Carletti (p. )82i, e Ifi
candida all anno 884, e il Benedetto di questa Bol- bella iscrizione dell' an. 1119 presso U GalleU
la, neBoUa che rUghelU cita, e di Marino l,ma
la {luscv. Roni., 1 1, p. 306). La colonna Trajana a.ucor
di Marmo
II deU' anno 944 si veda il Gattola neU' ; essa apparteune una volta al monastero di S. Ci-
Jslona Cnsmese (t. I p. 93), e il MabiUone negU riaco: vedi il detto GalletU [Prindc. p. 323), e U
Amialt. Benedel/ini {t. III p. 43o, 437). Martiuelli {Priino liofeodella 11 croce p. 106).
(237) .Non conobbe Roma
questo
-* profetlQ di
r il (239) Costui era arcario nel 943, siccome consta
contelori. da una carta clie f?ca lo stessg Galletti (iuip. 198).
921 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA. 922
majore ct fundum quem septem vassia cum omni A Majore, et cum omnibus ad enm pertine ;tem ter-
ad ejus pertineiitia, etiam et fuudum alium in in- ritorio Ariciens. posit., in loco quem ad CucLu-uczii,
tegro quod Casaua cum aliis diversis locis et vo- inter afflnesab uno latere siipradicta Silice, et a
cabulis suis, videlicet, valle Marciano, casa Pre- secundo latere vinea... et a tertio latere via qnae
tiosa ; monte qui Pauielli, et campo qui Albanensis, ducit ad parietem qui appellatur longum et a ;
vel si quis aliis vocabbus sunt v^l ab origine fue- quarto latere vinea... Et concedimus vobis casa-
runt cum sationalibus silvis et diversis arboribus lem in integrum quem Zizinni, cuni ecclesia sanc-
suis atque aquimolis molentibus, sicut ecclesiam lee Mariaj, vineis.terris, seu aquimolum, et scriptis
desertam qufe sancti Petri et cum omnibus ad sicut manibus vestris detinetis, jam dicto territo-
eam generaliter in integro pertinentibus posito ro Albanens. post., miliario ab urbe Roma plus
jam dicta via Latina, miliar. ab Urbe plus minns minus tertio decimo juris vestarii nostri majoris,
decimo, inter afTmes ejus, ab uno latere terra ubi pr»stante auri inter affines, ab uno
solid. tres ;
olim fuerunt prata, quce appellantur Pauli a se- ; Heuphemiee, et vinea de Urso
latere casale sanctte
cundo latere fundus quam Civitella, et a tertio dudumprimieherio(260),eta secundo latere vinea
latere vinea de supradicto monasterio via publica de item haerede quondam Gausberli, et a tertio
quffi descendit ad locum ubi dicitur Sella saneti latere via publica et pastinum de Stephano vene-
g
Petri ; et a quarto latere ecclesia deserta quce ap- rab. ; et a quarto latere casalem quem Luczano ;
pellatur sanctajMariee iu Diaconia, et exinde sicuti etiani et duo petiae de vineis in loco quem Honori
descendi per fossatum usque in priedicti;m... vel territorio AriUensi sicuU in mauibus vestris deti-
si quis aiiis afiiues sunt aut ab origiue fueruut netis, nempe
supradicto torritorio Aritiens., in
in
juris venerabilis monasteriisancli Andrece apostoli loco quem... vinea in pede de Silice Majore inter ;
et Bartholomei qui appellatur Honorii. Imo et ec- affines ab uno latere ipsa supradicta Silice et a ;
elesiam unam in integro quee saucti Angeli, cum secundo latere viuea... et a tertio latere... et a,
vineis seu terris circa se sive procul a se, et cum quarto latere vinea... juris venerabilis diaconiae
omnibus ad eas generaliter et in integro pertinen- sanctee Marije quam Cosmidi. Pari modo concedi-
tem, sicuti, ad manibus vestris detinetis, sita pa- mus atque confirmamus vobis medietatem in
trimonii Appias territorio Albaneus., milliario ab integrum de uno fllo Sfdinffi, in loco quem Fossa-
urbe Roma... plus minus, in monte queui Cres- tum majorem,siculi vobisper scripturarum series
centuli inter afHnes a duobus lateribus terra ipsa evenit quondam dominico qui dicebatur Cacain-
de Monte de hajrede quondam dominico qui dice- bocte; inter consortes,aIiam medietatem de hfere-
batur Cacainbocte, et sicuti dicitur a lermino de quondam Leoni, quod est ipsum in integrum
et arboribus designate et a secundo lateve
; filum, inter atfiues, ab uno latere,iilum Henedicti,
Clasura secute ducente per arboribus et latus et a secundo Salini, de supradicti
latere, filum
terra quem teuente Petro medico perveniente heerede dominici a tertio latere supradicto
; et
atque in termino qui est latus vinese de venerabili Fossato majore et a quarto latere... Item fllum
;
monasterio sanet;e Maria?, quod in Aventino ap- de hterede quondam Joannis majoris, juris. .
pellatur, et a tertio vel quarto latere. llem vinea Similiter et alium filum unum in integrum quem
de supra dicto monasterio quse appeliaturin Aven- sancti Sylvestn m
loco quem Campo Malo, iuter
tino, simulque vinea... in integro cum introitu suo atfiues, ab uno latere... et a secundo latere ejus-
alque reddimen ad Calcatorio, et cum omnibus dem prjefati vestri monasterii. Etiam et confirma-
ad eam pertineutem posit. iu territorio Albauens. mus vobis aquimolum molentum unum in inte-
miliario ab urbe Roma... plus minus, afBne ejus grum in fluvium Tyberis justa schola Saxorum
ab uno laiere vineus quse fuerunt de Aczo .\cca- possit. sicuti vobis eumdem aquimolum largivit
riti, et vinea de venerabili monasterio sancti Lau- quondam .Vlto Achomatos, inter atUnes, ab uno
rcuti foris muro, et a secundo latere vinea de latere aquimolum.. et a secundo latere aquimolum .
Aczo de Albano, et a tertio latere vinea de supra- Benedicti Virgarii portse sancti Pelri cum aUis
" consortibus suis et a tertio latere Portum majorem
diclo monasterio sanctte .Mari;e de .Vventino, et a ;
quarlo latere, item vinea de prffiuominato monas- ipsius Uuminis,eta quarto latere via publicaunde
terio sancti Laurentii foris muro, et vmea... Ilem descenditur ad ipsos aquimolos, cumligamentorio
vineu? petue quatuor in integro cum reddinsen el introitu suo, et cum omni conciatura sua cum
ad calcatorio et introitu suo, et cum omnibus ad omnibus sibi perUnentibus sicuU a Joanne prajde-
eam pertiuentibus eidem territorio, in loco quem cessore nostro, per prfecepti paginam in veslro
Rufl, iuter afliues a duobus lateribus vinea; dom- obtulit monasterio simUiter per privUegii paginam ;
ne Marocze, et a tertio latere vinea... et a quarto vobis coucessit atque conlirmavit in supradictum
laterevinea de venerabili sancti Sabbe, quse Uuvium Tyberis ante cloaca,cum aqua post te. ad
appcUatur Cellanova, cum introitu per ipsam aUum aquimolum faciendum;et inter hos fines ab
vineam, a Silice Majore, atque vinea... cuui uno latere.aquimolum veuerabilis monasterii sauc-
reddimen ad calcatorio et introitu suo a Silice t;e.Mari8einCapitolio,etaquimolumLeoni(26l)proto
(260) Conobbe quesf Orso primiceiio il si spesso (261) NoUssimo proto scriniario, che si trasmuto
nominato M. (jaUetli per una carta Farfense che lo poscia in Leone Vlll (V. il GaUetli I. c. p. Ii2).
ricorda comemortonel 1003 (p. 80j.
923 AGAPETI PAP.-E II 924-
scriniarii, et a secimdo latere medietatem ip^ius k monastei'ii pertinet in territorio Nepesino et Casa-
Ihiminis, et a tertio latere aquimolum Teopliilati mala quod est fundum quem Casanova et Bova-
quidcm r-fi^l nomencuiator, et aquimnluni vene- rico atque Boltejano una cum servis et ancillis
raliilismonasterii sancti Ciriaci quod appellaturin utriiisque sexus ibidem residentibus ab eodem
Via Lata, quarto latere via publica juris cui
et a dicto jam vestro monasterio pertincntibus;necnon
existens. Nempe et monasterium in integrum quem et confirmamus vobis ea qufe per scripturarum
sancti Terentiani cum omniljus subscriptis cellis series ejusdem monasterii in jam dicto monaste-
suis, videlieet sancti Stepliani atque sancttT Mariie, rio territorio ab Alto quondam Acliomato vobis
sive cellam sancti Benedicti et sancti Sylvestri, et pertinet. Iterumqiie et contirmamus vobis Casalem
sancti Valentini, vel cum oumibus suis wditiciis, in inte^MMim quam Pacianum cum omnibus ad
et adjacentiis ejnsquo ubii[ue pertiuentiis situm eum pertinentibus posito territorio Sutrmo simul-
territorio Polimarcensis, juris venerabilis monas- que et omnes res confirmamus vobis quae Jiis et
terii sancti (^hristi martvris Laurentii, quod appel- ditione supradicti vestrimonasterii pertinentintoto
latur Foris Mui'o. hujus adeo servaut eivi. Kom. teiritorio Collinens. et in locum quem Valle ot Tiu-
prfestante. I'r,eterpa conlirmo vobis Paternum in tnrisoii et in monte quem de Asca, sivc in sancto
integrum cum vocabulis suis; idemque et Massam B Cassano, et in Curte atciue in Baccaricia ciim
in integrrum quem Idajana cum universis locis vel vineis et terris sationabilibus, sylvis cum pantano
vocabulis suis, Tujanum, Polleja-
scilicet curte, suo majore, una cum colonis et colonabus iiiil)i
num, Anticuum, Sutanum,Occanum, Betujanum, oommorantibus ad ipsum supradictum vestram
Terentianiim. Centiimoelle, sive quibus aliis voca- monasterium pertinentibus, supradictorum immo-
culis nuncupantiir, ciini viucis, terris, sjdvis, ca- liiliorum locorum juris sanctse nostrre Romanio
sis, colonis et colonaluis utriusque sexus ibidem licclesife et supradicti monasterii, vel alioruiu
residentibus, acpertinentibus, campis, pratis, syl- prioriim locorum cujus, jura consistunt; etiain
vis, salectis, arboribus pomiferis, vel infructiferis et oontirmamus vobis Casaiem unum in integro
et diversi generis putois, pontibus, rivis atque
; qufe Riisoitulo cum omnibus suis generaliter et
perennis ,'editioiis pariotinis cultum vel incuUum : iu integro pertinentiis situm territorio via
cum omnibiis ad eas generaliter et in inteKriim Flamiuia miliar. ab urbeRoma plus minus quarto
pertinentibus posit. territorio Ortano, miliar. ab decimo cum omnibus fundis vel vocabulis suis
urbe Romaplus minus quadragesimo, juris su- videhcet Sergianum, Staturianum, qui el Nuce
pradicti vestri monasterii. Pariterque stabilimus piwdia vocatur, seu Saburiam atque Pontianum ;
vobis diversis casahnis sitis intro eiTdem civitate /^ necnon et Bavianum sive quibus aliis vocabulis
Ortano etiam et terris omnibus immohilibus locis vooatur cum casis, vineis, terris, sylvis et cum
qufe juris supradicti vestri monasterii pertiuent, omnibus iinibus, terminis hmitibusque suis inter
tam Ortana civitate quamque etiam et
infra ipsa affines ab uno latere via publica qui ducit in Fos-
de nuncupatur, et CartulfT: inde
foris diversis locis sato de hferede quondam Joannis (26.3) grammafici
veredice factae. Et iterum in eodem Ortano terri- et reote per ipsum Fossatum in rivo qui descendit
torio contirmanus vobis ecclesiam sancfi Cliristi in 1'onte quem Veneni.,... et ab alio latere per
martyris Juvenalis cum omuibus suis in iutegiis ipsa siiprasoripta via puliUca recte ducente per
pertinentiljus, sicufi al) eodem Ortano episcopio Montecello qui ducit in rivo, et deinde per terram
vobis pertinere videtur. Uerumque etiam et stabi- sementariciam in via de Solaro, et exinde per
limus vobis omnibus immobilibus locis, qufe su- limite in Puteo, et ab ipso Puteo secute in supra-
pradicti monasterii vestri pertiuet infra civitate dioto Ponte Veneno. Vel si quis aliis afBnes sunt
Gallisana, ef in ejus ubique tcrritorio sive in his aut al) origine fuerunt juris qui assistent. Uenique
fundum trium, quam Cazanum, Casinianum, et porro confirmamus vobis casalem unum in in-
et
Cesa Narniens. Verum etiam et massa quera Pre- tegrum quem villa rustica, sive quo alio voeabulo
ciliana vobis concedimus cum omnibus ad nuncupatur, cum universis fuudis vel vocabulis
eam generaUter et in integro pertinentibus sita suis, cum casis, vineis, seu terris et sylvis, cam-
territorio Sabinens. juris sanctfe Romaufe Eccle- pis, pratis, pascuis, diversis arboribus, criptis
siae, et inter affliies, ab uno lafere Massa quem arenariis, fontibiis cultum vel ineultum, et cum
Pausa et a secundo
de Utriculo,
latere rivo quem omnibus iinibus, terminis limitibus suis, et omnia
Butino et a tertio latere res de monasterio sanctee
; ad eum generaUter et in integrum pertinentibus,
Mariae et a quarto latere res de monasterio sancti
; posito territorio.... miUari ab urbe Roma plus mi-
Salvatoris etiam et confirmamus volsis fundura
; niis. Pi"eterea et stabilimus atque confirmamns
Campi Mort. ultra Albatiim, qui est infer civitafe vol)is luimoliilibus locis omnilms qufe in Romam
Ortana. . Verumtamen et oonfirmamus vobis et ubique foris Romam prfefati monasterii vestri
omnes res qufe jurisdicfione supradicti vestri legaliter pertinent ut cartula inde veridice
(262) Ecco un altro nonienclatore di nomen Teo- (26.3) Si aggiunga ai pochissimi grammatici del
filatto, di cui noii ci ha parlato il dili^enlissiino e sei-olo X, dc qiiali o a noi pervenuto il nome ora :
laboriosissirao vescovo di Cirene, che non dee vivo nell' auno 906, ed e riconlafo da Sergio III
esse ricordato nella nostra Bolla quello. chel tal fu nel papiro xxiv, e lo e piii di un secolo dopo ne'
negU anni 826 e 829 (Galletfi p. 165, i83J. papiri XLvi e XLVUi.
925 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 92«
facta pensionem solvantur. Supradictis autem lo- A inferre vel plaeitum tenere. sive distractum facere,
cis quaj usque nunc soliti esfis solvere pensionem nisi per fuam luisqne successoribus hcenfiam. Si
sinsrulis quibusque indictionibiis solvere jubemus quis aufem ex nostris successoribus ponlificibus,
vobis, focis autem ofeteris supradictis qute per aut ex quocunque homine potente vel inferiore,
annorum curricula non fuit pensionem a vestris magna scilicel parvaque persona cujuscunque sit
antecessoribus neque a vobis solvant, et per ne- honoris prseditus vel dignitate, prffisumpserif quo-
grligentiam actionariis liujus nostr» sedis 't ves- cunque argumento vel exquisifa occasione hsec
tris jure consistentibus sine vestrorum antecesso- qufe a nobis ad cultum Dei stafufa atque confir-
rum et sine vestra contentione ostatis solvatis, mafa sunf, distrahere auf diminuare vel in quo-
neque amodo deinceps persolvatis. Inclinati pre- quam temere aut refrasare, et, quod nonoptamus,
cibus vestris pro inviolabili restaurafione et stabi- quemhbet locum aut possessionem vel quidquid,
lilafe supradicti monaslerii per liujus prBesentis pr,Bdicto monasferio pertinere dignoscitur, auferre
praecepti seriem supradictum monasteiium ef im- aut alienare ex eodem sancto loco conafus fuerit,
mobilibus locis, servis ef ancillis, colonos et colo- sciat Domini nostri et beafi Petri principis
se
nas u( superius per ordinem exaratos lesunfar a apostolorum aucforitafe insolubili anathemafis in-
praesenti fertia; decimae indicfioni in perpetuum g nodatus, et a reguo Dei alienus, contrarios sibi
concedimus ef sfabilimus tibi, tuisqae successo. senhens omnes sanctos ejusdem mouasterhquies-
rilius abbatibus, et servomm Dei ejusdem vene- centibus, et cum ipsis anfe tribunal Dei omnipo-
rabilis monasterii detine;:dum, omnemque quam tenfis in tremenda examinis diemdistractus, ejus-
indiirel meliorationem fabricam seu defensionem dem sanctis faciat rationes, atque eum diabolo
prfenominala loca uf superius lesruntur inditleren- ejusqiie atrocissimis pompis et cum Juda fradi-
ter vos siuedubio procurantes effieiafur nullaque ;
tore Dei et Salvatoris nosfri Jesu Chnsti, et omni-
pra;terea ad dandum annue pensionem ab vobis bus impiis depufafus et in tartareo igne ef inex-
mora proveniaf. Sed ultro actionarii sanctae nos. tinguibili incendio voragine chaos demersus
et
tTVP Ecclesiae et nostrorum piorum locorum apto concrementur in seternum. Porro qui inventi
tempoii' persolvanfur. Uude et sub terribili atque fuerint ipsum monasferiuna defendere, et omnia
tremendi futuri examinis diem, et maxiuiis sub qute in hoc apostolico noslro privilegio prtecepto
anathematis inferdicfionibus Uorj.ini nostri et confinenfur aduexa cusfodientes infegra mentis
beati Petri principis apostoloi'um auctorifate de- servaverinf,
a dextris inveniantur Dei
sinceritafe
cernimus. .NuUi quoquo modo nosfrorum succes- in locum lucis constitnti, et omnes sanctos Dei qui
sorum pontificum licere vel alije masnfe parvae- p in eodem monasterio quiescunt firmos habeant
que personfe cujuscunque sit honoris prfeditus protectores eorunique sufiragiis etin prfesenti vita
vel dignitafe qualibet, exquisitioue aut intrenii adjuvenfur et in futura beafitudiue coeleslis regni
arte diss^lvere ha;c qu;s a nobis pio infuitu ad gaudia cum angelis l>oi et omnibus sanctis et
laudem Redempforis nostri constituta atque con- electis per intinita consequantur saecula.
firmata sunt, nec penitus ex eisdem locis vel pos- Scriptum per manum Leonis nofarii regionarii
sessionibus atque rebus et facidtatibus, familiis atque scriniarii sanctfe Romanae Ecclesife, mens.
etiam aut pecuhis vel quidquid ad eumdem ve-
; Aprihs. ind. suprascripfa fertia decima. f Bene
nerabile monasterium perlinere dignoscitur, au- valete. Dafum viu Kal. .\prihs per manus .Marini
ferre vel ahenare, pofius autem omnis ut prfela- epi^copi (2B4) sancfae Polimarliensis Ecclesia; et
tum est in eodem sancto loco perenniter in inte- bibliothecarii summae sedis apostolicae. .\nno,
grum permaneant, promulgantes sancimus ut Deo propitio, domni nosfri Agapiti summi pontifi-
per omnipotentis Dei nostri virtutem sub terribiii cis etuniversahs junioris pp. in sacratissima sede
anathematis obhgatione omnino oblestanles decer- beati Pelri apostoli, nouo et ind. suprascripta ter-
nimus, nullus unquam prsesumi quamhlief con- tia decima (265).
trarietafem auf malifiam in eodem monasterio vel Ego Omnid sanctus sanctae Romanas Ecelesise
pertinentibus ejus a causis sive locis auf familiis jude x et notarius sicuf in dicto privilegio Carticino
(264) Non fu all' Ughelli ignoto questo vescovo e piro. dallo stesso scriniario Leone, in quale perer-
bibliotecario ft. I, p. 1 14) per una BoUa di Giovanni rore, credo. di chi copiolla dicesi scriptor S. R. C.
.\ll, e per una carta del regislro di Sublaeo conno- in un'allra BoUa di Aeapito dei;'an. 9oo, stampata
bolo il .Murafori (.\. ni. le. t. VI p. 20.3), M. Giorgi oraneUaStoiiadeUaLinguadoca{Prei<'', f.lll, p.9o).
(incrif. ad pag. adan.9.5;i), eM. GaUetfi 7.c.,p.tO!): '26o) Lo stesso probabUmenteche in una perga-
eperuna carta pur di Sublaco siesaputoche era mena dell-archivio di S. Maria Masgiore de'12 lu-
vescovo di Bomarzo almeno sin dall' an. 942 (.Mura- glio 1309. si nomins. notarius et nunc notariorum
tori l. c. f V. pag.77:j : Giorgi, i. c. adan.942).Maper urbiscarnerarius. .Vllri OgnissanliRomaninel 1318,
Iaseriede'bibIiofecari non si vien a sapere diqual ci da il papiro che segue, e reca mons. Galletti
Chiesafosse vescovo.perchenol diceeehin un'alfra riscrizione sepolcrale di unodiesse mortonel 1394
BoUa dello stesso Giovanni deiran. 9o6 dei qual ; (Iscr. Rom. t. III, an. 20. n. 42) dice poi r.\mideno
;
papa, e non del .Xlll. e molto meno delfan. 972, co- chela nobile famiglia Omnia sanf<;<s 6 la stessa
me scrisse il Ciampini fex lib. Pont. p. 2.3), e come che la Mancini le venne force si bel nome daU' esi-
;
sta ne'Concilii it. .\ll p. 879 deired. Ven.) e per mia boniadiuno.usandomoltoi Latini adimilazion
certo raltra direfta a Berengario vescovo Verdu- de'Greoi. che dicevano nravra, rxa-«, -xvra, OTto;,
nense morto nel 9o9 {Gall. Christ. t. XIII p. 1180); ete.,lefrasiomn/rt. cuncta, in omnia,pei' omnia.in
le quah Bolle sono lutte scritte, come in nostro pa- omnibus .per cuncla, in cunctis,magnus, lautus, su-
.
927 AGAPETI PAP^ II 928
inveni in eoqiie legi potuit non cancellato, non A f Ego Jacobus, Consolinus judex etnunc came-
abraso, non viliato, viso, lecto et sie obseullato rarius ju<]icam Urbis, liabens fidem liuic inslru-
dilif^enter coraiu tliscretis viris dorunis presljylero mculo et privilcgio htleliler exemplalo mc suljs-
Giptio sancti ApoUinaris et Hartholomeo sauctoB cribo sub annis Domini millesimo c.clxwii, ind. 5
Marire de Caccabari, cleri urbis et Romarice fra- niensis Augusti 26.
ternitatis rectoribus per sedem apostolicam depu- Ego .\(lenuirus, judex et rector judicum ha-
"1-
tatis, et corum auetoritate decreto atque mandato bens fidem huic instrumento ct privilegio iideliter
et coram iufrasciiptis testibus litteratis ad lifec exemplato, me subscribo.
specialiter vocatis ct rogatis, scilicet domno Jaco- f Ego .Maximus, Petri Odonis judex et nunc ca-
bo archipresbytero sanctai Marise in Via, domno merarius judicum huic privilegio fideliter exem-
iEgidio presbytero et rectore ecclesise sanctfe Lu- plato, me subscribo.
cise de Conlinio, et domno Raynaldo presbytero
XX.
Andrere de Urso, domno
et rectore ecclesiiB sancti
Jacobo priore ecclesiiB sancti Andrefe de Co- AGAPETl PAP* n PRivii.EGRM pno MOiSASTERlO
lumna, domno Thoma canonico ecclesiee sancli MAUIliM Di; LEiNIS.
Laurentii in Lucina, domno Angelo Ronterii cano. g (Anno 955.)
nico ejusdem ecclesitB sancti Laurentii, ct domno
.\pud D. Bouquet, Recueil des hislunens, I.\ 233.]
Angelo Scholari nato domni Jacobi Consohni judi-
cis. Sic de verbo ad verbum nihii addilo vel de- Agapetls episcopus, servus servorum Dei, Slga-
tracto eatenus quatenus legi potuit scripti et hde- Rio rehgioso abbati venerabihs monasterii sancli
liter exemplatus sum ac in publicam formam Martini,qui vocatur Lenis, qui est in ripa de flu-
redegi. Rogatu venerabiMs et religiosi viri domni miue Atace iii valte Bolicarnea, et per eum in eo-
Mattlici (206) abbatis venerabilis monasterii sancti dem venerabih monasterio in perpetuum.
Sylvestri de Capite in Urbe, ordinis sancti Bene- Cum magna nobis soliicitudine insistit cura
dicti et conveutus ejusdem decreto etiam et auc- pro universis ecciesiis ne aliquam necessitatis
toritate atque mandato supradictorum rectorum jacturam sustineant, sed magis propri;e utilitatis
sub ann. Domini 1267 indict. b, mens. Julii 27. In stipeudia consequantur. Ideo convenit nos pas-
quo quidem privilegio carticino suspeusa erat toralis tota mentis integritate procurare et sediilc
bulla plumbea filo serico violacei coloris cui ab eorum utilitatum subsidia ihis conferre, ut Uo-
uno latere cruce media liie litteras circulariler It- miuo nostro omnipotenti id quod pro ejus
gebantur Agapitus, et in medio erat quoddam q
:
sauctimoniis, lionore etiam et laude atque gloria
signum stellam quodammodo repriBsentans, ex ejus diviuui majestatis, venerabihum ut nostro-
alio vero latere h» litteraj apparebant cruce ibi rum erat contuUsse locis, sitque acceptabile,
posita : pap.*;. nobisque ad ejus locum locupletissima m.iseri-
Locus •] signi notarii. cordia diguum hujusmodi pii operis insidere in
\- Ego presbyter Gyptius sancti Apollinaris eleri sidercis conferatur arcibus remuneratioue. Igitur
urbis et Romance fraternitatis rector, liabens ti- quia pelistis a nobis quatenus ecclesiam sancUe
dem liuic publico instrumenlo iideliter exemplato MariiB qucE est in Coronulas, cum terris et vineis
ideo me subscribo. et cum omni redhibitione sua, pari modo et eccle-
f Ego magister Bartholomfeus de Caccabaii, siam S. Stephani quie est in Bolorda, item cum
rector cleri urbis et Romana' fralernitatis liabeus terris et vineis et cum omnibus pertiueutiis suis ;
fldem huic publico instrumento lideliter excmpla- similimodo et ecclesiam S. Joanuis quce est in
to, ideo me subscribo. Combreto, cum omnibus suis pertinenliis ;
pari-
f Ego domnus Jacobus, archip. sauctte Marife terque et ecclesiam S. Petri quae est iu Petralata,
in Via testis prfediclus me subscribo. item cum terris et vineis verum etiam et villam;
f Ego presbyler .4'>giduis, rector ecclesi.e sanctre de Buxo et Petrus, cum terris et vineis ct silvis et
D
Luciee de confinio prfedictus iestis me subscribo. aquimolis suis simihter in villa qutB dicitur Cas-
;
•f-
Ego presbyter Raynaldus, rector ecclesiffi sanges, cum casis etvineiset terris, etmedietalem
sanctiAndreas de Urso testis prfedictus me subscribo de villa quae dicitur Barosa, nee non in vico Ada-
f Ego Jacobus, prior ecclesias sancti Andreae de sate cum terris et vineis ;
pari modo et villa quie
Columna testis priedictus me subscribo. dicitur .-Vrtosol, cum omni sua pertinenlia : pari-
t- Ego
Thomas, canonicus ecclesiai sancti Lau- ter infra comitatu Feniolotense, et coiuilatu Ito-
rentii in Lucina supradictus testis me subscribo. dense, et Rosselione, tUcB religiositati.... in pcrpc-
-}- Ego angelus Ronterii, canonicus ecclesia; tuum concedere debereinus. Ita sane ut a vobis
sancti Laurentii testis praedi' tus me subscribo. vcstrisque successoribus singuhs quibusque indic-
•}- Ego Angelus, legum scholaris nalus domui tionibus pensiis nomine rationibus eccIesiasUcis
jacobi Consohui judicis praedictus testis me subs- decem argeiiti solid.... dcnarios duodecim difficul-
cribo. tate postposita persolvatur de nostra meliora-
bliinis, sanclus, ed, xxiTepm Kp'a--po'jsanctus omnia (266) A questo abate Matteo dircsse quattro let-
disse Aurelio Vittore (m Casar c. y), omnia sanctus tere nel suo breve pontificato {Reg. in Arc. Val.
avea detto Tertuliano nel Mhro della Penitcnza. an. I, ep. 43, 62, 207).
:
929 EPISTOL:E ET PRIVILEGIA. 930
tione seu definitione indifFerenter vos sine dniiio A oedimus detinere deberi statnentes atque pro-
;
procurantes etficiatur ; nullaque praeteroaad dan- mulgantes sub divini judicii observatione ot ana-
duni annue pensus a voliis mora provcniat, sed ul- thematis interdictionc, ut nulli unquam nostrorum
tro aclionariis sanota3 nostriE Eeclesice apto tem- successorum pontiticum, vel alue cuilibet magns
pore persolvaat ; statuentes apostolica censnra, parvffique personae snbtrahere pra;sumat, qu£e
auctoritate beati Petri apostolorum prinoipis, sidi ipsum locum ad restaurandum, et ad prislinum
divini judicii obtestatione anathematis iutcrdiotum gradum revocandum, a nobis per remedium ani-
ut nuUi unquam noslrornm snccessorum pontili- mffi Stephaniie spiritualis nostr.e lili;e recepistis.
cum vel aliiB cuilibet magnse parvEeque personie autem, quod non optamus, temerario ausu
Si qiiis
ipsa prfenomiuata loca a potestate et dilione jam contra hoc nostrum apostolicum praeceptum ire
fati monasterii auferre proesumat. Si quis autem tentaverit, sciat se auctoritatc Dei, et beati Petri
temerario ausu magna parvaque persona contra apostolorum principis anathemalis vinculo inno-
hunc nostrum apostolicum prpeceptum dgero pra^- datum, et a regno Dei alienum. Qui vero pio in-
sumpserit, sciat se anathematis vinculo inuodari, tuitu custos, et observator hujus nostri apostolici
et a regno Dei alienum, et cum omnibus impiis constituti in omnibus e.xstiterit, benedictionis gra-
seterno incendii supplicio condemnatum. At vero g liam, et misericordiam a justo judice Domino Deo
qui observator exstiterit pra?cepti, gratiam atque nostro consequi mereatur.
miscricordiam, vitamque aeternam a misericor- Scriptum per manum .\critioneri scriuiarii sanc-
dissimo Doinino nostro consequi merealur. ctffi HomancB Ecclesi;e, in mense Octobrio, iudi-
Scriplum per manum Leonis scrininrii sancto ctione supra seripta, quarta decima. Bene valete.
lionianie Kcolesice in mense Octobris, indictioue Dataseptime decimo Kalendas .Novembris per ma-
xui. l5one valele. num Andreas divini, respectu graticT, arcarii san-
xxr. ctae sedis apostolics;. .A.nno, propitio Deo, ponti-
ACAPETl PAr.t II PRIVILEGIIM rilO IIOASTERIO ficatus domni Agapiti, siimmiponfificis, et univer-
MONTIS CASSINl. salis papc^e, in saeratissima sede beati Petri apo-
(.\nno 9bo). stoli, anno decimo, in mense, et indictione supra-
Balduino abbali Casinmsi ejusque succes<soi'ihus scripta.
monasterium S. Stephani in terrilorio Terraci- XXII.
nensi situm concedit. AGAPETI PAPvE U riilVILEGHM PRO CELLA S. MARLE
Monte Casino].
[Tosti, Storia di ET S. HINNEGL.NDIS HUIIOLARIE.NSI.
Agapetus episcopus, servus servorum Dei, Hai.- „ {.\nno 9ooj.
Dui.NO dilecto filio, el abbati venerabiiis monasterii [CoIIiette, Memoires du Vermandois, I, ot33].
Cassini Montis, et omnibus ejus regulariter intran- In nomine sanctse et inseparabilis Trinitatis
tibus in perpetuum. Agapetus, Christi adminiculante misericordia, san-
Convenit apostolico moderamini pia religione ctas Romanae sedis antistes.
pollenlibus benevola compassione succirrere, et voto piorum
Si sanctis petitioniJaus prsestabiles
justi desiderii congrnum impertire satrragium. asseusum pr;ebemus, voluntali Domini nos milita-
Atque ideo quia postulastis a nobis qualenus con- re eredimus. Ergo notum sit universis cathoUcee
cederemus vobis monasterium sancti Christi pro- matris EccIesicTS filiis, quod misit ad nos tilius
tomartyris Stephani, quod per longam vetusta- noster gloriosse indolis puer, scilicet Lotharius rex
tem in ruinis, et in desertis positum est cum ec- Francorum, paternitatem nostram humihter obse-
clesiis, seii cellis, aquis, rivis, cum terris, campis, crans, ut quamdam cellam in pago Viromandensi
pascuis, silvis, cultis vel incultis, etcum omnibus sitam, in honore beatae Dei genitricis Mariae, et
ad suprascriptnm monasterium generaliler in in- sanctte Hunegundis virginis constructam, aposto-
tegrum pertinentibus, positum territorio Terraci- licae auctoritatis preesidio muniremus, quam sug-
nense, et interhasfines. A primo latere casale qui gerentibus genitori suo Ludovico videlicet regi, et
vocatur Vorke, et casale Clevini a secundo latere ; sibi ipsi eeque regi, comite Adalberto, et idoneo
pede montis devolvitquomodoascenditper pedem satis viro Eiberto, qui eamdem cibbatiolam jure
montis sub ipso monte, per pedem montis sancti beneficii possidebat, ad sacrcne religionis venerabi-
Lacui, et veluli vadit in monte de Campilla, et per lem oultum erigere. conatur, atque regiK potestatis
rivum Balani, et montem de Montania, et casale praecepto corroborare nititur: cujus petitioni con-
Rustizanu et Tauri. A quarto vero latere casale gaudentes, ecclesiastici vigoris manum exerimus;
SaUissanu, et Plage, et Baleranum usque in rivo et ex aqua fulcimur auctoritale prscipimus ut
David et reverlit in casali Baikas. Juris sanctiE prcTefatam abbatiam nemo unquam ScTcuIarium
RomaniB, cui Deo aiictore deservimus Ecclesi;e, possideat, neque ex rebus ejusdem celte quid-
vobis tenendum perpetuis temporibus concedere quam sibi aliquis usurpet, non rex, non comes,
deberemus, inchnati precibus vestris per hujus non episcopus, nec quilibet princeps, quacunque
prwcepti seriem supra scriptum monasterium cum potestate prceditus, nisi forte tuendi et defeudendi
omnibus ad enm pertinentibus, sicut supra legi- causa, et hoc non nisi ejusdem loci regularis
tiir, a pr;p:;enti quarta decima indictione vobis abbatis flat permissione. Si quis vero pro hac adi-
vestrisque successoribus in perpetuum vobis con- piscenda pecuniam, vel quod libet munus regi
;
931 S. ODOxMS ARCHIEP. CANTUAR. 9,32
aut cuilibet principi ilederil, sive promiserit, subiii,- A suis ; Eudoldi curtis cum appenditiis suis ; Cavinia-
fereudii' maledictioui sul)jaeel)it. Sit \:'\i\\i' eideui cus cum mansis ad se pertineutibus. In villa quifi
cellie abbas, secundum regulam sancti Benedicti dicitur, Frisia super lluvium Summam, duodecim
constitutus, et monachi regulari districtioui sul^- mausi quos pro conmioditate piscium eidem ec-
jecti, quos de rebus ejusdem ceUif aliquod dispen- clesiffi perpetualiter habere hceat Si quis vero
dium perpeti, cum omni imperio proliiliemus. Res contra hujus apostohci privilegii tutelam aliquid
ergo ejusdeni ecclesife sunt llumolarias villa, in mohtus fuerit hunc excommunicamus
qua cella construeta cst.cum mausiouibus cunctis ut suIj hujus anatliematis vinculo poenaliter inuo-
ad se pertiucntilius: Merulli curtis cuiu adjacentiis datus, sit auathe.! a maranatlia. l<"iat, tiat.
ANNO DOMINI DCGCLXI.
SAN€TUS ODO
ARCHIEPISCOPIS CANTUARIE.NSIS.
UTA SANCTi ODONIS
Aitetore, ut videtur, Osberno monacho Cantuariensi.
(Apud Mabil. Acta sanctorum ordiiiis S. Bened. ex manuscripto codiee Thuano-Colbertino).
OBSERYATIOfSES PR.EVLE.
1. Etsi hujus Vitse scriptor antiquitatem vel ex B nus seclarius errorem vocat, atque certum esse
manuscripto codice sapiat, nou tamcn ejus nomen >iothelmum ahosque nonnullos sieeulares, ut vo-
setatemve signat codex Thuauo-Colberlinus, ex cant, presbyteros Cantuariensi Ecdesire ante Odo-
quo hanc Vitam ilescripsimus. is auctor mihi vi- nem prcefuisse. Verum nuUo argumento id certius
detur esse Osljernus Cantuariensis monachus sub rescire potest Godwinus, quam Odo ipse aut Wil-
Lanfranco urchiepiscopo, qui Usbernus de Vita lehnus, primorum temporum viciniores nec :
Odonis Cantuarieusis archiepiscopi librum unum constat Nothelmum monachatus cxperlem fuisse.
scripsisse apud Pitseum meiuoratur. Incertum est Beda quidem in jirjefatione ad Historiam Anglo-
an WiUelmus Malmesburiensis huiic hbeUum pne rum iNothelmum duntaxat rcLii/iosum Lodinrnsis
oculis lialjuerit in concinnando Odonis elogio, EecLesia; presbulerum vocat: at hoc nomine do-
quod libro de Cestis pontiiicum .\nglorum inse-
I nare solebant monachi sacerdotcs et lieda ips ia ; :
ruit. Dubitandi ratio inde petitur quod Willelmus epistola ad Nothelmum illiim, venerabiLem fra-
in nonnuUis rebus, levioris tamen momenti, cura trem noslrum. Notlieinium /iresbijterum appellat
Osbernoisic eum vocare interim hceat) non con- quie verba monachnm designant potiiis quam
venit. Osberuus quippe ait, Odonem suas electioni presbyterum siecularem. Monachum induit Odo,
in sedem Cantuariensem repugnantem non prius simulque ipsa monasticarum vestium susceptione
consensisse, quam missis Floriacum legatis ablja- proftssus est sub annum 037, quo tempore Elo-
tem arcessierit, quia eum ad monachatnm indita riacense monasterium ad strictiorem regulae cul-
cuculla initiatus fuisset: Willelmus habet Odonem, tum revocatum fuit opera Odonis abbatis Clunia-
transito tnari, apud Floriacum nionachilia acce- C censis. Ab eo itaque Odo monasticam habitum
pisse, Osberno Gervasius Dorobernensis monachus siiseeperit, prastermissis Cantuaritis aliisque An-
WiUelmo Bromtonus suffragatur. Osbernus addit glicanis monachis, quorum abservantia in tanta
Odonem mortuum ecclesiiB custodi apparuisse, ut opinioue tunc non erat. Eadem causa Oswaldum
Elfsiuum, in Cantuari» cathedram simoniace in- aiiosque Anglos illexit ad coenobium Floriacense,
trusum, verljis suis compesceret WiUelmus Elfsi-
: ex quo Abbo in Angliam missus est non miuus
no ipsi factum ostentum tradit. Ad h;ec quaedam causa pietatis quam eruditionis.
Willelmus commemorat, ut de sancti Wilfridi facta 3. InteraUa Odonis facta, quorum in sequenti li-!
per (^donem translatione, aliaque nonnuUa, de belloniiUamentioest,prfecipuumvideturiIludquod
quibus Osbernus silet. de corporis sancti Wilfridi episcopi Eboracensis
•2. Ambo iu id conveniunt, defuncto Vulfhelmo translatione ab eo Cantuariam procurata legitur
Cantuariorum antistite, cam regis ac populi vota tumapiid WiUelmum,ubitlenostroOdone,tumapud
Ib Odonem concurrissent, hanc constantius, ut c/ui Eadmerum in libro de A'ita S. Wilfridi, edita in
nondum amicisset monachum, renisum fuisse, ne parte prima Sseculi 111 Bcnedicti, pag. 226 et 227.
morem majorum ambitione sua turbare videretur. Addit Willelmus curasseOdonem, iit heroicometro
NuLLum enim ad id tcmpus, nisi monachiU sche- Wilfridi Vita texcretur idque exsecutum fuisse;
male indutum archiepiscopum fuisse. inquit Wil- Fridegodum quemdam, cujus poema Patroloc/ise
lelmus, quod aUis verbis tradit Osbernus. Godwi- nostrx, tom. CXXXIII damus. Subdit Willulmus
I
933 VITA 934
synodalem Odonis epistolam ad sutfraganeos A das,mio ((juod dictu quoquemeticidosum est)prx-
suos tempore Edmundi
regis directam, qua eos latorum horripiiatione neglectas, cum indefavente
hortatur, ut ne tepide negiigeriter in regimine
t Deo, a loco sepulcri ejus. quiiiam transtu-
sciLii:et
animarum conrersenlur, qua in epislola Odo non lissent. revermiter excepi, utque intra ambitum
rnediocre, ut ^\'illeImo visum est. lilterarum dedit melropQlitancK, cni gratia Dei prsesideo, collocavi.
indicium, sed majus pietatis ac sollieitudinis pasto- Itaque tantx tamque Deodignx affinitatis delecta-
ralib. H;ee epistola ab eo scripta esl, ut puto post tus vicinilate, et editiore eos entlieca dccusare, et
constitutiones ab ipsos latas sub eodem repe, apud e.TCcrpiis de libro Vitse ejus flosculis novo opei-e
Spelmannum editas, in quibus cavetur de officio pretium du.ri carmine venustare, id est per Fride-
regis, cleri et magistratuum. In capite 6. mona- godum quod tamen Eadmerus, et forsau alii
:
chos hortatur itt in omni /lumililate et obedientia nouuulli, Odoui tribuerunt. Nescio an certiora sint
die noctuque vota sua a-'iniplere studeanl, perma- qu;f de aliis Odonis scriptis habet Pitseus, qui ei
nentes in timore Dei in ecclesiis. ubi se voto con- insuper tribuit librum unum ad Floriacenses pro
strinxerunt. Non sint vagabundi, neque gijrovagi, nepote suo Oswaldo: ahum itemde reali praesentia
qui nonien monachi desiderant, officium autem corpori Chrisli in Eucharislia, itemque librum
ejus contemnunt : sed secundum exempla aposto- unum cpistolarum, et alium diversorum poematum.
lorum, per habitum humiiitatis, laboribus ma- 4. Quod superest, Eadmerus, Willelmus Mal-
nuum, et lectione sacra. et continuis orationibus mesburiensis, Matthseus Westmonasteriensis, alii-
se exercentes. .\d haec Eadmerus in prolos:o ad que Odouem sanctum vocant, et post eos cardina-
Vitam sancti Wilfridi memorat Odonis hbeUum fi hs liaronius in tomo X Annahum, tametsi in Mar-
nostri de Vita et conversatione ipsius Wilfridi. Sed tyrolopio Romanolocum non habet Odo. Eum die
hbellus iste sine dubio non ahus est quam Fride- quarta Julii ad Dominum migrasse ex Capgravio
godi carmen, eui in codicibus nonnullis praemissa aliisque scriptoribus .\nglicis Maiheuvius docet.non
est Odonis epistola. in qua licec verba Igitur ce- : septima Februarii, qua die de sancto Odone agit
nei-abillimas beati confessoris Christi Wilfridire- Molanus in Additionibus ad Usuardum. Laudatur
liquias indecenti sentmosse voraginis situ marci- masime in sequente Vita S. Dunstani per Osbernum.
Odo paganos parentes relinguit. aliquatenus esse judicans, ut tale decus paganis
i. Venerabilis Christi confessor Odo, nnbilibus ritibussub patris imperio deserviret, paterno af-
sed paganis (-267) parentibus oriundus, sicut rosa fectu iUum suscepit, defensione munivit, auxihis
e spinis floruit, vel quasi pretiosum de vilibus va- necessarii- simul et non neeessariis fovit, deinde
scuhs aroma processit. .Nam ex impia illa senato- Grjeca ac Latina lingua magistris edocenduni tra-
rum multitudine fertur genus habuisse, qua» ohm didit, quarum hnguarum plerisque tunc temporis
sceleratissimum prajdonem Inguarem corailata, in ger.te -A.nglorum usus erat. a discipulis beatae
navali minu in regnum Anglorum est adveeta. memoriw Theodori archiepiscopi profectus ; factus-
Hos ille nativitatis principes sortitus, el eorum ac- que est in utraque hngua valde gnarus, ita ut pos-
curatissima educatione pueriles annos translatus, ( set poemata fingere, prosam concinnare, et om-
festinabat Christianorum conventicula indesinen- nino quidquid ei animo sederet, luculentissimo
ter adire, divinos qui ab ilhs dieebantur sermones sermone proferre.
magna animi oblectahone audire, donumque re-
vertens quae audierat parentum auribus sedulo in- Ordinibus initiatur.
fundere. Super quibus bonorum studiorum pri- 3. sacramento baptismatis renatus,
Post hac
morchis pater impius impie irritatus, prohibeat tonsura decoratus, usque ad subthacona-
clericali
omnino ne Christum nominaret, neve paternas tus ministerium domini sui admonitione [ erdu-
institutiones ChristiauEe rehgionis veneratione im- ctus est : in quo gradu per aliquot annos ita san-
mutaret. Verum iile. prohibentis imperium peni- ctitate vitae et prsedicaUonis sinceritate poUebat, ut
tus despiciens, magis ac magis Ecclesiae hmina quicunque Ulum agnosceret, Spiritus sancti tem-
terere, et divini Verbi intento animo semina perci- plum non dubitaret omniumque testimonio
esse ;
pere, et quae coeperat absque pavore domi nun- dignus esset cfui ad altiora Ecclesiee ministeria,
tiare. Hinc iterum pater supra huraanum modum hcet retas ejus (quantum ad instituta canonum
exasperatus, gravissima illum correptione affligit, spectat) hoc prohiiieret, provehi deberet. Unde
jusque ha;reditatis, quod ad illum lege primogeni- |
suasus a domino suo ut ad sacerdotium sesineret
torum venire debebat, subtrahit. Tum puer exsul- transferri, quatenus ab UIo divinum quotidie offi-
tans in Domino quod talem pro ejus nomine pro- cium audiret, cujus vitam cashssimam, manus
scriptionem subiret in terra propter quam ascri- vero munditije plenas agnovisset, iUe, objecta im-
-bendum se esse consideret in cnelo, dimissis pa- matura setate, quantum potuit obstitit. Postmodum
rentibus, parentum divitiis. nudus et omni mun- vero, ratione simul et antiquornm esemplorum
daro decore privatus aufugit. auctoritate victus, religioso desiderio cessit ; levi-
Athelmum adit ; litteris studet. ticam stolam humero circumdedit, parvoque tem-
2. Adito itaque duce quodam, nomine .\thelino, pore elapso summorum quoque mvsteriorum sa-
qui tempore regis Eluvredi et Christianissimus, et crator accessit. Ex quo tempore tam ipse dux
intep creteros optimates regni .Vnglorum unus de quam caeteri pene omnes regalis palatu principes
subhmioribus erat, postulabat se iUius potentia et in summa eum veneratione habere secreta male ;
auctoritate a parentum suorum furore defendi. actae vitfe ei aperire, et de his emendandis ejus
Qui bona adolescentisindole gaudens,nec dignum consUio libenter credere.
(267) Nempe
ex Danica feritate, ut scribit Wil- tribuunt nonnulh fide digni, teste Maiheuvio, sed
jelmus, Bromtono «a<io«e Danus.Severo coga.oiaGa. recentiores, quos inter Pitseus.
933 S. ODONIS ARCHIE^. CANTUAR. 9.36
Bomam adit cum Alhelmo, eumquesanal. In Ati- X Dei famiilnm esse certissimc at?nitum. siiis ciim
glia7n 7-evertitur. amicitiis jungit, ac secretorum suorum praj c;etc-
-. 4. liilcrca diix regi suggessil habere se deside- ris conscium facit.
rium prolicisccndi Roiiiam ctsanetis apostolis ilii- Fit cpiscnpus Schirebu7'nensis.
dcm supplicandi : moxque regia liccntia simul ac 6. Inler ha-c sedes episcopalis, qucTe tnnc teiupo-
uiunificentia donatus, adjuncto sibi veneral)ili ris Scireburne, nunc autem Seriberic est, pastorc
presbytero Odone, cum magno comitatu profectus viduata Sciens itaque rex Odonis vitam ponti-
est.
est. Sed cum itineris aliquantulum peregissent, ficatu omnino dignissimam, eum de suscipiendo
acerba tactiis iniirmitatc acriter cccpit regrotare, episcnpatu interpellare, ac ut ovium Dei pastor
adeo ut vix reciproci flatus posset aera spirare. apostolicus Inco defuncti fieri acquiesceret.magno
Cumque per sex contiuuos dies et languor aug- cicpit studio rcuitentem obsecrare. Quid moror ?
mentum, et commeatus acciperet detrimentum, Tandem lCcclesias ac regiis precibus victus, quod
.icplimo jubet omnemturbam coepta via progredi, sibi nimium grave teslabatur, ponUficale ofBcium
solo Odone secum reteulo, cujus ope in praesenti in prrefata S;ireburnensi Ecclesia pontifex factus
periculo niaximc indigcbat. Queui ad se post re- admiiiistrare consensit. Praesidebat his diebus
Ecclesias
hctos illos tleliili voce clainalum, orat ut pro sui b loco, dignitafo, auctoritate et officio,
hberatione Uomino preces eftundat, referens se Cantuariensi vir bonus ct strenuus, Wlfelmus no-
indubitanter credere quod nihil ei divina pielas mine, qui huic regis, cleri ac plebis electioni ani-
denegaret, quem a puero magna gratia acceptum rjo libenti consensum attribuens, eum pro suo
haberet. Tum venerabilis Odo, animo ad Deum jurc in illam, ad quam electus erat, pontiflcii di-
erecto, toto corpore terra prociimbit, magnosque gnitatem dehito cum honore sacravit. Sacratus
divinfE clementiee singultuum imbres eHuudit ;
autcni et insignil)us sacerdotalibus sacerdotalitcr
surgensque tle solo postulat sibi repletam vino infulatus, quam gloriosum Dco habitaculum sc
phialam deferri super quam invictm crucis signa-
;
prEebuerit, quam erga animarum sibi commissa-
culum edens, humilitcr vinum viro porrexit,atque rum lucra sollicitus fuerit, nescio utrum aliquis
utiu Domino per omnia conlidcret lideliter admo- digne valeat eloqui ,
quantacunque sagacitate
homo quoil erat ia calice, et eo-
nuit. Bibit itaque Unde quid de illis simplicitas
prffditus ingenii.
dem momento cum redderet phialam, rcdditam mentis advertere possit, scribcre nolo
purffi tan- :
sibi omnimodam sentiebat medelam. Proinde cur- tum opera miserentis Dei qu;B in servis suis pla-
vatus ad genua presbyteri, gratias refert, ascen cita sibi simplicitate inhffirentibus operari in be-
soque equo prajmissos comites voluccr inseqnitur, q neplacito suo dignatur, eis consideranda propono.
r,.,o .,,.„.„•. „ „..„™ p7'(estat c,,„i^tr,.
„.,„, Ethelsta-
quos celeri cursu viam terentes sequenti die im- A7ino
'
S)'3S paga7iis supeinorem
pigro et ipse volatu attingit. Viso autem illo om- 77Um.
nes prae gaudio lacrymas fundunt sed prsestitae 7. Anno inler haec Dominicae incarnationis non-
;
salutisauctorem cognoscentes amphus mirantur. gentesimo tricesimo (268) octavo, regni autem
Romuleam igitur ad urbem usque progiessi, et Ethelstani victoriosissimiregisquartodecimo, con-
inde ad patrios lares feliciter reversi, immensam gregatus est adversus regnum Anglorum immen-
tum regi, tum cffitcris in palatio degentibus in ad- sus paganorum exercitus profanis legibus suis
ventu suo Iffititiam praestant. subjugando enervare, et enervando volens anni-
Ethelstano regi fit charus. hilare sacratissimas quas Angli servabant leges
S. Post dies duce ipso, ac post ducem praefato Christianorum quibus nominatus princeps valida
:
rege de prassenfl vita sublato, Eduardus, filius armatorum manu stipatu occurrens, pugnfe se
ejusdem regis, in regnum successit, et illud pluri- dedit,etdiutissime ac atrocissime pugnatum utrin-
bus annis prudentissiine rexitque cst. Duxerat autcm secum in aciem rex san-
: in cujus diebus
venerabihs Odo presbyterii gradum officio simul ctum Odonem, ejus meritis se multo maxime
ac vita? sanctitate iusignis administrabat, regi no- _ quam militum cophs confidens hostem victurum.
tus, et acceptus ei, et omnibus admirandus ad Dum igitur hinc inde strages gravissima fureret, ct
omnes benignitate ac mansuetudine ditfusus, om- ajruinuosa res luctuosa contigit. Quo etenim rex
nium moribusjuxtaapostolorum se contemperans, ipse pugnabat, juxta capulum gladius coufractus
ut omnes Christo lucrifaceret. Ubi autem rex est, et regem quasi inermem hostibus exposuit.
Eduardus huic vitee modum posuit, Ethelstanus Inter haec Odo a pugna remotus longiuscule sta-
filius ejus regni habenas sortitus est. Vir vero ad- bat, ore et corde pro salute Christiani exercitus
mirabilis Odo vitam, ut diximus, virtutum per Christo supplicans, et vultum manus ac lumina
omnia agens, uaagnus ab omni populo habeba- ccelestilnispro hoc ipso indefessus extendens.
tur. Nec enim civitas super montem posita, vel lu- Quid rex vitah eventu facere posset
itaque
cerna in candelabra lucens poterat abscondi. Hinc fluctuabat, ut se armaret suorum quemquam
processit ut sanctitatisejus fama quotidie aug- exarmare nefas judicabat. Pars igitur adver-
mentando magniflcata, ad aures quoque eximii sariorum ubi regem fracto ense stare advertit
regis Ethelstani mira cum laudis exaltatione per- inermem, fugam quam inire coeperat ,
versis
lata sit : qui hominem ad se evocatum, et vere vultibus in pugnam acriori ctede vindicare aggre-
(268) Eodem anno Chronoiogia Saxonica Bedee subjuncta leponit hanc pugnam.
!
; ;
937 VITA. 938
dilur. Tum subito intonat ajther a clamore multi- A mutare suademus, fuisse translatos. Victus in his
tudinis, ut Deus snccurreret, et ccleri gressu Odo pontifex sanctus, aliud sufe contradictionis argu-
veuerandus accurreret vociferantis. Advolat et mentum opponit. Cum primi, inquit, Patres ipsius
quiduam sil)i vclit rex a se lieri lassabundus iu- EcclesiiE, qui et Christianitatem regno Anglorum
terrogat. Audit, et statim regi taliter inquit Quid : attulerunt, et omnes qui eis successerunt usque in
est hoc ? quo intendis ? Ensis tuus in latere tao prffisensmonachi, ut omnibusconstat, exstiterint
integer pendet, et tu eiim fractum esse conquere- ego tam antiquam, tam sanctam, tam Deo accep-
ris? liedi ad le, ad vaginam manum extende, ex- tam, et tantorum Patrum auctoritate roboratam
sere illum, et cccc ^lextera Domini erittecum. Ncc consuctudiuem mutarem, infringerem, annihila-
formides, quia non prius contingetsolis occubitus, rem ? absit ; imo noverit tota Britannia, et qu£e
quam adveisarios Domini tui.qui contra te insur- adjacent insulse omnes, me nullo unquam pacto
rexerunt, fuga involvat aut interitus. Ad hJEC qui- consensurum ut ipse in clericali habitu constitu-
que audieutium graudi stupore attoniti deflexis tus per pontificatum Ecclesice C.antuariensi pr»si-
luminibus viderunt, quem prius nou viderant, en- deam, nuUus antehac qui monachus uon fue-
cui
sem in latere regis pendentem : quem rex in Deo rit, Attamen quia me, ut intelli-
scitur prassedisse.
coufortatus arripiens, dextera Isevaque cunctos i, gi datur, non tu solus, sed multi vocant, ut ibi
occursantes, aut debditavit, uut fugavit, autmorti pontifex fiam, nec meum est illis reluctando peni-
funditus tradidit. Itaque juxta verbum famuli Dei tuscontradicere, ne eum qui in ipsis habitat Ueum
factum est, ut simul
occumberet, et regi de
et sol offendam, commendans conscientiam meam ab
hostibus victoria proveniret. Quid hiuc gratiarum, omni istius honoris ambitione vacuam Deo, sanc-
quid laudum, quid votorum Deo per fidelcm ser- tum propositum monachicee religionis, quod ab
vum suum Odonem, per regem, pervictoremexer- ineunte ajtate desideravi, nec adipisci variis causis
citum, per totum regnum quo magnitudo istius impedientibus merui, hac saltem, ut interim ita
victoriae perlata est, sit persolutum quis enarret ? putetur, occasione assumam. Postmodum vero de
Magnihcentia facti docebit audientes, quia non fa- pontificatu quo de agitis, ipse cui cunctacordium
cile quisquam. Gloriosus autem Odo magnas de- secreta patescunt, agat, et hunc in eo constituat,
hinc admiratiouis apud omnes habitusest, et vere quem idoneum ad hoc sua sapientia pro])at.
praeclarus Israelita comprobatus. Monachi veslem a Floriacensibus accipil fit dein ;
Eadmundo coycnlead Cantuarisepontiftcatumnon archiepiscopus
acquiescil translalwnin/si prius sit monachus. 9. Hac viri sententiarex non modice cxhilaratus,
8. Post paucos hujus insignis victorioe annos laudat sanctum propositum ejus, laudat admiran-
Ethelstanus bono fine priesentem vitam finivit dum et imitandum exemplum magufe uumilitatis
(269), etfraterejus Eadmundus locum decedentis ejus, laudat constantem virtutem animi ejas. lles-
rex factus obtiuuit. Hinc germani sui vestigia in tinantur igitur post haec sub celeritate nuntii ad
bonofemulans, bonosquosque summo studio dili- abbatem coenobii sancti Benedicti Floriacensis,
gel)at, et eos sibi familiares effectos, in his qure sanctae religionis habitum ad opus episcopi juxta
Christiauum regem decebant, sincero ac libenti prfescriptumnegotium exquisituri. Fama siquidem
animo audiebat. Prajclare igitur inter alios beatus rehgiosissimaj conversationis, apud Floria- quae
Odo eb eo pura
ejus famiharitate potitus est, et cum quaque terrarum ferebatur om-
ipsis diebus,
mente dilectus. His diebus Wlfelmus pontifex Can- nimodo fervere et contra studium ejusdem reli-
;
tuariorum cunctis mortahbus debitum vitfe finem gionis, quod ob multiplices diversorum eventuum
sortitus est.Ne itaque tanta sedes plus «quo pas- casus in Anglia usquequaque creperat defervere,
tore careret, reverendum Odonem rex convenit, illuc mitti et inde cupitfe religionis ellectum per-
suadens quatenus desolatce Ecclesiae per suscep- suasit expleri quod et factum est. Abbas quippe :
tionem super illam curiB pastoralis subveniret. loci ipsius audito nuntio laetissimus efflcitur, as-
Obstat ille, nec ullum suadenti prajbet assensum. ^ sumptisque secum nonnulhs e fratribus suis. pros
Dicit enim et indignum se tanta re et si dignitas pero cursu mare transvectus, Angliam ingreditur;
;
aliquatenus aspiraret, tamen ne pontifex Ecclesia antistitem Odonem Deo in cunctis placere studen-
sua relicta ad aliam migret, canonum auctoritate tem alacer adit, et eiquam desiderabat sancti pro-
fatetur prohiberi. Contra qute et notam omnLbus positi vestem devotissime tradit. Spectabilis igitur
probitatem ilhus rex edisserit, et quod beatus pontifex Odo monachus habitu factus, qui jam
apostolorum princeps Petrus de Antiochia Romam olim monachicas vitfe sacris fuerat actibus decora-
translatus fuerit, multique alii juxta veterum mo- tus, quin jugum Domini super lotam Angliam a
numenta, librorum sedes suas ratione cogente mu- rege et regno invitatus. imo compulsus susciperet,
taveiint, luculcnto sermone proponit; et adjecit factus antistcs Cantuariensis recusarc ultra non
Hujus quoque rci cxcmplum penes nos satis ido- potuit. ergo suscepti regiminis officio
Qualiter
neum et claruiu habemus, viros videlicet sanctos, usus sit qui nosse desiderant, ex vita ejus quaj et
Melitum dico autistitcm Lundoniensem, et Justum qualis ante sacerdotium et in saccrdotio fuerit
Rofcnsem Cantuariam simili rationc,qiia te sedcm paucis supra digessimus, sicut ajstimo, possunt
(209) Nempe anno 941,etquidem vi Kal. Novem- num sequcntem contigit Odonis promotio in sedem
bris, ex Chrouologia Saxonica Non ergo ante an- Cantuariensem.
P.^TROL. CXXXIII. 30
:
939 S. ODONIS ARCHIEP. CANTUAR. 940
advertere. Exstitit enim ef sanctitate laudabilis, et A derenl, qui verum sanguinem inde manare cou-
sapientia admirabilis, et constantia siugularis. spexissent.
Edredum regem ungit. Eucharistix adversarios Miruni in restauratione ecclesix
miraculo converlit. II. Aliud quoque divinum re vera miraculum in
10. Rege autem Eadmundoin domo siia nialitio- ecclesia cui prfeeraf fecif ; imo ipse non fecit, sed
se interfecto, fi-atcrejus Mredus imperii dignitate qui solus habcf divinitafem in UIofecit. .Nam te-
functus, a glorioso Odone Cantuariorum siimmo ctumejusdemecclesiae, nimiavetustate corruptum,
pontifice in regem sacra est unetioneperfiisus. His semiruptis per fotum partibus pendebaf Quod iUe .
diebus vir prascipuae probitatis Dunstanus, Glasto- renovare cupiens, murumque in porrecfiorem cel-
niensis ccenobii dignissimus abbas, magnus apud sifudinem exalfare desiderans, congregatjs artifi-
regem, et honorabilis omni populo habebatur. cibus praecepif etquod dissolutum desuper euii-
Beatus autem Odo moribus et astate grandaevus. nebaf penitus tolh, ef quod minus in altifudine
religione el industria pollens, auctoritate etmodes- murus habebat jussit extoUi. Sed quia clerus ac
tia prajsfans, Christianis legibus tofum regnum popuius absque servifio divino esse non valebaf,
prudeufissime nobihtabat. Res ipse Deum fimens. ef fant;e magnifudinis templum non reperiebatur
bouos quosque speciah amoris duleeduie fovens, B qu;e ad capiendam numerosae plebis multifudincin
malos vero, ne sua t.yranuide bene agentes con- sufBcere viderefur, deprecafus est pontifex Domi-
turbarent, fortiter premens, boni priucipis mores num ut quousque opus incoepfum consummatuui
et actus exsequebatur. Hoc ferme tempore qiiidam fui~set, nuUa autiufusio imbrium.auf vis ventorum
clerici, mahgno errore (.270) seducti, asseverare inlVa parietes ecclesise descenderet, quae eos a di-
conabantur panem et vinum quae in altari ponun- viiio opere prohibere valeret. Factumque est ut in
tur, post consecrationem in priori subsfanfia per-
frii ns annis quibus ecclesias muri in alfum porri-
manere,et figuram tantummodo esse corporis et gebautur, tota fabrica desuper pateret, nee tamen,
sanguiuis Chi-isti, non verum Chiisti corpus et no;i dico infra ambitum sohus ecclesiae, sed nec
sanguinem. Quorum enormem perfidiam bealus intra muros totius civitatis imber aliquando des
Odo destruere cupiens, dum quadam die in cons- cenderet, qui vel clerum in ecclcsia consistenfem
pectu totius popuh sacrosanctis missarum solem- ab officio praepediref, vel populnm ad ecclesiam
niis devofus intenderet, expressis lacrymis Dei coUL-urrentem ahquatenus possef ab incuepto
omnipotentis clementiam iu suo ministerio adfore cohibere. Eratque res digna spectaculo, cum
ad depelleudos hominum errores
postulavit, qu;» vidc!'es omnia civitatis pomeria aquis infundi,
el cjus moenia nulla pluviarum inundatione ma-
substantivam divinorum mysteriorum declararef P
'
propriefafem. Cumque ad confractionem vivifici defieri.
panis veutum fuisset o inetiabilem Dei miserafio- Ediium, regem libidinosum, per Bunstanum,
nem,opr«senfemaeterna3 majestatis ostensionem !
lum per !>e emendare conatur.
confestim namque inter manus pontificis, frag- 12. Cum autem rex Edredus ta-ansiforiam vitam
menta corporis Christi teneniis, sanguis guttafim vita perenni permutassef, Edwis titius supra me-
defluere cospit Stans itaquc poufifex, et praj gau-
.
morah regis Eadmundi, in regem elec.tus est. Qui
dio uberes lacrymas fundens. iunuit astautibus moribus etwfafejuvenculus, juvenum quos sibi
ministris ut ilh pofissimum proprius accedant qui comites atque satelhfes associaveraf mox coepit
uti, spretis senibus, quos vifa, morUjus et
nuper in fide tifubaverant. Vocah igitur celeriter consihis
magna praeditos industria "t auctorilate con-
adsunt, atque in tanfarum rerum considerafione aefafe
fortissimo mihte Christi
Unde correptus a
perferrefacfi, pa^-itanti voee exclamanf fe infer ;
stabaf.
homines fehcissimum hodie, cui FUius Dei seme- Odone, ahquantisper se temperabat, verens ne si
fipsum in carne dignatus est revelare Ef rursum ! Ulum omnimodis non audiref, regiae dignifatis
Exora, inquiunt, paululmn, Pater, exora Domini benedictionem ulti-a votum suum sibi dare differ-
majestatem, ut in prisfinam formam praesens san- ret. At ubi eadem benedictione potifus est, UUco
^ quasi etlreniseffectus, omnes cordis sui sequeba-
guis commutetur, ue nos propter iufldehtafis er-
rorem divina ultio sequatm-, Oravit ergo sacerdos ;
tur affectus. Factus est igifm- voluptahim magis
post orationem ad aram respexit, et ubi dimiserat quam Dei, luxurise quam sobriefatis, libidinum
sanguinem, consuetam ^ini reperit Speciem.Sump- quam casfUatis amator. Ibaf ifaque juxta desideria
sacramentis, lasfanfibus cordis sui, et miqua gerens a suis benedicebafxu-.
tis autem ccelesfibus
cunctis qui tanfis inferfuere spectacuhs, praecepit Super haec ea die qua regni coronam inconspectu
omnes uu- totius Ecclesise ui capite gessif, gravis infami» no-
ponfifex pro testimonio tantse virtutis
decuuque pauperes aggregari, et solemne convi- fam fantae gloriee ef sibi ingessit. Com enim post
vium eisdem praeparari. Ifise a. tem cum suis in officium ecclesiasticum una cum archiepiscopis,
magna grafiarum acfione Ifftitiam ugebat, propfe- episcopis, abbatibus caeferisque principibus regni
jam prausus sederet, subifo exsihvif, ef relicto
rea quod omnis error de Dominico corpore in pec-
consortio omniiun, in secretiorem sese cameram
tore suorum abohtus fuisset nec ultra panem in
;
altari positum verum Chriifi corpus esse diifi- confulit, duarum ferainanun illic eum ope-
sed Capgravium hactenus nobis recuperare non
(270) Ha;c tofidem verbis Maiheuvius refert ex
Capgravio, qui proinde huuc libellum jam edidit hcuil.
941
VITA.
942
rientiiiin stupri ardore siiccensus infandum cou- A et eum
sortium expetens
in episcopatum Wigornensem promovit-
: qu«e res contidentium mentes
Qui electi.s pontifex iu gradum
magni pudoris mcerore suscepti honoris
dejecit. HaI)ito autem con- consecrandus, Cantuariam pro more
eos quid lacto opus esset, missus est
silio inter advenit, se-
ab que ab ipsius sedis antistite.beato videlicet
arcliiepiscopo et primoribus is, cujus Odone,
superius sacrari expetiit.Annuit ipse hbens.
mentio facta est. venurabilis abbas Uuustanus, Verum ut sanc-
re- tum episcopum spiritu propheli;e pollere in
gem ab ilUcitis amplcxibus abstrahere, ad re-
du-
et bium nulli venircl, hominem qui ad Wiciorum
giam sedem interprincipes revooare quod
etfac- ;
pontificatum promovendus advenerat, in pontifi-
tum est. Quapropter rex vehementi furore turba-
cem Cantuariorum sancti Spiritus operatioue pro-
tus, Dunstanum suis omnibus
spoliatum exsilio movit. Super qno a circumstantibus cur sic
damnavit, et extraAugliam trans mare fugavit. ageret
inquisitus, Scio, inquit,
fihi, scio quid operetur in
Fecit et alia innumera mala, quae quoniam alias
me Deus. Et hunc quidem Wigorncnsis provincia
latius, licet non omnia, digesta sunt, hie tantum-
modo
me vivente pastorem habebit, sed tota
itritannia
paucis ea tetigisse sufficere ratus sum.
eodem, me defuncto, reotore gaudebit; nec enim
1.3. Quse miles Dei omuipotentis Odo
wquanimi lege stringitur sancti Spiritus
tZ X/
tcr fen-e non valens, iniqmtatum illius pu cus „ '
"'"'"' donum.
^^^^™" Qua3
Q"''' ^'°-
pro-
1"^°? ^^ra exstitent, Ecclesia Dei, qua, ejus
hostis eflectus est. Siqmim ubi eum nec admo ^
Siquidem Pi^.''^.
regimine, sicut prmdixit episcopus sanctus,
nitionibus suis, nec obsecrationibus diu
suis, nec in- posfmodum gloriata est, et usque hodie sacratis-
crepationibus suis acquiescere relle ut
secorrio-e- sima illius intercessione munitur, optime
ret vidit; poutificali aiictoritate novit.
usus, unam "de
prsescriptis mulieribus, quam et amplior poteutia Mo}'itui'.
et obscenior impudeatia dehonestabat, Tahbus
et uotio- to. bonorum gratiis spectabihs vir
igitur
rem horainibus fecerat, quaque nimium Odo a Domino suUimatus, nequaquam se propter
contume-
liosis amplexibus rex fi-equentius merita operum suorum extuht, sed
abutebatur,mis- semper ad me-
=is mililibus a curia regis, in qua mansitabat, hora proficere studuit
vio- qnee retro sunt oblitus, et
:
lenter abduxit, et eam in facie
deturpatam, ac can- in ea quee ante sunt extcnsus, sequebatur
ad pal-
dendi ferro denolatam,perpeiua in Hibcrniam
ex- mam superns vocatiouis Dei, populumque sibi
silii relegatione detnisit. Qate tameu post
nounul- commissum more segetum leracium crelesti
doc-
lum temporis intervallum, jam obducta iu cicatri- trma, quasi pluviah
quohdie irrigavit, gratia,
cem corporis forma, sed adbuc hiante impudicaj quousque animam ilhus rex in
cubiculum suum
mentis deformitate, rehcta Hibernia Angham introduceret, et torrente voluptatis suas
re- inebrkreT
dut, et Glocestram caecati cordis
obscuntaie im- ^ ^aptum igitur ex hoc Sccculo luculentissinmm si-
buta pervenit ubi ab homiiiibus servi Dei dus urbis Cantuari» Odo, gaiidenlibus
:
com- angeUs,
prehensa, et, ne meretricio more ulterius sedem petiiti272) supern» ac gloriosissima;
vaga civita-
discurreret, subenervata, post dies tis, ubi sempiterua exsultatione
ahquot mala laetatur, et Christi
morte pra-senti vitfe sublata est. Eratquippe faciem ineffabilis suavitatis dulcedine
sum- contempla-
mus pontitex Odo vir virtutum robore et grand»- tur, securus jam de prtemio sui,
atque de filiorum
yitatis maturitate ac constantia
fullus, ot omnium suorum salute solUcitus. Obut autem
prasentibus
iniquitalum inflexibilis adversarius. .\on universis Ecclesice Christi filiis,
hunc ali- quibus etiam flen-
cujiis gaudi sfecularis illecebrffi, tibus promittebat quod bonum iUis
non hominum pastorem post
miuK, non cujusvis damni perpessio poterat obitum suum Dominus
a esset provisurus.
rectitudine deterrere. Quapropter quia
nec spera-
bat ahquid, nec expavescebat, Elfsinussimoniacus ei succedit; qui mortuoinsul-
omnium impoten-
tium iram exarmabat. p;,'- *° cusladi ecclesim dat mandata in
hllsinum, qm mnere interit.
Eadgm-o rege Dimstanum saci^at.
1«. Post cujus transitum obtinuit locum
14. Eadwio autem rege (si rex nominandus est,
summi
sacerdofii Elfsinus Wentanus episcopus,
qm nec se nec alios regere novit), Eadwio,
in- ^ mento cogno-
Lippe, data pecunia principibus
quam, rege regno pro suis criminibus qui pri-
elimi. mi erant in palatio regis Eadgari. i\am
nato (271), et misera morte damnato, et ante
Eadgaro Odonem magna ad
fratri ejus thronus regius super totam An.
rapiendum sacerdofium
cupidine agebatur, bonorum constantia
sed
gham confirmatus est. Hic omnes pene anteces-
episcoporum impediebatur. Unde cum die
sores suos morum probitate ad-
prfecedens, cunc- ventus sui Cantuariam solemni processione
tas iniquitates quae diebus sus-
fratris sui emerseran,
ceptus fuisset, accessit ad sepulcrum
compressit, evertit, et pro pos?e in viri Dei,
nihilum egit stansque super iUud
Prteterea mos ubi regnum obtinuit, ita furialUjus verbis dc-
reveren- functo exprobravit,
dum abbatem Dunstanum ab dicens : Inepte, ecce tu
exsiho revocavit, mortuus es, et sub teUure putridus jaces, et
(271) Hanc excommunicationem
Spehnannus logia Saxonica, in qua Odo archiepiscopus
relert ad annum Ci;i«. nbiisse
dicilur auno 901. Confcr notas
(272) Odonis mortcm anno 9o8 consignant ad Vilam S. Duns-
rentius Wigomensis, Rogerius
Flo- tammtra ad annum 9«f<. Odoni Willelmus annos
Hovedenus, et .Mat- x\ regimmis, reclzus
thcus Wcstmunastericnsis. At
pra;ferenda Chrouo-
quam liromtonus, ciui xxiv
tnbuit. ' '
ODONIS ARCHIEP. r.ANTUAR. 944
S.
943
posse remedio
cum voluero de te potrntcr trhuniilial.o. Tc A existinians nimietatem frigons tali
eeo
nequivi, propelli. Se.lnon cessante qui illum cruciabatdi-
vivente summus Anglorum pontifcx essc
vino furore, Domini majestatem impius blasphe-
tc obeunte factus idipsum suni juxla quod olim
.senc\, mavit, et sic pollutum suum spiritum in mediis
esse concupivi. Kt inJe, malc ac dccrcpite
ultra vivcrc poluis- ignibus exhalavit. Ita se demonstravit fehx Odo
nuUas gratias habcas, quia si
habiti ho- Christo vivere, qucm pcnitus mortuum infelix Elf-
ses, nec mihi, ncc uUi vcl parlicipium
voluisses. Itu illc palaiu iu prre- sinus ausus est credere.
noris tui concedere
senlia eorum qui aderantdixit, ct liaculo tumbam
Birthclmo remoto, succedit Diaistanns; Colnrnba
saucli pcrculieus, trisulco furorc quo tcncbatur
siiper sepulcrum ^'. Odonis, quiSegode dictus.
acccusus inJc rcccssit. Sed c.iJcm uocte,
dum
M. Hoc ita mortuo Birthelmus, Dorsetensis pro-
mortahl.us conccssa requiesessct.apparuit beatus
vincife priBsul, houio nimia? pietatis ac simplicita-
Odo ecclesice Salvatoris digno eustodi, vultuui Lic-
lis, Cantuariorum substituitur. Ve-
in pontiticatuui
teum habcns, vestimeutum vcro rosci coloris, ita
virum alloqucns: Dormis an vigilas? Dormivi, in-
rum ubicomprobatus est in exercendis ecclesiasti-
minus
quu
quit venerande,
scmor
illc, senior
Uic, si-ii ccce
vcucrauue, scd (.^.1-0 "—
>.o""> te
vigilo, lo -— disciplinis omnino quam
cis .^ ^
oportebat
•
ad clectum scd non v'gere, jussus quod susceperat onus desermt. et
aucnte. At iUe Vadc, inquit, p,
legationem ad suum ovile quielurus humilis rediit. Igilur ut
a Deo episcopum Elfsinum, ct hanc illi
servus senteutia Domini et prophetia beati Odonis servi
ex meo nomine dcfer Htec mandat tibi
:
sed vivo regi meo sui veritas esse probarctur, Dunstanus, jam tunc
Christi Odo. Non sum morluus,
expe- Lundoniensis Ecclesia» pontifex, a rege et regno
omnipotenti Dco. Atque ut hoc cerlissime
mci adhuc in eligitur, ac in patriarchatum totius Britanniie glo-
riaris, noveris quia sicut tu causa
ad archiepiscopatum rioso Odoni dignissimus successor subrogatur.
carne viventis non evaluisti
Cujus Dunstani, et hujus de quo agimus Patris
Cantuariensem pervenirc, ila per me in ccelesti
Odonis illud intcr alia non parvo cognoscendae
regno nunc viventem invasum honorem in
pro-
dico, quoniam sanclitatis et beatitudinis illorum iudicio cst, quod
ximo pcrdes. Audi ergo qucX
Dunstano in die sancto Pentecostes missam ad
hesterno die verbis mihi derisoriis exprobrasti,
altare Domiui Salvatoris Cantuari;e celebrante, Spi-
baculo tuo sepulcrum meum percussisti pne- :
Alpes ascen- ritus sanclus qui super ipsum in specie columl.a;
dico tibi quia mare transfretabis.
sanct» apparuit, consumpto sacriflcio in australcm altaris
des, sed nequaquam palhum patriarchatus
obtinebis, ncc imquam partem, ubi vencrabilis Odo tumulatus jaccbat,
Dorobernensis EcclesiiE
autem qui ^ super tumbam ejus mullis intueutibus
divertit, et
in apostolica e.ius sede sedebis. Ille
dissimula- Quae res in tanta revercntia ab ipso
requievit.
hrec vidcrat, timcns episcopi s;evitiam,
Dunstano habita est, ut unquam post hoc ante
bat ista nuntiare. Sequenti nocte apparuit
ei itc-
ante dixcrat dicens sed nec sepulcrum iilius trausiret nisi genua flccteret. Co-
ruin sanctus Dei quse :
Item gnomiuc quoquc boni iu matcrna lingua illum
tunc qu>x audierat homo nuntiare audebat. Odo Scgode
deinceps vocarc solcbat, viJelicet
tertia nocte advcniens vir Dei ponlificali dignilate
ThegoodJ, quod iuterpretatur Odo bonus. Quo
(at.
rcdiuiilus, increpavit prtefati liominis socordiam,
cognomiue etiam usque hodie ab Anglis, sed ma-
dicens Si vitce tua; prosperitatcm gnarus retincre
:
xime a Cantuaritis appcllatur. His ita descriptis,
desideras, moneo ne quod a me sccundo audisli
narranJi iinem cxpostulat, quem
gestte rci series
cpiscopo tuo revelare dissimules. Nam si feceris,
hic quiJcm ponimus, et in eo Deum qni est
finis
iu pff na tua te benc fecisse probabis.
Tum ille ex-
complementum omnium bonorum,consona vo-
perrcctus, ct aJmodum pertcrritus, mane facto ct
corpore ce laudamus, qui nomen suum in omni gente ita
perrexit ad cpiscopum incurvaluique toto
glorificat, ut quicunque illum timet et operatur
ante illum ait Vcnit ad me, Pater honorande,
:
spe-
OJo prwdecessor justitiam, acccptus sit ilh. llli ergo sit laus et
ciosus ut angelus Dei gloriosus
denuntiari Quoniam, gratiarum actio per infinita sajcula saiculorum,
luus, qui ha;c tibi pracepil :
^ amen.
illusoriis ex-
inquil mihi dic nuJiusterliano verbis
sepulcrum meum pcrcussis- Ut rosade spinis, sic prodiit Odo paganis,
probrasti, baculo tuo
Alpcs as- Stigmata perfidia; nulla parente trahens.
li, tibi quia mare Iransfretabis,
priedico
Contra vota patrum fidei complexus aratrum,
eeudes, sed ncquaquam paUium patriarchatus
obtinebis, nec un- Ut bonus agricola cordis arabat humuui.
sanctffi Dorobcrnensis Ecclesiffi
sede sedebis. Qud)us dic- Sanguine subhmis, sublimior ordine morum,
quam in apostolica ejus
relatorem visionis, par- Clarus progenie, clarior ore fuit.
tis dimisit a se episcopus
purus occm-sabat sceleratis,
Vir sceleris
vipcndens ea qurc audierat verba inept;e, ut dice-
aliquantis die- Summi legna Patris amplificare sludens.
bat, comminationis. Scd evolulionis
Virtutumqucphalanx illi prtecordia tutaus,
bus, omnia evenerunt qum a sancto Dei
proedicta
pallium dcferen- Non iu co vitium passa tcnere locum.
fuerunt. Mari namquc propter
:diquandiu prospere decur- Hic precibus fusis hosfllia tela fugavit,
dum transito, itinere
nimio frigore Qui nos dente petit, hic prece ctedet aprum.
so, inox ut montana conscendit,
ejus comitatu erant nccari Qui super astra cluis, pro nobis, Odo, preceris,
resolutus, equos qui in
immisit. Multimodee cladis in regione sitis.
pr.-ecepit, pedesque suos eorum ventribus
945 CONSTUTIONES. 946
SAMGTI ODOHIS
AliCHIEnSCOPI CAMUARIENSIS
EPISTOLA W VITAM WILFREDI ARCBIEPISCOH EB0I{A(1E\^IS
(Apuii Warthon, Anglia saera, tom. II, pag. .'JO)
Orthoilo.xiB fi'lL'i fauiiilitio anciilatis, eisdemque A vere seminia, neminera ejusdem prosapiei phisi-
ecclesiastieo antistaiitibus pioposito quaquaver- legam nescire profiteor. [Igitur vcnerabilissimas
sum tam iiistantibus quamquo futuris, Odo
orbis, beati confessoris Christi Wilfredi reliquias inde-
Uorobernicarum opilio ovillarum in sanclie humi- cenli sentinosie voraginis situ marcidas, imo quod
litatis consectione collegium et in conccssu inex- dictu quoque meticulosum est, prrelatorum horri-
haustffi beatitudinis tripudiuni. pilalione neglectas, cuni indc favente Deo scihcet
Sagax human» curiositatis industria dum jugi- et loco (273) sepulcri ejus quidam transtulissent,
ter aggeratim sibi provideat labilia, adeo plerum- revereuter excepi, atque intra ambitum metropo-
que protelatur philanthropia, ut intransmeabiles litanre, cui gratia Dei prcesideo, Ecclcsire collocavi.j
naturffi metas insolenter prc-eteriens undecunque Priesertim cogento illo evangelistiB tcstimonio,meo
et jaiii inficiando conquirendiim fore preeordinet. videhcet apologetico. Qiiia ubicunque fuerit cor-
Etenini ex quo paradisi terrestris primicola vipe- pus, conijregabuntiir el aquila' [Matth. xxiv, 28).
rina minus prajsensit eludia, dilatoque mortis Itaque tantfe tamque Deo dignffi affmitatis delec-
conipendio debila molestc ccepit afflictari solertia, tatus vicinilatc, ct editiore eas entheca decusarc,
insopibili fere mundialis cnormitas grassatur par- et excerplis de libro vitc-e cjus flosculis, novo opere
cimonia. uude et obstiuatioris parcitatis silves- B pretium duxi carniine venustare. lllud quoquc as-
cente propagine, fasque nefasque interdum non truendum in cahce, ne qui me caperato gangit
admodum discrete compaginat. Enimvero nobis suscendum [/"., suscipiendum] supercilio impidis-
inenacuabili [iuenervabilij veritatis testudine ga- simo [/'., limpidissimo] Dci nutui absurde nitatur
Ii'atis congruit normalibus agenda rubricare me- refragari, dum fit iu terranihil sine causa. Quando
thodis, eatenus pr;Bcipue ut cfenulenti llocci pen- quidcm imperitate vitat illud comicum : Auribus
dentes lucra rommercii, propheticis concentibus teneo liipum. Porro acerbas ternicositatis injecta-
studeamus aptari. Milii autem dicentes, Adhxrere que dcperationis angelogias intrito universalilatis
Deo bomtm est : qua in re ex diametro connecta- cpithcmatc ct ambrosio dictionalitatis collemale
lur non ei famulari non bonum est. Siquidem
: imhilcabo, ringcns cum giganticida Domino Eijo:
quorsum h:i; velint evadere minuliii?. hujusce mi- in Domino !.peraci. Onniis sperans in Domino
Innumeras Anglorum
ccllo brachilexiiconlignabo. exsultabit el Ixtalntur in misericordia ejus. Eqo
impcrium sustinuisse olim discordias) quibus et iijilur exsultabo el Ixlabor in misericordia ejus
anliquorum vulnere domicilia patrum, et multa [l^sal. xxx, 7 seqq.).
religiositalis unione fuscata, theorici eultusabsol-
(:;73) .-1 loco apud Mabillon. Act. Benedicti.i. s£Bc. V, p. 283, ubi ista quee uncis iuclusa sunt
rcperiuntur.
SAMGTI OBONIS
ARCHIEPISCOPI CANIUARIENSIS
GOxXSTITUTIONES
T: Diporc rcf/is 1-J'lirnniili. itoc est auuam circiter Domini 942, in quibm caoetit" de of/icio
reijts, miiiji.-itriUiunn, i-t clcri, ci dejnrihus Ecclesixrite conferendis.
(Apud Mansi, Concil. ampl. Coll., t. XVIII, col. 3:3.)
TITUM CAPITULOROM. III.De officio episcoporuin.
,
Oi? immunitate Ecclesix. IV. De offlcio prcsbi/teroruin.
I. De sieculariuin principum offtcio et obedientia V. De officio clericoriim.
episcripis prxstauda. VI. De officio monacliorum.
947 S. ODONIS a«i;hiep. cantuar. 948
VII.De prohibendis illicitis connubiis. A narum inter virum et proximum suum judicare,
VIII.De concorctia in Ecclesia conse7'vani(a. advenis, pupillis et viduis protector-esse, furtum
IX. De jejuniis el eleemosynis faciendis.
X. De decimis reddendis. prohibere, adulteria punire, iniquos non exaltare,
PR.€FATIO. pauperes eleemosynis alere; quia etsi omni liomi-
In nomine sancte Triiiitatis et unicie divinitatis. ni nccessarium est Christi custodire mandata,
Licet, existentibus meritis, monita pi:f.
uullis prtBcipue tamen regibus et ouinibusin subliniitate
exliortationisausu temerario quempiam ilocere jiositis qui et pro seipsis etium. et pro universis
;
priEsumam tamen quia certantibus et videlicet
:
sibi subjeolis, in die districti examinis justo Judici
laborantibus in stadio hujus vitae, spirituale bra- rationem sunt reddituri.
vium auctore donorum Spiritu promittitur, et pas- CAPUT 111.
torum cur£e populus Dei multiplicandus fide et Tcrtin, admonendi sunt episcopi, quetenus cum
numero caute conceditur ideo ego Odo liumilis
; omni honeslate et modestia in sanctte religionis
et extremus, diviua largiente ciementia, almi prae- pietate prsedicent et ostendant exempla bona om-
sulis et pallii honore ditatus, quajdam documenta. nibus. Ut suas parochias omni anno cum omni
omni ChristicoliB, ui fallor, non indigna, quoe a vigilantia, praadicando verbum Uei, circumcant ;
prsecedeutibus illustrium virorum prieccptis cer- B ne aliquis per in^mriam pastoris, per devia cujus-
tissima comperi, ad consolationem domini luei libct ignorantite errans, lupinis pateat morsibus
regis, scilicet Edmundi, omnisque populi excel- laccrandus. .Ne quis turpis lucri gratia, sed spe
lenti imperio ejus subjecti, in ista chartula eoadu- sibi commissum pascere
mercedis ffiternse, gregem
nai-e decrevi. Uude devotissime obsecro, et cle- studeat quod cnim gratis excepimus, gratis im-
:
mentissime hortor audientium nientes, ut si quan- pendere non differamus. .\bsque ullo timore vel
do ha3c recitanda audiant, interius videlicet in adulatione cum omni fiducia verbum veritatis prie-
corde frequenti meditatione plantent et multiplici ; dicare regi, principibus popuh sui, omnibus di-
bonae operationis munere, ex eo fructum pacatis- gnitatibus, et nunquam veritatem subterfugere.
simum in tempore messis sibi coUigant. Neminem damnare, neminem nisi juste
injuste
CAPUT PRIiVIUM. communicare,omnibus viam salutis demonslrarc.
Primo capitulo prai^cipimus et uiandamus ut CAPUT IV.
sancta Dei Ecclesia, qu;e sanguine Christi primum
Quarlo capitulo, admonemus presbyteros ut po-
fundata est, et lidclium multitudine, spousa deal-
pulum Dei bonis exemphs, haljitu sancto doceaut,
bata, nullis ingredietur malorum interruptionibus.
et doctrina sancta erudiant et informent. Ut illo-
Nec ahcui hceat censum ponere super Ecclesiam
C rum conversatio in omni honitate et modestia
Dei, quia filii Ecclesiae, id est fihi Uei, ab omni
moribus popuh exceUentior sit quatenus qui eum
censu terrestri hljcri sunt in omni regno. Ambro-
viderit secundum presbyteratus sui dignitalem
sius ;ut : Ecclesia catholica libera est ab omni vestitum incedentem, bene et laudabihter enuntiat
censu principis. In Historia Ecclesias Si quae do- :
habitus ejus.
mus agrijvelquashbet prtedia a Christianis direpta
CAPUT V.
sunt, sive sub fiscum regalem, sive in dona col-
Quiuto capitulo admonendi sunt clerici, ut ca-
lata sunt, hsec omnia in antiquum jus Christianis
nouice cum omni honestate et revercntia juxta
prtEcipimus revocari. Grogorius enim ait Si quis :
sanctornm Patrum decreta vivant, prsebentes bona
Ecclesiam Christi denudaverit, auathema sit, si
omnibus exempla, quatenus in eoruni liona con-
non Quisqms
satisfactione emeudaverit. Et iterum :
versatione laudetur episcopus, honoretur Ecclesia,
Ecclesife Dei parochias vel usurpare per rapinam
popuhis proticiat in laudem Dei, et iUi secundum
tentaverit, a.h Ecclesias ministris excommunicandus
nominis sui dignitatem, digni in Dei haercihtatem
est, et omnimodo a corpore Chrish ahenus. Audente
veuire efEiciantur.
enim extra mihtes qui Christum cruciflxerunt, ali-
C.A.PUT VI.
quid, qui Ecclesiaj ejus disciphuffi reguhs obedire
contemnunt Ecclesia enim habet potestatem ^ Sexto capitulo hortamur monachos, et omnes
; li-
gandi atque solvendi. qui votum Deo voveruut, ut in omui humilitate et
CAPUT II.
obedientia die uoctuque hoc adimplere studeaut,
Secundo capitulo admonemus regem, et princi- parmauentes in timore Dei in ecclesiis ubi se voto
pes, et omnes qui in potestate sunt, ut cum magna constrinxcruut. Non sint vagabundi, neque gyro-
humilitate suis archiepiscopis omnibusque aiiis vagi,qui nomen monachi desiderant, officium
episcopis obediant, quia illis claves regni coelorum autem cjus contemnunt sed secundum exempla
:
datfE habent potestatem ligandi atque
sunt, et apostolorum, lectione sacra, ct coutiuuis oratio-
solvendi nec se magui pendant in sfeculari po-
:
nibus se exercentes, parali, prtecinctis lumbis,
tentia, quia Deus superbis resistit, humilibus dut ardentibusque lucernis, Patremfamilias exspec-
gratiarn habetque rex prudentes consiliarios,
:
tent, ut veniens eos faciat in eeterna requie sine
Deum timentes super regni negoha ut populus :
fine permanere.
bonis exemphs regis et principum eruditus, pro- CAPUT VI 1.
ficiat in laudem et gloriam Dei. .\eminem injuslc Septimo capitulo prohibemus etinterdicimus om-
per potentiam opprimere sine acceptione perso-
; uibus Christiauis injusta conuubia, ct incestuosa,
949 EPISTOLA SY.NODALIS. 9S0
cum monialibus, vel cognatis, vel cimialiis iUici- A sanctos ad cceluu. Quatenus quadragesimale jeju-
tis personis. Sanctne enim recorclationis Gregorius nium, Quatuor Tempora, et alia legitima jejunia,
papa, cum pluribus episcopis, seu sacerdotibus videlicet iv feriam, et vi feriam, cum magna vigi-
Cfeteris, in basilica beati Petri apostoli constituit : lantia observare studeatis : et super omnia Domi-
Si quis monacham, quam Dei ancillam appellant. nicumdiem, et sanctorum festivitates, sicuti ca-
in conjugio duxerit, anathema sit. Et responde- non et exemplaprtecedentium affirmant, ab omni
runt omnes : Amen. Nosquippe eamdem apostoli- sfeciUari opere cautissime custodire procuretis, nec
cam auctoritatem sequentes, simili modo jaculum superstitionibus vanis consensum prcebeatis ne- :
maledictionis talibus imponamus, nisi correptus a qne creaturam pro creatore magicis iUusionibus
tam nefanda pra?sumptione ad satisfactionem adorabitis, quia qui talia agunt regnum Dei non
pervenerit. possidebunt,
CAPUT VIII. CAPUT X,
Octavo capitulo observamus ut quando in ali- : Decimo capitulo mandamus, et fideliter obsecra-
quo convenlu venerimus, tota intentione conside- mus, de decimis dandis, sicut in lege scriptum
remus quod Psalmista nos admonet, dicens Do- est Decimam partem ex omnibus frugibus tuis,
: :
minus prospicit super filios hominum [Psal. iii), B seu primitiis deferas in domum Domini Dei tui
et reliqua et iterum
; Dominus dissipat consilia
: [Deut. xii). Bursum per prophetam Afferte, :
(/entium, et rehqua usque in hxreditalem sibi inquit, omnem decimam in horreum meum, ut sit
Psal. ss\i), ideo preevidendum est, fratres, ut sit cibus in domo mea, et probate me super hoc. Si
concordia et unanimitas inter episcopos et princi- non aperuei'o vobis cataractas coeli, et effudero
pes, omnemque populum Christiauum, utsituni- benedictionem usgue ad abundantiam : et incre-
tas ubique ecclesiarum Oei, et pax imo una sit pabo pro vobis qui romedit et corrumpit 'fructum
:
Ecclesia, fide,speet charrtate. unumhabenscaput, terrx vesti-a, et non erit ultra in ea sterilis
qiiod est Christus, cujus menibrase in\icem adju- {Malach. iii). Unde et cum obtestalione prtecipi-
vare mutuaque eharitate dilieere debent, ut ipse mus, ut omnes stuJeant de omnibus qu<B possi-
ait: /« hoc cognoscant 07?2raes,etreIiqua(./oan,xrv). dent dare decimas, quia spcciale Domini Dei est :
CAPUT IX. et de novem partibus sibi vivant, et eleemosynas
Nono capitulo admonemus jejunium [addendum tribuant. Veritatem autem facientes, in charitate
et orationem] cum eleemosynis caute et vigilanter maneamus in iUo qui est Deus benedictus in see-
conservare : ist-^E enim sunt tres ate qufe ducunt C ciila sajculorum. Amen.
SANCTI ODONIS
ARcnranscopi caxtlabiensis
EPiSTOLA S NODiLlS
AD EPISCOPOS SIBI SUFFRAGANEOS.
(Apud Mansi ibid, col. 398).
Mirabili eunetipotentis polorum priesulis cle-
D Deus nos operarios constituit. (274) [Et multa, qui-
mentia opitulante, ego OdoEcclesiae Salvatoris Do- bus onus pontificatus exponit, subdidit ] idcirco :
mini nostri Jesu Christi archiepiscopus, Dorober- humiUter, quasi indignus, sed devotus, precor et
nensis civitatis metropoUtanus, coepiscopis fidei hortor sanctitatem vestram, ne tepide et negUgen-
eatholicai compagiDatoribus, spiritali charitate, ter in regimme animarum convertemini, ut non
etiam comitatus rigore, meis confratribus, prsesen- in tempore tremendce vincUctiE conqueratur de
tium prosperitatem fethereique decoris beatitu- vobis Dominus, cUcens Pastores non pascebant
:
dinem. gregem meum, sed semetipsos [Ezech. sxxiv), et
Si aJiquo modo tieri posset ut totius mundi opes iterum : Principes exstiterunt, et ego ignoravi
ante nostros ponerentur obtutus, ita ut imperiaU Sed potius curemus familiae Domini,
(Ose. viu, 4),
munere nobis universaUter deservirent, libenter super qua nos constituit rectores, cibum dare
Ula omnia distribuerem.mequeipsum insuperpro in tempore suo, mensm-am tritici, probatam sci-
vestraruni auiinarum salute impenderem. Qiiippe Ucet doctrinam. Et quamvis meritorum (juaUtate
quoniam mcipsum a vestrte sanctitatis studio cu- non prfesumam consolari et hortari quemquam
pio et spero corroborari super eo in quo Dominus quippe qui solusindignus, etinnumerabiUum culpa
(274) Quae uncis sunt inclusa, puto esse WiUelmi Malmesburiensis, qui hanc epistolam refert.
95i RORICOMS LAUDUN. EPISC. CONSTIT. DE MONAST. S. VLXCENTII 952
rum rous, gaudeo et indigeo fraternis admonilio- A tatem omnium vestrum eliaraxare decrevi, quate-
nibus iideliter corrroborari : tamep propter anli- nusrexaugustissimusegregio vocabulo Edmundus
quam auctoritatem priedecessorum meorum, bea- cum omni populo suo imitari gaudeat, quodin no-
memoria; Augustini, et aliorum sancto-
tas scilicet bis et ex nobis audiat, omnesque gentes, qufe
rum, q\iorumstudiisregulaCliristiauitalis, prinuim undiqne rcgali imperio ipsius subjectw snnt, litn-
de hac arcliifpiseopali sedc cnnctis finibus Ando- los liquidas nostrffi conversationis ovanter sequi
rura innotuit: idciroo istos diviuos apices ad utili- aiuentet delectent.
ANNO DOMINI DCCCCLXl
RORICO
L.iUDUNENSIS EPISCOPUS.
NOTITU HISTORICA
(Ex Gallia Christiana, toni. IX. pag. d20.)
Auno 9i9, " Lauduncnses, ait Flodoardus in B Odolrico a Widone Suessionensi consecrato. Anno
ChronicOj qui fidclitati Ludovici rogis atteudebaut, 969, conseusit, iii Non. Jun., donafioni dimidiffi
elignnt sibi prcesulem Uoriconem diaconum, abbafiffi sancti Hilarii cum ecclesia, facta; monas-
ipsins rngis fralren, lilium nerape nothum CaroU terio sancfi \incentii. Anno 973 dedif ipse eidem
Simplicis quem consecrat .Vrtoldus arcliiepis-
;
monasterio ecclesiam sancti .Medardi in villa
copus Rhemis, qni tamen non receptus Lauduno, Caprimiaco. .\nno 976, « langore paralysi correp-
apud Pelraj pontem muuifionem resedif. » Adfuit, tus. inquit Elodoardus in Chronico, post mulfas
anno 955, ordinationi Hadulfi episcopi Noviomen- ac debitas Deo proipsa infirmifate redditas gratias,
sis. .A.nno 961, post mortem Arfaldi archiepiscopi vita decessit, videlicet vigiha S. Thom;e apos-
Rhemensis, arehicancellarii munere functus est, toli post laudes Deo matutinales. » Pe eo Necro-
usque dum Odalricus Artaldo succederet. Eodem logium Vincentianum his verbis " xiii Kal Ja- :
anno monachos abbatia Vinceutiana resti-
in nuar, obiit Rorico episcopus Laudunensis. qui
fuit, submotis canonicis. .\nno 9lj2 adfuit synodo huic cwnobio alferam regulam instituif, et mul-
tredeeim episcoporum in pago Meldensi, in tas res cum terris et altaribus dedit. » Eum
qua intercessit cum Gibuino Catalauncnsi quomi- fuisse eruditum testatar Atso uionachus in hbro
nus restitueretur sedes Rhemensis Hugoni, .\.rfhaldi de .\ntichristo, quem rogatn Gerbergte reginte
competitori eodemque anno manus imposuit ipsi
; coascripsit.
IN.
COiNSTlTUTlO
De restitiieiidis in monaste7'io S. Vincentii monachis
{Actesde la province ecclesiastique cleReims, tom, 1, pag. 626.)
Auxiliante superncepropitiationis clementia, Ro- C honore venerabilis, super qua k'''^^^
ferebatur anti-
Rico, efsi indignussantfeLaudunensisEccIesiffi prse- qms tempoiibusinsigemfuisse moJi3.stica3 conver-
sulatum adeptus, considerans iiltimse evocationis safiouis, qu» qnidem moderno tempoi'^ destituuo-
sortem, utc8eteris,mihiquoqiieimminerc,peceato- nissuccnmbebat penurite, donec prfedecest,"''^'" meus
rum quoquemeorum quam magno pressusgrava- Adelelmusundecunque sumptibus duodecim ,'^'inO"
mine, ctepi apud me tacita deliberatione fractare nicorum in ea serviturum conventum constitu.'"
quiddamhuic sedi, cui auctore Deo prajsideo, pro- ordine vivendi reUgiosum. Quo ifa defuncto, cre-
futurum, meis vero opinor consulendis ciiminibus brescenfibus diversorum cladium malis pene aJ
pernecessarium. Siquidem iu lafcre montis, cui pr»- prishnum prolapsa est desolati nis detrinientum.
eminetcivitas, in prospectu scilicet ejus, esteccle- Quod ego non ffiquanimiter ferens, ma.vime quia
sia sita sancti Vincentii non tam sedis hujus episcoporum, sed etiam nobi-
egregii martyris nultu et
953 ARTHALDUS RHEMENSIS ARCHIEP. — NOTITIA HISTORICA. 954
lium, iiecnonlaicorumhabebatursepulturca, accito A montis, etc. ; ut autem hfec auctoritas firmiori
generali conventu, ipsius consilio delibeialus, iu valeat vigore, tam proprio sigilln, quam clerico-
antiquLim, ut fama erat, conversationis monaslicoe rum nostrorum, nobilium laicorum
et testimonio
statum reformare, et prout dictaljat temporis op- subler roborare censuimus.
portunitas quantuiumcunque numerum monaclio- Signum Roriconis indigai l^aiidunensis prassulis.
rum airgregare. Evocalis igitur a monasterio sanc- Statuimus ergo eam mittere veneranda! synodo,
ti Benedicti supra Ligerim sito duodecim mona- quffi habila est apud Montem Sanctee Maria;, ia
chis, eis venerabilem Melchanum prfefeci abba- pago Tardanensi, mense Maio, ubi recitatum est
tem, eumque cum cffiteris monachisin eodem co?,- hoo residente domino Adalberone archiepiscopo
nobio ad Deo serviendum constitui, quibus inter cum coepiscopis, atque communi assensu ab eis
cfetera beneticia a me collata secundas sedis epis- roboratum.
copatus dignitatem, ab antecessoribus nostris an- Adalbero sanctas Ecclesiae Remensis archiepis-
tiquis eidem Ecclesiffi concessa approljans, contir- copus subscripsi, et corroboravi.
mavi sepulturam quoque episcoporum, canoni-
: Actum Laudini anno Incarnationis Domini nos-
corura, casatorum, custodum, matris Ecclesire tri Jesu Christi 961, indict. iv, Kalend. Octobris in
capellanorum ac servientium et familiariumeorum, anno v;i Lotharii regis.
concessi etiam procinctum et districtum vallis et
ANNO DOMINI DCCCCLXl
ARTIIALDIS
RHEMENSIS ARCHIEPISCOPUS
NOTITIA HISTORIGA IN ARTHALDUM.
(Ev Gallia Christiana.)
« Nec mora, inquit Flodoai'dus, post oliitum ip . B cenorum, a sede sua recesserat, in Ecclesia Rhe-
sius Seulfi Heribertus comes Rhemis venit advo- mensi recipifur ab Heriberto comite, ad celebran-
cans Ablionem episcopum Suessiouicuia, et Bovo- dum episcopale duntaxat ministcrium, vice Hugo-
nem Catalaunicum. Quibus sibi junctis, tractaus nis, ipsius comitis tilii, func adhiic parvuli, con-
super electioue rectoris hujus Rhemcnsis Ecclesi:e, cessa eidem prassuli abbatia sancfi Timothei cum
tam clfricos quam laicos ad vohmtatem suam iu- unius tantum prEebenda clerici. »
tenderc fecit. Sequentes igitur ejus consilium, ne Anuo 931, id est forte 932, ut fert Chronicum
forfe per extraneas personas episcopatus divide Rhemense, ortasimultate inter comites Ilugonem
retur, eligunt filium ipsius, nomine Hugonem ad- et Heribertum, ac regem Rodulphiim, hic, post
modum parvuhim, qui nec adhuc quinqnennii tres hebdomadas, capta Rhemensi urbe, conjunc-
tempus explesset. Qua re patrata ad regem pro- tis sibi decem et ocfo episcopis ex Krancia vel
pcrant, ejus auctoritatis impetrandcR gratia. Ro- Burgundia, fecit ordinari hac in sede pr;esulem
dulfus igitur rex, hac electione comperfa, prtBfa- Arfafdum quemdam ex ciHuobio sancU Remigii
torum episcoporum consilio Rhemcnsem episco- monacbum. Sed anno940, Herberfus, Durocortoro
patum committit Heriberto ffiquitati- censura dis- iterum in suam potestatem redacto, Artaldum coe-
poneiidum atque regendum ab ipso. Qui etiain le- git abdicare se episcopatu. Tunc, anno insequenti,
gatos Ecclesi;e cum Abbone praesule Romam mit- synodum apud Suessiones congregavit, cujus de-
tere sategit, hujus electionis decretum secum fe- creto Hugo, filius ejus clero ef populo assentiente,
rentes, et assensum papffi super ea petentes. Joan- archiepiscopus in basilica sancli Remigii conse-
nes itaque papa, interveniente Abbone prBesule. crafus esta Rhemensis provinci;e episcopis. Caste-
petitioni eorum consensum prtebens, episcopium ris ille ordinibus jam initiatus erat, minoribus qui-
Rhemense Abboni episcopo delegat, qu;« sunt dem ab Abbone Suessionensi, diaconatu a Widone
episcopalis ministerii ab ipso in eotlem episcopo Antissiodorensi, sacerdotio a Widone Suessionen-
traefaiid:i et fiuienda decernens. Heribertus itaque si. Anno 945, legati Rhemensis Ecclesife Roma re-
comcs potesfate pofitus Rhemensis episcopii injiis- gressi, pallium eidem deferunt a Stephano papa
te privavit fam me qui non interfueram prsemissfe Iransmissiim. Anno 9t.'l. suuiinuni Eranci;B canccl
elcctioni su;e, quam nonnullos allos et clericos et lariiim gerebat. Anno9i-:i abbafis Remigiani jiire
laicos beneticiis possessionum ecclesiasticarum, ac tifulo ccssit. Anno 9Ui, Durocortoriim obside-
qiiilius a pr<ecedentibus episcopis munerali vide- tur ;i tribus i":gibus, Ludovico Tr;insmarino Fran-
bamur obsecundationis gratia. Qure prolibitu suae c;;e, Othone Germania?, Couraddo Gallia? Cis;ilpi.
volimfatis quibus sibi placuit impertivit. Interim, n.-c. Hugo vcro senfiens se tanto excrcifui parem
anno927, synodus sex episcoporum Rhemensis non esse, consilio liabito cum Arnulfo Flantlrensi
diceceseos apud Trosleium, Heriberfi comifis jus- Widone consanguineis, quid hoc in discrimine
sione convocata, rege tamen Roluipho contradi- agendum esset (pactum namque erat ut erucren-
cente, patrata est. Peridem fere tempus, Odolriciis tur ipsiusoculi, si urliem vi capi contigisset), sibi
Aquensis episcopus qui, ob persecutionem Sarra- cavens, post terfium obsidionis diem cum suis
d5S ARTHALDI RHEMENS. ARCHIEP. 956
liber excessit; sicque reges urbem ingressi, comi- A 936, regem inunxerat Ludovicum Transmarinum
lantibus episcopis Arthaldum iterum inthronizai-i in urbe l.auduno anno939, Herbertum qui oppi-
;
fecerunl per lioliertum, Tieviieusem archiepisco- da quiedam villasque Rhemensis Ecclesia- deUue-
pum. et Frcdericum Moguutiacensem. Anuo se- bat escommunicave rat; anno 940 receperat sibi
queuli, Ludovicus rex .Mosomagum castrum, qiKsd et Ecclesise sua» a Ludovico Transmariuo Rhemen-
Hugo Khemis ejectussibi relinuerat. olisidet scd ; sis urbis monetam jure perpetuo possidendam, et
nihil pro votis efiicicns, recedentibus post aliquot omnem comitatum Rhemensem eodem anno, post-
obsidionis hebdomadas Lolhariensibus, ipse Hhc- quam loco cedere coactus esset acceperat abba-
mos revertitur eoque paiilo post. aii Othoncm cir-
: tiam sancti Basoli, et .\venacum monasterium.
ca tVstum Pasclue prolecto, cum quiilam Hugoni .\nno 948, post concilium Mosomagense, .\gapi-
principi subjecisscnt Durocortorum facile capi pos- tus papa. litteris restitutionis ejus susceptis, misit
se, hic couscripto mihte, quasi mos capturus es- vicarium suum Mariuum episcopum ad Othonem
set, eani urbem cum Hugone praesuJe aggreditur ;
regcm pro convocanda generali s\-nodo. Congre-
atregisct Artaldi militibus Ibrtiter sese opponenti- gata est illa eodem anno, vu Id. Junii, in palatio
bus, octavopostquam adveneratdieillususrecessit. Ingulenheim, ibique coram regibus et episcopis
Interiminter se tractant reges Ludovicus etOlho recitat»! sunt htteraj Artaldi. Post quarum littera-
de tinienda controversia pro archiepiscopatu Rhe- rum recitatiouem, et earum propter reges juxta
mensi, indictoque conventu super Charam thi- Thudesticam iingiiam interpretatiouem, ingressus
vium, episcopi eam utrinque discurruut sed, quia
; qiiJdam Sigebaldus, prwmissi Hugonis clericus al-
syuodice congregati non fuerant altercatio ter- B tulit litteras, quas Roma detulerat, quasque jam
,
minari non potuit. Igitur, medio mense NovemLri, in alia syuodo Mosomi propalaverat, asserens eas-
synodus liabenda denuntiatu)-. rehctoque inter dem litteras sibi Romse ab ipso, qui aderat, Marino
moras archiepiscopatu peues Arthaldum, Hugoni vicario datas. Qui domnus Marinus proferens, ht-
remanere apud Mosomagum permittitur at hic
; teras quas idem Sigebaldus Romam detulerat,
repulsam ulturus veniens cum Theobaldo de monte prfficepit eas coram synodo recitari in quarum ;
Acuto, sororis suce marito, villas Durocovtoro con- recitatione repertum est prout ipsai httera? fatc-
tiguas vindemiffi tempore devastavit. Synodus igi- bantur, quod Vido episcopus Suessionicus, Hilde-
tm- Virduni celebratur, prjesideute Roberto Trevi- garius quoqueBelvacensis, Rodulphus Laudunen-
rensi priesule, cum .Vrllialdo Rhemeusi, Odalri- sis, Rhemeusis direceseos episco/
c^elerique cuncti
co .\quensi, .Vdalberone Metensi, Goslino Tullen- pi easdem ad sedem delegaverint aposto-
litteras
si, Hildebaldo Transrhenensi, Israele Britone, praj- licam pro restauratione Hugonis in sede Rhemeu-
sente quoque Brunone abbate, regis Othonis fra- et expulsione Arthaldi. Post quarum lectioncm
si,
tre, Ageuoldo eUam et Odilone ablaatibus cum aliis exsurgentes .-Vrthaldus pra?sul et prfefatus Rodol-
nonnullis ad quam Hago canonice vocatus cum
; phus qui eisdem litteris nominabatur, Fuli)ertus
venire uoluisset, Rhemensis episcopatus Arthaldo quoque Cameracensis antistes, eas litteras refuta-
adjudicatus est. Sed cum res nimium implexa es- runt. astruentes quod eas antea nuuquam viderint
set, nec commode per provinciales episcopos vi- vel audierint, neque in earum delegalione consen-
deretur posse componi, placuit anno sequenti sum prsebuerint. Quibus dum idem clerieus con-
pleuum concilium convocari in ecclesia sancti Pe- C traire non possct, Ucet in eos calumniis obstre-
tri juita Mosomagum ex dicecesibus Trevirensi ac pens, prsecepit domnus Marinus, suggerens uni-
Rhemensi. Veniens autem illuc Hugo prsesul, etlo- versie s}'nodo, utsibi consilium etrectum judicium
cutus cum Roberto Trevirensi archiepiscopo, qui proferrent super hujusmodi calumniatore, et ca-
es legationc speciali coucilio priesidebat, synodum lumniarum iu episcopo delatore. Atilh postquam
noluit iugredi. Litteras vero .Vgapeti paps misit ad lielalor publice confutatus est falsa detulisse, lcc-
episcopos per clericum suum, qui eas Roma detu- tis capitulis de hujusmodi calumniatoribus, judi-
lerat. nihil auctoritatis eanonicte continenles, sed cant et unanimiter censent eum quo frueljatur lio-
id tantum pra-cipicntes, ut Hugoni Rhemense red- nore privari debere, ac secundum capitulorum
deretur episcopium. (Juibus lectis responderuut tenorem in exsilium retrudi. Diaconatus igitur quo
episcopi congruum non esse ut apostolicte legatio- fungebatur ministerio multatus, a conspectu sy-
nis mandatum a Roberto archiepiscopo coram re- nodi reprobatus abscessit. Arthaldo vero prwsuli,
gUjus et episcopis susceptum intermitterent prop- qui omnibus se synodis prajsentem exhUjuerat
ter has litteras, quas iusidiator et «mulus Arthal- non refugiens synodale judicium, episcopium Rhe-
di prassuhs exliibebat sicque recitato Carthagi-
; mense juxta canonum instituta, et sanctorum Pa-
nensis concilii capite i9, De accusalo et accusalo- trum decreta, omnino retinendum atque dispo-
re, judicatumest ut, Arthaldo parochiam Rhemen- nendum decernunt, laudant atque corroborant.
sem retinente, Hugo, qui ad duas jam synodos Secunda consessionis die, post recitatas divina3
vocatus venire contempserat, a communione et auctoritatislectiones, etMarinivicariiaUocutionem,
regimine Rhemensis episcopii abstiueret, donec ad D suggessit domuus Robertus Trevirensis arcliiepis-
universalem synodum se purgaturus occurreret, copus. ut quoniam juxta sacrfe legis instituta res-
ipsumque capitulum mox in charta descriptum, titutiun alque restauratum fuerat Rhemense .\r-
definitionemque suam Hugoni miserunt, qui die thaldo pnesuU episcopium, iu ejusdem sedisinva-
sequenti, xix Kal. Februar. eamdem Roberto pou- sorem synodale perageretur judicium. PrEeccpit
tifici chartam remisit, adjiciens se eorum judicio itaque Marinus vicarius ut canonicam super hac
nusquam obtemperaturum. prsesumptione synodus proferret sententiam. Ju-
Ad Arthaldum quod attinet, is dicitur fuisse Do- beutur ergo sanctaj legis prolerri capitula. Quibus
douis cujusdam frater. Postquam autemexmona- recitatis, secundum sacrorum canonum instituta,
cbo Rhemigiano factus esset archiepiscopus Rhe- et sanctorum deereta Patrum, Sixti, ^Uexandri, lu-
mensis, pallium acceperat post annum ordinatio- nocentn, Zozimi, Bonifacii, Coelestini, Leonis, Sym-
nis suie, missum sibi perlegatos Ecelesiffi Rhemen- machi, c«terorumque sanctorum EcclesiajDei doc-
sis a Joanne papa, filio Marite, quje et Marocia di- torum, excommunicaverunt, et ab Ecclesiaj Dei
cebatur, vel ab .^lberico, patricio, fratre ipsius pa- gremio repulerunt prffldictum Hugonem Rhemen-
p£e. Tunc anno 933, praesederat cum TeuUlone sis Ecclesise pervasorem, donec ad picnitentiam
iuronensi antistite synodo Castri Theoderici, co- et dignam satisfactionem venire procuiaret.
demque anuo consecraverat Hibdegarium Bello- Eodem anno interfuit Arthaldus concilio Trevi-
vacensem, ac Fulbertum Cameracensem episco- reusi, et Ludovicum LudoviciTransmarini filium de
pos ;auno 93.'), concilium celebraverat finibus sacrnfonle siiscepit, id est.baptizavit. Hicverode-
apud sauctam .Macram, Witredumque monachum sinit Flodoardi historia. Anno cu'citer 9oO transtu-
ordinaverat in episcopum Tarvanensem anno
; lit Avenacimi idem pr£EsuI corpus sancttE Bertbse
EPISTOLA AD SYNOD. INGELHEIM. 958
aljbatissje. Exstantanui hujus, et annorum 938, A Kal. Octobr., morbocorreptus mortalitatem exple-
9.jO et 9o3 diplomata, ex quiJms constat .\rtlial- vit. sepultusque est ad pedes sancti Kemigii.
dum fuisse tunc summum regni cancellarium. Timc aduitentibus Hugone comile aliisque Her-
Anuo 9o2, reddidit Remigianis monaehis abhaliam berli liberis et episcopis quibusdam. utllugoni va-
quamdam nomine Coslam in Vosago positam. cua jam sedes Rhemensis re Ideretur. Gerberga
Eodem anuo clericis sajcularibus apud sauctum regina, et Bruno ejus frater, impodimenta objece-
Basolum moDaebos substituit iisdemque Rhemi- : ruut, quamvis Lotharius rex restitutioni Hugonis
gianis dedisse fertur abbatiam sancti Timothei, faveret et in synodo ad Matronam in dioecesi Mel-
;
quae ad hoe usque tempus Rhemensium ::rchiepi- densi, coram prsesulibiis qui eo convenerant res
scoporum fuerat sed hsec concessio .\dalberoni
; diseussa est, anno 962 sed nihil sibi de Hugonis
;
potius referri debet qua de re lege BoUandianos
;
causa inconsulto summo pontifice statuendum
Aug.. tom. IV. pag. .576. Anno 9o3 synodum coe- censuere, prasertim Rorico Lauduucnsis et Gibui-
git quinque episcoporum apud sanctum Theode- nus Catalaunensis, cum a pluribus episcopis ex-
rieum in .\gro Rhemensi. .\nno 9b4. prid. Id. NoTem- communicatus communioni ecclesiasticaj redinte-
br., Lotharium regem Francorum consecravit in grari non posset. Post allatum autem Roma re-
basijica sancti Remigii. .Anno 958, Castrum Co- spousum, lejecto Husone. alius antistes ordinatur.
diciacum creptum Ecclesis suie a Theobaldo Car- De scriptis ..\rthaldi lege Historiam Litterarianj
notensi comite expugnavit. Demum anno96l prid. ,
Francia?, tom. VI, pag. 297.
KHE31ErSSIS ARrillEPISCOPI
EPISTOLA
AD SYNODUM APUD IXGELHEBI GOXGREGATAM.
(Actes de la province ecclesiastique de Reims, I, 614.)
Sanctfe Romanae et apostolicae sedis vicario B pluribus suis, jubentur ad rationem reddendam
domno Marixo, universseque sanctas synodo apud coram ipsis venire. Et quia contra eos, a quibus
Engelheim congregata, Arthaldis, divina propi- accusati fuerant, singulari congredi certamine
tiante clementia, Rhemorumarchiepiscopus. noluerunt, sublatis ab eis rebus quas ex episco-
Domnus Agapitus papa litteras nobis et caeteris pio possidebant, comprehensi sunt, atque deducti
coepiscopis nostrae diceeeseos direxit, in quibus per Heribertum comitem ad Robertum regem, a
pra>cepit ^ut ab hoc sanctitatis vestrre consilium quo etiam sub custodia sunt detenti usque ad
convenire studeremus, ita instructi de omnibus, ut mortem ipsius Roberti. Tertio demum sui epi-
rei veritasde miseriis nostrfp sedis, quas patimur, scopatus anno Seulfus episcopus, ut plures asse-
coram sanctitate vestra manifesta fieri posset. Quo- runt, ab Heriberti famiUaribus veneno potatus de-
circa propalare prudentiee vestriE commodum du- fungitur. Mox itaque comes Heribertus urbem Hhe-
ximus, qualiter res exordium coeperit htis hujus, mensem adiit, et eoclesiae mifites, clericorum quo-
qufe adhuc inter me ct Hugonem miserrirae ven- que quosdam, de rectoris elecUone ad suum consi-
tilatur. Defnncto siquidem Heriveo archiepisoopo, fium, ceu juratum fuerat, intendere fecit. Cum
Seulfum, qui archidiaconatus urbis nostr» tunc quibus ad Rodulfum regem pergens in Burgun-
olficio fungebatur, ad prfesulatum ejusdem sedis
(;
diam, oblinuit ab eo ut sibi committeretur idem
eligimus. Qui pontifex orcUnatus, assumens zelum episcopiuiu, eotenore, ut tam clericis quam laicis
conh-a proximos prtedecessoris sui, cum eos per dbbitum honorem concederet et conservaret, nec
semet a loco depellare non valeret, coneilio inito injustiUam alicui faceret sed ipsum episcopmm
;
cum quibusdam laicis, scilicet cor siliariis suis, ami- aequojure giLberuaret, donec talemclericum eidem
citiam qucesivit Heriberti comitis, quam dato jure- regi prffiseutaret, qui ad episcopale ministerium
jurando per eosdem consiharios obtinuit, eo te- exsequeudum rite ordinari, valeret. Qui comes ad
nore ut post obitum ipsius ad electionem pontifi- eamdem urbem regressus, res episcopii, prout sibi
cis milites ecclesice nuUatenus aspirarent siue con- placuit, fautoribus suis divisit, cieteris aistulit, et
silio ipsius Heriberti idem vero comes fratrem He-
: absque uUo judicio vel lege, quos voluit rebus ex-
rivei praesulis, et nepotes ipsius, a partieipatione spoliavit, vel ab urbe propulit. OdaU-icum denique
rerum Rhemensis episcopii separaret, quibus pa- .\quensem episcopum iu eadem urbe suscipiens.
tratis.insimulati sunt udem propinqui Herivei prse- episcopale inibi ministerium celebrare preecepit-
sulis a consUiaris Seulfi episcopi iufidehtate ipsius Sicque annos sex, et eo ampUus, idem episeopium
senioris sui, accercitoque Heriberto comite cum suo dominio vindicavit, \ ro fibitu proprio iUud
;
959 ARTHALUl RHEMENS. AHCHIEP. 960
traclans, et in secle pi\f'sulis residens tam ipse A liujus ordinationisperversitati. Quilnis rcmandavi
quam conjux sua donec septimo tandem anno, quod nou esset mihi competcns ad eos illo profi-
:
ortis inler ipsum ct regem Rodulfum atque Hugo- cisci, ubi adversarii et inimici mei cum ipsis
nem comitem quibusdam simultatibus, Rodulfus erant aggregati. Quod si loqui mecum vehent, ad
rex cum Hugone et Rosone fratrc suo, CKtcrisque talcm locum devenirent, ubi sine pericnlo ad eos
pluribus tam cpiscopis quam comitibus, Rhemo- accedcrc possera. Quibus advcnientibus in locum
rum obsidet urbem, succensentibus sibi episcopis, ab elsdem delectum, profectus sum ad tos, ve-
et conquerentibus adversus eum, quod tam diu- niensque prosternor coram ipsis, obsecrans ut
turno tempore contra divinffi legis auctoritates propter amorem et honorem Dei tam mihi quam
hanc urbem permiserit vacare pastore. Quorum sibi competcns consilium dare studerent. Qui me
queriuioniis pcrmotus rcx admonet clerum et po- de ordinatione prffidicti Hugonis interpeharc c«pe-
pulum de pastorjs clectione, dans eis id agcndi fa- ranl, et hoc omnimodis suadere, ut eis iu hac or-
cultatem ad Dei honorem etsui fidehtatem. Sicque dinatione cousensum prfeberem prouiittentcs ;
concordantibus cunctis tam clericis quam laicis res nonnuUas episcopii mihi se impetraturos. At
qui extra olisidionem erant. pluribus etiam corum. ego, postquam respousum diu distuleram, videns
qui clausi tenebautur, in id ipsum faventibus eli- g eos cunctos in proposito quod coeperant perscve-
gitur humilitatis nostrffi persona in hoc magis rantes, surgens interdixi palam cunctis audicnti-
onere quam lionore subeundo. Aperientibus tan- bus, excommunicans auctoritate Dei Patris omni-
dem tam militibus quam civibus portas urbis regi potentis, et FiUi, et Spiritus sancti, ut nullus eorum
Rodulfo, et episcopalem benedictionem mihi tra- ad eamdemordinationem accederet, nec alicui in
dentibus episcopis, qui erant ducem et octo, et su- episcopali honoreme vivente manus imponeret
scipientibus nostram humilitatem tam clero uui- sed nec ullus eamdem benedictionem suscipere
versoquamreliquis civibus,inlronizatus ab episco- prffisumeret. Quod si forte fieret, ad sedem apo-
pis nostrffidiceceseos, impositummihi, prout Deus stolicam eos provocabam. llhs iude furenhbus, ut
concessit, ministerium per annos ferme novem possemexire de medio eorum, et Laudunum rc-
tractavi, ordiuans pcr tliie esim episcopos octo, et temperavi responsum, dicens ut mittcrcut
verti,
in episcopio multos, prout competens videbaliu-, mecum qui eis renuntiarct quid consilii reperirc
clericos : quousque uono postmodum, anno post- valercmsuper hac domina meareginaet fide-
re in
quam Ludovicum regem, favente Hugone, cuncti- libus ejus, quia rex nou Ad hoc illi mittunt
aderat.
sque regniprincipibus. Gerbergamquoquereginam Deroldumepiscopum,putantes meessemutaturum
lienedixeram, et sacro perfuderam chrismate, in- consilium. Quo veniente, et coram domina regina
stigatus Hugo comes iracundia, quod eiconsentire et fideliljus ejus inde me interpehante, iterum ex-
vel conjungi noluerim ad ipsius regis iufidelita- surgens prffifal» modum excommunicatiouis in
tem,adhiljitis seeum Heriberto comite, et ^MlIclmo eosdem episcopos jaculatus sum voeationem :
Nortmannorum i^rincipe, Rhemensem obsidet quoque ad sedem apostohcam iterare curavi, ex-
urbem. Nec longum, sexta scihcet obsidionis die, communicans ipsum hunc Deroldum, ut id cis
deseror ab omnipene cwtu taicaIismihti;B; sicque omnino uon taceret, sed cunctis uianifeste profer-
derelictus, ad Hugoneui et Heribertum compel- ret.Hisita gestis, parvipendentcs illi nostram cx-
lor exire. A quibus coarctatus ct conterritus cogor communicationera, Rhcmis accedunt, et quidam
memet episcopali procuratione abdicare, et ita eorum ordiuationi huic manus applicuerunt, qui-
me propellentes in ctBnohio sancti Basoh habitare dam vero se subduxisse sciuntur. Ego vero cura
conslituunt : Hugoncm vero filium Heriberti, qui regemanens, quasille scitur angustias pertuhsse,
Autisiodori diaconus ordinatus fuerat, in urbcm et secum pertuli; et quando eum beho aggressi
introducunt ct civitate potiuutur. Ludovicus au- sunt Hugo et Ileribertus, cum ipso eram, ct vix
tem rex a Hurgundia rediens, me apud sanctum evasi mortis periculum. Prolapsus itaque, atixilio
Basolum reperit, et assumens secum simul cum etprotectione Dei,de medio inimicorum, profugus
propinquis meis, quornm res Heribertus comcs et vagabnndus loca invia quffique silvasque per-
abstulerat, baudunum dcducit, quod castrum tuuc lustro, nonausus certoconsislereloco. Comitesau-
obsidebant Heribertus et Hugo solutaque obsi- : tem Hugo et Heribertus aflati quosdam amicos no-
dionc oppiilum iugreditur, nobisque metatus de- stros sibi subditos, suadent ut me requirentes ad
gendidisponitur. Interim clerici nostri loci, sed ct ipsosdeducaut, pollicentes semihi bcnefacturos, et
quitlam pessime ab Ileriberto tractantur, ct
laici rebusquas ipsi pehssent ditaturos. Requirentes ergo
quidam clericorum in custodiis retruduntur, res mc amici reperiuntper diversavaganlem,etitaper-
eorum aufcruntur atquc diripiuntur, rapiuffi per ducor a fratribus meis et amicis ad prffifatos comi-
totam urbem late pcrpeli^antur, hiterea couvocan- tes. ijui postquam me in sua conspi-
potestate
tur episcopi nostrffi diceceseos ab Hugone et Heri- ciunt, quiererc cteperunt, uteis pallium a sede Ro-
Ijerto satagentibus et quffirentibus ab eis de ordi- manamihi coUatum traderem, et sacerdotah me rai-
natione Hugonis filii Heriberti. Qui Suessionis nisteriopenitusadjurarem.Quodegonullatenusme
cougrcgati,mittunt ad me Laudunum Hildegarium facturum, ueque pro amore vitffi hujus pnesentis,
episcopum, cum aliis quibusdam legatis, mandan- attestor. Districtus igitur, et coangustiatus ab eis,
tes ut ad eos venirem, ad coasentiendum scilicet episcopii tandcm rebus abrenuntiare compeUor i
:
'm EPISTOIA AD SYNOD. INGELHEIM. 962
sicque rursiis ad sanclum Basolum, quasi vacaus, A peae vinum ex his colligeas in diversos pagos ab-
liabitaturus deducor.Mausi deaique paucis diehus duci fecit. Tum multa mala inibi perpetrata, et
in ipso ctenobio, quoadusquo co'upcricrs pcr cer. Ecclesiae nostrffi homines captivi abducti, et ad
tos e.x familiarihus Heriberti comitis nuutios, quod i'edemptionem variis suat adacti tormentis. Syno-
ab ca malc do mea tracfabatur pe-diliono, ilorum dus autem denuntiata Virduni celebratur, prffisi-
iterumque nuntiis liujusmodi pavcfactus ct impul- dente Rotberto prEesule Trevirensi, pr^pcepto dom-
sus, locum deserui, et abdita lustra silvarum va- ni papie Romani, prwsente quoquc domino Bru-
gabundus reperii: horisque silerdil)us, ct itinerc none, cum episcopis et abbatibus nonnullis. Ad
devio, Laudunum revertor, ibique susceptus a re- b quam Hugo evocatus, missis etiam duo-
prtefatus
gc secum manere constituor. Mansi vero ibidem bus adeum deducendnm episcopis,.V.dalberone et
cum ipso vel lidelibus ejus, exspectans et deprc- Gozlino, venire contempsit. Universa vero synodus
cans misericordiam Dei, donec ipso est dignatus mihi Rheniense regendum deceruif episcopium.
in cor dommi reijis Ottonis mittere, ut ad subven- Indioiturque iterum syuodus habenda die lilunm
tionem senioris mei regis, et nostram, properaret measis Januarii, quae et aggregatur, ut deauutia-
in Franciam. Denique, postquam domina nostra tum prospecfum
fuerat in ecclesia sancti Petri, anfe
regina Laudunum propter absolutionem domini castri Mosomi, a domino Rofberfo, couveuienfibus
ad dominum regom
regis reliquerat, egressus inde casferis. Quapropfer cognovimus fua indusfria sta-
Ottonem cum seniore meo deveni regc, simulque bilitum iu Mosomo casfro,quod est super fluvium
Rhomos aocessimus, cingitur itaquc urbs exerciti- Mosa;, in veneratione Dei geniiricis .Mari;e, monas-
bus, et episcopi qui aderant me sedi nostrce resti- ferium monachorum reUgione decusatum, tuisque
lui censent. Mandatur ergo llugoni a domino rege proprietatibus, eccIesicBque tu£e terris et ecclesiis
Ottone, ut egrediatur, et pervasara deserat urbem. dotatiim, quod sub pagina B. Fefri aposfolorum
.\t ille nutans ahquandiu. ct pro possc, ubi vidit principis decreti, nosfrique, fe oranfe suscepimus.
ad resistendum penitus sufficore sc neqnaquam lusuper locellum, qui a Stephano viro illustri at-
valere, neo amicorum sibi prsesidia subvenire, de- que ejus oonjuge Freduide, Tin nomine, oonstifu-
cernit exeundum, queerens ut liber cum suis di- tus, sanctoque Remigio suppositus fuit, quem ei-
mitteretur abscedere. Permittitur itaque sanus dem mouasferio Mosomo, quia per se ob exiguita-
exire cum omnibus qui secum voluere oomitari fem rerum stare non poterat, contulisfi, coUafis
et quaecunque secum voluit ferre. nuUo contradi- rebus iu compensatione B. Remigio, consentienti-
cente asportavit. Sicque cum regibus inlrogressus bus fratribus. Uf autem coguoscaf universa Eccle-
urbem, priccipior loco nostro et honori rcslitui. sia, uos unanimifer asseufire a te collata vel
:
Susceptus igitur a dominis archicpiscopis, Rotber- C conferenda, seu a quibushbet, in ferris culfis et
to Treverensi, et Frederico Moguniiacensi, comi- inculfis, vineis, pratis, ecclesiis, mancipiis ufrius-
tantibus ce^teris, et congratulantibus tam clericis que sexus, aquis, aquarum decursibus, in omni-
coclesite uostrffi, quam reliquis civibus, ab ipsis bus ad supradiotum monasterium pertinenfibus,
restituor cathedriB episcopali. Hugo vero Rhemis R. Petri aposfolorum principis, et nosfri, firma-
egressus Mosomum castrum cum suis occupat, et mus deoreto quafenus sine livore oblafrantium
:
muniens contra fidelis i'egis senioris nostridetinet. locus qniefus ef inviolabilis jugiter permaneat. Si
Habito denique colloquii placito inter reges senio- quis inferea, quod non credimus, temerario ausu
rem meum videlicet ac dominum Otlonem, super coutra ea quie ab hac aostra aucforitate pie et fir-
Charum fluvium, convenimus ad iilud tam ego mifer per hoc uosfrum privilegium disposita suat,
quam ipse Hugo cnin ordinatoribus suis. Ibique ire teafaverit, vel hffic quie a nobis ob laudem Dei,
res hujus ab episcopis auditur
litis protiilitque : pro stabihfate jam dicti monasterii, statuta sunt,
litterasad sedem Romanam quasi ex persona nos- frangere quoquam transgredi sciat se auc-
et in :
tra datas excusationis meaj, ac si vacationem pe- toritate B. Petri, cujus quanquam immeriti vices
tentes admiaistratioais episcopii aostri, quas me agimus, anathematis vinculo innodatum, ef cum
unquam dictasse, neque subscriboudo aliquate- diabolo et Juda fradifore Domiui noslri JesuChris-
nus corroborasse, protestafus sum, afque protes- ti, feterno incendio concremandum. .\t vero qui
tor. Et quia tunc synodus convocata non fuerat, pio intuitu observafor in omnibus exstiterit, cus-
id opponenfibus fauforibus ipsius Hugonis, alter- fodiens nosfri aposfolici constitufi ad cultum Dei
catio nostra determiuari non potuit. Synodus au- respicienfis praeceptionem, beneilicfionis graliam,
tem circa medium mensis Novembris habenda ef delictorum suorum indulgenfiam consequafur,
Virduni, utriusque partis episoopis annuentibus, et vilre asterniB particeps efiiciatur.
denuntiafur. Inferim vero sedes Rhemensis mihi Scriptum per manum Stephani scriniarii sanctee
regenda deoernitur idem vero Hugo Mosomi com-
; Romanaj Ecclesise in meose Aprih. Data per ma-
morari permiftitur. .\ec lougum, iusfanfe soilicef aus .Vndi-eiE episcopi, ix Kalend. Maii, anno pon-
vindemife fempore.hic noster asmLdus Hugo, assu- tihcalus domini nostri sancfissimi ef tertii decimi
mens secum Theobaldum regis inimioum, ef regni papiB seplimo. Imperii autem D. Ottonis majoris
nostri, cum aliis pluribus malefacforibus, in villas .\ugustini XI, junioris vero v, iu mense Aprili, iu-
Rhemensisepiscopiicontiguasurbidevenit,etomne dictione \v.
,
963 964
ANNO DOIIIM DCCCCLXllI.
ODALRICllS
RHEMEiNSlS ARCHIEPISCOPUS.
NOTITIA HISTORICA IN ODALRICUM.
(Ex Gallia Christiana, tom. IX, pag. 06.)
Odalriciis, sive, ut alii Jicunt, Udelricus, vel Ul- A devastavit, inccndiisque. Anno 963 adfuit Odalri-
rieus, Hugonis cumitis et Ev;b lilius, e l.otliaringia cus conventui episcoporum coloni^ Agri])pin2e ce-
orivindus, parentes haLuitex:saQcto Arnulfo Mcteu- lebrato, in quo fuudatio ecclesia; sancti Martini
si orlos, ut sanu^Liine, sic et moriijus et pietate cla- l.eodiensis coafiraiata est. I^audatur muniiicus
rissimos. Post administratam, si tamen Colvenerio prfcsul quod ecclesise sufe Rhemeusi villam Via-
tides, Ecclesiaj Hhemeusis prteposituram, electas denissam in comitatu Regitestensi positom dede-
est, favente Lothario rege, anno 962, et consecra- rit, et quod vallem Rodigionis quam Hugo tilius
tus eodem anno ab episcopis Widone Suessionensi, Rogeri comitis eidem ecclesiEe donaverat, poslea
Horicone Laudnnensi. Giijiiino Catalaunenr-i, Ha- posteris ejus usurpatam, ad ejus ecclesife liberam
dulfo Noviomeusi, et Wicfriih:) Virdunensi, accep- revocaverit, anno 967. Non reticendum tamen
toque pallio ex decessoruoi more a Joanne .\II quod ipse propter ciedem consanguinei cujusdam
suiumo pontifice, haud ita post ob claritudinem sui in burgo sancti Remigii iudigne obtruncati,
geueris, et suw diguitatis prierogativaui, summus burgum omuem et universa quaj castro sancti He-
tit regni cancellarius a rege Lothario, quam digni- migii contigua erant succeuderit, vastaverit, nemi-
tatem obtineljat annis 963 et 968. Qiiautaj vero nemque deinceps ibi habitare porniiserit. Obiit ex
strenuitatis vir fuerit et provideutiae in defendeDdis appendioe ad Flodoardnm post neptein susrepti
Ecclesifie sua; Ijonis, Flodoardus in Chi'onico bre- regiminis annos, hoc est anno 969, sepultusque
viter retulit ad annum 965. .\am cum orta simul- archiepiscoporum lihemensium primus iu eccle-
tate pro episcopio Rhemensi, graves bellorum mo- siastica metropolitana. De illo breviter .Necrolo-
tus inter regem Erancias et Heberti familiam exar- B gium Rhemense in liasc verba «Odelricus sive
:
sissent, in quibus iota pene provincia rapinis. in- Odalricus archiepiscopus, viii Idus Novemij.,
cendiis, et urJjium direptionibus attrita fuit obiit, qui dedit nobis Vindemissam; pro cujns
nonnulli proceres qui viUas jure ecclesiastico no- unima dantur pauperibus de communi ii nummi
miae regio tueri videbantiu", eas sensim ad se cum totidem panibus et viuo; sex pauperes clerici
velut hfereditarias traserant. Inter quos Theobal- reticiuntur in refectorio. »
dus comes exslitit quem vocari fecit Odalricus et
; Sub eo pr;esule, v Kal. April. anuo 966, celeber-
renuentem excommunicationis mucrone pertulit, rimus Flodoardus, natus Sparnaci ad Matronam,
auno 964, propter odiciacum Castrum,
- et quae- presbyter primum et canonicus Rhemensis, dein-
dam aliam sancti Remigii praedia, quie improbe de pjirochus Culmisciacensis (Cormici), tum, ut
obtinuerat, et pertinaciter retinebat. Ulo ad melio- volunt quidam, monachus et abbas incerti mo-
rem mentem rediens, quod male partum fucrat naslerii in diojcesi Rhemeasi, obiit anno ajtatis
restituit; quem
idcirco pontifex non absolvit mo- scptuagesimo tertio. De quo consule abbates san-
do, sed prasdictum Castrum fiho ejus Odoni qui cli Rasoli, episcopos .\oviomenses in Fnlchario,
eidem se commiserat indulsit. Acta sanctorum ordinis sancti Renedicti, tom. Vil,
Hoc motus exemplo Herbertus comes villam pag. 323 et seqq. .-Vnnales ejusdem ordinis, tom III,
Sparnacum lubens reddidit. .\t Ragenoldns perti- pag. 397,511 etol2, et Historiam Litterariam Fran-
nax excommunicatns est pro vilhs quas pariter cite tom. Vf, pag. 313; quibus uihil de novo ad-
injuste retinebat ipse veroloca quasdam ejusdem
; dendum occurrit.
episcopii cum suis hostiliter pervadens, rapinis C
ODALRICI
ARCUIEPISCOPI IIHKMENSIS
SENTENTIA GONTRA FURES SAGRILEGOS
{Actes de laprovince de Reims, tom. I, pag. 621.)
Odalricus cpiscopus, Rodulfus archidiaconus ct d Quidam perversi et nefarii homines templum
omnis Rhemcnsis Ecclosi» clerus omnibus Eccle- Dei cum sceierata mente introeuntes, dum cle-
siae filiis. mentiam Dei exorare, et precibus deberent iusi-
96S SIGEHARDI DE MIRACULIS S. MAXIMINI. 966
stere, furtis aon A per virtutem et auctoritatem Dei omnipotentis Pa-
et sacrilegiis instinctu diabolico
metuunt inhiare. Ex quibus quidam, quos adhuc tris, et Filii, et Spiritus sancti, in virtute sanctae
ignoramus. ingredientes hancbeata; Dei Genitricis crucis, ex virginitate beatae Dei genitricis Marise et
Mariae basihcam. pallium desuper altari sanctae auctoritate sancti Petri apostolorum principis, om-
crucis non timuerunt auferre; sed et aha qua-dam niumque sanctorum, excommuuicati et se-
ut siut
nuper ablata sunt inde, hteamina videlicet ex le- parati a participafione corporis et sanguinis Christi
cto Frederici custodis ecclesiee sed et de capella S.
;
et ingressu ecclesise, omuiqne Chrislianorum so-
Pelri infra claustrum ablatum est vestimentum sa- cietate, donec ad emendationem et satisfactionei:>
cerdotale in preesenti, m praeterito vero anno liber veniant vel prsedicta quae abstulerunt huic eccle-
missalis. Quarum omnium rerum fraudatores et sa- sieB reddant.
crilegos escommunicamus et anathematizamus
CIRCA ANNUM DOMINI DGCCCLXIII.
SICtEHARDUS
MONAGHUS SANCTI MAXIMINI TREVIRENSIS.
SIGEHAEDI
DE MIRACULIS SANCTl MAXJMINI.
(Apiid Pertz, Monumenta Germaniie historica.)
MONITUM AD LIXTOREM.
S. Maximi Vit* a Lupo episcopo fortasse Catalaunensi (274»), conscriptae ut secundum librum de
miraculis ejusdem sancti adjiceret, Sigehardo auctor fuit Wikerus, qui a 957-966, abbas monasterium
S. .MasLmini Trevirense regebat i:274b). Ille, quamvis viribus difHsus, anno 962 vergente vel 96.3 meipien-
te (274c) opus aggressus, ea tantum se narrare piofitetur, quse abbas bene comperta habuerit ipsique
tradiderit (274,)). Attamen etiam alios ecpnobii monachos consuluisse videtur. Mam etiamsi quse Gisil-
bertus dux Ogoni abbati retulerat (274*!), Wikero narrante, perceperit, alia tamen Thietbertus mona-
chus(274f), Ruotpertus presbyter (274g), Wenido custos (274''), Reginerus presbyter (274i), fortasse Adal-
bertus quoque postea Magdeburgensis archiepiscopus (2743) ahique (274^) cum ipso commuuicaverunt,
Htecomnia Sigehardus, qui certo certius monaehus habendus est (274') calamo excepit, et simpliciter
quidem temporisque ordine neglecto (274"'), sed satis accurate, bona fide, et satis probabili dicendi ge-
nere usus (274n), memorice tradidit. Ex quibus capita 8-18, quie res Lotharingicas ssecuh ix et x aliqua-
tenus illustrant, hoc loco erant exibenda, rehquis praetermissis, quippe qu;B ad historiam vis ac ne vix
quidem spectent.
Codices in bibliotheca urbis Trevirensis ditissima, in cujus h])ris manuscriptis exscribendis hoc anno
VV. Cll. Wyttenbachio soeio nostro et Laven bibhothecfe priefectis permittentibus mihique beuigno ani-
mo valde faventibus, integro fere mense occupatus fui, quinque inveni, quorum ope testum uon uno
loco emendavi.
(274» ) Acta SS. Mai VII, p. 20. B chus, qui an noster sit dabitandum videtur. Cur
(2741' ) Ann. S. Maximini,p. 7. hunc Brower {Ann. Trev. IX, 41 I, p. 440) Aqui-
;
(274» ) A. 27. Ottonis primi, c. H. tanum hommem dixerit, nescio.
(27411) Prsef. cf. c. 23. (ed. c. 24.): • Jam vero
; (274"») C. 1: « Ordinem temporum, ut gesta
ad hoc tandem veniamus, quod de se ipso vene- sunt, non valemus servare, quia simihbus simiha
randus pater noster referre sohtus eral. » placet conncctere. Nec video, quid obstet aedifica-
(274= ) C. 12. tioni legentium, quod in relatione gestorum hujus-
(274f ) C. 6. modi tempora varientur, dummodo qufe gesta
(2746 ) C. 17. sunt non sileantur. »
(274i> ) C. 17. (274° ) Ipse tamen modestia qua commendatur
(274' ) C. 21 : « ut ipse mihi saspe testatus est. » dicit in fine operis c. .30 « Cffiterum obsecro
:
(274i ) C. 16. omnes, qui hoc opusculum non liventibus oculis
(274'' ) C. 15 : « ut afBrmant qui viderunt. » respicere dignabuntur, ut dum eos incultior offen-
(274' ) In Necrol. S. Maximini antiquo (Cod. derit sermo, facilem dent imperitiae veniam, nec
Gorres .Gonfluent. n.2, vi Kal. Sept. occurrit: «Si- stupeant, hominem rusticanum et qui vix prima
gehardus abbas nostrseque congregationis mona- artis grammaticse rudimenta perceperit, oratoris
967 SIGEHARDI MONACHI. 968
1) N. Hai (963) mbr. s. xiii, ex.
foL. olim S. .Maximini mapiiam Vitarum sanctorum collectiouem
continct. olim 1 voluminibus digestum, quorum 4 adluic supersunt In secundo (olim tertio) f. 123
Vita S. Maximi lesitui', ei(iue Sigeliardi lilier secuudus subjicilur, qui recentiori manu i27a ex altero
ut viilelur exemplari sspius est emendatus. Ex lioc codiee (2701 procul dubio edilio Uuxit, quie. Hens-
chenio curante, in Actis SS. Vol. VII, p. 2;; prodiit. Ex eodem ctiam, antequam correcturffi et additio
illa factre sunt.
1") iN. H67 (C(XXCVI) chart. s. .W ex.. olim codex beatffi Mariffi virginis in Clusa Eberhardi, des-
criptus est.
2) .N. laSO (1141) a. lol-l- in .r.embranis albis eleganter exaratu^, miiximam partem I sequitur (277),
altero tamen codice adhibito, ex quo capitum divisiones et rubras recepisse videtur.
3) .\. 13yo (1337; chart. s. xvu fol. intcf varia historiam Trevirensem illustrantia cliam huuc librum
ex codice optimo descriptum continet. Ouie i" post correcta et in 2 melius leguntur, hic quoque recte
'
habentur, alia vero ex hoc tautum emendari potuerunt.
4) .N. 1381 (1180.) chart. s. xvi 4°, quamvis negligentissime scriptus mendisque innumerabihbus de-
pravatus, ex fonte tamen liono haustus est.
.\lium codicem cumquc antiquiorem, scilicet s. .\i scriptum, prfefationR vero, ut vidctur, dostitutum,
qui olim monastcrii S. Gisleni fuit, IJethmannus noster in bil.iliotheca Montensi invenit, quo sine delri-
mento editionem nostram carere posse, conlido. Adnotationes quajdam Hotheim priebuit, quilibri Ira-
gmenta scriptorum Trevirensium collectioni (I, p. 46.^-468) inseruit.
copia loqui nequivisse. Temeritatis vero, quasi qui A pontiticis Maxiini eum sanctus i)ei de
intuens, ut
viribus meismajora pr;Bsunipserim, a nemii-e me manibus erueret exclamavil. Unde iralus
mililis,
spero argucndum, quia prsemissa prapfatiuncula miles pueriim peroussil; sed mox ultione divina
satis lecturis apcriet, qiuuila prwcipienlis aucto- fracto equi coUo, de ponle in aquam cecidit; puer
ritas me iuvitum multumque refragantom ad ista auteiu super pontem iucolumis el illre^susremansit.
tandem impulerit. » At puer limina saucti expelens, tibi abbati Wlkero
(273) Eamdem, ut videtur, manu in schedula causam innotuit, qui Deo gratias agens, puerum
parva aiidita est hisloriola qusedam de miraculo parentibus restituisti. Perinde etiam hoc celebre
ab Ottoue imperatore proliato, qufe in editionem faotum regi serenissimo, Ottoni videlicet primo, ea
c. 2o .\et. SS. .Mai VII, p. 30. transiit, neque tainen luce Treveris existenti, aperiens, puerum suse re-
Sigehardo tribui potest « Sed quid prajhabita re-
: gali magnificentiaj pi-iesentasli, utque testamento
censemus miracula, cum novella halieantiir in suo tradilionem pueri prasdictam contirmarel,
proximo? Te namque Wilkero in abbatiali honore necnon ab omnibus advocatis ipsum puerum me-
onereque constituto, palroni nostri gloria refulsit. moratum ejusque posteros absolveret, el ul nuUi
Regmso,ut nosti, et Engela [de Branbach (a)] liberi beueiiciarentur, exorasti. Quam denique petilio-
ex liberis parentibus orti, se et unicum lilium nem piis votis morem gerens fieri decrevit, etchi-
suum .-Vdelmannum sancto Ma.ximino tradiderunt, rographumiodeconscribi sigillique sui impressione
ea conditioue, ut ipse puer, quoad viverel, poste- anno regni ejus tertio jussit communiri. Diploma <>
rique sui, qui masculi essent, duos deuarios, Ottonis.ex quo haec excerptasunt, (Hcmtheim Hist.
femiuc-e vero unuin denarium ad altare beati Maxi- B Trev. I, p, 299.) an genuinum sit, valde dubito.
mini in festivitate sancti Marlini persolverent, post (276) Rivet Hisl. litt. VI, 30', errat, si hanc hi-
morten: vero illorum, quod melius haberent in storiam exeod. S. Victoris Par. editam dicit.
pecoribus sive in vestibus, ecclesia? cederet. Interim (277) Ex hoc etiam historiolam n. 13 memora-
cuidam miles, hanc in patriam pra3d;e causa tam recepit, quae tamen jam ab alio quodam in
veniens. ipsum puerum prcenominatum, pareuli- nota margmah Sigehardo adjudicatur. Deest in
bus ignorantibus, subtraxit, et per Treberinum codd, 3, 4.
pontem equitans, abducerc secum cogitaverat.
Quid plura ? Puer retlexis oculis monasterium divi (a) De branbach e corr. add, 2.
PR.EFATIO AUCTORIS,
Omni in Christi reverentia suscipiendo '
domino a luro suggerente ma:teriam. Qua de re coartor e
abbati \Vikj-;ro Sigehardls -. duobus, veritus scilicet, ne aut tibi renitendo ino-
bedienlife crimen incurram, aut iterum parere
Rogas, pater karissime, immo vi quadam auc- conando ccepto subcumiiam ,"
cum nimirum in-
toritatis extorques invito, quatinus arduum omni- geniolimei tenuitatem et eloquii stillulam exequen-
no meisque viribus prasminens exphcandum opus do isliusmodi negotio nullatenus sufficere videam.
assumam. Nam prajcipis propriaquc ^ potestate Igitur tanta rerum difficultale ', qua nusquam il-
compellis, quo ea qu« post editum a Lupo episco- loesus evaderevaleam, quasi quodam murorum
po de Vita sancti Maximini librum pcr eundem ambitu inclusus et undique cu-cumseptus, hoc
gloriosum Christi confessorem suut gesta miracu- solum michi agendum utile ratus sum, scilicet bac
la, ne prorsus legeutium vel audientium ulilitali in parte locum cvasionis eligere, qua perspicio
depereant, slilo alligem, ac competentis serie minus cx prfficipilio hesionis posse contingere.Nam
narrationis digestis, post illum primum, secun- cum eonstet conlemplum quidem seniorum ad
dum super iUis libellum absolvam, te certe locii- animcB periculum, defectum vero in coeptis spectare
VARIiE LECTIOiNES.
suspiciendo
'
3. ampleoleudo 4. 0. in c. r. s. desunt I. 2. = S. obsequium et debitam obedientise
eshibitionem 4. * que post add. I. ac propria2. * difficilUtale 1. difflciMtate 2.
969 DE MIRACULIS S. M.VXIMINI. 970
ad ridiculum, quis saaum sapiens tollerabilius, A homuncionem, omnium reprehensione aignissi-
immo longe salubrius fore non censeat, pro im- mum, toto orbe adjudicaturos. Neo te, fateor, pater
pericia irrisiones homiuum sustinere, quam pro venerabilis, etsi voluerint, excipere valebunt, quin
superbia semetipsum condempnare ? Quapropter tocius hujus insectationis peste involvaris, quippe
diu multum([i:e desideratum opus perge securus '
cum et me juxta asserlionem tahum falsa scribere
aggredi. Ego plaue tild pro viribus adero, nequa- compuleris et seribenti falsilalis materiam minis-
quam ausus tuas sanclitati diutius reluctari. Om- trasses. Qua e.x * pretium video, preesen-
re operfe
nia ergo quie dixeris, vel a te ipso, ut promittis, et ti ' praefaciuncula calumpniandi viam estis obs-
ab his qui adhuc vivunt tecum visa, vel ab his truere, non magnas defensione arte refragando, sed
qui viderunt tibi probabilibus personis comporta, humiliter suggerendo, quo meminerint, primos ac
quahcumque prosequar non ad hoc propriaj
stilo, fortissimos Christi assertores j^diotas "'fuisse, non
possibihtatis liducia nitens, sed tam
operosum sophistas " neque me expectant Mercuriali lepi-
;
michi negotium tu;e potius cunctorumque sancto- ditate '- Tulhique '^ copia in ouria declamaturum,
rum fratrum meritis etorationi committens. Aderit sed in cellula monasterii rerum gestarum verita-
etiam, sicut semper in omnihus, ita et in hacquo- tem, sobrio ac veridico pii patris ore depromtam,
que parte clarus noster forte Maximinus, facile, ut ., puro simphcique seamone dicturum. Deinde vero,
confido, apud Christum dominum obtenturus'', ut, etsi merito iliis despectui habita fuerit vilitas ista
sicut ille a Deo patre in Spiritu sancto factus est elaborantis, honori tamen qu<eso habeatur prfero-
omnibus salus et justitia, ita quoque et michi gativa jubentis ; nec statim credant, patrem nos-
Quod si dignabitur, haud
elingui efficiatur lingua. trum, ^irum utique sancta vita et conversatione
dubium, hquidam veritatem etiam a muto lucu- conspicuum, falsa dicere quam silere maluisse.
lenter expressum ' iri. Nec reticendum est, quod Hisita prffihbatis, Wikero " pater, quod agendum
cum facile coufidam, Deo piisque omnibus succe- imminet ineamus, exorata prius dignatione divina,
dentium temporum hoc opusculum gratum fore, quatenus ipsa annuente, quse illa sanctisque om-
vereor tameu praesentium aliquos eidem derogatu- nibus digna sint, et tu ore edicere et ego scripto
rosmequeinsulsum, falsiloquum, nulhus momenti persequi valeamus.
EXPLICIT PR ,«FATIO '^.
8 '^. (890) Temporibus .^rnulfi '"
imperatoris, C dominus meus imperator largitus sit '? » Illa vero
cum jam hoc loco religionis, pro dolor status
in ! cum se nescire fateretur : " Servum, inquid, prce-
haut minima ex parte laberetur et monachicse divitatem in beneflcium michi indulsit ; et si vis
professionis rigor paulatim laxari ac dissolvi cce- scire, ipse est Maximinus cum ai)batia sua -',
pisset, defuncto monasterii abbate Herkenberto, quem etiam
tibi si -- volueris tradam. Quibus au-
monachi pro electione abbatis palatium e\ more ditis, mentis mulier virum prope modum
sanas
competunt. Quibus cum peccatis exigentibus insanum, quantum in se fuit, pro temeraria gar-
electio non permitteretur '*, sequestratis aliquibus rulitate vehementer, objurgare, seque tanti hene-
monasterii possessiunculis, quae vix artam mona- ficii indignissimam proclamare -^ cum inter haec ;
chis sustentationem poluissent preebere, cuidam haut mora fuit, et ecce injuriam dilecti Dei .Maxi-
Megingaudo regni hujus duci, qui tmic
(278), mini -• digna vindicta subsequitur, aique os
forte aderat abbatia ab imperatorc donata
", blasphemum ultio divina corripuit. Nam ille fra-
est. Qua suscepta cum laetus ad propria remeas- giUs ac caducus qui inani jactantia ac
terricola,
set,hilarem se ac jucundum pro accepto bene- tumido animo se super cceh cousulem Maximi-
ficioper totum diem -" omnibus exhibens, adve- num extendisset, subito infra semetipsum totus
nientenocte cumconjugecubiculum adiit. Cumque j)
contrahitur, paulo ante hominis forma, in
et
laeti thoro pariter discubuissent, digressis omni- spasram quamdam vel globiun pene informem
bus, solam muherem secreto in hfec verba allo- convolvitur.
quitur : « Scisue, inquit, quantum michi munus 9 -^ Tunc Megingaudus, tam acriter diutius -*
VARIiE LECTIONES.
= pergo obtentaturus 2. eo?T. obtenturus 1.
2. 3. « expresum 3. ^ post addA, ^ deest 2. post '
add. i. '"ideotasS. ^^ e coit. rec. manus \. '-lepulitate {. ^ tuhique copio cor/'. tulhique copial. '
tuUique coi-r. tulhique 2. '* wichere 2. corr. wikere t. '^ ila 3. ubi sequitur luoipit hber secundusde :
miraculis sancti Maximini archiepiscopi Trevirorum. Exordium hujus opusculi ilU miraculo insigni —
statueram dedicare. Ita ferc. etiamk. Ceteri codd. et ed. hoc loco manci sunl. c. 10. edit. add. ""'
—
ruljrain Cravissimo periculo se exponunt qui abbatialem hujus monasterii elcelionem cassare mo-
:
huntur 3 Quamdire ulcio divina Megingaudum regni hujus ducem hano abbatiam lonentcm et in
; :
sanctum Maximinumblasphemantem corripuit '" arnoldi 1. 4. arnulphi 2.3. "* admitteretur 3. ''
aderant corr. aderat I. adierat 3. -" deest 3. -' post ad. I, deest i. -- si v. tibi 3. -^ cepit p. 2. -•
post add. i. "2. ad. rubram Predicti Megingaudi conglobati curaho benivola 3 Megingauilus pe-
: ; :
nitentia ductus virtute .Maximini prishnc rcdditur forme. -" ita codd. o»(«('.s, diuinihis rd. -i.
ndc —
ucxatus, quod in I. quoque scriptum sedpost delctumest.
NOTyE.
(278) cf. Rcgino a. 892. Lamei Acta Pal. V. p. 165. Ad eum Brower. Anii. p. •139 epitaphium in
ecclesia S. Albani Mogunt, rcpertum refert.
Patrol. C.V.\.\IH. 31
971 SIGEHARDI MONACHI 978
animadversu-=, iu se rediit, quid et cur paleretur A lum etiain ex eo quoJ iii prtesentiarum referam,
et ex toto corde, adliortantc conjuge,
intcllexit. liquido claret.
dicti poeuituit, seqae copiis prajparatis magua cum tt ". Siquidem post memoratum Megingau-
celeritate Treverim deportare praBcepil. Tandem dum poteslatiJjus et usibus hujus regai ducum
itaqae ad monasterium ante sanctum
ventum est, hffic abbatia^''subjacuit, his tantuin exceptis, quai
altare deponitur, xcniis preciosis ipsum allare cu- fratrum sustentationi dudum sequestrata fucraut;
mulatur. Et qui prius se domiiunu superbe pro- qute tamen ipsa, sicut adhuc, eorum defeusioni
et
clamavit, tunc sancti Maximi sorvuni nutil>us ac a regibus eommittebautur. (Jua ex eausa cum Gi-
sibilis potms quam verbis liumiliter assiguavit. silbertus admodum juvenis dux regno prielicere-
Nec fructibus su(e satisfactionis privalus est homo tur, ut ilia se ietas habet, secularibus oblectamen-
postquam ad ejus clomentiam, quem quasi pro- pompis ac voluptalum iUecebris primo sui
tis et
caciler Itesil, supplex
- confugiam fecit. Nam fusaprincipatus tempore, quamvis postea " egregius ^^
pro eo a fratril^us prece, meritis Maximiui cceles-vir factU3 sit ("28t>), se potius dedens, quam com-
tis ira sedatur, virtuteque saucti integra sanitas mouilatiljus subditorum prospiciens, monachos
in puncto temporis Megingaudo redditur. Sic ho- hujus moaasterii etiam vehementer aftlixit, ea sci-
mosalubri correptione a Deo castigatus, ne ulle- g hcetqutein ususeorum cesserant adimens suisque
rius blasphemaret in sanctos, Maximinum ex tunc satellitibus disperciens. Ea autem tempestate vir
vita sua sanctissimum, iimplectitur ut pa-
colit ut clarissimus Heinricus ^\ genitor serenissinii [au-
trem, veneratur ut dominum. Remque -* gestam gusli 5*] Ottonis ^^ cujus imperiii anno vigesimo
ad imperatorem protinusreferens, pro denegata -' sepUmo hiEC scripsimus, monarcliia regni potitus,
fratribus electione soUicitavit, nec prius rogatu et suli litos quidem j usticia, pace et clementia mo-
obsecratione circa regem destilit, quam regalem desiissime gubernavil, imperii vero apicem vir-
tiscum, ttibiuiacum (279) nominc, fratrum usibus tutiims et gloria omuique bouestate singulariter
acquisisset ^*. Hujus ergo tanti ac talis patroni decoravit,
nostri sanctitatem quis satis miretur, quis digne 12 '".
Inito ergo consOio, fratres, ut dictum est,
collaudef ? Adeo in meritis ac virtute Maximini intoUerabili aflflictioue a
Gisiiberto depressi, re-
nostri omnia altiora, omnia excellentiora sunt, giam clementiam adierunt, quidque ' incommodi
quam ut ne cestimari quidem, nedum ettam abs a duce paterentur, conquesti sunt. Nichil tamen
quolibet mortalium valeant exphcari. Sed nos un- tanto labore assumpto proflcientes, indignatio-
de hac quautulacumque sancti laudatione digres- nem magis praedicti ducis, immerili licet, emerue-
si sumus, ad propositum redeamus. runt. Unid ahud agerent ? Defectum tantum a mo-
^
10 ^'. (Juamvis, ut superiore capitulo retulimus, naslerio, necessitatis ultimo coacti, meditabantur,
ordo ac dislrictio regularis in hoc loco anleriori cum subito vires denuo reparant animorum, con-
tempore negligentia et euervitate prfepositorum siliuia in hunc modum restaurant, scilicet ad
aliqua claudicasset ex parte, numquam tamen rege a regum, Maximino patrocinante, suum
divina meritis Maximini anuuente clementia. orando leferre negocium. Quod cum ali- '•-
huic loco sanctos ac religiosos defuisse viros, quandiu haut segnitei- ageretur '^, quadam
donec iterum datis abbatibus neglectus regu- nocte venerabihs Maximinus in visione duci
laris observantiffi vel in pristinum vel etiam quiescenti supervenit ac primo quidem, quis
;
in melius Deo propicio corrigeretur, cum ex sit quorumve causa venerit, pandit deinde ob- ;
mulfis quse non est temporis hujus ^^ explicare. noxu culpas arguit ; ad ultimum vero — mira dic-
VARl.E LECTIONES.
-' -' que -' de ueganda jiiosi co?'r. denegata 1. deneganda co7-r. nou deneganda
suplex I. deesl 2.
2. '" acquisiuisset co?')'. acquisisset 1. " /n i. nutla capids (listi»ctio;2. 3. add. rutiram Divina :
annuenle clementia nuic monasterio sancti ac religiosi viri nunquam defuere (defuerunt 3.). '^ dee.st
{. ^^ Nulta disiiiictio in i. 2. 3. add. rubram Quam graviter dux Gisilbertus hanc abbatiam dissi-
:
pans fratres hujus loci afllixerit. " abatia i. ^^ post add. i. deest 2. ^" egregium corr. egregius 1.
henricus codd. ^* decsl 2. 3. 4. ^° oclonis t. *" 2. add. riibram afiliclifratres regiam clemenliam
'^''
:
contra ducem interpellaturi adierunt 3 A. f. regis tutamine frustrali Maximinum merentur de tiran-
; :
no ultorem. '' quicquid incomodi 2. In 2. novuni caput incipit hac rubra nolalum : Lamentantium
'-
||
fratrum precibus venerabUis Maximinus inchnatus, scelerato duci post illatas minas ilagellationibus
ipsum emendatum reddidit. " agerent 2.
NOTvE.
(279) Rubenach; cf. Arnulfi diploma aii. llon- D estquod moneo repeteus, tibi dico, Ursidungi Cel-
theim Hist. Trev. 1, 226. lensis (i. e. S. Gisleni) monache, qui ducis Gisle-
(280)Deeoita Vita Gerardi Broniensisc. 23, ap. berli largissima victitas slipe, considerans dili-
Mabiil. .Vcla, V, p. 268 « CaU vum ne dux Gisle-
: gcntci' atteude, ne quando ejus anim;e inveniaris
berlus, cujus mfnlionem prietiluidvinms, a nobis immcmor esse, sed potius iucogilabilem benignis-
abscedat iliaudatus et inglorius, circa ejusdem san- simi Jesn pietatem pulses importunissima prece,
ctilocum exstitit salis humanus et valde munilicus, quateuus aurea perpetua^ contingat i^rajmia vitie.
qnindam scilicet priedia subtrahens silji miiilanti 101 nc forte desperando mussilcs rchcllasse eum ad-
bus,qu:M uon pauca expendrrabcnelicii grati mi- versus dominum suum principem Romauum,mor-
litibus, inibique contradens jnre perpetuo cum tisdirissimum, proh dolor recepit commercium ! ;
militaturis Christomihtantibus. Qua de re unum et Dominus Jesusnonbis vindicat in idipsum »
.
973 DE MIRACULIS S. MAXIMINI. 974
turus suui et ferme incredibilia, bis tantum qui A caput. et se ceteris prreripiens frauduientus
Deum nou creduut omnia posse —
latera ae sca- cumtluctor etlicitur, prtecedens et indice pramon-
puJas flagellis Ciedendo liventes reddit, stalimque slrans, ac multa de sanctorum pnediis, antiquos
disparuit. Mox aulein dus, sommo suo simul ac transgredieus limites,falsa demonstratione inpar-
somnio ita graviler excussus, lamiliaribus paucis, les ^^ sui senioris transferre conatus est.
Ibat ergo,
somnium quidem '' se vidisse,
quidque in ipso et cirroteca quam rUotici wanlum (283) vocant,
="'
pei-pessus sit attestanlibus piagis, edisit, sed cur manu superducta.sicut voluit demonstravit.noslris
hoc, vel quis egerit, summo studio aiicui illorum" subsequentibus ac renitentibus et au.xilium .Maxi-
indicare dissumulavil, quamvis tamen facile tunc miu! atque Remigii constantissima iuprecatione
es consequentiagestorum id quoque conici "^ pos- conclamantibus. Interea Donus ille ductor atque
set. Siquidem contiuno Treverim versus iter acce- justus cirrotecam ^" manui -^ detrahit ^', sed in
leravit, et .Maximiuum sibi prece placans ac mu-
eadem amputatum divinitus digitum reliquid. Tunc
nere, monacliis non solum ablata restituit, verum
malicia; suffi convictus et «" a seniore suo, ut di-
etiam amissam illorum gratiam pecuniarum, qui- guum erat, iguominiose ^^ tractatus, gratiam ip-
bus fraterua commuuio valde enuil, redemit im- sius amisit sicque veritate declarata, omnis illa
;
pendns. Ls liocjam tempore a juvembbus actibus
g coutentio terminumhabuit.
resipiscens, magniiieum prorsus evasit in virum,
14 ". Est villa monasterii quae Wimari ecclesia
locumque istum et congregationem in tautum di-
(284) dicitur, quam ssevissimus quidam, cujusno-
lexit, ut ejus poteutissimum studio veuerabiU men memoriae nostrae clapsum est, in beneficio
Ogone huic loco *'] abbate intronizato -«, (934) habuit. Qui cum sancti famiham gravissime af-
diu nimis oblenebrata religios» conversationis
fQictaret, etiam non invenieus, quid eis, unde
clahtas vit;e uostra; tandem spleudidius reluxisset.
culpari possent,objiceret, uni eorum, qui agrestior
Ha3c ergo omnia, ita ut retulimus, de se gesta, ipse
ceteris videretur, accipitrem suum custodiendum
saneto viro Ogoui confessus £st. In qua etiam con-
commisit, sciens rusticum illius artis nulJam ha-
fessione se Ueo ac sancto Maximino monachum
bere periciam, ut dum ales neglecta deperiret,
futm-um devovit, si uxori superstes coujugali vin- iuteritus culpam in rusticum retorqueret. llle
culo mereretur absolvi.
vero diu «• multumque reniti et impericiam
13 ". Referam et aliud, quod huic meo jutlicio excusare artis, cum tamen alitem demum conpul-
hautlonge impar decernitur; uisi forte hoc Masi- sus est custodicndam suscipere. Quid autem age-
mini virtutum credi debeat detrimeutum, quod m
ret ? Servavit interim vivam, sine esu in domo
fu-
illo miraculo facti socium Remigmm clarum
ha- mica s- cito morituram. Qua mortua, plumas ei
^^
buisse asseritur. Comes quidam, nomine Kiiober-
detraxit, ac sale conspersam doiuino servandam
'
tus ^" {2Slj, germauus illius, de quo supra retuh-
suspeudit. Putabat enim stulta rusticitas, se astu-
mus, Megiugaudi fuit, cujus pr;edia iu pago Naach- ciam callidi hominis evasuram, si ei vel eadaver
gowe Maxlmini ac Kemigii (282) conhmitantia »» avis ^^ tempore e.xactionis incorruptum valuisset
prsediis adjacebant. Quam ob rem servi ejus cum exhibere. Cumque jam revoluto longi temporis
familia sanctorum crebro btigio decertabant, illis
spacio, immitis aominus accipitrem suum a rusti-
antiqua continia supergredi cupientibus, istis e con-
co exegesset, protinus cadaver obtuht. Ibi nac-
ille
trario totis viribus retinentibus. iuterea cum cru-
ta "i» occasione sffivit homo, et fera crudelior
" qua-
dehtas servilium querelarum et rustica; conten- si contumeliam sibi a rustico factam sociis
omni-
tionis aviciuiscompesci nequivisset, nostris cupidi- bus imputat, astruens, communi consilio illum ad
nosam injuriam proclamantibus, causa refertuv ad audaeiam
facti fuisse auimatum cunctosque ui :
comitem. Ille mox placitum indiceus diemque sta- craslinum ad placitum ^' vocat, omni peculiospo-
tuens, ad conspectionem ac circumductionem ter-
liaudos multisque insuper verberibus afQciendos.
minorum, magna turba circiunmanentium comita- Territi ergo et cestuantes miseri, nocte illa conve-
tusadvenit,suisquepri€ire°*jubetduces.i\ecmora; ijciuuijommque
nerunt, omnique uumano
' * -
-'-""-^
•- •""'»> humano prorsus
prorsusaesperato
desperato "' au-
•'"au-
unus ex illis, qui hujus miquitatis semper exstitit D xilio, Maximini
opem expetere statumit, electos-
VARI^ LECTIONES.
'"(^««^t
/' coia.ici 1. " ila 4. deest I. 2. 3. *» intronisato 2. 3. " 2. 3. add rubram
f l\?t ^; •
S, 1''
"a
f
^'^.^.'^^"ctor lantiquos 3.) prffidiorum sancti maximini
punitus est (t. digiti ampula lone p. sit3.) ^" robertus 2.
a 2. post corr. conhmitan la 1. =^ cruditas 4. corr. crudehtas
limites transgre liens
corr. ruobertus I. rubertus 4. ^' cum
quo3o
San-
tus 2. " parhs 3
I. -^ perire corr. pre ire I.
- cu-rotheca 2. 3. e( ita infra ; kirroteca 4. ^^ cirrotetam 1 ^» manu 3 ^'
^frZen-
.
deuXt
' "' ig^omimose 4. guod ettam
anle con-ecturaX-
^^'JidSr
ouisse videtm. 'hz 3siT^V'''''"^ •
•
add. rubram: «^evissimus quidam
,.
tiramus innocentium hominum ODDressor
viscerum etlusione vmdicante (v. sauclo 3.) .Maximino miserabihler interiit. " e con^r^^ post
llftcon
ton
fumifical. -ejus3. " nata con-. nacta I. ^' palatium 1, 2. «« desperatH 2 ,
NOT/L.
(281) Alibi haud occm-rit, nisi fortasse idem sit i283) Uallice gant
"°?;"a'"r- i^«i) Weimerskirchen ad AUsontiam (Elz). Ho>-^
'^'^^ti^frot^^'"]?''
(<:8i) bcclesia S. Kemign Ingelheimensis
esse
.
vi- tiuim,
detur.
97n SIGEHARDI MONACHI. DE MIRACUI.IS S. MAXIMINI. 976
que cx omnibiis duos juvenes, iinpositis eulogiis .A cfeli nubecula apparuit, cutn subito in hoc tantum
'
datisque mandatis, concite ad' monasteriura mit- joco, ubi jiiga boum cum aratris stabant, tanta
tunl, illis cum timorc maximo stalutum jilaciti at- tempestas cxorta est, ut vi ventorum turbinisque
tendcutibus. Missiautem juvcncs, cinn fratres ho- vertigineelevati boves cum
vallem qu^n- aratris in
rae nonae sinaxim
'^'
celebrasscnt, portam monas- dam profundissimam, dimidio penc miliario ab
tcrii validc pulsaverunt et quia putabatur aliqua
; hoc sejunctam lopo, rotati projicercntur; ac sine
potens esse persona,mox intromissi sunt. Qui cur- niora, sicut undique fuit, ila ibi quoque serenitas
rcntes permedium chorum, eulogias"" autc altare affuit. Cumque agricolse quaquaversum dispersi,
tacite dcponuut, ac primo scopis, quas secum de- boves suos aratra disquisissent, venientes ad
et
tulcrant, altarc divcrberant, deinde prostrati solo, vallcm, bonos quidem aliquos semineces, aliquos
ingcnti ac miserabili ululatu Maximinum evigilare jam niortuos, his corniluis evulsis, illis cruribus
suum auxilium adversus tirannum ' exur-
•'
et in vel cervicibus fractis, aratra vero in frusta
gcre dcposcunt. Eadem ergo hora eodemque mo- comminuta reppererant '^. Tunc pro
agricolfe
mento, quo isti hic miserias suas deploraut, ille dampnis suis admodum mcestificati, ad Herna-
elfcrus de loco placili surgens, secessum peciit, chrum *" sunt reversi, et quie acciderant cum
ibiqr.c cum inenarrabili - tortura viscera carnis p. gravi luctu nunciaverunt. lllc vero magno timore
simul et cru<lelitalis elludit. percnlsus, et adhuc graviorem sc vindictam sen-
IS '\ licrnakcr {i8'.i) quidam erat vir nobilis ct sm-ura suspicatus, virtute Maximini territus, ab
opulculus, qui longe postquam hoc accidit, quod iusectatione pauperum cessavit ulterius.
actcnus retulimus, eandem villam precario jure H) " ^ec reticendum, quod pro simili crude-
acquisivit. Qui facibus avariciie succensus, agris litate Adalbcrlo ", hujus nostri .VdalberU (286)
illius villaj undique contiguos et coUimitantcs genitori "', Ciisilberli ducatus tempore evenerit.
pauperum agellos, eo quod fertillis illa terra es- Ipsc etenim cum inhumane prorsus familiam san-
set, sibi injuste usurpavit. Congregatis autem cti tractaret, et a luatre juvenis ducis — nam pa-
arantinm turbis, ararc ipsos agros cum il-
jussit, tcr
*•
jam proindc sfepius objur-
obierat (287) —
li,quibus violentiam intulit, eum per Deum obse- garelur ^'\ nec corrigi a ncquicia valuisset, quo-
»'
crare et sanctum Maximinum, ut sua sibi suflice- dam tempore scxaginta viri de villa Ramiche
rcnt ncc se iniqne suis possessianculis spoliaret.
(.igg) — hasc '^ enim beneUcium ejus erat — sur-
omnes huc pariter veneruut cunctisque
Quibus cum id responsi redderet, scilicet nec gentes, ;
latitudincm nec lonqitadinem pedis se propter pro foribus toia uocte excubantibus, Uceutia a
Maximinum de omnibus his tcrris ahcui con- custode impetrala, duodecim tantura infra eccle-
cessurum, ilU ad consuetum recurrunt pr.esi- siam missos pcr tria tUsponunt altaria, lota nocte
dium, id ipso videUcet loco, quo aratorum mul- suffragia Maximini in<Icfcssa prece quiesituros.
prandendum considerant '',
.Nec spes de Maximini pictate pra?sumpta vo-
titudo jam tunc ad
Dci sanciique Maximini subsidium, cum ncmi- tum supplicum miserorum fefelUt. .Mane siqui-
ncm haborent qui '- eis tuicioni essc possct '", <lem *= domina illa — hic '« enim tunc morabatur
cum magais flelibus et ejulationibus solo stra- — cum ad missam Adalberto multisque aliis
comitata, procederet omnes illi
U prccantes. Mira dicturus sura ut aflirmaut qui satellitibus ,
;
viri in oi-clesia ejus prajstolantes advcntum. mox
videruut, in nuUa c>i5li parte nc quidem miniraa •
VARl.E LECriONES.
"elogiasl. ' ivrannum - cnarrabili I. ''H,9, add. ruhraw Opulentus quidam
8'svuaxim 1. I.
pos.
:
''•
coii5cd<;rat :i. quis 3.
avaritie facibus siiccensus ageUos"sibi pauperum injuste
usurpavit.
' ''
frustra corr. frusta ' repcrebant I >>" bcrnachum i.jwst corr
sit 2 vost add. \ dcesL 2. ,
1 . .
tirannus familiam sancli
bcrnachrum I, bcrnakum 1-. «' 2, 3, add. rubram ; Item Adalbertns qindam
tamen. «- ab albcrto 2, }Msl corr. ailalbcrto 1, ab adalberto 3, delbcrto +
Maximini afflictabat, frustra
s3 geniiore 1,2, 3. «•p. ejus2. so objurgatur 2, co/r. objurgaretur I. "« remiche 2. SMiocJ. " post
add. cum I.'
"' hinc 2. corr. hic I.
NOT.C.
Trev. D perunt, in .\Iamannia Hadawiga (Ekkehardus de
(283) Cf. ejus diploraa Honthrira, Hist. I,
Casibus c. 10,p. 122; Suevorum posl
Mon. II,
p. 268.
Purchardnm virum dux vidua), in Bavaria Juditli
Adalbcrtuiu liussorum apostoluin, postca
(286)
Masdeburgcnsera archiepiscopum, intelligi. Ilcn- (Rathcrii Op. ed. Rallerinis p. Cl. 382, n. :3'.);, in
I.olharingia Bcatrix (Chron. Scnoncnse ap. Dache-
sclicu. puiavil.
(287' Quo aimo Uasciiarius obierit non constat: rium ed. 2, I, p. Glfi erat (/u,rdam ducissa, f/ua'
:
cf. Hichcr. I, 3f, qui taiucn tempus nou
recte dc- vii'o suo viduala Lolhariensem dwatum pro nu^-
liuivit. Uxorem Hersendam mortuam Ragenarius duLo rec/t!'at; cf. Vita Gerardi Tull. r. 21, et Ger-
a 880, in <liplomate ccclcsiiE Gorzicusi berli epist. passimi. Ita eUara regnum imperalri-
comcs c.
dato uorainat (Calmct, I. Probb. p. 313). Altcra ces Adclhf ida et Tlieophania gubcmarunt, quarum
qiKR hic mniiinatur lucrit oportet, qufe post viri \\x: in diplomatiliiis Italicis uou scmcl iui])erah>r
aiidit: cf. lahrbmher II, 2, pag. 03, 00.
mortem pro Gisilbcrl.) pucro (supra c 11, cf. Ri- Mo-
clier. 1. I. jam faclo juvciu) ducaUun !,otIiarmg:;c
;
|288) Au Remmgen (Remich) ad sinistram
spIIip ripam, 8 leucas siipra Trcviros? Hi;\sc.hi:n.
aduiinistrasse videtur. Notandum cst, quod sa?c. x,
swpius fcminai ducatus administiationem suscc-
97- FRIDEGODUS MONACHUS BENEDICTINUS. — NOTITIA HISTORICA. 978
pavimentum co A perius fecimus mcntionem ("280), sumens lagun-
ut ingressa est, cuncti pariter in
ram sacro altari corruunt "", lerribililjus ac '" culam trium tantum capacem sextariorum vino
maximis clamoribns Masiminum in tanta necessi- plenam, Maximini jienedictione exorata, sexaginta
seque de Adalberti '- tirannide -'^
tate patfocinari, illos viros, vigilis totius noctis ac flelibus fatiga-
jam tandem conclamant eripi. Vix illis clamoribus tos, salis habundc refecit. Et ne ctiam corporali
post evolutum dimitlia?, ut fertur, horte spacium suiB charitatis pra^mio privaretur, mox ut rediens
silentium est imperatum. .\dalbertus vero '' cle- intravit ccelesiam, eandem lagunculam ut erat
mentem " videns feminam haut modico dolore ex prius plenam invciiit. Porro i^^tis omnibus, qure
conpassione miserorum attactam, dejerare per in hoc capitulo retuUmus, Ruotpertus, presbiter
Masimini virtutem coepit, omniaque quse dicerent et monachus, qui iuterfuit et vidit, atlestatur.
homines illos fuisse mentitos ; et ut erat ense ac- 18 '"". De Wenidone autem "" dum arduam vitfe
cinctus "', manum capu- suae conversationem, stepe michi ab hiis qui eum
protinus extendens ad
lum, procaciter nimis per spatum suam juravit, noverunt expositam, cum hoc coufero, quod ita
se gravissLmas pii^nas pro tanta temerilate iuitu- familiariter Maximini virtutum '"- quantult-ecum-
ros. Necdum minarum verba finierat ", cum su- que porlioui communicat, quid aliud quam sanctaa
bito, videntibus cunctis —
pallio enim tunc non B censeam eestimare? Et quia tantum de hoc viro
erat auiictus —
soluto divinitus cingulo, !-'ladiiis
, diximus, libet et aliud mei similibus, scilicet corde
de ejus femore in terram cecidit. Kactumque lioc, poUutis et corpore, in exemplum se cavendi re-
quod exinde milici^p foret inutilis, evidens '''
por- ferre, quod ille quoque refurei.iat, quotiens negli-
tentum fuit. lla Maximinus, cum ejus virtute .Vdal- gentiores vel moneret vel corriperet fratres.
bertus publice confusus, mox benelicium amisit, 19. Quidam in hoc monasterio fuit acolithus
adipsius feritate servos suos potenter eripuit. (290)
17 '-''.
Tum M'enido custos ecclesi;e, de quo su-
VARl^ LECTIONES
"" eorruerunt 3. " et i. '= alberli pnst corr. adelberti "' tyrannide i.
I. postadd. 1, dcest 2.
'''
'
e corr. -i-, "" accintus I.
'-'"
linierant- i.
,- ''*
e
. corr. cidem 2.
I, 2, 3, at/d rubram
«'J
Miracu- :
losa vini recompensatio. 3. (((/(/. ru/jram : Sancta Wenidonis conversatio. "" a. d. desunt 1,2.
N0T.4:.
(289) c. 5. C sura subegerat, cum proprife impietatis facibus
(290) Narrat autor in sequentibus qusedam nul- gentilium furor succensusurbes ac vicos et univer-
liiis momenti de \^'enilone monaclio, Rcirinero sas Christi ecclesias ignibus contlagraret, contigit
presbytero.quem « anlchocbienniumdcfunctum,» lianc quoque urbem 'rrevevicam cum suburbanis
dicit,liichwino monacho, < qui uune usqiie supe- ejus eisdem casibus obnoxiam subjacnisse. Et quo-
rost », \MlJero et \^'ikero ahbatilnis (c. 20-21), do- niam tam miscranda civiiim strages urlii.sque sub-
niquc reliquiaruiu S. Maximini, Normannonira versio improvisa ac subita cvenisse asseritur, hoc
tcmp(>re reconditarum, iuventioncm sub Ratbodo- mouasteriuiu inter cfetcranon solum coucrema-
ne episcopo (c. 26-29), e.x qiiibus hiec lanliim de tum cst, sed tanta monachoiiim et ecclesiasticai
Normannis c.2(i,i'ecipienila duxi: Ea tompestalc, >< famili.e ctpdc completum, tit nc iinus quidem su-
qua pene universam Calliam Norlhnianno;iim perstcs rcmanoret ex omnibus, ciii notus cssel lo-
crudelitatiferiendaiu divin.e anim dversionis cen- cus tnmuli, quo sacraj reliquite claudebantur. »
r.iRCv .iXMM DOlil.M DCi;r,i;LXlii.
HKNKDICTINCS MONACUUS
NOTITJA HfSTOlUdV IX FIUDEC.ODUM.
(Fabiic. Bibliotheoa incit. et inf. L;il )
Friilegodus, monachus fani Servatoris Duroverni Cantiorum sive Canluariensis, ordinis Benedictini,
circaannum (.hristi9fiO Vitam S.Audoeni, archiepiscofiiRothomagensis.an. 677dcfuncti,prosa scriptam
sub luijus nomine cdidit Suriiis ad i't .\ii^usti, Vilain S. Wi/fndi, Eboracensis archiepiscopi (qui an. 687
obiit), versibus hexametris ad Odonem, archiepiscopum Cantuariensem, vulgavit .Mabillonius ssec. iii l!e-
neditin., pag. luu, et supplementum ejusdem ex codice Cotloniano ssec. iv.pag. 722, Joannes Baleus It.
:
979 FRIDEGODI MONACHl BENEDICTINI 980
52, eumqiie secutus pagr. 174. seq. Pitseus huicce Fridegodo prte.terea triljuunl tractatum De peccatrice
in Evangelio, qm iiicipit : Dum pielate mullimuda Deus ; et alium : J)e Hierumlem supera el visione
beatorum, scriptum versibus, hoe iuitio :
Cives Ccelestis patrise regione superiia.
Denique Contemplationcs varias. Eodem Baleo notante Gr,vce eruditus fuit iste Fridegodm, ut in
;
opere suo de Pontiflcibus Anglorum Gidlelmus Malmesburiensis habcl. Guilelmi verba haec sunt lib. i
De pestis pontificum .\n<rlorum pag. 200 Et ut clarissimum patrix jubar iy\\\ir'\t\y\m) produceret in
:
speculam (Odo arehiepiscopus Canlnariensisj heroico mplro vitam illius texi prxcepit, etc, Scripsere
S. Wilfridi Vilam ante Fridegodi tempora, notante Lelando cap. t.3+. Beda Girovicensis, Heduus cogno-
mento Stephanus, Accaj episcopi Hagustaldensis famiharis, et Odo. Cantiorum arciiiepiscopus. Idem
fecit postea Petrus Bl^esensis, arcliidiaconus Baduensis, homo Galhis, ac opuscuhim Gallofriao Planta-
genistse, Eboracensi archiepiscopo, dedicavit. Fridegodi denique esse verisimiliter satis suspicatur. Ca-
simirus Oudinus tomo II. pag. 4(i7 seq. carmen epicum. De pontificibus et sanctis Ecclesix a(/ri Ebo-
rarensis, quod sub .\lcuini nouiine vulgavit Thomas (ialeus in Scriptoribus .\V Historiaj .\nglicana3,
an. 1691, pag. 730-7.3^. Certe Akuino illud non esse tiibuendum, haud inficiandis laudatus Oudinus
probat argumentis. Vitam .\udocni. qualem edidit Surius, non genuinam veteris scriptoris, se interpo-
latam esse notat Colntius tomo 11, pag. fi07. Adde eumdem tomo I, pag. 734 seq.
FRI &0 <fe^'i^' "*#• nS-^ i
MONACUI BEPlBDICIlM
DE VITA SANCTI WILFRIDI
EPISCOPI EBOBACENSIS.
(Apud Mabill. AetaSS. ord. S. Bened. Sa;c. III, p. 169, et Scec. IV, p. 722.)
OBSERVATIONES PR/EVLE.
Plures Wilfridum, eo nomine primum Ebora- A Heddii aut Fridegodi mentiene facta, tametsi Fri-
censem episcopum, scriptis suis celebravere auc- degodi ipsissima verlia non raro usurpat. Unde
tores. In primis Beda Venerabilis res ab eo gestas suspicio injicitur num Fridegodi fetuni Odoni, qui
describit in variis Historiffi sua? locis, masime in hortator operis fuit, supponat. Sed tamen ex pro-
hb. ui, cap. 21), et lib. v, cap. 20. Beda3 sequahs logo ipsius Odonis, quem Eadiuerus in fine Vita;
accedit Eddi seu Heddius, cognomento .Stephanus, ab se compositfe citat. aliam Odonis a Fridegodi
qui librum de Vita sancti Wilfridi composuisse hicubratione fuisse eonjectura est. Eadmeri frag-
rertur apud Joannem Pitseum ahosque recentiores, meutum de translatione corporis sancti Wilfridi
« Is fuit invitatus de Cautia a revercndissimo viro recilat Gervasius Dorobernensis monachus in libro
WUfrido, ut primus post Jacobuai canlandi ma- De combustione et reparatione Dorobernensis ec-
gister Nortanhumbrorum Ecclesiis esset, " teste lesife quod fragmentum ex alio Eadmeri opere
;
Beda in Historias lib. iv, cap. 2; qua ex consuetu- desnmptum est. Eadmeri sequalis fuit Willelmus
dine Wilfridi gesta certo rescire potuit. Post Hed- Matmesburife monachus, qui ilidem facta sancti
dium occurrit Fridegodus, cui Odo Cantuariensis Wilfridi recantavit iu hbro seiMindo de Pontiflci-
episcopus Vitam ejusdem sancti heroico melro bus Anglorum, ubi de episcojiis Eboracensibus.
texere prfecepit. Legerat Willelmus Malmesburiie Post eos omnes Petrus Blesensis, archidiaconus
monachus eam Fridegodi scripUonem, de qiia hoc Bathoniensis, libriim de Vita sancti Wilfridi com-
profert judicium in lib. i de Pontificibus Cantua- posuit, eumque Galfrido Eboracensi archiepiscopo
riensibus:« ExsecutusestidmunusFridegodusqui- dedieavit, ut legitur iu Monastico anghcano, pag.
dam versibus non improbandis nisi quod latinita-
: B 172, iibi fragmentum ex eodeni Petro adducitur.
tem perosus, gra^citatem amat, Grsecula verba fre- His omnibus annumerandi sunt .\nglorum scrip-
quentat,ut merito dichs ej us aptetur iUud Plautinum tores, in his Thomas Stubbesius in libro de Epis-
copis EboracensLbus quorum catalogus vetustus
Hsec quidem prseter Sybillam leget nemo. exstat apud Labbeum in tomo Bibliolheca^ nova?, I
Huic lucubrationi manum admovit Fridegodus pas. 322. Ex praedictis auctoribus nbvii quibusque
statim post Wilfridi reliquiarum translationem in sunt Beda et Willelmus.
Ecclesiam Cantuariensem. Ipse etiam Odo, qui 2. Wilfridi diem natalem exprimuut tum Marty-
EcclesiSB Cantuariensi prsefuit ab anno 834 in rologia recentiora, tum vulgala Bedse historia iv
annos quatuor et viginti, Wilfridi gesta descrip- Idus Octobris tametsi haec verba intrusa sunt in
;
sisse perhibetur ab Eadmero. Eadmerus vero seu textum Bedas, qua» apud .Vhrahamum \\helocum in-
Edmerus monachus, Anselmo Cantuariensi ponti- tra parenthesim couclusa,desunt in exemplarino-
fici a secretis. id postea prffistitit anno 1121. Sic slro Germanensi, uti et in Aluredi versioue Saxonica.
enim prfefixa habet inscripho codicis manu exa- Dies certe pra»dictus est translatiouis, quo teste
rati bibliothecffi Cottonianae Vita sancti Wilfridi
: Eadmero corpus sancti Wilfridi deceutiori loco re-
archiepiscopiper Eadmerum Cantuariensem anno positus a Laufranco est. .\t qiio tandem die vir
M(1\X1. Hes ab se descriptas in exordio et in line sanctus ad superos iiiigravit, silent Vil:e scriptores
approbat« auctoritate venerabilium virorum Odo- omnes, unus inter vetustos fastorum sacrorum con-
Uis archiepiscopi et Bedoe presb}'teri », nulla ditores designat diem vui Kal. Maii, is nempe qui
»81 DE VITA S. WILFRIDI EBORAC. 982
nomine Beda? vulgatus est metrici Martyrologii A nis fere quatuor tum in Lugdunimora, tumRomae
auctoi' iu tomo .\ Spicilegii, bis versibus '.
exactis, reversus iu Britanniam HRipense mona.s-
terium tediticat et abbatis uomine administrat. An-
Egbertus, digna virtutum laude coruscus.
no prope 660 Colmannum, Scotorum antesigna-
Ascrigerumoctavis veQerauterscanditolympum,
num, refutat in synodo Streaneshalensi, tametsi
Quoque (lie prsesul penetravit WilfriJus alma,
Beda in lib. ui cap. 26 signat annuni 664. Verum
Angelico vectus Cfetu trans sidera cceli,
Beda nou satis sibi constat, dum eo loci scribit
Celebrior tamen videtur fuisse solemnitas transla- Agilberturaepiscopum Gallum huic synodo inler-
tionis IV Idus Octob., ut patet ex titulo quem F,ad- fuisse, ejusque jussu Wilfridum, adhuc presbyte-
merus postProloguui Vita? prjeposuit. rum Colmanno restitisse et tamen Wilfridum
;
3. Mouacbi vitam ali anno aetatis quarto decimo episcopum ordinatumesse anno ipso664 Compen-
egit \VJll'ridus, etregulam sancti Benedicti miritioe dii in Gallia, ex cap. 28, ab Agilberto jam Parisio-
propagavit. Qno vero in loco monasticum suscepe- rum episcopo, qui finilaac soluta concione domian,
rit habitum, noii ita liqtiet. Etprimo quidem annos id est iu proprium episcopatum, quem apudocci-
natus quatuordccim apiid Lindislaruenses mona- dentales Saxones obtinebat, rediisse dicitur cap.
chos dihgenter i<ea quee monastic» castitatis ac 26. CerteinEpitomo Saxonica, Bedee Historici; sub-
pietatis erant, et discere curabat et agere » inquit jecta, Agilbcrtus « anno 660 abiisse a Kenwalehio,
Beda in lib.v cap. 19 « Necdumqiiidem attonsus,
: et Parisiorum episcopatum in Galhis ad Sequanam
verum eis qui lousura majores sunt virtutibus, bu- flumen suscepisse » perhibetur. \MLfridus anno
militatis et obedientia;, non mediocritei- insignitus. B 664 01 dinatus episcopus Eboracensis, cum ex Gal-
Inquo monasterio cum aliquot annos Deo serviret ha reversus didicisset Ceaddam Ecclesiae su;e con-
animadvertit minime perfectam esse virtutis viam, seeratum episcopum, secessit in HBipense monas-
quae tradehatur a Scotis proposuitque auimo ve-
: terium. Deiu a Wlfario Merciorum rege accitus,
nire Romam, et qoi ad sedem apostolicam ritus postea venit in Cantiam, ibique « presbyteros et
ecclesiastici sive monasteriales servarentur, vide- diaconos ordinavit, usquedum Theodorus adveni-
re. » IUic perfectam vit;e monasticte, hoc est Bene- ret, » ex Bedtehb. ui cap. 28, ethb. iv cap. 2.aquo
dictina:', aJept'is normam, reversus Lugdunum a Ceadda Eboraco pulsus, et Wilfridus in sede sua
Daltino seu Annemundo loci episcopo tonsus est. institutus. Anno 670 0svv'iusrexNortan!!umbrorum
Postea Alchfridus, OsvFii Nortanhumbrorum regis cum Romam ire vellet, Wilfridum itineris ducem
tihus. Wilfridumin Britanniamregressum «virum, sibi fieri rogaverat ; se i
re infecta moritur, apud
ait Beda, doctissimum, magistrum habuiteruditio- Bedam in lib. iv cap. 3. « Anno 673 » Wilfridus
nis Christianse. Hujus doctrinara omnibus Scoto- concilio Heorutfordensi,Theodoro priEsidentc, « per
rum traditionib.is jure prseferendamsciebat :imde proprios legatarios adfuisse » memoratur ibidem,
ei etiam donaverat monasterium quadraginta fa- « .\nno 677 orta inter ipsum et Egfridum regem dis-
miliarum in loco qui dicitur in HRjpum. « Ha^c Be- sensione, pulsus idem antistes a sede sui episco-
da in lib. ni cap. 25, ubi Wilfridum abbatem con- patus, etduo in locum ejus substituti episcopi,
sequenter appellat, ut proinde monastica insignia Bosa, qui Deirorum, et Eata, qui Berniciorum pro-
eo in monasterio susccpisse dicendus sit paulo vinciam gubernaret, » cap. 42. Interim Wilfridus
;
post ab Agdiierto Gallo, occidentahum Saxonum G post biennium Romam pergit causam dictiuns.
episcopo, in prcefato suo monaslerio presbyter Confecta re provinciam australium Saxonum con-
factus rogatu Alchfridi. Scotis in sj-nodo Strea- vertitad Christum, ac Selesciense monasteriiun
neshalensi confutatis, in monasterium Lindisfar- ffidificavit, favente Edilwacho rege ac Ceadwala :
nense, ubi Scoti monachi degebant, monachos nos- itidem conspirante Vect.e insulae populum Chris-
tros induxit. Undeipse apud Willelmum gloriatur, tianis institutis imbuit cap. 16. Anno 687, post
quod primus in iNortanhumbria « verum Pascha mortem Cuthberti Lindisfarnensis episcopi, epi-
Scotis ejectis docuerit, et sanctissimi Benedicli re- scopatum Ecclesife « illius anno uno servabat
gulani a monachis observari jusserit. » Complura venerabilis anfistes Wilfridus, donec eligeretur
sedificavit ccenobia," HRipense. Hagustaldense » in qui pro Cuthberlo antistes ordinari deberet, » cap.
suoipsius episcopatu alia in Cantuariensi
; Sele- 29. « Post longum exsilium, » annorum videlicet
;
sciense apud australes Anglos. et alia in regno amplius decem, « in episcopatum Hagustaldensis
Merciorum.Huc spectant epitaphii ejus hiversus: Ecclesiie receptus » est ex hb. v cap. 3. « .\nno
secundo ymnLim duodecimo ) Aldfridi,quipostEg-
Inque locis istis monachorum examina crebra
fridum regnavit, » alius ab Alchfrido, id est anno
Colligit, ac monitis cavitquEe Regula Patrum
697, " sedem suam et episcopatum, ipso rege in-
Sedulus inatituit.
vitante, recepit. Sed post quinque annos denuo
Quo in locoregulasancti Benedicli.quam Wilfridus accusatus ab eodem ipso rege et plurimis episco-
tum in Britannia, tum Rom.v didieit et evcoluit. pis, pr»sulatu pulsus est, veniensque Romam »
Regula Palruni appellatur, utiet diserteapud Am- D anno circa 703, a .loanne papa absolutus repeda-
brosium Autpertum in libro De Vita sanctiPaldonis vit in Galliam. Meldis ad extrema vitre redactus,
abbatis et successorum. inducias annorum quinque a Deo meruit. Postea
4. Ad seriem gestorum Wilfridi quod attinet, in concilio Niddensi restitutus principio regni
natus est anno t)34 aut insequenli siquidem obiif Ofredi Aldfridi lilii, id est anno 705, mortuus est
anno 709, annos natus septuaginta quinque. Ado- anno ejnsdem Ofredi regis quarfo, « post quadra-
lescens annorum quatuordecim Lindisfarnensemo- ginta et quinque annos episcopatus, » teste Beda
na.sterium petiit, ibi aliquotannos moraturus,lnde in lib. v cap. 20, ef quidem vui Kal. Maii anni 7(i9
Romampetiit anno circa on:), paulo ante aut certe ineunfis. Certe « q_uindecies fernos episcopus an-
paulo post mortem Honorii Cautuariensisepiscopi. nos egisse » perhiljefur in epitaphio suo apud Be-
quam eo auno reponit Beda in lib. ni cap. 20. An- dam relafo.
IXCIPIT PR.EFATIO
PR^FATIO. Cunctipotensopifex, arcani pandulus index,
Inscius a?gregios eegris conatibus actus Spiritus infernis animans dulcoribus antra,
Ordior en, mutilum quo fertfiducia sensum. Cordis amara mei, ne quid displodat inepti
Ausibus infidis aderit sed calculus ignis, Lingua tenax justi, quo nonfervente serenas
Forcipe vatidicum solitus purgarelabellum. EfHcit haud Phcebus taedas aut Cynthia parcas.
983 FRIDEGODI MONACHI BENEDICTINI. 984
Sfecla priora qutdem, lubrico phanlasmate lusa, A Hujus inexhaustffi priedulcia pocula venffi
Excoluere suos vano terrore tyrannos. Sensit Wilfiidus fama super artlua notus :
At postquam summi voluit ri'Knator Olvinpi, Est votum suppetat auctor lierilis,
nobis, si
Virginis inlacl;u talamos invisere gratis ;
Nomen et elatas cujus depromere palmas.
Dissepsit varios eliso principe lurcos, Huc ades, o formose, Deiper climata testis.
Perque crueis lignnm legis solvit maledictum Namque, fatebor enim, tua me pellexit honestas,
Astriferas ubi glorilicus recucurrit ad arces, Scilicetindulcanda modis odisque canoris :
Prasseus ipse suis jugitcr cuUoritius almum Coelo vita micans, terris oratio praistans.
Nubibus e summis direxit splendide Elatum. Ergo age decidiiasprecibus suppleto loquelas,
Isque quater ternos ignita luce clientes AfTer priBsidium, ne sit sub falce ruendum.
Imbuit et digois nuuierum successibus ausit
INCIPIT VITA
I. 'Wilfridiis in Britannia ortus litce indice. B Hujus magnificis actutum vultibus almus
Tellus lequoreis circum gyratur ab undis, Oflertur inultoquo dehinc lepore beatur,
Multipetas olim scelerum cultrixque deorura, Acceptus cunctis fidei poUebat in actis.
Anghcus extruso colit hanc anhleta [an athleta] Ac tum memorandaj Cudda senectse,
fortuitu
[Britanno. Vir probus ingenio, regum meritoque satelles,
Hujus convexi partibus orbis
in occiduis Lubricaccencrsi postponens gaudia ssecn,
Natura; solitum Wilfridus pertulit ortum. Maluit august;B certamen inire palsestrte,
Anxia dum genitrix parit hunc counixa sub umbris, Normalis sese dedans (291-92) sub regimine (293)
riammivomis lampas radiis prassaga futuri [vitK.
Crelitus enituit. Vicinia protinus omnis Is juvenem sacro suscepit amore docendum.
Praepete concurrit nutanti pectore gressu, Exin tiro Dei fuUus fervore fidei,
Ignis edax socii subeat ne culmina tecti. Ut verus Samuliel servidiat jura u^agistri,
Hferent immoti, nondum miracula Christi Fralribus sequali cunclis subjectus amore.
Amplexare cati \i. e. docti, cum non stupuere crc- 111. Boinam peregrinatur: ab Ercomberto detinetur
[mari. quadriennio.
Est, aiunt,pap8e ! dlvini numinis omen. C Jam gravis elcctam purgarat sarcina mentem,
Interea taciti mulieljri murmure discunt Excoctumque diu solito Hagramine pectus
?'oi-tunatd viri, quoniam nascentis imago Concipit inlernas Jesu spirante salebras.
Tali promeruit donari forte sacello. A virtute volens virtutis in alta migrare,
Hae face Iffitiferas pepulit puer iste tenehras Romuleum statuit concurreregratis ad altar,
Cordibus e multis, gliscens virtutibus almis. Scilicetut veteris lustraret busta piacli,
II. Pie instilutns, noverca relicta, palatintn petit, Augmentumque suis quiret conquirore volis
deiti monastcrium sub Cudda. Hcec pia pr;Bfato narravil seusa magistro.
Jam quia mellito dulcescit nectarc guttur, Archades bine ambo voto statuere sub uno,
Prosequar argula juvenem modulando cicuta. Culmen apostolicum peteret, crepcrumque piaret.
Hic membris etenim comto glaucomate tirmis, Et regina quidem faustum conferre levamen.
jEquffivos habitu •studuit superare venusto, Praetaxata volens, regi mandata propinquo
Nil puerile gerens: facundce munialingute Dirigit ac Domini placidum committit aluranum.
Aspirante Deo gestis explebat apertis. Erchumbertus erat, plebis qui sceptra tenebat.
At perfecta virum jiostquam perfecerat retas, Hinc sine fraude virum coluit, sine peste refecit.
Natales statuit functa genitrice penates Tandem triquadro postquam servaverat anno,
j)
Linquere Domino famuliarier horis.
et assiduis Pluribus emisit sociis fretum duce quodam,
Quartum postdecimum jamjam transegerat an- Barbaries Biscop Baduciug (29i) quem ineulta
Immitis furias malens vitare novercae, [num, [vocabat.
Cum sociis cessit sueta comitate decoris Prospcra flabra virum litus jecere sub aptum.
Armatus properans juvenis, ceu nobile germen Gallica rura petit, Lugduni culmina scandit.
Nobilium sed operta fldes umbone latebat.
:
Mox juga corripuit, comilum deliquia sensit,
Inde patrisdextra pie commendatus avita, A duce deseritur, Christi tamen ore locatur.
Auhca perspicuis penetravitpergama plantis, IV. Lugduni a Dalwino.
Insignispopuh qua tempestate regeljat Til)ia veriloquo ceciuit miracula plectro :
Dus prasclara nimis.Eonfled cognomine habenas, Vis tamen innattereticet haud mystica musfe
(291-92) Eadem vo\ iufra cap. 7. Eboracensem episcopum, primum an secundum.
(293) Nempe in monasterio Lindisfarnensi ex (29i) Novum nomenBiscopi, quem et Benedictum
Beda m hb. v cap. 20 et aliis Vitre scnptoribus. Be- vocat Beda in Historia monasterii sui et ahi, nus-
da tamen m lib. iv cap. 23, viris sub Hilda abba- quam Baducing.
tissa Streaneshate institutis adnumeral Wilfridum
985 DE VITA S. WILFRIDI EBORAC. 986
Pangere magnificas athletse nobilis odas. A. Bis didicit bini piadogmata doete tluenti,
Mrenia prwfatce prtesul memorabilis urbis Ritus pasohales,varium Iun;eque recursum.
Cliristicolamque gregem septis servaliat amoenis, Ignarasque suislaliatim sane rubricas.
Francorum Dalwinus adeps : qui sicuti furvas Nomen erat tanto Bonifacius huic pedagogo,
Pallenti lychino depellit rite tenebras. Profuit iste viro nimium, quem gloriflcandum
Postquam fama volans pulsavit praesulis aures, Sub sacris papae venerabilis abdidit ahs,
Accit contiuuo, pr;ebens solamina justo, Exponens longos animi ferventis agones.
Excipit hospilio, dapibus fovet oreque mulcet. Quique fidem cernens, dextram prc-etendit. et ipsum
Praesensit quippe praecordia casta juventBB, Liberius lata perfudit blande charita [sic).
lliustrisque viri faciem perfecte micantem. Fultus sic pretiis sanctorum ex artubus almis.
Heus, inquit, hospes, mecum sis perpete sospes. Reliquis, pernii reduces supra memorati
Dum juvat, uberibus pro votis utere glebis, Convertit gressus cara ad habitacula patris.
Farris et excreti communis copia vLni. Commode cuncta meat, Lugduni celsa subintrat.
Sivero consueta placent connubia forte,
VI. Posl annos tres tondetur. Dalphino cxso, Bri.
Ne dififerre parcs generosi sanguinis altam
:
Immensis opibus cognatam trado puellam. B
tanmam repetit.
Meque patrem tibimet, temet mihi dedico prolem. Quid narrem lacryi as alterna fronte profusas ?
Hcec placidus heros exprompserat ore joeundo. (".aiidebant ambo, Wilfridus amore paterno,
Tiro deliinc acilis voti non immemor intit: Nec minus ipse pater dileeto pignnre viso :
Ardeut excoctis fibrarum omenta (29o) laternis, Qiiemque prius animo raffirens laxarat amaro,
Abdita coneeptis dum detrahor, optime, votis. Permulcet, blandis dans basia casta lacertis.
Tethys cur tumidas Zephyro minitante salivas Nunc singillatim modo miscent laeta vicissim.
Elxpetii ? Frustra me saeva salacia pressit, Sero quidem rediit, verum tria lustra (297 peregit
Cosmica si spreto repetam contagia Christo. Hospite cum prisco, discens esamine multo,
Sedis apostoJicce viso primum chothelro (296), Abdita multimodse scrutarier antra sophiae.
Aeria merear si longule vescier aura, Urit amor juvenem, nec lardat grata cupido,
Te, pater, ex animo soboles devota videbo. Occuluit quod tecta pio synthemate virtus
His ita compactis, opibus pro velle paratis, Prodere. Nam cnnes summo de vertice passos
Pra!sulis auxilio perrexit calle secundo. Pontificis dextra primum titulaute recidit,
Optans vivificffi sustoUere stigma coron;e.
V. RoinaiH tamen peraccedit, uhi a Bonifacio
C Archipater gaudet heredem naetus opimum,
edoctus, papx donaiiis hrmoratus, Lwjdunuin
Cui queat eudoxas moriens committere caulas.
revertilur.
Arbiter ast rerum prcesciverat hunc aliorsum
Quamvis informi Terpsicore paucula versu Vomere salvifica sulcare novalia Christo.
amor quo pluscula cara superstes
Luserit, ardet Francorum tum forte scelus vastissima peslis
Expediat, famulumque Dei super aethera toUat. Augebal, Balthild reginfe nomine pistrix (298),
Namque longos explevit honeste meatus,
iteris Olla veliit fervens stygia fuligine tosta
Optatamque diu Petri properavit in aulam, Instabat laceris agios laniare creagris (299).
Tripudians pandis callido sub pectore venis. Non nostrum facinus metro discludere tantuiu.
PrcTterea Andreae germana diaulia sancti Ecclesiaenovemviolaveratensepatronos[episcopos]
Ingressus, dictu mirabile poplite cosso (sic),
! His hcet exceptis, quos non capit ars numeralis.
Ingeates animos labus patefecit apertis. Horum prajfatus sine casu criminis unus,
Eu ego commissis veniam deposco piaclis, Dalxvinus fucat verbo, re, speque beatus,
Inquit et excelsi testorper sceptra Tonantis, Quem fera multatrix lictoribus impietatis
Solve mtffi precibus molimina tarda loquelc-e, .\ddixit saevas mucronis pendere pojnas.
Si quid habes fidei, pie doctor, aposiole christi Hi raox arcessunt crudelia j ura furentis,
H;ec mox explicuit, non serius edita sumpsit, MultivolaeDomini belu.e, quain jura tueri.
Ingenium fandi capieus pariterque legendi. Ergo petens diri prKfixum scamma duelli,
Auglicus indicio superest adhuc quoque clerus, Accepit socium, quera fecerat ante propinquum.
Divinas pangens Latiis sermonibus odas. Rennuit ipse tamen, huic ne foret exitus idem.
llle vaporatis afllatus haustibus erga Sic Pater ceternam sumsit moriendo coronam,
Auctorata volans altaria, liba piarum tolerando labores,
Filiiis et fortes vixit
Fundere jure precum studio stagebat inormi. Cum mcerore gravi condivit funera cfesi.
Unde sibi prajceptorem lucratus ad unguem, Protinus ipse parans reddi natalibus oris,
Omentuin membrana interiora tegens. (297) Id est tres annorum recursus, ex Beda et
(29o)
(296) Chothetrum seu chothedrum, seUo plica- Eadmero.
tilis. Vox male compacta ex y.'/.tio> et i'jpv.. Fulche- (298) Sic vocant l.elluam maiinara ingentis ma-
rius Carnutensis in lib. ni Historise Hierosolymita- gnitudinis. Htec quam immeiito H;ithildi reginae
liiae et sanctie aptentur demonstraluiu et iu
ipsius
nae. cap. 61, considente autetn Do/ieinundo super
liothedrum suuin, etc. Lege Adriani ^ alesii .Notas Vita.
in ILbrum iv Panegyrici Berengarii Augusti. (299) Creagra, harpago
:
987 FRIDEGODI MONACHI BENEDICTINI 988
Cffiruleum rapklis sulcabat Nerea [marel remis. A ScotticapIebs.etPictacohors,vulgusqueBritannum
Littero felici patuere salubria eursu. llinc regale decus, eplia?bonimque manipli,
VII. Regiam adit. A rege predia accrpit et H Jii- Turba senum, priesul violento deditus Euro.
pense tiwnasleriu?}!. Stant acies dubio eertatim line retentoe,
Fasces imperii reges tum forte gemelli, Publica declivcE fiunt divortia lunse.
Alfridus imperitans, una genitor simul Oswiu, Inde loquaspositae Colmanus episcopusumbrae,
Fcedere eonsorti servabant scitaque vulgi, Dat prsecepta prior subito lapsura fragore.
A]'dentes animis sul)di ciplestibus orgiis [i.e. mys- Nos seriem patriam, non frivola sripta tenemus,
Nec potuitlatcbris abdifax missa nefandis. [teriisj. Discipulo Eusebi Polycapo dante Joannis.
.Mox proceres intcr rumusculus exiit aulfe, etenim bis septense sub tempore phoebffi,
llle
Scillicet adventasse virum virtute vigetum, Sanotum pr«fixit nobis fore Pascha colendum ;
Optima clavigeris qui fatur dogmata cceli. Atquenefas dixit, si quis contraria sentit.
Rcgalis saue subiit proscenia fundi, Docte qiiidem morem narrans depromsit avitum,
Pax domui tunc, infit, huic, captimque loquclas Utpote praet Tit;erecolens choragia zoa? [vitfej.
Tractat evangelicas, quas iudice discere Christo Sed non feqnatis appendit lancibus squi
Promeruit, lataj penetrans gj-mnasia Rom», B Testamenta Dei, veris sequata chylindris.
Quaeque sub argutis congesserat optima Gallis. Condoluere Patres, cffico quia numine fratres
Attonitus stupidis princeps sermonibus ultro, Nituutur validis tabularia menda tueri,
Non puduit glauco telluri sternier osti-o, Obicibus faciles nec cedunt posse refelli.
Ore petens agii confestim se benedici.
Heroum jussu clivosi tramitis atque
Explevit, Cum
rege manens, sat multa benigno
.Anfractus lubricse prudenter devia sectae
Obtinuit merito pecuaria, preedia, census,
Wilfridus legitur spermoIo?us arte sagaci
Atque mouasterium (300) vulgari nomine HRipis.
Pelleie, nota peregrinas cui famiufe glossffi.
Qui non a^ratus instabat coudere gazas,
Hinc dubios inter cuneos orator adorsns :
Dapsilis asl cunctis, dedans hermenia (300*) vilEe,
Ter centum memini ter senos atque gerontas,
Pauperibus largas prwbebat sedulus escas,
Limpida coUectim Nicaeffi exempla tulisse.
Exemplo pendens cogitet quid spiritus ardens.
Qu;e si perspiciant, mox eluctabitur omnis
VIII. Ab ^Sgilberto Gallo episcopo presbyter
Desidiffi scabies, torvis illata chelj-dris.
ordinaiur.
Metarunt etenim ter seni themata cycli
Materiem fandi dabit amodo gratia tanti.
In sese refluos juncto monade recursus.
Interea Borese prajsul defertur ab oris.
C Hic tenet : ignorat sed hunc gens indiga veri,
^giUsertus erat, doctrinee robore mactus,
Cfecutiens lippis quid differt discere ocellis.
Astabat ducibus, suadens quffi mandat Jesus.
Ismox Wiifridi vitam meritumque notavit Dixerat, effertm' legionum valde favore.
Prfecipuum, Sermone ducis sententia fertur, .Vddit preeterea plano sermone profatus :
Utile personam gradibus donando beari Hffic imuiota manent cunctus oracula soles.
Divinis, quam non hebetet censura palustris. Stirps qua^cumque volet fixos obvertere tines,
Allegat prffisul facLhs verumille juventse
;
Tartara tlammiferis sudibus sub acerba rotetur.
Excursus ti'epidat, ne forsan mobilis setas Quo dicto siluit Princeps, canique sequaces
Prsecipitem pravte retrahat per competa sectae. Frigida convulsis vexabant pectora pugnis.
Tandem coUa jugo subdens delecta petito, Solvitur in tenerum confestim concio liictum.
Ordiuis aptatur cfelebs in honore secundi [i. e. sa. Dulcia post medicum rex mitis protuUt ora :
[cerdotiij. Concedet eniti poenis Acherontis adusti,
Tum magis atque magis fructu meliore gravescens Exemptas justis mentes miscere suadehs,
Sufficiebat ovans cunctis documenta salutis. Dicite, qufeso, Patres [f. fideij fervore calentes,
IX. Schismate exhorto de Paschate, Wilfridus Numquid olympiaca Petro quis major in aula?
D
Scotos revincit. Quem nos et prisci diidum legere tyranni.
Orta dehinc pestis(30I )geminum discludit in orbem An Columchilla (302j quo plebs infausta superbit ?
Unieolam verae tidei sat raorbide plebem. Synodus elata respondit voce beata
Dumque tremuntl)itidocorruptfe scliismate partes. Petrus ab altithrono donatus desmate (303) Jesu,
Eoo coiere siraul, gehda sed et Arcto, Difficit ignavfii torquentia lora senectffi,
(300) Non raonasterium, sed monasterii locum, Scketf fluviolum locato.
quem Alchfridus paulo ante eis gui Scotos seque- (300*) Id est expositiones.
bantur, in possessionem monasterii dederat, teste (30i; Hancde Paschate controversiam late refert
Beda in lib. ni cap. 2S. Eo in loco postea Wilfridus Beda in lib. iu, cap. 25
ccenobiumasdificavit. Unde ipse in epistola ad (302i Sic fere Columbam ahbatem etconditorem
Joannem papam apud Willelmum :Ego monaste- Hiiensis ;i.onasterii appeUabant, testante Beda in
ria duo in ea provincia posita. Ripis et Hagus- Historiffi lib. v caput 10 his verbis Qui videlicet
:
fundavi, non amittam. I.oci regiui^in
taldeise, quse Cot.umbn nunc a nonnulis composito a celln et Co-
ad niortem usque retinuit Wilfndus, quo mortno lumba nomine Coluincelti vocatur. Acta ejus ex-
Tatbertus abljas ab eo designatus monasterium stant in Sfeculo ii Renedict.
rexit, exmonasticoAnghcano. .Num; liippon nomen (303) Id est potestate ligandi etsolvendi.
haeret oppido supra Eboracum, mter Utum et
989 DE VITA S. WILFRIDI EBORAC 990
Suscipit elisiis justiim spiramina zetis [mansioiii- A Candiduli primum retinent ornacula Uni,
Utpote coelestes retiuens pro munere claves. [Jius], Auriflufe ruUlant serrano murice zonee,
Hunc, inqnit, plelies, hunc amplexemur etomnes, Comuntur roseo candenUa poderc coUa,
Ne non vitalis pandatur regia templi. Gemmata vehitur arcliontum more curuU,
Rex ait, et victi cesserunt improl)e Picti, Induit ormiscum (eo;i) subiit hoc sehemate tem-
Colmanusque suas inglorii.s abjicit arces, Postquam signa tulitmulto radiata metaUo, [plum.
Malens Ausonias victus dissolvore legcs. AstiUt, eucharis [eucharistia] Ubamina consecrat
[aris,
X. Eboraci designatur episcopus. Tn Gallia vull Omnibus expleUs remeat, navemque subinU'at.
ordinari. -Vil. Rediens tempestate jactatur. A prsedonibus
Auxit rorigeri per quem micat astrea cceli impetitur. Viclor portum atlingit.
Victoris specimen, quem jam transvexerat Alpem. Sed quiafelices tentatio eomprobat omnes
Nam postquam dicto sedes vidnata patrono ;
comes dum tensis alta pererrant
Indivisa ;
Consulto Regis, necnon hortamine plehis, Marmora (306) Psalmigraphi recolentes orgia velis
Lactea suspeusis qui prrebeat ubera mandris, Ecre repenUnis pontus fuudotenus undis
Wilfridum patria creverunt voce legendiim, ^ Infremuit, casus agitans artemo mmaces
LiUa suppressis et uorit comere lappis. Longe suli ignotis minitat labentia ripis
Territus ipse quidem viridis pro tempore succi. Agmina dira pati vicince impendia mortis.
Mille movens animo balearica tela nefandi Incumbunt remis, vexatur languida puppis.
Hostis, et ignotas tegrotis sensibus auras. Cruribus ipse Pater navalia procubus arma
Sed ne blasphemfe ruat in prferupta catervas, ConUrmat posiUs, intentans lumina coeUs.
.\ut vitet sceleris madidas lustrare lacuuas ;
Ecce sub infausti conlraria littora portus (307)
SuscepithumiUs quid fors jubet imperiaUs. Geus efrera suis casum spectabat in armis,
Ergo manet soUtus succincto sudor alumno, Prfedari fragilem captiva plebe carinara.
Emicuit quamvis genialis tlamine vertex. Quos Pater intuitus, humili sermone precatus :
Convenere dies graduum, quibus ardua moles Naufragium servatis, ait. sed sponte mearum
Excipienda viro. Tunc fatur regibu' uUro : Grandia contribuam, resipiseite, munera rerum.
Inconcussa, duces, vestri sententia, qufeso, Nos equidem gravis afflictat violentia ponti :
Si fortunatis agitat mea dogmata faUs, Sed velox aderit, fateor, miseraUo ChrisU.
Primum meminisse laboris.
prfpteriti fas est Stans volucres augur soUtus servare sinistras,
Nam dum Usque veterna,
superest recidiva hies C Despumat tumidis oracula sseva labelUs :
Monstris haud patiar maculatis coUa (.30.i) beari. Eumenides furias vocitat sub murmure Parcas,
GaUica non paucis pavit me glarea aristis [annis], Manibus infernis ut forUs mandat Erinis [Erinnys]
Hesperi\mique decus laribus servatur in iUis. Expedit admisso plebs cara cruore litari.
lUa commissi properans sandaUa juris Hoc ait, et properans bellum ferale perurget.
Acoipiam, pontus ni forte repagula nostris Prfesul item sanctas tendens ad sidera palmas,
Classibus opponat, vaUdo turbone coactus. Invocat auxiUum divinitus adfore magnum.
Indulgent proceres, magaafes, necne oalones. Hsec inter tereti juvenis scutale lapillo
Ornat, et infandi torquens per inania vatis,
XI. Freturn trajicit. Consecratur. Figeus sincipiti trajecit in antra cerebri.
Corruit utque vafer, clamoribus fpstuat fether
Mox rebus gestis ornatur regia classis,
Cara dehinc recoUt pastor miracula David :
CoeUcolse socias Ifeta exceptura phalanges.
Incubat ipse magis, avertitur impia pestis.
Navita feUcis defixit sUgmata clavi.
Conclamant acies truculento marte ruentes,
MulUpUces nectens malo trutinente rudentes.
Voeilius infesUs concursant agmina regis.
Solvitur, et laxis fasUgia spumea verrunt.
Q Qiiid plu"a? quoUes crudelia bella lacessunt,
Ocius antemnis pelagi, nec inepta capessunt
Excipiunt ictus Jesu vigilante cruentos.
Littora, gratanti subeunt et pectore portum.
Unde quater victi remeant, victorque sereno
Interea plaeid' patuil legaUo nautfe.
Evehitur pelago, frustratus remige quino,
Pontitices coeuut alacres, ut nota vohmtas
Optatumque tenent repetito Umite portum.
In convenUculis adsumitur immaculaUs,
Pertonuitque tubis aedes pretiosa beaUs.
XIII. Ceadda Eboraci suhslitulo , in H Ripense mo-
Stat duodena cohors luulUs stipata cohimnis,
nasterium secedit. A Volfario rege Merciorum
expetitur. Canlioe ministros ordinat, monasteria
ExsuUant jubilo miscentes organa sistro,
construit.
Mystica veriloquo traduntur et arma ministro.
Occiput effuso gratis pinguescit oUvo, Hi quoque quos pridem regaUs concio victos
(304) Caput sacrari. hoc loco respondet prfEter or-
Nihil vero sandaUis
(305) Calceos episcopalesan monile? nam opii.!i(; misrum, an hormiscum.
corrigiam calceamentorum et mouilc significat. Ue (30t)) Mare.
caJceis superiori in capite dixer;it Wilfiidus, veUc (307) iNuUa hujusce tempestatis conflictusve
se commissi juris sandalia accipere in Gallia. menUo apud Bedam.
:
991 FRIDEGOni M0N\CH1 BENEDICTINI 992
Expulerat, fraiule tantiiin potuere menn-i. A Fornicc raarcebant cataract;e dilapidato.
Gallica detentus ponto dum rura vagatus, His ita contuitis, exhorruit ilicet alti
Temperiem lenle speraret adesse jocundam, Viribus ingenii repararc peribula templi.
Mutavit malellda locnm defectio regis. Incumbunt fes'i vasto sndore latorai,
ronstitunnt etenim perverso canone Coeddara, Nec rainus approporant opicizi [sic) eudjlomala pro-
Moribus acclinem, doctrinre robore fortem, Arcus incullos hyaliuo [vitroo] claudcre velo. [ni
Prresulis eximii sorvare cnbilia : sicque Pondus et informes atlantes [columnas] ferre prio-
Audactcr vivo sponsam rapnere marito. Jussitet explctum lymphis perfundilur absis, [rcs
:
Obvia turba Pati'i luctu quatiente revelat, Albanlurque suis lustrala allaria poplis.
Divertitque humilis sub nola mapalia HBipis. Exin glorifico persolvit raunia Chrislo.
Usque adeon, potuit qnisquam nescire movcri? Crescil summaviri, crescit delectio sancli,
Non hunc subrept;e tanlo discrimine sedes, Virtutiim geuitrix ahiiorum florida nutrix.
Non illum sumti multo luctamine fasces, Non igitur Cffiplum dissolvit dexia [i. e. prosperi-
Aut labor, aut lumidi eonterrnit ira profundi [tas] votum,
Spe mehore manet latebris contectus in illis. Picria (.308) nevc tulit. Seu dissologia [discordia]
S;epe licet proprias vidctur pascere ovillas, li
[rupit,
Nulla datur requies, vicino nrgente colono. Thoosopho s]>irans animo coguata synorgus
(Juairitur a ducibus, quorum Wlfarius unus, Oppi<la diltuso llRipis ampliiicare colurno (309).
Nobilibus pollens per Mercica regna triumphis ;
IUic planata decusatim vomere terra,
Vix potuit falo pastorcm efierre locello. Symmetriis perpendiculo pcrfecte libratis,
Qui postquam meruil lanto doctore poliri, Ecclesiam statuit, lalanura Christoque dicavit,
Atlectu coluil, terris ct honore ditavit. Tandem post paucas ornatis rebus imeras (310).
Ekbertus vero, queiii Cantia rura timebant, (Jouvenere duces (311), neonon basileia pubes,
Dum pastore caret, llexo rogitamine poscit, Tristatae (312) comites, vulgi promiscua strages,
Ordinet ut sacros decreto more minislros. Ecclesiae proceres sedem pro more beantes,
His ita digeslis, natales prospere tines Ornarunt altare sub honore canori.
Pelri
Assecuhs fultus repetit fastu sine mnllis. Stans in cancollis dat cunctis sperma salutis,
PUu'es instiluit normali tramile cellas. Regibus edixit, repetilaquo rura recepit,
Vilam privato scrvare moneljat asylo. Verbo necne cibo Iriduo turbam satiavit.
Se quoque continuis ter ducti sohbus anni Opliraa qufeque dcdit hbens exenia miris
Accinxit solitis iidei pugnacibus armis : Deflorata modis, capsacibus atque gemeUis (gem-
P
Nec cessit diri spohans capitolia furis. [mulis)
Codex aurato conseptus grammate scriptus,
XIV. A Theodoro sedi restituUiir.
Auctus(si,')evangelicum servansin corpore textum.
Emensis igitur praedicti temporis annis, Cumque benlgnivolo persolveret omnia corde,
Mittilur Ausoniis pastorum prajsul ab oris Inflatur nullo Jesu moderamine typho.
Cultor justitiffi Theodorus ac pietatis. Quapropler raerita donatus digne chorea
Comperit ut justum cohala sede revulsum, Floruit, ul quondam Moysi sub terapore larapas,
In commnne dolel violata3 fipdera legis. Pandens aelerna? callem patriamque quietis,
Mox foribus laptis Cceddam dimovit, et apte Atque domos sibimet supera." religionis araicas.
Prrefecit se li longnm pastore vacanli,
Wilfiidumque suis redimivit protinus aulis.
XVI. Baptizatos conftrmat. Puerum mortuum sns-
cilat, eumque baptizat et Deo sacraL
Sic patiens mcruit collato jure pacisci.
Quid ? loqnar an siham ? verbi da, Ghrisle, lu-
XV. Tempium i-euircit. H Ripensem basilicam [T!crnam.
sacrat.
Exiguiun dixi, liceat jam rumpere longas
Redditus ergo suis, instabat promtius illis. D cogente moras, ne lingua pudorcm
Inscitia
Ecclesi;E vero fundamina cassa vetustae, Praesumtrix tulerit. Neque enim modo sufficit ulla
Culraina dissuto violabant trabe paluinbes. Virtutura polagus percurrere rite tuarum,
Humida contrito stillabant assere tecla : Quas meruere tui per te complere coloni.
Livida nudato snggrundia pariole passa Et nuraero quorura Wilfridus marchio summus,
Imbricibus nullis : phivi;e quacunque vagantur. Nobihtor super;o ducens per pascua viUe
Pendula discissisfluilant laquearia tignis, Pastor alobat oves ut propulit eminus hostes,
:
Amaritudo, id est adversitas.
(308) (312) Ita iufra cap. 47, tristatw, id est proceres
AuctorBucolicoruraQuirinaliumiu prologo
(.309) venationi regiie pr;epositi, uti colligimus ex Ethel-
memor;it vasa culurna,\i\ tomol antiq.l.ect.Canisii. redo abbale Uiovaheusi in libro de Gencalogia re-
(310) riij.ipati, dies. giun .\nglorum, cap. ultirao, his vcrbis « In quo :
(:iH ) Petrus Wesensis : Conslruxil ecclesiam
« rex cum cieloris supoi-ior oonstilissot, secundum
iu Ripis ad honorem Pelii. Magnates qui adcrant legom vcnandi, qram vulgus tristam vooal, sin-
in consecratione, torras plurimas in dolem eccle- gulis proci'ribus cum suis canilius singitla loca
siae contuIerunt,sciIicet Rible et Hansmumdcsbam, delegat, ut olisoss;i iindique bestia ubicunquc eh-
etc. in regione Duninga. » geret exitum, inveuiret exitium. »
::
993 DE VITA S. WILFRIDI EBORAC. »94
Monslrabat liquidis salvandos tingere lymphis A Promicat Ecclesiapacalo Ajedere nexa.
Ii) Patris ct Nali necnon etFlaminis almi La?lifer (3lo) invidit, conamina mille reclusit,
N'oinine, clirismalos adliibens Patcr ipse fluores. Hiirapcret ut sanctam pervcrso schismate pacem.
Quciu popuii pulcra mediuui cinxere corona. Aggcribus crassis nisa est geus Picta rebcllis,
Ecce per otrusas denso tamen agmine lurmas .Vnglorum solitasjam tunc non ferre catenas,
1'lcnamctu mulier, defunctfe funera prolis, Egfridus imperii largas retinebat habenas.
Sandapilam fugiens, fessis ostenta in uluis. Conjunx alma viro Edildrid, famosa virago,
Slat turbis immitas fides, terrorque ^'ementem Addita conjugio vixit castissima virgo.
Alllictant tacitis circum prajcordia flagris. Priuccjis crgo leves animo tlammante cohortes
Tmn Pater accessit, mox pallida conspicit ora. .\dmovct, indomitoque reos mucrone trucidat.
Obstipuit (313), liresitque loco lemeraria latrix, Excluserc duos ctesis ex hostibus amnes,
Pronio incubuit, luctum singultibus auxit. Mauubiis fratri regis veuere manipli,
Patcr, elatam noli dcponere dextram. Dant stragem late, rcdeunt iu coUa catenae :
Orbatam nato matrem cur despicis uno ? Perfruitur magno
rex victor longe triumpho.
En qui conftrmas Cln'istum fore [esse] cunctipo- Non armis etcnim raro cum militc vicit
[lentem, b Sed virtute Dci, meritis et pr:esulis almi,
Imple fidem gestis, miserie da pignus alumn^e. Oljlinuitgenlcs vacuo turgore minaces.
Ingeminat querulas instanti murmure voces. XVIII. Mercii <juo//ue perdi.niantur.
Concio concurrit gemitu collecta misellsB.
I'"it plangor grandis. Tandem compassus herilis
Nec minus innumeras, dum Mercica regna tume-
[rent,
PrfEsul, agit tacitas sancto sub pectore grales,
Cuspide confossas stravil rex i-te catcrvas.
Periida quod novit Jesum rogitare caterva.
Quorum dux cessit fugiens, «voque sequenti
Moxque solo fixus claros in corde meatus
Addidit Arclois borealia sceptra triumphis,
Tunc reserat, faciem lacrymis et corcula palmis
Fultus magnilico Wilfridi plane rogatu.
Aflicit, Adonaique pio clamore citavit.
Consurgens autem prffisentis adesse salutem. XIX. Wilfridus pie vivit.
rimpora (313) cumque manu palpasset fiigida ;
Virtus ergo viri nuUo sudore remitti,
[functus N'cvc supercilio subrectis nisibus extra
Csesariem movit, vitali reddilus aura. Justitiffi verum diduci quibat cestrum [stimulum].
Vulgus inexpletas confusis vocibus odas, Sane pcr Ignotas mstanter mente pererrans,
Ilaec ubi sunt patrala, dedit puer ilJico sacris
: Divinae gentes sationis tempore passira
Baptizatur aquis, miserae dans gaudia malri. ^ non segne gerebat.
Dilatans, exercitium
Protinus acceptum secum portavit alendum. Excubiis pernox gaudens instare secretis.
Jussa patri post septenos ul redderet annos. Corpus perspicuis castum purgat in undis.
Ast cogente fero contemsit dicta marilo, Ingeniti fervore laris ne torreat ustum.
Exsul ad externos fugiens cimi prole Britannos. Non ardor Phosbi, non algida tempora brumae
iNec multum latuit. PosthiEC non sponte reduxit Dulcia concepiae rupere volumina curas
Prififectus puerum quidam Patris in dominatum, Donec apostohcisjamjam defecta senectus
Exin divinis illum famulatilms addit. Prceceptis tanto moruit squalore resolvi.
Pluribus exemplo puer isdcm profuit almo. Nec solus poti scyphum consumere rivi
Tunc fax emicuit, quae inter crepitacula fulsit. Fas fore decrevit jejunia lcBla luebat.
:
Subjectosque viam prKcurrens duxit in artam.
XVII. Aiu/lix felix status. Erjfridus resKortanhum-
/irorum Pictos rebellesperdomal Wilfridiineritis. Conllua tuba ducum soboles couferrc sub ipsum
Gaudebat, mirata piam morum probitatem,
Anglum tum germina fulgebat lampade regnum.
Seu servire Deo, seu nosse palatia justo.
Pontiiices regis consulto digna gerebant,
HcBc quoque falsiloquis praebejjant jura Unguis,
Rex quoque prEesuIibus latria servibat honora.
Ast athleta Dei contectus veUere pacis,
Summa quies plebi legaha jura tenenti.
P"rugiferis gravida gaudebant horrea glebis,
Obsequium mitis odiis suffibat acerbis.
Epibatae [nautse] faciles ausu sprevere latrones. XX. 5. Ayidrex basiliram condit. ELisum sospilat
7'edintegrat
Classica dira silent, nec formidatur egestas :
Praeterea lemplum (316) caisis instaurat arenis,
(313) Sic infra cap. 47, obstipuei^e. quasi stipitis
instar rigescere. appellal. Undaium Beda in lib. v cap. 20, et Le-
(31 i) Sic antiqui amant scriliere timpora, cmn landi collertanea in Monasliio .\uglicano, a pro-
adhwrenles fronti parles signilicant, forsan ut di- viuci.e uouiine. litliildrila Iocluu conccssisse dici-
stinguant a plurali vocis Ininpus. 1'uer isle vocatus tur ubidem. Haugustalde/icm, inquit WiUelmus in
est Ethelwaldus, et Willelmo, qui hoc factum in line capitis deepiscopis Eboracensibus, /ocms quin-
villa Tiddancfrffi contigisse ait, et puerum in Ri- quaginla a/) Eboraco miliaribus disparatus et ;
pensi coRnoliio monachum postca vixisse. iulra Nuii.c cst Haui/uslaidem vi/la archiepiscopi
:
(.jIj) Diabolus. — Sic passiin mss. c.odiccs prfe- Ehuracensis, qujc tamcn quondam scdes espisco-
ferunt /(x'<'(m, pcr oe diphlhougum, ubi mortem si- ]ialis fuerat. Huc speclat AJcuini cpistola 32 y-Edil-
gnilicat, aliqui cum e simplici absque diphthongo. berto episco/io el oinni congrcgnliimi in ecclesia
^3lti) Nempe in Hnu(/iist,i/di'iisi oppido, teste sancti Andrex Deo servienliuin. Lcgc Ubrum de
Eadraero, quem locum Willelmus Henglesteldem Miraculis sauctorum Hangustaldensium.
095 FRIDECODI MONACHI BENEDlCTIXr 996
Circumdans cfpcis sinuato fornice cryptis, A Ecce faces tanU sUmulatoresque pericli
Lenibus obductas pingens flavoribus anlas. Obriguere melu, commenlaturque mali,a:na.
Mox recolit tardfe coUata juvamina linguiE, Cur Iffido, Pater, iuquit. ab his, ([uos nulla faligat
Andrefeque pii vocitatem contulit ar«. Nostrarum, fateor, impune moIesUa legum ?
luvidia mortiferi non defuit aura cbelydri. Nos, aiunt, facinus quamvis cogente scnatu
TruUissant etenim muri dum futilis alta, Ponimus, haud quodquam nefas decreta refeUi.
Corruit in prwceps colliso corpore frater. Sic testes scelerum firi [fieri] potuere suorun.
Cruscula gressuros non norunt solvere tractus, Antistes vero nollens desistere coepto,
Elisisque lori [colli] marcescunt horridc fibris. Quidquid oi pravum speudo-theosebia(319) nectit,
Ultima cum timida? traheret suspiria vitas, Romuleo sanxit voto fore discutiemium.
Coneurruut tristes ad htec funebria plobes. lutuitus quosdam foedo insultare cachinno :
Prajscia mens Patris statim cognovit in antris. utinam Isetos pueri feliciter annos
Extimplo lacrymis puro de pectore fusis, DucaUs sed gaudia sors infesta resolvet.
!
Hortatur rehquos Dominum obsecrare doleutes, Nec prius iu relluos venient haac tempora soles,
Ut reparet tesam pastor supremus ovillam. Immatura nimis quam tristia fata luaUs.
Adfuit, et properam sumserunt membra salutem, g Hajc ait, et soisrio compressit verba palato.
Erubuit lajtum vitam mediante repulsum, AIfvN'ine(320) postjugulum populi luxere iu'ofatum,
Quapropter magni laudarunt munera Christi. Inferias caeso dantes moerendo Clitoni (321)
Cujus post tumulum fratris victoria fiuxit.
XXI. Ermemburge regince impidsu Egifridus re.r,
Theodori consensu, Wilfridis diwresiin in Ires XXII. More transmisso ad Fresones deporlatus
partitur. homam appellat Wdfridus. fnsectan- verbum Dei prcedicat.
tiurn pwnas prxdicit.
His ita compertis rediit, laetoque negatas
Dtemonis irafremens tantam vult subdole gnosin Corde revisit oves, arenlia pectora blandis
Fallere, deleuto quo primum mihte cteso
Paulalim reparat solamina dando loquelis.
Invalidi fragiles perterreat agminis ha^^tas. luteiea pernix obUquo littore celox [scapha]
Plurima maturans antiqua recurrit ad arma, Solvitur, aequoreos pertentatura meatus.
Corrupitque levem regis morbose jugalem (317). Quam circum monachi, dextra Itevaque relicU,
Heec virosa malfe jaciens tum tela pharetrae, Fausta patri pariler lacrymosis quesUbus orant.
Corcula strophoso violavit vuinere regis, Tuuc inimica seges igni tradenda perenni,
Rancidulis iufesta modis, ceu garrula perdix,
C Non contenta sua? virus fudisse kaki;e [malitire,]
Culpabat justum coUatis rebus abuti. Legatos regi Franeorum dirigit, atque
Gloria namque vu'o toUs a partibus orl^is, CEconomum Domini pra^daU impune petivit.
Agricolae plures, fecundse gramina terriB,
Sed superi pietate .iucis conamina falsa
Procurvi proceres, juvenum fetura locuples, Macario nuUas quibant inferre ruinas.
Insuper sethereai monachorum coucio vit». LceUferas vero scrobibus versutelatentes
Postquam pestiferum penetravit corda venenum, Decipulas sensit WUfridus prtesul, eisdem
Adscivere suis deceptum prone loquehs Perditus insidiis, tantum monogrammate (322) lu-
Veri doctorem, jusU quoque pene sequacem [sus.
Theodorum, supra cecinit quem rusUca musa. Praeterea tlabris aliorsum prospere versis,
Annuit ipse quidem regalibus improbc coeptis, Freisonum heUs portum percepit in oris.
SubsUtuens teruos sub nomine praesulis intra GentUes stupuere nimis, sed summa mekotes [sic)
ConUguos Patri tines illo usque monarchas (epis- Regem cum ducibus placatos redcUdit omnes.
[copos). Categorans [prsedicans] ergo divinum sperma po-
Audut Eutyches (318) quid rex sibi contrahat, imas Aperuit dulces in falsis rupibus amnes, [pello,
Percontare volens naevo sine criminis iras, Tuiu pecudum fectm-a habiUs, tum semen in arvis
P^
Alta petit lento tricUnia opipare gressu. Crevit, et exsultant soUemniter opiUones.
(317) Nempe Ermemburgam, quam superduxit in lib. IV cap. 21.
Egfridus dimissa Ethildrita, quae servata pidDhcitia (3il) Angli regium adolescentem regni futm-um
in monasterium Ehense secesserat auctore Wil- haeredem, quem nos GaUi Delphinum appeUamus,
frido, qui ei virginitaUs studium iuspiraverat, ex Clitonem vacant, quasi inclytum. Lege Spelmanni
Beda in lib. iv cap. 19, et rex hbro De Vita S. Glo.ssarium et Guilielmi Somneri in historicos An-
EthlldritiECanidenus in descripUone agri Ebora- gUcanos. EUVinum Egfridi fratrem hoc loco intel-
censis observat in templo HRipensi avorum me- lige ex dicUs.
moria celeberrimam WUfridiacuni fuisse, id est (322) .Nimirum unica littera diflferunt Wilfridus
angustum in cryptoporticu foramen, quo mulie- et Winfridus, Willelmus « Ethelredus triumpho
:
rum pudicitia explorabatm'. UulB enim casta; eraut, functus, integritate regni recepta, Winfridum epis-
faciletransibant qu;e dubia fama, nescio quo
:
copum, qui Ceddaj apud Liccfeld successerat,
miraculo constrictaj detinebautur. Ita iUe. quod Egfridi parUiim fuerat, expulit. Is Gallico
(318) iy-.\iyT,t^, felix, Wilfridus sciUcet. httori forte appulsus, in Theodoricum regem ct
(319) Falsa rehgio. Ebromum ducom Francorum incidit. » etc. Nulla
(320) Is erat frater Egfridi rcgis, caesus ab Ethil- hujus rei menUo apud Bedam.
redo rege MercJorum, Elwinus dictus apud Bedam
; :
997 DE VITA S. WILFRIDl EBORAR. 998
Post modicum muitis tribuit baptjsma salutis, A Exsultant proceres nequeenim leve principis
:
extra
Wilbrordus (323) quas habet arces,
Et fundavit eas Prajcipuum fas est subjectos velle meare.
iFquiparans tantum lidei iervore magistrum. Obtuht egregias immenso oromate sedes,
Ire catiUatum nec vult rex ultra beatum
X.XIU. Frisonuin j-eyem inWilfridum accendere ni-
Frigullird. petit vetitas alncrior arces.
titur Ebroinus.
Magnanimus verovotis regalibus heros.
iNeo tutela ducem, quem multae copia gazje
Francorum Non ccssit verum rebus sociisque levatus,
:
rupit, furiis accendit acerbis.
Quin etiam sumto Deodato (327) prajsule pergit.
Syngrapliidem sculpsit, munus venale uotavit,
Quiret .\dalgisam coUatis subdole regem
Rursus ab objecto properans sibi rege paratum
Vadit ad hospitium. Bertherus (328) namque pa-
Implauare opibus Efruinus [Ebroinusi philocompos
Imperitans terras multo terrore regebal [tentes
Legatiproperant,paraphrasticajussarevelant. [32i)
Ipse pio solans justum suscepit amore.
Rex vero phron^-mus scindens ferale volumen,
Post epulas et post grati carchesia bacchi,
.Aspernatus eos, tlammis projecit in altis.
Imprecor ffiterno pereat sic caumate, qmsquis Rex ccepit narrare Patri, qui hvida ciyis
Compactse quaerit tidei dissolvere nodos, Viderit orsa mah sese violare volentis.
lolit : et infestos jussit remeare sodales.
B Ast ego prffiteriti memor, inquit, sancte, pericli,
Haud dubium quin lustratus fulgore superno, Utquondam tellure mea privatus, amaras
Ad cunas agii quondam qui luxit ab alto. Externo sub rege degens sensi cicatrices.
Foedere sed multo quamvis servatus ab humo,
XXIV. Apostrophe ad reginam. Evasi ssevos discedens liber amicos.
Imprudens mulier, justum furiahbus armis. Me quoque muneribus voluerunt faUere latis,
Cur stimulas ? sat erat patria espunsisse beatum.
Quod te deciperent glauci laceraudo Britanni.
Quod si me fldei gentUis amore tenacis
Quid mare sollicitas ? quid casses abde charj^bdi ?
Vendere despexit, te nec minus ipse fovebo.
Num tibi quatripatens obedit machina ruris?
Claxemlix tonuit„comites rex promutulus anxil.
Tene jubente poli rutilabit dextimus axis?
Sic Roraana petunt pernicibus atria plantis.
Siste, capesse tidem, d\nami (323) capieris eadem,
Ocius amisso mutaberis ipsa marito,
.XXVl. Ipso prsesente Roma; synodus convocatur,
Grassatrix scelerum ties inimica luporum, in
qua reslituitur Wilfridus.
Chrisli candidulos pasces modo mitior agnos.
Quem nuuc persequeris, posthac devota sequeris, Cursores sed jam pra>miserat archipohtes
Multa dehinc popuUs adhibensmonimenta salutis. Theodorus. Tum WUiridi pia fama beati
Istaper ecstasiu scapeUo lusimus uuco. Ausonias notis penetravit nutibus aulas.
CcEpta hbet sohto nunc insanire cothurno. Euge ciunt cives certatim protinus omnes.
Exterit abiegnas Petri dignissime valvas.
XXV. Wilfridus ad Dagobertum se i-ecipit.
Agatho apostolicas decorabat prssul habenas,
Ver gelidos tepidis jam solverat SBstibus Alpes, Justitia simplex, fequi-non marcidus auspex.
Viribus adsumtis cum praesul Isetus ab iUis Edictum posuit, patrium syntagma gregavit,
Gallica rura petensexivit linibus, atque Atque quaterduodena Patrum,nectente diade (329)
Nota subit fidens Dagoberti (326j mcenia regis. Agmina conduxit, communi famme dixit
Is equidem merito, venturus ut adseret ordo, Cultus et Ecclesife fucatur sanctio priscae,
Publica suscepto prsebebat teta patrono. Ni coquat emersas calor ecclesiasticus herbas.
Perditus, ut nostis, inquit, popularibus alis. Anglica comperimus vexari pessime regna,
Excepi moestas tenero olim somate erumnas. Dum prteter fixos fiunt discidia fines.
Adscendi tremulum non multo remige lembum, Arguto fratres fratrum discremine clades.
Pulsus ad ignavos aduiescens exsuJ Hibernos. Pendite ne rudibus pereant, antiqua bihbris.
En vobis, cujus merui tutamine reddi D Primores Itah trutina pietatis adulti,
Perme, perque tuam, miles delecte, salutem, Taha doctUoquo retulerunt fata magistro.
Si qua iides animo, tantum servemus amicum. Incipe, pastor, habes veterum decreta virorum.
(323) De Mora Wilfridi cum Willibrordo mentio- (327) Henschenius in lib. u de tribus Dagobertis
nem facit Beda in lib. lu cap. 13. cap. 4, Deodatum hunc eum esse putat qui ex epi-
(321) Anuitor jactanlix, yt),6/.oi>.7ro;. Eadem voce scopo Mvernensi factus est monachus VaUis-Gali-
utitur Ratherius in Apologetico, tomo II Spicilegii. laecB. Ego vero potius crediderim esse Deodatum
et in Vita S. Walpurgis philocompica nota. Ebroi- TuUensem episcopum, qui cum WUfrido Roraam
ni;s noye hic vocatur Efruinus, Ebremerdus etiam profectus, concilio Romano sub Agatlione papain-
dictus in Vita S. Leodegarii auctore anon ymo. terfuit, cui ef subscripsisse invenifur apud Spelma-
(32.5) 3-j'j'j.ii.ii, virtute. num in tomo I Conc; alus Adeodatiis appeUatus.
(326j Hic Dagobeitus secundus, Sigiberti regis (328) Eadmerus vocat Bertherum Conipattix
filius, Dagoberti senioris nepos cujus rostitiitio
: ducein. WWMnm^ Bertharium durem Provinciir..
in regnum obscura, immo multo tempore ignota, An his qui gener Warattonis, ct post eura major
nuper asserta testimonio in prirais Willelmi
est domus Theodorici regis in continuatione Fredega-
Malmesburiensis monachi, cui iste auctor prieivit. rii cap. 99.
Dagoberti non memiuit Beda. (329) Centum viginti quinque.
999 FRIDEGODI MONACHI BENEDICTINI. 1000
Nunc illos admitte, placet, quos multa fatiarant A Multivido fralrum post haec oramine fultus,
Instigante fido spatiosw incouimoda tcrr.T,. Auctorata ferens Petri vexilla lieati,
Decerncs sermoue pio, quid subditus ordo, Kegales adiit, dans rcctis gaudia, postes.
Et quid quseque colant, seu quid vitare jubentur Bullatas olfert signato corticc chartas.
Ecclesiffi, scelus hoc pacto vacuabitur omne Confestim dootffi pariter coiere catervse,
Allusit statimquc sacras Wilfridus in sedes
:
Quid narret Romanus apex, audire paratffi.
Cotclturipse suas jussus narrare querelas. Archistratcios (332) solio prospectat ab alto,
Obtulit expressum Patribus diploma legenduui, Jus crudclc sacris ausus dictare loquelis.
Ut patrifficuras ovium ceu lucra piarum
XXIX. Quibus sprelis, ipse in carcerem conjicitur.
Sfnlulus obsequio tractaveril, utque dicatas
Post evangelicum catorthoma, post recitalas
Invidia cogenlc fores suspenderit, atque
Sedis apostolioffi causas, indigne ferebant
Ehcu pouliticnm fraudes qui more procorum
Oppositiquidam raptam persolvere priedam.
Ornatam proprio sponsam invasere patrouo.
Urgebautur acri furioso pectore bile :
Non ego crimiuibus qiicmquam depravo peractis.
rermulcentquc, ncfas perverso fasmate [fa/nine
Pnestolor Hesperia qui judicer, inquit, ab aula,
:
[regem
Omnia versiiico longum exanthlare relatu. j
Spernere syngraphas furtivis rebus adeplas :
Alternfe pcrhibent sinccra oracula partes
Expromisisse virum prorsus hunc esselegendum,
:
Symmystenque Doi gaudent syohophanta notari.
Cujus apostolico solidandce robore vires,
Tandem semoto Patrem trusere looello,
Blanda retractantcm regis promissa sup6rni,
Hoc virus nc serpat, et incautes malesano
Olim qui dixit, qui vos hic, me quoque spernit.
Inflciat sQcoo, dum Justum pessimat atrox.
Annuit, et scriptis legalibus archierarchus [papa] Tum regina gravis hujusoe sohismatis auctrix,
Prffisumpsitpretias [pretiosas] sancto divellere cap-
Theodoro rcgique jubet saucita notari.
[sas (333),
Ni piotate pari oonservcut jussa magislri,
Judioio Uomini cunctos anathemate plecti, Non impune sibi tantam sociata rapinam.
Qujerentes animam sine rc (330) damnare beati.
XXX. Oratio ipsius ad suos.
XXVll. Daf)obei-lo bello impelito et cxso Wilfri- pessumdatus inclytus Iieros,
Ergo apibus sociis
diis ob ipsum servalum convicio appetitur.
Famina ab ore.
mirifico fratribus depromsit
His ita fundatis, ne sicut apostata vilis,
Gloria multa, loquens, multo oaptanda labore.
Aut legum profugus sola quserat perdere nota; Cana Patrum series, longo experta dolores,
Limitibus planis excessit finibus ^ Vincere raultiplices meruit divinitus hostes.
illis.
Oritur infestus humanffi prolis amicus,
Herouni duodenus apex patiendo beatas
Commaculare bonum perquirens livide votum. SiJereumque deous Jesu tribuente coronas
Nam properans patuli dum verreretffiquoracampi, Exoepit, multum modico lucratur ab ipso.
Conglomei-ata suis furunt coUegia signis Nostra Mcet duram patiantur corpora sortem,
Noxia, regali, ceu fertur, sanguiue fuso. Mentes triticeo cu?lis indentur acervo,
CivUes etenim Dagobertus Marchio (331) dextras Quo fruges animffi capientur mox locupletes.
Senserat, et rigitlum capulotenus inguine ferrum.
Prffiraia non quffirat, ni qui tolerando triumphaf.
Prffilia vibratis intentaut comminus hastis.
actutum lictorum torva vorago
Dixit, et
Arduus excusso quorum convicia telo Obstitit, etraptum tenebroso vinxit in antro.
Unus pontifici foedo sic ingerit ore :
Delator patrise petulans, moribunde viator, XXXI. In carcere illustratur luce superna.
Gallica tu pridem violasti sceptra, relato, Qualem te, pastor, Iffitum tristemve fatebor?
Qui periit cffisus, quem jure soquere, tyranno, Effitabare quidem te Christi post fore risten {sic) ;
An pravum gessi, regem dum forte remisi ? Flebas damna gregis pastorum verbere Isesi.
Inquit, et opto pati gaudens pro nomine Christi. D Actu coenoso dum stringeris undique vallo,
Mox truoulenta ruunt hastilia : deinde remissis Num solito non quivisti fulgore potiri ?
Acclines rogitant ancilibus ut benedicat. Exacuere leves inimioi frustra hgones,
Crediderim rutilo perculsi fLdminis igne, Ncquiquam ancipites inspioant aorius enses.
Quod patuit mundo, dum matris fluxit ab alvo. Tempestiva tibi fuuduntur lumina ccelis,
XXVIII. In Anijliam reve)'siis lilteras exhibet Inviso properat consuetaporismate [meatu] lampas,
pontificias. Pervigil excubias Jesu dum solvis amatas.
mctucns ergo pertransit gramina tuto,
Nil Testis adest oustos, ergastula sffiva serenis
Sccurusque cavas intrat vclociter alnos [naves] Inspiciens radiare focis in tempore noctis.
(330) Sine causa (332) Rcx Egfridus.
(331) Sic ctiam inarchionis nomcu pro rci!'c iisur- Eadem vooc usus est Auscharius iu Vita
(333)
pat auotor iulVa cap. supra vero cap. 10 pro
3.'>, S. Willehadi Brcmcnsis episcopi cap. i. Capsaces
episcopo. lusignis hio loous, quo discimus Dago- inlra cap. 35. Eadracro cnpsula reliquiarum. Wil-
berti mortis gcnus ct annum (il[), quo habita sy- lelmo chrisninriunt. Quam etiam vocem hoo in si-
nodus Homana. A Kridcgodo id rcscivit Eadmeriis, gnifioatu usurpavit Audoenus in lib. de Vita S. t
Fridegodus. ut puto, nb lleddio. Eligii, cap. 8.
: : :
1001 DE VITA S. WILF RlDl EBORAC. 1002
Quid minus a Petro, cui iumen fulserat arto ? A Pacifice qui currebant per compefa (33.j) vitfe.
Digue quidem parili posthac donabere serto, Ergo alacres pasfor curans mitissimus agnos,
Uuem voto sequeris, quem tormentis imitaris. Lingua perdocuit, manibus baptismate tinxit.
Et ne desperes, aaquo splendore nitescis. X.YXV. Regina ob sublatum reliquiarium punitur,
X.\XII. Pontificias lilteras oiolari non patitnr. Wilfrido liberato convalesrit.
Interea multis vexatur fraudibus almos
Oppida coiumissi verum dum marchio regni
Exsecrare apioes, actusque probare feroces.
Permeat, illecebras explens pompose eaducas,
Vertex si capulo. dixif. ctedatur acerbo,
Ecce repentino turbantur gaudia casu.
\\xi terebrent costas instantia pila tenellas
;
Dum raptis etenim conjunx regalis abuti
Unum iota meo nunquam frausfrabitur astu, -iudet reUiquiis, spirans typho impietatis ;
Qufe sanxere Patres Petri documenfa sequentes.
Vindex ira subit,satan pcr viscera gannit
Sic legit fuscos primatum oflendere vultus Quem coluit petulans, hujus sit hospita bacchans.
Non et apostolicos consensit fallere ritus.
Talibus attonifis accessit regia nutrix
X.XXin. Prxsidis uxorem pene cxanimem sanal. Anne pafent, inquit, veteris commissa piacli?
Carpitur inde gravi conjunx dilecta vaterno Extera Wilfridum violant ergastula jusfum :
^
Prtesidis, infaustas ha ha procurantis habenas.
!
At tua terrifico quatiuntur d£emone membra :
Corpore contrito, compagibus atque solutis, Sprevisfi emeritas Petri de culmine charlas :
Mortua contractis flu^tabant viscera nervis. Excipis en dignas irato judice poanas.
Sensu pene carens, extis jam condolomatis (334)
Capsaces [phj-lacferia] collo demsisti immunda
Grande viro scrupulum congesserat, extima vitae [verendo :
Speclanti, dum prfHteritae spiramina reddat. Nunc moribunda Baal vinciris et ipsa verufo (336).
Protrahit iUamoras tandem velociter artas
:
Naribus immanes ceu fundens torridus ignes,
Vir supplex satagit sancto reserare catenas. Rex aderat, quem sic genitrix affatur honesta :
Fletibushaud modicis deposeit opem medicantis. Jam memor esto tui, Icefargum subrue, fili,
Ergo Pater, solito pietatis munere fisus, Ultio dilectam profligat summa jugalem.
Passibus approperat conferre juvamen anhelis. Sed tu scepfrigeram si vis augesce.re dexfram,
Adfuit, et turbas removeri jussit adactas. Vincula solve viri, quoquam sine crimine nexi
Hinc precibus fusis, perfudit viscera lymphis :
Et si fers animo, jubeas discedere regno.
Mox rediit priscos vitalis fervor in artus. Annuit invitus, patuif mox carcer apertus,
nocuere virum crudelia lora beatum
iNil :
Reddidit et claram nubes densissima stellam.
Quin alacri vulfu iucum remeavit in ipsum, Protinus immeritam sensit regina medelam.
Nec puduit teras iterum curare cavernas. X.\XVI. Wilfridus liber deserit patriam, Palabun-
Prftfecto cognomen erat quem disimus Osferd (aZ. dus adversariorum factione.
Conjugis ereptae vocitatem dicitur Ebbee, [Osfred),
Escedens igitur patriam cognataque rura
Post modicum sacro gaudebat condita velo.
Deserit, australesque petit velut advena terras.
XXXIV. ArrH(5 religatur, sed fvustra, Solvitur. Nobihs expulsum pcr devia qu£eque viator
At Prseses timidus, rerumque stupore coactus, Obvius cxcepit, mundi quia summa potestas
MaUe pati proprice divit dispenclia vitse Indefinito pnBfixerat omnia verbo,
Intimat, et stevo quam justum prodere regi Defore nil justis spondens pro se trihulatis.
Isque tumens nimium prsecipit acerbius illum Regia progenies Berfiiwaldus munere dives
Compedibus rigidi damnatum carcere ferri Nec latuit stafimque furor hostilis inarsif.
:
Stringere, mutata custodis sorte prioris. Sed Pater a sohto nunquam sudore fatiscens,
Urgentur chal^-bes furcos aptare bicornes, Instruxit gregibus monastica jura fugatis.
Et sterih funes nexare labore trilices, Jam fati tellure viri tunc invida pestis
Quis terrere queanf athlet» corda ligati.
q Corda ducis zabuh prfesfrinxif hospitis apti,
Sed quo suppUcus animo mordacius instanf, Fratris Edilredi per Mercica regna decori,
Prorsus eo minimum se profecisse stupebant. Cujas in obsequio conjunx inimica manebat,
Nam qusecunque sacris nectebant vincula mem- Elifridi germana trucis tumidique tyranni.
[bris ;
Hi pulsare virum multo terrore serenum
Aut diffusa cadunt, aut forte incougrua tiunt Haud cessant, coguntque datam molimine pravo
Artubus innocuis libertas cessit herilis. Degenerare fidem. Sic compulit ire carentem
crudele genus frustra contunditur incus.
1 Hospitis aaxiho, comifatum prteduce Christo.
scelerata manus quid prodest kedere corpus?
! Profecfo alterius susceptus regis in aulis,
Non metuit jugulum, quem contremit indere lo- Femineas patitur instinctu d;emonis iras.
[rum. Ermenbm'gis enim totius criminis altrix,
Oigne satis gressus tremulae fugere catenae, Clachbus, ut cecinit priemisso musa teuore,
(334) Id est condylomate seu postuoso morbo mufandum duximus.
tabefactis, ut videtur. (336) Pxssuto, Galhce verrou.
(333) Ita superius cap. 8 legimus competa. Nihil
PiTKOL. cxxxin. 32
. ! : :
1003 FRIDEGODI MONA.CHI BENEDICTINI 1004
Multimodis lorsit tantum furibuuda patronum : A Commissum cupiens, jamjam vergente senecta
SiBva sororcujus CeiUwiue regia coujunx Expetiit rovocare virum sat inepte repulsum.
Expulit iudemnem uullum servata [servando] Ergo redit humilis, impleus exacta prioris.
[pudorem. Hos inter prasul Erchen^waldus venerandus.
XXXVII. Arf Australes Saxones se recipit. Regem Accedunt terni verie fimabula lucis.
Edilwalk cum suis Christo lucratur. Cwnobia Exorsusque deliinc scnior Theodorus infif
conslruit Pipnitet en,Fili, qnia tot tormenfa subisti.
averni Fltima porro meaj propcrant continia vitee:
(Juid strides, peritura seges, aut sulfure
Pcrpetc torreris ? cn aspernata probabis. Tu quocunque moilo deliqui, quseso, remitte.
non longc jaceutem Tcrruerant animum Wilfridi gesta beatum.
Ipse sibi patriam pr»sul
Adquiret, nondum divino vomerc scissam. Tum cselis oculos attoUens, brachia terris,
ludulsit facinus, sicut prcBcepit lesus.
Non licuit cultis eommittere semiua sulcis.
Ergo solo strati, poscunt miseramina Christi.
Anne vacat saltem sterilcs invertere glebas ?
Inque viccm culpis perfecto corde remissis,
Non timet exsilium qui gestat pectore Cnristum.
Gens igitm' qutedam, scopulosis indita terris,
Caudebant lacrj-mis sobria de fronte profusis.
Saltibus incultis, et deusis consita dumis, B XL. Aldfrido et aliis commendatur.
Non faeilem propriis aditum prwbebat iu arvis :
Jam fasces regni, jam publica sceptra peremti
Gens ignara Dei, simulacris dedita vanis.
Sumserat Aldfridus. Mox pastor scripsit eous
Hanc dogmate fretus,
adit intrepidus, sincero Sedibus abreptis rcddi debcrc beatum
Adsistensque duci, pertractat muuia Christi. Chrisli matliitcn post tanta pericula sennem (338)
Fcedere complacito statim captatur ab ipso, Ne contingarhuic morieus quod pertuht Ekfrid,
Non auri pretio, ferro non hostis avaro :
Qui voluit dictum primus spoliare patronum.
Juravit pactos nunquam dissoivere nodos.
Hoc et idem cunctis sfatim designat amicis
Hinc passim sacris permulcet corcula verbis. xElflede, quaj virgiueo succincta pudore
Lucratusque ducem feliciter, atque jugalem, Pasoebat nitidas Jesu prudenter ovillas.
Emicuit mediis fax indefessa tenebris. Tuque clientelie, princeps, memor esto cupitaj.
Delubra contritis pereunt velocius aris, Scripsit Edilredo cognato (339) morte Sopito,
Nec doluit madidas subvertens augur acerras. Qui studuit toto Wilfridum pcllere mundo.
Dulcia divino funduntur mella canistro, Nunc age, communi si vivas optime voto,
Tinguntur plebes sanctum baptisma petentes. Siepe meis, fateor, parebas phronyme [prudenter]
Res quoque vivitica perfusus nobiUs unda, •"
[dictis.
Prajdia delegat, cojnobia prresul adornat. Jam quoque Pastoris extremos crede rogatus,
Edilwalch princeps vocitatus dicitur iste, Ut tua preecluibus gliscens cuprepia [excellentia]
Wilfridi merifis qui novit coelica tempe.
[sceptris
XXXVIII. A Cedwala inregnum rcstiluto excipitur Ardiia Romulei si rvet prEecepta vigoris,
in Westsaxoniam Qu;e statuere Patres Petri vectigal alentes,
Teque canam, puer Cedvalla, negatis
fugitive Agathoprecipuus, Beuenedictus, Sergius atque.
Quem fudit sceptris nemoroso Ciltena [Wessasonia] Dux etiam monitis arrisit protinus istis,
[luco. Summo ceu decuit servans in honore magistrum,
Audacem quippe Wilfrido subdere mentem, Usque sub extremam vitas fraustrabilis horam.
Ut quires redhibere tui diademata regni, ; XLI. Ab Alfrido reuocalur.
Magnorum qurerens evadere fata malorum ;
His ita consertis, Alfridus stemmata regni
Crevisti patiens, rex fortis, ab exsule pasci.
Non obscura gerens, Christi revocavit alumnum.
Tempus post modicum lidei capis incrementum.
Certatim priscas possedit deinde casellas.
Nam vertex tremula quem dudum foverat ulva (337), Pelluntur moeehi, sedes vacuata patrono
Praesulis auxilio rutilat cingente corona.
Q
Redditur applaudunt cives fehcia fantes.
:
Tu quoque pontiticem multa tellure ditasti. Lucidus Ewroica[Eboraea]resplendit axis in aida.
Felix exsilium, quod poscit purpura regum !
Imme Pater felix, exsul pro fojdere pacis ! XLII. .\lfrido iterum vexante, ru7'sus confugit ad
Edilrcdum.
XXXIX. Egfrido, mortuo redit in gratiam cum
Theodoro Felices popuh tauto pastore potiti
Rumor tunc prodit, quia bello plura cruento Vix tamen exiguo manserunt gaudia lustro.
Agmina corruerant alterna CEede vorata : Nam modicum trita viguit perversius hydra.
Ekfi'idusque feri percussus cuspide Picti, Ardescunt veteres crebris pulsatibus ignes,
ExsUlo sanctos desivit trudere pravo. EcclesifBpuppis vexatur dire procellis,
Prseterea pastor Dorobernica claustra gubernans Cogitur et rursum nauclerus mittere clavum,
Theodorus, damnare nefas in pra^sule quondam Anchora ni firma primum solidetm' arena.
(337) Herba palustris. (339 Id est cognato Egfridi uiortui.
(338) is/ivo;, venerandus.
!
1005 DEVITA S. WILFRIDI EBORAC. 1008
Rex elenim dictus, ligurum[ligui'ionum]ferrugine
^ ^ _^
a Non formido minas, exenia nulla capesso :
[tinctus, Meque meo nunquam vobis muerone libato.
Distendit variis veracia staminina puUis, H»e Pater oravit, plebeium jusque refellit.
Alternando vices
nuno Patris subditus alis,
;
XLV. Ad EdiLredum redit.
Nunc mendosorum credeus inveuta virorum.
Nifallor, lida tituhaus statione carebat.J
Solvitur infaudum Jesu vincente coagmen,
Ast pater immotam
Eniiuitque bonum prsRstantis prsesulis omen.
qu;erens servare oarinam,
Sic /Edilredi valvas repetivit hiantes,
Maluitelatum regis differe tumorem.
Idcirco cessit, divisaque rura
Explauatque duci sceleris commenta maligni.
reli^iuit,
Isque benignivolam firmans in praesule curam,
lm,.atiens sanctam scindi se pnesule normam, Edixit priscum nullo frustramine fcedus
Arvaque commissis mouachis coUata revelli,
>Jec metuens magni pra?ferre oracula Petri.
Vellere, apostohca donec remearet ab aula.
Mox /Edilredi repetens solium memorati, XLVI. Romam revisit.
Acceptuscolitur placida sub rege quiete, Venmi discordes flagrant ardentius irae.
Explens ofticium multa pielate supernum. Et quas Christicolis pastor fundaverat Eedes,
Nisibus efTeris averruucare parabant.
XI,ni. In concilinm vocalus, parataslechnaseludit. g
Extorres stavunt [an statuunt] agio incassum pali-
Tantos post strepilus, quem non quivere molesta
[nodo,
Exsuperare fug.i, nituutur fallere techna. Quos sacer electis gradibus formarat adelphos,
Demque collectira censui'a urgente ducali [regia] Dulsos coenosi lychinos audititi destos (339*).
Synodus astruitur, regatio menda jubetur Atpia ventilabro Christi sententia justo
Cffilibis accessum festino cogere Efflavit pa'eas, cocyti
gressu. ardore cremandas,
Concurrit facihs. Fratum tum Sieva simultas Condivitque bonam coeliper horrea frugem.
Undique stipatum flctis agitare querclis. Nam pater ipse greges et ovilia cara revisens
Machina non solido, sed m .x interlita limo Ingemit, et precibus Domino commendat anhelis.
Corruit, liaud patiens vatem prognostica fantem Aggressusqiie dehinc Romani pervia callis,
Lincea namque viro fuerant oculamiao tanto :
Ingreditur partas opulento remige lintres.
]
Immo prophetales ad hoc potaverat haustus, Carpebant placida libratis ccquora vehs,
Internos etiam quo posset cernere nisus. vehemens lautomia arenis,
Figitur et notis
Tandem vafrinos blandis suggestibus astus Obhtas peragrantes commode terras,
igitur
Inerepitans, Italas suadebat credere chartas. Divino comites potabat fonte fideles.
Ethnica sed nuOis molhri corda lagonis [sic] Non errare licet, non manticulare necesse est,
Cedebant, virusque tegunt sub mente nocivum. Gratia quos tanti servat ductoris opima.
XLIV. Non vult sponte pontiflcatum Is etenim largas, quamvis devotus egeret,
abdicare.
Romam itermn appellat. Impensaseleis[hberahbus]palmisfundebat[apertis.
Praeterea juveuis divini fautor honesti, Quapropter, ceu pra3cinuit Davitica psaltes,
Justa manebit ei vitae farrago perennis.]
Expertus causas in sancfum aptare sinistras,
Aceessit, regis
Transmissis tandem Joviahbus sque cavernis,
dirum patefecit amentum,
Macarii penetrant rutilantia dindj'ma Petri,
Toxica letifera; volitant quo tela pharetrje.
Nec etenim puduit dicacem audire lidelem, Qua renitebat ovaus summa virtute Joannes.
Affines moti festinant
Euge per urbem.
Qui mox exposuit, celer intra palatia repsit.
Astipulant moduhs comto sistemate, cerus
Summi stans igitur ducis inter castra perennis [sacer]
iCdituusque graves oppandit agilhmus sdes.
Excipit hoiTisonas iUfflso parmate fundas,
Introiit prassul testudine fultus opaea,
Nec potuit validis penetrari pelta sagittis.
Instabant etenim violento famine agentes,
Qui tellure cubans unca suffragine suda [flexo
Se Pater ut proprio vellet dispungere voto^ [poplite]
D Mille piis instillat aquis, vi denique sancta
Indignumque sacris se judicet esse gerendis.
Gcelica summorum reseravit claustra polorum.
malesuada cohors o fraus o sanctio discors
! !
Indidit asquisonas divinis auribus odas.
Non eris immunis poena;, non criminis exsors.
Ipse quidem sohtos gaudet perferre
Oratu surgens, famulantum rite catervis
labores
Tu Phlegeton subies, Erebum manesque
:
Ambitur, siccatque genas, suspiria pressat.
pavesces. Ast ubi complacuit, sacra archisteria [templum]
Insignita piis tunc aperit ora loquelis.
Ecce quaterdenos, dicens, vexilla per [scandit.
annos Pontificum prassul, necnon
Intemerata tuli vera? per cuncta Fidei, concio gaudet
et
Pistica [fidelis], Tarpeioque ruens de colle senectus.
Barrida [procaciaj pravicolffi quis
stravi examina Inteslina Pater postquam djTracliia [discidia]
[turbae,
[planxlt,
Inclyta censurfe servans invictus
eoa; Ad vicina redit lentis habitacula plantis.
Famma, non falso ceu garrit pollice sculpta,
Mens inimiea suo
XLVII. Causam agit apud Papam, prolatis litleris
mox defectura veneno.
apostolicis.
Nunc quia compellor, Pctri discrimine purgor.
Interea scriptis legalio cassa modernis.
(339*) Locus eorruptus.
; :
i007 FRIDEGODI MONACHI BENEDICTINI 1008
Berthwakli de sorte ruit, puerile volumen A. Sentiscat rigidi retrusus in ima barathri.
Oppouens tanto neqniquam ccrtc Patrono. Quidquid neutericis confinxit apocrypha biblis,
Ausonire coeunt Graia^, mox atquc soritre Cassetur priseis legatio censeo dictis.
Vestibulo cursim priscorum scita revolvunt. Quis duo-quindecies denos pariter
, quoque
Protinus admisso micuit syntagma berillo. [quinos,
Ut Jubar introiit, juliaris ceu nectar opimi Elogio archontes queat infamare maligno ?
Protulil cfTevum {sir) liquido flavore libellum His coram fidei vir hic confessus hcnorem,
Hisce cliaracteribus. Gliristi tiuic inquit alumnus : E.xtunc vitali mcrito craxatus [inscriptus] in albo,
Nulla damus patriie, fateor, discidia nostriv. Certis exspectat ccelestia dona diebus,
Non reges, non regumve clientes,
tristatas (340), Ut re percipiat, quod spe patienter et optat.
Matris ad esimice gremium concurrere gratis. Huic qui dissenlit, nimis, inquam, prorsus ineplit.
Elcgi collata prius mihi jura proharc. [Seqiientia, quin in ms. codice Corbeimsi desunt
Non iguota cano, vol)is pr;iecognita narro, ex codice C"tlonianx biljliothecx supplevil Ma-
Juda dedere Patres Romanum stemma regentes. biUonius.)
Testis adest hujus sanctas periergia sedis. Hrec eadem sacris jusseruntindere hbris,
Haec quia non sprcvi, nam ncc spernenda putavi g Morc cleanteo (342) solitis bullata sigillis.
Collatis carui crebris populahbus agris Regibus et clero mittentes, atque popeUo,
En qui me sensu graviter lymphante sequuntur, Ut dirimant odii crudelia jurgia prisci.
Norunt si qua meo vitiamine rupta vicissim Et dixere Patri postoscula frontis aquosie :
Objectare queuut, vestro lustrabor ab ore. Paciticus redeas; subjectis gaudia reddas ;
Non ego pompisonisadii pretiosa lupatis [frenis] Terris atque polis Jesu cleronomus (haeres) esto.
Moenia, necgilvisphaleratostromatemannis (cquis XLVIII.
[tolutaribus : Devictis igitur falsi latoribus astus,
Prosequor at nudus nudi vestigia Petri. Pignere sanctorum multa quoque glore venustus,
Posteritas sancite quibus subsistat amica Deserit ."Vusonias multis comitantibus oras.
Legibus, et priscas nolite revellere chartas. Alpinosque quo Celtica permeet arva.
petit,
Obsiipuere (sic) Patres hrec sic fore [esse] com- Pr;:eteriens notospedetentim transit Aianos (343)
[miniscentes. Tandem pacatos devenit ad usque Sicambros.
Hac dixere pharo mundi rudis arsit origo, Hinc vexatur acri per singula membra veterno :
Rabula nec deerit quo mens veneranda nitebit Nec qiiibat metas pedibus tranare cupitas.
Taha labentis patiuntur spargana vitaj ,
Fertur equo primum; post hfficgestamine fratrum,
.lEmuIa, nec tardat spiris agitare malignis Vocibus pastorum corde dolentum
et toto
Actio pravorum vitam moresque proborum. Muratamque vehuut dilectum pondus ad urbem
Conquirenda tamen hujusce refragia sectee. Semianimem insu(;to oompou;mt debite stratu :
Et quamvis odiis proseriptus physiculatis [natura- Perculsique metu, quidnam contingat in actu
[libus] Exspectare timent, mortis formidine pressi.
Protinus arbitrio, \ViIfride, piabere nostro. Octonis etenim bis forte quaterque vigenis
Nec Romana prius falsi pilotria [sic) testes DeciUjuit horis, pastus fraglamine mentis
Excedent, justas donec pro crimine poenas Corporis aut escis, aut qualibet arte liquoris.
Jure luant, discantque viro deferre probato. Deumm cum quinli spirarenf lumina solis,
Iste quidem Latias olim lallando papillas, summo (dictu mirabile crelo
MitUtur e !)
Pavit Christicolas multo dulcore eatervas. Archanus Michael, nitido lampabilis ore ;
Oravere Patres testatur et ipse Joannes(papa),
: Quem Pater intendens, non utfantasma repellens,
Haec dicens : Nullo morietur lampada fungo. Ceu stilbonta [splendentem], novum lumen, vene-
Insidite veteres dormiscant ocius omnes. [ratur amicum.
Desipiunt hebetes tetrico raoerore furentes. Surgito coneivis, nostri non portio vihs :
WUiridum damnare nefas qui, sicuti torris,
: Et licei astricolas inter numerere catervas,
Ereptus magno manet incombustus ab igne. Inquit, ab orbaUsjam nunc revocaberis agnis.
Ut petrus Christi, sic hic vestigia Petri Postqnam bis binis frutres solidaveris annis ;
Percolit, fequoreis nunquam timefactus in undis. Cum mercede bona temet revocabo, sed insta
Degcncres populi quid prodest veUe beari ? Christotochae dignas sdes fabricare Marise :
Virtus si qua placet, patriispepuhstis ab oris. Cujus amore tibi cumulantur certius anni.
En rutilum liquido summffi virtutis agalma (34)). Novit quid Petro, Petri quid solvis adelpho.
Sint rata qu<B sanxit,non hrec obliteret usquam Coniinuo sanctos subiit vigor integer artus :
Aut regaUs apex, aut ecclesiasticus ordo. .\nge;icum sujieramnumenrecucurrit ad aethram.
Nobiscum sapiat, qui ChrisU stigmata gestat, Surgiliir, et tiistes renovantur digue sodales.
Ne ferale chaos evitanJamque mephiUm defcsse, sagax curatquem cceUcapinas ;
(340) Pvoceres supra. GaUiiiUi cum Wandalis effusi, pars ad Ligcrim re-
(34i) Specuhuu, simulacrum. sederunt, pars ad Rhodanum, de quibus hoc loco
(342) More principum. Fridegodus a_'ii.
(343) Alani Scj^thioe populi, excitante StiUcone iu
; ; ; : : ;:
1009 DE VITA S. WILFRIDI EBORAC. 1010
Et qiiia pellacis vitasti gaudia saecli, A Fratribus at plaudas Jesu recinentibus odas,
Cum numero vitas meraisti prtemia summfe. Substitit, et laeta sospes perfunditur aura.
XLIX. LIII.
Oceani tumiclas exhiuc remeavit ad undas, Hactenus excohcum quanto sudore sacellum
Gurgitis et vasti circumflua terga repressit. Emerit exposui numnam miracula quibo ?
;
Cantia complacito patuerunt litora rastro. Ennea (344) si mehco clielimmihi carmine tangant,
Jussit apostolicum Berthwaldo ferre libellum, Septenasque jugem [geminem] cichco dulcore so-
Suscipit, ut decuit ; Patris prajcepta peregit. [rores (3io)
Hinc divi [f., divns] petiit, supra quem musa re- Aut sim magniloqui multus sectator Homeri;
[volvit, Non plane absolvam dictis jam cedo quibusdam.
:
Laetus Edilredi petulas tidentius aulas. Quos etenim dEeuion rabida possederat ira,
Cui retulit cessim : tetantur et ambo vicissim. Effusis precibus iidei virtute resolvit
L. Et qucis debilitas artus devinxcrat atra ;
Approperans ergo, laesus cunctamiue nullo, Aut oculo frustrans, aut lingure murmui-e dam-
Aldfrido regi direxit epistile [epistolam] Petri. [nans
Illicitum sapuit,nou hoc sat juste recepit B Aut gressus prohibens, aut reumate pectora strin-
Protulit ambages, sicut fecere priores : Etsensu demtos, et morbi tabe perfesos. [gens ;
Nolens directis veneramen ferre loquelis. Ut frater congrex, scelerum, sicut patet, offex (im-
Ouocirca meritum tulit immature periclum. [peditor),
Ultrices etenim patiens iu corpoie prjenas, Circumfusa means docet agmina Christicolarum,
Ceruere collibuit. quem dudum languide sprevit Vivihci tetra plastica dat theoremata verbi,
Multaque conjicieus obiit, male gesta recensens Noviter increpitans pigrum decus Arcliihorum [tri-
Testibus adhibitis se reddere velle uegatis, Hcec ita solerti perfecerat undique cura. [bunos].
Si Domini auxihum vita; daret accumulatum. Sensit Olympiadam (346) dudum hnirier auctam,
Suscepit vacuas /Edwilf virosus liabenas, Et metamorphosin praesagit adesse cupitam.
In sanctum furias exerceus immoderatas : Nec minus ipse tamen refovens normahter omnes.
luque brevi periit, violeuto cive repulsus. jElhralem vitam testatur jure sequendam.
LI. Quid tricor dictis? dabitur nunc his quoque finis
Ut patriec curam susceptet rite tuendam, Credo quidem scriptis ut mors, dilectio fortis.
:
Fihus ascitur Alhdfridi sfepe relati. LIV.
Qui gravitate proba, Wilfridi subditus ala, Q Crebis ergo virum febribus pulsatibus almum,
Dilexit nimium quia noverat esse beatum ; Concurrunt monachi virtutum munere macti
Is jussit proprii quantum teuet orbita regni Agmine pastorem tantum cinxere gloijoso.
Et colere simul, Berthwaldo jure calante fvo- His ita consseptus, caput extuht, atque ita dixit
[cante] PuUulet in vobis divini gratia roris.
Tunc Patris alloquio rex censuit, omnis et ordo, Vos equidem, fratres, pridem revocatis euntem.
Servent ut pariter Wilfridi dogma vereuter : Parcitejam^qufeso^supernumjamscanderereguum
l'acis et AngigeuiB finuaulur fcedere gentes. Me juvat et fragili prrejudico carne resolvi.
Lll. Non vobis ultra forma conjungar in ista.
Es hinc convaluere nimis diorismata [dehnilio- Donec mundanas turbent elemenla tenebras.
[nes] fortis Visibus et Domini pr.esens si machina mundi.
Athletce, pereuntque mah sophismata civis Musoipulos nostis quos obicit aemulus hostis,
Germinis hydrei penitus tenuata cicatrix ; Uhcibus quierens animos vitiare tiguris.
Additur atque bonis virtus apodictica (demonstra- Ingerit incestos lascivis spehus auiores.
[tiva) victrix. Tunc oculos pulcris vanos illudit icheis,
Ipse per obhquas pastor gradiens regiones, Auros blandis demulget saepius arpis (3i7).
et
Ut mater dociles doctrino lacte refovit Ut fraudem doceat, largissima lucra miuistrat.
Utpater ignaros sobria succensuit [increpavit] ira Ihec monui semper, hfec vobis ipse frequenter
Ad lucis patriam cunctos metaliter liortans. Opposui, nohte moras inf(;rre migranti.
1'rcescivit porro Michaelis adesse profatum : Urgeor, o defungar, et, o fratres, vigilate,
Optabatque gravem Sihcernius adfore mortem. Pyr Glegeton (348) cahda ne vos absorbeat unda.
Corruit,et subitus perclusitlimmata [consihajmor- Htec ait, e' duras constravit membra quieti.
Agmina pullatis coeunt vernacula birris; [bus Spiritus ergo Michael repente beati,
viri
Commeat et toto vulgus i'iiserabile cielo. Vimineo condens corpus Kyriale (339) canistro
Fit formido gravis, ne forte recedat ab illis. Exhausit vitro vitalem digne cruorem
(344) Novem Musse. (349) Id est corpus Christi Domini, seu
Eucha-
(345) Septem artes liberales, totidemque mecha- ristiam. Hic alludit auctor ad illud Hieronymi de
nicas. Exsuperio Tolosate episcopo in cpistola ad Rusti-
(346) Spatium annorum. cum monachum : « Nihil lUo dituis, qui corpus
(347) Vulgo harpes. Domini canistro yliaiaeo, sanguinem portat m
(348) Flumen inferni vitro. »
1011 JOANNIS PAPiE XII lOU
lutei' m«rentes, orantcs, opperientes A Subsidibus patris ex omni regione coactis,
Evasit volucer, carnis ceromate [visco] liljer. Cum miranda nimis fulscrunt signa sub astris.
LV. Quajrebant otcnim quis tot pastore vacantes
Postquam membrrv sacro tumularunt sacra se- Excipiat caulas, et oviUa tanto reservet.
[pulcro, Hesperus aeriis sed jam densaverat iimbras,
Indusias sumsere sibi frafres venerandi : Pernox cura fratrum ciun ccelum respicit altum.
luterulamque puer sancti sudore madentem Emicuit cyclus tenebrosa per astra coruscus
Corripuit, normatrici [abbatiss»] tulit atque Ceu matutinos ignires Phosphorus ortus.
[beatffi, Canduithic radius monachum coenobia circum
Quam sibi llamineo [velo] sociaverat apte verendo OfQciose, vias, visus liquisse polinas.
Egregius heros, redimitam castificando. Hinc patuit, Dominiquia constat vinea firmis
Hanc adit organico mcmbris deserta vigore Oratu Wilfridi wvum stabilita gigantis.
Clinica, suppliciter posccjis se tangere posse. Mox apopemp;co (3.jO) grates persolvere suramo
depromere virgo fidele.
Pavit secretum Acceleraut, noiacnque Patris constanter honorant.
Tandem compatiens miserffi subnixaa petenti, Fistula rurestris cecinit prothemata cavis,
Vioxit, aquis vestem, meruit quibus illa salutem. jj
CaUosas cani Meligor velut excola sannas,
Post haec bacliantes dementi peclore quidam. Enervi trutinans exotica docmina [dogmata] ple-
Vulcanum [ignem] tecto, quo transiit ille, adhibe- [ctro.
[bant. Nunc oleate mihi faveas industrius Odo (3ol).
Sed vis defuncti viventem ignem
terruit : Ut natum retuli stcmma tum maximo clusi.
Saevos mitilicans, virtutis et omina monstrans. Non epistasin capit, ecstasinque verelur.
Aanua bis senos confecerat orbita menses, Pagina, Leotor, ave : tibi cajtera carpe tuapte.
(3o0) Apopompseo, id est liberatori. opiiio ovillarum, » etc. Epistola tota Fridegodi ge-
(331) Id estOdo Cantuariensis antistes, cui Fri- nuuu sapit, coque fendit, ut de translatione reli-
degodus carmen istud nuncupavit. Sic ergo poeta quiarum S. Wilfridi. dequc ejus vita metrica faciat
Breviloquium Vilw. S. Wilfridi claudit in codice vita tidem. Nihil in ea liistoricum reperias praeter
Gottoniano, in quo Lrrata fere eadem quie in Cor- paucula quifi sequuutur « Igitur venerabiMmas:
beieusi reperiuntur, insertis capitulorum lemma- ijeati confessoris Christi Wilfridi reliquias inde-
tibus, quiB in Corbeieusi exemplari anliquiori de- centi senticosae voraginis situ marcidas, imo (quod
sunt. Cottonianus hber pro BaLlhild mendose ha- dictu quoque meticulosum est) prfelatorum horri-
bet Brunhiid, quce annis bene quadraginta ante pilatione neglectas, cum inde, favente Deo, scilicet
id tempus occubuerat. Ad Odonem quod attinet, a loco sepulcri ejus, qnidam transtulissent, reve-
nulla mihi videtur fuisse ejus scriptio de S. Wil- rentnr excepi atque iatj'a ambitum metropolitanifi,
frido prfeter Fridegodi poemalium ,quod ipse condi cui gratia Dci priesideo, ecclesiie collocavi, pra»-
curavit. Id colligitur ex ipsius epistola, sane pcr scrtim cogente illo evangelistfe testimonio, meo
quam salebrosissima quffi Fridegodi carmini in videlicet apologcticoquia ubicunque fuerit cor-
:
quibusdam codicibus prsetigitur (vide supra hujus pus, congregabuntur el aquilx. Itaque tantae tam-
tomi col. 94:i) sub hoc exordio « Ortliodoxae lidei
: quie dignte atrinitatis delectatus vicuiitate, et edi-
famulitio aneillatis, eidemque ecclesiastico antis- tiore eas antheca decusare, et excerplis de libro
tantibus proposito quaquaversum orbis, tam ins- vitfe hujus flosjulis novo opere pretium duxi car-
tantibus, quamque futuris, Odo Dorobernicaruni mine venustare. » Hbbc satis superque satis.
AN>'0 DOMINI DCCCCLXIU.
JOANNES PAPA XII.
NOTITIA HlSTORICA.
(Apud Mansi, Conciliorum amphssima CoIIect.. tom XVIII, col. t47)
Joannes, Alberici illius qui urhi dominabatur esse, caput quantumliliet moustrosum proferre,
apostohcam sedem invasit anno Domini 96o
filius, quam unum corpus induo secari et duobus capiti-
tempore Constantini VIII imperatoris et quanquam businlormari,eumdem totoorbe terrarumtanquam
buic legitima aetas aliaque omnia deessent quae in verum et lepilimum pontiticem venerata fuit. Hic
legitimo pontilice requiruntur, tamen accedente revera primus et inventus qui sibi uomen mutavit,
postea consensu totius cleri visum est hunc potius quique ex Octaviano,pro mutaua non exutfi tyran-
essetolerandum,quam Ecolesiam schismate aliquo, nide, voluit .loannes nominari. 0)j emporale Urbis
quod alioquin exortum fuisset, dividendam. Cum- dominium Alliericus pater lilium sum Octavianum
que universa Ecclesia catholica sciret miaus malum nominaverat : ille contra,pontiticatum et spirituale
)013 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA. 1014
dominium totius orbis consecutus, spirituali no- A ratum Romfe in •'astello S. .AngeU asservatur. Pro
mine lioc Joannis appellari voiuit. Idem juvenili graUa referenda pontifex omuesque Urbis optima-
ardore spirans minarum et ca?dis, collecto eserci- tes supra corpus Ijeati Petri jurarunt se nunquam
tu copiisque auxiliariis ex Spoletano ducatu eon- Berengario alque Adelberto auxiliaturos acque ;
ductis, adversus principem Capuanum nomine ita imperator Roma discedens Papiam se eontulit.
Pandulplium bellum movit cui cum ille Salerni-
: Intcrea Joannes pontifex ad defectionem soUici-
tanorum ope et auxilio Ibrtiter resistcret, ad pro- tatus, immemor juramenti preestiti, Adelberto se
pria redire pacenique per legatos petere coactus conjunxit. Quod cum imperator per nunUos undi-
fuit. Hujus temporo Berengarius, solutus timore que redeuntes verum esse inteUexisset, Luitpran-
defuncti Luitliulpbi tiliiOttonis, qui ad coercendam dus eum dixisse scribit: « Puerest,faeile bonorum
ipsius Berengarii tyrannidem in Italiam missus immutabitur exemplo virorum spero eum objur- :
erat, per universalem Italiam impune grassabatur, gaUone honesta, suasione Uberali facile ex lUis
et profana simul et sacra absque delectu devasla- sese emersurum malis. » Cum hac de causa impe-
bat. Qua de causa Joannes papa, tyrannidem il- ratorRomam redUsset, papa simul et Adclbertus
lam non amplius ferens, legationem misit ad Ot- aufugerunl. Cives vero, inquit Luitprandus, sanc-
tonem regem Germania;, snppliciter, auctore Luit- tum imperatorem cum suis omnibus in Urbem
prandro, btteris et signis regem oraus, quatenus susceperunt, fldehtatemque promiserimt UcBC ad- :
pro Dei amore sanetorumque apostolorum Petri dentes tirmiterque jurantes nunquam se papam
et Pauli, quos delictorum suorum cuperet esse re- electuros aut ordinaturos prreter consensum at-
missores. se sibique comuiissam sanctam Roma- B q^ie eleetionem domini imperatoris Ottonis Csesa-
nam Ecclesiam ex suorum inimicorum faucibus ris Augusti, filiique ipsius regis Ottonis. Post tri-
liberaret, ac saluti et pristinas libertati restitueret dum quam Romam venisset, auctoritate Ottonis
Cumque idem eodem tempore auctore Deo MetUo- habita est pseudosynodus, qua Joanne in ordinem
lanenses per deputatam legationem pefivissent, redacto subrogatusestpseudopapa Leo VIII. Quem
Otto, anlequam e Germania recederet, Wormatiffl ille post obitum Ottonis in Uibem revocatus, velut
comitia habuit, in quibus filium suum Ottonem, ex adulterum et invasorem sedis deposuit, rescissis
AdeUieide genitum, creavit regem, eumque Wilel- omnibusilUs concUiabuli actis, quibus nullo juris
mo Moguntino archiepiscopo ex alia uxore iiho et antiquilatis ordiue servato, Joanne papa, amo-
nutriendum commisit, prwstitaque per juramen- to, suUectus fuerat. De infausto Joannis pap;e exi-
tmn fidelitateet securitate sedi apostolicje, de fu- tu auctor qui asseri'ur Luitprandus hsec scribit :
tura successioue in Romano imperio ejusque Ju- « Quailam nocte extra Romam dum secum cujus-
ribus ac liluhs promissiouem accepit, His praeviis dam viri uxore oblectaret, in temporibus adeo a
rex piissimus, inquit Luitprandus, ooUectis copiis diabolo estpercussus, ut intra dierum octo spa-
in It lUam percitus venit, tantoque Berengarium tium eodem sit vulnere mortuus. » >'on quia, ut
atque Adelliertum celerius expulit, quanto evi- iUe ait, juste damnatus et juste receptus fuerit,
dentius constat quod commilitones PelrumetPau- quia tot tantisque vexationibus a Deo admonitus,
lum sanctissimos apostolos habuit. Postquam a peccatis consueUs non abstinuit. Quanquam ista
ablata suis quaeque dominis restituisset, anno qua; apud Luitprandum narrantur non ipsius sint
Christi Redemptoris 062, qui erat >eptimus annus C quam hominis adversarii, et Ottoni plusnimio as-
pontificatus Joannis, Romam venit, ibique magno cribentis, tamen veritatem eorum non controver-
cum honore miroque ornatu et apparatu suscep- so, utpote quod nullum dispendium atlerant fidei
tus a ponliflce cum applausu tolius popuU impe- catholicEe, de qua unanimi consensu proiitemur,
rator et Augustus vocatus et ordinatus, unctionem Petrum Petrique successores postacceptam Chris-
imperii suscepit. Quse vero post hasc legitime pe- ti promissionem, in moribus quidem, non autern
racta Joanni papae reslituerit, qufeque dono iUe in fide, deficere posse. Contigisse oljitum Joannis
Ecclesise Romanfe adjecerit, indicat ipsum authen- papa3 anno 964, pridie IdusMaii.inReginonis auc-
ticum donationis diploma, quod aureis lltteris exa- tario asseritur.
JOANNIS PAP^ XII
EPISTOLE ET PRl ILEGIA
I. D ritis, sed ejus misericordia nos praeveniente, a
EPISTOLA JO.VNNIS XH AD WLHELMLM ARCHlEri-
PAP.F. quo sunt cuncta quae sunt qui nihil in orbe agi
:
SCOPLM UOGIMIMJI. credimus, nisi quod aut velle aut consensu ejus
(Anno 955). factum fuerit. Miseriarum quippe atque afflictio-
Significat lilteras ejus, Agapeto inscriptas, sibi num jacturas malorumque insidias hominum,qui
redditas fuisse. Miserias ejus dolet. sanctarum Dei Ecclesiarum, et omnem perturbant
[Epistola; P. Bonifacii. ed W., p. 376.]
: ordinem, atque statum condoluisse, sicut aposto-
JoAX.NES episcopus, servus servorum Dei, reveren- Uca censura decrevit, gaudere cum gaudenUbus,
tissimo et charissimo confratri Williheluo archie- et cum flenlLbus flere. Tolius namque ChrisUani-
piscopo sanctae Mogontiacensis Ecclesiae, tatis post Dominum caput nou aUquo pri-
effecti
Litteras quas sanctffl memorioe Agapeto papae vilegio humano, sed voce ipsius Domini beato Pe-
vestra destinarit fraternitas suscepisse cognoscite, tro apostolo, sicut bene nostis, dicentis Tu es :
quemdivinaonmiadisponens potentia in apostoU- Petrus, et super hanc petram sedificabo Ecclesiam
cam sedem eo moriente ordinavit, non noslris me- meam, etc. Idcirco si aliquod nostri corporis mem-
1015 JOANNIS PAP/E XII toie
hrum tribiilatioiies aut molestias pati injuste no- A dem loei regularis al)batis permissione. Si quis
verimus, sive litteris sive alio quolibet modo com- vero pro hac adipiseenda pecuniam vel quodlibet
patimur, ct dolore gravamur, et quibus possimus munus regi, aut cuilibetprincipi dederit, sive pro-
una vobiscum conatibus illorum insidiis atqiie ini- miscrit, subinfercndfe 'naledictioni sulija ehit. Sit
quitatibus apostolica auctoritate obviamus. Hor- igitur eidem cellre ablassecundum regiilam sanc-
tamur interim fraternitatem vestram ut contra eos ti Benedicti constitutup, et monaclii regulari dis-
qui contumaces et inique vivere volunt, et eccle- trictioni subjecti, quos de reljus ejusdem celloe
sias Domini devastare satagunt, nostrisque piis aliquod dispendium perpeti cum omni imperio
prfficeptis et vestris monitis obedire noluerint, prohibemus. Res vero ejusdem ecclesiM sunt Hu-
omui virtute resistere curemini, et ad pacis atque molarias villa, in quaeadem cella constructa est,
viam deducatis, ne crasbante
veritatis et justitiie cum mansioniljus cunclis ad se pertinentibus ;
illorum maiitia, reos apud justum judicem inve- Merulficurtis cum adjacentis suis : Kudoldicurtis
niamus quos vero in malis actibus permanere
: cum appendiciis suis ; Caviniacus cum mansis ad
cognoscitis et minime reflecti jussionibus vestris se pertinentibus ; in villa quae dicitur Frisia su-
voluerint, ad lianc nostram apostolicam sedcm. per fluvium Soranam xn mansi, quos pro cous-
sicutantiqua cousuetudo fuit, dirigite, et cum eis g moditate piscium eidcm ecclesise perpetualiler Iia-
vestros credulos tideles, qui nobis illorum causas, bere liceat. H;ec itaque et si qua alia ecclcsia ei-
et omnia qucB in GaUiarum atque Germanife parti- dem Domino opitulaute acquirere sibi potuerit,
bus aguntur fideliter atque ordinabOiter intimate ;
apostolica fulta auctoritate licenter et sine aliqua
quoniam hoc nobis cordi est et magno cupimus contradictione possidebit, etc. Scriptum per ma-
desiderio, ut ecclesiis omnibus et cuncto Christia- num Eeonis, sacri scrinii sanctae sedis apostolicre
no populo pax et honor unicuique proprius ma- in mensc Jan., per manum Georgii secundi epi-
neat, et malorum omnium vesligia, si qua hacte- seopi sanctae sedis apostolicse, anno primo, Doiui-
nus fuerant, funditus removeantur. no propitio, poiitificatus domni Joannis S. P. et
II. universahs papa-.
JOANMS T\T£ Xll PRIVILEGIUM PRO MONASTEIUO S.
III.
MARLE HUMOLARIENSI. (352) joan.ms pap/E xii eimstola ad berem;arii m
EPISCOPIU virui:nensem.
(Anno 956.)
(Anno9o6.)
[Mabill. Acta, Stec. n, p. 1025.]
, MonasteriiS. Vitoni privilegia el possessiones con-
JoANNEs episcopus servus servorum Dei, vene- '
firmat.
rabili abbati Bernero beatae Dei genitricis MaricB
virginis Ecclesi:e, et per eam cunctae congregatio- [ApudD. CSilmei, ffist. de Lorraine, Preuvesp. 369.]
ni in perpetuum. JoANNES episcopus, servus servorum Dei, Beren-
Sijustis petitionibus prwstaliiles piorum assen- GERO fratri nostro Virdunensis Ecclesias episcopo,
sum praebemus, voluntati Domini nosmilitare cre- cum omnibus sibi a Deo commissis, bravium
dimus. Ergo notum sit universis cathoIicBe matris (Eternffi remunerationis.
Ecclesiffi tam prassentibus quam futuris,
liliis Convenit apostolico inoderamini pia rehgione
quod ad nos filius noster, gloriosas indolis
misit pollentilius beuevola charitate favere, et posceii-
puer, scilicet Lotharius, rex Francorum, paterni- tium auimis alacri devotione assensum prffibere.
tatem nostram humiliter obsccrans, ut quamdam Ex hoc euim potissimum praimium lucri a condi-
cellam in pago veromandensi sitam, in honore tore omnium Domino sine dubio promerebimur,
beata3 Dei genitricis virginis Mariae et sanctfe Hu- si venerabiUa sanctorum loca opportune ordinata
negundis virginis constructam, auctoritatis pras- ad meliorem fuerint statum nostra auctoritate
sidio muniremus : quam
suggerentibus genitori perducta. Igitur quoniam te, frater cliarissime, in-
suo Ludovico, videlicet regi comite AdaLberto, et D ter cKtera sanctse conversationis exercitia compe-
idoneo satis viro Gilberto, qui eamdem abbalio- rimus quod monasterium in tuo episcopio ju.xta
lam jure beneficii possidebat, ad sacras rehgionis civitatem Virduni, in ecclesia videlicet beati Petri,
venerabilem cultum erigere conatur, atque regiae pro amore Dei construxisse, in qua requiescunt
potestatis prKcepto corroborare nititur. Cujus pe- corpora sanctorum confessorum, afque prcefataB
titioni congaudentes, eccksiastici vigoris manum ccclesi:B sancta? Mari;e quondam episcoporum Vi-
exerimus, et ex ea qua fulcimur apostolica aucto- toni, Pulchronii, Possessoris atque 1'irmini, et de
ritate pra?cipimus, ut prrefafam abbatiam nemo rebus tuae ecclesiae providaconsideratione suble-
unquam sascularium possideat, neque ex rebus vasse, ut si quando filii Ecclesiae tuas dlvino com-
ejusdem quidquam sibi aliquis usurpet, non
cellae puncti amore terrena despicientes, ad contem-
rex, non comes, uon episcopus, nec quilibet prin- plativae vita? perfectionem confugeredesiderarcnt,
ceps quacunque potestate praeditus, nisi forte ne a tua Ecclesia peuitus disssociatividerentur, ia
tuendi ac defendendi causa, et hoc nonnisi ejus- monasterio, quod membrum est ejusdem Ecclesiae,
(852) Haec bulla JoaDni XIII perperam a nonnuLis tribuitur ; nam Berengarius episcopus jam anuo
963 obiit. Jafp£.
.
1017 EPISTOL/E ET PRIVILEGIA. 1018
solatii refugiiim sub habitu religionis sibi inveni- A dissimo et sanctissimo Landulpho sancttE Bene-
rent, et Domino tranquillitate quieta inibi farau- ventanae Ecclesi;e, episcopo, suisque successoribus
lentur : noverit omniiim fidelium
tam prajsentium in perpeluum.
quam futurorum industria, nosidem monasterium Cum summffi et apostolicse dignitatis apexindi-
tua ordinatione constructum, cum omnibus rebus dignoscatur prfefulgere, et ia
vini profectns nitore
regalibusque prjeceptis tuo consultu sibi sanctis, exereendis Dei laudibus suis impensius studeat
in aeternum velle permanere inconvulsum scili- ; laboris exhibere cerlamen, ob hoc debita nos
cet villam supra Scantiam, cum suis pertinentiis ;
ejusdem apostolicre pastoralis compulit sollicitu-
Flaviuiacum, cum suis adjunctis; abbatiam san- dinis cura, queeque ad stabihtatem piorum loco-
cti Amantii, cum quidquid ad eam pertinet. Ad rum promulgare et apostolicaj institutionis cen-
NoTa-Villa, cum suis locis ad Mantionis curtBm, ;
sura conftrmare. Igitur quia postulasti a nobis
quantum ad vos pertinent Parridum, eum suis ; quatenus, sancta Beneventanensis Ecclesia, cui,
adjacentiis de Marcultl-Curte ecclesiam, cum suis
; Deo favente, prwes, privilegiis sanctae sedis apos-
adjacentiis ; cum suis pertinentiis
Arbordi-Villa, tohcffi decoraretur, et antiquos terminoseidem con-
;
Castonis-Curte ecclesia, cum his quse ad eam per- cessos ab antecessoribus nostris pontificibus con-
tinent ecclesia de Marleio, cum suis adjacentiis g firmaremus, piis tuis desideriis faventes, hac no-
; ;
ecclesia de .\monzei-VLIla, cum suis adjacentiis, stra auctoritate id quod esposcitur effectui man-
cum terris, et vineis et molendinis, cum servis et cipamus. Concedimus tibi tu<eque sanctte Beneven-
ancilhs ; abbatia Petri, tX ec(desia de Maroa ; ad tanensi Eccles-ee quaecunque legahter et rationabi-
LLmacum quidquid ad iUum locum pertinent ; ad liter antiquo jure tempore prasdecessorum tuorum
Nova-Vila in Barrensi comitatu, quidquid pertLnet visa et possidere, id est Bivinum, Asculum, Lari-
ad eum locum. Hxc prcedicta loea omnia, cum num, Sipontum etecelesiam S. Michaehs archan-
omnibus suis generahter atque specialiter perti- geli in monte Gargano, cum omnibus eorum per-
neutiis, et quidquid Deo opitulante voto lidelium tinentiis, et omnia prcedia cum ecclesiis, famihis
huic monasterio concessum fuerit, in fuluro tem- utriusque sexus, et massis,cunctaque infratute pa-
pore per hoc nostrum apostohcum privilegium rochiae loca ditionis antiquse tuoe rehgioni succes-
perenniter confirmamus ; tam vobis quam vestris sorlbusquetuis concedimusdominanda, etlegaliter
successoribus, et insuper hoc nostrm auctoritatis atque canonice disponenda cum omnibus suis per-
privilegio corroboratum, quatenus eadem
esse tineutiis, sive sint civitates, seu quwcunque castella
Virdunen>,is Ecclesia, quae hactenus de tihis ab possessa dudum ab anteoessoribus tuis episcopis.
ipsis infantite rudimentis in gremio suo expositis, p Censentessiquidem insuper apostolicacensura sub
dum ad externa monasteria confugiebant, frauda- divini judicii obtestatione et validis, atque atrocio-
batur, adhincet deinceps inmembrosibisubjecto ribus anathematis interdictionibus, ut nullus un-
;
consLho sui episcopi, atque providenUa gloriosi quam ahcujus dignitatis potestate prffiditus homo
abbatis Humberti, de eorum sancta conversatione prcvsumat, sive sit iUa magna, sive parva per-
subhmata glor-etur. Si qua autem temerario ausu, sona, aut Grt^Bcus, in prwdicta tua S. Beneventa-
magna parvaque persona, cujusque ordinis aut nensis Ecclesia aliquam vun facere, vel de his qum
poiestatis, contrahanc nostram apostolicam pree- ei pertinere videntur quoquomodo auferre, aut
ceptionem adire prjesumpserit, sciat se auctoritate alienare, vel eiimminuere terminos, sed nec quam-
beati Petri apostolorum principis excommunica- libot malitiam, aut jactur» molestiam in eadem
tuui,atque anathematis \iuculo ease innodalum, inferre quocunque tempore, nec licentia sit, ut
et a regno Dei ahenum, cum omnibusque impiis dietum est ex eis, vel omnibus eidem pertrnenti-
aeterno incendio atque sup;ilicio condemnatum. bus cuiquam magnaB parvfpque personae auferre,
Qui vero observator esstiterit hujus nostri prae- ut profecto juxta id quod a nobis statutum est,
cepti, gratiam atque misericordiai.i vitamque eadem venerabilem S. Beneventanensis Ecclesia
aeternam a misericordissimo Domino Deo nostro apostolicis constitufis. atque privilegiis consistens
consequi mereatur, ornata, inconcusse dotata permaneat. Si quis au-
Scriptum permanu-iLeonis scriuarii sanctae sedis tem (quod non optamus) nefario ausu hsec quas a
in mense Januario per indictiouem
apostolicfe, nobis Dei pro stabihtate jam dictae Ec-
adlaudem
quartam decimam. Bene valetc. Datum v Idus Ja- Beneventanae statuta sunt refragare, aut in
clesiae
nuarii permanum Marhni episcopi et sanctce sedis quoquam transgredi, sive GPcTecus sit, seu quicun-
apostolicfe bibholhecarii, annopontificatus domini que alter homo qui dominationem aut primatum
Joannis summi pontificis et universalis duodecimi habere voluerit, per se aut per allerum quemhbet
papre in sacratissima sede beati Petri apostoh septi- hominem in prt-efatis ecclesiis sine voluntate et jus-
mo, primo Ln mense, et indictione quarta decima. sione Beneventani episcopi, et illi qui eos fortasse
IV. recipere praesumpserint, omnes pariter sub eodem
JOANNIS PAP* XU EPISTOLI AD LANDULPHUM nostro apostohco et districto insolubih anathe-
BEXEVE.MAMM EPISCOPLM. mate permaneant, et in nuham ecclcsiam intrare
(Anno 9o6.) prffisumant, aut aliquod offlcium ecclesiasticum
[Apud Ughelli, Italia Sacra, VIII, 37.] faciant. At vero qui pro intuitu observator et in
JoANNEs episcopus servus servorum Dei, reveren omnibusexstiteritcustodiens hujus nostriconstituti
1019 JOANNIS PAP^ Xn 1020
ad cultum Dei respiciens, benedictionis gratiam a A de hac vita. Tunc residente eodem summo ponti-
misericordissimo Domino Deo nostro multipliciter ficc in eodem venerabili monasterio cum venera-
consequalur, et vitiB wternffi partioeps ctfici me- bilibus episcopis, videhcet Marinus Pohmarhensis
reatur. Ecclesioe, et bibhothecarius sanctee sedis
apostoh-
Scriptum per mauum Leonis scriniarii S. R. E. C8P,Constantinus episcopus Portuensis, Joannes
inmense Decembri indict. xv. Bene valete. humihs episcopus sanctie Tiburtinas Ecclesise, seu
Dat. xvni Kal. Januarii per nianum Marini epi- Romanorum judicibus Georgius secundicerius
scopi, et summas sedis apostolicte Jiibliotliecarii^ sanctffi Romanae Ecclesife, Leo protoscriniarius
Domino propitio pontiticatus domini nostri Joan- sancta» scdis apostolica; el alii plurimi. Et sic pr»-
nis summi pontificis et universalis XII papa; in sa- cepit ut omnes adversarii ante suam preesentiam
cratissima sede beati Petri apostoli xi, mense et venii'ent. Qui dum ante domnum papam una no-
indict. suprascripta xv (3a3). biscum venirent, coerciti sunt nimium et fecit ;
V. ut omnia bona et casaha et fundora, quae ibi sin-
JOANNIS XII EPISTOLA AD HENRICLM AaCHIEPISCOPUM gulatim memorantur, monasterio rcdderentur. Et
TUEVIRENSEM. praecepit alibali ut de hoc negotio breve recor-
Fragmentum. — (Anno 937.) B dationis facieus, a supradictis viris et alus dignis
Illi pallii usum concedit. viris subscribere ad rei sempiternam memoriam
[Apud Gunther. Cod. diplom. Rhen.-Mosell. I, 127.] faceret.
JoANNES episcopus, servus servorum Dei, reve- VII.
rentissimo et charissimo fratri Enricho sanctae^Tre- Bl LIA JOANNIS PAP.E XII AD LEONEM .OBATEM.
virensi Eeclesiae archiepiscopo vit« tuae tantum- (Anno 938.)
modo.. Datum pridie Id, Febr. per manum Joan- Subtacensii monasterii bona et jura confirmal.
nis bibliotheoarii sanctae anno
sedis apostolicse [.A.pud Mm-atorij Antiq. Ital. V, 461].
Deo propitio pontiiicatus domni Joannis summi JoANNES episcopus, servus servorum Dei, Leom
pontiticis et universalis XII papa;, in sacratissima venerabUi presbytero ac monacho atque abbati
sede beati Petri apostoli v domno piissimo venerabihs monasterii sancti Benedicti et sanctje
Augusto a Deo coronato, magno im-
Ottone ScholasticcB, quod ponitm> in Sublaco, sancteque
peratore anuo primo, in meuse Februario, indi- suee congregationi, successoribusque vestris in
ctione v. perpetuum.
VI. Cum pite desiderium voluntatis et laudandse de- I
BREVE RECORDATIONIS. _, votionis inteutio apostohcis sint semper de his '
Qualiter Joannes XII papa Sublacenses, qiii re- adjuvandis, quorum est solhcitudo adjuvanda,
fracla7'ii erant ahbati monasterii Sublacensis, ut ea, quae legahter geruntur, aequitate et firmi-
eique multa bona occuparanl, repressit et omnia tate consistant, et nuUa valeant refragatione per-
restituere coegit, anno 958.
turbari, sed irrefragabili jure atque auctoritate
[.\pud Muratori, Antiq. Ital. VI, 203.] debeaut permanere ob hoc apostohcis promulga-
;
Anno i,fortasse tertio) domni Joannis papw Xll, tis sanctionibus propria unicuique, quae rationi
mense Maio, indict. prima. Quia mens humana suppetunt, fas exigit possidenda confirmari. Et
semper in laboribus esse dignoscitur, et animus ideo, quouiam constat sanctitatem vestram plu-
uniuscujusque pro diversis cm'is seu solhcitudini- rima sanctorum loca acquisisse, et cuncta in ho-
buE huc atque Uluc vagaudo discurrit, nec valet nore et utihtate, vestrique venerabilis monasteru
omnia exphcare sermone, nec futura tenere memo- jure et ditione pertinere, et diversos agros una
ria idcu-co Dei nutu prudentissimis vu-is inge-
: cum castelhs et possessionibus, et famulorum mul-
nium htterarum repertum est, ut quod mente reti- titudine, videmLni habere; quae omuia sub tuae re-
nere nequimus, htteris exaremus. Propterea ego verenti;e ditione, sanctffique tuae congregationis,
Leo abbas sancti Benedicti Sublacensis, quahter successorumque vestrorum servorum Domini, in
domnus papa in nostro monasterio causa oratiouis ^ perpetuum eadem loca venerabiha et agros seu
venisset, reclamavimus super omnibus in supra- massas et possessiones^ cum omnibus originaiibus
dicto Sublaco castello, et in nostris alus partibus famulis ibidem manentibus, cum colonis et colo-
commorantLbus de multis persecutionibus seu affli- nabus, vel universisiuibipertinentibus,apostohcEe
ctionLbus quas in nostro monasterio assidue com- sedisprivdegiispoposciUscontirmaridehnenda.Sci-
mittebant. Lnde repente domnus papa pietatemotus licet caslellum in integrLim, quod vocatm- Sublaco,
ac misericordia de eodem veuerabili loco, et de sive quibus aliis vocabulis uuncupatm', una cum
euncta nostra fraterua congregatione coudolere coe- omnibus fimbus,termiuis,hmitibusque suis, terris,
pit deque tantis mjuriis quas passi sumus a diebus casis, vineis, campis, pratis, pascuis, sUvis, sale-
in quibus bonae memoriae domnus Albericus obiit *hs, arboribuspomiferis, frucUferis diversi generis,
(3o3j Quodin hoc diplomate ))is repetita inve- anathemate feriri posse jactarent, et Romanus ta-
niantur verba, sire Grsecus sil, eo est refe-
illa men pontifex ob, eam, quam semper
habuit in
rendum quia tunc temporis Bcneventana provin- toto orbe Cluishano, summam potesta'em cum
cia assidms premebatur Griecorum iuoursiouibus, illa estensione eUam ad Gru3cos sua anathemala
cumque se a solo patriarcha Coastantmopohtano promulgabat.
1021 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA. 1022
putejs, fontihus, rivis aque perennis aedificii pa- A BultureUa, et recte per sancta Maria descendenfe
rietinis, attiguis, adjunctis, adjaceutibusque suis, in Piscano. Et cum omnibus ad suprascriptam
cultum et iacultum, vacuum et plenum, una cum massam in integrum pertinentibus. SimiU modo
colonis et colonabus utriusque sexus iUi pertinen- fundum CaUscano inintegrum cum eoclesia sancti
tibus, simulque eum glandaticis, herbaticis, vel Petri.
qualibet alia datione, quaj ad castelli jus pertinet, .Necnon monasterium sanctaj Barbarfe et sancti
et nostrfe sanctse Romanfe Ecclesiaj soliti sunt per- Anastasiicum corticelUs duabus, una ante se, et
solvere. lllud vobis pleniter cuoi omnibus suis aUa post se, cum casis et fundis atque casaUbus
uhique pertinentiis et adjacentiis perpetualiter ad suis, cum omnibus ad eas in integrum pertinenti-
usum el utilitalem sancti Benedicti cienohii cou- bus, positum intra civitate Tiburtina ; atque me-
firmamus, et roborabiliter stabiiimus detiuendum dietatem de ecclesia sauctse Marias ibi in ipso,
sine aliqua datione, unacum llumine, sicut incipit cum casis, vineis et terris et omnibus pertinentUs
a Petra imperatoris recte in ponle Terraneo per suis trans Tiberim juxta pontem .Marmorpum, at-
venas incedeudo usque in lacum, qui est sub ipso que clusuram super se in integrum vinea, quas ap-
monasterio cum aquimolis suis, et deinde recte in pellatur VaUe Arcese, et clusuram super se in in-
Silicelia et SaUceto, et per locum, ubi Mandra vo- B tegrum vineatam, cum arborihus oUvarum. Et
catur, cum aquimolisibidcm habentibus, et deinde ecclesiam sancU Sebastiani, et modicam vineam
per pontem descendentes in sancto Angelo, item ante se cum oIiveto,atque clusuram devinea,qu;«
in sancto Petro, et deinde in prata de Ajano. Si- ponitu.r subtus posterida TiburUna juxta siUce,qui
miUter et aUam aquam, quaj Cona vocatur, sita ia vocatur QuarraU. Pari modo clausuram in inte-
ipso flumine, et deinde in aqua, quEe FlumiceUo grum super se de vinea, quae vocaturOrtu Magno.
vocatur, una cum Augusta, et RulUca atque Ti- Fuudum Casaperta, clusureUam de vinea, quse
mida, omues decurrentes in supradicto fluvio, et vocatur .Vsorbo, portionem in Prato majore, quo
usque iu terrilorio sancti Cosmie cum ripis et fuit de Calvo episcopo fundum StaUIanum in in-
; ;
plagis omnibus prcenominatis ab utraque parte in tegrum, fundum Romaniano in iutegrum, fundum
iutegrum perUnenlibus cum omnibus loci ipsius
;
PateUni in integrum, fundum Ozano inintegrum,
aquis, ubi aquimoU facti sunt, et facere poterit, fundum fundum Panzi, fundum Diruti,
Criptule,
sive ubicunque pisces capere potuerit iu totis fundum fundum Macroniano, fundum
.\gnanioIe,
aquis supradictis. Necnon et ecclesiam sanctee Semissano, fundum Paternum. VaUelougafundum
FeUcitatis sine aliqua datione vobis vestrisque sanctce Mariaj in Pesile, fundum Donabelli, fun-
successoribus perpetualiter concedimus detinen- „ dum Factoro, fundum Lucu, fundum Catacumba
dam in usum et salarium suprascripto vestro ve- cum ecclesia sancti Laurentu, fundum Afri cum
nerabili monasterio. Pari modo et massam, quee prienominati* fuudis in integrum omnihus positis
vocatur Lubenzana, et lutermaraua in integrum territorio Prenestino et Tuhurtino. Item clusuram
cum fundis et canalibus, et omnihus casaUius de vinea, qufe vocatur Ancarano, in iutegrum cum
suis,uhicunque ad ipsam massam pertinentibus : arboribus suprascriptis torram el vineam quce
;
videUcet fundum Canterano, et Marano, Semina- appeUatur Pentuma, qua; fuit do Tetualdo presby-
rum, atque Oricula, et Arsula, Rulsinianum, Toc- tero petias duas de vineaadsanctum Laurentium
;
caneUum, Marcatellum, fundum Paternum, fun- in duobus locis item([ue fundum Porclanicum ia
:
d jm Aprunio, fundum .Vrpellum, fundum Lenanu, integrum suis pertinenUis fundum
cum omnihus ;
fundum Tessine, montes qui vocantur Gemini, Otorano, fundum Aroerano, fundum Palasano,
deseendentes in TreUano, monte Gordiano, fundum fundum CesuUne, fundum Olebano, fundum Cam-
Sassa et coUe de Ferrai'i, el mouasterellum, et pclione^fundam Ojano et Priano, fundum Camme-
alium monastereUum, Piscano, et Coloniam juxta rano, fundum CoUemundum, Catilano, Cocubalo,
sanctum Valerium ex duobus lateribus, et medie- Pacurano ecclesiam sancU AngeU cum omnibus
:
tatem de ibice ; fundum Miniano, fundum Casta- positam in territorio Ferentinello
suis pertinenUis,
niola, et LorUIiano, sancta CeciUa, fuudum Bobera- ^* minore; omnia territono Campaniuo.VerumeUam
num, fundum quod vocatur VaUe, cum ecclesia fundum Falconiano cum ecciesia sancti Mcolai,
sancU Eleuthehi, fundum quod vocalur Capramo- fundum Fontiniano et CoUe de MorelU, fundum
lente cum ecclesia sancti Anastasii massam, quae ; ToccaneUum, fundum Capla, fundum Oraro fun-
vocatur AmpoUoni, cum ecclesia sancti Martini ;
dum Gratuliano, fundum Cerviano, fundum Lahe-
fundum Paternum, quod appcUatur Pentima, fun- zano, fundum Casanico, fundum Domum cum
dum Rruvano, fundum Sancti PamphiU, fundum ecclesia sancU Petri fundum Ponzia, fundum
;
Danieli, fundum Merulana, fundum l>accano, fun- Pozzorosano cum vinea clausura super se, quaj
dum Tospoliano cum ecclesia sanct* Marise et pouitur juxta Caranico, Vallem modiorum qua-
et
sancti Lucentii fundum sancti Cirici fundum
; ; tuor cum Castanieto suo juxta sanctum Petrum,
Cispa ; fundum Romani cum ecclesiasancti Angeli cum terris, vineis et casis atque sUvis per diversa
et sancti FeUcis, inter afHnes ab uno latere flu- loca territorio Aquilano positam. Itemqiie territorio
vium Tiverlino, et a secuntlo latere Papi, et a ler- Albauense fundLim Sorano cum vineis seuterris et
tio latere .\rco FuIguraU, etdescendente inmonte, criptis,et ecclesia Sanotoium quatuor fundum :
ubi sunt cypressi, veniente in monle, qui vocatur SUva Majore portionem quas fuit de Floro episco-
:
1023 JOAiNNrS PAPJE XII 1024
po petiam de vinea in Zizinni, seu et clusuram
:
A fundum Barbilianum. Verum etiam fundum in
de vinea in integrum, qure ponitur in fundo Cera integrum Sexto cum prato suo juxta rivum inter
sano. Necnon casinas duas ad pontem Salarum ; afiines, ab uno latere via quse pergit ad pontem
portionem de Palmi cum terris et hortis. Prata duo Adenona, et ab alio latere via publica, ct si qui
juxta Portam Majorcm casalinas duas, unam in
;
alii affines sunt. Onmia vestris piis locis, etsanctfe
Pedica, quse vocatur Burdunaria, et aliam in Cam- nostrse Roman.e, cai, Domino auctore, deservi-
po Majore. Pari modo domoras in integrum cum mus, Ecclesiai, inclinati precibus vestris, per hu-
cortis et hortis, et ccclesia sancti Theodori, positas jus apostoli privilegii seriem suprascripta omnia
infra civitalem Komre justa Porta Majore, sicut immobilia loca cum omnibus eorum pertinentiis,
fuerunt do Floro episcopo. Similiter domoras.qua? ut supra legitur, a praesenti prima indictione et in
fuerunt de Joanne et Stepliano de Griphi. cum perpetuiun vobis vestrisque successoribus conce-
corte et pergule et hortulo juxta Formam C.lau- dimus et confirmamus detinendum in usum et
diam. Et vineam clusuratam in integrum cum ar-
utilitatem ipsius venerabUis monasterii. Ita tamen,
boribus pomifens, cum criptis juxta viam, quffi ut quotidianisdiebus sacerdotes et monachi ipsius
ducit ad Jerusalem. Simili modo domum in inte- monasterii pro remedio animae nostrae, nostro-
gro cum corte et hortulo et viuea, et cum omnibus b rumque successorum clament in eadem ecclesia
ad eam pertineniibus, positam Romfe Regione centum Kyrie eleison et centum Christe eleison, et
Septima, in qaa domo est ecclesia sancti Viti.Nec- sacerdotes sacras oblationes in missarum solem-
r.on et vineam seu ten-am juxta Jerusalera. Item niis tribus vicibus per singulas hebdomadas pro
clusuram de vinea in iutegrum in Albauo in fando absolutione nostras animfe, nostrorumque succes-
Zizinni, petJas sex atque domum in integruni
;
sorum poutificum omnipotenti Deo offerant. Sta-
cum hortulo, positum juxta sanctum Martinum. tueiites apostchca censura, sub divini judicii olite-
Similiter domum cum corte quse pouitur in Sibura. stationem et anathematis interdictum, ut nullus
Pari modo et monasterium sancti Erasmi cum unquam nostrorum successorum pontificum, vel
omnibus suis adjacentiis vel pertinentiis, sicut in alia quselibet magna parvaque persona audeat
vestro continelar praecepto pariterque petias
: vel prsesumat de omnibus suprascriptis immobili-
duas de vinea Inosti, una quidem in fundo Maari, bus loeis cum omnibus
illorum pertinentiis et ad-
et aha in t;:alabriceto. Similiter pratum cultum et jacentiis, supra legitur, contra hoc nostrum
ut
assolutum fundo Agiizanu. Quae suprascripta cum pontificale privilegium agere vel ahenare aut aii-
omnibus fandis, seu casalibus, massis, ecclesiis, ferre preesumat sed potius firmum atque stabile
;
monasteriis, domibus, hortis, vineis, servis, et , perpetuis ac perennis temporibus, ita ut a nobis
statuta sunt, decernimus permanendum. Si quis
"^
ancillis, colonis et colonabus, tluminibiis et aqui-
molis, piscariis, sicut supra legitur, vel etiam in autem (quod non optamus) contra hoc nostrum
ahis partibus vel civitatibus, ubicunque vestrum apostolicum privilegium temptitor exstiteril, et in
venerabile monasterium tenere et possidere vide- quoquam conlraire, et transgressor esse voluerit,
tur per quodcunque instrumentum chartarum, sciat se auctoritate Deiomnipotentis,etDomini no-
tam per prsecepti paginam, seu privilegii jura. nec stri,apostolorum principis, Petri, cujus licet im-
non per commutationes seu donationes et omuia meriti, Domini tamen dignatione, gerimus vices,
quae fideles Christiani vestrre sanct<e congregationi anatliematis vineulo innodatum, et a regno Dei
pro suorum venia dehctorum donaverunt, vel un- alienum. Qui vero pio intuitu verus custos et ob-
decunque chartulis tam vetustis quamque etiam servator exstiterit hujus nostri apostolici privilegii,
novis in vestro monasterio habere videmini, rolio- meritis atque precibus beati Petri apostolorum
rabiUter vobis vestrisque successoribus per hoc principis, et sancti Benedicti in a?thereis aroibus
nostrum apostolicum prfeceptum conlirmamus prremia ac benedictionis gratiam atque misericor-
detinendum perpetualiter atque pereuniter.Verum- diaiu a justo judiee Domino Deo nostro, vitamque
tamen confirmamus vobis casale unum in inte- eeternam consequi mereatur.
grum, quod vocatur... juxta Quartum cum prato Scriptum per manum Leonis, scriniarii et nota-
suo inter affines, a primo latere casale, quod vo- rii sanct;e summ;B sedis apostolicasin menseMaio,
catur Barbilianum, ct ab alio latere fundum Muni- indictione supra jam dicta prima.
tula, sahente ab ipso prato pei- limites suos usque
jft
Bene valete. i^
ad parietes desertas, quae sunt ultra Formam, et
exeunte in via Publica, et a tertio latere ipsa via Datum VI, idus Maii per manum Marini, sanctse
Polimarfiensis Ecclesise episcopi et bibliothecarii
PubUca; a quarto latere fundum, quod vocatur
Decorita, aqua deseendente per limites suos in summae sedis apostolicfe,anno Deo propitio pontift-
formam Jovia, et exeunte per formam, et rever- catus Domini uostri Joannis summi pontificis et
tente per limitem juxtaaquam usqueadpraedictum universalis X (3o4) Papfe in sacratissima sede beati
Scribe universaiis XII Papcp : neque
(354) summx sedis aposlolicce bibliothecarii, anno Do-
enim Chronologicre Notce ciim temporibus Joan- mini propitio (scribe Deo propitio) pontificatus
nis X Pap&e alligari possunt. Ughellius tom. VIII domni nostri Joannis. etc. undecimo ; mense De-
Ital. Sacr. in archiepiseopis Beneventanis bullam cembri, indiclione 13. Scribendum anno primo, si
refert ejusdem pontificis Joannis XII, datam per a Septembri indictio nova deducatur, aut anno
manus Marini episcopi (id est Polimartiensis) et secundo.
.
1025 EPISTOL/E ET PRIVILEGU 1026
Petri apostoli tertio, in mense ot indictione supra- A copo. vitas perpetuffi permanendam in Cliristo sa-
scripta prima. liitcm.
ad majus Sublaccnsis coenoljii
.\ccedat efiam Si pastores ovium solem geluque pro gregis sui
ornamenfum nomine diploma, quod itidem in custodia die ac nocte ferre coutenti sunt, et ocu-
cjus tabulario asservatur. lis conspectant vigilantibus ne aliqua
ex ovibus
VIIL aut errando pereat, aut labianta morsibus rapia-
RESr.RIPTlM J0\,NMS PAP.E Xll rUO EXCOIIML.MCATIONE tur,quanfa cura quautoque sudore debemus esse
AKTALDI RHE5IENSIS, AMBLARDI Li CnUNE.NSIS AR- pervigiles ob salutem animarum, qui dicimm- pas-
CHIEPISCOPORLH, etC, OB S. SVMPHOBIAM POSSES- tores esse carum? Attendamus igitur nos otEcium
SIONLM INVASIO.NEM. exhibere erga custodiam ovium Dominicarum, ne
(Anno 9o8.) quasilupo veniente territi fugiamus, ne in die divini
Transmissio excommunicationis. examinisprodesiderianostra ante summum pasto-
[Apud
rem et negligentia vestra excruciemur, undemodo
.Mansi Co7icil. fom. .WIII, col. 450].
honoris reverenlia in sublimiore arce caeteris diju-
Anno incarnationis Dominicfe 959,indicfione ui, dicamur. Pi-imatum itaque tuum, in quo tibi ex
imperanfe Michaele iuiperafore Constantinopoli,
B more antecessorum tuorum vices apostolicfe sedis
domno autem Joanne apostolico Romse praesidente,
exercereconvenit,ita tibi ad plenum confirmamus,
regnante vero Lothario Francorum rege, trans-
sicut beatum Augustinum ejusque successores
missa est haec excommunicafio archiepiscopis
praefafjE Ecclesise ponfifices habuisse dignoscitur.
FranciiB et Burgundia; .\rtaIdo Rhemensis Eccle-
:
PalUum vero fraternitafi fuae ex more ad missa-
siiB archiepiscopo et subjectis sibi episcopis, .\m-
rum solemnia celebranda commendamus;quotibi
blardo Lugdunensis Ecclesiie archiepiscopo, Rod-
non aliter uti concedimus, quam eo usu quo ante-
mundo Edunensis Ecclesiae episcopo, Achardo cessores nostri prodiderunf,
ecclesiffl tuiu privOe-
Lingonensis sedis episcopo, Frotgario Cabilonen-
giis in suo sfafu manentibus. Neque tua pruden-
sis Ecclesiaj episcopo. Nafrano.Nivcrnensiepiscopo,
tia hocincognitum habet, velquicunque, quantum
Richardo .\ntissiodorensi episcopo, de terra et
indumenli honor moderatione actuum tremendus
alodo S. Fausfi, ef sanetw .Vugusta?, et S. Sj-mpho-
erit. Honestati morum tuorum hsec ornamenta
riani, quae est inregione Provinci», in finibus loci conveniunf, quatenus, Deo auctore, posses esse
qui vocatur .Magna quam tenet per potestatem
;
conspicuus, ita uf vita filiis tuis sit regula et in ;
Isuardus et socii ejus.
illa, si qua forfitudo ilUs inest, dirigantur, dum in
Excom m icn icatio ea quc'e imitentur aspicianf.
P
Auctoritate Patris, et Filii, et Sphitus sancti, et El fme epistoias: Sancta Trinitas fraternita-
in
ordine omnium sanctorum, et nostra communi tem vestram gratiae suae protectione circumdet, at-
exco'nmunicatione aUigamus et anathematizamus que ita in timoris sui viam te dirigat, ut post vi-
Isuardum ct omnes socios ejus, qui tenent ferram tffihujus amaritudinem ad eeternam pcrvenire si-
S. Symphoriani. Ut nuilus eorum, postquam hoc mul mcreamur dulcedinem. Et hoc scriptum est
audierit, ecclesiam non intret,missam non audiat, per manum Leonis, scriniarii sedis apostoUcas, in
pacem cum Christiano non faeiat neque mandu- : mense Ocfobris, indicfione quarta, die primo Ka-
cet, neque bibat, neque dormiat et si infirmave- ;
lend. Octob. anno duodecimo [sexto] summi pon-
rit, non visitetur et si mortuus fuerit, non sepe-
; tificis Joannis.
liatur, neque pro eo oretur, nisi ad emendationem X.
et safisfactionem venerit. PRIVILEGILM JOANMS PAPjE XII PUO MONASTERIO S. SAL-
De his terris S. S}"mphoriani quaj sitae sunt in VATORIS FLLDENSI.
comifatibus Avenionense et Cavelhco, tandem (Anno 961).
satisfecitIsuardus Girardo .Vugusfodunensi epis- [Apud Dronke, Cod. diplom. Fiild., p. 328].
copo (352). Feria ui, xvn Kalendas Augusti, anno JoAXNES episcopus, servus servorum Dei, dilecto
Domini 972, indictione xv, regnante quidem rege filio Hattoni venerando abbati venerabilis monas-
Gondrado. Rerum autem in Cavellicensi episco- terii sancfi Salvatoris Domini nostri Jesu Christi et
patu sitarum restitutionem, Hugoni ecclesiae S. sancti Bouifacii martyris Chrisfi, quod sifum est
Symphoriani CaveUicensis decano et cleiicis ejus in loco Boconise super ripam fluminis FuldsB, tibi
factam, confirmavit Desiderius episcopus CaveUi- successoribusque tuis abbatibus in perpefuum.
censis. Quoniam semper sunt concedenda qute ratio-
L\. nalibus congruunt desideriis, oporfet ut devo-
EPISTOLA J0A>>'1S PP. XII AD SANCTLII DLNSTAXLM tioni conditoris piae consfructionis auctoritas in
CANTUARIENSEM EPISCOPUM. privilegiis minime denegetur. Igitur
prcestandis
quia postulasti a nobis quatenus praefatum mo-
(Anno 960).
nasterium sancti Salvatoris priviiegii sedis apos-
De concessione pallii.
tolicae infulis decoretur ut sub jurisdictione
[Apud Mansi ubi supra]. nostrae cui Deo auctore doservimus Ecclesise
JoANXEs efiiscopus, servus servorum Dei, con- constitutum nulhus alferius Ecclesite jurisdictio-
iratri Du.nsta.no Doroberuensis Ecclesiae archiepis- nibus submittatur ; idcirco piis desideriis favent
1027 JOANNIS PAP^ XII 1028
tes hac nostra auctoritateid quodesposcitureffep- A populo, in Gallia, Germania, Bavaria constitu-
tui mancipamus. Et ideo omnem cujuslibet Ecclc- tis.
siff sacerdotem in priefato monasterio ditioncm Quoties ad profectum novEe ; hristianitatis, con-
quamlibet habere aut auctoritatem pra^ter sedem cessionis firmitatisque privilegium a sancta Roma-
apostolicam probibemus. ita ut nisi ab abbate na Ecclesia, cui Deo auctore deservimus, exposci-
monasterii fuerit invitalus, nec missarum ibidem tur, toties omni omnique amorc imper-
diligentia
solemnitatem quispiam prmsumat omnino celc- tiri duximus ;ne quod erga piade-
operffi jiretium
brare, ut profecto juxtaid quod subjectum apos- sideria propeusius impendi convenit, callidi hostis
tolirse sedi firmitate privilegii consistit inconcusse invidia od desidiam indeiicienter suhripiat. Totis
dotatum permaneat locis et relDus, tam eis quas ergo viribus, cliarissimi fratres, certandum est, ut
moderno tempore tenet vel possidet, quam quas Christianitatem. quam Ucus omnipotens per ser-
futuris temporibus in jura ipsius venerabilis mo- vos suos cu-Iesti trop;eo quotidie extendit et pro-
nasterii divina pietas augere voluerit ex douis et vehit, nostro quoque per eum adjutorio, in eodem
oblationibus decimisque lidelium absque ullius solidetur et maneat. Nunc vero Dei operante cle-
personffi contradictione firmitate perpetua per- mentia chari»simus et Christianissimus tilius nos-
fruatur. Constituimus quoque per hujus decreti g ter Otto, devictis barbaris gentibus, Avaribus sci-
nostri paginara ut quicunquc cujuslil)et Ecclcsiae licet aliisque quamplurimis, ut ad defensiouem
praesul vel quacunque dignitate persona hanc sanctfB Dei Eeclesi» triumphalem, victoriae impe-
nostri privilegii cliartam quam auctoritate princi- rii culmen, per nos a beato Petro apostolorum
pis apostolorum firmamus temerare tentaverit, principe susciperet coronam, summam et univer-
anathema sit, et iram Dei incurrens a coetu om- salem, cui Deo prsesidemus auctore, aduit sedem:
nium sanctorum extorris existat, et nihilominus quem paterno affectu suscipientes, ob defensio-
prasfati monasterii dignitas a nobis indulta per|)e- nem sauctae Dei Ecclesiee in imperatorem cum
tualiter inviolata permanaat apostolica auctori- beati Petri benedictione unximus. Cumque in ec-
tate subnixa. clesia beati Petri apostoU de statu et regimiue to-
Scriptum per manum Leouis. secimdicerii sedis tius ChristianitaUs tractantes, quoe utilia sunt, uti-
apostoIiccP, in mense Decembrio.indictione quinta. liter secundum Deum tractarentur, prwfatus pus-
Datum IV Idus Decembris per manum Joanuis simus imperator Otto, qualiter Sclavos, quos ipse
episcopi et bibliothecarii sanctas sedis apostoUcffi, dcvicit, in cathoUca fide noviter fundaverat, uos-
anno Deo propitio pontificatus domui Joannis tra3 innotuit paternitaU, deprecans et obnise pos-
summi portiflcis et universalis papee sii, in saci'a- „ tulans, ne oves, quas ipse in Christo acquisie
Ussima sede beaU Petri apostoli, in mense sexto rat, ob pastoris defectionem antiqui serpentis
indictione quinta. versutia dominaretur. Ad hanc itaque peUtionem
XI. ascensum, fratres charissimi, merito prfebuimns.
JOANNIS PAPiE SH rRIVILEGIlM PRO ECCLESIA SALZBl R- Totis ergo meduUis cordis, prout dignum est, ut
UE.NSl. noveUa hasc plantatio super verticem montis in
petra, quas Christus est, fundetur, intendamus :
(Anno 962).
dabit vires qui neminem vult perire. Cujus an-
Ecclesix Salzhurgensis privilegia et possessiones
nuente clementia volumus, et per hanc privilegii
conftrmat. Friderico archiepiscopo pallium, pe-
paginam jubemus, ut Magdaburgense monaste-
tente Ottoneiinperalore,concedit. Heraldumcie-
rium in regno Saxonum justa Albim constructum,
catum dejectwnque archiepiscopum,nisiprocura- quod prreUbatus sanctissimus imperator ob no-
resacradesistat,anathematizatum iri denuntiat.
vam Christianitatem construxit, quia vicinius id
[Apogr. saec. xii in tabuiario Vindobonensi. Apud — locorum gentibus est, in archiepiscopalem trans-
Kleinmayern Nach. v. /mc. Archang. 208].
feratur sedem, qufe per subditos suffraganeos to-
Si sacerdotum, etc.
tum Dei gregem regere et gubernare valeat. Volu-
Data vu Idus Februarh per manum Andreffi,ar- D
,
^^^^ ^^ ^^^ ^^^^ p.-ivilegii paginam jubemus, ut
carii sanctis sedis apostoUcifi, etc.
Mersburgense monasterium, quod ipse pUssimus
XII. imperator, quia Ungros prostravit, futurum Deo
EPISTOLA JOANMS PAP.E XII AD ARCHIEPISCOPOS, EPI- devovit, in episcopalem evehatur sedem, qufe Ma-
SCOPOS, ABBATES, CLERUM ET POPULLM GALLI.E, GER- gedaburgensi sit subdita sedi ;
quia tot gentes siib
MA.M.« ET BAVARL*. uuo pastore regi minime possunt. Volumus et per
(Anno 962). nostras auctoritatis privilegium censemus, ut cen-
Ob Oltone I imperatore rogatus deccrnit ut mo- sum, et decimationem omnium gentium, quas
naslerium Magdeburgense in archiepiscopatum idem piissimus imperator baptizavit, vel per eum
et Merseburgensein episcopatum Magdeburgen- suumque tilium fequivocum regem successores-
sisEcclesix suffraganeum commutetur. que eorum Deo annuente baptizandfe sunt, ipsi
[Apud MabUl. Acta SS., Smc. V, p. b75]. successoresque eorum potestatem habeant distri-
JoANNES episcopus, servus servorum Dei, reve- bucndi, subdendi Magcdeburgensi, Mersburgensi,
renUssimis confratribus, archiepiscopis, episcopis, velcuique velint futurte sedi. Volumus ctiam,cha-
abbatibus, monachis, primatibus, omni elero et rissimi fratres, et ex beati Petri apostoli jussione
1029 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA. 1030
prteeipimus et Moguntiensis, Treverensis, Colo- A Fii.Ar.TO venerabili monaster... et Dionysii atque
niensis, Salzeburgensis, Hammaburgensis arehi- pontiticis Sylvestri qui appellatur CataPa di quon-
praesules, Magedaburgensis monasterii in archie- dam papae successoribusque tuis abbatibus in per-
piscopalem, et Mersburgensis translationem in epis- petuum.
copalem sedem totius cordis corporisque viribus Convenit apostolieo moderamini pia religione
consentanei fautores persistant. Cum vero Deus poUentibus benevola compassione succurrere et
omnipotens per praetaxatum servum suum invic- poscenti animi alacri devotione impertiri assen-
tissimum imperatorem. suumque filium regem, sum. Ex hoe potissimum prwmium apudcondito-
successoresque eoruui, vicinam Slavorum gentem rem omnium Domino veniam promeremur sive
ad cultum Christianae tidei perduxerit, per eos in venerabilia loca sanctorum ordinata ad mehorem
convenientibus locis secundumoportunitatem epi- dubio statum perducta. Igitur quia tua
fuerint sine
scopatus constitui, et eidem per consentum prse- rehgiositas apostolatui humiliter
p quatenus
dictorum, et archiprsesulum successorumque eo- concederemus et eontirmaremus vobis pr^nomina-
ram. ab arehiepiseopo Magdaburgensi episcopos tum monasterium cum Ecclesiis omnibus suis sedi-
consecrari volumus sulTragaueos. Sed tamen si cum infra se, quamque etiam
ficiis et perlinentiis
praefati filii noslri piissimi imperatoris, suique filii b circa se, simulque montem in integro qui appeOa-
aequivoci regis successores eorum statuta frangere tur Augusto cum ecclesia sancti Angeli in cacu-
tentaverint, aut praedictarum ecclesiarum cwtera- mine ipsius montis una cum vineis et terris circa
rumque praesules successoresque eorum Magede- eumdem montem^ etecclesia sancti Nicolaiintegra
burgensi archiepiscopo suisque successoriljus, ad- cum oajnibus suis pertinentiis, siculi inferius afB-
jutores consentaneique non fuerint, anathematis nes signatur, ab uno latere via publiea quis ducis
mucrone feriantur, a summoque retributore dam- sub arcora ei forma qui appellatur virginis,
nationem sine flne recipiant. Omnipotens itaque et a secundo latere ipsa forma virgini et monte
Deus serenissimo imperatori Ottoni, suoque nato qui dicitur Pinei, et a tertio latere muros ci-
«quivoco regi spiritualibus filiis nostris longfevam vitatis Romae et porta sancti Valentini, et a
tribuat vitam quatenus in hoc saeculo tranquille
;
quarto latere dicto muro istius civitatis re-
viventes, in futuro immarcessibihs gloria; perci- meanfe usque in Posterula antiqua quas olim
piaut palmam. Scriptum per manum Leonis scri- cognominabatur sanctas Agathte et via ab ;
niarii sanctae sedis apostohcse inmense Fcbruario, ipsa Posterula qu^ pergit juxta supra scripta ec-
indict. o. Data ii Id. Februarii per manum Georgii clesia et via publica qufe ducit sub arcora sita
secundicerii sanetae sedis apostolicae, anno Deo „ namque Roma Regioquinta. Itemqueettransprfe-
propitio pontittcatus domni Joannis summi ponti- dicta forma et terrfe cum aediflciis earum sicuti
Qcis et universahs papte vii, imperii domni piissi- eadem monasterium detinere videntur cum terra
mi Augusti Ottonis a Deo coronati magni impera- infra se Archiones subtus vinea de Joannis olim
toris anno 1, in mense et indictione praedictis. magni episcopi Rerumque Columna ma-
jore marmorea in integra quae dicitur Antonino
xin. sculpta ut videtur esse per omnia cum ecclesia
EPlSIOL.i JOA.N.MS P.APjE XU AD HENRICIM TREVIRE.NSEM sancti ad pedes, et terra in circuitu
Andrefe
ARCHIEPISCOPlll. suo sicuti imdique a Publica via eircumdata esse
videntur infra hanc civitatem Romam constructa.
Fragmentum. — (.-^no 962.) Itemque et duae ecclesiae una majore et alia mino-
lUi usiim pallii iterum concedit.
re quae dicitur sancta Maria, namque sitae ante
[Apud Gunther., Cod.diplom.Rhen. —Mosell.l,{Tl.] portam supra scripti monasterii ; et ecclesia sancti
JoAN.NES servus servorum Dei, charissimo ac re- Hypohti cum sua pertinentia quaj est foris supra
verentissimo Henrico sanctae Trevirensi Ecclesiae scripta forma eum ecclesia sancti .\nastasii cum
archiepiscopo, diebus vitffi tantummodo
tuse puteo post se cum sua pertinenlia et ecclesia ;
Datum VI Idus Jan. per manum Leonis nomencu sancti Stephani qui dicitur a Campo et ecclesia ;
latoris sanct^ sedis apostohcfe, anno, Deo propi- sanctae Marite quae ubi dicitur Arciones et ecclesia ;
tio, pontificatus domni Joannis summi pontificis sancti Joannis quae ponitur in Pinea cum sua per-
et universahs xu papae in sacritissima sede beati tinentia. .Necnon confirmamus vobis monasterium
Petri apostoli secundo, in mense Januario, et in- in integrum sancti Valentini cum omnibus suis
dictione .\v, anao incarnationis Domini 957. fedificiis et adjacentiis suis ubique rejacere vide-
tur ejus pertinentiis sita foris porta item quse di-
XIV. citur sancti Valentini juris supra scripti venera-
bilis monasterii. Verum confirmamus vo-
etiam et
JOANMS PAP^ XU PRIVILEGIUM PRO MO.NASTERIO
bis pontem .Milvium in integrum cum omnibus
SS. SIEPHAXl ET DIONYSII EI SYLVESTRI BOMAiNO.
ejus ingressu et egressu, dationem vel tributum.
(Anno 962.)
Pari modo et terram sementariciam sitam foris
[Marini, Papiin diplomalichi I, 45.] portam sancti Valentini juxta muros hujus civitatis
JoANMEs episcopus, servus servorum Dei, dilecto Romaemanulfevainter aifiues a priuiolatere Fossa-
in Domino fiho et a nobis constituto abbati Theo- tum quod est carbonaria iuter ipsum murum, et
;
103< JOANNIS PAPiE Xll. 1032
eadem terra extcnderet usque in fluvium Tiberim ; A tibusque suis montibus, planitiis, puteis, fontibus
et a secundo latere ipsum tluvium et a tertio latere
cultum et incultum, omniJjusque ad eum pertinen-
via publica quffi ducit et rcducit ad sauctum Va- tibus situm ab ipso ponte plus minus
foris....
lentmum.et a quarto latcre juris sanctoj Ro- unius. Inter affines ab uno latere casale quod fuit
man» Ecclesi;e. In monte et alia terra sementaricia quondam Rose superinstante ct a secundo latere
cum ortalibus suis in ingressu cum omnibus ad paricte antiqua, et terra qua? olim fuit quondam
eum pertinentem posit. Ibi ipso manu dextera Azzonis sacella iilii qui nunc detinet Elpizo nobili
euntes ad sanctum Valentinum cum arco majore viro, et a tertio latere terra Stepliani de Teodoro....
infra eadem terra qure appellatur Passaranum et latere crypta quce dicitur Serpentarico cum alia
ortum piscium in integrum inter affincs a primo terra vacante juxta se juris monasterii sancti Viti.
latere jam dicta via PuhlicA, et a secimdo latere Namque et alia lcrra sationales petias duas in in-
fontana aqua; vivse communalis iuter supra scrip- tegras ibi ipso positas justa ipsum casale supra
tum monasterium et Gregorium Mausonario sciio- scripta crypta de ista parte ipsius cryptse juris
Iseconfessionis beati Petri apostoli, et exinde recte monasterii sancti Viti. Pari modo et foris.... Nu-
ducente usque in caput de pariele antiqua, et a ment.... casale in integrum quod appellatur Lam-
tertio latere terrade venerabili monasterio sancti g pati cum omnibus ad eum pertinentibus. Pari mo
du-
Ciriaci qui ponitur via Lata et recte per limite do confirmamus vobis casale uno in infegro quod
cente ^sic) sursum per Planum Montis qui dicitur dicitur Aguziano qui ponitur foris pontem Matra,
Bossetulo et esit iu via Flaminea. Nempe et con- prajterea et confirmamus vobis fundora tres in
firmamus vobis cassale in integrum qui, dicitur integro unum qui dicitur ponfe de Nono ab inl7'a
Girulocum diversis arboribus suis, cum omnibus ipso ponte cum diversis terris sationahbus arbo-
ad eum perlinentibus, sicut vobis per scriptura- ribus suis sive crypfaj arenariis cum pariefinis de-
rum seriempertinere videtur posilumforis portam serUs Sinino opere cooperfae, cultum et incultum,
sancU Valentini milliario ab urbe Romaplus minus et cum omnibus ad eum perUnenUhus posit.
unius inter affines ab uno latere via publica quae ponte supra script. Joannis, qui dicitur via
est silice antiqua qui descendit usque iu Saugui- Latina nuncupatur miUiario ab urbe Romse
naria, et a secundo latere Formello aquee vivte plus minus nono. Inter affines a primo latere
qui exit sub monte istius Girulo seu prato de su- supra scripta forma aquwducUonis quee dici-
pra scripto sancto Ciriaco, et a tertio mou....pra;d. tur Claudia et prted. ponte qui dicitur Nono
Monasterium sancti Valentini, seu terra sementari- et a secundo latere jam praefata forma qui dici-
cia juris vestri monasterii quam detinent haeredes tur Ebeberaforium, et a terUo latere corte de Mo-
Romani a campo Martio a quaito latere. Iteuique rene, et a quarto latere Umite qui dioitur justa
conlirmamus vobis casale unum in integrum qui crypta, qui dicifur Ardenda juris sancfas Romauffi
appellatur Pelajolo cum terris suis sationaliljus, Ecelesiae. Itemque et alium fundum qui dicitur
campis, pratis, pascuis, mont. in quo est ecclesia Dominicalia in quo est ecclesia deserfa cum hortis
sancti Sylvestri in desertis posita, et cum omni- et parietinissuis, cultum et incultum, omnibus-
bus generaliter ad eum et in integro perfiuentibus, que ad eum perUnentihus situm supra scripta via
sicuti olim in supra scripfo venerabili monasferio Lafina juxfa ipsum pr;enominatum fundum qui
in commufafionem dedit per comunitationis char- dicitur ponte de Nono. Infer affines ab uno latere
tulam Albericus quondam Romanorum senator in ipsum fundum et a secundo latere rivo cum
qua et ille cum suisfrafribus.. .manibus subscrip- aqua decurrit qui appellatur PapaU, et a terUo
serunt, videlicet Consfantius nobilis vir, Sergius latere via puhlica cum silice antiqua et a quarto
sancfae Nepesinse Ecclesiaj episcopus, cum Berta latereforma majore et fundum qui appellatur sep-
et alia Berfa propter vallem sancti Vifi quem in tem Vassi cum ejusdem pertinenUa, eUam et fun-
venerabili monasterio fuitposit. foris portam Sa- dum alium in integrum qui vocatur.... nos cum
lariam miUiario... lertio juxta fiuvium Tiberis in- diversis locis et vocabulis, videlicet valle Mancia-
ter affines ab uno latere fundum Gorgini, et a se- ria, casa pretiosa, monte qni dicitur Paupelli et
campo qui dicitur Albanensis, vel si quis nuncu-
cundo latere ipsum fluvium Tiberis seu terra ubi
nunc suut vineas cum prato suo devenerabili mo- pantur cum terris et sationilnis suis. Silvis et di-
nasterio sancti Bazilii sit. in Scala mortuorum cum versis arborihus suis, aquimolis molenUbus, sive
alia terra. Item cum prato suo de venerabili mo- ecclesiaui deserfam qu;e dicifur sancU Petri posi-
nasterio sanctse.... ferram cum prato suo de Gre- tam jam de via Latino mihiario ab urbe Roma plus
gorio a Capo Marzo a tertio latere fundum ad
;
minus decem, ab uno latere terra sementaricia
quinquc columnas, et qui dicitur Molario, et a uhi oUm fuerunt prata qui vocantur PauU, a se-
quarto latere etiam confirmamus casale in inte- cundo latere fuudum Civitella, a ferUo latere via
grum qui dicitur Gallorum et Balleolum et Pacia- Pubhca qui descendit ubi dicitur cella sancU
num sive quibus aliis vocabulis vocabantur aut ab Petri, et a quarto latere ecclesiam descrta quae
origine fuerintsicut olim....per donationis chartu- appeUatur sauctae Marise in diaconia et exinde des-
lam in supra scripto vestro obtuli monasterio cum cendif per Fossatum usque in suprascripta forma
terris stationabiUbus, crypfis arenariis, campis,pas- majore, vel si quis aUis vocabulis nuncupantur
cuis, pratis, aediflciis parietinis adventus, adjacen- j uris vencrabiUs monas teru sanctorum
apostolorum
1033 EPlSTOI-.-E ET PRIVILEGIA. 1034
.Vndreceet nartholomfpiqni appelktur Honorii.Imo .^ vocabulo nuncupatur. inter binos annos a uobis
et ecclesia una ia integra qiii dicitur sancti .A.ngeli jam d. monasterio sut)tractus esse (sic) cognovi-
cum vineis et terris circa seposita territorio .\lba- mus. Nam qui se misericordia... inopiaque ipsius
nensi ab urbe Roma plus minus...
uiilliario in ven. monasterii percosiianles omnipoteutis 'Oe[
monte qui dicitai- Crescentul;, simulque vine» in amore animseque mercede, uec non pio mona-
integro cum introitu suo atque redimire ad calca- cliorum fratum subsidia (sir) reddimus atque con-
torio suo posit, territorio Aljjanensi, in loco qui firmamus vobis, vestris successoribus in perpe-
vocalur Cassa nova. Item viaeffl peliffi quatuor in tuum prfed. massam in inlegrum, una
suis cum
integre cum redimine et calcatorio suo in introitu casalibus, scilicet .Mojana, Tojana, Ociana, .\nti-
suo Hjusdem territorio in loeo qui vocntur Jusi, quina... Suranco. Belruano. casale Pingiano, Te-
atque vinea cum rediniine ac calcatorio suo c:!m renzano, Centum cellEe, CorilianoiaZ. Caliliano yeZ
iutroitu suo a territorio .\rioiense, posit. in loco qui Camllliano), Pozanelle, Cenbriano, Collicello. Ju-
vocatur Cucurti. Etiam concedimus vobis casale lianello, Sepidiano. puteuni, de casale Fudcanum
qui appellatur Zinziomi cum ecclesia sanctaa Ma- cum rivis et aquis, et eum casis, vineis et terris et
ritc, vineis, tei-ris, seu aquiniolum, et scriptis si- silvis, campis... pascuis, salectis. arboribus pomi-
cuti manibus vestrisdetinetisjamd. territorioAlba- g feris et infructiferis, puleis. foutibus, rivis aqute
nens., positum milliario ah urhe Roma plus minus perenni>,;pditicii5 parietinis antiquis atljaccntihus-
terlio decimo... eliam dufe prti» vinearum in loco que suis, cultum vel incultum cum aquimohs suis,
qai vocatur Honorii. territorio .\rciens. Nempe et nec non et cum colonos et colonas {sic), masculis
in suprascripto territorio .\rciense in loco qui vo- etfeminis omnibusque ad eamdem massam qui vo-
catur. um in pede silice majori (sic) juris vene- catur Orlana. sive quo alio vocabulo nuneupautur,
.
Mari« qnee appellatur Cos-
rabilis diaconioe sanctse generaliler el in inlegro pertinentibus pariterque :
medi. Pari modo concedimus,
ac confirmamus concedinuis atque confirmamus vobis eoclesiam
vobis medietate:p in integrum de uno tilo salinae unam in inlegram cogromento sancd Juvenalis,
in loco qui vocanturFossatum majore, sicuti vobis cum terris, silvis, atque olivelis, universis arbori-
per scripturarum seriem evenit ab hsred. quon- bus, cultum vel incultum, omnia sita suprascripto
dam domino qui dicitur Caeoinbucte. Simililer el territorio Orlano milliario ab urbe Roma plus minus
alium unum filum in inlegriun qui appellatur saneti quinquagesimo. lleruui stabihmus vobis infra
Sylvestri in loco Campo majore juris ejusdem prfe- scriplam civitatem Ortanam casis ad suprascriptam
fati vestri monasterii. Etiam confirmamus vobis ecclesiam sancti Juvenahs pertinentem, el omni-
aquimolum duo molentes in integros in fluvium r. bus immobihbus locis quae juris suprascripti ven.
Tiberis. juxla schola Frisorum posit., sicuti vobis monasterii pertinuit, tam infra Ortana civitate
ejusdem aquimolo... quontlam .Alto .Amaro, atque quamque etiam ubique in ejus territoiio de foris
aUum aquimolum molentem unum in integrum sunt positas. Itemque contirmamus vobis Paternum
cum hgamentorio et introitu suo et cum omni eon- in integrura cum omni sua pertinentia, cum easis,
zatura sua et omnibus ad eum pertinente, sicuti vineis et terris silvis, pratis, salectis, et cum om-
manibus vestris detinetis, vel secuti a predeces- nibus ad eum generaliter et integre pertinentibus
sore nostro papa Agapiti sanctissimi... per sui pri- tam infra se quam eliam de foris, posit, iufras-
vilegu pagina vobis concessil atque confirmavit, scripto territorio Orlano ej us ab uno lajtere
; afiines
in suprascripto fluvio Tiberis anle clavaca, cum Cdselle, et a seoundo fluvium decurrente
latere
aqua post se ad alium aquimolum faeiendiim, in- (sic), el a tertio lalere CoreIiano,et a quarto lalere
ter affines ab uno latere aquimolum sanctae Marice casele juris Piuatorum et Septiniano. Iterumque
in Capitoieo et aquimolum Leonis protoseminarii,
Vous aimerez peut-être aussi
- Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 197.Document700 pagesMigne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 197.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 204.Document774 pagesMigne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 204.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 146.Document772 pagesMigne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 146.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 174.Document852 pagesMigne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 174.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 170.Document708 pagesMigne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 170.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 4.Document698 pagesMigne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 4.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 17.Document656 pagesMigne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 17.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Michelangelo Paintings Sculptures Architecture PDFDocument294 pagesMichelangelo Paintings Sculptures Architecture PDFskinneePas encore d'évaluation
- CDB! 4Document10 pagesCDB! 4mhc032105636Pas encore d'évaluation
- S Reema at Ha 023348 MBPDocument76 pagesS Reema at Ha 023348 MBPKiran100% (1)
- Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 68.Document570 pagesMigne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 68.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- 5th Sem Bcom 2014Document35 pages5th Sem Bcom 2014piquePas encore d'évaluation
- Brill - The - Encyclopaedia - of - Islam - Vol 5 (Khe-Mahi) PDFDocument1 333 pagesBrill - The - Encyclopaedia - of - Islam - Vol 5 (Khe-Mahi) PDFAdeela Ch67% (3)
- Home - Swallow Lane - Lodi . - Taken by UCOP Mafia in 2012Document29 pagesHome - Swallow Lane - Lodi . - Taken by UCOP Mafia in 2012Jerry VashchookPas encore d'évaluation
- Contemporary Art 1955 UnivDocument280 pagesContemporary Art 1955 UnivKevin Mc CourtPas encore d'évaluation
- ஆடல்வல்லான்Document401 pagesஆடல்வல்லான்Koviloor Andavar LibraryPas encore d'évaluation
- Hans-Günter Buchholz, Vassos Karageorghis - Prehistoric Greece and Cyprus - An Archaeological Handbook-Phaidon (1973)Document530 pagesHans-Günter Buchholz, Vassos Karageorghis - Prehistoric Greece and Cyprus - An Archaeological Handbook-Phaidon (1973)Gianina CraiaPas encore d'évaluation
- A Heart Full of Burden - TextDocument151 pagesA Heart Full of Burden - Textchandra kanth lakkaPas encore d'évaluation
- Series 14 - 23aDocument49 pagesSeries 14 - 23aevieiraPas encore d'évaluation
- 15Document30 pages15Zyad KasemPas encore d'évaluation
- 2016 COA Report For NaujanDocument190 pages2016 COA Report For NaujanJ JaPas encore d'évaluation
- Logistics in Natio 00 e CCLDocument388 pagesLogistics in Natio 00 e CCLHajji Assamo PadilPas encore d'évaluation
- American Fork & Hoe 1910 HDocument272 pagesAmerican Fork & Hoe 1910 HJay SPas encore d'évaluation
- Moma Catalogue 178 300296452Document257 pagesMoma Catalogue 178 300296452Luisa Maria VelásquezPas encore d'évaluation
- CDB! 3Document10 pagesCDB! 3mhc032105636Pas encore d'évaluation
- Adobe Scan 11 Dec 2023Document1 pageAdobe Scan 11 Dec 2023Kuldeep PindariaPas encore d'évaluation
- Corinth Vol 01 NR 3 1951 Monuments in The Lower AgoraDocument367 pagesCorinth Vol 01 NR 3 1951 Monuments in The Lower AgoraOzan GümeliPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 74.Document716 pagesMigne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 74.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Bazresi MakhzanDocument122 pagesBazresi Makhzanreza mehvariPas encore d'évaluation
- 5 6064487645789028510Document203 pages5 6064487645789028510SathvikaPas encore d'évaluation
- 1917 The Ideal Bartender by Tom Bullock 1Document66 pages1917 The Ideal Bartender by Tom Bullock 1Alex YuJiPas encore d'évaluation
- Electronic Concepts An IntroductionDocument480 pagesElectronic Concepts An Introductionmejoe mejoePas encore d'évaluation
- Hoi Benh Bang Tieng Viet-Phap-AnhDocument198 pagesHoi Benh Bang Tieng Viet-Phap-AnhThuong HuyenPas encore d'évaluation
- The Value of Courage - Spencer JohnsonDocument72 pagesThe Value of Courage - Spencer JohnsonedinapetermugaduiPas encore d'évaluation
- CharlesCantorandPaulSchimmel BiophysicalChemistry PartI TheConformationofBiologicalMacromoleculesBiophysicalChemistry1980W.H.freeman Libgen - Li1Document408 pagesCharlesCantorandPaulSchimmel BiophysicalChemistry PartI TheConformationofBiologicalMacromoleculesBiophysicalChemistry1980W.H.freeman Libgen - Li1Riya guptaPas encore d'évaluation
- Delectusanimali 00 SpixDocument380 pagesDelectusanimali 00 SpixSue OkowinskyPas encore d'évaluation
- John Lubbock-Prehistoric TimesDocument560 pagesJohn Lubbock-Prehistoric Timesmiracpsl8.1Pas encore d'évaluation
- ArcherDocument9 pagesArcherLaura N Villamizar PPas encore d'évaluation
- Foldmusicfolkdan00onka PDFDocument208 pagesFoldmusicfolkdan00onka PDFhalleyjiPas encore d'évaluation
- Beaver Creek MOUDocument5 pagesBeaver Creek MOUvaildailyPas encore d'évaluation
- Fiqh Ibadah Juz 2 Habib Zayn Zain Semait Part 1Document2 pagesFiqh Ibadah Juz 2 Habib Zayn Zain Semait Part 1Mohamed Ali RauffPas encore d'évaluation
- Spiral Curve CalculationDocument21 pagesSpiral Curve CalculationLloyd R. Ponce100% (1)
- AlMujamAlAwsatJild2 PDFDocument852 pagesAlMujamAlAwsatJild2 PDFM. Ahmad RazaPas encore d'évaluation
- 1 - The Law Firm of Chavez vs. Atty. Lazaro and Morta PDFDocument10 pages1 - The Law Firm of Chavez vs. Atty. Lazaro and Morta PDFjannahPas encore d'évaluation
- Time-Life Books Cosmic ConnectionsDocument168 pagesTime-Life Books Cosmic ConnectionsRRRRRRRRRRPas encore d'évaluation
- The Black Cloth A Collection of African FolktalesDocument182 pagesThe Black Cloth A Collection of African FolktalesStacy HardyPas encore d'évaluation
- T-72B Obr - 1989 ManualDocument123 pagesT-72B Obr - 1989 ManualLapplandPas encore d'évaluation
- FBI Oswald As Agent 05 - TextDocument2 pagesFBI Oswald As Agent 05 - TextJim GarrisonPas encore d'évaluation
- Conditions in The Congo State 1905Document74 pagesConditions in The Congo State 1905Elena GálvezPas encore d'évaluation
- Avempace S IsaghujiDocument11 pagesAvempace S IsaghujirickPas encore d'évaluation
- Bruff Hop Picking MachinesDocument61 pagesBruff Hop Picking MachinesSuckley Post Office100% (2)
- .: Release in Part - 25X1'Document29 pages.: Release in Part - 25X1'Marcus Gandalf-SilentePas encore d'évaluation
- Ganesh Shankar VidyarthiDocument198 pagesGanesh Shankar Vidyarthinimish junejaPas encore d'évaluation
- Moma Catalogue 1762 300296080 PrisioneirosDocument125 pagesMoma Catalogue 1762 300296080 PrisioneirosPaula SoaresPas encore d'évaluation
- Nigel Foster - Bluff Your Way in AdvertisingDocument33 pagesNigel Foster - Bluff Your Way in AdvertisingDisi Cristina100% (1)
- NCSE 2015 Spanish 3Document16 pagesNCSE 2015 Spanish 3Naseeb AliPas encore d'évaluation
- NCSE 2015 Spanish 3Document16 pagesNCSE 2015 Spanish 3Stacie Singh100% (1)
- Myths of The Northern Lands PDFDocument374 pagesMyths of The Northern Lands PDFAMY SCHMIDT-BARTOSIKPas encore d'évaluation
- Budge. The History of The Blessed Virgin Mary and The History of The Likeness of Christ. Vol 1. 1899.Document274 pagesBudge. The History of The Blessed Virgin Mary and The History of The Likeness of Christ. Vol 1. 1899.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Quasten - The Fathers' of The ChurchDocument2 pagesQuasten - The Fathers' of The ChurchPatrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Budge. The Book of Governors (By Thomas, Bishop of Marga) - Volume 2. 1893 PDFDocument746 pagesBudge. The Book of Governors (By Thomas, Bishop of Marga) - Volume 2. 1893 PDFPatrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Budge. The Book of Governors (By Thomas, Bishop of Marga) - Volume 1. 1893 PDFDocument626 pagesBudge. The Book of Governors (By Thomas, Bishop of Marga) - Volume 1. 1893 PDFPatrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Budge. The History of The Blessed Virgin Mary and The History of The Likeness of Christ. Vol 2. 1899.Document308 pagesBudge. The History of The Blessed Virgin Mary and The History of The Likeness of Christ. Vol 2. 1899.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Quasten - The Concept and History of PatrologyDocument3 pagesQuasten - The Concept and History of PatrologyPatrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Neander. Lectures On The History of Christian Dogmas. Volume I. 1858.Document424 pagesNeander. Lectures On The History of Christian Dogmas. Volume I. 1858.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Sparrow-Simpson. The Letters of St. Augustine. 1919.Document344 pagesSparrow-Simpson. The Letters of St. Augustine. 1919.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- William H. Faulkner - The Subjunctive Mood in The Old English Version of Bede's Ecclesiastical HistoryDocument64 pagesWilliam H. Faulkner - The Subjunctive Mood in The Old English Version of Bede's Ecclesiastical HistoryPatrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Neander. Lectures On The History of Christian Dogmas. Volume II. 1858.Document396 pagesNeander. Lectures On The History of Christian Dogmas. Volume II. 1858.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Misopapisticus (Pseud) - Letters On The Writings of The Fathers of The First Two Centuries: With Reflections On The Oxford Tracts, and Strictures On "The Records of The Church". 1844.Document286 pagesMisopapisticus (Pseud) - Letters On The Writings of The Fathers of The First Two Centuries: With Reflections On The Oxford Tracts, and Strictures On "The Records of The Church". 1844.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Ottley. Studies in The Confessions of St. Augustine. 1919.Document156 pagesOttley. Studies in The Confessions of St. Augustine. 1919.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Izydorczyk. The Medieval Gospel of Nicodemus: Texts, Intertexts, and Contexts in Western Europe. 1997.Document600 pagesIzydorczyk. The Medieval Gospel of Nicodemus: Texts, Intertexts, and Contexts in Western Europe. 1997.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Krüger, Gillett. History of Early Christian Literature in The First Three Centuries. 1897.Document452 pagesKrüger, Gillett. History of Early Christian Literature in The First Three Centuries. 1897.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (3)
- Weymouth. The Resultant Greek Testament (... ) - 1892.Document678 pagesWeymouth. The Resultant Greek Testament (... ) - 1892.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Tischendorf. Synopsis Evangelica. 1864.Document260 pagesTischendorf. Synopsis Evangelica. 1864.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Feltoe. St. Dionysius of Alexandria: Letters and Treatises. 1918.Document120 pagesFeltoe. St. Dionysius of Alexandria: Letters and Treatises. 1918.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Chase. The Lord's Prayer in The Early Church. 1891.Document200 pagesChase. The Lord's Prayer in The Early Church. 1891.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (3)
- Harris. Philo: Fragments Newly Edited by Rendel Harris. 1886.Document156 pagesHarris. Philo: Fragments Newly Edited by Rendel Harris. 1886.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Morris (Transl.) - Select Works of S. Ephrem The Syrian: Translated Out of The Original Syriac, With Notes and Indices. 1847.Document478 pagesMorris (Transl.) - Select Works of S. Ephrem The Syrian: Translated Out of The Original Syriac, With Notes and Indices. 1847.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Cox. Narratives of The Lives of The More Eminent Fathers of The Three First Centuries (... ) - 1817.Document432 pagesCox. Narratives of The Lives of The More Eminent Fathers of The Three First Centuries (... ) - 1817.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Burton. Testimonies of The Ante-Nicene Fathers To The Divinity of Christ. 1829.Document524 pagesBurton. Testimonies of The Ante-Nicene Fathers To The Divinity of Christ. 1829.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Tyler. The Worship of The Blessed Virgin Mary in The Church of Rome: Contrary To Holy Scripture, and To The Faith and Practice of The Church of Christ Through The First Five Centuries. 1844.Document438 pagesTyler. The Worship of The Blessed Virgin Mary in The Church of Rome: Contrary To Holy Scripture, and To The Faith and Practice of The Church of Christ Through The First Five Centuries. 1844.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis0% (1)
- Jackson. The Apostolic Fathers, and The Apologists of The Second Century. 1879.Document228 pagesJackson. The Apostolic Fathers, and The Apologists of The Second Century. 1879.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Rambaut, Roberts. The Writings of Irenaeus. 1868. Volume 2.Document540 pagesRambaut, Roberts. The Writings of Irenaeus. 1868. Volume 2.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Blunt. An Introduction To A Course of Lectures On The Early Fathers, Now in Delivery in The University of Cambridge. 1840.Document52 pagesBlunt. An Introduction To A Course of Lectures On The Early Fathers, Now in Delivery in The University of Cambridge. 1840.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Cutts. Saint Jerome. (N.D.) .Document250 pagesCutts. Saint Jerome. (N.D.) .Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (3)
- Goodspeed. Historical and Linguistic Studies in Literature Related To The New Testament. 1901. Volume 2.Document222 pagesGoodspeed. Historical and Linguistic Studies in Literature Related To The New Testament. 1901. Volume 2.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Goodspeed. Historical and Linguistic Studies in Literature Related To The New Testament. 1901. Volume 1.Document114 pagesGoodspeed. Historical and Linguistic Studies in Literature Related To The New Testament. 1901. Volume 1.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Presentacion Peaks Rms Lufs Como Usar Medidores FavorDocument16 pagesPresentacion Peaks Rms Lufs Como Usar Medidores Favorhector.obregon.martinezPas encore d'évaluation
- 1and5.microscopes, Specializedstem Cells, Homeostasis - Answer KeyDocument1 page1and5.microscopes, Specializedstem Cells, Homeostasis - Answer KeyMCarmen López CastroPas encore d'évaluation
- Minimization Z Z Z Z Maximization Z Z : LP IPDocument13 pagesMinimization Z Z Z Z Maximization Z Z : LP IPSandeep Kumar JhaPas encore d'évaluation
- CAKUTDocument50 pagesCAKUTsantosh subediPas encore d'évaluation
- Research Article: Dynamic Modelling of A Solar Water Pumping System With Energy StorageDocument13 pagesResearch Article: Dynamic Modelling of A Solar Water Pumping System With Energy Storagehabtamu melsewPas encore d'évaluation
- Bye Laws For MirzapurDocument6 pagesBye Laws For MirzapurUtkarsh SharmaPas encore d'évaluation
- Ansi Numerical CodeDocument6 pagesAnsi Numerical Codekachra13Pas encore d'évaluation
- Inclusions in Gross IncomeDocument2 pagesInclusions in Gross Incomeloonie tunesPas encore d'évaluation
- Meyer and Zack KM CycleDocument16 pagesMeyer and Zack KM Cyclemohdasriomar84Pas encore d'évaluation
- Perrys Chemical Engineering Handbook 7th Edition PriceDocument3 pagesPerrys Chemical Engineering Handbook 7th Edition PriceSteven Valentius0% (12)
- 033 - Flight Planning Monitoring - QuestionsDocument126 pages033 - Flight Planning Monitoring - QuestionsEASA ATPL Question Bank100% (4)
- Opening The Third EyeDocument13 pagesOpening The Third EyekakamacgregorPas encore d'évaluation
- MCQs + SEQs Medical Physics Midterm Exam Paper-Fall 2020Document3 pagesMCQs + SEQs Medical Physics Midterm Exam Paper-Fall 2020Ali Nouman100% (1)
- Shsa1105 - Unit-III Course MaterialsDocument58 pagesShsa1105 - Unit-III Course Materialssivanikesh bonagiriPas encore d'évaluation
- Computerised Project Management PDFDocument11 pagesComputerised Project Management PDFsrishti deoli50% (2)
- CFA L1 Ethics Questions and AnswersDocument94 pagesCFA L1 Ethics Questions and AnswersMaulik PatelPas encore d'évaluation
- Yusuf Mahmood CVDocument3 pagesYusuf Mahmood CVapi-527941238Pas encore d'évaluation
- I. Level of Barriers in ICT Knowledge, Skills, and Competencies No ICT Knowledge, Skills and Competency Barriers SDA DA N A SADocument2 pagesI. Level of Barriers in ICT Knowledge, Skills, and Competencies No ICT Knowledge, Skills and Competency Barriers SDA DA N A SAMuhamad KhoerulPas encore d'évaluation
- Sample Database of SQL in Mysql FormatDocument7 pagesSample Database of SQL in Mysql FormatsakonokePas encore d'évaluation
- Strategi Meningkatkan Kapasitas Penangkar Benih Padi Sawah (Oriza Sativa L) Dengan Optimalisasi Peran Kelompok TaniDocument24 pagesStrategi Meningkatkan Kapasitas Penangkar Benih Padi Sawah (Oriza Sativa L) Dengan Optimalisasi Peran Kelompok TaniHilmyTafantoPas encore d'évaluation
- Adore You - PDFDocument290 pagesAdore You - PDFnbac0dPas encore d'évaluation
- UGC NET Paper I PreviousDocument16 pagesUGC NET Paper I PreviousKirran Khumar GollaPas encore d'évaluation
- CP R80.10 Installation and Upgrade GuideDocument246 pagesCP R80.10 Installation and Upgrade GuideAlejandro OrtìzPas encore d'évaluation
- FloodDocument9 pagesFloodapi-352767278Pas encore d'évaluation
- Bajaj Allianz General Insurance CompanyDocument4 pagesBajaj Allianz General Insurance Companysarath potnuriPas encore d'évaluation
- 10.ULABs Presentation Camiguin FinalDocument55 pages10.ULABs Presentation Camiguin FinalKaren Feyt MallariPas encore d'évaluation
- Authenticating Digital EvidenceDocument36 pagesAuthenticating Digital Evidenceatty_gie3743Pas encore d'évaluation
- Standards Guide 1021 1407Document8 pagesStandards Guide 1021 1407Anjur SiPas encore d'évaluation
- BTL Marketing CompanyDocument30 pagesBTL Marketing Companypradip_kumarPas encore d'évaluation
- DGA Furan AnalysisDocument42 pagesDGA Furan AnalysisShefian Md Dom100% (10)
