ANKET SORULARININ DE ERLEND R LMES NDE GVEN RL K ANAL Z

Ders

: Ynetimde Say sal Teknikler

ARALIKARALIK-2002

Haz rlanan bir ankette kullan lmak zere geli tirilen lekler kusursuz olmayabilir, ayr ca davran de i kenlerinin llmesinde her zaman hata yap labilir.Daha iyi aralar n kullan lmas daha do ru sonular verecektir bu da ara t rman n bilimsel a dan kalitesini art racakt r.Bu nedenle geli tirilen leklerin ne kadar iyi olduklar n n bir ekilde de erlendirilmesi gereklidir.Yani kulland m z lm aralar n n lmeleri gereken de i kenleri gerekten ltklerinden ve do ru olarak ltklerinden emin olmam z beklenir. Geli tirilmi olan bir le in ne kadar iyi oldu unu tespit etmek ve anketten elde edilen verilerin iyilik seviyesinin analizi iin s ras yla madde analizi ve gvenirlik analizleri yap l r ve le in geerlili i incelenir.

VER LER N Y L

Verilerin iyili i gvenilirlik ve geerlilikle ilgilidir. Gvenilirlik:lmlerin do ruluk ve kesinli idir.Verilerin zaman iinde de i memesi ve tutarl l n ierir.A a da gvenirlik e itleri grlmektedir.
TEST-TEKRAR TEST GVEN RL
ZAMANLA DE MEME

PARALEL-FORM GVEN RL

GVEN RL K

VER LER N YL

MADDELER ARASI TUTARLILIK GVEN RL TUTARLILIK

GEERL L K

BLME-YARI GVEN RL

Geerlilik:Do ru ey mi llyor sorusunu cevapland rmaya al r. Bu al mada verilerin gvenilirli i konusu incelenecektir.Geerlilik konusu bu al man n kapsam nda de ildir. Bundan sonra yukar daki ekil esas al narak gvenilirlik konusu incelenecektir.

GVEN L RL K
Bir lmn gvenilirli i, ne kadar hatas z oldu unun gstergesidir ve lm arac n n zaman ve de i ik maddeler kar s nda tutarl bir lm yapt n belirtir.Di er bir deyi le bir lmn gvenilirli i, o lmn istikrar /dengesi ve tutarl l d r. Gvenirlik analizi bize lm leklerinin ve bunlar olu turan maddelerin niteliklerini inceleme imkan sa lar. rne in, haz rlad m z bir anket m teri tatminini faydal bir biimde lyor mu sorusunu soral m.Gvenilirlik analizini kullanarak, anketi olu turan maddelerin birbirleriyle ne kadar ilgili olduklar n , kullan lan le in kendi iindeki uyumunu ve hangi seviyede tekrarlanabilir oldu unu ve lekten kart lmas gereken problemli maddeleri tespit edebiliriz.

Gvenilirlik analizi yapmak iin; * Eldeki veriler ikiye ayr lm , ordinal veya aral kl olabilir fakat bu veriler rakamsal olarak kodlanm olmal d rlar. *Gzlemler ba ms z ve hatalar maddeler aras nda ili kisiz olmal d r.lekler her bir maddenin do rusal olarak toplam puanla ilgili olmas iin artan zellikte olmal d rlar.

a.lmlerin stikrar
lmlerin istikrarl olmas , kontrol edilemeyen test artlar na veya cevaplay c lara zg baz durumlara ra men lmlerin zaman iinde istikrarl /dengeli kalabilme yetene idir.Ayr ca lmlerin istikrar n n ve durumdaki de i ikliklere d k seviyede maruz kalmas n n bir gstergesidir. lmlerin istikrar n n iki testi ( test-tekrar test gvenilirli i testtesti ve paralel form gvenilirli i testi) vard r.

1.Test1.Test-Tekrar Test Gvenilirli i

Ayn lmn ikinci bir durumda tekrarlanmas yoluyla elde edilen gvenilirlik katsay s na test-tekrar test gvenilirli i testdenir. Bir olguyu len e itli maddeler ieren bir anket belli bir gruba uygulanmay mteakip bir sre sonra ayn gruba tekrar uygulan r.Bu iki farkl zamanlarda ayn rneklem grubundan elde edilen puanlar aras ndaki korelasyona testtesttekrar test katsay s denir. Bu katsay ne kadar yksek karsa test-yeniden test testgvenilirli i di er bir deyi le lmn zaman iindeki istikrar o kadar iyidir.

2.Paralel2.Paralel-Form Gvenilirli i
Ayn yap y len kar la t r labilir iki ayr lm setine verilen cevaplar yksek derecede ili kiliyse paralel-form paralelgvenilirli i oldu undan bahsedebiliriz. Buradaki iki form benzer maddeleri ve ayn cevap format n ierir.Sadece yaz m, dil, s n flama, s ralama, soru tipi ve formu ile sorular n s ras de i tirilerek bunlardan kaynaklanan yanl l klar tespit edilmeye al l r. E er bu kar la t r labilir formlar aras nda yksek derecede ( rne in 0.8 den byk) korelasyon varsa lmn gvenilir oldu u sylenebilir.

b.lmlerin Tutarl l
lmlerin i tutarl l , lmleri olu turan maddelerin homojenli inin bir gstergesidir.Di er bir deyi le maddeler hep birlikte bir set olu turmal d rlar ve birbirlerinden ba ms z olarak ayn konsepti lebilmelidirler. Cevaplay c lar her bir maddeye bu maddelerin olu turdu u genel anlam verebilmelidirler. Bu, lm arac ndaki maddeler ve alt maddeler aras nda yksek bir korelasyon olup olmad n n incelenmesi yoluyla grlebilir. Tutarl l k, i tutarl l k gvenilirli i ve ikiye blme gvenilirli i testleri kullan larak incelenebilir.

1. Tutarl l k Gvenilirli i
Cevaplay c lar n bir lmdeki tm maddelere verdikleri cevaplar n bir tutarl l k testidir.E er maddeler ayn konseptin ba ms z lekleri iseler aralar nda bir korelasyon olacakt r. Cronbach Alfa Katsay s , i tutarl l k gvenilirli i testlerinin en popleridir.ok noktal leklendirilmi maddeler iin kullan l r ve u ekilde formle edilir:

Burada grlebilece i gibi alfa, do ru varyans toplam varyans zerinden lmektedir.Bir le in alfas 0.7 den byk olmal d r ki bu maddeler beraberce bir lek olu turabilsin. ncelenen maddenin silindi i kabul edilerek toplam puan n alfas hesapland nda de er d yorsa bu madde (e er teorik olarak analiz iin gerekli de ilse) silinir. KuderKuder-Richardson Forml, ikiye blnm maddeler iin kullan l r.Bu ekilde, yap lmakta olan bir le in i tutarl l en iyi seviyeye getirilmi olur. Katsay lar ne kadar yksekse lm arac o kadar iyidir.

2.Blme2.Blme-Yar Gvenilirli i(Split-half reliability) i(SplitBlmeBlme-Yar Gvenilirli i, bir lm arac n n iki paras aras ndaki korelasyonu gsterir.Blme-Yar Gvenilirli i gsterir.Blmetahminleri lmdeki maddelerin nas l iki paraya ayr ld na gre de i ir. SpearmanSpearman-Brown Katsat s , homojenli i ler ve u ekilde formle edilir.

Kabul edilebilir bir gvenilirlik seviyesi elde etmek iin ne kadar maddeye gerek oldu unu hesaplaman n bir yolu SpearmanSpearman-Brown tahmin formln kullanmakt r: n*bilinen gvenirlilik tahmini gvenilirlik= 1+[(n-1)*bilinen gvenilirlik] 1+[(nBurada n, madde say s n n art r laca orand r( r.:6/3=2=n). veya azalt laca

Bu formlde tahmini gvenilirli i ve bilinen gvenilirli i yerlerine koyarak ula mak istedi imiz gvenilirlik seviyesi iin ne kadar maddeye gerek oldu u da hesaplanabilir.

ki lek aras nda olmas beklenen do ru veya teorik korelasyonu bulmak iin bu leklerin gvenilmezliklerinde bir dzeltme yapmak gerekir. ki lmn gvenilmezli ini hesaba katarak iki de i ken aras ndaki korelasyonu u formlle bulabiliriz: lm1 ve lm2 aras ndaki korelasyon r= lm1in gvenilirli i*lm2nin gvenilirli i

Guttman Modeli, do ru gvenilirlik iin Guttman daha alak s n rlar n n hesaplanmas n ierir.

SPSS KULLANARAK GVEN L RL K ANAL Z YAPMAK RNEK: 25 soruluk 20 bireylik durum. Soru de erleri spss te stunlara girilir. Spps te analyze/scale/reliability analysis seilir.

 kan ekranda items alt na soru gruplar atan r. Model blmnden alpha seilir.

Statist cs blmne girildi inde descr pt ve blmnde tem ve scale Summaries blmnde ortalama varyans korelasyon nternter- tem da korelasyon kovaryans Anova da f test i aretlenir.

lekte yer alan sorular n bir toplamsal lek olu turacak ekilde haz rlan p haz rlanmad n tukey toplanabilirlik testi seene i seilerek Soru ortalamalar n nbirbirine e it olup olmad n anlamak iin hotelling t^2 seilerek belirlenebilir. (bu kavram sorular n denekler taraf ndan ayn ekilde anla l p anla lmad n sorular n zorluk derecelerinin birbirine e it olup olmad n test etmek iin kullan l r.) Son olarak continue t klan r ve kt al n r.

IKTILARDA LK BLM ORTALAMA VE VARYANSLARI AYRI AYRI K NC BLM KORELASYONLARI DAHA SONRA TM SORU K TLES NE A T ORTALAMA VARYANS ARALIKLAR NTER TEM VE ITEM TOTAL KORELASYON DE ERLER GRLR. DAHA SONRA VARYANS ANAL Z VE TUKEY HOTELL NG DE ERLER SON OLARAKTA ALPHA VE STANDARD ZE ED LM ALPHA DE ER GRLR.

IKAN ALPHA KATSAYILARINA BAKILIR. E ER; 0.00 e E 0.40 SE LEK GVEN L R DE L. 0.40 e E 0.60 SE LEK D K GVEN L RL KTE 0.60 e E 0.80 SE LEK OLDUKA GVEN L R 0.80 e E 1.00 SE LEK YKSEK GVEN L RL KTE
E ER B R SORU LEKTEN IKARILDI INDA ALPHA YKSEL YORSA OZAMAN OSORU GVEN L RL AZALTAN B R SORUDUR. E ER SORU IKARIDI INDA AZALIYORSA O ZAMAN O SORU OLMAZSA OLMAZ B R SORUDUR.

DAHA SONRA HOTELL NG DE ER KONTROL ED LMEL D R. VARYANS ANAL Z SONUCUNA BAKILARAK LMLER ORTALAMALARI ARASINDA NEML FARKLILIK OLUP OLMADI INA BAKILIR. ITEM TOTAL KORELASYON MATR S NDE NEGAT F DE ER OLMAMASI GEREK R. VARSA BU DURUM LE N TOPLANAB L RL K ZELL N BOZAR.BURADA HEPS N N POZ T F HATTA 0.25 TEN BYK OLMASI BEKLEN R. BU KURALA UYMAYANLARIN LEKTEN IKARILMASI GEREK R ANCAK BU KES N KURAL DE LD R. SORU S L ND NDE ALPHA VE ORTALAMADAK DE ME BAKARAK S L ME G TMEK GEREK R.

2. YNTEM : AYNI RNEKLE MODELDE ALPHA YER NE SPL T ALPHA GUTTMANN,PARALLEL,STRICT PARALLELSE LEREK SONULARA BAKILMALIDIR IKAN SONULARA BAKILDI INDA STAT ST KLER NCELENMEL D R. E ER VARYANSLAR E T SE ALFA VE PARALEL YNTEMLER NDEN ELDE ED LEN KATSAYILAR GVEN L RL K KATSAYISI OLARAK KULLANILMALIDIR. E ER VARYANSLAR HOMOJEN ORTALAMALAR BENZER SE KES N PARALEL YNTEMLER NDEN ELDE ED LEN KATSAYI GVEN L RL K KATSAYISI OLARAK KULLANILMALIDIR