Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

lkretim 6. ve 7. Snf Sosyal Bilgiler retim Programnn renci Grlerine Gre Deerlendirilmesi (Konya li rnei)

An Evaluation Of Primary School 6th And 7th Grade Social Studies Curriculum According To Students Views (Konya City, Case Study)

Hakan AKDA*
ZET Bu aratrmada 2005 sosyal bilgiler programnn renci grlerine gre deerlendirilmesi amalanmtr. Aratrmann evreni, Trkiye Cumhuriyeti Mill Eitim Bakanlna bal Konya ilindeki ilkretim okullarnda sosyal bilgiler dersini alan 6. ve 7. snf rencilerinden olumaktadr. Aratrmada nitel aratrma yntemlerinde kullanlan kolay ulalabilirlik (convenient sampling) rneklemesi yntemi ile ak ulu soru formu uygulamas yaplmtr. Nitel verilerin analizinde ise kuramsal anlamda belirgin olmayan temalar ve eer varsa alt temalarn oluturulmas ile yaplan ierik analizi yntemi kullanlmtr. Aratrma sonucunda; proje ve performans grevleri hakknda 6. snf rencilerinin olumlu olumsuz eit oranda gre sahip olduu, 7. snflarn olumsuz bulduklar, 6. ve 7. snf rencilerinin ders ve alma kitab konusunda olumsuz gre sahip olduu, 7. snf rencilerinin ders ve alma kitab hakknda 6. snf rencilerine gre daha ok olumsuz gr bildirdikleri, etkinlikler konusunda 6. snflarn olumlu, 7. snflarn ise olumlu ve olumsuz ve etkinlik yapmama da eit oranda katlm gsterdikleri belirlenmitir. Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, lkretim, retim Program, Deerlendirme, renci Grleri. almann Tr: Aratrma ABSTRACT In this study, it was tried to evaluate the social studies curriculum, put into effect in 2005, according to students views. 6th and 7th grade students taking social studies lesson in primary schools under MONE in Konya constituted the universe of this study. Open-ended questionnaire form was applied through convenient sampling method, used in qualitative research methods, in this study. Content analysis method, done by forming theoretically insignificant themes and sub-themes, if any, was used to analyze the qualitative data. At the end of the study, it was found out that 6th grade students had both positive and negative outlook about project and performance assignments at almost the same level, but 7th grade students had negative outlook about them; both 6th and 7th grade students had negative outlook about course books and workbooks, but 7th grade students expressed more negative outlook than 6th grade students; while 6th grade students expressed positive outlook about activities, 7th grade students expressed both negative and positive outlook at the level. Social studies that have been in the curriculum of almost every country bring to mind an independent course that is related to each of the social sciences. These courses that are offered in the primary education are prepared on the level of the students. It can, of course, be said that although Social Studies have a common definition, it is a need for each country to have its own definition that is appropriate for its own educational curriculum. Instructions, targets, plans, resources and studies that are suitable for the curriculum must be prepared. In terms of its content, social studies are the most appropriate course for the individuals to have social and cultural lives and the necessary experience, because the students learn not only the history and current time, but they also learn about other societies. This extensive content gives them the opportunity to know more about the experience of the human-beings (ztrkOtluolu, 2002: 40). In Turkey, social studies is not an old course. It has been in the primary education curriculum since 1968-69 educational year, and in secondary school curriculum since 1970-1971 educational year. The main purpose of primary education is to bring up the children as good citizens with national consciousness, also to keep pace with todays demands. In our country, social studies firstly aims to bring up active and productive citizens. The name of the course in the 1st, 2nd, and 3rd grades of primary schools is Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler in the 4th, 5th, 6th, and 7th grades, the name of the course for 8th grades is Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi. All these courses have the same aim as stated before. Turkey changed the educational programs in respect of the current requirements of the time in 2004. Social studies course program whose outline was prepared in 2004 has begun to be used gradually in the primary school curriculum beginning from 2005. Besides having the aim to bring up democratic and good citizens, social studies also aim to get citizens gain the basic values and skills. Pre-determined values, skills, and acquisitions must be distributed and organized according to classes in terms of content and educational background. In our time, all programs need some changes in time, because change and improvement have to be consistent, fast and affective. Due to the reasons above, the programs have to be revised, arranged and evaluated again in the course of time.
*

Ar. Gr. Dr., Seluk niversitesi

lkretim 6. ve 7. Snf Sosyal Bilgiler retim Programnn renci Grlerine Gre Deerlendirilmesi (Konya li rnei) In the light of this research, social studies is a course offered to 4th, 5th, 6th, 7th grade students. In consideration of the new program, it provides unity with Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi course offered in the 8th graders. This study was conducted to evaluate the 2005 Social studies course program in terms of students. During the study, the answers for these questions were sought: 1. What are the opinions of 6th and 7th grade students about social studies course project and performance duties? 2. What are the opinions of 6th and 7th grade students about social studies course topics (course book and work book)? 3. What are the opinions of 6th and 7th grade students about social studies course activities? 4. What are the opinions of 6th and 7th grade students about social studies course teaching process? The study was limited with 6th and 7th grade students in Konya city centre and towns (districts), and with an open-ended questionnaire. The study is a qualitative case study that is conducted to obtain student views on the social studies curriculum based on constructivist approach which was a draft in 2004, and put into use gradually in 2005. Case study is a research design that explores the case under scrutiny within its borders and which is used where the borderlines between the case and its environment are not clear and where more than one source of proof or data exist (Yin, 1984; Yldrm ve imek, 2006). In case study which at the same time constitutes our research design, deep explorations on an event or situation, instead of examining limited variables through strict rules and large samples (Flyvbjerg, 2006). The sample of the study was drawn from 6th and 7th grade students of the Ministry of Education schools in Konya city centre and towns (districts). The study was conducted in 2007-2008 school year, and during the application of open-ended questionnaire, convenient sampling method that is used in qualitative studies was used as data collection tool. The students were applied the Open-ended Student Questionnaire for Social Studies Course. The collected data was then analyzed. After literature review for open-ended questionnaire, 42 students from 6th grade and 33 students from 7th grade were asked to write short essay about social studies course. These essays were evaluated and then the questions were prepared. These openended questions were evaluated, and the necessary changes were done considering the students age levels, and ultimate form of the questionnaire was prepared. The prepared questions were common for both 6th and 7th graders. This data collection tool was applied on the condition that it would ensure the essential conditions and motivation. Data gathered at the end of the study were analyzed by content analysis method. Content analysis method, used so as to analyze data in qualitative studies, is used to analyze undetermined themes and sub-themes, if existed, in theoretical means (Yldrm and imek, 2006). Instead of taking all the participants into account, analyzing was done according to the numbers of the students who responded matching to the analysis with various reasons such as not finding any theme in the answers and giving more than one theme. For this reason, numbers of the students given in analysis may change. The results of this study are as follows: 6th grade students had both positive and negative outlook about project and performance assignments at almost the same level, but 7th grade students had negative outlook about them, both 6th and 7th grade students had negative outlook about course books and workbooks, but 7th grade students expressed more negative outlook than 6th grade students, while 6th grade students expressed positive outlook about activities, 7th grade students expressed both negative and positive outlook at the same level. In the light of these results the following recommendations can be suggested: Teachers should increase the student participation by taking students physical, social and psychological developmental characteristics into account and give place to activities which attract their attentions. Textbooks prepared for social studies course might be more suitable for the students levels and their contents might have a satisfying quality. Projects and performance assignments should be given according to the environment in which the students live and their level, timing should be flexible by taking students criticisms about the projects and performance tasks about a number of lessons into consideration. Keywords: Social Studies, Primary Teaching, Syllabus, Evaluation, Students Views. The Type of Research: Research

GR Eitim program, bireyde istenilen ynde davran deiiklii meydana getirmek amacyla yaplan tm etkinlikleri gsteren planlardr. Eitim programlar okul eitiminin planl ve kontroll olmasn salayan eitim programlardr. Programlarda genellikle hedef, kapsam (ierik), eitim durumlar (renme retmen sreci) ve snama durumlar (deerlendirme) olmak zere drt temel ge yer almaktadr (Erden, 2004: 52-53). Eitim program ieriinde retim program, mfredat program ve ders program kavramalarn da kapsamaktadr. Bunun iin eitim programnn iine retim ve ders programlarnn yannda eitici kol almalar, kurslar, geziler, toplantlar, belirli gn ve haftalarla ilgili almalar, salk, rehberlik vb. ders d almalar da girmektedir (Var, 1996; Erden, 2004; Kkahmet, 1997: 4; Bykkaragz, 1997: 2).
Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

Hakan AKDA

Eitim programlar bir defa yaplan ve sona eren bir etkinlik deildir. Hazrlanan eitim programlarnn srekliliini salamak iin programlar esnek hazrlanmal, eitli sosyal ve ekonomik artlara gre dzenlenebilmelidir (Bykkaragz, 1997: 175). Trkiyede 2004 ylnda eitim programlarnda zamann koullarna gre deiiklie gitmitir. Konumuz itibariyle 2004 ylnda taslak olarak hazrlanan sosyal bilgiler program 2005 ylndan itibaren kademeli olarak ilkretim okullarnda uygulanmaya balanmtr. Sosyal Bilgiler dersi ierik olarak bireylerin sosyal ve kltrel yaantlar edinmeleri, bu konuda birikim ve deneyim sahibi olmalar iin de en uygun derstir. nk bu derste renciler, bir yandan iinde yaadklar toplumun gemiini ve bugnn renirken, dier yandan da dier toplumlar hakknda bilgi edinirler. Bylesine kapsaml bir ierik onlara, insanln yzyllardan beri oluturduu zengin ve kltrel deneyimi tanma frsat verir (ztrk-Otluolu, 2002: 40). Trkiyede ocuklarn demokratik bir Trk vatanda olarak haklarn ve sorumluluklarn bilmeleri, yaamlar boyunca karlaabilecekleri problemler karsnda etkili zm yollar bulabilmeleri, gemileri ile bugnlerini daha kolay anlamalar ve geleceklerini planlamalar vb. birok zellii kazandrmas bakmndan ilkretim sosyal bilgiler dersi nemlidir. 2005 sosyal bilgiler programnn da iyi ve etkili bir ekilde uygulanabilmesi iin deerlendirilmesi ve zamann artlarna gre tekrardan dzenlenmesi gereklilii de kanlmazdr. PROBLEM Birey hayat sresince deiik sorunlarla karlaabilir. Bu sorunlarn boyutu bireyin yaamnn belli dnemlerine gre nemi ve zellii deiebilir. Birey, iinde yaad toplumda dier bireylerle ibirlii iinde bulunmas ve karlatklar problemlere kar zm nerileri getirmesi gerekmektedir. Sz konusu bu yollar bilmesi, uygulamas, beceri haline getirmesi verilen eitimin nitelii, zaman ve ierii ile yakndan ilgilidir. Eitimin balca hedefi, bireyin toplum iin de sosyallemesini salamak ve nitelikli vatanda yetitirmektir. Bu sebeple eitim, bata bu amac gerekletirmek ve hazrlanan programlar ile de belirledii hedeflere ulamay planlarlar. Trkiyede de kurulutan itibaren belli zamanlarda hazrlanan programlar genel amaca ulamaya yneliktir. Sosyal bilgilerin abas demokratik ve iyi vatanda yetitirme olduu gibi vatandalarda olmas gereken temel deerleri ve becerileri kazandrmaktr. Belirlenen deerler, beceriler ve kazanmlar ierik ve eitim durumu asndan da ilkretim aamasnda snflara gre datlmal ve dzenlenmelidir. Artk gnmzde hazrlanan programlar bir kez hazrlanp srekli uygulamada kalamayabilmektedir. Takdir edilir ki gnmz dnyasnda deiim ve geliim sreklilik arz ettii gibi, hzl ve etkili de olmaktadr. Bu adan yukarda da belirtildii gibi eitli nedenlerden tr hazrlanan programlarn yeniden gzden geirilmesi, dzenlenmesi ve deerlendirilmesi gerektii belirtilebilinir. Trkiyede ilkretim kademesinde bir ders olarak okutulan sosyal bilgiler, gerek Trk Mill Eitim Sisteminin genel amalarn gerekletirmede gerekse bir retim program olarak belirlenen amalara ulamada bu grevi yerine getirmeye almaktadr. Hazrlanan (2005) ilkretim programnda dersin vizyonu da u ekilde belirtilmitir: Sosyal bilimlere ait kavram ve yntemleri kullanan an gerektirdii temel bilgi, beceri ve deerlerle donanm Etkin, retken, hak ve sorumluluklarn bilen ve kullanan yurttalar yetitirmektir (MEB, 2005: 45). Konumuz asndan 2005 sosyal bilgiler retim programnn uygulama (eitim durumu) dntlerinin alnmas ve bilimsel yntemlerle deerlendirilmesi gereklilii de nemli bir husustur. Aratrmann Problem Cmlesi lkretim 6. ve 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler retim programna ynelik grleri nelerdir? aratrmann problem cmlesini oluturmaktadr.

Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

lkretim 6. ve 7. Snf Sosyal Bilgiler retim Programnn renci Grlerine Gre Deerlendirilmesi (Konya li rnei)

Aratrmann Alt Problemleri Problem cmlesine dayal olarak aadaki sorulara yant aranmtr. 1) 6. ve 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans grevleri hakknda grleri nelerdir? 2) 6. ve 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi konular hakknda (ders kitab ve alma kitab) grleri nelerdir? 3) 6. ve 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi etkinlikleri hakknda grleri nelerdir? 4) 6. ve 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi ilenii hakknda grleri nelerdir? Aratrmann Amac Sosyal Bilgiler; tarih, corafya, ekonomi, sosyoloji, antropoloji, psikoloji, felsefe, siyaset bilimi ve hukuk gibi sosyal bilimleri ve vatandalk bilgisi konularn yanstan bir alan olmas hasebiyle gerek mill gerekse evrensel boyutta iyi bir vatanda ve rnek bir insan yetitirilmesi amacna ynelik bir derstir. Bunun iin hazrlanan programlarn bu ana amaca ynelik olarak hazrlanmas gerekmektedir. Bu alma yukarda da belirtildii gibi eitim sistemimizdeki bu hzl geliim ve deiimle eitimimizin nicelik zellii yannda niteliini ne ynde etkilediini incelemek zere hazrlanmtr. Bu konuda da dnt alnabilecek en iyi kaynaklardan biriside eitimin kts olan rencilerin grleri eitim programlarnn farkl boyutlar ile ilgili deerlendirmelere k tutmasdr. Aratrmann nemi Sosyal bilgiler, alan itibariyle lkemizde ilkretim 4., 5., 6. ve 7. snf rencilerine verilen bir ders niteliindedir. Hazrlanan program itibariyle de 8. snftaki Atatrk lkeleri ve nklp Tarihi dersiyle de btnlk arz etmektedir. Safran (2008)a gre, Trkiyede ilkretim andaki ocuklara vatandalk bilgisi ve yaam iin gerekli deer, tutum ve davranlar sosyal bilgiler dersi kapsamnda retilmektedir. Bu geliim dnemindeki ocuklarn tarih, corafya, psikoloji vs. sosyal bilimler disiplinlerine ait bilgileri ayr dersler olarak kazanmas olduka zor gzkmektedir. lkretim dneminde kazanlan bilgilerin, becerilerin ve davranlarn sonraki yllarda da etkisini devam ettirecei gz nnde bulundurulursa, bu dnemde gelecein bykleri olacak ocuklarmza sosyal bilgiler dersinin retilmesinin stratejik bir neme sahip olduu daha iyi anlalr olarak ifade etmitir (Safran, 2008: 15). Sosyal bilgiler, rencilerin iyi bir vatanda ya da toplumun ihtiyacna gre rnek bir insan olmasn hedefler. Genel olarak ise sosyal bilgiler bireyin iinde yaad toplum iinde sosyallemesini salamaktadr. Bu bilgiler gz nnde tutulduunda gerek dier lkeler gerekse Trkiye asndan sosyal bilgiler dersinin lkelerin ve toplumlarn gelecei asndan ne kadar nemli olduu ortaya kmaktadr. Hazrlanan 2005 sosyal bilgiler dersi retim programnn renci grleri asndan deerlendirilmesi, elde edilen sonulara gre tekrardan ele alnmas, dzenlenmesi programn srekliliini salayaca gibi gncellenmesi ve faydal olmas asndan da nemlidir. Ayrca rencilere problemlere hazr zmler retmekten ok problem zme becerileri, kritik, analitik, yaratc ve yanstc dnme becerileri kazandrlmaldr. renme srecinde renenlerin aktif olmalar ve bir btn olarak geliimlerinin salanmas iin frsatlar sunulmaldr (Korkmaz, 2007: 401). Aratrmann Snrllklar Aratrma, Konya ili merkez ve ileleri ilkretim okullarnda renim gren 6. ve 7. snf rencileri, 2007 2008 eitim retim yl ve uygulanan ak-ulu soru formu ile snrldr. YNTEM almann bu blmnde aratrmann yntemine ilikin Aratrma Modeli, Evren ve rneklem, lme Aracnn (Ak-Ulu Soru Formunun) Hazrlanmas, Uygulanmas ve Verilerin Analizine ynelik bilgilere yer verilmitir.

Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

Hakan AKDA

Aratrma Modeli alma 2004te taslak ve 2005te de kademeli olarak yaplandrmac yaklama gre uygulamaya konan sosyal bilgiler programnn renci grlerinin alnmas konusunda yaplan nitel boyutlu bir durum almas deseni eklindedir. Durum almas, aratrlan olguyu kendi yaam erevesi iinde inceleyen, olgu ve iinde bulunduu ortam arasndaki snrlarn kesin hatlarla belirgin olmad ve birden fazla kant veya veri kaynann mevcut olduu durumlarda kullanlan bir aratrma desenidir (Yin, 1984; Yldrm ve imek, 2006). Aratrma desenini oluturan durum almasnda da geni rneklemler kullanlarak snrl saydaki deikeni kat kurallar dorultusunda ele almak yerine, bir olay ya da durum zerinde boylamsal ve derinlemesine inceleme yaplmaktadr (Flyvbjerg, 2006). Evren ve rneklem Aratrmann evrenini, 2007 2008 eitim-retim ylnda Konya ili merkezinde ve ilelerinde bulunan Milli Eitim Bakanlna bal ilkretim okullarnda renim gren 6. ve 7. snf rencilerinden oluturmaktadr. Hazrlanan ak-ulu soru formunun uygulanmasnda, nitel aratrma yntemlerinde kullanlan kolay ulalabilirlik (convenient sampling) durum rneklemesi yntemi kullanlmtr. Aratrmaya hz ve pratiklik kazandrmasnn yannda daha az maliyetlidirler. Ayrca tandk bir rneklem zerinde alma, baz aratrmaclar iin daha pratik ve kolay alglanabilir. Bu nedenlerle aratrmaclar kolay ulalabilir bir grubu aratrmaya dhil etmeyi tercih etmek isteyebilirler. Gerekte nitel aratrmalarda maliyet ve ulalabilirlik, rneklem kararnda dikkate alnmas gereken etkenlerdendir (Yldrm ve imek, 2006: 113). Nitel aratrma yntemlerinin doasna uygun olarak, 6. ve 7. snf toplam 210 renciye ulalmtr. Bu rencilere aratrma kapsamnda hazrlanan Sosyal Bilgiler Dersi renci Ak-Ulu Soru Formu uygulanmtr. Elde edilen veriler uygun yntemlerle analiz edilmitir. Tablo 1. rnekleme Ait Demografik Veriler
n Okulun Bulunduu Yerleim yeri Bykehir le Kasaba Ky 6. Snf 7. Snf 90 40 40 40 105 105 % 43 19 19 Ya 19 50 50 Cinsiyet Kz Erkek 12 13 14 n 103 107 84 91 35 % 49,0 51,0 40 43,3 16,7

Tablo 1de grld gibi rneklem dhilindeki okullarda okuyan 6. ve 7. snf rencilerinin okulun bulunduu yerleim yerine gre dalmlarna baktmzda, bykehirde bulunan rencilerin says 90 olup rneklem iindeki oran % 43,0dr. le, kasaba ve kyde okuyan 6. ve 7. snf rencilerinin her biri iin says 40 olup rneklem iindeki oranlar % 19,0dr. 6. ve 7. snfta renim gren rencilerin eit sayda olduu grlmektedir. Yani rneklem dhilinde 105 6. snf, 105 7. snf rencisi ile grme yaplmtr. Cinsiyet asndan 6. ve 7. snf rencilerinin % 49,0 oranla 103 kz olup, % 51,0 oranla 107si de erkek rencilerden olumaktadr. rneklem dhilindeki okullarda okuyan 6. ve 7. snf rencilerinin yalarna gre dalmlar verilmitir. 12 yanda olan rencilerin says 84 olup oran % 40,0dr. 13 yanda olan rencilerin says 91 olup rneklem iindeki oranlar % 43,3tr. 14 yanda olan rencilerin says ise 35 olup oran % 16,7ye tekabl etmektedir. lme Aracnn Hazrlanmas ve Uygulanmas lkretim 6. ve 7. snf sosyal bilgiler retim programnn renci grleri asndan dntlerini almak iin verilerin toplanmasnda aratrmac tarafndan hazrlanan ak-ulu soru formu kullanlmtr. Sz konusu formun hazrlanmasnda gerekli literatr taramas yaplmtr. Yaplan literatr taramas sonrasnda, 42si 6. snf, 33 7. snf rencisinden, sosyal bilgiler dersi ile ilgili bir kompozisyon yazmalar istenmitir. rencilerden alnan kompozisyonlar deerlendirilerek gerekli sorular hazrlanmtr.
Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

Snf

lkretim 6. ve 7. Snf Sosyal Bilgiler retim Programnn renci Grlerine Gre Deerlendirilmesi (Konya li rnei)

Hazrlanan ak-ulu sorular alan uzmanlar tarafndan deerlendirilmi, rencilerin ya dzeyleri gz nne alnarak gerekli dzenlemeler yaplm ve Sosyal Bilgiler Dersi renci Ak-Ulu Soru Formunun son ekli verilmitir. Hazrlanan ak-ulu sorular 6. ve 7. snf rencileri iin ortak hazrlanmtr. rencilerin sorular daha iyi deerlendirebilmeleri iin lme arac sorular gerekli sayda oaltlarak 5erli gruplar halinde ayr snflarda ve zamanlarda rneklem dhilindeki okullarn rencilerine uygulanmtr. Uygulama esnasnda okul idarecileri ve ders retmenleri gerekli koullar ve motivasyonu salamlardr. Aratrmac, rencilere yaplan aratrma hakknda bilgi vermi, rencilerin anlamadklar sorular hakknda, ynlendirme yapmadan, gerekli aklamalar yapmtr. renciler formu sadece aratrmacnn bulunduu bir snfta cevaplamlardr. Verilerin Analizi Verilerin ierik analizi yntemi ile analiz edilmitir. Nitel aratrmalarda verilerin analizinde iki farkl yntem bulunmaktadr. Bunlar ierik analizi ve betimsel analiz olarak ifade edilmektedir. Betimsel analiz, daha ok kuramsal anlamda ok ak bir temele sahip olunan aratrmalarda kullanlrken, ierik analizi kuramsal anlamda belirgin olmayan temalar ve eer varsa alt temalarn oluturularak analiz edilmesinde kullanlmaktadr (Yldrm ve imek, 2006). Analiz ilemi sorulara verilen yantlar dorultusunda tema bulamama, birden fazla tema bildirme gibi farkl nedenlerle aratrmaya katlan tm renciler yerine, analize uygun tema bildiren renci saysna gre yaplmtr. Bu yzden sorulara gre analiz ilemlerinde verilen renci saylar farkllaabilmektedir. lgili bulgular ve yorumlar u ekildedir: BULGULAR VE YORUM Bu ksmda, 6. ve 7. snf rencileri iin uygulanan Sosyal Bilgiler Dersi renci Ak-Ulu Soru Formu sonularna ait bulgular yer almaktadr. rencilere uygulanan ak-ulu soru formu sayesinde renci gzyle sosyal bilgiler dersini, yani sosyal bilgiler programnn aratrmaclar tarafndan grlmeyen ynlerinin belirlenebilinecei dncesiyle byle bir dnt alma yolu izlenmitir. Aratrmann amacna ve alt amalarna (alt problemlerine) gre sras ile belirlenen bulgular ve yorumlar u ekildedir; 1. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar Aratrmann alt probleminde belirtilen ve rneklem dhilindeki rencilerin ak ulu soru formuna vermi olduklar cevaplara ynelik belirlenen temalar 6. ve 7. snflar iin ayr ayr incelenmi ve yorumlanmtr. Temalar oluturulurken verilen yantlarn analize uygunluu, tema ierip iermemesi, birden fazla tema bildirmesi gibi durumlar incelenerek, analizler buna uygun gerekletirilmitir. lgili bulgu ve yorumlar u ekildedir; 6. Snf rencilerinin Proje ve Performans Grevleri Hakkndaki Grleri Aratrmaya katlan 6. snf rencilerine ak-ulu soru formunda ilk soru olarak sosyal bilgiler dersindeki proje ve performans grevleri hakknda neler dndklerine dair bir soru yneltilmitir. Bu soru dorultusunda rencilerin grlerinden elde edilen temalar Tablo 2de verilmitir. Tablo 2. 6. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Grevleri Hakkndaki Grleri
Temalar Olumsuz Gr Olumlu Gr Dier Toplam N 33 31 5 69 % 48 45 7 100

Tablo 2de rencilerin sosyal bilgiler dersi proje ve performans grevleri hakkndaki dnceleri dorultusunda karlan temalar yer almaktadr. Bu soruya geerli yant veren 69 renciden 33 (% 48) sosyal bilgiler dersinde verilen proje ve performans grevleri hakknda olumsuz ynde gr bildirirken, 31i (% 45) ise proje ve performans grevleri hakknda olumlu ynde ifadeler bildirmilerdir. 5 katlmc (%
Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

Hakan AKDA

7) ise proje ve performans grevleri hakknda bu tr grevler almadklarn belirterek, olumlu ya da olumsuz bir gre sahip olmadklarn belirtmilerdir. rneklem dhilindeki rencilerin sosyal bilgiler dersi proje ve performans grevleri hakknda bir ksmnn olumlu, bir ksmnn ise olumsuz gre sahip olduklar sylenebilir. Dier yandan az da olsa proje ve performans grevi almayan rencilerin bulunduu da grlmektedir. Proje ve performans grevleri iin olumsuz ynde dnceye sahip rencilere ait ifadeler u ekilde rneklendirilebilir;
Performans ve proje konular ok ar. Okulumuzda da bu devi yapabilecek fazla kaynak yok. Bilgisayarlarmz bozuk, ktphanemizde yeteri kadar kitap yok. Performans ve proje devlerini yeterince aratramyoruz. Buda bizim dk not almamza neden oluyor

Proje ve performans grevleri iin olumlu ynde gr bildiren rencilere ait ifadeler ise u ekilde rneklendirilebilir;
Proje ve performans devi dk notlarmz birazda olsa kurtarmamza yardmc oluyor. Ksacas ek puan veriyor. Hazrlarken nce malzemeleri, sonra aratrmalar ve konu ile resim bulup yapyorum ve elenceli oluyor. drt hafta veriyorlar. Bu da bizim iimizi kolaylatryor. Bol bol aratrma yapyoruz

Proje ve performans grevleri iin olumlu ya da olumsuz ynde gr bildirmeyen ve dier bal ad altnda temalandrlan rencilere ait ifadeler ise u ekilde rneklendirilebilir;
Sosyal bilgiler dersinde retmenimiz proje ve performans vermedii iin proje ve performansn sosyal bilgiler dersinde ne olduunu bilmiyorum

Olumsuz gre sahip rencilerin genel olarak verdikleri yantlar incelendiinde konularn ar olmas, yeteri kadar kaynaa ulaamama, dk not alma endiesi olumsuz grn ortaya kmasnda nemli etkenler olduu grlmektedir. Olumlu gre sahip rencilerin ifadelerinde ise rencilerin proje ve performans grevlerinde ders notlarn ykseltme istei nemli bir faktr olarak ifade edilmitir. Proje ve performans grevi almayan renciler asndan bakldnda rencilerin bu konu hakknda bilgi sahibi olmadklar sylenebilir. 7. Snf rencilerinin Proje ve Performans Grevleri Hakkndaki Grleri Aratrmaya katlan 7. snf rencilerine ak-ulu soru formunun ilk sorusu olan sosyal bilgiler dersindeki proje ve performans grevleri hakknda dncelerinin neler olduu sorusu yneltilmi ve renci grlerinden aadaki temalar elde edilmitir (Tablo 3). Tablo 3. 7. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Grevleri Hakkndaki Grleri
Temalar Olumlu Gr Olumsuz Gr Dier Toplam N 36 21 7 64 % 56,2 32,8 11 100

Tablo 3de grld zere, 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans grevleri hakkndaki dnceleri olumlu gr, olumsuz gr ve dier balklar ile temalandrlmtr. Bu soruya geerli yant veren 64 renciden 36s (% 56,2) sosyal bilgiler dersinde verilen proje ve performans grevleri hakknda olumlu gr bildirirken, 21i (% 32,8) ise proje ve performans grevleri hakknda olumsuz gr bildirmilerdir. 7 katlmc (% 11) ise proje ve performans grevleri hakknda bu tr grevler almadklarn belirterek, olumlu ya da olumsuz bir gre sahip olmadklarn belirtmilerdir. rneklem dhilindeki 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans grevleri hakknda yarsndan ounun olumlu ynde dnceye sahip olduklar grlmektedir. Proje ve performans grevleri iin olumlu ynde dnceye sahip rencilere ait ifadeler u ekilde rneklendirilebilir;
Sosyal bilgiler proje ve performans grevleri bizim iin iyi oluyor. nk proje ve performans grevinde o ylki konulardan veriliyor. Ve bu konular o ylki konular iyi renmemizi salyor. Konular iyi pekitiriyoruz. Verilme zaman konudan biraz nce oluyor ve o da o konuya geldiimiz zaman bizi o konuya hazrlam oluyor. Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

lkretim 6. ve 7. Snf Sosyal Bilgiler retim Programnn renci Grlerine Gre Deerlendirilmesi (Konya li rnei)

Proje ve performans grevleri iin olumsuz ynde gr bildiren rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir; Proje ve performans grevleri iin olumlu ya da olumsuz ynde gr bildirmeyen ve dier bal ad altnda temalandrlan rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir;
Sosyal bilgisinden performans ve proje devi almadmz iin fazla bir ey dnemiyorum Sosyal bilgilerde proje ve performans bence verilmeli. nk bilmediimiz konular pekitirmek iin verilmeli. Fakat retmenimiz proje ve performans grevi vermiyor. Bana gre sosyal dersinden aldmz bu devlerden hi memnun deilim. Verilme zaman ksa. Hem hazrlarken ok zorluk ekiyoruz. ektiim zorluk bulamyorum (kaynak). Aldmz konular ise ok zor oluyor.

7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans grevleri hakknda olumlu gre sahip olduklar Tablo 6dan grlmektedir. rencilerin ifadelerinden sz konusu grevlerin verilme zamannn iyi olmas, notlar asndan faydal olmas, konular pekitirmelerini salamas asndan olumlu bulmulardr. Olumsuz ynde grlerde ise sosyal bilgiler dersi proje ve performans grevlerinin dier derslerle ayn anda verilmesi, kaynak bulma zorluu, grevlerin verilme zamanlarnn iyi olmamas olumsuz grn ortaya kmasnda nemli etkenler olduu grlmektedir. Proje ve performans grevi almayan renciler asndan bakldnda rencilerin bu konu hakknda bilgi sahibi olmadklar sylenebilir. Fakat renciler, bu grevleri almalar halinde kendilerinde iyi gelimelerin olacan da ifade etmilerdir. Sosyal bilgiler dersi proje ve performans grevi hakknda olumsuz gre sahip ve proje ve performans grevi almayan rencilerin ifadelerine baktmzda, rencilerin bulunduklar yerleim yerine gre kaynak bulmada zorluk ekmesi, rencilerin ailelerinin sosyo-kltrel yaps vb. faktrlerin bu sonucun kmasnda etkili olduu sylenebilir. 2. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar Aratrmann 2. alt probleminde ak ulu soru formuna vermi olduklar cevaplara ynelik belirlenen temalar 6. ve 7. snflar iin ayr ayr incelenmi ve yorumlanmtr. Temalar oluturulurken verilen yantlarn analize uygunluu, tema ierip iermemesi, birden fazla tema bildirmesi gibi durumlar incelenerek, analizler buna uygun gerekletirilmitir. 6. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Konular (Ders ve alma Kitab) Hakkndaki Grleri 6. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi konular (ders ve alma kitab) hakkndaki grleri olmutur. Tablo 4de rencilerin bu soruya verdikleri yantlardan elde edilen temalar yer almaktadr. Tablo 4. 6. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Ders ve alma Kitab (Etkinlik Kitab) Hakkndaki Grleri
Temalar ki kitab da beenmeyen ki kitab da beenen Sadece birini beenen Toplam N 34 20 14 68 % 50 29,4 20,6 100

Tablo 4de rencilerin sosyal bilgiler ders ve alma kitaplar (etkinlik kitab) hakkndaki dncelerinden kartlan temalar yer almaktadr. Temalar oluturan 68 renciden 34 (%50) sosyal bilgiler ders ve alma kitaplarnn her ikisi hakknda da olumsuz ynde gr bildirmitir. Bir baka ifade ile iki kitab da beenmemektedir. Dier yandan 20 renci ise (%29,4) her iki kitap iinde olumlu ynde dnceye sahip olduklarn belirtmitir. 14 renci (%20,6) ise ders kitab ile alma kitab arasnda tercih yapm olup, bu iki kitaptan birini beenirken dierini beenmediini ifade etmitir (12 renci ders kitabn beenip alma kitabn gereksiz grrken, 2 renci alma kitabn beenmi olup, ders kitabn olumsuz eletirmitir). Aratrma kapsamnda yer alan 6. snf rencilerin yars sosyal bilgiler ders ve alma kitab konusunda olumsuz dnceye sahip olduklarn belirtmilerdir.

Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

Hakan AKDA

Sosyal bilgiler ders ve alma kitab (etkinlik kitab) hakknda olumsuz ynde gr bildiren rencilere ait rnek ifadeler u ekildedir;
Ders ve alma kitaplarnn anlalmas ok zor. Biraz daha gzel, gsterili, elenceli, anlalr olmas bizim anlamamz ve derslerimiz asndan daha iyi olur. Ders kitabnda ok zor konular alma kitabnda ise yapamayacamz imknmzn olmad sorular var.

Sosyal bilgiler ders ve alma kitab (etkinlik kitab) hakknda olumlu ynde gr bildiren rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir;
Ders kitabndaki konular gayet anlalr. alma kitab ok keyifli yaplyor. Resim ve karikatrler fazla olduu iin.

Sosyal bilgiler ders ve alma kitaplarndan sadece birini beenen rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir;
Sosyal bilgiler ders kitab ierikleri ok gzel. ok sevilerek okuyup nemli yerlerin altn iziyorum. Ama alma kitab etkinliklerini sevmiyorum. nk ok soru var ok skc oluyor. Benim dncelerime gre sosyal ders kitabnda bize yetecek kadar bilgi yok. alma kitabnda ise bana gre yeterli bilgi var.

Sosyal bilgiler ders ara-gereleri asndan phesiz en nemli olan ders kitaplardr. 6. snf rencilerinin ders ve alma kitab konusunda olumsuz gre sahip olanlarn ounlukta olduu grlmektedir. renci ifadelerinde gze arpan en nemli nokta rencilerin kitaplarn anlalrlnn dk olmas ynndeki ifadeleridir. Gerek ders kitaplarnn gerekse alma kitaplarnn birbirine uyumlu ve renci seviyesine uygun olmas, ierik asndan ocuklarn geliimine gre hazrlanmas gerektii belirtilebilinir. Her iki kitab da beenen renciler asndan ise rencilerin derse ve ders retmenine kar tutumlarnn etkisinin olduu gibi, kitab ierik yn asndan olumlu bulmalar da gsterilebilir. Ders ve alma kitaplarndan birini beenen renciler asndan ise ders kitabn beenip, alma kitabn beenmeyen rencilerin says fazladr. Bunda rencilerin alma kitabndaki sorular zor bulmalar, alma kitabnn amacn kavrayamamalar, etkinlik yapmay sevmemeleri vb. faktrlerin etkili olduu sylenebilir. Ders kitabn beenen rencilerin de ierikteki bilgi asndan deerlendirdikleri belirtilebilinir. 7. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Konular (Ders ve alma Kitab) Hakkndaki Grleri 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi konular (ders ve alma kitab) hakkndaki dnceleri olmutur. Tablo 5de 7. snf rencilerinin ders ve alma kitaplar hakkndaki dncelerinden elde edilen temalar verilmitir. Tablo 5. 7. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Ders ve alma Kitab Hakkndaki Grleri
Temalar ki kitab da beenmeyen Sadece birini beenen ki kitab da beenen Toplam N 39 19 5 63 % 61,9 30,1 8 100

Tablo 5de 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler ders ve alma kitaplar hakkndaki dncelerinden kartlan temalar grlmektedir. Geerli tema tespit edilen 63 renciden 39u (%61,9) sosyal bilgiler ders ve alma kitaplarnn her ikisi hakknda da olumsuz ynde gr bildirmitir. Bir baka ifade ile iki kitab da beenmemektedir. 19 renci (%30,1) ise ders kitab ile alma kitab arasnda tercih yapm olup, bu iki kitaptan birini beenirken dierini beenmediini ifade etmitir (14 renci alma kitabn beenmi olup, ders kitabn olumsuz eletirmitir. 5 renci ise ders kitabn beenip alma kitab hakknda olumsuz gr bildirmitir). Dier yandan sadece 5 renci ise (%8) her iki kitap iinde olumlu ynde dnceye sahip olduklarn ifade etmitir. Yani bu renciler her iki kitab da faydal bulmulardr. 7. snf rencilerinin ok byk bir ksmnn sosyal bilgiler ders ve alma kitab konusunda olumsuz dnceye sahip olduklar sylenebilir.

Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

lkretim 6. ve 7. Snf Sosyal Bilgiler retim Programnn renci Grlerine Gre Deerlendirilmesi (Konya li rnei)

Sosyal bilgiler ders ve alma kitab hakknda olumsuz ynde gr bildiren rencilere ait rnek ifadeler u ekildedir;
Sosyal bilgiler ders kitab bu sene iin hi iyi hazrlanmam. Biz burada ders gryoruz. inde hibir ekilde bilgi yok. Birinci snf ocuu gibi konular okuyoruz. alma kitab zaten hibir ie yaramyor. Bence sosyal kitaplarn daha ayrntl, bilgiye dayal hazrlamalar gerek. Sosyal bilgiler hem ders kitab, hem de alma kitab asndan ok zayf. nk konudan konuya atlama var

Sosyal bilgiler ders ve alma kitab hakknda olumlu ynde gr bildiren rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir; Sosyal bilgiler ders ve alma kitaplarndan sadece birini beenen rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir;
alma kitabmz iyi. Fakat ders kitabmzda bulunan bilgiler bence yeterli deil. Anlalrl zor. Bilgiler daha ak ve net olarak verilebilirdi. Ders kitabnda ok gzel konular var. Konular gayet anlalr ve gzel. Ama alma kitabnda ok zor sorular var bana gre.. Konular gzel ve zevkli. Konularn bizim iin daha iyi anlatlm, rnekler yaplm. alma kitaplar da tekrar etmemizi salyor.

7. snf rencilerinin sosyal bilgiler ders ve alma kitaplar hakkndaki dnceleri, her iki kitab beenmeyen, her iki kitab beenen ve ders ve alma kitaplarndan sadece birini beenen eklinde belirlenen temalardan olumaktadr. 7. snf rencilerinin her iki kitap konusunda olumsuz gre sahip olanlarn ounlukta olduu grlmektedir. renci ifadelerinde gze arpan en nemli nokta rencilerin kitaplarn anlalrlnn dk olmas, ierik asndan bilgilendirmelerin az olmas, konular arasnda btnlk olmad ynndeki ifadelerdir. Ders ve alma kitaplarndan birini beenen renciler asndan ise alma kitabn beenip, ders kitabn beenmeyen rencilerin says fazladr. Bunda rencilerin ders kitabndaki konular anlamamalar, konular arasnda balant kuramamalar vb. faktrlerin etkili olduu sylenebilir. Ders kitab ve alma kitab hakknda olumlu ynde gr bildiren rencilerde, ders kitab ve alma kitabndaki konularn uyumluluu, kitaplarda bulunan resim ve ekillerin zellii, hazrlan itibariyle olumlu ynde deerlendirdikleri grlmektedir. Menti (2007) tarafndan yaplan aratrmada da retmenlerin sosyal bilgiler ders kitaplar hakkndaki grlerinde retmenler MEB tarafndan baslm 2005-2006 retim ylnda ilkretim okullarna datlm yeni sosyal bilgiler ders kitaplarn genel olarak tasarm, grsel dzen, fiziksel yap, dil ve anlatm bakmndan olumlu olarak deerlendirirken ierik bakmndan ksmen olumlu olarak deerlendirmilerdir (Menti, 2007: 530). 3. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar Aratrmann 3. alt probleminde belirtilen ve rneklem dhilindeki rencilerin ak ulu soru formuna vermi olduklar cevaplara ynelik belirlenen temalar 6. ve 7. snflar iin ayr ayr incelenmi ve yorumlanmtr. lgili bulgu ve yorumlar u ekildedir; 6. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Etkinlikleri Hakkndaki Grleri 6. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi etkinlikleri hakkndaki dnceleri, Tablo 6da rencilerin bu soruya verdikleri yantlardan elde edilen temalar yer almaktadr. Tablo 6. 6. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Etkinlikleri Hakkndaki Grleri
Temalar Olumlu Ynde Gr Olumsuz Ynde Gr Dier Toplam N 33 20 12 65 % 50,7 30,7 18,6 100

Tablo 6da grld zere, 65 renciden 33 (%50,7) sosyal bilgiler dersi etkinlikleri hakknda olumlu bir gre sahipken, 20 renci (%30,7) ise olumsuz ynde bir ifade bildirmitir. Dier ynden 12 renci (%18,6) ise sosyal bilgiler dersinde etkinlik yaplmadn belirtmitir. Sosyal bilgiler dersi
Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

10

Hakan AKDA

etkinlikleri konusunda rencilerin genel olarak olumlu dnceye sahip olduu sylenebilirken, etkinlik yaplmad ynnde gr bildiren rencilerin olmas da dikkat ekmektedir. Sosyal bilgiler ders etkinlikleri konusunda olumlu dnceye sahip rencilerin rnek ifadeleri u ekildedir;
Sosyal bilgiler dersinde yaplan etkinlikler konular daha iyi pekitirmemi salyor. Arada da tartmalar yapyoruz. Buda ok gzel yntem. nk bu ekilde yapnca retmenimiz hem herkesi dinliyor hem de fikir retmemiz daha da geliiyor.

Sosyal bilgiler dersi etkinlikleri hakknda olumsuz ynde gr bildiren rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir;
Sosyal bilgilerde etkinlikler biraz daha zor. Etkinlik yaparken snfta pek yapmyoruz. nk sadece ders kitabndan yapyoruz. Grup almasnda baz arkadalarmz gelmiyor. Bu yzden grup almas olmamal. Herkes kendi yapmal. Bence gzel deil. Yaparken topluca yaplmas gerekiyor. Bu yzden sevmiyorum.

Sosyal bilgiler dersi etkinlii yaplmamas nedeniyle gr bildirmeyen rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir; Bu soruda ise rencilere sosyal bilgiler dersinde snf ii ve snf d etkinlikleri hakkndaki dnceleri sorulmutur. Buna gre 6. snf rencilerinin sz konusu etkinlikler hakknda olumlu ya da olumsuz grleri olduu gibi etkinlik yapmadklarndan bu konuda bir fikre sahip olmayan rencilerin de olduu grlmektedir. Olumlu gre sahip renciler etkinliklerin faydal olduu, konular daha iyi pekitirdiklerini, etkinlikler sonucu yaplan tartmalarn, fikir retmelerinin ok iyi olduunu belirtmilerdir. Olumsuz gre sahip renciler ise etkinlikleri skc bulmalar, rencilerin ilgisini ekmemesi vb. etkili olduu belirtilebilinir. Dier renciler ise etkinlikler hakknda bir dncelerinin olmamas ynndeki cevaplarnda sosyal bilgiler dersinde sz konusu etkinliklerin yaplmadn ifade etmilerdir. 6. snf rencilerinin etkinlikler hakkndaki grleri incelendiinde her temada etkili olan faktrn retmen olduu sylenebilir. 7. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Etkinlikleri Hakkndaki Grleri 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi etkinlikleri hakkndaki dnceleri de belirlenen temalara (Tablo 7) gre analiz edilmitir. Tablo 7. 7. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Etkinlikleri Hakkndaki Grleri
Temalar Olumlu Gr Olumsuz Gr Dier Toplam N 25 22 19 66 % 37,8 33,3 28,9 100 retmenimiz hibir proje ve performans devini almad gibi gezi gzlem grup almas gibi hibir etkinlii yapmadk.

Tablo 7de grld ekilde, 66 renciden 25i (%37,8) sosyal bilgiler dersi etkinlikleri hakknda olumlu bir gre sahipken, 22 renci (%33,3) ise olumsuz ynde bir gr bildirmitir. %28,9una karlk gelen 12 renci ise sosyal bilgiler dersinde etkinlik yaplmadn belirterek yorumda bulunmamtr. Sosyal bilgiler dersi etkinlikleri konusunda rencilerin farkl grlere sahip olduklar dikkati ekmektedir. Sosyal bilgiler ders etkinlikleri konusunda olumlu dnceye sahip rencilerin rnek ifade u ekildedir;
Sosyal bilgiler dersindeki etkinlikler ok iyi oluyor. nitelerde yaplmas gereken snf ii etkinlikleri grup almas, eli alma ve tartma gibi eitli almalar, snf d gezi gzlem ve buna benzer etkinlikler gzel oluyor. nk byle almalar ok faydal oluyor.

Sosyal bilgiler dersi etkinlikleri hakknda olumsuz ynde gr bildiren rencilere ait rnek ifade ise u ekildedir;
ben nceden sosyal bilgiler dersini ok severdim ama imdi biraz daha ok soudum ve sklmaya baladm. Sosyal bilgiler dersinin etkinliklerini anlatamyorum. nk hibir faaliyet yapmadmz gibi etkinliklere de zamanmz yetmiyor. Etkinlikler hakknda zorluk ekiyoruz. Etkinlikte yer alan rnekleri anlamyoruz. Anlatm yaplmas daha iyi olur Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

11

lkretim 6. ve 7. Snf Sosyal Bilgiler retim Programnn renci Grlerine Gre Deerlendirilmesi (Konya li rnei)

Sosyal bilgiler dersi etkinlii yaplmamas nedeniyle gr bildirmeyen ve alma kitaplarndan sadece birini beenen rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir;
Biz sosyal dersinde hi etkinlik yapmyoruz. Snf ii snf d yani sadece kitap okuyoruz. Hi grup almalar yapmyoruz. Konuda tartmyoruz. Ben bizim okulda hi sosyal bilgisi etkinlii grmediim iin bilmiyorum

Sosyal bilgiler dersinde snf ii ve snf d etkinlikleri hakkndaki dnceleri belirlenen 7. snf rencilerinin sz konusu temalara ynelik katlm dzeyleri birbirine yakn olduu sylenebilir. renciler etkinliklerin faydal olduu, konular daha iyi pekitirdikleri gibi ifadeleri yannda, yaplan tartmalarn, grup almas ve eli tartmalarn, fikir retmelerinin ok iyi olduunu belirtmilerdir. Olumsuz gre sahip renciler ise etkinlikleri anlamamalar, skc bulmalar, rencilerin ilgisini ekmemesi, zaman bulamamalar vb. faktrlerin etkili olduu belirtilebilinir. Dier temas altnda ifadeleri belirlenen renciler ise etkinlikler hakknda bir dncelerinin olmamas ynndeki cevaplarnda sosyal bilgiler dersinde sz konusu etkinliklerin yaplmadn ifade etmilerdir. 4. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar Aratrmann 4. alt probleminde belirtilen ve rneklem dhilindeki rencilerin ak ulu soru formuna vermi olduklar cevaplara ynelik belirlenen temalar 6. ve 7. snflar iin ayr ayr incelenmi ve yorumlanmtr. Temalar oluturulurken verilen yantlarn analize uygunluu, tema ierip iermemesi, birden fazla tema bildirmesi gibi durumlar incelenerek, analizler buna uygun gerekletirilmitir. lgili bulgu ve yorumlar u ekildedir; 6. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Ders lenii Hakkndaki Grleri 6. snf rencilerine ak-ulu soru formunda son soru olarak sosyal bilgiler dersinin ilenii hakkndaki dncelerinden elde edilen temalar ise Tablo 8de grlmektedir. Tablo 8. 6. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinin lenii Hakkndaki Grleri
Temalar Memnun Olan Memnun Olmayan Toplam N 44 23 67 % 65,7 34,3 100

Tablo 8de grlecei zere, rencilerin sosyal bilgiler dersi ilenii hakkndaki grleri iki tema altnda toplanmtr. Bu soru iin anlaml yant veren 67 renciden 44 (%65,7) sosyal bilgiler dersinin ileniinden memnun olduunu belirtirken, 23 (%34,3) ise memnun olmadn belirtmitir. rencilerin byk bir ounluunun dersin ileniinden memnun olduu dikkati ekmektedir. Dersin ileniinden memnun olduunu ifade eden rencilere ait ifadeler u ekilde rneklendirilebilir;
Ders bitiine doru retmenimiz neler rendiimizi soruyor. Bizlerde bu sayede konular daha abuk anlyoruz. Her derse geldiimizde retmenimiz geen ders neler rendiimizi soruyor ve bu sayede rendiimizi unutmuyoruz. Aralarda tekrarda yapyoruz. Bence sosyal bilgiler dersi ilenii ok ama ok zevkli. Hem sosyal bilgiler dersinde rendiklerimizi gnlk yaammzda da kullanyoruz. Bylece hayatmz kolaylayor.

Dersin ileniinden memnun olmadn belirten rencilere ait rnek ifadeler ise u ekildedir;
retmenimizin ders anlat hi houma gitmiyor. Tamam, kendisini yoruyor ama bir yerde de insann barmas gerekiyor. My my ders anlatyor. Dersi anlayp anlamadmz sormuyor. Snf iinde yaptmz etkinlikler ok az hatta yok bile. Zaten dersin sonu zor geliyor. Kendimizi snftan nasl atacamz bilemiyoruz. Tartmak ok zor

6. snf rencilerin sosyal bilgiler dersi ilenii hakkndaki dnceleri belirlemek amacyla hazrlanan bu soruda belirlenen temalar dorultusunda 6. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi ileniinden memnun olduklar sonucu karlabilir. rencilerin sosyal bilgiler dersi ileniinden memnun olmalarnda, sosyal bilgiler retmenlerinin, snf ortamnn, okulun zelliinin, rencilerin ailelerinin sosyo-kltrel yaplarnn, okulun bulunduu yerleim yerinin vb. gibi faktrlerin etkili olduu belirtilebilinir. Bu konuda olumsuz gre sahip rencilerin ifadelerinin bu ekilde kmasnda olumlu gre sahip rencilerde belirlenen faktrlerin olumsuz ynde deerlendirilmesi eklinde belirtilebilinir.

Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

12

Hakan AKDA

7. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Ders lenii Hakkndaki Grleri 7. snf rencilerine son soru olarak sosyal bilgiler dersinin ilenii hakkndaki dnceleri sorulmutur. rencilerin ak-ulu soru formunda bu soruya verdikleri yantlardan elde edilen temalar ise Tablo 9da grlmektedir. Tablo 9. 7. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinin lenii Hakkndaki Grleri
Temalar Memnun Olan Memnun Olmayan Toplam N 34 33 67 % 50,7 49,3 100

Tablo 9dan da grld gibi, 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi ilenii hakkndaki grleri memnun olan ve memnun olmayan eklinde iki tema altnda toplanmtr. Bu soru iin anlaml yant veren 67 renciden 34 (%50,7) sosyal bilgiler dersinin ileniinden memnun olduunu belirtirken, 33 (%49,3) ise memnun olmadn belirtmitir. Dersin ilenii hakknda 7. snf rencilerinin yars memnun olduu dncesindeyken, dier yars ise memnun olmad dncesine sahiptir. Dersin ileniinden memnun olduunu ifade eden 7. snf rencilerine ait ifade u ekilde rneklendirilebilir;
Ben dersin ileniini ok seviyorum. retmenimiz dersten sonra ne rendiimi soru cevap eklinde soruyor. Ayrca baz konular canlandryoruz. Bu benim ve arkadalarmn ok houna gidiyor. Yani ben dersimi ve ileni biimini ok seviyorum

Dersin ileniinden memnun olmadn belirten 7. snf rencilerine ait rnek ifade ise u ekildedir;

rencilere uygulanan ak-ulu soru formunun son sorusunda 7. snf rencilerinin sosyal bilgiler dersi ilenii hakkndaki dnceleri belirlenmeye allmtr. 7. snf rencilerin belirlenen temalara ynelik ifadelerine bakldnda, dersin uygulamal olmas, yaplan ders ii almalar, fikirlerinin retmenleri tarafndan dikkate alnmas, edindikleri bilgileri gnlk hayatta kullanabilmeleri vb. faktrlerin memnun olmalarnda etkili olduu belirtilebilinir. Sosyal bilgiler dersi ileniinden memnun olmayan 7. snf rencilerinin ifadelerine gre retmen faktrnn etkili olduu sylenebilir.

Bizim sosyal bilgiler dersimiz pek verimli deil. nk retmenimiz konuyu okutuyor. zet tutturuyor. Bu konuda grmz fikrimizi ve dncelerimizi almyor. Ayrca derste etkinlik yapp tartmyoruz. Ksacas bu durumdan memnun deilim.

SONULAR Sosyal bilgiler dersine ynelik 6. ve 7. Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi renci Ak-Ulu Soru Formuna ait grlerine gre belirlenen temalar nda elde edilen sonular u ekildedir: Proje ve performans grevleri hakkndaki 6. Snf rencilerinin olumlu olumsuz eit oranda olduu, 7. snflarn olumsuz bulduklar, 6. ve 7. snf rencilerinin ders ve alma kitab konusunda olumsuz gre sahip olduu, 7. snf rencilerinin ders ve alma kitab hakknda 6. snf rencilerine gre daha ok olumsuz gr bildirdikleri, Etkinlikler konusunda 6. snflarn olumlu, 7. snflarn ise olumlu ve olumsuz ve etkinlik yapmama da eit oranda katlm gsterdikleri belirlenmitir. NERLER Aratrma ile elde edilen sonular dorultusunda u nerilerde bulunulabilir. retmenler sosyal bilgiler dersi ileniinde rencilerin fiziksel, sosyal ve ruhsal geliim zelliklerini gz nnde bulundurarak renci katlmlarn artrmaldr, rencilerin ilgisini ekecek ders etkinliklerine yer vermelidir. Sosyal bilgiler dersine ynelik hazrlanan ders kitaplar, renci seviyesine uygun, ierii de rencileri tatmin edici nitelikte olabilir.

Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

13

lkretim 6. ve 7. Snf Sosyal Bilgiler retim Programnn renci Grlerine Gre Deerlendirilmesi (Konya li rnei)

Proje ve Performans grevleri amacna uygun ve rencilerin yaadklar evre koullarna, renci seviyesine gre verilmeli, rencilerin ok sayda dersin proje ve performans grevleri konusundaki eletirileri dikkate alnarak zamanlama konusunda esnek olunmaldr. KAYNAKA BYKKARAGZ, S. (1997). Program Gelitirme Kaynak Metinler. Geniletilmi 2. Bask. Konya: Kuzucular Ofset. ERDEN, M. (2004). retmenlik Mesleine Giri. stanbul: Alkm Yaynlar. Flyvbjerg, B. (2006). Five Misunderstandings about Case Study Research. Qualitative Inquiry. 12 (2), 219-245. KORKMAZ, . (2007). renci Merkezli Ders Uygulamalarna likin renci Grleri. . S.. Sosyal Bilimler Enstits Dergisi. S.17, s. 393402. Konya. KKAHMET, L. (1997). Eitim Programlar ve retim. retim lke ve Yntemleri. Geniletilmi 8. Bask. Ankara: Gazi Kitabevi. MEB, (2005). Sosyal Bilgiler 6. 7. Snf Program. T.C. Mill Eitim Bakanl Talim Terbiye Kurulu Bakanl. Ankara: Devlet Kitaplar Mdrl. MENT TA, A. (2007). Yeni Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarna likin retmen Grlerinin Belirlenmesi. S.. Sosyal Bilimler Enstits Dergisi. S.17, s. 519532. Konya. ZTRK, C. ve OTLUOLU, R. (2002). Sosyal Bilgiler retiminde Edeb rnler ve Yazl Materyaller. Ankara: Pegem A Yaynclk. SAFRAN, M. (2008). zel retim Yntemleriyle Sosyal Bilgiler retimi. Edt: Bayram Tay ve dem cal. Ankara: Pegem A Yaynclk. VARI, F. (1996). Eitimde Program Gelitirme Teori ve Teknikler. Ankara: Alkm Yaynlar. Yin, R. K. (1984). Case Study Research: Design and Methods. Newbury Park, CA.:Sage. YILDIRIM, A. ve MEK, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Aratrma Yntemleri. Ankara: Sekin Yaynevi.

Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 21 / 2009

14