Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
C - G - D - A - E - B - F# - C# 0 1 2 3 4 5 6 7
bemis:
C - F - Bb - Eb - Ab - Db - Gb - Cb 0 1 2 3 4 5 6 7
Analisando isto, teremos, por exemplo, usando a escala de A, 3 sustenidos. (confira na tabela de sustenidos). No acredita? Verifiquemos na escala:
A - B - C# - D - E - F# - G# - A Viu? Esto os 3 a: C#, F# e G#. (se vc. no entendeu como formamos a escala, relembre o artigo!)
Vamos tentar a de E? So 4 sustenidos:
F - G - A - A# - C - D - E - F Notaram que teramos dois l: A e A#? No pentagrama s existe uma linha (ou espao) para o A. Ento foi estipulado que a escala de F seria rep resentada por bemis (b) ao lado da clave. Ento a escala de F ficou assim: F - G - A - Bb - C - D - E - F Confira na regra l em cima: F = 1 bemol (que o Bb).
Quem ficou representada pelos sustenidos foi a escala de F#:
F# - G# - A# - B - C# - D# - F - F# Mas tambm ficou com 2 F: F e F#!!!! E agora? Agora vem a "manha": o F representado no pentagrama pelo E#! A escala ficaria assim: F# - G# - A# - B - C# - D# - E# - F# Vamos conferir: escala de F# = 6 sustenidos
O mesmo ocorre com a de C#:
C# - D# - F - F# - G# - A# - C - C# (E#) (B#)
Embora no se escreva E# e B#, como notao em pentagrama utilizado, justamente para evitar um monte de sinais no meio da pauta e para facilitar o msico na identificao da escala escolhida para compor a pea. Na prtica, s contar os smbolos na pauta para saber qual a escala utilizada.
exemplos:
pentagrama com 3# ao lado da clave: escala de A pentagrama com 2b ao lado da clave: escala de Bb
Mesmo sendo muito simples, determinada a ESCALA utilizada, e no TOM. Para determinar o Tom, teramos que analisar as notas da maneira como so utilizadas, com que acordes, se menor ou maior, alm de outros conceitos que analisaremos no futuro (como MODOS, por exemplo). Esquecendo as pautas, com TAB's e cifras a coisa m uda um pouco. Vamos lembrar que sabendo qual o Tom ser infinitamente mais fcil determinar os acordes, alm da tnica dos solos e improvisos. Sabendo que os acordes derivam das escalas (j vimos isto antes), fcil perceber que as notas da escala utilizada DEVEM estar contidos nos acordes. Logo, qualquer acorde formado pelas notas da escala soar incrivelmente agradvel quando esta for utilizada. Normalmente os acordes so formados atravs da harmonizao em teras diatnicas. Vamos relembrar este tipo de harmonizao (que fizemos em Dominando Acordes).
A escala de C (d maior)
C- D-E-F- G-A-B Comeando por C, conte 2 notas para a direita. teremos E. Mais 2 para a direita. Teremos G. Reconhecem a nossa trade (acorde de 3 notas)? o C-E-G, ou d maior (C). No por mera coincidncia que ele perfeitamente compatvel com a escala de C... Se fizermos isto com todas as notas da escala, teremos 7 trades: C-E-G = C (d maior)
= = = =
| CAMPO HARMNICO DE: C (d maior) | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ |nota| 3 | 4 | 5 | 3 | 4 | 5 | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | C | C | Cmaj7 | Cmaj9 | CEG | CEGB | CEGBD | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | D | Dm | Dm7 | Dm9 | DFA | DFAC | DFA CE | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | E | Em | Em7 | Em7b9 | EGB | EGBD | EGBDF | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | F | F | Fmaj7 | Fmaj9 | FAC | FACE | FACEG | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | G | G | G7 | G9 | GBD | GBDF | GBDFA | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | A | Am | Am7 | Am9 | ACE | ACEG | ACEGB | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | B | Bmb5 | Bm7b5 |Bm7b5b9| BDF | BDFA | BDFAC | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+
S com estas 3 "famlias" j temos 21 acordes que se encaixam perfeitamente no Tom da escala original, que C (d maior). Antes de prosseguir, vamos recapitular tudo: 1.) O TOM representa a ESCALA utilizada na composio;
2.) Os ACORDES derivam da ESCALA escolhida; 3.) Os ACORDES so formados pela HARMONIZAO da ESCALA (no nosso exemplo, em TERAS DIATNICAS); 4.) Os ACORDES RESULTANTES formam o CAMPO HARMNICO do TOM escolhido. y
PROGRESSO HARMNICA
Agora a pergunta que se encaixa essa:O que vamos fazer com este monte de acordes? Teremos que compreender um novo conceito: PROGRESSO HARMNICA. Progresso Harmnica uma sequncia de acordes harmonizados, ou seja, um trecho de qualquer msica uma p rogresso harmnica. A msica "Ainda Cedo", do Legio Urbana, por exemplo, baseada inteirinha em uma s progresso de 3 acordes: Am-Dm-C. Toque esta progresso e voc notar que os acordes Dm-C criam uma "tenso" que "relaxada" quando chegamos ao acorde de Am. Este "clima" a arma que os msicos tem para quebrar a monotonia da msica - as progresses tem caractersticas prprias, dependendo de como o compositor as utiliza. Vamos analisar os acordes do nosso campo harmnico de C (d maior) e construi r algumas progresses (voc certamente reconhecer algumas - de msicas muito familiares...) [1] C - F - G7 - C
[2] C - F - C - G7 - F - C [3] C - Am - F - G7 - C
Vimos o campo harmnico e as progresses para o acorde de C (d maior), que pode ser aplicado a todas as escalas maiores e suas menores relativas (no caso de C, Am). Outros campos harmnicos podem ser obtidos da mesma forma sobre outras escalas. Veremos abaixo as Escalas menores de C: Cm, Cm Meldico e Cm Harmnico. Lembra-se como construir uma escala Menor?
Tom - semitom - tom - tom - semitom - tom - tom No nosso caso, Cm, seria: C - D - Eb - F - G - Ab - Bb - C
Vejamos o Campo Harmnico:
+------------------------------------------------------- + | CAMPO HARMNICO DE: Cm (d menor) | +----+-------+--------+--------+-------+-------+--------+ |nota| 3 | 4 | 5 | 3 | 4 | 5 | +----+-------+--------+--------+-------+-------+--------+ | C | Cm | Cm7 | Cm9 | CEbG |CEbGBb |CEbGBbD | +----+-------+--------+--------+-------+-------+--------+
| D | Dmb5 | Dm7b5 |Dm7b5b9 | DFAb |DFAbC |DFAbCEb | +----+-------+--------+--------+-------+-------+--------+ | Eb | Eb | Ebmaj7 | Ebmaj9 | EbGBb |Eb GBbD |EbGBbDF | +----+-------+--------+--------+-------+-------+--------+ | F | Fm | Fm7 | Fm9 | FAbC |FAbCEb |FAbCEbG | +----+-------+--------+--------+-------+-------+--------+ | G | Gm | Gm7 | Gm9 | GBbD |GBbDF |GBbDFAb | +----+-------+--------+--------+-------+-------+--------+ | Ab | Ab | Abmaj7 | Abmaj9 | AbCEb |AbCEbG |AbCEbGBb| +----+-------+--------+--------+-------+-------+--------+ | Bb | Bb | Bb7 | Bb9 | BbDF |BbDFAb |BbDFAbC | +----+-------+--------+--------+-------+-------+--------+
Algumas progresses muito interessantes podem ser construdas:
Cm Cm Cm Cm Cm
Fm - Bb7 - Cm Cm7 - Ab - Gm7 - Cm Fm - Gm7 - Cm Fm7 - Dm7b5 - Ab - Gm7 - Gm Eb - Cm - Gm7 - Fm7 - Dm7b5 - Gm7 - Cm
C - D - Eb - F - G - A - B - C
As Escalas Menores Meldicas so idnticas s Maiores, trocando -se somente o III grau (no caso de C, seria E) pelo IIIb (Eb). Ficaria assim:
+------------------------------- ----------------------- + |CAMPO HARMNICO DE: Cm MELDICO (d menor) | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ |nota| 3 | 4 | 5 | 3 | 4 | 5 | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | C | Cm |Cm(maj7)|Cm(maj9)| CEbG | CEbG B |CEbGBD | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | D | Dm | Dm7 | Dm7b9 | DFA | DFAC |DFACEb | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | Eb | Eb+ |Ebmaj7#5|Ebmaj9#5| EbGB | EbGBD |EbGBDF | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | F | F | F7 | F9 | FAC | FACEb |FACEbG | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | G | G | G7 | G9 | GBD | GBDF | GBDFA | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | A | Amb5 | Am7b5 | Am9b5 | ACE b | ACEbG |ACEbGB | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | B | Bmb5 | Bm7b5 |Bm7b5b9 | BDF | BDFA | BDFAC | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+
Esta escala tem progresses menos comuns ( na verdade, ela mais utili zada para solos). Mas podemos formar algumas:
C - D - Eb - F - G - Ab - B - C
Veja o Campo Harmnico pronto: (harmonizado em 3as. Diatnicas)
+------------------------------------------------------ + |CAMPO HARMNICO DE: Cm HARMNICO (d menor) | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ |nota| 3 | 4 | 5 | 3 | 4 | 5 | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | C | Cm |Cm(maj7)|Cm(maj9)| CEbG | CEbGB |CEbGBD | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+
| D | Dmb5 | Dm7b5 |Dm7b5b9 | DFAb | DFAbC |DFAbCEb| +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | Eb | Eb+ |Ebmaj7#5|Ebmaj9#5| EbGB | EbGBD |EbGBDF | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | F | Fm | Fm7 | Fm9 | FAbC |FAbCEb |FAbCEbG| +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | G | G | G7 | G7b9 | GBD | GBDF |GBDFAb | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | Ab | Ab | Abmaj7 |Abmaj7#9| AbCEb |AbCEbG |AbCEbGB| +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | B | Bmb5 | Bdim | Bdimb9 | BDF | BDFAb |BDFAbC | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+
Podemos montar vrias progresses sobre o Campo Harmnico de Cm Harmnico - e elas so muito teis (e muito conhecidas!):
Cm Cm Cm Cm
|CAMPO HARMNICO DE: _____________(________) | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ |nota| 3 | 4 | 5 | 3 | 4 | 5 | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | | | | | | | | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | | | | | | | | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | | | | | | | | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | | | | | | | | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | | | | | | | | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | | | | | | | | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+ | | | | | | | | +----+-------+--------+--------+-------+-------+-------+
2o.passo) escolha o TOM do campo harmnico e preencha o ttulo:
artigo (assim voc poder acomp anhar meu raciocnio olhando na tabela j pronta);
3o.passo) construa a ESCALA correspondente ao TOM:
(estaremos trabalhando primeiro com as 12 acima - todas so MAIORES caso tenha dvidas em construo de escalas, volte ao artigo e d uma lida!); a escala MAIOR formada a partir da Tnica desta forma: tom-tom-semitom-tom-tom-tom-semitom C - D - E - F - G - A - B - C
4o.passo) escreva na tabela (coluna de notas), de cima para baixo, as notas da escala; 5o.passo) Vamos comear a harmonizar as notas em acordes de 3, 4 e 5 notas (vc. Pode ir at 6, se quiser): para achar o primeiro acorde da linha do C, comeamos pela tnica (C) contamos 2 direita (E) e mais 2 direita (G). Encontramos C-E-G. Vamos at as colunas mais direita de nossa Tabela, e ano tamos o acorde de 3 notas harmonizado a partir de C. No se preocupe com o nome dele ainda.
Para harmonizar o de 4 notas, o mesmo procedimento, s que adicionamos mais um "pulo": C -E-G e mais 2 direita (B). Teremos ento o acorde formado por C -E-G-B. E com mais um pulo (D), teremos o de 5 notas: C -E-G-B-D. Fcil, no? Faa isto com cada uma das notas, e v anotando na Tabela.
6o.passo) identificao e nomeao dos acordes. Talvez essa seja a parte mais chata da coisa toda... Existem tantas tcnicas e tantas maneiras (certas e erradas) encontradas em revistas, TABS, na WEB, que s vezes voc acaba decorando 3 ou mais nomes para o mesmo acorde... Vou tentar ser bem claro (e no se assuste com os nomes encontrados; mesmo que voc conhea o acorde por outro nome, esta nomenclatura bem fcil de entender, e no deixa dvidas sobre quais as notas utilizadas). Para "batizar" os acordes, precisaremos relembrar uma Tabela de Intervalos, que j vimos em "Dominando Acordes" - para facilitar, vou coloc-la de novo aqui, ,com uma coluna em branco do lado para voc poder utilizar com outras notas. +---------------------------------------------------- +
| CAMPO HARMNICO DE: C (d maior) | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ |nota| 3 | 4 | 5 | 3 | 4 | 5 | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | C | C | Cmaj7 | Cmaj9 | CEG | CEGB | CEGBD | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | D | | | | DFA | DFAC | DFACE | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | E | Em | Em7 | Em7b9 | EGB | EGBD | EGBDF | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | F | | | | FAC | FACE | FACEG | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | G | | | | GBD | GBDF | GBDFA | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | A | | | | ACE | ACEG | ACEGB | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+ | B | | | | BDF | BDFA | BDFAC | +----+-------+-------+-------+-------+-------+-------+
Vou fazer mais uma linha: a de B (si) O primeiro acorde B-D-F.
B- a tnica = B D- 3a. menor = Bm F- 5a diminuta. Como nomeamos dim somente o acorde com 5a. e 7a. diminutas, e no inclumos a 7a. neste caso, temos que considerar a
5a. diminuta como a 5a. Maior 1 intervalo abaixo (vimos isto l em cima!). Logo, acres centaremos ao final do nome "b5". Nosso acorde Bmb5.
O segundo B-D-F-A.
C- a 9a. menor. Seguindo nossa regra das 9as., a 9a. menor considerada como 9a. Maior 1 in tervalo abaixo, ou seja, "b9". Ento chamaremos nosso acorde de Bm7b5b9.
Embora os acordes tenham nomes "escabrosos", na realidade a nomenclatura simples, se vemos desta forma: sabemos quais as notas e porque elas fazem parte do acorde. Um Bm7b5b9 , sim plesmente, um Si menor com 7a. (que sabemos fazer de cor) mas com a 5a. e a 9a. bemis. Isto significa que teremos que colocar o dedo da 5a. e da 9a. uma casa para trs. Eu sei que alguns diro que o acorde fica meio complicado de fazer - mas a vai uma di ca preciosa: se voc souber quais os acordes que formam o campo harmnico, e achar difcil fazer um acorde com 5 notas, faa o de 4 notas: ele soar muito bem no contexto da msica. claro que a harmonia vai empobrecer, pela diminuio da quantidade de notas, mas voc nunca notou que quando vai ler certos TABs e cifras, em revistas ou na WEB, mesmo que a msica fique parecida no sai igual gravao, ou ainda, diferente do jeito que o msico toca quando voc v o vdeo ou o show? porque, embora os acordes estejam dentro do campo harmnico, e no tom original da msica, eles foram SIMPLIFICADOS para facilitar a execuo. E se voc achar difcil fazer o acorde de 4 notas, transcreva para 3. 7o. passo: montar progresses harmoniosas ao seu ouvido, e anot-las para referncia. As mais comuns so (os nmeros correspondem aos Graus da escala):
I - III - V I - IV - V I - VI - IV - V (turnaround)
Voc pode construir vrias outras; tente comear com a tnica, "sentir" que forma -se uma tenso e ento quebr-la, voltando ao tom inicial. Use primeiro os acordes de 3 notas, depois substitua alguns por seus correspondentes de 4 ou 5 notas, para enriquecer sua composio. Para tirar uma msica, faa o contrrio: encontre o tom, e ento use os acordes de 3 notas para encaixar na msica. Depois, substitua pelos de 4 ou 5 notas at ficar bem parecido com o original. Vale lembrar que como as notas usadas nas d uas so as mesmas, nos mesmos intervalos, os acordes tambm so os mesmos. Isto quer dizer que, se ns fizemos o Campo Harmnico de C (d maior), os acordes so os mesmos do Campo Harmnico de Am (l menor). s montar outra tabelinha, colocar as notas na sequncia correta (a partir da tnica) e copiar os acordes. Ou seja, fazendo as 12 maiores, voc j tem as 12 menores quase prontas: s copiar no lugar certo. Outra dica: as Escalas menores Harmnica e Meldica s tem poucoas notas diferentes. Outra bar bada: com o campo harmnico Menor Natural pronto, vai ser fcil montar os Campos Harmnicos das outras escalas menores. J so 48 campos harmnicos.
----3-5-7---bcb ----3-5-7---cbc ----4-5-7---bcb ----4-5-7---cbc ----5-7-8---bcb ----5-7-8---cbc J com o sweep a escala ficaria assim: ----3-5-7---bcb ----3-5-7---bcb ----4-5-7---bcb ----4-5-7---bcb ----5-7-8---bcb ----5-7-8---bcb Observe que na quarta nota da escala no sweep, a palhetada para baixo, do mesmo modo que a te rceira nota. Isto na verdade contraria o ensino acadmico, mas ajuda na velocidade.