Vllazria

1
Fraia
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
DIRECTOR: ROBERT OLLAKU
REDACTOR-EF: JANI GUSHO
Anlu a 15- ea di la editarea
Viti i 15-t i botimit
CU SPRIJINUL GUVERNULUI ROMNIEI
- DEPARTAMENTUL PENTRU ROMNII DE PRETUTINDENI-
Fratia
Alunar- Augustu
(korrik-gusht) 2011
,
"FRA I DI MUM I DI-UN TAT ,
NOI ARML'I DI ETA TOAT"!
E
X
E
M
P
L
A
R

G
R
A
T
U
IT
VLLAZRI A
Nr. 7-8
(185-186)
ADRESA E REDAKSIS
Telefon fix: 04 2234764; 04 2224213
Mobil: 0692318627; 0692868794 ; 0682642662
E-mail: ziarul_fratia@yahoo.it;
faqe interneti: www.fratia-al.com
Pjesmarrs n festival Arad, Rumani 8-11 Korrik 2011
Partitsipants la Festivalu Arad, Romni , 8-11 Alunar 2011
La 11 Augustu, s-adun Presidenia
ali Suat Aromli dit Albania, condus
dit presidentu, d-ul Vangjel Shundi, iu
s-raport t actviti fapt i di obligaili i
eas tu yinitorlu di ma apropea.
D-ul Robert ollaku, secretar gineral
ali Suat adusi tu mint niscnt partipri
a ansambilor la actviti diversi, nuntur i
afar dit Albanii. Ai ansamblu harahteris-
tc dit Ferica lua part n Arad Romnii,
iu s-organiza festvalu di arada cu cnti
i giucuri popular aromni i romni;
ansamblu a lialilei dit Cvalia lua part
la Carnavalili, i s-inur Curceaua i fei
un turne n sud, aclimat di la lialia di
Saranda, concret di la d-ul Pano Bakalli,
care i u sponsoriz aist actvitat.
D-ul Koi Janku deadi un raport t
ncliderea a anului scular t aromna la Di-
vjaka i t nisct msuri i ma s-lia i sculia
i grdinia s-aiba contnuri. Tutahi el
zbur t partiparea a nisc reprezent
arom la un curs, oragaizat di la Insttu-
tul Cultural Romn i cum va s-refelctm
t perfexionri n cadru didactc a predarea
a aromneatlei cu ciurii.
D-ul Ilia Gjoka zbur t aplicrili la pro-
gectli diversi i i east agiumt pn tora.
D-ul Jani Gusho zbur t lucru cu pu-
blicaia i ulisearea a Fraia-lei. Si scul
ca problem astridzerae ali Fraia, t care
un lucru t alvdari fac liali dit Fiearca,
Divjaka, Tirana, Prmet, Elbasan, Durrs
i alt.
D-ul Vangjel Shundi zbur t lucru fapt
cu candidaturili, care va s-studieadz cu
bursi n Romnia.
Tu nclderi s-raport -t partea nani-
ar ali Suat i clurili cum s-li admnistrm
ma ghini sursili dit sponsorizrili ic amin-
tarea a progectlor.
Ti ynitoru di ma apropea s-astrapsi
atenia cu ocazia a nregistrarea a popu-
laiei. Pn cnd east alsat la formular
ntrabarea t etnia i limba ali dadi i
autodeclararea, ca membr ali etnii a
noast si s-declaradz ai cum east cu
adearihina Arumun i limba ali dadi
arumnanishtja.
Ii armn lipseat s si registreadza
ai cum east. Apartaniena etnic amint
cu individu i nu poat s alxeasc t ido
motv, ct ido mari s-hib. Noi armli
dit Albani him mndr t origina a nost
etnic i t contributu i ar dat i da
popuru armn, a care li aparteniem, t
Patria a noast mprun, t Albania.
Ii aormn lipseat s si registreadz ai cum
east. Apartaniena etnic amint cu individu i
nu poat s strinitsesc t ido motv, ct ido
mari s-hib. Noi armli dit Albanii him mndr
t origina a noast etnic i t contributu i ar
dat i da popuru armn, a care li aparteniem,
t Patria a nost imprun, t Albania.
M 11 gusht, u b nj mbledhja e kryesis
s Shoqats Arumunt e Shqipris, drejtuar
nga kryetarit, zott Vangjel Shundi ku u rapor-
tua pr veprimtarit e zhvilluara dhe pr disa
detyra q dalin n t ardhmen e afrt.
Zot Robert ollaku, sekretari i prgjiths-
hm i shoqats, prmendi disa nga pjes-
marrjet e disa ansambleve n veprimtari t
ndryshme brenda dhe jasht vendit. Kshtu
ansambli karakteristk i lialit t Fierit mori
pjes n Arad t Rumanis, ku u zhvillua
festvali i radhs me kng e valle popullore
arumune e rumune; ansambli i vlleht e Kava-
js mori pjes n Karnavalet e Kors si dhe n
nj turne n jug, i fuar nga liali i Sarands,
konkretsht nga zot Pano Bakalli, i cili edhe e
sponsorizoi kt turne.
Zot Koi Janku raportoi pr prmbylljen e
vitt msimor t shkolls s arumanishtes n
Divjak dhe pr disa masa q po merren q
kjo shkoll dhe si dhe kopsht t ket vijimsi.
Gjithashtu ai foli edhe pr pjesmarrjen e disa
prfaqsuesve arumun nga Shqipria n nj
kurs t organizuar n Sinaia -Rumani, nga In-
sttut Kultural Rumun dhe mnyra se si duhet
t reektojm ne pr perfeksionimin didaktk
t msimdhnies s arumanishtes me fmijt.
Zot Ilia Gjoka raportoi pr aplikimet n
projekte t ndryshme dhe se far sht arri-
tur deri tani.
Zot Jani Gusho raportoi pr punn m
shtypin dhe n prgjithsi pr shfrytzimin e
gazets son nga lexuesit dhe krkesa q ka
pr t. U ngrit si problem trheqjen e rregullt
e gazets nga lialet, pr t ciln nj pun
lavdrueshme bn liali i Fierit, Divjaks,
Tirans, Prmett, Elbasanit, Durrsit etj.
Zot Vangjel Shundi raportoi mbi punn e
br pr plotsimin e kandidaturave q do t
ven me bursa studimi n Rumani.
N prmbyllje t ksaj mbledhje u rapor-
tua edhe pr ann nanciare t shoqats dhe
mundsin e administrimit m t mir t buri-
meve t ndryshme q vijn nga sponsorizimet
dhe tmi n projekte.
Pr t ardhmen u trhoq vmendja pr
pjesmarrjen n regjistrimin e popullsis dhe,
prderisa sht ln n fuqi ligji ku do t vet
deklarohet etnia dhe gjuha t punohet nga t
gjitha lialet, q do pjestar i etnis son t
vet deklarohet ai q sht n t vrtet aru-
mun ose vllah, (sigurisht njera nga kto)
dhe gjuha e nns Arumanishtja.
do arumun (vllah) duhet t regjistrohet
ashtu si sht. Prkatsia etnike lind bashk
me individin dhe nuk mund t tjetrsohet
prpara do interesi sado madhor qof. Ne
arumunt (vlleht) shqiptar jemi krenar pr
origjinn ton etnike dhe pr kontributn q
kemi dhn e jep popullsia arumune s cils
i prkasim, pr Atdheun ton t njjt, pr
Shqiprin.
do arumun (vllah) duhet t regjistrohet
ashtu si sht. Prkatsia etnike lind bashk me
individin dhe nuk mund te tjetrsohet prpara
do interesi sado madhor qof. Ne arumunt
(vlleht) shqiptar jemi krenar pr origjinn ton
etnike dhe pr kontributn q kemi dhn e
jep popullsia arumune s cils i prkasim, pr
Atdheun ton t prbashkt, pr Shqiprin.
Festivalu tu Romni
Lia parti ansamblu fol-
cloric armn dit Fearca
Merr pjes grupi folklorik i
filialit arumun t Fierit
pagina 3
faqe 3
INSTITUTUL CULTURAL
RUMUN
CURS NE CUADRIN
DIDAKTIK
pagina 4; faqe 4
REGJISTRIMI I
POPULLSIS
faqe 5
PAGINA LITRAR
FAQE LETRARE
-Escu armn Jam rrmn
poezi nga Theodhoraq Cico
dau spuneari
1. Plndzearea pi vici
2.Pandi Furiga
pagina 6; faqe 6
Parti di istoria a unui
ansamblu cu caduri
Pjes nga historia e
nj ansambli me foto
pagina 7; faqe 7
DHORI FALO I CARTEA A LUI
TRAYEDIA ALI MUSCOPULI
DHORI FALO DHE LIBRI I TIJ
TRAGJEDIA E VOSKOPOJS
-Pena e shkrimtarit
Qyteti i trndafilave
Nga Niko Simaku
pagina 8-9; faqe 8-9
Proloagili - Prologjet
20 iuliu/alunar - 20 korrik
PROFET ILIA PROFET ILIA
6 AUGUST: 6 GUSHT: SAMTU SUTIR
ic schimbarea alxerea la fa al Dumnidzului/
SHN SOTIRI ose shndrrimi. n fytyr i Zotit.
pagina,
Faqea
10-11
COHIU DI
FICIURII
* * *
KNDI I
FMIJVE
pagina 12
faqe 12
Vjersha n
arumanisht
dhe shqip nga
Ligor Thano
Poemi pi
armneati
i arbineati
di la Ligor
Thano
faqe 13
pagian 13
PAGINA DIDACTIC FAQE DIDAKTIKE
Maea Vanghea di la
Alexandru Gica
pagina 14
ARDEARI
NVARI
SHAKA
MSIM
LLAZAR BULI
pagian 15
faqe 15
Dzua di-amin-
tari i-aradha
critneasc
pagina 12
LUMEA ARMNEASC
TI SUMCHERTU TUTS
TU MUNTI
pagin 16
Shkm-
bime
kulturore
faqe 16
JETA E
SHOQATS
BANA ALI
SUATI
Vllazria Fraia 2
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
E
asti a treilu an i Suata a
noast editeadz Calandru,
iu sunt adus evenimenti
importanti dit bana a armilor.
Asitu anu calendaru ari tu coni-
nerea a lui nisca oamli mri di la
etnia a noast. Ai dup meili avem
bgat Andrea aguna, cu origina
dit Grabova; martiru armn Papa
Llambro Ballamai; Familia Mocioni
cu reprezentantu a lei ma alept
Alexandr Mocioni, i activitatea
a lui u ar avut n Ungri i Banat,
ama sunt originar din Moscopolea;
ti Suata culturale Frrtu la Ame-
richi i reprezentantu a lei az Aurel
iufecu; Constantin Dumba cu origin
din Moscopulea, diplomat excelent a
Amirrilei Austro-Unguri cu origin
armn; Emanoil Gojdu, Baron Sina,
Frai Manachi; trei actori excelent
nai ma mri tu Albanii, cu origina
armn: Sandr Prosi, Prokop Mima
i Margarita Xhepa, i compozitorlu
mari Nikolla Zoraqi.
Lundalui aistu calendar armli
poati s cunuosc curt cu bana e
oamli mri di la etnia a noast i
s-hib mndr c ari di ahtari perso-
naliti, care, cu lucru i talentu a lor
ar lsat urmi niagriiti.
Bgm tu videari c tipuserea a
tlui calendaru cu culor, forma A3,
la 300 di copie avu agiutari parial
di la armnlu bisnesmen Kristaq
Panteqi.

sht i treti vit

q shoqata
jon boton
nj kalendar, tematik,
ku jan evokuar ngjarje
t ndryshme nga jeta e
arumunve. Kt vit
kalendari ka n prm-
bajtjen e vet disa figura
t shquara dhe kon-
tributin e tyre. Kshtu
sipas muajve jan vn
figura t till si Andrea
Shaguna, me origjin
nga Grabova; Papa
Llambro Ballamai;
Familja Mocioni me
prfaqsuesin e saj m
n z Aleksandr Mo-
cioni, q veprimtarin e
kan pasur n Hungari
dhe Banat, por jan me
origjin nga Voskopoja,
pr shoqatn Frshrtu
n SHBA dhe pr-
faqsuesin e saj sot Au-
rel iufeku; Konstantin
Dumba me origjin nga
Voskopoja, diplomat
shquar i Perandoris
Aus t r o- hungar eze,
me origjin arumune;
Emanoil Gojdu, Baron
Sina, Vllezrit Manaqi,
arumun t shquar;
tre aktort nga m t
mdhenj t Shqipris
me origjin arumune:
Sandr Prosi, Prokop
Mima dhe Margarita
Xhepa, si dhe kompozi-
torin e madh Nikolla
Zoraqi.
Duke marr kt
kalendar arumunt
njihen shkurtimisht
edhe me jetn e ktyre
figura t shquara q
kan ln gjurm t pa-
shlyeshme me aftsit
dhe talentin e tyre.
Vemi n dukje se
botimi i ktij kalendari
me ngjyra e t ilustruar
n 300 kopje u mund-
sia edhe me sponso-
rizimin e pjesshm t
aktivistit t shoqats
son biznesmenit
Kristaq Panteqi.
CALENDAR
CALENDARU
2011
Alunar (korrik)
Luni 4 11 18 25
Mar 5 12 19 26
ercur 6 13 20 27
Gioi 7 14 21 28
Vinr 1 8 15 22 29
Smbta 2 9 16 23 30
Dumenic 3 10 17 24 31
Augustu (gusht)
Luni 1 8 15 22 29
Mar 2 9 16 23 30
ercur 3 10 17 24 31
Gioi 4 11 18 25
Vinr 5 12 19 26
Smbta 6 13 20 27
Dumenic 7 14 21 28
B
oin in vienna on }une as the son of Niko
laus Bumba a wealthy Aiomanian
Austiian entiepieneui The Bumbas oiiginally
fiom the vlach village vlasti in the 0ttoman piovince of
Rumelia hau emigiateu anu settleu in vienna in
Aftei completing his legal stuuies anu obtaining a uoc
toiate in law he joineu the AustioBungaiian foieign
seivice in Be subsequently seiveu at the Austio
Bungaiian Embassy at Lonuon fiom to anu
then at St Peteisbuig Rome Buchaiest anu Paiis
AustioBungaiian Ninistei to Seibia In ofice
}anuaiy }une AustioBungaiian Nin
istei to Sweuen Naich 0ctobei
AustioBungaiian Ambassauoi to the 0niteu States
Naich Novembei
0pon his ietuin to vienna Bi Bumba ietiieu fiom the
uiplomatic seivice In Nay he was ennobleu anu
appointeu to the 0ppei Bouse Beiienhaus but he
woulu play no fuithei piominent iole in public life In
his latei yeais he became a paciist anu wiote seveial
books incluuing his memoiis which weie publisheu in
anu in which he uefenueu his action uuiing Woilu
Wai I
Count von Bumba uieu in Bouensuoif am ochiachei See
on }anuaiy
0
linu m qeishoi sht i biii i Nikolaqes
Bumba me oiigjin vllahe aiumun emigiuai
n AustioBungaii n uhe u stabilizua n
vjen Nbas mbaiimit t stuuimeve ka punuai n Ninis
tiin e jashtme t AustioBungaiis N pas ka shibyei
KONSTANTIN GRAF VON DUMBA
n ambasauat n Lonui nga ueii uhe Shn
Peteisbuig Rome Bukuiesht e Paiis
Ka qen ambasauoi n Seibi janai qeishoi
n SBBA Nais nntoi
Nbas ktyie shibimeve ai tihiqet nga uiplomacia uhe
meii titull t lait isnikiie uuke luajtui iol npim
jet publikimeve e kujtimeve tij uhe u iauhit n iauht e
paciistve Kt e bii ueii n vitin Nbas ksaj i
louhui nga jeta tihiqet
Konti Konstantin uiaf von Bumba vuiq m janai

F
u fapt la ui Chiii,aiu anlu la viene Ea
sti hilsu al Nikolaqes Bumba cu oiigine vlahe ai
mn emigiat la AustioBungaii la anlu ,i s
stabili la viena Bup (i fe(i stuui univeisitii luci ning
Ninisteilu ui Afaia ali AustioBungaiii Na nclo seivii
ning ambasauili ca Lonuia ui la pn ,i San
Peteisbuig Roma Bucuie,ti ,i Paiis
Ai fut ambasauoi la Sibi ui Yanuai ui
Chiii,aiu la S0A ui Nai(u ui Biumai

Bup aisti seivi(i el sastiauzi ui la uiploma(ia ,i lia
tutuli ui onoaii giucnualui un ioil piin publiciili al
amintiiili a lui ,i sbg tu aiauha a oamliloi (i lupta ti
pci Aist u fe(i pn la anlu Bupa aist aciumat
ui bana sastiiapsi Contu Konstantin uiaf von Bumba
muii la ui Yinaiu
F
ounueu in by Nicolae Cican the Society Faisaiotul is the
oluest anu laigest Aiumanian association in Ameiica
Theie weie two main puiposes foi its cieation humanitaiian to
help oui people in neeu of assistance both new aiiivals heie in Amei
ica as well as wiuows oiphans invalius anu the impoveiisheu in the
olu countiy anu cultuial to pieseive Aiumanian cul
tuie foi as long as possible by acting as a focal point
foi oui cultuial activities togethei
The Society has attempteu to fulill these puiposes
in many ways incluuing uonating funus to those in
neeu holuing uances iegulaily wheie we can see anu
keep in touch with one anothei anu uonating funus
foi vaiious cultuial pieseivation eoits

0
themelua n vitin nga
Nikolae Cican me aiumu
n t laiguai n Ameiik
Ajo kishte qllime humanitaie pi
njeizit n nevoj ose pi ata q
sapo vinin n Ameiik si uhe pi t
nuihmuai invaliut Njkohsisht
kjo shoqat kishte qllim t iu
ante kultuin Npimjet fonueve
q kiijonte kjo shoqat nuihmonte
pi t nuimaii aksione kultui
oie si psh festivale t valleve uhe
kngve populloie aiumune t Ball
kanit siuomos t tiauits fishiote
N kt shoqat illimisht meiinin
pjes shum aiumun t laiguai n
Ameiika nga qyteti i Kois uhe iie
thinat e saj i uhe nga zonat e Pinuit
Shoqata vazhuon t ekzistoj euhe n
uitt tona uhe n kiye t saj sht
piof Auiel iufeku me oiigjin nga
Plasa e Kois
Aurel Ciufecu
Vllazria
3
Fraia
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
FESTIVALU TU ROMNI
LIA PARTI ANSAM
BLU FOLCLORIC
ARMN DIT FEARCA
NI SCRII ZISO MUSHA,
CONDUCTORLU A ANSAMBLUI
Festivalu s-organiz n Arad - Romni,
la data 8 pn 11 di Alunar anu aistu.
Ansamblu Armn dit Fearca lua parti la
FESTIVAL N RUMANI
MERR PJES GRUPI
FOLKLORIK I FILIALIT
ARUMUN T FIERIT
NA SHKRUAN ZISO MUSHA,
PRGJEGJSI I ANSAMBLIT
Festivali u zhvillua n Arad t Ru-
manis, nga data 8 deri n 11 korrik
2011. Grupi arumun i Fierit mori pjes n
kt festival me kng e valle arumune,
karakteristike t zons s arumunve t
Myzeqes. Pritja ishte shum e przemrt.
Pjesmarrsit u akomoduan npr familjet
arumune e rumune vendase. Kjo ishte nj
mundsi e mir edhe pr tu njohur me
njeri- tjetrin, me traditat, kulturn dhe
zakonet n familje si dhe me t folurin n
arumanishte e rumanishte. U miqsuam
shum shpejt me ta. Kjo u duk edhe n
momentin e ndarjes, kur familjet pritse
u thoshin pjestarve t ansamblit ton se
kur do t vini prsri.
T gjitha ditt ishin t programuara.
Bm shum vizita n objekte fetare e
kulturore sidomos n kisha me ndrtim
karakteristik dhe me punime druri, q
ishin br n mjediset e brendshme t tyre.
Kishat e manastiret na bn shum prsh-
typje dhe lan mbresa t pashlyeshme te
secili nga ne. Vizituam qytetin Arad, ku
ishte ndrtuar nj katedrale e re gjigande.
Arad ishte nj qytet 200 vjear, me
nj popullsi rreth 200 mij banor. Binte
n sy arkitektura e bukur e qytetit. Qyteti
prshkohej nga lumi, i cili n tr gjatsin
e tij brenda qytetit, ishte sistemuar n
mnyr t mrekullueshme, shoqruar me
qendra pushimi, argtimi dhe lojrash
sidomos pr fmij etj.
oua -pisti 200 di ai, iu sunt 200 ili
di bntori. S-videa arhihetura muat a
tilui csb. Namsa di ns treai rru,
care la tut lungeea a lui, eara sistemat
multu ghini, iu avea centru di discrumari,
di hrseari i ma ahoria, locuri di giocuri
ti cilimei.
Festivalu va s-disclidea la sahate 5
dup prndz. Priimnare ahurhi dininti
ali bisearici a horilej, iu va s-in festivalu.
Ar luat parti 15 di ansambluri (armn/
romn), aclima dit stati diversi ali lumi.
Di la nchiserea ansamblu a nostu astrra-
psi atenia, ce s-alidzea dit alan di
Festivali do t hapej n orn 5
mbas dite. Nisja pr n vendin, ku
do zhvillohej festivali u b nga para
kishs s fshatit, ku organizohej
festivali. Merrnin pjes 15 grupe
t ftuar nga arumun/rumun nga
shtete t ndryshme. Q n nisje
grupi yn dallohej nga t tjert.
Trhoqn vmendje kostumet
shumngjyrshe, ku binte n sy
fustanella dhe fustanet e vajzave,
t punuara me dor. Kamerat, q
regjistronin veprimtarin nga
media t ndryshme t Rumanis
por edhe nga t ardhurit, u pr-
qendruan goxha te grupi yn. E
gjith rruga u prshkua me kng
e valle.
Me daljen e grupit ton n sken pati
nj prqendrim t madh t shikuesve dhe
studiuesve, pjesmarrs n kt veprim-
tari. Pas koncertit dham shum intervista
dhe morm shum urime pr at q kemi
br, n ruajtjen e kulturs son. Doln n
pah kngt e vjetra autentike, t knduar
nga grupi. Pasi ndaheshin nga ne ata na
thoshin se kur do t vini prsri.
Edhe kthimi ishte i bukur. Nj pushim
i shkurtr n Strug ishte shum lodhs
pr t gjith. U kthyem nga ky festival me
mbresa q nuk harrohen.
Me kt rast falnderojm kryesin
e shoqats Arumunt e Shqipris, q
bri t gjitha prpjekjet pr t realizuar
pjesmarrjen ton n kt festival. Edhe
her t tjera ansambli arumun i Fierit do
t pasqyroj me dinjitet folklorin karak-
teristik t ksaj zone.
festival, cu cntcli i giocuri armneasc,
harahteristici di la zona ali Muzechei.
Atiptarea eara imnuoas. Partiipani
s-prr pit casili a bantorilor dit lo-
calitatea. Aist eara i un ocazie ta s-ni
cunuteam cu unu-alantu, cu tradiili,
cultura dhe zacoli dit fumeli, ai i cu
graiulu pi armneati i romneati. Ni
oaspim troar cu bntori dit biloc.
Cnd ni prm dit fumeli, iu earam, tu ni
dzea: Cnd va s-vini napoi?
Tuti dzlili eara programati. Avem
fapt mult viziti la obiecturi cultural
-ma ahoria la biserici, i eara construit
dit chirou ama -dit aili dit soni. Ni
emoionar muuteili i adrturili cu
lemn nuntur a lor. Bisercili i Mnstirili
n armasr n-tru minti i ni dedr a naua
entipusi niagriiti. La csbulu Arad
vidzum mult locuri. Aclo eara construit
-un Catedral ghiagnd.
Arad easti un csb thimiliusit
la viterili cu multu boi (culor), cum di
brba ai -di muleari, prilucrat cu mna.
Camerili au nregistrat anasmblu a nostu
la tut calea, i u feim cu cnti i giocuri.
Cnd s-alina pi schen ansamblu a nos-
tu, s-adunar ma mul spectatori i aeli
i avea vinit ti studi di folclor, aclima
aclo. Dup conertu avem dat interviu.
Tu ni urar, ce avem vilgat ahnt gjini
cultura e noast. Astrapsr atenia ma
multu cntili veacli. Tu prri dit noi
tu ni dzea: cnd va svini napoi?
i cala di turnari fu mult muat.
Un chiundreari la Struga (Macheduni), ni
deadi discrumari i harau.
Ni turrnm di la festivalu cu emoionii
niagriiti.
Cu aist ocazia hristusim presidenia
ali Suati Armli dit Albani, care fei
tuti cilistsirili ta s-indzem i s-luam parti
la aist fstiavl. -alt oar Ansamblu dit
Fearica va s-prezint cu muutea fol-
cloru armn ali zoni.
VEPRIMTARI KULTURORE
ACTIVITI CULTURALI
Vllazria Fraia 4
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
INSTITUTUL CULTURAL ROMN
Website: www.icr.ro
INVITAIE
Stimate Domnule
KOCI JANKU,
Institutul Cultural
Roman va adreseaza
invitatia de a participa la
acest program In calitate
de cursant, in perioada 30
iunie - 11 iulie 2011.
Menionam ca insti-
tutia noastra va asigura
transportul, cazarea (n
camere duble) i masa la
hotelul Arca lui Noe din
Sinaia, in perioada mai
sus menionata.
In anexa la prezenta
invitatie va trimitem fia
de participare.
AVDDZEARI DI
LA MINI
Aist aclimari di ma
nsus, mi dusi la Sinaia
(Romnia). Nu pot s
stau ni spus ndau
zboari, c cum tricum
aclo i i valor avu aist
lucru ti standarizari ali
armniei i ti predari cum
cama ghini a cilimeilor, i yin la sculia
di Divijka. Prota u hristisecu Institutlu
Cultural Romn ti niiativa luat ti aist
lucru cu prucupi ti Armna i ti condiili i
ni ar asigurat aclo.
Dzli eara multu angrcati cu lucru,
dininti a prendzu i dupa prendzu. Si didea
leci i dapoia si fiea exerii cu expresi i
alti turlii di formi, si s-videa c cum li avea
nvat caiun partiipant a cursului.
Nu pot s-nu dzcu i nscnti zboari ti
Nicolae Saramandu i Manuela Nevaci, care
spusr un nivel multu nalt ti transmetri
a tierili a lor ti aromna. Nu caiido poati
s-fac cursuri ti limba, fr un prgateari
di tamam. Eli, cu expresili i didea, spusr
c cunutea tuti formili a aromniei:
variantu frroteti, gramosteai i
meglenormn, fcnd comparaia namsa
di eali. Multu cu valor eara i comparaii
cu expresi harahteristici, i s-ufilisesc la
limbili alti dit Balcai i s-traduc motamo
-pi limba aromn, care sunt fr aduc-
heari. Aist ari importan (simasii) i
caft catiga ahoria ta s-avem un limb
chischin aromn pi iuido.
Tu bitiseare a cursu s-fei i un
adunari iu s-alxire mindueri ca cum
aista curs si s-faca -ma ghini tu yinitoru,
i poati s-hiba regular cafi anu. Easti ghini
s-lia parti ma multu tinri, ti aeli i, cu
tut i nu u ti ghini limba, ama ar sinfer i
interes s-u nveaa Armna
i s-hiba etim s-u prida a
cilimeilor ic a tinirilor
pi loculu iu bndz pi
iuido. Aista caft i un
ligtur di ma apropea
-ma strimta, namsa di
Institulu Cultural Romn
cu suatili Aromni pi
iuido, i sunta la sta-
tili iu banedza armai.
Stog cu eali si s-aleag
canditai i va s-partiip
tu aista cursu ditu chirou
ma ninti.
Ti mini hrxhuri
eara puin scumpi,
cum di dureari ai i di
mncari. Poati s-hib m
simpl, ce partiipani
i va s-neag aclo, ma
ninti di tut vrea s-hib
oamli cu vreari mari
ti Armnamea i ai
condiili s-hiba tu nivel
normal, fr bulc.
Koi Janku
n atenia: KOCI JANKU
ara: ALBANIA
Institutul Cultural Romn, prin Direc-
ia Romni din Afara arii, in colaborare
cu Societatea de Cultura Macedo-Romn
din Bucureti, organizeaza la SINAIA,
ROMNIA, n perioada 30 iunie - 11
iulie 2011, prima editaie a CURSULUI
Culturii i tradiili aromne.
Participa cadre didactice care predau
aromna, oameni de cultura, scriitori,
din Albania, Bulgaria, Grecia, Republica
Macedonia si Romania. Cursul de perfec-
ionare va fi inut de cadre didactice din
invaamntul universitar i de specialiti
din cadrul Academiei Romane, respectiv
de Prof. univ. dr. Nicolae Saramandu i
de lector dr. Manuela Nevaci, Academia
Rormna, Institutul de Lingvistica Jorgu
Iordan -AI. Rosetti/Univesitatea din Bu-
curesti. Programul va cuprinde 60 de ore
de predare (6 ore x 10 zile), cu urmatorul
orar zilnic: 9-13 a.m., 16-18 p.m. Orele
de curs vor fi completate cu 5 conferinte
(planificate din dou n dou zile, intre
orele 18-19 p.m.), conferinte sustinute de:
Academician Marius Sala. Prof. univ. dr.
Nicolae-Serban Tanasoca, Prof. univ. dr.
Petar Atanasov, Universitatea din Skopje
(Republica Macedonia), lon Caramitru,
Presedinte i Alexandru Costa, Secretar
general - Societatea de Cultura Macedo-
Romana din Bucuresti.
KOCI JANKU
Ilia Gjoka lia diloma a cursului
Un cadur cu partiipanli
INSTITUTUL CULTURAL
FTES
KOCI JANKU
ALBANIA
Instituti kulturor Rumun, n bashkpun-
im me Shoqatn Kulturore Macedo-Romn
t Bukureshtit organizojn n SINAIA,
ROMNIA, n periudhn 30 qershor - 11
korrik 2011, edicionin e par t CURSIT
Kultura dhe traditat arumune.
Marrin pjes kuadro didaktik, q
japin arumanishten, njerz t kulturs,
shkrimtar nga Shqipria Bullgaria, Greqia,
Republika e Maqedonis dhe Rumania.
Kursi do t mbahet nga kuadro didaktik
nga universitete dhe specialist t Akad-
emis Rumune respektivisht Prof. univ. dr.
Nicolae Saramandu dhe lektor dr. Manuela
Nevaci, Akademia Rumune, Instituti i Gjuh-
sis Jorgu Iordan -AI. Rosetti/Universiteti i
Bukureshtit. Programi do t prmbaj 60 or
(6 or x 10 dit), me kt orar ditor: 9-13
para dite dhe 16-18 pas dite Ort e kursit do
t kompletohen me 5 konferenca t mbajtura
nga : Akademiku Marius Sala. Prof. univ. dr.
Nicolae-Sherban Tanashoca, Prof. univ.
dr. Petar Atanasov, Universiteti i Shkupit
(Republika Maqedonia), lon Caramitru,
Presidenti dhe Alexandru Costa, Sekretar i
prgjithshm Shoqata Kulturore Macedo-
Romana e Bukureshtit.
Zotit KOCI JANKU,
Instituti kulturor Rumun u adreson
ftesn pr t marr pjes n kt program
me cilsin e kursantit.
Kujtojm se instituti yn do tu siguroj
transportin, ushqimin dhe fjetjen
SHTES NGA ANA IME
Kjo ftes e m lartme me oi n Sinaia
(Rumani ). Nuk mund t rri pa treguar disa
fjal pr gazetn ton Frai se si kaluam
atje dhe far vlere pati ky kurs pr stand-
ardizimin e arumanishtes dhe pr ta dhn
si e si m mir fmijve q vijn n shkolln
e Divjaks. S pari falnderoj Institutin Kul-
turor Rumun pr iniciativn e marr n kt
pun me shum vler pr Arumanishten dhe
pr konditat q na siguruan atje.
Ditt shum t ngarkuar me pun,
para dite dhe pas dite. Jepeshin leksione
dhe pastaj bheshin ushtrime me shprehje
dhe forma t ndryshme, pr t par se si
ishin prvetsuar nga secili pjesmarrs.
Nuk mund t rri edhe pa thn disa fjal
edhe pr Nicolae Saramandu dhe Manuela
Nevaci, t cilt treguan nj nivel shume t
lart n transmetimin e njohurive te tyre
pr arumanishten. Jo kushdo mundet q t
bj kurse pr gjuhn, pa nj prgatitje t
plot. Ata me shprehjet e tyre q jepnin pr
tu prvetsuar, treguan nivelin e lart t njo-
hurive pr t gjitha format e arumanishtes:
varianti frshrotesht, gramostean dhe
meglenoromn, duke br krahasime midis
tyre. Me shum vler ishin edhe krahasimet
me shprehje karakteristike q prdoren n
gjuht e tjera t Ballkanit dhe prkthimi i
tyre motamo n gjuhn arumune, t cilat
dalin t pakuptimta. Shembull n shqip e
mora vesh arumanisht u ljia diureklji, q
nuk ka asnj kuptim.
N mbyllje t kursit u b edhe nj takim,
ku u shkmbyen mendime se si ky kurs t
bhet m mir n t ardhmen, q mundet t
jet i rregullt do vit. sht mir t marrin
pjes s ma shum t rinj, nga ata q, edhe
nse nuk e din mir gjuhn, kan interesim
ta msojn arumanishten dhe jan t gatshm
tua japin at fmijve arumun, n vendet ku
banojn. Kjo krkon edhe nj lidhje m t
ngusht me shoqatat kudo. S bashku me to
t zgjidhen kandidatt q do t marrin pjes
n kt kurs koh m par.
Pr mua harxhimet ishin pak t shtren-
jta si pr hotelin edhe pr ushqimin. Mund
t jen m t thjeshta sepse pjesmarrsit
para s gjithash jan njerz me dashuri pr
Armnamen dhe konditat t jen normale,
pa bollk.
Koi Janku
fotot: Roland erepi
Vllazria
5
Fraia
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
R
E
G
J
I
S
T
R
I
M
I
dhe duan q me forc ti imponojn
do shtetasi shqiptar t deklarohet
vetm n nj etni, pavarsisht se jan
ata. Kuptohet nga cilido se ky sht nj
qndrim sa agresiv aq edhe ofendues
pr antart e etnive t tjera, q jetojn
n kto troje prej qindra vjetsh, pr t
mos thn prej mijra vjetsh, si jan
Arumunt (Vlleht).
Edhe nj her:
T deklarohemi ata q jemi, pa asnj
kompleks e pa asnj droje, pra Arumun
(vlleh), sigurisht duke shnuar njrn
pasi Pyetsori nuk pranon dy emrtime
pr nj etni. Kujdes shnoni vetme
njrn dhe t besimit ortodoks.
Kryesia e Shoqats
Arumunt e Shqipris
Tiran 11.08.2011
N dy shkrimet n vijim t marr nga gazeta
Shqip jepen edhe disa nga argumentet pse duhet
ta deklarojm etnin dhe fen.
ka t bj me interesa, q nuk lidhen me
etnin, sepse etnia nuk ndrrohet sipas
interesave, por sht ajo q sht nj
her e prgjithmon.
Nuk ka pse t kemi droje ose frik
t deklarohemi ata q jemi, pavarsisht
nga presionet, q vijn nga t gjitha ant,
sidomos nga qarqe nacionaliste, qofshin
kto brenda Shqipris, qoft jasht saj.
Kohet e fundit kryeministri i Shqipris,
Zoti SALI BERISHA, deklaroi se secili
sht krenar pr prkatsin e tij fetare
dhe pr etnin e tij dhe kjo ska asnj
lidhje me patriotizmin apo me qndrime
kombtare ose antikombtare.
Deklarata kundr regjistrimit t
prkatsis etnike e fetare i bjn
ata, q ose krkojn t prfitojn pik
para opinionit publik n situate t tilla
dhe se gjoja ata dhe vetm ata e duan
Shqiprin, ose jan nacionalist t
trbuar, q u sht errsuar ndrgjegjja
N
muajin tetor do t bhet
regjistrimi i prgjithshm i
popullsis, ku, sipas ligjit t miratuar
e amenduar n parlament, do t prf-
shihet edhe deklarimi me vullnet t
lir i prkatsis etnike dhe fetare. Si
e kemi br t qart edhe m par, n
disa numra t gazets Fratia, Kryesia
e Shoqats Arumunt e Shqipris
krkon nga do pjestar t etnis son
q t deklarohet ashtu si sht n t
vrtet Arumun ose Vlleh.
Nuk ka pse t przihen disa t ash-
tuquajtur prfaqsues t etnit e tjera
pr prkatsin e etnike t pjestarve
t komunitetit ton. Ne nuk jemi as
grek as t ndonj etnie tjetr, por, ashtu
si kan qen deklaruar t part tan,
Arumun (Rrmn ose vlleh) dhe ska pse
t ndryshoj kjo sot, kur ne gjenet tona
trashgimia rrjedh nga i njjti gjak ajo e
paraardhsve tan. do qndrim tjetr
Gazeta Shqip20110721
BLEDAR HOT
Regjistrimi
Kryeministri Sali Berisha sulmon ashpr
drejtuesin e Aleancs Kuq e Zi, pr kundrsh-
tn e br pr procesin e regjistrimit t popul-
lsis. N mbledhjen e qeveris, Berisha duke
shpallur mostrheqjen nga regjistrimi etnik
dhe fetar, nuk ngurroi t sulmonte kundrsh-
tart e ktj projekt, duke i cilsuar si persona
q po prdorin karrigen e pushtett.
Ata t cilt shfrytzojn karriget e larta
shtetrore, ata i prdhosin kto karrige, ata
prdhosin Kushtetutn, postet dhe karriget
dhe jan m t mjer se akejt e tyre, sep-
se akejt t paktn lehin, ndrsa ata vet
fshehin fytyrn dhe kan frik t dalin dhe
kshtu shndrrojn insttucionet kushtetuese
t vendit n strofulla praktkash, konceptesh
dhe qndrimesh ataviste, primitve. Nuk
mund t them antkombtare se nuk mund ti
vendos kta n raport me kombin, nuk duhet
prdorur fare ky term pr ta. Kta njerz nuk
vendosn dot as raport me Zotn, as raport me
identtetn, deklaroi Berisha.
Kryeministri vijoi m tej akuzat, duke thek-
suar se ata t cilt prpiqen t derdhin lot
pr krcnimin e identtett t shqiptarve ata
kan fatkeqsin t ken lindur pa identtet,
kan nj decenc kongenitale t identtett.
Kta q derdhin lot krokodili se po na
krcnohet identtet jan njerz me decenc
kongenitale identtet, kta jan t pashpres
pr tu shruar n raport me identtetn,
por shoqria i pranon se ajo sht shoqri
e lir. Kta, t cilt na thon ne, n virtytn,
n mesazhin m t shklqyer q kemi se t
shnosh fen sht dika negatve, kta jan
njerz t pazot, kta jan mjeran, ateist
q kan frik Zotn, sepse ai q e beson Zotn
e di se pavarsisht besimit bashkohet te Zot
me vllezrit e tj, me motrat e tj. Mund ti
bj un me Zot ata? Jo kt smund ta bj,
theksoi Kryeministri. Ai bri t ditur se per-
soni q i konsideron kto si nj shtje private
sht i fuar t mos shnoj asnjrn prej tyre.
Personalisht un do ti shnoj, pasi jam krenar
me identtetn tm, jam krenar me besimin tm
fetar...
Deklaratat e Kryeministrit Berisha vijn
pasi Aleanca Kuq e Zi ka br t ditur se do ta
ankimoj n Gjykatn Kushtetuese ligjin Pr
regjistrimin e popullsis...
Komisioni i Censusit t Popullsis dhe t
Banesave n Qark kryesohet nga kryetari i Ks-
hillit t Qarkut dhe ka n prbrje: prefektn,
kryetar; - prgjegjsin e zyrs s INSTAT-it n
rrethin qendr qarku, nnkryetar; drejtorin e
Drejtoris Rajonale t Arsimit, n qark, antar;
drejtorin e Drejtoris Rajonale t Bujqsis
dhe Ushqimit, n qark, antar; drejtorin e Dre-
jtoris s Policis s Qarkut, antar, thuhet n
vendim. Paga e antarve do t jet 5 mij lek
t reja. Komisioni i Censusit t Popullsis dhe
t Banesave n Qark e ushtron veprimtarin e
tj nga data 15.8.2011 deri n 15.11.2011.
-marr me shkurtme-
Gazeta Shqip 2011-02-26
MONIKA SHOSHORI STAFA
T djatht e t majt, t pasur e t varfr,
katundar e puntor, jan t gjith t alar-
muar se regjistrimi i ri i popullsis do ta shka-
trroj kombin shqiptar. Prandaj ky regjistrim
kurr nuk duhet t bhet dhe kurr nuk do
t bhet! Betohen para mikrofonave dhe ka-
merave jo vetm presidentt e shoqatave dhe
klubeve patriotke, jo vetm populli i vn n
sedr, por edhe gjyqtar sqimatar q i njohin
mir ato q quhen standarde europiane dhe
q nuk mund t jen dyshe: nj pal pr ata
q e kan tejkaluar kompleksin e antagonizmit
me fqinjin dhe njhersh t mosbesimit ndaj
vetes dhe nj pal pr popujt me ndrgjegje
politke dhe historike t vonuar.
N t vrtet Shqipria gjith kto dit po
jeton nj festval t vrtet folklori atdhetar.
Dhe, sa her q shqiptart bjn festvale
t tlla, gjithaq her evokohen sherret tpike
ballkanike me fqinjin jugor dhe me ata verior;
djallzit e dy-treqind vjetve m par, pabe-
sit e tjetrit t knduara si heroizma me lahut
n veri e me iso n jug. T shumt jan ata q
betohen se Evropa sht ideali i tyre, pavar-
sisht se pikrisht Evropa politke sht ajo q
ka njsuar standardet e regjistrimit t popul-
lsis, si nj prov nse mund t pretendohet
s afrmi kalimi prej nj bashkimi kombesh n
bashkim qytetarsh.
Patriotzmi negatv, forma m e prhapur
e patriotzmit ndr shqiptart - patriotzmi
q lulzon si urrejtje ndaj tjetrit, sht njsoj
hipokrit si n kohrat e hershme t lufs s
foht, kur kuri ishte dshmitari i poshtrimit
t ndrsjell ballkanik. Realitetet politke kan
ndryshuar aq shum pozitvisht, sa nuk kan
asnj krahasim me kt shkall primitve t
ndrgjegjes atdhetare, m sakt t nj ndrg-
jegjeje atdhetare ktve. Prej dy dekadash, pje-
sa m e pa rivlersuar e popullsis shqiptare,
amt e shprngulur, vajtojn n elegji e me
retorik pamundsin pr tu kthyer n trojet
e t parve, pr t vn nj tuf me lule n
varret e tyre, pr t par me sy kan dgjuar
me vesh prej prindrve. Kuri shqiptaro-grek
nuk sht m nj klon me tension elektrik.
Ndryshimet gjithnj shoqrohen me episode,
dhe episodet jan t pa prjashtueshme, por
sht realitet se lvizja e lir e qytetarve prej
kohs s heqjes s regjimit t vizave po shkon
mbar. Por ankimi me elegji e retorik nuk ka
ndryshuar aspak dhe klyshi i grekut apo
demoni Gaxojanis jan shprehje sunduese
n dialogt politk.
Duket sikur nj komplot botror po thur
fatkeqsit m t mdha t popullit shqiptar.
Serbt kan nancuar Dick Marty-n t inkrimi-
noj Kosovn. Grekt po e helenizojn jugun e
Shqipris. Me nj fal, Shqipria, e cila vitn
e ardhshm mbush qindvjetorin e themelimit,
sht n rrezik t madh! Regjistrimi do ta
deformoj dhe shkatrroj popullin shqiptar.
Pr faktn e thjesht se regjistrimi i po-
pullsis shqiptare nis qysh n vitn 1431, kur
dheu i Arbrit quhej Sanaki Arvanid; dhe ka
vijuar t prsritet n koh t mira e t kqija:
prej sundimtarve otoman, prej autoriteteve
austro-hungareze (1918), prej shqiptarve
vet (1923), prej qeveris republikane, prej
qeveris mbretrore, prej komunistve, dhe
populli shqiptar ktu sht e nuk ka ndryshuar
ndonj gj as n strukturn demo-etnike, as
n at fetare.
Pr her t par, nj regjistrim i tll
sht br n vitet 1929-1931, prej qeveris
mbretrore. N at regjistrim iu lejua edhe
hebrenjve deklarimi i lir si besimtar t juda-
izmit, megjithse antsemitzmi kishte arritur
t pushtonte Evropn. Ai regjistrim njihet si
pasqyr e vullnett t lir t deklarimit t shte-
tasve shqiptar sipas kombsis dhe besimit.
A mund t manipulohen shifrat dhe
prqindjet e regjistrave t popullsis deri
n at shkall sa t deformohet struktura e
popullit shqiptar? udia m e madhe sht se
askush nuk shqetsohet se mos po rritet pesha
e pakics greke n territorin e saj t njohur me
Kushtetut, apo e pakics s vogl sllave n
thellsi t vendit; por se mos po na helenizo-
het Kora, mos po na e marrin Himarn grekt,
mos po vjen Greqia deri n Shkumbin, mos po
ngjallen ndjenjat romantke sllave pr shtetn
n form korridori prgjat Drinit. Dhe kur
vjen puna pr statstka, del se n Kor 60
veta kan krkuar ndrrim kombsie dhe se
n Sarand n nj familje njri sht dekla-
ruar shqiptar e tjetri grek. Por le t pranojm
se kto jan statstka t parakohshme, sepse
regjistrimi nuk sht br. E far hataje do
t ndodh nse n gjith Korn do t dekla-
rohen jo 60, por 600 grek? A nuk kishte dhe
m shum grekoman n Kor gjat Rilindjes
dhe gjat llimeve t shtett shqiptar? Dhe
a i shkaktoi kjo ndonj deformim strukturs
s popullit shqiptar? Tekefundit, vet populli
shqiptar ka nevoj t njoh vetveten, t veri-
koj karakterin e vet, t shoh se cilt jan ata
q bjn pragmatzm edhe me etnicitetn apo
me besimin? Do t rikrishtrohen shqiptart,
pshpritn disa mysliman t devotshm. A
do ta ndryshoj kjo strukturn dhe shndetn
etnik t popullit shqiptar. Kompaktsia e nj
populli nuk vendoset prej shkresave. Ato nuk
kan fuqi t ndryshojn gjenet.
Hipokrizia e debatt t tashprtashm pr
regjistrimin e lir t shqiptarve si shtetas mbi
bazn e deklarimit vullnetar t kombsis dhe
fes bhet edhe m e madhe, nse i refero-
hemi prmbajtjes s Karts s Kopenhags, e
cila njeh prgjegjsin e shteteve pr t mun-
dsuar nj regjistrim t tll. Ky dokument, q
prbn standardin evropian t deklarimit t
qytetarit (dhe jo shtetasit), u njeh autoriteteve
vendse t drejtn q, n rastet e deklarimit
t dyshimt, insttucioni q bn regjistrimin
t krkoj prova e dshmi vrtetuese pr vull-
netn e shprehur. Pikrisht kjo sht nyja q e
zbardh gjith falsitetn e atdhetarizmit folklorik
t sotm. Kush po merret sot n Shqipri me
prolaksin e asaj, q mund t ndodh dhe
q paralajmrohet si nj tragjedi kombtare?
Kush po propozon se cilat duhet t jen doku-
mentet dhe provat e vrtetmit t deklarimit?
Kush po punon me gjendjen civile n Himar,
n Kor, n Presp, n Gollobord, n Gor,
n Vrak, q npunsit e thjesht t ktyre
zyrave t din si t ndalojn nj regjistrim t
gnjeshtrt dhe t njohin kompetencn e tyre
me akte t njsuara pr verikimin e vullnett?
Askush! Ather patriott e falve me t dre-
jt marrin poza pikllimi tragjik pr nj proces
t pashmangshm, po aq t pashmangshm
sa edhe ato t famshmet 12 pika t ndalimit
t s drejts s Shqipris pr t aplikuar pr
antarsi n BE! Dhe n kt rast duhet t
jen regjistruesit e popullsis ata shenjtar q
duhet t prdorin n dobi t s vrtets meka-
nizmat verikues q vet Karta e Kopenhags
u ka garantuar kombeve e popujve.
FRIK TRUMATIZUESE Q VJEN
NGA REGJISTRIMI
BERISHA: PO DEKLARIMIT ETNIK,
KUNDRSHTART LOT KROKODILI E PA IDENTITET
S
T
R
E
G
J
I
S
T
R
I
M
I
AKTUALITET
EDITORIAL
I
Vllazria Fraia 6
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011 PAGINA LITRAR FAQE LETRARE
1. Plndzearea
pi vici
M
ihlu Todi, eara di vr
shaptidzatsitsinti di-anj, ama
s-tsnea ghini, ninga, ca un
om hrnit cu mxuli shi carni ti tut eta a
lui. Ninti tsi si nsur avea fut ti doi anj shi
fur pit munts. Tora l dztsea sh-a alntor
di-acas ta s-nu fur, c eara picat un lucru
ahtari.
Ghini ma hilj-su, cu cari bna, lj-dzsi
c, cndu yinea dit munti tu-arniu, tu
un biloc, lj-furar trei oi shi un birbec. Lji
spust shi numa-ali hoar, ning cari undzi
rarea.
Primveara, cndu ma nidzea pi la
munts, aproapea di atsea hoar, el fur un
vici. Avea cu ns shi un funi, cu cari lu lig
di zverc shi-l dusi la tend.
Ghini ma l-vidzu un fciuric. El s-dusi
la domnu-su a vicilui shi lu bg tu shteari.
Nu agrshi s-dzc c furlu eara un rmn
cu fustanel alb.
Huryeatlu s-dusi la geandarmrii.
Deadun cu un geandar nchisir ti la tendili
a rmnjlor ta s-mutreasc. Eara multi
turshti pri cali, ti-atsea lipsea s-li lja tuti
pi-arad pn s-a vicilu.
Mihlu lu bili vicilu deadun cu un nipot
tu pduri shi deapoea dusi carnea la tend.
Nipot-su-lj dzsi:
A nau n dzts ta s-nu furm shi nedz
di furi ishits, vre papo!
Furai c mi furar. Escu lat dinintea-al
Dumnidz!
Ma noi nu avem mcat varoar carni
di vici.
Am mcat mini, easti nostim.
Naca ti vidzu vr? lu ntrib deapoea
nipot-su.
Nu pistusescu.
Cndu moasha al Mihlu-al Todi vidzu
carnea, zmulsi fatsili shi-lj fatsi:
- Npoi actsash s-furi, li vombire? Va
ti acats chivernisea shi va ti hig nuntru.
Aclo va mori.
- Aest u shtiu mini. Furai c mi
furara, muljare!
Undzi di huryeatlu cu geandarlu s-dusir
prota la turshtea-al Mihu, c ea eara ma
aproapea di alanti. Agiumsir aclo tu chirolu
tsi Mihlu shi nipot-su dusir carnea la tend.
Geandarlu acts s-mutreasc tu tenda di
prota. Atsea al Mihu eara tu mardzin.
Tsi va fats tora, li vombire? - shi moasha
zmulsi fatsili.
Anvlits-u carnea cu dau vilendz,
ursi Mihlu.
Shi muljerli ashi featsir.
Dicara s-mindui ti putsln chiro, cu
cibuclu n gur, Mihlu-al Todi, ursi npoi:
- Adunats-v niscanti muljeri
avrigra di vici shi ahurhits s-plndzets
cum s-plndzi ti un mortu.
Muljerli s-ciudusir.
- Ahurhits! l gri agru Mihlu.
Va-lj dztsem a geandarlui c n ari
moart un om.
Shi muljerli, vr dzatsi, s-adunar
avrigra di vici, cari eara nvilit ntreg shi
ahurhir s-plng, taha. Ma moasha shi
muljari-sa a hilj-sui, cu cari bna, plndzea
ti dealihealui di frica c vhi geandarlu va
diz-vilea mortul shi va isha ardearea tu
padi.
Cndu s-apruche geandarlu, un muljari
dzsi cu plngu:
- Ia mutrits c vhi s-veadi vr
parti di lailu tsi avem sum vilendz,
oi, oi-i...
- Nu ti aspari, lea nu, oi, oi-i... lj-u turn
un alt.
Geandarlu nu neasi la tenda-al Mihu.
Shi cum s-neag s-mutreasc tu tenda a
unui mortu?
Seara, Mihlu-lj dzsi a hilj-sui c u lo
dhichea a treilor oi shi a birbeclui.
- S-nu furi altoara, tate, lj dzsi hilj-
su, dicara mc carnea di vici.
- Ma mi furar, va fur...
2.Pandi Furiga
Al Pandi Calesh ndasi-lj grea shi pi
paranuma Furiga, tsi cara el yinea lungu.
Tsi ligtur ari el cu furiga (furniga) dip
njicz di-lj grescu ashi?- ntribam sinea-
nj. Ma eara ma ghini s-lu ntreb el ishish.
Cndu lu ntribai, ninti tsi s-mi limbit,
bg budzli pi-aras:
-Nj-grescu ashi, ahurhi deapoea,
c am un isturii cu furnidzli. Eali
mi ascpar tu un situatsii (catastasi)
greau...
- Ti-ascpar furnidzli?! lj-ul curmai
zborlu mini.
Nu puteam s-aduchescu c cum furnidzli,
ahntu njiczoati, putur s-lj-agiut a omlui
ta s-lu-ascap tu un situatsii greau. Vhi
lala Pandi s-pihaea cu mini?
Ma el urm:
- Earam pri cali dit arniu tu
munti. Discrcm tu un biloc. Loai
prvdzli shi li dush s-pasca diparti di tendi,
c aclo avea pashuni bun.
Eara var yinghits di nsi. Vhi sh-ma
multi, nu tsn minti, c au tricut mults
anj di-atumtsea, vre fcior. Ma nu scoala
greats aestu lucru.
Aclo mi timshu pi pltii shi mi fur
somnul. Earam ca curmat di cali. Prvdzli
intrar tu un agur shi featsir znjii. Mi
dishtiptai shi li scosh dit agur, ghini ma,
tu-atscl chiro, yinea din hoar shapti brbats
cu pulanili pit mnj. Va mi btea ghini,
va-nj loa shi ndau prvdz pn s-plteam
znjia. Va ptsam mari arushini, vre njiclu-
al lali. Va-nj dztsea sotslji: Njicuz earai
di ti acts somnul shi privdzli intrar tu
agur?...
Aoa pjn, umplu cibuclu di duani shi
lu-apreasi.
Ti btur, lale Pandi? lu-anngsii
mini.
Nu mi btur c lj-arucai ghini sh-
mushat. Shi ti aest nj-agiutar furnidzli.
Npoi ma si pheashti cu mini minduii.
Nu shtiam tsi s- adar. Vrtos earam dealihea,
ama nu puteam s-u mc cu shapti brbats,
tuts cu pulanili pit mnj. Elj mi anvrligar
shi actsar s-mi-angiur.
Avea ndreptu, c l aveam fapt znjii
tu agur. Ti soartea-a mea atsea buna, cndu
aplicai caplu ca om stipsit tsi nj-earam, bgai
oar un bair di furnidz tsi nidzea sh-yinea pi
namisa di cicioarili-a meali. Tu-atsea oar-nj
yini tu midu un idei, cari mi-ascp. Mi
trapshu ca glar, cdzui pi dzinuclji shi actsai
taha s-misur rnidzli: un, dau, trei...
Cu tut-atsea, un di huryeatslji nchisi s-mi
agudeasc, ma nu lu-als atsel cari eara ma
bitrnul namisa di nsh. Ma s-btem un
glar va n acljam shi noi glari - dzsi el.
S-ai ban lung shi bunets, vre huryeats
-dzsh cu mintea. Arsri un altu: Am
singur rmnjlji pot s-misur furnidzli.
Actsar s-pheasc cu mini.
Ma prvdz ts loar? lj-ul curmai mini
zborlu.
Agrshii s-ts dzc: dicara li scosh dit
agur shi li vryii cu un boatsi agr, eali
loar aclo pi-anpaturlea. Huryeatslji ma
s-loa cu mini shi canda li agrshar dip
prvdzli. S-aduchi cama bitrnul di nsh:
Allsats-lu glarlu shi dutsets-v s-aats
prvdzli. Crtsnir tuts n-clo. Dupu
ns nchisi shi cama bitrnul. Ma prvdzili
eara dusi la tendi.
Ghini di nu neasir shi elj la tendi, dzsh
mini.
Eara multi turshti pri cali, vre njiclu-al
lali. S-dusir la un alt turshti, ma aclo
si slghir s-lj bat. Ia, ashi mi-ascpar
furnidzli.
Vahi ts-yini ca greu c ts u-au bgat
paranuma Furig, lj-dzsh.
Nu-nj yini dip greu. Furnidzli suntu
mintimeni shi lucrtoari. Tsh ca oaminjlji
shi eali; lucreadz veara ta s-mc iarna...
dau spuneari
dau spuneari
Escu armn
Cai escu mini?-V ntreb
Unapandsi voi s-u avd
Nscut tu Ferc
Mulera Curciaua
Fichoru Athin
Tati Janina
Ata Erseca
Paplu Moscopuli
Dada Florina
Paplu al tati Turchii
Dada al ati Vrgrii
Paplu al ati Romnii
Un grea greati
Alantu arbinieati
Un armneati
Turchiati -machedoneati
Gre, tur, arbne
Romn, macedon ma vurgar
V ntreb, mini i escu?
Arbiniia, dzi cioban`
Romnia dzirmn
Gria, dzi vlaho
Vurgria, dzi saracacian
Tu Azii ic
i la tut Balcanu
Di cnd avu scriari
Mini earam protul
O as limba a mea
Muat ca munli
Trei il di ai
Smnat di ppi
Cai escu i (pios ime) 1
Aisti multi zboari
Vrea un apandsi:
-Armn mini escu
Escu armn ca munti
Ca lilicia di Mailu
Ca neua di yiarna
Cntli cntai
Ghiocu nu cpsi
Numa n-u alsai...
Ss-az am tiii
Tu Azii ic
-tu anostu Balcai
Am rrdztii mri
Ce escu armn
Shi xdzatsi njilj di anji
Ashi stog va s-him.
Jam rrmn
Kush jam un? Nj pyetje
Nj prgjigje duhet e vetme:
Kam lindur n Fier
Gruaja n Kor
Djali n Athin
Babai n Janin
Nna n Ersek
Gjyshi n Voskopoj
Gjyshja n Follorin
Gjyshi i babait n Turqi
Gjyshi i mamas n Bullgari
Gjyshja e mamas n Rumani
Njri fliste dhe greqisht
Tjetri fliste edhe shqip
Dhe njri bullgarisht
Dhe tjetri rumanisht
Turqisht, maqedonisht
Grek, turk e shqiptar
Rumun, maqedon e bullgar
Si prfundim far jam?
N Shqipri m thon oban`
N Rumani rmn
N Greqi m quajn vllah`
N Bullgari sarakaan`
N Azi t Vogl
Edhe n Ballkan
Q kur ka t shkruar
Un i par jam
E kam gjuhn time
T pastr si mali
Tre mij e ca vjet
Ma ka ln i pari
Kush jam un (epjos ime)
T gjitha kto pyetje
Kan nj prgjigje
-Rmn mini escu-
Jam rmn i malit
Jam si lulja e majit
Si dbor dimri
Kngt i kndova
Vallet nuk i ndala
Emrat si ndrrova
Me nder un jetova
N Azi t Vogl
Edhe n Ballkan
Kam rrnj dhe sshkulem
Sepse jam rmn
Edhe dhjet mij vjet
Bashk me ju do jem.
POEZI DI LA THOEDHORQ CIKO
Vllazria
7
Fraia
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
T
i ansamblu armn dit Cvalia poati spu mult, fcndalui istoria e lui di cnd
easti sculat i n continuri, cu tut activitili a lui. Aist va s-u fem un alt
oar. Tu aist pagini ma li dm cititorilor (dyivustiorilor) nisc momenti a activitatlei
a lui prit caduri.
Aea i easti ma aleapt (ahoiria) i i la revista a noast nu easti dat nii un oar,
ar s-fac cu partiiparea a atlui ansamblu la Carnavalili dit Curceaua. Carnavali n Al-
bania sunt harahteristici mai dit Curceaua. Ce tu Curceaua? Caiido mund s-u spun
motivulu dup prera e lui i paoti s-aib ndriptati, ama noi va s-dzitem: ce Curceau ar
fut i easti, su dziem fr ndoila i disclis, un csb cu harahteristici armni, iu easti
singura Bisearc armn, iu liturghia s-da pi armneati, i pisticiosi i neag aclo sunt
arm di aist csb, ama i di alti locuri, dit nuntur i afar ali Albanii; ar mhldz i
zbursc pi armneati, iu i cilimeli, tu magioran tir armneati; i ari un cultur
veacli armn; i ari multi personaliti cu rdzrina armneasc i alti i alti.
Tamam tu aist csb ansamblu dit Cvalia ar aflat fumenlia a lui, i an di an lia
parti n mod regular la Carnavalili. Aistu anu amint Medalia al Carnavalilor. Di alt
parti primria ali Cvali, ti aist merit i ti contributu i da ti cultura la Cavalia, i ma
ahoria primaru d-ul Elvis Rroshi, la 10 di Augustu, anu aistu, li atipt i li salut. Tu aist
atiptari eara aclma i Secretaru Gineral ali Suati D-ul Robert ollaku i vice presidentu
Koi Janku. Aclo s-afl ocazia s zbura i ti erou ali dimocraii, armnlu Josif Buda, i
s-deadi zboru dit la primarlu, c la loclu iu s-vtm ns, si bunuea simbolili, dedicat a
tliu erou. Tora ma u alsm arada a cadurilor...
-ANSAMBLI ARUMUN I KAVAJS-
PARTI DI ISTORIA A UNUI ANSAMBLU CU CADURI
P
r ansamblin arumun (vllah) t Kavajs mund t shkruhet shum, duke i br his-
torin q nga krijimi e n vazhdime, me t gjith aktivitetin e tij. Kt do ta kemi
parasysh pr nj her tjetr. N kt faqe po paraqesim disa momente t veprimtaris s tij
n kto vitet e fundit nprmjet fotove. M e veanta, q edhe gazeta jon nuk e ka dhn
pothuajse asnjher, sht edhe pjesmarrja e ktij ansambli n nj manifestim si Karna-
valet, q sht karakteristike pr Korn. Pse pikrisht pr Korn? Secili mund ta gjykoj
e analizoj n kndvshtrimin e vet dhe ka t drejt, por ne do t thoshim sepse Kora ka
qen e sht, edhe pse mos ta themi me plot gojn e iltas, me nj karakteristik vllahe,
(arumune), ku ekziston e vetmja kish e bekuar Kisha e arumunve (vllehve), ku meshohet
n arumanishte e frekuentohet kryesisht nga arumunt e qytetit, por edhe ngado brenda
e jasht Shqipris; ka lagje t tara flasin edhe sot gjuhn vllahe, q fmijt n shumic e
din gjuhn vllahe; q ka nj kultur t lasht arumune; q ka shum figura t shquara e
personalitete t Shqipris me prejardhje vllahe etj, etj. Pikrisht n kt qytet ansambli i
Kavajs gjen aty familjen e vet dhe merr pjes rregullisht n kto karnavale, madje kt vit
fitoi edhe medaljen e festivalit. Nga ana tjetr, pr kt merit dhe pr kontributin q jep n
kulturn e qytetit, edhe bashkia e Kavajs dhe veanrisht kryetari i saj zoti Elvis Rroshi,
m 10 gusht 2011, i priti pjestart e ktij ansambli dhe i prshndeti. N kt takim mori
pjes edhe sekretari i prgjithshm i Shoqats Arumunt e Shqipris, zoti Robert ollaku
dhe nnkryetari zoti Koi Janku. Aty u gjet rasti t flitej edhe pr heroin e demokracis
Josif Buda, q i prket komunitetit vllah dhe u premtua, q tek vendin e vrasjes s tij, t
prmirsohen simbolet e vendosura kushtuar atij. Tani po i lm radhn fotove...
PJES NGA HISTORIA E NJ ANSAMBLI ME FOTO
NJ FTES DREJTUAR
SHOQATS S KARNAVALEVE KAVAJ
ZOTIT TODI BULI
Ku midis t tjerave shkruhet:
N kuadrin e uljes s sezonit turistik pr
vitin 2011, Bashkia Kor, n bashkpunim
me Qendrn Kulturore Vangjush Mio do
t organizojn Festivalin e V Ndrkombtar
t Karnavaleve... Do t jet nder e knaqsi
q grupi juaj, si nja nga qytetet artdashse
t prfaqsohet n kt festival me nj grup
karnavalesh...
Medalja e Karnavaleve t vitt
2011, e tuar nga grupi vlleh i
Kavajs.
***
Mediala amintat la Carnav-
alili di anlu 2011, di la grupulu
armn dit Cvalia
M 21 qershor 2008 n Kor me Dhurat Bejzade, kryetare
e Shoqats s Karnavaleve
t Shqipris; H.F.Von
Der Kroon, president i
Fondacionit Evropian t
Karnavaleve.
***
La 21 di Cirisharu 2008
tu Curceaua, cu Dhurat
Bejzade, Presidenta ali
Sutsati di Carnavali Al-
bania, H.F.Von Der Kroon,
Presidentu a Fundatsia
Ivrupian ti Carmavali.
Kor 2009
Curceau
Kor 29.05
2010
Trei caduri di la Carnavalili 25. 06. 2011
Tre foto nga Karnavalet te organizuara mw 25
qershor 2011 n Kor
Kor m 21 06 2008
Primarlu dit Cvalia (di na stnga) D-ul Elvis Rroshi, oar d-ul Todi Buli t
medalia amintat la Carnavalili dit Curceaua, anlu 2011 (caduri 10.08.2011)
Un amintri la miedislu ali primrii dit Cvalia cu parttsipantsi a ansamblui armn dit aist csb,
condus di la Todi Buli (caduri 10.08.2011)
Nj kujtm me pjestart e anasmblit n mjediset e bashkis s Kavajs me pjestart e ansamblit,
t drejtuar nga Todi Buli (foto 10.08 2011)
Vllazria Fraia 8
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
L
a 28 di
A u g u s t u
anu 2009,
s-dusi la dumnidzeu
Dhori Falo. El n
deadi un carti, i
easti az pi dau
limbi, arbiniteti i
armneati. Cartea a
lui ari i istoria e ljei.
curt poati s-smnedzu
niscn momenti.
Prota editarea apru la Curceaua, la
anlu 2001, cu 500 di copie. Aclo s-fei i
promverea, iu dit Suata a noast luar
parti Robert ollaku, Stavri Kazanxhi
i mini. Aea dzua mi adunai prota oar
Robert ollaku i Valentin Mustaka. Elj
dedr hrgiuri ti 1000 di copie pi limba
albaneze. Ai, la anlu 2002, apru cartea
di a daula (dheftra) or, pi limba alban-
ez.
Dup i Dhori s-dusi dit ban, la casa
a lui, cnd oamlji indzea, cfta cartea
Tragjedia e Voskpojs (Trayedia ali
Muscopului), ghini ma nu avea. nji
deadi telefon hilj-su al Dhori, Anton.
Zburm cum poati s-tipusem ninga 1000
di copie. El deadi prdzljii i ai, nuntur
10 di anji aist carti s-tipusi trei ori pi
limba arbinieti i un oar pi limba
armneati. Ct am mini tieari, dur tuti
anji, i lucredz cu redactarea a crilor,
nii un carti nu ar avut asit tih.
Li aduu aminti aisti amintirli i
s-amintescu aniversariu a doila di cand
Dhori s-dusi dit ban. Astumesea la
Fraia scrim un articul cu titul:
Dhori!.. Nu ti agarim! Aea ma fiem.
Jani Gusho
Cunia, care, cu Dina Vangjele, fiea cor-
recturili litrar dup alfabetlu dit Bitula
i ave propunri ti zbori, i nu li cansidera
tu standard. U pitrie la mini prit E-mail
i deapoa mini, dupu i zburam cu Andon,
lji-u confirmam varinatu, i va s-armnea,
cum s-dzuem, definitiv.
Voi s-smnedz aoa un hrustiseari
ahoria ti d-ul Dina Vangheli, i agiut mul-
tu, ce tia ghini dauli limbi: arbinieti
i armeneati i fei sugerri cu mult
valori
Ninti i s-u tipuseam cartea ni adunm
cu autorlu, i s hrsi multu c cartea a
lui va s-u dyivusea armnj pi iuido. (Tu
caduru escu mini cu Andon la casa al
Dhori Falo). Cu aea ocazie fem i multu
caduri dit Moscopolea, ama cu film, c
nc tu Arbiniii nu mata avea aparat cu
digital.
Cand bitisim lucru i cartea s-fei etim
D-ul Tiberius pitricu 2000 de dolar ti 1000
di copie. La anlu 2002 apru cartea i si
s-rspndi tu Lumea Armneasc, cum di
la Andon ai i di la Garofil dit Constana.
Dup nisc mei earam tu zbor, cu
S
i gjithnj, i prmallur, vij n fsha-
tin tim: Voskopojn. E gjej vazh-
dimisht t ndryshuar. Nj numr
gjithnj m i madh vilash dhe hotelesh,
t prfunduara ose n ndrtim, i shtohen
dhe e zbukurojn at. do ndrtim sht
i ndryshm nga tjetri, por t gjitha t stilit
modern. Ajo q sht e prbashkt pr t
gjitha kto ndrtime, sht materiali q
prdoret: guri, i cili ka shoqruar ndr
shekuj kt qytet t dikurshm, madhsh-
tor dhe t pasur, pasuri e cila ka qen
shkaku i t keqes s vet n t kaluarn.
Shtpit tipike dhe t njjta diviio,
t ndrtuara n sistemin e mparshm
shoqror, nj kat-she, po ja u len vendit
atyre dy dhe tre kat-she dhe fasada t
shumllojshme dhe t bukura. Shija e fsh-
atarve, pronar t ktyre ndrtimeve, apo
qytetarve dhe investitorve t huaj, sht
krejt tjetr. Vendimet e qeveris, t cilat e
shpallin Voskopojn Vend historik dhe
q imponojn ndrtime vetm dy kat-she
dhe me gur, jan sduar me koh. Emi-
gracioni dhe dshira pr t br ndrtime
me qllim biznesi, kan ndryshuar do
gj.
Duke ecur mu kujtua nj interviste e
shkrimtares dhe poetes Mimoza Ahmeti.
Ajo n at intervist deklaronte: Emigra-
cioni pr mua gjithnj ka qen problem i
atyre q rrin n Shqipri dhe jo i atyre q
ikin.. sht nj gj shum e shndetshme e
shoqris shqiptare. Emigracioni pr mua
sht i nevojshm, sht pozitiv, sht
shtegtim drejt kulturs, drejt gjuhve,
drejt dijeve, drejt qytetrimeve. Jan
kryesisht emigrantt voskopojar ata, q
me investimet e tyre n shtpia, bare dhe
hotele, po ndryshojn fytyrn e fshatit dhe
jo vetm kta.
Ky vrull ndrtimesh premton t ardh-
men. Kam thn disa here se Voskopoja
sht si Feniksi. Ajo, pas katr djegieve,
grabitjeve dhe shkatr-
rimeve, po ngrihet
prsri m kmb, por
kt here m e bukur,
m madhshtor, krejt
moderne.
Kaloj rrugve, i
mallngjyer dhe kujtoj
t kaluarn. M gzon
fmijria dhe m trish-
tojn fatkeqsit, q ka
hequr ky vend. Mendoj t kaluarn dhe
m vjen n mend gjuha vllahe e komuni-
kimit. Tani dgjoj shqipen dhe nuk arrij ti
ndaj. Njeriu mendohet n gjuhn e vet. I
ngatrroj por, t dyja jan brenda meje, t
mahnitshme. Prshndetem me fshatart,
disa i njoh dhe disa jo, n gjuhn vllahe
apo shqipe, kuptohemi.
Kujtohem dhe dal nga nj lloj prhum-
bje. Shoh oborret e shtpive rrethuar me
mure t ulta dhe kangjella sipr, t cilat t
lejojn t shohsh n brendin e tyre. Shoh
vetm lule. Pyll me lule, trndala gjith lloj
ngjyrash. Ka kaq shum lule dhe trndala
te mbjell ans rrugicave ne oborr, varur
mbi portat e hekurta dhe kangjella, sa te
duket vetja se lundron midis petaleve
t tyre erkndshme. Nuk ka shtpi pa
kopsht mbushur me lule. Trndala dhe
karala deri n hyrje t verandave. Avllit
e larta t dikurshme kan rne. Nuk ka
shenj t tyre q t t kujtojn at izolim t
brendshm t shpirtit njerzor. Ka vetm
trndala, trndala dhe karala pa fund.
Grat dhe vajzat q kujdesen pr to jan
xheloze nse dikush tjetr ka ngjyra dhe
lloj luleje q nuk i kan dhe ato. Kmbejn
rrnj njra me tjetrn dhe zbukurojn
hyrjet e shtpive dhe pasurojn oborret me
t gjitha llojet e tyre.
- I ke pare lule Margarita n oborrin
e Katerins, po ato blut e vogla rreth t
cilave mblidhen grumbuj blett, q elin
sapo gdhin dielli dhe kur perndon mbyl-
len te gjitha si me magji? -pyeste Enxhi nj
dite Elan, q kish ardhur pr verim tek
gjyshja nga Greqia.
- Jo nuk i kam pare. M kan thn se
tek teta Tefta ka shum lloj shpatore dhe
gonxhe, t gjitha me ngjyra t ndryshme.
Si ka mundur ti shptoj nga gjith ky
dimr q bn ktu?
- Thon se i shkul rrnjt n vjesht
dhe i rimbjell n pranver. Si thua sikur t
shkojm t pyesim nj here?
Vajzat 12-13 vjeare. Enxhi dhe Ela,
nuk prtuan pr tu nisur pa mbaruar mir
fjalt. T jet kjo dashuri pr lulet e rrnjo-
sur n gjenet e voskopojarve? Ata, dikur
ne shekullin e tetmbdhjet, krkonin
farra pr lule ekzotike nga Anglia (letr
e zbuluar nga Dh. Falo dhe botuar n
Tragjedia e nj qyteti).
N mbrmje, n barin nga fundi i
fshatit, takova kryetarin e Komuns Nex-
hip Bacellin. Dshiroj tu them, se sht
e treta legjislatur radhazi q ai zgjidhet
kryetar komune dhe me shumic t dal-
lueshme votash nga konkurrentt. M
plqen ky burr 53 vjear, trup larte dhe
i shndetshm. Lindur n Krushov, fshat
pran Voskopojs, tanim gati i braktisur
nga banort. Nj pjes e madhe e tyre kan
ndrtuar jetn n qendr t komuns, n
Voskopoj. Tani ata nuk konsiderohen
ndryshe, vese si voskopojar me t gjitha
karakteristikat, sidomos pr pastrtin dhe
dashurin pr lulet dhe e duan at vend,
mbasi dhe n shekuj ata kan qen bashk.
Vajzat e familjeve myslimane prbjn
korin e kishs. Kjo tregon nj integrim
shembullor bashkjetese me familjet vllahe
ortodokse dhe t krishterve shqiptar q
ndodhen prej shekujsh atje.
- Nexhip, nuk t kam pyetur, ku e ke
mbaruar shkolln dhe si ndodhesh ktu prej
kaq vitesh. T shoh shum t impenjuar pr
fshatin?
Ai qesh dhe ul kokn mendueshm.
- Shum koh kam. M duket se kam
Pena e shkrimtarit
Qyteti i trndafilave
Nga Niko Simaku
2 ANJI DIT TRIEREA DIT BAN AL DHORI FALO
cu Dhori Falo. Aveam avdzt ti ns, ama
n-avem avut ocazie s-mi adunam.
Dup ndoi me mi sun (la telefon)
Andon Kristo dit Elbasan. mi ntrb:
- Canda s-u turnm cartea al Dhori pi
limba armn, i mindueri ai s-colaborm?
N ar dat zboru dit Americhii domnji i
tinjisilji Tiberius Cunia i Dina Vangheli,
i s-na agiut i cu spendzili ti tipuserea?
Fui simfun cu Andon i ai ahurhim
lucru. Tu aeu chiroi tu Albanii nc nu
eara zdfapt largu ligtura electronic
cum easti tu dzlili di az. Andon u ar dac-
tilografat materilu tu carti i nji li pitriea
a njia pr-pr. Mini fieam ndridzearili
cum nji asprea ma ghini, anad li com-
param capitul dup capitul cu versioni
pi limba arbinieasc i li anrrucam tu
compiuter, ce avem ahurhit s-lucram
cu aist metod dit la anlu 1998. Avema
fapt i lgtur cu posta electronic i
earam i parti a grupuliu ali Armnami.
Aisti li pitriem cu E-mail al Tiberius
DHORI FALO I CARTEA A LUI
TRAYEDIA ALI MUSCOPULI
AMINTIRI
Vllazria
9
Fraia
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
M 28 gusht 2009 shkoi te Zoti Dhori
Falo. Ai na dha nj libr, q sot sht n dy
gjuh: shqip dhe arumanisht.
Ky libr ka historin e tij. Shkurt po
shnoj disa momente.
Botimi i par doli n Kor n vitin 2001
n 50 kopje. Atje u b edhe promovimi, ku
nga shoqata jon morn pjes Robert ol-
laku, Stavri Kazanxhi dhe un. At dit u
takova pr her t par me Dhori Falon.
Kisha dgjuar pr t por nuk kisha pasur
rast ta takoja.
Pas disa muajsh m telefonoi Andon
Kristo nga Elbasani. M pyeti:-
- Sikur ta prkthejm n arumani-
sht librin e Dhorit, far mendimi ke t
bashkpunojm? Na kan dhn fjaln nga
Amerika zotrinjt Tiberius Cunia shi Dina
Vangheli, q t na ndihmojn me shpenz-
imet pr ta shtypur?
Isha dakord me Andonin dhe filluam
nga puna. N at koh n Shqipri akoma
nuk ishte kaq i prhapur lidhja elektronike,
si sht n ditt e sotme. Andoni e ka dakti-
lografuar materialin e librit pjes, pjes dhe
mi drgonte mua. Un bja rregullime, si m
dukej me mir, duke i krahasuar kapitull
pas kapitulli me versionin shqip, i hidhja n
kompjuter, sepse kisha filluar t punoja me
radhim n t, q nga viti 1998. Kisha br
edhe lidhje me post elektronike dhe isha
pjes e grupit t Arumunve n kt post.
Kto ja drgoja me E-mail Tiberius Cunia,
i cili, s bashku me Dina Vangjelin bnin
korrekturat, sipas alfabetit t Bitolas dh
bnin propozime pr fjalt, t cilat nuk i
konsideronin standard. E drgonin prsri
te un me E-mail dhe un, pasi e konsultoja
me Andonin, shpesh nprmjet telefonit , i
konfirmonim variantin prfundimtar.
Dua t shnoj ktu nj falnderim t
veant pr Dina Vangjelin, q ndihmoi
shum, sepse dinte mir t dy gjuht: shqip
dhe arumanisht dhe bnte sugjerime me
vler.
Para se t drgohej pr shtyp u takuam
edhe me autorin, i cili u gzua shum se
librin e tij do t mund ta lexonin arumunt
ngado n bot. (N foto jam un me Andonin
te shtpia e Dhori Falos n Voskopoj).
Me kt rast bm edhe shum fotografi
nga Voskopoja, por me film, sepse ende n
Shqipri nuk kishte gjersisht aparate me
digital.
Kur mbaruam pun dhe libri u b gati
Zoti Tiberius Cunia drgoi 2000 dollar pr
1000 kopje. N vitin 2002 doli libri dhe u
shprnda n Botn Arumune nga Andoni
qw kwtu dhe D. Garofil nga Konstanca.
Pas disa muajsh isha n bised m
Robert ollakun dhe Valentin Mustaka. Ata
menjher dhan parat pr ta ribotuar n
1000 kopje n shqip, sepse pothuajse nuk
kishte asnj kopje n qarkullim. Kshtu
doli botimi i dyt n vitin 2002, me disa
prmirsime, m shum t karakterit
ortografik.
Pasi Dhori u nda nga jeta n shtpin
e tij venin njerz t ndryshm dhe, ve t
tjerave krkonin nj kopje libri, mirpo
prsri nuk kishte. Kishin kaluar 7 vjet dhe
botimi i dyt ishte shprndar. M telefonoi
i biri i Dhorit (Anton) dhe m tha se si mund
t bnim edhe 1000 kopje t tjera. Un e
kisha ruajtur variantin e dyt n nj CD dhe
i hyjm puns pr t shtypur edhe 1000 ko-
pje t tjera, edhe ky me disa prmirsime t
vogla. Shpenzimet i prballoi Antoni
Brenda 10 vjetve ky libr u botua
tre her n gjuhn shqipe dhe nj her n
arumanisht. Sa kam un dijeni, gjat ktyre
viteve q merrem me redaktim librash,
asnj botim nuk ka pasur kt fat.
I solla kto shnime q t kujtoj edhe
prvjetorin e dyt, q Dhori u shkoi t Zoti.
N muajin shtator 2009 n gazeta Fraia
botova nj artikull me titull: Dhori!.. Nuk
t harrojm! Kt po bj.
Jani Gusho
lindur ktu. Kam kryer shkolln e mesme
mekanike n Durrs, kam punuar dy vjet
n Fierz, traktorist n Voskopoj, briga-
dier, deri sa u prish SMT-ja. Punonim pa
efektivitet. Mbillnim 500 ha grur dhe
korrnim vetm 50. Rndsi kishte plani i
mbjelljes dhe jo se far merrnim. Dita e
puns n kooperative nuk shkonte m
shum se 30-50 lek t vjetra. Njerzia
rronin m shum me grumbullimin dhe
shitjen e bimve medicinale dhe gollo-
gungave. Mandej, pasi erdhi demokracia,
si shumica e t rinjve, u inkuadruam me
partin demokratike. U mora me aktivitet
privat deri n vitin 2000. M kandiduan
n vitin 2003 pr kryetar Komune dhe ky
sht mandate i tret ku tova me 60 % t
votave.
- far ka ndryshuar gjat ktyre viteve q
je i zgjedhur kryetar komune?
- Voskopoja kishte mbetur shum
prapa, ndrkoh q emigracioni nga t
gjasht fshatrat q prbjn komunn
ishte shum, shum i madh. N kto treva
mbetn pak njerz. M duhej t lloja nga
domosdoshmria pr nj plan zhvillimi,
nj plan strategjik, ndrhyrje pr fonde
duke lluar me projektet. Ujsjellsi ekzis-
tues ishte i pamjaft, duhej nj i ri dhe me
garanci pr nj furnizim afat gjat. Kanaliz-
imet e ujerave te zeza, q Voskopoja i kish
prej shum vitesh, ishin prishur. Duheshin
t ribheshin dhe t zgjerohej rrjeti pr
nj perspektiv t arsyeshme t rritjes se
fshatit. Duhej t mendohej pr shkollat
e rrnuara, pr rrugt q lidhin fshatrat,
pr rrugn Kor-Voskopoj, pr rrjetin e
shprndarjes s energjis dhe fuqizimin
e tij, pr godinn e komuns e cila ishte
drejt rrnimit dhe shum e shum t tjera.
Fondet ishin t kuzuara dhe vareshin nga
fuqia e nancave t shtetit, ndrkoh, asnj
lloj takse nuk mblidhej. Vshtir e pata.
Por, ja shihi tani: t gjitha i kemi, ndoshta
jo n nivelin e duhur dhe t prfunduara,
por i kemi sjell n nj nivel t knaqshm.
Uji dhe dritat nuk mungojn n familjet.
Plani rregullues, q u miratua duhet im-
plementuar. Prpiqem t afroj organizmat
dhe shoqatat ndrkombtare, kontributi i
t cilave ka qen i knaqshm, por nevojat
jan shum t mdha.
Jemi nj zone turistike, sidomos Vosko-
poja. Klima dhe ushqimet biologjikisht t
pasta, krijojn nj mundsi t madhe pr
turizmin. Turizmi familjar ka lluar t
funksionoj duke ndikuar n prmirsimin
e t ardhurave familjare, por akoma jo dhe
pr t ardhurat e komuns. Vendi ktu
sht mahnits, tejet i bukur dhe mbushur
me pyje pishe dhe bredhi, q sigurojn nj
freski q rrall mund ta ken vendet e tjera.
Kjo sht nj rezerve e pallogaritshme pr
bizneset e ardhshme, pr pasurimin e ven-
dit. Vers fshati mbushet me turist, por
shum pak nga potenciali i krijuar. Shih sa
hotele akoma rrin bosh, ose q nuk shfry-
tzojn kapacitetet. Koh zgjatja e sezonit
turistik sht shum i shkurtr, vetm rreth
dy muaj. E pa mjaft, gj q nuk justikon
investimet. Fuqia e bizneseve dhe e jona
pr t br t njohur mundsit pr nj tur-
izm gjithvjetor, sht e pa mjaft. Njohja
e knaqsive turistike q afron Voskopoja,
sht akoma e vakt. T mendosh q jan
investuar, vetm gjat kohs q kam qen
un kryetar, mbi 100 milion lek, nuk sht
pak. Duhet t ndihet m shum efektiviteti
i tyre. Ktu m rri mendja dhe, t them t
drejtn, vet jam i paknaqur.
- far mendon m tej?
Nexhipi mendohet dhe bluan brenda
vetes.
- Pak t duket q kalldrmet e rrugve
brenda fshatit jan krejt t shkatrruara.
Kjo nuk na paraqet aspak mire dhe inves-
timet pr objektet e bra errsohen gati
trsisht. Po qarkullimi i lopve edhe n
rrugt kryesore t fshatit dhe ndotja dhe
e pjess s asfaltit me jashtqitjet e tyre, e
pakt t duket? Kjo pjes sht hyrja n
sheshin kryesor t fshatit. Q n hyrje pre-
zantohemi keq. Prpiqemi me ata puntor
q kemi, por papastrtia, q krijohet jan
faqja e jon e zez. Si do ta
rregullojm? E kemi men-
duar edhe kt, por ajo q
na duhet sht t nxjerrim
bagtit jasht fshatit duke
u krijuar dhe mundsin
familjeve q ti mbajn larg
shtpis. Kjo duhet br jo
vetm pr higjienizimin e
DHORI FALO DHE LIBRI I TIJ
TRAGJEDIA E VOSKOPOJS
fshatit por dhe pr vet familjet q mbajn
bagti. Kur t kemi br dhe kt, ather
mund t themi se Voskopoja dhe rrethinat
e saj, jan adekuate pr turizmin jo vetm
kulturor pr hir gjith atyre veprave q na
kan ln t part me kishat dhe afresket
shekullore t pakrahasueshme q mbartin,
por edhe me kushtet e tjera q prmenda.
* * *
U ndam pasi shijuam mishin e shqer-
rs s pjekur dhe birs s ftoht. Ndjeja
nj gzim t brendshm, q pasardhsit e
ne voskopojarve t vjetr, t shprndar
gjithandej, mendojn pr Voskopojn me
nj vizion krejt t ri dhe bashkkohor.
Fjala Feniks, n ato aste nuk mu duk
e huaj, nuk mu duk legjend, por nj
realitet i prekshm i s ardhmes t atij
vendi. E mendoja Voskopojn me parqet
e dikurshme ku vajzat mbushnin ujin n
Zhombri apo tek Strugu, me rrugt e gjra
t shtruara me gur t bardh dhe trotu-
aret anash, me nj shatrvan uji n sheshin
kryesor para hoteli dhe komuns, me disa
dyqane pr rreth q shesin antikuar dhe
punime leshi, ashtu si din femrat vosko-
pojare, me shijet q vijn t trashguara
nga shekujt.
Nata e freskt kishte rn mbi fshat.
Dritat e rrugve dhe hna e plot n qiellin
e errt dhe t mbushur me yje t ndritshm,
t hynin pa dashur brenda qenies dhe ndi-
hesha mire. Ndihesha i lumtur dhe gjith
shpres tek njerzit e rinj, t cilt mbartnin
t ardhmen e ktij vendi t magjishm dhe
t pakrahasueshm pr klimn e shndet-
shme dhe ajrin e pastr dhe t freskt.
Voskopoj,
25 gusht 2011
PRKUJTIMORE
Vllazria Fraia 10
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
Qllimi i ktij shkrimie, sht sa njohja me prmbajtjen
aq edhe mnyra pr t msuar arumanishten, pasi do
rresht i gjejm n arumanisht dhe shqip. Me nj durim e
mbi t gjitha, me dashuri pr arumanishten, duke i lexuar
kto faqe pak e nga pak, mund t msohen shum shprehje
e fjal. Pr kt e falnderojm edhe nj her zotin Janko
Ballamai, pr kontributin q jep si njohs i thell i aru-
manishtes/vllahishtes.
Redaksia
Foto e ber n Konferencn e Par, 1992
PROLOAGILI PROLOGJET
20 IULIU/ALUNAR 20 KORRIK
Scularea n/n-er cu caroa nfocat al Smtului Ngritja n qiell me karroc t zjarrt e Shenjtit
PROFET ILIA PROFET ILIA
Di la Iancu & Joan Ballamaci Di la Janku & Johan Ballamaci
Anu 895, ninti di Hristo, el ira cioru al Sovacu- Viti 895, para Krishtit,ai ishte djali i Sovakut,
lui, preft di Legia Veacli, cai bna in cetatea prift i Ligjit t Vjetr, i cili banonte n qytetin
Tezve dit Galadi, trnclo Iordanului Tezve nga Galadi, prtej Jordanit,
di iu ari loat numa profetu nga ku ka marr emrin profeti
Ilia Tezviianu i bn 800 di ai dininti Ilia Tezviciani, q jetoi 800 vjet prpara
di Hristo tu timpu di Regili al Iudeilor/Evreilor Krishtit, n kohn e Mbretit t Judejve/Evrejve
Ahab. Aist Regi lo ti/tr muleri un prines Ahab. Ky Mbret mori pr grua nj princesh
Fenician, Isabela al Sidonului i li cdea un Feniciane, Isabeln e Sidonit, q i prkiste nj
silui alt i li si lerta Baaliu-lui, Domnulu sit tjetr dhe q i falej Baalit,Zotit
al Feniciailor. Ea/aea cilstsea ca s-u convin- t Fenicianve. Ajo prpiqej ta bindte
ta regili s- abandona credina veacli al Iudei- mbretin t braktiste besimin e vjetr t Judej-
lor pi Dumnidzulu Adevrat s-li si ruga/pl- ve n Zotin e Vrtet dhe ti lutej/
crsea/lerta Baaliului, Domnul al Fenicieilor, falej Baalit, Zotit t Fenicianve,
nu ma el, ma tut populaia, turnn- jo vetm ai, por e gjith popullata, duke u
du-se la paganizmu. Regili valornd kthyer n paganizm. Mbreti duke vlersuar
ma mult muuteaa ali femeilei dict scaparea m shum bukurin e femrs sesa shptimin
al suitului a lui u als credina bun e shpirtit t tij e la besimin e mir dhe
trcheafnd el singur Legia Idholat/ ali Idho- duke prqafuar vet Ligjin Idholat t Idho-
latriilei de(a)di ordin ca s-aduea tut poporu latris dha urdhr q t sillte gjith popullin
credinios s-lu si lerta Idholurilor, avinnd besimtar tu faleshin Idhujve, duke prndjekur
aparatorili di Credina Dreapt. Scul mbrojtsit e Besimit t Drejt. Ngriti
tempuluri di idholi iuido pi locu al Izraelului tempuj idhujsh n tokn e Izraelit.
tinisiind preftili al Baaliului. dhe duke nderuar priftrinjt e Baalit.
Cu grearia al Dumnidzului, Ilia Profetu Me thirrjen e Zotit, Ilia Profeti
ne(ar)si la uboru al regilui, u nvryii cu zboar shkoi n oborrin e mbretit, e shau me fjal
aspri ti/tr chereria ali credinilei. t ashpra pr humbjen e besimit.
El vidzu c nu putea s-u aduea pi regili n- Ai pa se nuk mundte ta sillte mbretin n
calia di credina printeasc. El bg pi tiri rrugn e besimit prindror. Ai njoftoi
c tut locu va si s-trfrmtia cu un usctur se gjith vendi do t prballej me nj thatsi-
mari i va s continua 3.5 ai, ca r e madhe q do t vazhdonte 5 vjet si
pedeaps ti/tr abandonaria dnim pr abandonimin
dit credina. Regilu vrea s-u vatm Profetu nga besimi. Mbreti deshi ta vriste dhe profeti
al Dumnidzului si-ascumsi n Fenicia, iu mna i Zotit u fsheh n Fenicia, ku dora
al regilui nu agiundzea dot. Dup 3.5 di ai, profe- e mbretit sarrinte dot. Pas 3.5 vjet, Pro-
fetu si tur(n) la uboru al regilui Ahab cu un feti u kthye n oborrin e mbretit me nj
dhor adus dit Muntili Carmel. Profetu dhurat t sjell nga Mali Karmel. Profeti
adevrat/argument c credina veacli i el vrtetoi se besimi i vjetr q ai
apra ira credina adevrat. Singur poporu, mbronte ishte besimi i vrtet. Vet populli
vednd minunili/meravilili spusi dit profetu, duke par mrekullit e treguara nga Profeti,
grii: Dumnidz al Ilialui e(a)sti Dumindz- thirri: Zoti i Ilias sht Zoti
ulu Adevrat. Eli li acar tu servitorili i Vrtet. Ata i zun t gjith shrbtort
pusclioi/smechr al Baaliului.Li vtmar pi mashtrues t Baalit. I vran
tui ca s-nu s-mintea/s-loa pi t gjith q t mos ngatrronin/t merrnin
zverc alani. Usctura si stup prin n qaf t tjert. Thatsira u ndal me an t
un ploai ghinicuventat dup rugciunia i nj shiu t bekuar pas lutjes q
fe(a)i profetu.Profetu Mari Ilia fe(a)i - bri Profeti. Profeti i Madh Ilia bri dhe
multi minuni/meravili alti. Renyi - cioru shum mrekulli t tjera. Ringjalli dhe djalin
ali veduvlei dit Sarepta di Sidon.El agiumsi e vejushs nga Sarepta e Sidonit. Ai arriti
s-vedia Dumnidz Muntili Hareb prin t shihte Zotin dhe Malin Hareb me ann e
un vimt ct ira niputut ca omu nj ere sa ishte e pamundur q njeriu
s-avea posibilitati s-u vedea pi Dumnidz. t kishte mundsi ta shihte Zotin.
Mpr pi measi/pi a ndoaua Rulu Iordan Ndau m dysh Lumim Jordan
agudindalui cu cop, trecnd pi duke e goditur me shkop, duke kaluar n
mesia a lui. Chenduri dininti Dumnidzului mesin e tij. Qendroi prpara Zotit
Hristo tu/n Muntili Tabor. Krisht n Malin Tabor.
Ninti ca si s-diprtea dit aist Lumi, Profetu Para se t largohej nga kjo Bot, Profeti
Ilia si scul n er cu un caro nfocat. Ilia u ngrit n qiell me nj karroc t zjarrt.
Libru Smt tradiia di Bisearica Ortho- Libri i Shenjt dhe tradita e Kishs Ortho-
dox n spun c Smt Ilia va s yin dokse na tregojn se Shn Ilia do t vij
npoi pi loc tu fundu/ultimu aistlei ban prsri n fundin e ksaj jete.
ca precursor di vinita a doau-lea al Dumin- si pararends i ardhjes s dyt t Zo-
dzului Hristo n Slav! n Glori! tit Krisht n Lavdi!
n Mria a Lui! N Madhshtin e Tij!

Filadela,14 Cirear 2011. Filadela, 14 qershor 2011.
6 AUGUST: 6 GUSHT:
SAMTU SUTIR ic schimbarea/ SHN SOTIRI ose shndrrimi
alxerea la fa al Dumnidzului. n fytyr i Zotit.
Di la Iancu & Joan Ballamaci. Prej Janku & Johan Ballamacit
Dumnidzulu nostru Isus Hristo, tu ilichia Zoti yn Krisht, n moshn
33 di ai, s la an(l)u a trei-lea di predica- 33 vjet, dhe n vitin e tret t prediki-
rili a lui apruchndu-se cu dorin meve t tij duke u afruar me dshir
actilui di singursacricari ti/tr scparea aktit t vetsakrikimit pr shptimin
al suiturilor a noastri ne(ar)si tu avrig- e shpirtrave tona shkoi n rrethinat
turili al Cezareiilei di Filip s dup zboa- e Cezares s Filipit dhe mbas fja-
rilor i dzsi ac(l)o Pietru:Tu/tini et Hris- lve q tha atje Pjetri: Ti je Krish-
to, Hiliu al Dumnidzului Yiiu, ac ti, Biri i Perndis s Gjall, lloi
s-lu zbura elevilor a lui c lipsea tu iste nxnsve t tij se duhej
si s-duea Ierusalem, s sufera mult t shkonte n Jerusalem, t vuante shum
di la fariseili, arhierili tiuilor prej farisejve, arhierenjve dhe t diturve
s- ma npoi si s-vtma.Ti/tr aist dhe m pas t vritej. Pr kt
caus, elevili a lui si tristar, ma ma shkak nxnsit e tij u trishtuan, por m
mult Pietru, cai u stup Dumnidz di shum Pjetri, i cili ndaloi Zotin s
zburari dzcnd: S-ai il ti/tr foluri duke thn: T kesh mshir pr
Tini/vetea a ta ca s-nu veten Tnde q t mos t t ndodh
tihiseasca aist iva. (Matei,16,22). ndodh kjo gj. (Matei,16,22).
Astumsina/atumia,ca s-(l)u scutea Ather, q tu nxirrte
murzuerea a lor, Dumnidz lu dzsi nscn- mrzin atyre, Zoti u tha disave
ilor c dup niste/nscnti dzli va si-lu se pas disa ditsh do tu
nfaa/apari n Slava a Lui dzacdu- shfaqej n Lavdin e Tij duke th-
se: Snt nscni i sta aoai, cai nu n: Jan disa q qndrojn ktu, t cilt nuk
va s gustar moartia pnct s-(l)u vead do ta shijojn vdekjen derisa ta shohin
Hiliu al Dumnidzului vinind n Mpria Birin e Perndis duke ardhur n Mbretrin
a Lui.(Matei,16,28). Cnd tricur optu dzli e Tij. (Matei,16,22). Kur kaluan tet dit
dup i dzsi aisti zboar, Domnu/Dumni- mbasi tha kto fjal, Zoti
dz si dusi la avrigturili di Cesarea shkoi n rrethinat e Cesares
di Filip, n- Galilea, tu Muntili Tabor, nsoat s Filipit, n Galilea, n Malin Tabor, i shoq-
soliat dit elevili a Lui s mult popoari. ruar nga nxnsit e Tij e shum popuj.
Dumnidz Hristo u avea di zaconi i rug- Zoti Krisht e kishte pr zakon q lut-
ciunili/plcrse(a)rili i ctr Dumni- tjet q i drejtoheshin Zotit
dzului Tata s-li fea singur, fr di elevili At, ti bnte vetm pa nxnsit
a Lui, te aea als dighios muntilui poporu e Tij, prandaj la posht malit popullin
s- elevili a Lui lo tre di eli: Petru, dhe nxnsit e Tij dhe mori tre prej tyre: Pjetrin,
Iakovu Ioanu si alichi cu ni pi munti Jakovin dhe Joanin dhe u ngjit n mal/pr tu
ti/tr plcrese(a)ri/rugciunari. Ac(l)o, dipar- lutur. Atje duke u larguar
tndu-se heam di la elevili si alichi nihe- pak m lart prej nxnsve u ngjit pak
am ma-analt ma si ruga/plcrsea, dipicnd m lart dhe po lutej, ndrsa
trei elevili acurma di un parti dit alicheria tre nxnsit e lodhur nga njra an nga ngjitja
pi muntili a nalt, dit partia alant, dit plcr- n malin e lart, dhe nga ana tjetr, nga lutja
seria al Dumnidzului lumta cu som(n)u, e gjat e Zotit luftonin me gjumin,
a cum dzi s Evanghelistu Lluca: ashtu si thot dhe Evangjelisti Lluka:
dipicnd Petru cu alan ira ngreuta ndrsa Petroja me t tjert ishin rnduar
dit som(n)u. (Lluca,9,32). nga gjumi. (Lluka,9,32)
Cnd si ditiptar, Hristos ira transformat Kur u zgjuan, Krishti ishte transformuar
n-fa(ira schimbat la fa) nluinndu-se n fytyr (ishte ndryshuar n fytyr) duke u
cu Slava/Gloria a Lui Divin. Chendurir ndriuar me Lavdin e Tij Hyjnore. Qndruan
dininti - cu dimndarea a Lui, doi profeilor prpara dhe me porosin e Tij, dy profetve
Moisiului dit morili -Ilia dit Paradis Moisiut nga t vdekurit dhe Ilias nga Parajsa,
lu zbura alor ti/tr suferrili a Lui ti/tr u iste atyre pr vuajtjet e Tij dhe pr far
i va s tihisea tu/n/n- Ierusalem. do t ndodhte n Jerusalem.
Ti/tr aist caus, apostuli si ditiptar, vidzur Pr kt shkak, apostujt u zgjuan, pan
Slava/Gloria a Lui, nitrscriat,faa luinat Lavdin e Tij, t paprshkruar, fytyrn e ndriuar
ca Soarili, nviterili a Lui albi ca neaua si Dielli, veshjet e Tij t bardha si dbora dhe
doi brba cai chendurea zbura cu El. dy burra q qndronin dhe isnin me T.
Eli/aeli si asprar dit aist lugri/iva - Ata u friksuan nga kjo gj dhe
achicsir c suitu Smt lu disvili alor kuptuan se Shpirti i Shenjt u zbuloi atyre
c aeli brba ira Moisiu -Ilia - achicsir se ata burra ishin Moisiu dhe Ilia dhe kuptuan
di la eli ccum va s sufera cu dorin prej tyre sesi do t vuante me dshir
Dumnidz Hristo.Apostuli chendurea aspra Zoti Krisht. Apostujt qndronin t friksuar
dit aist iva avdznd i si zbura ndulindu-se prej ksaj gjj duke dgjuar itej dhe duke u
dit vidzuta ali Slavlei Divin, nuntru mblsuar nga pamja e Lavdis Hyjnore, brenda
posibilitilor ti/tr ocli di trup (trupet), mundsive pr syt trupore,
cum em ti/tr- achicse(a)ri suferrili di om. si edhe pr t kuptuar vuajtjet e njeriut.
E(a)sti imposibl i omu muritor s-vead sht e pamundur q njeriu i vdekshm t sho
mpria Nimortoas/fr di Mori h Perandorin e Pavdekshme/ dhe
Nividzutoas a ca cndc li si respunsi t Padukshme, ashtu sikurse iu prgjigj
Dumnidz Moisiului, cai li si ruga ca s-avea Zoti Moisiut, i cili i lutej q t kishte
posibilitati s vedea Slava Divin n-faa al mundsi t shihte Lavdin Hyjnore n fytyrn e
Dumnidzului: E(a)sti niputut s-vead omu Zotit: sht e pamundur t shoh njeriu
faa a mea s bneadz. (Iesire,33,20). fytyrn time dhe t jetoj.(Dalje,33,20).
Dup i Dumnidz Hristo bitisi cuvnda cu Pasi Zoti Krisht mbaroi bisedn me
Moisi s-Ilia dup i si diprtar, Pietrului Moisiun dhe Ilian dhe pasi u larguan, Petros
li vini (a)ru c profeili va si diprta. i erdhi keq q profett do t largoheshin.
Eli/aeli cfta fr interuperi i aea Ata krkonin pa ndrprerje q ajo
-educat religioz-
Vllazria
11
Fraia
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
Slava Duli al Hristolui s ndulimea n Lavdia e mbl e Krishtit t mblsonte n
continuitati.El lo curaju dzsi: Nvetor, vazhdimsi. Ai mori kurajn dhe tha: Msues,
ghini e(a)sti s chendurim aoa/aoai s mir sht t qndrojm ktu dhe t
fem trei clivi, un ti/tr Tini, un ti/tr bjm tre kolibe, nj pr Ty, nj pr
Moisiu(lu) -un ti/tr Ilia. (Lluca 9,33). Moisiun dhe nj pr Ilian. (Lluka,9,33).
Intretimp i Pietru zbura un nor luinos lu Ndrkohe q Pjetri iste nj re e ndritur u
fe(a)i aumbr apostuilor avrigrnd miaua bri hije apostujve duke rrethuar majn
di munti. Elevili ma mult si asprar c e malit. Nxnsit m shum u friksuan se
apruchndu-se la Dumnidz intrar s-eli duke u afruar tek Zoti hyn dhe ata
sub aist nor n ael op/moment si avdza nn kt re dhe n at moment/ast u dgjua
un boai dit noru dzcnd: Aist e(a)sti nj z nga reja duke thn: Ky sht
Hiliu a Mel Vrut, pi cai am dat Biri Im i Dashur, n t cilin un kam dhn
ghinicuventaria, ael s-u avdza.(Matei,17,5). bekimin, At t dgjoni(Matei17,5).
Ti/tr causa ali astlei boai cai vini dit Pr shkak t ktij zri, q erdhi nga
pisupr, apostuilor lu fudzi tut frica si sipr, apostujve u iku gjith frika dhe u
tr-aplecar n-loc/pmnt. n opu/momentu prkuln n tok. N momentin
i eli si tr-aplecar, Slava al Dumnidzului q ata u prkuln Lavdia e Zotit
si dipart/si dispru di la ocli a lor. u largua/u zhduk prej syve t tyre.
Tr-aplecndu-se nu-u vidzur ma Slava al Duke u prkulur se pan m Lavdin e
Dumnidzului, dipicnd Dumnidz si apruch, li Zotit, kurse Zoti u afrua, i
toc elevili lu dzsi: Scula-v nu v() preku nxnsit dhe u tha: Ngrihuni dhe mos u
aspara!.(Matei 17,7). friksoni!.(Matei,17,7).
Elevili scular ocli nu vidzur niiun om, Nxnsit ngritn syt dhe span asnj njeri,
aparti/afar di Isus Hristo. Ma dup eli dipunar dit vese Jezu Krishtin. M pas ata zbritn nga
munti Dumnidz li consili ca s-nu dzea mali dhe Zoti i kshilloi t mos thoshin
niiva ligat cu aea tihise(a)ri pn la opu/ asgj lidhur me at ngjarje deri n momentin
momentu ali dupsuferarilei moartilei. e pas vuajtjeve dhe vdekjes.
El va si s-renyia dzuua a trei-lea dit mormint. Ai do t ringjallej ditn e tret nga varri.
Eli tcur aeali dzli ()-nu li dzsir Ata heshtn ato dit dhe nuk i than
niacui/niiun omu niiva ti/tr i ar/au vidzut. askujt/asnj njeriu pr ka pan.
curt ntrebarilei-c cu i scop Dumindz Shkurt pyetjes-se me qllim Zoti
perform/fe(a)i transformaria ali falei a Lui performoi/bri transformimin e fytyrs s Tij
n-Tabor? Respunsu ali bisericlei ira n Tabor? Prgjigja e kishs ishte
aist :Scaptoru tiutnd calia i va s kjo: Shptimtari. duke ditur rrugn q do t
interloa ti/tr Ierusalem, deci, aeau di suferari, ndrmerrte pr n Jerusalem, pra, at t vuajtjes,
cruilei moartilei cunoscnd em slbiciunia kryqit dhe vdekjes dhe duke njohur edhe dob-
human al apostuilor, nu vrea ca s-nu li bga pi sin njerzore t apostujve sdeshi t mos i vin-
tiri pi eli/ni. Cu alxeria n-fa, Dumnidz te n dijeni ata. Me ndryshimin n fytyr, Zoti,
scul -incuraj eli/aeli n/tu inimili a lor ngriti e ikurajoi ata n zemrat e tyre
trfrmti friclei di suferari n-crui i va si prball friks s vuajtjeve n kryq, q do t
s-pasa/tihisia. Ofendrili suferrili, pidipse(a)rili pasonte/ndodhte. Fyerjet dhe vuajtjet, mundimet
ahndoasi al suferrilor moartia al Scaptoru- e thella t vuajtjeve dhe vdekja e Shptimta-
lui nu va s-putea s trundulea credina al nscni- rit sdo t mundnin t trondisnin besimin e di-
lor oamii, cai cunoscur partia ascumtat divin sa njerzve q njohn ann e fsheht hyjnore
al Nvetorului a lor. Suferaria - moartia al t Msuesit t tyre. Vuajtja dhe vdekja e
Scaptorului nu snt fundu/ultimu, ma prova c Shptimtarit nuk jan fundi, por prova se
El cu vreari/dorin li si apruch moartilei ti/tr Ai me dshir iu afrua vdekjes pr t
scpari Lumia.Tu cntiili a lei biserica mrturise- shptuar Botn. N kngt e saj kisha desh-
(a)sti aist iva cu aist form: Pi munti ti mon kt gj me kt form: N mal u
schimba/ti transforma tict/trct timp shndrrove/u transformove dhe pr sa koh
elevili a Lui si cuprinsir/tr-atersir dit aist nxnsit e Tij u prfshin nga kjo
Slav/Glori, o Dumnidz Hristo, achicsir c Lavdi, o Zoti Krisht, kuptuan se
cnd s-ti videa cruiat,s-achicsea kur t t shikonin t kryqzuar, t kuptonin
suferaria a Ta cu dorin, em Lumilei s-li vuajtjen Tende me dshir, edhe Bots ti
predica c Tu/Tini et cu adevrat- predikonin se Ti je me t vrtet-
Ragea al Tatlui.(Condacu di 6 august). Rrezja e Atit. (Kondaku i 6 gushtit).
Filadela, 25 di Iuliu/Alunar, 2011. Filadela, me 25 korrik, 2011.
Biserica Aromn SAMTU SUTIR
dit Curceaua az
Biserica aromn, Curceaua, ninti a trmetului 1936
E
D
U
C
A
T

R
E
L
I
G
I
O
Z

E
D
U
K
A
T

F
E
T
A
R
E
-edukat fetare-
Vllazria Fraia 12
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
Ti dzua di-amintari i s-dzcu frate! Noi
armili, u tiseamu mai dzua a Ayiului.
Nu u bgamu dipu tru isapi dzua di-amintari.
Ama, asndza, mul Armi u loar i eli
aradha modern.
East interesantu cumu evolu lumea
i cumu si toarn fr s-ducheasc la losoa
pngn i la idholatrie, alipidandalui praxea
i aradha critneasc.
Asndz, lumea, xanaahurhi s-lu bnead-
z i s-lu tiseasca omlu vecliu.
Praxea a noastr critneasc eara i east
s-lu tisimu omlu nou.
La Mistryiulu a Ptdzarilei s-cnt tu
Bisearic:
Ci tru Hristolu v ptdzatu, tru Hristo-
lu v-nviscutu/alxitu
Althea dzu di-amintari, east dzua anda
fumu ptdza, dzua anda n adrmu oamii
noi. -di-apoia, t Ayiu Yioryi, i t vr altu ayiu,
noi lu tiseamu Ayiulu i east
icoana alu Dumnidz, modelu/
paradiym tr noi.
Mea, i vinir aest idhei
tru mint i pistpsescu c prin-
dea s-li dzcu.
Omlu adz s-luyurseat
tutu cama multu dionu/dzeu,
Dumnidz.
Ctu dipusi omlu moder-
nu?
Di la duxsirea alu Dum-
nidz la anlarea a omlui, la
idholatria a omlui. (...)[1]
Ti dzua di-amintari asnd-
z
i simasie poat si-aib tr
noi, dzua di-amintari asndz?
Poat s-hib un bun
afurie ta s-n-u bgmu tru
ziy bana, ta s-li giudicmu
cumu prindi aeali i li-adrmu
i-aeali i nu li-adrmu, ama
prindea s-li-adrmu.
Dzua di-amintari poat s-hi-
b un afurie t ximuliyisiri. Si
stmu dinintea a Dumnidzlui
di canda himu la giudicat.
Dzua di-amintari poat
s-hib un isapi tr aea i fu i
tr aea i fumu... Ama idhyea dzu di-amin-
tari poat s-hib un bun afurie t alxearea
a noastr: s-himu ma aproapea di Dumnidz
-tu-aradh. S-n alipidmu di amrte/ di
picatu.
Cari east simasia a zborlui amrte?
Ma s-n turnmu la etmoloyia elini-
cheasc veacli, ama -la alithea exiyisiri
i u-ari adrat Smta a noastr Bisearic
Orthodox, amrta east cdearea di-tru
ligtura cu Dumnidz, east un xinitpseari
ontoloyic, east unu eecu, ta si-uisescu
aestu neoloyismu.
Nint di critnismu, amrta vrea s-dzc
c, nu lu aveai apuagudit semnulu cu siata.
Eara un losoe apolonic.
Noi Armili u clirunumsimu i losoa
pngn alu Apolo, losoe ahntu analt
-hieratc di-tu epoha antc, ama u cliru-
numsimu i losoa orthodox i u muu la
fa, u alxi la fa aest losoe, cu alithea
losoe, a Dumnidzlui Aelu Yiu, a Hristolui.
S-da Dumnidz s-putemu s-grimu -noi
tu soea a banlei a noastri dipu cumu si-avdi
tu poezia alu Umberto Saba, i fu aclimatu di
unu mari critcu literaru romnu, Edgar Papu,
ahntu undzitu, prutu a banlei:
nu-nchisii io vahi di la Milancolie,
i-agiumu la Beattudine imnndalui calea.
***
V dau ma-nghiosu poema ntreag,
dhoar tr tu.
DZUA DIAMINTARI IARADHA CRITINEASC
Umberto Saba[2] (1883 1957).
Soni (Finale)[3]
Bana a omlui east obscur -durut,
iva salami tu ea nu adast.
Jglioata a Chirolui singur armni isa.
Vrearea adar di-tu unu anu un curt dzu;
iara sicletea poat si-li adun aili aeli mul
tu un singur dzu; ama jglioata a lei
nu dnseat, nu si-alxeat.
Chiareta eara un tc, tora east un tnir feat,
ama mni va hib muleari.
Ma s-li badz tu isapi
tut aest, unu buu t-agudeat
ndreptu tu inim.
Iara arta, mizie i-agiut
s-nu mi minduescu la eali;
i si-adaru di nimisuratli lucri scrupsit tu io,
unlu, mai unlu muatu.
Di iido aru sthlu muatu mi vindic.
Oh, ct ori
- -tora pali - pritu elu, di vrnu bgatu tu isapi
i-achicsitu, alumtli chirut i-arinea anichisinda-i,
nu-nchisii io vahi di la Milancolie,
i-agiumu la Beattudine imnndalui calea.
Yioryi alu Vrana
[1] Textulu east unu fragmentu di-tru un
epistulie nyrpsit t unu oaspi di-tru Ellad;
[2] Umberto Saba, marli poetu italianu,
amintatu Trieste east luyursitu di critca literar
italicheasc unlu di aei trei mri poei di-tu etuslu
XX, deadunu cu Giuseppe Ungaret i Eugenio
Montale. Triadha: Saba, Ungaret i Montale east
acimat triadha di malm a poeziiei italichet
di-tu etuslu XX;
[3] Poema tradus/ adaptat ma-ndzean di
io, u loai di-tu cartea Umberto Saba Capra E Altri
Poemi, tpusit la Editura Humanita Bucuret,
anlu 2010, tu colecia Biblioteca Italicheasc.
COHIU DI
FICIURII
* * *
KNDI I
FMIJVE
GREISI bitisi anlu a trela
scular cu noti execlenti. Ea
ar nvat di la msa i papu
Andon multu ghini armne-
ati. li cadi s-aiba un loc
tu revista a noast Fraia
urndalui i calea ahuriht cu
sculia s-u duc ma ninti la tuti
alii scular.
GREISI mbaroi vitin e
tret t shkolls me nota t
shklqyera. Ajo ka msuar nga
e ma dhe gjyshi Andon shum
mir edhe arumanishten. Asaj
i takon t ket nj vend n
revistn ton Fraia, duke
i uruar q rrugn e nisur me
shkolln t oi prpara n t
gjith vitet shkollore.
MATEI la 7 di
Augustu avu dzua
di nateari. Umplu
7 ai. li urm
ban lung i s-si
cerasc cu prini
i bunicili, Robert
i Lida.
MATEI m 7
gusht pat ditlind-
jen. Mbushi 7 vje.
I urojm jet t
gjat dhe t rritet
me prindrit dhe
gjysh Robertn e
gjyshe Lidn
ANA vini din Fi-
ladela (Americhii)
i pi sorili al Arbiniii
lia razi ultraviolet.
Aist u fai an di an
i, anda yini aua,
nveai ma ghini
limba ali dadi.
ANA vjen nga
Filadela (SHBA)
dhe n diellin e
Shqipris merr
rrezet ultraviolet.
Kt e bn vit pr
vit dhe ndrsa vjen
ktu mson edhe
me mir gjuhn e
nns
ica MARIA, hrsi papu
Andon, c s-amint dup un
frat, la Boston (Americhii). Ea la
15 di Augustu avu numa. Ban
lung shi sntat.
E vogla MARIA gzoi gjyshin
Andon, sepse u lind pas nj
vllai n Boston (SHBA). Dhe m
15 gusht pat ditn e emrit. Jet
t gjat dhe shndet!
Vllazria
13
Fraia
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
EDITURI PI DAU LIMBI
VJERSHA N ARUMANISHT DHE SHQIP NGA LIGOR THANO
POEMI PI ARMNEATI I ARBINEATI DI LA LIGOR THANO
CUTA PREZANTIR CU VOI DURU
CITITOR!
Escu aminteat la 16 di Agustu 1944, n-tru
Greava (Grabov); hoar armneasc
di ma cnscuta di nvisurli armneasi
ali Arbiniii. Di cnd am vnit n-via,
eu li am grit protli zboari pri mueatea
armneati. Singur cnd umplui ini-
asi a, intrai tru clasa dit icuri ti
nveari limba arbiniseati. Aia bind-
isii doi-trei clasi, mi du cu prinli a-mei
ocas (Elbasan), iu tricui ma multli a
a-li banea-a mea. Ma, -cea bneam tru csb, grerea a-li
armneati nu lo cpsii, c n-tru mhlea a noastu di Nicio
s-grea napoia din tu, cu ii cu mr, armneati i c totnea,
pn cnd bintisii sculi media, vear di vear indzeam Greavea
la papu i niagrita at, i -spunea soi di soi permiti, legendi,
spuneari undziti di n-tru chiroi tricuti di la mueata horea a-mea.
Dup i mi laurai la facultatea ali limbi i literaturi arbiniiasc
Tirana, la anlu 1970, am lucreat dascalu la vrn trei sculii cama
cnscuti din reghionul i n csbulu ocas i niscn ai la
Tirana. Ghini ma, -ce ntu aii ai am scriat pri arbiniseati,
nu putui s-scriam pri armneati, c dit izolarea a sistemului
nu gdzui tru contact cu ea, pn intr democraia la 1990, cnd
s-organiz suatea a noast Armil dit Albania, i -vinr
crs di al autorli a noci clasici, di lo nvnai ca autodidact
muatea armneati. Dit astumiea -li hipu cu tut sufltu a-
mea a-li scriarii poezi i proz frcpsiri. Am bintisit un volum
cu poezi Boai i strig, romanulu Naumbrigrei muni i
alturi volumi cu poezii i romani i snt tru proces.
Cu multu respect di Ligor Thano
4. Valamarja
1
)
Se na sht nj mal i lart,
rrethuar me luadhe t gjelbruar plot bukuri,
ku ngjiten turma-turma tufa delesh,
ruajtur nga t mirt barinj arumun,
me krrabat e zbukuruar prej tyre mjeshtrisht,
me melodi kmborsh, yjesh
Nga maja e saj,
se derdhen tre lumenjt,
q nn dhe se burojn me gurgullim shum ezma,
burime, me ujra t kristalta prej bore,
i japin jet, gjallri ktij fshati,
po edhe shum dmtime,
po edhe shum ngrica, ftohtsi,
po edhe shum fatkeqsi, dshprime,
n gjith stint q ikin, q ikin,
pa pushim!
1)Emr mali
4. Valamarea 1)
Easti un munti multu analtu,
nvrtit di livdz veardi, muati,
iu s-alcheasc multu turmi di oi,
nvlgiat di picurali bui arm cu nami,
cu crrbli adrati aht muea di ni,
cu sunarea duli o clopturi, flurli
Dit chipturi a-lei chiptuoasi,
s-vears himea treili vli,
i din sum, loc s-voamu multi fleari, fnti,
cu api arai curati, di neau lucinati,
i li da bni a-li ailei hoar, mueatu ca llici,
ma i multu mri chideri,
ma i multu ngliea, arcouari,
ma i multu arli, dspreari,
pit n tutlii anotimpuri i ntrec, i ntrec,
fr di cpsiri!
1) Num di munti
5. Uji i Fsheht
1
Se kalon nj trim prmes gurishts,
ku dielli t prvlon si sa,
vapa se i derdh djerst prmbi faqe:
i ngrati trim arumun n kt zheg,
ku ta nxjerr vapn vall!?...
Pa vuri veshin prmbi shkmbore,
sikur dgjoi gurgullim burimesh, flearn
1
)
q rrshqisnin nn dhe pa pushim,
pastaj iu kujtuan rrfenjzat e shtrenjt gjyshe:
Nn shkmbore rrjedh uji i fsheht,
uji i fsheht, uji i fsheht si akull!
Prnjher nisa t grrvish me thonj gurishtn,
pa u hap nj gropz e vockl,
shpejt u mbush me uj t ftoht,
m spriti, grushtet i mbushi,
faqet i shplau djerssh,
mbeti i habitur pr nj koh shum t gjat,
iu davarit vapa e shkret te Uji i Fsheht!
1)
Emr vendi - flear (arumanisht) - ezm
5. Ap Ascumt
1

Treai un geoni pit chitrel,
iu soarli ardi ca cireap,
crorea ma l-vers sudorli pisti f:
Mratulu di gioni armn
iu s-lo scoati aist croari!?
Bg aureachlli pisti chitreli,
i li-spru candea avdz grglulu ca di a-li fleari,
i ntreai i ntreai dit sum luoc.
Dapoia adusi n-tru minti spunearli ali yirteatea ati:
Sum chitrel ntreai ap ascumt,
ap ascumt, ap arai ca glie
Diunuar zgrmai cu unghlili chitrelulu,
ta s-s-feai un groap ic,
multu ctroari ea s-umplu cu ap arai,
dapoia ctroari-cntroari umplu mli lucurtoari
i li spl fli fapti multu cu sudoari,
armasi chiundusit un bucat di oari,
c s-arspndi croarea la Apa Ascumt!
1)
Num di loc
6. nhau
1)
Sivjet se u shkri hert bora n nhau,
ndrsa lumenjt shushurinin mendurisht pa pushim,
mjegullat u shprndan,
u fshehn,
humbn pa priturazi!
Asgjkund smbeti vend pa rrahur nga rrezet e diellit,
u veshn pemt e saj me bukuri lulesh n bardhsi,
porsi nuse e re veshur n bardha me hijeshi,
dhe bari jeshilon plot gjallri anemban
nga kushdo dgjohej cicrima zogjsh pambarim,
tek fluturonin qetsisht krahhapur pa pushim,
t pa lodhur n krkim t ushqimit me durim.
Po m thrrasin shokn prjashta:
Or vlla, dil, przihu me ne,
q t shkojm pr t par nhaun,
nhaua jon q puthet me diellin shklqimtar,
Me aq shpejtsi dhe hert q n agim
t endemi anve t shkmbinjve,
t mbledhin ngado lulet e elura m hert se t tjerat,
n kt vend t ngroht t bekuar prej perndie,
t shptojm urie kafsht nga ky dimr i egr,
e n t dehemi nga aroma pranverore!...
Vajtm, u dehm nn rrzllimin diellor,
vajtm, u dehm me aromn pranverore,
m pas askujt si ikej m s andejmi,
vetm dshironin t qndronim, t qndronin,
t prkundshin me ledhatim ngadal npr ndrrime,
pandehma
dhe t shporrnin zemrash dshprimet e tyre,
bashk me t kqijat!
1)
emr vendi
6. nhaua
1)
Estina cu troar multu s-tuchi neaua di nnhau,
inc vlli slghea boai ciurtiti fr cpsiri,
i neagurli s-dsfrprar,
s-ascumsr, chirur dineatiptea!
Iuvea nu armasi n-intrat luyili di soarli,
s-nveascur pomlj a-lei cu llici muai,
ca nveast nau nvscut di albli nvteari,
i vrdzieati iearba pr di pr,
i dict iuido s-avdzea cntcuri muati di puli,
cnd azburea di nicpsiri cu areaptli mueai,
ti cfteari mcarea fr di acurmari.
Mi strig soli a-ei di nafoar:
A li frati e, meascti cu noi,
ta s-ndzeam s-lo videam nhaua,
nhaua a noastr i s-ba cu soarli,
cama ctroari i cama crundu, di cu tahina,
s-algm pit mrdzlili di cheatri,
s-adunmu llicili i sntu dsfapti di cama troari,
tru aistu luoc culduros yirtat di laDumnidzeu,
iu si scap prvdzli di iarili agri,
i iu s-s-ni mbtm cu iurzmea primvareasc!
Neasm, ni mbitm cu lcili di soari
i cu iurzmea primavreasc,
ma dapoia dit aia nu li-s-fudzea niiun di noi,
ma vrea singur s-idea, s-idea,
s-lgnea anarga. anarga pi a lui souri,
ptpsirli,
i s-li dispra dit imnili o-lor dsprrli,
stog cu liili!
1)
num di loc

7. Te kroi
1.
Sa her shkojn rrugics sime pr te Flera prmbi oborr,
vashzat tona t bukura, bukurosheza si lululezat e elura,
me shamijzat e ndritura hedhur prmbi kok si plisa bore
q mbartin s andejmi ngarkuar n krah bucelzat e stolisura.
2.
Papritmazi zihen dor pas dore vashzat e bukurza belholl,
dalngadal e hedhin vallen shpirtndezura me mall vajzror,
bukuriprzjera me shamijzat lloj-lloj ngjyrash si lule moll,
ndrsa si zjarr prndizet Flera me vargzime e tyre si kuror.
3.
Se qasen trimat azgan me gunat q puthin dheun si fshes,
me vzhgim sympreht t zgjedh t dashurn vet pa shkes,
e n zemr i goditi tejprtej duke u prishur qetsin djaloshare,
e zhyti n ndrrime sesi tok t ndrtonin lumturin familjare.
4.
E dashur! - i tha trimi heshturazi, - kndon aq bukur!?
e nis t hedh vallen me hov djaloshar shpirtprflakur si zjarr,
e me vete thrras pa z, shpirtngazlluar, syndezur si prusht:
Ta dish, sot ske shptim, do puth pafund se sbn me mall!?
5.
O trim i shtrenjt, pse m afrohesh kshtu vjedhurisht,
dil te sheshi nn krua, merrm n krah, me mua t vallzosh,
pastaj rrmbem e shpjerm n shtpi te jot m ta gzosh,
t m stolis, nis e martoj si bijzn e vet dhembsurisht!?...
7. La Flear
1
1.
Totna cnd negu la Flear pit calea ning di casea a-mea,
featili anoastri mueati, mueatui ca llici dsfapti,
cu amiyili lucinati ca buc din neau arucat pisti capti,
cu bueliyili adrati ncrcati n bra a lor li purtea
2.
Niatptat s-aca m di m mueatli ca eali,
anarga-anarga, sufultu-apreasi di dor, aca giocu a fetilor,
s-meastic muuteili, ca soi di soi di boi, adunat pri lilici,
s-aprindi ca foc Flearea dit cntcuri i giocuri aia sum corr.
3.
Cu afritea s-aprochi gioli cu tmbrli pn pi padi,
mutreasc oclidisfap s-s-aleag cai v s-hib o-lui vruta
i tu inim s-agudir, ni adunat cu eali nu li-s-di,
s-ncar cu nghis, cum s-lo ndreag stog bana fr urrute.
4.
Vrut!- li-dzsi pi tiroas gionu,- i cn aht mua!?
i ac s-arunc giocuru pi anargea, suft-apreasu di dor,
i cu sinu zburrescu fr boa, ocli-apres ntreag ca foc:
Su tii, c az nu -scachi dot, v s-ti bau c nu s-fai?!
5.
A li gioni, scupulu a-eu, cea ti aprochi pri afureti,
ei n-tru mueata padi, di sum Flear, s-s-mi leai cu a-tu dor,
dapoia mi poarti n brai a-tli, cu harau dumi la dada ta,
iu s-s-mi adar i s-mi nveast ca a-lei hila, ta-s-mimrit!?
1)
num di loc
Vllazria Fraia 14
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
Mash ti Armanj...

UNA ANEGDOTA DELIHEA DI
BANA AMEA...

Anlu 1994 tu un njica hoar, tu un
njic vasilii pi njiclu Balkan...
Veara, meslu Augustu tu mesi di hoar,
oara, aproape di prndzu....
TREI Armnj adar aesta discusii..
- Shtii frate c shi Ante Marcovici eara
Armn!!!
- A tini shtii c shi Herbert fon Karajan
easti Armn!!!
- Frats a mei avdzai c shi Gregori Pek
easti Armn!!!
Protlu dztsi:
- Ti Miki Manoilovici nji spusir ca
easti Armn dupu un di printsi...
Avdzm muabetsli alor vrn 30 di
minuti shi mi minduiam tsi Armnj suntu
sotslji a mei (vrna di iei i am soi )... Desi
Patriots i ca Natsionalishts???
Mi apruchai ctr ei, earam multu
serioz shi la dzsh:
- A shtits voi sots amei c shi: MAO
TSE TUNG cu Martin Luter King suntu
ARMNJ...
Dupu dau stmnj mi stuvruseashti
un sots a mel shi s-cpiashti di ars...
- Ore Ljupce, shtiu ca eshtsa Armn, ma
nu shtem ca shi tu Americhii ari di voi...
- Tsi zburshtsa bre gione..., - antribai.
- Aseara, atsel shi atsel om nji spusi c
Martin Luter King easti Armn..
(atsel OM eara un di sotslji amei di mes
di hoara...)
Eeeee, nji dzsh tu minti:
Tsi poati s-adara UN OM NATSIONA-
LISTI !?
Dupu 17 di Anj treili a mei sots nica
minduescu c suntu Patriots Armnj...
Ljupci Tsigareta
Vetm pr arumunt...
NJ ANEKDOT E VRTET NGA
JETA IME...

Viti 1994 n nj fshat t vogl n nj
shtet n t voglin Ballkan
Ver, muaji gusht, n mes t fshatit ora
afr dreks...
Tre arumun bjn kt diskutim:
- Di vlla se edhe i Ante Marcovici ishte
Arumun!
- Po ti di se edhe Herbert fon Karajan
sht Arumun!
- Vllezrit e mi dgjuan se edhe Gre-
gori Pek sht Arumun!
I pari tha:
- Pr Miki Manoilovici m than se
sht arumun nga nj prej prindrve...
I dgjoja muhabetet e tyre pr rreth 30
minuta dhe po mendoja se far arumun
jan shokt e mij (ndonj nga ta e kam
fis)... Ndoshta, patriot apo nacionalist?
U afrova nga ata, isha shum serioz
dhe u thash:
- A e dini ju shok t mij se edhe MAO
TSE TUNG me Martin Luter King jan
arumun!...
Pas dy javsh m takon nj shok dhe
me plasi s qeshuri.
- Ore Ljupce, di q je arumun, por nuk
dija se n Amerik ka nga ju...
- far thua bre? ... e pyeta ...
- Dje, ai dhe ai njeri m treguan se
Martin Luter King sht Arumun..
(Ata Njerz ishin nga shoqria ime n
mes t fshatit )
- Eeeee!- i thash un me vete.far
mund t sajoj nj Njerzit Nacionalist !?
Pas 17 vitesh shokt e mi ende men-
dojn se jan Patriot Arumun...

Ljupci Tsigareta
S-ancljdu 3 anj di anda muri maea. Di
multu chiro dztseamu ca va s-angrapsescu
tsiva tr ea. Ma tut nj si prea c nu amu
chiro. Nj-eara shi frixi c nu va s-au
zboarli uidisiti s-u zuyrpsescu. Maea eara
multu perfectsionist (telioman) shi mi
minduiamu c nu va s-hib efhristisit
(aclo iu easti) ti tsi angrpsi nipotlu ti ea.
Apufusii pn tu soni si silighescu aestu
textu ca un turlie di dari tr misalea di trei
anj. S-lj si a!
Nj-aveamu unu doru di hoar:
Livdzli.
Maea si-amint tu 24-li di Sumedru
1916 la Cstnj. Printsalji a ljei ctu avea
actsat calea di la Livdz ct arniu. Ashi
c maea si-amint pi cali shi tut bana a ljei
fu pi cljiuri. Niscnts ashcherladz engleji
shi francezi lj featsir alu str-papulu Teyu
un dhoar: lj deadir un lir ti feata tsi
si-amint.
Maea shidea tu hoara njic, Pashina, tsi
eara ligat di Livdz. nj pirmithusi multi
ori cum strpaplu a ljei Pshitlu fudzi
di Gramoste tu chirolu alu Ali Pshe shi
bg paru Pashina (hoara purta numa
a lui), aclo iu s-curdisi cu tuts a lui. nj
pirmithusea cum fu aspart Gramustea.
Mi arisea multu cndu nj dztsea Shana
shi ardirea a Gramustiljei di Nicolae Velo.
U shtea tut ca pi ap. U avea anvitsat
Cadrilateru ditu Antoloyia alu Tache Pa-
pahagi (ditu 1922). Earamu multu pirifanu
(deadun cu ea) c shtea tut poezia-mithu ti
tuts grmusteanjlji.
Maea featsi sculia grtseasc di Livdz
(c tse eara aproapea di casa a loru, Pashina).
Un dzu, dhascala a ljei vini la baba c tse
avea vinit arafts la casa a loru ta s-coas.
Maea s-avea dus la shopatu (tsi eara multu
largu). Cndu s-turn cu ghiumili, dad-sa
u antrib c tse amn ahtu multu calea.
Maea lj apndsi armneashti. Dhascala
greac si scula shi-lj deadi doau pliscuti:
Nu ts dzshu c dinintea a mea lipseashti
s-azburshts mashi grtseashti? Maea ar-
masi limnusit. Pliscuta atsea nu u agrshi
pn muri. Cum s-ti agudeasc cariva tu
casa a ta c zburshts limba a ta?
Maea pirmithusea cndu ampiltea.
Shts cu aradha nj dztsea ti bana a
ljei Livdz, ti cum s-dutsea tu arniu, cum
ancrca lucurlji shi fudzea, cari armnea
tu hoar, cari eara vitsinilji, tsi ctndie
avea, pirmithi cu tadi sh-cu tadi armnu.
Niscnti ori nu bgamu oar tsi-nj dztsea.
nj dztsea idyiul pirmithu di ma multi
ori shi aesta mi ftsea s-nu mata u ascultu
ghini. Tora nj pari aru c tse nu aveamu
meng daima, c tse cathi oar maea
advga la pirmithu tsiva nu, vrn shicae
ic altutsiva. Vini oara shi maea s-turn
Livdz la 1983, dup 55 di anj di anda fudzi
ditu hoar. Tut soea s-ciudusea cu ea c
nu avea agrshit locurili shi c zbura nica
ghini grtseashti.
Tu 1985 alnci Bucureshti cartea alu
Gheorghe Merca (Yeoryi alu Zeli) Cntri
shi suschirri armneshts. Fu cartea tsi u
avu nai ma multu tu vreari. U tsnea pi sn-
duchea di la crivatea iu durnjea. U ghivsi
pn muri (deadun cu unu abecedaru
grtsescu). Poeziili alu Merca zuyrpsea
bana di la Livdz shi maea canda s-turna tu
ciuramea a ljei. Shtea pi dinafoar Munt-
slji Paicu, Sumcheturlu la Livdz (aest
poezii ari 28 di stro; cathi strof ari 6 sti-
huri), Nj-aveam un dor di hoar, Dup
40 di anj (aest poezii u arisea multu c tse
shi ea avea bnat aest turnari). Asculta cu
mari mirachi shi cntitslji alu Prefti adrati
dup stihurili alu Merca.
Vini oara s-agiungu sh-mini Livdz la
anlu 2001. Mi arisir hoar shi locurili di
anvrliga. Earamu la shopatlu di iu umplea
maea ghiumili cu ap. Cntmu di ma multi
ori pi succhili a hoarljei Nj-aveamu unu
doru di hoar (canticlu alu Merca). Duchii
atumtsea c Livdzli ditu yisu, atseali
ditu pirmithili ali mae eara ma mushati di
Livdzli dealithea (reale). Eara ma mushati
c tse yinea ditu suitlu ali mae.
Cljurili
Tu 1928 maea anchisi cu printsalji
a ljei tu Cadrilateru. Vinir cu pamporea
pn Custantsa. Calea pi amari als toru
ahndosu tu suitlu ali mae. S-curdisir
Doccilar (judetslu Durostoru). Eara la
sinurlu anamisa di Romnia shi Vryrie.
Atselj tsi s-curdisea la sinuri apruchea ma
multu locu, 15 di hictri (alants apruchea
10 hictri). Tu 1931, dup tsi vidzur tsi
greau easti bana la sinuri (cumitageadz,
vtmri), dusir Uzunciorman (Uzun-
cea). S-mrt tu 1938 shi s-dusi la paplu,
Asfatchioi. Romnia chiru Cadrilaterlu tu
1940. Maea fudzi di Turtucaia tu Romnia
la 18-li di Avgustu 1940. Shidzur unu mesu
anvrliga di Oltenitsa shi 2 meshi anvrliga
di Urziceni. S-curdisir Sarighiol di Deal
tu 6-li di Andreu 1940 (di Ayiu Nicola). Tu
Sumedru 1957 dup tsi mc prjin chiro
di 3 stmnj, paplu simn shi deadi loclu,
prvdzli shi amaxea la colectiv. Fudzi
Clrashi tu 8-li di Maiu 1958. Aclo shidzu
pn tu 1979
cndu vindu
casa shi vini
Bucuresht i
la noi. Cu
noi shidzu
pn anda
muri (25-li
di Cirisharu
2008).
Cu tuti
c la noi
shidzu nai
ma multu
(29 di anj),
nu luyursea
c aclo eara
casa a ljei.
S - f t s e a
p i s h ma n
c-shi vindu
casa a ljei
iu bna ca
nicuchir shi
vini la noi
ncas s-hib
h u z mi c -
hear. Mini
mi crtea multu c nu eara efhristisit la
noi. Nu shtiu desi pistipsea dealithea tu
aesti zboar. Pistipsescu c vrea s-nj dzc
c easti ghini s-hii tu casa a ta.
Vanghea easti tmhear ti lucru.
Tu bana a mea nu vidzui omu s-lu-
creadz ma multu di maea a mea. Eara axi
si lucreadz ditu hryie pn tu antunicat.
Thimisescu un dzu cndu adrmu dea-
dun 100 di checuri (intra mashi 4 checuri
diunoar tu cireapu). Maea lucr di la 4
tahina pn noaptea amnatu (mini lucrai
multu ma putsnu).
Nu pot si-agrshescu cum adra chilimi.
Scrmna lna, u la, u turtsea, u adra
gljeami, u anvupsea. Thimisescu cicrica,
fuslu, prisinlu. Urdzarea mi ciudusea nai
ma multu. Videamu cu ct micami tindea
hirili pi locu. Di apoia intra tu arzboiu shi
di aclo isha nucati, chilimi cu turlii-turlii
di urnechi. Ducheamu un myie cndu
videamu chilimea etim tu soni. Nai ma
marea harau ti mini tu atselj anj eara s-
dormu anvlitu di un chilimi nau, ishit
ditu arzboi, tsi nica anjurdzea a buiau.
Sora ali mae, Sia, lj dztsea: Vanghe,
hii tmhear ti lucru! Maea s-hrsea ca
unu cilimeanu cndu avdza ahtri zboar.
U arisea s-hib alvdat (maea Sia nu
vrea s-u alavd, vrea mashi s-lj dzc c
multu lucru nu easti bun; lipseashti s shtii
cndu s-ti dnseshts. Maea nu shtea si
s-dnseasc. Eara axi s-lucreadz pn
cdea npadi).
Nu pot si-agrshescu cum adra mcari.
Eara semnul a ljei di vreari ct noi (taifa
a ljei).
Pirifanjea
Maea eara pirifan. Dztsea c armn-
jlji suntu nai ma aleapt soe ditu lumi. Ditu
lumea armneasc, yrmusteanilji suntu
nai ma di soe lumachi. Ditu yrmusteni,
clivyenilji (atselj di la Livdz) suntu nai
ma axi. Nai ma chibar soe ditu Livdz,
Stamanjlji, nu au uidie shi, siyura, maea
eara ma bun ditu tuts Stamanjlji.
Eara multu serioas cndu dztsea aesti
lucri. N ancceamu vrtosu ti aest furnji.
Pirifanjea avea la ea shi un noim
multu pozitiv. Eara multu optimist.
Dztsea c itsido lucru poati s-hib adratu,
isti ambodyiu poati s-hib anchisitu. Mi
vidzu n oar cum cilstseamu s-adaru
unu problem di mathematic. Mi bg s-
lj dzcu shi a ljei problema, c poati va mi
agiut s-u scotu ncapu. Armashi apurisitu;
maea avea mashi 4 clasi. Ama apufusearea
a ljei, optimismulu a ljei mi featsir s-adaru
problema pn tu soni.
Alexandru Gica
continuedze la numru di yinitoru
MAEA VANGHEA
Vocopolaru Fjalori
bg paru u nguln
Actsat zn, lluar
Amaxea makinn
Ampiltea thurte (triko etj)
Angrapsescu shkruaj
Antunicat ngrysur
anvrliga rreth (e rrotull)
Anvupsea bojats
Apufusii vendosa
Arafs ata q qepin rroba t leshta
Arniu kullot verore
Ashcherladz ushtar
Axi gat
Cljurili rrugtmet
ctndie katandi (pasuri)
Cilstseamu prpiqesha
Dnseshts pushonte
Dealithea reale, vrtet
Duchii kuptova
Efristsit gzonte
Efristsit gzuar
Frixi frik
Furnji shkak, motv
Fuslu boshtn
Gljeami lmsh
Idyiul t njjtn
Itsi do
limnusit e drusuar (e ngrir)
Locurili vendet
Luyursea llogariste
Maea nna e nns
Mata pothuajse
Myie magji
Meng daima mendjen gjithmon
Mi arisea m plqente
Misalea mesele
Noaptea amnatu natn von
noim form (kuptm)
Pirmithusi tregonte
pliscut goditje me pllmb
Prisinlu ?
Scrmna behet leshi je, je pas larjes
S-coas t qepin
Shopatlu burimi
Silighescu lshoj, hedh
Simn rmosi
Suitlu shpirt
Tmhear tamahqare
Toru ?
Turtsea tjerr
Uidisit t rregulluara
Urdzarea punimi n avlmend
Vryrie Bullgaria
Vtmri vrasjet
Yinea vinte
Yisu ndrr
Zbura iste
PAGINA DIDACTIC FAQE DIDAKTIKE
N kt faqe po vendosim
shkrime n arumanisht, t
cilat ose i kemi prkthyer, ose
i kemi shoqruar me fjalor.
Qllimi: t msohen sa m
shum fjal nga arumanish-
tja, nprmjet tregimeve apo
gjinive t tjera t shkrimit
Presim mendimet dhe
kontributin e lexuesve!
Vllazria
15
Fraia
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
Dau zbori ti sinu e meu
Escu amintat Cvalia la 5 di Mai 1941. Am fapt
scualia di namsa (media) tehnologic. Escu membru
ali Suati Armli dit Albania, filiala Cvalia. Am
fut vice president a filialilei. Armna u luam dit
prini. Nai ma prota ti prini eara cum s-nvam
armneati i s-zburam tut dza a cas pi aist limb.
Fac cilistsiri s-scriu anecdoti, zboari mintimeni,
cntc evcli pi armna, spuneri turnat tu umor.
Lucredz i limba muat armna s-ni adun totna
stog, ca fra i him.
LLAZAR BULI Dy fjal pr vete
U linda n Kavaj m 5 maj 1941. Kam mbaruar shkolln e mesme
teknologjike. Jam antar i shoqats arumune t Kavajs. Kam qen nnk-
ryetar i ksaj shoqat qysh n krijimin e saj. Gjuhn arumune e trashguam
n trungun ton familjar. Parsore nga prindrit e mi ishte bashkbisedimi
n gjuhn ton arumune. Prpiqem vazhdimisht t shkruaj anekdota, fjal
t menura, kng t vjetra brez pas brezi, tregime te kthyer ne humorin
arumun. Mundohem q gjuha e bukur arumune t na bj m t bashkuar
si vllezr q jemi.
Alfabeti
, =
ca, co, cu, = ka, ko,
ku
ci, ce, = e, i
che, chi = qe, qi
ge, gi = xhe, xhi
ghe, ghi =gje, gji
dz = x
l = ca tu lepur
(lepur)
= nj
= c
= sh
ye, yi, = je, ji
x = ks
1. Doi fra
Un dzu s-acar doi fra, Sota cu
Nasi. Tatlu in dit cas i li pr ficiorli.
i li dzsia al Sota:
- Tini et cama mari, ce u bitu pi
Nasi? Mini am dzs c vrr ti gudeati tu
un fa, tini pot s-iu u i faa alant.
Sota u dzsi al tatlu:
- Nasi mi agudi tu frmti.
1. Dy vllzr
Nj dit u zun dy vllezr, Sota me
Nasin. I ati doli nga shtpia dhe i ndau
vllezrit dhe i tha Sotos:
- Ti je m i madh, pse e rrahe Nasin.
Un t kam thn se po t goditi n nj faqe
ti ti japsh faqen tjetr.
Sota i tha t atit:
- Nasi m goditi n ball.
2. Te doktori
Kostandina, vajz e mir, e bukur,
nikoqire kishte mbushur 30 vje. Shum
djem e krkonin n fshat. Nuk i mbushej
mendja. Nj dit u smur. Vajti te doktori.
E pa mir doktori dhe i tha se duhet t
kishte ardhur m par, pasi e kishte ln
smundjen pas dore. Doktori e pyeti: sa
vje je se ilaet un i jap sipas moshs?
Kostandina i tha: Sot mbusha 21 po ti
ilaet mi jep pr 30.
2. La yiatru
Costandina, feat bun, nicuchir,
muat, ave treidzi di ai. Mul ficiori u
ave cftat tu hoar. Nu s-i umpea mintea.
i un dzu s lnddz. Neasi la yiatrou.
U vidzu yiatrou ghini i li dzsi c vrea
s-ave vinit ma ninti i ce u ar lsat
lngorea dup mn. Yiatru u ntrb: di
ct ai et, c medicamentili mini li dau
dup i?
Costandina dzsi: az umpui
dauspryin (21), ma tini medicamentili
dili di treidz (30).
3. Ficioru i feta
Feta li dzsi a lal-su (tau):
- Mi crteati un ficior!
- Ma tini i lia ai dzs, - u ntrib lal-
su.
- S-yi s-mi caft tu fumeli, - dzsi
feta.
- Ghini li ai dzs. Caiido i ti
crteati n-cali zborru a tou s-hib nu, li
dzsi lal-su.
Dup ndau dzli ini npoi ficioru
dininti i li dzsi ali feati:
- Voi s-zburscu cu tini!
- Nu! - dzsi feta.
Ficioru: Aidi s-nidzem doli a cas!
Feta: Nu, fudz ini!
Ficioru, dup s-mindui ghini li dzsi:
Ma s-ti bau un oar, va s-dz iva tini?
Feata: Nu!
Ficioru u b tu fa. U vidzu lal-su
feta cu ficioru i ma s-ba i u lo feta di
mn.
- Tini fudz, - li dzsi a ficioru. N-am
iva cu tini!
li dzsi ali feati:
- Cum s- dzu s-hib zborru a tou?
- Nu! - li dzsi feta. Mini mi ntrib
ficioru i canda s-ti bau va dz iva tini?
Nu!- li dz mini. Tini mi avna ai.
Vini ficioru a cas i li dzsi al lalu:
- Ma s-u liau feta, tini v s-dz iva?
- Nu! - dzsi Lalu.
Ficioru u luo feata.
- Avusca cama mintimen di mini, -
dzsi lalu.
3. Djali dhe vajza
Vajza i tha t atit:
- M ngacmon nj djal!
- Po ti far i ke thn, - e pyeti i ati.
- T vij t m krkoj n familje, - i tha
vajza
- Mir i ke thn. Kushdo q t ngacmon
rrugs fjala jote t jet jo, - i tha i ati
Pas disa ditsh doli prsri djali pr-
para dhe i tha vajzs:
- Dua t bisedoj me ty!!
- Jo! tha vajza.
Djali: Hajde t shkojm t dy n
shtpi!
Vajza: Jo, shko vet!
Djali, pasi u mendua mir i tha: Po t
puth nj her do thuash ti ndonj gj?
Vajza: Jo!
Djali e puthi vajzn. E pa i ati vajzn me
djalin q po putheshin dhe e mori vajzn
pr dore.
- Ti ik , - i tha djalit. Nuk kam gj me ty
I tha vajzs
- Si t thash t jet fjala jote?
- Jo! i tha vajza. Mua m pyeti djali se
po t t puth do thuash gj ti? Jo!, i thash
un. Ti ashtu m msove
Erdhi djali n shtpi dhe i tha t atit:
- Po ta marr vajzn ti do thuash gj?
- Jo! tha i ati
Djali e mori vajzn.
- Paska m t menm se un, tha i ati.
4. Stefi dhe heqimi
Nj nat, n orn nj t nats, Stefi vajti
te heqimi. Bam, bam i ra ders. Doli heqimi
dhe i tha:
- Urdhro! E pyeti:
- Pse ke ardhur tani natn Stefi, jam
shum i lodhur?
- Zemra m dhemb, koka m dhemb,
forc nuk kam, gjum nuk kam, pr at
erdha tani, - i tha Stefi.
Heqimi shikon mir Stefin dhe i tha:
- Un jam heqim pr kafsh!
Stefi i tha:
- Kt fjal dua un nga ty sepse puno-
jm si qet dhe jetojm si qent.
4. Stefi i yiatrou
Un sear, tu shatea un ali noapti,
Stefi nearsi la yiatrou. Bam, bam dedi pi
u. Ini yiatrou i li dzsi:
- Ursea! - u ntrb: - Ce ai vinit tora
noaptea Stefi, escu multu acrumatu?.
- Inma mi doari, capu mi doari, for
n-am, somn n-am, di aea am vinit tora,-
li dzsi Stefi.
Yiatru veadi ghini pi Stefi i li dzsi:
- Mini escu Yiatru ti prvdz!
Stefi li dzsi:
- Aist zboru voi mini di la tini, ce
lucredzu cu boli, i bnedz cu ci.
Llazari fai cilistsiri i aeali
i li ar adunat i li ar creat ini, s-li
fac ct ma cnsuti pi armneati,
ma ahoria pi audio cu boea a lui.
Ai, cu agiutarea a ficioruliu, Mateo,
i ar fapt studi la Academia de
Art Bucureti-Romnia, ar raelizat
niscnti caseti i CD, care u ar dat
dhori oaspilor i presidenia ali Suati
Armli dit Albania. Un copie u ar
pitricut i la Redaci, ti care aflm
ocazia s-u hrustisim.
Llazari bn prpjekje, q ato q ka
mbledhur, e krijuar vet ti bj sa m
t njohura, sidomos me mjete audio
me zrin e tij n arumanisht. Kshtu
ai, me ndihmn e t birit, Mateo, q
ka mbaruar Akademin e Arteve n
Bukuresht-Rumani, ka realizuar disa
kaseta dhe CD, t cilat ua ka shprn-
dar miqve dhe drejtuesve t shoqats
Arumunt e Shqipris. Nj kopje
ja ka drguar edhe redaksis, pr t
ciln gjejm rastin ta falnderojm.
5. Afuru
Yioryia tu tilefon: Tati u acai afuri!
Tat-su: Leagu cu funi i aduu tu hoar
i s-u ved tu cai easti afuru!
Yioryia: Mini u duc ma el nu yini pn
tu hoar!
Tat-su: E ma alasu ta s-fug!
Yioryia: Ma nu s-par el di min!
5. Hajduti
Jorgji n telefon: Baba e zura hajdu-
tin!
I ati: Lidhe me litar dhe sille n fshat ta
shikojn kush sht hajduti!
Jorgji: Un e sjell por nuk vejn deri n
fshat!
I ati: E po lre t ik!
Jorgji: po nuk po ndahet ai nga un!
6. Ficioru ancrumat
Un ficioru eara acrumat multu, c
dzu di dzu inia dininti ali uniei, i eara
mult muat. Aa li ave luat mintea. i
ficioru u adun un seara i li dzsi: A,
canda s-duream un sear cu tini!
- Fudz ncuo, - li dzsi aea,- ti du-
reari n-som am brabtu a eu!
6. Djali i lodhur
Nj djal ishte lodhur shum, se dit
pr dit i dilte prpara njrs, q ishte
shum e bukur. Ajo ja kish marr mendjen.
Dhe djali nj nat i tha: Ah, sikur t flija nj
nat me ty!
- Ik tutje, - i tha ajo, - pr gjum kam
burrin tim!
7. Gaqi dhndr
I ati i Gaqit kishte prer ditn e q n
gusht do merrte nusen e djalit. Dhe Gaqi
doli nj dit n Pazar pr t bler rroba
dhndris. Hyri n nj dyqan q kishte
rroba.
- Urdhro! tha vajza q shiste atje.
- Dua nj kmish t mir, pr
dhndr
I dha vajza kmishn, shum e bukur
- Tani dua nj pal t mbathura, - i tha
Gaqi.
- Sot, - tha vajza, - nuk kam t mbathura!
Gaqi ja ktheu: turp, si rrini n dyqan pa
t mbathura.
7. Gachi harambou
Tat-su al Gachi l-ave tliat zboru i tu
Augustu u s-lia nveasta a ficiorlui. i Gachi
ini un dzu tu mpzari ti cumprari strai
nli ti hararmbou. Intr tu un ducheni i
avea strai.
- Ursea! - dzsi feta, i vindea aclo.
- Voi un cme bun, ti harambou.
Lu deadi feta cmea, multu, muat
eara.
- Tora s- dai i un percli di zmeni,
- li dzsi Gachi.
- Az, - dzsi feta, - n-am zmeni!
Gachi liu turrn: arni, cum edz
tu ducheni fr zmeni!
8. Oaspli
Coli, tu vinerea a cas, li inir trei ini
dininti, u ligar cu funi i u su spindzura.
U ntrbar Coli: Ai gdzut vrn oar
cama strimt?
Coli: Am gdzut cndu i ar vinit
oaspli un sear a cas i nu avem pni
s-lu dideam!
8. Miqt
Kolit, ndrsa vinte n shtpi i doln
prpara tre vet, e lidhn me litar dhe e
varn. E pyetn Kolin: e ke par vetm m
ngusht ndonjher?
Koli: kam qen nj her kur m erdhn
miqt n shtpi dhe nuk kisha far tu
jepja!
ARDEARI NVTSARI
SHAKA MSIM
Vllazria Fraia 16
Alunar -Augustu (korrik-gusht) 2011
LUMEA ARMNEASC
GORGI GORGIEV GIUJAP
Dumanica 10 di Alunar
Anlu 2011 pi muntea Punicva
apropea di csbalu Cociani,
tu padea a muntljei tamam
tu loclu iu nint di 100 di anj,
shi nica manint di atsea, avea
hora cu 28 di casi cu fumej di
Armanj, s-adunara Armanjlji
dit Balcan nica una uara cu
ispetea ta s-partcipeadza ica
s-hiba uoaspits la Etno festvalu
internatsional Ti sum-chertu
tuts tu munt, cari grupa di
cantator Gramosteanj di
Scopija lu organiza a-paturlea
or pi aradi.
Haraua ira dalihea mari ca
vinira oaspits shi publica cum
di nafora ashi shi dim Mache-
donija tuta.
Actvatsatli ahurhira nica
di sambata 09 di Alunar, canu
nicuchirlji Gramosteanj
dupu prandzau i - ashtptara
oaspitslji- membrilji a grupaljei
Boatsea al Pindu di Brcu-
resht Romania, Grupa Fantana di Dorkovo
Bulgarija, shi alantsa oaspits.
Iast t adutseari mint shi atsea ca grupa
Gramosteanj smbta dicsearea la sahates
22:15 cu trei aljei numeri dau vechlji cantts
shi un cor lo part la manifestacija Petrov-
denski denovi, cari u norganizeadzi casa di
cultura a casabalui Cociani cari idgha ashi u
sabutussereasht dzaua di Sum - Chetrul, la
cari manifestatsii l parttsipari nica alt optu
grupi di folclor shi cantatori.
Dumanica tahina programa a festvalui la
sahatea 10:45 acatsa cu un njic dele la cari
lora part tuts parttsipantsa cari iara intrats
tu programa a festvalui.
Programa ocial acata la sahatea 11:00
cu zborlu a sheu a grupljei Gramusteanj
Gorgi Gorgiev - Giujapi, cari i ghinui oaspitsilji
shi spusi andau zabora t rolja a grupalei shi t
actvitsatslji a ljei t chirolu trcut. Dapoja zbor
loi shi secretarlu a comunaljei Cocani d-nul
Petr Apostolov cari i ghinui parttsipantsai,
oaspitslji di la Comuna, di la corlu diplomatc
shi publica shi lu proclama festuvalu t dish-
clis.
Dupu atsea domnica Elena Djica cari l-u
cunutsea festvalu, tu numa a grupaljei deadi
mari haristusiri pana la tuts Comuna di Coci-
ani ca patron, Banca Comertsijala di Scopija
ca sponzor general, ca sponzori Ambasada di
Norvezii. Evropa 92 di cociani, Fershper AD,
Skovin AD, Tehnometal Vardar AD shi Pivara
AD di Scopia, Kat Kostov, litng Janacija, NG
Inzenering , Mandra shi Serta kompani di Sco-
pia , Brano Dooel shi BM-Kompsnoi di shtp
cari idghia ashi diadara agitor t organizeari a
festvalui.
Prota pi scena inshira grupa di cantator
Gramusteanj cu trei cantts, shi dupu ei Grupa
di folclor d Pitu Guli di Scopia.
La patrea dau pi scena inshira grupa di
cantator Boatsea al Pindu di Bucuresht
Romania, shi dupu ei horlu di Sutsata a
penzionelor di comuna Shtp shi Carbintsi, a
tu soni programa bitsi ci insheara pi stsena a
grupaljei Fasntana di Dorcovo Bulgarija shi
Gramustean di Skopje, a dupu ei cu part-
tsipare a canascuta cantatoa Marija Zikova
shi grupa Dijamant di Shtp ancap cu d-nu
Dimcio Nikolov acatsa corlu mari shi festvalu
bitsi la saharea 14:00.
Tu soni s-spunu ca festvalu tarcu organi-
zat pi un multu mari nivel shi vidzut di multa
publica post 2000 di inshi.
Cu sanatari shi vreari Armaneasca nica
una ora s- na videmu divara ora cu ma multsa
parttsipantsa shi ma mari publica cu ispeta
ca festvalu v a s-tsana a-tsintsiljea or pi arada
ica va s hiba un njic iubilej.
Va pitrecu shi andau caduri adrat di d-nu
Ljupco Nikolovski- Tsigareta.
TI SUMCHERTU TUTS TU MUNTI
N Gjirokastr nga data 24-26 qershor
2011 u zhvillua takime muzikor e te dy
botve, ku mori pjes edhe nj grup muz-
ikantsh t moshuar nga Rumania. Ata in-
terpretuan me vegla karakteristike muzik
popullore rumune. Pas ktij konkurrimi, t
shoqruar nga personeli i ambasads ru-
mune, bn vizita n Shkall t Sarands, ku
u pritn nga kryetari i filialit t arumunve
t ktij rrethi, zoti Pano Bakalli. M pas ata
vijuan vizitat n Prmet ku kryetari i filialit
t ktij rrethi Dhimitr Lii i shoqroi n
fshatin Kutal, pran komunitetit arumun.
M pas ata vijuan vizitn n Kor, ku
shkuan edhe n kishn arumune Shn
Sotir t ktij qyteti.
Shkmbime
kulturore