Akcioni Plan Prevenciju Narkom Djece Omladine-Yug-Mon-Srb-T02

Prioritetne aktivnosti
<html> <META name="description" content=""> <META name="keywords" content="drugs action narcotism children youth narkomanija droge akcioni plan djeca omladina MON SRB T02"> <title>Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori</title> 
VLADA REPUBLIKE CRNE GORE
AKCIONI PLAN ZA PREVENCIJU NARKOMANIJE KOD DJECE I OMLADINE U CRNOJ GORI
________________________________________________________________________________________verzija 1.1. april, 2003. godine

10 Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori
UVOD
Crna Gora se u protekloj deceniji, praktino po prvi put, suoila sa problemom narkomanije. Napori koje naa zajednica ini na planu prevencije, naroito u posljednje tri godine, rezultat su poveane svjesnosti o posljedicama koje narkomanija izaziva kod pojedinca, porodice i drutva u cjelini. Uporedo sa tim postajalo je sve jasnije da se samo organizovanim, planiranim, integrisanim i kontinuiranim aktivnostima u razliitim drutvenim sektorima mogu poveavati mogunosti preventivnog djelovanja na ovaj problem. Praktino, to je znailo da efikasna prevencija bolesti zavisnosti zahtijeva sistemski pristup. Na ovim osnovama, krajem 2000. i poetkom 2001. godine, Struni tim Vlade Republike Crne Gore izradio je petogodinji Plan i program za suzbijanje bolesti zavisnosti u Crnoj Gori, koji je razmatrao Meuresorski tim za suzbijanje bolesti zavisnosti u sastavu: Potpredsjednik Vlade, Ministar zdravlja, Ministar prosvjete i nauke, Ministar pravde, Ministar rada i socijalnog staranja, Ministar unutranjih poslova, Sekretar Republikog sekretarijata za informisanje i Generalni sekretar Vlade. Nakon toga, Vlada RCG donijela je Dugoroni plan i program za suzbijanje bolesti zavisnosti u Crnoj Gori, na svojoj sjednici odranoj 19. aprila 2001. godine. Dugoroni plan i program, iz niza objektivnih okolnosti, bio je sveden na realizaciju samo nekoliko planiranih aktivnosti te se javila potreba da se on revidira, uvae nova saznanja o trendovima razvoja i rasta zlouptrebe droga u Crnoj Gori i na osnovu toga pripremi dokument, u formi akcionog plana, koji e definisati aktivnosti na suzbijanju narkomanije za naredne 4 godine (2003. 2006.). Tako je dolo do ponovnog okupljanja Strunog tima koji je, u neto izmijenjenom sastavu, pripremio ovaj dokument - Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori. Naglaavamo da implementacija aktivnosti predvienih Akcionim planom zahtijeva godinje revizije u cilju odreivanja jednogodinjih prioriteta i obezbjeivanja potrebnih sredstava. . eljene drutvene promjene u Crnoj Gori mogu se ostvariti samo u uslovima sigurnosti i blagostanja svih graana, posebno mladih. Smatramo da e i ovaj dokument biti doprinos izgradnji boljeg drutva u Crnoj Gori.
Autori Akcionog plana
1. ANALIZA POSTOJEEG STANJA

1.1. Rezultati istraivanja

Moe se konstatovati da su, za razliku od drugih oblika bolesti zavisnosti nikotinizma i alkoholizma, referentna istraivanja o problemu narkomanije u Crnoj Gori sprovedena tek u posljednjoj deceniji. Istraivanja ukazuju na sljedee trendove: stalni rast broja osoba koje koriste drogu, kao i broja maloljetnih lica meu njima; starosna granica prvog kontakta sa drogom pomjera se prema starijem osnovno-kolskom uzrastu (13 do 14 godina); starosna granica se spustila i kada je u pitanju redovno korienje droge; korisnici droga se registruju u svim socijalnim strukturama, s tim to je korienje sve uestalije u tzv. srednjoj klasi; razvijaju se politoksikomanije i skrauje se vrijeme prelaska s jedne na drugu drogu; raste broj djece i mladih koji podnose zakonske posljedice zbog razliitih prekraja, a koji su direktno ili indirektno povezani sa drogom, i raste broj sluajeva seksualno prenosivih bolesti i bolesti koje se prenose krvlju (HIV/AIDS, hepatitisi B,C i D, gonoreja itd.). Istraivanje Zavoda za zdravstvenu zatitu Podgorica (1999. godina), meu uenicima osnovnih i srednjih kola na cijeloj teritoriji Crne Gore, pokazalo je da drogu proba ili uzima: 0,4 % uenika osnovnih kola (11 do 14 godina); 6,7 % uenika srednjih kola, odnosno 3,1% uenika osnovnih i srednjih kola. Istraivanje koje je publikovao Centar za izdavaku djelatnost (2000. godina) pokazalo je da drogu povremeno ili stalno uzima: 5% populacije uzrasta 11 do 18 godina, i 6% uzrasta 19 do 30 godina. Istraivanje Crvenog krsta (2001.godina) u Podgorici i primorskim optinama meu mladima (15 do 25 godina) pokazuje da: 81,7% nikad nije probalo drogu; 6,7% koristi povremeno; 1,2% koristi svakodnevno, i 10,4% koristilo ranije, a sada ne. Istraivanje Instituta za zdravlje Crne Gore (2002. godina), projekat Brza procjena i odgovor RAR, u Podgorici i Baru, meu mladima od 15 do 25 godina, identifikovalo je grupe u poveanom riziku, meu kojima je: 17,1 %, odnosno 20,3% probalo droge 14,5 %, odnosno 15,5% i dalje povremeno ili stalno koristi drogu. Kao i u ostalim zemljama, taan broj narkomana u Crnoj Gori je teko utvrditi, pored ostalog i usljed nepostojanja njihove obavezne registracije. Na osnovu evidencije o pregledima i lijeenjima ne mogu se dobiti realni podaci zbog nemogunosti da se iz izvjetaja odredi da li se odnose na jednu ili vie 12 Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori
Prioritetne aktivnosti osoba.
1.2. Indikatori
Razmjere narkomanije u Crnoj Gori su manje nego u Srbiji i drugim bivim republikama SFRJ. Ovaj podatak vai i za broj intravenskih korisnika droge. U prilog tome govore i indirektni podaci o broju narkomana koji su HIV(+) na nivou Zajednice Srbija i Crna Gora - u Srbiji od svih HIV(+) osoba 49,6 % je narkomana, dok je u Crnoj Gori samo 7 %. Na osnovu pomenutih istraivanja, procijenjuje se da u Crnoj Gori ima 1,5% djece i mladih uzrasta 11 do 25 godina koji povremeno ili stalno uzimaju droge. Broj bolniki lijeenih narkomana u Klinikom centru Crne Gore u 2001. godini bio je 14 pacijenata, a u 2002. godini 9. Obzirom da ne postoji ni redovno izvjetavanje o broju narkomana iz Crne Gore koji se lijee u zdravstvenim ustanovama Srbije (posebno u privatnim ustanovama), nije mogue, na godinjem nivou, precizno utvrditi broj narkomana, kojima je neophodno lijeenje. Ministarstvo unutranjih poslova, tokom 2001. godine je registrovalo ukupno 227 krivinih djela vezano za zloupotrebu droga. Zaplijenjeno je vie od jedne tone svih vrsta droga (tanije 1 003,44105 kg, od toga 996,57631 kg marihuane i 1,65162 heroina). Tokom 2002. godine registrovano je ukupno 305 krivinih djela vezanih za zloupotrebu droge i zaplijenjeno 1 741,48705 kg svih vrsta narkotika (od toga 1 729,50104 kg marihuane i 10,48187 kg heroina). Narkomanija ne izaziva samo probleme koji se oituju u bolesti pojedinca, ve dovodi i do disfunkcionalnosti porodica, porasta obolijevanja od polnih bolesti i bolesti koje se prenose krvlju, porasta kriminala i prostitucije, kao i porasta ekonomskih trokova (nadoknada za bolovanja, veoma skupog i neizvjesnog lijeenja, sudskih trokova, trokova smjetaja u kazneno-popravnim institucijama, itd.).
1.3. Mogunosti tretmana narkomanije u Crnoj Gori

Tehniki i kadrovski kapaciteti zdravstvnih ustanova u zbrinjavanju narkomana su ogranieni. Najee intervencije se svode na urgentno ukazivanje pomoi i ambulantno lijeenje. Na nivou primarne zdravstvene zatite, u domovima zdravlja postoje psihijatrijske ambulante, gdje osobe koje koriste drogu mogu dobiti pomo i zapoeti lijeenje. Uslovi (prostor i kadar) za dugotrajnije, bolniko, lijeenje su limitirani i sada postoje na nivou Klinikog centra Crne Gore i Specijalne bolnice u Dobroti. Insuficijentnost u tretmanu ovih pacijenata pokriva se veoma dobrom saradnjom sa odgovarajuim ustanovama iz okruenja, prije svega u Srbiji. Trenutno, Ministarstvo zdravlja, u saradnji sa ekspertima iz ove oblasti, pokuava nai rjeenja koje bi omoguilo adekvatno bolniko lijeenje zavisnika i u Crnoj Gori. Zbog ogranienih finansijskih, prostornih i kadrovskih resursa ovaj proces se odvija sporije nego to je predvieno. U kompletnom zbrinjavanju zavisnika veliki problem predstavlja i nepostojanje institucionalizovanih mjera za resocijalizaciju, u cilju podrke narkomanima i njihovim porodicama da se poslije lijeenja postepeno prihvate zdraviji stilovi ivljenja (dnevne bolnice, savjetovalita, centri za socijalni rad, itd.).
1.4. Demografski pokazatelji ciljne populacije

Prioritetne aktivnosti U sljedeoj tabeli data je prognoza broja stanovnika po optinama i pojedinim ciljnim uzrasnim grupama za 2003 godinu. Optina Andrijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Danilovgrad abljak Kolain Kotor Mojkovac Niki Plav Pluine Pljevlja Podgorica Roaje Tivat Ulcinj Herceg Novi Cetinje avnik Svega Ukupna domicilna populacija 6 628 41 728 40 396 58 996 13 550 15 335 4 721 10 735 22 377 11 253 80 815 20 551 4 890 40 502 175 312 27 014 13 095 26 422 30 764 20 316 3 184 668 584 Broj djece 0-6g. 648 4 081 3 951 5 770 1 325 1 500 462 1 050 2 189 1 101 7 904 2 010 478 3 961 17 147 2 642 1 281 2 584 3 009 1 987 312 65 392 Broj djece * 7-18 g. 1,247 7 849 7 599 11 097 2 549 2 885 888 2 019 4 209 2 117 15 201 3 866 920 7 619 32 977 5 081 2 463 4 970 5 787 3 822 599 125 764 Broj djece 0-18 g. 1 895 11 930 11 550 16 867 3 874 4 385 1 350 3 069 6 398 3 218 23 105 5 876 1 398 11 580 50 124 7 723 3 744 7 554 8 796 5 809 911 191 156 Broj raseljenih i izbjeglih lica ** 1 215 6 259 4 957 1 387 1 811 788 88 415 782 224 2 308 1 830 109 600 12 072 1 103 1 869 1 398 3 769 119 13 43 116 Ukupna populacija 7 843 47 987 45 353 60 383 15 361 16 123 4 809 11 150 23 159 11 477 83 123 22 381 4 999 41 102 187 384 28 117 14 964 27 820 34 533 20 435 3 197 711 700
* Skoro svaki peti stanovnik je dijete ili mlada osoba uzrasta od 7 do 18 godine i ine osnovnu ciljnu populaciju Akcionog plana ** Podaci dobijeni od Komesarijata za raseljena lica
1.5. Dosadanje preventivne aktivnosti

Zbog navedenog, prije skoro pet godina, u saradnji Ministarstva zdravlja, Ministarstva prosvjete i nauke, Optine Podgorica i kancelarije UNICEF-a u 14 Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori
Prioritetne aktivnosti Podgorici, pokrenuta je realizacija Programa prevencije narkomanije u osnovnim kolama. Planiranim irenjem Programa (obuka nastavnog osoblja i realizacija Programa u odjeljenjima), do kraja 2002. godine, obuhvaene su sve osnovne kole u Crnoj Gori sa vie od 50 uenika. U realizciju Programa ukljueno je oko 35 000 (izmeu 80% - 90%) uenika od V do VIII razreda u Crnoj Gori. Obueno je oko 200 nastavnika, pedagoga i psihologa i objavljen prirunik Program prevencije narkomanije. Na nivou svake od ukljuenih optina postoji obueni lokalni koordinator za pruanje logistike podrke Programu. Formiranjem Meuresorskog i Strunog tima i donoenjem Dugoronog plana i programa suzbijanja bolesti zavisnosti u Crnoj Gori (2001. godina), Vlada je potvrdila potrebu i iskazala spremnost da preduzme aktivne korake u suoavnju sa problemom narkomanije mladih u Crnoj Gori. Pri Domu zdravlja Podgorica otvorena je ambulanta za mentalno zdravlje koja, izmeu ostalog, prua usluge savjetovalita i tretman za osobe koje koriste droge; uraeno je idejno rjeenje za izgradnju Instituta za zatitu i unapreenje mentalnog zdravlja, koji bi trebao da koordinira aktivnosti zdravstvenog sektora iz ove oblasti i uestvuje u tretmanu zavisnika. Sprovedeno je nekoliko kontinuiranih istraivanja o uestalosti korienja droga u Crnoj Gori koji su nadomjestili nedostatak Registra bolesti zavisnosti. Pored redovnih represivnih aktivnosti, Ministarstvo unutranjih poslova angaovanije je prisutno u oblasti prevencije: saradnja sa meunarodnim organizacijama (obuka i razmjena informacija), sopstveni programi obuke kadrova, edukacija javnosti i saradnja sa kolama i zdravstvenim ustanovama. Neophodno je ukazati i na sve znaajnije preventivne aktivnosti u nevladinom sektoru (kampanje, edukacije, istraivanja), pri emu je oigledna potreba za veom podrkom u cilju obuke i koordiniranja aktivnosti. Izvjesna podrka preventnim aktivnosti uoava se u pristupu medija ovom problemu. Ipak, mediji se uglavnom bave socio-patolokim posljedicama, a mnogo manje preventivnom edukacijom stanovnitva i promocijom zdravih ivotnih stilova. Iskustva razvijenijih zemalja u tretmanu narkomanije govore o nesrazmjernom odnosu izmeu ulaganja i prilino neizvjesnih ishoda lijeenja (visoka stopa recidiva). Kada se imaju u vidu nai, relativno ogranieni, kapaciteti za lijeenje narkomana, kao i jo uvijek skromne razmjere ovog problema u Crnoj Gori, postaje jasno da naglasak treba staviti na oblast primarne prevencije uz postepeno snaenje kapaciteta za tretman i rehabilitaciju.
2. STRATEGIJA AKTIVNOSTI KROZ NIVOE PREVENCIJE

Strategija e se zasnivati na univerzalnim principima unapreenja zdravlja i aktivnostima u okviru razliitih nivoa prevencije : Unapreenje zdravlja koje se sprovodi kroz politiku razvoja zdravih stilova ivota kod mladih ljudi (akcenat na pruanje mogunosti za kvalitetnim obrazovanjem, kulturnim sadrajima, fizikoj aktivnosti kroz bavljenje sportom i rekreacijom, zdravoj ishrani i sl.). Primarna prevencija iji je zadatak da sprijei nastanak problema vezanih za uzimanje droge. Aktivnosti e se sprovoditi na planu redukovanja 15 Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori
Prioritetne aktivnosti dostupnosti droga na ilegalnom tritu; zdravstvenoj edukaciji kolske omladine sa programima razvoja ivotnih vjetina; podizanja svjesnosti javnosti (posebno roditelja i porodice) o opasnostima koje nosi korienje droga; kreiranja zakonske regulative u cilju redukovanja ilegalne proizvodnje i trgovine drogom. Sekundarna prevencija iji je zadatak to ranije otkrivanje osoba koje upotrebljavaju drogu (u fazi dok se jo nije razvila zavisnost i dok jo nema izraenih simptoma bolesti kao ni drugih posljedica) i motivisanje takvih osoba da prestanu sa korienjem. Aktivnosti e se sprovoditi na planu pruanja skrining testova na droge za sve zainteresovane graane (sa uputom svog ljekara), kao i pruanje adekvatne medikamentozne terapije i psihoterapije u akutnoj fazi kao i tokom procesa resocijalizacije; pruanje odgovarajue pomoi kroz rad centara za socijalni rad i nastavka kolovanja odnosno mogunosti za zapoljavanje. Tercijalna prevencija iji je zadatak da ublai negativne efekte nastale zbog upotrebe droga (simptomi bolesti su se ve manifestovali, a postoji i izraena fizika i psihika zavisnost). Aktivnosti e se sprovoditi u pravcu intenzivnog medikamentoznog i psiho-terapijskog lijeenja i rehabilitacije, uz snano ukljuivanje centara za socijalni rad kao i nevladinih organizacija na programima harm reductione odnosno zamjene korienih igala i priceva za nove (u cilju prevencije tekih zaraznih bolesti: HIV/AIDS-a, hepatitisa B, C, D); otvaranje mogunosti za nastavak kolovanja i zapoljavanja. U sljedeoj tabeli prikazani su nosioci ovih aktivnosti. unapreenje zdravlja Ministarstvo prosvjete i nauke Ministarstvo kulture Ministarstvo zdravlja Ministarstvo rada i soc. staranja Republiki sekretarijat za sport Jedinice lokalne samouprave Nevladine organizacije Public Relation Agencija strateke aktivnosti primarna prevencija sekundarna prevencija Ministarstvo unutranjih poslova Ministarstvo zdravlja Uprava carina Crne Gore Ministarstvo rada i soc. staranja Ministarstvo prosvjete i nauke Ministarstvo prosvjete i nauke Ministarstvo pravde Nevladine organizacije Ministarstvo zdravlja Jedinice lokalne samouprave Nevladine organizacije Jedinice lokalne samouprave Public Relation Agencija tercijalna prevencija Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo rada i soc. staranja, Nevladine organizacije Ministarstvo prosvjete i nauke Jedinice lokalne samouprave
nosioci aktivnosti
3. OSNOVNI PRINCIPI IZRADE I IMPLEMENTACIJE AKCIONOG PLANA

Osnov za izradu Akcionog plana i implementaciju aktivnosti predstavljaju sljedei principi: partnerstvo multidisciplinarni pristup, konzistentnost i komplementarnost; koordinacija upravljanje i planiranje aktivnostima na svim nivoima; komunikacija ukljuivanje svih zainteresovanih strana; informisanost planirano i standardizovano prikupljanje informacija, njihova razmjena i plasiranje u javnosti; 16 Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori
istraivanje kontinuirana istraivanja, razvoj i standardizacija istraivakih metodologija, analiza i interpretacija podataka; monitoring razrada i primjena mjerljivih indikatora oekivanih rezultata, praenje i nadzor aktivnosti; evaluacija analiza i procjena rezultata, dostupnost rezultata i modifikacija interventnih mjera.
4. OPTI I SPECIFINI CILJEVI I CILJNE GRUPE 4.1. Opti ciljevi

Zatiti mlade od upotrebe i posljedica upotrebe droge; Poveati svijest zajednice o problemu i posljedicama narkomanije; Zatiti zajednicu od antisocijalnog i kriminalnog ponaanja vezanih za upotrebu droge; Podrati pojedince koji imaju probleme zbog upotrebe droge da prihvate zdrave stilove ivota i time smanje rizike po zdravlje; Smanjiti dostupnost droge i Kontinuirano pratiti trendova i posljedice upotrebe droga.
4.2. Specifini ciljevi

Smanjenje stope novo-zavisnih; Unaprjeenje mogunosti (iz)lijeenja postojeih zavisnika; Smanjenje stope recidiva (povratnitva) lijeenih zavisnika; Smanjenje stope smrtnosti usljed upotrebe droga; Smanjenje uea intravenoznih narkomana u grupi inficiranih/oboljelih od HIV/AIDS-a;
4.3. Ciljne grupe

djeca i mladi od 7 do 18 godina; rizine grupe mladih od 19 do 27 godina roditelji - porodica; odrasli koji rade sa mladima; drutvena zajednica 17 Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori
4.4. Ostvarenje ciljeva

Ostvarenje planiranih ciljeva moe se postii kroz sljedee aktivnosti: podizanjem svijesti zajednice o problemu narkomanije i potrebi prevencije i afirmacije zdravih stilova ivota; preventivnim obrazovanjem djece i mladih, roditelja i odraslih koji rade sa djecom i mladima; jaanje zakonske regulative; poveanjem mogunosti i sposobnosti zajednice da reaguje i uspjenije rjeava probleme javnog zdravstva, kroz umreavanje institucija; uspostavljanjem i jaanjem veza meu razliitim vladinim sektorima u preventivnom djelovanju (zdravstvu, socijalnom radu, prosvjeti, slubi bezbijednosti, itd.); uvoenjem novih metodologija koje unapreuju preventivno djelovanje u sektorima zdravstva, prosvjete, socijalne zatite, pravosua, bezbijednosti, informisanja i sl., implementacijom odgovarajuih programa; obaveznim ueem u preventivnim programima djece i mladih (od 10 do 16 godina) u cilju bolje informisanosti o posljedicama korienja droga, kao i podsticanjem razvoja i usvajanjem pozitivnih stavova i socijalnih vjetina neophodnih za prevenciju bolesti zavisnosti; jaanjem strukture i preventivne uloge strunih slubi u kolama (psiholog, pedagog i socijalni radnik), kroz njihovo kadrovsko osposobljavanje; jaanjem institucionalnih i funkcionalnih kapaciteta u sistemu zdravstva; jaanjem uloge nevladinog sektora u rjeavanju problema narkomanije, uz materijalnu podrku Vlade RCG organizacijama koje u svoje programske ciljeve ukljuuju i prevenciju narkomanije, odnosno bolesti zavisnosti.
5. PRIORITETNE AKTIVNOSTI
Rezime
5.1. Preventivno obrazovanje

5.1.1. Program prevencije narkomanije u osnovnim kolama Kao to je navedeno u poglavlju 2.4., Program je namijenjen preventivnom obrazovanju djece od 11 do 14 godina. Cilj mu je da omogui usvajanje znanja o tetnim uticajima droga, ali i ostalih psihoaktivnih supstanci na tjelesno, duevno i socijalno zdravlje, kao i da podstakne razvoj specifinih ivotnih vjetina, koje su protektivni faktori za bolesti zavisnosti (primarna prevencija). Program se zasniva na osnovnim principima preventivnog obrazovanja: razvojno prilagoen, razvija ivotne vjetine, primjena participatornih tehnika i metoda aktivnog uenja i nastave, obuhvatnost, kontinuiranost, holistiki pristup i komplementarnost. Nakon trogodinje implementacije neophodno je vie panje posvetiti definisanju standardizovanih metoda monitoringa i evaluacije. Istovremeno neophodno je identifikovati naine na koje se ovaj program moe povezati sa nastavom specifinih kolskih predmeta, ime bi se obezbijedila njegova postupna odrivost i doprinos obrazovanju zasnovanom na razvoju ivotnih vjetina. Indikatori: broj korisnika; stope upotrebe droge; nivo informisanosti i stavovi korisnika; nove preventivne inicijative u koli; medijsko praenje i stavovi roditelja prema programu Nosioci aktivnosti: Ministarstvo prosvjete i nauke, jedinice lokalne samouprave 5.1.2. Program prevencije narkomanije u srednjim kolama Ovaj program je, prirodno, nastavak prethodnog i namijenjen je mladima koji su ve imali preventivno obrazovanje u osnovnoj koli, a obuhvatnost Programa podrazumijeva da je namijenjen onima koji ne koriste, kao i onima koji koriste drogu. Cilj je informisanje i razvoj protektivnih vjetina, afirmacija zdravih stilova ivota i jaanje inicijative mladih, ali i uvjerenja da upotreba droge nije obavezni dio kulture mladih.
potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____ 2003. 2004. 2005. 2006. 90 000
edukacija kadrova i supervizija (sredstva UNICEF a 20%); naknada voditeljima radionica;
80 000
edukacija kadrova i supervizija; naknada voditeljima radionica; nabavka materijala
80 000
80 000
edukacija kadrova i edukacija kadrova i supervizija; supervizija; naknada voditeljima naknada voditeljima radionica; radionica; nabavka materijala nabavka materijala
Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori
19
Rezime
nabavka materijala za realiziciju; za realiziciju; za realiziciju: za realiziciju:
20 000
analiza postojeih istraivanja i potreba; strukturiranje programa; izrada informatovnog materijala za mlade;
50 000
obuka za realizaciju programa; primjena pilot programa; evaluacija;
100 000
irenje programa; podrka uenikim projektima; evaluacija;
80 000
realizacija u svim kolama (40 u Crnoj Gori); evaluacija;
Obzirom da se u ovoj populaciji ve identifikuju zavisnici, neophodno je jaati vezu kola sa zdravstvenim i socijalnim ustanovama. Prilagoavanje Programa srednjokolcima zahtijeva inkorporiranje sadraja vezanih za razvoj zdrave seksualnosti. Odrivost Programa zavisie i od komplementarnih aktivnosti (npr. razvoj vrnjakog obrazovanja, ueniki projekti, kampanje, podsticanje vankolskih aktivnosti baziranih na zdravim stilovima ivota u koli i zajednici, programi za smanjenje izostanaka iz kole i sl.). Program preventivnog obrazovanja ima iste ciljeve kao i prethodni, ali primjerene potrebama adolescentnog uzrasta. Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 20
Rezime Indikatori: broj korisnika; stope upotrebe droge; nivo informisanosti i stavovi korisnika; nove preventivne inicijative u koli i medijska prezentacija. Nosioci aktivnosti: Ministarstvo prosvjete i nauke, Ministarstvo zdravlja, nevladine organizacije 5.1.3. kolski programi standardizovani postupci u prevenciji narkomanije i intervencije u kriznim situacijama Pored znaajne uloge kole u preventivinom obrazovanju, neophodno je razviti i specifine programe koji se tiu razrade koraka za intervenisanje u kriznim situacijama (npr. mjere pomoi za uenika koji je pod dejstvom droge u koli, dostupnost droge u kolskom dvoritu ili koli i sl.). Dosadanji sluajevi su ukazali na neodgovarajuu i nedovoljno efikasnu saradnju izmeu kole, porodice, zdravstvenih ustanova, socijalnih slubi, slubi bezbjednosti. Dakle, kola mora biti osposobljena da efikasnije nego do sada identifikuje ove probleme i preduzme brze korake, kroz saradnju sa referentnim ustanovama u zajednici. Standardizovane i obavezujue postupke za svaku kolu izradie Struni tim u saradnji sa upravama kola. Podaci e se godinje analizirati i koristiti zajedno sa rezultatima ostalih istraivanja. Indikatori: broj intervencija i kvalitet preduzetih intervencija. Nosioci aktivnosti: Ministarstvo prosvjete i nauke, Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo unutranjih poslova
potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____ 2003. 2004. 2005. 2006.
21
Rezime
10 000
izrada Pravilnka o standardizovanim postupcima;
1 000
primjena; analiza rezultata;
1 000
1 000
5.1.4. Preventivno obrazovanje roditelja Dosadanja iskustva ukazuju na nedovoljnu informisanost roditelja o ovom problemu (neprepoznavanje dug period identifikacije narkomanije u porodici), ime se smanjuje njihovo efikasnije uee u prevenciji. Problem se moe smanjiti boljom informisanou i u tom cilju predlae se izrada edukativnih broura, koje bi im ponudile relevantne informacije o vrstama, efektima i posljedicama pojedinih droga, oblicima prve pomoi i ustanovama za pomo, a takoe i niz savjeta o irokom rasponu mogunosti preveniranja problema u okviru porodice. Ove informacije bi bile dostupne u koli, medijima, radnim kolektivima, zdravstvenim i socijalnim ustanovama. Informisanost roditelja moe se unaprijediti i razvojem drugih usluga (help-line, savjetovalita pri zdravstvenim i socijalnim ustanovama i sl.). Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 22
Rezime Indikator: broj korisnika Nosioci aktivnosti: Ministarstvo prosvjete i nauke, Ministarstvo zdravlja, nevladine organizacije 5.1.5. Program preventivnog obrazovanja za rizine grupe djece i mladih i djecu sa posebnim potrebama Pored kolskih programa, preventivno obrazovanje mora biti dostupno djeci i mladima koji, zbog razliitih razloga, nijesu obuhvaeni sistemom obrazovanja (npr. djeca u institucijama, mladi i odrasli u zatvorima, itd.) Programi za ovu ciljnu grupu moraju biti primjereni specifinim fizikim, psiholokim i socijalnim potrebama i mogunostima. Stoga njihovom kreiranju treba pristupiti kroz saradanju sa odraslima koji se bave djecom i mladima sa posebnim potrebama. Indikatori: broj korisnika; stope upotrebe droge; nivo informisanosti i stavovi korisnika; nove preventivne inicijative u koli Nosilac aktivnosti: Ministarstvo prosvjete i nauke
izrada, tampanje (50 000 primjeraka) i distribucija
3 000
3 000
3 000
dotampavnje (10 000 primjeraka) i distribucija
dotampavanje dotampavanje (10 000 primjeraka) (10 000 primjeraka) i distribucija i distribucija
23
Rezime
6 000
izrada i primjena programa za djecu i mlade u ustanovama za prevaspitavanje
15 000
20 000
izrada i primjena izrada i primjena programa u ZIKS; programa za djecu odravanje prethod- sa posebnim ponog programa trebama; odravanje prethodnih programa
5.1.6. Istraivanje problema zloupotrebe psihoaktivnih supstanci meu uenikom i studentskom populacijom Kontinuirano istraivanje ove problematike kod uenike i studentske populacije ostvaruje dvostruki cilj. Prvo, ono predstavlja svojevrsnu evaluaciju efikasnosti programa primarne prevencije; drugo, omoguava praenje trendova i ranu identifikaciju problema, ime se poveavaju mogunosti efikasnog i ranog djelovanja na iroku lepezu posljedica koje korienje droga ima na tjelesno, duevno i socijalno zdravlje mladih u naoj sredini. Stvaranje baze podataka omoguilo bi i bolju saradnju sa zemljama u regionu kod kojih su prisutni slini trendovi. Navedna istraivanja sprovodila bi se u saradnji Strunog tima zadunog za realizaciju Akcionog plana sa Ministarstvom prosvjete i nauke, zdravstvenim ustanovama i NVO-ima. Indikatori: vrste instrumenata; nova saznanja i aktivnosti planirane na osnovu rezultata istraivanja. Nosioci aktivnosti: Ministarstvo prosvjete i nauke, Ministarstvo zdravlja, nevladine organizacije 5.1.7. Aktivnosti za podrku preventivnom obrazovanju Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 24
Rezime Pored kontinuiranih oblika preventivnog obrazovanja, neophodno je osmisliti i realizovati niz aktivnosti za podrku kolskim i drugim programima, od strane samih ciljnih grupa (uenici, srednjokolci, studenti i dr.), koji bi ih i osmiljavali i realizovali u saradnji sa Strunim timom i ostalim kljunim akterima. Time bi podstakli aktivnosti i inicijative djece i mladih u prevenciji narkomanije u njihovim kolama i lokalnim zajednicama (npr. kampanje u kolskim listovima, takmienja, sportske i kulturne manifestacije, ekoloke akcije i sl). Indikatori: broj iniciranih programa; broj ukljuenih u realizaciju; broj korisnika programa; medijska prezentacija programa i oblici podrke lokalne zajednice. Nosioci aktivnosti: Ministarstvo prosvjete i nauke, jedinice lokalne samouprave
izrada instrumenta primjena, obrada i analiza rezultata
10 000
10 000
10 000
25
Rezime
5 000
realizacija prihvaenih inicijativa
10 000
10 000
10 000
2003. 2004. 2005. 2006._____ 144 000 160 000 219 000 204 000 SUBTOTAL_____________________________________________ 727 000 5.2. Sistem zdravstva
Opti indikatori broj novoregistrovanih zavisnika, broj lijeenih, stopa recidiva meu lijeenim narkomanima, stopa smrtnosti od zloupotrebe narkotika uee HIV+, HbsAg+, HCV+, HDV+, meu korisnicima narkotika 5.2.1. Formiranje Registra za bolesti zavisnosti na nivou Republike Crne Gore Poseban doprinos sagledavanju i praenju problema narkomanije e se postii uvoenjem Registra, koji e voditi Institut za zdravlje Crne Gore Centar za epidemiologiju Odjeljenje za masovne nezarazne bolesti, na osnovu prijava i izvjetaja zdravstvenih ustanova koje su, u skladu sa postojeim propisima, dune da vode posebne evidencije u oblasti zdravstva. Svaka zdravstvena i pravosudna institucija bila bi duna da ispuni odgovarajuu prijavu (sa osnovnim epidemiolokim podacima, inicijalima pacijenta i jedinstvenim matinim brojem graana) kada se tokom svog rada sretne sa licima koja uzimaju drogu, a potom bi je prosljeivale nadlenoj zdravstvenoj ustanovi. Registri narkomana omoguili bi praenje broja zavisnika, njihovu polnu, dobnu, obrazovnu, socijalnu i drugu strukturu, uz praenje vrsta droga koje se zloupotrebljavaju, praenje uspjenosti lijeenja, odnosno recidiva. Takvi Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 26
Rezime podaci koristili bi se za kontinuirane analize, donoenje validnih zakljuaka i evaluaciju postojeih programa prevencije i kontrole zloupotrebe droga, te predlaganja adekvatnih i efikasnijih mjera za suzbijanje ove sociopatoloke pojave. Pored navedenog republikog registra, svaka psihijatrijska ustanova/odjeljenje bila bi duna da vodi sopstvene registre, sa irim obimom informacija za svakog pacijenta ponaosob. Ovi podaci mogli bi se dobiti ili koristiti samo pod posebnim uslovima propisanim odgovarajuim aktom. Indikatori: uspostavljanje registra; kvalitet dobijenih izvjetaja Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja
10 000
izrada zakonske regulative; izrada projekta Registra
32 000
izrada softvera obuka kadra; nabavka raunara za 8 optina
17 000
obuka kadra; nabavka raunara za 8 optina
12 500
obuka kadra; nabavka raunara za 5 optina
27
Rezime
5.2.2.. Normativna regulative rada apoteka Novom regulativom u oblasti farmaceutske djelatnosti, mjesto i uloga apoteke bie odreena iskljuivo kao zdravstvena ustanova, ime e se obezbijediti doslednije sprovoenje naina propisivanja i izdavanja ljekova, kao segmeta zdravstvene zatite, a posebno ljekova koji sadre psihoaktivne supstance. Takoe, inspekcijskim nadzorom preduzee se mjere kojima e se onemoguiti kupovina ljekova koji zahtijevaju ljekarski recept. Indikatori: izrada zakonske regulative i stopa kupovine sedativa i analgetika bez recepata Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja 5.2.3. Laboratorijska dijagnostika narkotika Mogunosti za dijagnostiku narkotika i psihoaktivnih supstanci prilino su insuficijentne u svim ustanovama koje pokuavaju da se bave ovim problemom. Kliniki centar Crne Gore trenutno radi skrining dijagnostiku sledeih psihoaktivnih supstanci u urinu: kanabis, kokain, amfetamin, benzodiazepini, opijati; kvantitativno odruje: karbamazepin, fenobarbiton, valporinu kisjelinu i nivo litijuma u serumu. Neophodno je da ova sluba funkcionie 24 sata dnevno i da bude adekvatno kadrovski i tehniki opremljena. Za budui period treba predvidjeti da sve opte bolnice u Republici mogu da sprovode ovu dijagnostiku. Indikatori: uspostavljenost rada laboratorija; broj uraenih testova i uspostavljenost izvjetavanja Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 28
Rezime 5.2.4. Jedinica za akutnu detoksikaciju od psihoaktivnih supstanci pri Klinikom centru Crne Gore, Psihijatrijskoj bolnici u Kotoru optim bolnicama Ovaj program ima za cilj formiranje jedinice za kriznu intervenciju u sluaju pretjerane konzumacije neke od psihoaktivnih supstanci, kao i lijeenje apstinencijalnog sindroma kod odreenih droga. Indikatori: uspostavljenost jedinica i broj lijeenih zavisnika Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja
potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____ 2003. 2004. 2005. 2006. 10 000 5 000 2 500 2 500
izrada zakonske regulative; kontrola primjene propisa; kontrola primjene propisa; kontrola primjene propisa;
200 000
nabavka dijagnostike opreme i reagenasa;
40 000
nabavka reagensa;
40 000
nabavka reagenasa;
29
Rezime
210 000
uspostavljanje jedinice u KC CG i Psihijatrijskoj bolnici u Kotoru; adaptacija urgentnih centara u Baru i Nikiu
70 000
70 000
adaptacija urgentnih adaptacija urgenetnih centara na Cetinju i centara u Bijelom i u Beranama Polju i Pljevljima
5.2.5. Program sub-specijalistike obuke za tretman i rehabilitaciju narkomana Trenutno, Crna Gora ne raspolae visoko specijalizovanim kadrom (psihijatri i psiholozi koji su dodatno edukovani iz oblasti tretmana i rehabilitacije zavisnika od psihoaktivnih supstanci, anasteziolozi, neurolozi i internisti za lijeenje akutnih intoksikacija), niti institucijom u kojoj bi mogli da se, na odgovarajui nain, lijee i rehabilituju zavisnici od PAS-a. Predlae se subspecijalistiko usavravanje iz oblasti lijeenja bolesti zavisnosti i rehabilitacije. Inidikatori: broj edukovinih psihijatara, klinikih psihologa, anasteziologa, neurologa i internista Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja 5.2.6. Uspostavljanje dnevnih bolnica Planira se pri svakoj optoj bolnici postojanje 1 do 3 kreveta za tretman akutnih psihijatriskih sluajeva uz formiranje dnevnih bolnica. Indikatori: uspostavljanje dnevnih bolnica i broj lijeenih zavisnika Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja 5.2.7. Istraivanje fenomena bolesti zavisnosti Program istraivanja u ovoj oblasti omoguio bi bolji uvid u nivoe izraenosti problema i njihovo kontinuirano praenje, stalno praenje i kontrolu faktora rizika u cilju definisanja efikasnijih mjera primarne pravencije, kao i evaluaciju preduzetih mjera (sprovoenje programa prevencije i tretmana zavisnika). Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 30
Rezime Indikatori: izvjetaj o upotrebi narkotika meu rizinim grupama i kolskom populacijom, kao i izvjetaj o vrstama narkotika Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja
potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____ 2003. 2004. 2005. 2006. 5 000 30 000 40 000
edukacija
15 000
edukacija
izrada plana i programa edukacija
80 000
uspostavljanje dnevnih bolnica u Nikiu i Cetinju, Bru i Kotoru
40 000
uspostavljanje dnevnih bolnica u Beranama i Bijelom Polju;
20 000
uspostavljanje dnevnih bolnica u Pljevljima;
15 000
15 000
31
Rezime
istraivanje na definisanom uzorku istraivanje na definisanom uzorku
5.2.8. Slube za zdravstveno vaspitanje i mentalno i reproduktivno zdravlje pri svim domovima zdravlja Predvia se da svaki dom zdravlja ima slubu za mentalno zdravlje. Potrebno je pored toga planirati otvoranje savjetovalita u okviru kolskog dispanzera i studentske zdravstvene slube. U ovim savjetovalitima bi se omoguilo da kolska djeca i mladi dobiju adekvatne informacije o zdravlju i rizinim ponaanjima, koja ga ugroavaju. Cilj zdravstvenog vaspitanja je da se pojedinac motivie i postane svjestan da se aktivno brine za svoje zdravlje i zdravlje drugih. Indikatori: broj domova zdravlja, sa uspostavljenim slubama i ocjena svrsishodnosti savjetovalita od strane korisnika, pokazatelji o broju zavisnika po optinama. Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja 5.2.9. Savjetovalita u okviru Instituta za zatitu i unapreenje mentalnog zdravlja Klinikog centra Crne Gore i Psihijatrijske bolnice u Kotoru U slubama i savjetovalitima koji e se organizovati u okviru Instituta, razvijala bi se nacionalna strategija i preventivni programi iz oblasti mentalnog zdravlja i obezbjeivala koordinacija u implementaciji navedenih programa. Savjetovalita Instituta i Psihijatrijske bolnice u Kotoru radila bi sa osobama lijeenim od bolesti zavisnosti u istim ili srodnim ustanovama sa namjerom socijalne i radne reintegracije, a time i spreavanja recidiva. Indikatori: uspostavljanje savjetovalita, broj tretiranih zavisnika, broj recidiva meu lijeenima Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 32
Rezime Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja
uspostavljanje slubi u domovima zdravlja H. Novi, Kotor i Bar
75 000
uspostavljanje slubi u domovima zdravlja Budva, Ulcinj, Niki, Tivat i Cetinje
75 000
uspostavljanje slubi u domovima zdravlja Podgorica, B. Polje, Pljevlja, Berane i Roaje
75 000
uspostavljanje slubi u dommovima zdravlja Andrijevica Plav, Kolain, Mojkovac i Danilovgrad
100 000
savjetovalite u Podgorici
100 000
savjetovalite u Kotoru
33
Rezime
5.2.10. Seminari iz oblasti bolesti zavisnosti za ljekare i srednje medicinsko osoblje iz primarne zdravstvene zatite Evidentno je da, u ovom trenutku, ne postoji adekvatno znanje kod navedenih subjekata kad su u pitanju bolesti zavisnosti. Budui da se radi o prvoj liniji pruanja zdravstvene pomoi i prevencije u zdravstvu, mora se podii nivo i teorijskog i praktinog znanja, odravanjem strunih seminara iz oblasti bolesti zavisnosti. Rezultat bi bio efikasnije i adekvatnije pruanje strune pomoi i savjeta u situaciji kontakta sa zavisnikom od psihoaktivnih supstanci, to bi omoguilo ranije dijagnostikovanje i lijeenje sa veim izgledima na uspjeh. Seminari bi se izvodili u organizaciji Instituta za zdravlje Crne Gore i Instituta za zatitu i unapreenje mentalnog zdravlja Klinikog centra Crne Gore. Indikatori: broj edukovanih ljekara i medicinskih tehniara Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja 5.2.11. Preventivni programi, kao dio nastavnih programa i planova u medicinskom obrazovanju (srednja kola, dodiplomska i poslijediplomska nastava). Zbog injenice da nastavni planovi i programi u medicinskom obrazovanju nijesu prilagoeni sadanjim trendovima u oblasti unapreenja zdravlja i prevencije bolesti, posebno kad su u pitanju masovne nezarazne bolesti, a meu njima i bolesti zavisnosti, trebalo bi ih doraditi i prilagoditi sadanjim potrebama. Time bi kadar, koji izlazi iz ovog sistema obrazovanja, bio sposoban da se suoi sa zdravstvenim problemima vezanim za bolesti zavisnosti i motivie za ukljuenje u mreu profesionalaca koji se bave ovim problemima. Indikatori: izrada i realizacija programa Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 34
Rezime Nosioci aktivnosti: Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo prosvjete i nauke
organizacija seminara
30 000
20 000
20 000
10 000
izrada programa za srednju medicinsku kolu i Medicinski fakultet
5 000
primjena programa
5 000
primjena programa
5 000
primjena programa
35
Rezime
2003. 2004. 2005. 2006._____ 90 000 782 000 409 500 275 000 SUBTOTAL_____________________________________________ 1 556 500 5.3. Spreavanje unoenja i distribucije
5.3.1. Program za tehniko opremanje odjeljenja za borbu protiv droge i krijumarenja centara bezbijednosti u MUP-u Republike Crne Gore U sklopu Uprave kriminalistike policije postoji Centar za borbu protiv droge i krijumarenja, a u okviru centara bezbijednosti MUP-a funkcionie 7 odjeljenja za borbu protiv droge i krijumarenja. Postojea tehnika opremljenost ovih odjeljenja nije adekvatna trenutnim potrebama i na vrlo je niskom nivou. U cilju efikasnijeg obavljanja redovnih aktivnosti na spreavanju krijumarenja i stavljanja u promet opojnih droga, kao osnovni preduslov namee se potreba opremanja ovih odjeljenja svim neophodnim tehnikim sredstvima i opremom (automobili, sredstva veze, lina oprema slubenika, vage, metalne kase i drugo). Indikatori: broj presjeenih lanaca ilegalne trgovine, koliina zaplijenjene droge, broj procesuiranih krivinih djela iz ove oblasti. Nosilac aktivnosti: Ministarstvo unutranjih poslova 5.3.2. Kadrovsko usavravanje slubenika u odjeljenjima za borbu protiv droge i krijumarenja u Centrima bezbijednosti MUP-a Ovaj program ima za cilj organizovana i kontinuirana struno-tehnika usavravanja kadrova za poslove suzbijanja nezakonitosti i zloupotrebe opojnih droga, kroz organizovanje specijalistikih obuka u zemlji i inostranstvu. Time bi se pribliili evropskim standardima u ovoj oblasti. Neophodno je planirati osnovne i specijalistike kurseve za slubenike MUP-a, Carine i ZIKS-a u okviru aktivnosti kole unutranjih poslova u Danilovgradu. Indikatori: broj presjeenih lanaca ilegalne trgovine, koliina zaplijenjene droge, broj procesuiranih krivinih djela iz ove oblasti. Nosilac aktivnosti: Ministarstvo unutranjih poslova Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 36
Rezime
nabavka opreme
100 000
nabavka opreme
70 000
nabavka opreme
70 000
nabavka opreme
15 000
obuka kadrova
10 000
obuka kadrova
10 000
obuka kadrova
10 000
obuka kadrova
37
Rezime
5.3.3. Program za tehniko opremanje i usavravnje kadrova u Centru za kriminalsitiku tehniku MUP-a Centar za kriminalistiku tehniku je jedina ustanova u Republici koja se bavi analizom i vjetaenjem opojnih droga zaplijenjneih od strane MUP-a, Vojske Srbije i Crne Gore i Carinske slube, kao i za potrebe pravosudnih organa. U cilju kvalitetnijeg obavljanja poslova, neophodno je pristupiti tehniko-teholokom osavremenjavanju Centra. Takoe je neophodno obezbijediti uslove za struno usavravanje slubenika Centra. Indikatori: vremensko trajanje analize prispjelih materija, kvalitet analize materija, kvalitet dokaznog materijala u pravosudnom postupku Nosilac aktivnosti: Ministarstvo unutranjih poslova 5.3.4. Tehniko opremanje i usavravnje kadrova Carinske slube U okviru ove aktivnosti neophodno je osavremeniti postojea tehnika sredstva sa kojima raspolae Carinska sluba, pri emu treba voditi rauna o kompatibilnosti sa opremom koju e nabaviti MUP Republike Crne Gore. U cilju efikasnijeg djelovanja ove slube i koordinacije njenih aktivnosti sa aktivnostima MUP-a, potrebno je organizovati specijalistika usavravanja slubenika Carine Crne Gore. Inidkatori: broj carinskih prekraja, koliina zaplijenjih opojnih supstanci Nosilac aktivnosti: Ministarstvo unutranjih poslova 5.3.5. Jaanje saradnje sa meunarodnim policijskim i drugim organizacijama U okviru povezivanja sa meunarodnim policijskim organizacijama, koje se bave sprijeavanjem ilegalne distribucije opojnih droga i narkotika, nastavie se razvoj kontinuirane saradnje zapoete u prethodnom periodu. Pri tome e se definisati oblici saradnje i povezivanja i sa drugim meunarodnim organizacijama i institucijama, koje se bave ovim oblikom inkriminisane djelatnosti. Indikatori: nova lanstva u meunarodnim asocijacijama, broj presjeenih lanaca meunarodne ilegalne trgovine drogama Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 38
Rezime Nosilac aktivnosti: Ministarstvo unutranjih poslova
nabavka opreme i usavravanje kadrova nabavka opreme usavravanje kadrova usavravanje kadrova
80 000
nabavka opreme
10 000
10 000
10 000
usavravanje kadrova usavravanje kadrova usavravanje kadrova
10 000
trokovi putovanja i boravaka
5 000
5 000
5 000
39
Rezime
5.3.6. Formiranje Registra lica koja se bave neovlaenom proizvodnjom, stavljanjem u promet i omoguavanjem uivanja opojnih droga Na planu uspostavljanja jedinstvene evidencije neophodno je, savremenim tehnikim sredstvima i programskim povezivanjem u jedinstvenu cjelinu, nastaviti sa zapoetim aktivnostima na formiranju Registra. Neophodno je da formiranju Registra prethodi obezbjeivanje odgovarajue zakonske osnove, kao i koordinirano i kontinuirano primjenjivanje standardizovane metodologije izvjetavanja, razmjene i objedinjavanja podataka. Indikator: broj evidentiranih lica, broj korisnika baze podataka Nosilac aktivnosti: Ministarstvo unutranjih poslova
40
Rezime
izrada zakona i nabav- odravanje Registra odravanje Registra odravanje Registra ka opreme
41
Rezime
2003. 2004. 2005. 2006._____ 525 000 156 000 146 000 126 000 SUBTOTAL_____________________________________________ 953 000 5.4. Zakonska regulativa
5.4.1. Izmjena propisa U okviru reforme krivinog zakonodavstva, a imajui u vidu usvajanje Ustavne povelje na osnovu koje Crna Gora sada ima puni pravosudni kapacitet u ovoj oblasti, radi se istovremeno na donoenju svih propisa iz oblasti krivinog zakonodavstva i to: Krivinog zakonika, Zakona o krivinom postupku, Zakona o izvrenju krivinih sankcija, kao i Zakona o Dravnom tuiocu i Zakona o prekrajima, kojom prilikom e se izvrti i koordinacija rada svih radnih grupa na usaglaavanju propisa. Poseban akcenat e imati pitanja vezana za organizovani kriminal u okviru kojeg se moe ukljuiti i neovlaena proizvodnja, dranje i stavljanje u promet opojnih droga, ukoliko je izvreno od strane vie lica ili je organizovana mrea preprodavaca ili posrednika, kao i pitanja vezana za omoguavanje uivanja opojnih droga posebno ukoliko je izvreno prema maloljetnom licu ili vie lica. Naime, Krivinim zakonikom predvia se posebno propisivanje ili definisanje pojma organizovanog kriminala kojim e biti obuhvaena i djela za rasturanje droge i predvidjeti eventualno nova krivina djela vezana za probleme narkomanije i drugih oblika zavisnosti, koja su sada u domenu prekraja. Takoe se predvia i pootrena kaznena politika, odnosno da se za ova krivina djela propiu vee kazne kao jedan od vidova prevencije. Posebno se i u okviru mjera bezbjednosti obaveznog lijeenja alkoholiara i narkomana, koje je vaee rjeenje, predvia da se kao posebna mjera propie obavezno lijeenje narkomana, imajui u vidu specifinosti ovakvih vrsta zavisnosti, a samim tim i poseban nain sprovoenja ovih mjera bezbjednosti, odnosno lijeenja. Takoe se predvia da se Zakonom o Dravnom tuiocu, ija izrada je u toku, u dijelu organizacije tuilatva, obrazuje Specijalni tuilac za gonjenje krivinih djela organizovanog kriminala, koji moe, po potrebi, ukljuiti i zamjenike iz drugih tuilatava u Crnoj Gori. Ovakva rjeenja e se uskladiti i sa novim Zakonikom o krivinom postupku. Indikatori: broj osuenih lica za ova krivina djela sa posebnim osvrtom na maloljetnike i lica kojima je izreena zatitna mjera. Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 42
Rezime Nosioci aktivnosti: Ministarstvo pravde, Zavod za izvrenje krivinih sankcija.
izrada zakona na osnovu prioriteta Ministarstva pravde
50 000
izrada zakona na osnovu prioriteta Ministarstva pravde
15 000
15 000
unapreenje unapreenje zakonske regulative zakonske regulative iz ove oblasti iz ove oblasti
43
Rezime
5.4.2. Primjena standarda meunarodne zajednice u ovoj oblasti sa posebnim osvrtom na potovanje djejih prava Jedan od vanih reformskih ciljeva je i implementacija u to je mogue veoj mjeri meunarodnih standarda i mehanizama za zatitu i promociju ljudskih prava u nae novo zakonodavstvo. Kada su u pitanju narkomanija i bolesti zavisnosti postoje brojni meunarodno-pravni izvori, koji tretiraju pojedinana prava djece, ena, osuenih lica i sl. Upoznavanje razliitih struktura (dravni slubenici, zdravstveni radnici, socijalni radnici, pripadnici policije i dr.) sa navedenim konvencijama, kroz razliite vidove edukativnih programa, doprinijelo bi boljem razumijevanju problematike i uspjenijem sprovoenju u praksi onoga to je propisano novim zakonodavstvom. Nosioci aktivnosti: Ministarstvo pravde, Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo unutranjih poslova, Ministarstvo rada i socijalnog staranja 5.4.3. Posebni programi u ZIKS-u U okviru reforme zatvorskog sistema, izmeu ostalog planirana je izgradnja specijalne zatvorske bolnice, kako bi se obezbijedila mogunost za lijeenje i psihosocijalnu pomo narkomanima i alkoholiarima. Predvieni su posebni programi za prevenciju, tretman i lijeenje narkomana i alkoholiara, uz uee ljekara psihijatra i saradnju sa Pompidu grupom Savjeta Evrope, koja se bavi problemima prevencije, tretmana i lijeenja narkomana i alkoholiara u evropskim zatvorskim sistemima. S tim u vezi, planirana je edukacija zaposlenih u ZIKS-u, putem odravanja osnovnih kurseva za sve slubenike, kao i specijalistikih za pojedine kategorije slubenika za rad sa posebnim kategorijama osuenih lica, kao to su narkomani i alkoholiari i dr. Takoe, predvieni su i posebni planovi i programi za pojedine kategorije osuenih lica kao to su maloljetnici meu kojima je sve vie narkomana kojima treba pruiti specijalni tretman lijeenja i resocijalizaciju. Broj ovih lica stalno se poveava i trenutno je 22% od ukupnog broja osuenih lica. Indikatori: broj osuenih lica za ova krivina djela sa posebnim osvrtom na maloljetnike i lica kojima je izreena zatitna mjera Nosioci aktivnosti: Ministarstvo pravde; Zavod za izvrenje krivinih sankcija.
izrada i realizacija edukativnih programa izrada i realizacija izrada i realizacija izrada i realizacija edukatvnih programa edukatvnih programa edukatvnih programa
44
Rezime
35 000
izrada Programa za lijeenje i psihosocijalnu podrku pritvorenih i osuenih lica
15 000
realizacija Programa za lijeenje i psihosocijalnu podrku pritvorenih i osuenih lica
15 000
15 000
2003. 2004. 2005. 2006._____ 115 000 95 000 50 000 50 000 SUBTOTAL_____________________________________________ 310 000 5.5. Socijalna zatita
Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 45
Rezime 5.5.1. Edukacija kadrova i formiranje strunih timova u okviru centara za socijalni rad Budua uloga centara za socijalni rad moe se posmatrati kroz 4 nivoa: identifikacija problema narkomanije u porodici, podrka i motivisanje za lijeenje, pomo porodici i proces socijalizacije. U tom cilju neophodno je edukovati kadrove, podii nivo teorijskih znanja i profesionalnih vjetina u suoavanju sa ovim problemima. Osim toga neophodno je podii na vii nivo voenje odgovarajue strune dokumentacije i evidencije, kao i stalnu razmjenu informacija sa drugim subjektima Akcionog plana. Indikatori: broj timova, broj korisnika, vrste usluga. Nosilac aktivnosti: Ministarstvo rada i socijalnog staranja 5.5.2. Formiranje optinskih strunih tijela za koordinaciju aktivnosti subjekata koji se bave bolestima zavisnosti U cilju postizanja vee efikasnosti u prevenciji potrebno je formirati struno tijelo predstvanika svih subjekata ukljuenih u realizaciju Akcionog plana, na lokalnim nivoima. Tijela bi omoguila efikasniju saradnju, stalni protok i razmjenu informacija, stalnu identifikaciju potreba, osmiljavanje aktivnosti i nadzor nad njihovom realizacijom. Indikatori: broj formiranih timova, broj aktivnosti Nosioc aktivnosti: Ministarstvo rada i socijalnog staranja 5.5.3. Program socijalne pomoi porodicama u stanju socijalne potrebe Cilj ovog programa je unapreenje kvaliteta psiho-socijalne podrke porodicama koje se nalaze u stanju socijalne potrebe, kao i djeci koja potiu iz rizinih porodica. Indikatori: broj korisnika, vrste i sadraj programa (edukativni, rekreativni, kreativni, itd.) Nosilac aktivnosti: Ministarstvo rada i socijlanog staranja, nevladine organizacije
potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____ 2003. 2004. 2005. 2006. 30 000 20 000
46
Rezime
seminari, tehnika sredstva i studijska putovanja seminari, tehnika sredstva i studijska putovanja
6 000
nadoknada za rad strunih tijela
6 000
6 000
6 000
20 000
izrada i izvoenje programa
20 000
20 000
20 000
2003. 2004. 2005. 2006._____ 26 000 56 000 26 000 46 000 SUBTOTAL_____________________________________________ 154 000
Rezime
5.6. Odnosi sa javnou

5.6.1. Istraivanja U cilju stvaranja optimalnih pretpostavki za poveanu svijest javnosti prema problemu, neophodno je realizovati istraivanja: - stavova urednika i novinara; - stavova i zainteresovanosti za saradnju potencijalnih promotera: javnih linosti i ljudi od uticaja, - stavova najire javnosti i roditelja i - potencijala za saradnju sa meunarodnim institucijama zainteresovanim za realizaciju ovog projekta: WHO, ICRC, Stability Pact, itd. Priprema istraivanja realizovae se u saradnji sa Strunim timom i Meuresorskom komisijom Vlade RCG, koja e se starati o njegovoj realizaciji. Navedena istraivanja i njihova analiza bie zavreni u roku od 4 mjeseca nakon poetka realizacije Akcionog plana. Nakon toga uradie se konaan plan aktivnosti odnosa sa javnou. Indikatori: kvalitativna i kvanitativna analiza press cilpping, stopa uea meunarodnih institucija Nosilac aktivnosti: Public Relations Agencija - PRA 5.6.2. Edukacija Edukacija novinara i promotera aktivnosti prevencije narkomanije odvijae se kroz sljedee aktivnosti: - trodnevni trening za novinare, - tribine za novinare, koje e se organizovati jednom nedjeljno do kraja godine (planirano je ukupno 20 tribina); - medijski trening za sve promotere i ljude iz vladinog sektora i nevladinih organizacija za javne nastupe (nastup pred kamerom, nastup na radiju, javni nastupi, nastup pred kamerom, priprema za intervju, saopstenja za javnost, oblacenje, . . .) Indikatori: stepen uea i informisanosti novinara, kvalitet javnih nastupa Nosilac aktivnosti: Public Relations Agencija - PRA
trokovi navedenih
14 500
trokovi navedenih
23 000
trokovi navedenih
14 500
trokovi navedenih
48
Rezime
istraivanja; trokovi press clipping-a istraivanja; trokovi press clipping-a istraivanja trokovi press clipping-a istraivanja trokovi press clipping-a
20 000
trening i tribine za novinare, medijski trening za promotere
20 000
20 000
20 000
trening i tribine za trening i tribine za trening i tribine za novinare, medijski novinare, medijski novinare, medijski trening za promotere trening za promotere trening za promotere
49
Rezime 5.6.3. Forimiranje Info centara U cilju veeg uea lokalne zajednice, planira se formiranje centara u svakom gradu Crne Gore u saradnji sa nekom od optinskih institucija kulture ili institucija za mlade ili/i lokalnom NVO. U tim centrima organizovali bi se susreti i savjetovanja za novinare, okrugli stolovi i tribine za mlade, radionice za roditelje, kulturne akcije za mlade, itd. Indikatori: broj aktivnosti, medijaska prezentacija, broj ukljuenih institucija Nosilac aktivnosti: Public Relations Agencija - PRA 5.6.4. Vizuelni i audio standardi kampanje Za kampanju prevencije narkomanije, neophodno je pripremiti i realizovati sljedee aktivnosti: - izbor znaka kampanje, - izrada Knjige grafikih standarda podrazumijeva izbor fontova, dizajna kampanje i primjene znaka na svim komunikacijskim sredstvima, - izrada scenografije kampanje, - komponovanje svih varijanti pojavljivanja muzike u javnoj kampanji i - definisanje vizuelnih standarda za TV jingle-ove, TV emisije, TV pice i pice rubrika TV emisija Indikatori: testovi kvaliteta rjeenja Nosilac aktivnosti: Public Relations Agencija - PRA 5.6.5. Promotivni materijali - izdavatvo Korisnici tzv. tampanih promotivnih materijala uglavnom e biti roditelji, ali isto tako i novinari, vladini slubenici, predstavnici institucija ukljuenih u kampanju. Planirana je realizacija sljedeih pojedinanih aktivnosti: izrada broura za roditelje (tira 5 000 komada godinje), - izrada Rjenika modernih izraza za roditelje (1 000 komada godinje), - priprema edukatvnih oglasa za mlade, defnisanje svih standarda za oglase tokom kampanje (izjave promotera, testemonial oglasi, itd) i - aplikacija znaka na sva komunikacijska sredstva (bedevi, majice, itd.). Indikatori: broj korisnika, itanost Nosilac aktivnosti: Public Relations Agencija - PRA Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 50
Rezime
organizacioni trokovi organizacioni trokovi organizacioni trokovi organizacioni trokovi
18 000
14 500
16 500
scenografija kampanje, TV jingle-ovi, opti oglasi
14 500
TV jingle-ovi, opti oglasi
knjiga grafikih stan- TV jingle-ovi, opti darda, scenografija oglasi kampanje, muzika, TV jingle-ovi, opti oglasi
15 500
broura za roditelje, rjenik modernih izraza, definisanje standarda za oglase i TV jingle-ove,
7 500
tampanje broure i rjenika, aplikacija znaka
15 000
tampanje broure i rjenika, definisanje standarda za oglase i TV jingle-ove, aplikacija znaka
15 000
tampanje broure i rjenika, definisanje standarda za oglase i TV jingle-ove, aplikacija
51
Rezime
5.6.6. Stalne PR aktivnosti Stalne PR aktivnosti obuhvataju: pisanje i distribuciju informacija za tampu, pisanje strunih tekstova, brifinge novinarima, organizaciju intervjua i gostovanja, konferencije za tampu i sve one aktivnosti koje se budu radile u oblasti odnosa sa medijima, odnosa sa novinarima i u Press centru. Pored navedenih, stalne PR aktivnosti obuhvataju i: planiranje oglasa u dnevnoj tampi, pripremu nedjeljnih emisija za mlade, radio reportae, izradu priloga za lokalne radio stanice, dinamiku emitovanja TV spotova, izradu dokumentarnih filmova (iz porodice, sa mladima, sa studentima, itd.) Indikatori: broj i kvalitet aktivnosti Nosilac aktivnosti: Public Relations Agencija - PRA 5.6.7. Formiranje Poasnog odbora Formiranje Poasnog odbora je od izuzetne vanosti, kako za kvalitetnije oblikavanje stavova javnosti prema problemu narkomanije, tako i za fund raising aktivnosti i odnose sa meunarodnim organizacijama. Planira se da Poasni odbor ine: najvii dravni funkcioneri, vodei funkcioneri Vlade RCG, strani ambasadori, konzuli, rukovodioci meunarodnih institucija, kao i rukovodioci domaih institucija i privrednih subjekata koji finansiraju realizaciju Akcionog plana. Indikatori: broj ukljuenih institucija i ljudi od uticaja, prikupljena sredstva Nosilac aktivnosti: Public Relations Agencija - PRA 5.6.8. Sportske aktivnosti Sportske aktivnosti, pod sloganom Zdravo, realizovae se u saradnji sa kolama i jedinicama lokalne samouprave. Cilj ove aktivnosti je upuivanje uenika osnovnih i srednjih kola, kao i mladih uopte, ka zdravim stilovima ivota. Indikatori: broj i kvalitet aktivnosti, broj ukljuenih institucija, broj uesnika Nosioci aktivnosti: Public Relation Agencija, Ministarstvo prosvjete i nauke, jedinice lokalne samouprave, nevladine organizacije

Rezime
40 000
trokovi navedenih aktivnosti
40 000
40 000
40 000
12 000
organizacioni trokovi
12 000
12 000
12 000
53
Rezime
5.6.9. Kulturne akcije za mlade Planira se da forme i naine realizacije kulturnih aktivnosti, kojima e se dati doprinos prevenciji narkomanije i afirmaciji zdravih stilova ivota, definiu mladi ljudi. Kao poetne, inicijalne aktivnosti, za iru kulturnu kampanju kojom e se afirmisati zdravi stilovi ivota, realizovae se: - okrugli stolovi na televiziji i radiju, - pokretanje kviz takmienja u kolama, pokretanje nacionalnog kviza na Televiziji Crne Gore, i TV spotovi sa pitanjima graana i odgovorima eksperata. Indikatori: broj i kvalitet akcija, broj uesnika Nosioci aktivnosti: Public Relation Agency, Ministarstvo prosvjete i nauke, jedinice lokalne samouprave 5.6.10. Outdoor advertising na ulicama Ova aktivnost obuhvata osmiljavnje i izradu tzv. banera, plakata i velikih transparenata na ulicama. Materijal, koji e se koristiti za reklamiranje na otvorenom prostoru obavezno e sadrati znak Zdravo, kao i poruke kojima e se afirmisati zdravi stilovi ivota. Indikatori: kvalitet idejnih rjeenja, broj plakata i banera Nosilac aktivnosti: Public Relation Agency NAPOMENA: - U planu nijesu predvieni trokovi zakupa medija jer su, po ranijoj odluci Vlade, mediji osloboeni trokova zakupa frekvencija, uz obavezu da besplatno emituju kampanju za borbu protiv narkomanije - U okviru fund raising-a obezbijedie se sva dodatna sredstva za kampanju.
54
Rezime
TV spotovi TV spotovi TV spotovi TV spotovi
20 000
baneri, plakati, transparenti
20 000
20 000
20 000
baneri, plakati transparenti
55
Rezime
2003. 2004. 2005. 2006._____ 164 500 144 500 162 500 152 000 SUBTOTAL_____________________________________________ 623 500 5.7. Lokalna zajednica
U sistemskom pristupu prevenciji narkomaniji lokalna zajednica ima znaajno mjesto. Akcioni plan je koncipiran tako da se najvei dio aktivnosti realizuje u lokalnoj zajednici, koja ivi sa problemom narkomanije i u kojoj svaki odgovorni pojedinac osjea odreenu vrstu ugroenosti zbog toga. Ovi problemi su najvie izraeni i ostavljaju najtee posljedice u porodici. Narkomanije se ne moe razumjeti kao problem jedne porodice, ona je problem okoline i zajednice u cjelini. Navedeno upuuje na zakljuak da lokalna zajednica ima kapacitet kojim moe preventivno djelovati kako na irenje problema narkomanije, tako i na rano prepoznavanje i otkrivanje pojedinaca koji su poeli da koristi neku od droga, kada je jo uvijek mogue njihovo uspjeno lijeenje i oporovak. S druge strane, postojei propisi, lokalnoj zajednici ne daju velike nadlenosti u oblasti zdravstva, obrazovanja, socijalnog staranja, spreavanja nelegalne distribucije droga, itd. Uvaavajui sva ogranienja koja prouzrokuju ove suprotnosti, definisane su aktivnosti na lokalnom nivou, ijom realizacijom se stvaraju pretpostavke da, kako, organi lokalne uprave i javne ustanove, tako i lokalne nevladine organizacije i pojedinaci, daju adekvatan doprinos suzbijanju problema narkomanije. 5.7.1. Uspostavljanje mree koordinatora u organima lokalne uprave Dosadanja iskustva iz realizacije projekta Prevencija narkomanije u osnovnim kolama u Crnoj Gori potvruju potrebu da su u okviru nekog od organa lokalne uprave (oblast drutvenih djelatnosti) odredi poseban referat koji e se starati o koordinaciji aktivnosti iz Akcionog plana, a koji se odnose na jedince lokalne samouprave. U susjednim optinama, u kojima je problem narkomanije manje izraen, mogue je formirati jedan, zajedniki, referat (pr. optine avnik, Pluine i abljak). Indikator: broj formiranih referata Nosilac aktivnosti: jednica(e) lokalne samouprave
56
Rezime
45 000
plate za 6 mjeseci za 16 koordinatora
85 000
85 000
85 000
godinji iznos plata za 16 koordinatora
godinji iznos plata godinji iznos plata za 16 koordinatora za 16 koordinatora
57
Rezime
5.7.2. Formiranje i umreavanje omladinskih nevladinih organizacija i podrka projektima Ukljuivanjem, to je mogue veeg broja, mladih ljudi u aktivnosti suzbijanja narkomanije, stvaraju se uslovi da odreene aktivnosti budu definisane u skladu sa njihovim shvatanjima i navikama. Potrebno je obezbijediti sredstva kojima bi se stimulisalo formiranje zajednikog fonda za realizaciju najkvalitetnijih projekata. Konkurs za dodjelu sredstava bi bio javan, a u procesu odluivanja uestvovali bi predstavnici nevladinih organizacija. U ovoj aktivnosti posebno mjesto i ulogu imaju koordinatori u organima lokalne uprave (prethodna aktivnost). Indikatori: broj realizovanih aktivnosti (akcije, kampanje, informativni materijali), broj realizovanih projekata Nosioci aktivnosti: jedinice lokalne samouprave, nevladine organizacije 5.7.3. Programi za jaanje meunarodnog partnerstva u prevenciji narkomanije Trendovi uspostavljanja saradnje na lokalnim i reginalnim nivoima u zemljama lanicama Savjeta Evrope ukazuju na neophodnost povezivanja veih crnogorskih gradova sa gradovima Evrope. Razmjena iskustava sa gradovima partnerima iz Evrope, kao i lanstvo u organizacijama i mreama gradova, kojima je dominantna aktivnost suzbijanje problema narkomanije, otvorie nove prostore za aktivnosti lokalnih zajednica u Crnoj Gori. Indikatori: broj uspostavljenih partnerskih odnosa, broj optina koje su postale lanovi meunarodnih organizacija i/ili mrea, broj projekata realizovanih po osnovu ove aktivnosti Nosliac aktivnosti: jedinica lokalne samouprave
potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____

Rezime
2003.
2004. 80 000
sredstva za oko 30 projekta
2005. 120 000

sredstva za oko 50 projekata
2006. 120 000

sredstva za oko 50 projekata
10 000
slubena putovanja i uee na skupovima
15 000
20 000
20 000
slubena putovanja i slubena putovanja i slubena putovanja i uee na skupovima uee na skupovima uee na skupovima
2003. 2004. 2005. 2006._____ 55 000 180 000 225 000 225 000 SUBTOTAL_____________________________________________ 685 000
Rezime
2003. 1 119 500 UKUPNO:
2004. 2005. 1 573 500 1 238 000 5 009 000
2006._____ 1 078 000
6. REALIZACIJA AKCIONOG PLANA 6.1. Organizaciona ema

Aktivnosti navedene u prethodnom poglavlju realizovale bi se u okviru nadlenosti i saradnje svih navedenih ministarstava. Naravno, i na ovom nivou izrade Akcionog plana za prevenciju narkomanije, mogu se uoiti oblasti meusobno povezanih aktivnosti koje e biti realizovane u okvirima pojedinih programa. Navedena injenica namee potrebu za postojanjem jedinstvenog tijela, koje bi rukovodilo realizacijom Plana, a koje bi imalo sledee organizacione i koordinacione zadatke: organizacija i koordinacija aktivnosti u pojedinim programima; sinhronizacija aktivnosti na teritoriji cijele Republike; upravljanje ukupnim sredstvima obezbijeenim za realizaciju Akcionog plana, kao i sredstvima obezbijeenim kroz rad Fondacije; utvrivanje godinjih prioriteta u realizaciji; utvrivanje dinamike i rokova realizacije; procjena postignutih rezultata.
Rukovodeu ulogu u realizaciji Akcionog plana, koja podrazumijeva obavljanje ovih zadataka, imao bi posebno formirani meuresorski tim (posebna komisija Vlade RCG), ijim radom bi rukovodio Predsjednik Vlade. lanove tima odredie Predsjednik Vlade, a inli bi ga: ministri - predstavnici iz svih prethodno navedenih ministarstava, predstavnici Strunog tima, koji je uradio Akcioni plan i Public Relation Agencije. Za konkretnu realizaciju planiranih aktivnosti bili bi zadueni pojedinci ili radne grupe obrazovane u svakom od navedenih nosioca aktivnosti: ministarstva, jedinice lokalne samouprave, zavodi i direkcije, nevladine organizacije, PR Agencija, itd. Organizaciona struktura za realizaciju moe se prikazati u obliku sljedee eme: PREDSJEDNIK VLADE MEURESORSKI TIM (KOMISIJA VLADE RCG) Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 60
Rezime
Ministarstvo prosvjete i nauke
Ministarstvo zdravlja
Ministarstvo unutranjih poslova
Ministarstvo pravde
6.2. Obezbjeivanje sredstava

Akcioni plan je pisan u formi koja je prilagoena zahtijevima potencijalnih meunarodnih donatora i finansijkih organizacija. Zato ge je mogue kandidovati na nekoj od sljedeih donatorskih konferencija, ali isto tako i kod meunarodnih organizacija, koje imaju mandat za djelovanje u prevenciji i suzbijanju nakomanije i bolesti zavisnosti uopte. Takoe, veina planiranih aktivnosti je koncipirana tako da prua mogunosti detaljnije razrade jednog ili vie posebnih projekata, sa kojima je mogue konkurisati za manja sredstva kod potencijalnih donatora ili finansijskih institucija. Na osnovu dosadanjih iskustava lanova Strunog tima, koji je uradio Akcioni plan, obezbjeivanje potrebnih sredstava mogue je anticipirati u sljedeim izvorima i procentualnim okvirima: Budet Vlade RCG cca 35%; meunarodne finansijske organizacije i donatori cca 40%; Fondacija za suzbijanje narkomanije cca 10%; budeti jedinica lokalne samouprave cca 10%; sredstva obezbijeena kroz programe partnerstva gradova Crne Gore sa gradovima Evrope i fondacija formiranih na nivou jedinica lokalne samouprave cca 5%.
6.3. Oekivane prepreke efikasnoj realizaciji Akcionog plana

Prepreke i mogui problemi za efikasnu realizaciju Plana, mogu biti uzrokovani sljedeim razlozima: nedostatku obuenih kadrova i prostorno-tehnikih uslova u svim segmentima djelovanja; socijalno-ekonomskoj i krizi moralnih vrijednosti u drutvu; Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 61
nevladine organizacije
Jedinice lokalne samouprave
Ministarsvo rada i socij. staranja
Agencija za odnose sa javnou
Republiki sekretarijat za sport
Uprava carina CG
ZIKS
Rezime nedostatku finansijskih sredstava; nedostatku holistikog pristupa u rjeavanju ljudskih potreba i pretjeranom naglaavanju medicinskog aspekta bolesti zavisnosti; prodaji ljekova, koji se mogu koristiti kao psihoaktivne supstance, uzrokovana neodgovarajuom zakonskom regulativom, koja omoguava njihovu slobodnu prodaju u apotekama; nedovoljnoj socijalnoj mobilnosti graana u rjeavanju aktuelnih drutvenih problema i ilegalnom transposrtu raznih droga kao jednom od vidova organizovanog meunarodnog kriminala.
REZIME
Crna Gora se, tokom proteklih desetak godina, praktino po prvi put, suoila sa problemom narkomanije. Kompleksnost uzroka ove pojave zahtijeva sveobuhvatne, planske i istovremeno integrisane aktivnosti, jednom rijeju - sistemski pristup. Iako su razmjere narkomanije manje nego u susjednim dravama ili razvijenim evropskim zemljama, Crna Gora je potvrdila potrebu i iskazala spremnost da preduzme aktivne korake u rjeavanju ovog problema, kroz do sada realizovane aktivnosti: projekat "Prevencija narkomanije u osnovnim kolama u Crnoj Gori" i "Dugoroni plan i program suzbijanja bolesti zavisnosti u Crnoj Gori". Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori nastao je na osnovu pomenutog Dugoronog plana i programa suzbijanja bolesti zavisnosti. Plan se sastoji iz est poglavlja: U prvom je predstavljeno postojee stanje, odnosno podaci koji se odnose na: rezultate istraivanja o razmjerama narkomanije, mogunosti tretmana narkomanije, osnovne demografske pokazatelje i dosadanje preventivne aktivnosti. U drugom poglavlju izloena su osnovna strateka opredjeljenja bazirana na univerzalnim principima unapreenja zdravlja, tj. razvoj zdravih stilova ivota kod mladih ljudi i aktivnostima u razliitim nivoima prevencije: primarna prevencija, iji je zadatak da sprijei nastanak problema vezanih za uzimanje droge; sekundarna prevencija, iji je zadatak to ranije otkrivanje osoba koje korsite drogu i njihovo lijeenje i tercijalna prevencija, iji je zadatak da ublai negativne efekte nastale zbog upotrebe droga. U treem poglavlju predstavljeni su osnovni principi izrade i implementacije Akcionog plana. Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori 62
Rezime etvrto poglavlje sadri opte i specifine ciljeve i ciljne grupe, kao i opte definisane aktivnosti ijom realizacijom e se doi do ostvarenja postavljenih ciljeva. Osnovni cilj, koji se eli postii realizacijom Akcionog plana je suzbijanje problema narkomanije u Crnoj Gori i u njemu su sadrani svi dati opti i specifni ciljevi. U petom poglavlju izloene su prioritetne aktivnosti grupisane u sedam segmenta proisteklih iz nadlenosti pojedinih resora Vlade RCG, jedinica lokalne samouprave, kao i nevladinih organizacija. Segmenti se odnose na preventivno obrazovanje, zdravstvo, spreavanje unoenja i distribucije droga, zakonodavstvo, socijalnu zatitu, odnose sa javnou i aktivnosti jedinica lokalne samouprave. U estom poglavlju dati su elementi odrivosti Akcionog plana, organizaciona ema rukovoenja, kljuni akteri u njegovoj realizaciji, mogui izvori i oekivane preprepake u realizaciji. U Akcionom planu je data procjena sredstava za realizaciju svake od planiranih aktivnosti, u naredne 4 godine, u ukupnom iznosu od 5 009 000 . Procentualno uee planiranih sredstava u odnosu na ukupna, ukazuje: 1. na univerzalnim principima unapreenja zdravlja i primarnoj prevenciji planirane su uglavnom aktivnosti iz segmenata edukativnog obrazovanja, socijalne zatite i odnosa sa javnou oko 27% 2. veina aktivnosti Ministarstva unutranjih poslova se takoe moe uvrstiti u primarnu prevenciju oko 19%; 3. za aktivnosti iz segmenta zakonodavstva - oko 5%; 4. realizacija aktivnosti u okviru jedinica lokalne samouprave - oko 14%. Navedene strateke aktivnosti ukazuju da su unapreenje zdravlja i primarna prevencija fokus Akcionog plana (65% ukupno procijenjenih sredstava). 5. aktivnosti u sekundarnoj i tercijalnoj prevenciji, u odnosu na ukupno procijenjena sredstva uestvuju sa oko 35%. Zbog komunikacije sa meunarodnim donatorima i finansijskim institucijama, Akcioni plan je potrebno prevesti na engleski jezik i pripremiti za Internet prezentaciju.

63

Akcioni Plan Prevenciju Narkom Djece Omladine-Yug-Mon-Srb-T02

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Akcioni Plan Prevenciju Narkom Djece Omladine-Yug-Mon-Srb-T02

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Prioritetne aktivnosti

VLADA REPUBLIKE CRNE GORE

AKCIONI PLAN ZA PREVENCIJU NARKOMANIJE KOD DJECE I OMLADINE U CRNOJ GORI

________________________________________________________________________________________verzija 1.1. april, 2003. godine

Autori Akcionog plana

1. ANALIZA POSTOJEEG STANJA

1.1. Rezultati istraivanja

Prioritetne aktivnosti osoba.

1.3. Mogunosti tretmana narkomanije u Crnoj Gori

1.4. Demografski pokazatelji ciljne populacije

1.5. Dosadanje preventivne aktivnosti

2. STRATEGIJA AKTIVNOSTI KROZ NIVOE PREVENCIJE

3. OSNOVNI PRINCIPI IZRADE I IMPLEMENTACIJE AKCIONOG PLANA

4. OPTI I SPECIFINI CILJEVI I CILJNE GRUPE 4.1. Opti ciljevi

4.2. Specifini ciljevi

4.3. Ciljne grupe

4.4. Ostvarenje ciljeva

18 Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

5.1. Preventivno obrazovanje

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____ 2003. 2004. 2005. 2006.

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____ 2003. 2004. 2005. 2006.

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

izrada plana i programa edukacija

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Rezime Nosilac aktivnosti: Ministarstvo zdravlja

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Rezime Nosioci aktivnosti: Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo prosvjete i nauke

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Rezime Nosilac aktivnosti: Ministarstvo unutranjih poslova

usavravanje kadrova usavravanje kadrova usavravanje kadrova

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Rezime Nosioci aktivnosti: Ministarstvo pravde, Zavod za izvrenje krivinih sankcija.

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

5.6. Odnosi sa javnou

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____ 2003. 2004. 2005. 2006.

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____ 2003. 2004. 2005. 2006.

godinji iznos plata godinji iznos plata za 16 koordinatora za 16 koordinatora

Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori

potrebna sredstava () na godinjim nivoima - procjena____

2005. 120 000

2006. 120 000

2003. 1 119 500 UKUPNO:

2004. 2005. 1 573 500 1 238 000 5 009 000

2006._____ 1 078 000

6. REALIZACIJA AKCIONOG PLANA 6.1. Organizaciona ema

Ministarstvo prosvjete i nauke