ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ

ÕÓÓËÜ
2001 îíû 12 äóãààð ñàðûí 13-íû ºäºð
Óëààíáààòàð õîò

ÍßÃÒËÀÍ ÁÎÄÎÕ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÒÓÕÀÉ

(Øèíý÷èëñýí íàéðóóëãà)

ÍÝÃįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

Íèéòëýã ¿íäýñëýë

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí çîðèëò

1.1. Ýíý õóóëèéí çîðèëò íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãààíû çàð÷èì,
óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëòûí ýðõ ç¿éí ¿íäñèéã òîäîðõîéëæ, àæ àõóéí íýãæ,
áàéãóóëëàãà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòëºõ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõòàé õîëáîãäñîí
õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

2 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õóóëü òîãòîîìæ

2.1. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õóóëü òîãòîîìæ íü ýíý õóóëü, ò¿¿íòýé íèéö¿¿ëýí
ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.

2.2. Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ãýðýýíä ýíý õóóëüä çààñíààñ ººðººð çààñàí áîë îëîí óëñûí
ãýðýýíèé çààëòûã äàãàæ ìºðäºíº.

3 äóãààð ç¿éë. Õóóëèéí íýð òîìú¸î

3.1.Ýíý õóóëüä õýðýãëýñýí äàðààõü íýð òîìú¸îã äîð äóðäñàí óòãààð îéëãîíî:

3.1.1. “íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí àêêðóýë ñóóðü” ãýæ ìºí㺠õ¿ëýýí àâñàí
ýñâýë òºëñºí ýñýõýýñ õàìààðàõã¿éãýýð îðëîãûã îëñîí ¿åä, çàðäëûã ãàðñàí ¿åä íü õ¿ëýýí
çºâøººð÷ á¿ðòãýõ àðãûã;

3.1.2. “íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ìºíãºí ñóóðü” ãýæ ìºí㺠õ¿ëýýí àâñàí áóþó
òºëñºí ¿åä îðëîãî áîëîí çàðäëûã õ¿ëýýí çºâøººð÷ á¿ðòãýõ àðãûã;

3.1.3. “äàâõàð áè÷èëò” ãýæ àæèë ã¿éëãýýã äàíñíû äåáåò, êðåäèòýä çýðýã
áè÷èëò õèéõèéã;

3.1.4. “àíõàí øàòíû áàðèìò” ãýæ àæèë ã¿éëãýý ãàðñíûã íîòîëæ áè÷ãýýð
á¿ðä¿¿ëñýí áîëîí áóñàä íîòîëãîîã ;

3.1.5. “æóðíàë” ãýæ àæèë ã¿éëãýýã åðºíõèé äýâòðèéí äàíñàíä

øèëæ¿¿ëýõèéí ºìíº öàã õóãàöààíû äàðààëëààð íü ýõýëæ á¿ðòãýõ áè÷èëòèéã;

1
 3.1.6. “åðºíõèé äýâòýð” ãýæ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ãèéí
òàéëàíã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà äàíñäûã;

3.1.7. “ìýðãýæëèéí íÿãòëàí áîäîã÷” ãýæ èõ ñóðãóóëü, êîëëåæèéã íÿãòëàí

áîäîõ á¿ðòãýëèéí ìýðãýæëýýð áàêàëàâð áóþó ò¿¿íýýñ äýýø çýðýãëýëýýð òºãññºí õ¿íèéã;

3.1.8. “íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã” ãýæ á¿ðòãýëèéí

ñóóðü, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõàä áàðèìòëàõ çàð÷ìûã òîäîðõîéëñîí æóðàì, çààâàð,
àðãà÷ëàëûã.

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí çàð÷èì

4.1. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëä äàðààõü çàð÷ìûã

áàðèìòàëíà:

4.1.1. àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí íü íÿãòëàí áîäîõ

á¿ðòãýëèéí îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéöñýí áàéõ;

4.1.2. ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí íü ¿íýí, çºâ áàðèìò ìàòåðèàë, áîäèò òîî, ìýäýýíä
¿íäýñëýõ;

4.1.3. á¿ðòãýë, òàéëàíãèéí ¿ç¿¿ëýëò ýíãèéí, òîäîðõîé, îéëãîìæòîé áàéõ;

4.1.4. á¿ðòãýë, òàéëàíãèéí òîî, ìýäýýã àðãà÷ëàëûí õóâüä ºíãºðñºí, èðýýä¿éí

òîî, ìýäýýòýé çýðýãö¿¿ëæ áîëîõîîð çîõèîõ;

4.1.5. óäèðäëàãûí áîëîí çàðäëûí á¿ðòãýëä ººðèéí îíöëîãò òîõèðñîí îíîâ÷òîé

ñîíãîëò õýðýãëýõ;

4.1.6. òàñðàëòã¿é áàéõ.

5 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ñóóðü

5.1. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëýý àêêðóýë ñóóðèàð

õºòºëíº.

5.2. Ñàíõ¿¿, á¿ðòãýëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãààñ

çºâøººðñºí òîõèîëäîëä íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã ìºíãºí ñóóðèàð õºòºëæ áîëíî.

5.3. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëýý ìºíãºí ñóóðèàð õºòºëäºã áàéãóóëëàãà æèëèéí ýöñèéí
ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãàà àêêðóýë ñóóðüò õºðâ¿¿ëýí ãàðãàíà.

6 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿ç¿¿ëýëòèéí íýãæ

6.1. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿ç¿¿ëýëòèéí íýãæèéã Ìîíãîë Óëñûí ìºíãºí òýìäýãò
òºãðºã, ìºí㺺ð èëýðõèéëíý.

ÕΨÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòëºëò

2
 7 äóãààð ç¿éë. Àíõàí øàòíû áàðèìò

7.1. Àíõàí øàòíû áàðèìò íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòëºõ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí,
ìýäýýëëèéã ¿íýí, çºâ ãàðãàõ ¿íäýñëýë áîëíî.

7.2. Àíõàí øàòíû áàðèìòûí çàãâàð, àðãà÷ëàëûã ñàíõ¿¿, á¿ðòãýëèéí àñóóäàë

ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà, ¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí ãàçàðòàé õàìòðàí
áàòàëíà.

7.3. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà äîòîîääîî ìºðäºõ áàðèìò, ìàÿãòûã ýíý õóóëèéí 7.2-ò
çààñàí æóðàìä íèéö¿¿ëíý.

7.4. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, íÿãòëàí áîäîã÷ íü ¿éëäâýðëýë,

¿éë÷èëãýýíèé øàò äàìæëàãà, àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä ãàðñàí õºðºíãº, ýõ
¿¿ñâýðèéí õºäëºë, ººð÷ëºëò á¿ðèéã àíõàí øàòíû áàðèìòàä áè÷èëò õèéæ á¿ðä¿¿ëíý.

7.5. Àíõàí øàòíû áàðèìòàä ò¿¿íèéã ¿éëäñýí, çºâøººðñºí áóþó øàëãàñàí àæèëòàí
ãàðûí ¿ñýã çóðæ, òàìãà, òýìäýã äàðñíààð óã áàðèìò õ¿÷èí òºãºëäºð áîëíî.

7.6. Àíõàí øàòíû áàðèìòûí á¿ðäýëò, ¿íýí çºâèéã ò¿¿íèéã ¿éëäñýí, çºâøººðñºí,
øàëãàæ õ¿ëýýí àâñàí àæèëòàí õàðèóöíà.

7.7. Àíõàí øàòíû áàðèìòã¿é àæèë ã¿éëãýýã á¿ðòãýë, òàéëàíä òóñãàõûã õîðèãëîíî.

8 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòëºõ

8.1. Ìîíãîë Óëñûí íóòàã äýâñãýð äýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà àæ àõóéí
íýãæ, áàéãóóëëàãà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòºëæ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàíà.

8.2. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëä äàâõàð áè÷èëòèéã

õýðýãëýíý.

8.3. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ àæèëëàãààã äàðààõü

äàðààëëààð ã¿éöýòãýíý:

8.3.1. àíõàí øàòíû áàðèìò á¿ðä¿¿ëýõ;

8.3.2. æóðíàëä áè÷èõ ;
8.3.3. äýëãýðýíã¿é áîëîí åðºíõèé äàíñ õºòëºõ;
8.3.4. àæèë ã¿éëãýýíèé ìýäýý ãàðãàõ ;
8.3.5. òàéëàí ãàðãàõ.

8.4. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã õºòëºõºä ãàðñàí àëäààã çàëðóóëàõäàà õîëáîãäîõ

áàðèìò ìàòåðèàëûã ¿íäýñëýí çºâ ¿ç¿¿ëýëòèéã áè÷ñýí íýìýëò áàðèìò á¿ðä¿¿ëýí,
çàëðóóëãà õèéñýí áîëîí çºâøººðñºí àëáàí òóøààëòàí ãàðûí ¿ñýã çóðæ áàòàëãààæóóëíà.

8.5. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä àëäàà ãàðñàí òóõàé àóäèòîðûí ä¿ãíýëòèéã àæ àõóéí

íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà çºâøººðâºë ýíý õóóëèéí 8.4-ò çààñàí æóðìààð çàëðóóëíà.

9 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºðºíãº, ºð òºëáºðèéã ¿íýëýõ, á¿ðòãýõ

9.1. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íü õºðºíãº, ºð òºëáºðºº íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí

îëîí óëñûí ñòàíäàðòûí äàãóó ¿íýëæ äàíñàíä òóñãàíà.

3
 9.2. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà ãàäààä âàëþòààð õèéñýí îðëîãî, çàðëàãûã
òóõàéí àæèë ã¿éëãýý ãàðñàí ºäðèéí Ìîíãîëáàíêíààñ çàðëàñàí õàíøèéã ¿íäýñëýí òºãðºãò
øèëæ¿¿ëæ á¿ðòãýíý.

9.3. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõäàà ãàäààä âàëþò, ò¿¿ãýýð èëýðõèéëñýí àâëàãà,

ºð òºëáºðèéí ¿ëäýãäëèéã Ìîíãîëáàíêíààñ çàðëàñàí, òóõàéí ºäðèéí õàíøèéã ¿íäýñëýí òºãðºãò
øèëæ¿¿ëæ á¿ðòãýíý.

9.4. Òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà
¿ðýãä¿¿ëæ, äóòààñàí õºðºíãèéí òîîöîîã ò¿¿íèé ºðòºã áîëîí çàõ çýýëèéí ¿íèéí àëü ºíäºðººð
õèéíý.

ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõ àæëûí

çîõèîí áàéãóóëàëò

10 äóãààð ç¿éë. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí á¿ðýëäýõ¿¿í

10.1. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãàà íÿãòëàí áîäîõ

á¿ðòãýëèéí îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéö¿¿ëýí ãàðãàíà.

10.2. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí äàðààõü á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýãòýé áàéíà:

10.2.1. áàëàíñ;
10.2.2. ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íãèéí òàéëàí;
10.2.3. ºì÷èéí ººð÷ëºëòèéí òàéëàí;
10.2.4. ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàí;
10.2.5. øààðäëàãàòàé áóñàä íýìýëò òîäðóóëãà.

10.3. Àóäèòààð áàòàëãààæóóëñàí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä àæ àõóéí íýãæ,

áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíä ÷óõàë íºëºº ¿ç¿¿ëñýí òîìîîõîí ¿éë ÿâäëûí òóõàé
òîäðóóëãà, òàéëáàð, àóäèòîðûí ä¿ãíýëò, óäèðäëàãûí òàéëàíã õàâñàðãàíà.

10.4. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãàà ñàíõ¿¿ãèéí æèëèéí

ýõíýýñ ºññºí ä¿íãýýð, óëèðàë á¿ð ãàðãàíà.

10.5. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí äàðãà, çàõèðàë,

ñàíõ¿¿ãèéí àëáàíû äàðãà, åðºíõèé (àõëàõ) áîëîí ãýðýýãýýð àæèëëàñàí íÿãòëàí áîäîã÷
ãàðûí ¿ñýã çóðæ, òàìãà (òýìäýã) äàðíà.

11 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýä õºðºíãèéí òîîëëîãî

11.1. Ýä õºðºíãèéí òîîëëîãî õèéõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí àñóóäëûã àæ àõóéí íýãæ,

áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà õàðèóöíà.

11.2. Ýä õºðºíãèéí òîîëëîãûã äàðààõü òîõèîëäîëä çààâàë õèéíý:

11.2.1. æèëèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõûí ºìíº;

11.2.2.ýä õºðºí㺠õàðèóöàã÷ áîëîí ýä õºðºíãèéí òîîöîîòîé õîëáîîòîé àæèëòàí
ñîëèãäîõ ¿åä;

4
 11.2.3. ýä õºðºí㺠äóòàãäñàí, ýä õºðºíãèéã õóóëü áóñààð çàðöóóëñàí áàéæ
áîëçîøã¿é ãýæ ¿çñýí ¿åä;

11.2.4. áàéãàëèéí ãàìøèã, ãàë ò¿éìýð çýðýã ãýíýòèéí àþóëûí äàðàà;

11.2.5. àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã ººð÷ëºí áàéãóóëñàí, òàòàí áóóëãàñàí,

äàìïóóðñàí ãýæ çàðëàñàí ¿åä;

11.2.6. õóóëüä çààñàí áóñàä òîõèîëäîëä.

11.3. Òºðèéí ºì÷èéí ýä õºðºíãèéí òîîëëîãûã Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí òóõàé
õóóëü, áóñàä õóóëüä çààñàí õóãàöààíä áîëîí çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ¿åä õèéíý.

12 äóãààð ç¿éë. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã òóøààõ

12.1. Óëèðëûí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã àóäèòîðîîð øàëãóóëñàí áàéæ áîëíî.

12.2. Õàðèëöàã÷ ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãûí õÿíàæ õ¿ëýýí àâñàí àæ àõóéí íýãæ,

áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã ¿íäýñëýí õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà òàòâàð, øèìòãýë,
õóðààìæèéí òîîöîî õèéíý.

12.3. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãàà òóøààãààã¿é áîë

õàðèëöàã÷ ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà ýíý òóõàé íèéòýä ìýäýýëíý.

12.4. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íü çºâõºí àóäèò õèéæ áàòàëãààæóóëñàí

æèëèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áîëîí ò¿¿íèé õóðààíãóéã àóäèòîðûí ä¿ãíýëòèéí õàìò õýâëýí
íèéòýëæ, íèéòýä òàðààæ áîëíî.

13 äóãààð ç¿éë. Òàéëàíãèéí æèë, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí

òóøààõ, íýãòãýõ õóãàöàà

13.1. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí æèë 1 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ ýõýëæ 12 äóãààð
ñàðûí 31-íèé ºäðººð äóóñãàâàð áîëíî.

13.2. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà óëèðëûí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã äàðàà óëèðëûí

ýõíèé ñàðûí 20, æèëèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã äàðàà îíû 2 äóãààð ñàðûí 10-íû ºäðèéí äîòîð
õàðèëöàã÷ ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãàä òóøààíà.

13.3. Íýãäñýí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàäàã àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà óëèðëûí

òàéëàíã äàðàà óëèðëûí ýõíèé ñàðûí 25, æèëèéí òàéëàíã äàðàà îíû 2 äóãààð ñàðûí 25-íû
ºäðèéí äîòîð õàðèëöàã÷ ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãàä òóøààíà.

13.4. Àéìàã, íèéñëýëèéí ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà õàðèëöàã÷ àæ àõóéí íýãæ,

áàéãóóëëàãûí æèëèéí ýöñèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí íýãòãýëèéã ñàíõ¿¿, á¿ðòãýëèéí
àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä äàðàà îíû 3 äóãààð ñàðûí 15-íû
äîòîð èð¿¿ëíý.

13.5.Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóþó òýäãýýð ºì÷èéí îðîëöîîòîé /õºðºíãèéí 51 áóþó
ò¿¿íýýñ äýýø õóâüòàé/ õóóëèéí ýòãýýäýä ýíý õóóëèéí 13.2, 13.3 äàõü õýñýã
õàìààðàõã¿é.
/Ýíý õýñãèéã 2006 îíû 12 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/

5
 14 ä¿ãýýð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áàðèìò
áîëîí òàéëàíãèéí õàäãàëàëò

14.1. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áàðèìò áîëîí

ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã Àðõèâûí òóõàé õóóëèéí äàãóó õàäãàëíà.

ĪЪÂįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí

óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëò

15 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí

óäèðäëàãûí òîãòîëöîî

15.1. Ñàíõ¿¿, á¿ðòãýëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í íÿãòëàí áîäîõ
á¿ðòãýëèéí ìýðãýæëèéí áîëîí àðãà ç¿éí óäèðäëàãààð óëñûí õýìæýýíä õàíãàõ ¿¿ðýãòýé.

15.2. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ

áàéãóóëëàãà äàðààõü á¿ðýí ýðõòýé:

15.2.1. íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëòèéã çîõèîí

áàéãóóëàõ, áèåëýëòýä õÿíàëò òàâèõ;

15.2.2. íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéö¿¿ëýí íÿãòëàí

áîäîõ á¿ðòãýëèéí ñòàíäàðòûã áîëîâñðóóëàõ;

15.2.3. íèéòýýð äàãàæ ìºðäºõ íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ä¿ðýì, æóðàì,

çààâàð, àðãà÷ëàë, ìàÿãò áàòàëæ, ìºðä¿¿ëýõ;

15.2.4. ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí ìýäýýëëèéí ïðîãðàìì õàíãàìæèä õÿíàëò òàâèõ;

15.2.5. óëñûí õýìæýýíä àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí

íýãòãýë õèéæ, ñóäàëãàà ä¿ãíýëò ãàðãàõ.

15.3. Ñàíõ¿¿, á¿ðòãýëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí

á¿òöýä íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áîäëîãî, àðãà ç¿éí àñóóäëûã ýðõëýõ ãàçàð áàéíà.
/Ýíý õýñýãò 2002 îíû 7 äóãààð ñàðûí 10-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºëò îðñîí/

15.4. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí ñàíõ¿¿, á¿ðòãýë, ýäèéí çàñãèéí àëáà ýíý õóóëèéí
15.3-ò çààñàí ÷èã ¿¿ðãèéã íóòàã äýâñãýðèéíõýý õýìæýýíä õýðýãæ¿¿ëíý.

15.5. Ñàíõ¿¿, á¿ðòãýëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí

äýðãýä íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ñòàíäàðòûí îðîí òîîíû áóñ õîðîî /öààøèä “õîðîî” ãýõ/ áàéíà.
/Ýíý õýñãèéã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿éä òîîöñîí áà 2003 îíû
9 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ äàãàæ ìºðäºíº/

15.6. Õîðîîíû ä¿ðìèéã ñàíõ¿¿, á¿ðòãýëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí

ãèø¿¿í áàòàëíà.
/Ýíý õýñãèéã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿éä òîîöñîí áà 2003 îíû
9 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ äàãàæ ìºðäºíº/

6
 16 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ñòàíäàðò

16.1. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãààíä íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îëîí
óëñûí ñòàíäàðòûã ìºðäºíº.

16.2. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îëîí óëñûí çàðèì ñòàíäàðòûã ¿íäýñíèé îíöëîãò
òîõèðóóëàí íýìýëò òîäîòãîë, òàéëáàð õèéæ õýðýãëýæ áîëíî.

17 äóãààð ç¿éë. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí íÿãòëàí áîäîõ

á¿ðòãýëèéí óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëò

17.1. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ ¿¿ðýã, õàðèóöëàãûã àæ

àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà õ¿ëýýíý.

17.2. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà íü ñàíõ¿¿, á¿ðòãýëèéí õóóëü

òîãòîîìæ, ñòàíäàðò, ä¿ðýì, æóðàì, çààâàðò íèéö¿¿ëýí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áîäëîãûí
áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàí áàòàëæ, ìºðäºæ àæèëëàíà.

17.3. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà ººðèéí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí àæëûã

ìýðãýæëèéí áóþó ìýðãýøñýí íÿãòëàí áîäîã÷îîð ã¿éöýòã¿¿ëíý.

17.4. Òºðèéí áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé àæ àõóéí íýãæ, òºñâèéí åðºíõèéëºí
çàõèðàã÷èéí åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷ íü ìýðãýøñýí íÿãòëàí áîäîã÷ áàéíà.

17.5. Îðîí òîîíû íÿãòëàí áîäîã÷ã¿é àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà ãýðýýíèé ¿íäñýí
äýýð íÿãòëàí áîäîã÷îîð íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòë¿¿ëæ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãóóëæ
áîëíî.

18 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí äîòîîä õÿíàëò

18.1. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí äîòîîä õÿíàëòûã àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí

óäèðäëàãà õýðýãæ¿¿ëíý.

18.2. Äîòîîäûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õÿíàí øàëãàã÷èéã àæ àõóéí íýãæ ,

áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà òîìèëæ áîëíî.

18.3. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí äîòîîä

õÿíàëò õàðèóöñàí àëáàí òóøààëòíû ýðõ, ¿¿ðãèéã òîãòîîìæèä íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí
øèéäâýðòýý òîäîðõîéëíî.

19 ä¿ãýýð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîã÷èéí ýðõ, ¿¿ðýã

19.1. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí íÿãòëàí áîäîã÷ íü äàðààõü ýðõ, ¿¿ðýãòýé

áàéíà:

19.1.1. àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áîäëîãûí

áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëæ, áàòëóóëàõ;

19.1.2. áàòëàãäñàí ìàÿãò, çààâðûí äàãóó íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòºëæ,

ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã ãàðãàõ, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí
òàéëàí õýðýãëýã÷äèéã öàã õóãàöààíä íü ¿íýí, çºâ ìýäýýëëýýð õàíãàõ àæëûã çîõèîí
áàéãóóëàõ;

7
 19.1.3.íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí àíõàí øàòíû áàðèìò, õîëáîãäîõ áóñàä
ìàòåðèàëûã øààðäàí ãàðãóóëàõ;

19.1.4. ýä õºðºíãèéí òîîëëîãî õèéõ, ¿ð ä¿íã øèéäâýðëýõ, áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷,

õóäàëäàí àâàã÷òàé òîãòîîñîí õóãàöààíä òîîöîî íèéëæ, ¿ëäýãäëèéã áàòàëãààæóóëæ,
áàðèìòæóóëàõ;

19.1.5. ýä õºðºíãº, ºð òºëáºðèéí õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ áàðèìòààð àæèë

ã¿éëãýýã á¿ðòãýõã¿é áàéõ;

19.1.6. íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õóóëü òîãòîîìæèä õàðøèëñàí øèéäâýðèéã

áèåë¿¿ëýõýýñ òàòãàëçàõ.

19.2. Ãýðýýãýýð ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áàéãàà íÿãòëàí áîäîã÷ ýíý õóóëèéí 19.1-ä
çààñàí ýðõ, ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëíý.

19.3. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí õºðºíãèéí îðëîãî, çàðëàãûí áàðèìò áîëîí

ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä åðºíõèé (àõëàõ) íÿãòëàí áîäîã÷ 2 äóãààð ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

19.4. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õóóëü

òîãòîîìæèä õàðøëàõ ¿éëäýë ã¿éöýòãýõèéã áè÷ãýýð øààðäàæ ã¿éöýòã¿¿ëñýí áîë ¿¿íýýñ
¿¿ñýõ õàðèóöëàãûã íÿãòëàí áîäîã÷ õ¿ëýýõã¿é.

20 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîã÷èéí ¿éë

àæèëëàãààíä õîðèãëîõ ç¿éë

20.1. Íÿãòëàí áîäîã÷èéí ¿éë àæèëëàãààíä äàðààõü ç¿éëèéã õîðèãëîíî:

20.1.1. àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí íÿãòëàí áîäîã÷ íü àëáàí òóøààëàà

óðâóóëàí àøèãëàõ;

20.1.2. ººðèéí àæèë, ¿¿ðãèéí äàãóó øóóä õÿíàëò òàâüäàã àëáàí òóøààëûí
àæëûã õàâñðàí ã¿éöýòãýõ;

20.1.3. àæèëëàæ áàéãàà áîëîí àæèëëàæ áàéñàí àæ àõóéí íãýæ,

áàéãóóëëàãûíõàà áèçíåñèéí íóóöûã õóâèéí çîðèëãîîð àøèãëàõ áóþó áóñäàä ìýäýýëýõ;

20.1.4. õóóðàì÷ áàðèìò á¿ðä¿¿ëýí àæèë ã¿éëãýýã äàíñàíä áè÷èõ;

20.1.5. íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áàðèìò, äàíñ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã õóóëü

òîãòîîìæèéã çºð÷èæ óñòãàõ, ¿ðýãä¿¿ëýõ, ãýìòýýõ;

20.1.6. ýíý õóóëèéí 8.4-ò çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä íÿãòëàí áîäîõ

á¿ðòãýëèéí áàðèìò, äàíñ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã çàñâàðëàõ;

20.1.7. àíõàí øàòíû áàðèìò á¿ðä¿¿ëýýã¿é, çààâàë õºòëºõ ¸ñòîé æóðíàë,

åðºíõèé äýâòýð, äýëãýðýíã¿é á¿ðòãýëèéí äýâòðèéã õºò뺺ã¿é áàéõ;

20.1.8. ¿íýò öààñ, ò¿¿íòýé àäèëòãàõ ìàÿãò, áàðèìòûã ¿ðýãä¿¿ëýõ.

21 ä¿ãýýð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí óëñûí áàéöààã÷

8
 21.1. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õóóëèéí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ ýðõ á¿õèé
óëñûí åðºíõèé áàéöààã÷, óëñûí àõëàõ áàéöààã÷, óëñûí áàéöààã÷ áàéíà.

21.2. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí åðºíõèé, àõëàõ áîëîí óëñûí áàéöààã÷ íü ìýðãýøñýí
íÿãòëàí áîäîã÷ áàéíà.

21.3. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí óëñûí áàéöààã÷èéí ýðõèéã Òºðèéí õíàëò øàëãàëòûí
òóõàé õóóëèéí 21 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýãò çààñíû äàãóó îëãîíî.
/Ýíý õýñãèéã 2002 îíû 7 äóãààð ñàðûí 10-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/

21.4. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí óëñûí áàéöààã÷èéí ä¿ðìèéã Çàñãèéí ãàçàð

áàòàëíà.

22 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí àæèëòíóóäûí

íýìýãäýë, óðàìøóóëàë

22.1. Ìýðãýøñýí íÿãòëàí áîäîã÷èä ñàð òóòàì ìýðãýæëèéí çýðãèéí íýìýãäýë îëãîíî.
Ìýðãýæëèéí çýðãèéí íýìýãäëèéã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.

22.2. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí àæèëä ¿ð á¿òýýë ãàðãàí àæèëëàñàí íÿãòëàí áîäîõ
á¿ðòãýëèéí àæèëòíûã øàãíàæ óðàìøóóëæ áîëíî.

22.3. Òºðèéí ºì÷èò àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí

àæèëòíûã øàãíàõ æóðìûã ñàíõ¿¿, á¿ðòãýëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í
áàòàëíà.

ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Áóñàä

23 äóãààð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí

õóóëü òîãòîîìæ çºð÷èã÷èä
õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãà

23.1. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºí ýòãýýäýä ýð¿¿ãèéí

õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõýýðã¿é áîë ø¿¿ã÷, íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí óëñûí áàéöààã÷ äîð
äóðäñàí çàõèðãààíû øèéòãýëèéã íîãäóóëíà:

23.1.1. ýíý õóóëèéí 8.3, 8.4, 20.1-ä çààñíûã çºð÷ñºí áîë áóðóóòàé ýòãýýäèéã
30000-60000 õ¿ðòýë òºãðºãººð òîðãîõ;

23.1.2. àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã õºò뺺ã¿é,

ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãààã¿é áîë õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòíûã 30000-60000, àæ àõóéí
íýãæ, áàéãóóëëàãûã 60000-250000 õ¿ðòýë òºãðºãººð òîðãîõ;

23.1.3. ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãàà ýíý õóóëèéí 13.2, 13.3, 13.4-ò çààñàí

õóãàöààíä òóøààãààã¿é àëáàí òóøààëòíûã 30000-60000 õ¿ðòýë òºãðºãººð òîðãîõ.

24 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëü õ¿÷èí òºãºëäºð áîëîõ

Ýíý õóóëèéã 2002 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.

9
 ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ
Shirheg ch holestringui , amin demeer duursen hool idej , haldah haldahgui
ovchnii vaktsin tariulsan ch hunii zovlon nimgersengui. Ooriinh ni omnoos buhniig
hiideg mashin buteen , gamgui edelsen erxtenee shineer solidog bolloo ch setgeliin
shanalgaa ni arilsangui. Zolig yumaa!!!Onoog hurtel "NOM BOL ERTONTSIIG HARAH
TSONH" gej hunii nudeer orchlong shagaij yavsanaa tegehed l oilgoson. Odoo nadad
busdiin belen teorom , busdiin huuchin unen hereggui. Soel irgenshil tsogtssiig mini
huchivch , oyun sanaag mini diilehgui.

10