Dzce

Glyaka bir yeryz cenneti. Kyleri, yaylalar, akarsular, glleri, aalan, kr iekleri ve kaplcalar ile stanbul'un kysnda mucizeler yaratyor. Glyaka'ya gelmiken rengrenk ieklerin, Sar ve Katrc gllerinin, kaynlarn, gknarlarn, gllerin ve bozulmam mimarinin ssledii Kardz Yaylas'na doru yola klmal. Efteni Gl 35'i kalc, 150 ku trne ev sahiplii yapan kutsal bir alan olarak Glyaka'yi sslerken, Anadolu'nun en gzel elalelerinden biri de burada. Gzeldere elalesi 120 metre yksekten dklyor, grene tabiatn kudretini hissettiriyor. zeri her daim kuru yapraklarla ssl Karagl ve shhat mjdeleyen Efteni Kaplcalar Glyaka'nn dier iki huzur noktas olarak grlmeyi hak ediyor.

DZCE

REHBER
sukemeri gibi yaplar ulam. Akakoca Ceneviz Kalesi: ilenin 3 km. batsnda yer alr. Ceneviz Kalesi Plaj: ehir merkezinin 2.5 km. batsnda tarihi kalenin dou ve batsndaki iki koyda denize girilebilir. Yaz aylarnda otobs seferleri mevcut. Karaburun: Melen yolu zerindedir, konaklama ve ulam imknlar mevcut. Byk Melen: Denize dkld Melen Az, plaj olarak kullanlr. Byk Melen'in getii Cumayeri ilesinin Dokurdeirmen mevkiinden Melen Az'na kadar 12 km'lik derede rafting yaplabilir. Her yl geleneksel olarak Ylca, Hasanlar Baraj Gl'nde yelken yarmas dzenleniyor. Alayan Kaya: Samandere elalesi yolu zerinde orman iindeki kaya merkeze 15 km. uzaklkta.. Efteni Gl Kucennet ve Kaplcas: Sukularnn g yolu zerinde nemli bir konaklama ve beslenme alan olan Efteni Gl Kucenneti, Glyaka ilesine 6 km. uzaklkta. Sukular koruma ve retme sahas olarak tescil edilen Efteni, zerinde 150'ye yakn ku trn besleyen, gmen kularn konaklad bir gl. Samandere elalesi (Tabiat Ant): Dzce'nin gneydousunda il merkezine 26 km. mesafede Samandere elalesi'nin de bulunduu 500 metrelik dere boyunca ant aalar ile 3 adet elale bulunur. Demlrcin Tabiat Koruma Alan: Akakoca'ya 10 km. uzaklkta.

NASIL GDLR
Dzce, Ankara'ya 240 km., stanbul'a 190 km., Karadeniz sahiline ise 35 km. uzaklkta. Ankara ve stanbul'u birbirine balayan TEM otoyolu ve D-100 karayolu zerinde yer alr.

Dzce, 17 Austos ve 12 Kasm 1999 depremlerinden sonra ksa srede yeniden kalknabilmesi iin; 09 Aralk 1999'da Trkiye'nin 81, ili oldu. Kentin sayfiye yeri Akakoca popler bir tatil beldesi.

GEZLECEK YERLER
Konuralp Mzesi: Mzede yrede ele geen, Neolitik a'dan Osmanl dnemine

dek uzanan eserler sergileniyor. Konuralp Camii: 14. yzylda ina edilen cami, 19. yzylda onarm grd. Caminin altndan karlan taban mozaikleri mzede sergileniyor. Prusias ad Hypium (Konuralp): Kente 5 km. mesafedeki antik kent 3. yzylda kuruldu. Kk Melen ve Tabak aylarnn yaknnda yer alan kentten gnmze, antik tiyatro ve

BOLU

Bat Karadeniz'in turizm merkezidir Bolu. Abant, Glck, Yedigller, Aladalar, Kartalkaya, Mudurnu, Seben, Tarakl, Slklgl, Snnet Gl hep onun snrlarndadr. Bunca zel yeri snrlarna almken kendisini de sslemeyi bilmi elbet. Bolu'ya gelen ilk olarak cierlerine dolan da havasyla hem arr hem nefeslenir. Ykseklerin kentidir buras. lk olarak 10 7. yzylda Claudiopolis ehrini arlam, o gnlerden Antinots Tapma'n ve tiyatrodan kalan paralar, mezar stellerini, heykelleri bugnlere tam. Kent merkezi camiler, hanlar, hamamlar ve kaplcalarla sslyken evresi doann gzelliklerini tayor. Kayak merkezi Kartalkaya, Gerede'nin kuzeyindeki Esentepe, Drtdivan, Karaky, Kkez, Blcekkaya gibi yaylalaryla Krolu Dalar yaban hayatnn gzlemlenebilecei doal alanlar. Sadece doa deil, insanolu da estetik bir biimde dokunmu Bol'ya; Gynk, Tarakl ve Mudurnu eski Trk evlerini barndran birer ak hava mzesi grnmndedir.

ABANT - GLCK

Doa Bolu'ya cmert davranm, dalar, ormanlar, yaylalar verdii gibi iki tane grlesi gzellikte gl sunmu. evreleri yaz k yeil aalarla rl bu gllerden birisinin ad kklnden dolay Glck, dierininkiyse bulunduu dalardan tretmeyle Abant'tr. Uzak yamalarda kmelenmi mtevaz yayla evleri, kydan itibaren am, kayn ve ykseklerde gknarla devam yeil rts ve hemen gln giriindeki yrenin tek ak hava pazar Abant'a yaz scandan kamak iin sebep oluturur. Bu ar ala-

ne bereketlidir; civardaki etini, rencik ve Samat kyle;, erite, brtlen reeli, fasulye, da fndn ziyaretiye sunar. ok byk deildir Abant Gl, yaklak bir kilometrekare alan kaplar, evresi yry sevenlere hizmet edecek 8 kilometreyi bulur. Glck ise daha da kktr; sadece 1200 metredir evresi. Hemen kysna inen am aalarnn ve bir Bolu kartpostal olmu olan konuk eviyle kendinden byk bir hamete sahiptir.

MUDURNU
Bolu'nun gneybatsnda yer alan Mudurnu, Hisar ve Kulakl Tepelerinin arasnda kalan vadi ierisinde kurulu. Darack sokaklar ve tarihi evleri, kaplcalar ve kalesiyle Karadeniz'in grlmeye deer yerlerinden biri.

REHBER

GEZLECEK YERLER
Armutular Kona: 1893te ina edilen 28 odal yap i dekorasyonunu tamamlayan ahap ilemeleri ile dikkat eker. Keyvanlar Kona: Keyvanoullar ailesi tarafndan 18701880 yllan arasnda yaptrld. Restore edilen yap bugn otel olarak hizmet veriyor. Yldrm Bayezid Hamam: Sultan Bayezid tarafndan 1382 ylnda yaptrld. Osmanl mimari sslemeleri ile dikkat eker. Babas Kaplcas: Mudurnu'ya 5 km. mesafedeki kaplcann suyu travertenler arasndan kar. Sarot Kaplcas: ilenin 30 km. kuzeybatsnda Iha kynde yer alr.

Rum tekfuru, kz Matarni'nin adna kale yaptrm, ardndan buraya bir kasaba kuruluvermi. Zaman aktka ismi de deimi durmu bu mevkinin; Comopolis, Modernes, Moderne, Mudurlu derken Mudurnu olmu. zenle korunmu, Bati Karadeniz'e zg mimari dokusuyla, evresindeki esiz doa gzellikleriyle Mudurnu grenleri kolayca bylyor. Bakrclar ars'nda zanaatkarlar yzyllk yntemlerle alyor; atlyelerin aralk kaplarndan yavaa ieri szlp, ou antika deerindeki asrlk alma aletlerini grmek ve iin erbabnn hatrn sormak ziyaretiye kalm. Yldrm Camii ve hamam, Kanuni dneminin hatras cami ile Armutular Kona Mudurnu'nun mimari gcnn doruk noktalarm oluturuyor. Bir de pazar vardr Mudurnu'nun, cumartesi gnleri kurulur, kyl kadnlar yerel kyafetleriyle buray bir renk cmbne evirir.
18

NASIL GDLR
Bolu'ya 50 km. mesafedeki ileye kent otogarndan her yarm saate bir otobs kalkyor. Ayrca Nallhan zerinden Ankara'ya ulalabilir. Ankara Mudurnu

GYNK

SLKLGL

Her ey asr nce oldu, tam tarihiyle 1702 ylnda. Yeryzn paralara blerek akp giden Hongurdak Deresi heyelanla blnd ve doaya yeni bir armaan verdi. Hediyenin ad Slklgl. Bu belirgin tarihin bilinmesinin nedeni gln iinde bulunan ve tam 183 cansz ve kurumu halde dikili duran aalar. Bilim adamlar bir tanesinin gvde keskindeki halkalar "okudu" ve heyelann tarihini ortaya koydu. Gln ii mee ve gknar, evresi de onlarla birlikte karaam, saram, kayn, kavak ve grgen trleriyle bezeli. Gl adn iinde- bol miktardaki slklerden alyor. Bu doann iinde var olmann en huzurlusu, yrmek. Slklgl ve evresi bu yry muazzam klmak iin ok sayda seenek sunacak.

Bolu

Bolu iinde birok gzellik saklyorsa bunlar arasnda Aladalar'n ve yaylalarnn yeri bir baka. Dalar gezerken Kzk Yaylas'na yollanmak en gzeli. Varlan noktada ilkbaharda yemyeil, yazn sapsar bir dzlk, saramlarn st ste dizilmesiyle oluturulmu 150 evlik bir ky, kk bir glet bulunur. lk dikkati etraf itlerle evrili evler eker. Hemen hepsinin ats ya aatr ya da inko; kiremit kara dayanmaz, erir gider. Yaylann 130 yllk camisi bile doayla bark, sadece kendisi deil, etraf merdivenle evrili minaresi bile saramdan yaplm! Grmeye deer. Sadece Kzk deil Aladalar'n srprizi, arayan, "yoldan kmay" gze alan Okular, rencik, Karaaa, Saralan, ayova ve Demirciler yaylalarn da bulur. Belki restoran yoktur buralarn ama her daim kaps ak evleri, ikram edilecek yourdu ve ayran olan kylleri vardr. Merak etmeyin, bu ssz dnyada sizi yalnz brakmazlar.

Abant Gl: Bolu'nun 34 km. gneybatsnda, Abant Dalar zerindeki gle Ankara-stanbul D-100 karayolunun ve TEM otoyolunun 203. km'sinden ayrlan 22 km'lik yol ile ulalabilir. Zengin bir bitki ve hayvan varln barndran gl byk kentlilerin hafta sonlarn geirdikleri meknlarn banda gelir. Bolu'dan her iki saatte bir kalkan Abant Birlik dolmular ile gle gidebilirsiniz. Bolu ve merkezi Bat Karadeniz'in birok turistik deerini bnyesinde barndryor. Byk ehirlere yaknl kente ilgiyi her daim yksek tutuyor. GEZLECEK YERLER Byk Cami (Yldrm Bayezid Camii): Yldrm Bayezid tarafndan 1382'de yaptrlan cami yannca 1899 ylnda imdiki cami yapld. Cami nak ii i ssleneleri ile dikkat eker. Kad Camii: Bykcami Mahallesi'nde bulunan cami, 1499 ylnda Demirta Paa'nn olu Mehmet Bey tarafndan yaptrld. Sarahane Camii: Ahap yap 1750'de Silahtar Mustafa Aa tarafndan ina ettirildi. Seben Kaya Evleri: Seben ile 26 sinde ilk Hristiyanlk dneminde yerleim gren ok katl kaya evleri eltik Deresi, Hoa, Kabyklar ve Yuva kylerinde grlebilir. Yedi Gller: TEM otoyolundan Bolu'da ayrlp, Ylca yoluna giriliyor. Yedigller tabelasndan 72 km. sonra milli parka ulalyor. Gller kn bembeyaz, yazn yemyeil tepelerle evreleniyor. Yedigller Bungalov Evleri Rezervasyon 312-207 50 00 (dah. 6106) Kartalkaya Kayak Merkezi: NASIL GDLR Bolu, Ankara ve stanbul'un neredeyse tam ortasnda, bu iki merkezi birbirine balayan anayolun stnde yer alr. Kartalkaya kayak merkezi Bat Karadeniz Blgesi'nde, Bolu il merkezinin 38 km. gneydousunda, Krolu Da turizm alan ierisinde yer almaktadr. Glck: Bolu'nun 13 km. gneyindeki gl am aalaryla evrili. Adn kklnden alyor. Slklgl: Adapazar'nn Akyaz ilesine bal Dokurcun nahiyesinden ulaabilirsiniz. Etraf mee ve gknar aalaryla evrili gl evresindeki patikalarda herkesin kolaylkla katlabilecei gnbirlik trekking rotalar mevcut. Glky Baraj Gl: Bolu'nun 10 km. batsnda. Yeniaa Gl: Bolu Ankara karayolu zerinde, Yeniaa ile merkezinde bulunan gl, bir anak gl.

Bolu

YEDGLLER REHBER
stanbul'a 260, Ankara'ya 290, zmir'e 590 km. Bolu'ya 42 km'deki orman denizimiz Yedigller, kuzeyden gneye sral yedi doa harikas. Sazlgl, incegl, Nazlgl, Kkgl, Deringl, Bykgl ve Seringl ahap iskeleleri ve manzarasyla esiz huzurlu bir tabiat. 1965 ylnda milli park ilan edilen blgeye girite para deniyor. digller tabelasn grr, stanbul Ankara yolunun 155. km'sinden Mengen'e dnlyor. Sapaktan 72 km. sonra Yedigller'e ulalyor. TEM yolundan gelenlerin Yeniaa kndan sonra Mengen'e girmeleri gerekiyor, stanbul'dan yola kanlar ise Bolu'da TEM'den geip sanayi sitesinden Ylca yoluna giriyor. Yedigller tabelasndan 72 km. sonra milli parka ulalyor.

NASL GDLR
Bolu il snrlar iindeki Yedigller'e ulam, Yeniaa Mengen Yazck zerinden yaplyor. Ankara stanbul karayolu zerindeki Yeniaa kavandan Devrek Zonguldak karayoluna sapldktan sonra, Mengen Kaynarca Han Yazck ky yolu izlenmeli. Anka-

KONAKLAMA
Yedigller'de konaklamak iin Orman Bakanl'na bal alt tane bungalov, iki tane de misafirhane bulunuyor. Rezervasyon iin: 312-207 50 00 (dahili 6106)

NEML TELEFONLAR
Bolu Turizm Md. 374-212 22 54 Devlet Hast. Emniyet Md. 374-275 30 30 374-215 37 21

Ard ardna, birbirine sadece on dakikalk yry mesafesiyle dizilmi gller kn bembeyaz, yazn yemyeil tepelerle evreleniyor. K aylarnda devasa kar kristallerine dnen aalar, yazn yeilin farkl tonlaryla parldyor. Trkiye'nin en gzel kark doal ormanlar burada, Yedigller'd'e yayor. Kayan ktlelerin vadilerin nn tkamasyla oluan, birbirine yzeysel ve yeralt aklaryla bal yedi heyelan gl, Sazlgl, ncegl, Nazlgl, Kkgl, Deringl, Bykgl ve Seringl adlaryla sralanyor. Kapankaya en iyi seyir noktas, Erikiri en yksek tepesi, Kirazat en alak yeri Yedigller'in. Yedigller kurallara uyan amatr balklar ve doada sorumlu olmay bilen kamplar her daim arlyor, adrlar ve bungalovlar sayesinde doayla dolaysz bir iletiim kurmak isteyenler iin en gzel seenei sunuyor. Bu kadar yakn bir ilikiyi baka bir noktada bulmak gerekten zor.
30

ra'dan eski stanbul-Ankara gzerghn takip edenler, Gerede'yi geip Yeniaa'ya gelmeden Ye-

ZONGULDAK

Bu topraklarda Hititler, Phrygler, Persler, Romallar, Seluklular, Danimentler, Candaroullar, Osmanllar yaad yaamasna ama bugnk Zonguldak olduka yeni bir yerleim yeri. Kentin evveliyat madenkmrnn bulunmasyla 1849 ylna dayanyor. Yine de buralar tarihten kopuk sanlmasn; Ereli vardr yaknlarda, adn kudretli Herkl'den (Herakles) Herakleia Pontike eklinde alan. Gemite nemli bir ticari iskeleydi. Onun ve Teion'un (Filyos) kalntlar ahittir o gnlere; antik liman, kale, sukemerleri, ak hava tiyatrosu gz okuyor. Zonguldak'n 80 kilometrelik sahil eridi birok doal plaj ve kumsal barndryor. Sazky, Filyos, Trkali, Gb, Hisararkas, Uzunkum, Kapuz, Deirmenaz, Ilksu, Armutuk, Ereli bunlarn sadece birka. Bir de maaralar vardr Zonguldak'n. nan turizmine hizmet eden Cehennemaz dnda Gkgl, Kzlelma, naz ve Cumayan maaralar grlmeye deerdir.
32 33

ZONGULDAK REHBER
Kmr madenleriyle tannsa da Zonguldak yeili, bin yllk maaralar, doal ve tarihi gzellikleriyle ne kar. 80 km'lik ky eridi boyunca ok sayda doal plaj ve kumsal bulunur. sikkeleri koleksiyonlarndan oluan eserler sergileniyor. Acheron Vadisi renyeri: Kara deniz Erelisi, nn Mahallesi'nde yer alan Akheron (Acheron) Maaralar adyla anlan Cehennemaz Maaralar paganistlerin basklarndan korkan Hristiyanlarn gizli ibadet yeriydi. etepe Fener Kulesi: Karadeniz Erelisi'nin kuzeyinde, etepe'de bulunan kule Bizans dneminde yenilendi. Kulenin st yaps tmyle yklm, yalnzca on metrelik bir blm salamdr. Crispos Antmezar: Ereli'de gsteriler yapan ve orada len eski Msrl pandomim sanats Crispos'un ansna yaplm. Bizans Kilisesi: Ereli, Akarca Mahallesi'ndeki kilisenin yerine 1942'de elikel Camii yaplmtr. Gkgl Maaras: Zonguldak Ankara karayolunun 4. km'sinde yer alan zlmez blgesinde yol zerindeki maaradan kan su, zlmez Deresi'ne boalr. Kzlelma Maaras: Gelik'e bal, Ayii kynde, Kzlelma semtinde bulunuyor. naz Maaras: Kilimli yolunun 15. km'sinde, sahilde. Cumayan Maaras: atalaz ilesinin 3 km. uzandaki Cumayan Mahallesi'nde bulunuyor. itdere Tabiat Koruma Alan: Sahaya, Zonguldak-Ankara devlet karayolu Yenice sapandan ayrlan 45 km'lik yol ile ulalabilir. Kavakl Tabiat Koruma Alan: Zonguldak-Ankara devlet karayolundan Sapanca'dan ayrlan 41 km'lik yol ile ulalmaktadr.

GEZLECEK YERLER
Karadeniz Erelisi (Herakleia Pontike): Phryg soyundan gelen Mariandinlerce 6. yzylda kurulan kent nemli bir ticaret kentiydi. Roma, Bizans, Seluklu, Osmanl dnemlerinde de nemini korudu. Cehennemaz Maaralar'nn bulunduu Acheron Vadisi renyeri bata olmak zere, Hellen, Roma, Bizans ve Osmanllar dneminin rnleri olan sur kalntlar, Ereli Kalesi, Herakles (Herkl) saray, etepe fener kulesi, Bizans su sarnc, Krispos antmezar, Bizans kilisesi, Ayasofya kilisesi ve Halil Paa Kona nemli tarihsel kalntlar. Karadeniz Ereli Mzesi (Halil Paa Kona): Eski bir kilisenin temeli zerine ina edilen konan cephesi Roma dnemine alt binalardan toplanan malzemelerle ssl. Zemin katnda arkeolojik eserler, birinci katnda ise Lydia, Grek, Roma, Bizans, Abbasi, Emevi, Sasani, Artuklu, 34 Seluklu ve Osmanl

denizin birletii ky eridini izleyerek; Ankara ynnden gelenler ise Yeniaa (Bolu-Gerede aras) yol ayrmndan balamak zere bir orman denizinden geerek ile gelirler. Zonguldak TCDD 372-251 15 14 Zonguldak limanndan, yalnzca mays-eyll aylarnda stanbulHopa arasnda ileyen feribot seferleri dzenleniyor.

PLAJLAR
80 km'lik ky eridi boyunca dou ynnden itibaren Sazky, Filyos, Trkali, Gb, Hisararkas, Uzunkum, Kapuz, Karakum, Deirmenaz, Ilksu, Kirelik, Armutuk, Karadeniz Ereli, Mevreke, Alapl ve Kocaman mevkileri yaz aylarnn gzde kumsallardr.

NASIL GDLR
Zonguldak'a kara, demir ve denizyolu ile ulam mmkndr, stanbul ynnden gelenler Dzce sapandan girip kara ile 35

BARTIN

PLAJLAR
Bartn'n 59 km'lik sahil eridinde birok plaj mevcut, zellikle inkumu Plaj poplerdir. Bunun yannda Amasra, akraz, Kizlkum, Mogada, Gzelcehisar ve Bozky blgenin nemli dier plajlar.

NASIL GDLR
Bartn, stanbul'a 420, Ankara'ya 283, zmir'e 752 kilometre mesafede. Bartn'n ehirleraras ulamn salayan karayolu; batda aycuma-Devrek (Zonguldak) - Mengen-Yeniaa (Bolu), gneyde de Safranbolu (Karabk)-Gerede (Bolu) zerinden E-80 otoyolu ile E-5 devlet yoluna ular.

Karadeniz Blgesi'nin bat blmnde yer alan Bartn, 13. yzylda Trklerin Anadolu'ya gelmesinden sonra Candaroullar Beylii'nin hkimiyetine girdi.

GEZLECEK YERLER
Halilbey Camii (Yukar Cami): Kent merkezindeki kagir cami 1872'de Halil Bey tarafndan yaptrld. brahim Paa Camii (Orta Cami): Bartn arsndaki cami Bosna Valisi brahim Paa tarafndan yaptrld. Kare planl, tek kubbeli ve tek minarelidir. Aya Nikolas Kilisesi: Kent merkezinde 1319 ylnda yaptrlan yap 1936 ylndan itibaren bir sre elektrik santral olarak kullanld. 1955'te restore edildi, kltr evi olarak hizmet veri40

yor. Ahap Bartn Evleri: 200 yllk ahap evler mee, grgen, am ve abanoz malzemeler kullanlarak ina edilmi. Bu evler "daraba" denilen bahe itleriyle evrilidir. Doa Yry: Bartn ve Kastamonu illeri snrlarnda 37 bin hektarlk bir alan kapsayan Kre Dalar Milli Park, doa yry yapmaya ok elverili. Kurucaile: Bat Karadeniz sahilinde Bartn'a 62 km. mesafedeki bu irin ilenin Kapsuyu ve Hisar kylerinde ahap tekne imal ediliyor. nkumu: Kuzeyi Karadeniz, gneyi ise orman ile evrili olan inkumu kumsal ve zengin bitki eitlilii ile dikkat eker. Konaklama tesisleri mevcuttur.

Bartn

Onun iin sylenecek en gzel sz oktan sylenmi, zerine ne denilebilir ki? Fatih Sultan gelmi, ilk grte hocasna dnm "Lala em-i cihan bu mu ola" buyurmu, "dnyann gz" olarak tanmlam Amasra'y. zerine laf koyabilmek ne mmkn! Ya da Byk skender'in baldz ve Pers Kral 3. Dareios'un yeeni Kralie Amastris'e bir hediye olarak verilmesinden daha te deer biilebilir mi? Anakara'dan ayrlan Boztepe'nin tek gzl bir Roma kemeriyle balan, yan denizle evrili Amasra Kalesi, S 47 ylna tarihlenen Kukayas Yol Ant, 9. yzyln hatras kiliseden bozma camisi, yeillikler iine gmlm bakir koylar, teknelerle ksa sreli yolculukla ulalan Bizans manastrn barndran Tavan Adas bu hediyenin gnmzde sunduklar. Amasra'nn hareketli gemiinin hatralarn arayanlar Amasra Mzesi'ne gitmeli, bu ruhu hissetmek isteyenler surlar iindeki baheli evlerle ssl darack kk geitlerle bezeli yollarda dolamak.
43

yarm saatte bir Amasra Seyahat minibsleri ile ileye ulam var. zel arala stanbul'dan gelecekler zmit Bolu Yenia Karasu Zonguldak yolunu ya da zmit Bolu Yenia Devrek aycuma yolunu tercih edebilir. Ankara'dan gelecekler Gerede Karabk Safranbolu ya da Gerede Mengen Devrek aycuma yolunu kullanabilir. As 74 Bartn As 74 stanbul 378-228 34 74 212-658 34 74

stanbul'a 436, Ankara'ya 299, zmir'e 768, Bartn'a 17 km. Amasra, iki yarmadasyla Karadeniz'in ortasna uzanyor. Eski evleri, plaj ile Anadolu'nun Karadeniz'e alan en gzel kaplarndan biri. Boztepe Adas'n kyya balayan kpr hl kullanmda.

nkum ve akraz: Amasra'nn sanda ve solunda iki inci. akraz, Amasra'ya 14 km'de. Dne dne klan bir tepeden dne dne inilen bir kyda. Bat yakasndaki inkum ise, uzayp giden bir kumsal. Koyda oturup yemek yiyebileceiniz tesisler var. ekiciler ars'nda ahap iiliinin eitli rnlerini bulabilirsiniz. Felengitve Deirmenaz, tekneyle gezebileceiniz, kefedilmemi iki cennet liman. Gldere elalesi: Kanatl kynn kndan 4 km. sonra elaleye ulalyor. elale 10 metreden akyor.

GEZLECEK YERLER
Amasra Kalesi: yan denizle evrili bir yarmada zerine kurulu. Bizansllarn ina ettii kale iinde Kralie Amartris'in saray, sukemeri ve kilise kalntlar bulunuyor. Amasra Mzesi: Mze, Amasra Kalesi'nin iinde yer alyor. Mzede Greke ve Latince yazl mezar talar bulunuyor. 44

NASL GDLR
Amasra Bartn'a 17 km. Buradan 45

KARABK

anssz bir kent mi acaba Karabk? Gzellikleri evresine datm, kendisine ve topraklarnda yaamaya alanlaraysa Atatrk'n emriyle demir elik sanayiinin kudretini brakm. Yine de birok gururu vardr Karabk'n; mimari dokunun bozulmadan, daha dorusu yenilenerek gnmze ulat Safranbolu ile tabiat koruma alan ilan edilen esiz Yenice Ormanlar ilk akla gelenler. Gneyinde ve 36 kilometre uzandaki Eskipazar anlarla bezelidir. Burada Proto-Hitit'e ait pek ok kaya mezar ve tmls bulunuyor. Ayn dnemden kalma ve Eskipazar'a kilometre mesafede bulunan antik kent kalntlarnn en az drt medeniyeti barndrm olduu biliniyor. zerinde pek ok tapnak ve yaztn bulunduu Asar Kalesi, Asar Tepesi'ndeki kaya tneller, ormanlar ve souk suyuyla nl etiren, 1650 metre yksekliindeki Sorkun Yaylas ve Bayndr imesi Eskipazar'n dier nemli noktalar olarak sralanyor.
47

Safranbolu: il merkezine 8 km. uzaklktaki bu ile kentin en nemli turizm merkezi. Safranbolu UNESCO tarafndan "Dnya Miras Listesi"de yer alr. Yenice: Seluklular dneminden itibaren nemli bir yerleim yeri olan ilede dnyann ender yerlerinde grlebilecek 40 eit, birou antsal, deiik boy ve kalnla ulam aa trleri bulunuyor. Gkpnar mevkiindeki 4 hektarlk alan arboretum olarak tescil edilmi.

NASIL GDLR
Karabk stanbul'a 400, Ankara'ya 230, Zonguldak'a 170 km. mesafede yer alr. Zonguldak ve Ankara'ya demiryolu ulam var. stasyon 370-424 15 49

KONAKLAMA
Karabk' n ekonomisi demirelik sanayiine paralel olarak geliti. Kk bir yerleim yeriyken gelierek bir sanayi kenti oldu. Buna ramen ormanlk alann en fazla olduu kentlerimizin banda gelir. uzanan ile ve kylerinde kaya mezarlar, tarihi suyollar, trbeler ve camiler tarihi deerler olarak n plana kar. Eskipazar: Eskipazar'a 3 km. uzaklkta bulunan antik kent Hadrianopolis kalntlar grlebilir, ilede daha ok Roma dnemine ait tarihi kalntlar bulunuyor. Orman alanlar ynnden ok zengin olan Eskipazar'da her yl 17-18 Austos tarihlerinde "Mzik ve Yal Gre Festivali" dzenlenmektedir. Ovack: Karakoyunlu kyndeki Lydia dnemine ait kral mezar gezilebilir. Yaylalar ile nl Ovack' ta her yl temmuz aynn 2. haftasnda "Bodurolu Yayla enlii" yaplyor. Karabk'te konaklama iin tek bir otel bulunuyor. Ziyaretiler Safranbolu'da konaklamay tercih etmektedirler. Pelenkolu Otel 370-413 22 78

NEML TELEFONLAR
Belediye 370-412 89 93 Devlet Hastanesi 370-424 11 61 Emniyet Md. 370-415 7130 l Turizm Md. 370-415 68 18 www.karabuk.gov.tr
51

GEZLECEK YERLER
Eflani: Tarihi Hititlere kadar
50

Hep "zamann durduu kent" diye tanmlanr Safranbolu. Bu yaktrmann temeli, adn yetitirdii bitkiden alan kasabann tarihi evlerinin ayakta olmasdr. Gn gelmi kasabalarnn dokusunu korumak isteyenler "Evlerinizin ii sizin, d hepimizindir" demi, halk da bu gre ortak etmi ve Safranbolu UNESCO tarafndan "Dnya Miras Listesi"ne alnm. Merkezdeki Kaymakamlar, Kilerciler, Mmtazlar, Karazmler, Sipahiolu konaklar eski Safranbolu evini ve yaama biimini en gzel biimde rnekler.
52

Her birinin kaps nadide demir iilii rn tokmaklardan iki taneyle ssldr. Tokmaklarn biri erkekler, dieri kadnlar iindir. Ak hava mzesi niteliindeki Yrk ky, sanat galerisi olarak restore edilen amarhane, 200 yllk Saat Kulesi, Osmanl sadrazamlar tarafndan yaptrlan camiler, eski hkmet binas, Cinci Han ile hamam kentin ziyaret noktalarn oluturuyor. Kaleye veya Hdrlk Tepesi'ne kacaklar bu gzellikleri bir de kubak seyredecek.
53

SAFRANBOLU REHBER

Balar: Safranbolu'nun yksek rakml kuzeybatsnda yer alyor. Tarihi konaklarn ve evlerin bulunduu blge, yazlk olarak kullanlyor. Davutobas Ky: Safran retiminin yapld ky, Safranbolu'nun 20 km. batsnda. Yrede, austos ve eyll aylarnda safran dikimi ve ekim aynda hasad yaplyor. ncekaya Sukemeri: Eskiden ehrin su ihtiyac bu kemerden geirilen "paa suyu" ile karlanyormu. ehrin kuzeyindeki sukemerine Tokatl Deresi'nin paralelindeki yol izlenerek Krkille amlndan varmak mmkn. Bulak ve Hzr Maaralar: Ya banc maara uzmanlarnn sklkla ziyaret ettii bu maaralar, dnya maaraclk literatrnde yer alyor.

ki yz yllk gemii saklayan ahap kokulu evleri ve muhteem tarihi dokusuyla yre, UNESCO Dnya Kltr Miras Listesi'nde yer alyor. Kanyon, maara ve yaylalaryla doayla tarihin buluma yeri.

GEZLECEK YERLER
ar: Safranbolu'nun gneydou kesimindeki arda iki yzden fazla dkkn yer alyor.
54

Kprl Mehmet Paa Camii, tamam kesme tatan zzet Mehmet Paa Camii, eskiden konaklama ve ticaret merkezi olan 350 yllk Cinci Han ilenin tarihi meknlar. Mze Evler: Kaymakamlar Evi, Mmtazlar Kona, Kavsalar Evi, Karazmler Evi, Kileciler Evi Safranbolu mimarisinin nemli rnekleri arasnda yer alyor.

NASIL GDLR
stanbul'a 395, Gerede'ye 90, Karabk'e 5 km. stanbul Ankara otoyolunda Gerede kndan Kastamonu ynne saplyor. Karabk Safranbolu yoluna giriliyor. Ankara knda stanbul otoyoluna girilerek Gerede kndan Kastamonu yoluna saplyor.

Arabalara, apartmanlara ramen havaya ba dndrc bir ortaa sessizlii sinmesinin msebbibi, sadece kentin ortasndaki Karaomak Deresi'nin kar kysnda bulunan tepenin zerindeki Kastamonu Kalesi ile yine yaknlardaki Saat Kulesi deil. Bir dn sofras gibi sslenmi, kap tokmaklarna, pencere pervazlarna, kaplarna, kilitlerine yaama bilinci alanm, duvarlar incecik renklerle boyanm karakteristik evler de bu havann oluumunda etkili. Topraklarnn drtte ormanlara ev sahiplii yapan Kastamonu ayn zamanda evliyalar ehridir. eyh aban- Veli'nin trbesi en ok, Ald Sultan, Maden Dede, Benli Sultan, Karanlk Evliya sklkla ziyaret edilenleridir. Kent, 1506 tarihli Nasrullah Camii ve yaklak 550 yllk smail Bey Klliyesi'yle de zeldir. Tarihi olmasa da Karlar Pazar da Kastamonu'ya ayr bir zgnlk katar. nlkl ve balan ak yazmal kadnlar muazzam bir curcuna yaratarak yrelerinin en gzel yiyeceklerini burada satar.
57

KRE

Kastamonu

Buradaki tabiat zenginliinin farkna biraz ge varld, ama neyse ki varld! Kre Dalar 1998 ylnda Dnya Doay Koruma Vakf tarafndan Avrupa ormanlarnn korumada ncelikli alanlarndan biri olarak kabul edildi, ardndan 2000'dc milli park statsne kavutu. Milli park iindeki Valla Kanyonu, yaban gzelliin doadaki en doru rnei. Valla kynden balayan patika ile orman iinden geilerek ulalan kanyon, dokuz kilometre tedeki Gmeren'e dek devam ediyor. Giriin denizden ykseklii 265, knsa 185 metre. Kre Dalar'nn ulalmas en kolay gzellii Ilca elalesi. Yaklak 12 metreden dklen sularn oluturduu glette yzmek mmkn. Parktaki Sorkun Yaylas'n ve IIgarini ile Mantar maaralarn ziyaret etmek istiyorsanz Krali'yi bulmalsnz. Sadece rehberlikle de yetinmiyor Krali; eski okul binasn konukevine dntrm, bahesini de kamplara am, Kre'nin gzelliine yakr bir ev sahiplii yapyor.
58
59

Orta Anadolu'dan Kuzey Anadolu'ya gei kuanda, ykseklerde bi cennet bulunuyor, llgaz Da, bereket datan iki limi ve btn yl akn kaybetmeyen akarsularyla esiz gzel-, lkte bir vadiyi ve doruklar gzler nne seriyor. Ilgaz Da'nn 1967 ylnda milli park ilan edilen snrlan ikideki Uluda gknar, saram, karaam,.mee, grgen. ard aalarndan oluan ormanlar iki bin metre yksee dek ulayor. Dalk blgeler serpatinler, istler ve volkanik kayalarla bezeli-ken vadi taban Kzlrmak'n kollar Devrez ay ve Gkrmak' besleyen saysz kk akarsuyla ssl.

KASTAMONU REHBER
ettirildi. Kesme tatan sivri kemer iindeki ahap kap aa oymaclnn en gzel rnekleri arasnda yer alr. smail Bey Klliyesi: Cami, trbe, hamam, medrese ve imarethaneden oluuyor. Candaroullarnn sonuncusu smail Bey tarafndan yaptrlan caminin ana mekn sekizgen kasnaa oturan kubbeyle rtl Yakup Aa Klliyesi: Alamescit Mahallesi'nde bulunan klliye cami ve medreseden oluuyor. Kesme tatan, kare planl cami Kuzeyindeki Kre Dalar'nn Karadeniz'e bakan yamalar ve gneyindeki lgaz Da zengin bitki rtsyle kapl kentin en yksek noktas, 2 bin 587 metreyle lgaz Dalan zerindeki Byk Hacet Tepesi'dir. Kastamonu Arkeoloji Mzesi: Mze binas 1910'da ittihad ve Terakki Kulb, 1920'de stiklal Mahkemesi olarak kullanld. Mzede Kastamonu ve civarnda bulunan Hellenistik, Roma ve Bizans devirlerine ait heykel ve mezar stelleri gibi buluntular sergileniyor. Livapaa Kona Etnografya Mzesi: Konak, Liva Sadk Paa tarafndan ina ettirildi. 1997'den beridir mze olarak kullanlyor. Nasrullah Nasrullah Camii: Kad Yakupolu tarafndan 1547'de Kanuni Sultan Sleyman'n kilercibas Yakup Aa tarafndan yaptrld. Mahmut Bey Camii: ehir merkezinin 15 kilometre kuzeybatsnda bulunan Kasaba kynde yer alr. Seluklu ve Beylikler devri ahap camilerinin en gzel rnekleri arasnda saylr. Nasrullah Kprs: Karaomak Deresi zerinde yer alan kpr 1506'da Yakupolu Nasrullah Kad tarafndan yaptrld. Ilgaz Da Milli Park: Kastamonu'nun en ok gezilen yeri ankr Kastamonu il snrlar iinde ve 1800 metre ykseklikte bulunuyor. Orta Anadolu'dan Kuzey Anadolu'ya gei kuanda ykselen Ilgaz, sahip olduu bitki ve 63 yaban hayatyla ilgi ekiyor. Kastamonu'ya 40 kilometre uzaklktaki Ilgaz, 1088 hektarlk alana sahip. Son yllarda kayak merkezi olarak da dikkat eken alanda her seviyede kayakya uygun pist seenekleri mevcut.

NASIL GDLR
Kastamonu, stanbul'a 500, Ankara'ya 240, zmir'e 825 kilometre mesafede.

GEZLECEK YERLER
Kastamonu Kalesi: Yaklak 112 metre ykseklikteki bir tepe zerine kurulu kalenin Bizans mparatoru Komnenos dneminde yapld sanlyor. kalenin temeli Bizans yaps, st blm ise Candaroullar devrinde ina edildi. Kaya Mezarlar: Kaya mezarlar Oyulmu Kaya ve ehinah Kayas zerinde bulunuyor. Mezarlar 700'lere tarihleniyor. 62

1506'da ina ettirildi. Pek ok onarm ve ek yapld iin orijinal halini koruyamam. bni Neccar Camii: ibni Neccar adyla bilinen Muradolu Hac Nusret tarafndan 1353'te ina

CDE
"1910 yl karl bir ubat aynda Cide'de duvarlar deniz kokan bir evde domuum" diye yazar Rfat Ilgaz. Doru syler, Cide Karadeniz'in koynundadr, denizin kokusu stnden eksik kalmaz. Hemen yakn akraz, yani Kurucaile, Akdeniz'de Ege'de gezinen teknelerin yapm yeridir. Homeros Kytoros diye tanmlad bugnk Gideros'u. Bu koy tarih boyunca gemilere doal liman olarak hizmet vermi, frtnadan kaan denizcileri korumutur. imdilerde yeil dalarn eteindeki Kazal Alt Plaj ile birlikte, deniz keyfi yapan turistleri arlayarak dinleniyor.

Kastamonu

yor. Gideros Kalesi, koyun dou ve batya uzanan iki burnu zerinde yer alyor. Roma devrine tarihlenen kalenin byk bir ksm doal kaya zerine ina edilmi.

NASIL GDLR
stanbul'a 550, Kastamonu'ya 140 km. Yol olduka virajl, stanbul Cide arasnda otobs seferleri yaplyor.

Cide, Rfat lgaz'n doduu ve lmnden nce yerleip, romanlarn yazd kasaba olarak bilinir. Cide ad tarihi metinlerde ilk olarak Homeros'un nl eseri lyada'da anlr. Kocaman bir sahil eridiyle balayan Cide'nin sar yazmas mehur.

GEZLECEK YERLER
Karadeniz kylar, koy bakmn66

dan Ege ve Akdeniz kadar zengin deil. Ancak Cide kylarnda denize girmeye elverili birok koy bulunuyor. Cide ayyaka yolu zerinde birok dinlenme ve piknik yeri bulunuyor. Kapsuyu Plaj: Amasra'dan Cide ynne sahil boyunca devam edilerek Kurucaile'ye varlr, ilenin 3 kilometre dousunda Kapsuyu Plaj yerli turistlerin

urak meknlarndan. Gideros Koyu: Cide'ye 15 km. uzaklkta yer alr. Amasra'dan Cide'ye 11 kilometre varken sola saptrsa Gideros Kalesi ve irin dinlenme yerleri fark edilir. Karadeniz dalgalarna kar doal korunaa sahip koy, antik dnemden beri korunak ve tersane olarak kullanlm. Birka balk lokantas ve ev pansiyonu bulunu-

INEBOLU
Kastamonu'ya

REHBER
93, Ankara'ya has mimarisi bulunan evleriyle dikkat ekiyor. Genellikle katl konak tipinde ina edilen evlerin bugn hemen hemen hepsi koruma altnda. Her ev bir slalenin ismiyle anlyor. Yksek tavanlar, cumbalar ve tavan ilemeleri, evleri zel klyor. atlar denizden karlan talarla yaplm. Is yaltm salayc zellikleri var. Bu incelikli mimarisi hl varln koruyor. Abana: nebolu'nun Sinop ynnde, ileye 23 km. uzaklktaki komusu. Birka otel ve restoran olan Abana'nn sahili boydan boya plaj. ilede kendine has tarihi dokusuyla korunmaya alnm ahap nebolu evleri bulunuyor

335, stanbul'a 599 km. uzaklkta bir ile. Yemyeil bitki dokusu kilometrelerce uzanan sahili ile nebolu, Kastamonu'da bir cennet. 4. yzylda Yunanllarn Karadeniz'de kurduklar kolonilerden biri olan nebolu'da tarihi evler yaamla i ie.

GEZLECEK YERLER
ilede kefe meteoroloji binasnn bulunduu-tepeden balanmal ve ara sokaklar gezilmeli. Balk restoranlarnda her mevsim taze balk yiyebilirsiniz. Geli Tepesi: ilenin en yksek ikinci tepesi. Ge Bizans ve Osmanl devrine ait kalntlarla dikkat ekiyor. Yolu biraz engebeli. Pembe Kk: Limana kadar inen ve geni bir arazide yer alan kk, baheleri ve pembe rengiyle nl. ehri ve liman tepeden seyrediyor, her bahede meyve isimlerini alm olan emeleri var. zel mlk olduu iin, sahibinden izin alnmal. nebolu ars: ar, binalar haricinde orijinal yapsn koruyor. Kastamonu Valisi Abdurrahman Paa tarafndan 1885'te yaptrlan arnn iinde nebolu'nun en eski camisi bulunuyor. nebolu Evleri: nebolu kendine 70

NASIL GDLR
stanbul'dan TEM otoyolu Gerede kndan sonra yol takip edilerek Kastamonu'ya ulalyor. Kastamonu'dan eydiler Kre yolu zerinden nebolu'ya varlyor. Dileyen Bartn zerinden Amasra'ya urayp nebolu'ya gidebilir. Bu yol gzel manzaralar sunsa da dar ve virajl. Kastamonu'dan dolmu minibslerle 1.5 saatte ulalabilir, stanbul ve Ankara'dan kalkan otobsler de son durak olarak nebolu'ya uruyor. Kastamonu zlem

Ad ister Nehir Tanras Aisopos'un kz Sinope'den, isterse de Hititedeki Sipova'dan gelsin fark etmiyor, yre Bronz a'ndan itibaren insanlar arlyor. Antik dnyann nl felsefecisi Diyojen'in yurdudur Sinop. Tm gemii mzesinde grlebilir. Heykeller, sikkeler, vazolar, amforalarn yanndaki
74

19. yzyl ikon koleksiyonu ziyaretileri hayran brakr. Anadolu'nun en kuzeyinde bulunmak isteyen Sinop'taki Bozburun'a gitmeli. Zirveye ulamak biraz ter dktrse de engin Karadeniz manzaras esiz. Doa da alabildiine cmert davranm buraya, Trkiye'nin tek fiyortunu, denizin kyy bir bak gibi yarp

ierilere dek girdii Hamsaroz'u balam. Simsiyah kumlaryla Karakum ve onunla tezat oluturan bembeyaz Akliman yrenin iki plaj olarak hizmet veriyor. Roma kprlerinin, Bizans kiliselerinin sklkla grld Sinop'ta 1568 tarihli ve birok nl simay "arlam" cezaevi de grlebilir.
75

Sertel gibi nllerin kald cezaevi 6 Aralk 1997 tarihinde boaltld. Aslan Torunlar Evi: Kalemii bezemelere sahip 18. yzyl yaps, mze olarak kullanlyor. Sinop Kalesi: Miletlilerin 8. yzylda yaptrd kale, Anadolu Seluklu devrindeki ilavelerle daha grkemli hale getirilmi. Alaaddin Camii: Seluklular devrinde ina edilen, eitli dnemlerde onarm gren cami, Sinop'un en byk camisi. Hamsaroz Fiyortu: ehir merkezine 11 km. uzaklkta. Yarmada zerine kurulu ehrin, i ve d liman olmak zere iki ayr kys var. limanda Karakum ve Zeytinlik plajlar yer alrken, d liman Akliman ve Hamsaroz'a kadar uzanyor. lii kentin tarihi zenginlikleri. Sinop Mzesi: Sinop evresinden derlenen ve Sinop'a 16 km'deki Demirci Ky Kocagz Hyk'ten kan Tun a'na ait buluntular, Hellenistik ve Roma devri heykeltralk eserleri ile Bizans sanat slubunun zelliklerini tayan zengin bir ikona koleksiyonu sergileniyor. Tarihi Sinop Cezaevi: Sinop Kalesi'nin gneybat ucunda yer alan cezaevinin ilk kullanm tarihi 1568. Surlarn zerinde i kaleyi bir utan bir uca kadar gezebilme imkn veren yollar muhafzlarn gezi yolu olarak kullanlm. Mustafa Suphi, Burhan Felek, Sabahattin Ali, Zekeriya Gerze: Sinop'a 30 km. Eski ahap evlerin mimarisi ilgi ekici. Otel Ermi 368-718 15 40 Alaam: Sinop'a 57, Gerze'ye 37 km. uzaklkta. Temiz kumsal, nar, kavak ve taflan aalarndan oluan gzel korusu ile Geyikkoan mesire yeri en ok ziyaret edilen yerler arasnda. Erfelek: Sinop'a 30 km. leye ehir merkezinden kalkan minibslerle ulalyor. Konaklama tesisi bulunmayan ilede pek ok elale ve yayla var. Bunlardan en nemlisi, merkeze 15 km. uzaklktaki Tatlca elaleleri. elalelere k kolaylatrmak iin ip ve merdiven mevcut. Turizm Dernei 368-511 37 38 77

GEZLECEK YERLER
Karagl Kumluu ve Baheler Plaj, Balatlar Kilisesi, Muineddin Sleyman Pervane (Alaeddin) Medresesi, Meydankap, Kefevi, Cumaky ve Yazky camileri, Fethi Baba Mescidi ve Akmescid, Durak Han, Seyyid Bilal, Gazi elebi, isfendiyaroullar, Sultan Hatun ve Hatunlar trbeleri, Aslan emesi ve 1853 Sinop Deniz Sava ehit76

kapl. Merkezdeki kilise hapishane olarak kullanlm. amurca Plaj: stefan yolu zerinde. S denizi ve doal gzelliiyle ilgi eken yerlerden. Akgl: Ayanck'a 35 km. Kayn ve gknar ormanlar iinde bulunan Akgl'de sandal gezisi yapp, balk tutabilirsiniz. nalt Maaralar: Ayanck'a 25 km. uzaklktaki nalt kynn iinde bulunuyor. Maara giriinde 75 m. yksekliinde ve 50 m. geniliinde byk bir galeri var.

NASIL GDLR
nebolu ile Ayanck arasnda minibs mevcut. Sahildeki buharl trenle nostaljik gezi yaplabilir.

Gemiinde gknar ormanlar ile ekonomisini kuran Ayanck artk tabiat gzellikleriyle var oluyor. Yzmek isteyenlere amurca, Oluza ve Harzana plajlar ile Gebelit ile Kuu Yals koylar hizmet verirken, Gelincik Burnu olta balklna ve sualt sporlarna, kaya mezarlar ve sulu kilisesi bulunan stefan Liman yat turizmine gz krpyor. Gknar orman ile kapl, 1200 metre yksekliindeki Akgl yrenin gzdesi. Karlk Yaylas da geri kalmyor, 1600 metredeki yayladan Sinop nce Burun aklan rahatlkla grlebiliyor. nalt ise maaras ve kanyonlaryla Ayanck'n doayla i ie geen bir baka mevkii. Sarp kayalklardan akan sularn oluturduu kk elalelerin ssledii Babaay Kanyonu'nun bitiminde, yaklak 700 metrelik galeri ve salonlar, damlatalar, sarkt ve travertenleri ile grlemeye deer nalt Maaras bulunuyor.
78

Sinop'a 54, stanbul'a 630, Ankara'ya 435 km. Sinop'un sahil ilelerinden Ayanck'ta ormanlarn bittii yerde sahil eridi balyor. Ayanck (Aya veya Ayan) Tepesi'nin eteklerinde bir doa aheseri. Adn eteklerine kurulduu bu tepeden ald syleniyor.

GEZLECEK YERLER
Ayanck, yayla turizmi ve trekking iin elverili bir yer. Kylar birbirinden gzel plajlar ve koylarla

SAMSUN

Bamszlk Liman

Samsun nemlidir. Cumhuriyete giden yolda ilk adm 19 Mays 1919'da burada atlm, Mustafa Kemal ve arkadalar kllenen umutlan tazelemi ve kurtuluu baarmtr. Gazi ve Atatrk mzeleri ile bire bir llerle yaplm Dou Park sahilindeki Mustafa Kemal ile silah arkadalarnn balmumu heykellerini bulunduran Bandrma Vapuru destann yaayan meknlar. Yakakent am Liman, aramba ve Tekkeky plajlaryla, Vezirkpr Kunduz Da'yla, Havza kaplcalaryla, Bafra Paflagonya Kaya Mezarlar ve tarihi Asar Kalesi'yle, Ladik yaylalarla bezeli Akda'yla, aramba 1176 tarihli Gceli Camii ile grlmeyi hak eder. Kzlrmak ve Yeilirmak da buradadr, ku gzlemcilerine esiz grntler sunar.

SAMSUN

REHBER
yaptrlm. Kesme tatan yaptrlan iki minareli cami, bitkisel ve geometrik ekillerle ssl. Atakum: Samsun Sinop yolu zerinde, 20 km. kadar devam eden sahil eridi boyunca restoran ve ay baheleri var. Kurupelit-ncesu: Deniz kena rndaki Kurupelit, Sinop karayolu zerinde. Piknik yapmak iin kullanlyor. Kocada: Her yl toplu da yry ve trmann yapld alan. ehir merkezine ok yakn ve doal bir gzellie sahip. Amisos: Samsun'a 7 km. uzaklktaki antik kent, dalgakranla oluturulmu yapay limanyla, antikada byk neme sahipti. Kentin ilk kuruluu 7. yzyla kadar iniyor. Kzlrmak Deltas: Kzlrmak deltas, barndrd canl trlerinin eitlilii ile lkemizin uluslararas neme sahip sulak alanlarndan. Deltadaki ku trlerinin eitlilii ve saylar ku gzlemcilii ve doa turizmi iin drt mevsim boyunca ok nemli bir potansiyele sahip.

Trkiye'nin en byk akarsular Kzlrmak ve Yeilrmak'n arasnda verimli delta topraklar zerinde kurulu. Yakakent'ten Terme'ye kadar uzanan sahil band denize girmek iin ideal.

GEZLECEK YERLER
Samsun Mzesi: kiztepe kaz buluntular, antik Amisos kenti mozaikleri ve mezar buluntular, mzenin balca eserleri arasnda. Orta salonda antik Amisos kentinde ortaya karlan, Roma mparatoru Alexander Severus (S 222-235) zamannda yaptrlan ve S 5. yzyl sonlarnda Bizans devrinde tamir edilen mozaik tehir ediliyor. Samsun Atatrk Mzesi: Sam sun Mzesi'ne bal. Kabartma ve heykellerle ssl yapda Atatrk'le ilgili kitaplar, Samsun'a kyla ilgili belgeler ve zel eyalar sergileniyor. Havza Atatrk Evi: Atatrk'n Amasya'ya gemeden nce Havza'da kald ve Amasya Kongresi'ne hazrland ev, mze olarak hizmet veriyor. Tahan (Saathane Meydan): Sivil Osmanl mimarisinin en gzel rneklerinden biri. Byk Cami: Batumlu Hac Ali Efendi tarafndan 1884 ylnda
82

NASIL GDLR
Trabzon'a 346, Ankara'ya 419, stanbul'a 737 km. Samsun'a kara, deniz ve havayolu ile ula-

Belki dik yamal vadiyi Yeilrmak ve kentin dndaki ahin Kayas mevkiinden balayp yer yer nne kan kaya bloklarn tnellerle delerek geen suyolunu da Pontoslar at ama Amasya yine de irin'e k Ferhad'n kentidir. Bu ak her eyden stndr ve Amasya'ya ruhunu verir. Amasya'nn ev sahiplii yapt medeniyetler arasnda Hititler, Phrygler hatta Amazonlar bulunuyor. Kentin sembollerinden, Yeilrmak boyunca uzanan Roma devri sur duvarlar zerindeki Yalboyu evlerinin ya da 20()'e yakn. Amasya Osmanl'nn ehzadeler kentiydi, Yldrm Bayezid'den Fatih Sultan'a birok padiah buradaki medreselerde yetiti, valilik yapt. Bu yzden kentin birok noktas cami, imaret, hamam, trbe, bedesten ile bezeli. Vadinin kuzeyinde, bir baka sembol, duvar gibi ykselen 13 tane Kral Mezar bulunuyor. Evveliyatlar yaklak 2 bin 300 yl nceye gidiyor. Blgedeki ilk yerleim noktas, Harene Da zerindeki Amasya Kalesi onlarn koruyucusu.
87

ken Roma dnemine aittir. Ezine Pazar Han: Amasya Tokat karayolunun 35. km'sinde yol kenarnda yer alan han Seluklu Sultan Alaaddin Keykubat'n hanm Mahperi Hatun tarafndan yaptrld. Merzifon Ta Han: Merzifon ilesinde, bedestende bulunan han, 17. yzylda ina edildi.

NASIL GDLR
Kentte karayolu ve demiryolu ile lkenin her yerinden kolayca ulalabilmektedir. Amasya, Sivas Amasya, Orta Karadeniz Blgesi Yeilrmak Vadisi'nde, tarihi pek Yolu gzergh zerinde bulunan, Anadolu'nun nemli tarihi yerleim merkezlerinden biridir. Talat Bey tarafndan yaptrld. Burmal Minare Camii: Seluklu Sultan II. Gyaseddin Keyhsrev zamannda Vezir Necmeddin Ferruh Bey ve kardei Haznedar Yusuf tarafndan yaptrld. Gkmedrese Camii: Cami, Sultan II. Bayezid adna 1485-86 yllar arasnda yaptrlan klliye cami, medrese, imaret, trbe, adrvan ve emeden oluur. Kral Kaya Mezarlar: Amasya Kalesi eteklerinde kayalara oyularak yaplan be mezar birbirlerine ve kaya blouna merdivenlerle baldr. Vadi ierisinde irili ufakl toplam 18 adet kaya mezar yer alr. Bu mezarlarn Pontos krallarna ait olduu dnlyor. Aynal Maara: Krallar Vadisi ierisinde Hellenistik devire ait kaya mezarnda Bizans devrine ait freskler bulunuyor. Ferhat Su Kanal: Antik Amasya kentinin su ihtiyacn karlamak zere, kayalar oyulup tneller alarak yaplan su kanal Er89 Samsun demiryolu zerinde Sivas'a 261 km. Samsun'a ise 130 km. mesafededir. Kente en yakn havaliman Samsun'dadr.

GEZLECEK YERLER
Amasya Kalesi: Kale Harene Da olarak bilinen dik kayalklar zerinde yer alyor. Amasya Mzesi: Ta eserler ile Sultan I. Mesut Trbesi iinde bulunan lhanl dnemine ait 6 adet mumya ilgi eker. Hezaranlar Kona (Etnografya Mzesi): Yeilrmak sahil eridinde, Roma devri kale surlar zerinde yer alr. 19. yzyl geleneksel sivil mimari rneklerinden olan konak 1865'te Defterdar Hasan 88

medrese ve mezar odasndan oluan klliye 1267'de Amasya Valisi Seyfettin Torumtay tarafndan yaptrld. Mavi inilerle ssl kmbeti nedeniyle Gkmedrese olarak bilinir. Gml Camii: Taceddin Mahmut elebi tarafndan 1326 ylnda yaptrld. Bayezid Paa Camii: Amasya Emiri Bayezid Paa tarafndan 1414 ylnda ina edildi. Sultan II. Bayezid Klliyesi:

Orta Karadeniz ile Anadolu arasnda yllar yldr ki bekler, evresini kolaan eder Niksar. Maduru ve anak dereleri arasnda ykselen bir tepe zerine kurulan ve bu konumuyla yrenin i kesimlerini denetleyen bir garnizon grevi stlenen Roma elinden kma, Bizans ve Osmanl onarmndan geme kale kasabaya tepeden bakmann en doru noktas. Kaleye kldnda Canik Dalar'nn gney eteklerindeki yeil Niksar kendini gsterir. Roma, Bizans, lhanllar, Danimentler ve Osmanllar arlam yre, kmbetler ve trbelerle donanm. Melik Daniment Gazi Trbesi, Akyap ve Kulak kmbetleri, Roma hamam dnda Niksar'n arastas da insan tarih yolculuuna karr. Darack sokaktaki karlkl dizili dkknlara gitmenin en gzel yolu anak Deresi zerindeki ta Roma kprsnden gemek. Arastay gezip Niksarl gen kzlarn elinden kma hallar grenin sonraki yolu amii Yaylas olsun. En temiz hava ve doa burada bekliyor.

93

TOKAT
Tokat, Orta

REHBER
Karadeniz Blgekr ilemecilii, hat, yresel kilim ve el sanatlarnn retildii han, Osmanl devrinde, 17. yzylda yaplm. Yabasan Medresesi: Danmentliler zamannda, Nizamettin Yabasan'n saltanat yllarnda (1142-1164) yaptrld. Yabasan Medresesi Anadolu'nun, gnmze kalan en eski Trk yaplarndan biri. Tarihi yer ve eserler arasnda Sulusokak, Bedestenler, Bey Soka, Mevlevihane, Yeni ve Eski Yazmaclar Han, Krkbadallar. Saat Kulesi, Madman Celal'in Evi, Ali Paa Camii, Ulu Cami, Takyeciler Camii, Garipler Camii, Ali Paa Hamam, Yabasan Medresesi, Hdrlk Kprs de bulunuyor. Gmenek (Kornana): Tokat'tan Karadeniz'e alan Niksar yolunun 9. kilometresinde, Yeilrmak'n ortasndan akt Gmenek (antik Komana kenti) ilin en nemli mesire yerlerinden. Ballca Maaras: Pazar ile merkezine 8 km. mesafedeki maara yry yollar, seyir teraslan ve kr kahveleri ile astm hastalarna iyi gelen bir doa harikas. Sebastopolis: Kalntlar gnmzde Sulusaray ilesinde bulunan antik kentin 1. yzylda kurulduu biliniyor. Roma ve Bizans NKSAR Tokat'n 60 km. kuzeydousunda yer alan Niksar, ve Dou Anadolu ile Karadeniz blgelerini birbirine balayan yollarn kavak noktasnda yer alr. ile gnmzde tarihi eserleri ve doal gzellikleriyle turistlerin ilgisini eker. Akarsular bakmndan olduka zengin olan Niksar topraklarn Kelkit ay ve bu ayn irili ufakl kollar sular. amii yaylas, Kale, Ayvaz Park, Dztepe Park, Buama suyu ilenin dinlence yerleri arasndadr. Tarihi deerleri arasnda Ya Basan Medresesi, Melikgazi Trbesi, rei Byk Camii, Krk Kzlar Kmbeti, Kulak devirlerinde kullanlan nemli yollarn kavanda bulunuu kentin nemini artrm. Sulusaray Kaplcas: Tokat Si vas yolunun 68. kilometresindeki Sulusaray'da, tarihi Sebastopolis harabeleri arasnda, kaynayan ifal su kaplca tarafndan kullanlyor. Konaklamak isteyenler iin otel, motel ve kamp alan mevcut. Readiye Kaplcas: Tokat'a yak lak 110 km. uzaklktaki Readiye kasabas kndaki kaplca suyunun romatizma, fel ve kirelenmelere iyi geldii biliniyor. Otel, bungalov ve kamp yeri mevcut. Tekkesi Kprs, Talazan Kprs yer alr. ile merkezindeki Ulu Cami 1145 ylnda Cepnizade Hasan Bey tarafndan yaptrlm bir Danimendolu dnemi eseri. Belediye 356-527 81 51

si'nde tarih boyunca nemli devlet ve beyliklerin yerleim merkezi oldu.

GEZLECEK YERLER
Tokat Kalesi: S 5. veya 6. yzyllarda ina edilen, 500 yl Bizans egemenliinde kalan 28 burlu kale, Seluklular ve Osmanllar tarafndan da kullanld. Kalenin, bugn molozlarla dolu bulunan gizli geidi, kayalara oyulu 362 basamakl merdivenle kente kadar iniyordu. Tokat Mzesi (Pervanebey Darifas/Gkmedrese): Seluklu vezirlerinden Muineddin Sleyman Pervane tarafndan 1277'de yaptrlan klliyenin, tp eitiminin verildii ifahanesi mavi inileri nedeniyle Gkmedrese adyla da biliniyor. Bu antsal yap bugn arkeolojik ve etnografik eserlerin sergilendii mze. Mzede ilk Tun a'ndan itibaren Hitit, Phryg, Hellenistik, Roma, Bizans, Seluklu ve Osmanl devirlerine ait eserler bulunuyor. Latifolu Kona: Ahap karkas ve kerpi malzeme ile ina edilen konak 19. yzyl Trk mimarisinin aheserlerinden. Restore edilen konak, mze ev olarak korunuyor. Tahan: Gnmzde dvme ba94

NASIL GDLR
Tokat, stanbul'a 802 km., zmir'e 979 km., Ankara'ya 391 km. mesafede. Atlasjet Tokat'a uuyor.

ORDU
Orta Camii olarak da bilinen brahim Paa Camii, Hamidiye (Hkmet) Camii, Yal (Aziziye) Camii ile Konstantin, Mustafa Bey, Yusuf Aa, Souksu ve rksulu Ali Paa emeleri kentin tarihi deerleri.

REHBER

Kale Ky Kalesi: kmbet kalnts ve Deliklita mevkiinde antik kaya mezarlar mevcut. Yason Burnu: Perembe ilesinin 22 km. batsnda.

GEZLECEK YERLER
Perembe: Ordu'ya 16 km. Eskinin nemli limanlarndan biriydi, bugnse bir sahil kasabas. VonaOte! Otel Dedeev 452-517 43 10 452-517 38 02

Gebeolu Otel 452-537 60 49 Dolunay (Fatsa) 452-433 72 00 Garden Yaln 452-423 14 78 Gzelyal: ehir merkezine 2

farkl kesitten oluur Ordu; Karadeniz, tarla ve da. Yani hamsi, fndk ve yayla. Topraklarnda arkeolojik srlar, sokaklarnda anlar sakldr. Kurul Kayas olarak bilinen antik yerleim merkezi buradadr. Kayalarn zerinde bulunan, 480 basamakla inilen Kurul Kayas'nn ve civardaki yaklak 75 benzerinin Pontos kral tarafndan cariyeleri, ailesi ve hazinesi iin yaptrld yorumlanr. Yason Burnu mitolojik adan deerli bir yerdir, aka kynn koylar antikan iilerinin izlerini tayan balk havuzlar ve odalarla bezelidir. Fatsa'nn dousundaki Bolaman kynden balayan karayolu kvrlarak tepelere trmanr, Ordu'ya kadar ruhu coturan koylardan, yerleim yerlerinden geer. Yolcu Yalky'de yemek yemeli, Mendersn'nde Sal'da ay imeli, Yason'daki antik renyerini gezmeli, aka'da denize girmelidir. Son sz yaylalarn olsun ve Canik Dalar'n ssleyen amba, Turnalk, Taba, Geilmez, Kaleboynu, Karagl gibi yksek yurtlar konuklarn arlasn.

km. Ordu'nun en gzel plajlarndan. Aydoan Tepesi: Glky Mesudiye snrndaki en yksek tepenin evresi am ve geni yaprakl aalarla evrili. Boztepe: Deniz seviyesinden 450 m. ykseklikte ve Ordu'ya 6 km. uzaklkta. Harbeli: Glky Mesudiye snrnda, yaylalaryla nl. Kurul Kayas Yerlemesi: Sivri bir kaya zerinde antik bir yerleme alan. Etnografya Mzesi: 19. yzyl Paaolu Kona'nda etnografik eserler sergileniyor.

98

GRESUN YAYLALAR

Giresun

Giresun'un saymakla bitmeyecek kadar ok yaylas vardr. Alak kesimlerdeki nemli ve bask havadan kamak isteyenler yaz ykseklerde geirmeye bakar. Denizden ykseklii 2 bin 700 metreyi bulan Bekta Yaylas byk srlerin oluturduu manzarasn, oban trklerini ve hafif ama serinleten rzgrn kimseden esirgemez. Dereli'den balayp Meryem Ana Kilisesi, Durkaya Maaralar, Kuluhan Kalesi, saray harabeleri, ta deli yollar ve yazl kayalar grerek klan Kmbet Yaylas'nn ykseklii 1640 metreyi buluyor. Yaylada market, lokanta ve konaklama tesisi var. Mee, kknar ve kayn aalar evreyi sslerken, Ayma ayr yaylann en gzde alann oluturuyor. Cuma gnleri Kmbet'in pazar kuruluyor. Merkeplerinin zerindeki kfelerle pazara gelen kyller peynir, kekik, kr karanfilleri ve yayla iekleri satyor. Kulakkaya, Karagl, Paakona yaylalar da Giresun'un serin havasn solumak isteyenleri bekleyen dier yksek yurtlar.

102

103

TREBOLU
Dousuna Grele'yi, batsna Espiye'yi, kuzeyine yani karsna da Karadeniz'i alan Tirebolu'nun birbirinden ekici plajlar vardr. Buralarn tadna varmak isteyen biraz aranacak ve kefe kacak. Uramaya deer, irili ufakl koylar arasna gizlenenler merkezdekilerden ok daha gzeldir. lenin tarihi eserleri arasnda ilk sray almak iin Saint Jean ve Bedrama kaleleri yarr. Tarihi emeler ve camiler de Tirebo'u'nun ilerine kadar sokulur, sokaklar arnlayanlara glge e serinlik salar.

Giresun

banda ina edilen kilise ocuk ktphanesi olarak hizmet veriyor. narlar Mahallesi'nde. Gedikkaya: Kentin dou kesiminde 200 m. yksekliindeki tepe mesire yeri olarak kullanlyor. En iyi kent manzaras buradan grlebilir. Zeytinlik Mahallesi: Kalenin gneybat yamacnda yer alan semtteki tarihi evler i ve d mimarilerindeki sslemeleriyle dikkat ekiyor. Giresun Camileri: Hkmet Kona yaknnda bulunan Kale Camii'nin 1911-1912 tarihli kitabesinde Sar Mahmutzade El-Hac Mustafa Efendi tarafndan yeniden ina ettirildii yazldr. Kale Camii'nden baka Hac Hseyin Camii, Hac Miktat Camii, ekek Fndyla mehur olan Giresun, adn blgede yetien kirazlarn gzelliinden alyor. yerlerin banda geliyor. Giresun Kalesi: Kale, kenti ikiye blen dik ve kayalk bir tepenin doruuna kurulu. Ortadaki ikale surlar ile kuzey ve kuzeydou surlar hayli salam olan kalenin gemii Pontus Krall dnemine uzanr. Kalenin kuzeyinde ok byk maara snaklar bulunur. Kurtulu Sava kahramanlarndan Gazi Osman Aa'nn mezar da kalede. Arkeoloji Mzesi: Mze 18. yzylda ina edilen bir Rum kilisesinde yer alr. Mzede Eski Tun a, Hitit, Hellenistik, Roma, Bizans, Seluklu ve Osmanl devri eserleri sergileniyor. Kilise Kran: Yayla yerleim yerine 300 metre uzaklktaki tepeden en gzel manzaralar seyretmek mmkn. Meryem Ana Manastr: Askerlik ubesi arkasndaki eski Lonca Yolu stnde yer alr. Hristiyanln ilk yayld yllardan kalma bir kaya tapnadr. ocuk Ktphanesi: 1900lerin Camii ve eyh Keramettin Camii de mimari deeri yksek olan tarihi yaplar arasnda yer alyor. Kmbet Yaylas: Giresun'un gneydousunda bulunan 1640 m. ykseklikteki Kmbet'e Dereli ebinkarahisar yolundan ulalr. Dereli'den sonra Kotana sapandan Gdl ve Yce kyleri zerinden 60 km'lik bir yolla Kmbet'e varlr. Yayla merkezine 500 m. kala sa tarafa ayrlan toprak yol am ve ladin aalaryla kapl "Salon ayr" olarak bi107

GEZLECEK YERLER
Giresun Adas: Giresun'un bir mil anda yer alan adaya Gemiler ekei ve Aksu DereulaBizans si'nden kalkan teknelerle mak mmkn. Adada

devrinden kalma manastr duvar kalntlar mevcut. Sandal aalaryla dikkat eken ada yaz aylarnda halkn en fazla rabet ettii 106

linen miseri yerine gider. Kulakkaya Yaylas: Giresun'un 45 km. gneyindeki yaylaya Dereli ebinkarahisar karayolundan Pnarlar mevkiinden saplarak Sll ky zerinden ulalyor. Halkn en sk gittii yaylalar arasnda. Bekta Yaylas: Giresun'a 55 km. mesafede bulunan yaylaya Kulakkaya Yaylas'ndan Melikli obasna giden yoldan ulalabilir. 2 bin 70 m. ykseklikteki yaylada konaklama tesisleri bulunuyor. Temmuz aynn son haftas dzenlenen Bekta Yayla enlii, Kllk Kaya'da dzenleniyor. Paakona Yaylas: Yaylaya Bulancak ilesi Kovanlk beldesinden ulalyor. Derin vadileri ve elaleleriyle nl yayla 1450 m. ykseklikte yer alyor. Yaylada konaklamak isteyenler 5 km. uzaklktaki Saralan Orman letmeleri tesislerinde kalabilir. 108

Karagl Yaylalar: Giresun'un en yksek ikinci da olan Karagl Dalar'nda birok oba var. Bulancak: Giresun'un 15 km. batsnda. Acsu Maaralar ile merkezinden 300 m. ileride bulunuyor. Birinci maarada kabartma resimler bulunur. ebinkarahisar: Giresun'un tarihi yaplar bakmndan en zengin ilesi, ilin 116 km. gneyinde. Licese Kilisesi, Meryem Ana Kilisesi, kale, Tahanlar, Behramah Camii, Fatih Camii ve Atatrk Evi grlmesi gereken tarihi yaplar. Meryem Ana Manastr Kayadibi kynde. Trekking: Giresun'a 60 km. uzaklktaki Karagller da silsilesi yry sporu iin ok elverili. En nemli parkurlar; Eribel-oban Bartan, Turna Ovas-Kmbet, Eribel-Avar Obas-Sarak Gl, Krklar Tepesi-Karagl Tepesi-Aygr Gl-Elmal obas.

109

TRABZON

Marco Polo nl seyahatinin dnnde Trabzon'da mola verdi. Kent, gemite ticaretin nemli bir dura, pek Yolu kervanlarnn limanyd.

Trabzon Karadeniz'in olduu kadar Hdrnebi, Sis Da, Akaabat Karada, Hakaobas, Solma, Kirazl, Cami Boaz, Lapazan ve Sultan Murat yaylalaryla ykseklerin de cennetidir. Her bir' yaylas yaz aylarm dolu dolu geirir, festivallerde tepilen horonlarn ritmini hisseder. Trabzon dendiinde akla ilk gelen ve klasiklemi grnt Uzungl manzaras olsa gerek. Vadi nnn kayalarla kapanmas sonucunda olumu bu kaya glnn kendisi masmavi, evresi yemyeildir. Kysndaki kyn evlerinin tm ahap, ou dededen kalmadr. Buraya kadar gelmiken gl besleyen ay ve dereler boyunca yrmeden, yalanlardaki derin kanyonu dolamadan, Demirkap ky ile yaylasn ziyaret etmeden ve ykseklerdeki yedi buzul glne uramadan dnmek olmaz. Soanl Dalan silsilesi iinde yer alan Demirkap Tepesi'ndeki gller Balk Gl ile ift, Balk, Kk, Kara, kiz ve Birmerin adn tayor, yaz aylarnda deniz keyfi, yapanlara inat, kn, karn ve buzun keyfini sunuyorlar.

TRABZON REHBER
Smela (Meryem Ana) Manastr: Trabzon'a 30 km. uzaklktaki Maka ilesinin 16 km. gneyinde. Altndere Vadisi Milli Park iinde yer alyor. Buraya zikzaklar izen bir patikadan trmanlarak varlyor. Trmanma biraz yorucu olsa da sonunda ulalan yerin gizemi ve doas buna deiyor. Manastrn en eski ksm i avluda yer alan kaya kilisesi, bunun yan sra kayalardan damlayan kutsal suyun topland ayazma, apeller, misafir odalar da burada bulunuyor. kinci blm olarak da adlandrlan yerde ise yatak odalar, salonlar, kitaplklar, Gemite Dou-Bat ticaretinin nemli bir liman olan kent, yaatt birok medeniyetin izini tayor. rlm. Bugnk plan 12. yzyla ait. Kentin bakilisesi olduu iin sslemelere ayrca nem verilmi. Fetihten sonra camiye evrilen yapnn mihrap sslemeleri zengin. Yeni Cuma Camii (Hagios Eugenios Kilisesi): Trabzon'da Hristiyanl yayma giriimlerini hayatyla deyen Aziz Eugenios'a ithaf edilen kilise Yeni Cuma Mahallesi'nde. ilk yapm tarihi bilinmiyor. Bugnk yapnn ise 14. yzylda ha planl yapld tahmin ediliyor. Camiye evrilirken kuzey giri ksm ve minare ilave edilmi. erzak depolar yer alyor. Milli park iinde restoran ve konaklamak isteyenler iin bungalov kiralama olana var. Byk Smela Oteli 462-512 35 40 Cephanelik: Boztepe'nin bat yamacnda. Fatih Kulesi ya da rene Kulesi olarak da bilinen yap, i ie gemi 25 m. yksekliinde iki kuleden oluuyor. Atatrk Kk: Atatrk'n kenti ziyareti srasnda satn alnan kk, Atatrk'n 1937 ylnda vasiyetnamesini hazrlad yer. Atatrk'n zerinde karalamalar yapt Trkiye haritas, binann ikinci katnda sergileniyor.
118

Ayasofya Mzesi (Ayasofya Kilisesi): Kente batdan girenler bir yamacn zerinde bulunan kiliseyi hemen fark eder. Trabzon Komnenos Devleti krallarndan I. Manuel zamannda (1250-1260) yapld tahmin edilen kilisenin 25 m. uzandaki an kulesi ise 1427 ylna ait. Kilise, Trabzon'un alnndan sonra camiye dntrlm. Mze olarak al tarihi 1964. Drt stunlu Yunan ha plannda, ta ssleme ve fresk asndan zengin. Santa Maria Kilisesi: Sultan Abdlmecid'in fermanyla 19. yzyl sonunda, Trabzon'a gelen yabanclar iin yaplan Katolik kilisesi bugn de ilevini srdryor. Sslemeleri dikkat ekici. Kzlar Manastr (Panagia Theoskepastos): Boztepe'nin gney yamacnda. Kaya kilisesi etrafna kurulu manastr kesme tatan kaln ve yksek duvarlarla korunmu. Byk maret (Hatuniye) Camii: Zanos Kprs'nn yaknnda. Yavuz Sultan Selim'in annesi Glbahar Hatun adna yaptrlan klliyeden sadece cami ve trbe gnmze ulam. Bedesten: Kentin en eski ticaret yaps. Yapy Cenevizlilerin yaptrd, Trklerin eklerle zengin119

GEZLECEK YERLER
Trabzon Kalesi: Bizans devrine ait temeller zerine yaplan kale, yukar, orta ve aa blmlerden oluuyor. Kydan ehrin tepelerine kadar uzanyor. Ortahisar Camii (Panaghia Khrysokephalos Virgin Kilisesi): Roma mparatoru Constantinus'un yeeni Hannibalianus'un yaptrd sanlyor. Yap Altnbal Meryem Kilisesi olarak adland-

NASIL GDLR
Trabzon stanbul'a 1083, Ankara'ya 763, Rize'ye 75 km. uzaklkta. Trabzon'a hava, kara ve yaz aylarnda denizyolu ile ulamak mmkn.

TRABZON YAYLALARI Hdrnebi Yaylas: Akaabat Dzky yolu zerinde bulunan (12. km'de) TRT verici istasyonunu gsteren levhay izleyerek Arpacl ve Acsu kylerinden geip yaylaya ulalyor. Yol hemen her zaman ak. Yayla dzlk bir arazi zerinde kurulu ve 1742 m. ykseklikte. Akaabat'a 34, Trabzon'a ise 44 km. Bakkal, frn, kahvehane, lokanta ve pansiyon Kuruam merkezinde bulunuyor. Gnbirlik gidilebilir. Hdrnebi Yaylas'nda bungolov, restoran ve kafeterya mevcut.

letirdii sanlyor. Bugn odun deposu olarak kullanlyor. Kaymakl Manastr (Amenaprgi): Trabzon'un 3 km. gneybatsnda. Duvarlarndaki freskler ile binann dndaki Ermenice kitabe, manastrn nemini bir kat daha arttryor. Trabzon'da gnmze kalan, Ermeni cemaatine ait tek manastr. amburnu: Trabzon-Rize karayolu zerinde, Smela'ya 7 km. Doal gzelliklerle evrili, dinlenme yeri olarak kullanlan amburnu, en ok haziran ve eyll aylarnda ziyaret ediliyor. akrgl: akrgl Da'nn kuzey yamacnda bulunan gl evresi mesire yeri. Zefanos: Temiz havas, kaynak 120

sular ve kr baheleriyle nl. Kentin 11 km. gneydousunda. Souksu: Trabzon'un 6 km. gneyinde. amlarla kapl kyde Atatrk Mzesi gezilebilir. ifteamlk: Mesire yeri, Trabzon'a 4 km. uzaklkta. Kale Park: Denizden 20 m. ykseklikte, kent iinde. Hamsiky: Zigana Da eteklerinden 1600 m. ykseklikte yer alan Hamsiky aalk ve havas da ok temiz. Buras stlacyla mehur. Kydeki bungalovlarda konaklayabilirsiniz. Akaabat: Trabzon'un en irin ilelerinden olan Akaabat, Karadeniz'in en gzel plajlarna sahip. Kftesiyle mehur olan ilede pek ok restoran var.

YEMEK
Pek ok eidin yapld hamsi, karalahana ve msr ekmei, Trabzon mutfann ba tac. Hamsi kuu, hamsi pilav, hamsi tlamas, karalahana sarmas, lahana mancs, homeri, msr lapas, paz mhlamas, Akaabat kftesi ve Karadeniz pidesi yre yemeklerinden. Cemil Usta Nihat Usta 462-228 91 04 462-228 20 50

Hdrnebi Yayla Tatil Ky 462- 323 23 23 Sis Da Yaylas: Giresun Trabzon il snrnda bulunan yayla 1850 m. ykseklikte. Giresun Eynelsin'den ya da Beikdz, alpazar ileleriyle, hkran mezrasndan klabilir. alpazar'na uzakl 20 km. Her yl temmuz aynn 3. cumartesi gn "Sis Da enlikleri" yaplyor. alpazar Tepeba mevkiinden kalkan minibslerle ulaabilirsiniz. Akaabat-Karada Yaylas: Akaabat Dzky yolu zerinden 12 km'si asfalt, 28 km'si toprak olan bir yoldan ulalyor. Ykseklii 1880 m. olan yaylada bakkal, frn, kr kahvesi, kasap ve
121

NEML TELEFONLAR
l Turizm Md. Numune Hast. 462-326 07 48 462-230 23 00 462-230 19 85 www.trabzon.gov.tr Emniyet Mdrl

pansiyon hizmeti veriliyor. Yreye zg evler ahap ve badadi tarzda yaplm. Hakaobas Yaylas: Ykseklii 1785 m. olan yayla Dzky ilesinin gneyinde yer alyor. Yaylaya ulamak iin ileden 12 km'lik stabilize yolu kat etmek gerekiyor. Adn ilenin eski ad olan Haka'dan alm. Ve Haka adnda bir de obas bulunuyor. Obann n, Hakal Hoca'nn trbesinden geliyor. Yaylada Kayaba piknik alan mevcut. Merkezden, belediyenin yanndan kalkan minibslerle yarm saatte ulalyor. Doruk Otel 462-816 28 10 Solma Yaylas: Karadeniz ormanlarnn mor glleri ve sapsar renkli zifin iekleriyle kapl yayla, 1800 m. ykseklikte. Trabzon'a 50, Maka'ya ise 22 km. Yaylaya ulamda iki yol izlenebilir. lki Maka giriinden ayrlan yoldan Yeilyurt, rnekalan kyleri zerinden varlan yol. kinci seenek ise Maka'nn 3 km. ilerisinden ayrlan yol ile Ocakl ky zerinden gitmek. olma'nn yakn evresinde Kulinda, Maura ve Gzelyayla bulunuyor. Sezon iinde ihtiyalarnz karlayabilecek bakkal, manav ve kasap hizmet veriyor. Merkezden kalkan minibsler var. 122

Kirazl Yaylas: Buz gibi derelerin rl rl akt, yeiller iindeki bir dier yayla Kirazl, 1850 m. ykseklikte. Buraya ulam Maka-Zigana gzerghndaki Grgenaa kynden gney ynne 7 km'lik toprak yolla mmkn. Maka'ya 22 km. uzaklktaki yaylada bakkal, kasap, lokanta ve telefon bulunuyor. Lapazan Yaylas: Maka ilesinin Grgenaa kynden gneydou ynne doru 12 km'lik bir yolla ulalyor. Yaylann ykseklii 2 bin 200 m. Buraya kadar gelmiken dnnzde zmrt yeili orman, berrak sularyla gzleri kamatran Hamsiky'e de urayp meydandaki Hamsiky'e 5 konaklama Yayla Lokantas'nda stla yemenizi neririz. iler mevkiinde km. kadar uzaklkta bulunan Bekimknlar mevcut. Vidana Tatil Ky 462-326 58 15 Cami Boaz Yaylas: MakaMeryemana yolu zerinden 5 km. sonra saa saplyor. Kranta, Akarsu kyleri ve Acsu Yaylas geilip 30 km'lik yol sonunda yaylaya geliniyor. Bir dier ulam ise, Gmhane-Torul-kisu mevkii zerinden Karaca Maaras gzerghn izleyerek gitmek. Yollar fazla dzgn deil. Cami Boaz byk bir yayla. Kasap, bakkal, postane, pansiyon mevcut. Cami Boaz'ndan 5 km. uzaklktaki yrenin en byk gl akrgl gezilebilir. Dilaver Tesisleri Acsu Tesisleri 462-531 12 27 462-531 12 28 mevcut. Trabzon mleki merkezinden hareket eden Uzungl aralaryla gidilebilir. Trabzon Uzungl aras 100 km. nan Kardeler zkan Otel Sezgin Motel Doa Motel Kamanolu Aygn Motel Ensar Motel 462-656 60 21 462-656 61 97 462-656 61 75 462-656 60 10 462-656 61 08 462-656 60 42 462-656 63 21

Uzungl: Turizm potansiyelinin youn olduu yaylalardan biri Uzungl. yatann Haldzen Deresi Vadikapanmasyla oluan si'nde heyelan sonucunda dere gl, 500 m. eninde ve 15 m. derinliinde. Saysz bitki trn barndran Uzungl dalarn arasna gizlenmi yeil bir d. aykara ilesinin 20 km. kadar gneyinde yer alan Uzungl'de konaklama iin seenekler mevcut. Dalarndaki mis kokan renk renk iekleriyle gl evresi, yry iin olduka uygun. Glde deniz bisikletleriyle gezinti imkn da

Sultan Murat Yaylas: Yaz mevsiminin youn gnlerinde yaylada bakkal, kasap, kahvehane, et lokantas ve otel hizmet veriyor. Yaylada Rus igalinden kalma ehitlik bulunuyor. Her yl 23 Haziran'da ehitleri anma gn kutlanyor. Ayrca her yl Sultan Murat Yayla enlikleri yaplyor. Yayla aykara'ya 25, Bayburt Aydntepe ilesine de 54 km. Yolun bir blm asfalt. 123

Hititlerin "Azzi Hayyaa lkesi", Romallarn "gm kenti" anlamndaki Argynopolis'iydi. Gm madenlerinden kazandklanyla Musalla Deresi vadisinde grkemli bir hayat yayordu. Madenler kapannca yoksulluk balad, eski kent terk edildi. Gmhane artk Harit Vadisi boyunca, 12 kilometrelik zmrt bir kuaa, arazinin geniledii noktalara yerlemi; yamalara trmanan mahalleler, dik yokular, merdivenli sokaklarla kenti sslyor. Eski Gmhane'nin baheli, sivri atl, kk odal zgn evlerinin 50 tanesi hl ayakta. Kent ok sayda kilise, kale, manastr da yaatyor. En grkemlileri Olucak Manastr, Hagios Georgios Manastr Kilisesi, Pavrezi apeli ve tamamen kayalara oyularak yaplan akrkaya Manastr. lgn kayalklar zerindeki irili ufakl kaleler ve Roma mparatorluu'nun doudaki en byk ordugh Sadak ky ile ortaa yerlemesi Santa grlmeye deer.

GMHANE YAYLALARI

Doa bir baka davranm Gmhane'ye. Labirenti andran derin vadilerin iine sokulduu bu topraklar, zel bir doku ortaya koyar. Zigana, Soanl, Balaban, Gmhane Dalan esiz grntnn mimarlardr. Abdalmusa Tepesi buz yalaklar denilen irili ufakl 21 buzul gln barndrr. En nemlileri Karagl ve Karanlk Gl olarak bilinir, Aygr, Yldz, Begller ve Karagller dierleridir. Yllar yl Gmhane'ye varmay zorlatran Zigana Dalan da bu gzellie yksek yaylalar ve akrgl ile katk yapar. Blgenin says 200' bulan yaylalarnn en nlleri Zigana, Altnta, ampiknik, Sultan Murat ve Kadrga'dr. Gmhane'de 24 de maara bulunuyor. Karaca, 150 metre uzunluu, renkli sarkt ve dikitleri, aydnlatmas ve ahap gezi yollaryla bir adm nde sanki...
126

RMCEK ORMANI

Gmhane
Buras Avrupa'nn en boylu aalarn ve Kafkaslar'n en boylu ve apl ladinlerini barndryor; 500'er yllk ladinler, gknarlar bu orman onurlandryor. rmcek yuvas gibi sk bu ormandaki kestane, kzlaa, mee, karaaa, akaa, kavak, hlamur, dibudak, grgen ve kaynlar her mevsim yama ve srtlar farkl renklere boyuyor. Srm gibi ladin ve gknarlar sert rzgrlardan, kar frtnalarndan etkilenmeden, yalpalamadan yere dik a yapacak ekilde, stun gibi elle yerletirilmiesine ykseliyor. Bylesine bir orman bilmek ve grmek farkldr. Bilmekle yetinmeyin, asrlardr kullanlan patikalardan sapmadan rmcek'i grn.

128

129

GMHANE REHBER
GEZLECEK YERLER
Karaca Maaras: Gmhane'nin 17 km. kuzeybatsnda, Torul lesine bal Cebeli kynn Karaca Mahallesi yaknlarndaki Kranta mevkiinde denizden 1550 metre ykseklikte yer alr. Zengin damlata oluumlar grlmeye deer. Santa Harabeleri: Yamurdere'ye 90 km. mesafedeki Santa yerleiminin 17. yzylda da kurulduu dnlyor. Kelkit: Gmhane'nin en byk ilesi Kelkit. Kelkit ay da iledeki dalardan douyor. Kelkit'e bal Sadak kynde Satala antika yerlemesi grlebilir. Roma imparatorluu'nun doudaki nemli askeri kararghlarndan birinin evresinde kurulup gelitii dnlyor. Kentin byk blmnn toprakaltnda olduu sanlyor. Sukemeri kalnts dikkat eker. rmcek Ormanlar: Krtn ilesi snrlar ierisinde yer alan rmcek Ormanlar, kent merkezine 60 km. mesafede. Tomara elalesi: iran ilesine 25 km. mesafede bulunan Seydibaba kyndeki elale 25 metre ykseklikten fkrr ve sular 3 kilometre sonra Kelkit ay'na dklr. evresinde GMHANE YAYLALARI Gm madenleriyle adndan hep sz ettirmi Gmhane. Bir de says iki yze varan yaylalaryla. Geni meyve baheleri iinde yer alan nl ahap evleri kentin en nemli kltrel varlklar. stanbul'a 1106, Ankara'ya 787, Trabzon'a 98 km. uzaklktaki kente ulam, Trabzon zerinden yaplabilir. Zigana Yaylas: Gmhane Trabzon yolunun 50. km'sinden sonra Zigana Tneli'ni geip, 4 km'lik stabilize yolla ulalyor. Torul Belediyesi nnden kalkan minibslerle de ulam imkn var. Yaylada her yl temmuz aynn ikinci pazar gn "Zigana Yayla enlikleri" yaplyor. Gkyzne ykselen uurtmalar, im kaya, yresel mutfan gzdesi dinlenme tesisleri mevcut. Artabel: Torul ilesinde yer alan gller, Artabel Glleri Tabiat Park olarak ilan edildi. Sariek Ky: Dan yamacna kurulu ky doasnn yan sra evlerinin i sslemeleriyle dikkat ekiyor. Merkeze 50 km. mesafedeki kye Gmhane Erzurum yolunun 20. km'sindeki Tohumolu mevkiinden Yamurdere yoluyla gidiliyor. pestil ve kme yarmalaryla enlik rengrenk bir panayr alanna dnyor. Zita Zigana Tatil Ky 462-542 62 62 Kadrga Yaylas: Yayla 2 bin 300 m. ykseklikte. Otel, lokanta ve yiyecek ihtiyacn karlayabileceiniz yerler de bulunuyor. Yaylaya Tonya-Erikbeli, sndan Krtn-Erikbeli, Ayrca Gda bulunan yayla Krtn'e 20, Tonya'ya 25, alpazar'na 34 km. Frn, kahvehane, bakkal, pansiyon ve postane var. Tonya, alpazar ve Krtn'den yaylaya minibsle gitmek mmkn. Akaabat-Dzky ve Haka obaklabiliyor. mhane-Trabzon gzerghndaki Zigana Da'nn kuzeybat ynnde ayrlan 20 km'lik stabilize yolla da ulamak mmkn. Kazkbeli Yaylas: Krtn ilesi nin Steli snrlar iinde yer alan yayla, 2 bin 100 m. ykseklikte. Gmhane Krtn yolu zerinde 45. km'den gneybat ynne ayrlan 50 kmlik stabilize yolla ulalyor. Baka bir seenek de Giresun Alucra ilesi zerinden ya da Krtn Baraj'nn gneybat blmnden klan yolla gitmek. Kazkbeli'nde her yl haziran, temmuz, austos aylarnda enlik yaplyor. Kalmak iin pansiyonlarn yer ald yaylaya belli gnlerde Krtn merkezinden minibsler kalkyor. Erikbeli Yaylas: Ykseklii 1800 m. Trabzon Gmhane il snrn-

130

BAYBURT REHBER
GEZLECEK YERLER
Bayburt Kalesi: Kent merkezinin kuzeyindeki yap Roma, Bizans, Arap ve Komnenos egemenliklerinde kald ve pek ok kez onarm grd. Karadeniz'i Basra Krfezi'ne balayan ticaret yolu zerinde bulunuyordu kale. Ulu Cami: Bir Seluklu yaps olan cami kent merkezinde yer alyor. Anadolu Seluklu sultanlarndan II. Gyaseddin Mesut (1282-1298) zamannda yaptrld kabul edilen cami pek ok onarm grd.. Pulur Ferahat Camii: Demirz ilesine bal Pulur (Gkedere) kasabasnda Akkoyunlulardan Korkmaz Bey'in olu Ferahat Bey tarafndan 1517'de yaptrld. Srakayalar elaleleri: BayburtErzurum karayolunun 6 km'sinden ayrlarak 16 km. daha yol aldktan sonra ulalan elaleler, Srakayalar kynn giriinde ve ky iinde. lerden biri. ehrin ortasndan geen oruh Nehri'nin etraf birbirinden gzel mesire yerleriyle dolu. Soanl Yaylas: Bayburt'a 50 km. uzaklkta bulunan yaylann ykseklii 2 bin 750 m. Konaklamak isteyenler iin 20 yatak kapasiteli bir tesis de bulunuyor. Yaylaya dzenli minibs seferleri yok. Ancak Bayburt merkezden minibs kiralanabiliyor. Turizm Mdrl ve Kaymakamlk'tan ara bulma konusunda yardm alnabilir. Bayburt'ta her yl Dede Korkut Kltr ve Sanat lenleri kapsamnda enlikler dzenleniyor. Kop Da: Bayburt-Erzurum snrnda 2 bin 918 m. ykseklikteki Kop Da yamalarnda kk yayla yerleimleri yer alyor. Kop Da'na Bayburt Akale yolunun 40. km'sinden ulalabilir.

Bayburt'a gelenin ilk dikkatini eken ihram ya da baka bir deyile ehraml kadnlar eker. Uzunluklar iki ile iki buuk metre arasnda deien, beyazn gen kzlarn, morunu orta yallarn ve siyahn da ihtiyar kadnlarn giydii ihram Bayburt'un en nemli simgelerinden birisidir. Bayburt, tarihi 3000 ylna kadar uzanan, Marco Polo'dan bni Batuta'ya birok gemi zaman seyyahnn gzerghnda yer alm bir kent. Kimi yerlerde sarp kayalk zerinde iki kilometre boyunca uzanan, ift sral surlarla evrili grkemli kalesi gemiin yaanmlklarn bugne tayor. Bayburt'un simgeleri sadece kalesi ve ihram deil. ehit Osman Tepesi'ndeki Saltukoullarndan kald sanlan trbeler, tarihi saat kulesi, 13. yzyl Seluklu mimarisi Ulucami, Yavuz Sultan Selim zamannda zindan olarak da kullanlan bedesten yani Ta Han, Akkoyunlu miras Bent Hamam grmeye, yaknlardaki Urak ky Varzahan kentinden kalan kilisesi ziyaret edilmeye deer.

NASIL GDLR
stanbul'a 1132, Trabzon'a 175, Gmhane'ye 77 km. uzaklktaki Bayburt, tertemiz evresiyle yayla turizmi iin en uygun il-

134

Rize bir ky kenti olmakla beraber dalarn da corafyasdr. Kakar Dalarnn barndrd yaylalar hem yre halkn hem de doa turizmini sevenleri arlyor.

Kim ne derse dersin Dou Karadeniz Rize'dir. Deniz burada daha deniz, yeil daha yeildir. Rize'ye hem Karadeniz hem de yaylalar ve zengin bitki rtsyle Kakarlar hayat verir. Hamsi, msr, ay, karalahana Rize'nin has tatlardr. Dik yamal vadiler, ziyareti kabul eden doruklar, buzul gller, yemyeil yaylalar, cokun dereler, tarihi kemerli kprler ve kaleler Rize'yi de evresini de ssler. Merkezin gneybatsnda bulunan Rize Kalesi, Pazar'n batsndaki Kz Kalesi, ayeli'nin dousundaki Zeleki Kalesi dnda amlhemin'in gururlar Zil Kale ile Kale-i Bala grmeye deerdir. Camileri de son derece nemli Rize'nin; 16. yzyl yaps, kesme tatan ina edilmi, 24 pencereli kubbesi bulunan slam Paa, dier adyla Kurunlu Cami kukusuz en grkemli olan. Onu ayn yzylda yaplm iki cami izliyor. Yavuz Sultan Selim'in annesi Glbahar Hatun tarafndan yaptrlan Glbahar Camii ile ayeli'deki ats kiremitle rl Caferpaa Camii de Rize yolcusunun ilgisini bekliyor.
139

amlhemin Kakar Dalar'na k noktasdr; daclar, trekkingciler, doaseverler burada buluur, patikalara, yayla yollarna bu kasabadan dklr. lk grlmesi gereken Frtna Vadisi olmal. "Doal yal ormanlar" tm dnyada sayldr, ayn adl deresi bana buyruk akar m akar. Yrenin koruyucusu tarihi Zil Kale'dir. Kakar Dalar'nda birbirlerine yry mesafesinde duran bu yaylalarn merkezi, turizminin odak noktas Ayder'dir. Kaplcalar, pansiyonlar, alveri noktalan, restoranlar buradadr. Saylamayacak kadar ok yayla arasnda bazlar ne kar. Ormanla otlaklar snrnda vadi iine kurulan Amlakit blgenin en bakir ve gzel yaylasdr. Tirevit Yaylas'nn ta, Pokut'un ahap evleri grlmeye deerdir. Suhup Minas adl kilisesiyle Elevit, daclara zirve ncesi sunduu son mola yeriyle Aa ve Yukar Kavrun da unutulmamal. Bir de Kakarlar'n buzlu gzleri vardr; Byk Deniz, Meterez, Yldz, Dnen buzul glleri amlhemin'in souk gzelleridir.

kizdere Ovit Da'ndan gelen Koher Deresi ile Bat Kakarlar'dan gelen Cimil Deresi'nin birleimine kurulmu. Derelerin zerleri ahap ve ta karm, tek kemerli kambur kprlerle, evreleri yine ayn malzemenin rn, yrede "badadi" denilen mimari slupla yaplm yresel evlerle renklenmi. kizdere Vadisi'nin zellikle Anzer, Kabahor ve Cimil yaylalarn iine alan yukar blm bitki rtsnn eitliliiyle hayranlk ve hayret uyandrr. Alaklar142

da kestane, kayn, grgen, kzlaa, ykseklerde geni ve ineyaprakl aalardan oluan sis ormanlar, uzun boylu ayrlklar, da ayrlar hkimiyet kurmu. Vadide 135 nadir, 38 endemik bitki tr bulunuyor. Doann bu narin sslerine yre insan srtn dnmemi, Tulumpnar, amlk, Sivrikaya gibi da kylerini bu pastoral zenginlii en gzel grecek yere konduruvermi. Doyasya seyretmek ve mrne mr katabilmek iin...
143

oluuyor. Glbahar Camii: 16. yzylda Yavuz Sultan Selim'in annesi Glbahar Sultan'n yaptrd cami, kare planl. Caferpaa Camii: ayeli'nin giriindeki cami 16. yzyla ait. Andon meleri: melerin suyu renksiz, kokusuz ve berrak. zellikle mide ve bbrek rahatszlklarnda etkili olduu biliniyor. ehir Engebeli bir arazi yapsna sahip olan Rize'nin topraklan, dalarn yksek kesimlerinden doan pek ok akarsuyla blnm. Dik yamal vadiler, krater glleri, yaylalar ve gr akan dereleriyle Rize, bahar ve yaz aylarnn vazgeilmez yerlerinden. merkezine 20 km. uzaklkta. Zil Kale: amlhemin'in 15 km. gneyinde. Kesin olmamakla birlikte, ortaan sonlarnda yapld sanlyor. Yksek bir kayann tepesinde Frtna Deresi yatana hkim bir konumda yer alan Zil Kale'nin kim tarafndan yapld da bilinmiyor. Kale, d surlar, orta surlar ve ikaleden ibaret. Yapnn en dikkat ekici blm bakule, 2 m. kalnlnda duvarlar ve be katl heybetli gvdesiyle gz alyor. . Doa Otel 464-651 74 55 RZE YAYLALARI Frtna Deresi: Dnyann korumada ncelikli 200 ekolojik blgesi arasndaki Frtna Havzas'nn en nemli zellii dnyada says ok azalm olan "doal yal ormanlar". Vadiye de ismini veren Frtna Deresi, Rize'nin Pazar ilesinin 6 km. dousundan, Ardeen 464-223 53 44 464-214 17 51 yaknlarndan denize dklyor. amlhemin, Frtna Deresi'ni

oluturan iki ana kolun birleme noktas. Kakar ve Kemerli Kakar'n sularn Ayder zerinden getiren Hala Deresi, Verenik, Tatos, Cimil ve Hunut dalarnn suyunu getiren Frtna ile burada buluuyor. Palovit Deresi, Frtna'nn en nemli kollarndan biri. Ayder Yaylas: amlhemin'den 17 km'lik bir asfalt yolla ulalan Ayder, Dou Karadeniz'in en nl yaylas. Hem Kakar zirvesine kuzey k iin son hazrlk noktas, hem de kaplcalaryla nemli bir merkez. ok sayda pansiyon, alveri yerinin bulunduu yaylada yre yemeklerini yiyebileceiniz restoranlar da var. Ayder Kaplcas, kadn ve erkek blmleri, havuz, zel kabinler ve 50 derece scakla ulaan suyuyla olduka rabet gryor. Ayder'den hareket edildiinde Maler Blgesi'nde yol ikiye ayrl-

GEZLECEK YERLER
Etnografya Mzesi: Atatrk'n Rize'yi ziyaretinde kald Mehmet Matarac Evi'nde, Atatrk'n zel eyalar ve etnografik malzemeler sergileniyor. Rize Kalesi: Cenevizliler zamannda yaplan kale 1987 ylnda restore edildi. 160 m. yksekliinde bir tepenin stnde ve 480 metrekarelik bir alan kaplyor. slampaa Camii: ar iindeki cami, 16. yzyl eserlerinden. Kesme tatan yaplm, drtgen planl ve 24 pencereli kubbeden 144

NASIL GDLR
stanbul'a 1158, Ankara'ya 839, Trabzon'a 75 km. Kara ya da denizyoluyla ulaabilirsiniz.

KONAKLAMA
Hotel Dedeman HotelAsnur

145

yor. Soldan giden yol aymakur yaylalarna, sa taraftaki yol takip edildiinde ise Kavrun yaylalarna ulalyor. Ayder Yaylas'na 9 km. uzaklktaki Bulut elalesi, Karadeniz'in en byk elalelerinden biri. Blge halkndan alacanz yardmla, elaleye ulaabilirsiniz. Sis Otel Kalegon Tesisleri 464-657 21 22 Kupuni Fora Groluk 464-657 20 52 464-657 21 53 464-657 20 05 464-657 20 30

kizdere Beld.

464-416 1147

lardan biri. Pokut Yaylas: Tirovit Yaylas'ndan 2 saatlik yryle ulalyor. Kakar silsilesinin muhteem grntsn sunan yayla, 2 bin m.'den Frtna Havzas'nn vadilerine bakyor. Ylda birka ay kullanlmasna karn ahap evlerdeki zenli mimari sslemeler hemen dikkati ekiyor. Kalnacak bir de yayla oteli var. Demirciolu 464-651 74 95 Cimil Yaylas: kizdere ilesindeki yaylada bir kaplca da mevcut. Kaplcann suyu mide ve barsak hastalklarnn tedavisinde etkili oluyor. Ayn isme sahip olan elalesiyle nl olan yaylada konaklama tesisi yok. Varo Yaylas: Kamp kurmak iin olduka uygun. Birok krater glne sahip olan yaylann ulam sorunu yok. Yukar Kavrun Yaylas: Ayder'den Aa Kavrun'u geip Yukar Kavrun'a varmak 3 saatlik bir yry gerektiriyor. Arala 45 dakika sryor. amlhemin'den minibsle de ulaabilirsiniz. Ayder'den 10 km. sonra A. Kavrun Yaylas'na, 3 km. sonra da Y. Kavrun'a ulalyor. Yaylada kahve tr iki yer var. Burada yiyecek bir eyler de bulabilirsiniz. Kakar Yaylalar, rengrenk kya-

fetleriyle Kakar'a kuzey k ve zirve iin gelen daclar da arlyor Kavrun. 2 bin 300 m. ykseklikteki yayla, daclarn zirve ncesi son yerleim olan yerleri. Y. Kavrun'dan 1.5 saatte Byk Deniz Gl'ne, buradan da yarm saatte Kara Deniz Gl'ne ulalyor. arankaya Yaylas: Kydan 40 km. ieride bulunan Ikizdere'nin dousunda, ilenin iinden geip 25 km. gidildiinde yaklak 2 bin m. ykseklikteki yaylaya varlyor. Yayla zerindeki srtn deniz tarafndaki dik ve kayalk yamalar yankya ses verdii iin bu ad alyor. Ayn zamanda pek Yolu'nun Erzurum Trabzon zerindeki konaklama yeri olduu da ne srlyor. Ahap byk han ayhane olarak hizmet veriyor. arankaya'nn yerleimlerinden olan Byk Yayla'da kk mtevaz bir yayla oteli bulunuyor.

Elevit Yaylas: 1800 m. ykseklikteki yaylaya, amlhemin'den kalkan minibslerle ulaabilirsiniz. Tipik yayla evlerinin rneklerini de sunan yaylada bir otel ve ihtiyalarnz karlayabileceiniz bir de bakkal bulunuyor. Buradan sonra kat edeceiniz yol iin ihtiyalarnz temin edebileceiniz en son nokta da buras. Elevit'ten ara yolu bulunmayan ve yryerek 3 saatlik uzaklktaki eski ta evlerin bulunduu Havanak Yaylas'na gidilebilir. Tirovit Yaylas: Elevit'ten yryerek yaklak 2 saatte varlan yaylaya arala da gidiliyor (aracnz arazi sistemli olmal). Kesme ta evleri, yayla mimarisinin deiik bir tarzn sergilerken insanlaryla da scak ve misafirperver. Buradan 2 saatlik yolla Cokun Gl'ne ulalabiliyor. Palovit Yaylas: Tirovit'ten yryerek de ulalabilen Palovit Yaylas'na arala, yeni yaplan yoldan 2 bin 800 m. ykseklikteki Tirovit Geidi'ni aarak ulalyor. (Arala gidecekler iin nemli uyar; yol zaman zaman gidilemeyecek derecede bozuk olabiliyor. Bu nedenle nceden bilgi almadan yola kmayn.) Palovit mahalle ve 200 hanesiyle, en bykyayla-

Ayder Kaplcalar 464-657 21 02 Anzer (Ballky) Yaylas: ikizdere'nin yaylalarndan Anzer, doal gzelliinin yan sra pek ok hastala iyi geldii sylenen balyla da nl. ok az retilebilen bal bu nedenle pahal ve almak isteyenlerin ok nceden sipari vermesi art. Sahil eridinden gelenlerin lyidere'den sapmalar gerekiyor. Yol Dereky'de ikiye ayrlyor. Sa taraftan devam edildiinde 25 km. sonra 2 bin 300 m. ykseklikteki Anzer'e gidiliyor, ikizdere Vadisi'nin Anzer ve yaylalarn da iine alan yukar blm bitki rts bakmndan zengin. Anzer'den 9 km. uzaklktaki yedi gln ilkine arala gidilebiliyor. Anzer'de konaklama imkn mevcut, kizdere Anzer 36 km. 146

147

Artvin, kendini ikiye blen oruh Nehri'ni, dik yamal uzun vadileri, yksek dalar, ormanlar, duraklardaki krater gllerini, yeil yaylalar, fauna ve flora zenginliini, tarihi kilise, kale ve kemer kprleri, geleneksel mimari dokuyu ve festivalleri barndryor. Kakar ve Karal dalarndaki yry, oruh Nehri ve Barhal ay'nn sularnda yaplan rafting Artvin'in turizm eitliliini zenginletiriyor. Hopa, Arhavi, avat, Borka, Yusufeli gibi ileleri birbirinden gzel olan Artvin'in en nemli zellii festivalleri. Yusufeli ve Kafkasr Yaylas'nda boa greleri, Hopa'da deniz festivali, avat'ta kar greleri, Maahel yani Camili kynde ar ve bal enlikleri, Curispil'de yayla elenceleri dzenleniyor, Artvinliler ve onlarn cokusuna katlmak isteyen herkes buralarda buluuyor.
151

YUSUFELI
Artvin'in Yusufeli ilesi, uzunca bir sredir adn verecei barajn sular altnda kalma tehdidiyle birlikte yayor. Yusufelililer baraja kar mcadeleye devam ediyor.

REHBER

GEZLECEK YERLER
Dalk ve korunakl corafyas Yusufeli'ni gemi dnemlerden beri tercih edilir klm. Bu nedenle ilenin birok yerinde, yksek kayalklarn zerinde gzetleme kuleleri mevcut. han Kilisesi: Yusufeli ile merkezine 34 km. mesafede, Olur Oltu yolundan 10 km. ieride yer alr. Baratl Grclerince 9. yzylda ina edilen manastr kilise ve apelden oluuyor. Barhal Kilisesi: Altparmak kyne 2 km. mesafedeki manastrdan gnmze sadece kilisesi ulaabilmi. Yap 16. yzylda camiye evrilmi. Tekkale Kilisesi: Yusufeli'ne 14 km. mesafedeki Tekkale kynn 7 km. kuzeyinde yer alr. Manastr 9. yzylda ina edilmi. Rafting: oruh'ta olduu gibi nehrin nemli kollarndan Barhal ay'nda da su sporlar ok yaygn. Su sporlar irketleri Yusufeli'nde hizmet veriyor. Bay-

burt Yusufeli Oltu arasnda uluslararas yarmalar dzenleniyor. Bayburt'tan balayp spir ve Yusufeli'ni takip ederek Artvin'e kadar yaklak 260 km. uzunluundaki nehirde, 4 farkl etapta rafting yaplyor. Festivaller: le merkezinde Karakucak Gre Festivali 3-4 Ekim tarihleri arasnda. Birok kyde boa greleri festivali yaplr.

NASIL GDLR
Artvin'in gneydousunda yer alan Yusufeli'ne il merkezinden srekli minibs kalkyor. leye en yakn havaalan Erzurum'da.

Bir gelenin bir daha ayrlamad bir cennettir Yusufeli. Onun srr Barhal ay ile grkemli oruh Irma'nn kesitii bir noktada bulunmas. Kaynan doruklardan alan ve her daim berrak kalabilen Barhal ay ile bol ve amurlu suyuyla ar tempoda akan oruh bu noktada gz okayan bir tezat yaratyor. Yusufeli oruh'ta raftingin merkezi ve Kakarlar'a alternatif rotalardan trmanmak isteyenlerin balang noktasdr. Yre ulalamaz kayalarn zerindeki kale ve kilise kalntlar, asma kprler, dik yama kntlarndaki ahap evleri, nadide orkideleri ve rengrenk kelebeklerin eksik olmad iekleriyle grlmeye deer. Yaknlardaki Barhal ise Altparmak Dalar'nn yaknnda, en yksek nokta Marsis Tepe'nin karsnda kendinden emin bekler durur. Naznara ve Amanezget mahalleleriyle bozulmam mimari dokusunu sergileyen Barhal, bata Karagl olmak zere buzul golleriyle de gz alcdr. kz, Davar, Deniz glleri yrenin dier ssleridir.
152

KARAGOL

Kafkaslar'n hemen yani bandaki avat, iki blmden oluan bir milli parka ev sahiplii yapar. Adn pnarlarla sslenen heyelan glnden alan Karagl, ladin ve am aalaryla evrili mkemmel yry parkurlarna sahip. Birada yaz aylarnda im kaya yapmak mmkn. Grcistan snrndaki Sahara da gzellikte Karagl'den geri-kalmaz. Blgenin yaylakr yaz Ve k gezilmeye, konaklamaya imkn tanr. Bylece milli parkn zengin bitki rts, hayvan eitlilii, jeolojiki morfolojik oluumlar rahat rahat grlebilir.

Artvin

Yemyeil bir dehliz gibidir Maahel. Derin bir yarktan akan derenin zerinde kprler, vadinin iki yamacna dalan evlerden oluan mahalleler buradaki yaam zetler. Maahel'de ilk ve son sz doa syler, onun kurallarna insanolu da uyar. ok deil, alt yl nceye kadar bu cennete dardan gelenlerin girmesi yasakt, Maahel Karal Dalar ile Grcistan arasnda bir bana yayordu. Karadeniz'in bu en zel blgesi TEMA'nn dzenledii Biyotematur'larla ziyarete ald. Neredeyse tm Avrupa'nn insan eli dememi orman ekosistemi Camili - Efeler orman, ilgin jeolojik yapsyla Ardanu Cehennem Deresi Kanyonu, geit kularnn g yollan zerinde bulunan, endemik bitki eitliliine ve zengin yaban hayatna sahip ve uygun trekking parkurlar sunan Karal Dalar yrenin sunduklar arasnda bulunuyor. Doruklardaki Yldz Gl'ne gnbirlik yryler yaplabilen Beyazsu ile ant aalardan oluan yal ormanyla Grgit yaylalar Maahel'in dier srprizleri.
157

nu'taki cami, 1551 ylnda, Ardanu fatihi olan skender Paa tarafndan yaptrlm. En nemli zellii, yredeki ilk cami olmas.

nl yaylalarndan biri olan Kafkasr Yaylas 1253 m. ykseklikte. Her yl dzenlenen kltr ve sanat festivaliyle yerli ve yabanc birok turistin ilgi oda. Haziran aynn 2. haftas balayan festival 4 gn sryor. Festivalin en nemli blm boa greleri. Bunun yan sra karakucak greleri, eitli elenceler de yapl-

NASIL GDLR
stanbul'a 1317, Ankara'ya 999, Trabzon'a 235 km.

KONAKLAMA
KarahanOtel 466-212 18 00

yor. Kafkasr Yaylas, Artvin merkeze 9 km'lik bir asfalt yolla bal. Sezon boyunca belediyeye ait minibslerle ulam salanyor. Yaylada kalmay dnenler iin konaklama ans da var. Yalnzam Yaylalar ve Bilbilan Yaylas: Ykseklikleri yer yer 3 bin m.'yi aan Yalnzam Dalan, douda Ardahan, kuzeyde Posof, batda avat ve Ardanu yerleimleriyle evrili. Yalnzam yaylalarna Gle, Ardanu, Ardahan, Hopa yrelerinden gelen yaylaclar deiik kltrleriyle zengin bir renklilik oluturuyor. Artvin merkez nokta olarak alndnda oruh Nehri boyunca, Berte Vadisi ynne Berta ay'n izleyerek gidiliyor ve Cehennem Deresi ve kayalarn dehetli ykselileriyle Cehennem Boaz adn hak eden kanyonu grlp Ardanu'a varlyor. Klarjeti Grc Krall'nn zaptedilemeyen

RAFTNG
oruh Nehri ve kollar Trkiye'de rafting yaplan birka nehirden biri. Tur irketleri istee bal Dik bir yama zerinde kurulu olan kente, keskin virajlarla dolu bir yolla ulalyor. yanstan manastrn apeli.bulunuyor. Yeni Rabat Manastr: Ardanu'a 17 km. uzaklktaki Bulank kynde. Ortaa mimarisine uygun olarak ina edilmi. n ve arka cephelerinde kabartma bitki motifleri bulunuyor. Hatila Vadisi Milli Park: ehir merkezine 10 km. Zengin bitki rts, faunas ve jeolojik yapsyla ilgi ekiyor. Ardanu Kalesi: Tarihncesi dnemlere tarihlenen kale, Adakale mevkiinde yer alyor. eitli dnemlere ait yap kalntlar bulunan kaledeki Kanuni Sultan Sleyman'a ait kitabe nemli. skender Paa Camii: Ardaan kulesi, gnlk, 4 gnlk veya 8 gnlk tur dzenliyor. adr konaklamal turlarn balang noktas genellikle Erzurum'un ilesi atakbahe. spir, amlkyayla, Sebzeciler, Barhal Nehri rota kapsamnda. Rafting malzemeleri ve adr tur irketi tarafndan salanyor. Ayala Tour Alternatif 464-213 17 16 252-417 27 20 yemekhane, seminer odas ve

GEZLECEK YERLER
Barhal Kilisesi: Yusufeli ilesine bal. 9. yzyla tarihlenen kilisenin sslemeleri dikkate deer. Dolishane Kilisesi: 10. yzylda ina edilen kilise, Hamaml kyne bal. Gney cephesindeki gne saati nem tayor. Artvin Kalesi: Livane Kalesi olarak da bilinen kale, oruh Irma'nn kysnda yer alyor. 10. yzyla tarihlenen yap, yksek kulesiyle ilgi ekiyor. Drt Kilise: Tekekale kyne bal olan manastr, 9. yzyla tarihleniyor. Ortaa yap dzenini
158

NEML TELEFONLAR
Turizm Md. Emniyet Md. 466-212 30 71 466-212 35 11 www.artvin.gov.tr Devlet Hastanesi 466-212 10 40

ARTVN YAYLALARI
Kafkasr Yaylas: Artvin'in en

159

la kapl. Artvin-avat 65 km. Yaylalar Ky: Barhal ay'nn oruh Nehri'ne kart kesimde kurulu Yusufeli, Kakar Dalar'na k rotalar ve rafting nedeniyle olduka nl. Yusufeli'den Sargl ve buradan yaklak 15 km. sonra da Barhal kyne ulalyor. Barhal, Altparmak Dalan'na k ve Rize'ye gei yapmak iin balang noktas. Uluslararas anlamda dac ve trekkingcilerin urak yeri olmas nedeniyle konaklama, restoran gibi imknlar bakenti Ardanu bugn sessiz ve sakin. Ardanu'tan Ardahan'a giden ve kvrlarak ykselen yol rengrenk ieklerin izini sryor ve sizi 2 bin 300 m. ykseklikteki Kutul Yaylas'na gtryor. Yol zerindeki yaylada yreye zg mhlama ve et yemekleri yiyebileceiniz bir de lokanta bulunuyor. Yola devam edilip yaklak 10 km. ilerlendiinde Yalnzam, Geidi'ne ve Bilbilan Yaylas'na ulalyor. Bilbilan, ok geni ve byk bir yayla. Merkezinde bir yayla otelinin yan sra dkknlar da yer alyor. Ardahan ile snr olan yayla hazirandan austos sonuna kadar her cumartesi kurulan pazarla renkleniyor. Keif merakllar iin yaylann kuzeydo160 u ynnde 2 saat yryerek ulalan Karagl de var. Drt gl bir arada tek bir ukur iinde yer alyor ve muhteem bir manzara sergiliyor. Ancak mutlaka bir rehber eliinde gidilmesi gerekiyor ve bir hayli yorucu. Sahara Yaylas: avat-Ardahan yolunun zerinden gidiliyor. avat'a 17 km. uzaklkta. KaraglSahara Milli Park iinde yer alyor. Yaylada her yl temmuz aynn 3. haftas perembe gn balayp pazara dek sren geleneksel Pancarc Festivali dzenleniyor. Milli parkn Karagl kesimi ise avat'n 45 km. kuzeyinde yer alyor. Bir heyelan gl olan Karagl'n evresi ladin ve am aalarndan oluan ormanbulunuyor. Ortaa Grc kiliselerinden birinin de yer ald yemyeil yamalara kurulu Barhal, 1200 m. ykseklikte. Kakar Dalar'na k yolu zerindeki Yaylalar ky 2 bin m. ykseklikte ve Barhal'dan yaklak 20 km. uzaklkta. Konaklama imkn bulunuyor. Buradan Olgunlar ynnde devam edildiinde ikiye ayrlan yolun Hastaf Yaylas ve Dilberdz yn Kakar zirvesi iin kullanlyor. Dobe dzl ve Naletleme Geidi'nden gei yaplan dier yol ise dan br yzne, Rize tarafna gidiyor. Buradan aymakur zerinden Ayder Yaylas'na ulalyor. Ancak rehber ve belli noktalarda kamp yaplmas zorunlu. Bu rotaya mutlaka turla gidilmeli. Barhal Otel 466-8113151 466-811 23 93 Karahan Pans. 466-826 20 71 466-832 20 01 Meydanck Yaylalar: Artvin'den avat ynnde artul mevkiinden sola dnen yol merhev Vadisi'ne gidiyor. Vadi, kk benzeri ahap evlerin yer ald kyleri, muhteem manzaras ve yaylalaryla 50 km'lik bir len sunuyor. 161 smail Pansiyon-Yaylalar ky

iek Palas-Yusufeli

Vadinin merkezi ise Meydanck. Borka-Grgit Yaylas: Yayla, doal yal ormanlar, bitki rts, yreye zg bcekleriyle byl bir atmosferin iine alyor ziyaretilerini. Blgenin en nemli zellii doal yal ormanlar. Bu ormanlar, insan mdahalesi olmadan olgunlua erien yal ve kaln apl aalardan oluuyor. Dnyada sayl yerde bulunuyor. Gorgit Yaylas'na iki ayr yoldan gidilebilir. 1. Yol: Borka - Camili (Maahel)yolu. Bu yol iin Borka Tabur Komutanl'ndan izin almak gerekiyor. Borka- Camili aras 60 km. Camili'den Gorgit Yaylas'na kan patika yol 4 ya da 5 saatlik bir yry gerekti-

riyor. 2. Yol: Borka'dan Balc yolu izlenerek varlan Beyazsu Yaylas (buraya kadar ara yolu var). Gorgit Yaylas'na buradan 2.5 saatlik yryle varlyor. Ormanlarn iinden geilerek gidilen patika yol ok belirgin olmad iin mutlaka bir rehberle gitmek gerekiyor (Beyazsu Yaylas'ndan bir rehber bulabilirsiniz). Ayrca, Beyazsu Yaylas'na kadar youn yayla gnlerinde saatleri belirli olmasa da minibs de bulunuyor. Yaylada konaklayacanz herhangi bir tesis bulunmuyor. Bilgi iin Camili (Maahel) evre Koruma ve Gelitirme Dernei'nden yardm alabilirsiniz. 466-415 40 40