Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
ALLIN
QELQANAPAQ
PARA LA
BUENA
ESCRITURA
WRITEN
VOCALES
A .............Alqo .........................Perro........................ Dog
E..............Eqo...........................Enano ...................... Hidget
I...............Inti............................Sol ........................... Sun
O .............Orqo .........................Cerro ....................... Hill, mountain
U .............Unu ..........................Agua........................ Water
CONSONANTES
K .............Karu .........................Lejano, distante ....... Far, distant
Kh ...........Khanka.....................Escamoso ................ Scaly
K' ............K'amiy......................Insultar .................... To insult
Q .............Qatasqa ....................Abrigado ................. Sheltered, coated
Qh ...........Qhari ........................Varn ...................... Man
Q' ............Q'esa ........................Nido ........................ Nest
Ch ...........Chaki........................Pie ........................... Foot
Chh .........Chhachu ...................Traposo ................... Ragged, in rags
Ch'...........Ch'aki .......................Seco......................... Dry
H .............Hampi ......................Medicamento........... Medicine
L..............Layqa .......................Brujo ....................... Magician, wizard
LL ...........Llaki.........................Pena......................... Punishment, pain
M ............Maki.........................Mano ....................... Hand
N .............Nina .........................Fuego ...................... Fire
.............an ..........................Camino.................... Road, way
P..............Pilpinto.....................Mariposa ................. Butterfly, night light
Ph............Phukuy .....................Soplar ...................... To blow
P' .............P'uku ........................Plato ........................ Plate
R .............Rikra ........................Hombro ................... Shoulder
S..............Sonqo .......................Corazn................... Heart
Sh............Hamushan ................Est viniendo........... He is coming
T..............Tuta..........................Noche ...................... Night
TH...........Thuta........................Polilla ...................... Moth
T'.............T'anta .......................Pan .......................... Bread
W ............Wayna......................Joven (varn) .......... Young man
Y .............Yawar.......................Sangre ..................... Blood
ESPAOL
QHESWA
ENGLISH
"A"
Abismo. m. ......................... Manchay ukhu.................... Abyss
Aborigen. Adj..................... aupa runa ......................... Aboriginal
Aborrecer. V. tr. ................. Cheqniy .............................. To hate
Abrazar. V. tr. ................... Marq'alliy ........................... To embrace
Abrir. V. tr.......................... Kichay ................................ To open
Abridor, ra. adj. .................. Kichana, kichaq.................. Opening, opener
Abrigo. m. .......................... P'istukuna ........................... Coat
Abundancia. F. .................. Askha ................................. Abundance
Abuso. V. tr. ...................... Usuchay.............................. Abuse
Acabar. C. tr. ...................... Tukuy ................................. To finish
Acalorar. V. tr. .................. Q'oirichiy.......................... To warm
Acariciar. V. tr. .................. Wailluy............................... To fondle, to caress
Acechar. V. tr. ................... Qhamiyay ........................... To waylay
Acelerar. V. tr. ................... Usqhariy ............................. To accelerate
Aceptar. V. tr...................... Uyniy.................................. To accept
Acequia. F. ........................ Yarqha................................ Canal
Aclarar. V. tr. .................... Sut'inchay ........................... To make clear
Acomodado, da. p.p. .......... Tajyachispa ........................ Convenient
Aconsejar. V. tr. ................ Yuyaychay.......................... To advise
Acordar. V. tr. ................... Rimanakuy ......................... To agree, to resolve
Acortar. V. tr. .................... Huchuyachiy ...................... To shorten
Acostarse. V. tr. ................. Siriykuy .............................. To go, to bed
Acostumbrar. V. tr. ............ Yachaykachachiy ............... To accustom
Actividad. F. ...................... Usqhariy ............................. Activity
Actor. m. ............................ Ruwapaq............................. Actor
Actual. adj. ........................ Kunallan ............................. Present time
Acudir. V. tr. ..................... Khuyapay ........................... To assist, to help
Acusar. V. tr. ..................... Huchachay.......................... To acuse
Achicar. V. tr...................... Huch'uyachiy...................... To diminish
Adelantar. V. tr. ................. aupariy............................. To advance. To go shead
Adelgazar. V. tr. ................ auyariy........................... To get thin
Adeudar. V. tr. ................... Manuyay............................. To owe
Adicionar. V. tr. ................. Yapapay ............................. To add
Adinerar. V. tr. .................. Qolqechachiy.To convert, to make into money
Adivinar. V. tr. .................. Watuy ................................. To vaticinate, to forettell
Admirar. V. tr. ................... Utikayay ............................. To admire
Adnde?. adv. .................. Mayta?............................... Where?
"B"
Baba. f. ............................... Thalta ................................. Spittle, slime, drivel
Baboso, sa. adj. .................. Thalta suru.......................... Drivelling
Bacn. m. ............................ Hisp'ana.............................. Night-basin
Bculo. m. ......................... Tauna.................................. Waking-stick
Bailar. V. intr...................... Tusuy.................................. To dance
Bailemos. V. tr. .................. Tususun .............................. Let us dance
Balsa. f. .............................. Wampu ............................... Raft or float
Bandera. f. .......................... Unancha ............................. Flag
Barba. f............................... Sunkha................................ Chin
Barbn................................ Sunkha sapa.. Full-beardey man, with thick beard
Barbechear. V. tr. ............... Yapuy ................................. To till
Barro. m.............................. T'uru ................................... Mud clay
"C"
Cabal. adj. .......................... K'apaq................................. Exact
Cabaa. f. ........................... Ch'ujlla ............................... Hut, cottage
Cabecera. V. tr.................... Umutukuy........................... To noth in sleep
Cabecilla. m........................ Qollana ............................... Head or leader
Cabo. m. ............................. K'ujmu................................ End
Cachorro. m. y f. ................ T'ini .................................... Puppy
Cadver. m. ........................ Aya ..................................... Corpuse
Cadena. f. ........................... Waskhar ............................. Chain
Caduco. adj......................... Muspha machu ................... Caducous, oid
Caer. V. intr........................ Urmay................................. To fall
Cal. f................................... Isku..................................... Lima
Calendario. m. .................... Wara-qatina ........................ Almanac, calendar
Calentar. V. tr..................... Q'oichiy ............................ To warm
Calentura. f......................... Ruphariy............................. Fever or feverishness
Caliente. adj........................ Q'oi ................................... Warm, hot
Calgrafo. m........................ Seq'eq ................................. Calligrapher
Calumniar. V. tr.................. Luti tumpay ........................ To calumniate, to slander
Calvo. adj. .......................... P'aqla uma .......................... Bald
Callar. V. intr. y V. r. ......... Upallay ............................... To keep silence
Callejn. f........................... K'ikllu................................. Street
Cama. f. .............................. Puuna................................ Bed
Camino. m. ......................... an ..................................... Road
Camisa. f. ........................... Kusma ................................ Shirt
Camote. m. ......................... Apichu................................ Sweet potato
Campo. m. .......................... Purupampa.......................... Country
Cana. f. ............................... Soqo ................................... White hair
Canal. m. ............................ Pincha................................. Channel, Canal
" CH "
Charamosca. f..................... Ch'aphra ............................. Brushwood
Chancro. m. ........................ Wanthi................................ Chancre
Charco. m. .......................... P'oyonqo............................. Pool
Charlatn, na. m. y. f. ......... Rimaysapa .......................... Prater, Quack chaterbox
Chicle. m. ........................... Q'ausi.................................. Chewing-gum
Chicuelo. adj. dim. ............. Erqe .................................... Boy
Chico. adj. .......................... Huch'uy .............................. Little
Chicote. m. ......................... Sikwana .............................. Whip
Chicha de maiz. f................ AqhaIncan beverage made of maiz
Chiste. m. ........................... Asina .................................. Among, joke,jest
Chistoso. adj....................... Asichikuq ........................... Gay, Funny, Humorous
Chocar. V. intr.................... Takanakuy .......................... To strike, to collide
Cholo, la. m. y f.................. Maqt'a, P'asa..................... Young, woman
Chorro. m. .......................... Phaqcha .............................. Jef
Choza. f. ............................. Ch'ujlla ............................... Hut
Chupado. f.......................... Ch'onqasqa ......................... Sucked
Chupar. V. tr....................... Ch'onqay............................. To suck
"D"
Danza. f. ............................. Lanlay................................. Dance
Dar. V. tr. ........................... Qoy..................................... To give (in)
Debajo. adv. ....................... Pachampi ............................ Beneath
Dbil. adj. ........................... Tiuti.................................... Feeble
Decir. V. tr. ........................ Niy...................................... To say
Declarar. V. tr..................... Willakuy............................. To declare
Decolorar. V. tr. ................. T'oqrayachiy....................... To fade
"E"
Eclipse ................................ Inti, killa tutayay ................ Eclipse
Eco. m. ............................... Qati rimaq........................... Echo
Echar. V. tr. ........................ Hich'ay ............................... To pour
Edad. f. ............................... Wata yupay......................... Age
Edificar. V. tr...................... Hatarichiy........................... To edify, to build
Educacin. f. ...................... Runachakuypaq yachay...... Education
Educador. adj. y s. .............. Yachachiq........................... Instructor
Educando. m....................... Yachay chaskiq .................. Pupil
Educar. V. tr. ...................... Runayachiy......................... Educate
Efigie. f............................... Rikch'ay.............................. Effigy, Statue
Ejercitar. V. tr..................... Ruwaykachay ..................... Ejercise, to drill
El. pron. m. sing. ................ Pay...................................... He
Elstico. adj. ....................... Chutakuq ............................ Elastic (al)
Elevar. V. tr. ....................... Hoqaririy ............................ To raise
Elocuente. adj..................... ujchu rimaq...................... Eloquent
Ellos, llas. pron. m. f. ......... Paykuna .............................. They
Embalsamador. adj. y s. ..... Aych'awiq........................... Embalmer
Embalsamar. V. tr............... Aych'awiy........................... To embalm
Embarazada. adj. f.............. Chichu ................................ Pregnant
"F"
Falso. adj. ........................... Pallqo ................................. False
Fallecimiento. m................. Wauy ................................ Decease
Familia. f. ........................... Ayllu................................... Family
Farrear. V. intr.................... Q'ochukuy .......................... To revel
Fastidiar. V. tr. ................... Amiy................................... To excite disgust
"G"
Gacho. adj. ......................... K'umu ................................. Curvete
Gago. adj. ........................... K'aku, ajllu ......................... Stutterer
Galga. f............................... K'umpa, q'orma .................. Boulder
Gallina. f............................. Wallpa ................................ Hen
"H"
Habitacin. f....................... Wasi ................................... Dwelling
Hablar. V. intr. ................... Rimay ................................. To speak
Hacer. V. tr......................... Ruway ................................ To create
Hacinamiento. m. ............... Qota.................................... (ac) acumulation
Hacinar. V. tr...................... Qotuy.. (agr) to stack or pile up sheaves
Halcn. m. .......................... Waman ............................... Hawk
Hambre. f............................ Yarqay................................ Hunger
Hambriento. adj.................. Yarqasqa............................. Hungrey
Haragn. m. y f................... Usuri, qella ......................... Idler
Harina................................. Hak'u .................................. Flour
Harto................................... Askha ................................. Much
Hechicero. adj. ................... Layqa.................................. Witch
"I"
Idntico. adj........................ Kaqlla ................................. Identic (al)
Idilio. m. ............................. Wayllunakuy ...................... Idyl
Idioma. m. .......................... Runa simi ........................... Language
Ignorante. adj. .................... Samp'a runa ........................ Ignorant
Ignorar. V. tr....................... Mana yachay ...................... To be ignorant of
Igual. adj............................. Kuska ................................. Equal
Igualar. V. tr. ...................... Kuskachay .......................... To equal (ize)
Ilegal. adj............................ Mana chanin ....................... Illegal
Ilimitado. adj. ..................... Mana tupuyoq..................... Unlimited
Iluminar. V. tr..................... K'anchariy .......................... To illumin (at)
Imn. m. ............................. Wini.................................... Iman
Imitar. V. tr......................... Yachapayay ........................ To imitate
Imperceptible. adj............... Mana rikuy ......................... Imperceptibly
Imperdonable. adj............... Mana pampachayniyoq ...... Unpardonable
Impetuoso. adj. ................... Apuskachaq ........................ Impetuous
Imponente. p.a.................... Atipayniyoq........................ Imposing
Imposible. adj..................... Mana atina.......................... Impossible
Improvisar. V. tr................. Qonqaymanta hamut'ay ...... To improvise
Incansable. adj.................... Mana sayk'uq...................... Indefatigable
Incendiar. V. tr. .................. Kanaykuy ........................... To set on fire
Incesante. adj...................... Mana thaniq........................ Incessant
Incestuoso. adj.................... Ayllun qhenchachaq........... Incestuous
Inclinar. V. tr. ..................... K'umuykuy ......................... To incline
Inconcluso, sa. adj. ............. Mana tukusqa ..................... Unconcluded
Indiferente. adj. .................. Mana alauniyoq.................. Indifferent
Inerte. adj. .......................... Wau wau ........................ Inert
Infeliz. adj. ......................... Tapya.................................. Unhappy
Infierno. m.......................... Ukhu-pacha ........................ Hell
Infinito. adj......................... Mana tukukuyniyoq ........... Infinite
Inhumar. V. tr..................... Aya p'ampay....................... To bury
Injertar. V. tr....................... Ch'atay................................ To (in) graft
Inmediatamente. adv. ......... Kikin tuypi ......................... Inmediately
Inocente. adj. ...................... Llump'aq............................. Innocent
Inseparable. adj. ................. Mana t'aqakuq .................... Inseparable
"J"
Jabn. m. ............................ Ch'aqo................................. Soap
Jabonar. V. tr. ..................... Ch'aqoy............................... To scap, to sud
Jadear. V. intr. .................... Hahatiy ............................... To pant
Jardn. m............................. Pauqar................................. Garden
Jardinero. m........................ Pauqar kamayoq ................. Gardener
Jefe. m. ............................... Qollana ............................... Chief (tain)
Jilguero. m.......................... Ch'aya............................... (orni), goldfinen
Jorobado. p.p. adj. .............. Qhopo................................. Crooked
Joven. adj. .......................... Wayna ................................ Young
Juego. m. ............................ Pujllay ................................ Play
Juez. m................................ Kuskachaq .......................... Judge
Jugar. V. tr.......................... Pujllay ................................ To play
Jurar. V. tr. ......................... Sullullchay.......................... To swear
Jurisdiccin. f. .................... K'iti..................................... Jurisdiction
Justificar. V. tr.................... Chaninchay......................... To justify
Jugo. f................................. Hillu ................................... Juice
"L"
Labrador. adj. ..................... Allpa llank'aq ..................... Farmer, peasant
Labriego. m. f..................... Chajraq ............................... Rustic, peasant
Lactar. V. tr. ....................... uuy................................. To nurse
Ladera. f. ............................ Qhata .................................. Declivity, mountain side
Ladrn. s. y adj................... Suwa................................... Thierf
Legaa. f............................. Ch'oqi ............................... Eye slime
Lagartija. f. ......................... Qaraywa ............................. Small lizard
Lgrima. f........................... Weqe .................................. Tear
Laguna. f. ........................... Qocha ................................. Legoon, lake
" LL "
Llaqa. f. .............................. K'iri, choqri ........................ Ulcer
Llamar. V. tr....................... Waqyay .............................. To call
Llave. f. .............................. Chhullu............................... Key
Llenar. V. tr. ....................... Hunt'ay ............................... To fill, four out
Lleno. adj. .......................... Hunt'a ................................. Full
Llevar. V. tr. ....................... Apay ................................... To carry
Llorar. V. intr. .................... Waqay ................................ To weep, to cry
Llorn. adj.......................... Waqaych'uruCrying with,little gause, crybaby
Llover. V. intr. imps. .......... Paray................................... To rain
Lluvia. f. ............................. Para..................................... Rain
"M"
Machucar. V. tr. ................. Saqtay................................. To found
Madera. f. ........................... K'ullu.................................. Wood
"N"
Nacer. V. intr...................... Runa paqariy ...................... To be born
Nadar. V. intr. .................... Wayt'ay............................... To swin
Natural. adj......................... Llaqtayoq............................ Natural, native
Necesidad. f........................ Muchuy .............................. Necessity, need
Necrpolis. f....................... Mak'a mach'ay.................... Necropolis
Negar. V. tr......................... Mananchay ......................... To deny
Nido. m............................... Q'esa ................................... Nes
Nieve. f............................... Rit'i ..................................... Snow
Nieto, ta. m. y f................... Haway ................................ Grandson
No. adv. .............................. Manan................................. No, not
Noche. f.............................. Tuta .................................... Night
Nombre. m.......................... Suti ..................................... Name
Novio, via. s. ...................... Waynaq masachakuq.......... (Bride) groom
Nube. f................................ Phuyu ................................. Cloud
Nublado, da. adj. ................ Phuyurayasqa ..................... Cloud (y)
Nuevo, va. adj. ................... Musuq................................. New
Nmero. m.......................... Yupana ............................... Number
""
ato, ta. adj ........................ Qhoro ................................. Flat nosed
"O"
Obeso, sa. adj. .................... Oqocho ............................... Obese, Fatty
Obrero, ra. adj. ................... Llank'aq.............................. Workman, labourer
Oblcuo, cua. adj ................ T'ijso................................... Oblique, slanting
Obscuridad. f. ..................... Tutayaq............................... Obscurity, darkness
Obscuro, ra. adj. ................. Tuta .................................... Obscure, dark
"P"
Padre. m.............................. Tayta................................... Father
Pas. m. ............................... Suyu ................................... Country
Paisano, na. adj................... LlaqtamasiOf the same country,country man
Paja. f. ................................ Ichhu................................... Straw
Pjaro. m. ........................... Phichiko, pisqo................... Bird
Palma. f. ............................. Chunta ................................ (Bet) Palm
Palo. m................................ K'aspi.................................. Stick
Paloma. f. ........................... Urpi .................................... Pigeon
Pan. m................................. T'anta.................................. Bread
Paal. m.............................. Akawara ............................. Diaper
Parado, da. adj. ................... Sayasqa............................... Slow, stopped
Paraiso. m........................... Kusi-pauqar ........................ (gardene of) Paradise
Parir. V. tr........................... Wachay............................... To give birth
Pasear. V. intr. V. r............. Puriykachakuy.................... To take a walk
Paso. m. adj. ....................... Thatkiy ............................... Pace, ambling, step
Pastar. V. intr...................... Michiy ................................ To pasture, to tend
Pasto. m. ............................. Q'achu................................. Pasture (ground)
Pastor, ra. m. y f. ................ Micheq ............................... Shepherd (ess)
Patear. V. tr. ....................... Hayt'ay ............................... To kick, coll
Paz. f................................... Qai kausay.......................... Peace
Pecado. m. .......................... Hucha ................................. Sin
Pecar. V. intr. ..................... Huchallikuy ........................ To sin
Pecoso, sa. adj. ................... Ch'eqche uya ...................... Frecky, freckeld
"Q"
Quebrada. f......................... Qheswa............................... Ravine, gorge
Quebradizo, za. adj............. P'akinayakuq ...................... Brittle
Quebrado, da. adj. .............. P'akisqa............................... Broken
Quebrar. V. tr. .................... P'akiy.................................. To crush, to breake
Quedar. V. intr. .................. Qhepay ............................... To stay
Quemado, da p.p. ............... Ruphasqa ............................ Burnt
Quemar. V. tr...................... Ruphachiy .......................... To burn
Querer. V. tr. ...................... Munay ................................ To want
Querido, da. adj. ................. Munasqa ............................. Dear
Quitar. V. tr. ....................... Qechuy ............................... To take away
Quitasol. m. ........................ Achiwa ............................... Parasol
"R"
Rabiar. V. intr..................... Phiakuy............................. To be in rage
Rabo. m. ............................. Chupa ................................. Tail
Raido, da. adj. .................... Morq'osqa........................... Worn out, shabby
Raz. f. ................................ Saphi................................... Root
Rajar. V. tr.......................... Ch'eqtay.............................. To split
Ramada. f. .......................... Hap'aka............................... Shead
Ramo. m. ............................ K'into, waita ....................... Nosegay, Wranch
Rana. f. ............................... K'ayra ................................. (Zool) Frog
Rpido, da. adj. .................. Utqhay................................ Rapid
Raposa. f............................. Unkaka ............................... Female, Box
Raptar mujer. V. tr. ............ Warmi suwayTo carry away by violence, to abduct
Rareza. f. ............................ Wamaq kuti ........................ Rarity
Rosar. V. tr. ........................ Chaqmay ............................ To pray
Rascar. V. tr........................ Hasp'iy................................ To scratch
Rasguar. V. tr. .................. Hallp'iy ............................... To scratch
"S"
Saber. V. tr. ........................ Yachay ............................... To know
Sabio,a. adj. ........................ Yachayniyoq ...................... Sage, learned, wise
Sable. m.............................. Q'anchina............................ Sabre
Sacar. V. tr. ........................ Horqoy ............................... To extract, to take out
Sacerdote. m....................... Willka yaya ........................ Priest
Saciar. V. tr. ....................... Sajsay ................................. To satiate
Sacrificar. V. tr................... Arpay.................................. To sacrifice
Sacudir. V. tr. ..................... Chhapchiy .......................... To shake
Saumar. V. tr. ..................... Q'apachiy............................ To perfume
Sal. f. .................................. Kachi .................................. Salt
Salir. V. intr........................ Lloqsiy ............................... To (go) out
Salpicar. V. tr. .................... Ch'allay............................... To (be) spatter
Saltar. V. intr. ..................... P'itay................................... To leap
Sangre. f. ............................ Yawar ................................. Blood
Sano, na. adj. ...................... Qhali................................... Healthy
Sapo. m............................... Hamp'atu ............................ Toad
Sarna. f. .............................. Qaracha .............................. Itch
Sebo. m............................... Wira.................................... Tallow
"T"
Tabaco. m........................... Qhamasayri ........................ Tobacco
Tabique. m.......................... P'itita................................... Partition-wall
Taciturno, na. adj................ Tunkiymanaq...................... Taciturn
Tambor. m. ......................... Tinya .................................. (side) drum
Tapar. V. tr. ........................ Kirpay................................. To hide, to cover
Tardar. V. intr..................... Unay ................................... To delay
Tarima. f............................. Kawitu ................................ Slleping-platform
Tasar. V. tr. ........................ Chaninchay......................... To appraise
Techo. m............................. Wasi qata............................ Roof
"U"
Unnime. adj. ..................... Wakilla ............................... Unanimous
"V"
Vaciar. V. tr........................ Talliy .................................. To empty
Vaco, ca. adj..................... Ch'osaq ............................... Empty
Vagar. V. intr. .................... Walaychuy.......................... To rote
Vapor. m............................. Wajsi .................................. Vapour, steam
Vasija. f. ............................. Urpu, raki ........................... Can, container
Vaso. m. ............................. Qero, puchuyla ................... Vessel, glass
Vaticinar. V. tr.................... Watupakuy ......................... To vaticinate, to foretell
Vejez. f. .............................. Machukay........................... Old ge
Vencedor, ra. m. y f............ Llalliq ................................. Victor, winner
Veneno. m. ......................... Miyo ................................... Poison
Venerar. V. tr. .................... Yupaychay.......................... To venerate
Ventarrn. m. ..................... Antay qonchu waira ........... Stiff wind, wind draft
Venus. m. ........................... Katachlila ........................... (astr) Venus
Ver. V. tr. ........................... Qhaway .............................. To see
Verdad. f............................. Sut'i, cheqaq ....................... Truth
Verano. m........................... Ruphay pacha ..................... Summer-season
Verguenza. f. ...................... P'enqay ............................... Shame
Verruga. f. .......................... Tijti..................................... Wart
Versificar. V. tr. ................. Harawiy .............................. To versify
Vertiente. p.a. ..................... Pujyu .................................. Spring
Vestido. m. ......................... P'acha ................................. Clothes, costume
Vestir. V. tr......................... P'achachiy........................... To chothe, to dress
Vida. f................................. Kausay................................ Life
Vidrio. m. ........................... Qespi .................................. Glass
Viejo, ja. adj. ...................... Machu-paya........................ Old man, old woman
Viento. m............................ Wayra ................................. Wind
Viga. f................................. Kurku ................................. Beam
Vigor. m. ............................ Kallpa ................................. Vigour
Vigorizar. V. tr. .................. Kallpachay.......................... To strengthen
Virgen. adj.......................... Llump'aq warmi ................. Virgin
Viruela. f. ........................... Muru................................... (med) Small-pox
Viuda. f............................... Ijma .................................... Widow
Vivar. m.............................. Haylliy................................ To hail
Vivir. V. intr....................... Kausay................................ To live
"Y"
Yacer. V. intr...................... T'ankay ............................... To lie (down)
Yerba. f............................... Qora.................................... Herb
Yerno. m............................. Qatay .................................. Son in law
Yeso. m. ............................. Pachas................................. Plaster
Yo. pron. pers..................... Noqa ................................... I
"Z"
Zalamero, ra. adj. ............... Llunk'u ............................... Wheedler, flatterer
Zambullir. V. tr. ................. Chullay ............................... To dive
Zancudo. m......................... Wanwa, qhete..................... A sort of fly that bites
Zorro, ra. m. y f. ................. Atoq.................................... Fox
Zorzal. m. ........................... Chiwaku ............................. (orni) thrush
Zurdo, da. adj. .................... Lloq'enchu.......................... Left-handed