Sveuilite u Zagrebu Prirodoslovno-matematiki fakultet Bioloki odsjek

Seminarski rad iz Stanine i molekularne biologije

GRAA STANINE MEMBRANE U ARHEBAKTERIJA

Nositelj kolegija : dr. sc. Biljana Balen Seminar izradila : Ines Haberle

Zagreb, 24. listopada 2008.

ivi su organizmi, prema najnovijoj podjeli, podijeljeni u tri velika carstva. Jedno od njih je carstvo Archaea, kojeg ine arhebakterije. Arheje su jednostanini prokariotski organizmi, veliine oko jednog mikrona (1/1000 mm). Dijele se u dvije skupine: Crenarchea i Euryarchea. Mnoge od njih obitavaju u ekstremnim uvjetima, npr. na visokoj temperaturi ili izrazito niskom pH. Kao i svi prokarioti, nemaju unutarstaninih membrana, znai ni prave jezgre pa se njihova DNA nalazi u citoplazmi i naziva se plazmid. Stanica je, kao U i kod svih svih ivih arheja organizama, prisutna je obavijena i stanina staninom stijenka, membranom. gotovo

omoguavajui stanici stalan oblik i odravanje kemijske ravnotee. I membrana i stijenka izgraene su po graevnom planu zajednikom svim stanicama. No unato podudaranju u generalnoj strukturi, razlika postoji. Ona se sastoji u razlici kemijskih gradivnih komponenata. Tako stanina stijenka ahebakterija ne sadri (za bakterije karakteristian) peptidoglikan, niti je graena od hitina (kao kod gljiva) ili celuloze (kao u biljaka). Ipak, ono po emu se arheje posebno istiu jest graa njihove stanine membrane. Postoje etiri osnovne razlike izmeu membrana arheja i membrana ostalih stanica: 1. Kiralnost glicerola Osnovna gradivna jedinica membrana jest fosfolipid. On je graen od molekule glicerola koja je jednom stranom povezana s fosfatnom skupinom, a drugom na dva bona lanca. Glicerol koji izgrauje membrane arheja je stereoizomer (ima izgled zrcalno simetrine slike) glicerola koji se nalazi u membranama bakterija i eukariota. Tako u arheja nalazimo L-glicerol, a u ostalih organizama D-glicerol. 2. Eterska veza Uobiajeno povezivanje bonih lanaca s molekulom glicerola je esterska veza. U arhebakterija ne nalazimo estersku, ve etersku vezu. U oba sluaju su boni lanci i glicerol povezani preko jednog atoma kisika, no razlika je u tome to kod esterskih veza postoji jo jedan atom kisika koji, i nakon povezivanja, stri sa strane. 3. Izoprenski lanci Kod bakterija i eukariota, boni lanci vezani za jedan kraj glicerola zapravo su masne kiseline. Obino su sastavljene od 16 do 18 ugljikovih atoma. U arhebakterija, masne kiseline su zamijenjene izoprenskim lancima koji sadre i do 20 atoma ugljika.

4. Grananje bonih lanaca Kod arheja nalazimo dodatne grane koje izlaze iz glavnih izoprenskih lanaca. Takoer je mogue da se jedan izoprenski lanac povee s drugim, susjednim ili ak onim drugog fosfolipida. Tako je omogueno stvaranje transmembranskih fosfolipida, koje nalazimo iskljuivo u arhebakterija. Jo jedna zanimljivost jest ta da izoprenski lanci mogu stvoriti ugljikove prstene, koji doprinose strukturnoj stabilnosti membrane.