Osnovna sredstva i obraun poslovne i poreske amortizacije

Napisao Administrator utorak, 26 jun 2007 09:40 1. Kruzenje i reprodukcija sredstava 2. Podela i amortizacija osnovnih sredstava 3. Podela i kruenje obrtnih sredstava

LEKCIJE

2. Osnovna sredstva
2.1 Podela osnovnih sredstava

Prema stepenu upotrebljivosti - stanju, osnovna sredstva mogu biti u:

pripremi (u izgradnji) upotrebi (u funkciji) van upotrebe (van funkcije) rezervi neupotrebljivom stanju

Osnovna sredstva u pripremi ili izgradnji u sutini predstavljaju investicije u toku, odnosno, nedovrenu izgradnju. To su i zapoeti a nedovreni radovi na: graevinskim objektima, opremi, dugogodinjim zasadima i drugim vrstama osnovnih sredstava. Osnovna sredstva u pripremi su predodreena da se u odreenom vremenu ukljue u proces reprodukcije i da uu u funkciju nakon njihove izgradnje. To su zalihe investicionih materijala, opreme, nedovrene zgrade i investiciona ulaganja u toka. Osnovna sredstva u upotrebi ili funkciji su sredstva koja se aktivno koriste za obavljanje pripremne aktivnosti preduzea. Osnovna sredstva van upotrebe, odnosno van funkcije su ona osnovna

sredstva koja se iz odreenih razloga ne koriste. Neupotrebljiva osnovna sredstva su ona koja vie nisu za upotrebu, ona koja su u kvaru, dotrajala ili pogreno nabavljena. Struktura osnovnih sredstava u raznovrsnim oblicima je razliita u zavisnosti od delatnosti i funkcije, koja dotina sredstva obavljaju u procesu reprodukcije. Zato je potrebno vriti analizu upotrebnih sredstava po strukturi sredstava. Meu faktorima od posebnog znaaja su vrsta i funkcija preduzea u procesu reprodukcije. Postoji ogromna razlika u strukturi osnovnih sredstava u industrijskoj proizvodnji, u odnosu na oblast trgovine. U industrijskoj proizvodnju dominantnu ulogu imaju postrojenja i orua za rad. Dva preduzea potpuno istih delatnosti i karakteristika proizvoda, mogu imati razliito uese osnovnih sredstava i razliiti stepen opremljenosti. Zbog velikog znaaja tehnike opremljenosti rada za razvoj proizvodnje i efikasnosti rada, nepohodna je analiza razvoja tehnike opremljenosti. Kako ne postoji zajednika merna veliina, kojom bi se izrazila zajednika tehnika veliina opremljenosti u raznim oblastima, ekonomske aktivnosti, to se u nedostatku iste, pribegava indirektnom merilu tehnike opremljenosti rada, zasnovanom na odnosu izmeu sredstava za rad i koliine rada u istom procesu:

gde je: Tor - tehnika opremljenost rada VrOs - vrednost koncentracije osnovnih sredstava

L - asovi rada (broj radnika) u konktretnom procesu rada Veoma vaan pokazatelj, tehnike opremljenosti rada je i stepen koncentracije opreme - sredstava za rad, na jedinicu rada (Op) odnosno prema broju radnika:

gde je: Tor - tehnika opremljenost rada VrOp - vrednost koncentacije sredstava za rad na jedinicu rada L - broj radnika (asovi rada u konkretnom procesu rada) Kako postoji dilema, koju vrednost osnovnih sredstava uzeti u o obraun: nabavnu vrednost osnovnih sredstava, koju su ta sredstva imala prilikom nabavke, ili stvarnu vrednost, koju osnovna sredstva imaju u momentu kada se vri obraun, kao i to da li za obraun uzeti ukupan broj radnika ili samo broj proizvodnih radnika, te se u praktinoj primeni ovog modela, analitiki iskazuju ti odnosi, tako e: - odnos nabavne vrednosti (NbOs) svih osnovnih sredstava i ukupnog broja radnika (L) biti:

- odnos nabavne vrednosti (NvOs) i broja proizvodnih radnika (Lp) biti:

- odnos stvarne - sadanje vrednosti osnovnih sredstava (SvOs) i ukupnog broja radnika (L) biti:

- odnos sadanje vrednosti osnovnih sredstava (SvOs) i ukupnog broja proizvodnih radnika (Lp)

Uz ove mogue su i druge kombinacije stavljanjem u odnos vrednost opreme, utroene energije i drugih pokazatelja u odnosu na ukupne radnike, pojedine radnike i druge karakteristine veliine. Uporeujui pojedine vrste osnovnih sredstava meusobno, dolazi se do saznanja da li postojea struktura obezbeuje efikasno poslovanje ili ne. Stepen efikasnosti zavisi od neotpisanog dela vrednosti obezbeenih sredstava, koja je u direktnoj zavisnosti od njihovog korienja. U tu svrhu je potrebno izraunavanje stepena istroenosti, upotrebljivosti i zastarelosti. Stepen istroenosti se dobija, kada se stavi u odnos amortizaciona vrednost i nabavna vrednost za rad:

S obzirom na razliiti vek trajanja sredstava za rad, stepen istroenosti za ukupna sredstva za rad, malo govori o njihovoj tehnikoj sposobnosti. Taj se problem moe prevazii, tako to se stepen istroenosti izraunava za svako sredstvo posebno. Stepen upotrebljivosti predstavlja odnos izmeu sadanje vrednosti i nabavne vrednosti sredstava za rad:

Klikni da izrauna

Metoda koeficijenata po grupama osnovnih sredstava se karakterie time da se za svaku grupu osnovnih sredstava propie odreeni koeficijent, koji je isti za iste vrste osnovnih sredstava, razliitih preduzea, to nije sluaj sa metodom procene. Koeficijent propisuje nadleni organ, koji vai i odnosi se za iste vrste osnovnih sredstava u razliitim preduzeima. Revalorizacijom u preduzeima poveavaju se osnovice za obraun amortizacije i drugih trokova reprodukcije u skladu sa trinim cenama, fiziki istroenih i tehniki zastarelih osnovnih sredstava ili njihovih delova. Time se obezbeuje nastavljanje reprodukcije u preduzeima u nesmanjenom obliku i u svodjenju rezultata poslovanja u realne okvire. Zbog relativno dugog roka upotrebe osnovnih sredstava, jasno je da je uticaj inflacije na osnovna sredstva mnogo vei u odnosu na obrtna sredstva. Obavezi revalorizacije osnovnih sredstava, prema naim pozitivnim propisima podleu: graevinski objekti, oprema, dugogodinji zasadi, plantae, osnovno stado, ume, zemljita, rudarski radovi i stanbene zgrade. Ukoliko se osnovna sredstva nalaze u izgradnji, dogradnji ili rekonstrukciji, ona ne podleu obavezi revalorizacije. Obavezi revalorizacije ne podleu ni sredstva zajednike potronje (spomenici kulture, knjige, predmeti muzejske vrednosti). Osnovica za revalorizaciju je nabavna vrednost, ako osnovna sredstva potiu iz ranijih godina, osnovica za revalorizaciju je revolarizovana nabavna vrednost prethodne godine. Konani obraun revalorizacije sprovodi se na kraju poslovne godine, a

privremeni meseno i tromeseno. On ima za cilj da uskladi vrednost osnovnih sredstava prema kretanju cena na tritu.

2.2 Amortizacija osnovnih sredstava

Amortizacija osnovnih sredstava predstavlja proces postepenog troenja osnovnih sredstava. U tom procesu troenja, osnovna sredstva prenose deo vrednosti na nove proizvode. To prenoenje dela vrednosti je obarunsko a ne materijalno, ono je pretpostavljeno a ne zamiljeno. Amortizacijom se obezbeuje prosta reprodukcija u preduzeu. Sa raunovodstvenog aspekta, amortizacija predstavlja vrednosni izraz fizikog utroenja osnovnih sredstava. Godinjim iznosom amortizacije vri se otpis, ispravka vrednosti osnovnih sredstava, ime se omoguuje utvrivanje istroenosti osnovnih sredstava,a novanim sredstvima od izvrene prodaje proizvoda omoguuje se njihova blagovremena reprodukcija. Da bi se utvrdile stope amortizacije, potrebno je u preduzeu utvrditi vek trajanja svakog osnovnog sredstva. Po utvrivanju veka trajanja, pojedinih osnovnih sredstava, utvruje se stopa amortizacije, koja se dobija, kada se 100 podeli sa vekom trajanja konkretnog osnovnog sredstva pa e ona biti:

gde je: sa - stopa amortizacije v - vek trajanja osnovnog sredstva Amortizaciona kvota se izraunava, kada se nabavna vrednost, kao osnovica amortizacije pomnoi sa amortizacionom stopom i sve to podeli sa 100:

Klikni da izrauna

Amortizacija osnovnih sredstava moe se analizirati prema:

ekonomskoj sutini amortizacije

metodama obrauna amortizacije

Ekonomska sutina amortizacije, predstavlja novani izraz troenja osnovnih sredstava u procesu reprodukcije. Osnovna sredstva u reprodukcionom ciklusu se troe dvojako: neposrednom upotrebom u procesu rada i prirodnim troenjem, bilo zbog stajanja ili materijalnim rabaenjem. Materijalnim rabaenjem gasi se upotrebna, a samim tim i prometna vrednost osnovnih sredstava. Pored materijalnog postoji i moralno rabaenje osnovnih sredstava, koje je u funkciji tehnikog progresa. Nove savremene maine, doprinose veoj produktivnosti rada, stare maine podleu moralnom rabaenju. Za razliku od materijalnog, moralno rabaenje ne predstavlja gaenje upotrebne vrednosti, ve upravo samo prometne.

Amortizacija se utvruje raunovodstveno, najpre na godinjem, zatim mesenom nivou, a potom kao prenesena vrednost na svaki proizvod posebno.
Univerziteta u Beogradu, Mainski fakultet smer: MIT(Mainstvo i Informacione Tehnologije) predmet:OWP(Osnove Web Projektovanja) kolska 2009/2010 | April 2010.

Poetak strane