Bi m u: Nhp mn nhng nguyn l c bn ca Ch ngha Mc - Lnin

I. Khi nim v ba b phn cu thnh ch ngha McLnin. 1. Ch ngha Mc-Lnin. Ch ngha Mc-Lnin l h thng quan im v hc thuyt khoa hc ca C.Mc, Ph.ngghen v s pht trin ca V.I.Lnin; l s k tha v pht trin nhng gi tr ca lch s t tng nhn loi, trn c s thc tin ca thi i; l khoa hc v s nghip gii phng giai cp v sn, gii phng nhn dn lao ng v gii phng con ngi; l th gii quan v phng php lun ph bin ca nhn thc khoa hc v thc tin cch mng; l khoa hc v s nghip gii phng giai cp v sn, gii phng nhn dn lao ng khi ch p bc, bc lt v tin ti gii phng con ngi. Quan nim trn y nu bt bn ni dung ct li nht ca ch ngha Mc-Lnin: Mt l: Ch ngha Mc-Lnin l mt h thng quan im v l mt hc thuyt khoa hc. Hai l: Ch ra cc ngun gc hnh thnh v pht trin ca ch ngha Mc-Lnin. l k tha nhng gi tr t tng nhn loi v tng kt thc tin thi i. Ba l: Vai tr, chc nng ca ch ngha Mc-Lnin l th gii quan phng php lun ph bin ca s nhn thc khoa hc v thc tin cch mng. Bn l: Mc ch ca ch ngha Mc-Lnin l khoa hc v s nghip gii phng giai cp v sn, gii phng nhn dn lao ng khi ch p bc, bc lt tin ti gii phng con ngi. 2. Ba b phn cu thnh ca ch ngha Mc-Lnin: Ch ngha Mc-Lnin l h thng tri thc phong ph v nhiu lnh vc, nhng trong c ba b phn l lun quan trng nht l: trit hc, kinh t chnh tr hc v ch ngha x hi khoa hc: - Trit hc Mc-Lnin l b phn nghin cu nhng quy lut vn ng, pht trin chung nht ca t nhin, x hi v t duy nhm hnh thnh th gii quan v phng php lun chung nht cho nhn thc khoa hc v thc tin cch mng. - Kinh t chnh tr nghin cu nhng quy lut kinh t ca x hi, c bit l nghin cu quy lut kinh t ca s pht sinh, pht trin ca ch ngha t bn v s ra i ca phng thc sn xut cng sn ch ngha. - Ch ngha x hi khoa hc nghin cu quy lut khch quan ca qu trnh cch mng x hi ch ngha, s chuyn bin lch s t ch ngha t bn ln ch ngha x hi.

Ba b phn cu thnh ch ngha Mc-Lnin c i tng nghin cu c th khc nhau nhng u nm trong h thng l lun khoa hc thng nht l khoa hc v s nghip gii phng giai cp v sn, gii phng nhn dn lao ng khi ch p bc, bc lt, tin ti gii phng con ngi. II. Khi lc qu trnh hnh thnh v pht trin ca ch ngha Mc-Lnin. 1. Nhng iu kin lch s v tin ca s ra i ch ngha Mc-Lnin. iu kin kinh t - x hi. Ch ngha Mc ra i vo nhng nm 40 th k XIX. y l thi k phng thc sn xut t bn ch ngha cc nc Ty u pht trin mnh m trn c s nhng thnh tu ca cuc cch mng cng nghip. Cch mng cng nghip khng nhng nh du s chuyn bin t nn sn xut th cng sang i cng nghip m cn lm thay i su sc cc din x hi, nht l s hnh thnh v pht trin ca giai cp v sn. Cch mng cng nghip lm cho mu thun gia lc lng sn xut mang tnh x hi ho vi quan h sn xut mang tnh t nhn t bn ch ngha ngy cng gay gt. Biu hin ca mu thun trn l s xut hin ca khng hong kinh t (xy ra ln u tin Anh vo nm 1825) Phong tro cng nhn pht trin mnh m, tiu biu l cuc khi ngha ca cng nhn ngnh dt thnh ph Lin (Php) nm 1831, 1834; Phong tro Hin chng Anh (1835-1848), khi ngha ca cng nhn dt Sildi (c) nm 1844...iu chng t giai cp cng nhn tr thnh lc lng chnh tr c lp. Thc tin cuc u tranh giai cp t ra i hi khch quan l giai cp cng nhn cn phi c trang b v kh v l lun lm c s cho u tranh giai cp. V vy, thc tin cch mng l tin thc tin cho s pht trin l lun ca ch ngha Mc. Tin l lun: Ch ngha Mc ra i da trn s k tha tinh hoa di sn l lun ca nhn loi trong trc tip l Trit hc c in c, Kinh t chnh tr hc cin Anh v Ch ngha x hi khng tng Php. Trit hc c in c vi cc i biu xut sc l L.Phbch (Ludwig Andreas Feuerbach, 1804 1872) v G.W.Ph.Hghen (Georg Wilhelm Friedrich Hegel, 1770 1831) c nh hng su sc n s hnh thnh th gii quan v phng php lun trit hc ca ch ngha Mc. Vi trit hc ca G.W.Ph.Hghen, ln u tin trong lch s t duy ca nhn loi din t ni dung ca php bin chng di dng l lun cht ch thng qua mt h thng cc quy lut, phm tr. Trn c s ph phn quan im duy tm thn

b trong trit hc ca G.W.Ph.Hghen, C.Mc v Ph.ngghen k tha php bin chng ca ng xy dng php bin chng duy vt. C.Mc v Ph.ngghen nh gi cao quan im trit hc ca L.Phbch trong cuc u tranh chng ch ngha duy tm, tn gio nhng ng thi cng ph phn quan im siu hnh ca ng. Ch ngha duy vt, v thn ca ng to tin cho s chuyn bin ca C.Mc, Ph.ngghen t thgii quan duy tm sang duy vt, t lp trng dn ch cch mng sang lp trng ch ngha cng sn. Kinh t chnh tr c in Anh vi cc i biu tiu biu nh A.Smt, D.Ricc gp phn tch cc vo s hnh thnh quan nim duy vt v lch s ca ch ngha Mc. Cng lao ca A.Smt (Adam Smith, 1723 - 1790) v D.Ricc (David Ricardo, 1772 -1823) l xy dng l lun gi tr lao ng, a ra kt lun quan trng v ngun gc ca gi tr v li nhun v cc quy lut kinh t quan, nhng l lun ca cc ng c hn ch l khng thy c tnh lch sca gi tr v mu thun ca sn xut hng ha, khng phn bit c sn xut hng ha gin n vi sn xut hng ha t bn ch ngha, cha phn tch c nhng biu hin ca gi tr trong phng thc sn xut t bn ch ngha. C.Mc k tha nhng yu t hp l trong hc thuyt gi tr vnhng t tng tin b ca cc nh c in, gii quyt c nhng b tc m cc nh c in khng th vt qua xy dng l lun gi tr thng d, lun chng khoa hc v bn cht bc lt ca ch ngha t bn v ngun gc kinh t ca s dit vong tt yu ca ch ngha t bn v s ra i khch quan ca ch ngha x hi. Ch ngha x hi khng tng khng tng c qu trnh pht trin lu di v t n nh cao vo cui th k XIX. Cc i biu xut sc nh: H.Xanh Ximng (Henri Saint Simon, 1976 - 1725), S.Phuri (Charles Fourier,1772 - 1837), R.oen (Robert Owen, 1771 1858) th hin m nt t tng nhn o, ph phn mnh m ch ngha t bn v a ra nhng d bo thin ti v x hi tng lai. Hn ch ca h l khng phn tch c mt cch khoa hc bn cht ca ch ngha t bn, cha thy c s mnh lch s ca giai cp cng nhn, song tinh thn nhn o v nhng d bo ca cc ng tr thnh tin l lun quan trng cho s ra i ca l lun khoa hc v chngha x hi trong ch ngha Mc. Tin khoa hc t nhin Ch ngha duy vt bin chng ca C.Mc l kt qu ca s tng kt nhng thnh tu khoa hc ca nhn loi, nht l ba pht minh trong khoa hc t nhin: nh lut bo ton v chuyn ha nng lng. y l c s khoa hc khng nh rng vt cht v vn ng ca vt cht khng do ai sng to ra v khng th b tiu dit. Chng ch chuyn ha t dng ny sang dng khc, t hnh thc ny sang hnh thc khc.

Thuyt tin ha ca cuyn (Charles Robert Darwin, 1809 1882) em li c s khoa hc v s pht sinh, pht trin ca cc ging loi, mi lin h hu c gia cc loi thc vt, ng vt trong qu trnh chn lc t nhin. - Thuyt t bo Hc thuyt t bo do GS. M.Slaien (trng i hc Gana, c) xy dng nm 1838. ng cho rng, t bo l n v sng c bn nht trong kt cu ca mi thc vt. Qu trnh pht dc ca thc vt l qu trnh hnh thnh v pht trin ca t bo. Sau , vo nm 1839 GS. T.Svann(GS phu thut ngi ca trng i hc Rung c) m rng hc thuyt t bo t gii thc vt sang gii ng vt, khin loi ngi nhn thc c rng, t bo l n nguyn kt cu chung ca mi c th sinh vt. Nhng pht hin nu trn vch ra qu trnh bin chng ca s vn ng,pht trin, chuyn ho khng ngng ca bn thn gii sinh vt. Nh vy, s ra i ca ch ngha Mc l hin tng hp quy lut, n va l sn phm ca tnh hnh kinh t x hi ng thi, ca tri thc nhn loi trong cc lnh vc khoa hc, va l sn phm nng lc t duy v tinh thn nhn vn ca nhng ngi sng lp ra n. 2. Nhng giai on ch yu trong s hnh thnh v pht trin ch ngha Mc-Lnin. Qu trnh hnh thnh v pht trin ca ch ngha Mc. Qu trnh ny c th chia thnh ba giai on: 1841-1843; 1844-1848; 1849-1895. a. Giai on 1841-1843: Qu trnh chuyn bin t tng ca Mc v ngghen t ch ngha duy tm v dn ch cch mng sang ch ngha duy vt v ch ngha cng sn. C.Mc (05/5/1818-14/3/1883). Nm 1841 C.Mc nhn bng tin s v t 5/1842-3/1843 ng lm bo Sng Ranh. Chnh thi k lm bo Sng Ranh u tranh cho dn ch gip ng chuyn bin bc u t ch ngha duy tm v tinh thn dn ch cch mng sang ch ngha duy vt v cng sn ch ngha. T thng 5-10/1843, Mc tin hnh ph phn trit hc php quyn ca Hghen, qua ph phn ch ngha duy tm ca Hghen ni chung. Cui thng 10/1843 Mc sang Pari. Ti y c tip xc vi khng kh cch mng Php v cc i biu tiu biu ca phong tro cng nhn gip Mc chuyn bin dt khot sang ch ngha duy vt v ch ngha cng sn. Cc bi bo: Bn v vn Do Thi; Gp phn ph phn trit hc php quyn ca Hghen; Li ni u ng trn tp ch Nin gim Php - c thng 02/1844 nh du qu trnh chuyn bin ny. Ph. ngghen (28/11/1820-05/8/1895) trong khong thi gian 1842-1843 ng c iu kin tip xc i sng v phong tro cng nhn Anh nn c s chuyn bin v lp trng v th

gii quan. iu ny th hin r nhng bi bo cng ng trn tp ch Nin gim Php - c; Lc tho ph phn khoa kinh t - chnh tr - ng trn lp trng duy vt ph phn A. Xmt v .Ricco; Tnh cnh nc Anh; Tmt Ccly - vch trn quan im phn ng ca Ccly v ph phn ch ngha t bn trn lp trng ca ch ngha phong kin. b. Giai on 1844-1848: L giai on C. Mc v Ph. ngghen chuyn bin dt khot v tng bc hnh thnh hc thuyt ca mnh. iu ny th hin mt lot tc phm nh Bn thao kinh t - trit hc 1844-1848 ph phn trit hc duy tm Hghen; Ph phn khoa kinh t chnh tr c in Anh, tm nguyn nhn tha ho con ngi s hu t nhn; Gia nh thn thnh - ph phn phi Hghen tr, xut mt s nguyn l trit hc duy vt ca mnh; H t tng c - ph phn cc h t tng c by gi, trnh by quan nim duy vt v lch s; Tuyn ngn ca ng Cng sn - nh du s hnh thnh ch ngha Mc trn tt c cc b phn cu thnh (trit hc, ch ngha cng sn khoa hc, kinh t chnh tr hc). c. Giai on 1849-1895: y l giai on pht trin, hon thin ca ch ngha Mc. Trong giai on ny cng vi cc hot ng thc tin, trn c s vn dng ch ngha duy vt lch s, C.Mc v Ph.ngghen nghin cu mt cch ton din phng thc sn xut t bn ch ngha. Da trn vic pht hin ra phm tr hng ha sc lao ng, C.Mc tm ra ngun gc ca gi tr thng d, ch ra bn cht bc lt ca ch ngha t bn. L lun gi tr thng d c C.Mc v Ph.ngghen trnh by ton din, su sc trong b T bn. Tc phm ny khng ch m ng cho s hnh thnh h thng l lun kinh t chnh tr trn lp trng giai cp v sn m cn cng c, pht trin quan im duy vt lch s thng qua l lun hnh thi kinh t - x hi, lm cho ch ngha duy vt lch s khng cn l mt gi thuyt m l mt nguyn l c chng minh mt cch khoa hc, b T bn cn l tc phm ch yu trnh by v ch ngha x hi khoa hc thng qua vic lm sng t quy lut hnh thnh, pht trin v dit vong tt yu ca ch ngha t bn, s thay th n bng ch ngha x hi v s mnh lch s ca giai cp cng nhn. T tng v ch ngha duy vt lich s, v cch mng v sn tip tc c pht trin trong tc phm Ph phn cng lnh Gta (C.Mc, 1875). Tc phm ny trnh by nhng lun im c bn ca ch ngha Mc v nh nc chuyn chnh v sn, v thi k qu t ch ngha t bn ln ch ngha x hi, cc giai on xy dng ch ngha cng sn. B T bn ca C. Mc cng l tc phm ch yu v c bn trnh by v ch ngha x hi khoa hc, thng qua vic lm sng

t quy lut hnh thnh, pht trin v dit vong tt yu ca ch ngha t bn, s thay th ca ch ngha x hi v s mnh lch s ca giai cp cng nhn. Trong khi ngghen pht trin ch ngha Mc. Vi nhng tc phm ch yu ca mnh nh: Chng uyring; Bin chng ca t nhin; Ngun gc ca gia nh, ca ch t hu v ca Nh nc; Ltvch Phoibc v s co chung ca nn trit hc c in c ngghen trnh by hc thuyt Mc di dng mt h thng l lun. Nhng kin b sung, gii thch ca ngghen sau khi Mc qua i i vi mt s lun im ca ng trc y cng c ngha rt quan trng trong vic pht trin hc thuyt Mc. 2. Phng hng vn dng v pht trin ch ngha Mc Lnin. Thc tin i mi nc ta lm ny sinh hng lot vn cn c gii p v mt l lun m khng c sn li gii p t di sn l lun ca cc nh kinh in. Theo quan im ca ng cng sn Vit Nam: *. Vic khng nh ly ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh, lm nn tng t tng, kim ch nam cho hnh ng l bc pht trin quan trng trong nhn thc v t duy l lun, (xem vn kin i hi i biu ton quc ln th IX ng CSVN, NXB CTQG, H Ni. 2001, tr84). *. Phi kin nh mc tiu c lp dn tc v ch ngha x hi trn nn tng ch ngha Mc-Lnin v t tng H Ch Minh, phi vn dng v pht trin sng to ch ngha Mc-Lnin trong hot ng ca ng. Thng xuyn tng kt thc tin, b sung pht trin l lun, gii quyt ng n nhng vn do cuc sng t ra (Xem vn kin i hi i biu ton quc ln th X NXB CTQG, H Ni. 2006, tr19, 131). Chng ta khng th i mi thnh cng nu xa ri lp trng ca ch ngha Mc-Lnin, ri vo ch ngha ch quan v bnh gio iu dn n s vn dng l lun l theo li chit trung m l cch xuyn tc ch ngha Mc-Lnin ca ch ngha c hi. ng nhin nhng vn ca ch ngha x hi do qu trnh i mi t ra khng ch c gii quyt bng l lun Mc-Lnin v bn thn l lun Mc-Lnin cng cn phi c b sung v pht trin. Vic tm gii php cho nhng vn ca ch ngha x hi cng nh vic b sung, pht trin ch ngha Mc-Lnin phi c thc hin thng qua tng kt kinh nghim thc tin. Mun vy, vic tng kt thc tin phi c thc hin theo lp trng th gii quan v phng php lun ca ch ngha McLnin.

III. i tng nghin cu nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc-Lnin. i tng ca vic hc tp, nghin cu mn hc nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc-Lnin l nhng quan im c bn, nn tng v mang tnh chn l bn vng ca ch ngha McLnin trong phm vi ba b phn l lun cu thnh ca n.