Obliczaniewiataprzepustw

BUDOWNICTWOKOMUNIKACYJNE
Materiadydaktyczny
Drin.DariuszSobala

Pimiennictwo
1. ROZPORZADZENIEMINISTRATRANSPORTUIGOSPODARKI 1 ROZPORZADZENIE MINISTRA TRANSPORTU I GOSPODARKI MORSKIEJnr63zdnia30maja2000r.wsprawiewarunkw technicznych,jakimpowinnyodpowiadadrogoweobiekty inynierskieiichusytuowanie.(Dz.U.zdnia3sierpnia2000 i i ki i i h t i (D U d i 3 i i 2000 r.) p p y 2. GDDKiA.wiatamostwiprzepustw.Zasadyobliczez komentarzami.IBDiM.Warszawamigrd.2000. 3. KubrakE.,KubrakJ.:Hydraulikatechniczna.Wyd.SGGW, Warszawa2004 Warszawa 2004 4. Ratomski J.:Podstawyprojektowaniazabudowypotokw grskich.Wyd.PolitechnikiKrakowskiej,Krakw2000 5. Edel R:Odwodnieniedrg.WK,Warszawa2000 Zapoznanie si z ww. pozycjami pimiennictwa 6. Czudek H.,RadomskiW.:Podstawymostownictwa.PWN, jest poprawnego zrobienia p j g projektu z niezbdne do p p Warszawa1983 Warszawa 1983
przedmiotu Budownictwo komunikacyjne

Zakresobliczehydraulicznych Zakres oblicze hydraulicznych

Ok l i Okrelenieprzepywumiarodajnego,np.wg[6] i d j [6] Okreleniewymiarwprzewodu,wlotuiwylotu przepustuwg[1]lub[2] przepustu wg [1] lub [2] Okreleniespitrzeniaprzepustemi(jelizachodzi takapotrzeba)profiluzwierciadawodynaodcinku taka potrzeba) profilu zwierciada wody na odcinku dopywowymwg[1]lub[2] Okreleniegbokociwodyiprdkociprzepywuw przekrojuwylotowymprzewoduiponiejprzepustu wg[1]lub[2] Ok l i Okreleniewymiarwumocnieiichzakoczenia i i ii h k i orazgbokocirozmyciawg[1]lub[2]

Zasadystosowaniaprzepustw Zasady stosowania przepustw

P Przepustypowinnybystosowanenaciekacho i b i k h spadkachmniejszychni0,02 N Napotokachgrskichiciekachospadkui 0 002 k h ki h i i k h dk i 0,002 przepustymonabudowatylkonadrogachklasyLiD N l Naleyunikabudowyprzepustwktrychwlotmoe ik b d k h l zostazatkany(np.przezpnielubgazie) naley wtedystosowaprzepustyoniezatopionymwlocielub wtedy stosowa przepusty o niezatopionym wlocie lub przepustydwuotworoweozatopionymwlocie,ktrych przepustowopowinnabywikszao50%od przepustowo powinna by wiksza o 50% od wymaganejdlaprzepustujednootworowego

Wymagania
Minimalnewymiaryprzekrojw:
Szeroko przekrojw prostoktnych Szerokoprzekrojwprostoktnych, owalnychlubkoowych:
min.1,0mdladrgklasyAiS; min.0,8mdladrgklasyGP,GiZ; min.0,6mdlapozostaychdrggdyLp<10m; min 0 8m dla pozostaych drg gdy Lp10m min.0,8mdlapozostaychdrggdyLp10m.

Wymaganiacd. Wymagania cd
Minimalnewymiaryprzekrojw:
Wysoko przekrojw prostoktnych i Wysokoprzekrojwprostoktnychi owalnych:
Lp20mdladrgklasyLiDmin.0,8m; Lp20mdlapozostaychklasdrgmin.1,0m; Lp>20mmin.1,2m; przewdprzeazowymin.1,9m. przewd przeazowy min 1 9m

Wymaganiacd. Wymagania cd
Przepustydlamaychzwierztpowinnymie uformowanciekoszerokociniemniejszejni 0,5mwyniesionponadzwierciadowodyredniejw przepucie Prdkoprzepywuwodywprzepucievp nie powinnaprzekracza:
dlaprzepustwowysokocido1,5m 3,5m/s dlaprzepustwowysokociponad1,5m 3,0m/s

Wymaganiacd. Wymagania cd
Qm vp = F

gdzie: Qm przepywmiarodajny; p py j y; F poleprzekrojustrumieniaogbokocirwnej:

gbokocikrytycznejwprzewodzieprzepustuprowadzcegowod niepenymprzekrojemprzyniezatopionymwlocie; i k j i t i l i gbokociwodydolnejwprzewodzieprzepustuprowadzcegowod niepenymprzekrojem,leczprzyzatopionymwlocie; wysokociprzekrojuwprzypadkuprzepustuprowadzcegowod penymprzekrojem

Wymaganiacd.
Niedopuszczasispitrzewodyprzedprzepustempowodujcych: Ni d i i d d d j h
Zatopienielubpodtopieniezabudowa,zakadwprzemysowych,linii komunikacyjnychlubinnychobiektw.Dopuszczasikrtkotrwae(do1doby) zatapianiek,pastwisklubnieuytkwprzyprzepywiemiarodajnym. zatapianie k, pastwisk lub nieuytkw przy przepywie miarodajnym. Podniesieniesizwierciadawodywyejnina:
0,7mdonawierzchnidrogiprzynasypiezgruntwniewysadzinowych; 1,0mgdykorpusdrogiwykonanyjestzgruntwonieokrelonychwaciwociachi 1,5mnaterenachdugotrwalezalewanych.

Skarpynasypudrogowegopowinnybyumocnionenawysoko0,5mpowyej poziomupitrzenia. Nasypy i przepusty dugotrwale pitrzce wod naley traktowa jako budowle Nasypyiprzepustydugotrwalepitrzcewodnaleytraktowajakobudowle pitrzceiprojektowazuwzgldnieniemprzepiswobwizujcychdlatych budowli. Korona drogi
min. 70cm

Wymagane umocnienie
min. 50cm

w.w

Dopyw z rowu

Przepust

Dopyw z rowu

Wymaganiacd. Wymagania cd
Przepustynapotokachgrskichzruchemrwcymnaleyprojektowatak, Przepusty na potokach grskich z ruchem rwcym naley projektowa tak bynadoprowadzeniudowlotu,wsamymprzewodzieinapocztkowym odcinkuodprowadzeniazanimzapewnionybyruchrwcyiwykluczona p y g j y moliwopowstaniaodskokuhydraulicznego.Jakojednozmoliwych rozwizazalecasistosowacznie:
przepustodniezaoonymzespadkiemzblionymdospadkucieku,gdy i0,02; b bystrotokudoprowadzajcegostrumiedoprzepustu szerokobystrotoku k d d d k b k niepowinnaprzekraczawicejnidwukrotnieszerokocizwierciadawodyw przepucieprzyprzepywiemiarodajnym; dugiego i agodnie wyksztaconego, opywowego przejcia od bystrotoku do dugiegoiagodniewyksztaconego,opywowegoprzejciaodbystrotokudo wlotuprzepustu.

Napotokachgrskichniedopuszczasistosowaniaprzepustwzwlotem zatopionym,wielootworowychizprzewodemoprzekrojukoowym. Przepustynapotokachgrskichzruchemspokojnympowinnymie przekrojeprzewodwniemniejszeniprzekrjkorytaciekuprzy przepywiewodyredniejrocznejprzedzabudowkoryta.

Wymaganiacd. Wymagania cd
Stropprzewoduprzepustuprostoktnegoorazzwornikprzepustu Strop przewodu przepustu prostoktnego oraz zwornik przepustu koowego,owalnego,sklepionego,itp.prowadzcegowodniepenym przekrojempowinienbywyniesionynadzwierciadowodyprzy p py przepywiemiarodajnymconajmniej0,25moraztakbygbokowodyw j y j j , yg y przewodzieniebyawikszaod0,75hp Dnoprzepustwnarzekachnizinnychzalecasiprojektowazespadkiem zblionymdopotrzebnegonapokonanieoporwruchuprzyprzepywie miarodajnym.Jeelizastosowanietakiegonachyleniawymaga d l k h l nadmiernegowyniesieniawlotulubwylotuprzepustunaddnemcieku, naleyodtegospadkuodstpiizastosowainny,jednakzewzglduna grobzamulenianiepowinienonbymniejszyni0,005. grob zamulenia nie powinien on by mniejszy ni 0 005 Naciekachstaleprowadzcychwoddopuszczasiniewielkiezamulenia dnacieku,sprzyjajceutrzymaniucigociekosystemu. Gruntnadnieiskarpachkorytainasypuprzywlocieprzepustuwobszarze Grunt na dnie i skarpach koryta i nasypu przy wlocie przepustu w obszarze dziaaniawodynaleychroniodpowiednimiumocnieniamiuoonymina filtrzeodwrotnym.

Podziaprzepustw Podzia przepustw

W l i d Wzalenociodspadkuciekuiprzewoduprzepustu, dk i k i d gbokociwodynawlocieiwylocie,ksztatuwlotu, dugociihydraulicznejszorstkociprzewodumog dugoci i hydraulicznej szorstkoci przewodu mog wystpirnewarunkiprzepywuwprzepucie,na jegowlocieiwylocie. jego wlocie i wylocie Przepustywzalenociodspadkuciekudzielisina:
nizinne budowane na ciekach o spadkach mniejszych ni nizinne,budowanenaciekachospadkachmniejszychni 0,02,wktrychzwyklepanujeruchspokojny (nadkrytyczny); grskie,budowanenaciekachospadkachrwnychi wikszychni0,02,przyktrychodbywasirwcy (podkrytyczny)ruchwody dlategotypuprzepustwnie (podkrytyczny) ruch wody dla tego typu przepustw nie podanozasadoblicze.

Schematyhydrauliczneprzepustw Schematy hydrauliczne przepustw

Wzalenociodwarunkwprzepywunawlociew W l i d k l i przewodzieinawylociewyodrbniasischematy hydraulicznedziaaniaprzepustw.Czterynajbardziej hydrauliczne dziaania przepustw. Cztery najbardziej typoweschematyhydrauliczneprzepustwto: przepustoniezatopionymwlocieiwylocie; przepustozatopionymwlocieiniezatopionym wylocieprowadzcywodniepenymprzekrojem; przepustozatopionymwlocieiniezatopionym wylocieprowadzcywodpenymprzekrojem; przepustozatopionymwlocieiwylocieprowadzcy t t i l i i l i d wodpenymprzekrojem.

Schematyhydrauliczneprzepustw Schematy hydrauliczne przepustw

przepustoniezatopionymwlocieiwylociespeniajcywarunki:
niezatopieniawlotuH1,2hp; niezatopieniawylotuhd1,25hkr. gdzie:H gbokospitrzonejwodyprzedwlotem,hp wysokoprzewodu przepustu,hkr gbokokrytycznawprzewodzie,hd gbokowody dolnej(wzniesieniezwierciadawodydolnej)naddnemprzepustuwprzekroju dolnej (wzniesienie zwierciada wody dolnej) nad dnem przepustu w przekroju wylotowym.

Schematyhydrauliczneprzepustw Schematy hydrauliczne przepustw

przepustozatopionymwlocieiniezatopionymwylocie prowadzcywodniepenymprzekrojemspeniajcywarunki: prowadzcy wod niepenym przekrojem speniajcy warunki:
zatopieniawlotuH>1,2hp; niezatopieniawylotuhd1,25hkr.

Schematyhydrauliczneprzepustw Schematy hydrauliczne przepustw

przepustozatopionymwlocieiniezatopionymwylocieprowadzcywodpenym przekrojemspeniajcywarunki:
zatopienia wlotu i przepywu penym przekrojem co wymaga jednoczesnego: zatopieniawlotuiprzepywupenymprzekrojem,cowymagajednoczesnego:
zastosowaniaopywowegowlotu; gbokociprzedprzepustemH>1,4hp; spadkuip<it; gdzieip spadekdnaprzepustu;it spadekpotrzebnynapokonanieoporwprzepywupenym di i d kd t i d k t b k i przekrojem

Schematyhydrauliczneprzepustw Schematy hydrauliczne przepustw

przepustozatopionymwlocieiwylocieprowadzcywod penymprzekrojemspeniajcywarunki: penym przekrojem speniajcy warunki:
zatopieniawlotuH>1,2hp; zatopieniawylotuhd1,1hp.

Schematyhydrauliczneprzepustw Schematy hydrauliczne przepustw

Omawianezasadyobliczenieobejmujprzypadkwprzepustw,wktrych H>1,2hp ijednoczeniehd>1,25hkr.Takichprzypadkwnaleyunika.Jeliniejestto moliwenaleydobierametodyobliczenioweindywidualnie. moliwe naley dobiera metody obliczeniowe indywidualnie Nazdolnoprzepustowprzepustwoniezatopionymwlocieiwylocieznaczny wpywmadawienieboczneibudowletedzielisina:
przepustyopenymdawieniubocznymB06b,gdzieB0 szerokozwierciadawody przedprzepustem,b najwikszaszerokootworuwlotowegoprzepustulubsuma tychszerokociwprzepuciewielootworowym; przepustyoczciowymdawieniubocznym.

Zewzgldunastratyenergiinadugociprzewoduprzepustydzielisina: g y g g p p p y
dugie,dlaktrychuwzgldniasistratyenergiinadugociprzekrojuiLp>hp,gdzieLp dugoprzewoduprzepustu; krtkie,dlaktrychLphp inieuwzgldniasistratenergiinadugociprzewodu.

Sposbustalaniawiataprzepustuo przekrojukoowym
a) b) c) d) ) e) f) dlazadanegoprzepywumiarodajnegoQ iustalonejdopuszczalnej dla zadanego przepywu miarodajnego Qm i ustalonej dopuszczalnej gbokociwodyspitrzonejprzedprzepustemH,wstpnierednic przepustuwyznaczasiztablicy dlaznanychQiDsprawdzasizapomocpodanychwzorwwartoH dla znanych Q i D sprawdza si za pomoc podanych wzorw warto H lubdladanegoHiDwartoQ. obliczasiprdkoprzepywumiarodajnegowprzewodziedla jg y obliczeniowejgbokociwody. porwnujesiobliczonenapenienieprzewodu,pitrzenieiprdkociz wartociamidopuszczalnymi. obliczasigbokorozmycia. g y dobierasiniezbdneumocnieniabiorcpoduwaggeboko rozmycia.

W przypadku przepustw o innych ksztatach przekroju poprzecznego przewodu tok postpowania jest podobny. Rnice wynikaj ze sposobu okrelania parametrw przekroju poprzecznego b k l i t k j wystpujcych w w podanych dalej wzorach obliczeniowych.

Orientacyjneparametryprzepustwo przekrojuokrgym

Prdkocidopuszczalnewkorytach umocnionychwg[2]

Prdkocinierozmywajcewgruntach niespoistychwg[2]

Prdkocinierozmywajcewgruntach spoistychwg[2]

Wartowspczynnikaszorstkoci Warto wspczynnika szorstkoci

Wartowspczynnikaszorstkoci Warto wspczynnika szorstkoci

Schematyhydrauliczneiprzykady obliczeniowe
Przepusty
Na ciekach o spadkach ip > lub = 0,02 (grskich) Nie podaje si zasad oblicze, a jedynie oglne oblicze wskazwki Na ciekach o spadku ip<0 02 <0,02

Z przeppywem niepenym przekrojem przewodu

Z przepywem penym przekrojem przewodu

Gdy H>1,2 hp i jednoczenie hd>1,25hkr Nie podaje si metodyki oblicze

Gdy: H<=1,2hp, niezatopiony wlot, hd>1,25hkr, niezatopiony wylot (schemat 3.1a) ( h t31 )

Gdy: H>1,2hp, zatopiony wlot, hd<=1,25hkr, niezatopiony wylot (schemat 3.1b) ( h t 3 1b)

Gdy: H>1,4hp, zatopiony opywowy wlot, ip>it hd<1,1hp, zatopiony wylot t i l t (schemat 3.1c)

Gdy: H>1,2hp, zatopiony wlot, hd=>1,1hp, niezatopiony wylot (schemat 3.1d) ( h t 3 1d)

Dugi Lp>20hp

Krtki Lp<=20hp

Dugi Lp>20hp

Krtki Lp<=20hp

o penym dawieniu bocznym B>=6b o niepenym dawieniu i d i i bocznym B<6b PRZYKAD 1

Gdy: 0<ip<ikr, moe by czciowo lub cakowicie wypeniony

PRZYKAD 2

PRZYKAD 3

PRZYKAD 4