Giao Trinh Vat Lieu Xay Dung

Giao an Vt liu xy dng Trang 1
CHNG I

TlNH LHRT LU LT LUR VRT LlEU XRT 0UNU

. CAC 1NH CH1 v1 L CHU U CUA v1 L|U X DUNG

* Nhcm coc fnh chf ||n quon dn c u foc bon fhn vf ||u
|. KH| LUONG k|NG:
. Kho| n|m:
- Khi lng ring la khi lng cua mt n v th tch vt liu trang thai hoan
toan c (khng co l rng) sau khi c sy kh nhit 105
o
C 110
o
C n khi
lng khng i.
- Ky hiu
a
2. Cng fhu c fnh:
Khi lng ring c tnh theo cng thc sau:

a
a
V
k
G
= ; g/cm m
3
...
kh
V
a
- th tch hoan toan c cua mu th nghim
3. Coc
h
a
khac nhau.

hng co dang hnh hoc xac nh: Phng phap vt liu chim ch
cht lo
0,2mm, Cn xac nh G
k
, dung phng
m ch cht long xac nh V
a
.
. ng
c vao thanh phn cu tao va cu truc vi
m cua
khi lng ring c ly bng khi lng ring trung

3
, kg/l, t/
trong o: G
k
- khi lng mu th nghim trong trang thai

h xoc d|nh:
Tuy theo tng loai vt liu ma co nhng phng phap xac n
a. Vt liu c coi nh hoan toan c chc: thep, knh...
- i vi mu co dang hnh hoc xac nh: Phng phap cn o bnh thng.
- i vi mu k
ng xac nh V
a
.
b. Vt liu khng hoan toan c chc: gach, a, btng, va . . .
- Nghin nho mu vt liu n mc nho hn
phap vt li u chi
4 ho:
- Khi lng ring cua vt liu ch phu thu
no nn bin ng trong mt pham vi nho .
- Dung tnh toan cp phi vt liu hn hp, mt s ch tiu vt ly khac ...
- i vi vt liu hn hp,
bnh xac nh theo cng thc sau:
n

n
n hh
a
G G G
G G G
+ + +
+ + +
=
...
...
2 1
2 1

vt liu thng gp :

2 1
- Khi lng ring
a
cua mt s loai
a thin nhin : 2,5 3 g/cm
3
Gach ngoi t se t nung : 2,6 2,7 g/cm
3

Vt liu hu c (g, bitum, cht deo, v.v...): 0,9 1,6 g/cm
3

G 1H 1CH:
Kho|
tch: la khi lng cua mt n v th tch vt liu trang thai t

thai t nhin sau khi c sy kh nhit 105
o
C 110
o
C n khi lng khng
i.
ng cua mt n v th tch vt liu dang hat
i rac ng thai t nhin.
Ky hiu
o
x
,
o
dd
Ximng 2,9 3,2 g/cm
3
Btng nng : 2,5 2,6 g/cm
3

||. KH| LUON
. n|m:
- Khi lng th
nhin (k ca l rng).
Ky hiu
o
tn
,
o
W
- Khi lng th tch tiu chun: la khi lng cua mt n v th tch vt li u
trang
Ky hiu
o
tc
,
o
- Khi lng th tch xp: la khi l
r c ng tra

2. Cng fhu c fnh:
tn
o
o
V
G
= ( g/cm
3
, kg/l, t/m
3
, ...)

k
o
k
tc
o
G
= ( g/cm
V
3
, ...)
3
, kg/l, t/m
thung
thung trong VL x
V
G
o
= ( g/cm
3
, kg/l, t/m
3
, ...)

trong o: G
tn
, G n
G - khi lng mu th nghim trong trang thai kh
V
o
tn
- th tch cua mu th nghim trang thai t nhin
h nghim trang thai kh
Phng phap cn o bnh thng.

t liu dang hat ri rac: xac nh khi lng th tch xp
ng ong G.
W
-khi lng mu th nghim trang thai t nhi
k

V
o
k
- th tch cua mu t

3. Coch xoc d|nh :
a. Vt liu co dang hnh hoc xac nh:

b. Vt liu khng co dang hnh hoc xac nh:
Phng phap vt liu chim ch cht long: boc parafin hoc ngm mu bao hoa
nc.
c. V
Phng phap ng: ng vt liu vao mt thung ong co dung tch bit
trc mt cao nht nh. Cn khi lng vt liu co trong thu
4. ng
o th anh gia s b mt s tnh cht cua vt liu nh
c
tr s t liu, kho bai hay
tnh cp phi
- Khi in i trong pham vi rt ln.
- Khi u thng gp :
+ a thin nhin loai c chc: 2,6 2,8 g/cm
3
i t set nung : 1,3 1,9 g/cm
3

tng nng : 1,8 2,5 g/cm
3

. Kho|
gia phn th tch hoan toan c so vi th
ch t nhin cua mu vt liu. c c ky hiu , thng tnh bng %.
y l gia phn th tch rng so vi th tch t nhin cua mu vt liu.
iu r, th n bng %

2. Cng fhu c fnh:
=
ho:
- Khi lng th tch phu thuc vao kt cu ni b ban thn vt liu, khi lng th
tch xp phu thuc vao kch thc hat va s s p xp gia cac hat.
- Bit khi lng th tch ta c
, rng, cng , hut nc, h s truyn nhit cua vt liu, v.v... Ngoai ra, t
o
,
o
x
ta co th tnh toan d tru c phng tin vn chuyn v
cua vt liu hn hp.
lng th tch cua cac loai vt liu xy dng b
lng th tch
o
cua mt s loai vt li
+ Gach ngo
+ B
|||. C , kNG:
n|m:
c hay mt cua vt liu la ty s
t
rng la t
rng c ky h ng t h
% 100
o
a
V
V
= % 100 % 100
/
a
k
o
G V
/
=
o
k
a
G V

% 100 =
r
V
r
o
V
= =
= = 1 1
a o r
V V V V
r
o o o
V V V
% 100 1
=
o
r

a
trong o: V
a
- phn th tch hoan toan c cua mu th nghim
o
- th tch t nhin cua mu th nghim
3. Ph
L rng kn la l rng ring bit ,khng thng vi nhau va khng thng vi bn
rng dn coc fnh chf khoc cuo vf ||u:
rng la mt ch tiu ky thut quan trong v no anh hng nhiu n cac tnh
cht khac cua vt liu nh: cng , hut nc, kha nng truyn nhit, kha nng chng
thm, chng b

V
V
r
- phn th tch rng cua mu th nghim

n |co| | rng:
ngoai.
L rng h la l rng thng vi nhau va thng vi bn ngoai.

4. Anh huo ng cuo d dc, rng, fnh chf |
-
ng gia va chng n mon ...

* Nhcm coc fnh chf ||n quon dn m| fruong nuoc
|v. M:
. Kho| n|m:
l nc co t nhin trong vt li u trang thai t nhin tai thi im th
nghim
2. Cn
n trong mu
vt liu ai kh.

m la ty
. Ky hiu W.

g fhu c fnh :
m c tnh bng ty l phn trm gia khi lng nc co t nhi
thi im th nghim so vi khi lng mu vt liu tra ng th
% 100 % 100
= =
k
vl
k
vl
tn
vl
k
vl
tn
n
G
G G
G
G
W
G
vl
k
-_khi lng mu th nghim trang thai kh

d|nh:
hn
cua h o ni b
ua vt liu va ban cht a nc hay ky nc cua no.
m hoc la khi m cua vt liu thay i th mt s tnh cht cua
hay i theo nh: cng , kha nng dn nhit va dn in, th tch ...
. HU1 NUOC:
hut nc theo khi lng: la ty s phn trm gia khi lng nc co trong vt
ho hi lng vt liu
trong o : G
vl
tn
- khi lng mu th nghim trang thai t nhin

3. Coch xoc
- Cn mu trang thai t nhin tai thi im th ngim. Sy kh mu n khi
lng khng i.

4. ngho:
- m la ai lng thay i lin tuc tuy thuc iu kin nhit va m mi
trng, vt liu co th hut m hoc nha m tuy theo s chnh lch gia ap sut ring p
i nc trong khng kh va trong vt li u. m cung phu thuc vao cu ta
c
- Khi vt liu b
vt liu cung t
- Bit m cua v t liu iu chnh lng dung vt liu cho hp ly.

v
. Kho| n|m:
hut nc la kha nng vt liu hut va gi nc trong cac l rng iu kin
nhit va ap sut thng (p = 1atm va t
o
= 20 5
o
C ).

2. Cng fhu c fnh:
liu khi c bao a trong iu kin nhit va ap sut thng so vi k
trang thai kh. Ky hiu H
p
, xac nh theo cng thc sau:
% 100 % 100
= =
k
vl
k
vl
bh
vl
k
vl
bh
n
p
G
G G
G
G
H
trong o : G
vl
bh
- khi lng mu th nghim a bao hoa nc
k
- khi lng mu th nghim kh G
vl
hut nc t a heo th tch: l ty s phn trm gia th tch nc co trong vt liu
khi c bao hoa trong iu kin nhit va ap sut thng so vi th tch t nhin cua
i kh. Ky hiu H
v
, xac nh theo cng thc sau: vt liu trang tha
% 100
/
% 100 % 100 = = =
k
vl
bh
n
bh
n
bh
n
G G G V
H
/
k
vl o an o an o
v
G V V V

an
p v
H H
=
tc
o
. Coc
thng i vi mu co kch thc ln.

. Coc yu f onh huo ng dn d huf nuoc vo y ngho:
huc vao cu tao ban thn vt liu ( c, rng, tnh cht l
c hay ky nc cua vt liu.
it va dn in tng, th tch tng...
|.
nc cao nht cua vt liu iu kin
a sut.
2. Cn :
a khi lng nc co trong
t liu
3 h xoc d|nh:
- Phng phap ngm t t iu kin bnh
- Phng phap ngm mt ln iu kin bnh thng i vi mu co kch thc
be.
4
- hut nc phu t
rng), ban cht a n
- Khi vt liu b bao hoa nc th mt s tnh cht cua vt liu cung thay i theo
nh: cng giam, kha nng dn nh

v 8AO HOA NUOC:
. Kho| n|m :
bao hoa nc la kha nng hut va gi
cng bc v nhit hoc p
g fhu c fnh
bao hoa nc theo khi lng: la ty s phn trm gi
v khi c bao hoa trong iu kin cng bc so vi khi lng vt liu trang thai
kh. Ky hiu H
p
max
% 100 % 100
max

= =
bhdbkcb
vl
bhdkcb
n
G G G
k
vl
k
vl
k
vl
p
G G
H
G
vl
bhkcb
- khi lng mu th nghim a bao hoa nc kcb
k
- khi lng mu th nghim kh
u
u H
v
max

trong o :
G
vl
bao hoa nc theo th tch: la ty s phn trm gia th tch nc co trong vt
liu khi c bao hoa trong iu kin cng bc so vi th tch t nhin cua vt li
trang thai kh. Ky hi
% 100
/
/
% 100 % 100
max
= = =
k
vl o an
k
vl
bhdkcb
n
o an o
v
V V
bhdkcb
n
bhdkcb
n
G V
G G G V
H

an
tc
o
p v
H H

=
max max

t liu khi
c b ng cua vt liu. Ky hiu C
bh
.

H s bao hoa nc: la ty s phn trm gia th tch nc cha trong v
ao hoa iu kin cng bc so vi th tch l r
% 100 % 100
/
% 100
V V V
C
o r r
bh
/
max
= = =
r
H V V V
v o
bhdkcb
n
bhdkcb
n

trong o : H
v
max
- bao hoa nc theo th tch
r - rng cua vt liu
3. Coc
mHg
- Phng phap ngm trong nc nhit 100
o
C
nh huo ng dn d boc hco nuoc vo y ngho:

. Kho
- Tnh thm la tnh cht cua vt liu cho nc thm qua chiu day cua no khi gia
b
ng g cho nc thm qua chiu
ay cu no khi gia nh lch v ap sut thuy tnh.
h xoc d|nh:
- Phng phap ngm mu trong iu kin ap sut khng kh la 20m

4. Coc yu f o
- hut nc phu thuc vao cu tao ban thn vt liu ( c, rng, tnh cht l
rng), ban cht a nc hay ky nc cua vt liu.
- Khi vt liu b bao hoa nc th mt s tnh cht cua vt liu cung thay i theo
nh: cng giam, kha nng dn nhit va dn in tng, th tch tng...

v||. 1NH 1HM NUOC:
| n|m:
hai mt i xng co s chnh lch v ap sut thuy tnh.
- Tnh ch thm la kha nng cua vt liu ngn khn
d a hai b mt i xng co s ch
2. Coch xoc d|nh vo cng fhuc xoc d|nh:
a. Tnh thm:
anh gia tnh thm ta dung h s thm nc K
tn
) (
2 1
p p F
a V
K
n
tn
=
c thm qua mu vt liu; m

3

t thuy tnh gia hai b mt i xng; m ct nc
u vt liu co chiu day 1m , tit
tnh ai b mt i xng la 1m
ngi ta dung mac chng thm. Mac chng
thm o n cha thm qua c mu
n quy nh.
ng hnh tru, khi: cac din
rn
di trng. Ap lc nc ban u p
o
, sau t gi tng
thm p na cho n khi xut hin vt thm.

trong o : V
n
- th tch n
a - chiu day thm cua mu vt liu; m
F - tit di n chu thm; m
2
- thi gian thm; h
(p
1
- p
2
) - chnh lch ap su
* H s thm nc la th tch nc thm qua m
din 1m
2
trong thi gian 1h khi chnh lch ap sut thuy
ct nc.
b.Tnh chng thm:
h
anh gia mc thm cua vt liu
c anh gia bng ap lc nc ln nht ma khi
vt liu co kch thc quy nh trong mt khoang thi gia
* Vt liu lam vic dang khi:
Mu th nghim co da
c
Bm
nc
mu
tch mt bn cua mu c boc vt liu cach nc, t

mu
* Vt liu lam vic dang ban mong:
Mu th nghim hnh tron co chiu day bng
chiu

day lam vic. Mc nc ban u la 100mm gi
trong 5
n kh
Mc thm hoc kha nng chng thm cua vt liu phu thuc vao cu tao ban
thn vt li u ( c cua vt
m con phu thuc vao ap lc nc tac dung ln vt liu va thi gian thm.
phut, sau o c t phut tng thm h nc cho
i xut hin vt thm.
4. Coc yu f onh huo ng dn fnh fhm vo y ngho:
-
c, rng, tnh cht l rng), ban cht a nc hay ky n
liu.
- S th
- Tnh thm c bit quan trong i vi vt liu lam vic trong mi trng chu anh
hng cua ma gio, thng xuyn m t hoc trong nc.

* Nhcm coc fnh chf ||n quon dn m| fruong nh|f
|X. 1NH 1kUN NH|1:
. Kho| n|m:
Tnh truyn nhit la kha nng cua vt liu nhit truyn qua chiu day khi vt
liu t pha co n.
2. Cn
Tnh uyn s truyn nhit . H s truyn nhit la
lng nhit truyn q m, tit din 1m
2
trong thi gian 1h khi nhit
ch
pha co nhit cao v nhit thp h
g fhu c fnh:
- tr nhit c anh gia bng h
ua vt liu co chiu day 1
nh lch gia hai b mt la 1
o
C.

Qa
= ; Kcal/m.h.
t F
C
t
2
t gia 2 b mt i xng;
o
C
u tao ban thn vt li u: i vi nhng vt liu kh trong
khng ng thc kinh nghim sau:

o
trong o : Q - lng nhit truyn qua mu vt liu; Kcal
a - b day mu vt li u; m
F - ti din mu; m
t - chnh lch nhi
- thi gian truyn nhit; h
3. Coc yu f onh huo ng:
a) Anh hng cua c
kh (W=1 7%) co th tnh theo
o
bng c
14 , 0 22 , 0 0196 , 0 + =
o
; Kcal/m.h.
2 o
C

bnh qun cua vt liu: Khi nhit t = 40 70
o
C ta
s u :

b) Anh hng cua nhit
tnh theo t bng cng thc a
( ) t
o t
002 , 0 1+ =
trong o :
t
- h s truyn nhit t
o
C
o
C
a mu vt liu;
o
C

o
- h s truyn nhit 0
t - nhit bnh qun cu
c) Anh hng cua m:
W
k W
+ =
trong o :
W
- h s truyn nhit cua vt liu trang thai m
- gia s truyn nhit
c sau khi un nong. Ky hiu Q.
y nhit la u no tng ln 1
o
C.
Ky hi
2. Cn

k
- h s truyn nhit cua vt liu trang thai kh
W - m cua vt liu

X. NH|1 DUNG, 1 NH|1:
. Kho| n|m:
Nhit dung la nhit lng ma vt liu thu
T nhit lng cn cung cp cho 1kg vt li
u C.
g fhu c fnh:
Nhit dung c tnh theo cng thc sau:
( )
1 2
t t CG Q = ; Kcal

Ty nhit cua mt loai vt liu c tnh theo cng thc sau :
)
trong o : C - ty nhit, Kcal/kg.
o
C
G - khi lng vt li u c un nong; kg
t
1
- nhit vt liu sau khi un nong;
o
C
t
2
- nhit vt liu trc khi un nong;
o
C

(
1 2
t t G
Q
C
= ; Kcal/kg.
o
C
t lng vt li u thu c sau khi ung nong; Kcal
i lng vt li u c un nong; kg
;
o
C
un nong;
o
C

3. Coc yu f onh hu
trong o : Q - nhi
G - kh
t
1
- nhit vt liu sau khi un nong
t
2
- nhit vt liu trc khi
o ng dn fy nh|f:
* Anh hng cua m:

W
WC C
C
n k
01 , 0
W
01 , 0 1+
+
=
trong o : C
W
- ty nhit cua vt liu m W
C
k
- ty nhit cua vt liu kh
C
n
- ty nhit cua nc
W - m cua vt liu (%)
ng hp vt liu hn hp do nhiu thanh
ty nhit cua no tnh theo cng thc:

*Anh hng cua thanh phn cu tao: tr
phn cu tao nn th

n
n n hh
G G G
C G C G C G
C
+ + +
+ + +
=
...
...
2 1
2 2 1 1

trong o : C
hh
- ty nhit cua vt liu hn hp

thanh phn
phn

X|. 1NH CH NH|1:
:

+ Vt liu d chay
2
- Tnh chu nhit la kha nng cua vt liu chu tac ng cua nhit cao trong mt
ng b pha hoai (thng la b chay).
vao kha nng chu nhit, vt liu xy dng c chia thanh 3 nhom :
kho chay: chu c tac dung cua nhit t 1350 1580 C.
1 CO HOC CHU U CUA v1 L|U X DUNG
ng la tnh cht cua vt liu b thay i hnh dang va kch thc di
. Ph
ung.
nh cht hi phuc v hnh dang va kch thc ban u cua vt li u sau khi bo ngoai lc
c ban u cua
vt liu
C
1
,..., C
n
- ty nhit cua tng vt liu
G
1
,..., G
n
- khi lng cua tng vt liu thanh
NG CHA, 1NH CH|U
. 1nh chng choy:
- Tnh chng chay la kha nng cua vt liu chu c tac dung trc tip cua ngon
la trong mt thi gian nht nh ma khng b pha hoai.
- Cn c vao kha nng chng chay, vt liu xy dng c chia thanh 4 nhom
+ Vt liu khng chay,khng b bin dang
+ Vt liu khng chay nhng co th bin dang nhiu
+ Vt liu kho chay
. 1nh ch|u nh|f:
thi gian dai ma kh
- Cn c
+ Vt liu chu nhit: chu c ta c dung cua nhit ln hn 1580
o
C
+ Vt liu
o
+ Vt liu d chay: chu c tac dung cua nhit di 1350
o
C.

2. CAC 1NH CH

|. 1NH 8|N DANG:
. Kho| n|m:
- Tnh bin da
tac dung cua tai trong.
- Thc cht cua bin dang la khi chu tac dung cua ngoai lc cac phn t se thay
i v tr cn bng va co chuyn v tng i.
2 n |co| b|n dong:
a. Cn c vao kha nng phuc hi bin dang:
* Bin dang an hi: la bin dang b trit tiu hoan toan khi bo ngoai lc tac d
T
goi la tnh an hi.
* Bin dang deo (bin dang d): la bin dang khng b trit tiu hoan toan khi bo
ngoai lc tac dung. Tnh cht khng hi phuc c hnh dang va kch th
sau khi bo ngoai lc tac dung goi la tnh deo.
b. Cn c vao thi im xut hin bin dang:
* Bin dang tc thi: bin dang xu t hin ngay sau khi t lc.
* Bin dang theo thi gian : bin dang ch xut hin sau mt thi gian t lc.

3. Phn |co| vf ||u fhec b|n dong:
- Cn c vao quan h gia ng sut va bin dang, hay noi cach khac cn c vao
in t
g deo rt ro rang. VD: thep t cacbon, bitum...
t khi t lc cho n trc khi b pha hoai
mt cach ro rang. VD: gang, a thin nhin, gach t set
nung...
u co tnh an hi: la vt liu ma kha nng bin dang an hi ln hn kha
4. Coc ng:

ng bin dang tng dn theo thi gian khi tai trong tac dung
khng
ng. Mt khac, do ban thn cu tao cua
vt liu co mt s thiu sot, khuyt tt v mt cu truc hoc do vt liu thay i cu truc
n di tac dung lu dai cua ngoai lc no b chay nht ra .
ng chung ng sut:
nhn: do di tac dung lu dai cua tai trong, mt phn nng lng gy
: la kha nng ln nht cua vt li u chng lai s pha hoai di tac dung
ua tai
a vt liu khi mu co hnh dang kch thc
hun,
cng la ch tiu quan trong nht anh
g th nguyn do Nha nc quy nh cn c vao cng
tiu chun.
h ng bin dang ti trc khi b pha hoai, chia vt liu thanh:
- Vt liu co tnh deo: la vt liu ma t khi t lc cho n trc khi b pha hoai
quan sat c bin dan
- Vt liu co tnh gion: la vt liu ma
khng quan sat thy bin dang

- Vt li
nng bin dang deo.
- Tnh deo hay tnh gion cua vt liu co th thay i tuy theo cac yu t: nhit ,
m, tc gia tai... VD: bitum khi keo nhit cao la vt liu deo, khi keo nhit
thp la vt liu gion...
h|n fuong ||n quon dn b|n do
a. Hin tng t bin:
- T bin la hin t
i.
- Nguyn nhn cua hin tng t bin la do trong vt li u rn co mt s b phn
phi tinh th co tnh chay nht gn ging nh th lo
theo thi gian n
b. Hin t
- Chung ng sut la hin tng ng sut an hi giam dn theo thi gian khi gi
cho bin dang khng i.
- Nguyn
bin dang an hi b mt i di dang phn tan nhit lam cho mt b phn vt liu co bin
dang an hi dn dn chuyn sang bin dang deo.

||. CUONG :
. Kho| n|m:
- Cng
c trong va c xac nh bng ng sut ti han tng ng vi tai trong gy pha hoai
mu. Ky hiu R.
- Cng tiu chun: la cng cu
c c ch tao, dng h trong iu kin tiu chun, th nghim theo phng phap
chun. Ky hiu R
tc
.
- Mac vt liu (i vi cac vt liu ma
gia cht lng): la ai lng khn


keo, chu nen, chu un...

p:
hoc l t cu cng trnh va tac dung tai trong trc tip ln
mu cho n khi mu b pha hoai. S xut hin vt nt, s tach lp va bin dang la cac
c kt qua th nghim theo cac cng thc
g nen R : mu th nghim thng co dang hnh khi lp
phng
- Trong cac kt cu xy dng, vt liu co th chu cac loai tai trong khac nhau: keo,
nen, un, ct, trt, ... Tng ng vi mi dang chu tai se co mt loai cng tng
ng: cng chu
- Khi th nghim, s pha hoai trn mu xay ra khi co cac du hiu : t , tach lp ,
nt, bin dang ln, gay...
2. Phuong phop vo cng fhuc xoc d|nh:
a. Phng phap trc ti
- Ch tao mu y mu t k
du hiu pha hoai.
- Cng vt liu c tnh toan t ca
tng ng vi dang chu lc .
* Xac nh cn
n
, canh t 2 n 30cm.
P

F
P
R
n
=
trong o : P - tai trong pha hoai
F - din tch mt ct ngang
* Xac nh cng chu keo R
k
: mu th nghim co hnh lng tru , hnh s 8.
F
P
R
k
=
trong o : P - tai trong pha hoai
F - din tch mt ct ngang
im th ang thanh (dm),
ri tac dung ln thanh m ay t ong tp trung.
1 tai : Trng hp t mt tai trong gia :

P
P
F

* Xac nh cng chu un R
u
: mu th ngh ng co d
tit din ch nht, t trn 2 gi ta t h hai ai tr
+ S

2
2bh
3Pl
R
n
= =
W
M

i
l
P
b
h

+ S 2 ta : Trng hp t hai tai bng nhau
i xng vi im gia cua thanh:

2
bh
Pl
W
M
R
n
= =
l
b
h
P/2
//3
P/2
//3 //3

trong o : M - mmen un

ia hai gi ta
b, h - chiu rng va chiu cao tit din
W - mmen khang un cua tit din ngang dm
P - tai tro ng pha hoai
l - khoang cach g


hoc:
t vt liu ri o tr s bin dang deo, thng s o
la c
u tao ra
khi co
cua xung in, tia phong xa hay song siu m khi i
ring hay vn tc truyn song. em i
cua vt liu .
khng pha hoai rt tin li song mc chnh xac tuy thuc
chun cua phng phap khng pha hoai phai c xy dng trn c s cua
tao vt liu:
o hn vt liu co kin truc kt
ut tp
hoc si, thanh phn cu tao phn b theo mt chiu
nht
Hnh dang va kch thc mu: mu co hnh dang khac nhau th tr s o cng
c trng b mt: trong th nghim nen th mu co b mt trn lang, lc ma sat se
b. Phng phap gian tip: da vao nguyn tc cua dung cu o
* Nhom theo nguyn tc c
- Tac dung tai trong su vao b m
ng hay bin dang cuc b (bua bi, bua co thanh chun).
- Tac dung tai trong va cham vao b mt vt liu, da vao nguyn tc ny bt an
tnh ra khoi b mt vt liu, thng s o la tr s bt ny do phan lc t mt vt li
tac ng c hoc (sung bt ny ).
em cac thng s o c i chiu vi ca c th chun tng ng cu a dung cu
suy ra cng cua vt liu.
*Nhom theo nguyn tc vt ly:
- Da vao quy lut lan truyn
qua vt liu xac nh mt , tn s dao ng
chiu cac thng s o vi cac th chun xac nh cng
- Dung cu o : may siu m btng , may siu m thep...
* Cac phng phap
vao rt nhiu yu t do o khng th thay th hoan toan phng phap pha hoai mu c .
Cac biu
phng phap pha hoai mu .
3. Coc yu f onh huo ng dn cuong d vf ||u:
a. Cac yu t phu thuc vao ban thn cu
- Vt liu co cu truc kt tinh hoan thin co cng cao hn vt liu co cu truc
kt tinh khng hoan thin.
- Vt liu co kin truc kt tinh mn co cng ca
tinh th.
- Vt liu co cu tao rng co cng thp hn vt li u c chc v no co rng
tng i ln, lc lin kt gia cac cht im yu, din tch chu lc giam, ng s
trung gn l rng, nn kha nng chu lc kem .
- Vt liu co cu tao da ng lp
nh nn cng theo mi hng khac nhau (tnh d hng).
b. Cac yu t phu thuc vao iu kin th nghim:
-
cung khac nhau. VD: trong th nghim nen th mu co kch thc cang be, chiu cao cang
thp th tr s o R se cao; mu hnh tru co tr s o R thp hn mu hnh lng tru.
-
nho, cng se thp va ngc la i.
- Tc tng tai: khi tc tng lc cang nhanh, tc bin hnh cua v t liu
chm (tng i) so vi tc tng tai nn tr s o R se cao hn so vi
thc t.

- Nhit va m cua mi trng: co anh hng n cng . i vi cac vt
liu nhay cam vi nhit va m th anh hng cua m va nhit n cng
rt ln .
khc p dang, kch thc
chun, iu kin ch ta m chun cho tng loai
vt li (Tiu chun Xy dng cua Vit Nam, Tiu chun nganh cua cac B chu quan, Tiu
chun cua cac nc trn Hip h c Quc t cng nh n).
Khi th nghim trn cac i s hi nh kt qua v iu kin
chun .
V hnh dang va kch th nh hng nht nh n kt qua th nghim
cng nn i vi R
n
ngi ta s iu chn : i vi th nghim nen
cua btng:
H s diu ch iua cac loai khun mu
(ly khun 15 x 15 x 15cm lam tiu chun)

o c m u (cm) K
huc cac yu t anh hng o, phai quy nh mt hnh
o va dng h chun , phng phap th nghi
th gii, Tiu chun cua cac
u kin khac chun, phai co
i
u ch
c mu co a
phai dung h h. VD
nh cuong d g
Hinh da ng, kich thu

15 x 15 x 15
10 x 10 x 10

1,00
0,91

30 x 30 x 30
20 x 20 x 20
1,10
1,05
d = 20 ; h = 40 1,24
1,20 d = 15 ; h = 30

s bn
rong mi trng nc ta dung h s mm K
4. Coc h s ||n quon dn cuong d :
a. H s mm :
-Nhn chung khi vt liu bao hoa nc th cng giam. anh gia
cua vt liu khi lam vic t
m

k
bh
m
R
R
K =
trong o : R
bh
_- cng cua mu vt li u a bao hoa nc
R
k
-_cng cua mu vt li u kh
- H s mm bin i trong gii han t 0 (vt liu bng t set khng nung) n 1
(vt li ng trnh b ngp nc hay chu
mm ln hn 0,75.
nh toan thit k cng trnh, ngi ta ch tnh kha nng chu lc cua vt
u hoan toan c chc: thep, knh...). i vi cac c
mc nc thay i lin tuc hay b nc va p lin tuc yu cu h s
Nhng vt liu co h s mm ln hn 0,75 c goi la vt liu bn nc.
b. H s an toan:
- Trong t
liu theo tr s cng ti a cho phep [ R ]. Cng nay nho hn cng gii han

thc s
an toan K lun lun ln hn 1.
cua vt liu mi am bao an toan. Ty s gia cng gii han va cng cho
phep goi la h s an toan K. H s

[ ] R
R
K =
trong o : R - cng gii han cua vt li u
[R] - cng ti a cho phep trong thit k
* Ly do a ra h s an toan trong tnh toan tht k kt cu cng trnh :
rung bnh cua nhiu mu th nghim, nhiu vung hoc nhiu
n th
ng co hin tng moi hoc a co bin hnh
hoai (nht la khi tai trong trung lp).
, ngi ta cha cp ht n cac yu t anh hng cua mi
trng
thuc vao :
- Quy m, tm quan trong cua cng trnh .
m v tnh toan thit k, phng phap tnh, trnh tnh toan, trnh
liu, kim nghim qua cac cng trnh a xy dng...
cht:
- Cng la tr s t
l nghim.
- Trong qua trnh lam vic, vt liu th
qua ln tuy cha n lc pha
- Mt khac khi thit k
tac dung ln cng trnh.
* Vic la chon h s an toan ln hay nho khi tnh toan tuy

- Kinh nghi
nm chc vt
- Phng tin, thit b thm do,khao sat, d bao, kim nh ...
c. H s phm
H s phm cht K
pc
la ch tiu anh gia phm cht cua vt li u - la ty s gia
cng va khi lng th tch cua vt liu.

o
pc
R
K =
|||. CUNG:
. Kho| n|m:
- cng la kha nng cua vt liu chu c s xuyn m cua vt liu khac cng
hn tac dung ln no.
- Kha nng nay rt quan trong i v vt liu lam ng, vt liu lat b mt, vt
li co iu n tnh cht ch cng cung
trng cho m ng cua vt li
2.Coch xoc d|nh
* i v n c nh la
phng phap va
khng nh lng.

trong o : R - cng gii han cua vt li u, daN/cm
2

o
- khi lng th tch cua vt liu, kg/m
3

i
u lam tru cu... va anh hng nh u mon. Mt khac,
c c kho gia c u.
:
i vt liu khoang: dung tha
xac nh theo ph
g cng Mohr. Phng phap xa
ch. Cach ng phap nay ch co tnh cht nh tnh ch

Bang thang
h s cng Khoang vt
cng Mohr

C c im cng
1
2
3
4

5

6

7
8
9
10
phn
Canxit hay thach cao cng

tocla
ach anh
a
on
ng

ang bng mong tay
Rach c bng mong tay
Rach c d dang bng dao thep
o thep di ap lc khng
ln
n i rac khng rach
Khng c bng dao thep, ch lam

knh b he

Co th nh d dang, khng rach c
bng
Tan hoc
Thach cao
Fluroin Rach c bng da
Apatit

Oc

Th
Top
Cori
Kim c
Rach c d d
dao manh m
c knh
h c,
rach
xc n
rach k
dao thep

Cn c vao bang Mohr th cng mt s cht nh sau :

Tn ca c ch t D cung Tn ca c ch t D cung

Cu
hoa
Thuy tinh
Thep t C

2 - 3
3 - 4
4,5 - 6,5
6
6,5
4 - 5
Pb
Zn
1,5
1,5 - 2 a
Al 2
Sn 2 a la
Li dao Than a
Mong tay
2 - 2,5

2,5

*i vi vt li
ng knh D (mm), em n vao vt
mt vt liu ma xac
u kim loai :
+ Phng phap Brinen: dung vin bi thep co
liu nh th vi mt lc P, ri da vao kch thc vt c u lom trn b
nh cng.
cng Brinen xac nh theo cng thc sau:
P

) (
2 2
d D D D
F
Br

trong o : F - din tch chom cu cua vt lom,
2P P
H = = , daN/mm
2

mm
2

D - ng knh bi thep; mm
d - ng knh vt lom; mm
D
d

P - lc ep vin bi vao mu th nghim ( N), no phu thuc vao ng
knh vin bi va loai vt liu. P c tnh theo cng thc
P = KD
2

t liu. V du:
+ Phng ph
kim cng co
dung m
rnh t tin hanh nh sau: Cho tai trong ban u la:
10kg ri tng dn ln 150kg (nu dung hnh non)
P
o
= 10kg ri tng dn ln 60kg (nu dung bi co D = 1,59mm)

co D = 3,175mm)
o bin dang d e con lai trn mu (co n v la 2).
100 - e (nu dung hnh non kim cng)
75mm va P = 100kg)
|v. MA| MON:
. Kho|
th th tch va khi lng
iu M .
mon li
- mai mon phu thuc vao cng, cng va cu tao ni b vt liu.
2. Coch xoc d|nh:
- mai mon thng c th nghim bng may mai mon. Mu th nghim hnh
tru co d = 2,5cm, h = 5cm. Cho may quay 1000 vong va rc vao 2,5l cat thach anh c 0,3
0,6mm va mai mon c tnh theo cng thc:
da

K - la h s, phu thuc tnh cht v
i vi kim loai en, K = 30
i vi kim loai mau, K = 10
i vi kim loai mm, K = 3
H
Br
cang ln th vt li u cang cng.
ap Rc-oen : dung mt hnh non bng
goc m 120
o
, ban knh 0,2mm, hoc
t hon bi thep co ng knh 1,59mm hay
120
P
1 1
3 3
2 2
3,175mm tac dung su vao b mt vt li u vi tai
trong tng dn. Sau o khi phuc lai ta i trong ban
u ri o bin dang d e . Cn c vao e anh gia
mc cng cua vt liu .
-T
P
o
=

P
o
= 10kg ri tng dn ln 100kg (nu dung bi co D = 1,59mm)
P
o
= 10kg ri tng dn ln 100kg (nu dung bi
Sau o khi phuc lai ta i trong ban u P
o
= 10kg
cng Rc-oen c ky hiu va tnh toan nh sau:

H
Rc
=
H
Rb
= 130 - e (nu dung bi co D = 1,59mm va P = 100kg)
H
Rf
= 130 - e (nu dung bi co D = 1,59mm va P = 60kg)
H
Re
= 130 - e (nu dung bi co D = 3,1

n|m:
- Khi vt liu lam vic b co xat lin tuc vi vt liu khac
cua no b thay i, ta goi vt liu b mai mon. Ky h
n
- mai mon la hao mon v khi lng trn mt n v din tch mu b mai
n tuc .


F
G G
M
o
n
= ; g/cm
2

trong o trc khi
G hi lng mu trc khi
F

- din tch mai mon; cm
2

- Cung co khi ngi ta anh gia mai mon bng hao hut chiu day cua mu.
ung bnh mai mon cua mt s vt liu
: G
o
- khi lng mu mai mon; g

- k mai mon; g
Di y la ch s tr

Vt liu D mai mon, g/cm
2
a hoa cng (granit)
tha
0,1 - 0,5
a ch anh 0,06 - 0,12
Tm lat san bng gm
a vi
0,25 - 0,3
0,3 - 0,8

v. CHNG vA CHAM:
. Kho| n|m:
chng va cham la kha nng cua vt liu chu c tai trong va cham ma khng
pha hoai (thng la b nt). va cham c tnh bng cng cn thit p v mt
iu .
nh:
nh h p vao b mt mu vt liu n ln cho n khi xut hin vt nt u tin
a hoai do tai trong va cham gy ra :
. h. n
|. HAO MON:
t cua vt liu va chu mai mon va chu va

xac n an (i vi a). p a thanh
hng in n g kh hung quay 10000 vong ri
theo cng thc sau :
b
n v th tch vt l
2. Coch xoc d|
- Dung may bua va cham: tha cho qua cu thep khi lng G ri lin tuc mt
cao xac
trn mu. Cng ph
A
vc
= g. G
- chng va cham cua vt liu c tnh theo cng thc sau :
a
vc
= A
vc
/V
o

v
. Kho| n|m:
hao mon c trng cho tnh ch
cham.
2.Coch xoc d|nh:
* hao mon van:
- h hao mon thng dung may v
n v n oang 100g ri bo 5kg a vao thung. Cho t
ly mu ra va em sang qua sang 2mm. hao mon se c tnh

% 100
2 1
=
G G
H
1
G
m
trong o : Q - hao mon; %

G
1
- khi lng vt liu trc th nghim; g
G i lng vt liu sot lai trn sang 2mm sau th nghim; g
hng hao mon rt yu

vao may, bo vao n vin bi thep (d = 48 mm; g = 405-450g), cho
may quay N 8,9,11; khi
Dmax 20mm th N = 1000v , n = 12. Sau o em sang qua sang 1,25mm . hao mon
c tnh n nh n .
* T SH 6-87; STM 131-8
- Phn loai nh ca loai A B, C, D, E , F, . K nhiu c th phai sang
phn th tng ng r i phi hp lai tao thanh mu C t khi lng vt
liu G cho may o n vin bi thep (d = 46,8 mm ; g = 390-445g ) , cho may quay
N vong v 3 v/p u o an qua s 71mm . hao c tnh
theo cng nh
ng phn loa he A TO 9 -87; ASTM C131-81
L S B G
2
- kh
- Cn c vao hao mon van , phn a thanh :
Q < 4% - a chng hao mon rt khoe
Q = 4-6% - a chng hao mon khoe
Q = 6-10% - a chng hao mon trung bnh
Q = 10-15% - a chng hao mon yu
Q > 15% - a c
* hao mon LosAngeles (LA):
- xac nh hao mon LA thng dung may hao mon LA
* TCVN 1772-87 :
- Cn mt khi lng vt liu G, Khi Dmax 20mm th G = 5kg ; Khi Dmax
20mm th G = 10kg. Khi a co nhiu c th phai sang phn c va xac nh hao mon
cho tng c hat. Cho mu
vong vi tc 30-33 v/ph. Khi Dmax 20mm th N = 500v, n =
theo c g thc tr
C AA TO 9 A C 1:
a tha c , G hi a co
anh c ri th . n m
vao , bo va
i tc 0-33 h. Sa em s g ang 1, mon
thc trn.
Ba i da t o TC A H

S 6
ot qua ot lai A C D E F
76,2 63,5 2500
63,5 50 ,8 2500
5 38 0,8 ,1 5000 5000
38,1 25,4 1 5 5000 250 000
25,4 19,1 1250 5000
19,1 12,7 1250 2500
12,7 9,52 1250 2500
9,52 6 ,35 2500
6,35 4,76 2500
4,76 2,38 5000
Tng G 5000 5000 5000 5000 10000 10000 10000
N 500 500 500 500 1000 1000 1000
n 12 11 8 6 12 12 12

CHNG II :
..-------------------------
VRT LlEU R THlEN NHlEN
tm hiu
loai vt liu c dung nhiu trong xy dng.

p
c yu t o
ng , tnh bn
nhom chnh: a macma,
cma thanh 4 loai:
2
* a macma baz : khi ham lng SiO
2
= 55- 45%
. KHA| N|M vA PHN LOA|

|. KHA| N|M:
. vf ||u do fh|n nh|n:
- Vt liu a thin nhin la vt liu xy dng c sa n xut ra t a thin nhin
bng phng phap gia cng c hoc nh n mn, uc, p, ca, v.v... Do o, tnh cht c ly,
hoa hoc cua vt liu a thin nhin vn gi nguyn nh cua a gc. V vy,
tnh cht cua vt liu a thin nhin ta phai tm hiu tnh cht cua a thin nhin.
2. o fh|n nh|n:
- a thin nhin la nhng khi t hp v c co quy lut cua mt khoang hay nhiu
khoang. a ch gm mt khoang goi la a n khoang, a gm nhiu khoang goi la a a
khoang.
- Khoang vt la c s kin tao nn a thin nhin. o la mt khi vt th ng nht
than v h phn hoa hoc, tnh cht vt ly va kin truc tinh th. Khoang vt la nhng cht hoa
hoc c tao thanh do kt qua cua cac qua trnh hoa ly t nhin khac nhau xay ra trong vo
Trai t.
* Vt liu a thin nhin la
- Cng du ng: Vt liu a thin nhin nh cat, soi, a dm dung lam ct liu btng
va va; a cp phi dung rai ng t va m ng xe la; a hc dung xy m cu,
xy cng, ke va gia c nn ng t vung t yu; a tm, a lat dung lat va he,
lam bc cu thang; cac cu kin kin truc khac dung trang hoang cac cng trnh dn
ung v d a cng cng. Ngoai ra, con dung a thin nhin san xut cac cht kt dnh nh
vi, thach cao, ximng.
- u im: cng chu nen cao, cng cao, bn vng trong mi trng s
iu a phng. dung, kha nng trang tr tt va gia thanh ha, v la vt l

||. PHN LOA| A 1H|N NH|N:
- Co nhiu phng phap khac nhau phn loai a thin nhin, song phng pha
hay dung nht la da vao iu kin sinh thanh va ngun gc cua chung, v ca
quyt nh thanh phn khoang vt, cu truc tinh th, kt cu cung nh c
vng va kha nng trang tr cua a.
- Theo phng phap nay, a thin nhin c chia thanh 3
a trm tch va a bin cht.
- Ngoai ra, cn c vao ham lng oxit silic co th chia a ma
* a macma axit : khi ham lng SiO
2
> 65%
* a macma trung tnh : khi ham lng SiO = 65- 55%

* a macma siu baz : khi ham lng SiO < 45%
a macma xm nhp
a trm tch c hoc
a bin cht tip xuc
|N NH|N:
c:
a cng eo got, khng co dang hnh hoc xac nh,
kg.
vin co qua gia cng c hoc, hnh dang thng la khi hp ch
.
vi cac kch thc con lai.
5 70 mm
3

00, 1000
15, 75, 100, 150

- a co K
m
= 0,6 0,75 : dung ni t m
- a co K
m
= 0,75 0,9 : dung ni m t
- a co K
m
= 0,6 0,75 : dung di nc
. Cn cu voc muc dch xy dung:
- a xy mong, lam ct liu phan, dung lam vt liu trang tr,
liu san xut vi, ximng...
c
2

a macma a macma phun trao

a thin nhin a trm tch a trm tch hoa hoc
a trm tch hu c
a bin cht a bin cht khu vc

|||. PHN LOA| v1 L|U A 1H
. Cn cu voc hnh dong, kch fhuo
- a hc: nhng vin cha qua gi
kch thc 150 450mm , G = 20 40
- a khi: nhng
nht, thng c goi la a eo: a eo th, a eo va, a eo ky
- a tm : nhng vin co chiu day be hn so
- a dm: a co d =
- Cat: hat co d = 0,14 5 mm
- Bt a: d < 0,14 mm
2. Cn cu voc kh| |uong fh fch:
- a nng: KLTT > 1800 kg/m
3

- a nhe: KLTT < 1800 kg/m
3. Cn cu voc cuong d:
- a nng: co cac Mac 100, 150, 200, 400, 600, 8
- a nhe: co cac Mac 5, 10,
4. Cn cu voc h s mm:
- a co K
m
< 0,6 : dung ni kh rao

5
cho btng, btng at
a p lat, dung lam nguyn
6. Cn cu voc quo frnh son xuf :
- Vt liu a co qua gia cng c hoc
- Vt liu a khng qua gia cng c ho

2. A MACMA
|. C |M HNH 1HANH:
- a macma c tao thanh t khi silicat nong chay trong long vo Trai t xm
lp vo nay phun ln trn b mt cua vo Trai t ri ngui
.
co qua trnh kt tinh
c tt, t hut nc.
hanh di nhit va
i kch thc tinh th be,
iu l rng, kha nng chu
:
3

chu ne
Thach
o
c m c nhau va plagiocla - khi cac mt cat khai xin goc vi nhau
n
2 3 2 2 3 2
mau trng, trng xam, vang hng n o, khi
lng
3
ng 66,5 , cng chu nen gii han 1200
00da
bin nht la 2 loai biotit
ca rt thp, noi chung t 2
nhp vao vo qua t hay pha v
lanh lai tao thanh
- Macma xm nhp nm su hn trong long vo Trai t va
No co cu truc tinh th ln, c chc cao, kha nng chu l chm.
- Macma phun trao trn vo Trai t va qua trnh kt tinh n
ap sut thp nn co mt b phn khoang khoang vt kt tinh
khng hoan chnh, con phn ln dang v nh hnh. No co nh
v
lc kem nhng hoat tnh lai cao...

||. CAC KHOANG v1 1AO A
. Nhcm s|||cof:
a. Thach anh:
- Thach anh co thanh phn hoa hoc la SiO
2
dang kt tinh,
tinh th hnh lng tru sau canh, t khi trong sut ma thng co mau
trng sa, cng 7, khi lng ring 2,65g/cm , co cng
n cao, chng hao mon tt va tng i n nh vi axit.
anh co kha nng thay i th tch tuy theo nhit .
t = 573
o
C b bin i thu hnh, n V 1,5 ln. t
o
= 1710
o
C
nong chay
b. Nhom fenpat:
- Gm nhng alumo silicat natri, kali va canxi c tao tha
Tinh th
Thach anh
anh
nh khi macma kt tinh.
Cn c vao tnh cht cat khai, ngi ta chia fenpat ra lam 2 dang: octola -
khi ca t cat khai thng go
g 86
o
30). (khoa
- Co 3 loai : fenspat kali, fenspat natri, fenspat canxi
K
2
O.Al
2
O
3
.6SiO
2
Na
2
O.Al O .6SiO CaO.Al O .6SiO
c tnh c ban cua fenspat la co -
ring 2,55 2,76g/cm , c
N/cm
2
17 , kha nng chng phong hoa kem, kem n nh i vi nc, c bit la
nc co cha CO
2
. Fenspat kali khi phong hoa tao thanh Caolinit.
-Fenspat dung chu yu trong cng ngh san xut gach men s va cac thit b s v
sinh.
c. Nhom phu mica:
- Mica la nhng alumosilicat ngm nc rt phc tap, ph
co mau nu, en va mutcovit thng trong sut. cng cua mi
3
3, khi lng ring t 2,76 3,2g/cm .

d. Nhomkhoang vt sm mau:
- Ogyt: Thanh phn hoa hoc phc tap, Ca(Mg, Fe,Al)[(Si, Al)
2
.O
6
] co mau en
6, khi lng ring 3,2 3,6g/cm
3
, do macma ngui lanh

t nh
oxen. Trong granit, ty l
hiu nht nn quyt nh mau cua granit t xam sang ti hng.
s dung chu yu p trang tr mt ngoai nha ca va cac cng
ng trnh cng cng, lam nn mong cu, cng, p. nc ta, granit co
g co thach anh nn ty l SiO
2
nho hn nhiu so vi granit. Thanh phn
hoang
400 2800 kg/m
3
, cng chu nen gii han 1500 2000 daN/cm
2
. ng dung cua
granit.
nh thoang con co thach anh. iorit thng co mau
xam, x
chng va cham tt, chng phong hoa cao va d anh bong
nn ng va tm p. Vit Nam, iorit gp nhiu in Bin
hu.
pht luc, pht nu; cng 5
tao thanh.
- Amfibon: Thanh phn phc tap hn piroxen, ph bin
nht la hocblen va actinolit. Hocblen co tinh th lng tru, mau
luc hay nu, cng 5 6, khi lng ring 3,1 3,3g/cm
3
, do
macma ngui lanh tao thanh. Actinolit co tnh cht ly hoc tng
hocblen, do ogit bin i tnh cht ma sinh ra, tinh th
hnh si mau luc, cng 5,5 6, khi lng ring 2,9 3g/cm
3
.
3. Coc |co| do mocmo fhuong gp:
a. a macma xm nhp:
` Granit
Tinh th
hocblen
-Granit (a hoa cng) la loai a axit co nhiu ni, thanh phn khoang vt gm
co thach anh (20 40%), fenspat kali (40 70%), mica (2 20%) thng la mutcovit,
ngoai ra con mt s khoang vt mau sm mh amfibon, pir
octocla chim n
- Granit co cu truc tinh th hat, khi lng th tch 2600 2700 kg/m
3
, cng
chu nen gii han t 1000 2500 daN/cm
2
hoc cao hn, cng chu keo bng 1/40
1/60 cng chu nen. hut nc nho (di 1%), kha nng chng phong hoa rt cao,
chu la kem, co mt s loai co mau sc ep. Theo kch thc hat, granit c chia
thanh ba loai: hat nho, va va th.
- a granit c
trnh c bit, c
nhiu Thanh Hoa, Ta Khoa, Phanxipng, Ca Rao, Nui ng.
` Sienit
-Sienit la loai a trung tnh, gm nhng tinh th co kch thc khac nhau. Thanh
phn sienit khn
k vt chu yu cua sienit la octocla, plagiocla axit va cac khoang vt mau sm nh
biotit, hocblen. Sienit mau tro hng, khi lng ring 2700 2900 kg/m
3
, khi lng th
tch 2
sienit ging nh
* iorit
-iorit la loai a trung tnh, thanh phn chu yu gm plagiocla trung tnh (chim
khoang 3/4), hocblen, ogit va biotit, th
am luc, khi lng th tch 2800 3300 kg/m
3
, cng chu nen gii han 1500
2800 daN/cm
2
.
-iorit dai, co kha nng
c s dung lam mt
P


50%) va cac
khoang
3
, cng
chu n a tm
lam m p b mt.
i : pocfia thach anh - tng t
hach anh - tng t sienit; va pocfiarit - tng t iorit.
Bnh).
ng t sienit, cu tao rng, khi lng th tch
gn 22 ng chu nen gii han 500 900 daN/cm
2
, thng co mau sang hay
xam sa
plagioca trung tnh va cac
khoang
c a dm ch tao btng axit.
i a baz tng t gabro. Bazan la loai a phun xut ph bin
nht, k 3300 kg/m
3
,
Khi co vt nt va l rng th
ng
n dung ch
cao.
` Gabro
-Gabro la loai a baz, thanh phn gm co plagiocla baz (khoang
vt mau sm nh piroxen, amfibon va olivin. Cu truc cua gabro tng t nh
granit nhng chu yu la loai hat ln.
Gabro thng co mau sm en, khi lng th tch 2800 3300 kg/m
en gii han 2000 3500 daN/cm
2
. Gabro dung san xut ra a dm,
t ng va
b. a macma phun xut:
` a pocfia
- a pocfia la loai a axit, co th chia thanh nhiu loa
granit; pocfia thiu t
- Tnh nng xy dng cua pocfia gn ging cac loai a xm nhp nhng do cu truc
khng u va b xm nhim (s co mt cua cac hat ln fenspat) nn kha nng chng
phong hoa kem hn. a pocfia dung san xut ra a dm va cac cu kin khac.
- Vit Nam, a pocfia co Ta Khoa, Lai Chu va Kim Bi (Hoa
* a iaba
- a iaba la loai a baz tng t gabro, co kch th c hat khac nhau, mau luc,
cng chu nen gii han n 4500 daN/cm
2
, kha nng chng va cham tt va t b mai
mon. a iaba dung san xut vt liu a lam ng.
` a trachit
- a trachit la loai a trung tnh t
00 kg/m
3
, c
ng. Trachit d b mai mon va kha nng chng phong hoa kem. a trachit thng
dung xy tng va san xut a dm ch ta o btng nhe.
` a anzit
- a anzit la loai a trung tnh, thanh phn gm
vt mau sm nh ogit, khi lng th tch 2200 2700 kg/m
3
, cng chu nen
gii han 600 2400 daN/cm
2
, co mau xam n xam sm. Anzit tng t nh iorit
nhng co cu tao c va co tnh axit hn, thng dung lam vt liu chng axit va san xut
ra tm p ho
* a bazan
- a bazan la loa
hi lng th tch gn bng khi lng ring va vao khoang 2900
cng chu nen gii han co khi at n 5000 daN/cm
2
.
c giam i rt nhiu va co khi ch con 1000 daN/cm
2
.
a bazan co cng ln va don nn kho gia cng, ngi ta dung chu yu lam vt
liu rai mt ng t va lam ct liu ch ta o btng. Ngoai ra a bazan co
tao cac thi t b ng, tm p chng n mon hoa hoc v khi nu chay ri uc lai no co cng
rt

nc ta, a bazan va con co Vnh Linh,
chu nen rt nho t 60 100 daN/cm .
trong
, nc, tac ng hoa hoc
a mt s t a b phong hoa v vun ra. Nh co gio va nc cun i, lng ong lai tao
o Trai t. Qua cac thi ky a cht, lai gn kt vi nhau
sinh thanh chia a trm tch thanh 3 loai: a trm tch c hoc,
hoa ho .
c vt tao thanh.
xit silic:
* Opan:
h v nh hnh, la oxit silic ngm nc (SiO
2
.nH
2
O), mau
trng, c khng mau, trung bnh cha khoang 6 34% nc. Opan co th kt
hp v at tnh. Khi lng
)
2
nhit bnh
v nh hnh dang si. Khi lng th tch 2600 kg/m
3
, c
co nhiu Ty Nguyn
Phu Quy, in Bin.
* Cac san phm nui la dang ri rac hoc dang keo kt hoa.
- Loai ri rac nh tro nui la, cat nui la, soi a bot.
- Loai keo kt hoa nh tup nui la, tup dung nham, trat.
Loai nay co rng ln r = 80% , khi lng th tch be bng 0,5 kg/l , co h s
truyn nhit t 0,12 0,2 , cng
2
Cac loai nay dung lam ct liu cho btng nhe hay dung lam phu gia hoat tnh chu
nc.

3. A 1kM 1CH
|. C |M HNH 1HANH:
- a trm tch la nhng loai a, do cac khoang cht l ng ong hay kt tua
nc, tch luy thanh tng khi sinh ra. Di tac ng cua nhit
m
thanh tng lp di ap lc cua v
bng cac cht kt dnh thin nhin.
- Cn c ngun gc
c va hu c
- a trm tch c hoc: do cac san phm vun na t sinh ra trong qua trnh phong hoa
cac a co trc, tch tu hoc lng ong trong nc tao nn.
- a trm tch hoa hoc: do cac khoang cht hoa tan trong nc, kt tua, lng ong
xung ri lai gn kt vi nhau lai tao nn. Thanh phn khoang cua no n gian hn.
- a trm tch hu c: do cac xac ng th

||. CAC KHOANG v1 1AO A:
Trong nhom nay thng gp nht la thach anh, opan va limonit.
a. Nhom o
- Co cu truc tinh t
vang, o ho
i vi nhit thng tao thanh silicat nn con goi la cht ho
ring 2,5 g/cm
2
, cng 5 6, don. Co th tng tac vi Ca(OH
thng. Dung lam cht phu gia hoat tnh vc.
* Canxeoan:
- SiO
2
dang ng 6.
* Thach anh trm tch: lng ong trc tip t dung dch hay do tai kt tinh t opan
hay canxedoan

b. Nhom cacbonat:
* Canxit:
Tng i ph bin vo trai t, thanh phn hoa hoc la
CaCO
3
h, tinh th khi mt thoi, khng mau hoc mau
aCO
3
.MgCO
3
. olomit co tnh cht ly hoc gn ging
canxit n, bn hn va t hoa tan trong nc hn. Hoa tan manh trong dung
h phn hoa hoc la MgCO
3
, mau trng
pht va lng ring 2,9 3,1g/cm
3
.
H
2
O va la mt khoang vt in hnh
ua a trm tch, dang kt tinh, tinh th dang ban, i khi dang si,
g 2,3g/cm
3
. Thach cao d hoa tan trong nc,
hoa
drit:
cng 3 3,5, khi lng
m khoang vt set
.2SiO
2
.4H
2
O
tmorilonit : Al
2
O
3
.4SiO
2
.2H
2
O

theo at nui, cat sng va cat bin.
nh phn quan trong san xut btng, va xy dng, gach silicat.
- Sa thach la loai a do cac hat cat thach anh c ximng hoa bng t se t, oxit
silic, oxit st hay cacbonat canxi tao nn. Cng cua no phu thuc vao cht lng cht
, dang kt tin
sa, khi lng ring 2,6 2,8g/cm
3
, cng 3, t hoa tan trong nc
nhng d tan trong nc co CO
2
.
* olomit:
Thanh phn hoa hoc la C
Tinh th
canxit
nhng cng h
dch HCl ngui 10% dang bt.
* Manhezit:
Manhezit c tao nn t trm tch, co than
ng, cng 3,5 4, khi
c. Nhom sunfat:
* Thach cao:
Thach cao co thanh phn hoa hoc la CaSO
4
.2
c
mau trng, cng 1,5 2, khi lng rin
tan ln hn canxit 75 ln.
* Anhy
Anhydrit co thanh phn hoa hoc la CaSO
4
, dang kt tinh, tinh th dang tm day
hoc hnh lng tru, mau trng, i khi co mau xanh da tri,
ring 2,8 3g/cm
3
, do trm tch hoa hoc tao thanh.
d. Nho
* Caolinit :Al
2
O
3
.2SiO
2
.2H
2
O
* Haloisit : Al
2
O
3
* Nhom Mon

|||. CAC LOA| A 1kM 1CH 1HUONG GP:
a. a trm tch c hoc:
` Cat:
- Cat la hn hp ri rac cua cac loai a khac nhau, co ln t 0,15 5mm. Tuy
iu kin tao thanh ma co c
- Cat la tha
` Soi:
Soi la loai hat tron canh, nhn co kch thc t 5 70mm c dung rt nhiu lam
ct liu ln cho btng.
` Sa thach:

kt dnh thin nhin, trong o sa thach silic co cng cao nht (R
n
= 2000daN/cm
2
), co
cng cao nht va co gia tr xy dng tt nht.
- Trong xy dng dung sa thach silic lam a dm ch tao btng va rai mt ng.
b. a trm tch hoa
` a vi:
- Co t ng vt chu yu
3
va mt s ht nh set, thach
anh, oxit st, c tao thanh trn c bin, vung, c s cac di tch
ng, thc v ng ong hoa h ch tu cua ca nh v ri rac,
ri c le n c lc nc va c gn g cacbonat
- a v
o
= 1700 26 , R
n
= 100 N/cm
2
, mau trng
hoc vang xa ng hung o nu co ht. Cn am lng set ma
ngi ta chia a thanh cac loai nh ba .

oai da vi Ty l CaCO
3
(%) Ty l set (%)
hoc
hanh phn khoa la CaCO tap c
... a vi ac vnh h trn
t cung nh s l oc; s t c vo so, ma
ht bi a p kt bn canxi.
i co cng 3, 00kg/m
3
1000da
nh, xam, hu ln tap c c vao h
a vi r ng sau
L

a vi tinh khit
t vi

98 100
0 75
10 40
2 10

2 0
60 25
90 60
98 90
a vi t set
a vi nhi u set
t set vi
90 98
75 90
4
10 2
25 10
t set nhi u vi
t set
t set

0 2 100 98
* a olomit
* a manhezit
ng, ngi ta dung a vi san xut ra a dm la m ct liu btng,
a ximng.
ng nhe.
thanh phn nh
oc san xut ra vi va ximng.
* iatomit va trepen:
- y la ca c loai a trm 95% oxit silic v nh hnh.
iatomit co th tra ng thai ri rac hoc gn kt yu, thng co rng ln, mau trng
* Thach cao
- Trong xy d
rai mt ng t, mt ng xe la, ch tao tm p, tm lat va cac cu kin kin truc,
cung nh dung san xut ra vi v
b. a trm tch hu c
` a vi so:
- a vi so la loai a rng, gm cac manh vo so, hn c ximng hoa bng
cacbonat canxi, thanh phn khoang vt chu yu la CaCO
3
,
o
= 600 1500 kg/m
3
,
R
n
= 4 130 daN/cm
2
.
a vi so c dung lam vt liu xy dng va lam ct liu bt
` a phn:
- a phn la loai a bao gm cac manh vun cua vo so, vo hn, co
a vi song co cng nho hn.
a phn dung san xut bt mau trng h

tch thc vt, co cha 80

vang hay xam va c sinh ra h hay bin bi cac loai vo silic cua ng vt hoc ca c
ai tao
c cu tao t nhng hat opan hnh cu va
t t
c dung lam vt liu cach nhit va lam phu gia
NH 1HANH:
va ap sut ln, cac loai a macma va a trm
t khu vc: c tao thanh t cac loai a b bin i tnh cht di tac
va bin
tai kt tinh cua a vi di tac dung cua nhit cao hay ap
u mau sc nh trng, vang, hng, o, en, v.v... trong a thng co
.
rang tr nh ch tao cac tm mong p mt cng trnh, lam bc
ng, o hay tm, co kha
hoa tt, cng chu nen gii han at n 4000 daN/cm
2
, co cng
cao nn kho gia cn
- a quczit ung cho nha ca,
lam a dm, a hc cho c u chu la.
thach set

d tach thanh tng lp mong, chu yu dung lam tm lp rt gia tr.
lo silic. Ngoai ra trong a con cha mt t hat set va thach anh.
- a trepen cung rt ging iatomit,
m hat set, co mau trng, o hay en, rt nhe,
o
= 500 1200 kg/m
3
.
iatomit va trepen
hoat tnh chu nc cho cac cht kt dnh v c.

4. A 8|N CH1
|. C |M H
- Khi gp tac dung cua nhit cao
tch b a bin cht.
- Cn c vao iu kin sinh thanh, chia a bin cht thanh 2 loai: a bin cht khu
vc va a bin cht tip xuc.
bin i tnh cht sinh ra
- a bin ch
dung cua ap sut ln.
- a bin cht tip xuc: c tao thanh t a trm tch b bin cht do tac dung cua
nhit cao.
||. CAC LOA| A 8|N CH1 1HUONG GP:
a. a gnai (phin ma):
c tao thanh t granit, di tac dung cua ap lc cao granit tai kt tinh
cht. Trong xy dng a phin ma c dung lam tm p long b knh, lat va he.
b. a hoa:
- c tao thanh do s
sut ln. a hoa bao gm nhng tinh th ln hay nho cua canxit, lin kt vi nhau rt chc
ma khng cn cht ximng hoa.
- a hoa co nhi
nhng mach nho va vn hoa, cng chu nen gii han thng la 1200daN/cm
2
, i khi
n 3000daN/cm
2
. a hoa d ca thanh tm mong va d mai nhn va anh bong
- a hoa dung t
cu thang, lat san nha. a hoa co nhiu Thai Nguyn, Thanh Hoa.
c. a quczit:
- c tao thanh t sa thach thach anh tai kt tinh co mau tr
nng chng phong
g.
dung xy gi ta cu va tru cu, san xut tm p d
u ng, lam nguyn liu san xut vt li
d. Dip
- Co cu tao dang phin, do t set b bin cht di tac dung cua ap lc ln. Dip
thach set co mau xam sm, co tnh n nh i vi khng kh, khng b nc pha hoai va

CHNG III

VRT LlEU UM XRT 0UNU
|. KHA| N|M:
- Vt liu gm xy dng nh gach, ngoi la nhng vt liu a nhn tao, c san
xut t t set bng cach tao hnh va nung nhit cao (qua qua trnh gia cng c hoc
va gia cng nhit). Do qua trnh thay i ly, hoa trong khi nung nn vt liu nung co tnh
cht khac hn vi nguyn liu ban u.
- Trong xy dng, vt liu gm c dung trong nhiu chi tit kt cu cua cng
trnh t khi xy, lat nn, p tng nha n ct liu rng (keramzit) cho loai btng nhe.
Ngoai ra, cac san phm s v sinh la nhng vt liu khng th thiu c trong xy dng.
Cac san phm gm bn axit, bn nhit c dung nhiu trong cng nghip hoa hoc, luyn
h c kim va cac ngan ng nghip khac.
nh thp. Song vt liu gm vn con nhng han
d v, khng phu hp vi thi cng hin
ai: kh n din tch thi cng, tn thi
gian. V n tch canh tac nng nghip, gy
nhim
||. PH
oai va tnh cht. phn loai
chung,
- Gm rng: co hut nc H
p
> 5% nh gach xy cac loai, ngoi, gach la nem.
nung cao, thng co cu truc hat mn, san xut phc tap nh
gach trang tr, s v sinh.
- u im chnh cua vt liu gm la co cng tng i cao, bn trong mi
trng, d tao ra nhiu hnh dang khac nhau va nhiu san phm khac nhau, cng ngh san
o, gia tha xut n gian, nguyn liu sn c
ch la tng i nng (
ln), d hut nc, gion,

a qua trnh thi cng, t o c gii hoa va t ng ho
ic xy dng cac lo nung thu cng lam mt di
mi trng.
N LOA| :
San phm gm xy dng rt a dang v chung l
ngi ta cn c vao cac c s sau :
dung: . Duo voc fnh nng xy
- Vt liu xy: cac loai gach c, gach l.
- Vt liu lp: cac loai ngoi.
n, lat ng, lat va he. - Vt liu lat: tm lat n
- Vt liu p: p tng nha, p cu thang, p trang tr.
- San phm ky thut v sinh: chu ra, bn tm.
- San phm cach nhit, cach m: cac loai gm xp.
- San phm chu la: gach samt, gach inat.
2. Duo voc d huf nuo c:
- Gm c: co hut nc H
p
5% nh gach lat nn, lat ng, lat knh mang.
3. Duo voc nh|f d nung:
- Gm th: nhit nung thp, thng co cu truc hat ln, san xut n gian nh
gach ngoi, tm lat, ng nc.
- Gm tin: nhit

2. N
. 1hon
i, sy va nung. Khi ham lng SiO qua nhiu th
t se t
ng
l O
phn th yu trong t se t co tac dung ha nhit nung. Khi ham
lng
t set con co mt s tap cht khac, nu la MgO, CaO th cn phai
han ch .
2. 1hon
t la cac khoang deo do penspat
phong

phu gi
ht v c va hu c khac nh: mica, thach
anh, hp cht c ap cht hu c
n, bitum. Cac ta p cht noi trn u anh hng n tnh cht cua t set.
GUN L|U CHU U 5AN XU1 v1 L|U GM - 1 51

|. 1HANH PHN KHOANG HOA:
- Nguyn liu chnh ch tao vt liu gm la t set nhng co th pha thm phu
gia cai tin cng ngh san xut va iu chnh mt s tnh cht.
h phn hco hcc:
- SiO
2
: y la thanh phn quan trong cua t set, chu yu nm trong cac khoang
deo va mt b phn la SiO
2
t do nm dang sa thach thach anh, opan, canxedoan. SiO
2

la thanh phn quyt nh tnh cht san phm, nht la cng va quyt nh kha nng
chng co cua t set trong qua trnh ph
2
se kem deo, khi SiO
2
qua t th cng san phm thp.
- Al
2
O
3
: la thanh phn quan trong, chu yu la nm trong khoang deo. Al
2
O
3
quyt
nh

tnh deo cho t set va tnh chu la cho san phm. Khi ham lng Al
2
O
3
tng th tnh
deo cua t set tng, tnh chu la tng nhng nhit nung cao hn. Khi ham l
A
2 3
qua t th t set kem deo khng tao hnh c, khi Al
2
O
3
qua nhiu th t set tr
nn qua deo, san phm se b bin dang.
- Fe O : la thanh
2 3
Fe
2
O
3
nhiu th nhit nung thp nhng cht lng san phm khng cao. i vi
t set san xut thng (gach, ngoi), yu cu ham lng Fe
2
O
3
nho hn 7%, i vi t set
san xut gm, s ham lng Fe
2
O
3
phai bng 0 ( san phm am bao co mau trng).
Ngoai ra trong
v no gy n th tch lam nt san phm
h phn khcong:
* Cac khoang deo: Thanh phn chu yu cua t se
hoa tao thanh. o la cac alumsilicat ngm nc co cng thc :
mAl
2
O
3
.nSiO
2
.pH
2
O. Tuy theo iu kin cua tng mi trng ma cac khoang tao ra co
thanh phn khac nhau :
+ Khoang caolinit: Al
2
O
3
.2SiO
2
.2H
2
O
+ Khoang halosit: Al O .2SiO .4H O
2 3 2 2
+ Khoang montmorilonit : Al O .4SiO .2H O
2 3 2 2
- Khoang caolinit co kha nng chu la tt. Khoang montmorilonit co phn tan
cao, kha nng hp phu va trng phng ln, co deo, co khi sy va nung cao. V vy
t set cha nhiu khoang mntmorilonit thng dung lam phu gia cho t set kem deo,
a chng thm nc. t set ch cha khoang caolinit goi la t cao lanh (mau
trng). Khoang halosit co tnh cht trung bnh gia hai loai khoang trn.
* Cac khoang SiO
2
t do: nh sa thach thach anh, opan, canxedoan...
Ngoai ra, trong t set con cha cac tap c
acbonat (CaCO
3
, MgCO
3
), cac hp cht st Fe(OH)
3
, FeS
2
, t
th dang than bu

- t set co mau sc rt khac nhau: t mau trng, nu, xanh, xam n mau en.
M t se c ta t v c va u c quyt nh. Khi nung ca p ch u
c do u sc an p hu th u y tap c t; tuy g
oxi san phm co nhi u kha u.

Fe
2
O
3
(%
10
au sc cua
chay ht,
t st ma
t do ca
o ma
p ch
cua s
u ma
h
hm p
c nha
c ta
ht s
t h
ln uc ch u vao
Mau sc san phm gm theo ham luong oxit st (Fe
2
O
3
)
Ham luong
)
0,8 1,3 2,7 4,2 5,5 8,5
Mau cua
sa m
vang hng ng nu
n ph
nung
trng trng
uc
vang
nhat nhat
h
hng

Thanh phn hoa hoc cua t set dung san xut gach ngoi thng dao ng trong
MgO Mui kim
pham vi nh bang sau:
Thanh phn hoa hoc cua dt set san xut gach ngoi binh thuong

SiO aO
2
Al
2
O
3
Fe
2
O
3
SiO
2
t do C
40 0,5 3% 1 3% 60% 8 22% 1 7% 15 30% 0,5 4,5%

||. PH
mm la hat bui ; t 0,14 5mm
la hat c
t set c chia thanh 3 loai:

nung ln hn 1580
o
C va thanh phn d chay nh
3
nho hn 10%.
ay co nhit nung t 1350 1580
o
C va thanh phn d chay nh
CO
3
. 1nh
i tac dung cua ngoai lc va gi
N LOA|:
. Duo voc |uong ngm sef:
- Hat co d < 0,005mm la hat se t ; t 0,005 0,14
at. Theo lng ngm set, ngi ta chia t se t thanh 4 loai :
- t set n ng: co lng ngm set ln hn 60 %
- t set de o trung bnh: co lng ngm set t 30 60%
- t set pha cat: co lng ngm set t 10 30%
- Cat: co lng ngm set t 0 5%
2. Duo voc nh|f d nung:
Theo nhit nung,
- t set chu la co nhit
CaCO
3
, Fe
2
O
- t set kho ch
Ca , Fe
2
O
3
t 10 15%
- t set d chay co nhit nung nho hn 1350 C va thanh phn d chay nh
CaCO
o
3
, Fe
2
O
3
ln hn 15%.

|||. CAC 1 51: 1NH CH1 CUA
dec:
a. Khai nim:
-Tnh deo cua t set la tnh cht d tao hnh cua hn hp t set kh nhao trn u
vi nc, hn hp nay co kha nng tao ra hnh dang d

nguyn tnh deo, ta co th tao hnh cho san phm
va cun
co tnh deo, tnh deo ch xut hin khi t set kh tng tac vi
nc. N
n hoa hoc (lng khoang deo tng th tnh deo
t se t th deo, nhiu cat th kem deo).
- H s deo K % nc ri vin thanh
cac vin bi co n vi tai trong P tng dn t 5kN,
t.

n mn trn vi
lng h mu co hnh dang hnh hoc. Sau o phi kh ngoai
khng kh ri xac nh c ng deo th nc yu cu ca ng cao va
co can
- t set n ng
u trong khoang 2028 %, co 710%
hai deo, %
deo cua t set co th cho thm t set deo cao (t set
montra
c co cha mt ng, thai phm cng nghip giy).
2. 5u c ef frcng quo frnh pho|, sy vo nung:
hiu cong, vnh, nt ne.
hnh dang o khi loai bo ngoai lc. Nh
g nh o ma sa n phm gi c hnh dang trong sut qua trnh san xut.
b. Nguyn nhn:
t set kh khng
hng nguyn nhn chu yu tao ra tnh deo cho t set la ban thn t set co cu
tao dang lp , co kha nng trao i ion va hp phu nc.
c. Cac yu t anh hng n tnh deo:
Tnh deo phu thuc vao thanh ph
tng) va phu thuc vao thanh phn hat (nhiu ha
d. Cach xac nh:
: ly t set kh nghin mn trn vi 17 - 30
g knh t 4 6 cm ri em vao ep
7,5kN, 10kN ... cho n vin bi u tin xut hin vt n
- H s deo K tnh nh sau :
K = Pa ; kN.cm
trong o : K - h s deo cua t set, kN.cm
P - tai trong tng ng vi luc co vt nt, kN
a - bin dang d cua vin bi, cm
Thng t set co h s deo K = 30 35kN.cm
- Cn c vao co kh trong khng kh: em t set kh nghi
nc yu cu ri tao than
o tng i. t set ca
g ln. Da theo phng phap nay, t set c chia thanh 3 loai:
(deo cao): nc yu cu > 28

%, co 10 15%
- t set de o trung bnh: nc yu c
- t set ke m deo: nc yu cu < 20 % , co 5 7%
- Xac nh ch s deo D :
D = W
ch
- W
lv
; %
trong o : W
ch
- m gii han gia trang thai deo va trang thai chay nhao, %
W
lv
- m gii han gia trang thai don va trang t
e. Cac bin phap thay i tnh deo:
- Mun tng
onilomit), tng cng gia cng c hoc (p, nghin, trn, ngm, u) hoc co th
dung phu gia tng deo (n
- Ngc lai, mun giam deo co th cho thm cac phu gia tr nh bt a, cat,
samt; phu gia chay nh bt than, mun ca hoc tng tc gia nhit.
c no fh fch cuo df s
a. Hin tng:
- Trong qua trnh phi, sy va nung, th tch cua t set b giam kem theo cac du

- co la giam kch thc va th tch cua t set khi sy kh (co khng kh) va
khi nung (co la). co c tnh bng % so vi kch thc ban u.

loai t set, co khi sy dao ng trong khoang t 2 3% n
10 1

ung, thng dao ng
mai lp hoc y bng rm, ra, sy bng ng hm.
3. Coc
t se t bay hi, t set b co.
- Khi t
o
= 20 y, t set tip tuc co
va co th gy anh hng n ch nh FeO tao ra mi
trng
- Khi t
o
= 450 hoa hoc tach ra va t set mt
tnh deo do caolinit c init:
Al
2
O
3
.2SiO
2
+ 2 H
2
O
cac phan ng phn giai bt u xay ra:
Al
2
O
3
.SiO
2
3Al
2
O
3
.2SiO
2
(mulit)
i lng th tch cua san phm tng do
xut hi
c nhit 1370 1420
o
C. Khoang mulic la khoang chnh rt quan
trong v
1000
o
C: mt phn bt u chay lp y cac ch trng lam cho san
phm c, chc .
b. Cac giai oan co:
- co khi sy la s giam kch thc do qua trnh mt nc trong cac ng mao
quan, lam giam ap lc mao dn khin cac phn t t xch lai gn nhau. Kt qua t set b
co. Tuy thuc vao tng
2 %.
- co khi nung chu yu la do cac thanh phn d chay cua t set chay ra, ca c hat
t se t tai ch o co xu hng xch lai gn nhau. co t 2 3% tuy thuc vao loai t.
- co tng cng cua t set la tng co khi sy va khi n
trong khoang 5 18%.
c. Khc phuc:
- giam co khi sy thng thng ngi ta trn thm phu gia gy nh bt t set
nung non, bt cat hoc phu gia chay. Ngoai ra cho nc bay hi t t bng cach phi
trong nha co
phon ung hco |y xoy ro frcng quo frnh nung:
- Khi t
o
= 100 130
o
C: nc t do trong
0 450
o
C: nc hp thu bay hi, cht hu c cha
t lng san phm; Fe
2
O
3
chuyn tha
kh.
550
o
C: cht hu c chay ht, nc
huyn thanh mtacaol
Al
2
O
3
.2SiO
2
.2H
2
O
meta caolimit dang thu hnh
- Khi t
o
= 550 880 980
C th
Al
2
O
3
.2SiO
2
Al
2
O
3
+ 2 SiO
2

Al
2
O
3
Al
2
O
3
CaCO
3
CaO + CO
2
- Khi t
o
= 1000 1200 1420
o
C th cac phan ng kt hp bt u hnh thanh tao
ra cac khoang vt chnh cho san phm.
Al
2
O
3
+ SiO
2
Al
2
O
3
.SiO
2
(silimanit)
- Qua trnh kt khi xay ra, th tch b co, kh
n pha long. Nhit cang cao s chuyn hoa silimanit thanh mulit cang manh va
phan ng kt thu
no hnh thanh nn b khung chu lc cua san phm va lam cho san phm co tnh
bn nhit.
Trong giai oan u cua vung dung kt nay :
+ Nhit >

+ Khi t
o
= 1050 1450
o
C: t set at trang thai chay ti han, ngha la tt ca cac b
phn d chay a chay ht ra lp y tt ca ca c l rng, luc o san phm se c chc nht
nhng n d nay goi la hin tng dung kt va nhit o goi la
nhit
+ Nhit l b khi t set se chay long ra. Hin
ng chay va nhit o goi la nhit chay.
:
t = t
0
chay
- t
0
dk
= 70 100
0
C
f khoc:
ng la : vt liu
hat (c hat 0,14 2mm), c ch tao bng cach
nghin
n xut cac san phm co cht l ng cao
700 750
o
C
h nc hoa hoc. No c dung vi ham lng 30 50% nhm cai thin tnh cht cua
25%. Nu ham lng cua
bn nc cua sa n phm gm.
phu gia chay.
mun ca, phoi bao, thai phm cua cac x nghip lam giau than
a, tro nhit in, ba giy,... khng nhng co tac dung lam tng rng cua gach ma con
it ng u hn.

cha b bi ang. Hin tng
dung kt.
n hn nhit dung kt: toan
tng o goi la hin t
Nh vy : t
o
nung
= t
o
dk
t
o
ch
t set thun li cho qua trnh nung co
4. Coc fnh ch
- Tnh chu la: do ham lng Al
2
O
3
qui nh
- Mau: do ham lng Fe
2
O
3
qui nh.

|v. PHU G|A:
-Ngoai nguyn liu chnh la t set, ngi ta con pha thm vao t set cac vt liu
phu nhm cai thin mt s tnh cht cua t set. Cac vt liu phu thng du
gy, phu gia chay va phu gia tng deo, phu gia ha nhit nung va men.
. vf ||u gy:
- Pha trn vao t set nhm giam deo, giam co khi phi sy va nung. Vt liu
gy thng dung la samt, t set mt nc, cat, tro nhit in, x hoat hoa.
- Samt la vt liu gm dang
t set kho chay, chu la, c nung trc nhit nung san phm. No cung co
th c ch tao t thai phm gach nung non la. Samt co tac dung cai thin tnh cht
khi sy va nung t se t. V vy, no c dung sa
nh gach p, vt liu bn nhit, v.v...
-t set nung non c ch tao bng cach nung t set nhit
k
phi liu khi sy va hnh dang bn ngoai cua gach.
-Cat vi c hat 0,5 2mm c dung vi ham lng 10
cat ln hn se lam giam cng va

- X hoat hoa (vi c hat n 2mm) la phu gia gy co hiu qua cao.
- Tro nhit in va la phu gia gy, va la
2. Phu g|o choy vo phu g|o fng dec:
-Phu gia chay nh
lam cho qua trnh gia cng nh

- Phu gia tng deo la t set co deo cao, t bentonit, cung nh cac loai phu gia
hoat ng b mt khac.

3. Phu g|o ho nh|f d nung:
- Con c goi la cht tr dung co tac dung cai thin qua trnh gia cng nhit cua
hit nong chay thp
t, pecmatic, sienit, v.v...

an
phm
cao lanh, fenspat,
boric, borat (Na
2
B
2
O.10H
2
O), v.v...
- Men dung san h la men mau hoc men
c men uc, men bong hoc men khng bong, men s hoc men
sanh v
3. GACH 1 51 NUNG
|. QUA
ln ln, t tht pha soi
m gach c.
hi ng nht. Khi nhao trn phai iu
san phm. No co tac dung ha nhit kt khi, lam tng cng va c cua san
phm. Phu gia ha nhit nung co hai nhom :
- Nhom th nht bao gm nhng cht ban thn chung co n
nh fenspa
- Nhom th hai gm nhng cht ban thn no co nhit nong chay cao, nhng
trong qua trnh nung co kha nng kt hp vi cacthanh phn phi liu khac tao ra
nhng san phm co nhit nong chay th p (canxit, lmit, ...).
4. Men:
- La lp thuy tinh long mong (chiu day 0,1 0,3mm) phu ln b mt san phm
gm, khi nung co kha nng bam dnh tt vi san phm. Lp men co tac dung bao v s
chng lai tac ng cua mi trng, tng tnh chng thm va nhiu tnh cht khac,
ng thi tng ve m quan cho vt liu gm.
-Nhng thanh phn nguyn liu chnh cua men la cat thach anh,
mui cua kim loai kim va kim th, oxit ch, oxit
xut vt liu gm rt a dang: co t
khng mau, men trong ho
a co loai men trang tr... V vy vic ch tao men la rt phc tap.

1kNH 5AN XU1:
Qua trnh san xut gach t set nung bao gm cac bc sau: khai thac nguyn liu
nhao trn tao hnh phi sy nung kim tra.
. Kho| fhoc nguyn ||u:
- Ngi ta khai thac t bng may ao hay thu cng. Cn chu y loai bo 30 40cm
t trng trot pha trn loai bo co rac, r cy, soi a, v.v... Thng san xut 1 triu
vin gach cn khai thac 2000m
3
t. t co mau gan ga, vang o
con kin u la
- Sau khi khai thac, t set c u trong b co mai lp hoc anh thanh ng ngoai
tri. Muc ch u la cho m cua t c ng u, do o deo va co ngot ng
u, qua trnh tao hnh d dang va cht lng san phm cao.
2. Nhoc fr n:
Muc ch la tao c mt h t set ng u v mau sc, m, tnh cht c ly,
thanh phn khoang hoa, c hat d tao hnh. Nu nhao trn tt th khu gia cng d
dang, cht lng gach u. Tuy phng phap san xut gach la kh hay deo ma co thit b
nhao luyn khac nhau.
* Phng phap deo: t c nhai trong may nhai va sau o trn trong may trn
vi m t 18 25% cho n khi thanh mt k

chnh
o hay qua deo.
i nhao trn co m W = 18 25%,
dung m
ng phap tao hnh kh: t set sau khi nhao trn co m W = 8 12 %,
dung m
4. Pho
ng. Co th phi gach mc ngoai tri va mt 8 15 ngay. Phi nh vy
n liu, thit b nhng tn thi gian va phu thuc vao thi tit.
y. Sy gach theo
phng
n co m thp va cac vin co m bng
nhau. Q an : nung trc nung lam ngui.
giai oan lam ngui, gach c ngui t t tranh bin dang nhit; khi ra
khoi lo
khoi thng ra ng khoi chung gia lo. Loai lo
nay co
deo cho thch hp bng cach thm t set beo hoc bt gach, hoc cat tuy theo
t kem de
* Phng phap kh: t c nghin mn sau o trn trong may trn vi m t
8 12% cho n khi thanh mt khi ng nht.
3. 1oc hnh:
Vic tao hnh thanh gach mc thng c c gii hoa vi cac phng
phap sau:
* Phng phap tao hnh deo: t set sau kh
ay ep Lento co lc ep 30 daN/cm
2
. Phng phap nay co u im la d tao hnh,
nng xut cao nhng tn nhin liu phi, sy, nung.
* Ph
ay ep thuy lc co lc ep t 200 300 daN/cm
2
. Kch thc san phm chnh xac,
c chc cao, t tn nhin liu nhng kho tao hnh.
* Phng phap bun nhao: t c trn vi m rt ln thanh bun nhao. Phng
phap nay san xut nhng loai san phm hnh dang phc tap.
| sy:
- Gach uc xong co m cao qua, nu em nung ngay se b cong vnh, nt tach.
Do o cn sy hoc phi nc bay hi t t, n khi m cua gach con 5 8% mi
c a vao lo nu
tn nhi
- i vi x nghip ln, ngi ta sy bng ng hm, bung sy hoc phong sy.
Thng nhit sy t 40 90
o
C va thi gian sy khoang 2 3 nga
phap nay tn nhin liu va thit b may moc nhng t tn thi gian va khng phu
thuc va thi tit.
5. Nung:
- Gach mc trc khi vao lo nung c
ua trnh nung co 3 giai o
- giai oan nung trc, gach mc mt nc dn dn, cac cht hu c b chay ht.
giai oan nung, cac hat set cng lai, cac oxit kim loai bt u i mau va gach co rut
kch thc.
, nhit gach t 50 60
o
C.
- Co 2 loai lo nung gach:
* Lo nung gian oan: nung tng me mt, xong me nay lai d ra va xp me mi.
Loai nay cng sut nho, thng dung cho cac lo thu cng a phng.Cht lng gach
khng u .
* Lo nung lin tuc: gm co lo Hopman va tuynel.
Lo vong Hopman: co hnh bu duc, nhiu bung ngn, mi bung co ca ring
ra vao lo, co ca thng nhau va co ca dn
u im la hiu sut s dung nhit cao: khng kh lanh vao lam ngui khu va
nung xong, ng thi khng kh c t nong trc khi vao khu nung; qua kho i khu

nung, khng kh nong lai nung trc gach va tip tuc sy gach mi vao. Nhc im cua
loai lo nay la la kho u, kho c kh hoa khu ra vao lo. Vit Nam thng dung lo
dai t 60 150m, din tch s dung
c 220x105x60mm, gach ng co kch thc
hep sai s l
dai
= 5mm, l
rng
= 3mm, l
cao
= 2mm.
ng phng, khng c cong, vnh, st me, mau pha p va
u, ti ng qua 5 vt nt, mi
g qua 3 vt n dai
2. Cuo
u rng vin
ch gn
a ng b
( chiu day > 2/3 chiu rng ) th mu th
la mt
g nen cua gach tnh theo cng thc :
Hopma , chiu dai vong lo thng 200m.
g c kh hoa rt cao, lo
n
Lo tuynel: kha nn
thng
2
la 3,5 5,5m . Lo gm 3 khu: nung trc, nung, lam ngui. Thi gian nung nhanh
hn lo Hopman, iu kin lam vic c cai thin, lo d dang t ng hoa va co th dung
nhin liu rn hoc long.

||. CAC 1NH CH1 vA U CU K 1HU1:
. Hnh dong, kch fhuo c : TCVN 1451-1998
- Gach c nen deo co kch th
220x105x105mm, cho p
- Vin gach phai b i e
ng go trong, li lom khng qua 3mm. Trn b mt kh
ng dai khng qua 15mm va su khng qua 1mm, mt bn khn t,
khng qua 10mm, su khng qua 1mm.
ng d:
P
5
m
m

3
m
m

a. Cng nen:
- i vi gach c nen deo (chiu day <2/3 chi
gach): ct i vin ga i u ln nhau, dung va mac 50 gn
2 na vin lai va lat l mt, kh trong 3 ngay ri mang i nen .
- i vi gach rng
na vin gach c lang mt bng va mac 50 va 3 ngay.
- Cn

F
P
R
b. Cng
t vin gac
P t gia
Cng un c ch t g

P
l
n
=
un:
h ln 2 u gi ta chiu dai l, lc tp trung

.
ua ga nh theo cn thc:
2
2
3
bh
Pl
R =

Ba n loa h dc ne eo theo cuong d

i han bn khng nho hn (daN/cm
2
W
u
M
=
ng ph i gac n d
Gi ) L Mac
e nht
oai
gach TB 5 mu Be nht TB 5 mu B
c bit
II
III
IV
150
75
50
150
75
50
125
50
35
28
18
16
14
9
8
I 125
100
125 100 25 12
100 75 22 11

Bang phn loai rng n eo theo cuong d

i han bn khng nho hn (daN/cm
2
gach en d
Gi ) L Mac
g TB 5 mu Be t TB u Be t
oai
ach nh 5 m nh
I 125
100
125
100
100
75
18
16

9
8
7
II
III 75 75 50 14
IV 50 50 35 12 6

3. h
nc cua gach:
sau o ngm mu trong
gi cho bao hoa n
* Phng phap un trong nc si: sy kh mu ri cn, sau o cho mu vao
thung
- hut nc cng thc sau :
uf nuoc:
- Co 2 phng phap xac nh hut
* Phng phap ngm mu t t: sy kh mu ri cn,
thung ngm vi thi gian 48 c, vt mu ra cn lai.
un si trong 4 gi, vt mu ra cn lai.
(theo khi lng) tnh theo
% 100
1
=
o
G G

o
p
G
H
trong o : G
1
- khi lng mu sau khi bao hoa nc
G
o
- khi lng mu kh
hut nc theo khi lng t 8 - 18%
4. Kh
trong
i xac nh th tch
phng phap boc parafin

3
Khi lng th tch cua gach r g: 1,1 1,4 g/cm
3
5. Coc fnh chf khoc :
0,8 Kcal/m. C.h

1 8|:
- Gach c thng co
| |uong r|ng, kh| |uong fh fch :
- Khi lng ring : dung phng phap vt li u chim ch cht long
+ Dung cu: bnh ty
+ Cht long: du hoa
- Khi lng th tch: sy kh mu gach th nghim em cn r
cua mu o bng phng phap cn o bnh thng hoc bng
hay ngm bao hoa nc.
Khi lng ring cua gach: 2,5 2,7 g/cm
3
Khi lng th tch cua gach c: 1,7 1,9 g/cm
n
- H s truyn nhit cua gach c : 0,5
0
- H s truyn nhit cua gach rng : 0,4 KCal/m.
0
C.h
4. NGO| 1 51 NUNG
|. U CU vA NGUN L|U, 1H|
- Ngoi la loai vt liu lp ph bin va re tin, v cng ngh san xut tng t nh
gach, ch khac khu tao hnh.

- V yu cu ky thut co khac hn so vi gach: cng un cao hn, hut nc
nho hn, b mt nhn mn hn...
Nguyn liu: t set san xut ngoi phai deo hn, t cat va cac tap cht nh CaCO
3
,
o hn nhit dung kt ngoi c c chc hn.
ONG DUNG:
ng ln nhau nhiu nn din
tch s ung ch con 50 % nh ngoi vay ca, ngoi m dng.
hng ln vin kia t, khng cn gn ximng, tit
g lp noc va tng u hi.

|||. 1NH CH1
. Kch fhuo c,
6 vin/1m
2
lp : kch thc 420 x 205 x 16mm
thc 340 x 205 x 15mm
- Sai lch v chiu dai va chiu rng khng qua 5mm va 3mm.
ngoi khng c cong, vnh, nt ne, st me, b mt trn u sc
u, m
ngoi ln hai gi ta, khoang cach gia hai
gi la
t chnh gia 2
3. h
: t ng nghim vao gia vin gach ngoi (ng
nghim
i nc cho n khi xut hin vt thm mt bn kia goi la thi gian
u:
5. Kh| |uong r|ng, kh
-Xac nh tng t
a
= 2,5 2,7g/cm
3
.
-
MgCO
3
... Khi nung, nhit phai ca
-Thit b tao hnh: tao hnh 2 ln bng may ep Len to va may ep thuy lc co ap
lc ln hn.

||. CAC LOA| NGO| 1HU
- Ngoi bng: b mt bng phng, khi lp din tch ch
d
- Ngoi co g: khi lp vin no c
kim c ngoi.
- Ngoi bo: dun
vA U CU K 1HU1:
hnh dong:
- Kch thc:
+ Loai 13 vin/1m
2
lp : kch thc 420 x 260 x 16mm
+ Loai 1
+ Loai 22 vin/1m
2
lp : kch
- Vin ,nhn, ma
thanh trong.
- cong b mt khng qua 3mm

2. Cuong d:
t vin
330 (13v/m
2
) hay 240 (22v/m
2
), no phai chu c tai
trong tp trung ln hn hoc bng 700 daN
gi ta theo chiu dai.

P=700da
uf nuoc:
-Cach xac nh: tng t nh i vi gach. Yu cu:
hut nc theo khi lng nho hn 10%.

4. 1ho| g|on xuyn nuoc :
N
330 (13v/m
2
)
240 (22v/m
2
)
- Xac nh thi gian xuyn nc
: d = 25mm, h = 150mm), dung parafin gn . y nc vao ng nghim.
Thi gian k t kh
xuyn nc. Yu c thi gian xuyn nc ln hn 3 gi.
| |uong fh fch :
gach. Thng thng,
o
= 1,8 2,0g/cm
3
,

CHNG IV
hu yu dang bt, khi nhao trn vi nc ta o thanh mt loai

dnh, sau cac qua trnh phan ng hoa ly phc tap no dn dn ng c la i,
ai a nhn tao. Trong qua trnh ngng kt va rn chc
trong mi trng nc.
u kin hi nc ba o hoa
onat, vi tro x.
n trong nc nu c rn trong mi trng octocla th
ng at c rn chc se nhanh hn .
+ ximng mau, ximng trng
+ ximng bn sun
cao xy dng
Cac loai khac: cht kt dnh manh, thuy tinh long.

LHRT KET 0lNH V LU
|. KHA| N|M:
Cht kt dnh v c c
h deo co tnh
tr nn rn chc va tr thanh mt lo
o, no co kha nng trn ln vi cac vt liu khac, gn kt chung lai vi nhau thanh mt
khi ng nht, vng chc.

||. PHN LOA|:
. Cn cu voc m| fruo ng rn chc:
-Cht kt dnh v c rn trong khng kh: la loai cht kt dnh v c ch co th rn
i trng khng kh. chc va gi c cng lu dai trong m
V du: vi khng kh, thach cao, thuy tinh long, cht kt dnh manh.
-Cht kt dnh v c rn trong nc: la loai cht kt dnh v c khng nhng co
kha nng rn chc va gi c cng lu dai trong mi trng khng kh ma con co
kha nng rn chc va gi c cng lu dai
V du: vi thuy, cac loai ximng.
-Cht kt dnh v c rn trong octobla (mi trng nhit m): la loai cht kt dnh
c va gi c cng lu dai trong i v c ch co th rn ch
a nhi v t cao.
cacb V du: vi silic, vi
Cht * kt dnh v c r
c c se cao hn va t
2. Cn cu fhec h:
- Vi: + vi khng kh
+ vi thuy
+ vi - cacbonat
+ vi - set hoat hoa
- Ximng:
+ ximng pooclng
+ ximng pooclng puzlan
fat, ximng bn axit
- Thach
-

2. v| KHNG KH
|. KHA| N|M:
Vi khng kh la cht kt dnh v c rn trong khng kh c san xut t a vi
t tap cht set em nung n mt nhit nht nh kh
ng canxit cacbonat (CaCO
3
) ln hn 94%.
+ ham lng tap cht set (Al
2
O
3
, Fe
2
O
3
, SiO
2
) khng ln hn 6%.
ac loai a vi canxit nh: a vi, a vi vo so, a
it.
n phan ng kh CO
2
trong a vi
(vi cuc)
ngoai vao trong. Khi lp bn ngoai c
th CaO se kt hp vi cac tap cht set tao ra
- Phan ng nung vi la phan ng thun nghch nn lng vi sng thu c tuy
. V vy, khi nung vi phai thng
hn va cht lng vi se tt
t vi sng.
co nhiu canxit va co mt
CO
2
.

||. NGUN L|U 5AN XU1:
- a vi canxit:
+ ham l

-Nguyn liu san xut vi la c
phn, a vi lm

|||. CAC QUA 1kNH XA kA KH| NUNG:
. Quo frnh chnh:
-Thc cht cua qua trnh nung vi la thc hi
CaCO
3
CaO + CO
2
- Q
a vi vi sng
-i vi a vi lmit co thm phan ng :
MgCO
3
MgO + CO
2
- Q
2. Quo frnh phu vo coc yu f o nh huo ng:
- Qua trnh truyn nhit la qua trnh t
nung se xp, rng tr thanh lp cach nhit ngn can nhit truyn vao bn trong. Nu
ngng lai 900
o
C ta se c nhng hat bn trong la CaCO
3
, bn ngoai la CaO goi la
hat non la. Loai nay khi ti cho t vi nhuyn.
- Khi nung nhit qua cao
aluminat canxi (mAl
2
O
3
.nCaO) va silicat canxi (mSiO
2
.nCaO) nong chay bao boc xung
quanh cac hat vi lam thanh cac mang keo cng goi la hat gia la. Loai nay khi s dung se
hut m gy nn hin tng n th tch.

thuc vao lng CO
2
c giaiphong ra ngoai khng kh
thoang kh CO
2
bay ra, phan ng theo chiu thun se manh
hn.
|v. CAC HNH 1HUC 5U DUNG v| 1kONG X DUNG:
Vi c s dung hai dang vi chn va b
. v| chn:
-La vi c ti trc khi dung, qua trnh ti xay ra theo phan ng :
CaO + H
2
O Ca(OH)
2
+ Q
Cach ti vi :


thanh khi lng nc va u phan ng vi vi
h ti phan ng toa nhiu nhit lam nc bay hi.
i cho nc nhiu hn tao hn hp gm 50% Ca(OH)
2
va 50% H
2
O.
2
O.
y dng chu yu la dung vi nhuyn va vi sa. Vi chn co u im la s
. 8f
thanh khi em vi cuc nghin nho. Yu cu hn 90% lot qua sang

c s dung t va nhanh kh y nhanh tc thi cng, cng
e kch thch cac phan ng thuy
O + SiO
2
(VH) mSiO .nCaO
CaO.SiO
2
.nH
2
O
- Bao quan kho v d hut m nn chi ph bao quan ln.
ng trong qua trnh trn, trong qua trnh san xut va s
v|:

trong mi trng nc, Ca(OH)
2
tao c cac hat keo. Theo thi gian nc mt
ng keo tng i ln. Khi nc tip tuc mt i no tr nn kh
a chu
- Vi ti nhanh, toa nhit nhiu cho vi vao nc, lng nc nhiu.
- Vi ti chm, toa nhit t cho nc vao vi, lng nc t.
Tuy theo lng nc cho tac dung vi vi se co 3 dang vi chn thng gp sau:
*Bt vi chn: c tao
(100%Ca(OH)
2
). Theo ly thuyt lng nc cn 32,14% so vi lng vi nhng trong
thc t nc dung 70% v trong qua trn
Vi bt co
o
= 400 450 kg/m
3
.
*Vi nhuyn: kh
Vi nhuyn co
o
= 1200 1400 kg/m
3
.
*Vi sa: khi cho nc nhiu hn vi nhuyn, co khoang t hn 50% Ca(OH)
2
va
nhiu hn 50% H
-Trong x
dung va bao quan n gian nhng cng chu lc thp va kho han ch tac hai cua ca c
hat san gia la.
2 v| sng:
c tao
0,08mm. Bt vi sng c ong thanh tng bao, bao quan va s dung nh ximng.
* u im:
- D trn
- Lng n
cua va cao hn.
- Khi dung chung vi ximng, lng nhit toa ra s
hoa cua ximng.
- Tao c phan ng silicat hoa san xut vt liu silicat
Ca
2
CaO + SiO
2
(VH) + H
2
O
= = atm p C t
o o
8 , 175
Co kha nng ong rn trong nc
* Nhc im:

- S dung t an toan: d b bo
dung bui vi anh hng n sc khoe cng nhn.

v. QUA 1kNH kN CHC CUA
Vi c dung chu yu trong va. Trong khng kh va vi rn chc lai do anh
hng ng thi cua hai qua trnh chnh:
. Quo frnh hydrx|f k f f|nh:
dn dn se tao ra cac hat ng

v yn sang dang kt tinh.

2. Quo frnh cocbcnof hco:
- Khi tip xuc vi khng kh, Ca(OH)
2
se ta c dung vi kh CO
2
tao ra CaCO
3
.
Ca(OH)
2
+ CO
2
CaCO
3
+ H
2
O
ay ra chm do o khi xy b m t lu.
G|A CH1 LUONG v|:
vi cang cao khi ham lng CaO cang cao va d tac dung vi nc.
o o
am lng CaO va MgO,
hi ham va ngc lai.
g tch 250mm.
nhe cho tan, nho vao 23 giot phnn 1% . Nho t t
dung dch HCl 0,1N vao cho n khi mt mau hoan toan. o th tch dung dch axit a
vi theo cng thc sau :
aO + MgO
- Qua trnh rn chc cua vi khng kh x
Nu dung bin phap sy vi s tham gia cua kh CO
2
se tng nhanh qua trnh rn chc.

v|. CAC CH 1|U ANH
Cht lng cua
D anh gia cht lng cua vi ngi ta thng dung cac ch tiu sau:
. hcof fnh cuo v|:
a. Khai nim:
hoat tnh cua vi c anh gia bng ch tiu tng h
k lng CaO va MgO cang ln th san lng vi va cang nhiu
b. Cach xac nh:
-Dung phng phap chun bng dung dch HCl 0,1N.
- Cn 1g bt vi sng cho vao bnh tam giac dun
- vao 150ml nc ct, un
dung va tnh hoat tnh cua
= % 100
002804 , 0
C
vs
g
2. Nh|f d f| vo fc d f|:
HCl
V

t cao nht at c trong qua trnh ti vi. Trong th nghim
it cao nht at c khi ti 10g vi cuc vi 20ml nc ct.
b. Cach xac nh:
1mm cho vao bnh ti vi, 20ml nc c t vao, y nhanh
p co uan sat nhit va o thi gian.
i nhuyn tnh bng lit thu c khi ti 1kg vi
ng. S n cang nhiu vi cang tt.
a. Khai nim:
-Nhit ti la nhi
quy nh nhit ti la nh
-Tc ti la thi gian tnh bng phut k t khi cho nc va vi tng tac cho n
khi at c nhit ti.

Cn 10g vi cuc c
n cm nhit k. Q

3. 5on |uong v| nhuyn:
a. Khai nim:
- San lng vi nhuyn la lng v
s an lng vi nhuy
- Lng nc cho vao ti cn c vao deo tiu chun. deo tiu chun c
anh gia bng su cm chuy la 12mm.
b. Cach xac nh:
Dung ca co th tch cho trc cn 1kg vi sng. Cho nc vao ti t t va th
deo bng qua chuy cho n khi su cm chuy at yu cu. o th tch vi nhuyn.

c. Cac yu t anh hng:
co lin quan n lng CaO, nhit ti va tc ti. Vi co
am l hit ti va tc ti cang ln th lng va vi cang nhiu.

i trong vi va. Hat sng co th la vi
ia la an.
b. Cach xac nh:
i thanh vi nhuyn ri ra qua sang 0,63mm. Lng sot lai
lng vi va nhiu.

. Yu cu bt vi sng phai co 100% lot qua sang 0,63mm va >85% lot qua sang
0,08mm.
- Cac ch tiu c ban anh gia cht nh the 31-
1989.
uc va bt ngh i hydra
San lng vi va
h ng CaO cao, n

4. Hom |uo ng hof suo ng:
a. Khai nim:
-Hat sng la nhng hat vi cha c t
g , non la hoc ba th
- Ham lng hat sng la ty l v khi lng hat sng so vi khi lng vi sng
(cac hat con lai trn sa ng 0,63mm), tnh bng %.

Cn 200g vi sng t
trn sang em ra sach, sy kh, cn va tnh ty l.

5. m|n cuo bf v| sng:
- Bt vi sng cang mn cang tt v no thuy hoa nhanh nhit ti va tc ti
ln san
- anh gia mn, dung phng phap sang qua 2 sang 0,63mm va sang
0,08mm
lng cua vi c quy o TCVN 22

Vi c vi i n V t
Tn ch tiu
L I L I Lo I Lo Lo II oai oai I ai II ai I ai
1. Tc ti vi, phut
a. Ti nhanh, khng l n hn
b. Ti trung bnh, khng ln hn
c. Ti chm, ln hn
3. m lng (CaO+MgO) hoat
4. i, l/kg, khng
ng ti c cu a vi
ng l n hn
008
7. m, %, khng ln hn
20
88
2,4
2
10
-
20
80
2,0
2
10
-
20
70
1,6
2
10
-
67
6
-
6
60
8
-
6
2. Ham lng MgO, %, khng l n hn
Tng ha
tnh,%, khng nho hn
nhuyn cu a vi t
nho hn
5. Ham lng hat kh
cuc, %, khng ln hn
6. mn cu a vi bt, %, kh
- Trn sang 0,063
- Trn sang 0,

10
20
5

5

10
20
5

7

10
20
5

10

-
-
-
-

-

-

-
-
-
-

-

-

v||. CNG DUNG vA 8AO QUAN:
. Cng dung:
- Trong xy dng vi dung san xut va xy, va trat cho cac b phn cng
trnh trn kh, co yu cu chu lc khng cao lm.
i ra vi con c dung san xut gach silicat hoc quet trn, quet tng
. 8oc
n phai c ngm trong h co lp cat hoc nc phu ln trn co b day
0-20cm ngn can vi tac dung vi CO
2
hoa a (tao CaCO
3
) cht lng giam, t deo
va lin kt kem.
3. v| 1HU
nhng co kha nng rn trong khng kh ma
c c san xut t a macn (a vi cha 6-20% tap
nhit 900-1100
o
C.
ng = 1 : 3,2
t kh + vi kh

i va kt hp sau :
H
2
O

2
O
3
+ 2SiO
2
+ 2H
2
O
n MgCO
3
th trong thanh phn vi thuy co MgO :

CaO + Al
2
O
3
CaO.Al
2
O
3
(CA)
CaO + Fe
2
O
3
CaO.Fe
2
O
3
(CF)
- Ngoa
trang tr va bao v vt liu bn trong.
2 quon:
- Vi vi cuc nn ti ngay hoc nghin mn cho vao bao, khng nn d tr lu.
- Vi nhuy
1

|. KHA| N|M vA NGUN 1C 5AN XU1:
. Kho| n|m:
-Vi thuy la cht kt dnh v c khng
con co kha nng rn chc trong n
cht set phn b u)
2. Nguyn fc son xuf:
a. Phi li u:
Phng phap phi liu: ty l t set : vi s
t se t t + vi t
t se t t + vi kh
t se t kh + vi t
t se
Sau khi phi liu ong thanh vin ri em nung.
b. Nung:
Qua trnh nung se xay ra cac phan ng phn gia
Phan ng phn giai :
CaCO
3
CaO + CO
2
Ca(OH)
2
CaO +
Al
2
O
3
.2SiO
2
.2H
2
O
C
o
500
Al
2
O
3
.2SiO
2
+ 2H
2
O
Al
2
O
3
.2SiO
2
.2H
2
O
C
o
800
Al
Nu trong a vi co l
MgCO
3
= MgO + CO
2
Phan ng kt hp :
2CaO + SiO
2
2CaO.SiO
2
(C
2
S)
2CaO + Fe
2
O
3
CaO.Fe
2
O
3
(C
2
F)


-Nh vy, sau khi nung thanh phn vi thuy gm co : C
2
S, C
2
F, CA, CF, CaO va
MgO. Nh co khoang C
2
S, C
2
F, CA va CF ma vi thuy rn c trong mi trng nc.
Thanh phn CaO va MgO ch lam cho vi thuy d ti hn.
c. Ta vi thuy:
Sau khi nung cho vi thuy hut m ngoai khng kh ta ra thanh bt hoc phun
vao vi thuy t 15-20% nc.

||. QUA 1kNH kN CHC CUA v| 1HU:
-V vi thuy co cha cac loai khoang va CaO, MgO nn s rn chc cua vi thuy
bao gm hai qua trnh :
- Qua trnh rn chc cua vi khng kh :
+ Qua trnh hyrxit kt tinh
+ Qua trnh cacbonat hoa
- Qua trnh rn chc cua cac khoang C
2
S, C
2
F, CA, CF: trai qua 3 giai oan hoa
tan, hoa keo va kt tinh tng t nh ximng (hoc ky trong bai ximng)

|||. CAC 1NH CH1 CO L CUA v| 1HU:
. Kh| |uong r|ng, kh| |uong fh fch:
Khi lng ring:
a
= 2200 3000 kg/m
3
, xac nh bng phng phap vt liu
chim ch cht long.
Khi lng th tch:
o
= 500 800 kg/m
3
, xac nh bng phng phap ng.
2. m|n:
Dung phng phap sang qua 2 sang 0,63mm va 0,08mm.
Yu cu : + 100% lot qua sang 0,63mm
+ 85% lot qua sang 0,08mm
mn cang cao th qua trnh cng rn xay ra cang nhanh, trit , cng chu
lc tt.
3. hcof fnh:
hoat tnh la ch tiu anh gia kha nng rn trong nc cua vi thuy manh hay
yu va c anh gia bng mun hoat tnh M
ht
.

% % %
3 2 3 2 2
O Fe O Al SiO
M
ht
+ +
=
% CaO
c cang manh. Quy nh:

(Vi rn trong khng kh co M > 9,0).
ao hn vi khng kh nhng thp hn ximng
Pooclng va c anh gia thng qua R
n
.
M cang nho th kha nng rn trong n
ht
- Vi thuy loai manh: M = 1,7 4,5
ht
- Vi thuy loai yu: M
ht
= 4,5 9,0

ht
4. Cuong d:
Kha nng chu lc cua vi thuy c

Trn 900g bt vi thuy vi 2700g cat (ty l 1:3) va 360ml nc uc mu lp
phng 7,07cm. Dng h 7 ngay trong khng kh, 21 ngay trong nc iu kin tiu
chun ri th cng chu nen.
Yu cu : R
n
= 20 50 daN/cm
2

|v. CNG DUNG vA 8AO QUAN:
. Cng dung:
-Vi thuy c dung san xut va xy, va trat, btng mac thp.
-Trc khi dung trong nc phai vi thuy rn trong khng kh 35 ngay (nu la
vi thuy manh) hoc 23 tun (nu la vi thuy yu), sau o mi cho tip xuc vi nc
nhm muc ch cho CaO t do rn theo ng cacbonat hoa.
2. 8oc quon:
Vi thuy phai c ong thanh bao kn, ni kh rao, khng d tr lu nh
ximng tranh cho vi thuy hut m lam giam cng .

4. X|MNG POOCLNG
|. KHA| N|M:
- Ximng pooclng la cht kt dnh v c rn trong nc, san xut bng phng
phap nung hn hp a vi va t set a phi hp theo mt ty l hp ly n nhit nong
chay ta o thanh clinke, em clinke nghin nho vi 35% thach cao. Thach cao co tac
dung iu chnh tc ngng kt cua ximng cho phu hp vi thi gian thi cng.
- Trong qua trnh san xut co th pha thm phu gia hoat tnh (< 15%) cai thin
mt s tnh cht hoc phu gia tr (< 10%) tng san lng ximng.
- Ximng pooclng la CKDVC c dung nhiu trong xy dng v co nhiu u
im: cng cao, bn trong mi trng, rn chc tng i nhanh, chu la kha tt,
nguyn liu san xut co sn va gia thanh re.

||. 1HANH PHN HOA HOC vA NGUN L|U 5AN XU 1:
. 1honh phn hco hcc:
a. Ham lng:
Mun cho ximng am bao cht lng thanh phn hoa hoc cua ximng thng la :
CaO : 63 66%
SiO
2
: 21 24%
Al
2
O
3
: 4 8%
Fe
2
O
3
: 2 4%
-Ngoai ra con mt t cac tap cht nh MgO, CaO dang hat gia la gy mt n nh
th tch nn cn phai han ch
MgO : < 4,5%
SO
3
: < 3%
xit kim (Na
2
O, K
2
O) : < 1,5%

b. Vai tro cua cac thanh phn:
* CaO: la thanh phn chu yu nht cua ximng pooclng, no kt hp vi SiO
2
,
Al
2
O
3
, Fe
2
O
3
tao thanh cac khoang chnh cua ximng. Lng CaO va phai lam ximng
co cng cao; nu lng CaO qua nhiu (tc SiO
2
t i tng i) se kho nung luyn,
hao tn than, giam bt san lng, ng thi tn tai nhiu CaO t do dang hat gia la gy
mt n nh th tch va lam cho ximng d b n mon.
* SiO
2
: cung la thanh phn chu yu cua ximng, kt hp vi CaO tao ra hai khoang
chnh la C
2
S (2CaO.SiO
2
: blit) va C
3
S (3CaO.SiO
2
: alit) quyt nh cng ximng.
Nu SiO
2
qua nhiu th thi gian ninh kt cua ximng keo dai, ximng kem dnh kt va
khng u CaO tac dung vi cac cht khac nn clinke d b ta thanh bt, ha thp san
lng va lam giam cng ximng. Nu SiO
2
qua t th ham lng C
3
S giam lam giam
cng ximng.
*Al
2
O
3
: Kt hp vi CaO va Fe
2
O
3
tao ra khoang C
3
A (3CaO.Al
2
O
3
: aluminat
tricanxit) va C
4
AF (4CaO. Al
2
O
3
. Fe
2
O
3
: fero aluminat ttracanxit), C
3
A co tac dung lam
cho thi gian ngng kt va rn chc cua ximng nhanh hn. Nu Al
2
O
3
qua nhiu th nhit
nung se cao, thi gian ninh kt nhanh nhng cng ximng giam, nhit thuy hoa ln
d gy ng sut nhit va d gy n mon sunfat. Ngc lai, nu lng Al
2
O
3
qua t th thi
gian ninh kt cua ximng se keo dai, nhit nung thp dn n cht lng ximng khng
cao.
*Fe
2
O
3
: la thanh phn th yu co tac dung lam giam nhit nung. Nu Fe
2
O
3
qua
nhiu nhit nung giam nhng cht lng ximng khng cao. Nu Fe
2
O
3
qua t nhit
nung phai cao hn, kho nung hn, tn nhiu than, san lng ximng giam.
* MgO : la thanh phn co hai cho ximng. MgO thng dang t do. Khi c
nung qua 1450
o
C th MgO thuy hoa rt chm, n th tch gy mt n nh th tch .
2. Nguyn ||u:
- at yu cu v thanh phn hoa hoc nh trn cho ximng, cac loai nguyn liu
cn co thanh phn CaCO
3
t 7578% va cac thanh phn khac (SiO
2
, Al
2
O
3
, Fe
2
O
3
...)
khoang 2225%. Trong t nhin cac loai a co sn thanh phn nh trn rt him nn
thng phai phi liu theo phng phap nhn tao.
- Nguyn liu chu yu san xut ximng pooclng la a vi canxit (khng dung
a vi lmit v cha nhiu MgO co hai cho ximng), t set, a thach cao, than va
qung st (nu trong t set thiu ty l Fe
2
O
3
).
` a vi: phai cha lng CaO t 45 56% tc thanh phn CaCO
3
phai chim 75
100%. Trong tnh toan thng dung 1,3 tn a vi san xut ra 1 tn clinke.
` t set: yu cu hat mn u, khng ln cat san va rac bn va am bao cac ch
tiu sau : + ham lng SiO
2
= 50 58%
+ h s aluminat p = 2 4%
+ ham lng MgO < 3%
* Thach cao: lng thach cao thng dung khoang 3 5% trong lng clinke.
Thach cao phai sach va co ham lng CaSO
4
.2H
2
O trn 80%.

` Qung st: cha trn 40% Fe
2
O
3
, ch thm vao khi trong t set t Fe
2
O
3
.
` Than: phai co kha nng toa nhit 5000 Kcal/kg than, lng tro di 10 15% ,
khng khoi, lng cacbon c nh nhiu. Mun san xut 1 tn clinke thng dung ht 0,27
tn than.
- Thng th ty l phi liu gia a vi : t set 3 : 1 theo khi lng.

|||. NGUN 1C 5AN XU1:
- Qua trnh san xut ximng pooclng gm ba giai oan:

Phi liu nung nghin (+ 35% CaSO
4
.2H
2
O)
hh a vi + t set (bun XM sng) clinke ximng pooclng

. Ph| ||u:
- Muc ch cua gia oan nay la tao ra hn hp (a vi + t set) ng nht v thanh
phn hoa hoc tao thun li cho cac phan ng xay ra khi nung.
- Tuy theo m cua nguyn liu, tnh hnh thit b va lo nung ma ngi ta chun
b nguyn liu theo ba phng phap: kh, t va hn hp.
a. Phng phap kh:
- a vi nghin v thanh hat, t set phi kh c nghin trang thai kh ri em
trn u vi nhau tra ng thai kh , sau o phun m, tao hat ri em i nung. Phng phap
nay thch hp vi trng hp nguyn liu la a thin nhin co sn ma khng cn phi li u
hoc nung bng lo ng. Cung co khi phng phap kh ap dung cho ca lo quay.
- Phng phap kh co u im la tn cht t v nguyn liu kh, thit b n
gian hn nhng co nhc im la nguyn liu trn kho u nn cht lng ximng khng
u, cht lng ximng thng khng cao va khi nghin tao ra nhiu bui.
- Khi nung bng lo quay phai phun m bt nguyn liu sng ri mi cho vao lo,
tranh mt mat ra ngoai ng khoi. Khi nung bng lo ng th bt nguyn liu sng cn trn
m va ong banh hoc ong thanh tng vin qung trc khi cho vao lo. Co th trn thm
mt t than vao nguyn liu am bao cho cht lng clinke ra lo u va tt hn.
b. Phng phap t:
Vic chun b nguyn liu cho phng phap t gm cac bc sau:
- Tnh toan phi liu at ty l yu cu.
- Nghin v a vi thanh c 12cm; anh ti t set, loc ht rac bn ri a sang b
cha co thit b thng xuyn khuy u tao thanh mt loai bun set cha 35 40% nc.
- em nghin t a vi va bun set trong may nghin bi hnh trng se c bun
ximng sng; a qua h thng xil kim nghim va iu chnh thanh phn hoa hoc
cho at yu cu ri bm vao mt b cha ln d tr (trong b co thit b khuy) a
dn vao lo nung.
Phng phap nay co u im la khng bui, d nghin va nguyn liu c trn d
u hn v thanh phn hoa, tuy nhin cung co nhc im la tn nhiu nhin liu v nc

nhiu va nht thit phai nung bng lo quay. Do o, phng phap nay thch hp vi loai
nguyn liu m t va lo nung la lo quay.
Khi kim tra thanh phn hoa hoc co th iu chnh :
- Thiu Fe
2
O
3
thm qung st
- Thiu Al
2
O
3
thm bun nhflin (ph thai cng nghip san xut nhm)
- Thiu SiO
2
thm trepen
Trong vic chun b nguyn liu cn chu y n nghin mn. Nguyn liu mn th
phan ng xay ra nhanh va trit nn cht lng ximng cao. Tuy nhin mun nghin
nho hn th tn cng va nng lng nn ch cn nghin nho n mt gii han nht nh,
thng thng bun ximng sng co lng lot sang 0,08mm t 91 93% la thch hp.
Mun cho ximng co cht lng tt th bun ximng sng yu cu lng cat thach
anh ln hn 0,5mm khng qua 0,5% va cat thach anh t 0,09 0,2mm khng qua 1%.
c. Phng phap hn hp:
Cho phep giam tiu tn nhin liu 20 30% so vi phng phap t. Thc cht
cua phng phap nay la bu n trc khi a vao lo nung c kh nc thit b c bit.
Nh vy no cung tiu tn in nng.
2. Nung:
a. Lo nung:
- Lo ng: gn ging nh lo ng nung vi. Khi vao lo nung, ngi ta phai
nguyn liu n cao ay khu nung ri gia nhit. Khi s dung nhin liu la than th khi
cho qung vao lo, c mt lp qung lai co mt lp than. Sau 40 phut n mt gi anh tut
lo mt ln ly clinke ra. V nung ximng yu cu nhit cao hn nung vi nn nht
thit phai co thit b quat gio t ay lo ln cung cp u oxi cho phan ng chay.
So vi lo quay, lo ng co li la xy dng n gian, thch hp cho cng nghip
ximng a phng, t cn thit b. Song co nhc im la nung chm, nguyn liu tip
xuc vi cac vu ng nhit khng u do o phm cht ximng kho u. Khu nung trong lo
ng cn chu y khng c qua la, v qung se chay ra ong thanh tang ln bam vao
thn lo va ay lo, lam vic ra lo kho khn. Mt khac cn tranh hin tng nung non la, v
se co nhiu hat CaO t do anh hng xu n cht lng ximng. Cac phan ng hoa ly
sinh ra trong qua trnh nung cung ging nh lo quay va thanh phn khoang vt chu yu
cua clinke cung la C
3
S, C
2
S, C
3
A, C
4
AF va CaO t do. Tuy nhin v nhng c im va
kho khn trong dy chuyn cng ngh nn cht lng ximng lo ng kem va khng
ng u nh ximng lo quay.
- Lo quay: la mt hnh tru dai bng vo thep day, pha trong co lot gach chu la.
Cac lo quay rt dai va co ng knh ln, cng sut t vai trm n vai nghn tn mt
ngay. Lo quay t hi dc so vi mt phng nm ngang mt goc la 1
o
30 va quay vi tc
1 2 vong/phut. Thit b lam ngui thng gn lin vi lo quay u thp, con ng
khoi th u cao cua lo.
-Khi nung, ngi ta bm bun ximng sng vao u cao cua lo quay va phun than
(a nghin mn) va khng kh lanh t u thp cua lo ln. Do lo quay va t hi dc nn

bun ximng sng dch chuyn dn dn xung, b kh nc va von thanh cuc nho. Cac cuc
nay chuyn dn xung pha di, gp nhit cao dn se sinh ra cac phan ng phn giai
va kt hp, khi i qua vung nung th chay ra ri von lai thanh clinke ri qua thit b lam
ngui, sau o c a vao kho cha.Vi iu kin nung nh th, nguyn liu tip xuc vi
cac vung nhit tt hn va cac phan ng xay ra trit hn. Cht lng ximng lo quay
thng n nh hn.
b. Cac qua trnh phan ng xay ra khi nung:
Nung ximng la giai oan tip theo vic phi liu, gm cac bc : lam kh (nc
t do bay hi), gia nhit trc, phong nhit, kt kh i va lam ngui clinke. Tc nung
thanh clinke khng nhng phu thuc vao thanh phn hoa hoc ma con phu thuc vao
mn va mc trn u cua bun ximng sng (phng phap t) hoc cua hn hp vt
liu sng (phng phap kh).
* Vung bay hi: t
o
= 70 200
o
C
Khi nhit trong lo tng dn n 100
o
C th nc t do bay hi lam cho nguyn
liu sng kh dn lai, cht hu c bt u chay. Trong giai oan nay mi co s bin i
vt ly ma cha co s bin i hoa hoc. n 200
o
C th giai oan lam kh kt thuc, nguyn
liu sng von lai thanh cuc nho.
` Vung gia nhit trc: t
o
= 200 700
o
C, chim 50 60% chiu dai lo (i vi
phng phap t).
- Cac cht hu c chay ht, nc hoa hoc nm trong t set bt u tach ra va bc
hi, cac phan ng phn giai bt u xay ra :
Al
2
O
3
.2SiO
2
.2H
2
O Al
2
O
3
.2SiO
2
+ 2H
2
O
Al
2
O
3
.2SiO
2
Al
2
O
3
+ 2SiO
2
` Vung canxi hoa: t
o
= 7009001100
o
C, chim 2023% chiu dai lo.
Phan ng phn giai canxit va cac phan ng kt hp tao khoang xay ra :
CaCO
3
CaO + CO
2

CaO + Al
2
O
3
CaO.Al
2
O
3

CaO.Al
2
O
3
+ 2CaO 3CaO.Al
2
O
3
(C
3
A)
2CaO + SiO
2
2CaO.SiO
2
(C
2
S)
`Vung phong nhit: t
o
= 1100 1300
o
C, chim 5 7% chiu dai lo.
Cac phan ng tao khoang chnh cho ximng tip tuc xay ra va kt thuc
CaO.Al
2
O
3
+ 2CaO 3CaO.Al
2
O
3
(C
3
A)
2CaO + SiO
2
2CaO.SiO
2
(C
2
S)
4CaO + Al
2
O
3
+ Fe
2
O
3
4CaO.Al
2
O
3
. Fe
2
O
3
(C
4
AF)
`Vung kt khi: t
o
= 1300 1450 1300
o
C, chim 10 15% chiu dai lo.
- giai oan u (1300
o
C), mt phn khoang d chay nh C
3
A, C
4
AF, MgO va cac
tap cht d chay khac b chay long ra (20 30% th tch hn hp nung). Khi nhit
nung at n gia tr cao nht 1450
o
C, C
2
S se tac dung nhanh vi CaO hoa tan trong pha
long tao thanh alit (C
3
S) la khoang c ban cua clinke.
CaO + 2CaO.SiO
2
3CaO.SiO
2
(C
3
S)

- Phan ng nay xay ra lin tuc cho n khi gn ht CaO (trong clinke, CaO t do
0,5 1%). Alit t hoa tan, no c tach khoi dung dch nong chay dang tinh th mn.
Qua trnh tao alit keo dai t 15 20 phut.
- Ra khoi vung kt khi (nhit giam t 1450 xung 1300
o
C ) t dung dch long
cac khoang C
3
A, C
4
AF va MgO c kt tinh lai.
- Nh vy sau khi nung ta co C
3
A, C
4
AF, C
2
S va C
3
S. Ngoai ra con co mt t CaO,
MgO t do va mt t cht khac na.
* Vung lam ngui: co hai bc la m ngui sau
- Bc lam ngui t t (t
o
= 1300 1100
o
C ) vi muc ch la n nh cu truc cac
khoang mi c tao thanh.
- Bc lam ngui nhanh (t
o
= 1100 200
o
C ) vi muc ch la tranh cac phan ng
co hai xay ra
3CaO.SiO
2
2CaO.SiO
2
+ CaO
C
2
S C
C
o
500
2
S

khng co tnh dnh kt, khng tng tac vi nc ngay ca 100
o
C
3. Ngh|n:
- Clinke ximng sau khi ra lo thng phai trong kho t 1 2 tun mi em
nghin thanh bt. Muc ch la CaO, MgO gia la trong clinke hut m khng kh tao
thanh Ca(OH)
2
, Mg(OH)
2
hoc cacbonat hoa thanh CaCO
3
, MgCO
3
n nh th tch hn.
Ngoai ra kinh nghim cho thy loai clinke nh trn d nghin nho hn loai clinke mi ra
lo.
- Khi nghin clinke, ngi ta pha thm 3 5% thach cao sng (CaSO
4
.2H
2
O)
iu chnh thi gian ninh kt cua ximng cho phu hp vi iu kin thi cng. Ngoai ra,
ngi ta con trn thm di 15% phu gia hoat tnh hoc di 10% phu gia tr, va cai
thin mt s tnh cht cua ximng pooclng, va tng san lng va ha gia thanh.
Nhng vt liu a vao nghin khng c m qua quy nh v se lam giam hiu sut
nghin.
- Thit b dung nghin clinke la may nghin bi hnh trng lam vic theo chu
trnh h hoc chu trnh kn.
+ Trong chu trnh kn: thit b nghin la may nghin bi nhiu bung hoc 2 may
nghin th va nghin mn b tr ni tip nhau theo chu trnh kn. May la ng tru bng
thep, quay quanh mt truc nm ngang va thng c chia tha nh ba ngn, co vach ngn
uc l bt co th chui qua, ng vi ba cp nghin la nghin th, nghin trung bnh
va nghin mn. Vt liu c nghin di tac dung cua cac vin bi thep hnh cu (nghin
th) va bi thep hnh tru (nghin mn). Khi may quay bi thep c nng ln n mt cao
nht nh ri rit do xung va p v va cha xat lam vun hat vt liu. may lam vic
theo chu trnh kn th co thit b nghin va phn loai li tm tach ra loai hat ln a i
nghin lai. Loai may nay co hiu qua cao va at mn ln (4000 5000cm
2
/g), rt cn
thit tao ximng rn nhanh va cac loai ximng c bit khac.

+ Trong chu trnh h, clinke va phu gia c nap lin tuc, i qua cac bung nghin
ri i ra chuyn vao xil cha.
May nghin thng co hai loai: loai nho kch thc 3,95x11m co cng sut 100t/h;
loai ln co kch thc 4,6x16,4m co cng sut 135t/h.
- Sau khi nghin thanh bt, do ma sat nn ximng ra khoi may con rt nong, n 80
120
o
C c h thng vn chuyn bng kh nen a ln xil. Xil la b cha bng btng
ct thep ng knh 8 15m, cao 25 30m, co th cha c 4000 10000 tn ximng.
y ximng ngui dn va CaO t do ta ht, anh hng xu n cht lng ximng.
Cui cung la khu ong bao .
- cac cng trng ln hoc nha may btng uc sn, ngi ta co th em clinke
v ngay c s o, nghin t va dung ngay. Tuy co nhc im la phai dung ht trong
vong 2 3 gi va phai trang b may nghin nhng co u im la ximng mn hn, hiu
sut nghin cao hn, ximng co hoat tnh manh nn cng cao hn (co khi cao hn n
25%) so vi cach nghin kh.

S nghin clinke theo chu trnh kn
b)
1
4
2
5
3
a)
4
3
2
1
1
a ) Vi hai may nghi n : 1- may nghin th ; 2- gu nng ;
3- thit b phn loai li tm ; 4- may nghin mn
b ) Vi mt may nghi n : 1- gu nng ; 2- thit b phn loai ;
3- may nghin ; 4- hat th ; 5- ximng

|v. 1HANH PHN KHOANG v1 CUA X|MNG POOCLNG :
- Sau khi nung, trong clinke ximng gm chu yu nhng thanh phn khoang vt
sau:
* Silicat tricanxit : 3CaO.SiO
2
(C
3
S) con goi la alit
* Silicat icanxit : 2CaO.SiO
2
(C
2
S) con goi la blit
* Aluminat tricanxit : 3CaO.Al
2
O
3
(C
3
A)
* Fero aluminat ttracanxit : 4CaO.Al
2
O
3
. Fe
2
O
3
(C
4
AF) con goi la celit
Ngoai ra con mt s thanh phn phu nh 5CaO.3Al
2
O
3
, 2CaO.Fe
2
O
3
, CaO va
MgO t do.

. Hom |uo ng:
C
3
S chim 45 60% trong lng clinke
C
2
S chim 20 30% trong lng clinke
C
3
A chim 4 12% trong lng clinke
C
4
AF chim 10 12% trong lng clinke
- Ngoai cac khoang trn th cac tap cht trong clinke nh thuy tinh clinke don,
CaO, MgO gia la, SiO
2
, Fe
2
O
3
, hp cht sunfat co tng ham lng chim t 5 15%
trong lng clinke.
2. vo| frc, fnh chf coc fhonh ph n khcong :
- C
3
S : la thanh phn chnh, quyt nh cng va cac tnh cht khac cua ximng.
No co c im la tc rn chc nhanh, cng cao, toa nhit tng i ln. Khi ham
lng C
3
S tng th cht lng ximng cang tt. C
3
S kt tinh dang hnh lng tru 6 canh
hoc hnh khi ch nht .
- C
2
S : co cng trung bnh, rn chc chm, nhit thuy hoa nho. Thi gian u
tc rn chc chm nhng cang v sau t c rn chc cang nhanh va cng cang
cao. No co vai tro quyt nh cng cua ximng trong thi gian v sau. Khi ham lng
C
2
S tng th cng cua ximng cao nhng tc rn chc cua ximng chm lam keo
dai thi gian thi cng. C
2
S kt tinh dang hnh cu .
- C
3
A : quyt nh thi gian ninh kt rn ch c cua ximng. No co c im la rn
chc rt nhanh nhng cng rt thp, nhit thuy hoa ln va rt d b n mon. Do o,
khi ham lng C
3
A tng th ximng rn nhanh nhng cng thp, d gy ng sut nhit
va b n mon sunfat. Vi loai ximng bn sunfat yu cu lng C
3
A < 5%. C
3
A kt tinh
dang hnh khi lp phng .
- C
4
AF : tc rn chc, cng , nhit thuy hoa va kha nng chng n mon la
trung bnh gia alit va blit.

v. QUA 1kNH NGUNG K1 kN CHC:
- Qua trnh ngng kt rn chc cua ximng pooclng la qua trnh h ximng bin
thanh a ximng. Ximng sau khi nhao trn vi nc trai qua ba giai oan: giai oan hoa
tan - giai oan hoa keo - giai oan kt tinh va tip theo o la qua trnh rn chc. u tin
trong khoang 1 3 gi sau khi nhao trn no deo va d tao hnh; sau o no bt u ngng
kt th hin qua du hiu h ximng mt dn tnh deo va c dn lai nhng cha co cng
. Giai oan nay kt thuc trong 5 10 gi sau khi nhao trn. Sau o hn hp chuyn t
trang thai c st sang trang thai rn chc, co ngha la kt thuc ngng kt va bt u rn
chc. Giai oan rn chc c trng bng s tng cng theo thi gian .
. Coc phon ung fhuy hco:
- Khi nhao trn ximng vi nc giai oan u xay ra qua trnh phan ng thuy
hoa gia ca c khoang trong ximng vi nc. Trong o phan ng cua alit vi nc xay ra
nh sau:
2(3CaO.SiO
2
) + 6H
2
O 3CaO.2SiO
2
.3H
2
O + 3Ca(OH)
2
(1)

V a co Ca(OH)
2
tach ra t alit nn blit thuy hoa chm hn va tach ra t Ca(OH)
2

hn:
2(2CaO.SiO
2
) + 4H
2
O 3CaO.2SiO
2
.3H
2
O + Ca(OH)
2
(2)
C
3
A va C
4
AF cung phan ng vi nc:
3CaO.Al
2
O
3
+ 6H
2
O 3CaO. Al
2
O
3
.6H
2
O (3)
4CaO.Al
2
O
3
.Fe
2
O
3
+mH
2
O3CaO.Al
2
O
3
.Fe
2
O
3
.6H
2
O+CaO.Fe
2
O
3
.nH
2
O (4)
- Phan ng (3) xay ra rt nhanh va lam ximng kh sm. Do o, lam chm qua
trnh ngng kt, khi nghin clinke cn cho thm mt lng 3 5% a thach cao ong vai
tro la cht hoat ng hoa hoc cua ximng, tac dung vi C
3
A ngay t u tao thanh
sunphoaluminat tricanxit (khoang etringit).
thach cao

3CaO.Al
2
O
3
+ 3(CaSO
4
.2H
2
O) + 26H
2
O 3 CaO.Al
2
O
3
.3CaSO
4
.32H
2
O
ximng pooclng etringit
- Trong dung dch bao hoa Ca(OH)
2
, ngay t u etringit se tach ra dang
keo phn tan mn ong lai trn b mt 3CaO.Al
2
O
3
lam chm s thuy hoa cua no va
keo dai thi gian ninh kt cua ximng. trong mi trng co nng Ca
2+
nht
nh, etringit se khng tan ma chuyn sang tinh th dang si, tao ra cng ban
u cho ximng. Etringit co th tch ln gp hai ln so vi th tch cua ca c cht
tham gia phan ng, co tac dung chen lp l rng cua a ximng, lam cng va
n nh cua a ximng tng ln.
2. G|o| fhch quo frnh rn chc cuo x|mng:
- Khi ximng rn chc, cac qua trnh vt ly va hoa ly phc tap i kem theo cac
phan ng hoa hoc co mt y ngha rt ln va tao ra s bin i tng hp, khin cho ximng
khi nhao trn vi nc, luc u ch la h deo va sau bin thanh a cng co cng . Tt
ca cac qua trnh tac dung tng h cua tng khoang vi nc tao ra nhng san phm
mi xay ra ng thi, xen ke va a nh hng ln nhau. Cac san phm mi cung co th ta c
dung tng h vi nhau va vi cac khoang khac cua clinke hnh thanh nh ng lin kt
mi. Do o h ximng la mt h rt phc tap ca v cu truc thanh phn cung nh s bin
i.
- Co nhiu ly lun giai thch qua trnh rn chc cua ximng, nhng ly lun cua vin
sy Lin X A.A.Baicp va v sau c vin sy Lin X P.A.Rbine b sung, la ly lun
tng i hoan thin hn ca. Theo ly lun nay, qua trnh rn chc cua ximng chia thanh 3
giai oan:
a. Giai oan hoa tan:
- Khi trn ximng vi nc, phan ng hoa hoc gia ximng va nc se tin hanh
ngay trn b mt hat ximng kh. Nhng san phm mi sinh ra, hoa tan c trong nc
nh Ca(OH)
2
, 3CaO.Al
2
O
3
.6H
2
O se lp tc hoa tan tao thanh th dch bao quanh mt hat
ximng goi la th keo. Con cac san phm kho tan sinh ra se tach ra dang hat keo phn

tan. V tan cua no khng ln va lng nc do tham gia vao qua trnh thuy hoa va do
bay hi mt phn nn dung dch nhanh chong tr nn qua bao hoa.
b. Giai oan hoa keo:
-Trong dung dch qua bao hoa, ca c lng Ca(OH)
2
va 3CaO.Al
2
O
3
.6H
2
O tip tuc
sinh ra (do phan ng thuy hoa) khng hoa tan c na ma tn tai th keo. Con cac sa n
phm etringit, C
2
SH
n
do phan ng thuy hoa cua C
2
S va C
3
S sinh ra, vn khng tan, se
tach ra dang phn tan nho trong dung dch, tao thanh th keo phn tan. V nc ngay
cang t i (bay hi, phan ng thuy hoa vi phn ximng bn trong) ma lng cht keo
ngay cang sinh ra nhiu, tao iu kin cho cac hat keo phn tan tng i nho trn
ngng tu lai thanh nhng loai hat ngng keo tng i ln hn, dang st, lam cho
ximng mt tnh deo va ngng kt lai dn dn, nhng ximng cha hnh thanh cng .
c. Giai oan kt tinh:
- Ca(OH)
2
va 3CaO.Al
2
O
3
.6H
2
O t th ngng keo chuyn dn sang dang kt tinh,
co tinh th nho an cheo nhau, lam cho ximng bt u co cng . Cht C
2
S.H
n
vn tn
tai th keo rt lu, sau o mi co mt b phn chuyn sang thanh tinh th. Do lng
nc ngay cang mt i, th keo va cac hat keo dn dn b kh lai, kt cht lai lam cho ca
h thng hoa cng va cng tng.
- Tom lai qua trnh rn chc cua ximng co th biu din nh sau:

Ca(OH)
2
va 3CaO.Al
2
O
3
.6H
2
O 2CaO.SiO
2
.nH
2
O

Hoa tan vao nc Khng hoa tan vao nc

Ngng keo Khu ch tan dang keo phn ta n

Kt tinh Ngng keo

Ximng rn ch c Kh
1 b phn

- Cac giai oan trn tuy tach lam ba, song chung khng phai ring le ma xen ke ni
tip ln nhau, ngha la khi a xut hin tinh th th vn co ch mi bt u thi ky th
nht la hoa tan. Nh vy cac tinh th sau khi hnh thanh an xen va cm vao nhau tao ra
b khung khng gian chu lc. Ngoai hin tng rn chc trn y, cac qua trnh cacbonat
hoa cung gop phn vao s rn chc cua ximng.

v|. CAC 1NH CH1 CO L CUA X|MNG POOCLNG:
. Kh| |uong r|ng:
a. Khai nim:
Khi lng ring la khi lng cua mt n v th tch ximng trang thai hoan
toan c sau khi c sy kh n khi lng khng i.

b. Cach xac nh:
Phng phap vt liu chim ch cht long. Dung cu: bnh ty trong, du hoa.
Ximng pooclng co khi lng ring
a
= 3,05 3,15 g/cm
3
. Tr s nay thay i
tuy theo nhit nung, nu nhit nung cao th ximng co
a
ln va ngc la i. Mt khac
a
con phu thuc vao thanh phn khoang vt, v du loai ximng cha nhiu C
4
AF se co
a

ln.
d. Y ngha:
- Ximng co
a
ln co tac dung tt la co th ngn c cac tia X hoc tia , ng
thi kha nng ngn bc xa va phong xa cang tt. V vy ngi ta tm cach tng
a
cua
ximng dung vao cac cng trnh c bit chng phong xa, nh dung BaO thay cho CaO
se tao thanh silicat bari co ty trong n 5,4 hoc trn BaSO
4
vao ximng tng
a
ln.
- Tnh toan cp phi btng, va.
2.Kh| |uong fh fch xp:
a. Khai nim:
Khi lng th tch xp la khi lng cua mt n v th tch ximng c ng
trang thai t nhin.
b. Cach xac nh:
Phng phap ng bng dung cu phu tiu chun vi cao la 10cm.
Khi lng th tch cua ximng pooclng phu thuc vao mn cua ximng. Nu
ximng cang mn th
o
cang giam. Mt khac
o
con phu thuc vao mc len cht cua
bt ximng. Khi lng th tch cua ximng
o
bin i t 1,2 1,6 g/cm
3
(len cht), 0,9
1,1 g/cm
3
(xp).
c. Y ngha:
Khi lng th tch xp dung tnh toan cp phi btng; cp phi va; dung
quy i lng dung ximng t khi lng sang th tch.

3. m|n:
a. Khai nim:
mn la ch tiu anh gia mc nghin mn cua ximng. mn c anh gia
bng phn trm khi lng lot qua sang 0,08mm.
b. Cach xac nh:
- Sang qua sang 0,2mm , sau o sang qua sang 0,08mm. Yu cu 100% lot qua sang
0,2mm; trn 85% lot qua sang 0,08mm (i vi ximng rn nhanh la trn 95%). Kch
thc trung bnh cua hat ximng la 15 20m.
- Ngoai ra ngi ta con dung ty din tch S (tng din tch b mt cac hat cua mt
n v khi lng ximng) anh gia mn cua ximng. Thng thng ty din tch cua
ximng la 2500 3000cm
2
/g. Nng cao ty din tch cua ximng at mc 3500
5000cm
2
/g la mt bin phap ln nhm nng cao cht lng ximng.

mn cua ximng phu thuc vao mc nghin i vi clinke. Nu qua trnh
nghin clinke tt th ximng se mn va ngc lai.
d. Y ngha:
Nu ximng co mn ln th mc va tc thuy hoa cang cao, ximng se co
cng ln. Tuy nhin, nu mn qua cao (trn 95%) th se t n cng nghin, ty din S
ln yu cu nc nhao trn nhiu khi bay hi se lai l rng lam cng ximng giam.
Ngc lai, khi mn qua be (di 85%) th mc thuy hoa cua ximng kem nn cng
ximng se giam.
4. Luong nuoc f|u chun:
a. Khai nim:
Lng nc tiu chun cua ximng la lng nc (tnh theo % so vi lng
ximng) cho vao am bao ch tao h ximng at deo tiu chun. deo tiu chun
c xac nh bng dung cu Vica, khi kim Vica (ng knh 10mm) cm su cach ay 5
7mm.
b. Cach xac nh:
Lng nc tiu chun c xac nh bng phng phap th dn bng dung cu
Vica.

7
2
8
6
3
5
4
1

Dung cu Vica

1 - Thanh chay 5 - Thc chia
2 - L trt 6 - Kim Vica
3 - Vt iu chnh 7 - Khu Vica
4 - Kim ch vach 8 - Ban dung cu Vica

- Trn 500g ximng va mt lng nc N = 24 30% XM bng may trn.
- Cho h ximng vao hnh cn

- t ln ban gin gin 5 6 cai ri gat bng mt va a vao dung cu Vica. Ha u
kim Vica (10, dai 50mm) xung sat mt h ximng va vn vt gi kim, sau o m vt
cho kim t do ri trong 30 giy ri vn cht vt lai. Xac nh v tr cua u kim.
+ Nu kim Vica 10 cm su cach ay 5 7mm th h ximng at deo
tiu chun, khi o N
tc
= N
tn
.
+ Nu kim Vica cm cach ay < 5mm lam lai vi N < N
b

+ Nu kim Vica cm cach ay > 7mm lam lai vi N > N
b

- Thanh phn khoang: nu lng C
3
A tng th N
tc
tng, C
2
S cn t nc hn.
- mn tng N
tc
tng va ngc lai
- Phu gia : nu ximng co phu gia v c hoat tnh th N
tc
= 32 37%, nu la phu
gia tng deo th lng nc se gia m xung.
d. Y ngha:
N
tc
khng phai la mt ch tiu anh gia cht lng cua ximng nhng s dung no
xac nh cac ch tiu khac nh: thi gian ngng kt, n nh th tch, cng
ximng theo phng phap nhanh.
5. 1ho| g|on n|nh kf:
a. Khai nim:
Sau khi trn ximng vi nc, h ximng mt dn tnh deo, ngay cang c st lai,
nhng cha co kha nng chu lc, th goi la ngng kt. Thi gian ninh kt cua ximng chia
lam hai giai oan: thi gian bt u ngng kt va thi gian kt thuc ngng kt.
Thi gian bt u ngng kt: la khoang thi gian (phut, gi) tnh t luc bt u trn
ximng vi nc cho n khi h ximng mt tnh deo; trong th nghim thi gian nay ng
vi luc kim Vica 1 cm cach ay 3 5mm.
Thi gian kt thuc ngng kt: la khoang thi gian (phut, gi) tnh t luc bt u
trn ximng vi nc cho n khi h ximng hnh tha nh cac tinh th, h cng lai va bt
u co cng ; trong th nghim thi gian nay ng vi luc kim Vica 5 khng lai vt
trn mt h ximng.
b. Cach xac nh:
Trn ximng vi lng nc tiu chun ri tao mu nh khi xac nh nc tiu
chun. Thay kim Vica 10 bng kim Vica 1 va lp thm mt i trong. xac nh thi
gian bt u ngng kt c sau 5 phut ta tha kim mt ln trong 30 giy cho n khi cm
su cua kim cach ay t 3 5mm. Sau thi gian bt u ninh kt, thay kim 5 va c 15
phut ta tha kim mt ln trong 30 giy cho n khi kim Vica 5 khng lai vt trn mt
h ximng, xac nh thi gian kt thuc ngng kt. Yu cu khoang cach gia hai im tha
kim khng nho hn 10mm.
c. Cac yu t anh hng n thi gian ninh kt:
- Thanh phn khoang cua ximng: nu ham lng cac khoang C
3
A, C
3
S nhiu th
thi gian ngng kt giam v tc thuy hoa cua ximng tng nhanh, nu ham lng
khoang C
2
S nhiu th thi gian ngng kt giam v tc thuy hoa cua C
2
S chm.

- mn tng th thi gian ngng kt giam v khi o mc thuy hoa cua ximng
cao va tc thuy hoa nhanh.
- Nhit va m mi trng: khi nhit tng, m cua mi trng giam th
thi gian ngng kt cung giam.
- Thi gian ngng kt cua ximng se tng hoc giam nu ta thm vao ximng phu
gia keo dai hoc rut ngn thi gian ngng kt.
d. Y ngha:
Thi gian ngng kt la mt ch tiu ky thut quan trong cua ximng, giup b tr
thi gian thi cng hp ly. Nu ximng bt u ngng kt qua sm, ngoai hin trng se
khng kp thi gian thi cng. Ngc lai, nu ximng ngng kt chm th sau khi thi cng
phai tn thi gian ch i thao van khun, lam giam tc thi cng, gia m hiu sut s
dung van khun va thi gian xut xng cac cu kin b chm lai. Do o quy pham a quy
nh ximng pooclng phai co thi gian bt u ngng kt khng sm qua 45 phut va kt
thuc ngng kt khng chm qua 10 gi.
e. Cac phu gia thay i thi gian ninh kt:
- Phu gia keo dai thi gian ngng kt: clinke ximng sau khi nghin thanh bt, nu
trn vi nc se ngng kt rt nhanh. V vy, mun keo dai thi gian ngng kt cho phu
hp vi yu cu quy pham, ngi ta cn trn thm vao clinke ximng a thach cao
CaSO
4
.2H
2
O va nghin ln.
C
3
A + CaSO
4
.2H
2
O + H
2
O 3CaO.Al
2
O
3
.3CaSO
4
.32H
2
O
Khoang nay trong mi trng co nng axit se khng tan, ngn can khng cho
khoang C3S thuy hoa nn keo dai thi gian ngng kt. Tuy nhin cn chu y khi nghin
ln, nhit san phm ximng khng c cao qua, ma phai khng ch vao khoang
110oC la cung, nu khng thach cao sng CaSO4.2H
2
O d co kha nng mt b phn hay
toan b bin thanh CaSO4.0,5H
2
O va se lai rut ngn thi gian ngng kt.
- Ngoai ra, ta co th trn vao clinke ximng cac mui gc nitrat NO3-
Ca(OH)
2
+ NO
3-
Ca(NO3)
2

- Ca(NO
3
)
2
la mui in ly manh lam cho nng ion Ca
2+
tng, han ch tc
thuy hoa cua cac khoang C
3
S va C
2
S keo dai thi gian ngng kt.
Phu gia rut ngn thi gian ninh kt: trn thm vao clinke ximng cac mui
cacbonat kim:
Ca
2+
+ CO
3
2-
CaCO
3

- CaCO
3
kt tua lam giam nng ion Ca
2+
nn y nhanh tc thuy hoa cua cac
khoang C
3
S va C
2
S rut ngn thi gian ngng kt.

6. 1nh n d|nh fh fch:
a. Hin tng:
Trong qua trnh ngng kt va r n chc, th tch cua va ximng thng bin i.
Trng hp co s bin i qua ln hoc khng u thng gy nn cac vt nt bn trong
cu kin. Hin tng o goi la m t n nh th tch.

b. Nguyn nhn:
- Do phi liu khng ung hay nung luyn khng at lam ximng tha ra mt
lng CaO va MgO t do, c bit la nhng loai ximng to hat hoc nghin xong dung
ngay ma khng u thi gian trong kho cho CaO va MgO ta ht, thng co tnh n nh
kem. S d nh vy la v sau khi ximng a ninh kt xong, cac cht CaO va MgO t do
mi bt u thuy hoa, n th tch la m cho ximng kem n nh th tch.
- Nu ham lng SO
3
trong ximng qua nhiu so vi quy nh th se xay ra phan
ng vi Ca(OH)
2
va C
3
A thanh ra mui 3CaO.Al
2
O
3
.3CaSO
4
.32H
2
O n th tch va cung
lam cho ximng kem n nh.
- Mt khac, nu lng nc s dung qua nhiu cung gy hin tng co cho a
ximng cung nh btng va va.
c. Cach xac nh
Phng phap Lsatlie.

7. Cucng d vo moc x|mng:
a. Khai nim:
- Cng R la kha nng ln nht cua a ximng chng lai s pha hoai gy ra di
tac dung cua tai trong.
- Cng tiu chun R
t/c
la cng cua a ximng khi mu co hnh dang kch
thc chun, c ch tao va dng h trong iu kin tiu chun va th nghim theo
phng phap chun tui 28 ngay.
Hnh dang, kch thc chun: mu hnh dm kch thc 4x4x16cm
Ch tao: ximng + cat tiu chun, khun thep, uc bng may gin
Dng h: 1 ngay trong khun mi trng nhit 271
o
C, m khng
nho hn 90%, 27 ngay sau trong nc nhit 271
o
C
- Mac ximng la ai lng khng th nguyn do nha nc quy nh da vao cng
tiu chun cua ximng.
Theo cng chu lc, ximng pooclng gm cac mac sau : PC30, PC40, PC50.
Trong o : PC la ky hiu cho ximng pooclng (Portland Cement; cac tr s 30, 40, 50 la
gii han bn nen sau 28 ngay tnh bng N/mm
2
, xac nh theo TCVN 6016 - 1995.
- Trong qua trnh vn chuyn va ct gi, ximng hut m dn dn von cuc, cng
giam i, do o trc khi s dung ximng nht thit phai th lai cng va s dung no
theo kt qua kim tra ch khng da vao mac ghi trn bao.
b. Cach xac nh:
Ta co th xac nh cng ximng theo 2 phng phap sau: phng phap mm,
phng phap nhanh (TCVN 6016 - 1995).
* Xac nh mac ximng theo phng phap mm
- Cat tiu chun: ham lng SiO
2
> 96%, ng knh hat d = 0,14 2,00mm, ham
lng set < 1%,

-Trn hn hp va ximng cat theo ty l 1 : 3, ty l N/X = 0,5. Lng vt liu cho
mt me trn la 450 2g ximng, 1350 5g cat, 225 1g nc.
* Bc 1 : Ch tao mu
Cho nc va ximng vao may trn va trn u trong 1 phut tc chm, tng
tc nhanh ng thi cho cat tiu chun chay t t vao ci trn trong thi gian 30 giy.
Sau o, cho may trn thm 1 phut na ri ly hn hp va ximng ra cho vao 3 khun
kch thc 4x4x16cm, t ln may gin uc 3 mu. Gat bng va mit phng cac b mt
mu.
*B c 2 : Dng h mu
Dng h mu 1 ngay trong khng kh nhit 25
o
C, m ln hn 90%. Sau
o thao khun ly mu ngm vao nc nhit 25
o
C trong 27 ngay, mc nc trong
thung ngm phai cao hn b mt mu t nht 5cm.
*Bc 3 : Kim tra cng
-Kim tra cng un trc, cng nen sau. t mu trn hai gi ta cua may
th nghim un nh s sau :

100
50
160

4
0

S un mu

Cng chu un tiu chun la cng chu un trung bnh cua 3 mu th
nghim :

3
u
R =
3 2 1 /
u u u
c
R R R + +
- Sau khi un gay cac mu, ly n th cng nen nh s sau :

h bng cng thc :
t
a mu em

Na mu th
Mu
Tm e p trn

Tm e p di
F = 4x4cm
2

- Cng chu nen cua mu ep tn


F
P
R
n
=
- Cng chu nen tiu chun la cng chu nen trung bnh cua 6 mu th

6
6 5 4 3 2 1 /
n n n n n n
c t
n
R R R R R R
R
+ + + + +
=
` Xac nh mac ximng theo phng phap nhanh
- Trn 200g ximng vi nc tiu chun ri uc 2 khun, mi khun 6 mu lp
phng kch thc 2x2x2cm. Dng h mu 20 gi trong khng kh. Sau o, em 6 mu
chng hp trong 4 gi hay un trong nc si 30 phut, 6 mu con lai tip tuc dng h
ng chu nen cua cac mu th ta c R
mu hp
(R
h
) va
mu kh

trong khng kh m ri th c
R
ng hp
(R
k/h
).
- Xac nh ty s
h k
h
R
R
/
=
mu hp
- Tra quy pham t ta co h s chuyn i K. T o, xac nh cng cua
ximng theo cng thc :
K.R R
XM
=
- Phng phap xac nh cng cua ximng nay co u im la nhanh (khng cn
dng h mu trong 28 ngay) nhng co nhc im la kt qua kem chnh xac.
- Cng chu lc cua ximng phat trin theo thi gian khng u ma gn nh
tun theo quy lut logarit. Trong 3 ngay u, cng co th at 40 50%, 7 ngay at 60
70%, nhng ngay sau tc tng cng chm i, n 28 ngay th at c mac. Tuy
nhin, trong nhng iu kin thun li, s rn chc cua no co th keo dai vai thang thm
ch hang nm, cui cung co th vt gp 2 3 ln cng ta i tui 28 ngay.
- Cng cua ximng va tc rn chc cua no phu thuc vao thanh phn
khoang cua clinke, mn cua ximng, ty l N/X, iu kin rn chc (nhit va m
cua mi trng), thi gian bao quan ximng trong kho.
* Thanh phn khoang: tc phat trin cng cua cac khoang rt khac nhau.
C
3
S co tc nhanh nht, sau 7 ngay no at n 70% cng 28 ngay, sau o th chm
p lai. Trong thi ky u (n tui 28 ngay), C
2
S co tc hat trin cng chm (R
C2S
=
15% R
C3S
) nhng thi ky sau tc nay tng ln va co th vt ca cng cua C
3
S.
Khoang C
3
A co cng thp nhng lai phat trin rt nhanh thi ky u.
* mn: khi mn tng (trong khoang 85 95%) th cng cua ximng
cung tng v mc thuy hoa a c tng ln. Tuy nhin, nu mn qua ln (ln hn
95%) th yu cu nc nhao trn tng, trong qua trnh rn chc nc se bay hi lai ca c
l rng trong a ximng tng ln nn cng ximng se giam i. Nu mn qua nho
(nho hn 85%), qua trnh thuy hoa cua ximng se xay ra khng trit nn cng
ximng cung se giam. Khi mn cua ximng cang ln th cng cang giam nu d tr
lu v ximng hut m nhiu hn.

* Ty l N/X: khi ty l N/X va u qua trnh thuy hoa xay ra hoan toan nn cng
cua ximng se tng. Nu ty l N/X qua ln, nc t do se bay hi trong qua trnh rn
chc lai cac l rng trong a ximng nn cng cua ximng se thp. Nu ty l N/X
qua nho, qua trnh thuy hoa xay ra khng hoan toan nn cng ximng se giam.
* iu kin rn chc (nhit , m mi trng): co anh hng n qua trnh
rn chc cua a ximng v giai oan u cua qua trnh rn chc la thuy hoa. nhit
di 0
o
C phan ng thuy hoa se dng lai, nhit 5 15
o
C qua trnh thuy hoa xay ra
chm, nhit 20 25
o
C qua trnh thuy hoa xay ra bnh thng. nhit ln hn
75
o
C va iu kin bao hoa hi nc, tc phat trin cng cua ximng nhanh.
hit
iu
n ximng trong kho cang dai th cng cua ximng cang
m i du co bao quan trong i u kin kh hu
a nc ta sau 3 thang iam i 30 40%.
- Cac ch tiu c ly chu yu cua ximng pooclng c quy nh trong TCVN 2682
- 1999 nh bang di

cua ximng poocl

Mac ximng
n 175 200
o
C va iu kin bao hoa hi nc (mi trng octocla), tc phat
trin cng cua ximng rt nhanh. Khi dng h mu trong iu kin octocla, cng
cua ximng sau 4 gi co th at n cng cua ximng sau 28 ngay dng h
kin thng thng.
* Thi gian bao qua
gia u kin tt nht. Thng thng trong i
cng giam i 15 20%, sau mt nm g cu
y:
Cac ch tiu co ly ng
Tn ch tiu
PC30 PC40 PC50
1 - Gii han bn nen, N/mm
2
; khng nho hn
- Sau 3 ngay
- Sau 28 ngay
, ln
3 -
- Thi gian bt u ninh kt, phut, khng s m hn
hut, khng mu n hn
4 - ch, xac nh theo phng phap
L
30
2700
45
375

10
40
2700
45
375

10
50
2800
45
375

10
2 - nghi n mn
- Phn co n lai trn sang 0,08mm, %, nho hn
- Ty din xac nh theo phng phap Blaine, cm
2
/g
hn
Thi gian ninh kt

16

15

21

15

31

12

- Thi gian kt thu c ninh kt, p
n nh th t
satlie, mm, khng ln hn

8. Nh|f fhuy hco cuo x|mng:
a. Khai nim:
- Trong qua trnh thuy hoa cua ximng sinh ra cac san phm mi, cac thanh
hn khoang tng tac vi nc va phat sinh ra mt lng nhit. Lng nhit nay ln
trong thi gian u, sau o giam dn va tt hn khi phan ng thuy hoa kt thuc.
p

n
v khi lng ximng.
khi t x
eo cal/

Luong hat ra sau thoi gian
- Nhit thuy hoa la lng nhit toa ra trong qua trnh ninh kt rn chc cua mt

Luong nhit phat ra sau huy hoa
( tnh th
cac thanh phn khoang vt cua imng
gam )
nhit p
Tn thanh phn khoa ng vt
3 y 7 y 3 t g nga nga y 28 nga han

3CaO.SiO
2

-2CaO.SiO
2

3CaO.Al
2
O
3

141
56,8
110
158
-
209
171,4
222
214,5

97
15

25

116
40

124
44
5CaO.3Al
2
O
3

4CaO.Al
2
O
3
. Fe
2
O
3

22 60 90 99

b. Cac yu t anh hng
Lng nhit phat ra cu a ximng nhiu hay t phu thuc vao thanh phn khoang,
mn cua hat ximng, thi gian bao quan ximng. Nhng thanh phn C
3
A, C
3
S phat nhit
u va nhanh, con cac thanh phn C
2
S, C
4
AF phat nhit tng i t va chm trong thi
co mn cang ln th phat nhit cang nhiu v qua trnh thuy hoa xay
n len ep, b co ngot do mt nc gy nn ng sut nhit phat sinh vt nt trong
hi btng. V vy, giam nhit cho cac cng trnh btng co th tch ln, ngoai cac
hng loai ximng toa
cac cng trnh xy dng dung ximng nm trong mi trng nc
ng dn, cng giam va co
dn
Nguyn nhn chu yu gy ra hin tng n mon la :
gian u. Ximng
ra nhanh va trit . Nu thi gian bao quan ximng lu th nhit thuy hoa se nho i v khi
o ximng a hut m trong khng kh.
c.Y ngha
Lng nhit phat ra co li cho vic thi cng btng khi tri lanh, hoc khi mun
btng rn nhanh, cng cao v no kch thch qua trnh thuy hoa xay ra nhanh hn.
Ngc lai, khi tri nong va nht la khi btng co th tch ln th nhit thuy hoa phat ra
lam cho phn btng bn trong co xu hng n ra, trong khi o phn btng bn ngoai b
van khu
k
bin phap phn oan thi cng va toa nhit thng dung, cn chu y n
t nhit.

v||. H|N 1UONG N MON X|MNG vA CAC 8|N PHAP PHONG:
. H|n fuo ng n mcn:
Trong thc t
sau mt thi gian lu th b mt cua no se b r, rng t
th n kt cu b pha v.
2. Nguyn nhn:

- Trong ximng co mt s thanh phn khoang, nht la Ca(OH)
2
d b hoa tan va ra
tri lam cho kt cu cua btng va va b rng, do o cng giam thp (xm thc hoa
tan).
- Khi gp mt s hoa cht (nh cac cht axit va mui ...) mt s thanh phn cua a
ximng dnh
t (xm thc trao i) hoc tao ra nhng cht mi co th tch ln hn trc, gy ra ni
a (xm thc banh trng th tch).
thng tn tai ng thi va anh hng ln nhau.
ay i, th kt cu cua
cng cua nc (biu th
ng Ca(OH)
2
nht nh. V du
u CaO di dang
, nng gia m xung th
2
O se b phn giai theo phan ng :
H)
2
it yu):
- Nc thin nhin thng co ln hoc t hoc nhiu CO
2
di dang H
2
CO
3
. Nu
ng
Ca(OH)
2
+ CO
2
CaCO
3
+ H
2
O
20mg/l, se sinh ra cac phan
ng co
)
2
+ CO
2
CaCO
3
+ H
2
O
sinh ra phan ng hoa hoc, tao ra nhng cht mi d tan trong nc, khng
k
ng sut pha hoai btng va v
Nhng nguyn nhn trn y

3. Coc dong n mcn chu yu:
a. n mon trong nc ngot:
- Nc ngot lam hoa tan Ca(OH)
2
do CaO t do trong ximng hoc do C
3
S, C
2
S
thuy hoa sinh ra. Tuy hoa tan cua Ca(OH)
2
khng ln lm nhng nu trai qua nhiu
nm tip xuc vi nc hoc nc ngot cua mi trng lun lun th
a ximng se b rng i kha nhanh. Khi o, nc lai co kha nng chui vao bn trong hoa
tan Ca(OH)
2
ri cun i, lam mt tnh dnh kt ni b va lam cho cng ximng giam
xung. Hin tng n mon nay cang manh khi gp nc co ap lc.
- S hoa tan cua Ca(OH)
2
trong nc con phu thuc vao
bng ham lng HCO
3
-
): cng cua nc cang nho th s hoa tan Ca(OH)
2
cang tng;
nu cng at gia tr thch hp th hoa tan cua Ca(OH)
2
giam i, v sinh ra phan ng :
Ca(OH)
2
+ Ca(HCO
3
)
2
CaCO
3
+ 2H
2
O
CaCO
3
hnh thanh, bao phu ln kt cu, ngn can Ca(OH)
2
t do hoa tan. CaCO
3

hoa tan t hn Ca(OH)
2
100 ln. Mt khac v cac khoang vt sinh ra sau qua trnh thuy hoa
cua ximng ch co th n nh nhng n
2CaO.SiO
2
.nH
2
O ch tn tai vi nng Ca(OH)
2
ln hn 1,1g/l. N
Ca(OH)
2
b nc ngot mi trng lam cho hoa tan
2CaO.SiO
2
.nH
2CaO.SiO
2
.nH
2
O CaO.SiO
2
.mH
2
O + Ca(O
lam cho cng giam xung va tc pha hoai tng ln.

b. n mon trong nc co cha CO
2
(di dang ax

n CO
2
trong nc t th co li la thuc y qua trnh cacbonat hoa :

- Tuy nhin, nu nng CO
2
trong nc cao qua 15
hai:
Ca(OH
CaCO
3
+ CO
2
+ H
2
O Ca(HCO
3
)
2

Ca(HCO
3
)
2
co hoa tan rt ln nn pha hoai ximng.

c. n mon do axit:
- Trong cac loai nc bn va nc thai cng nghip thng co cha cac loai axit
aSO
4
.32H
2
O n th tch gp 2 ln.
ac ph trng
anxi.
cha mui khoang khac:
bin, nc ngm,
3CaO.Al
2
O
3
.3CaSO
4
.31H
2
O (mui canit)
n manh). Khi nng ion Mg
2+
ln hn
3
hoa tan cua Ca(OH)
2
. Supephotphat la cht xm thc manh do
a ximng. Mui nay lai b nc va mui lam ra ra thanh mt dung dch c, nht,
au trng, chay t ximng ra ngoai, lam cho a ximng b rng. n mon sunfat lun xay
nghip va nc
cung gy ra n mon cac cng trnh btng ximng. Cac axit beo khi tac dung
nh HCl, H
2
SO
4
, v.v... Nhng loai axit nay tac dung vi Ca(OH)
2
theo cac phan ng :
Ca(OH)
2
+ 2HCl CaCl
2
+ 2H
2
O
Ca(OH)
2
+ H
2
SO
4
CaSO
4
.2H
2
O
- Nhng cht mi sinh ra hoc la d tan nh CaCl
2
, hoc kt tinh va n th tch nh
CaSO
4
.2H
2
O nn u gy pha hoai a ximng. Mt khac, CaSO
4
.2H
2
O con co kha nng
tac dung vi C
3
AH
6
tao thanh khoang 3CaO.Al
2
O
3
.3C
C an ng trn y con co tac hai xu na la lam cho nng CaO trong mi
giam xung, do o thuc y qua trnh khng n nh cua cac thanh phn khac cua a
ximng. Ngoai ra axit co th pha huy ca silicat c
d. n mon trong nc bin, nc ngm va nc
-n mon manh: gy ra do cac loai mui cha manh trong nc
nc cha mui khoang tac dung vi Ca(OH)
2

MgCl
2
+ Ca(OH)
2
CaCl
2
+ Mg(OH)
2

MgSO
4
+ Ca(OH)
2
+ 2H
2
O CaSO
2
.2H
2
O + Mg(OH)
2

3CaO + C
3
A + 31H
2
O
Cht Mg(OH)
2
sinh ra la cht kt tua v nh hnh dang ri rac khng dnh kt va
khng co cng se b ra tri ra ngoai (n mo
500mg/l mi xay ra n mon manh.
Cht CaCl
2
la mui in ly manh, rt d b hoa tan lam cho a ximng b rng.
- n mon phn khoang: la do nitrat amn
2NH
4
NO
3
+ Ca(OH)
2
+ 2H
2
O Ca(NO
3
)
2
.4H
2
O + 2NH
Nitrat canxi tan rt tt trong nc nn d b ra tri. Phn Kali gy ra n mon a
ximng la do lam tng
trong thanh phn cua no co cha Ca(H
2
PO
4
)
2
, thach cao va ca axit phophoric.
- n mon sufat: s n mon nay xay ra khi ham lng sufat ln hn 250mg/l (tnh
theo nng ion SO
4
2-
).
3CaSO
4
+ C
3
AH
6
+ 25H
2
O 3CaO.Al
2
O
3
.3CaSO
4
.32H
2
O
Cht 3CaO.Al
2
O
3
.3CaSO
4
.32H
2
O co tnh n th tch gp 2 ln, gy ra ni ng sut
trong
m
ra i vi cac cng trnh ven bin, cng trnh tip xuc vi nc thai cng
ngm.

Nu trong nc co cha Na
2
SO
4
th u tin no tac dung vi vi :
Na
2
SO
4
+ Ca(OH)
2
CaSO
4
+ 2NaOH
Sau o, no mi tac dung tip ta o thanh etringit.
- n mon cua cac cht hu c: trong mi trng nc co mt s sinh vt tit ra cac
axit hu c

vi vi gy ra ra tri. Du mo va cac san phm cua no (xng, du hoa, du mazut) se
khng co hai cho btng ximng nu chung khng cha cac loai axit hu c va cac cht
lu huynh.
- n mon do kim co trong a ximng ngay trong long khi btng gia cac phn t
vi nhau. Ban thn clinke lun cha mt lng cht kim. Trong khi o, trong ct li u
btng, c bit la trong cat, lun hay gp hn cht silic v nh hnh. Chung co th tac
nglam cho b mt hat ct li u n ra mt
ra va co C
3
A. Nhng cht nay hoc la b hoa tan lam cho a ximng b
luyn at giam bt cac
o lm, th mi thch dung.
t phu gia
anh
n

got, t n mon, t ngm axit.
b mt ngn cach btng vi mi trng nc bng cac loai vt

ha xng, quet thuy tinh long, sn chng thm, boc cac cu kin bng van khun thep hc
n mi tr ng nc, co h thng hut va thoat nc trong cac cng trnh i.
dung vi kim cua ximng ngay nhit th
h thng vt nt, bac mau. S pha hoai nay co th xay ra khi k t thuc xy dng 10 15
nm.
4. 8|n phop d phcng n mcn chc x|mng:
S d ximng b n mon la v trong ban thn ximng co CaO t do, co Ca(OH)
2
do
C
3
S thuy hoa sinh
rng va nng vi giam xung, hoc la phan ng vi cac axit, cac mui tao ra nhng
cht mi d lam cho a ximng b pha hoai hn. V vy, bin phap phong n mon cho
ximng gm co :
- Thay i thanh phn khoang vt cua ximng, nung
thanh phn CaO t do, C
3
S va C
3
A xung. Tuy nhin, vic giam thp ham lng C
3
S lai
anh hng n cng cua ximng, cho nn ch nhng ni co yu cu chng n mon
cao ma btng khng cn co mac ca
- Dung bin phap silicat hoa bng cach trn thm vao ximng nhng ch
hoat tnh cha nhiu SiO
2
v nh hnh tac dung vi Ca(OH)
2
, C
3
A cua ximng th
nhng hp cht silicat n nh hn.
Ca(OH)
2
+ SiO
2
(VH) + H
2
O mCaO.nSiO
2
.pH
2
O khng ta
C
3
AH
6
+ SiO
2
(VH) + H
2
O mCaO.nAl
2
O
3
.pSiO
2
.rH
2
O khng tan
- Vi nhng mi trng ma tnh cht n mon a cu th, th ngi ta s dung nhng
loai ximng c bit thch hp, nh ximng chng sunfat, ximng chng axit.
- Dung bin phap cabonat hoa b mt bng cach trc khi dung trong nc, nn
cac cu ki n bng ximng tip xuc vi khng kh mt thi gian (2 3 tun), nh vy
Ca(OH)
2
se c cacbonat hoa thanh lp vo CaCO
3
bao boc cho bn trong kho b hoa tan
hn. Tuy nhin, bin phap nay ch ap dung i vi nc n
- Tng c cua kt cu btng bng cach han ch lng nc tha trong btng,
nh dung phu gia tng deo, dung chn khng hut nc tha sau khi khun va m chc
xong, dung bin phap m chc btng bng chn ng.
- Tao lp bao v
liu c va tr i vi btng nh: quet 2 3 lp nhu tng bitum hoc dung dch bitum
p
bng vt li u gm.
- Cai thi

v|||. C 1NH, 8AO QUAN vA 5U DUNG X|MNG POOCLNG
. c fnh
Ximng pooclnh co cng phat trin tng i nhanh va cao, nhit lng phat
mi
qua 10 bao. Xp ximng theo th t thi gian dung, ximng co ngay san
ut tr
imng pooclng la cht kt dnh quan trong nht trong vic xy dng cac cng
- Tuy nhin, khng nn s dung ximng pooclng mac cao cho cac cng trnh co
th tch ln v nhit l mi trng co tnh
(nc bin, nc thai cng nghip), cng trnh chu axit, cng trnh chu
hit. V
rn va nghin ln cung clinke cua ximng
t tnh puzolan va thach cao. Ty l pha trn thng la ximng
ra trong qua trnh thuy hoa nhiu hn va khi lng ring cung tng i cao hn so vi
nhiu loai ximng khac; trong cac mi trng n mon, ximng pooclng chng thm kem
nhng tnh chu la lai tng i kha.
2. 8oc quon
Ximng pooclng rt d hut m trong khng kh, ong von thanh cuc, tr nn kem
phm cht, cng giam xung va thi gian ninh kt rn chc keo dai. V vy, vn
chu yu trong vn chuyn va bao quan trong kho la phai chng m cho ximng. Kho cha
ximng phai cao rao, san phai cach mt t 0,5m, phai xp cach tng kho 0,5m va
chng khng
x c th dung trc, co ngay san xut sau th dung sau. Khng nn ximng lu
qua 3 thang v cng ximng co th giam n 30% do kh hu nong m cua nc ta.
Nu ximng a tn kho lu qua 6 thang, cn phai kim tra lai mac trc khi s dung.
3. 5u dung
- X
trnh, c bit la cac cng trnh btng va btng ct thep. Ngi ta dung ximng san
xut btng va va dung cho moi cng trnh trn can, trong t, trong nc khng n mon
hoc t n mon, dung ch tao cu kin btng va btng ct thep phuc vu cho xy dng
lp ghep.

ng toa ra nhiu va khng nn s dung nhng
n mon manh
n i nhng loai cng trnh nay cn phai s dung nhng loai ximng c bit.

5. X|MNG POOCLNG PUZOLAN
|. KHA| N|M:
- Ximng pooclng puzolan la cht kt dnh v c rn trong nc hoc trong mi
trng m t, c ch tao bng cach t
pooclng vi cht phu gia hoa
pooclng cng vi 20 50% phu gia puzolan va 5% thach cao sng CaSO
4
.2H
2
O.
- Vit Nam, phu gia puzolan Sn Ty co mau hng nu, do o ximng pooclng
puzolan san xut ra cu ng co mau nu hng.
||. PHU G|A PUZOLAN
- Phu gia hoat tnh phuzolan la phu gia khoang vt, tha nh phn chu yu la SiO
2
v
nh hnh va Al
2
O
3
hoat tnh. Ban thn phu gia puzolan khng co kha nng rn chc trong
nc nhng trong mi trng co nng vi nht nh th no se tng tac vi vi tao
thanh nhng hp cht mi co kha nng rn chc c trong nc.

- Co hai loai phu gia puzolan la phu gia puzolan thin nhin va phu gia puzolan
nhn tao. Phu gia puzolan thin nhin co thanh phn chu yu la SiO
2
v nh hnh,
iO
2
.nH
2
O c ly t cac san phm cua nui la nh tro nui la, tup nui la, soi a bot
t nh iatomit, trepen. Phu gia puzolan nhntao
g ging nh qua trnh
silicat ngm nc,
a(OH)
2
. Cac khoang trn cung
nh hnh va Al
2
O
3
hoat tnh co trong phu gia puzolan :
2
O
khi C
3
A thuy hoa tao ra C
3
AH
6
se tac dung vi SiO
2
v nh hnh theo
3CaO. Al
2
O
3
.SiO
2
.nH
2
O
UZOLAN:
n pooclng puzolan co khi lng ring va khi lng th tch nho hn
t mc nghin th ximng pooclng puzolan se mn hn ximng
iu kin bnh thng, ximng pooclng puzolan ninh kt rn chc
ng pooclng.
S
hoc ly t cac loai a trm tch bin ch
co thanh phn chu yu la SiO
2
v nh hnh va Al
2
O
3
hoat tnh. No co trong t set nung
non hoc co trong ph thai cng nghip nh x qung, tro nhit in, v.v...

|||. QUA 1kNH NGUNG K1 kN CHC:
- S rn chc cua ximng pooclng puzolan thi ky u cun
rn chc cua ximng pooclng, tc la cung hnh thanh cac san phm
cac aluminat ngm nc, cac ferit canxi ngm nc va C
trai qua 3 giai oan la hoa tan, hoa keo va kt tinh. Ring Ca(OH)
2
mi sinh ra se tac dung
vi SiO
2
v
Ca(OH)
2
+ SiO
2
(VH) (0,8 1,5) CaO.SiO
2
.nH
Ca(OH)
2
+ Al
2
O
3
(ht) CaO.Al
2
O
3
.nH
2
O
- Ngoai ra
phan ng :
C
3
AH
6
+ SiO
2
(VH)
-Cac khoang mi cung tham gia qua trnh ninh kt theo ba giai oan : hoa tan, hoa
keo va kt tinh.
|v. CAC 1NH CH1 CUA X|MNG POOCLNG P
. Kh| |uong r|ng, kh| |uong fh fch:
Xim g
ximng pooclng,vao khoang :

a
= 2,8 2,9g/cm
3

o
= 0,8 1,0g/cm
3
2. m|n:
Nu cung m
pooclng. mn c anh gia bng phn trm lng lot qua sang, yu cu v mn
ging nh ximng pooclng ngha la 100% lot qua sang 0,2mm va ln hn 85% lot qua
sang 0,08mm.
3. Nuoc f|u chun:
V ximng pooclng puzolan co mn cao hn nn no yu cu lng nc tiu
chun ln hn ximng pooclng, thng vao khoang 30 40%. V vy, vi cung mt
lng nc, btng dung ximng pooclng puzolan thng co sut kem hn.
4. 1ho| g|on n|nh kf:
Khi dng h
chm hn so vi ximng pooclng trong thi gian u, nhng thi gian v sau tc ninh
kt cang nhanh va co th ui kp ximng pooclng sau 28 ngay. Khi dng h iu
kin nhit m, ximng pooclng puzolan ninh kt rn chc nhanh hn xim

5. 1nh n d|nh fh fch:
Ta a bit ximng pooclng b mt n nh th tch la do tn tai cac hat CaO t do
ang h
nh th tch cao :
CaO (t do) + SiO
2
(VH) + nH
2
O (0,81,5) CaO.SiO
2
.nH
2
O
ng cua ximng pooclng puzolan la ban cht
Z
40. Trong o PC
PUZ
la ky hiu cho ximng pooclng puzolan,
ac tr s 20, 30, 40 la gii han bn nen cua mu chun sau 28 ngay m dng h va
c tnh bng N/mm
2
, xac nh theo TCVN 4032 - 1985.
- Ximng pooclng puzolan phai am bao ca N 995
quy

M
d at gia la. i vi ximng pooclng puzolan, cac hat CaO t do nay se tac dung vi
SiO
2
v nh hnh tao thanh CaO.SiO
2
.nH
2
O co tnh n

6. 1nh cc no fh fch:
Ximng pooclng puzolan mn hn, xp hn, cn nhiu nc hn ximng pooclng
nn lng nc nhao trn ln dn n co ngot ln hn.
7. Cuong d:
- Nu dng h iu kin bnh thng th trong thi gian u, cng cua
ximng pooclng puzlan thp hn cng cua ximng pooclng, nhng cang v sau th
cng phat trin cang nhanh co th ui kp hoc ln hn.
- Cac yu t anh hng n c
ximng (thanh phn khoang, mn, ...) va hoat tnh cua phu gia puzolan. Nu phu gia
puzolan cang tinh khit th lng dung se t i va cng a ximng se cao, nu phu gia
puzolan kem tinh khit (ham lng SiO
2
v nh hnh thp) th lng dung phai nhiu dn
n cng a ximng giam xung.
- Cn c theo bn nen, ximng pooclng puzolan c phn lam 3 mac:
PC
PUZ
20, PC
PUZ
30, PC
PU
c
c yu cu theo TCV 4033 - 1
nh nh bang sau:
uc
Tn ch tiu
PC
PU
20 PC
PU
30 PC
PU
40
Z Z Z
1- Gii han bn nen, N/mm
2
, khng nho hn
- Sau 7 ngay m
- Sau 28 ngay
2- nghi n mn
- Phn co n lai trn sang co kch thc l
g phap
- Bt u, phut, khng sm hn
t, khng mun hn
20
2600
45
10
10
30
2600
45
10
10
40
2600
45
10
10
0,08mm, %, khng ln hn
- B mt ring xa c nh theo phn
Blaine, cm
2
/g, khng nho hn
3- Thi gian ninh k t

13

15

18

15

25

15

- Kt thuc, phu
4- n nh th tch xa c nh theo phng pha p
Lsatlie, mm, khng ln hn

8. Nh|f fhuy hco
V ham lng C
3
A t hn nn ximng pooclng puzolan khi thuy hoa toa ra mt
lng nhit t hn so vi ximng pooclng.

9. Kho nng chng n mcn
- Ximng pooclng b n mon do cac tha nh phn Ca(OH)
2
va C
3
AH
6
. Trong
ximng pooclng puzolan, cac thanh phn nay u tac dung vi SiO
2
v nh hnh :
Ca(OH)
2
+ SiO
2
(VH) (0,8 1,5) CaO.SiO
2
.nH
2
O
VH) 3CaO. Al
2
O
3
.SiO
2
.nH
2
O
cht nay u khng tan nn ximng pooclng puzolan co kha nng chng n
on t
cac c tnh trn nn ximng pooclng puzolan thng c dung cho cac
mon va
ung cho cac kt cu btng khi ln v t b ng sut nhit hn ximng
ho cac cng trnh cn co
ng sm hoc chu tac dung kh m lin tuc, mc nc thay i lin tuc.
8oc quon:
Hoa n toan gi ng nh ximng pooclng th ng, ximng pooclng puzolan cu ng c n
c ba o qua n tt chng m, ha n ch m c gia m c ng

C
3
AH
6
+ SiO
2
(
- Cac
m t hn ximng pooclng.

v. 5U DUNG vA 8AO QUAN:
. 5u dung:
- Do
cng trnh thng xuyn tip xuc vi nc mn va nc ngot nh hai cang, u thuyn,
knh mng, p nc; dung cho cac cng trnh di t, trong nc ngm n
ni m t; d
pooclng.
- Tuy nhin, khng nn dung ximng pooclng puzolan c
c
2.

CHNG V
t,
t
ng vi
ng gia
hp btng va btng .
n trong, c s dung
t sau :
ng vt liu a phng.
ho k
i btng co
o
ng thng.
BETNU 0UNU LHRT KET 0lNH V LU
|. KHA| N|M
. Hn hop bfng :
-Hn hp btng la mt hn hp bao gm ct liu, cht kt dnh va nc, phu gia
(nu co) c nhao trn ng u, co tnh deo , tnh dnh nhng cha rn chc, cha co
cng .
2. 8fng :
-Btng la loai a nhn tao co c u truc phc tap c tao thanh t 3 thanh phn c
ban:
*Ct liu la nhng hat cat, a co hnh dang, kch thc, c trng b m
cng . . . rt khac nhau.
*a ximng c tao thanh t ximng tng tac vi nc va c m
thi gi
*H thng mao quan, l rng co th cha nc, khng kh va hi nc.
3. vo| frc cuo coc fhonh phn
-Ct liu ln la b khung chu lc cua btng sau khi c h ximng gn kt la i.
-Ct liu nho lam tng c ng thi am bao kha nng chng co cho btng.
-Cht kt dnh va nc la tha
an cho rn chc lai.
nh phn hoat tnh cua btng, chung tac du
nhau tao thanh h cht kt dnh bao boc xung quanh hat ct liu. No lp y l r
cac hat ct liu, ng thi ong vai tro la cht bi trn tao deo cho hn hp btng.
Trong qua trnh ngng kt rn chc, h cht kt dnh lam nhim vu lin kt cac hat ct
liu la i vi nhau tao thanh mt khi.
-Phu gia dung cai thin mt s tnh cht cua hn
4. Uu d|m
-Btng la mt trong nhng loai vt liu xy dng rt qua
rng rai trong moi lnh vc xy dng v no co nhng tnh cht u vi
- Co cng chu nen cao, bn trong mi trng.
- Ct liu co th s du
- Co th tao hnh d dang c t cu.
- D c gii hoa, t ng hoa qua trnh san xut va thi cng.
- Co th tao c nhiu loa tnh cht khac nhau.
||. PHN LOA|
. 1hec kh | |uong fh fch
-Btng c bit nng :
o
> 2500 kg/m
3
, ch tao t ct liu c bit, dung cho
nhng kt cu c bit.
-Btng nng : = 1800 2500 kg/m
3
, ch tao t ct liu thng, dung cho kt
cu chu lc th

-Btng nhe :
o
= 500 1800 kg/m
3
, trong o gm co btng nhe ct liu rng
(nhn tao hay thin nhin), btng t ong (btng kh va btng bot), ch tao t hn hp
u t silicat nghin mn va cht ta o rng, btng hc ln (khng co
t liu
o
< 500 kg/m
3
, cung la loai btng t ong va btng ct liu
ng.
u
ng ct liu c bit (chng phong xa, chu nhit, chu axit)
mt ng, sn bay, lat va he
- Btng dung cho kt cu bao che (thng la btng nhe)
- Btng co cng dung hit, btng bn sufat, btng
axit, btng chng phong xa
81NG NNG

la btng c ch tao t cac vt liu thng thng nh ximng, cat,
t khoang dang thin nhin hay nhn tao, co hnh
cht kt dnh, nc,c
c nho).
-Btng c bit nhe :
r
2. 1hec dong cf ||
- Btng ct liu c
- Btng ct liu rng
- Bt
3. 1hec cng dung
- Btng thng dung trong cac kt cu btng ct thep .
- Btng thuy cng dung xy p, u thuyn, phu lp mai knh, cac cng trnh
dn nc, ...
- Btng xy dng

c bit nh btng chu n
chng n mon
- Btng trang tr

2.
|. KHA| N|M
-Btng nng
a dm (soi), co khi lng th tch trong khoang t 1800 2500 kg/m
3
.
||. v1 L|U CH 1AO 81NG NNG
. Cf ||u :
a. Khai nim
-Ct liu ln va nho la cac ha
dang, kch thc, c trng b mt, cng . . . rt khac nhau. Khi c hat t 0,15 5mm
la ct liu nho va t 5 70mm la ct liu ln .
b. Cac ch tiu anh gia cht lng ct liu dung cho btng nng
*Ch tiu 1 : Lng ngm cht bn:
-Trong cat, soi hay a dm thng co ln t se t, bun, bui, cac manh mica, cac
mui sunfat. Cac loai nay se bam thanh mang mong trn b mt hat ct liu ngn can s
p xu
n nhn khng dnh kt, d gay do un. Mica en d b phong hoa
cu truc btng. Mui sunfat gy hin tng n mon sunfat.
cho btng nng phai am ba o sach theo
ti c cua hat ct liu vi a ximng, lam cho s lin kt gia chung b giam xung.
Cac manh mica th tr
lam giam bn cua btng. Bun, bui, set th co n th tch mt cach ang k khi m
thay i la m pha hoai
-Theo TCVN 1770 - 1986 cat dung
quy nh bang 5-1.

-Trong thc t loai tr cac cht bn nay, i vi soi hay a dm ngi ta em
- Bun, bui, set : phng phap gan ra.
- Cht bn h ng phap so mau va
- Mui sunfat : phng phap kt tua bng dung dch BaCl
2
.
Ban
Muc theo mac btng
ra tht sach la c.
*Cach xac nh lng tap cht bn :
u c : ph so cng
g 5-1

Tn ch tiu Nh n
100
150 00 Lon hon 200 o ho 2
1. Set , a set, cac tap cht kha c dang cuc
2. Lng hat trn 5mm, tnh bng % theo khi
lng cat, khng ln hn
t, khng ln hn
4. Ham lng mica, tnh b ng % khi lng cat,
Khng

1,5
Khng

1
3
Khng

1
3
3. Ham lng mui gc sunfat, sunfit tnh ra SO
3
,
tnh b ng % khi l ng ca

10

1

10

1

10

1
khng ln hn
5. Ham lng bun, bui, set, tnh bng % theo khi
lng cat, khng ln hn

5

*Ch tiu 2 : Hnh dang, c trng b mt
-Hnh dang va c trng b mt cua hat ct liu co anh hng n bn lin kt
gia a ximng vi ct liu, anh hng n cng btng.
-Loai hat hnh cu, van, hnh khi chu lc tt.
-Hat thoi, det (kch thc nho nht be hn 1/3 cac kch thc con lai) co cng
chu un rt be, anh hng xu n cng btng . Quy pham quy nh lam lng hat
am. Quy pha m quy nh lng hat nay nho hn 10% theo khi lng, cung xac
u cu ln hn 300daN/cm
2
th phai dung
a dm
thoi, det phai nho hn 15% theo khi lng, xac nh bng phng phap chon.
-Hat mm yu, hat d b phong hoa co cng thp lam cng va bn cua
btng gi
nh bng phng phap chon.
-Hat co b mt nham se lin kt tt hn vi a ximng hn hat co b mt trn. V
vy, khi ch tao btng co cng y
.
*Ch tiu 3 : Thanh phn hat va ln
-Thanh phn hat la ty l phn trm v khi lng gia cac cp hat to nho khac nhau
p ct liu nho nht,
va c xac nh bng b sang tiu chun.
Thanh phn hat cua ct liu co a nh hng ln n cht lng cua btng. Nu nh
thanh phn hat cua ct liu hp ly th lam cho rng cua hn h
lng dung ximng cang nho va btng cang cht, cng cang cao.

-Ct liu la mt hn hp bao gm cac hat khng co kch c ging nhau, ma co cac
ng knh d
1
, d
2
, d
3
, ..., d
n
. V vy, cn phai xac nh ty l gia cac c hat va ham lng
cua mi c hat o bao nhiu co c mt thanh phn hat hp ly.
i hp ly gia cac c hat la : -V kch c, ngi ta nhn thy ty l tng

2
1 2 1 n
d d d
1
...
3 2
= = = =
n
d d d

+V vy, i vi cat , b sang tiu chun co kch thc cac l sang la : 5 ; 2,5 ; 1,25
nh phn hat.
i ta xac nh nh sau :
- Cn mt lng ct liu a sy kh co khi lng G
g .
bit (%) ct liu con lai trn mi sang
; 0,63 ; 0,315 va 0,14mm; i vi soi hay a dm th dung b sang co ng knh l sang
la : 70 ; 40 ; 20 ; 10 ; 5mm xac nh tha
+V ham lng, ng
- Sang qua b sang tiu chun ln lt t c sang ln nht n c sang be nht.
- Cn lng sot lai trn tng sang
i
- Tnh lng sot ring a la ty l khi lng
i
so vi toan b lng em sang, ngha la :
% 100 =
G
g
a
i
i

- Tnh lng sot tch luy mi c sang A
i
(%) la lng sot ring bit cng dn t
c ang ang xet.
o : a
2, i
- Cn c vao lng sot tch luy trn mi sang va ng knh c hat ta ve c
cho phep v thanh phn hat.
Pham vi cho phep v thanh phn hat c t (TCVN ) nh sau :
ng knh l ang (m 2 5 0,63 0,315 0,14
sang ln nht n c s
i vi ct liu nh A
i
=
5
+ ... + a
i vi ct liu ln : A
i
= a
70
+ a
40
+ ... + a
i

ng thanh phn hat thc t ri em so sanh vi pham vi
ua ca
s m)

5 ,5 1,2
Lng sot tch luy A
i
(% 0 4 90 90 100 ) 0 20 15 5 35 70 70
-T o, ta biu nh l

t

t
c
h

l
u
y
din c th quan h gia lng sot tch luy va ng k
sang :

L
n
g

s
o

A
i

(
%
)

th xac nh thanh phn hat cua cat ch tao btng nng

0 0,1 2,50 5,0
0,315 Kch thc l sang, mm
4 0,63 1,25
0
10
50
80
20
30
40
60
70
90
10

Pham vi cho phep v thanh phn hat cua ct liu ln (TCVN ) nh sau :
Kch thc l sang D
min
2
1
(D
max
+ D
min
)
D
max
1,25D
max
Lng sot tch luy trn sang (%) 90 100 40 70 0 10 0
Trong o :D
max
- ng knh trung bnh cua cp hat ln nht tng ng vi c
sang co lng sot tch luy nho hn va gn 10% nht
D
min
- ng knh trung bnh cua cp hat nho nht tng ng vi c
sang co lng sot tch luy ln hn va gn 90% nht

2
c sang gn nht
1
(D +D g k u
max min
) - n nh tr ng bnh cua cp hat trung bnh cho phep ly bng
T o, ta biu din c th quan h gia lng sot tch luy va D
max
, D
min
:

L
n
g

s
o
t

t
c
h

l
u
y

A
i

(
%
)

in
D
m
2
1
(D
max
+D
min
)
th xac nh thanh phn hat cua soi hay a dm o btng nng
-Nhng loai at yu cu v hn hat th nh phn hat thc t
phai nm trong pha phep. Nu i pham vi ch hoc la khng s
dung c hoc ph i mi s dun
+ ln se xa din cua ct liu, co anh hng rt ln n lng dung
cang t va ngc lai.
: co th anh gia bng mt trong 2 cach sau
D
max
1,25D
max
ch ta
ct liu thanh p ng tha
m vi cho nm ngoa o phep th
ai x ly r g .
c nh ty
ximng. ln cua ct liu cang ln, lng dung ximng
* i vi ct liu nho
Cach 1 : anh gia bng Moduyl ln

100
M
dl
14 , 0 315 , 0
A A
63 , 0 25 , 1 5 , 2
A A A + + + +
=
-Theo modyl ln th cat c chia ra lam 3 loai nh bang 5-2 :
Bang 5-2
Loai cat Modyl l n LSTLtrn sa ng N
o

0,63
Hat ln 3,5 2,4 50 75
Hat va
Hat nho
2,5 1,9
2,0 1
35 50

,5 20 35
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
10

Cach 2 : anh gia bng ty din tch S
( )
14 , 0 14 , 0 315 , 0 63 , 0 25 , 1 5 , 2 5
32 16 8 4 2 5 , 0
0
<
+ + + + + a a a a a a a
k

at sng, bin hat va :
nh ung thc t dang hat va c trng b mt hat.
theo D
max
. Quy pham quy nh
t thep.

100
35 , 6
+ = S
trong o : k - h s k n loai ca t : cat khe nui : k = 2 ; c
k = 1,63; cat sng, bin hat nho : k = 1,3
-Cach anh gia ln cua cat bng ty din tch chnh xac hn moduyl ln
nhng noi chung la cung cha phan a
* i vi ct liu ln : anh gia ln
nh sau :
- D
max
1/3 kch thc nho nht cua tit din cng trnh.
thuy gia hai c - Trong btng ct thep D
max
3/4 khoang cach thng
- Trong trng hp c bit i vi nhng tm panel mong, san nha, ban mt cu,
... cho phep D
max
= 1/2 chiu day cua tit din.
*Ch tiu 5 : m va hut nc
- m cua ct liu xac nh theo cng thc :
% 100
=
k
CL
k
CL
a
CL
G
G G
W
trong o : G
a
CL
- khi lng ct liu trong trang thai m
G
k
CL
- khi lng ct liu trong trang thai kh
Vic xac nh m nhm muc ch iu chnh lng dung ct li u va lng nc
cho ung vi cp phi a thit k.
- hut nc ch xac nh i vi ct liu ln :
% 100 % 100
= =
k
vl
vl vl
k
vl
n
p
G
G G
G
G
H
trong o : G
k bh bh
vl
bh
- khi lng mu th nghim a bao hoa nc

k
G
vl
- khi lng mu th nghim kh
-Ct liu ln co hut nc ln anh hng xu n deo cua hn hp btng va
lin kt gia ct li u va a ximng .Yu cu hut nc theo khi lng cua ct liu
ln phai nho hn 5%.
*Ch tiu 6 : Cng
-Cng ch xac nh i vi ct liu ln. Cng la m
nht anh gia ch
t ch tiu quan trong
t lng cua ct liu ln. Yu cu v cng cua ct liu ln la xut
a ct liu ln trong btng
p n :
c tip : a dung i vi a nguyn khai . Gia cng thanh nhng
u h ng knh bng chiu cao va
ng 5 mm, r i em cho n khi pha hoai.
dm khng nho hn 1,5 ln i vi btng mac nho hn 300,
va khng nho hn 2 ln i
phat t tnh ng nht v cng cua va ximng va cu
xac nh cng cua ct liu l -Co hai phng pha
+ Phng phap tr p
m nh khi co kch thc 50mm, hay mu hnh tru co
b 0 nen trong trang thai bao hoa nc
-i vi loai a nay th tuy theo cng btng ma yu cu cng cua a.
Theo quy nh mac cua a
vi btng mac ln hn hoc bng 300.

+Phng phap gian tip : ap dung i vi a dm hoc soi thng qua ch tiu ep
n ep nat cua soi hay a hut khi lng khi b
ep n g xilanh
-Cn mt lng soi hay a dm cho xilanh. t loi ln trn
ri t ng mt tai trong tng ng ln tr au o ly ct
liu ep nat ra qua c sa nh kh
ln ua sa
hao h ep nat c :

at. chu
at tron
dm c xac nh bng hao
.
ac du n loi. S
a b em sang ng quy nh , xac i
g lot q ng.
ut khi lng khi tnh theo cng th
% 100 =
g
Q
G

trong lot qua sang quy nh
ng ct li u ban u
-Con i vi a dm ch tao t a thin nhin, theo TCVN 1771-1987 chia ra 8
ac nh
o : g - khi lng
G - khi l
P
m trong bang 5-3 :
Mac cua da dm ch tao tu da thin nhin
Bang 5-3
ep nat trang thai bao hoa ( %) Mac cu a a
a tr
bin cht
ma phun xut

dm m tch a macma xm nh a mac p va
1400
1200
1000 L
800
600
400
300
Ln hn 15 n 20
Ln hn 20 n 28
Ln hn 28 n 38
Ln hn 25 n 39 Ln hn 15 n 20

200

Ln hn 38 n 54

n 11
n hn 11 n 13
Ln hn 13 n 15
n 12
Ln hn 12 n 16
Ln hn 16 n 20
Ln hn 20 n 25
n 9
Ln hn 9 n 11
Ln hn 11 n 13
Ln hn 13 n 15
-i vi a dm hoc soi th tuy theo cng btng ma yu cu cng cua
a. Theo quy nh mac cua a dm hoc soi phai phu hp vi bang 5-4 :
Bang 5-4
ep nat trang thai bao hoa ( %) khng ln hn
Mac Btng Soi a dm
400 va cao hn
300
8
16
10
18
va cao hn
200 va thp hn
12 14

2. X|mng


cng cho btng. Cht lng ximng la yu t quan trong quyt nh
cng
g sau : ximng pooclng va
cac da cng rn
nhanh, h
xi co n xim , ..
-Vic anh gia cht l ng va la chon loai ximng ch tao btng khng nhng
ph i yu cu cu uy p a co hai i s . Tr o
vic l
-Ximng la thanh phn cht kt dnh lin kt cac hat ct liu vi nhau tao ra
lng va ham
chu lc cua btng.
- ch tao btng nng th co th dung cac loai ximn
ng c bit cua no nh ximng pooclng puzlan, ximng pooclng
ximng pooclng chng sunfat, ... Ngoai ra co th dung ximng c bit n
mng chng got, ng n .
ai phu hp v a q ham m n p k n u kin dung ong

a chon mac ximng la vn c ban nht, cho btng va u cng thit k
lai va kinh t nht.
-Quan h gia cng btng, cng ximng va ty l X/N theo cng thc
Bolomey - Skramtaev :

= 5 , 0
X
AR R
X bt
khi 5 , 2

N N
X

+ = 5 , 0
1
X
R A R
X bt

N
khi 5 , 2 >
N
X
h s k n cht lng phng pha m tra
o bt ac cao va ngc lai, cung
khng du tao btng mac th
Qua kinh nghim ngi ta chon mac ximng theo mac btng nh sau :
Bang 5-5

trong o : A, A
1
- cac c u va t li p ki
mac ximng
thp ch ta -Khng dung ximng mac qua
ng ximng mac qua cao ch
ng m
p
-

Mac btng 100

150

200 250 300 350 400 500
Mac ximng 20 30 30-40 40 40-50 40-50 50-60 60
-Lng ximng dung c tnh toan theo cng thc Blmay - Skramtaev. Sau khi
tnh toan ta phai so sanh vi lng ximng ti thiu cho phep. Nu lng ximng tnh toan
ln hn lng ximng ti thiu ta dung lng ximng tnh toan, nu nho hn ta phai dung
Bang 5-6
lng ximng ti thiu.
-Lng ximng ti thiu (kg) cho 1m
3
btng c quy nh nh bang 5-6.

Phuong pha p len cht Di u ki n la m vic cua kt cu cng trinh
Bng tay Bng ma y
- Trc tip tip xu c vi nc
- B anh h ng cu a ma gio khng co thit b che
- Khng b a nh h ng cu a ma gio

250
220
220
200
265 240

3. Nuoc

-Nc la thanh phn giup cho ximng phan ng tao ra cac san phm thuy hoa lam
cho cng cua btng tng ln. Nc con tao ra lu ng cn thit cho hn hp
btng am bao vic thi cng c d dang.
t, khng gy anh hng n thi
va khng gy n mon ct thep. Nc dung c la
c d hoat nh nc may, nc ging.
CVN 4506-1987
ung cai thin mt s tnh cht cua btng, thng co hai loai : loai rn
nh thng la cac mui gc Clo nh CaCl
2
, NaCl, FeCl
3
, ... hoc la
ng nhit va tui 28 ngay.
ho nhng co kha nng cai
foc cuo hn hop bfng
ng giup cho vic khun va len cht

hi thi cng.

duy tr deo cho hn hp btng va lam cho btng khng b rng.

n hn hp btng thanh hai loai :

n. Hn hp btng deo d nhao
trn,

n va sau khi nhao trn hn hp cha co deo ngay ma deo ch xut hin
Nc dung ch tao btng phai am bao cht lng t
gian ninh kt va rn chc cua ximng
n ung trong sinh
- Tuy theo muc ch s dung , lng mui hao tan , lng ion sunphat , clo va
lng cn khng tan khng c vt qua cac gia tr quy nh cua T
4. Phu g|o
-Trong cng ngh ch tao btng hin nay, phu gia c s dung kha ph bin.
Phu gia c d
nhanh va loai hoat ng b mt.
-Phu gia rn nha
hn hp cua chung. Do lam tng qua trnh thuy hoa ma phu gia rn nhanh co kha nng rut
ngn qua trnh rn chc cua btng trong iu kin t nhin cung nh nng cao cng
btng sau khi bao d
-Phu gia hoat ng b mt mc du s dung mt lng n
thin ang k tnh deo cua hn hp btng va tng cng nhiu tnh cht khac cua btng.

|||. CAC 1NH CH1 CUA HN HOP 81NG vA 81NG
. 1nh cng
a. Khai nim
-Tnh cng tac cua hn hp btng la mt tnh cht ky thut tng hp bao gm 3
tnh cht : tnh lu ng (tnh deo), tnh dnh va kha nng gi nc.
-Tnh lu ng la kha nng cua hn hp btng co th lu ng c va l p y
khun di tai trong ban thn va tai trong chn
c d dang.
-Tnh dnh giup cho hn hp btng gi c mt khi ng nht khng b phn
tng k
-Kha nng gi nc la kha nng cua hn hp btng gi c nc trong qua trnh
thi cng am bao s
b. Phn loai
-Da vao tnh deo ph
*Hn hp btng deo la hn hp btng co cu tao lin tuc (cac hat ct liu nm l
lng trong h ximng), lng dung ximng va ty l N/X l
m; khi nhao trn ch cn lc tac ng nho va sau khi nhao trn hn hp co
deo ngay.
*Hn hp btng cng la hn hp btng co cu tao ri rac, lc dnh ln, ni ma
sat ln, lng dung ximng t, ty l N/X nho, kho nhao trn , khi nhao trn phai dung lc
ta c ng l

trong q p lai cac hat ct li u cht hn
va s p
vi iu kin len cht tt th se co nhiu u im:
ng dung ximng nh nhau th hn hp btng cng se cho btng co
cng
Tc rn chc nhanh hn , c bit trong nhng ngay u cua qua trnh cng
rn, cho phep t n va n khun.
-Tuy nhin, ng cung co n im la y may trn phai co
tac dung cng b hn, khi len phai tac n nh hn.
-Mt hn hp b h cng tac tt ngha la d khun, d len cht, cu tao
ng nht va sau khi cng r c chc, cng , bn cao, cu kin nguyn ven,
chnh x
p btng c g c xac nh
sut cu a btng di tai
ng dung cu hnh non cut
ng 40mm.
m N
o
-1 N
o
-2
ua trnh len cht hoc sau khi len cht do co s sp x
hn b h ximng trong hn hp u hn.
-Dung hn hp btng cng
- Tit kim ximng hn, lng nc dung t hn nn c chc cua btng cao
hn.
- Nu l
cao hn.
- Co bn cu truc cua hn hp cao nn cho phep thao van khun tng phn ngay
sau khi tao hnh cu kin .
-
ng nhanh chu ky lun chuy
hn hp btng c hc u cu
c, thi gian trn lu cht g lc ma
tng co tn
n co
ac.
c. Cach xac nh lu ng cua hn hp btng
-Tnh lu ng cua hn hp btng deo va hn h
bng cac phng phap khac nhau.
*Hn hp btng deo : tnh deo c anh gia bng
trong ban thn, ky hiu SN (cm) va c xac nh b
tiu chun.
n
-Kch thc bn trong cua hnh non cut tiu chun c cho bang sau, trong o
N
o
-1 dung cho hn hp btng ma D
max
ct liu khng qua 40mm, N
o
-2 dung cho hn hp
btng ma D
max
ct li u ln hn hoc b

Kch thc hnh non cut, m
ng knh ay trn 100
ng knh ay di
Chiu cao

200
300
150
300
450
-Trn hn hp btng theo cp phi a tnh toan
vi l ng cho mt me trn btng. Cho hn hp
btng vao hnh non cut tiu chun thanh 3 lp, mi lp
m 25 cai bng que m 16, dai 65cm. Sau o dung bay
gat b

S
ng du
ng mt, nhc hnh non cut ln theo phng thng
ng. Di tac dung cua trong lng ban thn, hn hp
btng se b sut xung. o sut cua hn hp.

-Hn hp btng cng :
b
dung cng anh gia mc cng cua hn hp
tng
dung
cu nh
t di
cua a mica th ngng rung. Thi gian t khi bt u rung n khi kt thuc goi la cng
Vebe, tnh bng giy.
. Cac yu t anh hng
c cua hn hp btng chu anh hng cua rt nhiu yu t nh : lng
nc ban u trong hn hp, loai ximng, ty l va c trng ct liu, cht phu gia ...
Lng nc nhao trn trong hn hp
g tac
o ch
ng hoa hoan toan. Ngoai ra,
ng mong, mang nc nay se lin k
hn t, v vy, hn hp btng cha co
c ln n xut hin mt lng nc t do va u, th lng nc nay
se lp cho mang nc hp phu trn b mt hat
t li u dch chuyn. Khi o, ni ma sat
o tt va btng co cng cao.

, biu th bng thi gian m phng mt khi hn hp btng hnh non cut di
tac dung cua may chn ng tao nn.
-Vi hn hp btng cng co D ct liu nho hn hoc bng 40mm, dung
max
t k Vebe xac nh cng.
-Trn hn hp btng theo cp phi a tnh toan

. Cho hn hp btng vao hnh non cut tiu chun ri rut hnh non cut ln theo
phng thng ng (tng t nh khi xac nh deo). Ha a mica xung sat mt trn
cua kh i hn hp. Cho may rung chay cho ti khi thy h ximng va phu kn m

d
-Tnh cng ta
-
- La yu t quan trong quyt nh tnh cn
nhao trn bao gm nc thuy hoa va tao de
liu va nc t do.
-Khi lng nc qua t, ximng co th kh
khi o nc ch bao boc cac hat ct liu bng mt ma
cht v i b mt cac hat vt liu o bng lc hut p
deo c.
-Khi tng n
cua hn hp btng. Lng nc
o h ximng, nc bi trn ct
c thuy
y cac l rng gia cac hat ct liu va lam
vt day thm, tao iu kin thun li cho cac hat c
cua hn hp giam xung, hn hp btng co de

t

-Khi tng nc ln qua nhiu th lng
nc t do nhiu, deo cua hn hp btng
kha nng chng thm cua btng giam xung.
Nu nc tng ln qua mc cho phep th hn
hp btng se tr nn qua chay, b phn tng
trong k
btng co deo t ht
tnh dnh cao, khng ph t
cua mt vt th deo. ii
hn hp luc o goi la kha nng gi
hp. imng pooclng th
kha n
ng nc tiu chun cua
2
1
cung se tng ln nhng khi nc bay hi se
lai nhiu l rng trong btng, lam cng va
4
3
hi thi cng.
-Trong qua trnh nay - khi hn hp
t n - hn hp btng co
b n ng va co tnh cht
G han ty l nc trong
nc cua hn
i vi hn hp dung x
ng gi nc cua no va khoang 1,65N
tc
,
trong o N
tc
la l
ximng.

3
2
1

Ty l, ln va c trng b mt ct liu
Nu thay i ty l, ln va c trng b mt cua ct liu th deo cua hn hp
cung thay i theo : ng vi lng nc va ximng nht nh, ln cua ct liu tng th
deo cua hn hp cung tng ln. Hn hp btng dung ct liu co b mt trn th deo
se ln hn khi dung ct liu co b mt nham.
Ring i vi cat th mi hn hp btng se co mt ty l cat thch hp, nu lng
cat ln hn hay nho hn lng cat thch hp o th deo cua hn h p u giam xung.

1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6
H s boc
ng ty l cat thch hp

S anh hng cua ty l cat n deo cua hn hp btng

(khi ty l N/X = 0,65, lng ximng bng 241kg/m
3
btng)
Vung gach cheo : bn trai la vung hn hp b phn tng;
gia la vu

50
40
30
20
10
0

d
e
o

S
N
,

c
m

25

5

0

20

15

10

C
h
i
u

d
a
y

l
t

p

h

x
i
m
n
g

g
i
a

c
a
c

h
a
t

c
S
N
230
220
210
200
150
140
130
c
,

lu ng SN,
190
180
170
160
L
n
g

n
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
0

n
cng C,
18
0
17
c
,

0
16
L
n
g
15
0 9 13 1 4 8 22 27
ng nc dung cho 1m
3
btng phu thuc vao ct liu
2. d
L
1. d
max
= 70mm 3. d
max
= 20mm
max
= 40mm 4. d
max
= 10mm

Anh hng cua ximng
S anh hng cua ximng n deo cua hn hp btng la loai ximng va
lng dung ximng.
Anh hngcua loai ximng th hin nc tiu chun cua ximng : vi mt lng
nc nht nh, nu hn hp btng dung loai ximng co lng nc tiu chun cao, th
deo cua hn hp se giam xung.
Con i vi lng ximng : nu hn hp btng co u ximng cung vi nc
lp y l rng cua ct liu, boc va bi trn b mt cua chung th deo se tng ln. Nu
tng lng ximng nhng vn gi nguyn lng nc th deo cua hn hp btng se
giam. Chu y khi dung lng ximng trn 400kg/m
3
v deo cua hn hp btng khi o
se giam
yu cu, ng thi lam cng btng tng ln do lng nc t
do giam se tit kim c ximng.
- Cht phu gia tao bot kh
Tuy nhi t phu gia hoat tnh b m se keo dai q uy
hoa cua ximng, lam chm s phat trin cng tng nhanh qua
trnh cng rn, th khi ch tao hn hp btng ng ng du t phu gia hoa
b la m tng nhanh tc ng rn c ng .
ng
phng phap h nht ao de h n
h g cng v o tr th va deo tao
n va len cht ng.
ia cng chn ng hn h la di ung cua ch ng,
c tng dao ng cng n tuc va i v tr. Khi tn
s ch ng nng cao ln n mc nao o, th ni ma sat cua hn hp se giam xung
b pha hoai, hn hp chuyn sang trang thai deo va
chay, p giam xung. Tip tuc chn ng, cac phn t trong hn hp se
thc h
h dang, trong lng va b mt khac nhau se tach ri nhau. Con ni ma
sat cua ung la do trong khi chn ng lam xut hin trong hn hp mt
xung kha manh, do tng nng ximng trong h ximng ln mt cach ang k,
nn a lam thay i nhiu c trng lu bin cua no.
Anh hng cua cht phu gia tng deo
Khi cho cht phu gia hoat tnh b mt vao hn hp btng vi mt lng rt t, th
deo cua hn hp tng ln ang k. iu o cho phep giam lng nc t 10 20% nu
nh gi nguyn deo
. Nu gi nguyn cng , th khi dung phu gia nay
Hin nay ngi ta thng dung cac loa i cht phu gia hoat tnh nh sau :
- Cht phu gia hoat ng b mt
- Cht phu gia tng deo a nc
- Cht phu gia tng deo ky nc
n, khi cho ch t vao th
tng
ua trnh th
cua b
i ta th
. V vy
ng ch t tnh
mt kt hp vi nhng cht c ua xim
Anh hng cua gia cng chn
S gia cng chn ng la u hiu nng c o cua
p btng. No lam cho hn hp btn a t de anh deo nhiu,
iu kin cho khi ch tao, khu c d da
Thc cht cua g p btng tac d n
ac phn t cua hn hp b bc li sp xp la
n
n gia tr nho nht, cu truc ban u
cng cua hn h
in nhng chuyn ng ngc chiu nhau, sp xp lai cht che, kt qua hn hp
c len cht.

Cu truc ban u cua hn hp b pha hoai la do khi chn ng, cac phn t cua hn
hp co ln, hn
hn hp giam x

ap lc
cng trnh, mt ct thep va phng phap thi cng. lu ng
cua h
Bang 5-7
p thi cng
ngc chiu trong lc. Khi chn ng tng ln, tr s cua ap lc nay co th vt qua
s tac dung cua trong lc, lam cho lc ma sat gia cac hat vt liu bin mt hoan toan, hn
hp co tnh chay long.
e. Cach chon deo va cng cho hn hp btng
lu ng cua hn hp btng c la chon cn c vao hnh dang , kch thc ,
c trng lam vic cua
n hp btng co th tham khao theo bang 5-7

Phuong pha

Co gioi Thu cng

Loai kt c u
SN, cm C, giy SN, cm

- Btng n n - mong cn

g trnh
- Bt
1 2

25 35

2 3
ng kh i ln t hay khng co ct thep
- Ban, dm, ct, lanh t, vng ...
- Btng co ham lng ct thep trung bnh
- Btng co ham lng ct thep day
- Btng trong n c
- Btng ximng mt ng

2 4
4 6
6 8
8 12
12 18
1 4
15 25
12 15
10 12
5 10
< 5
25 35
3 6
6 8
8 12
12 15
-
2 6

2. Tnh co n thtch cua btng
a. Hin tng
Trong qua trnh cng rn cua btng dung cht kt dnh ximng, thng phat sinh
bin d
b. Nguyn nhn
ng, ct liu coi nh khng b co n ma chu yu la do s thay i th tch
cua a
a ximng, lin kt lai vi nhau thanh tng chui. Cac chui nay kt lai vi nhau
tao tha

i ky u cua
qua tr

khng

ang th tch. Bin dang th tch co th la bin dang co khi btng cng rn trong
khng kh, bin dang n khi btng cng rn trong nc va bin dang nhit phat khi
ximng thuy hoa.
Trong bt
ximng trong btng. Nguyn nhn gy ra co, n a ximng la do s thay i
lng nc trong cu truc gel cua a ximng. Cu truc gel la cu truc bao gm cac mm
tinh th
nh mt mang li khng gian, mt li cha y nc. Mm tinh th c bao boc
mt lp nc lin kt.

S so ngot phat trin manh trong th
nh cng rn, ty l vi mc giam nc t do
trong cac mt li cua cu truc gen. Nc t do nay
giam la do tham gia vao qua trnh thuy hoa ximng va

do b bc hi. Qua trnh nay co th co nhiu nhng
gy nguy him

ge
H
2
O t do mt
H
2
O lin kt
vt ly mt i
H
2
O t

Trong thi ky tip theo, luc nay hu nh toan b nc t do a mt ht, nc lin
kt vt ly trong cu truc gel cua a ximng tip tuc tach ra. Khi nc lin kt mt i, cac
mm tinh th cua thanh phn gel dch lai gn nhau va lam cho cu truc gel b co lai, dn
n a ximng cung co lai. Nhng khi a ximng co lai, th se gp kha nng chng co cua
cac hat ximng a cng rn (hat a ximng) va cac hat ct liu, la m phat sinh ra ni ng
sut : ng sut nen trong ct li u, ng sut keo trong a ximng. ng sut nen trong ct
liu se a nng lin kt cua a ximng vi chung. Nhng ng c lai ng sut keo
trong
trong a ximng khi vt qua ng sut keo cho phep cu a btng se
lam ph
m hiu qua nen trc trong btng ng sut
trc.
phu thuc vao lng ximng , lng nc ban u trong hn
hp b
phn khoang vt va mac ximng, mn va
lng nhit mi trng
tng loai btng (phu thuc vao
).
g btng. ng sut
o tn
p bn ngoai do ngui lanh
ma th ng
b nay v nt
ne.
lam tng kh
a ximng co anh hng xu n cac tnh cht c hoc va tnh vnh cu cua btng.
Bin dang co thi ky th hai co tnh thun nghch, ngha la khi mi trng chung
quanh co m thch hp, th th tch cua vt th btng c tng ln.
S co phat trin theo thi gian va co xu hng ngng lai v cang ngay btng cang
kh, graien m giam xung va chiu day mang nc hp phu giam xung n mc
nao o, th bn lin kt cua mang nc vi mm tinh th cua cu truc gel c tng
ln.
c. Tac hai
ng sut keo
at sinh nhng vt nt trong btng, lam btng b thm va kha nng chng n mon
giam.
S co lam giam kch thc cua cu kin, lam giam s lin kt gia lp btng
trc va lp btng sau, cung nh lam gia
d. Cac yu t anh hng
Tr s bin dang co
tng va ty l cat trong hn hp ct liu , ch dng h btng .

3. Bin dang v nhit thuy hoa ximng cua btng
a. Hin tng
Qua trnh thuy hoa cua ximng la qua trnh toa nhit, no lam nong btng trong luc
cng rn va lam btng dan n mt t. Qua trnh nay ch xay ra trong thi gian u, lng
nhit toa ra nhiu hay t phu thuc vao thanh
dung ximng , cung nh din tch la m ngui cua btng va
xung quanh. Mc co dan cua btng phu thuc vao
nhit ln nht trong btng va h s n dai cua btng
b. Tac hai
Bin dang nhit co lin quan n s phat trin ni ng sut tron
g ln ang k khi trong btng co graien nhit . V du trong nhng cu kin
btng khi ln th nhng lp bn trong gi nhit cao hn cac lp bn ngoai. Nh vy
cac lp bn trong do t nong ma th tch tng ln, con cac l
tch giam xung. S tng giam th tch o se lam phat sinh ra ng sut keo tro
tng, nu ng sut t qua ng sut keo gii han cua btng th btng se b

4. C
a. K i nim
C la mt c trng c ban, phan anh kh ng cua btng chng lai s pha
hoai gy ra di tac dung cua tai trong.
C tiu chun la cng cua btng khi mu c ch tao va dng h
iu ki
phng canh 15cm, dng h mt
ngay tr y tip theo trong
nc hit 20 25
o
C.
ng khn n do Nha nc quy nh da vao cng
tiu chun cua btng.
nhng trang thai khac nhau : nen,
keo, u nen la tt nht va o cung la
yu t c trng nh
kem ch bng 1/15 1/1
tap nn khi chu lc
ha hoai chu yu la do

o th uc cac vin mu co
hnh dang va kch thc khac. Kch thc canh nho nht cua mi vin tuy t n
nh eo quy nh sau
Bang 5-8
Co hat lon nh
ct liu
h thuo c canh nho nht cua vin mu (canh mu hinh l p
ong, ca nh thit di n mu lng tru, d kinh mu tru)
ng
ha
ng a n
ng
n tiu chun va th tui quy nh .
iu kin tiu chun (TCVN ) : mu hnh lp
ong khng kh nhit 20 25
o
C, m ln hn 90% va 27 nga
n
Mac btng la ai l g th nguy
Trong kt cu xy dng, btng co th lam vic
n, trt, v.v... Trong o btng lam vic trang thai
t cho cng btng. Tuy nhin, kha nng chu keo cua btng rt
0 kha nng chu nen.
Do btng co cu tao phc
trong mu btng xut hin cac trang thai ng sut phc
tap, nhng nhn chung mu b p

ng sut keo ngang.
Th nghim xac nh c ng chu nen R
n
(TCVN 3118-1993)
uc cac vin mu hnh lp phng canh 15cm, cung c
heo c hat l
t cua ct liu dung ch tao btng th :
t cua Kic
phu uong
10 va 20
40
70
100

100
150
200
300

Khi ng nen bng cac vin mu u chun ta
phai chuyn kt q g cua vin mu chun.
Cng n n mu chun c xac nh theo cn c :
tin hanh th nghim c khac vin m
ua v cn
en cua vi g th

F
P
; kg/cm
2
K R
n
=
n P - tai tr ha aN
F - din h ne v u
tro g o :

o
tch c
ng p hoai m
u lc
u (d )
n cua in m
/ s keo ngang

K - h s chuyn i kt qua th nen cac vin mu btng khac kch
bang 5-10 .
Bang 5-9
Hinh dang va kich thuoc cu a mu, mm H s chuyn di
thc chun v cng cua vin mu chun canh 15x15x15cm.
Gia tr K l y theo bang 5-9.
Khi nen cac mu na dm gia tr h s chuyn i cung c ly nh mu hnh lp
hng cung din tch chu nen. p
Khi th cac mu tru khoan ct t cac cu kin san phm ma ty s chiu cao so vi
ng knh cua chung nho hn 2 th kt qua cung tnh theo cng thc va h s K trn
nhng c nhn thm vi h s K ly theo bang

Mu lp phng

100 x
300 x 300 x 300

0,91
1,10

1,24
100 x 100
150 x 150 x 150
200 x 200 x 200
1,00
1,05

Mu tru (d x h)

71,4 x 143 va 100 x 200
150 x 300
200 x 400

1,16
1,20

Bang 5-10

Ty l H / d 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0
Gia tr K 0,99 0,98 0,96 0,95 0,94 0,93 0,92 0,91 0,90 0,89

btng phat trin theo thi gian
Cng btng phat trin theo thi gian co th xem nh tun theo nh lut
lgarit him gn ung tnh toan cng

b. Cac yu t anh hng
Cng

Trong qua trnh rn chc, do cng ximng phat trin theo thi gian nn cng
btng cung phat trin tng ng. T 7 ngay n 14 ngay, cng phat trin r t
nhanh, sau 28 ngay chm dn va co th tng hang chuc nm mi dng lai.

, do o ta co th tham khao cng thc kinh ng
btng tai nhng thi im khac nhau nh sau :

28 lg
lg
28
t
R
R
t
=

trong o : R
t
- cng btng tui t ngay

R
28
- cng btng tui 28
t - s ngay dng h
Cng thc nay n gian, d
n
tnh nhng khng
ng s vi tt ca cac loai btng. Mt khac, cng th vi thi gian t = 3
0 ngay.
nh hng cua cng a ximng
va cu
a a ximng co anh h
a c cua a ximng, tc phu thuc ty l N/X. Co th
a X X
imng tng dn n cng g
ng th ac x
Khi ty l N/X hp ly th a ximng co rng be nht nn co cng cao, do o
cao.
Khi ty l N/X qua nho th khng u nc ximng thuy hoa hoan toan nn cng
a x g qua
trnh th

rng tr
gay
chnh xac v cho rng lgt/lg28 la
c nay ch ung h
9
A
Cng btng phu thuc vao cng ct li
tao btng trong o cng
u, cng cua a ximng
ng rt ln. Cng a ximng cu
lai phu thuc vao mac ximng v
xem : R
b
= f (R
a X
, R
CL
, R
dnh kt
)
R = f (R , N/X )
Khi c xim ma ng cao th cng a x
eo, khi m imng thp th ngc lai.
btng cun
t
cng btng cung
imng giam. Mt khac, khi o hn hp btng co sut be gy kho khn tron
c i ng.
Khi ty l N/X qua cao, nc t do con tn tai nhiu khi bay hi se lai nhiu l
n cng btng cung ong a ximng lam cng cua a ximng giam, n
giam. Ngoai ra, nu lng nc qua nhiu th hn hp btng d b phn tng khng th
thi cng c.

rng cua a ximng tao ra do lng
nc t do bay hi co th xac nh theo cng thc
sau :
% 100
1000
% 100
1000
= = r
X
X
N
X N

N - lng nc trong 1m
3
btng, kg

tui 28 ngay, lng nc

trong o :
X - lng ximng trong 1m
3
btng, kg
- lng nc lin kt hoa hoc, tnh bng
% khi lng ximng.
lin kt hoa hoc khoang 15 20%

b a c d

110 120 130 140 150 160 170 180 190 200
3

ng
cht
b.Vung h
c c
ng hn
ng ay
20
n
g

g
i
i

n
e
Lng nc nhao trn, kg/m

S phu thuc cua cng btng
vao lng nc nhao trn
a.Vu
m
hn hp btng cng khng
c
n hp btng co cng
va ao
c.Vu hp btng deo
d.Vu hn hp btng ch

40
30
i

h
a
n

c
u
a

n
,

M
P
a

10
0 C
n
g

k
h

Mi quan h gia cng btng vi mac ximng v ty l N/X c biu din
ua cac cng thc sau :
a
q
CT 1: Cng thc N.M.Beliaev

5 , 1
28
=
X
N
K
R
R
X
b
; daN/cm
2
trong o :
R
b
- cng chu nen gii han cua btng sau 28 ngay dng h, daN/cm
2
R
X
- mac cua ximng, daN/cm
2
m, k ng cua ct liu nh hnh dang, c trng
28
K - h s kinh nghi n ch t l
b mt. i vi a dm K = 3,5 va i vi soi K =4
Cng thc nay khng chnh xac lm v ty l N/X ngoai thc t dung tng i ln.
CT 2 : Cng thc Bolomey - Skramtaev
Trong thc t, cng thc tnh toan c n gian hn, ngi ta ly ngc lai ty
s N/X la X/N. Trong trng hp nay, cng btng la mt ham s cua X/N, ngha la :

R = f ( X/N )

b
Va dang chung th cng th co th bi ng phng trnh :

c u th b
= B
N
X
AR R
X b
28
; kg/cm
2
Trong o A va B la h s thc nghim, no phu thuc vao cht lng ct liu (dang
hat, trang thai b mt, cng ...), phng phap xac h m nhiu yu t
khac.
Nu biu din bng th th ham s R = f (X/N)
la mt dang ng cong phc tap, trong o co mt oan
ang gn ng thng.
hiu hac nhau thy rng, phn

n ac ximng va
b

d
Trong thc t gia tr cua ty l X/N thng nm trong
khoang

t 2,5 3,5 Qua th nghim cac loai btng dung
n loai ximng va ct liu k
ng thng keo dai (khi X/N > 2,5) se ct truc hoanh tai
im O
2
, bn trai gc toa , va cach gc tao mt
khoang B
1
. n gian hoa cng thc tnh toan cng
btng, giao s Skramtaev a ngh xem gia tr B va B
1

la khng i va ly bng 0,5.

Nh vy cng thc tnh toan s b cng btng theo Bolomey - Skramtaev se
co dang nh sau :

khi : 5 , 2
N
X
th
= 5 , 0
28
N
X
AR R
X b

'
B B
R
b
= AR
X
(X/N-
R
b
=
X/
C
n
g

a

b
n

c
h
u

n
e
n

g
,

k
g
/
c
m
c
u
2

O O
1

O
2
2,
ng cong biu th s phu thuc cua
cng btng vao ty l ximng trn
nc R
b
= f(X/N) va dang cua phng
trnh ng thng biu th cng cua
btng phu thuc vao ty l X/N khi
X/N 2,5 va X/N 2,5


khi : 5 , 2 >
N
X
th
+ = 5 , 0
1
28
N
X
R A R
X b

Thay cac gia tr A va A
1
vao cng thc cua Bolomey - Skramtaev ta c s phu
thuc cua cng btng vao ty l X/N biu thi th di y. Khi o mac cua
ximng cang cao, goc cang ln va cng btng cang cao.
Khi ty l X/N 2,5 th biu din cng btng la mt chum ng thng
xut phat t im O
1
, con khi X/N > 2,5 th th biu din cng btng la mt
chum ng thng xut phat t im O
2
.

Ty l ximng - nc
S phu thuc cua cng btng nng vao X/N khi mac ximng khac nhau
Anh hng cua ct liu
Xut phat t iu kin ng nht v cng cua cac thanh phn cu truc trong
btng (a ximng va ct liu to, nho hay va ximng vi ct liu to) th cng cua ct
liu anh hng n cng btng ch trong trng hp cng cua no thp hn hoc
xp x cng cua a hay va ximng. iu nay ch co th xay ra trong btng nhe
dung ct liu rng, v y cng cua ct liu trong nhiu trng hp co th thp hn
hoc bng cng cua a hay va ximng.
i vi btng nng dung ct li u c th cng cua ct liu ln hn rt nhiu
o vi cng cua a hay va ximng. V vy, y cng cua ct li u khng a s
h
nh
ng
ng
iu v
hp
u
o h
g ln
h v
t
n cng cua btng.
S phn b gia cac hat ct li u co anh h n cng cua btng. Bnh
thng h ximng lp y l rng gia cac hat ct l a y chung ra xa nhau vi c ly
bng 2 3 ln ng knh hat ximng. Trong trng nay do phat huy c vai tro cua
ct liu nn cng cua btng kha cao va yu cu y
cng btng t 1,5 ln (i vi btng ma c nh
mac ln hn 300). Khi btng cha lng h ximn
nhau hn n mc hu nh khng co tac dung tng
ximng va cng vung tip xuc ong vai tro quy
yu cu v cng ct liu mc thp hn.
cu ct liu co cng cao hn
n 300) n 2 ln (i vi btng
hn, cac hat ct liu b y ra xa
i nhau. Khi o cng cua a
nh n cng cua btng, nn
1000
800
600
400
200
0
0,5 1,0 1,4 2,0 2,5 3,0
R
X
= 600
550
500
400
300
c

b
n
g
,

M
a
2

Cng cua btng con phu thuc vao c trng cua ct liu. Nu b mt ct liu
ham, sach cng dnh kt vi va ximng se tng ln nn cng btng cung tng.
gc la i, nu b mt ct liu trn, bn th cng dnh kt se giam lam cng
tng cung giam. Do o, vi cung mt lng dung nh nhau th btng dung a dm se
ho cng cao hn khi dung soi. Ngoai ra, nu ng knh ct liu nho (cat) tng th
p h ximng bao boc se day ln tao kha nng dnh kt cao nn cng btng cung se
c chc th khi lng dung tng ln th cng btng
u rng th khi lng dung tng cng btng se giam
xung.
cu tao btng
,
cht lng c
la chon thanh ph
u, ma con tao ra trong
g hn hp btng co deo thp, tuy cn lc len ep manh
n, nhng c nay se c nng cao.
co mt ty l nc
c, hn hp b kh
ung

K :
n
N
b
c
l
tng.
Nu s dung ct liu
cung tng. Ngc la i, nu ct li
Anh hng cua
Cng cua btng khng nhng ch phu thuc vao cng cua a ximng
t liu ma con phu thuc vao c cua btng, ngha la phu thuc vao s
n va cht lng thi cng hn hp btng. Nu nh trong btng co ca c
l rng, th no khng nhng lam giam din tch lam vic cua vt li
btng nhng ng sut tp trung hai bn l rng. ng sut nay se lam giam kha nng cua
btng chng lai ngoai l c tac dung. Vy tao hnh c tt, ngoai vic la chon thanh
phn btng sao cho c chc nht, th vn quan trong la chon deo cua hn hp
btng va phng phap thi cng sao cho thch hp. Co ngha la nu deo cua hn hp
h ng cn lc ta c ng ln nhng cng btng sau nay btng cao, tuy len ep d k
khng cao. Ngc lai, nu dun
trong thi gian dai h ng btng v sau

i vi mt hn hp btng, ng vi mt
1
iu kin m nen nht nh se
thch hp nht. Vi lng nc o btng se co
c cao nht, san lng hn hp btng se nho
nht, do o cng btng se at gia tr cc ai.

Nu lng nc thp hn hay cao hn lng nc
thch hp th cng btng u giam xung.
Trong trng hp u do t n

khng len ep c tt. Trong trng hp sau, do
tha nc nn a ximng sau khi a cng rn se
tn tai nhiu l rng do nc t do bay hi lai.
Nu tng mc len cht ln th tr s ty l
nc thch hp trong hn hp btng se giam

x va cng btng tng ln.

Cng btng phu thuc vao mc len
cht thng qua h s len ep
l
2
3
3
2
1
Lng nc dung cho 1m
3
hn hp
S
a
n

l
n
g

h
n

h
n

c
u
S anh hng cua mc len
cht hn hp btng n lng
btng

1 - len ep manh
2 - len ep va
p

C
n
g

c
h
u

n
e
a

nc thch hp va cng

o
l
=
o
,

n cht, kg/m
3

ng cng,
i cng phu hp th h s len cht co th at n 0,95 0,98.
rng cua btng chu yu la rng trong a
imng do lng kh cun vao. Th tch rng trong btng c tnh theo cng thc sau :
K
trong o :
o
' - khi lng th tch thc t cua hn hp btng sau khi le
o
- khi lng th tch tnh toan cua hn hp btng, no bng tng khi
lng vt liu dung trong 1m
3
btng, ngha la :

o
= X + N + C + , kg/m
3

Thng thng h s le n cht K
l
= 0,9 0,95 , ring i vi hn hp bt
th
Nu co bin phap thi cng tt th
x
( ) 06 , 0 02 , 0 29 , 0 5 , 0 +

+
= X
N
V
b

X
r
trong o : 5 , 0
X
N
: rng mao quan
0,29 : rng gen
0,02 0,06 : rng do kh cun vao
Anh hng cua phu gia
Phu gia tng deo co tac dung lam tng tnh deo cho hn hp btng nn co th
giam bt lng nc nhao trn, do o cng cua btng se tng ln ang k. Ngoai ra,
i t l rng lam tng kha ng thm cua btng.
h co tac dung y trnh thuy hoa cua ximng nn
m tn rong iu kin t nhin cung nh
g cng co th keo dai
nay la khng ang k. Khi dng h btng trong iu kin nhit m cng
bt vai ngay u .
ua no gm co hai phn : bin dang
ang an hi tun theo nh lut Huc :
ng, kg/cm
E - mun an hi cua btng, kg/cm
n
do lng nc giam nn tn ta nng ch
Phu gia ninh kt nhan nhanh qua
la g nhanh s phat trin cng btng dng h t
ngay sau khi dng h nhit.
Anh hng cua iu kin mi trng bao dng
Trong i u kin mi trng nhit , m cao s tn
trong nhiu nm, con trong iu kin kh hanh hoc nhit thp s tng cng trong
thi gian sau
ng tng rt nhanh trong thi gian
5. Tnh bin dang v tai trong
Btng la vt liu an hi deo nn bin dang c
an hi va bin dang deo.
Bin d
= E ; kg/cm
2
trong o : - ng sut trong bt
2
- bin dang tng i cua btng, cm/cm

2
Bin dang an hi xay ra khi tai trong tac dung rt nhanh va tao ng sut khng l
lm (nho hn 0,2 cng gii han) va o bin dang ngay sau khi t ta i, nu mt thi

gian se chuyn sang bin dang deo. Bin dang an hi trong giai oan nay cua btng
c c trng bng mun an hi ban u va co th tnh theo cng thc sau :

28
360
7 , 1
b
dh
R
+

1000000
E = ; daN/cm
2

trong o : R
b
28
- cng chu nen cua btng tui 28 ngay, kg/cm
2
Mun an hi cua btng tng ln khi ham lng ct liu ln, cng va mun
an hi cua ct liu tng ln va ham lng ximng, ty l N/X giam.
Nu ng sut vt qua 0,2 cng gii han cua btng th ngoai bin dang an
hi con o c ca bin dang deo hay bin dang d. Nh vy bin dang cua btng la
tng cua bin dang an hi ( ) va bin dang d ( ) :
h d

b
=
h
+
d
Nh vy, c trng bin dang cua btng khng phai la mun an hi ma la
mun bin dang :

d dh b
bd
E

+
= = ; daN/cm
2
trong o : - ng sut trong btng, daN/cm
2

b
- bin dang tng i cua btng, cm/cm

h
- bin dang an hi cua btng, cm/cm

d
- bin dang con d cua btng, cm/cm
n t gy xm thc c ly n btng la :
n , co lng ngm bun cat ln gy bao mon hoc xoi
on b
i trng t ngt co th gy nn ng sut nhit pha hoai
oa hoc
Bin dang cua btng trc khi b pha hoai thng khng ln lm, vao khoang 0,5
1,5 mm/m.
6. Tnh bn vng cua btng
a. bn cua btng trong mi trng xm thc c ly
Cac nh
- Cac dong chay co lu tc l
m tng.
- S thay i m lin tuc lam btng b co n th tch lin tuc gy nt btng
- S tan bng va ong bng lin tuc
- S thay i nhit m
btng.
- Cac iu kin kh hu bt li nh ma, gio , bao, lu ... cung gy xoi mon btng.
Cng btng cang cao va btng cang c chc th kha nng chng lai cac yu
t xm thc c ly cang cao, btng cang bn vng trong mi trng.
b. bn cua btng trong mi trng xm thc sinh vt
Cac loai vi khun, cn trung trong mi trng tit ra cac loai axit hu c hay v c
co th lam hoa tan mt s thanh phn cua btng lam cho btng b n mon.
c. bn cua btng trong mi trng xm thc h

Qua trnh n mon hoa hoc trong btng chu yu la n mon a ximng di cac hnh
thc xm thc hoa tan, xm thc trao i, xm thc banh trng. Phn nay a ngin cu
kha y u chng ximng.
i, gm s ... ngn khng cho btng
p xuc trc tip vi mi trng hoc co th cai tao mi trng nc.
dung btng mi trng chu tac dung lu dai cua
hit
o
C v cng btng se giam i ro rt. Ly do la khi o nc lin kt
a cu truc. Va cung
dm b pha hoai, do thach
thc t btng nng co th chu c nhit n 1200
O
C trong
thi gi b pha hoai se tr thanh mt
p ly hoc do co ngot lam xut hin
cac vt i lam vic trong
th thm qua
. Mac chng
thm c ma cha
Cn c vao ch tiu khng thm nc ngi ta chia btng ra lam cac loai mac B-2,
B-4, B lc thuy tnh 2, 4, 8 ... atmtphe.
chng lai s xm thc cua cac yu t mi trng th ta phai lam tng c
chc cua btng bng cach thit k cp phi btng hp ly, t chc qua trnh thi cng len
cht tt, bao quan dng h tt va s dung mt lng nc nhao trn hp ly (co th giam
lng nc trong hn hp btng bng cac loai phu gia hoat tnh). Ngoai ra ngi ta con
co th tao lp bao v b mt nh boc mt lp kim loa
ti
d. bn cua btng trong mi trng nhit
Theo ly thuyt, khng nn
n ln hn 250
vt ly se tach ra lam btng b co va gy nt pha hoai cu truc cua btng. Khi nhit
tng ln n 500 550
o
C hoc cao hn, nhng san phm thuy hoa cua ximng se b mt
nc hoa hoc, a ximng b pha hoai ang k v mt thanh phn v
nhit nay (550
o
C) nhng hat thach anh trong cat va trong a
anh thng thng chuyn sang dang kt tinh mi (triimit) th tch tng rt ln, a n
pha hoai cu truc btng.
Tuy nhin trong
an ngn. o la do khi nhit 1200
O
C lp bn ngoai
mang xp va rng co kha nng cach nhit, lam cho nhit truyn vao bn trong chm, do
o khi gp nhit cao hn hoc lu hn btng mi b
pha hoai.
8. Tnh chng thm cua btng
Trong btng bao gi cung tn tai h thng mao quan va l rng do nc t do bay
hi lai, do len cht cha tt, do cp phi khng h
nt nn btng co th b nc hoc cac cht long khac thm qua kh
mi trng co ap lc thuy tnh.
Nhng trong thc t nc ch thm qua nhng l rng thng nhau ma co ng
knh ln hn 1m. Con nhng l nho hn hay bng 1m th nc khng
c ngay di ap lc thuy tnh rt ln, v mang nc hp phu trn thanh mao quan day
n 0,5m, do o no thu hep din tch va hu nh hoan toan lp kn cac mao quan .
i vi ca c kt cu va cng trnh co yu cu v mc chng thm th ngi ta
xac nh chng thm bng mac chng thp theo ap lc thuy tnh thc dung
ua btng c c trng bng ap lc nc ln nht tnh bng atmtphe
gy ra vt thm trn b mt mu co kch thc quy nh.

-8 ... ngha la btng khng b nc thm qua ap

nng cao kha nng chng thm cua btng ngi ta nng cao c chc cua
len
ht khi thi cng, cung nh am bao iu kin dong h tt, hoc co th dung cht phu

1. C
tng la chon ty l phi hp gia cac loai vt liu nh ximng,
nc, c btng at c cac yu cu v ky
thut, t
c phng phap tnh toan cp phi btng
co th theo rt nhiu phng phap, song hin nay
ngi
btng, ngha la phai am bao ty l N/X nho nht, ty l cat thch hp, tng mc
c
gia hoat tnh b mt. Ngoai ra tng kha nng chng thm cua btng ngi ta co th tao
lp bao v b mt nh sn chng thm, quet bitum ...

III. TINH TOAN CP PHI CUA BTNG NNG
ac phng phap tnh toan
a. Khai nim
Tnh toan cp phi b
at va a dm hay soi sao cho co c hn hp
it kim vt liu va giam nhe chi ph cho qua trnh san xut.
b. Ca
Vic tnh toan cp phi btng
ta thng dung 3 phng phap sau : tra bang, thc nghim hoan toan va tnh toan
cng vi thc nghim.
Phuong phap 1 : Phng phap tra bang hoan toan
La phng phap da vao cac bang biu a l p sn. Cn c vao mac ximng, c hat

lp d toan xy dng.
ln nht cua ct liu, sut va mac btng cn ch tao, tra bang xac nh s b thanh
phn vt li u cho 1m
3
btng.
Phng phap nay n gian, thun li cho ngi san xut nhng khng bam sat thc
t vt liu. Do o, phng phap nay ch nn ap dung khi khi lng btng t, mac btng
thp va thng thng dung
Phuong phap 2 : Phng phap thc nghim hoan toan
hanh
ch tao
cho ring loai vt liu o.

c i vi loai vt liu th nghim) nhng cho kt qua chnh xac va
phu h
p ph i mt loai btng c bit cha co trong quy pham.
Phng phap thc nghim hoan toan da vao mt s vt liu nht nh, tin
mu vi cac cp phi khac nhau. em cac mu i kim tra cac yu cu ky thut
va lp bang cp phi ng vi cng tng ng
Phng phap nay tn kem chi ph cho cng tac th nghim va pham vi s dung han
hep (v ch ap dung
p vi thc t vt liu. Ngi ta dung phng phap nay khi khi lng btng ln
hoc khi thit k c
Phuong phap 3 : Phng phap tnh toan kt hp thc nghim
Da vao mt s bang tra co sn tin hanh tnh toan cp phi btng theo trnh t
au :

s
- Bc 1 : La chon cac thanh phn nh hng
- Bc 2 : Ch tao mu , kim tra cac yu cu ky thut va iu chnh lai cp phi
cho hp ly.
- Bc 3 : La chon thanh phn chnh thc
- Bc 4 : Chuyn thanh phn chnh thc sang thanh phn btng hin trng

Phng phap nay co nhiu u im hn v va kt hp tnh toan va kt hp thc
t vt liu nhng khng tn kem nhiu chi ph th nghim. Phng phap nay hin nay
c d ng rng rai i vi cac loa i btng bnh thng.
2. P
u v btng :
ui cn at
ut khac : cng un, chng thm, chng mai mon,
hng

- c i , b tr c t thep
... muc ch la la chon deo cua hn hp btng va ln cua ct liu
- Thi gian thi cng, nhit , m mi trng va c g ngh khac :
vn chuyn bng bm, d van khun sm. T o xac deo cu a hn g cho
p

ng, cng thc t, ph m c .
- a dm hay soi : loai a, khi lng ring ng th tch x ng),
n nht, hng gia cac hat. . .
at : loai cat, khi lng ring, mun l t trn 5mm nh toan
nh kt, kha nng
tng c
nhng vn tit ki m nht.
"Dreux -
u
hng phap tnh toan kt hp vi thc nghim
a. Cac iu kin phai bit trc
tnh toan c thanh phn btng, phai da vao mt s iu kin nh :
Yu c
- Mac btng (theo cng nen), t
- Cac yu cu ky th
c co ...
Yu cu v iu ki n thi cng :
- Tnh cht cua cng trnh : phai bit c cng trnh lam vic trong mi trng
nao, trn kh hay di nc, co trong mi trng xm thc hay khng, co chu tai trong
va cham, mai mon hay cac yu t khac co anh hng n cng btng trong thi gian
s dung khng.
m cua kt c u cng trnh : hnh dang , kch thc cu kin
cho hp ly
ac yu cu cn
nh hp btn
hu hp va la chon phu gia
Yu cu v nguyn vt liu :
- Ximng : loai xim ng phap th nghi ng
, khi l p (
ng knh hat l
- C n, lng ha ( t
lai lng cat va a). . .
- Phu gia : loai phu gia, nng lc giam nc, kha nng lam chm ni
ng . . . .
T cac ch tiu ky thut cua nguyn vt liu ta tnh toan lng dung cua cac thanh
ph n cho hp ly am bao btng co c chc cao nht
b. C s ly thuyt tnh toan
Cac phng phap thit k thanh phn btng c s dung rng rai hin nay la :
phng phap cua ban mi trng Anh, cua Vin btng My, phng phap
Gorisse" cua Phap, phng phap Murdock cua Anh, phng phap cua Hi ng btng
Pooclng NewZealand, phng phap Bolomey - Skramtaev va phng phap cua Vin
btng va btng ct thep Nga. Mi phng phap u co mt pham vi thch dung ring.
y ta ch nghin cu phng phap Bolomey - Skramtaev c s dung ph bin Vit
Nam.

Phng phap Bolomey - Skramtaev la phng phap tnh toan ly thuyt kt hp vi
vic kim tra bng thc nghim da trn c s ly thuyt " th tch tuyt i" co ngha la
tng th tch tuyt i (th tch hoan toan c) cua vt liu trong 1m
3
btng bng 1000
lit, ngha la :
) ( 1000 l V V V V
aD aC aN aX
= + + + (1)
c. Trnh t tnh toan
B 1 : uoc La
* hon tnh deo ( sut, c ) cho hn hp ng : sut thch hp cho
c n u c ban, m btng . Bang 5-10 ap dung
chon sut c p btng ngay sau khi trn c p t m)
cho th t n i h th t g 30 d 0 t h t
m ((t C)
s n b g d c c g
-1
s ,
chon thanh phn nh hng
La c
g kt c
ng bt
ac da bng may ghi trn bang 5-10
ua h n h (a o d hong n th t sut 2c
i gian hi c g d 45 p ut i ti non (t
o
C), i 6 phu cho t i ti
at < 30
o
.
D ut h hop tn nn ung ho ca dan kt c u
Bang 5 0
ut SN cm Dan c g kt u
Ti a Ti thiu
Mong va t ng mong btng ct thep
Mong btng, ging chm, tn
9 10 3 4
g ph n ng m 9 10
11 12
3 4
3 4
Dm, tng btng ct thep
Ct
11 12 3 4
ng, nn, san
Khi ln
9 10
7 8
3 4
3 4
Cac dang kt cu khng co tn goi nh trong bang 5-10 chon sut tng ng
v iu kin thi cng nh vi cac kt cu c ban ghi trong bang 5-10.
Khi thi cng m thu cng, sut chon cao hn 2 3cm so vi gia tr bang 5-10.
sut bng
0 1cm
ot : 12 18cm tuy theo khoang cach va chiu
cao b
ghi trong bang 5-14. Khi cn keo dai hn na th nn s dung phu gia.

hp vi ct liu ln la a dm,
c xac nh the sut, D
max
cua ct liu ln, M
l

ng ximng s dung cho 1m
3
btng nm trong
ng nc tra bang se c iu chnh
c cho 10kg tng. P u gia s dung dang bt cung c
tnh nh ximng iu chnh lng nc.
Khi thi cng m bng phng phap rung nen, rung va, chon
hoc chon hn hp btng co cng Vbe 4 8s.
sut thch hp phuc vu mt s cng ngh thi cng c bit co th chon nh sau :
coc khoan nhi : 14 16cm ; btng bm, r
m ; rot chen vao cac khe, hc, mi ni nho khng m c : 18 22cm.
Khi thi gian thi cng cn keo dai thm 30 45 phut, sut co th chon cao hn 2
3cm so vi gia tr
* Xac nh lng nc nhao trn (N) : lng nc trn ban u cho 1m
3
btng ghi
bang 5-11. Lng nc c lp trong bang nay phu
ximng pooclng thng thng va o
cua cat va co gia tr khng i khi l
khoang 200 400kg.
Khi lng ximng s dung trn 400 kg/m
3
l
theo nguyn tc cng thm 1 lt n h

Khi s dung ct liu ln i, lng nc la so tra bang giam i 10 lt.
ng, lit

K
Luong nuoc trn ban du cn cho 1m
3
bt
Bang 5-11
ich thuoc hat lon nht cua ct liu lon D
max
, mm
10 20 40 70
Mdun d lon cua cat, M
dl

S
TT
D
sut
cm

1 1 2 195 190 185 185 180 175 175 170 165 165 160 155
2 3 4 205 200 195 195 190 185 185 180 175 175 170 165
3 5 6 210 205 200 200 195 190 190 185 180 180 175 170
4 7 8 215 210 205 205 200 195 195 190 185 185 180 175
5 9 10 220 215 210 210 205 200 200 195 190 190 185 180
6 1112 225 220 215 215 210 205 205 200 195 195 190 185
Khi s dung ximng pooclng n h hp (PCB), pooclng x lng nc tra bang
c cng thm 10 lt. Khi s dung ximng pooclng puzlan (PC
PUZ
), lng nc tra
ang
Khi s dung cat co M lt. Khi dung cat co M >
Nn s dung phu gia hoa deo, hoa d o
tr c giam b heo c t a
ly : 5 9% i vi phu gia hoa deo ; 10 15% i vi phu gia hoa deo cao 0%
gia siu deo. Lng nc cha tr phu a da ng c tnh vao thanh
phn trn
C c cho hn hp btng co u c sut cao nh sau :
7 16 p ph ho
theo do 6cm kt hp vi phu gia hoa deo cao, theo dong
S = 3 siu deo.
S = 9 cm kt hp vi ph gia hoa deo, theo
dong S oa de cao, th ng S = 5 6cm t h i
p s
* c (X/N): the g Bo y - m
- ng (X/N = 1,4 2,5) :

b c cng thm 15 lt.
l
= 1 1,4 lng nc tng thm 5
l
3 lng nc giam i 5 lt.
eo cao hoc siu deo giam bt nc nha
n. M
i vi phu
t nc xac nh t nh loai phu gi d kin s dung. S b co th
; 16 2
ong gi ng lo
.
hon lng n y u
S = 13 16cm : theo dong S =
ng S = 5
8cm bang 5- kt h vi u gia a deo,
4cm kt hp vi phu gia
S = 17 20cm : theo dong
= 7 8cm kt hp vi phu gia h
iu deo.
10 u
o eo do k p v
hu gia
Xac nh ty l ximng - n Tnh o cn thc lome Skra taev :
i vi btng th

= AR R
b
5 , 0
N
X
X

5 , 0 +
X
b
R
4)
- /N >

=
AR N
X
(
i vi btng cng cao (X 2,5) :
+ = 5 , 0
1
N
X
R A R
X b

5 , 0
1 X
R A N
=
b
R X
(5)
1,5-1,9 2,0-2,4 2,5-3,0 1,5-1,9 2,0-2,4 2,5-3,01,5-1,9 2,0-2,4 2,5-3,0 1,5-1,9 2,0-2,4 2,5-3,0

trong o : R
X
- cng thc t cua ximng, kg/cm
2
theo
n
ng; 1, i vi tram tr u cng
A, A s k n cht t va phng phap x nh
8 ngay trn mu chun kch thc 150x150x150mm theo TCVN 3118 - 1993.
ng cac tui nay (R
t
) c quy i v cng btng tui 28 ngay bng cng
c (6
R
b
- cng btng, kg/cm
2
; ly bng mac btng yu cu
cng nen nhn vi h s an toan :1,1 i vi cac tra m tr
t 15 cac n th
1
- h lng c liu ac
mac ximng c xac nh theo bang 5-12
Cng thc (4) va (5) ap dung tnh ty l X/N nhm at cng nen cua btng
tui 2
Khi thit k mac btng khng phai tui 28 ngay th xac nh ty l X/N, cng
bt
th ) nh sau :
R
n(28 ngay)
=
t
t
k
R

trong o : k
t
- h s quy i, xac nh s b theo bang 5-17
H s cht luong vt liu A va A
1

Bang 5-12
H s A.,A
1
ung voi ximng thu cuo ng d theo
Phuong pha p
nhanh
Cht
luong
vt

Ch tiu da nh gia
liu
A A
1
A A
1
A A
1
- Ximng hoat tnh cao khng tr n
phu gia thuy.
Tt - a sach, c ch c, cng cao,

0,34

,60 0

0,47

0
cp phi hat tt.
- Cat sach, M
l
= 2,4 2,7

0,54 0

,38

0,3
- Ximng hoat tnh trung bnh,

bnh
pooclng h n hp, ch a 10 15%
- a cht l ng phu hp vi
- Cat cht l

0,50

0,32

0,55

0,35

0,43

0,27
Trung
phu gia thuy.

TCVN 1771 - 1987
ng phu hp vi
TCVN 1770 - 1986, M
l
= 2,0 3,4
- Ximng hoat tnh th p, pooclng
hn h p ch a trn 15% phu gia thuy.
Kem - a co mt ch tiu cha phu hp 0,45 0,29
vi TCVN 1772 - 1987
- Cat mn, M
l
< 2,0
0,50

0,32

0,40

0,25

TCVN6016-1995
TCVN4032-1985
(p.p vua deo)

H s quy di cuong d nen cua btng o cac tui v cuong d 28 ngay (k
t
)
Bang 5-13
Tui btng, ngay 3 7 28 60 90 180
k 0,5 0,7 1,0 1,1 1,5 1,2
t
Ghi ch
- k
t
tui 3, 7 nga
20
o
C.

u : H s k
t
cua bang nay ap dung cho iu kin nhit khng kh t > 20
o
C.
ng 0,45 va 0,65 khi n y ly tng hit khng kh t = 15
- k tui 3, 7 ngay ly tng ng 0,40 va 0,60 khi nhit khng kh t
t
= 10
15
o
C.
* Xac nh lng ximng (X) va phu gia (PG) :
T lng nc va ty l X/N ta xac nh c lng ximng cn dung nh sau :

N
N
X
X = ; kg
so sanh vi lng ximng ti thiu
eo bang 5-14, nu thp hn th phai ly lng ximng ti thiu tnh toan tip ( am
tng bm khng nho hn 280
g/m
3
. Khi o bao bao gi nguyn cng cua btng theo thit k ban u th ty l
c cung
Bang 5-14
Kch thc hat ct li u l n nht, D
max
, mm 10 20 40 70
Sau khi tnh c lng ximng ta phai em
th
bao hn hp btng khng b phn tng), i vi b
k
N/X phai khng thay i, do o lng n phai tnh lai.
Btng co sut 1 10cm 220 200 180 160
Btng co sut 10 16cm 240 220 210 180
Khi lng ximng tnh 400kg c ln hn , cn hiu chnh lai lng nc. Lng
nc hiu chnh tnh bng cng thc :

N
X
N
N
hc
=
10
400 . 10
; lt
chnh, lt
an ban u, lt
nguyn tc ban u a nu, tc
khi m ch tch hoan toan c cua ct liu va
th tch h ximng. Ta co :

trong o : N
hc
- lng nc hiu
N - lng nc tnh to
X/N - ty l ximng trn nc tnh trn
Sau o gi nguyn ty l X/N, tnh lai lng ximng theo lng nc a hiu chnh.
Ham lng phu gia c tnh theo % ham lng ximng.
* Xac nh lng a dm hay soi () :
xac nh lng ct liu ln va nho phai da trn
la th tch 1m
3
hn hp btng sau t la th
1000 = + + +
aD aC aN aX
V V V V (1)


Hay 1000 = + + +
D C
N
X
(2)
aD aC aX

a
, C, kh ng ximng c, a trong 1m ng,
aC
, kh n g c m at v kg
Quan r m i t ta n th h ximng p
rng a ca n at) ao cat tha a g nh
ximng hoan a ng p r i ha li (
bao nh c tha t o da t nh cho hn b at
n t h , th v th pha h g t h c
rng , ngha la
V
va
= k
d
.V
r
; vi k
d
> 1
trong o : V
aX
, V
aN
, V
aC
, V
a
- th tch hoan toan c cua ximng, nc, cat,
trong 1m
3
btng, lit
X, N - i l , n cat,
3
bt kg

aX
,
a
- i l g rin ua xi ng, c a a, / lit
nim ng xi ng kh ng c vi c tao anh se l y l
gi c hat ct liu ho (c va b boc ta o nh v ximn (coi va
toan c). V xim lai l y l ng g a cac t ct u ln a) va
qua hung nh m lp c chiu y nh hp tng c
deo c hit. N vy tch a xim ng tao anh i ln n tn h tc ac l
cua a :

V
aX
+ V
aN
+ V
aC
= k
d
.V
r

= + +
aC aX
C
N
X

k
d
.r
V
o

oD
d d
D
r k
. . = (3)

2) va (3) ta co : t ( 1000 = + . .
d d
r k
aD oD

D D

aD oD
D d

+

r k
1000
=
1
; kg
hoc =
1 ) 1 ( +
d d
oD
k r
; kg

trong o : r
- rng cua a, %
k
d
- h s d va hp ly
, - khi lng th tch va khi lng ring cua a, kg/ lit
o a
i vi ca c hn hp btng cn S = 2 12cm (tr btng co yu cu cng
Th tch h ximng c xac nh bng cng thc :
un hoc cng chng thm nc), h s d va hp ly k
d
c xac nh theo bang 5-
15trn c s th tch h ximng va mun ln cua cat.

N
X
V
aX
h
+ =
; lt

trong o : V
h
- th tch h xi m ng, lt
N - lng nc cho 1m
3
btng, lt
g ing cua ximng, g/cm
3

ng cho hn ho btng deo (DS 2 12cm);

3
aX
- khi ln r
H s du vua hop ly (k
d
) du p
Ct liu lon la da dm (nu dung soi, k
d
tra bang cng thm 0,06)
Bang 5 -15
k
d
ung voi gia trj V
h
X/
aX
N (lt/m ) bng M
dl
cua cat 225 250 275 300 325 350 375 400 425 450
3,0
2,75
1,33 1,38 1,43 1,48 1,52 1,56 1,59 1,62
1,30 1,35 1,40 1,45 1,49 1,53 1,56 1,59 1,6
2,5
2,25
2,0
1,26
1,24
1,22
1,31
1,29
1,27
1,36
1,34
1,32
1,41
1,39
1,37
1,45
1,43
1,41
1,49
1,47
1,45
1,52
1,50
1,48
1,55
1,53
1,51
1,57
1,55
1,53
1,59
1,57
1,55
1,75 1,14 1,19 1,24 1,29 1,33
1,26
1,37
1,30
1,40
1,33 1,5 1,07 1,12 1,17 1,22

1,43
1,36
1,64
1
1,45
1,38
1,66
1,63
1,47
1,40
Vi cac sut khac, iu chnh k
d
nh sau :
ang cng thm 0,1 i v - Khi btng co sut 14 18cm, k
d
tra b i cat co M
l
< 2;
o M
l
> 2,5.

cng thm 0,15 vi cat co M
l
= 2 2,5; cng thm 0,2 vi cat c
- Khi btng co sut 0 1cm (Vebe = 4 8s) k
d
tra bang tr bt 0,1 i vi cat
co M
l
< 2(nhng gia tr cui cung khng nho hn 1,05); tr bt 0,15 0,2 i vi cat co
M
l
2 (nhng gia tr cui cung khng nho hn 1,1).
* Xac nh lng cat (C) :
Sau khi xac nh c lng nc (N), ximng (X) va a () ta co th suy ra lng
cat t phng trnh (2) nh sau :

aC
oD aX
N
D X
C

+ + = 1000 ; kg
trong o :
aX
,
aC
,
0
- khi lng ring cua ximng, cat va khi lng th tch
cua a , kg/ lit
Buoc 2 : Kim tra bng thc nghim
Bc tnh toan s b ta a xac nh c lng ximng, nc, cat, a (soi) cho 1m
3

hn hp btng. Song trong qua trnh tnh toan ta a da vao mt s bang tra, biu ,
cng thc ma iu kin thanh lp cac bang tra, biu , cng thc o co th khac vi iu
in thc t. V vy cn phai co bc kim tra lai bng thc nghim xem vi liu lng
ng vt li t me trn th nghim :
t liu cho mt me trn theo th tch cn co.
k
vt liu tnh toan trn hn hp btng va btng co at cac yu cu ky thut hay khng.
* Tnh liu l u cho m
T liu lng vt liu cua 1m
3
btng a tnh c bc tnh s b ta se tnh c
khi lng v


m m
V
X
x =
1000

m m
V
C
c =
1000

m

m
V
D
=
1000

m m
V
N
n =
1000

m m
V
PG
pg =
1000

trong o : x
m
, c
m
,
m
, n
m
, pg
m
- khi lng ximng, cat, a, nc, phu gia cho
mt me trn, kg
X, C, , N, PG - kh ng ximng, cat, a, nc, phu gia cho
1m
3
btng, kg
nghim ri kim tra sut
bng hnh non cut tiu chun theo TCVN 3106 - 1993 hoc kim tra cng bng nht k

trng hp tng t :
hn h l u cu
t th y cng thc t ln hn cng
u c /N khng thay i cho
h cu. tng mt cp sut khoang 23cm cn thm
ng
yu cu) th phai tng thm l
i l
V
m
- th tch cua mt me trn, lt
* Kim tra tnh deo cua hn hp btng : Kim tra sut hoc cng
Trn vt liu theo liu lng dung cho mt me trn th
Vebe.
Khi kim tra sut co th xay ra cac trng hp sau :
- sut thc t bng sut yu cu
- sut thc t nho hn hay ln hn sut yu cu
Khi kim tra cng cung co th xay ra cac
- cng thc t bng cng yu cu
- cng thc t nho ay n hn cng y
Nu su c t nho hn sut yu cu (ha
y u) th phai tng thm lng nc va ximng sao cho ty l X
ti khi btng at tnh deo t eo yu
5 lt nc.
c c Nu sut th t ln hn sut yu cu (hay cng thc t nho hn
ng ct liu cat va a nhng phai am bao ty l
D C
C
+

khng thay i.
ng cn phai xac nh nhng tui nao. Sau o em mu
tiu chun ri ac nh cng chu nen trung
bnh. Nu cac mu th nghim co hnh dang kch thc khng tiu chun th phai chuyn
* Kim tra cng :
kim tra cng ta ly hn hp btng a at yu cu v tnh deo em uc
mu bng cac khun co hnh dang va kch thc quy nh. S mu cn uc
tuy thuc vao cng cua bt
dng h 28 ngay trong iu kin nen x
v cng cua mu tiu chun.

Nu R
tb
= (1 1,15) R
b
y/c
th btng at yu cu v cng gi nguyn cp
tb b
i hoc giam b ng ximng am bao tnh
inh t
a hai t mu uc thm nay. Lp
nh c
con lai.

ca
trnh thuy li, thuy in thng co yu cu cao v
phi a tnh toan.
Nu R > 1,15R
y/c
th phai tnh la t l
k .
Nu R
tb
< R
b
y/c
th nht thit phai tnh lai hoc tng thm lng ximng.
thun tin cho vic kim tra ngi ta uc thm hai t mu vi lng ximng
tng va giam 10% ri xac nh cng trung bnh cu
th R
b
ng vi cac ty l X/N khac nhau. T cng btng yu cu ta se xac
trn th ty l X/N ri tnh c cac thanh phn

R
b

R
b
y/c
X/N
X/N

* Kim tra c yu cu khac :
i vi btng cac cng
chng thm nc th ta phai kim tra mac chng thm cua btng.
* Khi lng th tch cua hn hp btng a len cht :

k
oh
V
k b k
G G
=
+
; kg/ l
trong o :
oh
- khi lng th tch cua hn hp btng a len cht, kg/ l
ng cua khun a cha btng sau khi uc mu, kg

nh ca thanh phn cp phi ta co lng vt li u cho
mt me
m m
, c'
m
, '
m
, pg'
m
.

G
k+b
- khi l
G
k
- khi lng cua khun, kg
V
k
- th tch cua khun, lt
Sau khi kim tra va iu ch c
trn th nghim la x' , n'
Buoc 3 : La chon thanh phn chnh thc
* Th tch thc cua me trn th nghim sau khi iu chnh :

oh
m m m m m
m
x
v
' +
=
pg d c n
' ' ' ' + + +

; lt

m
c t cu a me trn th nghim sau khi iu chnh,ltt

oh
- khi lng th tch cua hn hp btng a len cht, kg/ l
ung
* Tnh lng vt liu cho 1m
3
hanh phn chnh thc
trong o : v - th tch th
x'
m
, n'
m
, c'
m
, '
m
, pg'
m
- lng ximng, nc, cat, a va phu gia d
cho me trn th nghim sau khi iu chnh, kg
btng theo t

ta a thm nguyn vt li u
btng
Trong qua trnh kim tra bng thc nghim co th
at cac yu cu ky thut nn lng vt liu cho 1m
3
btng a thay i, do o phai
tnh lai theo cac cng thc sau :
1000
'
1
m
v
=
m
x
X ; kg
1000
'
1
=
m
m
v
n
N ; kg
1000
'
=
m
c
1
C ; kg

m
v
1000
'
1
=
m
v
m
d
; kg
1000
'
=
m
m
pg
PG ; kg
1
v
Buoc 4 :
Khi tnh toan s b thanh phn vt l ta a gia thit la nguyn vt
u hoan toan kh (W = 0%). Nhng trong thc t cat va a lun b m nn phai tnh n
iu chnh lai lng cat, a va nc cho chnh xac.
Lng nguyn vt liu trn hin trng c tnh theo cac cng thc sau :
X
2
= X
1
; kg
C
2
= C
1
(1 + W
C
/100) ; kg

2
=
1
(1 + W
/100) ; kg
N
2
= N
1
- (C
1
W
C
/100 +
1
W
/100) ; lt
trong o : X
2
, C
2
,
2
, N
2
- lng ximng, cat m, a m va nc se s dung
cho 1m
3
btng tai hin trng, kg
X
1
, C
1
,
1
, N
1
- lng ximng, cat, a va nc theo cp phi chun
( iu kin kh) cho 1m
3
btng, kg
W
C
, W
- m cua cat va a tai hin trng, %

Buoc 5 :
Chuyn thanh phn btng hin trng
iu cho 1m
3
btng
li

Tnh ln may
* H s san lng bt
Trong thc t khi ang thai t nhin (V
oX
g tch thung trn la V
o
, coi rng cat, a va ximng chim ch toan b
ng trn con nc khng chim ch v no i vao cac l rng cua thung trn. Ta co :
g vt liu cho mt me trn bng
ng
ch tao btng vt liu c s dung tr
,V
oC
, V
o
). Dun
thu
V
oX
+ V
oC
+ V
o
= V
o

hay
o
oD oC oX
V = + +

Th tch h
D C
n hp btng sau khi nhao trn lun lun nho hn tng th tch t nhin
cua cac

X
nguyn vt liu,iu o c th hin bng h s san lng btng .

o
b
V
V
=

Khi a bit cp phi cng tac ta co cng thc xac nh h s san lng
nh sau :

oD oC oX
V V V + +
=
1000

hay
oD oC oX
D C X

2 2 2
+ +
1000
=
oC
,
o
- khi lng th tch xp cua ximng, cat, a tai hin
trng, kg/ l
g cua ct liu ma gia tr cua nm trong khoang
t me trn bng may :
c s dung trong vic tnh lng nguyn vt li u cho
V
o
(lt). Lng vt liu cho mt me trn
cua ma
trong o : X
2
, C
2
,
2
- lng vt liu cho 1m
3
btng tai hin trng, kg
oX
,
Tuy thuc vao rn
0,55 0,75.
* Xac nh liu lng cho m
tng H s san lng b
mt me trn cua may co dung tch thung trn la
y c tnh nh sau :

o o
V
X
X
2
= ; kg
1000

o o
V
N
2
N
1000
= ; lt

o o
V C
1000
=
C
2
; kg

o
=
o
V
D
1000
2
; kg

o o
V
PG
PG
1000
2
= ; kg
trong o : X , N , C , , P ximng, nc, cat, a va phu
o o o o
gia dung
cho mt me trn
X
2
, N c, cat, a va phu gia theo

G
o
- lng
2
, C
2
,
2
, PG
2
- lng ximng, n
cp phi cng tac

CHNG VI :
VUR XRT 0UNU
1. KHA| N|M vA PHN LOA|
|. KHA| N|M

gn ging nh b tng, ch khac mt s
im s
nc nhao trn phai ln
m nh n oi hoi lc kt dnh vi vt liu xy
phai l
o yu cu
cung g
||. PH
00 kg/m
h
- Va xi mmg : ximng + cat + nc
- Va vi : vi + cat + nc
- Va thach cao : thach cao
- Va hn hp : ximng - vi, ximng - t set, ximng - thach cao v.v...
3. Theo muc ch s dung
- Va xy ch a, s dung cat hat trung
- Va trat hoan thin b mt khi xy, s dung cat hat mn
- Va lang, t, p, va trang hoang ... hoan thin cng trnh, thng dung thach
a che trnh lp
p nha va cng tr .v...

Va xy dng la mt loai vt liu a nhn tao tng t nh b tng, thanh phn ch
tao gm co : cht kt dnh, nc, ct liu nho va phu gia (nu co). Phu gia co tac dung cai
thin tnh cht cua hn hp va va va.
Va xy dng co c im
au :
- Va phai lam vic trang thai dan thanh lp mong nn khng th co ct li u ln
ma ch co ct liu nho.
- Do ch co ct liu nho nn ty din rt ln, oi hoi lng
hn.
- V a tip xuc vi khng kh, vi vt liu xy hut nc nn d b mt nc nn oi
hoi va phai co kha nng gi nc ln hn am bao deo va qua trnh rn chc cua
ximng.
- Va la im vu lin kt vt liu xy n
n.
Ngoai ra , va la mt loai a nhn tao nn cng va bn, de
ing nh b tng.
N LOA|
1. Theo khi lng thtch
- Va nng :
o
> 1500 kg/m
3
- Va nhe :
o
15
3

2. Theo cht kt dn
+ cat + nc
xy ga
la
cao lam cht kt dnh v co mn va bong cao.
- Va c bit : va ging khoan, v n mi ni ca c chi tit trong qua
nh, va phun cap d ng lc, va ca ch m, cach nhit v
YZ
ghe

2. v1 L|U CH 1AO vUA
|. CH1 K1 DNH
ch tao va thng dung cht kt dnh v c nh ximng pooclng, ximng
pooclng x, ximng pooclng puzlan, vi khng kh, vi thuy, thach cao xy dng v.v...
Vic la chon cht kt dnh tuy thuc vao mi trng s dung va mac va yu cu.
ng co vai tro la cht kt dnh ta o ra cng
t khac ximng con co tac dung gi nc tao deo cho va. Con trong va
nh tao ra cng cho va, con vi
hoc t set) se lam nhim vu gi nc tao de a.
Loai xi mng : chon tuy thuc vao mi trng s dung
Mac xi ximng
mac cao c
2. Vi
nh tao ra cng cho va.
co kha nng gi nc tao deo cho va. Con trong va hn hp, vi
co nhi
ng vi trong va se giam
vn deo. Vi dung cho va co th dung bt vi sng hoc vi
nhuyn
t trat), nu la bt vi sng phai cn thn khi nhao trn.
II. CA 1
ng rt ln n cng cua va. Cac ch tiu
anh g
Loai va mac 2 10, dung mi trng kh rao, th dung vi
Loai va mac trung bnh, t 10 75 nu khng co yu cu g c bit th nn dung
loai va hn hp va am bao cng lai va am bao deo.
Loai va mac cao, t 75 200 nht thit phai dung xi mng bao am cng .
1. Xi mng
Vai tro : trong va ximng, xim
cho va. M
hn hp ximng ch ong vai tro la cht kt d
( o cho v
mng : Ximng cn co mac cao gp 3 4 ln mac va. Khi dung
o th pha vao phu gia tr va vi ha mac ximng xung.
Vai tro : trong va vi, vi co vai tro la cht kt d
Mt khac vi co n
m vu chu yu la am bao kha nng gi nc cho va, con ximng se lam nhim vu
kt dnh va tao ra cng cho va.
Khi cht lng vi tt, kha nng gi nc se tt th l
xung ro rt, ma va
, nu la vi nhuyn th phai ti ky va loc qua sang 0,6 mm ( loai hat qua gia la
lam r m

Cat cu tao nn b xng cng trong va, la m cho va bt co th tch va tng san
lng. V vy, cht lng cat co anh h
ia cht lng cua cat dung cho va gm co :
CT1 : Ham lng cht bn
Ham lng cht bn, bui, set trong cat c khng ch nh sau : < 20% cho mac
va di 10; < 10% cho va mac 25 va 50; va < 5 % cho va mac 75 tr ln.
CT2 : Thanh phn hat , ln
Thanh phn hat : noi chung cat phai co mun ln khng nho hn 0,7 va cp
Bang 6-1
Kch t 1,25 0,315 0,14
phi phai phu hp vi bang 6-1 va c biu din th nh hnh ve.

hc mt sang (mm) 5
Lng 75 100 sot tch luy (%) 0 10 0 55 30 95


0
10
20
L
n
g

s
o
t

t
c
h

l
u
y

A
i

(
%
)
Pham vi cho phep
30
40
50
60
70
80
5,0

va
mm, xy a hc dung cat co kch
n thin th cat co d
max
<
ch anh, cat fenspat) va cat nhn tao (nghin t
ao
nh cht nht nh cua va. tit ki m lng cht kt dnh,
g nc nhao trn, lam tng deo, thng dung mt s phu gia hoat tnh b
tng san lng va ha ma va thng dung cac loai phu gia v c nh t
et deo, cat nghin nho bt a puzlan.
. NUOC
Nc dung ch o va la nc sach.
YZ

cng, la
tnh ch hi xy. Do va phai
h
0 0,14 0,315 1,25
Kch thc l sang,
th xac nh thanh phn hat cua cat trong
ln : khi xy gach nn dung cat co d
max
5
thc khng ln hn 1/4 1/5 chiu day mach xy, co n khi hoa
2,5mm.
Cat co th la cat thin nhin (cat tha
cac loai a c hoc a rng).
|||. PHU G|A
Trong va co th dung tt ca cac loai phu gia nh btng. Phu gia c cho v
nhm muc ch cai thin cac t
lam giam ln
t . Khi cn m
s
c
,
|v
ta

3. M1 5 1N P vUA vA vUA
I. D DEO CUA HN HOP -1979)
1. Khai nim
deo cua hn hp va c trng cho kha nng d hay kho nhao trn, thi
H CH1 CUA HN HO

VUA (TCVN 3121
t quan trong am bao nng sut thi cng va cht lng cua k
lam vic trang thai dan mong nn yu cu deo phai ln.
2. Cach xac n
deo c anh gia bng cm su vao hn hp va cua cn, tnh
bng cm

Cn la dung cu kim loai co dang hnh non, goc chop bng 30
o
, cao 145mm, nng
mm, ng knh ay
n 150mm.
o cm chuy co cu tao tng t vica.
cua ay phu. Tha vt cho cn ri t do vao trong va. Sau 10 giy tnh t khi
tha vt
anh hng
g dung cht kt dnh tng va nc tng deo tng
l p h bao boc
at cat se day ln lam deo cua hn h va tng.
- Khi ng knh hat cat giam th rng va ty din cua cat tng lp h bao boc
at cat se mong i lam deo cua hn hp va gia
nh hng cua phu gia :
Nu s du a se tng.
Nu s dung phu gia tr th deo cua hn hp va se giam.
nh hng cua mc trn
- Mc trn ky, trn bng may deo tng
- Mc trn khng ky , trn bang tay deo giam
||.
1. K
ua khi va khi vn
kem.
2. P

3002g, ng knh ay 75mm. Phu ng va hnh non cut cao 180
nho 20mm, ng knh ay l
Dung cu
Hn hp va trn xong c ngay vao phu, dung chay m 25 cai sau o ly
bt va ra sao cho mt va thp hn ming phu 1cm. Dn nhe trn mt ban hay nn cng
5 6 ln. t phu vao gia di cn ri ha cn xung sao cho mui cn va cham vao mt
va tm
bt u oc tr s trn bang chia chnh xac n 0,2cm
Trong iu kin hin trng cho phep tha cn vao trong va bng tay.
3. Cac yu t
Anh hng cua cht kt dnh:
- Ln
- Lng dung cht kt dnh tng nhng gi nguyn lng nc deo giam v
lng nc dung thuy hoa.
- Lng dung cht kt dnh giam deo giam
Anh hng cua ct liu :
- Khi ng knh hat cat tng th rng va ty din cua cat giam
h p
h m.
A
- ng phu gia hoat tnh th deo cua hn hp v
-
A
PHN 1NG CUA HN HOP vUA
hai nim
Phn tng la s thay i ty l cua hn hp va theo chiu cao c
chuyn hoc lu cha dung ti. phn tng cang ln th cht lng va cang
hng phap xac nh

3
6
4
5
1
2
Dung cu th phn tng

1,2,3 - ng kim loai

Co hai phng phap xac nh phn tng cua hn hp va.
ng : dung cu th nghim la n t ng ay
g khi chun b xong hn hp va vao y khun, gat
n ln ban rung trong 30 giy. Sau o trt tht 1 va 2
t 5 phn khi va ra lam 3 phn. phn 1 v o trn lai
t p va trong (S
1
) va g 3 (S
3
).
phn tng c tnh theo cng thc (TCVN 3121-1979) :
PT = 0,07 (S
1
3
- S
3
3
) ; cm
3

n c S
1
. Sau o yn trong 30 phut ri ly i 2/3
s va s va
con lai
cng thc :
PT = S
1
- S
2
; cm

kt dn
a c biu th qua phn trm ty l gia deo
cua h
nh
bng dung cu tao
hn khng.
Sau khi th de hu mt lp giy loc a
g trong 1 phut, mt phn nc cua hn hp va b tach ra.
ln
th v mt c

Phng phap chn mt khu hep tru r tron xo
m ba ng kim loai ri nhau. Sau
gang ming khun, y np ri cho
rn cac t m trt 4 va a 3 ra cha
rong 30 giy ri xac nh deo cua hn h ng 1 n

Yu cu : PT 30cm
3

Phng phap lng : va mi trn c y vao mt bnh hnh tru cao 30cm,
ng knh 15cm. o su cm c
trong thung (ly nhe nhang, khng lam xao trn s va con lai), em trn
ri cho vao bnh tru cao 15cm, ng knh 15cm xac nh S
2
.
phn tng c xac nh theo

|||. KHA NNG G|U NUOC
1. Khai nim
V va phai lam vic trang thai dan mong, din tch tip xuc khng kh ln va
phai tip xuc vt liu xy ly nc, do o oi hoi nc phai co kha nng gi nc ln
am bao deo trong qua trnh thi cng va am bao qua trnh ngng kt rn chc cua cht
h.
Kha nng gi nc cua hn hp v
n hp va sau khi chu hut ap lc chn khng va deo cua hn hp va ban u.
1. Cach xac
Kha nng gi nc cua hn hp va c xac nh
c
o cua hn hp va (S
1
), t trn mt p
thm nc, rai hn hp va ln trn giy boc mt lp day 3cm. Hut khng kh trong bnh
giam n ap sut 50 mmH
hn hp va trong phu ra chao .Tip tuc la m nh th ba ln. Cho hn hp va sau ba
nh deo (S
2
). ao chung hao, trn lai trong 30 giy ri xac

6
0

Dung cu th kha nng gi nc
nc cua hn hp v c tnh chnh xac n 0,1% theo cng thc :

gi a
= G
n
% 100
1
2
S
S

- deo ban u cua hn hp va, cm
dung cat hat nho, tng ham
lng

Bang 6-3
trong o : S
1
S
2
- deo sau khi a hut chn khng cua hn hp va, cm
tng kha nng gi nc cua hn hp va ta phai s
cht kt dnh va nhao trn tht ky.
Hn hp va xy va hn hp va hoan thin phai thoa man cac yu cu quy nh
trong bang 6-3.

Loai vu a h n hop
D hoan thin

Tn ch tiu D xy
Th Mjn

1.
3.
- Hn
- Hn

63

0

-

7 12

-
ng knh hat ct li u ln nht, mm, khng ln hn
2. deo ( lun cn), mm
5
4 10
2,5
6 1
1,25
phn tng, cm
3
, khng ln hn
4. (kha nng) gi n c, %, i vi :
30 - -
hp va ximng
hp va vi va ca c va hn hp khac

75 - -
3. C
Nu s dung phu gia tng deo th kha nng gi nc cua hn hp va tng

1. K
Cng la kha nng cua va chng lai s pha hoai cua tai trong. Va co kha
nng c ln nht, do o cng
chu ne la ch tiu q gia cht lng cua cac loai va thng thng.
ng ti va khi mu chun c ch ta o va
dng h trong iu
nc qui nh da vao cng
N 4314-1986 co cac loai mac va thng dung sau :

ac yu t anh hng
- Ty l phi hp gia cac thanh phn vt liu
- Cht lng vt liu : vt liu co ham lng cht bn cao lam giam kha nng gi
nc cua hn hp va va ngc la i.
-
- Cho vi vi mt ty l hp ly se tng kha nng gi nc cua hn hp va nhng
tng qua nhiu se giam cng va.
|||. CUONG CUA vUA
hai nim
hu nhiu loai lc khac nhau nhng kha nng chu nen la
n uan trong nht anh
C u chun la cng nen cua
kin tiu chun.
Mac va la ai lng khng th nguyn do nha
nen tiu chun

.
Theo TCV

10 ; 25 ; 50 ; 75 ; 100 ; 150 ; 200 ; 300
Va xy va va hoan thin u phai thoa man yu cu v kha nng chu lc nh
quy n

h trong bang 6-4.
Bang 6-4
Mac vu a Gioi han b n nen trung binh nho
nht, daN /cm
2
Gioi han b n nen trung binh lo n
nht, daN /cm
2

4

4

10 10
25
5
25 49
0

50
300
9
24
74
99
149
-
75 75
100 100
150
200
300
150
200
199
299
2. Cach xac nh
chu nen cua va : c xac nh bng cach nen v cac mu hnh lp
h 7,07cm
hi h hp g khun thep co ay,
on n hn hp v rong khun thep khng co
ay. Sau khi uc xong mu c bao dng nh sau :
i trng kh
hoc ngm trong nc i v
Vi cac loai va kh
o
= 272
o
C ri thao khun.
au o
ua phep th ly bng
t
ac nh bn
h thc 4416cm.
chuyn gii han bn nen cua va xac nh bng cach th na mu dm sang
p phng cung iu kin dng h va ch tao
vi h s 0,8 cho cac mu va mac di 100. Vi va mac t 100 tr
ln th
Cng
phng canh 7,07cm hoc cac na mu va sau khi chu un.
Xac nh bng cac mu lp phng co can
K n va co deo nho hn 4cm, mu c uc tron
c u a co deo ln hn 4cm, mu c uc t
Vi va ximng, mu t 24 n 48 gi trong iu kin t

o
= 272
o
C, W = 90%
ri thao khun va bao quan thm 3 ngay na trong iu kin trn. Sau o, dng h mu
trong khng kh t
o
= 272
o
C va m t nhin i vi va xy trong m
i va xy trong mi trng m.
ac, mu trong khun 72 gi t
S dng h mu trong khng kh t
o
= 272
o
C va m t nhin.
Sau khi dng h mu u ngay quy nh th em nen. Kt q
trung bnh cng gia r cua 3 hoc 5 mu th.
X g cac na mu sau khi chu un
xac nh cng chu nen cua va ngi ta cung co th s dung cac na mu
dm sau khi chu un, mu dm co kc
gii han bn nen xac nh bng cac mu l
nh nhau th nhn
gii han bn nen ung bng mu lp phng.

Cng chu keo khi un : c xac nh bng cach un gay cac mu va hnh
dm kch thc 4416cm (TCVN 3121-1979).
Dung may thuy lc 5 tn, t lc tai v tr gia dm va gia tai cho n khi mu b
pha hoai. Cng chu keo khi un cua va tnh theo cng thc sau :

2
2bh
u
trong o : P - lc pha hoai mu (t tai v tr l/2), kg
3Pl
R =
u, cm
m u, cm
3. C
Cng cua va phat trin theo thi gian do cng cht kt dnh phat trin
nhng iu kin nhit khac nhau
ng cao nht. Khi dung qua ty l
t cua vt liu cung lam vic vi va hoc tnh cht
l - chiu dai mu, cm
b - b rng tit din m
h - chiu cao tit din
ac yu t anh hng
theo thi gian.
Anh hng cua nhit : va c dng h
th tc phat trin cng cung khac nhau.
Anh hng cua phu gia
tng kha nng gi nc va tng deo cua va, ngi ta thng cho thm va o
va ximng cac loai phu gia nh vi nhuyn, bun t set, v.v... nhng lng phu gia cn
co mt ty l hp ly nht, o la ty l lam cho va co c
nay th cng cua va se giam. Noi chung, khi mac va cang cao th ty l hp ly cua
cac cht phu gia so vi ximng cang giam dn.
Anh hng cua iu kin s dung
la tnh ch iu kin s dung
cua nn.
Va trn nn c (nn khng hut nc) :
R
V
= f (R
cKD
,
CKD
N
, cht lng cat)
th nghim uc mu trong mt khun thep co ay, sau 1 ngay thao khun dng
h u kin tiu chun va dng h mi trng s dung sau nay. Cng cua va
c xac nh theo cng thc :

i
= 25 , 0
N
X
R R
X v
Hoc :
4 , 0

N
X v

= 3 , 0 4 , 0
X
R R
trong o : R
v
- cng va sau 28 ngay dng h, daN/cm
2
R - mac ximng, daN/cm
x
2
X - lng ximng dung cho 1m
3
cat vang, kg
N - lng ximng dung cho 1m
3
va, lt

Va trn nn xp (nn hut nc) : khi va lam vic trn nn hut nc th du ty l
N/X thay i trong mt pham vi nao o th sau khi nn hut , lng nc con lai trong va
tng ng nh nhau va phu thuc vao kha nng gi nc cua va. Khi o :
R
V
= KR
X
(X - 0,05) +
trong o : R
v
- cng g h, d
ximng xac nh theo phng phap mm, daN/cm
2
X - lng ximng du o 1m
3
cat vang, kg
K - h s, phu thuc t liu
u bng khun khng co ay t trn m n gach xp,
phng co W < 2 %, Hp = 10 15 %

A vO| NN
1. K
lam vic chung vi vt li u xy va nn nn oi hoi lc kt dnh
hu thuc vao s lng, cht lng cua cht kt dnh, khi trn
va ph phm cht cua vt li u phai c
am b Ngoai ra lc dnh kt cua va con
phu thu y, mt trat, la ng, p.
va chng keo . Cng dnh
kt cua hc kin m sau :
R
ct
=
R
V
= f ( R
CKD
, CKD, cht lng cat )
4 ; kg/cm
2
va sau 28 ngay dn aN/cm
2

R
x
- mac
ng ch
vao c
th nghim uc m thep t vi
|v. LUC K1 DNH CUA vU
hai nim
Va bao gi cung
ln. Nu va bam dnh kem se anh hng n bn cua san phm va nng sut thi cng.
Lc dnh kt cua va p
ai cn ong u liu lng vt liu thanh phn,
ao tt ng thi va phai c trn u va ky.
c vao nham, sach, m cua vt liu x
2. Cng thc xac nh
Tnh dnh kt cua va th hin kha nng chng ct
va co th xac nh theo cac cng t h nghi
dk
v
R + 14
v
R 3

R
dk
keo
=
v
R + 14
v
R 8 , 1

v. 1NH 8
1. Tn g mi trng xm th ly
khi xy a lam vic trong mi trng nc , nht la i dong chay
co ngm va la b phn yu , d b xoi mon nht. Do m bao cho
kha nng c oi mon cua va phai tng cng cua va, tng kha nng dnh bam cua
2. Tnh b
ng xm thc hoa hoc phai tng c cua va va chon loai
imng tng p v mi
3. T
trong o : R
v
- mac va
N CUA vUA
h bn tron c c
i vi cac i v
bun, cat th nht o a
hng x
va vi khi xy.
n trong mi trng xm thc hoa hoc
Tng t b tng, n mon chu yu cua va la n mon trn a xi mng. tng tnh
bn cua va trong mi tr
x h i trng.
nh chng thm

Va mt ngoai cua cng trnh chu ap lc cn phai co tnh chng thm thch hp.
a, dung mu co chiu day 2 cm cho chu ap lc
au 1 gi tng thm 0,5 atm na cho n khi xut hin vt

|. U CU K 1HU1 | vUA X
V y lam nhim kt vt li , lin kt kh y vi nn va truyn lc
t vin g hay a nay x vin gach hay a khac trong u xy nn i no
phai co g cao, lc lin kt ln, t. Nu ma y, khi xy
khng ch d sinh hin tng b pha hoa n.
C ai va xy cn co tnh deo tt. deo nay tha y thuc l t cu
xy, phng phap m chc, iu kin thi ti khi thi cng n. Ng ng
chon d a va nh bang 6-7 .
Bang 6-7
eo cu a vua, cm
xac nh mac chng thm cua v
nc ban u la 0,5 atm, c s
thm.

YZ
4. vUA X

| vO
a x vu lin u xy i x
ach ung kt c oi ho
cn deo t ch va khng
c th i v u
ac lo y i tu oai k
t va loai n i ta th
eo cu
D d Loai kt c u xy
Nn xp hoc troi nong Nn dc hoc troi lanh
Xy g
Xy
Xy g
4 5
ach t set
Xy gach x
8 10
7 9
6 8
5 7
a h c 5 7
ach a dung chn ng

2 3 1 2

||. 1NH 1OAN CP PH|
Cp phi cua va c biu din bng ty l v th tch gia cac thanh phn vt liu
1. Cp phi va vi
i vi va vi ngi ta khng cn tnh toan ma ch da vao cht lng cua vi ma
dung cac cp phi nh sau :
- Vi cp 3 th cp phi thng la V : C = 1 : 2
2. Cp phi va hn hp
Tnh lng ximng ng vi 1m
3
cat theo cng thc :
1000 =
v
R
X ; kg
x
KR
trong o : R
v
- mac va cn thit k, daN/cm
2

R
x
- mac ximng, daN/cm
2

Bang 6-8
H s K
K - h s cht lng vt liu, ly theo bang 6-8

Mdun d lon cu a cat
zolan Ximng pooclng thuo ng Ximng pooclng pu
0,7 1,0 0,71
1,1 1,3
1,31 1,5
> 1,5
0,79 0,89
1
0,73
0,88
0,80
0,82
1,00

V (S) = 0,17 (1 - 0,002X) ; m
3
ua va ( cm su cua cn) hoc
n ung :

i nhuyn hoc set nhuyn, kg/m
3

Lng vi nhuyn (set nhuyn) cho 1m
3
cat :

Lng nc c xac nh theo yu cu deo c
bng cng thc g
N = 0,65 ( X + V.
ov
)
trong o :
ov
- khi lng th tch cua v
Cp phi cua va ximng - vi c biu th nh sau :
V
X
: V
V
: V
C
= 1 :
1000
oX
:
V X

3. C
ng gn ging cp phi cua va hn hp ximng - vi nhng
khng
g thc ma tra theo bang kinh
ghim cho sn (bang 6-9)
Bang 6-9
Cp phi vu a ximng (theo th tich X : C) cho cac ma c
p phi va xi mng
Cp phi cua va xim
co vi va lng ximng co dung tng ln mt t.
Ngi ta t tnh cp phi cua va ximng theo cn
n

Mac ximng
100 75 50 25
600
500
- 1 : 3

1 : 4,5
-
-
-
-
1 : 4,5 1 : 6 -
1 : 4
1 : 3
1 :5
1 : 4
-
1 : 6 400
300
250
200

-
-
-
-
1 : 3
1 : 2,5
1 : 6
1 : 5

4. vUA 1kA1
va trong
|. C 1NH CUA vUA 1kA1
Va trat la m nhim vu bao v khi xy, tng ve my quan cho cng trnh
nhng trng hp c bit , no con co nhim vu cach m, cach nhit, chng thm.
Thng thng va tra t thng c trat thanh 3 lp mong :

- Lp d b (trat u tin) : co day =3 8 mm dnh cht vao b mt cua khi
dnh kt ln va khi trat phai dung ap lc manh.
t th hai) : = 5 12 mm, co nhim vu lam bng phng b mt khi
d b.
n chc.
dung cua no nn va trat co mt s yu cu khac va xy : nhao
n va t la 1 2cm), do o dung va
i rt p xuc vi nc th phai dung va
c tnh trn, cac vt liu ch tao va trat phai at cac yu cu :
ln hn 2,5mm; i vi
am bao deo cn thit.
X : C = 1 : 6 n 1 : 3,5
|. vUA PHUN
Va phun cung la va trat g bng may, nguyn ly phun va
ing nh phun b tng , tc phun la 150 m/s.
Dung va phun co nhiu u im hn so vi va trat tay :
- Lc dnh kt vi khi xy n.
- c ln hn kha nng chng thm tt hn, cng cao hn.
- Co th thi cng i vi cac cu kin co kch thc nho va phc tap.
. vUA 1kANG HOANG
V ng ng rat nhng co i m mau, cat
ng va c hat u hn trang tr cho b mt cng trnh.
xy nn yu cu deo ln, lc
- Lp m (tra
xy, deo lp nay kem hn lp
- Lp trang tr (tra t th ba) : = 2 mm co tac dung lam trn nhn b mt khi xy
nu cn, thng co pha bt mau trang tr.
Ba lp trat trn y thng trat lp nay sau lp kia, sau khi lp trc a ninh kt va
bt u r
Do v tr va cng
h co kha nng hut nc tt hn ( phn tng tt nh
v tt. Tuy vy, nhng b phn m t hoc ti
ximng. Noi chung, lng cht kt dnh va trat thng cao hn so vi va xy.
am bao cac
- Vi phai ti ky hn (ti trc 1 2 thang), loc ky hn.
- Cat phai mn hn : i vi lp d b va lp m, khng
lp trang tr, khng ln hn 1,2mm.
- Va phai nhao trn ky hn va
nng cao deo cua va trat co th s dung phu gia tng deo hu c.
||. CP PH| CUA vUA 1kA1
1. Va vi
trat lp d b tng gach hay a dung cp phi Vi nhuyn : C = 1 : 3
trat lp trang tr dung cp phi Vi nhuyn : C = 1 : 2
2. Va hn hp
trat tng ngoai nha hoc ni m t thng dung cp phi t X:V:C = 1 : 0,5 :
6 n 1 : 1 : 6
trat tng trong nha thng dung cp phi X : V : C = 1 : 2 : 9
3. Va xi mng
Thng ly cp phi t
||
nhng c thi cn
g
ln h
|v
a tra hoang cu la va t th xi m ng trng, x ng
tr

CHNG VII
LHRT KET 0lNH HUU LU
1. KHA| N|M vA PHN LOA|
|. KHA| N|M
Cht kt dnh hu c la ch n la nhng hp cht hu c
(bitum va gurng) co th tn t va quanh. trang thai long no
co th trn ln vi ca c loai vt liu khoang tao thanh mt hn hp ng nht. Sau khi
mt thi gian cho n nh no tao thanh vt liu a nhn tao co cng
vt liu khoang ri rac vi nhau

oa, benzen
oai mach vong
m loai khac nh O, N, S.
n hp cua cac hyrcacbua thm va mt s phi kim nh
2. T
cua du mo

in nhin : la loai bitum thng gp trong thin nhin dang tinh khit

than g
3. T
nhit 25 30
o
C la mt cht rn, co tnh don va an
hi; co

hom cht du bay hi ht no khi phuc lai trang thai ban u (rn, quanh).

t kt dnh co thanh ph
ai 3 trang thai rn, long
c lu len va
va n nh.
Bitum va gurng thu c trn c s hoa luyn cac ch t hu c nh du mo, than
a, than bun. Chung co cac tnh cht xy dng chu yu sau :
- La cht kt dnh nn co th lin kt cac
- Kho tan trong mi trng nc, co tnh ngn nc lam vt liu chng thm
- Kho tan trong cac axit v c
- D tan trong cac dung mi hu c nh du h
- Nhay cam vi nhit
||. PHN LOA|
1. Theo thanh phn hoa hoc
Bitum la hn hp cua cac hyrcacbua dang ankan, anken va l
dang cao phn t, va mt s phi ki
Gurng la h
O, N, S.
heo ngun gc
- Bitum du mo : la sa n phm cui cung
- Bitum a du : la sa n phm khi chng du a
- Bitum th
hay ln trong cac loai a
- Gurng than a : la san phm khi chng kh than a
- Gurng than bun : la san phm khi chng kh than bun
- Gurng g : la san phm khi chng kh
heo c tnh xy dng
- Bitum va gurng rn :
n khi nhit 180 - 200
o
C th chuyn sang dang long.
- Bitum va gurng quanh : nhit 25 30
o
C la mt cht mm, co tnh deo cao
va an hi khng ln lm; con khi nhit 140 170
o
C th chuyn sang dang long.
- Bitum va gurng long : nhit 25 30
o
C la mt cht long co nhom cht du
nhiu. Khi n


rong mi trng nc di tac dung cua cht nhu hoa. nhit thng nhu
rai ln b mt vt liu a thanh mt
lp mo

|. KHA
hu c co thanh phn gm cac hyrcacbua dang
ankan, ng cua cac phi kim O, N, S. No co mau en,
a

1g/cm
3
c trong bezen, cloruafooc (CHCl
3
), isunfua
u c khac.
1. Nhom cht du
- Nhu tng bitum va gurng : la mt h thng keo bao gm cac hat cht kt dnh
phn tan t
tng co tnh long va dung trong trang thai ngui. Khi
ng th nhu tng b phn giai, nc bay hi ht, cht kt dnh tach ra va phuc hi
lai trang thai ban u cua no.

Cht kt dnh hu c

Bitum Gurng

S phn loai cht kt dnh hu c
2. 8|1UM DU MO
| N|M
Bitum du mo la t kt dnh ch
anken, cac hyrcacbua mach vo
, dang rn, long, quanh; hoa tan
cacbon (CS
2
) va mt s dun
Thanh phn cac nguy
g mi h
n t hoa hoc cua bitum thng dao ng trong khoang
C = 83 88% ; S = 0,5 3,5% ; N < 1% ;
H = 9 12% ; O = 0,5 1,5%
Cac nguyn t o kt hp vi nhau tao thanh nhiu hp cht rt phc tap, do o
vic nghin cu cac hp cht ring re rt kho thc hin. V vy, da trn c s ging nhau
v thanh phn hoa hoc va tnh cht vt ly chia chung ra lam nhiu nhom khac nhau. Tnh
cht va thanh phn cua cac nhom nay se quyt nh tnh cht cua bitum.
||. 1HANH PHN PHN NHOM
Thin
nhin
Du mo a du
R
n

Q
u
a
n
h

L
o
n
g

N
h
u

t
n
g

N
c

N
h
u

h
o
a

R
n

Q
u
a
n
h

L
o
n
g

N
h
u

t
n
g

N
c

N
h
u

h
o
a

R
n

Q
u
a
n
h

L
o
n
g

N
h
u

t
n
g

Than a Than bun G
R
n

Q
u
a
n
h

L
o
n
g

N
h
u

t
n
g

N
c

N
h
u

h
o
a

R
n

Q
u
a
n
h

L
o
n
g

R
n

Q
u
a
n
h

L
o
n
g

- La nhng phn t co phn t lng thp nht, vao khoang 300 500 vC.
- Khng mau,
a
= 0,91 0,95g/cm
3
, d bay hi.
- Nhom du lam cho bitum co tnh deo.
- Ham lng cua nhom du tng th tnh long cua bitum se tng ln con tnh quanh
th giam xung.
2. Nhom cht nha
- La nhng hp cht cao phn t hn, M = 600 800vC.
- Mau nu sm,
a
1g/cm
3
, co th hoa tan trong benzen, et xng, CHCl
3
.
- Nhom cht nha lam bitum co tnh deo.
- Ham lng nhom nay tng tnh deo tng.
3. Nhom atphan (asphal)
- La nhng hp cht co M = 1000 6000vC va cao hn.
- Mau en, rn, don,
a
= 1,1 1,15g/cm
3
, khng b phn huy khi t nong ma ch
khi nhit cao hn 300
o
C mi b phn giai thanh kh va cc, co th hoa tan trong
CHCl
3
, ttraclorua cacbon (CCl
4
) ma khng hoa tan trong te, du hoa va axtn
Ham lng nhom nay tng tnh quanh va nhit hoa mm cung
ng ln.
cht nha hoa (nha axit), la thanh phn mang cc tnh (gm nhng
phn t acbxyn - COOH).
5. N oit
cht gn nh atphan, ch khac la khng hoa tan trong benzen,
ttraclorua cacbon (CCl
4
) ma ch tan trong CS
2
.
tan trong bt c dung mi hu c nao.
0,93g/cm
3
.
n tan va hoa tan cua atphan vao nhom nha va nhom du,
lam gi
(C
3
H
5
OH).
- Nhom atphan lam bitum co tnh deo va co s thay i theo nhit .
-
t
4. Nhom axit atphan va cac anhyrit cua chung
- La nhng
co cha gc c
- Mau nu sm, khi lng ring ln hn 1, d hoa tan trong ru cn, benzen,
CHCl
3
va kho hoa tan trong et xng.
- Tao c lin kt hoa hoc vi cac vt liu khoang dang baz.
- Ham lng tng kha nng dnh bam va cng lin kt cua bitum vi cac vt
liu khoang tng ( hoat tnh cua bitum tng).
hom cacben, cacb
- Gm nhng phn t co phn t lng rt ln, mau en sm, khi lng ring ln
hn 1, rn, don.
- Cacben co tnh
- Cacboit la cht rn dang mui, khng
- Cac cht nay lam cho bitum kem deo.
6. Cht parafin
- La nhng phn t co dang ankan, dang rn, don.
- Nhay cam vi nhit ,
a
=
- Lam giam kha nng ph
am tnh ng nht cua bitum. Mt khac no con lam nhit hoa mm, tnh don cua

bitum
m du mo loai quanh, ham lng cac nhom cht nh sau :
- Nhom nha : 15 30%
12 38%
< 5%
||. CU 1UM
o thanh mt h thng keo phc tap. Trong
o nh
ht hoat tnh b mt (cht lam cho h thng n nh).
uyt nh cac tnh cht c ho c cua vt liu
bitum i, deo, ... cung nh tnh n nh nhit va cac tnh cht
khac c
au rt ln.
g hat keo, bn trong co
anh hat nhn c bao boc bng mt lp cht nha tao nn
mt s lin tuc, khng biu hin ro rang gii han phn chia gia pha phn tan va mi
trng ng mixen cua bitum se tng tac ln nhau qua lp mi trng phn
tan la c

xay ra ng tu va ta o cu truc ng tu (cu truc dang
gel) b
cach gia cac nut trong m phn tan.
Cu truc nay c tr
Khi trong bitum ch ac nut se xa nhau
n ch yn
trng cho cac loai bitum
long bitum quanh khi nhit cao.

a. Khai nim
tng ln, ng thi lam bitum hoa long nhit thp hn bitum khng cha
parafin.
* i vi bitu
- Nhom du : 45 60%
- Nhom atphan :
- Nhom axit atphan : < 1%
- Nhom cacben, cacboit : < 1,5%
- Cht parafin :
1kUC CUA 8|
Tt ca cac nhom trn y cua bitum se ta
ng cht atphan, cacboit, cacben la pha phn tan, cht du la mi trng phn tan,
cht nha la c
Chnh cu truc cua h thng keo nay se q
nh cng , an h
ua bitum. Cac loai du mo co thanh phn tng i ging nhau nhng co cu truc
khac nhau th tnh cht cua no cung khac nh
B phn c ban cua c u truc keo la mixen. Mixen la nhn
nhn la cht atphan, xung qu

phn tan. Nh
ht du, tao nn mt mang li khng gian co hnh dang nht nh. Mi mt mixen
cua bitum la mt nut cua mang.
Khi trong bitum cha lng cht nha u bao boc cac nhn atphan va cha
lng cht du t, th h thng keo se
n vng va co tnh an hi. Cng cua cu truc ng tu phu thuc vao khoang
ang va la hp phu gia pha phn tan va mi trng
ng cho cac loai bitum quanh khi nhit thng.
a lng cht du va cht nha kha ln th c
n u ng t do trong mi trng long, khng th tao ra cu truc ng tu va tr
thanh mt cht long thc s (cu truc dang sol). Cu truc nay c
nhit thng va
Ngoai ra bitum con th co cu truc dang trung gian la sol-gel. Cu truc nay c
trng cho cac loai bitum quanh khi nhit thng, co ng thi tnh nht va tnh an
hi deo.

|||. CAC 1NH CH1 CO L CUA 8|1UM DU MO LOA| QUANH
1. Tnh quanh

Tnh quanh la kha nng cua bitum chng lai s di chuyn cua cac hat bitum di
tac dung cua tai trong, la ni ma sat phat sinh khi cac tng bitum di ng.
Tnh quanh cua bitum co mt gia tr ln. No anh hng nhiu n cac tnh cht c
hoc cu g vi cht kt dnh, ng thi quyt nh c trng cng
ngh c
t k, co cu tao tng t nh Vica vi kim co ng knh
1mm, t b phn di ng la 100g.
vao quanh nht k, cho mui kim va cham mt ri tha cho b
phn d ong 5 giy, o cm su cach mt cua kim
nhom : ham lng nhom atphan tng th tnh quanh tng, ham
lng n
nh deo c trng cho kha nng bin dang cua bitum khi chu tac dung cua ngoai
lc.
en bitum nhit 25
o
C
, ham
lng n
a hn hp vt liu khoan
h tao va thi cng loai vt liu co dung bitum.
b. Cach xac nh
Dung cu : quanh nh
ng khi lng
Cach tin hanh :
- Ch b mu
- Dng h chen bitum nhit 25
o
C
- t chen bitum
i ng ri t do tr
kim lun, ky hiu P (100g, 5s, 25
o
C) va o bng (1 bng 0,1mm). kim
lun cang nho, tnh quanh cang cao.
c. Cac yu t anh hng
- Thanh phn phn
hom du tng th tnh quanh giam.
- Nhit tng nhom nha se b chay long, do o quanh cua bitum giam xung.
2. Tnh deo
a. Khai nim
T
b. Cach xac nh
Tnh deo cua bitum c anh gia bng keo dai, ky hiu L, o bng cm cua mu
s 8 va c xac nh bng may keo bitum co t c 5cm/phut.
Cach tin hanh :
- Ch b mu
- Dng h ch
- t mu vao may keo vi tc 5cm/phut cho n khi mu b t, o chiu dai
mu khi t
keo dai cang ln, tnh deo cang cao.
c. Cac yu t anh hng
- Thanh phn phn nhom : ham lng nhom cht nha tng th tnh deo tng
hom parafin tng th tnh deo giam.
- Nhit tng tnh deo cua bitum cung tng va ngc la i.
3. Tnh n nh nhit

a. Khai nim

Khi nhit thay i th tnh quanh va tnh deo cua bitum u thay i theo. Nu
nh s thay i nay nho, bitum co tnh n nh nhit cang cao.
Khi bitum chuyn i trang thai t rn quanh long no phai mt mt khoang
nhit la : T = T
m
- T
c

t hoa mm cua bitum, la nhit tng ng vi luc
t tng ng vi luc bitum
n nh nhit cua
u T = 70 100
o
C.
ung ca 1lt thuy tinh, np ca co gn mt gia 2 tng va co
cm nh ang cach gia 2 tng la 2,54cm. t mu vao tng trn cua gia,
ngp n Di tac dung cua nhit
cua vin bi no b keo xung. Nhit ng vi luc vin bi
cham v
t k. Dng h chen g bitum cac
nhit Nhit hoa cng la nhit
m).
Thanh phn phn nhom : ham lng nhom atphan tng th tnh n nh nhit tng,
am lng nhom parafin tng th tnh n nh nhit giam.
t
va tha nh phn cua bitum b thay i, quanh tng, deo giam. S thay i o goi
bitum.
hom cht nha va nhom atphan tng ln lam cho tnh quanh cua
itum tng ln. Sau o mt b phn cua nhom cht nha chuyn thanh nhom atphan lam
nh deo cua bitum giam.
S thay i cu truc phn t tao nn cac hp cht mi : trong bitum co mt s
yrcacbua cha no nn khi gp xi cua khng kh se tao thanh hp cht mi co
hng bao hoa cao hn. Sau o cac cht na y c trung hp lai tao thanh cac hp cht
c tap cha nhiu cacbon.

C
n
H
2n
+ [O] C
n
H
2n-2
+ H
2
O
trong o : T
m
- nhi
bitum t tra ng thai quanh chuyn sang trang thai long
T
c
- nhit hoa cng cua bitum, la nhi
t trang thai long chuyn sang trang thai rn
Ngi ta dung khoang nhit T anh gia tnh
bitum. i vi bitum lam nha ng yu c
b. Cach xac nh
Nhit hoa mm T
m
: dung cu la cai vong (khuyn) va vin bi. - Ch b mu ,dng
h mu bitum nhit 5
o
C . D
it k gia, kho
c ri em un nc vi tc tng nhit la 5
o
C/phut.
bitum mm ra va di tai trong
ao tng di cua gia la nhit hoa mm cua bitum.
Nhit hoa cng T
c
: xac nh bng quanh nh n
khac nhau thp dn va xac nh quanh tng ng.
tng ng vi luc cm su cua kim nho hn 1 (< 0,1m
c. Cac yu t anh hng
h
4. Tnh n nh thi ti
a. Khai nim
Tnh n nh thi tit la kha nng cua bitum chng lai tac dung cua mi trng
xung quanh trong thi ky no lam vic trong cng trnh. Do anh hng cua thi tit ma tnh
cht
la s hoa gia cua
b. Nguyn nhn
S thay i thanh phn phn nhom : di ta c dung cua thi tit nhom cht du se
bay hi, nng cua n
b
t
h
k
ph

m(C
n
H
2n-2
) (C
n
H
2n-2
)
m

Cac phn t mi co phn t lng cao hn nn rn va don hn. Qua trnh nay xay
cang manh khi co tac dung cua bc xa mt tri, xit nhm, xit st , cung nh s tac
ng cua nhit cao.
5. Kha nng lin kt cua bitum vi vt liu khoang
a. Khai nim
Bitum thng lam vic chung vi vt liu khoang, khi nhao trn bitum boc quanh
t liu khoang va tao thanh lp hp phu. Khi o cac phn t cua bitum trong lp hp
u se tng tac vi ca c phn t cua vt liu khoang lp b mt. S tng tac o co th
tng tac ly hoc hay ho a hoc.
Lin kt vt ly la do cac mang bitum co sc cng b mt lc tng h ln.
Lin kt hoa hoc la do thanh phn hoat tnh trong bitum (axit atphan) tng tac vi
t liu khoang dang baz (Ca
2+
). Lc lin kt hoa hoc ln hn rt nhiu so vi lc lin
t vt ly, do o khi bitum lin kt hoa hoc vi vt liu khoang th cng lin kt se
n nht.
b. Cach xac nh
Mc lin kt cua bitum vi b mt vt liu a co th anh gia theo bn cua
ang bitum trn mt a hoa khi nhung trong nc si.
xac nh dnh bam cua bitum vi vt liu khoang thc t th ta thay vt liu
oang o cho a hoa.
c. Cac yu t anh hng
Bitum : hoat tnh ln (nhom axit atphan tng) hay sc cng b mt ln (
anh tng) th kha nng dnh bam vi vt liu khoang tng
ng : b mt vt li u sach, nham th lin kt vi bitum chc chn. Vt
t vi bitum tt hn so vi vt liu khoang axit.
6. Nhit bt la va nhit
Khi gia cng nhit cho b hi trn ln vi khng kh tao
thanh hn hp d chay. Do o am bao an toan khi thi cng phai xac nh c nhit
bt la va nhit bc chay.
Cach xac nh :
n 100
o
C, sau mt khoang thi
nhit
xut hin ngon la xanh
ng ng goi la nhit bc
ra
du

v
ph
la
v
k
l
m
kh
qu
V t liu khoa
liu dang baz lin k
bc chay
itum nhom cht du se bay
- un bitum cach cat trong cc mo hoc cc bach kim,
hit k cm gia chen bitum.

n
ln h - Khi nhit
gian a mi la ngang trn mt chen bitum.
tt ngay th - Nu xut hin ngon la xanh va
tng ng goi la nhit bt la. Nu
va tn tai trn 5 giy th nhit t
chay.

7. Tnh ngn nc
Bitum la vt liu ngn nc tt v no kho hoa tan trong nc va goc thm t ln
ung bitum lam vt liu lp, vt liu chng thm. Khi bitum
ng cua nc ap lc no se b thm khuch
g atphan khi cho no trn ln vi ct li u (a
i cho tac dung vi bt khoang, cat mn ri

hn 90
o
. Do o ngi ta s d
lam vic chung vi vt liu khoang, di tac du
tan.
|v. UNG DUNG
Bitum c dung san xut btn
dm, cat, bt khoang) hay san xut tm lp kh
can trn giy cac tng.

CHNG
RT LlEU U

G la
mau sc ep
hut m va nha m dn n th tch thay i ln khi m mi trng thay i
- Co nhiu khuyt tt
- D b su nm, mi mot bn kem
2. CU 1AO CUA G
. CU 1AO v M
Quan sat mt ct ngang cua cy b hng ta nhn thy cy co cac b phn
au:
Tuy cy nm doc thn cy. No la
phn mm yu nht, d muc nat.
ng t bao cht, mau m va cng hn, cha t nc, cng
VIII
V
1. KHA| N|M

- vt liu t nhin c s dung nhiu trong xy dng
* G co cac u im :
- Cng cao
- Nhe, h s phm cht ln (ln hn btng)
- a dang v chung loai
- Nhiu loai co
- D gia cng
- Cach m, cach nhit tt
* Tuy nhin, g vn co cac nhc im sau :
- Co cu tao d hng nn tnh cht c ly theo cac hng khac nhau la khac nhau
- D
- D chay

* Cac cng dung cua g :
- Cac loai g cng, cng cao du ng lam kt cu chu lc
- G ep dung lam vt liu trang tr
- G d gia cng dung lam gia dung
- G yu, mm, chong hong dung lam van cp pha trong xy dng

YZ

I
ng mt t
s
trung tm, la b phn sinh ra vo u tin, chay
b
Lp g loi gm nh
cao va kho muc nat.
Lp g giac mau nhat, cha nhiu nc, d muc nat, mm va co cng thp.

Lp hnh thanh gm mt lp t bao sng mong co kha nng sinh trng ra pha
ngoai sinh ra vo va vao pha trong sinh ra g. Nhng t bao sinh g vao mua xun
o ban rng thanh t bao mong, vao mua he va thu, ng th hep hn, co thanh day hn
ao v g khoi b tac dung c hoc. No gm co lp ngoai (t bao
va d
th
oai ra nhn ky mt ct ngang con co th
manh,
Hai lp g co mau
sm nh

thanh
II. C 1AO v| M

ip nhau theo chiu doc thn cy, chim 76% th tch cua g.

. Chung co nhim vu
nui cy.
o mach g ma ch
bao chu lc hnh thoi,kim ca chc nng dn nha doc
thn cy.
sinh cht va nhn t
c
ong vai tro chu lc.
Vo co chc nng b
cht) va lp libe bn trong. Libe la lp t bao mong cua vo, co chc nng la truyn
tr c n nui cy.

Ng
pha t hin c nhng tia nho li ti hng vao tm goi
la tia loi.

Nhn toan b mt ct ngang ta thy phn g
c cu tao bi cac vong tron ng tm o la cac
vong tui. Hang nm vao mua xun g phat trin
Mt ct ngang thn cy

5
1
lp g xun day, mau nhat, cha nhiu nc.
Vao mua ha, thu, ng g phat trin chm, lp g
mong, mau sm, t nc va cng.
1. Tuy cy 2. Lp g loi
3. Lp g giac 4. Lp hnh
at ni tip nhau tao ra mt tui g.

5. Vo cy 6. Dy tuy
U
Qua knh hin vi co th nhn thy nhng t bao sng va cht cua g co kch thc
va hnh dang khac nhau. T bao cua g gm co t bao chu lc, t bao dn, t bao tia loi
va t bao d tr.
T bao chu lc (t ba o th) co dang hinh thoi dai 0,3 2mm, day 0,02 0,05mm,
thanh t bao day, ni t
T bao dn hay con goi la mach g, gm nhng t bao ln hnh ng x p chng ln
nhau tao thanh cac ng thng sut. Chung co nhim vu dn nha theo chiu doc thn cy.
T bao tia loi la nhng t bao xp nm ngang thn cy. Gia cac t bao nay cung
co l thng nhau.
T bao d tr nm xung quanh mach g va co l thng nhau
cha cht dinh dng
V c ban cu truc g la kim cung nh g la rng, nhng khng c
co tia loi va t bao chu lc. T
V cu tao mi t bao sng u co 3 phn : vo c ng, nguyn
bao.

2
3
6
4

Vo t bao c tao bi xenlul, lignhin va cac hemixenlul. Trong qua trnh phat
in n
, H, O, N
a S. T

CUA G

|. MAU
vao mau sc co th anh gia
s b u co
mau h g. Mau sc cu g con thay i tuy theo tnh
trang su nm va mc anh hng cua ma gio. Vn g cung rt phong phu va a dang.
G co

||.
m
n tnh cht cua g. Nc nm trong g co 3 dang:
ao va bn trong cac
ng d khng
ang k .
- Nc hp phu (nc lin kt vt ly) nm trong vo t bao va khoang trng gia cac
t bao. Khi lng nc na i, vo t bao b bin dang theo nn tnh cht c ly cua g
b thay i ang k.
- Nc lin kt hoa m trong thanh phn hoa hoc cua cac cht tao g.
Khi s y, nc t t h ra khoi mt ngoai, nc t lp g bn trong chuyn dn ra
thay th. Con khi g kh t o la i hut hi nc t rong khng kh.
m cn bng W
cb
: khi g t trong mi trng m, g se hut m cho n khi
p lc nc trong g cn bng vi a c hi nc cua mi trng. m tng ng cua
g luc o goi la m c
m cn bng phu thuc vao nhit , m mi trng, cu tao g. m cn
bng cua g , cua sy lu dai
ngoa u Xulitki.

tr guyn sinh cht hao dn tao cho lp vo t bao ngay cang day thm. ng thi, mt
b phn cua vo lai bi n thanh cht nhn tan trong nc.
Nguyn sinh cht la cht abumi thc vt c cu tao t cac nguyn t : C
v rong nguyn sinh cht, trn 70% la nc. V vy khi g kh t bao tr nn rng
rut.
Nhn t bao hnh bu duc, trong o co mt s hat ong anh va cht abumi dang si.
Cu tao hoa hoc gn ging nguyn sinh cht nhng co thm nguyn t P.

YZ
3. CAC 1NH CH1 CO L
5C vA vN G
Mi loai g co mt mau sc va kiu vn ring. Cn c
phm cht va loai g. V du : g gu, g mun co mau sm va en; g sn, g ta
ng sm; g thng, b co mau trn a
vn ep c dung lam m ngh.
M vA 1NH HU1 M
1. Khai ni
m co a nh hng ln
- Nc t do : nm trong mt t bao, khoang trng gia cac t b
n. Khi lng nc nay thay i cac tnh cht c ly cua g b thay i nhng
y thay
hoc n
tac
h n t
a p l
n bng.
kh trong phong la 8 12% g kh trong khng kh sau khi
i khng kh la 15 18%. Mun xac nh W
cb
tra bi
m bao hoa th W
bht
: khi g m t trong mi trng kh, g se nha m cho
n khi ht nc t do ch con nc lin kt vt ly. m tng ng cua g luc o goi la
m bao hoa th.
a th ch phu thu ao cua g. Tuy tng loai g W
bht
co th dao
ng t 23 n 35%.
y i trong pham vi nho h cht c ly cua g thay i
th tnh cht c ly cua g
thay o, gi ta kim tra tnh cht vt ly cua g
m o m.
2. C
oai r hi lng khng i.
m bao ho c cu t
Khi m tha n W
bht
th tnh
ang k. Con khi m thay i trong pham vi ln hn W
bht
i khng ang k. Do xac nh W
bht
n
cac m khac nhau.
m thc t : la c tai thi im th nghi
ach xac nh
t g trong hp kim l i sy kh n k
% 100
=
+ + h W h
G G
W
+ h K h
G G
trong o : G
K

sau khi sy
G
h
- khi lng hp
3. S anh hng cua m n cac tnh cht khac cua g
a. m anh hng n s co n th tch
co ngot la giam khch thc va th tch khi sy kh. Nc mao quan bay hi
ua g giam i.
g ua g tng kch thc v th tch khi hut nc vao thanh t
bao. G
Noi chung, khi
ang k. Khi m thay W
bht
th th tch g b thay i ang
khac nhau la khac nhau do g co cu tao khng
a mc co n cua g :
h+W
- khi lng hp cha g m trc khi sy
G
h+K
- khi lng hp cha g kh

khng lam cho g co. Co ch xay ra khi mt nc lin kt vt ly, khi o chiu day cua vo
t bao giam i, cac mixen xch lai gn nhau lam cho kch thc c
Trng n la kha nn c
b trng n th tch khi hut nc gii han bao hoa th.
m thay i trong pha m vi ln hn W
bht
th s co n la khng
i trong pham vi nho hn
k : m tng th th tch tng va ngc lai.
S co n cua g theo cac phng
ng nht. Mc co n tng dn theo th t : phng doc th, xuyn tm va tip tuyn.
Cac anh gi
Cach 1 : co tuyt i (mm/1m dai)
Cach 2 : co tng i (%)
co dai = % 100
2
2 1
L
L L

trong o : L
1
- kch thc cua g trc khi sy kh
L
2
- kch thc cua g sau khi sy n trang thai kh tuyt i
co th tch = % 100
2
2 1
V
V V

trong o : V
1
- th tch cua g trc khi sy kh
V
2
- th tch cua g sau khi sy n trang thai kh tuyt i
Cach 3 : H s co th tch K
o
: la co tng i v th tch khi m
iam i 1%.

g
%) 100 (
%) 100 (
2
2 1
W
V
V V
K
o
=
trong o : W - m cua g (%) khng ua W c vt q
Anh hng cua m n a g c y nh

1 - Doc th 2 - Xuyn tm 3 - Tip tuyn 4 - Th tch
b. m anh hng n khi lng th tch
Khi lng th tch cua g phu thuc rng va m. Ngi ta chuyn khi
tch u
bht
trng n cu o th th th sau :

W
bh
W,%
S

Anh hng cua m n trng n

lng th tch cua g m bt ky (W) v khi lng th m ti chun
(18%).

% 18
% 18
o
tc
o
G
= = ;
% 18
o
V
W
W
o
V
G
=
o

W
( )( ) [ ] W K
o
W
o
tc
o
+ = 18 1 1
- G rt nhe :
o
< 400 kg/m
3

ng :
o
= 700 900 kg/m
3

o
> 900 kg/m
3

on nho hn gii han bao hoa th th cng cua g thay i
ang k : m tng th cng giam va ngc lai.
Da vao khi lng th tch, g c chia thanh 5 loai :
- G nhe :
o
= 400 500 kg/m
3

- G nhe va :
o
= 500 700 kg/m
3

- G n
- G rt nng :
c. m anh hng n cng
Khi m thay i trong pham vi ln hn gii han bao hoa th th cng cua g
thay i khng ang k, c

t
r
n
g

n

c
u
a

g
,

4
3
2
1
W
bh
W,%
R
V cng cua g phu thuc m, nn cng th m nao o (W) phai
huyn v cng m tiu chun (18%) theo cng thc : c
( ) [ ] 1
18
+ W R 18 = = R R
W tc
trong o : - h s iu chnh m, biu th phn trm thay i cng cua

ia tr thay i tuy theo loai cng
ng cu g.
- m cua g (%), W W
bht

n bn
p g mun, tnh trang khuyt tt.
la cng cua g m 18%.

g khi m thay i 1%. G
va ph a th
W
d. m anh hng
G m t lu se b muc nat, khi g kh m lin tuc se b cong vnh, nt ne
giam bn cua g.
|||. CUONG
1. Khai nim
G co cu tao khng ng hng nn cng cua no khng u theo cac phng
khac nhau. Cng cua g phu thuc vao nhiu yu t nh : m, khi lng th tch,
y l phn trm cua lp g sm va l t
Cng tiu chun cua g
2. Cach xac nh
a. Cng chu nen

Nen ngang th Nen ngang th
xuyn tm tip tuyn
Nen doc th

P
F
n
=

2 x 2 x 3cm
nn nd nx

r r r
+ =
Nen cuc b Nen xin
b. Cng chu keo
Mu lam vic chu keo c chia ra : keo doc, keo ngang th tip tuyn va xuyn
m.

t


R30 30

20
0
100 30 90

R60 4 40 20

1
30 100

F
k
k
= 45 22.5 45 22.5 45
P
Cng keo doc th ln hn c en doc, v khi keo cac th g u lam
vic n khi b t con khi nen doc cac th ch ra va g b pha hoai chu yu do un
doc cuc b t
c. Cng chu un
g kha cao (nho hn cng keo doc va ln hn cng
nen
0
40

80 80 30

ng n
b ta
ng th.

Cng chu un cua
doc). Cac kt cu lam vic chu un hay gp la dm, xa, v keo... Mu th nghim
un c m ta nh sau :

4

30 80
Cng chu un c tnh theo cng thc :

W
M
u
=
rt ngang th (tip tuyn va
cua th g. Khi tai trong vt
a cac th se b pha hoai, cac th se trt ln nhau. Trong trt
ng tui. Cng thc chung xac

d. Cng chu trt
Cng chu trt c phn ra : trt doc th, t
xuyn tm) va ct t th.
Khi trt doc phng cua ta i trong trung vi phng
qua gii han th lin kt gi
ngang th, tai trong se tip tuyn hoc vung goc vi vo
nh cng chu trt nh sau :

F
P
max
=
trong o : P
max
- tai trong pha hoai, daN
F - tit din chu trt, cm
2

8
5

25
8
5
25
8

Tr tuyn Trt ngang th
ng cng thc :
t doc th Trt ngang th tip
xuyn tm

e. Cng chu tach
G chu tach rt kem, v khi tach lin kt gia cac th b pha hoai khng ng thi.
Nu lc tach ln nht la F
max
va chiu rng mt chu tach la a th sc chu tach S
t
se c
tnh b

a
F
S
t
max
=

Mu th nghim chu tach

a tt g chu yu la do cu tao nh mt g, u g, lch tm, hai
n ngi lam cho cy b thng ma

a. Tach doc theo phng tip tuyn b. Tach doc theo phng xuyn tm

YZ

AP 8AO QUAN G 4. 5U 11 vA CAC 8|N PH

|. CAC KHU1 11 CUA G
Nguyn nhn sinh r
tm, lch va vn th, ln vo, v.v... Cung co khi do co
sinh ra.
12 18
20 10
3
0

5
0

20
3
0

35
20
3
0

35
20
4
2
0
20
4
40
15 10
1. Mt cy
Mt cy co 3 loai :
- Mt sng : con cng, chc, dnh cht vao thn g.
- Mt cht : co mt phn hoc toan b ri khoi thn
g, song vn con cng, cha muc.
- Mt muc : mt g a muc nat.
n. Mt cy con lam g kho
Vn th
m cng , thay i phng
cng v
vn th

3. L

in ngang cua thn cy co hai loi, thng gp cy
g co h
.
Lch tm Hai tm
4. Cong queo

Hin tng g cong queo lam giam cng doc
th cua g va gy lang ph, kho s dung.
||. 5U, NM
Nm la loai thc vt n gian nht sng nh trong cac t bao g va i khi gy ra
cac hin tng hoa ly khac. Nm phat trin trong iu kin co xi, m va nhit thch
hp. G co m nho hn 20%, cung nh g ngm ngp trong nc th khng b nm pha
hoai.
Nm co th lam g b bin mau, b muc va giam tnh cht c ly. Nm co th pha
hoai ngay khi cy g con ang sng, cy g a cht xung hoc ti p tuc pha hoai g ngay
trong cac kt cu cua cng trnh.
Mt la tt chnh cua g, mt lam cho th g b ln vong dn n giam kha nng
chu lc cua g nht la khi chu keo, nen doc th va khi chu u
gia cng, giam hiu qua s dung.
2.
G b vn th lam gia
chu lc cua g. Mt khac, no cung la m cho g kho gia
a kho s dung.
Nhng cy g vung co gio theo mua thng b

.
ch tm, hai tm
Lch tm gm co lch mt pha va lch cuc b.
Hai tm la hin tng trn tit d
ai ngon.
Lch tm, hai tm lam giam hiu qua s dung g

Su la cac loai cn trung co th uc g hoc dung g la m thc n. Dang khuyt tt
nay xay ra trong cy g ang ln va cy g a cht xung, con ti cung nh a kh. No
lam giam tnh cht c hoc va cht lng cua g n ni phai bo i. Ngoai ra, g tai cac
cng trnh bin con b pha hoai do cac loai giun bin (ha).
|||. CAC 8|N PHAP 8AO QUAN G
1. Phong chng nm va cn trung
Phong chng nm va cn trung nhm muc ch keo dai tui tho cua g bng cac
bin phap sau : loai tr cac iu kin sinh sng cua cn tru ng, dung hoa cht va s dung
thuc.
a. Loai tr cac iu kin sinh sng cua cn trung
Nm va cn trung sinh sng nh vao khng kh va thc n trong g va phat trin
nhit va m thch hp. Co th loai tr hai yu t trn bng cach sy g 80 100P
o
PC
trong thi gian lu, hoc ngm di bun dit su nm va trng su.
b. Dung hoa cht
Hoa cht dit nm va cn trung cn bao am cac tnh cht sau y :
- Co kha nng dit nm va cn trung manh
- n nh i vi mi trng : co tac dung lu dai khng b nc cun i
- Khng c i vi ngi va suc vt. Khng n mon g va cac chi tit trong kt
cu g nh inh, vt, ke...
- D dang ngm su vao g, khng co mui hc
c. Phng phap s dung thuc
- Quet va phun ngoai mt : quet hay phun 2 n 3 lp trn mt, ca ch nay n gian,
d lam song thuc ngm khng su, hao hut nhiu.
- Ngm g vao dung dch thuc : thuc ngm co su hn phun va quet.
- Tm chn khng co ap : tao chn khng hut nc va khng kh trong g, ri
ngm vao dung dch thuc di ap sut 6atm. Phng phap nay rt tt, thuc ngm su,
song t ti n.
- Tm phn tan : ly g ti boc vo, quet keo thuc 2 n 3 lp, ri boc kn g
bng giy du, u t 3 n 4 thang, sau o boc giy, phi kh.
- Phng phap thay th nha : hut ht nha cy va bm vao cy g thuc tr su
nm
2. Phong chng ha
phong chng ha ngi ta thng dung cac bin phap sau :
- Dung g cng (thit mc), g deo qua nh (tch), g co nha (bach an) ... Nhng
loai g cng, quanh lam ha kho uc, hoc v s nha ha khng bam vao
- nguyn lp vo cy
- Boc ngoai g mt lp vo kim loai
- Boc kt cu g bng ng ximng aming, ng sanh
- Dung du crozt, CuSOB
4
B, ...
nc ta con dung phng phap c truyn la thui cho g chay xem mt lp mong
bn ngoai. Phng phap nay sau 3 nm phai thui lai.
3. Bao quan va phi sy g
Sy g la bin phap lam giam m cua g, ngn nga muc nat, tng cng ,
han ch s thay i kch thc va hnh dang trong qua trnh s dung. Cac bin phap sy
g c s dung la sy t nhin, sy phong, sy in, s y trong cht long un nong. Trong
o sy t nhin va sy phong la chu yu.

Giao Trinh Vat Lieu Xay Dung

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Giao Trinh Vat Lieu Xay Dung

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Giao an Vt liu xy dng Trang 1

c thm qua mu vt liu; m

Hinh da ng, kich thu

Khng c bng dao thep, ch lam

cng Rc-oen c ky hiu va tnh toan nh sau:

ln), d hut nc, gion,

t set c chia thanh 3 loai:

lam cho qua trnh gia cng nh

hu yu dang bt, khi nhao trn vi nc ta o thanh mt loai

dn dn se tao ra cac hat ng

ai phu hp v a q ham m n p k n u kin dung ong

Lng nc nhao trn, kg/m

phu gia thuy.

' ' ' ' + + +

- m cua cat va a tai hin trng, %

Vi va ximng, mu t 24 n 48 gi trong iu kin t

trong o : - h s iu chnh m, biu th phn trm thay i cng cua

Vous aimerez peut-être aussi