Ass. Mic UKAJ Makroekonomia I Depozitat me afat , jan depozita q zotruesit e tyre nuk mund ti trheqin paraafatit t caktuar.

S dyti, aktiviteti bankar prfshin dhnien e huave firmave dhe individve qkan nevoj. Pr kt shrbim banka merr interes, i cili sht m i lart se interesi q ajo jep pr depozita. Kto interesa q merr banka nga huat q jep, prfaqsojn t ardhurat e banks, kurse interesat q paguan pr depozitat prfaqsojn nj pjes t shpenzimeve kufuten edhe pagat e punonjsve t banks, shpenzimet pr energjin elektrike, pajisjet,qirat etj. Diferenca midis t ardhurave dhe shpenzimeve prbn fitimin e banks.Bankat po ashtu kan nj kufizim sa i prket fitimeve t tyre sepse nj pjes tdepozitave t saj sht e obligueshme ti ndaj n form t rezervave t detyrueshme teBanka Qendrore, po ashtu banka pr t ruajtur likuiditetin e saj ndan edhe rezervat elikuiditetit.Bankat jan shum t kujdesshme gjat dhnies s kredive pr shkak se ekzistonrreziku i moskthimit t tyre, dhe varsisht nga shkalla e rrezikut caktohet edhe norma ekamat s. Sa m e lart t jet shkalla e rrezikut aq m e lart do t jet norma e kamats n banka N mnyr sintetike aktiviteti i banks jepet n bilancin e banks (Tabela 9.1) q prbhet nga dy pjes: aktivet dhe pasivet.Tabela 9.1. Bilanci i thjeshtuar i banks AA k t i v e P a s i v e R e z e r v a t 1 0 0 D e p o z i t a t e e k u e s h m e 1 0 0 0 H u a t 4 0 0 0 D e p . t e k u r s i m i t d h e m e a f a t 2 8 0 0 L e t r a t m e v l e r 1 8 0 0 P a s i v e t t j e r a 2 1 0 0 T o t a l i 5 9 0 0 T o t a l i 5 9 0 0 Nga bilanci i banks shihet se nj nga zrat e bilancit t banks jan edhe rezervatq banka duhet ti ndaj me qllim q ti prballoj trheqjet e klientve. Mundsia q kab a n k a p r t d h n h u a p r b n b a z n e s h u m f i s h i m i t t paras . N f u n k s i o n t analizs le t marrim nj bilanc t t ardhurave dhe shpenzimeve t banks n form tthjeshtuar me nj shtes t depozitave prej 2000 , t cilat supozojm se kan ardhur sirezultat i kreditimit t banks nga Banka Qendrore (Tabela 9.2). Tabela 9.2. Banka A, Bilanci fillestar A k t i v e P a s i v e R e z e r v a 2 0 0 0 D e p o z i t a 2 0 0 0 T o t a l i 2 0 0 0 T o t a l i 2 0 0 0 Nga tabela shihet se kemi nj rritje t depozitave me 2000 . Mirpo dihet seqllimi kryesor i banks sht fitimit dhe kt banka e arrin prmes plasimit t kredivedhe punve t tjera t saj. Nga kjo del se qllimi i banks tani sht q kto mjete prej2000 ti plasoj n form t kredive. Mirpo banka t gjitha mjetet prej 2000 nuk mund ti plasoj n form t kredis, sepse paraprakisht duhet q t ndaj rezervn e detyrueshme tc i l n e c a k t o n B a n k a Q e n d r o r e . N q o f t s e s u p o z o j m s e n o r m a e r e z e r v s s detyrueshme sht 10%, ather, n rastin, ton banka mund t jap nj hua prej 1800 (=2000 -10/100 * 2000) bilanci i banks pas ktij hapi merr kt form.Tabela 9.3. Banka A, Bilanci prfundimtar 66

Ass. Mic UKAJ Makroekonomia IA k t v e P a s i v e R e z e r v a t 2 0 0 D e p o z i t a 2 0 0 0 Huat 1800T o t a l i 2 0 0 0 T o t a l i 2 0 0 0 Me kt veprim banka ka filluar tashm procesin e krijimit t paras, sepse 1800 t dhna hua prfaqsojn nj sasi parash shtes n duart e huamarrsit, i cili mund t`i p r d o r a t o s i p a s d s h i r s . M i r p o s u p o z o j m s e k t o p a r a n g a h u a m a r r s i s e r i s h deponohen n nj bank tjetr shembull n bankn B, ather do t rriten edhe depozitat e banks B n vlern prej 1800 si shihet n tabel n vijim.Tabela 9.4. Banka B, Bilanci fillestar A k t i v e P a s i v e R e z e r v a 1 8 0 0 D e p o z i t a 1 8 0 0 T o t a l i 1 8 0 0 T o t a l i 1 8 0 0 Nga ana e saj banka B me rezervn e detyrueshme prej 10%, mund t jap huashumn 1620 . Bilanci i banks B merr kt form:Tabela 9.5. Banka B, Bilanci prfundimtar A k t i v e P a s i

e R e z e r v a t 1 8 0 D e p o z i t a 1 8 0 0 Huat 1620T o t a l i 1 8 0 0 T o t a l i 1 8 0 0 Ky proces mund t v a z h d o j d e r i s a r e z e r v a q m b a n d o b a n k n g a s h t e s a fillestare prej 2000 , si shihet, vjen duke u zvogluar, t shkoj n zero, pra deri atherk u r k j o s h t e s p a r a s n s i s t e m i n b a n k a r t j e t s h p r n d a r n b a n k a t n d r y s h m e s i rezerv. T gjith kt proces mund ta japim n mnyr t prmbledhur si m posht:Tabela 9.6. Procesi i shumfishimit t paras B a n k a t D e p o z i t a t H u a t R e z e r v a t B a n k a A 2 0 0 0 1 8 0 0 2 0 0 B a n k a B 1 8 0 0 1 6 2 0 1 8 0 B a n k a C 1 6 2 0 1 4 5 8 1 6 2 B a n k a D 1 4 5 8 1 3 1 2 , 2 1 4 5 . 8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Totali pr sistemin bankar n t r s i 2 0 0 0 0 1 8 0 0 0 2 0 0 0 Nga tabela vrehet se, sasia q mund t jap hua do bank vjen duke u zvogluar dhe shkon drejt zeros, sepse n do hallk shtes t zinxhirit mbahet nj pjes e depozitssi rezerv, n masn 10%.Rezultatin e fituar mund ta nxjerrim edhe me an t formuls67

Ass. Mic UKAJ Makroekonomia ID x r = R R xr Doser R D 1 2000020001.01 = xD Disa prej faktorve kufizues t multiplikatorit jan: Mbajtja e parave n dor dhe mosdepozitimi i tyre n bank nga ana e klientve shkurton procesin e multiplikacionit (shumfishimit t parave). Mbajtja e rezervave t teprta nga ana e bankave mbi rezervn e detyrueshme poashtu shkurton procesin e shumfishimit t parave. Kto rezerva i ndan banka pr t ruajtur likuiditetin e saj, dhe sa m t mdha t jen kto rezerva aq m i voglsht multiplikatori.