Prof.ass.dr.

Agim BINAJ Lenda: Kontabilitet -Analize

Tema V-te: Analiza financiare ne njesite ekonomike dhe rendesia e saj

a- Analiza e rezultatit te njesise ekonomike; struktura e llogarise se rezultatit (te ardhurat dhe shpenzimet), marzhi tregtar dhe marzhi bruto; raportet e marzheve te tjera.

N vmndje pr studentt.
Si t dalim mir n lndn e kontabilitetit Un do tju tregoj sekrete q pedagogt e tyre rrall ua tregojn studentve. Prandaj ky seksion emrtohet Vetm pr studentt. Nse pedagogt zbulojn se un u kam treguar kto sekrete, me siguri do t ket shum letra pr pyetje t ndryshme. Marrja e notave t mira nuk sht nj shtje fati. Nuk ka asnj sekret pr kt. Gjithashtu, nuk sht sekret se kryerja e detyrave (n koh), vajtja n klas (rregullisht), gjumi dhe ushtrimet e mjaftueshme, t ngrnit n mnyrn e duhur dhe studimi gjat gjith semestrit (dhe jo vetm n kohn e provimit) do ti prmirsojn notat tuaja. Por kjo sht pun e vshtir. Kshtu, ajo q ju dshironi sht mnyra pr t marr nota m t mira duke mos punuar shum, apo jo? Mir, kini mndjen-sekreti sht t punoni me zgjuarsi! Nuk sht e njjt me t qnit i zgjuar, e cila sht nj shtje fati. Ktu jepet sesi t punoni me zgjuarsi.

Hapi 1: Prcaktoni prse lnda e kontabilitetit sht e rndsishme pr ju. S pari, mendoni prse po e bni kt lnd. Cilat jan qllimet tuaja? A ju intereson me t vrtet kjo lnd? A keni motivim t fort pr t msuar mbi kontabilitetin? Mbase n listn tuaj t karrierrs kontabilisti vjen menjher n fund. Mbase synimi juaj sht t bni shum para. Ose, mbase vini n universitet pr t kaluar kohn derisa t trashgoni pasurin e familjes. N do rast kjo lnd sht hartuar pr ju. Nj nga mnyrat m t sigurta pr t pasur 1 million dollar sht q t filloni me dhjet milion dhe t mos dini asgj nga kontabiliteti dhe drejtimi i biznesit. Nse ju nuk trashgoni asnj pasuri, ju nuk do t bheni i pasur pa ditur t flisni gjuhn e biznesit. Kontabiliteti sht gjuha! Mbase ju dshironi t filloni nj pun m t mir, por jeni i sigurt se nuk dshironi q t jeni kontabilist. Shum mir! Kjo lnd nuk do tju bj kontabilist. Ajo do tju ndihmoj q t kuptoni disa nga ritualet mistike t kontabilitetit q jokontabilistve shpesh u duken t ngatrruara. fardo lloj pozite drejtimi do t keni n ndonj organizat, t jini t sigurt q do t keni pun me kontabilistt dhe me informacionin kontabl. Ju duhet ta dini se ata mund t ken nj ndikim t madh n jetn tuaj. Shum organizata e prdorin informacionin kontabl pr t vlersuar punonjsit e tyre pr pagat dhe n vendimet pr ngritjen e punonjsve n prgjegjsi. Ju duhet t kuptoni sesi ta interpretoni kt informacion. Ju mbase mund t kuptoni se kontabiliteti nuk sht ai q mendoni. Pavarsisht nga fakti, nse ju do ta doni apo urreni kontabilitetin, vendosni se ajo ka do t merrni nga kjo lnd do t jet e dobishme pr ju.

Hapi 2: Zbuloni at q pedagogu juaj pret nga ju pr kt lnd. M pas verifikojeni kt me pedagogun tuaj. Nse jeni me fat, pedagogu juaj do t jet i ndjeshm, i dashur, i kujdesshm, me sens humori, i shkatht, i plqen q ti msoj t tjert dhe dshiron q ju t dilni mir n kurs. Nse pedagogu juaj sht m normal (dhe m pak i prsosur), mbani mend, se pedagogu mbetet pedagog. Dhe si pedagog, ai ka pushtet mbi jetn tuaj. Kshtu q, zbuloni se far pret pret jush. Cilat jan qllimet e tij pr lndn? far dshiron q ju t dini ose t jeni t aft t bni pasi t prfundoni lndn? Mbase ai do tjua tregoj (shenj e mir), por nse se bn, pyeteni. Ju duhet t thoni: Profesor Cilido-qoft-emri juaj (do t ishte m mir q t prdorej emri i duhur), far sht e pakndshme n kt lnd? ky sht nj zhargon edukimi pr cilat jan qllimet e ksaj lnde? Kjo mund t trheq vmendjen e saj, dhe ti jap asaj nj ose dy minuta pr tu menduar. Ju mbase mund t prisni deri n takimin tjetr t klass pr t marr prgjigjen tuaj. Sigurohuni q ju dhe pedagogu juaj t kuptoni qllimet e njri-tjetrit. Disa pedagog kontabiliteti presin q t gjith studentt t bhen kontabilist. Nse ju keni nj pedagog t till, bjeni t qart. i thoni pedagogut tuaj Nuk e kam n plan t bhem llogaritar (Sigurohuni q t shtoni prapashtesn tar, ose mund t merrni nj marrveshje t shpejt)zbuloni se far ka n kt lnd pr ju.

Hapi 3: Zbuloni se si do t vlersoheni. Tani, zbuloni se si do t vlersoheni. Si teston pedagogu juaj? A sht ai tip i vshtir i llojit: Cila sht fjala e treta n rreshtin e peste n fajen 211? Ose, a shikon ai t prgjithshmen, me an t pyetjeve: Shpjegoni sesi kontabiliteti ishte instrument n negocimin e traktatit t treta t Versajs n 1623. A prpiqet ai pr hamendsime, ose a jan prgjigjet e shkurtra pikat e tij t dobta? Cilado qoft metoda, ju duhet t dini se far pritet nga ju dhe sesi kto pritje kalohen n nota. Nganjher do t gjeni ndonj pedagog ku prtjet t mos jen t njjta me mnyrn sesi ai teston dhe vlerson. Prandaj ju duhet t kuptoni si pritjet e pedagogut dhe vlersimet. Nse ato nuk duket se jan t qndrueshme, ather duhet t prcaktoni se far pret pedagogu n t vrtet. Hapi 4: Msoni at q sht e rndsishme. Zbuloni se far ju duhet q t prmbushni qllimet tuaja dhe pritjet e pedagogve. Nj msim i madh q ju duhet t msoni, nse nuk e keni br, sht far merrni nga kontabiliteti (dhe pothuajse do gj tjetr) varet nga ajo q ju silln n t.Qndrimi juaj sht i rndsishm. Nse vendosni se dika ia vlen t msohet, ju do t gjeni mnyrn pr ta msuar at. Jo se ju duhet ta msoni at, por se ju dshironi ta bni. Dshiroj sht pjesa m e madhe e t punuarit n mnyr t zgjuar. Dshira pr t msuar do t bj nj rrug t gjat duke ju ndihmuar t merrni rezultate t mira. Fatkeqsisht, ajo nuk do t jet e mjaftueshme derisa ajo q ju dshironi t msoni t jet gjithashtu ajo q pedagogu juaj dshiron q ju t msoni. Prandaj, duhet t siguroheni q ju dhe pedagogu juaj t jeni n t njjtn gjatsi vale. Nse nuk jeni ather flisni me njrit tjetrin. Zbuloni prse pedagogu juaj ka nj pikpamje tjetr. Ju mund t ndryshoni mendimin tuaj mbi at q sht e rndsishme. Prcaktoni sesi t prqndroni prpjekjet tuaja. Jo gjithka n kt libr ose leksion ka t njjtn rndsi. Prqndrohuni n at q sht m e rndsishme pr ju dhe pedagogun tuaj.

Hapi 5: Komunikoni me pedagogun tuaj. Prpiquni t kujtoni se pedagogu juaj sht nj person. Edhe autort e ktij libri jan njerz. Ne kemi gra, fmij dhe miq. Shumica e pedagogve dshirojn me t vrtet q ju t ecni prpara, por ne kemi nevoj pr ndihmn tuaj. Pedagogt nuk din gjithka. N veanti, ne nuk mund t lexojm mendjen tuaj. Ju duhet t lejoni pedagogun tuaj t dij nse keni ndonj problem pr t kuptuar materialin q ju prisni pr t msuar, duke zbuluar at q pedagogu pret prej jush, ose t zbuloni sesi t pregatiteni pr testet dhe detyrat e tjera. Flisni me pedagogun tuaj mbi problemet q keni me kt lnd. Mbani parasysh se pedagogu sht qnie njerzore. Ky sht fakulteti juaj. Ministria e mbrojtjes paguan pr t. Mos lini asknd q t pengoj q parat e paguara nga Ministria e Mbrojtjes t hidhen n plehra. T punuarit me zgjuarsi nnkupton t prcaktoni se far sht e rndsishme dhe t prqndroni vmendjen dhe prpjekjet tuaja n kto gjra. M pas, mos hiqni vmendjen nga synimet tuaja. Nse keni ndonj problem prballuni me t. Nse nuk kuptoni dika n klas ose n libr, bni pyetje. Nse keni frik t bni pyetje idiote n klas, mbani mend m mir t dukesh idiot n klas sesa t dukesh idiot n provim. Nse mendoni se nuk po kapni pikat kye, flisni me pedagogun tuaj. Nse dshironi t msoni, ju mund ta bni at. Kjo sht e gjitha. Prpiquni. Ne mendojm se kshtu lnda e kontabilitetit do t duket m e kndshme dhe eksperienca m fitimprurse. Sigurisht, ju mund t prpiqeni t kryeni detyrat, t shkoni n klas, t bni gjum dhe ushtrime t mjaftueshme, t hani mjaftueshm dhe t studioni gjat gjith semestrit. Ato n prgjithsi ndihmojn, megjithse jan t vshtira. Urimet m t mira, jo vetm n kt lnd, por edhe n lndt e tjera, gjat gjith jets, pr t pregatitur at kapital njerzor t konkurueshm n treg me vendet e zhvilluara. Sot, n bot ngulet kmb shum n filozofin e nj formimi profesional e civil sa m polivalent duke nxitur dhe krijuar mentalitetin q t msohemi t msojm gjat gjith jets.

ORGANIZIMI I KTIJ leksioni

ANALIZA FINANCIARE E AKTIVITETIT TE NJESISE EKONOMIKE

Analiza e rezultatit t aktivitetit t njsis ekonomike

Struktura e llogaris s rezultatit. Rezultati i aktivitetit. Matja e aktivitetit. Marzhi tregtar dhe marzhi bruto. Raporti i marzheve t tjera.

shtja 2-t. Analiza e rezultatit t aktvitetit t njsis ekonomike. Llogaria e rezultatit (fitime dhe humbje) sht sintez e t ardhurave dhe shpenzimeve.Ajo spjegon formimin e rezultatit dhe mundson llogaritjen e treguesve karakteristike, t dobishm si pr administrimin,ashtu dhe pr drejtimin e njsis ekonomike. Kjo llogari sht nj nga elementt baz pr kryerjen e analizs s gjendjes financiare t saj. Nprmjet saj sigurohen t dhnat e nevojshme pr llogaritjen e treguesve t rentabilitetit, t ecuris s prgjithshme t aktivitetit gjat vitit ushtrimor. Ajo sht nj paraqitje e dinamiks s drejtimit dhe administrimit t njsis ekonomike. 2.1. Struktura e llogaris s rezultatit(T ardhura dhe shpenzime). Llogaria e rezultatit (fitim dhe humbje) sht paraqitur n tri nivele:a)rezultati i shfrytzimi,b) rezultati financiar dhe c)rezultati jashtzakonshm. Rezultati i shfrytzimit, i korespondon objektit t veprimtaris t njsis ekonomike .Krahasimi i shpenzimeve dhe i t ardhurave nga shfrytzimi, lejon t nxirret rezultati i shfrytzimit.

Rezultati financiar, i korespondon nj sr operacioneve financiare t mirfillta n t cilat angazhohet njsia ekonomike , qoft pr t siguruar burimet e nevojshme t financimit ( marrja e huave p.sh.), qoft pr t rentabilizuar kapitalet e saj likuide t lira. Shuma algjebrike e shpenzimeve dhe t ardhurave financiare prcaktojn rezultatin e njsis nga ky aktivitet.Rezultati nga shfrytzimi dhe ai financiar, prbn rezultatin rrjedhs ose t zakonshm. Rezultati jashtzakonshm, prfaqson rezultatin q vjen nga disa operacione ose ngjarje t pa parashikuara, t cilat ndodhin n jetn e njsis ekonomike,por q nuk kan nj karakter t prsritshm e normal dhe n prgjithsi jan jasht fuqive t kontrollit nga ana e saj (p.sh. prmbytje, djegje, vjedhje nga jasht,etj.). M posht po japim pasqyrn e fitim humbjes.

Njsia ekonomike X. LlogariaFitim-Humbje:200X dhe 200X+1 4/M 200X+1 T ardhura t shfrytzimit - Shitje mallrash - T ardhura t tjera Totali I Shpenzime t shfrytzimit - blerje mallrash - blerje mallrash dhe furniturash - blerje t tjera dhe shrbime - tatime, taksa dhe derdhje t ngjashme 616 1.850 5.000 15.000 8.666 605 9.271 26.000 1.815

000/lek 200X+1 200X 8.000 400

27.815 8.400

5.500

400

- paga dhe trajtime t personelit

1.166

3.500

1.200

- sigurime shoqrore
- amortizime dhe provizione - shpenzime interesa Totali II Fitimi para tatimit

420
50 80 7.332 1.939

1.500
150

420
100

22.000 7.620 5.815 780

30.08.200X, pra krahasimi me vitin 200X+1 i periudhs 4 mujore t vitit 200X ishte i drejt. Pr t pasur tregues t krahasuar pr dy periudhat, t dhnat e vitit 200X+1 jan pjestuar me 3 dhe jan nxjerr t dhna pr kater muj per vitin 200X+1. 2.2 Rezultati i aktivitetit . 2.2.1. Matja e aktivitetit.

Shnim: Aktiviteti i njsis ekonomike X ka filluar m

N njsin ekonomike niveli i aktivitetit matet shpesh nprmjet shifrs s afarizmit.(Pra ,shitjet e ralizuara pa T.V.SH). sht prshtatshme q t ndiqet ndryshimi i veprimtaris dhe i rezultateve m an t krahasimit t madhsive t shprehura n vler absolute ose n vler relative si dhe nprmjet llogaritjes s raporteve t ndryshimeve. Kshtu ndryshimi i nivelit t aktivitetit mund t vlersohet me raportin e shifrs s afarizmit, duke krahasuar dy ose m shum periudha.

Raporti i shitjeve.(R.sh) = shitjet (200X+1 - 200X )x 100 Shitjet 200X+1 = 9.271 - 8.400 x 100 = + 10.36 % 8.400 ose shitjet 200X+1 *100=9271*100=+10.36% shitjet 200X 8400 Ky raport tregon se ne njsin ekonomike X, shitjet n vitin 200X+1 jan rritur mesatarisht +10.36% n krahasim me vitin 200X, q flet pr rritjen e aktivitetit t biznesit nga nj vit n tjetrin.

2.2.2. Marzhi tregtar dhe marzhi bruto.

Marzhi sht diferenca midis mimit t shitjes dhe kostos. N tregti diferenca midis mimit t shitjes s mallrave (shfira e afarizmit) dhe kostos s blerjes s mallrave t shitura, quhet marzh tregtar. Marzh tregtar = Shifra e afarizmit - Kosto e blerjes mallrave t shitura. Kosto e blerjes e mallrave tshitura(KBMSH) = mimi i blerjes + shpenzimet e tjera t lidhura me blerjen(taksa doganore,transport e tjer).

Ne aktivitetin tregtar, marzhi tregtar sht nj madhsi m kuptimplote se sa shifra e afarizmit(t ardhura nga shitja).Ai perbn nje tregues te rendesishem te aktivitetit te njsis.
Prqindja e marzhit tregtar llogaritet: Marzhi tregtar x 100 Shifra e afarizmit Pr nj aktivitet biznesi , kjo prqindje mbetet pak a shum konstante n rastin e nj ndryshimi t thjesht t vllimit t aktivitetit (Shitjeve te realizuara).Pra, marzhi tregtar sht ndjeshmrisht proporcional me shifrn e afarizmit. N shum raste marzhi llogaritet duke iu referuar vetm mimit t blerjes t mallrave t shitura,duke ln jasht shpenzimet e tjera pr blerjen (transport, ngarkim-shkarkim, etj.) N kt rast ai quhet marzhi bruto dhe prqindja e tij quhet prqindja e marzhit mbi mimet e blerjes. Kshtu sipas t dhnave t treguara pr njsin ekonomike X n pasqyrn e mposhtme, do t kishim:

200X+1
shitje e mallrave afarizmit) (shifra e 9.271 5.000

200X
8.400 5.500

- Kosto e blerjes shitur

mallrave t

- marzhi bruto
Prqindja e marzhit mbi mimin e blerjes

4.271
85.4%

2.900
52.7%

Ndryshimi i ktij raporti nga 52.7% n vitin 200X n 85.4% n vitin 200X+1 shpreh nj prmirsim t ndjeshm t aktivitetit t njsis ekonomike. Duhet pasur parasysh q kur nj siprmarrje krahas aktivitetit tregtar,ka dhe nj aktiviteti industrial(prodhimi), marzhi tregtar ose marzhi bruto pr aktivitetin tregtar do t llogaritet m vehte.

2.2.3. Raporte t marzheve t tjera. Nga bilanci dhe pasqyrat financiare mund t nxirren dhe raporte t tjera q lidhen me marrzhin. M t zakonshm jan raporti i marzhit t shfrytzimit dhe raporti i marzhit Neto. Raportet Marzhi i shfrytzimit
(Fitim-t ardhurat etjera)x100= Shitja e mallrave(Ardhura)

200X+1 (1.939 - 605) 8.666 = 15.4% 1.939 x 100 9.271 = 20.9%

200X (780-400)x100 8.000 =4.75% 780 x 100 8.000 = 9.3%

Marzhi Neto Fitimi para tatimit x 100 = T ardhurat gjithsej

E rndsishme sht q kto raporte t llogariten pr do aktivitet m vete (kur njsia ekonomike ka disa aktivitete - tregtar dhe prodhimi). N rastin ton, rezultatet e prqindjeve tregojn se si treguesi i marzhit t shfrytzimit dhe ai i marzhit Neto, n vitin 200X+1 n krahasim m vitin 200X jan rritur, gj q tregon q aktiviteti i njsis ekonomike sht n rritje dhe i qndrushm.