Vous êtes sur la page 1sur 45

LATIN II 2 Bachillerato Curso 2011/12 Cuaderno 1

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23.

MORFOLOGA ................................................................................................................ 3 MORFOLOGA NOMINAL: SUSTANTIVOS Y ADJETIVOS .................................... 4 MORFOLOGA NOMINAL: Posibles terminaciones en latn ........................................ 5 PARTICULARIDADES DE LA 1 DECLINACIN ...................................................... 7 PARTICULARIDADES DE LA 2 DECLINACIN: ..................................................... 7 PARTICULARIDADES DE LA 3 DECLINACIN: ..................................................... 9 CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PRESENTE VOZ ACTIVA ......................... 13 CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PRESENTE VOZ PASIVA .......................... 14 CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PERFECTO VOZ ACTIVA ......................... 15 CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PERFECTO VOZ PASIVA .......................... 17 MORFOLOGA DE LAS FORMAS NO PERSONALES: INFINITIVO ..................... 21 MORFOLOGA DE LAS FORMAS NO PERSONALES: PARTICIPIO .................... 23 LOS COMPUESTOS DE SUM ...................................................................................... 24 VERBOS IRREGULARES ............................................................................................ 26 VERBOS DEPONENTES .............................................................................................. 31 VERBOS DEFECTIVOS ............................................................................................... 32 VERBOS UNIPERSONALES ....................................................................................... 33 ADVERBIOS DE MODO DERIVADOS DE LOS ADJETIVOS ................................. 34 LOS NUMERALES ........................................................................................................ 36 PRONOMBRES.............................................................................................................. 40 PRONOMBRES INDEFINIDOS ................................................................................... 41 PRONOMBRES INTERROGATIVOS .......................................................................... 43 PRONOMBRE RELATIVO ........................................................................................... 45

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 2

1. MORFOLOGA Como bien sabes, el principio del anlisis de una oracin se basa en reconocer las caractersticas morfolgicas que definen a cada palabra. El latn, como el castellano, es una lengua flexiva. Esto significa que hay cambios regulares en la forma de las palabras (flexin) que conllevan cambios semnticos. Los tipos de palabras que hay en latn y sus cambios o accidentes gramaticales son: TIPO DE PALABRA sustantivo adjetivo pronombre-determinante verbo ACCIDENTES GRAMATICALES gnero, nmero y caso gnero nmero y caso grado gnero, nmero y caso persona, nmero tiempo, modo, voz invariable grado invariable invariable ENUNCIADO EN EL DICCIONARIO rosa-ae f. generis. gen de genus-eris altus-a-um facilis-e felix-icis hic-haec-hoc amo 1 do dedi datum 1 misi perf. de mitto 3 missus-a-um pp de mitto 3 hic adv nunc erga prep de ac. et conj.

adverbio preposicin conjuncin

Los sustantivos se agrupan en cinco declinaciones. Todos los sustantivos de cada declinacin tienen el genitivo singular en comn. Adems ese caso es el que nos indica la verdadera raz de la palabra. El enunciado de un sustantivo consiste en decir su nominativogenitivo singular. Los adjetivos se agrupan en dos clases. Todos los adjetivos tienen todos los nmeros, gneros y casos, para poder concordar con el sustantivo. El enunciado consiste en decir su nominativo singular masculino-femenino y neutro. Cuando no hay variacin se enuncia con el nominativo-genitivo singular, pero no se pone marca de gnero despus. Los pronombres se enuncian como los adjetivos. Conviene sabrselos de memoria y no tener que ir al diccionario a buscar su significado. Los verbos se agrupan en cuatro conjugaciones (ms una mezclada o mixta), aunque hay un puado de ellos que no pertenecen a ninguna. Su enunciado completo consiste en decir su primera persona del presente de indicativo, segunda persona del presente de indicativo, infinitivo de presente, primera persona del pretrito perfecto de indicativo y el supino en acusativo: amoamas-amare-amavi-amatum. No obstante, cuando la relacin entre las tres races es regular solo se enuncia con la primera persona del presente: amo 1. Si la relacin entre las races es irregular entonces vienen las tres races en el diccionario: mitto-misi-missum. Los adverbios derivan de adjetivos (longe de longus-a-um) o bien son palabras con su propio lexema (tum). Normalmente son invariables, aunque algunos admiten cambio de grado (longe-longius-longissime). Las preposiciones y las conjunciones son palabras gramaticales invariables.

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 3

2. MORFOLOGA NOMINAL: SUSTANTIVOS Y ADJETIVOS

-a-ae
PRIMERA

-us-i -er-i M. - (F.) us/er e/er um i o o i i os orum is is

-um-i

?-is -is

-e-is
TERCERA

-is-is

-us-us

-u-us

-es-ei
QUINTA

SEGUNDA

CUARTA

Nom. Voc. Ac. Gen. Dat. Abl. Nom. Voc. Ac. Gen. Dat. Abl.

F. - (M.) a a am ae ae a ae ae as arum is is

singular

N. um um um

M. y F. s/ s/ em

N. is i e (i)

N. e e e

M. y F. is/es is/es em

M. - (F.) us us um us ui u us us us uum ibus ibus

N u u u us ui u ua ua ua uum ibus ibus

F. (M.) es es em ei ei e es es es erum ebus ebus

plural

a a a

es es es um

a a a ibus ibus

ia ia ia ium

es es es

PRIMERA CLASE -us-a-um -er-a-um


LATIN II CUADERNO 1 CMLM

SEGUNDA CLASE -is-e ?-is ?-is -er-is-e


Pgina 4

3. MORFOLOGA NOMINAL: Posibles terminaciones en latn

CASO/NMERO nom-voc-abl sg -a nom-voc-ac pl neutro nom-voc-ac pl neutro -ae -am -arum -as gen-dat sg / nom-voc pl / [loc sg] ac sg gen pl ac pl voc sg -e abl sg m-f-n / nom sg n abl sg -ebus -ei -em dat-abl pl gen-dat sg ac sg ac sg nom-voc sg m-f / nom-voc-ac pl m-f nom-voc sg / nom-voc-ac sg gen pl gen sg / nom pl m-f / [loc sg] dat sg m-f-n / abl sg / nom-voc-ac pl n
LATIN II CUADERNO 1 CMLM

SUSTANTIV O 1 decl 2 decl 3 decl 1 decl 1 decl 1 decl 1 decl 2 decl 3 decl 5 decl 5 decl 5 decl 3 decl 5 decl 3 decl 5 decl 5 decl 2 decl 3 decl 3 decl

ADJETIV O 1 clase 1 clase 2 clase 1 clase 1 clase 1 clase 1 clase 1 clase 2 clase

2 clase

-es -erum -i -ia

2 clase

2 clase 2 clase
Pgina 5

-ibus

dat-abl pl m-f-n dat-abl pl m-f-n dat-abl pl

3 decl 4 decl 1 decl 2 decl 3 decl 3 decl 2 decl 3 decl 2 decl 2 decl 4 decl 4 decl 4 decl 1 decl

2 clase

1 clase 1 clase 2 clase 2 clase 1 clase 2 clase 1 clase 1 clase

-is

dat-abl pl nom-voc sg m-f / gen sg m-f-n

-ium -o -orum -os -u -ua -ui

gen pl m-f-n dat-abl sg m-f-n ** nom-voc sg gen pl ac pl m-f abl sg m-f-n / nom-voc-ac sg n nom-voc-ac pl n dat sg m-f-n [gen pl m-f]

1 clase 1 clase 2 clase

-um

ac sg m-f / nom-voc-ac sg n / [gen pl 2 decl m-f-n] gen pl m-f-n ac sg m-f nom sg m-f 3 decl 4 decl 2 decl 3 decl

1 clase 2 clase

-us

** nom-voc sg m-f

nom-voc sg m-f / gen sg m-f-n / nom4 decl voc-ac pl m-f -uum gen pl m-f-n 4 decl

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 6

4. PARTICULARIDADES DE LA 1 DECLINACIN Particularidades que hacen referencia al gnero: Todas las palabras de la 1 declinacin son femeninas salvo algunas que son masculinas, tales como: - Nombres de varn, como Catilina-ae (Lucio Sergio Catilina) - Nombres de oficios agricola-ae (agricultor), nauta-ae (marinero), Nombres de ros y montes, como Iura-ae (el monte Jura). Particularidades referidas al nmero: - Hay tambin palabras que solo se declinan en plural. Athenae-arum (Atenas), calendae-arum (las calendas, es decir, el primer da de cada mes), - Hay palabras que tienen distinto significado en singular y en plural. copia-ae (la abundancia) y copiae-arum (las tropas), littera-ae (la letra) y litterae-arum (adems de poder significar letras, tiene tambin el sentido de carta). Particularidades referidas al caso: - Algunas palabras de la primera declinacin, adems de tener el genitivo plural terminado en arum, tienen tambin otro ms antiguo terminado en um; Se trata de las palabras terminadas en -cola y en -gena, agricola-ae tiene dos posibles gen. pl. agricolarum y agricolum. incola-ae, tiene dos posibles gen. pl. incolarum o incolum. -Hay palabras en la primera declinacin que no tienen su dativo y ablativo del plural terminado en -is, sino en -abus; Se trata de palabras que tienen la misma raz que una palabra de la segunda declinacin, por ejemplo dea-ae y deus-i. El motivo es para poder distinguir deabus (diosas) de deis (dioses). 5. PARTICULARIDADES DE LA 2 DECLINACIN: Vamos a hablar, igual que hicimos en la primera declinacin, de particularidades referidas al gnero, al nmero y al caso. Particularidades que hacen referencia al gnero: Las palabras de la 2 declinacin con el nominativo terminado en ius, -er, -ir son masculinas; las terminadas en um son neutras; -

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 7

Las que toman la terminacin us son en su mayora masculinas, pero hay tambin algunas que son femeninas, los nombres de rboles fagus-i, el haya pinus-i, el pino ppulus-i, el lamo algunas pocas ms alvus-i, el vientre humus-i, el suelo atomus-i, el tomo tres palabras terminadas en us son neutras Particularidades referidas al nmero: Hay tambin palabras que solo se declinan en plural (son los llamados pluralia tantum) castra-orum (campamento) hiberna-orum (campamento de invierno) arma-orum (armas, armamento) Delphi-orum (Delfos) Deli-orum (Delos) inferi-orum (los infiernos) liberi-orum (los hijos) vulgus-i, el vulgo pelagus-i, el pilago virus-i, el veneno

Particularidades referidas al caso: El vocativo de los nombres terminados en us en nominativo es . Tulli, Demetri, Iuli son vocativos de Tulliu-ii,Demetrius-ii y Iulius-ii. En en grupo de palabras con el nominativoen er hay una sola que lo hace en ir, cuyo enunciado es vir-viri `hombre,varn Algunas palabras de la segunda declinacin, adems de tener el genitivo plural terminado en orum, tienen tambin otro ms antiguo terminado en um; este genitivo lo tienen especialmente las palabras que pertenecen a lenguajes conservadores como el religioso (deus-i puede tener dos gen. pl., deorum y deum, o sacrum-i, sacrorum y sacrum) o jurdico (senatusconsultum-i, senadoconsulto, decreto del senado, puede tener tambin como genitivo del plural senatusconsultorum y senatusconsultum, o reus-i, reorum y reum); Tambin pueden tener los dos genitivos del plural las palabras que ya tengan alguna r- en su raz (barbarus hace barbarorum y tambin barbarum) y nombres de monedas (sestertius hace sestertiorum y sestertium o nummus nummorum y nummum). Declinacin de la palabra deus-i. Se trata de una palabra muy usual que tiene algunas peculiaridades, como el vocativo singular igual al nominativo, el genitivo plural con la terminacin um adems de orum, y el nominativo, vocativo, dativo y ablativo plural que puede presentar tambin formas asimiladas y contractas:

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 8

DEUS-DEI m. Singular Plural Nom. Voc. Ac. Gen. Dat. Abl.

de-us de-us de-um de-i de-o de-o

de-i/ dii / di de-i / dii /di de-os de-orum/de-um de-is/ diis/ dis de-is /diis/ dis

6. PARTICULARIDADES DE LA 3 DECLINACIN: Particularidades referidas al nmero: - Hay tambin palabras que solo se declinan en plural (son los llamados pluralia tantum) y, por tanto, se enuncian en plural (con el nom. pl. y el gen. pl.) Manes-ium los Manes Penates-ium los Penates viscera-um las vsceras moenia-ium las murallas

Particularidades referidas al caso: - Algunos parislabos tienen el acusativo singular con la terminacin im y el ablativo singular con la terminacin i. vis fuerza securis-is la segur sitis-is la sed Tiberis-is el Tber tussis-is la tos febris-is la fiebre

- Declinacin de palabras especiales: VIS (f.) `fuerza Singular Nom. Voc. Ac. Gen. Dat. Abl. Plural IUPPITER IOVIS (m) Jpiter Singular Nom. Iuppiter Voc. Ac. Gen. Dat. Abl. CMLM

vis vis vim vi

vires vires vires virium viribus viribus

Iuppiter Iovem Iovis Iovi Iove


Pgina 9

LATIN II CUADERNO 1

BOS BOVIS (m. y f.) el buey, la vaca Singular Plural Nom. bos Voc. Ac. Gen. Dat. Abl.

ITER-ITINERIS (n.) el camino Singular Plural Nom. Voc. Ac. Gen. Dat. Abl.

bos bovem bovis bovi bove

boves boves boves bovum/ boum bobus/ bubus bobus/ bubus

iter iter iter itineris itineri itinere

itinera itinera itinera itinerum itineribus itineribus

EJERCICIOS DE REPASO DE MORFOLOGA NOMINAL LATINA 1.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de la 1 declinacin
adulescentiae formarum ex Aegina Dianam

lupam pecuniae litterarum

Lesbiae
ante Kalendas

viae

linguarum pro natura nautae

silvae reginas toga

2.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de la 2 declinacin


aedificia

lupi super muris


forum

spatio

libros ludi loco viros sonum

Aegypto denarii Latio fluvio

in aerarium

veneno

triumphos simulacris vicus vincula tribunis sagittas pino

3.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de la 1 y 2 declinacin: servi tabellarum stagno poetarum ripae vitium portas per vitam regnum

4.- Anlisis morfolgico de estos adjetivos de 1 clase con sustantivos de 1 y 2 decl. acerba natura in inmensis antris mala adulescentia pulchrae silvae solis cervis superbos colonos universum fatum altae fagi ad magnificam lupam marinarum formarum verna pinus strenuo Cerbero sine tranquillo Antonio validae Lesbiae dignas reginas magnis animis multi nautae sancta consilia cum suo ferro tuto anno variarum linguarum

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 10

5.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de la 3 declinacin imparislabos.


actionis hiems

magnitudines voce sororis pacis

nomine per noctes tempora sole

limites regum rure mercatores scelus

actore

Nero virtute nepotibus victorem

6.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de la 3 declinacin parislabos. nave


classem aedes aurium arce fame artem trans Alpes hostem gentes avibus

mortium

7.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de la 3 declinacin. plebe oves pedibus venatio ad patrem pisces urbis
flumina

de opinione

monti sermone Venere

8.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de 1, 2 y 3 declinacin.


fossae insularum

inter oves potestatem

pecudem proconsule

ministris pisces puero

mulierum pontem sacrificia

9.- Anlisis morfolgico de estos adjetivos de 2 clase con sustantivos de 1, 2 y 3 declinacin inlustres senes singulare templo levem pontem prudens solacium alacribus sententiis in infamibus terris viridia tela solemne vere insignes socii militaris urbis aequales mores crudelium mulierum

10.- Anlisis morfolgico de los siguientes sustantivos de primera, segunda y tercera declinacin con adjetivos de primera y segunda clase. omnes ferae naturalis modus summa oppida tenax nobilitas medio monte mirabilis gloriae trimembribus miliariis contra nobiles morbos turpium partium secundae vires sumptuosa Graecia utile proelio regii opes saevos parentes magna caedes

11.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de la cuarta declinacin. adspectu adventum cultus cum manibus equitatu graduum conspectum senatus

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 11

12.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de la quinta declinacin. aciem diebus fidei rerum

13.- Anlisis morfolgico de estos sustantivos de todas las declinaciones. statu Emeritae luto nationem re 14.- Todo de todo communibus columnis agrorum primo die privatam fontem nostri pellis immanes exercitus feraces copiae liber legatus ex legationibus iustas leges cum plenis vestibus consulatus frumentum fidelis generis fallacis fratris placidam sortem res nocturnae nova cornua ante tumulum flagitium magistratus nex rostra diem Herculis mente moenia acies disciplinis industriae metus pedites tauro

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 12

7. CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PRESENTE VOZ ACTIVA


AMO MONEO MITTO CAPIO AUDIO SUM

ama - > amo am - s ama - t a mus m a tis m ama - nt a ba - m m a b - s m a ba - t m a bmus m - a btis m - a ba - nt m a b- m a b-i-s m a b-i-t m a b - i - mus m a b - i - tis m a b - u - nt m am-e-m am-e - s am-e - t am-e - mus am-e - tis am-e - nt Ama-re-mo am re- s amare - t a re - mus m a re - tis m amare - nt

mone - mon - s mone - t mon mus mon tis mone - nt mon ba - m mon ba - s mon ba - t mon bmus - mon btis - mon ba - nt mon b - mon b - i - s mon b - i - t mon b - i - mus mon b - i - tis mon b - u - nt mone a-m mon a-s mone a-t mon a-mus mon a-tis mone a-nt monere - m monre - s monere - t monre - mus mon - tis re monere - nt

mitt - mitt - i - s mitt - i - t mtt - i - mus mtt - i - tis mitt - u- nt mitt - ba - m mitt - b - s mitt - ba - t mitt - - bmus mitt - - btis mitt - ba - nt mitt - a- m mitt - - s mitt - e - t mitt - mus mitt - tis mitt - e - nt mitt a-m mitt - a - s mitt - a - t mtt - a - mus mtt - a - tis mitt - a - nt Mitt-e-re -m mitt -e-re - s mitt -e-re -t mtt -e-re - mus mtt -e-re - tis mitt -e-re - nt

cpi - cap - s capi - t cpi - mus cpi - tis cpi - u - nt capi - ba - m capi - b - s capi - ba - t capi - - b mus capi - - btis capi - ba - nt capi - a - m capi - - s capi - e - t capi - mus capi - tis capi - e - nt cpi a-m cap a-s capi a-t cpi a-mus cpi a-tis cpi - a - nt cp-e-re -m cap-e-re - s cap-e-re - t cp-e-re - mus cp-e-re - tis cp-e-re - nt

audi - aud - s audi - t ad- mus u ad- tis u audi - u nt audi - ba - m audi - b - s audi - ba - t audi - - bmus audi - - btis audi - ba nt audi - a - m audi - - s audi - e - t audi - mus audi - tis audi - e nt audi a-m aud a- s audi a-t ad a-mus u ad a-tis u audi a- nt audire - m audre - s audi re - t ad re - mus u ad re - tis u audi re nt

sum es est sumus estis sunt eran eras erat eramus eratis erant ero eris erit erimus eritis erunt sim sis sit simus sitis sint essem esses esset essemus essetis essent

LATIN II CUADERNO 1

Pto. Imperfecto

Subjuntivo

Presente

Futuro Imp.

Indicativo

Pto. Imperfecto

Presente

CMLM

Pgina 13

CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PRESENTE VOZ ACTIVA

Presente Indicativo

Pto. Imperfecto

Fututo Imp.

-a-e-i- (-u-) -i- (-iu-) -a-e-e-ie-a-e--i -e--i-a-e-e-i-

-ba-bi- (-bo, -bu-) -e- (-a-) -e-

-o/-m -s -t -mus -tis -nt

Subjuntivo

Presente

-a-

Pto. Imperfecto

-re-

8. CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PRESENTE VOZ PASIVA La nica diferencia con la tabla anterior radica en las desinencias personales, fjate: Presente Indicativo

Pto. Imperfecto

Fututo Imp.

-a-e-i- (-u-) -i- (-iu-) -a-e-e-ie-a-e--i -e--i-a-e-e-iCMLM

-ba-bi- (-bo, -bu-) -e- (-a-) -e-

-r -ris/-re -tur -mur -mini -ntur

Subjuntivo

Presente

-a-

Pto. Imperfecto

-re-

LATIN II CUADERNO 1

Pgina 14

9. CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PERFECTO VOZ ACTIVA Con el tema o raz de perfecto se conjugan el pretrito perfecto, el pretrito pluscuamperfecto, el futuro perfecto de indicativo y subjuntivo, adems del infinitivo de perfecto. Como ya sabis hay una relacin regular entre la raz de presente y la raz de perfecto en casi todas las conjugaciones:
RAZ DE PERFECTO 1 conj. 2 conj. 3 conj. 4 conj. 1 SINGULAR DEL PRESENTE 1 SINGULAR DEL PRETRITO PERFECTO

ammonmitt aud-

am-avmon-uIRREGULAR aud-ivfu-

amo 1 moneo 2 mitto 3 audio 4 sum

amavi monui misi audivi fui

No solo hay verbos irregulares en el tema de perfecto en la tercera conjugacin, tambin, pero en menor nmero, los hay en las otras tres conjugaciones, adems de todos los verbos irregulares como el verbo sum. A pesar de ser irregulares se pueden agrupar los verbos con raz de perfecto irregular en varios tipos: 1. Los perfectos cuya raz termina en s, como duxi (< duc-s-i), pero que a veces queda escondida por la evolucin fontica (cfr. Nominativo-genitivo de la tercera declinacin de los temas en consonante). 2. Los perfectos reduplicados. La reduplicacin consiste en anteponer una slaba repitiendo la consonante inicial del verbo seguida de una e o de la misma vocal de la primera slaba, como dedi (del do) o cucurri (del curro). 3a. Perfectos radicales son los que no aaden nada a la raz de presente: la nica diferencia que presentan respecto a la raz de presente es un cambio de cantidad como vni (perfecto de vnio). 3b. Perfectos radicales son tambin los que solo hacen un cambio de timbre de la vocal de la raz, como gi (perfecto de ago). 4. Perfectos en u-. Es el sufijo regular para la segunda conjugacin pero a veces aparece en otros como en aperui (perfecto de aperio 4) Aparte de la raz las caractersticas de cada tiempo provocan el siguiente cuadro de tema de perfecto.

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 15

AMO-AMAVI a - m v a - m vs t a -it m v a -imus m v a -stis mv a -ut m v n r /-ere a -era-m m v a -er-s m v a -era-t m v a -emus m v r a -etis m v r a -era-nt m v a -er- m v a -eri-s m v a -eri-t m v a -ri-mus mv a -ri-tis mv a -eri-nt m v a -eri-m m v a -eri-s m v a -eri-t m v a -ri-mus mv a -ri-tis mv a -eri-nt m v amv-isse-m amv-isse-s amv-isse-t amv-isse-mus amv-isse-tis amv-isse-nt

MONEO - MONUI monu- monu- s t monu-it monu-imus monu-stis monu-ut n r /-ere monu-era-m monu-er-s monu-era-t monu-emus r monu-etis r monu-era-nt monu-er- monu-eri-s monu-eri-t monu-ri-mus monu-ri-tis monu-eri-nt monu-eri-m monu-eri-s monu-eri-t monu-ri-mus monu-ri-tis monu-eri-nt monu-sse-m monu-sse-s monu-sse-t monu-sse-mus monu-sse-tis monu-sse-nt

MITTO-MISI ms- mss t - ms-it ms-imus ms -stis ms n rt -u /-ere m s -era-m m s -er-s m s -era-t ms r-mus -e ms r-tis -e m s -era-nt m s -er- m s -eri-s m s -eri-t ms -ri-mus ms -ri-tis m s -eri-nt m s -eri-m m s -eri-s m s -eri-t ms -ri-mus ms-ri-tis m s -eri-nt ms -sse-m ms -sse-s ms -sse-t ms -sse-mus ms -sse-tis ms -sse-nt

CAPIO-CEPI cp- cp s - t cp-it cp-imus cp -stis cp n -ut r /-ere c -era-m p c -er-s p c -era-t p cp r-mus -e cp r-tis -e c -era-nt p c -er- p c -eri-s p c -eri-t p cp -ri-mus cp -ri-tis c -eri-nt p c -eri-m p c -eri-s p c -eri-t p cp -ri-mus cp -ri-tis c -eri-nt p cp-sse-m cp -sse-s cp -sse-t cp -sse-mus cp -sse-tis cp -sse-nt

AUDIO-AUDIVI ad - u v ad - u s v t ad -it u v ad -imus u v ad -stis u v ad -ut u n v r /-ere ad -era-m u v ad -er-s u v ad -era-t u v ad -emus u rv ad -etis u rv ad -era-nt u v audv-er- audv-eri-s audv-eri-t audiv-ri-mus audiv-ri-tis audv-eri-nt audv-eri-m audv-eri-s audv-eri-t audiv-ri-mus audiv-ri-tis audv-eri-nt audiv-sse-m audv-sse-s audv-sse-t audiv-sse-mus audiv-sse-tis audiv-sse-nt

SUM-FUI fu- fu- s t fu-it fu-imus fu-stis fu-ut n r /-ere fu- era-m fu- er-s fu- era-t fu- emus r fu- etis r fu- era-nt fu- er- fu- eri-s fu- eri-t fu- ri-mus fu- ri-tis fu- eri-nt fu- eri-m fu- eri-s fu- eri-t fu- ri-mus fu- ri-tis fu- eri-nt fu- sse-m fu- sse-s fu- sse-t fu- sse-mus fu- sse-tis fu- sse-nt

Indicativo Subjuntivo

LATIN II CUADERNO 1

Pretrito Pluscuamperfecto

Pretrito Perfecto

Futuro Perfecto

Pretrito Pluscuamperfecto

Pretrito Perfecto

CMLM

Pgina 16

CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PERFECTO VOZ ACTIVA

Pretrito Perfecto

Indicativo

-i -isti -it -imus -istis -erunt -ERA-ERI-ERI-ISSE-o/-m -s -t -mus -tis -nt

Pretrito Pluscuamperfecto Futuro Perfecto

Subjuntivo

Pretrito Perfecto Pretrito Pluscuamperfecto

10. CONJUGACIN VERBAL: TEMA DE PERFECTO VOZ PASIVA Los tiempos del tema de perfecto (pretrito perfecto, pluscuamperfecto y futuro perfecto) forman la pasiva de un modo semejante al castellano, es decir, con el participio de perfecto pasivo del verbo que se conjuga y el verbo sum como auxiliar. En castellano tenemos, por ejemplo, formas como han sido odos, pretrito perfecto compuesto pasivo del verbo or, donde odos es el participio de perfecto pasivo y han sido es la forma del auxiliar. En latn se utiliza tambin el participio pasado y se le aade el verbo sum segn la siguiente tabla: FORMA DEL TIEMPO DE LA VERBO AUXILIAR EJEMPLO VOZ PASIVA SUM pretrito perfecto presente amatus est amata sit amata eras amati essent amatae erunt TRADUCCIN ha sido amado haya sido amada habas sido amada hubieran sido amados habrn sido amadas

pretrito pretrito imperfecto pluscuamperfecto futuro perfecto futuro imperfecto

Observa que el participio se declina para concordar en gnero y nmero con el sujeto como si fuera un atributo. LATIN II CUADERNO 1 CMLM Pgina 17

AMO-AMAVI-AMATUM

MONEO MONUI-MONITUM

MITTO-MISI-MISSUM

AUDIO-AUDIVI-AUDITUM

Pretrito Perfecto

amatus, a, um

sum es est sumus estis sunt eram eras erat eramus eratis erant ero eris erit erimus eritis erunt sim sis sit simus sitis sint essem esses esset essemus essetis essent

monitus-a-um

sum es est sumus estis sunt eram eras erat eramus eratis erant ero eris erit erimus eritis erunt sim sis sit simus sitis sint essem esses esset essemus essetis essent

missus-a-um

sum es est sumus estis sunt eram eras erat eramus eratis erant ero eris erit erimus eritis erunt sim sis sit simus sitis sint essem esses esset essemus essetis essent

auditus-a-um

sum es est sumus estis sunt eram eras erat eramus eratis erant ero eris erit erimus eritis erunt sim sis sit simus sitis sint essem esses esset essemus essetis essent

amati, ae, a

moniti-ae-a

missi-ae-a

auditi-ae-a

Pretrito Pluscuamperfecto

Indicativo

amatus, a, um

monitus-a-um

missus-a-um

auditus-a-um

amati, ae, a

moniti-ae-a

missi-ae-a

auditi-ae-a

Futuro Perfecto

amatus, a, um

monitus-a-um

missus-a-um

auditus-a-um

amati, ae, a

moniti-ae-a

missi-ae-a

auditi-ae-a

Pretrito Perfecto

amatus, a, um

monitus-a-um

missus-a-um

auditus-a-um

Subjuntivo

amati, ae, a

moniti-ae-a

missi-ae-a

auditi-ae-a

Pretrito Pluscuamperfecto

amatus, a, um

monitus-a-um

missus-a-um

auditus-a-um

amati, ae, a

moniti-ae-a

missi-ae-a

auditi-ae-a

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 18

EJERCICIOS 1. Fjate y explica las diferencias entre las formas verbales de cada una de las columnas: abdicamus abdicant abdicas abstinebit abstinebat abstinet accedunt augent mutant absolvebas deterrebas memorabas deterrebis augebo administrabo adficies accedes audes finiunt accedemus accedimus

abdicatis adveniunt conveniebas mutabis audies finient 2. Anlisis morfolgico y traduccin de los siguientes verbos en tiempos de infectum: audiemus fugit inciperemus permittebat permittant capiunt interficient invenirent prohibebant sit custodiebant lego essent recipiebam serviant debebam occurret noscetis reservant servarent tenet vocat studes vetabunt traducit

3. Anlisis morfolgico y traduccin de los siguientes verbos en tiempos de infectum en pasiva: audiebatur censeor impediemur incipitur liberantur monebamini ornabuntur promittebantur legerentur addatur sint monearis permutaretur reguntur tenebantur vastatur vertabar 4. Anlisis morfolgico y traduccin de las siguientes formas del verbo sum: eramus erat deero erunt estis fuerat fueratis fuerint fuerunt infuit sum adest 5. Completa el cuadro de comparacin entre los temas de infectum y perfectum: Presente amo 1 habui audio 4 facio 3m veni sum dedi mitto 3 scripsi rego 3 tango 3 cecini libero 1 dixi veho 3 potavi sum dormivi interfeci Pretrito Perfecto Presente Pretrito Perfecto ornavi

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 19

6. Conociendo el enunciado del verbo simple, saca cual es el de los derivados: capio-cepi 3m dico-dixi 3 duco-duxi 3 facio-feci 3m fugio-fugi 3m habeo-habui 2 iacio-ieci 3m mitto-misi 3 moveo-movi 2 pono-posui 3 sedeo-sedi 2 venio-veni 4 video-vidi 2 recipiopraedicoabducoperficioeffugioexhibeoadiciopromittocommoveoproponoobsideoinvenioinvideosuscipio--------------------traducoinficio--------------------------------------proiciotransmitto-------------------compono-------------------advenio--------------------------------------convenio-------------------accipio-------------------introducopatefacio--------------------------------------abiciopermitto--------------------

6. Anlisis morfolgico y traduccin de los siguientes verbos en tiempos de perfectum: aedificavit cepit docuerant fugerunt parat appellaverunt crevit egeris habueratis servaveris audiverunt cucurrerut evaserunt ieceram terrui cecinerant dixit finiverit monuimus vexerat

7. Distingue si estn en presente, en pretrito perfecto o en ambos: admittit dividit cedit tribuit constituit legit convenit remisit

8.- Anlisis morfolgico de los siguientes verbos en voz pasiva: laudatus erat expositum sunt finitus est promissum esset mota est casum est rapta esset vulnerati erant finitus esset scripta erant facti sint receptus sit spectatae erunt infectus sit missa est ducta erit interfectus sum proposita sunt territus essent ablatus est

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 20

11. MORFOLOGA DE LAS FORMAS NO PERSONALES: INFINITIVO En latn, como en castellano, hay varios infinitivos, ya que puede tener las variaciones morfolgicas de tiempo y de voz. Eso hace que tengamos las siguientes infinitivos para el verbo amar. Activa Pasiva En latn Infinitivo Conj. presente activo 1 2 3 4 Infinitivo presente pasivo Infinitivo pasado activo Infinitivo Pasado pasivo Infinitivo futuro Presente amar ser amado Pasado haber amado haber sido amado Futuro ir a amar ir a ser amado

amare delere regere audire

amari deleri regi audiri

amatum/am/os/as/a amaturum/am/os/as/a esse esse monitum/am/os/as/a moniturum/am/os/as/a monuisse esse esse rectum/am/os/as/a recturum/am/os/as/a rexisse esse esse auditum/am/os/as/a auditurus/a/os/as/a audivisse esse esse amavisse

Visto de otra forma: 1 con juga cin Presente Activa Pasiva 2 con juga cin Pasado Futuro

amare amari
Presente

amavisse amatum-am-um amatos-as-a


Pasado

amaturum-am-um amaturos-as-a esse


Futuro

esse

Activa Pasiva

moneo moneri
Presente

monuisse monitum-am-um monitos-as-a


Pasado

moniturum-am-um monituros-as-a esse


Futuro

esse

3 con juga cin

Activa Pasiva

mitto mitti

misisse missum-am-um missos-as-a esse

misurum-am-um misuros-as-os

esse

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 21

4 con juga cin

Presente Activa Pasiva

Pasado

Futuro

audio audiri

audivisse auditum-am-um auditos-as-a esse

auditurum-am-um audituros-as-a

esse

EJERCICIOS 1.- Completa el cuadro. Presente puto 1 debere rexisse facio 3m finire vicisse laudare sedeo-sedi 2 ducere nuntiavisse posco 3 sum 2.- Completa el cuadro de infinitivos en pasiva: Infinitivo de presente Presente pasivo Infinitivo de presente Infinitivo de perfecto

Infinitivo de perfecto pasivo putatus-a-um esse

debeo rego 3 facturus-a-um esse finiri vinco 3 laudari capturus-a-um esse orno 1

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 22

3.- Anlisis morfolgico de los siguientes infinitivos: censere convenisse merere occurrisse optari orare celebrari erigi inveniri proiectum esse territum esse proficisci praecipere proposuisse scire

occupavisse perfici aegrotatum esse legere punivisse

3.- Anlisis morfolgico de los siguientes adjetivos en grado comparativo o superlativo con sus sustantivos: liberrima natio clariori viro immanioribus exercitibus amplissimae regiones dignioris consulis peiora verba brevissimis orationibus fortiorum hominum acerrimis pugnis

12. MORFOLOGA DE LAS FORMAS NO PERSONALES: PARTICIPIO En latn hay tres participios: -Presente activo. Se forma con la raz de presente ms su sufijo (-nt-) y terminaciones de los adjetivos de segunda clase. -Pasado pasivo. Se forma con la raz de supino ms las terminaciones de los adjetivos de primera clase. -Futuro activo. Se forma con la raz de supino ms su sufijo (-ur-) y las terminaciones de los adjetivos de primera clase. 1 SINGULAR DEL PRESENTE 1 conj. 2 conj. 3 conj. 4 conj. amo 1 moneo 2 mitto 3 audio 4 sum PARTICIPIO PRESENTE amans-amantis delens-delentis regens-regentis audiens-audientis PARTICIPIO PASADO amatus-a-um monitus-a-um missus-a-um auditus-a-um PARTICIPIO FUTURO amaturus-a-um moniturus-a-um missurus-a-um auditurus-a-um futurus-a-um

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 23

13. LOS COMPUESTOS DE SUM Todos los verbos compuestos de sum se conjugan igual que el sum, pero anteponindole el prefijo que lleven, excepto tres: absum, prosum y possum. A continuacin tienes una pequea lista de compuestos de sum; absum-abesse-afui estar ausente adsum-adesse-affui estar presente desum-deesse-defui faltar, no asistir insum-inesse-infui estar dentro intersum-interesse-interfui interesar obsum-obesse-obfui impedir possum-posse-potui poder praesum-praeesse-praefui estar al frente, presidir prosum-prodesse-profui ser til subsum-subesse estar por debajo supersum-superesse-superfui estar por encima, sobrar As si queremos conjugar cualquiera de estos verbos solo tendremos que poner el tiempo del sum y aadirle el preverbio correspondiente. Por ejemplo: presente de indicativo del desum, pret. imperf. de subj. del insum o pret. plusc. de ind. del adsum: pret.imperf.subj. insum

pres.ind. desum

pret.plusc.ind. adsum

desum dees deest desumus deestis desunt

inessem inesses inesset inessemus inessetis inessent

adfueram adfueas adfuerat adfueramus adfueratis adfuerant

POSSUM-POSSE-POTUI PODER El ms utilizado es el verbo possum potes posse potui, poder, que tambin es el ms irregular en su formacin. Sus peculiaridades son: -Toma el preverbio pos- si el verbo sum comienza por s- . -Toma el preverbio pot- si el verbo sum comienza por e- . - En el imperfecto de subjuntivo y en el infinitivo de presente pierde -te-. -Los tiempos del sistema de perfecto se forman sobre el antiguo perfecto potui, no siendo, pues, en estos tiempos un compuesto del sum.

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 24

INDICATIVO presente. pret. imperfect futuro imperfecto

SUBJUNTIVO presente pret. imperfecto

possum potes potest possumus potestis possunt

poteram poteras poterat

potero poteris poterit

possim possis possit possimus possitis possint

possem posses posset possemus possetis possent

poteramus poterimus poteratis poterant


INDICATIVO

poteritis poterunt

SUBJUNTIVO futuro perfecto pretrito perfecto pret. pluscuamp.

pretrito perfecto

pret. pluscuamp.

potui potuistis potuit potuimus potuistis potuerunt

potueram potueras potuerat

potuero potueris potuerit

potuerim potueris potuerit potuerimus potueritis potuerint

potuissem potuisses potuisset potuissemus potuissetis potuissent

potueramus potuerimus potueratis potuerant potueritis potuerint

Observa bien la diferencia que hay entre el pret. imperf. de ind. y el pret. plusc. de ind., y entre el fut. imperf. de ind. y el fut. perf. de ind. (pot- frente a potu-) INFINITIVO DE PRESENTE INFINITIVO DE PASADO

posse

potuisse

El absum abes abesse afui tiene una sola peculiaridad: en los tiempos del sistema de perfecto el preverbio es a- en vez de ab-. El prosum prodes prodesse profui (estar a favor de, favorecer, aprovechar, servir) toma el preverbio pro- ante s- y el preverbio prod- ante e- (cfr. Possum)

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 25

14. VERBOS IRREGULARES Hasta ahora solo hemos visto un verbo irregular: sum. Los verbos irregulares son: volo-velle-volui querer nolo-nolle-nolui no querer malo-malle-malui preferir abeo-ire-ii/ivi-itum irse adeo-ire-ii/ivi-itum ir hacia, acercarse exeo-ire-ii/ivi-itum salir eo-ire-ii/ivi-itum ir ineo-ire-ii/ivi-itum entrar en, comenzar obeo-ire-ii/ivi-itum salir al encuentro pereo-ire-ii/ivi-itum perecer, morir subeo-ire-ii/ivi-itum ir debajo transeo-ire-ii/ivi-itum atravesar affero-afferre-attuli-allatum aportar differo-diferre-distuli-dilatum diferir fero-ferre-tuli-latum llevar nfero-inferre-intuli-illatum llevar dentro offero-offerre-obtuli-oblatum ofrecer praefero-ferre-tuli-latum preferir refero-ferre-tuli-latum referir,relatar transfero-ferre-tuli-latum trasladar fio.fieri-factus sum llegar a ser

Volo y sus compuestos (nolo y malo) Lo ms irregular que tienen estos verbos son los presentes de indicativo; El verbo volo es polirrizo, utiliza las races vol- y vel-. No tienen imperativo (salvo el nolo) ni pasiva; En el presente de subjuntivo tienen la -i- de optativo, igual que el verbo sum. Los tiempos del sistema de perfecto son totalmente regulares. volo vis velle volui (querer) nolo non vis nolle nolui (no querer) malo mavis malle malui (preferir) LATIN II CUADERNO 1 CMLM Pgina 26

INDICATIVO

SUBJUNTIVO

IMPERA TIVO

volo nolo vis non vis vult non vult volumus nolumus vultis non vultis volunt nolunt volebam nolebam volebas nolebas volebat nolebat volebamus nolebamus volebatis nolebatis volebant nolebant volam nolam voles noles volet nolet volemus nolemus voletis noletis volent nolent

malo mavis mavult malumus mavultis malunt malebam malebas malebat malebamus malebatis malebant malam males malet malemus maletis malent

FUT. IMPERF. PRET. IMPERF.

velim nolim malim velis nolis malis velit nolis malis velimus nolimus malimus velitis nolitis malitis velint nolint malint vellem nollem mallem velles nolles malles vellet nollet mallet vellemus nollemus mallemus velletis nolletis malletis vellent nollent mallent

PRESENTE

noli nolite

INFINITIVO DE PRESENTE

PARTICIPIO DE PRESENTE

Velle

nolle

malle

volens-ntis nolens-ntis

Los tiempos del sistema de perfecto son regulares, formndose sobre volu-, nolu- y malu-, respectivamente. Por ejemplo:
voluerunt noluissem maluit pto. perfecto de indicativo pto. pluscuamperfecto de subjuntivo pto. perfecto de indicativo quisieron no hubiera querido prefiri

El imperativo de nolo seguido de un infinitivo se utiliza para las rdenes negativas: nolite venire, no vengis (literalmente, no queris venir)

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 27

Fero y sus compuestos: Son verbos polirrizos (fer-, tul-/lat-), les faltan algunas vocales de unin y tienen regulares los tiempos del sistema de perfecto. fero fers ferre tuli latum Indicativo Subjuntiv o Imperativo

fero fers fert ferimus fertis ferunt ferebam ferebas ferebat ferebamus ferebatis ferebant feram feres feret feremus feretis ferent

FUT. IMPERF. PRET. IMPERF.

feram feras ferat feramus feratis ferant ferrem ferres ferret ferremus ferretis ferrent

PRESENTE

fer ferte

INFINITIVO DE PRESENTE ACTIVO

INFINITIVO DE PRESENTE PASIVO

ferre
PARTICIPIO DE PRESENTE PARTICIPIO DE PASADO

ferri
PARTICIPIO DE FUTURO

ferens-ntis

latus-a-um

laturus-a-um

Los tiempos del sistema de perfecto son regulares y se forma con la raz tul-. Por ejemplo:
tulisse tulisti infinitivo de pasado pto. perfecto de indicativo haber llevado has llevado

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 28

Eo y sus compuestos El verbo eo presenta la raz e- y la i-. INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATI VO

eo is it imus itis eunt ibam ibas ibat ibamus ibatis ibant ibo ibis ibit ibimus ibitis ibunt

FUT. IMPERF. PRET. IMPERF.

eam eas eat eamus eatis eant irem ires iret iremus iretis irent

PRESENTE

i ite

INFINITIVO DE PRESENTE

ire
PARTICIPIO DE PRESENTE PARTICIPIO DE PASADO PARTICIPIO DE FUTURO

iens euntis

itus-a-um

iturus-a-um

Los tiempos del sistema de perfecto son regulares y se forman con la raz iv-/i-. Por ejemplo:
ierunt Ierat ivisset/iisset pto. perfecto de indicativo pto. pluscuamperfecto de indicativo pto. Pluscuamperfecto de subjuntivo Han ido/fueron Haba ido Hubiera ido

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 29

Fio Su enunciado es fio fis fieri factus sum INDICATIVO fio fis fit fimus fitis fiunt fiebam fiebas fiebat fiebamus fiebatis fiebant fiam fies fiet fiemus fietis fient PRESENTE SUBJUNTIVO fiam fias fiat fiamus fiatis fiant fierem fieres fieret fieremus fieretis fierent IMPERATI VO fi fite

FUT. IMPERF.

PRET. IMPERF.

El infinitivo de presente es fieri EJERCICIOS DE VERBOS IRREGULARES 1. Fama per magnas urbes it. 2. Vir magnus potest ex casa exire. 3. Libenter homines id, quod volunt, credunt. 4. Gladiatores accipere plagam malunt quam turpiter vitare. 5. Qui magno animo mala fert, ipse miseriam in gloriam vertit. 6. Consuetudo rebus affert constantiam. 7. Virtutem praeferamus divitiis. 8. Hostium equites temere euntes, facile a nostris cirumiti, caesi sunt. 9. Cum ii qui flumen transissent, suis auxilium ferre non possent, in castra redierunt. 10. Hac re audita, Caear suum equitatum contra hostem ire iubet.

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 30

15. VERBOS DEPONENTES Los verbos deponentes son verbos que tienen forma pasiva pero sentido y traduccin activa. No llevan nunca complemento agente y no hay que traducirlos nunca en pasiva. Dux in proelium profectus est (3sg. pto. perfecto de ind. del verbo proficiscor 3 dep. ) El general fue marchado a la batalla. El general march a la batalla. En el diccionario viene en muchos de ellos que rigen un determinado caso como complemento. Fjate. utor 3 dep. servirse de (c.abl.) Ariovistus longinqua consuetudine utebatur Ariovisto se serva de una larga costumbre. Esta es una lista de los principales verbos deponentes. Puedes completar la tercera columna con el rgimen de cada uno:

adipiscor-adeptus sum 3 admiror-admiratus sum 3 aggredior-agressus sum 3 arbitror-arbitratus sum 1 confido-confisus sum 3 conor-conatus sum 1 consequor-consecutus sum 3 fruor-fructus sum 3 hortor-hortatus sum 1 imitor-imitatus sum 1 ingredior-ingressus sum 3 largior-largitus sum 4 loquor-locutus sum 3 morior-mortuus sum 3m nascor-natus sum 3 polliceor-pollicitus sum 2 proficiscor-profectus-sum 3
LATIN II CUADERNO 1

alcanzar admirar atacar considerar confiar intentar conseguir disfrutar animar imitar entrar dar hablar morir nacer prometer marcharse
CMLM Pgina 31

progredior-progressus sum 3 sequor-secutus sum 3 utor-usus sum 3 vereor-veritus sum 2 videor-visum sum 2

avanzar seguir usar temer parecer

con ablativo

EJERCICIOS 1.- Anlisis morfolgico de los siguientes verbos: profecti sunt loquitur ingrediebantur natus erat hortatur videntur arbitrabitur progrediuntur

2.- Anlisis morfosintctico y traduccin de las siguientes oraciones: a) Alexander militibus suis Persarum divitias pollicitus est. b) Deis inmortalibus confisi sumus. c) Egredere ex urbe, Catilina; proficiscere. d) Imitamur eos, quos admiramur. e) Mens divina hominibus rationem largita est. f) Nemo, qui fortitudinis nomen consecutus est insidiis et malitia, laudem est adeptus. g) (Id), Quod natum est, moritur. h) Vita ipsa qua fruimur brevis est. i) (eos), Quos sequebantur non adepti sunt. j) Stultus suis divitiis gloriatur. k) Veremur vos, Romani, sed plus veremur deos. l) Hostium exercitus Romanorum impetum non tulerunt, regressi sunt et pacem deprecati sunt. m) Idibus Martiis Caesar mortuus est. n) Nemo nascitur dives.

16. VERBOS DEFECTIVOS Son los que tienen algn defecto, alguna falta. Odi odisse, odiar No tiene tiempos del sistema de presente, por lo que los tiempos del sistema de perfecto son traducibles por los tiempos correspondientes del sistema de presente; as: odi, he tomado aversin, odio oderam, haba tomado aversin, odiaba odero, habr tomado aversin, odiar LATIN II CUADERNO 1 CMLM Pgina 32

Memini meminisse, recordar Le ocurre lo mismo que a odi, que no tiene tiempos del sistema de presente, por lo que nuevamente los tiempos del sistema de perfecto son traducibles por los correspondientes tiempos del sistema de presente: memini, me he acordado, recuerdo memineram, me haba acordado, recordaba meminero, me habr recordado, recordar Este verbo tiene tambin un imperativo raro, formado con la raz de perfecto: memento, recuerda, y mementote, recordad. Coepi coepisse, comenzar Tampoco tiene tiempos del sistema de presente, por lo que los tiempos del sistema de perfecto son traducibles por tiempos del sistema de presente. Suele llevar como complemento directo un infinitivo. Inquam, decir: es un verbo defectivo que solo se usa en muy pocas formas y la nica frecuente es inquit, presente o pretrito perfecto segn el contexto. Este verbo se utiliza siempre en el estilo indirecto, intercalado como un inciso en medio de las palabras textuales: tum leo: ego, inquit, rex animalium sum entonces el len dijo: yo soy el rey de los animales Aio, decir: es un verbo defectivo parecido al anterior pero en este se utilizan dos formas ait (dice, dijo) y aiunt (dicen). 17. VERBOS UNIPERSONALES Son verbos que se conjugan solo en 3 persona del singular. En latn se llaman impersonales pero pueden llevar una subordinada sustantiva como sujeto. oportet conviene licet es lcito

Otros tiene un significado de sentimiento y llevan en genitivo la persona o cosa que lo provoca miseret paenitet me compadezco me arrepiento pudet piget taedet me avergenzo estoy descontento estoy harto

miseret me tui, me compadezco de ti pudet me facti tui, me avergenzo de tu accin VERBOS IMPERSONALES METEOROLGICOS Igual que en castellano pluit (llueve), ningit (nieva), tonat (truena), etc. LATIN II CUADERNO 1 CMLM Pgina 33

18. ADVERBIOS DE MODO DERIVADOS DE LOS ADJETIVOS La mayora de los adjetivos de primera clase forman su adverbio aadiendo una -e a la raz: de pulcher-chra-chrum, raz pulchr-, adverbio pulchre, hermosamente, de malus-a-um, raz mal-, adverbio malae, mal, malamente. La mayora de los adjetivos de segunda clase forman su adverbio de modo aadiendo a la raz del adjetivo la terminacin iter (-er, -ter) a la raz: de felix felicis, raz felic-, adverbio feliciter, felizmente. de prudens prudentis, raz prudent-, adverbio prudenter, prudentemente, de audax audacis, raz audac-, adverbio audacter, audazmente, En algunos adjetivos tambin se utilizan como adverbios el acusativo singular neutro (en um / en e ): de solus-a-um, el adverbio es solum, solamente, de secretus-a-um, el adverbio es secreto, aparte, en secreto. de facilis facile, raz facil-, el adverbio es facile, fcilmente. ADVERBIOS Los adverbios son circunstancial del verbo. palabras indeclinables. Siempre son complemento

La siguiente clasificacin atiende a su significado: Adverbios de lugar: hic aqu illic all hinc illinc huc illuc desde aqu desde all hacia aqu hacia all ibi alibi istinc inde istuc all en algn lugar desde ah desde aqu hacia ah

Adverbios de cantidad magis magnopere minus multum nimis nimium parum ms en gran medida menos mucho bastante bastante casi, poco paulum plus quam quantum tam tantum valde poco ms cuan cuanto tan tanto muy

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 34

Muchos de estos adverbios tambin aparecen como cuantificadores de adjetivos o adverbios. Adverbios de tiempo antea brevi confestim cotidie cras denique diu heri hodie iam interdiu interdum interea mane meridie modo mox noctu antes en breve inmediatamente cada da maana despus durante cierto tiempo ayer hoy ya entre tanto entre tanto entre tanto por la maana a medioda recientemente pronto por la noche nondum numquam nunc nuper postea postremo postridie pridie quodam saepe semper statim tndem tum tunc vix vixdum jams nunca ahora recientemente despus por ultimo al da siguiente ayer cierto da a menudo siempre inmediatamente finalmente entonces entonces apenas apenas

Adverbios interrogativos ubi quomodo quemadmodum quo unde qua dnde cmo cmo hacia dnde de dnde por dnde quando quamdiu cur quare quamobrem quid Cundo Cunto tiempo Por qu Por qu Por qu Por qu

Adverbios de afirmacin y negacin etiam profecto sane scilicet certe quidem equidem tambin de hecho ciertamente a saber ciertamente ciertamente ciertamente non haud minime nequaquam forte fortasse non no de ningn modo de ningn modo quiz quiz

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 35

19. LOS NUMERALES Igual que en castellano hay diversas series de numerales que se comportan de distinta forma porque son distintos tipos de palabra. 1. Los cardinales: Son pronombres o determinantes, segn lleven o no sustantivo detrs. La serie es Cifras romanas I II III IIII (IV) V XI XII XIII XIIII (XIV) XV Cardinales unus-a-um duo duae duo tres tria quattuor quinque undecim duodecim tredecim quattuordecim quindecim unus et viginti/ viginti unus duo et viginti/ viginti duo triginta quadraginta quinquaginta sexaginta ducenti-ae-a trecenti-ae-a quadringenti-ae-a quingenti-ae-a Cifras romanas VI VII VIII VIIII (IX) X XVI XVII XVIII XVIIII (XIX) XX Cardinales sex septem octo novem decem sedecim septendecim duodeviginti undeviginti viginti

XXI XXII

XXVIII XXVIIII (XXIX)

duodetriginta undetriginta

XXX XL L LX CC CCC (CCCC) CD D

LXX LXXX (LXXXX) XC C DC DCC DCCC (DCCCC) CM M

septuaginta octoginta nonaginta centum sescenti-ae-a septingenti-ae-a octingenti-ae-a nongenti-ae-a mille Pgina 36

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

De los cardinales se declinan el uno, el dos, el tres, las centenas a partir del doscientos y el mil a partir del segundo millar. masc. Nom Ac. Gen Dat. Abl. UNUS-A-UM fem. neutro

un-us un-um un-ius un-i un-o


masc.

un-a un-am un-ius un-i un-a

un-um un-um un-ius un-i un-o

DUO-DUAE-DUO fem. neutro

Nom Ac. Gen Dat. Abl.

du-o du-os du-orum du-obus du-obus

du-ae du-as du-arum du-abus du-abus


TRES-TRIA

du-o du-o du-orum du-obus du-obus

masc.-fem. Nom Ac. Gen Dat. Abl.

neutro

tr-es tr-es tr-ium tr-ibus tr-ibus

tr-ia tr-ia tr-ium tr-ibus tr-ibus

Las centenas a partir del doscientos se declinan como el plural de bonus-a-um, es decir, ducenti-ae-a, trecenti-ae-a, etc. MILLE neutro Nom. Ac. Gen Dat. Abl.

mil-ia mil-ia mil-ium mil-ibus mil-ibus

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 37

2. Los ordinales son adjetivos y se declinan como bonus-a-um. Cifras Ordinales romanas I II III IIII (IV) V primus-a-um-a-um secundus-a-um... tertius-a-um quartus-a-um quintus-a-um Cifras romanas VI VII VIII VIIII (IX) X Ordinales sextus-a-um septimus-a-um octavus-a-um nonus-a-um decimus-a-um

XI XII XIII XIIII (XIV) XV

undecimus-a-um duodecimus-a-um tertius-a-um decimus-a-um quartus-a-um decimus-a-um quintus-a-um decimus-a-um

XVI XVII XVIII XVIIII (XIX) XX

sextus-a-um decimus-a-um septimus-a-um decimus-a-um duodevicesimus-a-um undevicesimus-a-um vicesimus-a-um

XXI XXII

vicesimus-a-um primus-a-um vicesimus-a-um secundus-a-um

XXVIII XXVIIII (XXIX) XXX

duodetricesimus-a-um undetricesimus-a-um tricesimus-a-um

XL L LX

quadragesimus-a-um quinquagesimus-a-um sexagesimus-a-um

LXX LXXX

septuagesimus-a-um octogesimus-a-um

(LXXXX) nonagesimus-a-um XC C centesimus-a-um

CC CCC (CCCC) CD D

ducentesimus-a-um trecentesimus-a-um quadrigentesimus-a-um quingentesimus-a-um

DC DCC DCCC (DCCCC) CM M

sescentesimus-a-um septingentesimus-a-um octingentesimus-a-um nongentesimus-a-um millesimus-a-um Pgina 38

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

3. Los distributivos: Son adjetivos y se declinan como el plural de bonus-a-um. Sirven para distribuir o repartir los objetos (de tantos en tantos, tantos para cada uno); Cifras I II III IIII (IV) V distributivos singuli-ae-a bini-ae-a terni-ae-a quaterni-ae-a quini-ae-a Cifras distributivos

D C

deceni-ae-a centeni-ae-a

4. Los multiplicativos: Son adjetivos de una sola terminacin y se declinan por la 3 declinacin, como felix felicis. Por ejemplo: simplex simplicis = simple duplex duplicis = doble triplex triplicis = triple 5. Los adverbios numerales: Los cuatro primeros son Cifras romanas I II III IIII (IV) V VI adverbio semel bis ter quater quienquie(n)s sexie(n)s una vez dos veces tres veces cuatro veces cinco veces seis veces

X M

decie(n)s milie(n)s

diez veces mil veces

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 39

20. PRONOMBRES Durante el curso pasado ya se han dado los siguientes pronombres. Consulta en los apuntes o en el apndice del diccionario su declinacin: Pronombres personales

ego tu
Pronombre reflexivo

nos vos

se
Pronombres demostrativos

hic-haec-hoc iste-ista-istud ille-illa-illud


Pronombre frico

is-ea-id
Pronombres enfticos

idem-eadem-idem ipse-ipsa-ipsum

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 40

21. PRONOMBRES INDEFINIDOS En latn encontramos indefinidos con la raz del pronombre relativo y otros que no la tienen: Con la raz del relativo El indefinido bsico se declina:

QUIS-(QUAE)-QUID
Singular masc. Nom Voc. Ac. Gen Dat. Abl. fem. neutro masc. Plural fem. neutro

quis --quem cuius cui quo

quae (qua) --quam cuius cui qua

quid (quod) --quod cuius cui quo

qui --quos quorum quibus quibus

quae --quas quarum quibus quibus

quae --quae quorum quibus quibus

Su significado es alguien, pero como puede ser tambin determinante podemos traducirlo como alguno-a-os-as.
Pronombre Determinante

Si quis hoc dicit, errat, Si alguien dice esto, se equivoca. Num quod templum Dianae in insula est? Existe en la isla algn templo de Diana?

Las formas que estn entre parntesis se utilizan solo como determinantes. Otros pronombres indefinidos:
aliquis-aliqua-aliquid(aliquod) quidam- quaedam- quiddam( quoddam) quisque- quaeque- quidque( quodque) quivis-quaevi- quidvis( quodvis) quisquam- quaequa- quidquam( quodquam) ali-quis qui(s)-dam quis-que qui-vis quis-quam alguien, alguna, algo alguno, cierto cada uno cualquiera alguien, alguno, algo

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 41

Sin la raz del relativo Se declinan como los pronombres demostrativos, es decir como adjetivos de primera clase pero con el genitivo singular de los pronombres (-ius) y el dativo singular tambin (-i).
Alius alia aliud Alter altera alterum uno-a-os-as el otro (entre dos)

Cuando se utilizan repetidos tienen valor distributivo, es decir, la primera vez se traducen como uno-a-os-as y la segunda como otro-a-os-as entre varios. Alii pugnant, alii fugiunt. Alter restitit, alter fugit, Unos luchan, otros huyen. Uno se qued, el otro huy. solus-a-um totus-a-um ullus-a-um nullus-a-um nonnullus-a-um uter utra utrum uterque utraque utrumque neuter neutra neutrum LATIN II CUADERNO 1 CMLM solo, nico todo alguien alguno, algo nadie, ninguno, ningn alguien, alguno, algo uno de los dos uno y otro, ambos, los dos ni uno ni otro, ninguno de los dos Pgina 42

Los dos siguientes son solo pronombres y nunca determinantes:

nom. sg acus. sg.

nihil nihil

nom. sg. nada ac. sg.

nemo neminem
nadie

dat. sg ab. sg

nemini nemine

Indefinidos en correlacin: Tot quot (indeclinables): tantos cuantos Tantus-a-um quantus-a-um: tan grande/tanto como Talis-e qualis-e (como omnis-e): tal cual (como)

22. PRONOMBRES INTERROGATIVOS Los principales pronombres y determinantes interrogativos son:


quis-quae-quid uter-utra-utrum quantus-a-um quot quin, qu cul (de los dos) cunto referido a tamao intensidad cunto referido a cantidad o se declina como el indefinido del mismo enunciado se declina como el indefinido se declina como pronombre normal. indeclinable un

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 43

EJERCICIOS 1.- Anlisis morfosintctico y traduccin de las siguientes oraciones: 1. Non me offendit veritas litterarum tuarum. 2. Trebatius erat mecum, vir plane et civis bonus. 3. Scaevola exposuit nobis sermonem Laelii de amicitia. 4. De Bruto scribam ad te omnia. Multa sunt civibus inter se communia. 5. His lacrimis vitam damus. 6. Is eo tempore erat Ravennae exspectabatque suis lenissimis postulatis responsa. 7. Caesar suas copias divisit, sed hostes eius consilium perpexerunt. 8. Haec aestas habuit hunc exitum satis felicem. 9. Muta iam istam mentem, crede mihi. 10. Civitas non eget istius modi defensoribus. 11. Multi laudem amittunt, quoniam* ipsi eam de se praedicant. 12. Nullum telum a nostris mittitur. 13. Erant in quadam civitate rex et Regina. 14. Quibusdam victoribus ducibus senatus triunphum non decrevit. 15. In rebus asperis et tenui spe fortissima quaeque consilia tutissima sunt. 16. Optimum quidque rarissimum est. 17. Altera manu fert* lapidem, panem ostentat altera. 18. Tyrannus neque diligit quemquam nec ipse ab ullo diligitur; nam a nullo diligitur, qui* neminem diligit. 19. Cuius sunt istae domus? 20. Cui dedit? Per quem dedit? Quantum dedit? Nihil fingi potest, et tamen Roscius incusatur. 21. O dii inmortales! Quam rem publicam habemus? In qua urbe vivimus? 22. Quis cladem illius noctis explicet?

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 44

23. PRONOMBRE RELATIVO

qui-quae-quod
Singular masc. Nom Voc. Ac. Gen Dat. Abl. fem. neutro masc. Plural fem. neutro

qui --quem cuius cui quo

quae --quam cuius cui qua

quod --quod cuius cui quo

qui --quos quorum quibus quibus

quae --quas quarum quibus quibus

quae --quae quorum quibus quibus

LATIN II CUADERNO 1

CMLM

Pgina 45

Vous aimerez peut-être aussi