Vous êtes sur la page 1sur 53

bOhd;rNykopinWt(

pU,mR d" pU,R md' pU,;RTpU,mR du Cyte


pU,SR y pU,mR ;d;y pU,mR ve ;vxyte
x;Nt" x;Nt" x;Nt"
W; v; aSy me?ySy xr" ) sUyR =uv;t" p[;,o Vy;mivwR ;nr" s'vTsr a;Tm;Sy me?ySy ) *" pOmNtr=mudr' pOqvI p;jSy'
idx" p;eR av;Ntridx" pxRv Atvo;in m;s;;/m;s; pv;<yhor;];, p[it; n=];<ySqIin n.o m;\s;in ) v?y\ skt;" sN/vo
gud; y Klom;n pvRt; aoW/y vnSpty lom;NyuNpUv;/oR
inMloc`n;/oR yijOM.te tiotte yi/Untu e tTStnyit yNmehit
tWRit v;gev;Sy v;k 1 ahv; a' purSt;Nmihm;Nvj;yt tSy pUvRe
smu{e yoin" r;i]ren' p;Nmihm;Nvj;yt tSy;pre smu{e yoinret* v; a'
mihm;n;v.t" s'b.Uvtu" ) hyo .UTv; dev;nvh;jI gN/v;nv;sur;no mnuy;Nsmu{ Ev;Sy bN/u" smu{o yoin" 2
it p[qm;?y;ye p[qm' b[;,m( 1
nwvhe ikcn;g[ a;sINmOTyunvw de m;vOtm;sIt( ) axn;yy;xn;y; ih
mOTyuStNmnokt;TmNvI Sy;mit ) socRcrSy;cRt a;poj;yNt;cRte vw me km.Uidit tdev;kSy;kTv' k\ h v; aSmw .vit y
EvmetdkSy;kTv' ved 1 a;po v; akStdp;\ xr a;sITsmhNyt
) s; pOqVy.vSy;m;MySy ;NtSy tSy tejo rso inrvtRt;"
2 s ]e/;Tm;n' Vykt;idTy' tOtIy' v;yu' tOtIy\ s EW p[;,S]e/; viht"
) tSy p[;cI idiKxros* c;s* cem*R ) aq;Sy p[tIcI idKpuCzms*
c;s* c sKQy* d=,; codIcI c p;eR *" pOmNtr=mudrmymur" s
EWoPsu p[itto y] Kv cwit tdev p[ititTyev' v;n( 3 sok;myt
itIyo m a;Tm; j;yetie t s mns; v;c' mqun\ sm.vdxn;y;
mOTyuSt{et a;sITs s'vTsro.vt( ) n h pur; tt" s'vTsr a;s tmet;vNt' k;lmb." ) y;v;Ns'vTsrStmet;vt" k;lSy prSt;dsOjt t'
1

(1)

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

j;tm.Vy;dd;Ts .;,kroTswv v;g.vt( 4 s Ee=t yid v; mm.m\Sye knIyo' kry it s ty; v;c; ten;Tmned\ svRmsOjt yidd'
ikccoR yjUi\ W s;m;in CzNd;\s yD;Np[j;" pxUn( ) s ydev;sOjt
tdum/[yt sv| v; aIit tdidteriditTv\ svRSywtSy;; .vit
svRmSy;' .vit y EvmetdidteriditTv' ved 5 sok;myt .Uys; yDen
.Uyo yjeyie t ) so;MyTs tpotPyt tSy ;NtSy tSy yxo vIyRmdu ;mt( ) p[;,; vw yxo vIy| tTp[;,eWTU ;NteWu xrIr\ ytum/[yt
tSy xrIr Ev mn a;sIt( 6 sok;myt me?y' m d\ Sy;d;TmNVynen
Sy;mit ) tto" sm.vdNme?ym.Uidit tdev;me/Sy;me/Tvm( ) EW h v; ame/' ved y Enmev' ved ) tmnv?ywv;mNyt )
t\ s'vTsrSy prSt;d;Tmn a;l.t ) pxUNdevt;>y" p[Ty*ht( ) tSm;TsvRdve Ty' p[o=t' p[;j;pTym;l.Nte ) EW h v; ame/o y EW tpit
tSy s'vTsr a;Tm;ymrkStSyeme lok; a;Tm;nSt;vet;vk;me/* )
so punrekv devt; .vit mOTyurve ;p punmOTR yu' jyit nwn' mOTyur;oit
mOTyurSy;Tm; .vTyet;s;' devt;n;meko .vit 7
it p[qm;?y;ye itIy' b[;,m( 2
y; h p[;j;pTy; dev;;sur; ) tt" k;nIys; Ev dev; Jy;ys;
asur;St EWu lokvSp/RNt te h dev; cuhNR t;sur;NyD Iqen;Tyy;meit
1 te h v;cmUzS Tv' n ;yeit tqeit te>yo v;gudg;yt( ) yo v;c
.ogSt' dev>e y a;g;yTkLy;,' vdit td;Tmne ) te vdurnen vw n
;];TyeyNtIit tm.&Ty p;Pmn;v?yNs y" s p;Pm; ydevde mp[itp' vdit s Ev s p;Pm; 2 aq h p[;,mUcSu Tv' n ;yeit tqeit te>y"
p[;, dg;y" p[;,e .ogSt' dev>e y a;g;yTkLy;,' j`[it td;Tmne )
te vdurnen vw n ;];TyeyNtIit tm.&Ty p;Pmn;v?yNs y" s pPm;
ydevde mp[itp' j`[it s Ev s p;Pm; 3 aq h c=ucuSTv' n ;yeit
tqeit te>y=udg;yt( ) y=uiW .ogSt' dev>e y a;g;yTkLy;,'
pXyit td;Tmne ) te vdurnen vw n ;];TyeyNtIit tm.&Ty
p;Pmn;v?yNs y" s p;Pm; ydevde mp[itp' pXyit s Ev s p;Pm; 4
aq h o]mUcSu Tv' n ;yeit tqeit te>v" o]mudg;y" o]e .ogSt'

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

dev>e y a;g;yTkLy;,\ ,oit td;Tmne ) te vdurnen vw n ;];TyeyNtIit tm.&Ty p;Pmn;v?yNs y" s p;Pm; ydevde mp[itp\ ,oit
s Ev s p;Pm; 5 aq h mn cuSTv' n ;yeit tqeit te>yo mn
dg;yo mns .ogSt' dev>e y a;g;yTkLy;,\ s'kLpyit td;Tmne
) te vdurnen vw n ;];TyeyNtIit tm.&Ty p;Pmn;v?yNs y" s
p;Pm; ydevde mp[itp\ s'kLpyit s Ev s p;Pmwvmu %Lvet; devt;"
p;Pm.p;sOjevmen;" p;Pmn;v?yn( 6 aq hemm;sNy' p[;,mUcSu Tv' n
;yeit tqeit te>y EW p[;, dg;ye vdurnen vw n ;];TyeyNtIit
tm.&Ty p;Pmn;ivVyTsNs yq;Xm;nmOTv; loo v?v\ste vw \ hwv v?v\
sm;n; vvo vnexS tto dev; a.vNpr;sur; .vTy;Tmn; pr;Sy
iWN.[;tOVyo .vit y Ev' ved 7 te hocu" Kv nu so.Uo n
Tqms_eTyym;SyeNtrit soy;Sy a;irso;n;\ ih rs" 8 s; v;
EW; devt; dUn;m dUr\ Sy; mOTyudrRU \ h v; aSm;NmOTyu.vR it y Ev' ved 9
s; v; EW; devtwt;s;' devt;n;' p;Pm;n' mOTyumphTy y];s;'
idx;mNtStmy;'ck;r td;s;' p;Pmno vNyd/;Sm; jnmy;;Ntmy;eTp;Pm;n' mOTyumNvv;y;nIit 10 s; v; EW; devtwt;s;' devt;n;'
p;Pm;n' mOTyumphTy;qwn; mOTyumTyvht( 11 s vw v;cmev p[q.;mTyvhTs; yd; mOTyumTymuCyt sor.vTsoym" pre, mOTyumit;Nto
dIPyte 12 aq p[;,mTyvhTs yd; mOTyumTymuCyt s v;yur.vTsoy'
v;yu" pre, mOTyumit;Nt" pvte 13 aq c=urTyvhd; mOTyumTymuCyt
s a;idTyo.vTsos;v;idTy" pre, mOTyumit;NtStpit 14 aq
o]mTyvhd; mOTyumTymuCyt t; idxo.v\St; m; idx" pre,
mOTyumit;Nt;" 15 aq mnoTyvhd; mOTyumTymuCyt s cN{m;
a.vTsos* cN{" pre, mOTyumit;Nto .;Tyev\ h v; EnmeW; devt;
mOTyumitvhit y Ev' ved 16 aq;Tmne;m;g;y ikc;mtenenvw tdt h p[ititit 17 te dev; ab[vu et;v; d\ sv|
yd' td;Tmn a;g;sIrnu noSm a;.jSveit te vw m;.s'vxteit
tqeit t\ smNt' pr<yvxNt ) tSm;dnen;m tentw ;StOPyNTyev\ h
v; En\ Sv; a.s'vxNt .t; Sv;n;\ e" pur Et; .vTy;do/pityR
Ev' ved y hwv' vd\ SveWu p[it p[itbu.R WU it n hwv;l' .;ye>R yo .vTyq y

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

Evwtmnu.vit yo vwtmnu .;y;Nbu.WU iR t s hwv;l' .;ye>R yo .vit 18


soy;Sy a;irso;n;\ ih rs" p[;,o v; a;n;\ rs" p[;,o ih v; a;n;\
rsStSm;Sm;TkSm;;;Tp[;, T;mit tdev tCzyTyeW ih v;
a;n;\ rs" 19 EW Ev bOhSpitv;Gvw bOhtI tSy; EW pitStSm;du
bOhSpit" 20 EW Ev b[,Spitv;Gvw b[ tSy; EW pitStSm;du
b[,Spit" 21 EW Ev s;m v;Gvw s;mwW s; c;meit tTs;"
s;mTvm( ) yv sm" PluiW,; smo mxkn smo n;gen sm E.S].loRk" smonen sve,R tSm;v s;m;Xnute s;" s;yuJy\ slokt;' y
EvmetTs;m ved 22 EW v; Iq" p[;,o v; Tp[;,en hId\ svRsu B/'
v;gev gIqo gIq; ceit s Iq" 23 t;ip b[dwikt;neyo r;j;n'
.=yuv;c;y' TvSy r;j; mU/;n' vp;tyt;idtoy;Sy a;irsoNyenodg;yidit v;c; c v s p[;,en codg;yidit 24 tSy hwtSy
s;o y" Sv' ved .vit h;Sy Sv' tSy vw Svr Ev Sv' tSm;d;TvRJy'
kryNv;c SvrmCzt ty; v;c; Svrs'py;TvRJy' ky;Sm;De
SvrvNt' id=Nt Ev ) aqo ySy Sv' .vit .vit h;Sy Sv' y
EvmetTs;" Sv' ved 25 tSy hwtSy s;o y" suv,| ved .vit h;Sy
suv,| tSy vw Svr Ev suv,| .vit h;Sy suv,| y EvmetTs;" suv,|vde
26 tSy hwtSy s;o y" p[it;' ved p[it h itit tSy vw v;gev p[it;
v;c ih %LveW EtTp[;," p[itto gIyte Tyu hwk a;" 27 aq;t"
pvm;n;n;mev;>y;roh" s vw %lu p[Stot; s;m p[St*it s y]
p[Stuy;det;in jpet( ) asto m; smy tmso m; JyoitgRmy mOTyom;mtO ' gmyeit s yd;h;sto m; smyeit mOTyuv; asTsdmOt' mOTyom;mtO ' gmy;mOt' m; kvRTyevtw d;h tmso m; JyoitgRmyeit mOTyuvRw tmo
JyoitrmOt' mOTyom;mtO ' gmy;mOt' m; kvRTyevtw d;h mOTyom;mtO ' gmyeit
n;] itroihtmv;St ) aq y;nItr;, Sto];, tev;Tmne;m;g;yeSm;du teWu vr' vO,It y' k;m' k;myet t\ s EW Ev' vdu;t;Tmne v;
yjm;n;y v; y' k;m' k;myte tm;g;yit twtLlokjdev n hwv;loKyt;y; a;x;St y EvmetTs;m ved 28
it p[qm;~y;ye tOtIy' b[;,m( 3

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

a;Tmwvde mg[ a;sITpuWv/" sonuvI+y n;Nyd;TmnopXyTsohmSmITyg[e Vy;hrtoh'n;m;.vSm;dPyet;mN]tohmymTyev;g[ KTv;q;Ny;m p[btU[ e ydSy .vit s yTpUvoRSm;TsvRSm;Tsv;Np;Pmn
a*WSm;TpuW aoWit h vw s t' yoSm;TpUvoR bu.WU it y Ev' ved 1
sob.eSm;dek;k b.eit s h;ymI=;' c yNmdNy;St kSm;u
b.emIit tt Ev;Sy .y' vIy;y kSm;.eyd(tIy; .y' .vit 2
s vw nwv reme tSm;dek;k n rmte s itIymwCzt( ) shwt;v;n;s yq;
S]Ipum;\s* s'prv_* s mmev;Tm;n' /;p;tyt" pit pI c;.vt;'
tSm;iddm/RbgO lmv Sv it h Sm;h y;DvLKyStSm;dym;k;x"
S]y; pUytR Ev t;\ sm.vto mnuy; aj;yNt 3 s; heymI=;' c
kq' nu m;Tmn Ev jnyTv; s'.vit hNt itros;nIit s; g*r.vW.
trSt;\ smev;.vto g;voj;yNt v@vetr;.vdvOW tro gdR.Itr;
gdR. trSt;\ smev;.vt Ekxfmj;yt;jetr;.vSt trovrtr;
meW trSt;\ smev;.vtoj;vyoj;yNtwvmev yidd' ikc mqunm;
ippIlk;>yStTsvRmsOjt 4 sovedh' v;v sOirSMyh\ hId\
svRmsO=Iit tt" sOir.vTsO;\ h;SywtSy;' .vit y Ev' ved 5
aqeTy>ymNqTs mu%; yonehSR t;>y;' c;msOjt tSm;detdu.ymlomkmNtrtolomk; ih yoinrNtrt" ) tiddm;rmu' yj;mu' yjeTyekk

devmetSywv s; vsOireW v sveR dev;" ) aq yTkcde m;{| t{etsosOjt tdu som Et;v; d\ svRm' cwv;;d som Ev;mr;d"
swW; b[,oitsOiyRCz^ye so dev;nsOjt;q yNmTyR" smOt;nsOjt
tSm;ditsOiritsO;\ h;SywtSy;' .vit y Ev' ved 6 ted' tRVy;tm;sI;mp;>y;mev Vy;iyt;s* n;m;ymd\ p it tiddmPyetihR n;mp;>y;mev Vy;iytes*n;m;ymd\p it s EW h p[v"
) a; n%;g[>e yo yq; =ur" =ur/;neviht" Sy;i'.ro v; v'.rkl;ye
t' n pXyNt ) aTo ih s" p[;,ev p[;,o n;m .vit ) vdNv;k
pXy\=u" <vNo]' mNv;no mnSt;NySywt;in kmRn;m;Nyev ) s yot
Ekkmup;Ste n s ved;To Wot Ekkn .vTy;TmeTyevop;sIt;] te
svR Ek .vNt ) tdetTpdnIymSy svRSy ydym;Tm;nen tTsv| ved
) yq; h vw pden;nuvNdedve ' kitR \ Xlok vNdte y Ev' ved 7 tdetTp[ye "

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

pu];Tp[ye o v;Tp[ye oNySm;TsvRSm;dNtrtr' ydym;Tm; ) s yoNym;Tmn" ip[y' b[vu ;,' b[yU ;t( ip[y\ roTSytItIro h tqwv Sy;d;Tm;nmev
ip[ymup;sIt s y a;Tm;nmev ip[ymup;Ste n h;Sy ip[y' p[m;yuk .vit 8
td;yRb[ vy; sv| .vyNto mnuy; mNyNte ikmu td(b[ ;veSm;TsvRm.vidit 9 b[ v; dmg[ a;sId;Tm;nmev;vedh' b[;SmIit
) tSm;TsvRm.vo yo dev;n;' p[Tybu?yt s Ev td.vqWIR,;' tq;
mnuy;,;' twtTpXyOiWv;mdev" p[itpede h' mnur.v\ sUyR ie t ) tiddmPyetihR y Ev' ved;h' b[;SmIit s d\ sv| .vit tSy h n dev;n;.UTy;
xte ) a;Tm; W;\ s .vTyq yoNy;' devt;mup;SteNyos;vNyohmSmIit n s ved yq; pxrve \ s dev;n;m( ) yq; h vw bhv"pxvo
mnuy' .uurve mekk
" puWo dev;N.unKTyekSmev px;v;dIym;neip[y'
.vit ikmu bWu tSm;deW;' t ip[y' ydetNmnuy; vu" 10 b[ v; dmg[ a;sIdekmev tdek\ s Vy.vt( ) tCz^ye opmTysOjt =]' y;Nyet;in dev]; =];,IN{o v," somo {" pjRNyo ymo mOTyurIx;n it )
tSm;T=];Tpr' n;St tSm;d(b;[ ," =i]ym/St;dup;Ste r;jsUye =] Ev
txo d/;it swW; =]Sy yoinyRdb( [ ) tSm;ip r;j; prmt;' gCzit
b[vw ;Ntt pinyit Sv;' yoin' y En\ ihnSt Sv;\ s yoinmOCzit
s p;pIy;n( .vit yq; ey;\s\ ih\sTv; 11 s nwv Vy.vTs vxmsOjt
y;Nyet;in devj;t;in g,x a;:y;yNte vsvo {; a;idTy; vedve ;
mt it 12 s nwv Vy.vTs x*{' v,RmsOjt pUW,my' vw pUWye \ hId\
sv| puyit yidd' ikc 13 s nwv Vy.vCz^ye opmTysOjt /m| tdetT=]Sy =]' ymRStSm;m;Tpr' n;STyqo ablIy;NblIy;\sm;x\ste
/me,R yq; r;Dwv' yo vw s /mR" sTy' vw tSm;TsTy' vdNtm;/Rm| vdtIit
/m| v; vdNt\ sTy' vdtITyetevtw du.y' .vit 14 tdetd(b[ =]' v$(
xU{Stdnwv devWe u b[;.vd(b;[ ,o mnuyeWu =i]ye, =i]yo vwXyen
vwXy" xU{,e xU{StSm;d;vev devWe u lokmCzNte b[;,e mnuyevet;>y;\
ih p;>y;' b[;.vt( ) aq yo h v; aSm;Llok;TSv' lokm; p[iw t
s Enmvidto n .un_ yq; vedo v;nnU_oNy; km;t' yidh v;
aPynev' vNmhTpu<y' kmR kroit t;Sy;Ntt" =Iyt Ev;Tm;nmev
lokmup;sIt s y a;Tm;nmev lokmup;Ste n h;Sy kmR =Iyte )

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

aSm;ev;Tmno yTk;myte tTsOjte 15 aqo ay' v; a;Tm; sveWR ;'


.Ut;n;' lok" s yuhoit yjte ten dev;n;' lokoq ydnubtU[ e ten
AWI,;mq yTptO>yo inpO,;it yTp[j;mCzte ten ipt,;mq yNmnuy;Nv;syte yde>yoxn' dd;it ten mnuy;,;mq yTpx>yStO,odk vNdit
ten pxUn;' ydSy gOhWe u ;pd;vy;\Sy; ippIlk;>y pjIvNt ten teW;'
loko yq; h vw Sv;y lok;y;rimCzdve \ hwv' vde sv;, .Ut;NyrimCzNt t; Etiidt' mIm;\stm( 16 a;Tmwvde mg[ a;sIdek
Ev sok;myt j;y; me Sy;dq p[j;yey;q v' me Sy;dq kmR
kvIRyTe yet;v;Nvw k;mo neCz\n;to .Uyo vNdeSm;dPyetk
R ;k k;myte j;y; me Sy;dq p[j;yey;q v' me Sy;dq kmR kvIRyie t s
y;vdPyetWe ;mekk
n p[;oTyT Ev t;vNmNyte tSyo Tt; mn
Ev;Sy;Tm; v;Gj;y; p[;," p[j; c=um;nWu ' v' c=uW; ih tiNdte o]'
dwv\ o]e, ih tCz,oTy;Tmwv;Sy km;Tmn; ih kmR kroit s EW p;o
yD" p;" px" p;" puW" p;md\ sv| yidd' ikc tidd\ svRm;oit
y Ev' ved 17
it p[qm;?y;ye ctuq| b[;,m(
yTs;;in me/y; tps;jnyTpt;
EkmSy s;/;r,' dev;n.;jyt(
]I<y;Tmnekt px>y Ek p[;yCzt(
tSmNsv| p[itt' y p[;,it y n )
kSm;;in n =IyNtem;n;in svRd; )
yo vwt;m=it' ved som p[tIkn )
s dev;nipgCzit s jRmpu jIvit
it Xlok;" 1 yTs;;in me/y; tps;jnyTpteit me/y; ih tps;jnyTptwkmSy s;/;r,mtIdmev;Sy tTs;/;r,m' yiddmte )
s y Etdup;Ste n s p;Pmno Vy;vtRte m\ tt( ) dev;n.;jyid-

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

it t' c p[t' c tSm;v>e yo juit c p[ c juTyqo


a;dRxpR ,U mR ;s;vit ) tSm;eiy;juk" Sy;t( ) px>y Ek
p[;yCzidit tTpy" ) pyo v;g[e mnuy; pxvopjIvNt tSm;Tkm;r'
j;t' `Ot' vw v;g[e p[itlehyNt Stn' v;nu/;pyNTyq vTs' j;tm;rtO,;d
it ) tSmNsv| p[itt' y p[;,it y neit pys hId\ sv| p[itt'
y p[;,it y n ) tiddm;" s'vTsr' pys; judp punmOTR yu' jytIit
n tq; v;dhrev juhoit tdh" punmOTR yumpjyTyev' v;Nsv\R ih
dev>e yo;' p[yCzit ) kSm;;in n =IyNtem;n;in svRdie t puWo
v; a=it" s hIdm' pun" punjRnyte ) yo vwt;m=it' vedie t puWo v;
a=it" s hIdm' /y; /y; jnyte ) kmR.yRtw ky;T=Iyet h
som p[tIknie t mu%' p[tIk mu%ne Te yetTs dev;nipgCzit s jRmpu jIvtIitp[xs\ ; 2 ]I<y;Tmnekteit mno v;c' p[;,' t;Ny;Tmnekt;Ny]mn; a.Uv' n;dxRmNy]mn; a.Uv' n;*Wmit mns; v pXyit
mns; ,oit ) k;m" s'kLpo vcikTs; ;; /Oitr/Oit/IR.IRrTyetTsv| mn Ev tSm;dip pOt pSpOo mns; vj;n;it y" k
xBdo v;gev swW; Ntm;ywW; ih n p[;,op;no Vy;n d;n" sm;non
TyetTsv| p[;, EvwtNmyo v; aym;Tm; v;yo mnomy" p[;,my" 3 ]yo
lok; Et Ev v;gev;y' loko mnoNtr=lok" p[;,os* lok" 4 ]yo
ved; Et Ev v;gevGvedR o mno yjuvdRe " p[;,"s;mved" 5 dev;" iptro
mnuy; Et Ev v;gev dev; mn" iptr" p[;,o mnuy;" 6 ipt; m;t; p[jtw
Ev mn Ev ipt; v;;t;p[;," p[j; 7 vD;t' vjD;SymvD;tmet
Ev yTkc vD;t' v;cSt{Up' v;G` vD;t; v;gen' tTv;vit 8
yTkc vjD;Sy' mnsSt{Up' mno ih vjD;Sy' mn En' tTv;vit
9 yTkc;vD;t' p[;,Sy t{Up' p[;,o vD;t" p[;, En' tTv;vit 10
tSyw v;c" pOqvI xtIr' JyotIpmymSt;vTyev v;_;vtI pOqvI t;v;nym" 11 aqwtSy mnso *" xrIr' JyotIpms;v;idTySt;vdev mnSt;vtI *St;v;ns;v;idTySt* mqun\ smwt;' tt" p[;,oj;yt s N{" s EWospo itIyo vw spo n;Sy spo .vit y Ev'
ved 12 aqwtSy p[;,Sy;p" xrIr' JyotIpms* cN{St;v;nev p[;,St;vTy a;pSt;v;ns* cN{St Ete svR Ev sm;" sveR nNt;" s yo

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

hwt;nNtvt p;SteNtvNt\ s lok jyTyq yo hwt;nnNt;nup;StenNt\ s


lok jyit 13 s EW s'vTsr" p[j;pit" Wo@xklStSy r;]y Ev
pdx kl; /[vu vw ;Sy Wo@xI kl; s r;i].rev; c pUytR e p c =Iyte
som;v;Sy;\ r;i]mety; Wo@Xy; kly; svRmd' p[;,.Odnup[ vXy tt"
p[;tj;yte tSm;det;\ r;i]' p[;,.Ot" p[;,' n vCzN;dip kl;sSywtSy;
Ev devt;y; apcTyw 14 yo vw s s'vTsr" p[j;pit" Wo@xkloymev
s yoymev' vTpuWStSy vmev pdx kl; a;Tmwv;Sy Wo@xI kl;
s venvw ; c pUytR e p c =Iyte tdet>y' ydym;Tm; p[/vR'
tSm;ip svRJy;in' jIyt a;Tmn; ceIvit p[/n;g;idTyev;" 15
aq ]yo v;v lok; mnuylok" iptOloko devlok it soy' mnuylok" pu],e vw jYyo n;Nyen kmR,;kmR,; iptOloko vy; devloko
devloko vw lok;n;\ eStSm;i;' p[xs\ Nt 16 aq;t" s'p[ yRd;
p[w yNmNyteq pu]m;h Tv' b[ Tv' yDSTv' lok it s pu]" p[Ty;h;h'
b[;h' yDoh' lok it y ikc;nU_' tSy svRSy b[Te yekt; ) ye vw
k c yD;SteW;\ sveWR ;' yD Tyekt; ye vw k c lok;SteW;\ sveWR ;' lok
Tyektwt;v; d\ svRmte Nm; svR \ symto.unjidit tSm;Tpu]mnux'
loKym;StSm;denmnux;sit s ydwv' vdSm;Llok;Tp[Tw yqw.rev p[;,w"
sh pu]m;vxit ) s ynen ikcd+,y;t' .vit tSm;den\
svRSm;Tpu]o muit tSm;Tpu]o n;m s pu],e vw ;Sm\Llok p[ititTyqwnmete
dev;" p[;,; amOt; a;vxNt 17 pOqVyw cwnme dwvI v;g;vxit
s; vw dwvI v;Gyy; ydev vdit tvit 18 idvwnm;idTy; dwv'
mn a;vxit t dwv' mno yen;nNev .vTyqo n xocit 19 awn'
cN{ms dwv" p[;, a;vxit s vw dwv" p[;,o y" s'cr\;s'cr\ n
Vyqteqo n ryit s Ev'vTsveWR ;' .Ut;n;m;Tm; .vit yqwW; devtwv\
s yqwt;' devt;\ sv;, .Ut;NyvNTyev\ hwv' vd\ sv;, .Ut;NyvNt ) ydu
ikcme ;" p[j;" xocNTymwv;s;' tvit pu<ymev;mu' gCzit n h vw dev;n(
p;p' gCzit 20 aq;to v[tmIm;\s; p[j;pithR km;, ssOje t;in
sO;NyNyoNyen;Sp/RNt vidy;Myev;hmit v;Gd/[e {+y;Myhmit c=u"
oy;Myhmit o]mevmNy;in km;, yq;kmR t;in mOTyu" mo
.UTvopyemte ;Ny;o; Ny;PTv; mOTyurv;N tSm;Cz^;MyTyev v;k ;Myit

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

c=u" ;Myit o]mqemmev n;ooy' m?ym" p[;,St;in D;tu' d/[re )


ay' vw n" eo y" s'cr\;s'cr\ n Vyqteqo n ryit hNt;Sywv sveR
pms;meit t EtSywv sveR pm.v\StSm;det Eten;:y;yNte p[;,; it
ten h v;v tTklm;c=te ySmNkule .vit y Ev' ved y hwv' vd;
Sp/Rte nux yTynux y hwv;Ntto m[yt Ty?y;Tmm( 21 aq;/dwvt'
Jvly;Myev;hmTydR/e[ tPSy;MyhmTy;idTyo .;Sy;Myhmit cN{m; EvmNy; devt; yq;dwvt\ s yqwW;' p[;,;n;' m?ym" p[;, Evmet;s;'
devt;n;' v;yuinRMlocNt Ny; devt; n v;yu" swW;nStmt; devt; y;yu"
22 aqwW Xloko .vit ytodeit sUyoRSt' y] c gCztIit p[;,;; EW
deit p[;,eStmeit t' dev;ire /mR \ s Ev; s it y;
EtemuR /[yNt tdev;Py kvR Nt ) tSm;dekmev v[t' creTp[;<y;wv;p;Ny; neNm; p;Pm; mOTyur;uvidit yu creTsm;ippyWene o EtSyw
devt;yw s;yuJy\ slokt;' jyit 23
it p[qm;?y;ye pm' b[;,m( 5
]y' v; d' n;m p' kmR teW;' n;;' v;gTyetdeW;muKqmto ih sv;,
n;m;NyuNt ) EtdeW;\ s;mwt svwnR ;m." smmetdeW;' b[tw sv;, n;m;in b.itR 1 aq p;,;' c=urTyetdeW;muKqmto ih sv;,
p;<yuNTyetdeW;\ s;mwt svwR pw" smmetdeW;' b[tw sv;,
p;, b.itR 2 aq kmR,;m;TmeTyetdeW;muKqmto ih sv;, km;<yuNTyetdeW;\ s;mwt svw"R kmR." smmetdeW;' b[tw sv;, km;,
b.itR tdetT]y\ sdekmym;Tm;Tmo Ek" setT]y' tdetdmOt\ sTyen Cz'
p[;,o v; amOt' n;mpe sTy' t;>y;my' p[;,Xz" 3
it p[qm;?y;ye W' b[;,m( 6
it p[qmo?y;y" 1
itIyo?y;y" 2
b;l;ikh;ncU ;no g;GyR a;s s hov;c;j;tx]u' k;Xy' b[ 1
te b[v;,Iit s hov;c;j;tx]u" shmetSy;' b;c do jnko jnk

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

it cw jn; /;vNtIit 1 s hov;c g;GyoR y Ev;s;v;idTye puW Etmev;h'


b[op;s it s hov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid; ait;" sveWR ;'
.Ut;n;' mU/; r;jeit v; ahmetmup;s it s y Etmevmup;Steit;" sveWR ;'
.Ut;n;' mU/; r;j; .vit 2 s hov;c g;GyoR yEv;s* cN{e puW Etmev;h'
b[op;s it shov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid; bOhNp;<@rv;s;"
somo r;jeit v; ahmetmup;s it s y Etmevmup;StehrhhR sut" p[stu o
.vit n;Sy;' =Iyte 3 shov;c g;GyoR y Ev;s* vuit puW Etmev;h'
b[op;s it s hov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid;StejSvIit v; ahmetmup;s it s y Etmevmup;Ste tejSvI h .vit tejSvnI h;Sy p[j;
.vit' 4 shov;c g;GyoR y Ev;ym;k;xe puW Etmev;h' b[op;s it
s hov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid;" pU,mR p[vtIRit v; ahmetmup;s it
s y Etmevmup;Ste pUytR e p[jy; px.n;Sy;Sm;Llok;Tp[jotRte 5 s
hov;c g;GyoR y Ev;y' v;y* puW Etmev;h' b[op;s it s hov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid; N{o vwk< #opr;jt; senie t v; ahmetmup;s it s y Etmevmup;Ste j,uh;pr;j,u.vR TyNytSTyj;yI 6
s hov;c g;GyoR y Ev;ym* puW Etmev;h' b[op;s it s hov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid; vW;sihrit v; ahmetmup;s it s y
Etmevmup;Ste vW;sihhR .vit vW;sihh;Sy p[j; .vit 7 s hov;c
g;GyoR y Ev;ymPsu puW Etmev;h' b[op;s it s hov;c;j;tx]um;
mwtSmNs'vid;" p[itp it v; ahmetmup;s it s y Etmevmup;Ste
p[itp\ hwvnw mupgCzit n;p[itpmqo p[itpoSm;;yte 8 s hov;c
g;GyoR y Ev;ym;dxeR puW Etmev;h' b[op;sit s hov;c;j;tx]um;
mwtSmNs'vid; joc,urit v; ahmetmup;s hit s y Etmevmup;Ste
roc,uhR .vit roc,uh;Sy p[j; .vTyqo yw" s'ingCzit svR;S\ t;nitrocte 9 s hov;c g;GyoR y Ev;y' yNt' p;CzBdonUdTe yetmev;h'
b[op;s it s hov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid; asurit v; ahmetmup;s it s y Etmevmup;Ste sv\R hwv;Sm\Llok a;yurie t nwn' pur;
k;l;Tp[;,o jh;it 10 s hov;c g;GyoR y Ev;y' id=u puW Etmev;h'
b[op;s it s hov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid; itIyonpg it
v; ahmetmup;s it s y Etmevmup;Ste itIyv;Nh .vit n;Sm;,-

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

Xzte 11 s hov;c g;GyoR y Ev;y' z;y;my" puW Etmev;h' b[op;s


it s hov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid; mOTyurit v; ahmetmup;s it
s y Etmevmup;Ste sv\R hwv;Sm\Llok a;yurie t nwn' pur; k;l;NmOTyur;gCzit 12 s hov;c g;MyoR y Ev;ym;Tmin puW Etmev;h'
b[op;s it s hov;c;j;tx]um; mwtSmNs'vid; a;TmNvIit v;
ahmetmup;s it s y Etmevmup;St a;TmNvI h .vTy;TmNvnI h;Sy
p[j;.vit s h tU,Im;s g;GyR" 13 s hov;c;j;tx]urte ;vU 3 Tyet;vIit nwt;vt; vidt' .vtIit s hov;c g;GyR p Tv; y;nIit 14
s hov;c;j;tx]u" p[itlom' cwtd(b[ ," =i]ymupye ;d(b[ me v+ytIit
Vyev Tv; Dpyy;mIit t' p;,;v;d;yoSq* t* h puW\ sum;jGmtuStmetnw ;m.r;mN]y;'c bOhNp;<@rv;s" som r;jit s noSq*t'
p;,n; peW' bo/y;'ck;r s hoSq* 15 s hov;c;j;tx]uy]R Ww EtTsuo.U EW vD;nmy" puW" KvwW td;.UTkt Etd;g;idittdu h n mene
g;GyR" 16 s hov;c;j;tx]uy]R Ww EtTsuo.U EW vD;nmy" puWStdeW;' p[;,;n;' vD;nen vD;nm;d;y y EWoNtdy a;k;xStSmHzte t;in yd; gO ;Tyq hwtTpuW" Svipit n;mthIt Ev p[;,o
.vit gOhIt; v;GgOhIt' c=ughRO It\ o]' gOhIt'mn" 17 s y]wtTSvy;
crit te h;Sy lok;Stdutve mh;r;jo .vTyutve mh;b[;, tevo;vc'
ingCzit s yq; mh;r;jo j;npd;n(ghO ITv; Sve jnpde yq;k;m'
prvtetR vw mevWw EtTp[;,;NgOhITv; SvexrIre yq;k;m' prvtRte 18 aq
yd; suWu o .vit yd; n kSycn ced iht; n;m n;@o ;sit"
sh;, dy;TpurIttm.p[itNt te ;." p[TyvsOPy purItit xete s yq;
km;ro v; mh;r;jo v; mh;b[;,o v;itIm;nNdSy gTv; xyItwvmevWw
EtCzte 19 s yqo,Rn;.StNtunoreq;e" =u{; vSfl; VyurNTyevmev;Sm;d;Tmn" sv *epR ;[ ,;" sveR lok;" sveR dev;" sv;, .Ut;in
VyurNt tSyopinWTsTySysTymit p[;,; vw sTy' teW;meW sTym( 20
it itIy;?y;ye p[qm' b[;,m( 1
yo h vw xx\ s;/;n\ sp[Ty;/;n\ sSqU,\ sd;m' ved s hiWto
.[;tOVy;nv, ) ay' v;v xxyoRy' m?ym" p[;,StSyedmev;/;nmd'

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

p[Ty;/;n' p[;," SqU,;' d;m 1 tmet;" s;=ty pitNte t; m;


a=NloihNyo r;jySt;.ren\ {oNv;yoq y; a=;pSt;." pjRNyo
y; knInk; ty;idTyo yTk,' ten;yRCzKl' tenNe {o/rywn' vtRNy;
pOqVyNv;y; *ry; n;Sy;' =Iyte y Ev' ved2 tdeW Xloko .vit
) av;Gblms ?vRbu StSmNyxo iniht' vpm( ) tSy;st
Wy" s tIre v;gmI b[,; s'vd;neit ) av;Gblms ?vRbu
tId' tCzr EW v;Gblms ?vRbu StSmNyxo iniht' vpmit p[;,; vw yxo vp' p[;,;netd;h tSy;st Wy" s tIr it
p[;,; v; Wy" p[;,;netd;h v;gmI b[,; s'vd;neit v;G?ymI
b[,; s've 3 m;vev gotm.r;j;vymevgotmoy' .r;j m;vev
v;m]jmdI aymev v;m]oy' jmdrm;vev vskXyp;vymev vsoy' kXypo v;gev;i]v;c;mtehR vw n;mwtdi]rit svRSy;; .vit svRmSy;' .vit y Ev' ved 4
it itIy;?y;ye itIy' b[;,m( 2
v;v b[,o pe mUt| cwv;mUt| c mTy| c;mOt' c Sqt' c y s Ty
1 tdetNmUt| ydNy;yo;Ntr=;wtNmTyRmte TSqtmetTsSywtSy mUt-R
SywtSy mTyRSywtSy SqtSywtSy st EW rso y EW tpit stoW rs"
2 aq;mUt| v;yu;Ntr=' cwtdmOtmetdetyNtSyw tSywtSy;mUtSR ywtSy;mOtSywtSy yt EtSy TySywW rso y EW EtSmNm<@le puWSTySy W
rs Ty/dwvtm( 3 aq;?y;Tmmdmev mUt| ydNyTp[;,; y;ymNtr;Tm;k;x EtNmTyRmte TSqtmetTsSywtSy mUtSR ywtSymTyRSywtSy
SqtSywtSy st EW rso y=u" sto W rs" 4 aq;mUt| p[;,
y;ymNtr;Tm;k;x EtdmOtmetdety' tSywtSy;mUtSR ywtSy;mOtSywtSy yt EtSy TySywW rso yoy' d=,e=NpuWSTySy W rs" 5 tSy
hwtSy puWSy p' yq; m;h;rjn' v;so yq;p;,(@v ;vk yqeN{gopo
yq;cRyqR ; pu<@rIk yq; siu\ siuve h v; aSy I.Rvit
y Ev' ved;q;t a;dexo neit neit n tSm;idit neTyNyTprmSTyq n;m/ey\
sTySy sTymit p[;,; vw sTy' teW;meW sTym( 6
it itIy;?y;ye tOtIy' b[;,m( 3

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

mw]ye Iit hov;c y;DvLKy ;SyNv; arehmSm;TSq;n;dSm hNtteny; k;Ty;yNy;Nt' krv;,Iit 1 s; hov;c mw]ye I yu m y'.go"
sv; pOqvI ven pU,; Sy;Tkq' ten;mOt; Sy;mit neit hov;c
y;DvLKyo yqwvopkr,vt;' jIvt' tqwv te jIvt\ Sy;dmOtTvSy
tun;x;St venie t 2 s; hov;c mw]ye I yen;h' n;mOt; Sy;' ikmh' ten
ky;| ydev .gv;Nved tdev me b[hU Iit 3 s hov;c y;DvLKy"ip[y; bt;re
n" stI ip[y' .;Ws E;SSv Vy;:y;Sy;m te Vy;c=;,Sy tu me
inid?y;sSveit 4 s hov;c n v; are pTyu" k;m;y pit"ip[yo .vTy;TmnStu k;m;y pit" ip[yo .vit ) n v; are j;y;yw k;m;yj;y; ip[y;
.vTy;TmnStu k;m;y j;y; ip[y; .vit ) n v; are pu];,;'k;m;y pu];"
ip[y; .vNTy;TmnStu k;m;y pu];" ip[y; .vNt ) n v; are vSy
k;m;y v' ip[y' .vTy;TmnStu k;m;y v' ip[y' .vit ) nv; are
b[," k;m;y b[ ip[y' .vTy;TmnStu k;m;y b[ ip[y' .vit ) n v;
are =]Sy k;m;y =]' ip[y' .vTy;TmnStu k;m;y =]' ip[y' .vit ) n
v; are lok;n;' k;m;y lok;" ip[y; .vNTy;TmnStu k;m;ylok;" ip[y;
.vNt ) n v; are dev;n;' k;m;y dev;" ip[y; .vNTy;TmnStu k;m;y
dev;" ip[y; .vNt ) n v; are .Ut;n;' k;m;y .Ut;in ip[y;,
.vNTy;TmnStu k;m;y .Ut;in ip[y;, .vNt ) n v; are svRSy k;m;y
sv| ip[y' .vTy;TmnStu k;m;y sv| ip[y.' vit ) a;Tm; v; are {Vy"
otVyo mNtVyo inid?y;stVyo mw]Ye y;Tmno v; are dxRnne v,en mTy;
vD;nende \ sv| vidtm( 5 b[ t' pr;d;oNy];Tmno b[ ved =]' t'
pr;d;oNy];Tmn" =]' ved lok;St' pr;duyoRNy];Tmno lok;Nved
dev;St'pr;duyoRNy];Tmno dev;Nved .Ut;in t' pr;duyoRNy];Tmno .Ut;in ved
sv| t' pr;d;oNy];Tmn" sv| vedde ' b[de ' =]mme lok; me dev; m;in
.Ut;nId\ sv| ydym;Tm; 6 s yq; duNdu.he NR ym;nSy nb;;HzBd;HzKnuy;[h,;y duNdu.Se tu g[h,en duNdu>y;`;tSy v; xBdogOhIt" 7 s
yq; xSy ?m;ym;nSy n b;;HzBd;HzKnuy;[h,;y xSy tu g[h,en
x?mSy v; xBdo gOhIt" 8 s yq; vI,;yw v;m;n;yw n b;;HzBd;HzKnuy;[h,;y vI,;yw tu g[h,en vI,;v;dSy v; xBdo gOhIt" 9 s
yq;{w/R ;er>y;iht;TpOqG/Um; vinrNSyev' v; areSy mhto .UtSy

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

instmetGvedo yjuvdRe " s;mvedoqv;irs ith;s" pur;,' v;


pinWd" Xlok;" sU];<ynuVy;:y;n;in Vy;:y;n;NySywvtw ;in sv;,
inst;in 10 s yq;sv;s;mp;\ smu{ Ek;ynmev\ sveWR ;\ Spx;n;'
Tvgek;ynmev\ sveWR ;' gN/;n;' n;sk Ek;ynmev\ sveWR ;\ rs;n;'
jk;ynmev\ sveWR ;\ p;,;' c=urk
e ;ynmev\ sveWR ;\ xBd;n;\ o]mek;ynmev\ sveWR ;\ s'kLp;n;' mn Ek;ynmev\ sv;s;' v;n;\ dymek;ynmev\ sveWR ;' kmR,;\ hSt;vek;ynmev\ sveWR ;m;nNd;n;mupSq Ek;ynmev\ sveWR ;' vsg;,;' p;yurk
e ;ynmev\ sveWR ;m?vn;' p;d;vek;ynmev\
sveWR ;' ved;n;'v;gek;ynm( 11 s yq; swN/v%Ly dk p[;St dkmev;nuvlIyet n h;Syo[h,;yev Sy;to ytSTv;ddIt lv,mevvw ' v;
ar d' mhtmnNtmp;r' vD;n`n Evwt>e yo .Ut>e y" smuTq;y t;Nyev;nuvnXyit n p[Te y s'D;StITyre b[vImIit hov;c y;DvLKy" 12 s;
hov;c mw]Ye y]wv m; .gv;nmUmhu p[Te y s'D;StIit s hov;c y;DvTKyo
n v; areh' moh' b[vIMyl' v; ar d' vD;n;y 13 y]ih tmv .vit
tidtr tr' j`[it tidtr tr' pXyit tidtr tr\ ,oit tidtr
trm.vdit tidtr tr' mnute tidtr tr' vj;n;it y] v; aSy
svRm;Tmwv;.UTkn k j`[e Tkn k pXyeTkn k\ ,uy;Tkn
km.vdet( kn k mNvIt tTknn k vj;nIy;ende \ sv| vj;n;it
t' kn vj;nIy;iD;t;rmre kn vj;nIy;idit 14
it itIy;?y;ye ctuq| b[;,m( 4
y' pOqvI sveWR ;' .Ut;n;' m?vSyw pOqVyw sv;, .Ut;in m/u y;ymSy;'
pOqVy;' tejomyomOtmy" pOWo y;ym?y;Tm\ x;rIrStejomyomOtmy"
puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 1 m; a;p" sveWR ;'
.Ut;n;' m?v;s;mp;\ sv;, .Ut;in m/u y;ym;SvPsu tejomyomOtmy"
puWo y;ym?y;Tm\ rwtsStejomyomOtmy"puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 2 aym"sveWR ;' .Ut;n;' m?vSy;e" sv;,
.Ut;in m/u y;ymSmw tejomyomOtmy" puWo y;ym?y;Tm' v;yStejomyomOtmy" puWoymevs yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 3
ay' v;yu" sveWR ;' .Ut;n;' m?vSy v;yo" sv;, .Ut;in m/u y;ym-

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

SmNv;y* tejomyomOtmy"puWo y;ym?y;Tm' p[;,StejomyomOtmy"


puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 4 aym;idTy" sveWR ;'
.Ut;n;' m?vSy;idTySy sv;, .Ut;in m/u y;ymSm;idTye tejomyomOtmy"puWo y;ym?y;Tm' c;=uWStejomyomOtmy" puWoymev s
yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 5 m; idx" sveWR ;' .Ut;n;' m?v;s;' idx;\ sv;, .Ut;in m/u y;ym;su id=u tejomyomOtmy" puWoy;ym?y;Tm\ o]" p[;ituTkStejomyo.Otmy" puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 6 ay' cN{" sveWR ;' .Ut;n;' m?vSy cN{Sy
sv;, .Ut;in m/u y;ymSm\N{e tejomyomOtmy" puWoy;ym?y;Tm'
m;nsStejomyomOtmy" puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \
svRm( 7 y' vuTsveWR ;' .Ut;n;' m?vSyw vut"sv;, .Ot;in m/u
y;ymSy;' vuit tejomyomOtmy" puWo y;ym?y;Tm' twjsStejomyomOtmy" puWoymev s yoym;TmedmmOtmd'b[ de \ svRm( 8 ay\
Stnyu" sveWR ;' .Ut;n;' m?vSy Stnyo"sv;, .ut;in m/u y;ymSmNStny* tejomyomOtmy" puu Woy;ym?y;Tm\ x;Bd" s*vrStejomyo.Otmy" puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 9
aym;k;x" sveWR ;' .Ut;n;' s?vSy;k;xSy sv;, .Ut;in m/U y;ymSm;k;xe tejomyomOtmy"puWo y;ym?y;Tm\ ;k;xStejomyomOtmy" puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 10 ay' /mR"
sveWR ;' .Ut;n;' m?vSy /mRSy sv;, .Ut;in m/u y;ymSmN/meR tejomyomOtmy" puWoy;ym?y;Tm' /;mRStejomyomOtmy" puWoymev s
yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 11 d\ sTy\ sveWR ;' .Ut;n;' m?vSysSySy sv;, .Ut;in m/u y;ymSmNsTye tejomyomOtmy" puWo y;ym?y;Tm\ s;TyStejomyomOtmy" puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 12 d' m;nuW\ sveWR ;' .Ut;n;' m?vSym;nuWSy sv;,
.Ut;in m/u y;ymSmNm;nuWe tjomyomOtmy" puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \ svRm( 13 aym;Sm; sveWR ;' .Ut;n;' m?vSy;Tmn" sv;, .Ut;in m/u y;ymSm;Tmin tejomyomOtmy" puWo
y;ym;Tm; tejomyomOtmy" puWoymev s yoym;TmedmmOtmd' b[de \
svRm( 14 s v; aym;Tm; sveWR ;' .Ut;n;m/pit" sveWR ;' .Ut;n;\ r;j;

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

tq; rqn;.* c rqnem* c;r;"sveR smipRt; Evmev;Sm;Tmin sv;,


.Ut;in sveR dev;" sveR lok;"sveR p[;,;" svR Et a;Tm;n" smipRt;" 15
d' vw tNm/u d?y;qvR,o>y;muv;c tdetiW" pXyvoct( ) t;'
nr; snye d\s g[m;vk,om tNytunR vOi' ) d?yh yNm?v;qvR,o
v;mSy xI,; p[ydImuv;ceit 16 d' vw tNm/u d?y;qvR,o>y;muv;c tdetiW"pXyvocd;qvR,;y;n; d/Ice\ xr"
p[Tywrytm( ) s v;' m/u p[voct;yNTv;^' y;vip k+y' v;mit 17
d' vw tNm/u d?y;qvR,o>y;muv;c tdetiW" pXyvoct( )
pur ipd" purctupd" pur" s p=I .UTc; pur" puW a;vxidit )
s v; ay' puW" sv;su pUWRu purxyo nwnne ikcn;n;vOt' nwnne
ikcn;s'vtO m( 18 d' vw tNm/u d?y;qvR,o>y;muv;c tdetiW"
pXyvoc{Up\ p'pi[ tpo b.Uv tdSy p' p[itc=,;y ) N{o m;y;."
pup yteyu _; Sy hry" xt; dxeit ) ay' vw hryoy' vw dx c
sh;, bin c;nNt;in c tdetd(b[ ;pUvmR nprmnNtrmb;mym;Tm;
b[ sv;n.u U rTynux;snm( 19
ititIy;?y;ye pm' b[;,m( 5
aq v\x" p*itm;yo g*pvn;*pvn" p*itm;y;Tp*itm;yo g*pvn;*pvn" k*xk;Tk*xk" k*<@Ny;Tk*<@Ny" x;<@Ly;Cz;<@Ly"k*xk; g*tm; g*tm" 1 a;veXy;d;veXy" x;<@Ly;;n.Ml;t;;n.Ml;t a;n.Ml;t;d;n.Ml;t a;n.Ml;t;d;n.Ml;to g*tm;*tm" swtvp[;cInyoGy;>y;\ swtvp[;cInyoGy* p;r;xy;Tp;r;xyoR .;r;j;;r;jo .;r;j; g*tm; g*tmo .;r;j;;r;j" p;r;xy;t( p;r;xyoR bwjv;p;yn;jv;p;yn" k*xk;yne"
k*xk;yin" 2 `Otk*xk;Otk*xk" p;r;xy;y,;Tp;r;xy;y,"
p;r;xy;Tp;r;xyoR j;tUk<y;;tUk<yR a;sur;y,; y;Sk;;sur;y,S]wv,eS]wv,r*pjN/ner*pjN/inr;surre ;sur.;r;j;;r;j
a;]ey;d;]eyo m;<$em;<$g*tm;*tmo g*tm;*tmo v;TSy;;TSy" x;<@Ly;Cz;<@Ly" kxoy;Tk;Py;TkxoyR" k;Py" km;rh;rt;Tkm;rh;rto g;lv;;lvo vd.IRk*<@Ny;id.IRk*<@Nyo vTsnp;to

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

b;.[v;Tsnp;;.[v" pq" s*.r;TpNq;" s*.roy;Sy;d;irs;dy;Sy


a;irs a;.UtSe Tv;^;d;.UitSTv;^o vp;v;^;ipSTv;^o>y;mn* d/Ic a;qvR,;?y;qvR,oqvR,o dwv;dqv; dwvo
mOTyo"p[;?v\sn;NmOTyu" p[;?v\sn" p[?v\sn;Tp[?v\sn EkWerR k
e iWRvRp[ cevRp[ cVyRVe yRi" sn;ro" sn;" sn;tn;Tsn;tn" sng;Tsng"prmein" prmeI b[,o b[ Svy'.u b[,e nm" 3
it itIy;?y;ye W' b[;,m( 6
it itIyo?y;y" 2
tOtIyo?y;y" 3
jnko h vwdhe o bd=,en yDenje e t] h kp;l;n;' b[;,;
a.smet; b.UvSu tSy h jnkSy vwdhe Sy vjD;s; b.Uv k"SvdeW;'
b[;,;n;mnUc;ntm it s h gv;\ shmvro/ dx dxp;d; EkkSy;" yor;b; b.Uv"u 1 t;Nhov;c b[;,; .gvNto yo vo b["
s Et; g; djt;mit ) te h b[;,; n d/OWru q h y;DvLKy" Svmev
b[c;r,muv;cwt;" soMyodj s;mv;3 it t; hod;ck;r te h b[;,;u/ "u kq' no b[o b[vu IteTyq h jnkSy vwdhe Sy hot;lo b.Uv
s hwn' pp[Cz Tv' nu %lu no y;DvLKy b[osI3 it s hov;c nmo
vy' b[;y kmoR gok;m; Ev vy\ Sm it t\ h tt Ev p[' d/[e hot;l"
2 y;DvLKyeit hov;c yidd\ sv| mOTyun;\ sv| mOTyun;.p' kn yjm;no
mOTyor;imitmuCyt it ho]TvRj;n; v;c; v;Gvw yDSy hot; tey'
v;Ksoym" s hot; s mu_" s;itmu_" 3 y;DvLKyeit hov;c
yidd\svRmhor;];>y;m;\ svRmhor;];>y;m.p' kn yjm;nohor;]yor;imitmuCyt Ty?vyu,R TvRj; c=uW;idTyen c=uvRw yDSy;?vyuSR tidd' c=u" sos;v;idTy" so?vyu"R s mu_" s;itmu_" 4
y;DvLKyeit hov;c yidd\ sv| pUvpR =;prp=;>y;m;\ sv| pUvpR =;prp=;>y;m.p' kn yjm;n" pUvpR =;prp=yor;imitmuCyt Tyu;]TvRj; v;yun; p[;,en p[;,o vw yDSyo;t; toy' p[;," s v;yu" s ;t;
s mu_" s;itmu_" 5 y;DvLKyeit hov;c yiddmNtr=mn;rMb,mv kn;me, yjm;n" Svg| lokm;mt it b[,TvRj; mns;

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

cN{e, mno vw yDSy b[; tidd' mn" sos* cN{" sb[; s mu_"
s;itmu_rTyitmo=; aq s'pd" 6 y;DvLKyeit hov;c kit.rymG.RhoRt;SmNyDe krytIit itsO.rit ktm;St;St hit puronuv;Ky; c y;Jy; c xSywv tOtIy;ik t;.jRytIit yTk ced'
p[;,.Oidit 7 y;DvLKyeit hov;c kTyym;?vyurR SmNyD a;tIhoRytIit it it ktm;St;St it y; t; JJvlNt y; t;
aitnedNte y; t; a/xerte ik t;.jRytIit y; t; JJvlNt
devlokmev t;.jRyit dIPyt it ih devloko y; t; aitnedNte
iptOlokmev t;.jRyTytIv ih iptOloko y; t; a/xerte mnuylokmev t;.jRyTy/ v ih mnuylok" 8 y;DvLKyeit hov;c
kit.rym b[; yD' d=,to devt;.goRp;ytITyekyeit ktm; swki t
mn EveTynNt' vw mnonNt; ve dev; anNtmev s ten lok jyit 9
y;DvLKyeit hov;c kTyymo;t;SmNyDe Stoi]y;" StoytIit it
it ktm;St;St it puronuv;Ky;c y;Jy; c xSywv tOtIy; ktm;St;
y; a?y;Tmmit p[;, Ev puronuv;Ky;p;no y;Jy; Vy;n" xSy; ik
t;.jRytIit pOqvIlokmev puronuv;Kyy; jyTyNtr=lok y;Jyy;
ulok\ xSyy; tto h hot;l prr;m 10
it tOtIy;?y;ye p[qm' b[;,m( 1
aq hwn' j;rTk;rv a;tR.;g" pp[Cz y;DvLKyeit hov;c kit g[h;"
kTyitg[h; it ) a* g[h; a;vitg[h; it ye te* g[h; a;vitg[h;" ktme t it 1 p[;,o vw g[h" sop;nen;itg[;he, gOhItop;nen
ih gN/;`[it 2 v;Gvw g[h" s n;;itg[;he, gOhIto v;c; ih
n;m;Ny.vdit 3 j; vw g[h" s rsen;itg[;he, gOhIto jy; ih
rs;Nvj;n;it 4 c=uv'w g[h" s pe,;itg[;he, gOhIt=uW; ih p;,
pXyit 5 o]' vw g[h" s xBden;itg[;he, gOhIt" o]e, ih xBd;Hz,oit
6 mno vw g[h" s k;men;itg[;he, gOhIto mns; ih k;m;Nk;myte 7
hSt* vw g[h" s kmR,;itg[;he, gOhIto hSt;>y;\ ih kmR kroit 8 TvGvw
g[h" s SpxenR ;itg[;he, gOhItSSvc; ih Spx;Nvedyt Tyete * g[h;
a;vitg[h;" 9 y;DvLKyeit hov;c yidd\ sv| mOTyor' k; SvTs;

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

devt; ySy; mOTyurmTyvw' mOTyu" sop;mmp punmOTR yu' jyit 10


y;DvLKyeit hov;c y];y' puWo m[yt dSm;Tp[;,;" ;mNTy;ho3 neit
neit hov;c yDvLKyo]wv smvnIyNte s CzvyTy;?m;yTy;?m;to
mOt" xote 11 y;DvLKyeit hov;c y];y' puWo m[yte ikmen' n jh;tIit
n;meTynNt' vw n;m;nNt; ve dev; anNtmev s ten lok jyit 12
y;DvLKyeit hov;c y];Sy puWSy mOtSy;' v;gPyeit v;t' p[;,=ur;idTy' mnN{' idx" o]' pOqvI\ xrIrm;k;xm;Tm*W/IloRm;in vnSptINkex; aPsu loiht' c ret in/Iyte Kv;y' td; puWo .vtITy;hr
soMy hStm;tR.;g;v;mevtw Sy veidy;vo n n;vett( sjn it t* hoTMy
mN]y;' c;te t* h ydUctu" kmR hwv tdUcturq yTp[xx\stu" kmR hwv
tTp[xx\stu" pu<yo vw pu<yen kmR,; .vit p;p" p;penie t tto h j;rTk;rv
a;tR.;g prr;m 13
it tOtIy;?y;ye itIy' b[;,m( 2
aq hwn' .uJyul;;yin" pp[Cz y;DvLKyeit hov;c m{eWu
crk;"pyRvj[ ;m te ptlSy k;PySy gOh;nwm tSy;sIuiht; gN/vRgOhIt;tmpOCz;m kosIit sob[vITsu/Nv;irs it t' yd; lok;n;mNt;npOCz;m;qwnmb[mU p;r=t; a.vit p;r=t; a.vNs
Tv; pOCz;m y;DvLKy p;r=t; a.vit 1 s hov;cov;cvw
sogCzNvw te t];me/y;jno gCzNtIit Kv Nvme/y;jno gCzNtIit ;i]\xt' vw devrq;;Nyy' lokSt\ smNt' pOqvI iSt;vTpyeiR t
t;\ smNt' pOqvI' iSt;vTsmu{" pyeiR t t;vtI =urSy /;r; y;v; m=k;y;" p]' t;v;nNtre,;k;xSt;inN{" sup,oR .UTv; v;yvep;[ yCz;Nv;yur;Tmin /Tv; t];gmy];me/y;jno.vTyevmvvw s v;yumve
p[xx\ s tSm;;yurve Vyiv;y"u smirp punmOTR yu' jyit y Ev' ved tto
h .uJyul;;yinprr;m 2
it tOtIy;?y;ye tOtIy' b[;,m( 3
aq hwnmuWSt;;y," pp[Cz y;DvLKyeit hov;c yTs;=;dpro=;d(b[
y a;Tm; sv;NtrSt' me Vy;c+v TyeW t a;Tm; sv;Ntr"ktmo y;DvLKy

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

sv;Ntro y" p[;,en p[;,it s t a;Tm; sv;Ntroyop;nen;p;nIit s t


a;Tm; sv;Ntro yo Vy;nen Vy;nIit s t a;Tm; sv;Ntro y d;nenod;init s t a;Tm; sv;Ntr EW t a;Tm;sv;Ntr" 1 s hov;coWSt;;y,o yq; vb[yU ;ds* g*rs;v Tyevmevtw pid' .vit ydev
s;=;dpro=;d(b[ y a;Tm; sv;RNtrSt' me Vy;c+veTyeW t a;Tm;
sv;Ntr" ktmo y;DvLKy sv;Ntr" ) n e{R ;r' pXyenR ut"e ot;r\
,uy; n mtemNR t;r' mNvIq; n vD;tevRD;t;r' vj;nIy;" ) EW t a;Tm;
sv;NtrotoNyd;t| tto hoWSt;;y, prr;m 2
it tOtIy;?y;ye ctuq| b[;,m( 4
aq hwn' khol" k*WItky" pp[Cz y;DvLKyeit hov;c ydev s;=;dpro=;d(b[ y a;Tm; sv;NtrSt' me Vy;c+veTyeW t a;Tm; sv;Ntr" )
ktmo y;DvLKy sv;Ntro yoxyn;y;ipp;se xok moh' jr;' mOTyumTyeit ) Et' vw tm;Tm;n' vidTv; b[;,;" pu]Ww ,;y; vwW,;y;lokW,;y; VyuTq;y;q .=;cy| crNt y; v pu]Ww ,; s; vwW,;y;
vwW,; s; lokW,o.e te EW,e Ev .vtStSm;d(b;[ ," p;<@Ty'
invR b;Lyen it;se;Ly' c p;<@Ty' c invR;q muinrm*n' c m*n'
c invR;q b[;," s b[;," kn Sy;en Sy;ene x Ev;toNyd;t|tto
h khol" k*WItky prr;m 1
it tOtIy;?y;ye pm' b[;,m( 5
aq hwn' g;gIR v;cKnvI pp[Cz y;DvLKyeit hov;c yidd\ svRmPSvot'
c p[ot' c kSmu %Lv;p aot; p[ot;eit v;y* g;gIRit kSmu %lu
v;yurot p[oteTyNtr=lokWu g;gIRit kSmu %LvNtr=lok; aot;
p[ot;eit gN/vRlokWu g;gIRit kSmu %lu gN/vRlok; aot; p[ot;eit
) a;idTylokWu g;gIRit kiSmu %Lv;idTylok; aot; p[ot;eit
cN{lokWu g;gIRit kSmu %lu cN{lok; aot;p[ot;eit n=]lokWu
g;gIRit kSmu %lu n=]lok; aot; p[ot;eit devlokWu g;gIRit
kSmu %lu devlok; aot; p[ot;etIN{lokWu g;gIRit kSmu %LvN{lok; aot; p[ot;eit p[j;pitlokWgu ;gIRit kSmu %lu p[j;pit-

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

lok; aot; p[ot;eit b[lokWu g;gIRit kSmu %lu b[lok; aot;


p[ot;eit s hov;c g;gR m;itp[;=Im;te mU/; Vypdnitp[XNy;' vw
devt;mitpOCzs g;gR m;itp[;=Irit tto h g;gIR v;cKnVyuprr;m 1
it tOtIy;?y;ye W' b[;,m( 6
aq hwnmu;lk a;," pp[Cz y;DvLKyeit hov;c m{evvs;m ptlSy k;PySy gOhWe u yDm/Iy;n;StSy;sI;y; gN/vRghO It; tmpOCz;m kosIit sob[vIt( kbN/ a;qvR, it sob[vITptl' k;Py'
y;Dk;\ veTq nu Tv' k;Py tTsU]' yen;y' c lok" pr lok"sv;, c
.Ut;in s'B/;in .vNtIit sob[vITptl" k;Pyo n;h'tgvNvedie t
sob[vITptl' k;Py' y;Dk;\ veTq nu Tv' k;Py tmNty;m,' y m' c
lok pr' c lok\ sv;, c .Ut;in yoNtro ymytIit sob[vITptl"
k;Pyo n;h' t' .gvNvedie t sob[vITptl' k;Py' y;Dk;\ yo vwtTk;Py
sU]' v;' c;Nty;m,mit s b[vTslokvTs devvTs vedvTs
.UtvTs a;TmvTs svRvidit te>yob[vdh' ved tev' y;DvLKy
sU]mv;\St' c;Nty;m,' b[gvIdjse mU/; te vpitytIit ved v;
ah' g*tm tTsU]' t' c;Nty;m,mit yo v; d' kd(bb[yU ;d vedie t
yq; veTq tq; b[hU Iit 1 s hov;c v;yuvgRw *tm tTsU]' v;yun; vw g*tm
sU],e ;y' c lok" pr lok" sv;, c .Ut;in s'B/;in .vNt tSm;
g*tm puW' p[te m;VyR\ sWt;Sy;;nIit v;yun; ih g*tm sU],e
s'B/;in .vNtITyevmevtw ;DvLKy;Nty;m,' b[hU Iit 2 y" pOqVy;'
itNpOqVy; aNtro y'pO qvI n ved ySy pOqvI xrIr' y" pOqvImNtro
ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 3 yoPsu itoNtro ym;po n
vduySR y;p" xrIr' popoNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 4 yo*
iterNtro ymnR ved ySy;" xrIr' yomNtro ymyTyeW t
a;Tm;Nty;MymOt" 5 yoNtr=e itNtr=;dNtro ymNtr=' n ved
ySy;Ntr=\ xrIr' yoNtr=mNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 6 yo
v;y* itNv;yorNtro y' v;yunR ved ySy v;yu" xrIr' yo v;yumNtro
ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 7 yo idv itNdvoNtro y' *nR ved
ySy *" xrIr' yo idvmNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 8 y a;idTye

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

it;idy;dNtro ym;idTyo n ved ySy;idTy" xrIr' y a;idTymNtro


ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 9 yo id=u itNdG>yoNtro y' idxo n
vduySR y idx" xrIr' yo idxoNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 10
yN{t;rk it\N{t;rk;dNtro y' cN{t;rk n ved ySy cN{t;rk\ xrIr'
yN{t;rkmNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 11 y a;k;xe it;k;x;dNtro ym;k;xo n ved ySy;k;x" xrIr' y a;k;xmNtro ymyTyeW
t a;Tm;Nty;MymOt" 12 yStms it\StmsoNtro y' tmo n ved ySy
tm" xrIr' yStmoNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 13 yStejs
it\StejsoNtro y' tejo n ved ySy tej" xrIr' yStejoNtro ymyTyeW
t a;Tm;Nty;MymOt Ty/dwvtmq;/.Utm( 14 y" sveWR u .UtWe u itNsve>R yo .Ut>e yoNtro y\ sv;, .Ut;in n vduySR ysv;, .Ut;in xrIr'
y" sv;, .Ut;NyNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt Ty/.Utmq;?y;Tmm( 15 y" p[;,e itNp[;,;dNtro y' p[;,o n ved ySy p[;," xrIr'
y" p[;,mNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 16 yo v;c itNv;coNtro
y' v;n ved ySy v;kxrIr' yo v;cmNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt"
17 y=uiWit\=uWoNtro y' c=unR ved ySy c=u" xrIr' y=urNtro
ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 18 y" o]e itHz^o];dNtro y\ o]' n
ved ySy o]\ xrIr' y" o]mNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 19 yo
mns itNmnsoNtro y' mno n ved ySy mn" xrIr'yo mnoNtro
ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 20 ySTvc it\STvcoNtro y' Tvn
ved ySy Tvk xrIr' ySTvcmNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 21
yo vD;ne itNvD;n;dNtro y' vD;n' n ved ySy vD;n\ xrIr' yo
vD;nmNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOt" 22 yo rets itn[te soNtro
y\ reto n ved ySy ret" xrIr' yo retoNtro ymyTyeW t a;Tm;Nty;MymOtoo {;ut" ot;mto mNt;vD;to vD;t; n;NyotoSt {;
n;NyotoStot; n;NyotoSt mNt; n;NyotoSt vD;twW t
a;Tm;Nty;MymOtotoNyd;t| tto ho;lk a;,prr;m 23
it tOtIy;?y;ye sm' b[;,m( 7
aq h v;cKnVyuv;c b[;,; .gvNto hNt;hmm' * p[Xn* p[+y;mt*

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

ceNme v+yit n vw j;tu yum;kmm' kd(b[ o' jetie t pOCz g;gIRit 1


s; hov;c;h' vw Tv; y;DvLKy yq; k;Xyo v; vwdhe ovog[p]u '
/nur/Jy' Tv; * b;,vNt* sp;itVy;/n* hSte Tvopodve mev;h'
Tv; ;>y;' p[Xn;>y;mupodSq;' t* me b[hU Iit pOCz g;gIRit 2 s; hov;c
ydU?v| y;DvLKy idvo ydv;KpOqVy; ydNtr; ;v;pOqvI me yt' c
.v .vyeTy;c=te kSm\Stdot' c p[ot' ceit 3 s hov;c ydU?v|
g;gR idvo ydv;KpOqVy; ydNtr; ;v;pOqvI me yt' c .v
.vyeTy;c=t a;k;xe tdot' c p[ot' ceit 4 s; hov;c nmSteStu
y;DvLKy yo m Et' VyvocoprSmw /;rySveit pOCz g;gIRit 5 s; hov;c ydU?v| y;DvLKy idvo ydv;KpOqVy; ydNtr; ;v;pOqvI me
yt' c .v .vyeTy;c=te kSm\Stdot' c p[ot' ceit 6 s hov;c
ydU?v| g;gR idvo ydv;KpOqVy; ydNtr; ;v;pOqvI me yt' c .v
.vyeTy;c=te a;k;x Ev tdot' c p[ot' ceit kSmu %Lv;k;x
aotp[oteit 7 s hov;cwt td=r' g;gR b[;,; a.vdNTySqUlmn<vSvmdI`RmloihtmehmCz;ymtmov;Yvn;k;xmsmrsmgN/mc=ukmo]mv;gmnotejSkmp[;,mmu%mm;]mnNtrmb;
' n tdXn;it ikcn n tdXn;it kn 8 EtSy v; a=rSy p[x;sne
g;gR sUy;cN{ms* v/Ot* itt EtSy v; a=rSy p[x;sne g;gR ;v;pOqVy* v/Ote itt EtSy v; a=rSy p[x;sne g;gR inmeW; mut;ahor;];<y/Rm;s; m;s; tv" s'vTsr; it v/Ot;StNTyetSy v;
a=rSy p[x;sne g;gR p[;CyoNy; n" SyNdNte et>e y" pvRt>e y" p[tICyoNy; y;' y;' c idxmNvetSy v; a=rSy p[x;sne g;gR ddto
mnuy;" p[xs\ Nt yjm;n' dev; dv\ iptroNv;y;" 9 yo v; Etd=r'
g;GyRvidTv;Sm\Llok juhoit yjte tpStPyte bin vWRsh;<yNtvdev;Sy tvit yo v; Etd=r' g;GyRvidTv;Sm;Llok;Tp[iw t s
p,oq y Etd=r' g;gR vidTv;Sm;Llok;Tp[iw t s b[;," 10 t;
Etd=r' g;GyR' {^tu \ o]mt' mN]vD;t' vD;tO n;NydtoSt {
n;NydtoSt otO n;NydtoSt mNtO n;NydtoSt vD;]etSmu%Lv=re g;Gy;k;x aot p[oteit 11 s; hov;c b[;,; .gvNtStdev b mNye?v' ydSm;mSk;re, muCye?v' n vw j;tu yum;kmm'

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

kd(b[ o' jetie t tto h v;cKnVyuprr;m 12


it tOtIy;?y;yem' b[;,m( 8
aq hwn' vdG/" x;kLy" pp[Cz kit dev; y;DvLKyeit s hwtywvinvd; p[itpede y;vNto vwdevSy inv/uCyNte ]y ]I c xt; ]y ]I
c sheTyomit hov;c kTyev dev; y;DvLKyeit ]yS]\xidTyomit
hov;c kTyev dev; y;DvLKyeit W@Tyomit hov;c kTyev dev;y;DvLKyeit ]y Tyomit hov;c kTyev dev; y;DvLKyeit ;vTyomit hov;c kTyev dev; y;DvLKyeTy?y/R Tyomit hov;ckTyev
dev; y;DvLKyeTyek Tyomit hov;c ktme te ]y ]I c xt; ]y ]I
c sheit 1 s hov;c mihm;n EvwW;mete ]yS]\xvev dev; it ktme
te ]yS]\xidTy* vsv Ek;dx{; ;dx;idTy;St Eki]\xidN{wv
p[j;pit ]yS]\x;vit 2 ktme vsv Ty pOqvI c v;yu;Ntr=' c;idTy * cN{m;n=];, cwte vsv EteWu hId' sv\R ihtmit
tSm;sv it 3 ktme {; it dxeme puWe p[;,; a;Tmwk;dxSte
yd;Sm;CzrIr;NmTy;du _;mNTyq rodyNt t{odyNt tSm;&{; it 4
ktm a;idTy; it ;dx vw m;s;" s'vTsrSywt a;idTy; Ete hId\ svRm;dd;n; yNt te yidd\ svRm;dd;n; yNt tSm;d;idTy; it 5 ktm N{"
ktm" p[j;pitrit Stnyurve Ne {o yD" p[j;pitrit ktm" StnyurTyxinrit ktmo yD it pxv it 6 ktme W@Ty pOqvI
c v;yu;Ntr=' c;idTy *wte W@te hId\ sv\R W@it 7 ktmete ]yo
dev; tIm Ev ]yo lok; EWu hIme sveR dev; it ktm* t** dev;vTy'
cwv p[;,eit ktmo?y/R it yoy' pvt it 8 td;-yRdymek vwv
pvteq kqm?y/R it ydSmd\ svRm?y;oRne ;?y/R it ktm Eko
dev it p[;, it s b[ TyidTy;c=te 9 pOqVyev ySy;ytnmloRko
mnoJyoityoR vw t' puW' v;TsvRSy;Tmn"pr;y,\ s vw veidt; Sy;t( )
y;DvLKy ved v; ah' t' puW\ svRSy;Tmn"pr;y,' ym;Tq y Ev;y\ x;rIr"
pOW" s EW vdwv x;kLy tSy k;devteTymOtmit hov;c 10 k;m
Ev ySy;ytn\ dy' loko mno JyoityoR vw t' puW' v;TsvRSy;Tmn"
pr;y,\ s vw veidt; Sy;t( ) y;DvLKy ved v; ah' t' puW\ svRSy;Tmn"

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

pr;y,' ym;Tq y Ev;y' k;mmy" puW" s EW vdwv x;kLy tSy k;


devteit S]y it hov;c 11 p;<yev ySy;ytn' c=uloRko
mnoJyoityoR vw t' puW' v;TsvRSy;Tmn" pr;y,\ s vw veidt; St;t( )
y;DvLKy ved v; ah' t' puW\svRSy;Tmn" pr;y,' ym;Tq y
Ev;s;v;idTye puW" s EW vdwv x;kLy tSy k; devteit sTymit
hov;c 12 a;k;x Ev ySy;ytn\ ao]' loko mno JyoityoR vw t' puW'
v;TsvRSy;Tmn" pr;y,\ s vw veidt; Sy;t( ) y;DvLKy ved v; ah'
t' puW\ svRSy;Tmn" pr;y,' ym;Tqy Ev;y\ *]" p[;ituTk" puW" s EW
vdwv x;kLy tSy k; devteit idx it hov;c 13 tm Ev ySy;ytn\
dy' loko mnoJyoityoR vw t' puW' v;TsvRSy;Tmn" pr;y,\s vw veidt;
Sy;t( ) y;DvLKy ved v; ah' t' puW\ svRSy;Tmn" pr;y,' ym;Tq y
Ev;y' z;y;my" puW" s EW vdwv x;kLy tSy k; devteit mOTyurit
hov;c 14 p;<yevySy;ytn' c=uloRko mnoJyoityoR vw t' puW' v;TsvRSy;Tmn" pr;y,\ s vw veidt; Sy;t( ) y;DvLKy ved v; ah' t'
puW\ svRSy;Tmn"pr;y,' ym;Tq y Ev;ym;dxeR puW" s EW vdwv
x;kLy tSy k; devteTysurit hov;c 15 a;p Ev ySy;ytn\ dy'
loko mno JyoityoR vw t' puW' v;TsvRSy;Tmn" pr;y,\ s vw veidt;
Sy;;DvLKyved v; ah' t' puW\ svRSy;Tmn" pr;y,' ym;Tq y
Ev;ymPsu puW" s EW vdwv x;kLy tSy k; devteit v, it hov;c
16 ret Ev ySy;ytn\ dy' loko mnoJyoityoR vw t' puW' v;TsvRSy;Tmn" pr;y,\ s vw veidt; Sy;;DvLKy ved v; ah' t' puW\
svRSy;Tmn" pr;y,' ym;Tq y Ev;y' pu]my" puW" s EW vdwv x;kLy
tSy k; devteitp[j;pitrit hov;c 17 x;kLyeit hov;c y;DvLKySTv;\ Svidme b[;,; a;r;v=y,mt;3 it 18 y;DvLKyeit hov;cx;kLyo yidd' kp;l;n;' b[;,;nTyv;dI" ik b[ v;init idxo
ved sdev;" sp[it; it yixo veTq sdev;" sp[it;" 19 ikdve toSy;' p[;Cy;' idXysITy;idTydevt it s a;idTy" kSmNp[itt it
c=uWIit kSmu c=u" p[ittmit pevit c=uW; ih p;, pXyitkSmu p;, p[itt;nIit dy it hov;c dyen ih p;,
j;n;itdye v p;, p[itt;in .vNtITyevmevtw ;DvLKy 20

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

ikdve toSy;' d=,;y;' idXysIit ymdevt it s ym" kSmNp[itt


it yD it kSmu yD" p[itt it d=,;y;mit kSmu d=,;
p[itteit;y;mit yd; v eq d=,;' dd;it ;y;\ v
d=,; p[itteit kSmu ; p[itteit dy it hov;c dyen ih
;' j;n;it dye v ; p[itt; .vtITyevmevtw ;DvLKy 21
ikdve toSy;' p[tICy;' idXysIit v,devt it s v," kSmNp[itt
TyPSvit kSmNNv;p" p[itt; it retsIit kSmu ret" p[ittmitdy it tSm;dip p[itp' j;tm;dy;idv sOo dy;idv
inmRtit dye v ret" p[itt' .vtITyevmevtw ;DvLKy 22
ikdve toSy;mudICy;' idXysIit somdevt it s som" kSmNp[itt
it dI=;y;mit kSmu dI=; p[itteit sTy it tSm;dip
dI=tm;" sTy' vdeit sTye v dI=; p[itteit kSmu sTy'
p[ittmit dy it hov;c dyen ih sTy' j;n;it dye v sTy'
p[itt' .vtITye-vmevtw ;DvLKy 23 ikdve toSy;' /[vu ;y;'
idXysITydevt it so"kSmNp[itt it v;cIit kSmu v;k
p[itteit dy it kSmudy' p[ittmit 24 ahLlkit hov;c
y;DvLKyo y]wtdNy];SmNmNy;sw yetdNy];SmTSyCzv;no vwnduvRy;\s vwnimQnIrit 25 kSmu Tv' c;Tm; c p[itt* Sq it
p[;, it kSmu p[;," p[itt Typ;n it kSmNNvp;n" p[itt it
Vy;n it kSmu Vy;n" p[itt Tyud;n it kSmUd;n" p[itt it
sm;n it s EW neit neTy;Tm;gOo n ih gOtexIyoR n ih xIyRte so
n ih sJyteston Vyqte n ryit ) Et;Ny;v;ytn;Ny* lok;
a* dev; a* puW;"s ySt;NpuW; p[Syu;Ty;m' Tv*pinWd'
puW' pOCz;m t' ceNme nvv+ys mU/; te vpitytIit ) t\ h n mene
x;kLyStSy h mU/;vpp;t;ip h;Sy prmoiW,oSqINypjh(rNyNmNym;n;" 26 aq hov;c b[;,; .gvNto yo v" k;myte s m;
pOCztu sveR v; m;pOCzt yo v" k;myte t' v" pOCz;m sv;Nv; v"
pOCz;mIit te h b[;,; n d/OW"u 27 t;Nhwt"w Xlok" pp[Cz ) yq;
vO=o vnSpitStqwv puWomOW; ) tSy lom;in p,;in TvgSyoTp;i$k;
bih" ) Tvc Ev;Sy /r' p[SyNd Tvc Tp$" ) tSm;d;tO<,;Tp[iw t

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

rso vO=;idv;ht;t( ) m;\s;NySy xkr;, ikn;$\ ;v tTSqrm( )


aSqINyNtrto d;, m; mopm; t; ) y=o vOK,o rohit
mUl;vtr" pun" ) mTyR" SvNmOTyun; vOK," kSm;NmUl;Tp[rohit ) rets
it m; voct jIvtStTp[j;yte ) /;n;h v vw vO=os; p[Te y s'.v"
) yTsmUlm;vOhye vu =RO ' n punr;.vet( ) mTyR" SvNmOTyun; vOK,"
kSm;NmUl;Tp[rohit ) j;t Ev n j;yte ko Nvev' jnyeTpun" )
vD;nm;nNd' b[ r;itd;t"u pr;y,' itm;nSy tid it 28
it tOtIy;?y;ye nvs' b[;,m( 9
it tOtIyo?y;y" 3
ctuqoR?y;y" 4
jnko h vwdhe a;s;' cq h y;DvLKy a;vv[;j ) t\ hov;c
y;DvLKy ikmqRmc;rI" pxUinCz<vNt;init ) .ymev sm[;@it
hov;c 1 ye kdb[vICz,v;meTyb[vINme jTv; xwlinv;Gvw b[ie t
yq; m;tOm;NptOm;n;c;yRv;Nb[yU ;q; tCzlinrb[vI;Gvw b[Te yvdto
ih ik\ Sy;idTyb[vIu te tSy;ytn' p[it;' n meb[vIidTyekp;;
EtTsm[;@it s vw no b[iU h y;DvLKy ) v;gev;ytnm;k;x" p[it;
p[DTe yendup;sIt ) k; p[Dt; y;DvLKy v;gev sm[;@it hov;c ) v;c;
vw sm[;@vN/u" p[D;yt Gvedo yjuvdRe " s;mvedoqv;irs ith;s"
pur;,'v; pinWd" Xlok;" sU];-<ynuVy;:y;n;in Vy;:y;n;in\
tm;xt'p;ytmy' c lok" pr lok" sv;, c .Ut;in v;cwv
sm[;p[D;yNte v;Gvw sm[;$(prm' b[ nwn' v;Gjh;it sv;<yen'
.Ut;Ny.=rNtdevo .UTv; dev;nPyeit y Ev' v;netdup;Ste ) hSTyOW.\
sh' dd;mIit hov;c jnko vwdhe " ) s hov;c y;DvLKy" ipt;
memNyt n;nnuxy hretie t 2 ydev te kdb[bICz,v;meTyb[vINm
d" x*Lb;yn"p[;,o vw b[ie t yq; m;tOm;NptOm;n;c;yRv;Nb[yU ;q;
tCz*Lb;ynob[vITp[;,o vw b[Te y-p[;,to ih ik\ Sy;idTyb[vIu te
tSy;ytn' p[it;' nmeb[vIidTyekp;; EtTsm[;@it s vw no b[iU h
y;DvLKy p[;, Ev;ytnm;k;x" p[it; ip[ymTyendup;sIt k; ip[yt;

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

y;DvLKy p[;, Ev sm[;@it hov;c p[;,Sy vw sm[;$(k;m;y;y;Jy'


y;jyTyp[itgOSyp[itgO ;Tyip t] v/;-x .vit y;' idxmeit
p[;,Sywv sm[;$(k;m;y p[;,o vw sm[;$(prm' b[ nwn' p[;,o jh;it sv;<yen'
.Ut;Ny.=rNt devo .UTv; dev;nPyeit y Ev' v;netdup;Ste hSTyOW.\
sh' dd;mIit hov;c jnko vwdhe " s hov;c y;DvLKy" ipt; memNyt
n;nnuxy hretie t 3 ydev te kd-b[vICz,v;meTyb[vINme
bkv ;,R=uvRw
b[ie tyq;
m;tOm;NptOm;-n;c;yRv;Nb[yU ;q;
t;,oRb[vI=uvRw b[Te ypXyto ih ik\ Sy;id-Tyb[vIu te tSy;ytn'
p[it' n meb[vIidTyekp;; EtTsm[;@it s vw no b[iU h y;DvLKy
c=urve ;ytnm;k;x" p[it; sTymTyendup;sIt k; sTyt; y;DvLKy
c=urve sm[;@it hov;c c=uW; vw sm[;$(pXy-Ntm;r{;=Irit s
a;h;{;=mit tTsTy' .vit c=uvsRw m[;$(prm' b[ nwn' c=ujhR ;it
sv;<yen' .Ut;Ny.=rNt devo .UTv;dev;nPyeit y Ev' v;netdup;Ste
hSTyOW.\ sh' dd;mIit hov;c jnko vwdhe " s hov;c y;DvLKy" ipt;
memNyt n;nnuxyhretie t 4 ydev te kd-b[vICz,v;meTyb[vINme
gdR.IvpIto
.;r;j"
o]'
vw
b[ie t
yq;
m;tOm;NptOm;n;c;yRv;Nb[yU ;q; t;r;job[vICz^o]' vw b[Te y<vto
ih ik\ Sy;idTyb[vIu te tSy;ytn' p[it;' n meb[vIidTyekp;;
EtTsm[;@it s vw no b[iU h y;DvLKy o]mev;ytnm;k;x" p[it;nNt
Tyendup;sIt k;nNtt; y;DvLKy idx Ev sm[;@ithov;c tSm;
sm[;@ip y;' k;' c idx' gCzit nwv;Sy; aNt' gCzTynNt; ih idxo idxo
vw sm[;$(o]\ o]' vw sm[;$(prm' b[ nwn\ o]' jh;in sv;<yen'
.Ut;Ny.=rNt devo .UTv; dev;nPyeit y Ev' v;netdup;Ste hSTyOW.\
sh' dd;mIit hov;c jnko vwdhe " s hov;c y;DvLKy" ipt; memNyt
n;nnuxy hretie t 5 ydev tekdb[vICz,v;meTyb[vINme sTyk;mo
j;b;lo mno vw b[ie t yq; m;tOm;NptOm;n;c;yRv;Nb[yU ;q;
t;b;lob[vINmno vw b[Te ymn so ih ik\ Sy;idTyb[vIu te tSy;ytn'
p[it;' n meb[vIidTyekp;; EtTsm[;@it s vw no b[iU h y;DvLKy mn
Ev;ytnm;k;x" p[it;nNd Tyendup;sIt k;nNdt; y;DvLKy mn Ev
sm[;@it hov;c mns; vw sm[;$(S]ym.h;yRte tSy;' p[itp" pu]o

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

j;yte s a;nNdomno vw sm[;$( prm' b[ nwn' mno jh;it svR<yen'


.Ut;Ny.=rNt devo .UTv; dev;nPyeit y Ev' v;netdup;Ste hSTyOW.\
sh' dd;mIit hov;c jnko vwdhe " s hov;c y;DvLKy" ipt; memNyt
n;nnuxy hretie t' 6 ydev te kdb[vICz,v;meTyb[vINme vdG/"x;kLyo dy' vw b[ie t yq; m;tOm;NptOm;n;c;yRv;Nb[yU ;q;
tCz;kLyob[vIdy' vw b[Te ydy-Sy ih ik\ Sy;idTyb[vIu te
tSy;ytn' p[it;' n meb[vIidTyekp;; EtTsm[;@it s vw no b[iU h
y;DvLKy dymev;ytnm;k;x" p[it; SqitrTyendup;sIt k;
Sqtt; y;DvLKy dymev sm[;@it hov;c dy' vw sm[;$(sveWR ;'
.Ut;n;m;ytn\ dy' vw sm[;$(sveWR ;' .Ut;n;' p[it; dye v
sm[;$(sv;,.Ut;in p[itt;in .vNt dy' vw sm[;$(prm' b[ nwn\ dy'
jh;it sv;<yen' .Ut;Ny.=rNt devo .UTv; dev;nPyeit y Ev'
v;netdup;Ste hSTyOW.\ sh' dd;mIit hov;c jnko vwdhe " s hov;c
y;DvKLy"ipt; memNyt n;nnuxy hretie t 7
it ctuq;?y;ye p[qm' b[;,m( 1
jnko h vwdhe " kc;dpu ;vspRvu ;c nmSteStu y;DvLKy;nu m;x;/Iit s hov;c yq; vw sm[;<mh;Ntm?v;nmeyn[q' v; n;v' v;
sm;ddItwvmevtw ;.pinW" sm;iht;Tm;Syev' vONd;rk a;!"
s/Itved _opinWTk to vmuCym;n" Kv gmysIit n;h'
tgvNved y] gmy;mITyq vw teh' t+y;m y] gmysIit b[vItu
.gv;nit 1 N/o h vw n;mwW yoy' d=,e=NpuWSt' v; EtmN/\
sNtmN{ Ty;c=te pro=e,vw pro=ip[y; v ih dev;" p[Ty=iW" 2
aqwt;me=, puWpmeW;Sy pI vr;$(tyoreW s\St;vo y EWoNtdy
a;k;xoqwnyoretd' y EWoNtdye loihtip<doqwnyoretTp[;vr,;'
ydetdNtdye j;lkmv;qwnyoreW; sOit" s'cr,I ywW; dy;dU?v;
n;@u-rit yq; kx" sh/; . EvmSywt; iht; n;m
n;@oNtdye p[itt; .vNTyet;.v; Etd;vd;vit tSm;deW
p[vv_;h;rtr vwv .vTySm;Cz;rIr;d;Tmn" 3 tSy p[;cI idKp[;"
p[;,; d=,; idGd=,e p[;,;" p[tIc idKp[T[ y"p[;,; dIcI idgud"

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

p[;,; ?v; idgU?v;" p[;,; av;cI idgv;"p[;,;" sv; idx" sveR p[;,;"
s EW neit neTy;Tm;gOo n ih gOtexIyoR n ih xIyRte so nih
sJytesto n Vyqte g ryTy.y'vw jnk p[;osIit hov;c
y;DvLKy" ) s hov;c j'nko vwdhe o.y' Tv; gCzt;;DvLKy yo no
.gv.y' vedyse nmSteSTvme vdeh; aymhmSm 4
it ctuq;?y;ye itIy' b[;,m( 2
jnk\ h vwdhe ' y;DvLKyo jg;m s mene n vidy Tyq h ynk
vwdhe o y;DvLKy;ho]e smUd;te tSmw h y;DvLKyo vr' dd* s h
k;mp[Xnmev vb[e t\ h;Smw dd* t\ h sm[;@v pUv| pp[Cz 1 y;DvLKyikJyoitry' puW it ) a;idTyJyoit" sm[;@it hov;c;idTyenvw ;y'
JyoitW;Ste pLyyte kmR kte vpLyetITyevmevtw ;DvLKy 2 aStmt
a;idTyey;DvLKy ikjoitrev;y' puW it cN{m; Ev;Sy Jyoit.RvtIit
cN{mswv;y' JyoitW;Ste pLyyte kmR kte vpLyetITyevmevtw ;DvLKy
3 aStmt a;idTye y;DvLKy cN{mSyStmte ikJyoitrev;y' puW
Tyrev;Sy Jyoit.RvtITynwv;y' JyoitW;Ste pLyyte kmR kte
vpLyetITyevmevtw ;DvLKy 4 aStmt a;idTye y;DvLKy cN{mSyStmte x;Nte* ikJyoitrev;y' puW it v;gev;Sy Jyoit.RvtIit
v;cwv;y' JyoitW;Ste pLyyte kmR kte vpLyetIit tSm; sm[;@ip y]
Sv" p;,nR vinD;yit aq y] v;gurTyupvw t] NyetITyevmevtw ;DvLKy 5 aStmt a;idTye y;DvLKy cN{mSyStmte
x;Nte* x;Nt;y;' v;c ikJyoitrev;y' puW Ty;Tmwv;Sy Jyoit.RvtITy;Tmnwv;y' JyoitW;Ste pLyyte kmR kte vpLyetIit 6 ktm
a;Tmeityoy' vD;nmy" p[;neWu NtJyoRit" puW" s sm;n" su.*
lok;vnusc' rit ?y;ytIv lol;ytIv s ih Svo .UTvem' lokmit;mit mOTyo p;, 7 s v; ay' puWo j;ym;n" xrIrm.s'pm;n"
p;Pm." s\sJO yte s Tk;miNm[ym;," p;Pmno vjh;it 8 tSy v;
EtSy puWSy Ev Sq;ne .vt d' c prlokSq;n' c sN?y' tOtIy\
SvSq;n' tSmNsN?ye Sq;ne itete .e Sq;ne pXytId' c prlokSq;n'
c ) aq yq;moy' prlokSq;ne .vit tm;mm;Myo.y;Np;Pmn

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

a;nNd;\ pXyit s y] p[SvipTySy lokSy sv;vto m;];mp;d;y Svy'


vhTy Svy' inm;y Sven .;s; Sven JyoitW; p[SvipTy];y' puW" Svy'
Jyoit.Rvit 9 n t] rq; n rqyog; n pNq;no .vNTyq rq;n[qyog;Npq" sOjte n t];nNd; mud" p[mdu o .vNTyq;nNd;Nmud" p[mdu " sOjte
n t] vex;Nt;" pOkry"vNTyo .vNTyq vex;Nt;npukr,I" vNtI"
sOjte s ih kt; 10 tdete Xlok; .vNt ) Sven x;rIrm.p[hTy;su"
su;n.c;kxIit ) xUm;d;y punrwit Sq;n\ ihr,my" puW Ekh\s"
11 p[;,en r=vr' kl;y' bihkl;y;dmOtrTv; ) s ytemOto y]
k;m\ ihr,my" puW Ekh\s" 12 Sv;Nt ;vcmIym;no p;, dev"
kte bin ) tev SbI." sh modm;no j=dutve ;ip .y;in pXyn(
13 a;r;mmSy pXyNt n t' pXyit kneit ) t' n;yt' bo/yeidTy;"
) du.RWJy\ h;Smw .vit ymeW n p[itpte ) aqo SvLv;j;grtdex
Ev;SywW it y;in v j;g[TpXyit t;in su Ty];y' puW" Svy'Jyoit.Rvit soh' .gvte sh' dd;Myt ?v| vmo=;y b[hU Iit 14 s v;
EW EtSmNs'ps[ ;de rTv; crTv; v pu<y' c p;p' c pun" p[itNy;y'
p[ityoNy;{vit Sv;ywv s y] ikcTpXyTynNv;gtSten .vTyso
y' puW Tyevmevtw ;DvLKy soh' .gvte sh' dd;Myt ?v|
vmo=;ywv b[hU Iit 15 s v; EW EtSmNSve rTv; crTv; v pu<y'
c p;p' c pun" p[itNy;y' p[ityoNy;{vit bu;Nt;ywv s y] ikcTpXyTynNv;gtSten .vTysoy' puW Tyevmevtw ;DvLKy soh'
.gvte sh' dd;Myt ?v|vmo=;ywv b[hU Iit 16 s v; EW EtSmNbu;Nte rTv; crTv; v pu<y' c p;p' c pun" p[itNy;y' p[ityoNy;{vit
Sv;Nt;ywv 17 tq; mh;mTSy .e kle nusc' rit pUv| c;pr' cwvmev;y'
puW Et;vu.;vNt;vnusc' rit Sv;Nt' c bu;Nt' c 18 tq;Sm;k;xeXyeno v; sup,oR v; vprpTy ;Nt" s\hTy p=* s'ly;ywv /[yt
Evmev;y' puW; EtSm; aNt;y /;vit y] suo n kcn k;m' k;myte n
kcn Sv' pXyit 19 t; v; aSywt; iht; n;m n;@o yq; kx"
sh/; .St;vt;,; itNt xKlSy nIlSy iplSy hrtSy
loihtSy pU,; aq y]wn' NtIv jnNtIv hStIv vCz;yyitgtRmv
ptit ydev j;g[y' pXyit td];vy; mNyteq y] dev v

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

r;jev;hmevde \ svoRSmIit mNyte soSy prmo lok" 20 t;


aSywtditCzNd; aphtp;Pm;.y\ pm( ) tq; ip[yy; S]y; s'prv_o n b;' ikcn ved n;Ntrmevmev;y' puW" p[;Den;Tmn; s'prv_o
n b;' ikcn ved n;Ntr' t; aSywtd;k;mm;Tmk;mmk;m\ p\ xok;Ntrm( 21 a] ipt;ipt; .vit m;t;m;t; lok; alok; dev; adev; ved;
aved;" ) a] StenoSteno .vit .[,U h;.[,U h; c;<@;loc;<@;l"
p*Lksop*Lks" m,om,St;psot;psonNv;gt' pu<yen;nNv;gt'
p;pen tI,oR ih td; sv;Hzok;NhOdySy .vit 22 y t pXyit pXyNvw
t pXyit n ih {e vRprlopo vtevn;xTv; tu td(tIymSt
ttoNyi._' yTpXyet( 23 y* t j`[it j`[Nvw t j`[it n ih
`[;tu`;[ t e vRprlopo vtevn;xTv;tu td(tIymSt ttoNyi._'
y`[te ( 24 y t rsyte rsyNvw t rsyte nih rsytU
rsytevRprlopovtevn;xTv; tu td(tIymSt ttoNyi._'
y{syet( 25 y t vdit vdNvw t vdit n ih v_uvR _evRpvlopo
vtevn;xTv; tu td(tIymSt ttoNyi._' ydet( 26 y
t,oit <vNvw t ,oit n ih otu" ute vRprlopo
vtevn;xTv; tu td(tIymSt ttoNyi._' yCz,yu ;t( 27 y
t mnute mNv;no vw t mnute n ih mNtumtR e vRprlopo vtevn;xTv;
tu td(tIymSt ttoNyi._' yNmNvIt 28 y t SpOxit SpOxNvw
t SpOxit nih Sp[" SpOe vRprlopo vtevn;xTv; tu
td(tIymSt ttoNyi._' yTSpOxte ( 29 y t vj;n;it vj;nNvw
t vj;n;it n ih vD;tuvRD;tevRprlopo vtevn;xTv; tu
td(tIymSt ttoNyi._' yij;nIy;t( 30 v] v;Nyidv
Sy;];NyoNyTpXyedNyoNy`[de NyoNy{syedNyoNydedNyoNyCz,u
y;dNyoNyNmNvIt;NyoNyTSpOxde NyoNyij;nIy;t( 31 sll Eko
{;to .vTyeW b[lok" sm[;@it hwnmnuxx;s y;DvLKy EW;Sy
prm; gitreW;Sy prm; s'pdeWoSy prmo lok EWoSy prm a;nNd
EtSywv;nNdSy;Ny;in .Ut;in m;];mupjIvNt 32 s yo mnuy;,;\ r;"
smOo .vTyNyeW;m/pit" svwmR ;nu yk.oRg"w s'ptm" s mnuy;,;' prm
a;nNdoq ye xt' mnuy;,;m;nNd;" s Ek" ipt,;' jtlok;-

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

n;m;nNdoq ye xt' ipt,;' jtlok;n;m;nNd;" s Eko gN/vRlok


a;nNdoq ye xt' gN/vRlok a;nNd;" s Ek" kmRdve ;n;m;nNdo ye kmR,;
devTvm.s'pNteq ye xt' kmRdve ;n;m;nNd;" s Ek a;j;ndev;n;m;nNdo y oi]yovOjnok;mhtoq ye xtm;j;ndev;n;m;nNd;"
s Ek" p[j;pitlok a;nNdo y oi]yovOjnok;mhtoq ye xt'
p[j;pitlok a;nNd;" s Eko b[lok a;nNdo y oi]yovOjnok;mhtoqwW Ev prm a;nNd EW b[lok" sm[;@it hov;c
y;DvLKy" soh' .gvte sh' dd;Myt ?v| vmo=;ywv b[hU ITy] h
y;DvLKyo b.y;' ck;r me/;vI r;j; sve>R yom;Nte>y dr*TsIidit 33
s v; EW EtSmNSv;Nte rTv; crTv; v pu<y' c p;p' c pun" p[itNy;y'
p[ityoNy;{vit bu;Nt;ywv 34 tq;n" susm;ihtmuTsjR;y;devmev;y\ x;rIr a;Tm; p[;Den;Tmn;Nv;! TsjRNy;it y]wtdU?voRCzv;sI .vit 35 s y];ym,m;n' Nyeit jry; voptpt; v;,m;n'
ingCzit tq;m[' v*duMbr' v; ipPpl' v; bN/n;Tp[mCu yt Evmev;y' puW
EMyo>y" s'pm[ Cu y pun" p[itNy;y'pi[ tyoNy;{vit p[;,;ywv 36 tq;
r;j;nm;y;Ntmug;[ " p[Tyens" sUtg[;m<yow" p;nwr;vsqw" p[itkLpNteym;y;Tvym;gCztITyev\ hwv' vd\ sv;, .Ut;in p[itkLpNt d'
b[;y;tIdm;gCztIit 37 tq; r;j;n' p[yy;sNtmug;[ " p[Tyens"
sUtg[;m<yo.sm;yNTyevmevme m;Tm;nmNtk;le sveR p[;,; a.sm;yNt y]wtdU?voRCzv;sI .vit 38
it ctuq;?y;ye tOtIy' b[;,m( 3
s y];ym;Tm;bLy' NyeTy s'mohmv NyeTyqwnmete p[;,; a.sm;yNt s
Et;Stejom;];" sm>y;dd;no dymev;Nvv;mit s y]wW c;=uW"puW"
pr;py;vtRte q;pDo .vit 1 Ek.vit n pXytITy;rek.vit n
j`[tITy;rek.vit n rsyt Ty;rek.vit n vdtITy;rek.vit
n ,otITy;rek.vit n mnut Ty;rek.vit n SpOxtITy;rek.vit
n vj;n;tITy;StSy hwtSy dySy;g[' p[otte ten p[otenWw a;Tm;
in;mit c=uo v; mUoR v;Nye>yo v; xrIrdex>e yStmuT;mNt' p[;,onUT;mit p[;,mnUT;mNt\ sveR p[;,; anUTk;mNt s vD;no .vit

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

svD;nmev;Nvv;mit ) t' v;kmR,I smNv;r.ete pUvpR D[ ; c 2


tq; tO,jl;yuk; tO,Sy;Nt' gTv;Nym;mm;My;Tm;nmups\hrTyevmev;ym;Tmed\ xrIr' inhTy;v;' gmyTv;Nym;mm;My;Tm;nmups\hrit 3 tq; pexSk;rI pexso m;];mp;d;y;Nyvtr' kLy;,tr\
p' tnut Evmev;ym;Tmed\ xrIr' inhTy;v;' gmyTv;Nyvtr'
kLy;,tr\ p' kte ip}y' v; g;N/v| v; dwv' v; p[;j;pTy' v; b[;'
v;NyeW;' v; .Ut;n;m( 4 s v; aym;Tm;b[ vD;nmyo mnomy"
p[;,my=umyR " o]my" pOqvImy a;pomyo v;yumy a;k;xmyStejomyotejomy" k;mmyok;mmy" o/myoo/myo /mRmyo/mRmy" svRmyStdetidd'myodomy it yq;k;rI yq;c;rI tq;
.vit s;/uk;rI ) s;/u.vR it p;pk;rI p;po .vit pu<y" pu<yen kmR,;
.vit p;p" p;pen ) aqo %Lv;" k;mmy Ev;y' puW it s yq;;mo
.vit tTtu.vR it yTtu.vR it tTkmR ktepTkmR kte td.s'pte 5
tdeW Xloko .vit ) tdev s_" sh kmR,iw t l mno y] inW_mSy
)p[;Ty;Nt' kmR,StSy yTkche kroTyym( ) tSm;Llok;TpunrwTySmw
lok;y kmR, it nu k;mym;noq;k;mym;no yok;mo ink;m
a;k;m a;Tmk;mo n tSy p[;,; T;mNt b[vw sNb[;Pyeit 6 tdeW
Xloo .vit ) yd; sveR p[mCu yNte k;m; yeSy id t;" ) aq
mTyoRmOto .vTy] b[ smXnut it ) tq;ihinLvRynI vLmIk mOt;
p[TySt; xyItwvmevde \ xrIr\ xete q;ymxrIromOt" p[;,ob[vw tej Ev
soh' .gvte sh' dd;mIit hov;c jnko vwdhe " 7 tdete Xlok;
.vNt
a,u" pNq; vtt" pur;,o m;\ SpOonuvo mywv
ten `Ir; aipyNt b[vd" Svg| lokmt ?v| vmu_;" 8
tSmHzKlmut nIlm;" ipl\ hrt' loiht' c
EW pNq; b[,; h;nuvSteniw t b[vTpu<ywjs 9
aN/' tm" p[vxNt yev;mup;ste

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

tto.Uy v te tmo y v;y;\ rt;" 10


anNd; n;m te lok; aN/en tms;vOt;"
t;\Ste p[Te y;.gCzNTyv;\sobu/o jn;" 11
a;Tm;n' ceij;nIy;dymSmIit pUW"
ikmCzNkSy k;m;y xrIrmnusJ' vret( 12
ySy;nuv" p[itbu a;Tm;SmNs'de ghne p[v"
s vTs ih svRSy kt; tSy lok" s lok Ev 13
hwv sNtoq vSty' n cedveidmRhtI vni"
ye tidurmOt;Ste .vNTyqetre du"%mev;ipyNt 14
ydwtmnupXyTy;Tm;n' devms;
x;n' .Ut.VySy n tto vjugTu ste 15
ySm;dv;Ks'vTsroho."prvtRte
tv; JyoitW;' Jyeitr;yuhoRp;stemOtm( 16
ySmNp pjn; a;k;x p[itt"
tmev mNy a;Tm;n' v;Nb[;mOtomOtm( 17
p[;,Sy p[;,mut c=uW=ut o]Sy o]' mnso ye mno vdu"
te incKyubR[ pur;,mg[m( 18
mnswv;nu{Vy' neh n;n;St ikcn
mOTyo" s mOTyum;oit y h n;nev pXyit 19
Ek/wv;nu{Vymetdp[my' /[vu m(
vrj" pr a;k;x;dj a;Tm; mh;N/[vu " 20

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

tmev /Iro vD;y p[D;' kvIRt b[;,"


n;nu?y(;y;HzBd;Nv;co vGl;pn\ ih tidit 21
s v; EW mh;nj a;Tm; yoy' vD;nmy" p[;,eWu y EWoNtdy a;k;xStSmHztse vRSy vxI svRSyex;n" svRSy;/pit" s n s;/un;
kmR,; .Uy;o Ev;s;/un; knIy;neW sveR r EW .Ut;/pitreW .Utp;l
EW setu vR/r, EW;' lok;n;ms'.de ;y tmet' ved;nuvcnen b[;,;
vvidWNt yDen d;nen tps;n;xkntw mev vidTv; muin.Rvit )
Etmev p[v;[ -jnolokmCzNt" p[vj[ Nt ) Et Sm v tw TpUvRe v;\s"
p[j;' n k;myNit ik p[jy; kry;mo yeW;' noym;Tm;y' lok it te h
Sm pu]Ww ,;y; vwW,;y; lokW,;y; VyuTq;y;q .=;cy| crNt
y; v pu]Ww ,; s; vwW,; y; vwW,; s; lokW,ome ete EW,e Ev
.vt" ) s EW neit neTy;Tm;gOo n ih gOtexIyoR n ih xIyRte so
n ih sJytesto n Vyqte n ryTyetmu hwvtw e n trt Tyt"
p;pmkrvmTyt" kLy;,-mkrvmTyu.e hwvWw Ete trit nwn' t;te
tpt" 22 tdetc;>yu_m( ) EW inTyo mihm; b[;,Sy n v/Rte kmR,;
no knIy;n( ) tSywv Sy;Tpdv' vidTv; n lPyte kmR,; p;pknie t
) tSm;dev' vCz;Nto d;Nt prtStit=u" sm;ihto .UTv;TmNyev;Tm;n'
pXyit svRm;Tm;n' pXyit nwn' p;Pm; trit sv| p;Pm;n' trit nwn' p;Pm;
tpit sv| p;Pm;n' tpit vp;po vrjovcikTso b[;,o .vTyeW
b[lok" sm[;@n' p[;iptosIit hov;c y;DvLKy" soh' .gvte
vdeh;Nd(d;m m;' c;ip sh d;Sy;yeit 23 s v; EW mh;nj a;Tm;;do
vsud;no vNdte vsu y Ev' ved 24 s v; EW mh;nj a;Tm;jromromOto.yo b[;.y' vw b[;.y\ ih vw b[ .vit y Ev' ved 25
it ctuq;?y;ye ctuq| b[;,m( 4
aq h y;DvLKySy .;yeR b.Uvtum]Rw ye I c k;Ty;ynI c tyohR mw]ye I
b[v;idnI b.Ub S]Ip[Dvw tihR k;Ty;yNyq h y;DvLKyoNy
mup;kryn( 1 mw]ye Iit hov;c y;DvLKy" p[v[ jyNv; arehmSm;TS/;n;dSm hNt teny; k;Ty;yNy;Nt' krv;,Iit 2 s; hov;c mw]ye I

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

yu m y' .go" sv; pOqvI ven pU,; Sy;TSy;' Nvh' ten;mOt;ho3 neit
neit hov;c y;DvLKyo yqwvopkr,vt;' jIvt' tqwv te jIvt\
Sy;dmOtTvSy tu n;x;St venie t 3 s; hov;c mw]ye I yen;h' n;mOt;
Sy;' ikmh' ten ky;| ydev .gv;Nved tdev me b[hU Iit 4 s hov;c
y;DvLKy" ip[y; vw Svlu no .vtI stI ip[ymvO/Nt tihR
.vTyet;:y;Sy;m te Vy;c=;,Sy tu me inid?y;sSveit 5 s hov;c
n v; are pTyu" k;m;y pit" ip[yo .vTy;TmnStu k;m;y pit" ip[yo .vit
) n v; are j;y;yw k;m;y j;y; ip[y; .vTy;TmnStu k;m;y j;y; ip[y;
.vit ) n v; are pu];,;' k;m;y pu];" ip[y; .vNTy;TmnStu k;m;y pu];"
ip[y; .vNt ) n v; are vSy k;m;y v' ip[y' .vTy;TmnStu k;m;y
v' ip[y' .vit ) n v; are pxUn;' k;m;y pxv" ip[y; .vNTy;TmnStu
k;m;y pxv" ip[y; .vNt ) n v; are b[," k;m;y b[ ip[y'
.vTy;TmnStu k;m;y b[ ip[y' .vit ) n v; are =]Sy k;m;y =]'
ip[y' .vTy;TmnStu k;m;y =]' ip[y' .vit ) n v; are lok;n;' k;m;y
lok;" ip[y; .vNTy;TmnStu k;m;y lok;" ip[y; .vNt ) n v; are
dev;n;' k;m;y dev;" ip[y; .vNTy;TmnStu k;m;ydev;" ip[y; .vNt ) n
v; are ved;n;' k;m;y ved;" ip[y; .vNTy;TmnStuk;m;y ved;" ip[y;
.vNt ) n v; are .Ut;n;' k;m;y .Ut;in ip[y;, .vNTy;TmnStu k;m;y
.Ut;in ip[y;, .vNt ) n v; are svRSy k;m;y sv| ip[y' .vTy;TmnStu
k;m;y sv| ip[y' .vit ) a;Tm; v; are {Vy"otVyo mNtVyo
inid?y;stVyo mw]Ye y;Tmin %Lvre e ute mte vD;t d\ sv| vidtm(
6 b[ t' pr;d;oNy];Tmno b[ ved =]' t' pr;d;oNy];Tmn" =]' ved
lok;St' pr;duyoRNy];Tmno lok;Nved dev;St' pr;duyoRNy];Tmno
dev;Nved ved;St' pr;duyoRNy];Tmnoved;Nved .Ut;in t' pr;duyoRNy];Tmno
.Ut;in ved sv| t' pr;d;oNy];Tmn" sv| vedde ' b[de ' =]mme lok; me
dev; me ved; m;in .Ut;nId\ sv| ydym;Tm; 7 s yq; duNdu.he NR ym;nSy
n b;;HzBd;HzKnuy;[h,;y duNdumSe tu g[h,en duNdu>y;`;tSy v; xBdo
gOhIt" 8 syq; xSy ?m;ym;nSy n b;HzBd;HzKnuy;d(gh[ ,;y
xSy tu g[h,en x?mSy v; xBdo gOhIt" 9 s yq; vI,;yw v;m;n;yw
n b;;HzBd;HzKnuy;d(gh[ ,;y vI,;yw tu g[h,en vI,;v;dSy v; xBdo

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

gOhIt" 10 s yq;{w/R ;erMy;ihtSy pOqG/Um; vinrNTyev' v;


areSymhto .UtSy instmetGvedo yjuvdRe " s;mvedoqv;irs
ith;s" pur;,' v; pinWd" Xlok;" sU];<ynuVy;:y;n;in
Vy;:y;n;nI\ tm;xt' p;ytmy' c lok" pr lok" sv;, c
.Ut;NySywvtw ;in sv;, inst;in 11 s yq; sv;s;mp;\ smu{
Ek;ynmev\ sveWR ;\ Spx;n;' Tvgek;ynmev\ sveWR ;' gN/;n;' n;sk
Ek;ynmev\ sveWR ;\ rs;n;' jk;ynmev\ sveWR ;\ p;,;' c=urk
e ;ynmev\
sveWR ;\ xBd;n;\ o]mek;ynmev\ sveWR ;\ s'kLp;n;' mn Ek;yunmev\ sv;s;'
v;n;\ dymek;ynmev\ sveWR ;' kmR,;\ hSt;vek;-ynmev\
sveWR ;m;nNd;n;mupSq Ek;ynmev\ sveWR ;' vsg;,;' p;yurk
e ;-ynmev\
sveWR ;m?vn;' p;d;vek;ynmev\ sveWR ;' ved;n;' v;gek;ynm( 12 s yq;
swN/v`nonNtrob;" To rs`n Evwv' v; areym;Tm;nNtrob;" T"p[D;n`n Evwt>e yo .Ut>e y" smuTq;y t;Nyev;nuvnXyit n
p[Te y s'D;StITyre b[vImIit hov;c y;DvLKy" 13 s; hov;c mw]Ye y]wv
m; .gv;Nmoh;Ntm;pIipp v; ahmm' vj;n;mIit s hov;c n v;
areh' moh' b[vIMyvn;xI v; areym;Tm;nuCz/m; 14 y] ih tmv .vit tidtr tr' pXyit tidtr tr' j`[it tidtr tr\ rs-yte
tidtr trm.vdit tidtr tr\ ,oit tidtr tr' mnute tidtr tr\
SpOxit tidtr tr' vj;n;it y] TvSy svRm;Tmwv;.UTkn k pXyeTkn k j`[e Tkn k\ rsyeTkn km.vdeTkn k\ ,uy;Tkn k
mNvIt tTkn k\ SpOxe Tkn k vj;nIy;ende \ sv' vj;n;itt' kn
vj;nIy;Ts EW neit neTy;Tm;gOo n ih gOtexIyoR n ih xIyRte so
n ih sJytesto n Vyqte n ryit vD;t;rmre kn vj;nIy;idTyu_;nux;sn;s mw]Ye yet;vdre %LvmOtTvmit hoKTv; y;DvLKyo
vjh;r 15
it ctuq;?y;ye pm' b[;,m( 5
aq v\x" p*itm;yo g*pvn;*pvn" p*itm;y;Tp*itm;yo
g*pvn;*pvn" k*xk;Tk*xk" k*<@Ny;Tk*<@Ny" x;<@Ly;Cz;<@Ly" k*xk; g*tm; g*tm" 1 a;veXy;d;veXyo

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

g;Gy;;GyoR g;Gy;;GyoR g*tm;*tm" swtv;Tswtv" p;r;xy;y,;Tp;r;xy;y,o g;Gy;y,;;Gy;y, ;lk;yn;du;lk;yno j;b;l;yn;;b;l;yno m;?yNdn;yn;Nm;?yNdn;yn" s*kr;y,;Ts*kr;y," k;W;W,;Tk;W;y," s;yk;yn;Ts;yk;yn" k*xk;yne" k*xk;yin" 2
`Otk*xk;gOtk*xk" p;r;xy;y,;Tp;r;xy;y," p;r;xy;Tp;r;xyoR
j;tUk<y;;tUk<yR a;sur;y,; y;Sk;;sur;y,S]wv,eS]wv,r*pjN/ner*pjN/inr;surre ;sur.;r;j;;r;j a;]ey;d;]eyo m;<$em;<$g*Rtm;*tmo g*tm;*tmo v;TSy;;TSy" x;<@Ly;Cz;<@Ly"
kxoy;Tk;Py;TkxoyR" k;Py" km;rh;rt;Tkm;rh;rto g;lv;;lvo
vd.IRk*<@Ny;id.IRk*<@Nyo vTsnp;to b;.[v;Tsnp;;.[v" pq"
s*.r;TpNq;" s*.roy;Sy;d;irs;dy;Sy a;irs a;.UtSe Tv;^;d;.UitSTv;^o vp;v;^;ipSTv;^o>y;mn* d/Ic a;qvR,;?y;qvR,o dwv;dqv; dwvo mOTyo" p[;?v\sn;NmOTyu" p[;?v\sn" p[?v\
sn;Tp[?v\sn EkWerR k
e iWRvRp[ cevRp[ cVyRR ve iR " sn;ro" sn;"
sn;tn;Tsn;tn" sng;Tsng" prmen" prmeI b[,o b[ Svy'.u b[,e
nm" 3
it ctuq;?y;ye W' b[;,m( 6
ctuqoR?y;y"
pmo?y;y" 5
pU,mR d" pU,R md' pU,;TpU,mR du Cyte
pU,SR y pU,mR ;d;y pU,mR ve ;vxyte
%' b[ %' pur;,m( v;yur' %mit h Sm;h k*rVy;y,Ipu]o vedoy'
b[;,; vduvdRe nw ne yidtVym( 1
it pm;?y;ye p[qm' b[;,m( 1
]y;" p[;j;pTy;" p[j;pt* iptr b[cyRmWU du vRe ; mnuy; asur; iWTv;
b[cy| dev; cubvR[ Itu no .v;init te>yo hwtd=rmuv;c d it
VyD;s; 3 it VyD;smeit hocud;Myteit n a;TqeTyomit hov;c
VyD;seit 1 aq hwn' mnuy; cubvR[ Itu no .v;init te>yo hwtdev;=rmuv;c d it VyD;s; 3 it VyD;smeit hocudR ie t n

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

a;TqeTyomit hov;c VyD;seit 2 aq hwnmsur; cubvR[ Itu no


.v;init te>yo hwtdev;=rmuv;c d it VyD;s; 3 it VyD;smeit
hocudyR ?vmit n a;TqeTyomit hov;c VyD;seit tdetdevWw ;dwvI
v;gnuvdit StnyudR d d it d;Myt d dy?vmit tdetT]y\ x=em'
d;n' dy;mit 3
it pm;?y;ye itIy' b[;,m( 2
EW p[j;pityRd ymetd(b[ tw Tsv| tdetT}y=r\ dymit
Tyekm=rm.hrNTySmw Sv;;Nye c y Ev' ved d Tyekm=r' ddTySmw
Sv;;Nye c y Ev' ved ymTyekm=rmeit Svg| lok y Ev' ved 1
it pm;?y;ye tOtIy' b[;,m( 3
t tdetdev td;s sTymev s yo hwt' mh=' p[qmj' ved sTy' b[ie t
jytIm;\Llok;Njt NNvs;vs Evmet' mh=' p[qmj'vde sTy' b[ie t
sTy\ v b[ 1
it pm;?y;ye ctuq| b[;,m( 4
a;p Evedmg[ a;suSt; a;p" sTymsOjNt sTy' b[ b[ p[j;pit'
p[j;pitdevR ;\Ste dev;" sTymevop;ste tdetTHy=r\ sTymit s Tyekm=r'
tITyekm=r' ymTyekm=r' p[qmome a=re sTy' m?ytonOt' tdetdnOtmu.yt"sTyen prgOhIt\ sTy.Uymev .vit nwv' v;\smnOt\ ihnSt 1
tTsTyms* s a;idTyo y EW EtSmNm<@le puWo y;y' d=,e=NpuWSt;vet;vNyoNySmNp[itt* rXm.reWoSmNp[itt" p[;,wrymmumn( s ydoTmyN.vit xmevtw Nm<@l' pXyit nwnmete rXmy"
p[Ty;yNt 2 y EW EtSmNm<@le puWStSy .Uritxr Ek\ xr Ekmetd=r' .uv it b; * b; Ete a=re Svrit p[it; p[it Ete
a=re tSyopinWdhrit hNt p;Pm;n' jh;it c y Ev' ved 3 yoy'
d=-,e=NpuWStSy .Urit xr Ek\ xr Ekmetd=r' .uv it b; *
b; Ete a=re Svrit p[it; p[it Ete a=re tSyopinWdhmit
hNt p;Pm;n' jh;it c y Ev' ved 4

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

it pm;?y;ye pm' b[;,m( 5


mnomyoy' puWo .;" sTyStSmNtdye yq; v[Iihv; yvo v; s EW
svRSyex;n" svRSy;/pit" svRmd' p[x;St yidd' ik c 1
it pm;?y;ye W' b[;,m( 6
vudb( [ Te y;vRd;n;iuiTyen' p;Pmno y Ev' ved vudb( [ ie t
vuev b[ 1
it pm;?y;ye sm' b[;,m( 7
v;c' /enmu pu ;sIt tSy;Tv;r" Stn;" Sv;h;k;ro vW$(k;ro hNtk;r"
Sv/;k;rStSyw * Stn* dev; pjIvNt Sv;h;k;r' c vW$(k;r' c
hNtk;r' mnuy;" Sv/;k;r' iptrStSy;" p[;, W.o mno vTs" 1
it pm;?y;yem' b[;,m( 8
aymvwR ;nro yoymNt" puWe yende m' pHyte yiddmte tSywW `oWo
.vit ymetTk,;vip/;y ,oit s ydoTmyN.vit nwn' `oW\ ,oit
1
it pm;?y;ye nvm' b[;,m( 9
yd; vw puWoSm;Llok;Tp[iw t s v;yum;gCzit tSmw s t] vjhIte yq;
rqcSy %' ten s ?vR a;mte s a;idTym;gCzit tSmw s
t]vjhIte yq; lMbrSy %' ten s ?vR a;mte s cN{msm;gCzit
tSmw s t] vjhIte yq; duNdu."e %' ten s ?vR a;mte s lokm;gCzTyxokmihm' tSmNvsit x;tI" sm;" 1
it pm;?y;ye dxm' b[;,m( 10
Et prm' tpo y;ihtStPyte prm\ hwv lok jyit y Ev' vedtw prm'
tpo y' p[te mr<y\ hrNt prm\ hwv lok jyit y Ev' vedtw prm' tpo y'
p[te m;v>y;d/it prm\ hwv lok jyit y Ev' ved 1
it pm;?y;y Ek;dx' b[;,m( 11

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

a' b[Te yek a;St tq; pUyit v; amOte p[;,;Tp[;,o b[Te yek a;St
tq; xyit vw p[;, te;dete h Tvev devte Ek/;.Uy' .UTv; prmt;'
gCztSt Sm;h p[;tOd" iptr' ik\Svdevvw ' vduWe s;/u ky;| ikmev;Sm;
as;/u ky;mit s h Sm;h p;,n; m; p[;tOd kSTvenyorek/; .Uy' .UTv;
prmt;' gCztIit tSm; hwtduv;c vITy' vw Vye hIm;in sv;, .Ut;in
v;in rmit p[;,o vw r' p[;,e hIm;in sv;, .Ut;in rmNte sv;, h v;
aSmN.Ut;in vxNt sv;, .Ut;in rmNte y Ev' ved 1
it pm;?y;ye ;dx' b[;,m( 12
Kq' p[;,o v; Kq' p[;,o hId\ svRmTu q;pyTyu;Sm;duKqvrStTyuKqSy s;yuJy\ slokt;' jyit y Ev' ved 1 yju" p[;,o vwyju" p[;,e
hIm;in sv;, .Ut;in yuJyNte yuJyNte h;Smw sv;, .Ut;in w;y yjuW"
s;yuJy\ slokt;' jyit y Ev' ved 2 s;m p[;,o vw s;m p[;,e hIm;in
sv;, .Ut;in sMy sMy h;Smw sv;, .Ut;in w;y kLpNte s;"
s;yuJy\ slokt;' jyit y Ev' ved 3 =]' p[;,o vw =]' p[;,o ih vw =]'
];yte hwn' p[;," =,to" p[=]m]m;oit =]Sy s;yuJy\ slokt;' jyit
y Ev' ved 4
it pm;?y;ye ]yodx' b[;,m( 13
.UmrNtr=' *rTy;v=r;<y;=r\ h v; Ek g;y}yw pdmetdu hwv;Sy;
EtTs y;vdeWu i]Wu lokWu t;v jyit yoSy; Etdev' pd' ved 1 Aco
yjUi\ W s;m;nITy;v=r;<y;=r\ h v; Ek g;y}yww pdmetdu hwv;Sy;
EtTs y;vtIy' ]yI v; t;v jyit yoSy; Etdev' pd' ved 2
p[;,op;no Vy;n Ty;v=r;<y;=r\ h v; Ek g;y}yw pdmetdu hwv;Sy;
EtTs y;vidd' p[;, t;v jyit yoSy; Etdev' pd' ved;q;Sy; Etdev
turIy' dxRt' pd' prorj; y EW tpit y ctuq| turIy' dxRt' pdmit ddx
v W prorj; it svRmu vWw rj pyupR r tpTyev\ hwv y; yxs;
tpit yoSy; Etdev' pd' ved 3 swW; g;y}yetSm\SturIye dxRte pde prorjs p[itt; t tTsTye p[itt' c=uv'w sTy' c=uihR vw sTy' tSm;idd;nI' * vvdm;n;vey;t;mhmdxRmhm*Wmit y Ev' b[yU ;dhm-

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

dxRmittSm; Ev ?y;m t tTsTy' ble p[itt' p[;,o vw bl' tTp[;,e


p[itt' tSm;d;bRl\ sTy;dogIy Tyev' vwW; g;y}y?y;Tm' p[itt; s;
hwW; gy;\St]e p[;,; vw gy;StTp[;,;\St]e ty;\St]e tSm;;y]I n;m s
y;mev;mU\ s;v]ImNv;hwWvw s; s ySm; aNv;h tSy p[;,;\S];yte 4 t;\
hwt;mek s;v]Imnu. mNv;v;gnub te ;cmnubmU[ it n tq; ky;;y]Imev s;v]ImnubyU[ ;idh v; aPyev' vv p[itgO ;it n hwv
t;y}y; Ekcn pd' p[it 5 s y m;\S]I'Llok;n( pU,;Np[itgO Iy;TsoSy; EtTp[qm' pdm;uy;dq y;vtIy' ]yIv; ySt;vTp[itgO Iy;TsoSy; Etd(tIy' pdm;uy;dq y;vidd' p[;, ySt;vTp[itgO Iy;TsoSy; EtOtIy' pdm;uy;dq;Sy; Etdev turIy' dxRt' pd' prorj;
y EW tpit nwv kncn;Py' kt Et;vTp[itgO Iy;t( 6 tSy; pSq;n'
g;}ySyekpdI ipdI i]pdI ctuppds n ih pse ) nmSte turIy;y
dxRt;y pd;y prorjses;vdo m; p[;pidity' iy;ds;vSmw k;mo m;
smOIit v; n hwv;Smw s k;m" smOteySm; Evmupittehmd"
p[;pmit v; 7 Et vw tnko vwdhe o bu@lm;tr;muv;c yu ho
t;y]Ibdb[qU ; aq kq\ hStI.Uto vhsIit mu%\ Sy;" sm[;<n vd;'
ck;reit hov;c tSy; arev mu%' yid h v; aip bv;;v>y;d/it
svRmve tTs'dhTyev\ hwvvw ' vip bv p;p' kte svRmve tTs'Ps;y
x" pUtojromOt"s'.vit 8
it pm;?y;ye ctudx
R ' b[;,m( 14
ihr<myen p;]e, sTySy;ipihp' mu%' ) tv' pUWp;vO,u sTy/m;y ye
) pUWekWeR ym sUyR p[;j;pTy VyUh rxmINsmUh tejo ye p' kLy;,tm'
te pXy;m ) yos;vs* puW" sohmSm ) v;yurinlmmOtmqed'
.Sm;Nt\ xrIrm( ) to Smr t\ Smr to Smr t\ Smr ) ae
ny supq; r;ye aSm;Nv;in dev vyun;in v;n( ) yuyo?ySmur;,meno .Uy;' te nm _' v/em 1
it pm;?y;ye pdx' b[;,m( 15
it pmo?y;y" 5

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

Wo?y;y" 6
) yo h vw Jye' c e' c ved Jye e Sv;n;' .vit p[;,o vw
Jye e Jye e Sv;n;' .vTyip c ywW;' bu.WU it y Ev' ved 1
yo h vw vs;' ved vs" Sv;n;' .vit v;Gvw vs; vs"Sv;n;'
.vSyip c yeW;' bu.WU it y Ev' ved 2 yo h vw p[it;' ved p[ititit
sme p[ititit dugRe c=uv'w p[it; c=uW; ih sme c dugRe c p[ititit
p[ititit sme p[ititit dugRe y Ev' ved 3 yo h vw s'pd' ved s\ h;Smw
pte y' k;m' k;myte o]' vw s'pCz^o]e hIme sveR ved; a.s'p;" s\h;Smw
pte y' k;m' k;myte y Ev' ved 4 yo h v; a;ytn' ved;ytn\ Sv;n;'
.vTy;ytn' jn;n;' mno v; a;ytnm;ytn\ Sv;n;' .vTy;ytn' jn;n;' y
Ev' ved 5 yo h vw p[j;it' ved p[j;yte h p[jy; px.I reto vw p[j;it"
p[j;yte h p[jy; px.yR Ev' ved 6 te heme p[;,; ah\ye se vvdm;n;
b[ jGmu-Stocu" ko no vs it tov;c ySmNv Tk;Nt d\ xrIr'
p;pIyo mNyte s vo vs it 7 v;G`o;m s; s'vTsr'
p[oy;gTyov;c kqmxkt mte jIvtumit te hocuyqR ; kl; avdNto
v;c;p[;,Nt" p[;,en pXyNt=uW; <vNt" o]e, v;\so mns;
p[j;ym;n; retswvmjIvmeit p[vvex h v;k 8 c=uhoR;m
tTs'vTmr' p[oy;gTyov;c kqmxkt mte jIvtumit te hocuyqR ;N/;
apXyNt=uW; p[;,Nt" p[;,en vdNto v;c; <vNt" o]e, v;\so mns;
p[j;ym;n; retswvmjIvmeit p[vvex h c=u" 9 o] \ ho;m
tTs'vTsr' p[oy;gTyov;c kqmxkt mte jIvtumit te
hocuyqR ;b/r; a<vNt" o]e, p[;,Nt" p[;,en vdNto v;c; pXyNt=uW;
v;\so mns; p[j;ym;n; retswvmjIvmeit p[vvex h o]m( 10 mno
ho;m tTs'vTsr' p[oy;gTyov;c kqmxkt mte jIvtumit te
hocuyqR ; muG/; av;\so mns; p[;,Nt" p[;,en vdNto v;c; pXyNt=uW;
<vNt" o]e, p[j;ym;n; retswvmjIvmeit p[vvex h mn" 11 reto
ho;m tTs'vTsr' p[oy;gTyov;c kqmxkt mte jIvtumit te
hocuyqR ; KlIb; ap[j;ym;n; rets; p[;,Nt" p[;,envdNto v;c;
pXyNt=uW; <vNt" o]e, v;\so mnswvmjIvmeit p[vvex h ret"
12 aq h p[;, TmyNyq; mh;suhy"swN/v" p@vIxxNs'vhO de ve \

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

hwvme ;Np[;,;Ns'vvhR te hocum; .gv TmInR vw x+y;mSTvte


jIvtumit tSyo me vl' kteit tqeit 13 s; h v;guv;c y; ah'
vs;Sm Tv' tsosIit y; ah' p[it;Sm Tv' tTp[itosIit
c=uyR ; ah\ s'pdSm Tv' tTs'pdsIit o]' y; ahm;ytnmSm Tv'
td;ytnmsIit mno y; ah' p[j;itrSm Tv' tTp[j;itrsIit retStSyo
me ikm' ik v;s it yidd' ikc; >y a; m>y a;
k$pt>yStem;po v;s it n h v; aSy;n' jG/' .vit n;n'
prgOhIt' y EvmetdnSy;' ved ti;\s" oi]y; axyNt
a;c;mNTyxTv;c;mNTyetmev tdnmn' kvNR to mNyNte 14
it W;?y;ye p[qm' b[;,m( 1
etkthu R v; a;,ey" p;l;n;' prWdm;jg;m s a;jg;m jwvl' p[v;h,' prc;rym;,' tmudI+y;>yuv;d km;r; 3 it s .o 3 it
p[itx;v;nuxoNvs ip]eTyomit hov;c 1 veTq yqem;" p[j;"p[yTyo
vp[itpNt; 3 it neit hov;cveTqo yqem' lok punr;pNt;3 it neit
hwvov;c veTqo yq;s* lok Ev' b." pun" pun" p[ynRsp' yU tR ; 3 it
neithwvov;c veTqo yitQy;m;Ty;\ t;y;m;p" puWv;co .UTv; smuTq;y
vdNtI3 it neit hwvov;c veTqo devy;nSy v; yq"p[itpd' iptOy;,Sy
v; yTkTv; devy;n' v; pNq;n' p[itpNte iptOy;,' v;ip ih n WevcR "
utm( ) sOtI a,v' iptO,;mh' dev;n;mut mTy;n;m( ) t;>y;md'
vmejTsmeit ydNtr; iptr' m;tr' ceit n;hmt Ekcn vedie t hov;c
2 aqwn' vsTyopmN]y;' cn;Ty vsit' km;r" p[d{u ;v s a;jg;m
iptr' t\ hov;ceit v;v ikl no .v;Npur;nux;nvoc it kq\ sum/e
it p m; p[Xn;n[;jNybN/urp[;=Ito nwkc n vedie t ktme t tIm it
h p[tIk;Nyud;jh;r 3 s hov;c tq; nSTv' t;t j;nIq; yq; ydh'
ikc ved svRmh' tu>ymvoc' p[ie h tu t] p[tITy b[cy| vTSy;v it
.v;nev gCzTvit s a;jg;m g*tmo y]p[v;h,Sy jwvler;s tSm;
a;snm;-Tyodkm;h;ry;' k;r;q h;Sm; a~y| ck;r t\ hov;c vr'
.gvte g*tm;y d it 4 s hov;c p[itD;to m EW vro y;' tu
km;rSy;Nte v;cm-.;Wq;St;' me b[hU Iit 5 s hov;c dwvWe u vw g*tm

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

treWu m;nuW;,;' b[hU Iit 6 s hov;c vD;yte h;St ihr<ySy;p;' go


a;n;' d;sIn;' p[v;r;,;' pr/;nSy m; no .v;NbhornNtSy;pyRNtSy;>yvd;Nyo .Uidit s vw g*tm tIqenR Ce z;s; TyupMw yh' .vNtmit
v;c; h Smwv pUvR pyNt s hop;ynkTyoRv;s 7 s hov;c tq; nSTv'
g*tm m;pr;/;Stv c ipt;mh; yqey' vet" pUv| n kSm\n b[;,
v;s t;' Tvh' tu>y' v+y;m ko ih Tvwv' b[vu NtmhRit p[Ty;:y;tumit
8 as* vw lokog*Rtm tSy;idTy Ev sm{Xmyo /UmohrcRidRxo;r; av;Ntridxo vSf-l;StSmetSm* dev;" ;' juit
tSy; a;Tyw somo r;j; s'.vit 9 pjRNyo v; ag*Rtm tSy s'vTsr
Ev smd.[;, /Umo vudcRrxinr;r; h;dunyo vSfl;StSmetSm* dev;"som\ r;j;n' juit tSy; a;Tyw vOi" s'.vit 10 ay'
vw lokog*Rtm tSy pOqVyev smd/UmR o r;i]rcRN{m; a;r;
n=];, vSfl;StSmetSme* dev; vOi' juit tSy; a;Ty; a\
s'.vit 11 puWo v; ag*Rtm tSy Vy;mev smTp[;,o /Umo
v;gcR=ur;r;" o]' vSfl;StSmetSm* dev; a' juit
tSy; a;Tyw ret" s'.vit 12 yoW; v; ag*Rtm tSy; pSq Ev
smLlom;in /Umo yoinrcRydR Nt" kroit te;r; a.nNd; vSfl;StSmetSm* dev; reto juit tSy; a;Tyw puW" s'.vit s jIvit
y;vIvTyq yd; m[yte 13 aqwnmye hrNt tSy;rev;.Rvit
smTsmmo /UmocRrcRr;r; a;r; vSfl; vSfl;StSmetSm* dev;" puW' juit tSy; a;Tyw puWo .;Svrv,R" s'.vit
14 te y EvmetiduyRe c;mI ar<ye ;\ sTymup;ste tecRr.s'.vNTycRWohr a;pUymR ;,p=m;pUymR ;,p=;;NW<m;s;nud;idTy Eit m;se>yo devlok devlok;d;idTym;idTy;tu ' t;Nvwtu ;NpuWo m;ns ETy b[lok;Ngmyit te teWu b[lokWu pr;"pr;vto vsNt
teW;' n punr;vO" 15 aq ye yDen d;nen tps; lok;yNt te
/Umm.s'.vNt /Um;{;i]\ r;]erp=Iym;,p=mp=Iym;,p=;;NW<m;s;Nd=,;idTy Eit m;se>y" iptOlok iptOlok;N{' te cN{' p[;Ty;'
.vNt t;\St] dev; yq; som\ r;j;nm;Py;ySv;p=IySveTyevmen;\St]
.=yNt teW;' yd; tTpyRvTw yqemmev;k;xm.inpNt a;k;x;;yu'

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

v;yovOiR ' vO"e pOqvI' te pOqvI' p[;Py;' .vNt te pun" puW;* yNte
tto yoW;* j;yNte lok;Np[TyuTq;ynSt Evmev;nuprvtRNteq y Et*
pNq;n* n vduSte k$;" pt; yidd' dNdxUkm( 16
it W;?y;ye itIy' b[;,m( 2
s y" k;myet mhTp[;uy;mTyudgyn a;pUymR ;,p=Sy pu<y;he ;dx;hmups[tI .UTv*duMbre k\se cmse v; sv*RW/' fl;nIit s'.TO y prs.u
prlPy;mupsm;/;y prStIy;vtO ;Jy\ s\SkTy pus\ ;n=]e, mNq\ s'nIy juhoit ) y;vNto dev;STvy j;tvedStyRo Nt puWSy k;m;n(
) te>yoh' .;g/ey' juhom te m; tO;" svw"R k;mwStpRyNtu Sv;h; ) y;
itrI inpteh' v/r,I it ) t;' Tv; `OtSy /;ry;yje s\r;/nImh\
Sv;h; 1 Jye;y Sv;h; e;y Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit
p[;-,;y Sv;h; vs;yw Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit v;ce
Sv;h; p[it;yw Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit c=uWe Sv;h; s'pde
Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit o];y Sv;h;ytn;y Sv;heTy*
Tv; mNqe s\vmvnyit mnse Sv;h; p[j;Tyw Sv;heTy* Tv; mNqe
s\vmvnyit retse Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit 2 aye
Sv;heTy* Tv; mNqes
\ vmvnyit som;y Sv;heTy* Tv; mNqe
s\vmvnyit .U"Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit .uv" Sv;heTy*
Tv; mNqe s\vmvnyit Sv" Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit
.U.vRu "Sv"Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit b[,e Sv;heTy* Tv;
mNqe s\vmvnyit =];y Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit .Ut;y
Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit .vyte Sv;heTy* Tv; mNqe
s\vmvnyit v;y Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit sv;y
Sv;heTy* Tv; mNqe s\vmvnyit p[j;ptye Sv;heTy* Tv; mNqe
s\vmvnyit 3 aqwnm.mOxit .[mds Jvlds pU,mR s p[StB/mSyeks.ms ih'tms ih'iym;,mSyuIqmSyuIym;nms ;vtms p[Ty;;vtmSy;{eR s'dIms v.Urs p[.rU Syms Jyoitrs in/nms s'vgoRsIit 4 aqwnmuCzTy;m\Sy;m\ ih te mih s ih r;jex;no/pit" s m;\ r;jex;no/pit' kroTvit 5 aqwnm;c;mit tTsv-

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

tuvrR <e ym( ) m/u v;t; t;yte m/u =rNt sN/v" ) m;?vInR" sNTvoW/I" ) .U" Sv;h; ) .goR devSy /Imih ) m/u n_mutoWsom/umTp;qRv\
rj" ) m/u *rStu n" ipt; ) .uv" Sv;h; ) /yo yo n"p[cody;t( )
m/um;o vnSpitmR/mu ;\3 aStu sUy"R ) m;?vIg;vo .vNtu n" ) Sv"
Sv;heit ) sv;| c s;v]ImNv;h sv; m/umtIrhmevde \ sv| .Uy;s'
.U.vRu " Sv" Sv;heTyNtt a;cMy p;,I p[=;Ly j`nen;' p[;Kxr;"s'vxit p[;tr;idTymupitte idx;mekpu<@rIkmSyh' mnuy;,;mekpu<@rIk .Uy;smit yqetmeTy j`nen;m;sIno v\x' jpit 6 t\
hwtmu;lk a;,v;jsney;y y;DvLKy;y;Ntev;sn KTvov;c;ip y
En\ xk Sq;,* iniWe;yerHz;%;" p[rohey"u pl;x;nIit 7 Etmu hwv
v;jsneyo y;DvLKyo m/uk;y pw;y;Ntev;sn KTvov;c;ip y En\
xk Sq;,* iniWe;yerHz;%;" p[rohey"u pl;x;nIit 8 Etmu hwv
m/uk" pwUl;y .;gvyeNtev;sn KTvov;c;ip y En\ xk
Sq;,* iniWe;yerHz;%;"p[rohey"u pl;x;nIit 9 Etmu hwv cUlo
.;gvj;nky a;ySqU,;y;Ntev;sn KTvov;c;ip y En\ xk
Sq;,* iniWe;yerHz;%;" p[rohey"u pl;x;nIit 10 Etmu hwv j;nikr;ySqU," sTyk;m;y j;b;l; y;Ntev;sn KTvov;c;ip y En\ xk
Sq;,* iniWe;yerHz;%;" p[rohey"u pl;x;nIit 11 Etmu hwv sTyk;mo
j;b;loNtev;s>y KTvov;c;ip y En\ xk Sq;,* iniWe;yerHz;%;"p[rohey"u pl;x;nIit tmet' n;pu];y v;nNtev;sne v; b[yU ;t( 12
ctur*duMbro .vTy*duMbr" uv a*duMbrms a*duMbr ?m a*duMby;R pmNqNy* dx g[;My;, /;Ny;in .vNt v[Iihyv;Stlm;W; a,uip[yvo
go/Um; msUr; %Lv; %lkl; t;Np;Nin m/uin `Ot
psTy;JySy juhoit 13
it W;?y;ye tOtIy' b[;,m( 3
EW;' vw .Ut;n;' pOqvI rs" pOqVy; a;pop;moW/y aoW/In;' pup;,
pup;,;' fl;in fl;n;' puW" puWSy ret" 1 s h p[j;pitrI=;' c
hNt;Smw p[it;' kLpy;nIit s S]y\ ssOje t;\ sO;/ p;St tSm;TS]ym/ p;sIt s Et' p[;' g[;v;,m;Tmn Ev smudp;ryennw ;-

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

m>ysOjt( 2 tSy; veidpSqo lom;in bihRm;/Wv,e smo m?ytSt* muk* s y;v;Nh vw v;jpeyne yjm;nSy loko.vit t;v;nSy
loko .vit y Ev' v;n/oph;s' crTy;s;\ S]I,;\ sut' vO q y
dmv;n/oph;s' crTy;Sy S]y" sut' vOte 3 Et Sm vw
ti;nu;l a;,r;hwt Sm vwi;;ko m*Ly a;hwt Sm vw
ti;Nkum;rh;rt a;h bhvo my; b[;,;yn; inrN{y; vsutoSm;Llok;Tp[yNt y dmv;\so/oph;s' crNtIit b v; d\ suSy
v; j;g[to v; ret"SkNdit 4 td.mOxde nu v; mN]yet yNme ret" pOqvImSk;NTsIdoW/IrPysrdp" ) dmh' t{et a;dde punm;mw TvN{y'
punStej" pun.Rg" ) punr/R,y; yq;Sq;n' kLpNt;mTyn;mk;;>y;m;d;y;Ntre, Stn* v; .[vu * v; inmOJy;t( 5 aq yudk a;Tm;n'
pXyed.m]yet my tej N{y' yxo {v,\ sutmit IhR v; EW;
S]I,;' yNmlo;s;StSm;Nmlo;ss' yxSvnIm.MyopmN]yet 6 s;
cedSmw n d;Tk;mmen;mv,Iy;Ts; cedSmw nwv d;Tk;mmen;' y;
v; p;,n; vophTy;it;meidN{ye, te yxs; yx a;dd Tyyx; Ev
.vit 7 s; cedSmw d;idN{ye, te yxs; yx a;d/;mIit yxSvn;vev .vt" 8 s y;mCzTk;myet meit tSy;mq| in;y
mu%ne mu%\ s'/;yopSqmSy; a.mOXy jped;d;Ts'.vs
dy;d/j;yse ) s TvmkW;yos idG/v;mv m;dyem;mmU'
myIit 9 aq y;mCz g.' d/Iteit tSy;mq| in;y mu%ne muSv\
s'/;y;.p[;<y;p;Ny;idN{ye, te rets; ret a;dd Tyret; Ev .vit 10
aq y;mCz/Iteit tSy;mq| in;y mu%ne mu%\ s'/;y;p;Ny;.p[;<y;idN{ye, te rets; ret a;d/;mIit g.R<yev .vit 11 aq ySy
j;y;yw j;r" Sy;' ced(y;d;mp;]emupsm;/;y p[itlom\ xrbihRStITv; tSmet;" xr.OI" p[itlom;" sipRW;_; juy;Nmmsmeh*WI"
p[;,;p;n* t a;ddes;vit mm smeh*WI" pu]pxUS\ t a;ddes;vit
mm smeh*WIr;sute t a;ddes;vit mm smeh*WIr;x;pr;k;x* t a;ddes;vit s v; EW inrN{yo vsutoSm;Llok;Tp[iw t ymev' vd(b;[ ,;" xpit tSm;dev' vCz^oi]ySy d;re,
noph;smCzdtu v' vTpro .vit 12 aq ySy j;y;m;tRv' vNdeT}y

bOhd;r<ykopinWd(

BRIHADRANYAKA UPANISHAD

h' k\sne ipbedhtv;s; nwn;' vOWlo n vOWLyuphNy;T]r;];Nta;PluTy


v[IhInv`;tyet( 13 s y CzTpu]o me xKlo j;yet vedmnubvu[ It
svRm;yury;idit =Ir*dn' p;cyTv; sipRmNtmXnIy;t;mIr* jnytvw 14 aq y CzTpu]o me kipl" iplo j;yet * ved;vnubvu[ It
svRm;yury;idit d?yodn' p;cyTv; sipRmNtmXnIy;t;mIr* jnytvw 15 aq y CzTpu]o me Xy;mo loiht;=o j;yet ]INved;nnubvu[ It
svRm;yury;idTyud*dn' p;cyTv; sipRmNtmXnIy;t;mIr* jnytvw
16 aq y Cziu ht; me p<@t; j;yet svRm;yury;idit itl*dn'
p;cyTv; sipRmNtmXnIy;t;mIr* jnytvw 17 aq y CzTpu]o me
p<@to vgIt" smit'gm" xiU Wt;' v;c' .;iWt; j;yet sv;Nved;nnubvu[ It svRm;yury;idit m;\s*dn' p;cyTv; sipRmNtmXnIy;t;mIr* jnyt v; a*=e, v;WR.,e v; 18 aq;.p[;trev Sq;lIp;k;vOt;Jy' ceiTv; Sq;lIp;kSyop`;t' juhoTyye Sv;h;numtye Sv;h;
dev;y sv]e sTyp[sv;y Sv;heit TvoTy p[;Xn;it p[;XyetrSy;"
p[yCzit p[=;Ly p;,I dp;]' pUryTv; tennw ;' i]r>yu=Tyu;to
v;vsoNy;mCz p[pVU y;| s' j;y;' pTy; sheit 19 aqwn;m.ptemohmSm s; Tv\ s; TvmSymoh' s;m;hmSm KTv' *rh' pOqvI
Tv' t;veih s\r.;vhw sh reto d/;vhw pus\ e pu];y vy it 20 aq;Sy;
vh;pyit vjhIq;' ;v;pOqvI ittSy;mq| in;y mu%ne mu%\
s'/;y i]ren;mnulom;mnum;iR v,uyoRin' kLpytu Tv; p;, ip\xtu )
a;stu p[j;pit/;t; g.| d/;tu te ) g.| /eih snIv;l g.| /eih
pOqu k
) g.| te an* dev;v;/;' pukrj* 21 ihr<myI ar,I
y;>y;' inmRNqt;mn* ) t' te g.| hv;mh dxme m;s sUtye )
yq;g.; pOqvI yq; *rN{e, g.R,I ) v;yuidRx;' yq; g.R Ev' g.|
d/;m tes;vit 22 soyNtImr>yu=it yq; v;yu" pukr,I\
smyit svRt" ) Ev; te g.R Ejtu sh;vwtu jr;yu,; ) N{Sy;y'
v[j" t" s;gRl" spry" ) tmN{ injRih g.e,R s;vr;\ sheit 23
j;temupsm;/;y; a;/;y k\se pOWd;Jy\sn' Iy pOWd;JySyop`;t'
juhoTySmNsh' puy;sme/m;n" Sve gOhe ) aSyops';' m; CzTsITp[jy;
c px. Sv;h; ) my p[;,;\STvymns; juhom Sv;h; )

BRIHADRANYAKA UPANISHADS

yTkmR,;TyrIrc' y; NyUnmh;krm( ) aTSvi;NSv\ sut'


krotu n" Sv;heit 24 aq;Sy d=,' k,Rm.in/;y v;Gv;git i]rq
d/ m/u `Ot\ s'nIy;nNtihRtne j;tpe,p[;xyit ) .USte d/;m .uvSte
d/;m SvSte d/;m .U.vRu " Sv" sv| Tvyd/;mIit 25 aq;Sy n;m
kroit vedosIit tdSy tumev n;m .vit 26 aqwn' m;]e p[d;y Stn'
p[yCzit ySte Stn" xxyo yo myo.UyoR r/; vsuv" sud]" ) yen
v; puys v;y;, srSvit tmh /;tve krit 27 aq;Sy
m;trm.mN]yte ) l;s mw];v,I vIre vIrmjIjnt( ) s; Tv'
vIrvtI .v y;Sm;NvIrvtokridit t' v; Etm;ritipt;
bt;.Uritipt;mho bt;.U" prm;' bt k;;' p[;pCz^y; yxs; b[vcRsne
y Ev'vdo b[;,Sy pu]o j;yt it 28
it W;?y;ye ctuq| b[;,m( 4
aq v\x" ) p*itm;WIpu]" k;Ty;ynIpu];Tk;Ty;ynIpu]o g*tmIpu];*tmIpu]o .;r;jIpu];;r;jIpu]" p;r;xrIpu];Tp;r;xrIpu] a*pSvStIpu];d*pSvStIpu]" p;r;xrIpu];Tp;r;xrIpu]" k;Ty;ynIpu];Tk;Ty;ynIpu]"
k*xkpu];Tk*xkpu] a;lMbIpu]; vwy;`[pdIpu]; vwy;`[pdIpu]"
k;<vIpu]; k;pIpu]; k;pIpu]" 1 a;]eyIpu];d;]eyIpu]o g*tmIpu];*tmIpu]o .;r;jIpu];;r;jIpu]" p;r;xrIpu];Tp;r;xrIpu]o v;TsIpu];;TsIpu]" p;r;xrIpu];Tp;r;xrIpu]o v;k;,Ipu];;k;,Ipu]o v;k;,Ipu];;k;,Ipu] a;tR.;gIpu];d;tR.;gIpu]"x*pu];Cz*pu]" s;'tIpu];Ts;'tIpu] a;lMb;ynIpu];d;lMb;ynIpu] a;lMbIpu];d;lMbIpu]o
j;yNtIpu];;yNtIpu]o m;<@k;ynIpu];Nm;<@k;ynIpu]o m;<@kpu];Nm;<@kpu]" x;<@lIpu];Cz;<@lIpu]o r;qItrIpu];{;qItrIpu]o .;lukpu];;lukpu]" *kpu];>y;' *kpu]* vwd.OtIpu];d.OtIpu]"
k;xRky Ipu];Tk;xRky Ipu]"p[;cInyogIpu];Tp[;cInyogIpu]" s;'jIvIpu];Ts;'jIvIpu]" p[;XnIpu];d;surv;sn" p[;XnIpu] a;sur;y,;d;sur;y,
a;surre ;sur" 2 y;DvLKy;;DvLKy ;lk;du;lko,;d, pvexe pvex" k"e kv;jvso v;jv; j;vto b;?yog;;v;Nb;?yogost;;WRg,;dsto v;WRg,o hrt;TkXyp;rt" kXyp"

bOhd;r<ykopinWd((

[Brihadranyaka]

xLp;TkXyp;CzLp" kXyp" kXyp;w/vu[ "e kXypo nw/u[ vv;co v;gM.<y; aM.<y;idTy;d;idTy;nIm;in xKl;in yjUi\ W v;jsneyne
y;DvLKyen;:y;yNte 3 sm;nm; s;'jIvIpu];Ts;'jIvIpu]o m;<@k;ynem;<@k;yinm;<@Vy;Nm;<@Vy" k*Ts;Tk*Tso m;ihTqem;ihTqv;mk=;y,;;mk=;y," x;<@Ly;Cz;<@Lyo v;TSy;;TSy" k"e
kyRD1vcso r;jStMb;yn;Dvc; r;jStMb;ynStur;Tk;vWey;ur"
k;vWey" p[j;pte" p[j;pitb[R ,o b[ Svy'.u b[,e nm" 4
it W;?y;ye pm' b[;,m( 5
it Wo?y;y" 6
it bOhd;r<ykopinWTsm;; 10
sh n;vvtu sh n* .un_u sh vIy| krv;vhw
tejSv n;v/ItmStu m; viW;vhw
x;Nt" x;Nt" x;Nt"

Vous aimerez peut-être aussi