T.C.

MLL ETM BAKANLII

TEKSTL TEKNOLOJS

KUMA BOYAMA (EKTRME YNTEM) 4

542TGD573

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. AR -FLOW MAKNESNDE BOYAMA .......................................................................... 3 1.1. Air -Flow Boyama Makinesi......................................................................................... 6 1.1.1. Aerodinamik Boyama Sistemi ............................................................................... 7 1.2. Air Flow Boyama Makinelerinin alma Prensibi ...................................................... 8 1.2.1. Air -Flow Boyama Makinelerinin Teknik zellikleri ........................................... 8 1.2.2. Tencel Boyama ...................................................................................................... 9 1.2.3. Ak ................................................................................................................. 11 1.2.4. Boyac iin Avantajlar ......................................................................................... 11 1.2.5. Ekonomi ve Ekoloji Asndan Jet Makinesi ile Mukayese ................................ 12 1.2.6. Son Muamelelerde Salanan Teknik ve Ekonomik Avantajlar ........................... 12 1.2.7. Optimize Olmu Topyekn Proses Dizisi ile Ekonomik Terbiye ........................ 13 1.2.8. Krantz Hava Boyama Sistemi .............................................................................. 13 1.2.9. Krantz Hava-Boyama Makinesi Blmleri ......................................................... 15 1.3. Makinenin Ksmlar ................................................................................................... 16 1.4. Makinenin Programlanmas ........................................................................................ 18 1.5. Makinenin altrlmas ............................................................................................. 19 1.6. Makinenin lem Sonras Bakm ve Temizlii............................................................ 31 1.6.1. Makinenin Bakm ............................................................................................... 31 1.6.2. Temizleme ........................................................................................................... 34 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 35 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 39 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 41 2. BLOW -DYE BOYAMA MAKNESNDE TP KUMA BOYAMA............................ 41 2.1. Blow -Dye Boyama Makinesi ..................................................................................... 42 2.2. Blow -Dye Boyama Makinelerinin alma Prensibi ................................................. 45 2.3. Makinenin Ksmlar ................................................................................................... 48 2.4. Makinenin Programlanmas ........................................................................................ 51 2.5. Makinenin altrlmas ............................................................................................. 52 2.6. Makinenin lem Sonras Bakm ve Temizlii............................................................ 58 2.6.1. Makinenin lem Sonras Bakm ........................................................................ 58 2.6.2. Makinenin lem Sonras Temizlii..................................................................... 58 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 59 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 63 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 65 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 68 KAYNAKA ......................................................................................................................... 70

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 542TGD573 Tekstil Teknolojisi

Tekstil Boyacl
Kuma Boyama (ektirme Yntemi) 4 rencilere, Air flow ve Blow dye kuma boyama makinelerinde kuma boyama ile bilgi ve becerilerin kazandrld bir renme materyalidir. 40/32 Kuma Boyama (ektirme Yntemi) 3 modln alm olmak ektirme yntemine gre kuma boyamak Genel Ama Bu modl ile uygun ortam salandnda tekniine uygun ektirme yntemine gre kuma boyayabileceksiniz. Amalar 1. Air flow boyama makinesinde alma prensibine ve metoduna uygun boyama yapabileceksiniz. 2. Blow dye boyama makinesinde alma prensibine ve metoduna uygun tp kuma boyama yapabileceksiniz. Ortam: letme ortam Donanm: letme ortam, Blow dye boyama makinesi, kuma, boyar madde, yardmc kimyasallar Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, Bir yandan kalite ve dier yandan ekonomik verimlilik, terbiye ilemlerinde gnmzn amac ve devidir. Kalite denildiinde istenen renk tonlar ve renk koyuluklarna ulalmas, yeterli dzgnlklerin, istenen haslklarn elde edilmesi ve uygun mekanik ilemler ile istenen tutum ve yzey zelliklerinin yaratlmas akla gelir. Ekonomik verimlilik ise maliyetlerin azaltlmas, maksimum kazan elde edilmesi ve evreye minimum lde zarar vererek tekrarlanabilir kalite elde edilmesi demektir.

Air flow ve Blow dye boyama makineleri, ekonomik ve ekolojik boyama yapan makineler iin iyi birer rnek oluturur. Bu modlde ad geen makinelerin alma prensipleri, ksmlar, programlanmalar, altrlmalar, ilem sonras bakm ve temizliklerini anlatan blmler bulunmaktadr. Blmler, sizlerin rahata anlayabileceiniz ekilde oluturulmaya allmtr. Bu modl alan bir rencinin, Air flow ve Blow dye kuma boyama makineleri hakknda gerekli tm bilgileri alabilmesi ve bu bilgiler dorultusunda, uygun ortam salandnda istenen kumaa istenen boyar madde ve yardmc kimyasallar da seerek uygulamalar yapabilmesi amalanmaktadr.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu faaliyet sonunda gerekli ortam salandnda Air flow boyama makinesinde alma prensibine ve metoduna uygun boyama yapabileceksiniz.

ARATIRMA
ektirme yntemine gre kuma boyayan makinelerin zelliklerini aratrnz. letmelerde kullanlan eitli boyama makinelerinin, o iletmeler tarafndan neden tercih edildiini aratrnz.

1. AR -FLOW MAKNESNDE BOYAMA

Air -flow ve Blow -dye boyama makineleri ektirme yntemine gre boyama yapmaktadr. Bu yzden ektirme yntemini ksaca hatrlayalm. ektirme yntemi

ektirme yntemi, tekstil materyalinin bir banyo ierisinde uzun flotte orannda, uzunca bir sre muamele edilmesine dayanan boyar madde aktarma yntemidir. ektirme ynteminin kesikli Diskontin veya tam banyo aplikasyonu gibi isimleri vardr. ncelikle terbiye ve boyama ilemleri srasnda oklukla kullanacamz flotte teriminin anlamn aklayalm. Flotte kelimesi esasnda Almanca bir kelime olup muamele banyosu anlamna gelmektedir. Buna ksaca banyo denilebilir. Fakat iletmelerde genellikle flotte kelimesi kullanlmaktadr. Muamele edilen tekstil mamulnn kilogram birimindeki miktarnn, flottenin litre birimindeki oranna flotte oran denir. Flottenin zgl arl 1 g/cmten farkl olacandan 1/1 flotte ve 1 kg flotte kabul esasnda yanltr. Fakat genellikle uygulanmaktadr. rnein; 200 kg mamul alan bir boyama aparatndaki flotte miktar 2400 litre olduuna gre, flotte oran 200/2400 = 1/12 olur. Muamele edilen tekstil mamulne gre flotte miktar ne kadar az ise flotte oran o kadar ksadr. 1/8 ksa bir flotte orandr. Mamule gre flotte miktar ne kadar fazla ise flotte oran o kadar uzundur. 1/30 uzun bir flotte orandr. Flotte orannn hangi orandan itibaren uzun veya ksa olduuna dair kesin bir kural yoktur. Yalnz unu da belirtelim ki bir terbiye ileminde allabilen flotte oran ne kadar

ksa olursa o kadar ok tercih edilir. ektirme ynteminin avantajlar

ektirme ynteminin emdirme ve dier btn aplikasyon yntemlerine nazaran avantaj: lem sresi ve scakl istenildii gibi ayarlanabilir. Kk partilerdeki mallarn ilem grmesi mmkndr. Migrasyon gibi boyama hatalar olmaz. Flotte takviyesinin ve flotte hesaplarnn yaplmas daha kolaydr. lem sresi ve scakl istenildii gibi ayarlanabilmektedir. ektirme yntemine gre alan makineler boyamann dnda baka ilemler iinde kullanlabilir. Yatrm maliyetleri dktr. ektirme ynteminin dezavantajlar Krk izi oluma tehlikesi olan kumalarda kullanlmaz. Flotte oranlarnn fazla olmas sebebi ile maliyetler yksektir ve evreye daha fazla zarar verir. Halat hlinde ilem gren kumalarda krk izi oluma tehlikesi mevcuttur. Flotte oranlarnn fazla olmas sebebi ile doldurma ve boaltma iin fazla zaman harcanmaktadr.

Jet boyama makineleri

1967 ylna kadar, belirli metrajlardaki kumalar boyamak iin kullanlan makineler, haspeller, jiggerler ve levent boyama makineleri idi. 1965 ylnda boya makineleri reten baz firmalar basn altnda alan haspelleri retmeye baladlar. Basnca dayankl bir kazan ieren bu cihazlar, bir haspele ait olan temel nitelerinin yannda, haric bir s deitiricisinden sisteme boya banyosu beslemesi yapan bir sisteme de sahipti ve boyama kazan ierisinde banyo hareketi olduka yavat. Bu cihazlar, altrlmasnn teferruatl oluu, ar ve hantal yapl olmalar, makineye kuma yklemenin zor olmas gibi sebeplerden dolay gncelliklerini kaybederek yerlerini jet boyama makinelerine brakmlardr. 1970li yllarn bandan itibaren sentetik ve sentetik karmlarnn boyanmasnda artan bir nem kazanan jet boyama makineleri, bugn krklk tehlikesi olmayan, her trl liften yaplm kumalarn, bu arada zellikle yuvarlak rg kumalarn terbiyesinde en fazla kullanlan terbiye makineleri hline gelmitir. Kumalarn halat hlinde 125-140 Cye kadar scaklklarda boyanmasnda kullanlabilen HT jet boyama makineleri, tekstil terbiye ve boyamacl iin yenilik saylabilecek bir prensibe gre almaktadr. Bunlarda hem flotte hem de halat eklindeki kuma, byk bir hzla sirkle etmekte ve flotte kuman hareketini salamaktadr. Btn jet boyama makinelerinde almay salayan bir dzedir. Dze esasnda daralan bir blm ieren paradr. Basn altnda bu daralan blme gelen flottenin basnc azalp hz artt iin kuma da birlikte srklemektedir. Ayn zamanda flotte akm dzede trblans kazandndan kuman ierisine artarak nfuz eder. Dier taraftan trblent akm nedeniyle halat eklindeki kuman srekli olarak dnmesi, halatn durumunun deimesini salanmakta ve bylece kumata krk (kalc krklk izi) olumas nlenmi olmaktadr. HT jet boyama makineleri, daha ok belirli bir elastikiyet gsteren veya hacimli dokunmu ve rlm kumalarn terbiyesinde avantajl olmaktadr. rnein tesktre polyester ipliklerinden yaplm elastiki kumalar veya yzey kabartmal kumalar bu makinelerde problem karmadan terbiye edilebilmektedir. Jet boyama makinelerinin avantajlar Gerilmeye kar hassas kumalarn terbiyesinde kullanlabilmektedir. Kabartmal, ezilmeye kar hassas kumalarn terbiyesinde kullanlabilmektedir. Flotte ve kuma hzl bir ekilde sirkle edildiinden flottenin karmas iyi olmaktadr. Scaklk ve konsantrasyon her tarafta ayn olmaktadr. Yaplar gerei, kuman ilerine yerletirilmesi, stma ve soutma hzlar, HT-Haspel ve HT-Kuma levendi boyama aparatlarna nazaran olduka daha abuk olduundan boyama sreleri ksalmaktadr.

Kuma ile flotte ve dolaysyla boyar madde sk bir ilikide olduundan dzgn boyama elde edilebilmesi kolaylamakta ve hatta esas boyama sresi de ksaltlabilmektedir. Malzeme ve flottenin sk ilikisi nedeniyle bu makinelerde dk flotte oranlarnda allabilmektedir. Baz durumlarda termofiksaj yaplmam sentetikler dorudan doruya boyanabilmektedir.

1.1. Air -Flow Boyama Makinesi

Resim 1.1: Air flow boyama makinesi

Bu makinenin tasarmnda hedeflenen ama, her trl elyaftan yaplm kumalar zenli bir biimde muamele ederek bu avantaj tasarruflu bir flotte oran ile birletirmek olmutur. Makinede, malzeme olarak gnmz tekniine uygun kullanm ve bakm kouluyla mkemmel sonular veren yzde yz paslanmaz elik kullanlmtr. Makinenin flotte geiini salayan blmleri dnya standartlarna uygun malzemeden yaplmtr. Ancak bu anmaya kar % 100 bir gvence saylmamaldr. Bu nedenle makinede boyama ilemlerinden sonra durulama yaplmas ve tesisatn uzun sre iinde flotte ile braklmamas nerilmektedir.

1.1.1. Aerodinamik Boyama Sistemi

Patentli, aerodinamik ve hava akml sistem jet boyama makinesinin geliiminde bir dnm noktasdr. Yeni teknolojiye dayal aerodinamik boyama sistemi klasik jet hidrolik prensibinde ve dier boyama makinelerinden temelde ayrlr. Kuma geii ayr gaz devresi kanal ile nemli havann veya hava buhar karm arasndan gerekleir. Bylece enjeksiyonsuz gei salanm olur. rnek olarak kuma giriten ka kadar ayn zamanda boaltma ve doldurma srecinde de sabit hzda hareket eder. Boya malzemeleri, kimyasallar ve yardmc ekipmanlar bu svnn ierisinde znr ve hava buharna direkt olarak pskrtlr. Bu yntemle sv otomize olarak tekstil malzemesinin yzeyine dalr. Kimyasal emilimi ve tekstil malzemesindeki sv deiimi optimal dzeydedir. Then Air -flow scak damlama zellii ile birlikte boyama makinesinin ilk nemli parasdr. Avantajlar Zaman tasarrufu salamas: Flottenin soumas beklenmeden makineden kuma alnabilir. nk flotte ok dk oranlarda ve gaz eklinde olduundan artan flotte, makinenin kapa aldnda buharlaarak uzaklar. Oligomerlerin kolayca ortadan kaldrlmas: Boyama srasnda kuman zerinde istenmeyen, boyar maddenin oluturduu minik noktacklar oluabilir. Bu minik lekeler genelde boyama makinesinden kaynaklanr. Air -flowlarda boyama yaparken bu abraj olumaz. PES hznn gelitirilmesi: Polyester kumalarn ve polyester karml kumalarn boyanmas birok adan itina ister. Ancak Air flowda polyester boyamak, dier polyester boyayan makinelere gre daha avantajldr.

Farkl ykleme miktarlar sv oran zerinde nemli etkiye sahip deildir. ndirgenmi depolama ykyle alan yerlerde belirgin bir kolaylktr. Bununla birlikte zm yeniden retilebilir ve formlasyon deitirilebilir. lemin teknolojik avantajlar Etkin sda ksa stma sresi Gvenli kuma ilerlemesi rn ve hafif malzeme ykleme kapasitesi Olduka az sv oran pamuk iin 1/3 Krklk olumamas Yksek kuma hz Ayn zamanda tumbler olarak da kullanlabilme zellii

Ekonomik avantajlar ok dk dzeyde su sarfiyat Belirgin oranda dk kimyasal ve yardmc malzeme harcamas Scak damlatma zellii ile nemli lde zaman tasarrufu Kolay kullanm evreyi korumaya elverili boyama ilemi

1.2. Air Flow Boyama Makinelerinin alma Prensibi

Jet boyama makinelerinde ulalan en son aama Air -flow tipi makinelerdir. Air flowlarda normal sv flotte yerine, gaz flotte kullanlmaktadr. Hazrlanan sv flotte, hava/su buhar karmnn ierisine enjekte edilmekte ve sis hlindeki flotteyi de ieren bu gaz akm dzelerden geerken kumala youn bir ekilde temas ettiinde kuma alabilecei kadar flotteyi almaktadr. Kalan ok az miktardaki flotte de alttan alnp flotte devresinde stldktan sonra tekrar makineye verilmektedir. Flotteye ilaveler yaplmak isteniyorsa ilaveler kabnda hazrlanan bu flotte, ilaveler pompas ve enjeksiyon pompas vastasyla enjeksiyon devresine ve oradan da gaz devresi kanalyla dzeye gelmektedir. Cihazda kuman alabileceinden ok daha fazla flotte bulunmad iin air -flowlarda flotte oran 1/2-1/3e kadar dmektedir. Air -flow boyama makinesinde kuma sv flotte ierisinde deil, gaz atmosferinde hareket ettii iin normal Ower -flowlarda hzl kuma hareketinin yaratt sakncalar (boyuna uzamalarn artmas ve kuma yzeyinin tylenmesi gibi) gstermeden kuma gei hz 1000 m/dk.nn stne karlabilmektedir. Then air flow

Ksa flotte oran ve yksek kuma hznn salad zaman, su, terbiye maddesi ve enerji tasarruflarna ilaveten, basn altndaki ve 130-140 C scaklktaki flottenin boaltlmas srasnda da zaman tasarrufu salanmaktadr. Normal HT jet boyama makineleri 90-95 C kadar soutulduktan sonra boaltlrken Air -flowlarda kuma iindekinin dnda ok az miktarda flotte bulunduundan soutma yapmadan boaltma yaplabilmektedir. Bu esnada basn kalknca kuma ierisindeki flottenin bir ksm ok hlinde buharlatndan yani kuma halatnn ierisinden darya doru buhar ktndan krk meydana gelme tehlikesi azalmakta ve buharlama enerjisinin kumatan alnmas nedeniyle kuma ve zerinde kalan flotte hemen 90-95 Cye kadar soumaktadr.

1.2.1. Air -Flow Boyama Makinelerinin Teknik zellikleri

Air -flow boyama makineleri, ekonomik ve ekolojik boyama yapan makineler iin iyi bir rnek olup patentli aerodinamik prensibine gre alr. Bu makinenin ana zellii, daha nce de belirttiimiz gibi kuma halatnn sadece bir fleyiciden gelen hava akm ile hareket etmesidir. Bu suretle boya banyosunun maksimum seviyesi kuman altndadr.

Yksek kuma hzlar, kuma sirklasyon srelerinin ksa olmasna yol aar. Is eanjr ile yksek stma eilimleri elde etmek mmkndr. Scak drenaj sistemi ve taze su ile durulama, boyama prosesi iin gereken zaman nemli lde azaltr. Proses optimizasyonu ile ilgili nemli noktalar unlardr: Gkkua ya da batik boyamalar iin spectra boyama modl mevcuttur. ok hafif gramajl kumalar iin ift kol hlinde alma cihaz ki makine iin kenetleme cihaz Kalite kontrol sistemi Dozaj sistemi Tuz zme sistemi Yksek akml meme sistemi Gvenlik kontrol sistemi

Makine hlen drdnc jenerasyon olarak 225 kglk nominal parti kapasitesiyle retilmektedir. Cupro, tencel veya lioselden yaplm kumalar iin de kullanlabilmesi iin makinenin her eit rme mamullerle ilgili spesifik zellikler tayan ok amal uygulama alan daha da geniletilmitir.

Resim 1.2: Boyanm tencel kuma

1.2.2. Tencel Boyama

Tencel ismiyle piyasaya srlen, % 100 sellozdan yaplan bir elyaftr. Boyama ve terbiye ilemleri boyunca davran dier liflerinkinden tamamen farkl olan tencel, sellozdan yaplan dier rnler (pamuk, keten ve viskoz) iin kullanlan ayn boyar madde ve kimyasallarla boyanabilir ve terbiye edilebilir. Tencel elyafnn slak ve kuru olarak her iki durumda da ok byk dayanm vardr.

Tencel suda ok az eker, viskondan daha fazla nem emer ve tamamen biyolojiktir. Tencel elyafn temel zellikleri unlardr: Byk dayanm gc vardr. Fibrilasyona urar. Ykand zaman boyutsal deiim gstermez.

Tencelin en nemli fiziksel zellii, fibrilasyondur. Bunun anlam, slak bitim ilemi sresince elyafn imesi ve mekanik olarak kvrlmasna sebep olan fibrillerin tek tek elyafn yzeyi boyunca dalma eilimleri gstermesidir. Fibrilasyon olay, boyama ve bitim ilemleri boyunca, yzey davranlarnda meydana gelen ilgin farkllklarn anahtardr. Fibrilasyon olay; Yksek scaklk, Alkali pH deeri, Kuvvetli mekanik gerilime bal olarak artar.

Fibrilasyon, boyama ileminden nce (yksek mekanik gerilim ile beraber) ve boyama ilemi boyunca yksek zel selloz kombinasyonlar ihtiva eden enzim uygulanmasyla azaltlr. Dzensiz birincil fibrilasyon (makrofibrilasyon) ve dzenli ikincil fibrilasyon (mikrofibrilasyon) olmak zere iki tr fibrilasyon bulunur. Modaya uygun, gzel sonular oluturmak iin gerekli olan ilk art, birinci fibrilasyonun gereklemesini salamak ve daha sonra onu uzaklatrmaktr. Mekanik ilemler sonrasnda, ikincil fibrilasyonun sonucu olarak byk hacimli, tyl kabuk grnmnde bir mikrofibrilasyona uram yzey oluur. Sonu; tamamen ipeksi, yumuak dokunu ve tyl kabuksu yzey grnmdr.

10

1.2.3. Ak

ekil 1.1: ak emas

Aerodinamik sr sayesinde, gvenli kuma geii optimum yerletirme ve minimum krk oluumu grlr. Aktif kuma gei kontrol ile kuma hz izlenebilir ve kuma tutuunu olanakl klan dzenlemeler yaplabilir. Su serpintili durulama metodu, en iyi serpme etkisiyle ksa ilem srecine olanak salar. Glgeleme hz hidrolksz ve boyasz olarak doymu buhar atmosferinde geer. Optimize kuma yzey plaiteri kuman mkemmel yer deiimini salar. Birletirilmi PTFE (borular) en iyi kuma yzeyinin elde edilmesine ve dzgn nakline olanak salar. Geniletilmi sv karteri sayesinde kuma yer deiimi her zaman boya svsnn zerinde gerekleir.

1.2.4. Boyac iin Avantajlar

Toplam su tketimi yaklak % 50 azaltlr. Toplam su tketimi boyamann banyo oran ile belirlenmez, durulama ve ykama prosesleri ile belirlenir. Airflow AFS makinesi ile esiz bir kontin ykama teknii uygulanr. Bu teknikte, taze su enjeksiyon sistemi ile kuma zerinde dorudan dalr. Btn durulama prosesi boyunca, drenaj valfi aktr ve kirlenen su dorudan doruya darya

11

aktlr. Boya banyosunun ok verimli ekilde yer deitirmesi yznden ok ksa durulama sreleri salanabilir. Souk ve lk durulama prosesleri, l zamanlar olmadan art arda uygulanabilir. Yk kapasitesinin deimesinin banyo oran zerinde etkisi yoktur. Bu husus, zellikle nominal kapasitenin 1/4 ykle allan numune alma ilemlerinde nemlidir. Ykn azlna ramen ayn reeteler kullanlabilir. Kimyasal ve yardmc madde tketiminin nemli lde azalmas, byk maliyet tasarrufu salar. rnein reaktif boyamada drenaj suyundaki tuz miktar 1/3 orannda veya daha fazla oranda azaltlabilir. Kpk kesici maddelerin ilavesine artk gerek kalmaz. % 40tan daha fazla tasarruf mmkndr. Scak drenaj, zamannda tasarruf salar. Kuman hareketi srasnda boya banyosuna ihtiya olmadan, banyo yksek scaklkta da boaltlabilir. Zamandan salanan tasarruf nemli ldedir. Ksa proses srelerinde yksek retim salanr. Boya hacminin dkl stma ve soutma srelerinin ksa olmasn garanti eder. Scak drenaj da proses srelerinin ksalmasna katkda bulunur. Durulama banyolar arasndaki drenaj ve doldurmalar iin geen gereksiz, verimsiz sreler tamamyla ortadan kalkar ve bu durum durulama srelerini ksaltr. Dk banyo oranl klasik jet boyama makinesine kyasla zamandan % 40-60 arasnda kazan salanr.

1.2.5. Ekonomi ve Ekoloji Asndan Jet Makinesi ile Mukayese

Klasik jet makinesi ile karlatrldnda Air -flow makinesinin zel avantajlar aka grlr. nterlok tp kuman peroksit aartmasnda klasik jet makinesi 32,5 /kg kuma gerektirirken Air -flow AFSde bu miktar 16 /kgdr. Bu husus evre korunmasna nemli bir katkdr nk su tasarrufu evre korumada esastr. Reaktif boyamada, rnein ar gramajl pamuklu, ardonlu bir rme mamuln boyanmasnda jet makinesindeki su tketimi 43 /kg kuma, Air -flow AFSdeki su tketimi ise 25,6 /kg kumatr. ki banyolu dispers/reaktif boyama prosesinde % 70lere varan yardmc madde tasarrufu da vardr. Ortalama tasarruf % 40-60 arasndadr. Ayrca rnein HT n aartma veya normalde ok zor olan reaktif boyalarn durulamas ve dispers boyama gibi proseslerde de proses sreleri nemli lde ksalr.

1.2.6. Son Muamelelerde Salanan Teknik ve Ekonomik Avantajlar

Opsiyonel bir ekstra olan yardmc modl+T, kuma tutumunu ve rme mamullerin ekmesini gelitirmek iin komple bir tumble nitesidir. Boyamay takiben, ayn makine bu modl yardm ile kuman tutumunu, yzeyini ve grnmn deitirmek zere tumble prosesi uygulamada kullanlabilir. Bylece makinenin byyen teknik potansiyeli ya terbiye proseslerini daha fazla optimize etmeyi salar.

12

1.2.7. Optimize Olmu Topyekn Proses Dizisi ile Ekonomik Terbiye

Boyama sreleri bir kez daha mukayese edilirse klasik jet makinesine kyasla Air flow AFS ile proses srelerinde % 50ye varan bir tasarruf salanr. Bu durum, ayn zamanda evrenin korunmasna da katkda bulunarak retimin artmasna sebep olur. Bu da ekonomik boyama demektir. Su, buhar, elektrik ve sistemin temizlik maliyetleri gibi tketim rakamlarnn mukayesesi dikkate alndnda nemli avantajlar grlr. Bununla beraber boyama makinesinin kendisi ekonomizasyonun ancak en kk ksmndan sorumludur. Topyekn proses dizisinin optimizasyonu iin kontrol bilgisayar PC ebekesi esasl bir ana AMC-100 bilgisayar sistemine balanabilir. Kontrol programlar, kullancsnn kolayca kullanabilecei (kullanc dostu) ve anlalabilir programlardr (makro modller). Btn proses, rnein grafiksel olarak filoksenik (philoxenic) kontrol nitesi zerinde gsterilir. Bu planlama levhasnda hangi kumalarn nasl muamele edildii bir bakta grlebilir. Bu durum, hangi anda ne olduunu belirterek uzun vadeli planlama yaplmasn salar. Bu da insan gc ve operatr kullanmn optimum kld gibi boya mutfa ile optimum haberleme salar. Karlalan glklerle ilgili mesajlar ekranda grnr ve saklanr. Kritik prosesler detaylara paralanabilir.

1.2.8. Krantz Hava Boyama Sistemi

Krantz Hava-Boyama sistemi T&A Wardle fabrikasnda, Leekte ngilterede hizmet gstermeye balamtr. Testin balama sresi toplam alt ay srmtr. 500 kg kapasiteli iki blmeli makine, mmkn olduu kadar kullanl, ok ynl ve esnek bir sistem olmas iin tamburlu kurutucu birimi ile donatlmtr. Balangta makine, tencelin bitim ilemleri iin yaplan aratrmalar yrtmek amacyla kullanlrd. Bu, Krantz Hava-Boyama sisteminin ortaya kmasndan ok uzun zaman nce deildir. Krantz HavaBoyama sisteminin, dier reticilerin boyama mekanizmalarndan ok daha stn olduuna ve bu makinenin retim biriminde kullanlmasna karar verilmitir. Hava-boyama yrtlmtr: sisteminde aadaki retim basamaklarnn hepsi beraber

Birincil fibrilasyon Enzimatik defibrilasyon kincil fibrilasyonla boyama

13

Basit bir basamakla; Kurutulmu kuman sarlmas (Baz zel durumlarda, kuma hava-boyama ilemi srasnda da kurutulabilir.), Elde edilen bu sonularn yksek kalitesi gz nnde bulundurularak ticari amala kullanlan para-boyanan kumalar, imdi hava-boyama sisteminde retilmektedir.

Kullanclarn krantz makinesi hakkndaki grleri: Tencel iin ok uygun Mkemmel bir kuma tuesi Daha yksek boyama sonular Ayn boyuttaki dier makinelerden daha yksek yk kapasitesi (Tencel kapasitesi: 350 kg) Gvenilir kuma transferi

Krantz hava-boyama sisteminin mhendislik dizayn, dier havayla alan kuma boyama makinelerinden tamamen farkldr. Elde edilen kuma sonularnn kalitesi ve retimden salanan yararlar, bu makineyi kalitenin en yksek standartlarn talep edenler iin dk maliyetli bir retim nitesi hline getirmitir. Hava-boyama sisteminde tencel bitim ilemi (rnek): Birincil fibrilasyon Enzimatik defibrilasyon Boyama/ikincil fibrilasyon Kurutma ve dndrme

1.2.8.1. Hava-Boyama Makinesi (Modern Bitim leminde nemli Bir Unsur) Hava-boyama makinesiyle, uygun bir proses ve yntem reetesiyle uyguland takdirde, kuma kalitelerinin tm eitleri zerinde, modaya uygun yzey efektlerini oluturmak mmkndr. Kuma eitleri: Polinosikler ve karmlar PES mikrolifler ve karmlar Viskon ve karmlar Pamuk ve karmlar Liosel/tencel lifleri

14

Tm bunlarn temelini oluturan grn balca zellikleri aadaki gibidir: Motorla altrlan krk olmakszn kusursuz aerodinamik kuma transferi Her bir kuma tipi iin frekans kontroll fleyici kullanmak suretiyle tam bir kuma hz kontrol Kuma arlnn btn spektrumu iin yksek transfer verimi salayan ventruj jet sistem Mkemmel renk derecelenmesini salamak iin gerekli miktarda boya zeltisi zel olarak planlanm kuma blmesi sayesinde yksek yk kapasitesi Dorudan alkalama kolayl Makine ii temizlii iin otomatik sistem Makine durdurulmadan ya da boya zeltisi kayb olmadan deitirilebilen kazan szgeci Sarma ya da kurutma ve sarma iin istee bal olarak eklenen nite sayesinde geni kullanm uygunluu

1.2.9. Krantz Hava-Boyama Makinesi Blmleri

ekil 1.2: Krantz air flow boyama makinesi

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Her bir kuma halat, bir fleyici ile (oda): Bu sayede halat hzlar ayr ayr kontrol edilir (1000 m/min. zerinde). fleyicinin makine iine yerletirilmesi ile: D boru yoktur. Olduka dk seste ilem yaplmaktadr. Direkt dz yzeyle birleen enerji tasarrufu salayan hortum az Kuman sorunsuz ekilde gemesini salayan ii teflonla kapl geni blme Kuma ama ve makine duru sistemi Kuma gei monitr ve halat hzn len alet

15

7. 8. 9.

Diki yeri yoklaycs Makinenin iini tamamen otomatik olarak temizleyen temizlik sistemi Borular, filtreler, s deitiriciler (Sv orann, gerekli sv dzeyinin altna drmek iin kullanlr.)

1.3. Makinenin Ksmlar

Air -flow esasna gre alan iki makine konstrksiyonu grlmektedir.

ekil 1.3: Air -flow boyama makinesi (Then)

A- Kuma B- krk C- Tama borusu D- Gaz pskrtme E- Hava tayan boru F- Flotte hazrlama kab G- Flotte stma H- Flotte datma borusu

16

 ekil 1.4: Air -flow boyama makinesi (Thies)

a- Kuma b- krk c- Kuma arlna gre deitirilebilen dze sistemi d- J-box e- Flotte f- Flotte toplama g- Flotte sirklasyon pompas h- Filtre - Istma ve soutma j- Flotte datm borusu k- Flotte hazrlama tank l- Hava sirklasyon pompas m- Jetten hava ak n- Hava datm borusu o- Hava dzesi p- Kuma takma karma penceresi r- Kuma takma karma kr Flotte oran: 1/3 Opsiyonel olarak tedarik edilebilecekler: pH ayarlayclar lave flotte lave hava basnc

17

1.4. Makinenin Programlanmas

Air -flow makinesinin programlanmas, boyanacak kuman cinsine, arlna ve en nemlisi mterinin isteine gre yaplr. ncelikle boyanacak kumatan numune alnarak iletme laboratuvarnda renk tutturma almalar yaplr. Bunun iin numune boyayan aparatlardan yararlanlr. Bilindii zere numune boyayan makinelerin iinde kk numune tpleri vardr (6l, 12 li, 24l vb.). Bu tplerin her birine ayn gramajda boyanacak kumatan numuneler ve her biri iin hazrlanm reetelerdeki boyar madde ve yardmc kimyasallar konarak HTye uygun boyamalar yaplr. Boyama bitiminde kan numuneler, mterinin istedii renk ile karlatrlr. Mteri onay alndktan sonra hangi tpte boyanan kumaa karar verilmise o tp iin hazrlanan reete esas boyanacak kuma arlna gre tekrar hesaplanarak Air -flow boyama makinesinde alan ustaya verilir. Usta elindeki reeteye gre boyar madde ve kimyasallar tartar. Boyama iin gerekli boyar madde ve kimyasallar, bir kartrma bidonuna alnarak mikserle 20-30 dk. kartrlr.

Resim 1.3: Boyar madde ve kimyasallarn mikserle kartrlmas

Hazrlanan kimyasallar ve kuma makinenin yanna getirilir. Kimyasal ve boyar madde ilave tanklarna konur. Boyanacak kuma ise kuma tama arabalarna getirilir, makinenin kuma yerletirilen kapaklarndan alnr.

18

ekil 1.5: Air -flow AFS boyama makinesi

1.5. Makinenin altrlmas

Resim 1.4: Makine almaya hazr durumda

Air -flow boyama makinesinin bir nceki terbiye ileminden sonra bakm ve temizlii yaplarak yeni ilemlere hazr hle getirilir. Makinenin bakm ok nemlidir. nk Air flowlarda genellikle sentetik boyamalar yaplr. Sentetik kumalarda oluan boyama hatalarnn telafisi pek mmkn olmamaktadr ya da ok zordur.

19

Resim 1.5: Kuman araba ile makine nne getirilmesi

Resim 1.6: Makinenin filtresi

Makinenin en nemli ksmlarndan biri filtredir. Makine iinde srekli hareket hlinde olan flotte, ayn zamanda filtreden de geerek ierisinde bulunan eriyip suda znmemi kimyasallar ve kuman hav pislikleri burada temizlenerek abrajl boyamay engeller. Ksaca filtre flotteyi tm ilem boyunca srekli devir yaparak szer.

20

Resim 1.7: Makine altrlmadan nce filtrenin kontrol edilmesi

Resim 1.8: Filtre kapann kilitleri

Filtre dikkatle kilitlenir. Air -flow boyama makinesi basnla alan bir boyama makinesi olduu iin makinede bulunan tm kilitlerin ok dikkatle kontrol edilmesi gerekmektedir.

21

Resim 1.9: Makinenin boyama kazan yan grn

Boyama kazannn yan ksmnda bulunan gvenlik kapa, yine altrlmadan nce kontrol edilir. Szma olmamas iin gerekli kontroller yaplr.

makine

Resim 1.10: Makinenin i ksm

Boyama kazannn i ksm; kuma makineye yerletiinde birikmenin olutuu alt ksmdr. Birbirine paralel boru eklinde vallerden olumaktadr. Kuman birikme srasnda birbirine karmasn nlemek iin tasarlanm blmdr.

22

Resim 1.11: grn

Kuman yerletirildii blmelerdir. Her kuma halat iin ayr blme bulunmaktadr. Resim 1.11de grlen makine blmeden olumaktadr. Dolaysyla kuma halat allabilmektedir.

Resim 1.12: Kuman yerletirildii kapak

23

Resim 1.13: Kapak gstergeleri

Kuma giri kapann hemen yannda bulunan bu panonun, zellikle kapak basnc hakknda bilgi veren gstergeleri bulunmaktadr. Basn dnda kalan ilem sresi, bal bulunduu kapan iinde bulunan blmedeki hava akmnn iddeti ve kuman hareket durumu hakknda bilgi verir.

Resim 1.14: Kuman makineye yerletirilmesi

24

Kuma tama arabas ile ilem grecek kuma makinenin nne getirilir. Usta, kuman bir ucunu hava akmnn saland dzeye doru tutarak kuma hava akmna verir. Hava akmyla kuma makineye ekilir.

Resim 1.15: Kuman klavuzdan geirilmesi

Kuma klavuzu sayesinde kuman makineye dzgn girmesi salanr. Makinedeki hava akmna bir ucu verilen kuman ucu tamburdan dolanr, kuman ucu tekrar dar alnarak dier ucu ile dikilir ve sonsuz halat oluturulur.

Resim 1.16: Pasajdaki kuma

25

Resim 1.17: Sonsuz halat oluturmak iin kuman iki ucunun dikilmesi

Resim 1.18: Makinenin tm blmelerine kuma yerletirilmesi

Makinenin ilk blmesine uygulanan ilem, dier blmeler iin de ayn ekilde uygulanr.

26

Resim 1.19: Makine iinde kuman durumu

Resim 1.20: Kapan kapatlmas

Kumalar makinenin her blmesine yerletirildikten sonra kapak kapatlr. Kapak zerinde bulunan kilitler dikkatle kilitlenir. Makine basnla alt iin hava sznts olmamas iin olduka dikkatli davranlmaldr. Kapan i ksmnda bulunan sktrmaya yardmc kauuk halkalar, hava geirmezlik adna ok nemlidir.

27

Resim 1.21: lave tanklar

lave tank bu makinede iki tanedir. Nedeni, kapasitesi olduka byk bir Air -flow makinesi olmasdr. Makine tam kapasite altrld zaman iki ilave tank da kullanlmaktadr (ender olsa da). Makine tek gz allrsa tek ilave tank yeterli olmaktadr. Gerekli boyar madde ve yardmc kimyasallar kartrlp szldkten sonra ilave tanklarna konur.

Resim 1.22: Tahrik motoru

28

Resim 1.23: Air -flow makinesinin arkadan grn

Kuma ve kimyasallar makinede yerlerini aldktan sonra makinenin arka ksmnda bulunan motor, sv ve hava sirklasyonunu salayan borularn kontrolleri yaplr.

Resim 1.24: Kontrol panosu

Refakat kartnda bulunan alma grafiinin ilem basamaklar, kontrol panosundan

29

girilerek makine altrlr. Makinenin kontrol panosundaki hafzada, iletmede kullanlan terbiye ilemlerinin ilem basamaklar bulunmaktadr. Uygulanan boyama ilemi, kontrol panosuna daha nce kaydedilmi ilemlerden biri ise o ilem seilerek altr komutu verilir.

Resim 1.25: Makine alr durumda

30

1.6. Makinenin lem Sonras Bakm ve Temizlii

1.6.1. Makinenin Bakm

ekil 1.6: Air -flow boyama makinesi bakm emas

1- Kapan evresinde bulunan sktrma malzemesinde eskime belirtisi olup olmad kontrol edilir, gerekirse yenilenir. 2- Tm tesisat yeterince kaynatlarak ntrlenir. 3- Filtre szgeci sklkla temizlenir, gerekirse deitirilir. 4- levsel paralarn kontrol ve bakm belli periyotlarda yaplr. 5- Havalandrma, skm olan gaz ve sv maddeyi ayrtran filtre dzenleyicide denenir. Makinenin balat dmesiyle aktif hle gelir. Filtre paralarnn kirlilik derecesi llr. Kirlenme hlinde zel bir madde olan temizleme benzini ile temizlenir ve flenir. 6- Kuman hareketini salayan kra hareketi veren kay gerginlii kontrol edilir ve gerekliyse mdahale edilir. 7- Pompalama blmnn ya kontrol edilir, gerekirse ya ilave edilir. 8- Kayma aparat, haspel ve bask pompas kontrol edilir. Sznt hlinde deitirilir. 9- Aktarma ve boaltma borularnn tamam temizlenir, gerekli yerler yalanr. 10- krk kontrol edilir.

31

11- Makinenin tmnde bulunan vanalar, pasajlar, valfler, kilitler, kapaklar, sevk borular vb. makine altrlmadan nce kontrol edilir. Gerekli grlrse deitirilir. 12- Motor ve elektrikli ksmlarn kontrolleri yaplr. Belli aralklarla yalanr. Bir nceki maddede belirtilen verilere bu ksmlarda da dikkat edilir. nk makinenin tm paralar birbirini bekler. lave tank, motor, filtreler, pompalar hepsi birbirini tetikler. Ayn zamanda karbon fras ile hava filtresi temizlenir. Farkl ilem koullar, makinenin zenli bir ekilde korunmasn ve baklmasn gerektirmektedir. Paslanmaz elik, yksek dayankllna ramen karbon elii ile temas ettirilmelidir. Bakm iin kullanlacak talama alet ve yardmc malzemeleri daha nce normal karbon eliinde kullanlmam olmaldr. nk paslanmaz elik malzeme bulama yoluyla etkilenmektedir. Anma genellikle lokalize edilmesi zor olan ortamlarda oluur. Bu yzden almay gvence altna alabilmek iin aadaki hususlara mutlaka dikkat edilmesi gerekmektedir. Paslanmaz elik yzeyler muntazam olarak yzey hasarlar ve paslanma ynnden kontrol edilmelidir. Paslanmaz elik yzeyler daima metal parlaklnda ve temiz tutulmaldr. Kalntlar mutlaka temizlenmelidir. Paslanmaz elik yzeylerin belli periyotlarda koruyucu bir tabaka ile kaplamas nerilmektedir. Eer air -flow makinesinde kasar ilemi yaplacaksa: Kullanlacak kasar maddesinin konsantrasyonun, ilemin PH deerinin ve ilemin scaklnn makinenin kullanm talimatlarna uygun olup olmadna dikkat edilmelidir. Kaynatma, kasarlama ya da boyama ve durulama ilemleri art arda ayn aparat iinde yaplmaldr. Tek ilem iin ayn makine devaml kullanlmaldr. nk makinenin zerine srlen koruyucu tabakann zarar grmesi makinenin mrn azaltr. Air -flow boyama makinesi belli aralklarla paslanma belirtileri ynnden kontrol edilmelidir. Anma tehlikesi aadaki maddelerin kullanlmasyla artmaktadr: Sofra tuzu veya dier klorit ierikli rnler Sodyum klorit

32

Bir ilem banyosunun zarar aadaki nedenlerle artar: Klorit konsantrasyonu ile Is ile Den pH deerleri ile lem sresinin uzunluu ile

Bu nedenlerle Air -flowlarda sofra tuzu yerine Glauber tuzu kullanlmas retici firmalar tarafndan nerilmektedir. Ntralizasyon: Ntralize zeltilerin 50 Cnin zerinde snmas durumunda sala zararl azot oksit gazlar oluur. Andrc asitlerle, bazlarla ve muhtelif kimyasallarla ayn zamanda paslanmaz elik aparatlarla yaplan btn almalarda gvenlik talimatlarna dikkat edilmesi ve uyulmas zorunludur. Makinenin ntralizasyonunun yaplmas, kazann iinde ve flottenin getii aparatlarda anmaya kar direnci artrc bir tabaka oluturmaktadr. Her boyama ve kasar ileminden sonra kazann ii mutlaka ntralize edilmelidir. zellikle makinenin ilk iletmeye alnmasndan nce makinenin elik ksmlarnn kullanlan kimyasallara kar diren kazanmas iin zenli bir ekilde ntralize edilmesi arttr. Eer paslanmaz elik blgelerde blgesel olarak paslanan yerler grlrse bunlar yaygn olarak kullanlan anti pas macunlar (ardndan durulamak artyla) ile rtlerek veya pas mekanik olarak demir iermeyen aletlerle kaznmak suretiyle giderilmelidir. Ntralizasyon zeltisi: 9 birim su 1 birim nitrik asit konsantrasyonu

Is ve ilem sresi: En az 3 saat ve en ok 50-70 C s altnda sirkle edilir. Eer mmknse ilem, sy daha fazla artrmadan rahatlkla 20 saate kadar uzatlabilir. Makinenin blmleri zellikle tayclar tamamen ntralize edildikten sonra su ile gzelce durulanmaldr. Tamamen ntralize maddesi ile doldurulamayan makinelerde bir kprtc madde ile ksmi zm bulunabilir. Ksmi zm, kazan en az 1/3ne kadar doldurularak yaplmaldr. lem daha nce anlatld gibidir.

33

Bu ilem belli aralklarla tekrarlanmaldr.

1.6.2. Temizleme
Temizleme zeltisi: Normal kirlilikteki makineler iin; 5 m/ sodyum hidrotsit 3-4 g/ hidroslfit 1 m/ deterjan 1 g/ calgon T veya benzeri bir kire skc

Is ve ilem sresi 100 Cde ve 20-30 dakika sirkle edilir. Olduka scak durulanr. Ardndan souk durulama yaplr.

ok kirli makineler iin; 10 m/ sodyum hidrotsit 5 g/ hidroslfit 1 m/ deterjan 2 m/ carrier 1 g/ calgon T X g/ Makine iin temizleme maddesi (rnein: Irgasol FL, Lavaquick veya Merse)

Is ve ilem sresi 130 Cde 30 dakika sirkle edilir. 80 Cde 20 dakika soutulur. Hidroslfiti belki soutma esnasnda 80 Cde verebilirsiniz ve 20 dakika daha altrabilirsiniz. Genel olarak boyama makinelerinin temizleme srasnda azna kadar doldurularak altrlmas nerilmektedir.

34

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

PES kuma dispers boyar madde ile HT ynteminde ektirme yntemiyle boyaynz. neriler

lem Basamaklar Kuma makineye yerletiriniz.

Makineye kuma yerletirirken i gvenlii kurallarna uygun alnz.

Makineyi boyama grafiine gre programlaynz.

130 C

45 dk 90 dk 40 C 70 C Boaltma Ard lemler Boyar Madde Krk nleyici Dispergatr Asetik Asit n Ykama Malzemesi

Makine evresindeki buhar tayc borularna temas etmeyiniz.

Reeteye gre hesaplamalar yapnz. Reete: Flotte oran: 1/5 Kuma arl: 300 kg Asetik asit: 1 m/ (Ph 4,5) Dispergatr: 1 m/ n ykama malzemesi: 1 g/ Krk nleyici: 2 g/ Dispers Bm: % 4 Scaklk: 130 C Makineyi altrnz.

Tarty 0 konumuna getirmeyi unutmaynz.

Makine alrken kapan kesinlikle amaynz.

35

 Proses akna gre ilaveleri yapnz.

laveleri ilave tanklarndan yapnz.

lem sresince gerekli kontrolleri yapnz.

Makinede bir arza meydana gelirse hemen yetkililere haber veriniz, kendiniz mdahale etmeyiniz.

Boyama ilemi bitince ard ilemleri yapnz. Ard lemler: 1. Souk durulama: Boyama ileminden sonra kumaa balanmam sadece tutunmu fazla boyar maddelerin bol suyla uzaklatrlmas ilemidir. 2. Scak sabunlama: 20 dk. 80-90 C, Flotte oran: 1/20 Kostik: 5 m/l Krk nleyici: 1 m/ Hidroslfit: 2 g/ Scak durulama 3. Ntralizasyon ilemi: Daha nce yaplan ilemler bazik olduu iin ntralizasyon ilemiyle ilem dengeleniyor.

Boyama ve ard ilemler bitince kuma kuma tama arabalarna ykleyiniz.

36

Asetik asit: 1 m/ Scaklk: 70 C 4.Souk durulama: Son durulama ile materyalin zerinde kalan kimyasal artklarn uzaklatrlmas salanyor.

Makinenin temizlik ve bakmn yapnz.

Makinenin temizliini yaparken i yerine ait ara gere ve ekipmanlarn kullanmna zen gsteriniz.

37

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Ara gereleri tam ve dzgn olarak hazrladnz m? Kuman sonsuz halat oluturmas iin gerekli dikii yaptnz m? Makinenin filtresinin kontroln yaptnz m? Kapak lastiklerini makineyi altrmadan kontrol ettiniz mi? Gerekli boyar madde ve yardmc kimyasallarn tartmn yaparken hassas terazinizin ayarn 0 konuma getirdiniz mi? Malzemeleri tasarruflu kullandnz m? Makineyi altrrken elektrik akmn kontrol ettiniz mi? lem sresince gerekli kontrolleri yaptnz m? Ard ilemleri bitince kuma kuma tama arabasna dzgn aldnz m? Makineyi dier boyamalara hazr hle getirdiniz mi? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

38

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Air -flow boyama makinesinde, hangi boyama yntemine gre boyama yaplr? A) Aktarma B) Emdirme C) ektirme D) Pskrtme 2. ektirme yntemi nedir? A) Uzun flotte orannda uzun bir sre muamele B) Uzun flotte orannda ksa bir sre muamele C) Ksa flotte orannda ksa bir sre muamele D) Ksa flotte orannda uzun bir sre muamele ektirme yntemi hangi kumalar iin uygun deildir? A) Krk izi oluma tehlikesi olmayan kumalarda B) Krk izi oluma tehlikesi olan kumalarda C) Uzun metrajl kumalarda D) ok gramajl kumalarda Haspel boyama makineleri bugn yerini hangi boyama makinelerine brakmtr? A) Jigger B) Levent boyama makinesi C) Yldz boyama makinesi D) Jet boyama makinesi Jetler hangi tr kumalar iin uygundur? A) Kaba kumalar iin B) abuk kran kumalar iin C) Gerilmeye kar hassas kumalar iin D) ok ince kumalar iin Jet boyama makinesinden Air -flow boyama makinesine gei hangi sistemle olmutur? A) Kapasite artrma sistemi ile B) Uzun flotte alma sistemi ile C) Su akml sistem ile D) Hava akml sistem ile Air -flow boyama makinesinde allan flotte oran nedir? A) 1/3 B) 1/4 C) 1/6 D) 1/9

3.

4.

5.

6.

7.

39

8.

Air -flow boyama makinesinde nasl flotte kullanlr? A) iirmeli flotte B) Pskrtmeli flotte C) Sv flotte D) Gaz flotte Air -flow boyama makinesinde en ok hangi kuma ilem grr? A) Pamuk B) Tencel C) Yn D) Akrilik Air -flow boyama makinesinde ilem sonunda ka dereceye kadar soutma yaplr? A) Soutulmaz. B) 90 C C) 70 C D) 50 C Air -flow boyama makinesinde en ok ka Cde kuma ilem grr? A) 130 C B) 160 C C) 140 C D) 100 C

9.

10.

11.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

40

RENME FAALYET2
AMA

RENME FAALYET2

Uygun ortam salandnda, Blow-dye boyama makinesinde alma prensibine ve metoduna uygun tp kuma boyama yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Tekstil terbiye iletmelerinde kullanlan en eski boyama makinelerini aratrnz. Eski tip boyama makineleri ile yeni teknoloji makineleri karlatrnz. Tp kuma terbiyesinde kullanlan dier boyama makineleri hakknda bilgi edininiz. Hazrladnz raporu arkadalarnzla paylanz.

2. BLOW -DYE BOYAMA MAKNESNDE TP KUMA BOYAMA

Tp hlindeki kumalar iirerek krklk oluturmadan boyama ilemini gerekletiren boyama makinesidir. Blow -dye modern boyama makinelerinin komponentleri ile btnletirilmitir. Klasik halat boyama makinelerinin tm avantajlarn sunmaktadr. HT sistemine gerek duymadan btn tp formdaki kumalar iin uygundur.

Resim 2.1: Blow -dye ile alan bir iletme

41

Resim 2.2: Blow -dye boyama makinesi

2.1. Blow -Dye Boyama Makinesi

Blow -dye boyama makineleri aslnda haspel boyama makinelerinin alma prensibine gre alr. Bu yzden ksaca haspel boyama makinelerini hatrlayalm.

Resim 2.3: Haspel boyama makinesi

42

Haspel; ektirme metodu ile terbiye (zellikle boyama) ilemlerinde kullanlan, flottenin durgun, tekstil materyalinin hareketli olduu bir sistemdir. Flottede materyal hareketinden kaynaklanan bir alkalama sz konusudur. Haspel boyamada kuma u uca eklenerek birka yz metre uzunlua getirilir. Kuma halat hlinde ve gerilimsiz boyanr. Burada kuma, kendi yumuak tutumunu ve dolgunluunu korur. Bu metot rg kumalarda geni apta kullanlr. Haspel makinelerinin en byk sakncalar, uzun flotte orannda (1/15-1/30) allmas ve krk izi tehlikesidir. Haspel, flottenin yer ald bir tekne ve bunun zerinde bulunan sonsuz kuma tayan hareketli bir krktan oluur. Kuma sonsuz halat formunda, dnen bir krk yardmyla flotte ierisinden geirilir. Bu dnen krk yardmyla kuma flottenin iinde katlanr. Bylece kuma zamannn byk bir blmn flottenin ierisinde geirir. krk kesiti elips eklinde ya da yuvarlak olabilir. Halat formunda birok kuma yan yana boyanabilir. Haspellerde halat hlinde alldndan krklk tehlikesi fazla olan kumalarn terbiyesinde bu makine sakncaldr. Bunun dnda, her trl liften yaplm kumalar iin uygundur. Ancak harekete hassas kumalarda (ipekli, ynl, trikotaj vb.) daha az hareketli olan yuvarlak kesitli krklar tercih edilir. Elips kesitli krklar pamuk ve sentetikler iin tercih edilir. Haspel makinelerinin tp rme kumalar iin gelitirilmi bir konstrksiyonu olan Blow -dye boyama makinelerinde, en nemli dezavantajlardan biri olan krk tehlikesi nlenmitir. Blow -dye boyama makinelerinin avantajlar: Yatrm maliyetleri dktr. Kuma yzeyine flotte pskrtlmemesi nedeniyle daha az enerji harcanr. Kuma tutumu genellikle iyi olur. ok eitli arlk ve endeki kumalarn allmas mmkndr. Kullanm basittir.

Blow -dye boyama makinelerinin dezavantajlar: Haspellere oranla flotte oranlar dk olsa da boyar madde, kimyasallar, su, stma ve soutma maliyetleri yksek olur.

43

Banyolarn stma ve soutma srelerinin uzun olmas nedeniyle ilem uzun srer. Hava ile kuma iirilmesine ramen krklk ve srtnmeden kaynakl hatalar grlebilir. Hafif kumalarn flottenin iinde batmamas yzer durumda kalmas abraj oluturabilir. Makineye kuman yerletirilmesi ve karlmas uzun zaman almaktadr. Kuma boyuna gerilime maruz kalmas nedeniyle uzar. Basnl olmamalar nedeniyle 100 Cnin zerindeki boyamalar yaplamamaktadr.

44

2.2. Blow -Dye Boyama Makinelerinin alma Prensibi

ekil 2.1: Krantz Blow -dye boyama makinesi

1- Tp hlindeki kumalarn artan ekmelerini optimize etmek ve krmalar nlemek iin kendiliinden dzenleyicili iirme sistemi 2- Basnsz Over -flow sistemini kullanarak ayarlamal banyo beslemesi 3- Kuma transferinin srekli ayarland frekans kontroll silindir sistemi 4- Kuman depolama blgesine kontroll kaydrlmas iin katlayc nite Krantz firmasnn rettii Blow -dyedan sonra Fongs firmas, Fongs DW iirmeli Blow -dye boyama makinesini retmitir. Fongs DW, yeni versiyon Blow -dye boyama makinesidir. 1/4-1/5 gibi ok dk banyo oranlarnda alabilmektedir. Krksz, boncuklanma olmakszn ve iyi bir tutum elde edilebilmektedir. Bu makine, aadaki liflerle yksek kalite tp rme mamuller iin mkemmeldir. Bunlar; Merserize pamuk ve pamuk karmlarda, Yksek numaral pamuk ipliklerde, Saf ipek uygulamalarnda uygundur.

45

ekil 2.2: Fongs DW boyama makinesi

1- Boya banyosunun ince bir ekilde pskrtlmesi, boncuklama ve kuma abrajlarn elimine etmektedir. Azlk (dze), kpksz boyamaya uygun ekilde dzenlenmitir. 2- iirme (balonlama) ile boyamada ok iyi migrasyon salanr. 3- Silindirler arasnda kumalarn gergisiz hareket etmesi dk ekim ve daha iyi tutum salar. 4- Boylamasna katlama aparat ile makine hacmini dolduracak ekilde katlama yaplr. 5- Pnmatik kontrol valfinin ayarlanmas ile scaklk kontrol tam olarak gerekletirilir. 6- Tayc silindirler arasndaki ince kauuk kaplanm skma silindirlerinin donanmdr. iirmeden sonra ve tekrar boyama banyosuna girmeden nce kuma zerindeki fazla su uzaklatrlr. lem sresince kirli su srekli uzaklatrlr ve temiz suya karmamas salanr. Bylece durulamadan daha fazla verim elde edilir. Su tketiminde de tasarruf salanr. Teknik bilgiler: Maksimum alma 95 C ile 100 C arasndadr. Istma hz 20 Cden 100 Cye yaklak 20 dakikada ulalr (6 bar buhar basncnda). Soutma hz 100 Cden 70 Cye 8 dakikada ulalr (3 bar su basncnda). Boaltma ve doldurma zaman yaklak 2 dakikadr (3 bar su basncnda).

46

Blow -dye boyama makineleri, rme kumalar iin tasarlanm bir makinedir. Ama, su tketimini azaltmak ve balon iirme sistemi sayesinde oluan yksek boyama kalitesini korumaktr. iirme aleti, kumalara fazla hasar vermeden ilemlerin hassas bir ekilde yaplmasn salar. Bylece kuman burumasnn, lekelenmesinin ve uzayp sarkmasnn nne geilmi olur. Sevk silindirleri arasndaki kauuk kapl skma silindiri iirme ileminden sonra kumataki fazla suyun, boyama ileminden nce atlmasn salar. Kirli su, gei srasnda srekli olarak atlr. Bylece etkili bir durulama ile birlikte su tketiminde de nemli bir azalma gerekletirilir. Blow -dyeda durulama ilemi: 100 kgda ve % 100 pamuklular iin 15 dakikada ve 600 su tketilerek gerekletirilir. Ancak klasik sistemlerde bu ilem, 60 dakikada ve 1500 su tketilerek yaplabilir. Bu, su tketiminde % 50 orannda azalma ve % 75e yaklaan bir hz art demektir. Blow -dye, hassas bir boyama makinesidir. Bu makine, durulama konusunda jet makineleri iin bir devrim yaratmtr. Bir baka gelime ise ok ynl bir tumbler kurutucusu olan Soft Set Combidir. ster tek bir kurulama, ister deiik yumuatma ilemleri olsun hepsi tek bir makinede yaplabilmektedir. Hassas ynller ile dokunmu kumalar, Soft Set Combide kurutulup yumuatlmaktadr. Makine ierisinde kuman taklp karmasna yol aacak hibir engel yoktur. Kuma bekletme kaydrandaki dmlenmeleri kontrol eden, sinyaller veren alglayclar mevcuttur. Makine otomatik filtreye sahiptir. Hava, arkadaki tambur boyunca sirkle ettirilmektedir. Bu srada kuma tamburun dndadr. Bir vakum sistemi kuma tamburdan ayrp younlanca (conpactor) boaltmak zere iletir.

47

2.3. Makinenin Ksmlar

Blow -dye tp kuma boyama makinesinin blmleri aada belirtilmitir.

ekil 2.3: Blow -dye boyama makinesinin blmleri

a- krk b- Kuma c- Gezici kuma istifleme kolu d- Operasyon kapa e- Flotte f- Tekne g- Tekne iinde gerilimsiz kuma h- Kuma ykleme boaltma kapa - Halat iirme sistemi j- Tahrikli silindirler k- Kuma takma karma kolu

48

Resim 2.4: Blow -dye makinesinin blmleri

ekil 2.4: Makinede kuman durumu

49

Resim 2.5: Blow -dye makinesinin i grn

Resim 2.6: Kontrol paneli

50

2.4. Makinenin Programlanmas

Resim 2.7: DMS blow -dye boyama makinesi

Blow -dye boyama makinelerinde, iletmenin terbiye planlama efliince hazrlanan gnlk makine programna gre boyamalar yaplr. Kumalar refakat kartnda yazan ilemlerden sras ile geirilir. Kimya laboratuvar tarafndan mteri istekleri dorultusunda hazrlanan boya reetelerine gre boyama yaplr. Mteri tarafndan istenen renk tutturulmusa reetedeki miktarlar kaydedilir. Her boyama ileminde, hazrlanan boya reetelerine gre boya mutfanda boyalar ve yardmc kimyasallar hazrlanr. Hangi boyar madde kullanlacaksa nceden boyar madde zellii dorultusunda belirlenen scaklklarda zndrlr. Boyar maddeler szlp istenen miktarlarda hazrlanp makinenin yanna getirilir. Kumata bu srada makineye alnr. Makineye alnacak kuman miktar; kumasn cinsine, arlna, dokuma zelliklerine ve sipari metresine gre deiir. Makine ka blmden oluuyorsa kuma o kadar eit paraya blnerek makineye alnr.

51

Her blmede kuman her iki ucu dikilerek bir halka meydana getirilir. Flotte miktar, boyar maddeler hazrlanmadan belirlenmelidir. Reete hazrlanrken boyar maddeler kuma arlna, kimyasallar ise flotte miktarna gre hesaplanr. Boyama ilemi seilen boyama grafiine gre yaplr. Boyama ileminden sonra boyanan kumatan numune alnarak rengin tutup tutmad kl kabinde kontrol edilir. Tutmu ise ykamaya geilir.

2.5. Makinenin altrlmas

Blow -dye boyama makineleri, ipek, pamuk ve pamuk karm, tp hlindeki rg kumalarn boyanmas ve terbiyesinde kullanlr. Kuma dz bir ekilde makineye girilir. Kuman ucu tambura verilir ve tambur manuel olarak hareket ettirilir. Tamburdan geen kuman u ksm alt ksmdan tekrar kartlr. Kuman tamam makineye girdikten sonra iki u birbirine dzgn bir ekilde dikilir. Bu ksmda diki nemlidir. Dikiin kopmas byk zaman ve emek kaybna yol aar. Makinenin iinde kalan kumata hatal retim meydana gelir.

Resim 2.8: Makineye kuman yerletirilmesi

Kuma, n taraftan ekilmesi srasnda, ekme gerilmesini minimuma indiren ve boyar maddenin kumaa nfus etmesini kolaylatran bir hava-enjektr sistemi sayesinde iirilir.

52

Resim 2.9: Tm blmelere kuma yerletirilmesi

Resim 2.10: Otomatik kartrc

nceden hazrlanan boyar madde ve kimyasallar otomatik kartrcda yaklak 30 dk. kartrlarak hazrlanr, szlr ve ilave tankna konur.

53

Resim 2.11: lave tank (bo)

lave tanknda bulunan mikser ve stma borular sayesinde hazrlanan flotte, ilem boyunca hep ayn sda ve homojenlikte tutulur. Bu durum boyamann dzgn olmas asndan nemli bir unsurdur. Makineye kimyasal girii ilave tank yardmyla yaplr. Tuz, soda gibi byk miktardaki kimyasallar bu tanklar kullanlarak makineye verilir. Ayrca dozajlama sistemi sayesinde kimyasallarn makineye girii ayarlanabilir. rnein 700 kglk tuz 15 dakika ierisinde eit miktarlarda makineye alnr.

Resim 2.12: lave tank (dolu)

54

Resim 2.13: Kontrol panosu

Kontrol panosundan uygulanacak alma grafii girilir. Tm kontroller yapldktan sonra boyama ilemine balanr.

Resim 2.14: iirme borular

55

Resim 2.15: iirme ilemi

Makine ierisinde kuma iirmeye yarayan; makinenin bir ucundan dierine kadar geen bir boru vardr. Bu boruya temas eden kuma, boru zerindeki hava kan delikler vastasyla iirilmi olur. Kuma tm ilem boyunca iirilmi olarak kalmaz. Sadece boruya temas eden ksm imi olarak ilem grr.

Resim 2.16: Makine alr durumda

Flotte sprey hlinde nazik bir ekilde, kuma gerilmelerini ve kpk oluumunu engelleyerek makine boyunca kuman zerine gnderilir.

56

Resim 2.17: Blow -dye boyama makinesi

Resim 2.18: Kuman makineden karlmas

Scaklklar yaplan ileme gre deiir. 95 Cye kadar karlabilir. Flotte oranlar 1/7 ya da 1/10dur. Makine ayarlarnn iyi yaplmamas kumata birok hataya sebep olabilir (krk, buruma, renk tutturamama gibi). Yeni kan kimyasal maddeler yardmyla (krk nleyici, kpk kesici vb.) krk ve buruma tehlikesi en aza indirgenmitir.

57

2.6. Makinenin lem Sonras Bakm ve Temizlii

2.6.1. Makinenin lem Sonras Bakm
Blow-dye boyama makinelerinin bakm, makinenin kullanm skl ve retim tarihiyle ilikilidir. Olduka dayankl makinelerdir. Sk sk bozulma veya para deiimi gerektirmez. Hassas makinelere uygulanan periyodik bakmlar yoktur. Ancak gerektii durumlarda mdahale edilir. rnein, iirme borularnda tkanmalar olduunda ya da tahrik motorunda sorun yaanrsa mdahale edilir. Ksaca bir sorun kt zaman, sorun nerde ise (elektrik aksamnda ya da mekanik aksamda vb.) ilgili kii bu bakm ve onarm yapar.

2.6.2. Makinenin lem Sonras Temizlii

Blow-dye boyama makinesinde, daha nce allan renk koyu ise ve imdi allacak renk ak ton bir renk ise makinenin iinin temizlenmesi gerekir. Bu temizleme ilemine iletmelerde soldurma denilmektedir. Soldurma ileminde:

Kostik ve hidroslfit ile, 90 Cde 30-45 dk. Kazan ykama yaplr. Kazan ykamann hemen ardndan ntralizasyon ilemi yaplr. Ntralizasyon ileminde;

% 40 seyreltilmi asetik asit ile, Souk suyla, 10 dk. ilem yaplr. Makinede art arda ak renklerde boyama yaplyorsa soldurma ilemine gerek grlmez. Ancak koyu renkler alldnda gerek grlen bir ilemdir. Koyu renkli bir boyamann ardndan soldurma yaplmadan ak ton boyamaya alnrsa sonuta srprizle karlama olasl ok yksektir. Otoklavn i eperlerine yapm boya partikllerinin yeni boyamann renginde deiiklikler yapma olasl vardr. Hibir iletme bu riski gze almaz.

58

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Pamuk, viskon karm tp rme kuma, reaktif boyar maddelerle Blow-dye makinesinde boyaynz. neriler

lem Basamaklar Kuma makineye yerletiriniz.

Makineye kuma yerletirirken gvenlii kurallarna uyunuz.

Makineyi boyama programlaynz.

90 C Tuz % 60 10 dk Tuz % 30 25 C 10 dk 10 dk. Soda 1/2

grafiine
Soda 1/2

gre

40 dk.

Makine evresindeki buhar borularna temas etmeyiniz.

alkalama

tayc

10 dk Boyarmadde Sudkostik Tuz % 20

Reeteye gre hesaplamalar yapnz. Reete: Flotte oran: 1/10 Kuma arl: 400 kg Soda: 20 g/ Sudkostik: 0,5 g/ Glauber tuzu: 70 g/ Reaktif boyar madde: %5 Boyama scakl: 90 C Boyama sresi: 80 dk. Ph: 5 Ard lemler: 1- Souk durulama: 30 C de 5-10 dk. 2-Ntralizasyon: 0,7 m/ asetik asit (% 50lik) 10 dk.

Malzemeleri gsteriniz.

israf

etmemeye

zen

59

3- Sabunlama: 3 m/ ykama maddesi 90 Cde 20 dk. 4- Scak durulama: 80 Cde 5 dk. 5- Souk durulama: 30 Cde 5 dk. Makineyi altrnz.

Makine alrken kapan kesinlikle amaynz.

Proses akna gre ilaveleri yapnz.

laveleri ilave tanklarndan yapnz.

lem

sresince

gerekli

kontrolleri

Makinede bir arza meydana gelirse hemen yetkililere haber veriniz. Kendiniz mdahale etmeyiniz.

yapnz.

60

 Makinenin yapnz.

temizlik

ve

bakmn

Makinenin temizliini yaparken i yerine ait ara gere ve ekipmanlarn kullanmna zen gsteriniz.

61

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri almanz iin gerekli ara gereleri tam ve dzgn olarak hazrladnz m? erevelerdeki inelerin tam olduunu kontrol ettiniz mi? Kuman inelerden yrtlmasna karn kenarlk diktiniz mi? Gerekli boyar madde ve yardmc kimyasallarn tartmn yaparken hassas terazinizin ayarn o konuma getirdiniz mi? Malzemeleri tasarruflu kullandnz m? Makineyi altrrken elektrik akmn kontrol ettiniz mi? Proses akna gre gerekli kontrolleri yaptnz m? Makinenin bir sonraki boyama iin temizlik ve bakmn yaptnz m? yerine ait ara gere ve ekipmanlarn kullanmna zen gsterdiniz mi? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

62

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Blow -dye boyama makinesinde en ok hangi kuma tr ilem grr? A) Sentetik kuma B) rme kuma C) pek kuma D) Yn kuma Blow -dye boyama makinesi en ok ka derecede ilem yapar? A) 110 C B) 100 C C) 95 C D) 90 C Blow -dye boyama makinesi hangi boyama makinesinin prensibinde alr? A) Air flow B) Haspel C) Jigger D) Jet Blow -dye boyama makinesinde kuman durumu nasldr? A) Sonsuz halat eklindedir. B) Ak en hlinde C) Levende sarlm hlde D) Halat hlinde Krantz blow -dye boyama makinesinde kullanlan ayarlamal banyo beslemesi hangi makinenin sisteminden alnmtr? A) Air -flow B) Haspel C) Soft -flow D) Over -flow Blow -dye boyama makinesinde hangi silindirler iirme ileminden sonra kumataki fazla suyu atar? A) Kauuk silindirler B) elik silindirler C) Delikli silindirler D) Elips tayclar Blow -dye boyama makinesinde allan flotte oranlar aadakilerden hangisidir? A) 1/9-1/15 B) 1/3-1/10 C) 1/7-1/10 D) 1/15-1/20

2.

3.

4.

5.

6.

7.

63

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

64

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. 2. 3. 4. ektirme yntemine ayn zamanda ....................... aplikasyonu da denir. Flottenin litre birimindeki oranna ............... oran denir. ektirme ynteminde .................. gibi boyama hatalar olmaz. Haspel boyama makineleri zamanla yerlerini ................ boyama makinelerine brakmtr. Jetlerde boyamay salayan .............. sistemidir. Jet boyama makinelerinde ........................ yaplmam sentetikler dorudan doruya boyanabilmektedir. Air -flow boyama makinelerinin retiminde ............................. kullanlmtr. Air -flow boyama makinelerinde kuma geii ......................... kanal ile olur. Air -flow boyama makinelerinde farkl ykleme miktarlar ...................... zerinde nemli etkiye sahip deildir. Air -flow boyama makineleri etkin sda .....................stma sresine sahiptir. Air -flow boyama makinelerinde ok dk ............. sarfiyat vardr. Air -flow boyama makinelerinde evreyi korumaya elverili ................. ilemi yaplr. Jet boyama makinelerinde ulalan en son aama ....................... tipi makinelerdir. Air -flow boyama makinelerinde kuma ........... ..................... iinde hareket eder. Air -flow boyama makinelerinde kuma gei hz ........................ dr. Air -flow boyama makinesinde ........................... yaplmadan kuma makineden alnabilir. Air -flow boyama makineleri ................. ve ................ boyama yapan makineler iin iyi bir rnektir. Air -flow boyama makinelerinin yksek kuma hzlar, kuma ....................... srelerinin ksa olmasn salar.

5. 6.

7. 8. 9.

10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

17.

18.

65

19. 20. 21.

Tencel kumalarn en nemli fiziksel zellii ........................ dur. Air -flow boyama makinelerinde ortalama .................. tasarruf salanr. Air -flow boyama makinelerinde uygulanan farkl ilem koullar, makinenin zenli bir ekilde ...................... ve .................... gerektirmektedir. Air -flow boyama makinelerindeki elik yzeyler belli aralklarla .................. bir tabaka ile kaplanmaldr. Blow -dye boyama makineleri ........................ hlindeki kumalar iin uygundur. Blow -dye boyama makinelerinde kumalar .................. krklk oluturmadan boyama ilemi gerekletirilir. Haspel boyama makinelerinde halat formunda bir ok kuma .................. boyanabilir. 26. Haspel boyama makinelerinin tp rme kumalar iin gelitirilmi konstrksiyonu ........................... makineleridir. Blow -dye boyama makinelerinde ..................... zerinde boyama yaplamaz. Krantz Blow -dye boyama makinelerinde basnsz ........................ sistemi kullanlarak ayarlamal banyo beslemesi yaplmaktadr. Fongs DW, .........................bir Blow-dye makinesidir. Fongs DW boyama makinesinde dze ....................... boyamaya uygun ekilde dzenlenmitir. Fongs DW boyama makinesinde stma hz 20 Cden 100 Cye yaklak ............ dakikada ulalr. Blow -dye boyama makinelerinde iletmenin .......................................... efliince hazrlanan gnlk makine programna gre boyamalar yaplr. Blow -dye boyama makinesinde, makine ka blmden oluuyorsa kuma o kadar .......................................... makineye alnr. Blow -dye boyama makinesinde kuma makineye .............. bir ekilde verilir. Blow -dye boyama makinesinde kimyasal girii ................................. yardmyla olur. Blow -dye boyama makinesinin ierisinde kuma iirmeye yarayan, makinenin bir ucundan dierine kadar geen bir .............. vardr.

22.

23. 24.

25. 26.

27. 28.

29. 30.

31.

32.

33.

34. 35. 36.

66

37.

Blow -dye boyama makinesinde ayarlarn iyi yaplmamas kumata birok ................... sebep olur. Blow -dye boyama makinesinde ....................... sistemi ile kimyasallarn makineye girii ayarlanabilir. Blow -dye boyama makinesinde kuma boyanrken ....................... kopmas byk zaman ve emek kaybna neden olur. Boyama ileminin ....................... miktar boyar maddeler hazrlanmadan belirlenmelidir.

38.

39.

40.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

67

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET -1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

C A B D C D A D B A C

RENME FAALYET -2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7

B C B A D A C

68

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 Tam Banyo Flotte Oran Migrasyon Jet Dze Termofiksaj Paslanmaz elik Gaz Devresi Sv Oran Ksa Su Boyama Air Flow Gaz Atmosferi 1000 M/Dk. Soutma EkonomikEkolojik Sirklasyon Fibrilasyon % 40-60 KorunmasBaklmas Koruyucu Tp iirerek Yan Yana Blow Dye 100 C Over Flow Yeni Versiyon Kpksz 20 Terbiye Planlama Eit Paralarda Dz lave Tank Boru Hataya Dozajlama Dikiin Flotte

69

KAYNAKA KAYNAKA
Boyama Makinesi reten Firmalarn Kataloglar TARAKIOLU Ik, Tekstil Terbiyesinde Aplikasyon Yntem ve Makineleri YAKARTEPE Mehmet, Zerrin YAKARTEPE, Terbiye Teknolojisi, Cilt 3.

70