Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Dao Ham - Khao Sat Ham So Hk1
Dao Ham - Khao Sat Ham So Hk1
7a 1a Zxa:
Phan I. AO HAM
1. nh ngha ao ham : Cho ham so y=f(x) xac nh tren (a;b) va x0(a;b).
a) f(x0) =
x
) x ( f ) x x ( f
lim
x
y
lim
0 0
0 x 0 x
+
=
la ao ham cua f(x) tai x0.
b) f(x0
+
) =
x
y
lim
0 x
+
la ao ham ben phai cua f(x) tai x0.
c) f(x0
) =
x
y
lim
0 x
la ao ham ben trai cua f(x) tai x0.
S co ao ham: f(x0
+
) = f(x0
) = A f(x0) = A
d) f(x) co ao ham tren khoang (a;b) f(x) co ao ham tai x0(a;b).
e) f(x) co ao ham tren [a;b]
+
) (b f'
) (a f'
b) (a; tren ham ao co ) x ( f
2. Dung nh ngha e tnh ao ham cua ham so y=f(x) tai x (a;b) D (Tap xac nh
cua ham so):
Cho x so gia x, tm y = f(x+x) f(x).
Lap ty so
x
y
.
Tm
) x ( ' f
x
y
lim
0 x
=
, neu gii han ton tai.
3. Tiep tuyen cua ng cong phang (C): y = f(x):
A. Y ngha hnh hoc cua ao ham:
He so goc cua tiep tuyen cua (C): y = f (x) tai tiep iem M0(x0;y0) la k = f(x0).
B. Phng trnh tiep tuyen: Cua (C): y = f(x) tai M0(x0;y0) co dang:
yy0 = f(x0)(xx0) (1).
Viet c (1) la phai tm x0; y0 va f(x0).
4. Bang quy tac tnh ao ham:
Cho u,v,w...la cac ham so co bien so x, lan lt co ao ham theo x la u,v,w....Ta co:
1) (u v) = u v.
M rong :(u v w) = u v w.
2) (u.v) = uv+u v.
He qua : (ku) = k.u , k: hang so.
3) (
v
u
) =
2
v
v' u v u'
.
He qua : (
v
k
) =
2
v
kv'
, v0, k: hang so.
4) (y[u(x)]) = yu.ux ( ao ham cua ham so hp )
Ca- a.75 a :- a C" t.e e - Trang 2 - :-a. 7a 1a Zxa:
5. Bang cac ao ham :
ao ham cua cac ham so s cap c ban ao ham cua cac ham so hp
(C) = 0 vi C la hang so
(x) = 1
(x
) = x
1
(
x
1
) =
2
x
1
(x0)
( x ) =
x 2
1
(x>0)
(u
) = u
1
.u
(
u
1
) =
2
u
' u
( u ) =
u 2
' u
(sinx) = cosx
(cosx) = sinx
x cos
1
)' tgx (
2
= = 1+tg
2
x (x Z k , k
2
+
)
x sin
1
)' gx (cot
2
= = (1+cotg
2
x)
(x
Z k , k
)
(sinu) = u.cosu
(cosu) = u.sinu
) u tg 1 ( ' u
u cos
' u
)' tgu (
2
2
+ = =
) u g cot 1 ( ' u
u sin
' u
)' gu (cot
2
2
+ = =
(e
x
) = e
x
(a
x
) = a
x
.lna (0<a 1)
(e
u
) = u.e
u
(a
u
) = u.a
u
.lna
(ln|x|) =
x
1
( x0)
(loga|x|) =
a ln x
1
(0<a 1, x0)
(ln|u|) =
u
' u
(loga|u|) =
a ln u
' u
6. ao ham cap cao vi phan :
a) ao ham cua ao ham cap n 1 cua ham so f(x), neu co, la ao ham cap n cua ham
so f(x).
Ky hieu : [f
(n 1)
(x)] = f
(n)
(x) = y
(n)
(x)
b) Gia thiet y = f(x) co ao ham trong khoang (a;b). Vi phan cua ham so
y = f(x) tai iem x bat ky thuoc khoang (a;b) la :
dy = f(x).dx.
c) Tnh gan ung:
f(x0+x) f(x0) + f (x0).x
Ca- a.75 a :- a C" t.e e -Trang 3 - :-a. 7a 1a Zxa:
Phan II. NG DUNG CUA AO HAM
I.SU ONG BIEN VA NGH|CH BIEN CUA HAM SO
1) Kien thc lp 10 :
Cho ham so y = f(x) xac nh tren khoang (a;b) va x1 < x2 vi x1,x2(a;b)
a) Neu f(x1) < f(x2) th f(x) ong bien tren khoang (a;b).
b) Neu f(x1) > f(x2) th f(x) nghch bien tren khoang (a;b).
2) nh ly LaGrang:
Neu ham so y = f(x) lien tuc tren oan [a;b] va co ao ham tren khoang (a;b) th ton
tai mot iem c(a;b) sao cho :
f(b) f(a) = f(c)(b a) hay
a b
) a ( f ) b ( f
) c ( ' f
=
3) ieu kien u cua tnh n ieu :
a) nh ly 2 :
Cho ham so y = f(x) co ao ham tren khoang (a;b) .
1. Neu f(x) > 0 vi x(a;b) th ham so y = f(x) ong bien tren khoang o.
2. Neu f(x) < 0 vi x(a;b) th ham so y = f(x) nghch bien tren khoang o.
b) nh ly 3 (M rong nh ly 2) :
Cho ham so y = f(x) co ao ham tren khoang (a;b) .
Neu f(x) 0 (hoac f(x) 0) vi x(a;b) va f(x) = 0 tai mot so hu han iem
tren khoang (a;b) th ham so y = f(x) ong bien ( hoac nghch bien ) tren khoang o.
Tom tat:
Bang bien thien
Ham so ong bien tren (a;b)
Ham so nghch bien tren (a;b)
4) iem ti han :
a) nh ngha: Cho ham so y = f(x) xac nh tren khoang (a;b) va x0(a;b). iem x0 c
goi la 1 iem ti han cua ham so y = f(x) neu tai x0 ao ham f(x) khong xac nh hoac
bang 0.
b) Tnh chat : oi vi cac ham so s cap (Tong, hieu, tch, thng, ham so hp cua mot
so cac ham so s cap c ban): Neu f(x) lien tuc tren khoang (a;b) va x1; x2 (x1<x2) la
hai iem ti han ke nhau thuoc khoang (a;b) th tren khoang (x1; x2) ao ham f(x) gi
nguyen dau.
5) Cach tm cac khoang n ieu cua ham so y = f(x):
a) Tm tap xac nh D cua ham so y = f(x).
b) Tm f(x) va tm cac iem xi D (i = 1,,n) (cac iem ti han cua f(x)).
Ca- a.75 a :- a C" t.e e - Trang 4 - :-a . 7a 1a Zxa:
c) Lap bang bien thien, xet dau cua f(x) tren tng khoang xac nh bi cac iem ti
han va da vao nh ly 2, 3 e xet tnh n ieu cua ham so y = f(x) tren khoang xac
nh D cua no.
II.CUC DAI VA CUC TIEU
1. nh ngha :
Cho ham so y = f(x) lien tuc tren khoang (a; b) va iem x0(a; b); co o th (C).
a) V() = (x0; x0+) vi >0 la mot lan can cua iem x0.
b) Neu vi x V() (a; b) cua iem x0 va xx0 ta eu co f(x) < f(x0) th x0 la 1 mot
iem cc ai cua ham so y = f(x), f(x0) la gia tr cc ai cua ham so y = f(x), con iem
M0(x0; f(x0)) c goi la iem cc ai cua (C).
c) Neu vi x V() (a; b) cua iem x0 va xx0 ta eu co f(x) > f(x0) th x0 la 1 mot
iem cc tieu cua ham so y = f(x), f(x0) la gia tr cc tieu cua ham so y = f(x), con
iem M0 (x0; f(x0)) c goi la iem cc tieu cua (C).
iem cc ai cua (C): y = f(x) iem cc tieu cua (C) : y = f(x)
d) Cac iem cc ai va cc tieu c goi chung la cac iem cc tr. Gia tr cua ham so
y = f(x) tai iem cc tr goi la cc tr cua ham so a cho.
2.ieu kien can e ham so co cc tr :
a) nh ly Fermat : Neu ham so y = f(x) co ao ham tai x0 va at cc tr tai iem o
th f(x0) = 0.
Y ngha hnh hoc : Tai iem cc tr x0 , neu f(x) co ao ham th tiep tuyen cua o th la
song song hoac trung (cung phng) vi Ox.
b) He qua: Moi iem cc tr cua ham so y = f(x) eu la iem ti han cua no.
3. Cac dau hieu ( ieu kien u ) e ham so co cc tr :
a) Dau hieu 1: Neu i qua iem x0 ma f(x) oi dau th x0 la iem cc tr cua ham so y=f(x).
Cu the :
Ca- a.75 a :- a C" t.e e - Trang 5 - :-a. 7a 1a Zxa:
b) Dau hieu 2: Gia s ham so y = f(x) co ao ham lien tuc ti cap 2 tai x0 va f(x0)=0 va
f(x0)0 th x0 la mot iem cc tr cua ham so y = f(x).
Cu the :
>
=
0 ) x ( ' ' f
0 ) (x ' f
0
0
x0 la iem cc tieu cua ham so y = f(x)
<
=
0 ) x ( ' ' f
0 ) (x ' f
0
0
x0 la iem cc ai cua ham so y = f(x)
4. Cac quy tac tm cc tr cua ham so y = f(x) :
Quy tac I Quy tac II
Phng phap:
Tm tap xac nh D cua ham so
Tm f(x) va tm cac iem ti han
x0 D.
Xet dau cua f(x) tren bang bien
thien.
Da vao dau hieu I suy ra cac
iem cc tr.
Phng phap:
Tm tap xac nh D cua ham so
Tnh f(x) va giai phng trnh
f(x)= 0 e tm cac nghiem xi
(i=1,2.)
Tnh f(x)
T dau cua f(xi), da vao dau
hieu II, suy ra tnh chat cc tr cua
f(x).
5. Mot so van e co lien quan en cc tr :
ng thang i qua cc ai va cc tieu cua o th ham so y = f(x) = ax
3
+bx
2
+cx+d
(a0 va b
2
3ac>0) c thc hien theo cac bc :
o Tm y. Tm ieu kien e ham so co cc tr a0 va = b
2
3ac>0
o Chia y cho y ta c d la x+ .
o Khi o ham so y = f(x) = ax
3
+bx
2
+cx+d = (Ax+B)y +x+
o Goi x0 la iem cc tr cua ham so y = f(x). Theo nh ly Fermat:
y(x0) = 0 y(x0) = (Ax0+B)y(x0) +x0+ = x0+
Vay ng thang qua cc ai va cc tieu cua o th ham so y = f(x) = ax
3
+bx
2
+cx+d
(a0 va b
2
3ac>0) la d: y = x+
Phng trnh ng thang i qua 2 iem cc tr cua o th ham bac 3 tren la :
a 9
bc
d x )
a 3
b
c (
3
2
y
2
+ =
ng thang i qua cc ai va cc tieu (neu co) cua o th ham so
y = f(x) =
' b x ' a
c bx ax
2
+
+ +
co phng trnh :
' a
b ax 2
)' ' b x ' a (
)' c bx ax (
y
2
+
=
+
+ +
=
Ca- a.75 a :- a C" t.e e - Trang 6 - :-a. 7a 1a Zxa:
III. GIA TR| LON NHAT VA NHO NHAT CUA HAM SO
1.nh ngha : Cho ham so y = f(x) xac nh tren tap D. nh ngha:
=
=
M ) x ( f : D x
M ) x ( f : D x
M ) x ( f Max
0 0
D
=
=
m ) x ( f : D x
m ) x ( f : D x
m ) x ( f Min
0 0
D
Han nhien la : Neu D=[a;b] th M va m ong thi ton tai va m f(x) M vi x[a;b]
2. Cach tm gia tr ln nhat va gia tr nho nhat cua ham so:
Xac nh tap D
Tm cac iem ti han xiD (i = 1,2,) (neu co)
Tm:
o Gia tr f(xi) tng ng (neu co);
o Gia tr cac mut (neu D = [a;b] th tm f(a) va f(b) );
o Tm cac gii han 1 ben (neu D=(a;b) th tm +
a x
lim
f(x) va
b x
lim
f(x) );
o Tm cac gii han vo tan (neu D = ( ; a] th tm
x
lim
f(x) con neu
D = [a;+) th tm
+ x
lim
f(x) ).
o Lap bang bien thien (hoac so sanh cac gia tr cua ham so tren mot oan), da
vao o ma ket luan.
IV. TNH LOI LOM VA IEM UON CUA O TH| HAM SO
1)Khai niem ve tnh loi, lom va iem uon :
Cho ham so y = f(x) co ao ham cap 2 trong
khoang (a;b), co o th (C). Gia thiet tai moi iem
thuoc khoang (a;b) o th (C) eu co tiep tuyen.
Xet cung ACB vi A(a;f(a)); B(b;f(b)) va C(c;f(c)).
Cung la mot cung loi cua (C) neu tai moi iem cua cung tiep tuyen eu
nam pha tren (C). Khoang (a;c) goi la khoang loi cua o th.
Cung la mot cung lom cua (C) neu tai moi iem cua cung tiep tuyen eu
nam pha di (C). Khoang (c;b) goi la khoang lom cua o th.
iem C phan cach gia cung loi va cung lom c goi la iem uon cua o th. Tai
iem uon tiep tuyen xuyen qua o th.
Ca- a.75 a :- a C" t.e e - Trang 7 - :-a. 7a 1a Zxa:
2) Dau hieu loi, lom va iem uon :
1) nh ly 1 : Cho ham so y = f(x) co ao ham en cap hai tren khoang (a;b).
a. Neu f(x) < 0 vi moi x(a;b) th o th cua ham so loi tren khoang o.
b. Neu f(x) > 0 vi moi x(a;b) th o th cua ham so lom tren khoang o.
2) nh ly 2 : Cho ham so y = f(x) lien tuc tren mot lan can nao o cua iem x0 va co
ao ham ti cap hai trong lan can o. Neu ao ham cap hai oi dau khi x i qua x0 th
iem M0(x0;f(x0)) la iem uon cua o th ham so a cho.
3) Tom tat :
a) Tnh loi, lom cua o th:
x a b X a b
y y +
o th cua
ham so
loi
o th
cua ham
so
lom
b) iem uon cua o th:
x x0
y
+
() (+)
o th cua
ham so
iem uon
M0(x0;f(x0))
V. TIEM CAN
1) nh ngha :
a) Gia s M(x;y)(C):y = f(x). Ta noi (C) co mot nhanh vo cc
neu t nhat mot trong hai toa o x, y cua iem M(x;y) dan ti .
Khi o ta cung noi iem M(x;y) dan ti (v OM=
+ +
2 2
y x ). Ky hieu M .
b) Gia s o th (C) co nhanh vo cc. Cho ng thang d.
K hieu MH la khoang cach t iem M(x;y)(C) en ng thang d.
d la tiem can cua (C)
0 MH lim
)) C ( M (
M
=
2) Cach xac nh tiem can cua (C): y = f(x) :
1.Tiem can ng :
nh ly :
Neu
=
) x ( f lim
0 x x th d: x = x0 la mot tiem can ng cua (C)
M rong :
Neu
=
+
) x ( f lim
0
x x
(hoac
=
) x ( f lim
0 x x
) th d: x = x0 la mot tiem can ng ben
trai (ben phai) cua (C):y = f(x)
Ca- a.75 a :- a C" t.e e -Trang 8 - :-a. 7a 1a Zxa:
2.Tiem can ngang :
nh ly : Neu 0
x
y ) x ( f lim =
th d: y = y0 la mot tiem can ngang cua (C)
M rong : Neu 0
x
y ) x ( f lim =
(hoac 0
x
y ) x ( f lim =
+
) th d: y = y0 la mot tiem can ngang ben
trai (ben phai) cua (C):y = f(x).
3.Tiem can xien :
nh ly : ieu kien at co va u e ng thang d:y = ax+b (a0) la mot tiem can xien
cua o th (C) la :
0 )] b ax ( ) x ( f [ lim
x
= +
+
hoac
0 )] b ax ( ) x ( f [ lim
x
= +
hoac
0 )] b ax ( ) x ( f [ lim
x
= +
M rong :
Neu
0 )] b ax ( ) x ( f [ lim
x
= +
+ th d:y=ax+b (a0) la tiem can xien ben phai cua
(C):y=f(x).
Neu
0 )] b ax ( ) x ( f [ lim
x
= +
th d:y=ax+b (a0) la tiem can xien ben trai cua
(C):y=f(x).
Neu
0 )] b ax ( ) x ( f [ lim
x
= +
th d:y=ax+b (a0) la tiem can xien hai ben cua
(C):y=f(x).
Cach tm cac he so a va b cua ng tiem can xien y = ax+b:
Tm cac gii han : a=
x
) x ( f
lim
x
va b=
] ax ) x ( f [ lim
x
Chu y :
Neu a=
x
) x ( f
lim
x
va b=
] ax ) x ( f [ lim
x
, a0
Neu tiep tuyen tao vi Ox goc
2
th f (x0) = k = tg.
B. Tiep tuyen cua (C) : y = f(x) di qua iem M1(x1; y1 ) :
1) Vi (C): y = f(x) = ax
2
+bx+c (a 0) co o th la 1 parabol :
Phng phap :
Goi d la ng thang i qua M1(x1; y1 ) va co he so goc k, phng trnh
d : y = k(x x1)+ y1 (1).
Phng trnh hoanh o giao iem cua d va (C) : ax
2
+bx+c = k(x x1)+ y1
Ta bien oi phng trnh nay ve phng trnh bac 2 an x dang :
a1x
2
+b1x+c1 = 0 (2).
d tiep xuc (C) phng trnh (2) co nghiem so kep :
= =
0 c a 4 b
0 a
1 1
2
1
1
.
T he ieu kien nay ta tm c k.
Thay k tm c vao (1) e co phng trnh tiep tuyen.
Ca- a.75 a :- a C" t.e e -Trang 12- :-a. 7a 1a Zxa:
2) Vi (C) : y = f(x) bat ky:
Phng phap :
Goi d la ng thang i qua M1(x1; y1 ) va co he so goc k, phng trnh
d : y = k(x x1)+ y1 (1).
d tiep xuc (C) khi he sau co nghiem :
=
+ =
k (x) f'
y ) x - k(x f(x)
1 1
T ay kh k f(x) = f(x)(x-x1)+y1 ( phng trnh hoanh o tiep iem)
cac nghiem x = x0 (neu co) va tnh c k theo x0.
Thay k tm c vao (1) e co phng trnh tiep tuyen tng ng.
Chu y rang : So tiep tuyen phu thuoc vao k ( ch khong phu thuoc vao x0)
3) Bai toan 3: HO NG CONG. BIEN LUAN SO NG CONG I QUA MOT
IEM CO NH.
a) Khai niem : Cho ham so y=f(x) trong o ngoai bien x, co them ch m cac he so.
Ky hieu (Cm):y=f(x,m) vi m la tham so. Khi m thay oi ta co vo so o th (Cm) va goi
chung la ho (Cm).
b) Co bao nhieu o th (Cm) i qua M0(x0;y0) cho trc ?
Phng phap: Ta thc hien cac bc :
1) Thay toa o cua M0(x0;y0) vao ham so y=f(x,m) a en mot phng trnh
g(m)=0 (1).
2) Bien luan theo m so nghiem cua (1) : so nghiem cua (1) chnh la so o th (Cm)
i qua M0(x0;y0).
3) Neu (1) co vo so nghiem oi vi m th M0(x0;y0) tr thanh mot iem co nh
trong cac iem co nh ( neu co) ma (Cm) i qua.
c) Tm iem co nh cua (C m):y=f(x,m):
Phng phap:
1) Goi M0(x0;y0) la iem co nh ma (Cm):y=f(x,m) i qua vi moi m .
2) Ta co M0(x0;y0)(Cm) y0=f(x0,m) g(m)=0 (1).
3) nh cac he so cua (1) ong thi bang 0 e (1) co vo so nghiem. T o giai he
phng trnh tm c x0 va y0 va ket luan ve iem co nh cua (Cm).
4) Bai toan 4: TM TAP HP IEM M(x;y) ( quy tch ai so ) , trong o x hoac y co
cha tham so m.
Phng phap :
1) Tm ieu kien cua m e iem M ton tai.
2) T gia thiet bai toan, ta tm toa o cua iem M(x;y) t he phng trnh:
=
=
) m ( h y
) m ( g x
(1)
T ieu kien ton tai iem M va kh tham so m t he (1) ta tm c tap hp (C)
cha M t o i en ket luan quy tch cua M.