SLEYMAN DEM REL N VERS TES MHEND SL K-M MARLIK FAKLTES MAK NE MHEND SL BLM

DERS ADI DERS KODU TAR H : 16 /11/ 2009 SORU PUANI ALINAN PUAN 1 2 3 4 5 6 7

Makina Elemanlar I

RENC ADI RENC NO

.............................................. ..

MZA : 8 9 10 TOPLAM

10

10

15

10

20

20

100

SORULAR
1. Makine elemanlar hangi blmlerden meydana gelmektedir. 2. Scak perinleme nerelerde kullanlr? eklini iziniz. Perinin maruz kald gerilmeleri yaznz. 3. Eleman kalnl s ve genilii b olan iki para X sembol ile gsterilen kaynakla kaynatlmtr. Ne eit bir kaynak diki tipidir ve kaynak kalnl nedir. Bu diki ne zaman kullanlr? ekil izerek anlatnz. 4. Kesilmeye kar emniyet alnm bir cvata balants ekli iziniz. zelliklerini anlatnz. Mukavemet hesaplarn yapnz. 5. Boyu birincisinin iki kat olan, ayn malzemeden ayn kesitte olan iki cvata ayn ngerilme ve iletme kuvvetine maruz kalmaktadr. Ayn ekil deitirme geninde maruz kalacaklar toplam kuvveti gsteriniz. 6. Bir enine kama ile boyuna kamay ekilleri ve grevleri yn ile karlatrnz. 7. Bir feder balants ve kesit resmini iziniz. Maruz kalaca gerilmeleri belirtiniz. 8. ekilde gsterilen dner aks F1=F2=5kNluk kuvvet etkisi altnda dnmeye zorlanmaktadr. Buna gre aks boyutlandrnz. Aks malzemesi St50 (Ak=290MPa), emniyet katsays S=2, yzey przllk faktr Ky=0.88, Boyut faktr Kb=0.85, entik faktr K=1.2dir. 9 ekilde gsterilen iki levha iki adet perin ile balanmak istenmektedir. Uygulanan kuvvet F=5000 N, perin malzemesi St37 (ak=230MPa), emniyet katsays S=1.5dir. Buna gre a) Yalnz A ve B perini kullanld durumda b) Yalnz C ve D perini kullanld durumda uygun perin aplarn hesaplaynz.

Notlar Kapal. Sre 100 dkdr.

Sayfa 1 / 7

SLEYMAN DEM REL N VERS TES MHEND SL K-M MARLIK FAKLTES MAK NE MHEND SL BLM
DERS ADI DERS KODU TAR H : 16 /11/ 2009

Makina Elemanlar I

RENC ADI RENC NO

.............................................. ..

MZA :

MAK NA ELEMANLARI I CEVAP ANAHTARI 16.11.09 1. Makine elemanlar biliminin incelemeye ald blmler; a) Balama elemanlar d) Biriktirme elemanlar b) Tama elemanlar e) rtibat elemanlar c) Destekleme elemanlar f) G ve hareket iletim elemanlar 2.

F F

max =

F em .d 2 4

10 mm apn zerinde olan elik perinler ile szdrmazlk istenen perin balantlar scak olarak dvlmektedir. Bu balant, souma sonucunda perin ekseni dorultusunda bir kuvvetle ykleneceinden, sistem srekli perinin ekseninden geen ekme gerilme altnda kalmaktadr. 3. ift V veya X aln kayna olup, kaynak kalnl a dr. Burada a=0.80 s alnmaktadr. X aln kaynak dikii s>10 mm elemanlarn balantsnda tercih edilmektedir.

4.

Kesme gerilmesi:
=
F F = em n.m. AG n.m. .d 2 G 4

Yzey basn gerilmesi

pmax = F Pem n.s.d G

n cvata says, m - makaslama kesit says s- Sklan paralarn en kk kalnl , mm dG - Makaslanan aft ap, mm

Sayfa 2 / 7

SLEYMAN DEM REL N VERS TES MHEND SL K-M MARLIK FAKLTES MAK NE MHEND SL BLM
DERS ADI DERS KODU TAR H : 16 /11/ 2009

Makina Elemanlar I

RENC ADI RENC NO

.............................................. ..

MZA :

Cvata balantlar baladklar elemanlar tarafndan, makaslama oluturacak kuvvetle zorlandnda, balanan elemanlarn ara kesitleri boyunca kesilmeye maruz kalr. Ara kesit zerinde vida dileri varsa, kesilme daha da kolaylar. Bunu nlemek iin kesme cvatalar kullanlr. Kesme cvatalarnda kaln olan cvata aft, cvata deliini tamamen doldurmaktadr. Bu durumda elemanlarla temasta olan aftn ekseni boyunca, en ksa ksm yzey basncna maruz kalr. 5.

ekil deitirme geni bir lek dhilinde izilirse, uzun cvatann ayn n gerilme ve iletme kuvveti altnda maruz kald toplam kuvvet kld grlr. Buna karlk iletme kuvvetinden cvataya den pay Fic uzun kuvvetinin genliinin de azald grlr. Bu ilem hesapla da bulunabilir. 6. Grev yn ile; enine kamalar teleme ve salnm hareketi yapan tama elemanlar (milaks) ve gbek balantlarnda radyal olarak yni mil-aks eksenlerine dik olarak monte

Sayfa 3 / 7

SLEYMAN DEM REL N VERS TES MHEND SL K-M MARLIK FAKLTES MAK NE MHEND SL BLM
DERS ADI DERS KODU TAR H : 16 /11/ 2009

Makina Elemanlar I

RENC ADI RENC NO

.............................................. ..

MZA :

edilmek suretiyle balant salayan makine elemanlardr. Bu elemanlar srtnme ve anmadan dolay onarm veya deitirilmeleri iin sk sklmeleri gerekir. Enine kamalar, eimli yzeylerinden faydalanarak elemanlar arasnda ayarlar yapmak iin de kullanlmaktadr. Boyuna kamalar ise, mil ve gbek balantlarnda, mil eksenlerine paralel olarak monte edilmektedir., Boyuna kamalar dili ark1ar, volanlar, manivela kollar, kranklar vb dndrme momenti tayan elemanlara balantsnda radyal harekete imkan vermektedirler. Konstrksiyon olarak; enine kamalar ve boyuna kamalar birbirlerine benzemekte, alt ve st yzeyleriyle kuvvet ve moment tayan, zlebilen balama elemanlardr. 7. Federler, mil yuvasna ve gbek kanalna oynamayacak ekilde boluksuz yerletirilmektedir. Ancak kamann st yzeyi ile gbekteki yuvas arasnda kk bir boluk bulunmaktadr, ekil 4.15.

Feder uzunluuna tayc eleman ve gbein arakesitinde kesilmeye; temas eden en kk yan yzeyi de maksimum yzey basncna maruz kalmaktadr. Buna gre:

Fu = 2..Fn =

2.M d d

max =

Fu 2.M d = em b.l b.d .l

p max =

Fu Md = p em i.l.t min i.d.l.t min

Sayfa 4 / 7

SLEYMAN DEM REL N VERS TES MHEND SL K-M MARLIK FAKLTES MAK NE MHEND SL BLM
DERS ADI DERS KODU TAR H : 16 /11/ 2009

Makina Elemanlar I

RENC ADI RENC NO

.............................................. ..

MZA :

i evredeki kama says

t 1 - Federin mildeki derinlii, mm

t 2 - Federin gbekteki derinlii, mm
tmin - Federin mil veya gbek yuvasndaki t1 ve t2 derinliklerinden en k, mm l - Federin boyu, vida ile tespit edilmemilerde feder boyu ll alnr, mm Fu - evre kuvveti, N Fn - Normal kuvvet ,N b - Federin genilii, mm p - Federin yzey basn gerilmesi, N mm 2 Md - Federin tayaca dndrme momenti, Nmm
max - Federin maruz kald kesme gerilmesi, N/mm
2

d Mil ap, mm
- Srtnme katsays

Cevap 8.
F1=5kN F1=5kN

moment F1 ve F2 kuvvetleri arasndaki blgede. gd = 0 + AK g AK * S D Tam deiken gerilmede 0 = 0 g

D*
S

FA=5kN Me=5kN*100mm

FB=5kN

D =

K y KB K

D , D = 0.5 K , D = 250 MPa, D = 155,8MPa

St 50 iin K=500 MPa, AK=290MPa Simeritden dolay FA=FB =5 kN. Dner aks olduu iin kesit zerindeki gerilmeler tam deiken ve maksimum Cevap 9. a)

g =

Me 5000 *100 AK = = d 40.3mm We S d 3 32

Sayfa 5 / 7

SLEYMAN DEM REL N VERS TES MHEND SL K-M MARLIK FAKLTES MAK NE MHEND SL BLM
DERS ADI DERS KODU TAR H : 16 /11/ 2009

Makina Elemanlar I

RENC ADI RENC NO

.............................................. ..

MZA :

A ve B perini kullanld durumda perine gelen kuvvetler;

FMB FyA FxA FY FX O Me FMA

Fx=Fsin37=3000N Fy=F.cos37=4000N Me=5000*250=1250000 Nmm FxA= FxB=Fx/2=1500 N FyA= FyB=Fy/2=2000 N FMA/rA=FMB/rB ve rA=rB FMA=FMB
ekle gre en ok zorlanan perin B perini olduundan;

FyB FxB

FMA*rA+FMB*rB=Me 2FMBrB=Me FMB=31250 N B perinine gelen toplam kuvvet FB = ( FMB + FYB ) 2 + ( FxB ) FB = 33283N
2

FB AK ve AK=0,58*AK d=22.4 mm A s

Sayfa 6 / 7

SLEYMAN DEM REL N VERS TES MHEND SL K-M MARLIK FAKLTES MAK NE MHEND SL BLM
DERS ADI DERS KODU TAR H : 16 /11/ 2009

Makina Elemanlar I

RENC ADI RENC NO

.............................................. ..

MZA :

b) C ve D perini kullanld durumda perinler zerine gelen kuvvetler ekilde Bu durumda en ok gsterilmitir. zorlanan perin C perini olarak grlmektedir. Bir nceki kta olduu gibi mesafeler ve momentler ayn olduu iin FMC=31250 N ve C perinine gelen toplam kuvvet
FC = ( FMC + FxC ) 2 + ( FyC ) FB = 32811N ve d=22,3 mm
2

FMC

FyC FxC

FxA

FX

O Me FyD FxD

FMD

Sayfa 7 / 7