Septembre 2010
Mthodologiedutravail Cettetudeestbasesurlanalysedesrapports2009(annuel,deDveloppementDurable, Documentderfrence)publisannuellementparlesentreprisesfranaisescotesauCAC 40. Comptetenudelimportancegrandissantedespartiesprenantesdelentreprise,enterme deresponsabilitsocitale,lORSEasouhaitsavoircommentlesentreprisesenvisageaient lapriseencomptedespartiesprenantesdansleprocessusdereporting. Cettetudeabutpdagogique,visedoncguiderlesentreprisesdanslamaniredassocier leurpartiesprenantesauprocessusdlaborationdeleursrapportsDD. Eneffet,parlarticle225delanouvelleloiissueduGrenelle2delEnvironnementdu12 juillet2010,lesentreprisescotesdoiventdsormaisfaireapparaitredansleursrapports annuelslesconsquencessocialesetenvironnementalesdeleursactivitsmaisaussiles engagementsprisenversleurspartiesprenantesetdecefaitexpliciterlafaondontelles intgrentcesderniresdanslastratgiedugroupeetdansleurstravauxdereportingDD.
Article225delaloiGrenelle2du12juillet2010
Leslmentsdinformationssuivantserapportentaudialogueaveclespartiesprenantesinstaurpar lorganisationpendantlapriodedereporting.Ceslmentsneselimitentpasaudialogueinstaurdansleseul butdeprparerleraportdveloppementdurable. 4.14Listedesgroupesdepartiesprenantesinclusdanslorganisation. Exemplesdegroupesdepartiesprenantes: Lescommunauts Lasocitcivile Lesclients Lesactionnairesetautresapporteursdecapitaux Lesfournisseurs Lessalarisetleurssyndicats 4.15Basedidentificationetslectiondespartiesprenantesaveclesquellesdialoguer. Celainclutleprocessussuivreparlorganisationpourdfinirlesgroupesdepartiesprenantesetpour dterminerlesgroupesavecquidialoguerounepasdialoguer 4.16Dmarchedecedialogueetnotammentfrquencepartypeetpargroupedepartieprenante. Lapprochepeutsefaireparlebiaisdenqutes,degroupesdediscussions,depanelsauniveaudes communauts,depanelsconsultatifsauprsdesentreprises,pardescommunicationscrites,desstructuresde
LignesdirectricespourlereportingdveloppementdurableGRI,p.24 (Pourplusdinformations,cf.Annexe0)
I.Identifieretassocierlespartiesprenantesauprocessusdereporting 1.Lacartographiedespartiesprenantes. LalogiqueinhrenteauxpolitiquesRSEvoudraitquelesentreprisesquisouhaitentdialoguer aveclespartiesprenanteschoisissentcellesquiontunepertinenceouunimpactsurleur curdemtier.Lapremiretapeconsistedonclesidentifier,lescartographier. Cartographiersespartiesprenantescestidentifierlesattentesetlepouvoirdechaque groupedacteurs,cequipermetdtablirdesprioritsstratgiques. Quellessontlespartiesprenantesprendreencompte? Commentlesprsenterdanslerapportsocialetenvironnemental? Laprsentationdespartiesprenantespeutstablirdeplusieursfaons: Piliersdudveloppementdurable Directes/Indirectes Repartitiondevaleur Internes/Externes Contractuelles/Noncontractuelles Croises a. Lespiliersdudveloppementdurable Danoneachoisidecartographiersespartiesprenantesen4grandessphres:la sphresociale,lasphrepublique,lasphreconomiqueetlasphreindustrielleet scientifique.
b. Lecercle ArcelorMittalacartographisespartiesprenantesparuneformeconcentriqueselonleurs sphresdinfluence.
CorporateResponsibilityReportArcelorMittal2009,p.8
c. Lespartiesprenantesdirectesetindirectes Carrefourdistinguelespartiesprenantesdirectesdespartiesprenantesindirectes.
RapportRSEFranceTelecomOrangep.102
Carrefour
RapportexpertDDCarrefour2009,p.36
Michelin
RapportdactivitetdeDD2009Michelin,p.109
SchneiderElectric
RapportdactivitetdeDD20082009SchneiderElectric,p.33
Total
Rapportenvironnementetsocit2009Total,p.3
e. Lespartiesprenantesexternes(socitcivile,fournisseurs)etinternes(salaris, syndicats). f. Lespartiesprenantescontractuelles(salaris,clients,fournisseurs)etnon contractuelles(gouvernements,socitcivile). g.Lacartographiecroise Lagardreachoisidecartographiersespartiesprenantesensappuyantlafoissur: lesdiffrentspiliersdudveloppementdurable(sphresociale,conomique,industrielle, professionnelle) ladistinctionentrepartiesprenantesinternes(ayantuneinfluencedirectesurlabonne santdelentreprisei.elesactionnairesetlescollaborateurs)etexternes(ayantune influenceplusoumoinsfortesurlesdcisionsetlesorientationsstratgiquesdugroupei.e lespouvoirspublics,lasocitcivile,lesfournisseurs,lesagencesdenotationextra financire,lesinvestisseurs) ladistinctionfaitedespartiesprenantessectorielleslieslactivitmdia(imprimeurs, annonceurs,) Deplus,Lagardreexpliquelecheminementquilaconduitfairecettecartographiecroise etexposeselonquellelogiquelesdistinctionsontttablies.
RapportdveloppementdurableLagardre2009,p.18
2.Lahirarchisationdespartiesprenantes.
LebonfonctionnementdunepolitiqueRSEdpendengrandepartiedenjeuxlisla hirarchisationdecespartiesprenantesquipermetde:
TableauextraitduguidepratiqueEngagementsdesentreprisesaveclespartiesprenantesORSE(Juillet2010),p.6
Ainsi,aprsquelesentreprisesaientprisconsciencedesdiffrentsacteursquiinteragissent avecelles,ilestimportantpourellesdeleshirarchiser. Dslors,commentleshirarchiser?Quellesstratgieouprocessusadopter?Comment rendrecomptedecettedmarche?Commentluidonnerplusdecrdibilit? Plusieurspossibilitsapparaissent: *Enfonctiondelaproximitdelarelationetdesenjeuxquereprsententcesparties prenantes. *Enfonctiondesattentesdespartiesprenantes. *Enfonctiondesengagementsprisenverscespartiesprenantes; *Enfonctiondeszonesgographiques. a. Enfonctiondelaproximitderelationetdesenjeuxquereprsententcesparties prenantes. Ilsagitdslorsdediffrenciersespartiesprenantesselonledegrderelation entretenuavecchacunedelleetleurimpactsurlastratgieetlactivitdugroupe commelefaitPSAPeugeotCitron
SupplmentIndicateursDDPSAPeugeot2009
10
RapportdactivitetdeDDGDFSuez2009,p.7980
11
NotonslahirarchisationdAxa;
RapportdactivitetderesponsabilitdentrepriseAxa2009,p.35
d. Duglobalaulocal Danscecasdefigure,lesentreprisesmettentenplaceunoutilouunprocessusau niveauglobalpouraccompagnerlesdiffrentsniveaux(sites,filiales,dpartements) dansllaborationdeleurproprecartographie. Atitredexemple,TotaletFranceTelecomOrange
12
RapportRSEFranceTelecomOrangep.19
Mettreenvidence,aumoyendinterviewsmensparuntiers,lesprincipauxenjeuxexistantsentreles partiesprenantesetunsitelocal(environnementaux,conomiques,sociaux,socitaux) Etreaufaitdeschangements(nouveauxluslocaux,crationdecomitsdinformationlocaux,)afinde toujourssadresserauboninterlocuteur. Confronterlesperceptionsinternesetexternesdesenjeuxdelactivitdusiteetvaluerlaqualitdesa relationavecsespartiesprenantes. AmliorersonintgrationdanslesterritoiresSiteAreva fin2009,41exercicesdecartographieonttralissdans7paysdiffrents,enFrance,enBelgique,en Allemagne,auRoyaumeUni,auxtatsUnis,auCanadaetenInde.En2009,3sitesonttconcernsparun premierexercice.Lesresponsablesdessitesformalisentdesplansdactionspourpoursuivreoudvelopperles actionsjugeslesplusadquates,enfonctiondesenjeuxetattentesdespartiesprenantes.SiteAreva
13
=>ZOOM:Limplicationdespartiesprenantes
Parailleurs,onpeutremarquerqueleslienspeuventsexercerdiffrentsniveaux:logique dinterpellation,dedialogueoudengagementcontractuel. Larelationpeutcommencersouslaformedunednonciation,voluerversdautrestapes tellequeledialogueet,auxmieux,sesolderparunpartenariat.Danscederniercasde figure,lespartenairesserapprochentdanslaperspectivedunecoconstruction.Lutilisation delamatricecidessouspeutfaireressortirlaqualitdelintgrationdespartiesprenantes auprocessusdcisionneldelentreprisedesdegrsvariablesselonleurcatgorieet,ceci tant,leniveaudengagementdecespartiesprenantes.
MatriceextraiteduguidepratiqueEngagementsdesentreprisesaveclespartiesprenantesORSE(Juillet2010),p.7
Voiciunemaniredecartographiersespartiesprenantesquiconsisteraitenuntableau croisentretouteslespartiesprenantesettouteslesthmatiquesmentionnes:
MatriceextraiteduguidepratiqueEngagementsdesentreprisesaveclespartiesprenantesORSE(Juillet2010),p.10
14
RapportdveloppementdurableDexia2009p.23
15
SupplmentIndicateursDDPSAPeugeot2009,p.1314
=>ZOOM:SuividesprocduresAA1000
LAA1000estunenormecreen1999paruneONG.Rviseen2008,elleestbasesurdes critresquipermettentdvaluerlarelationentrelentrepriseetsespartiesprenantesetla stratgiedployepourfavoriserlimplicationdecesdernires.LAA1000comporte3 critres:lamatrialit,laconformitetlacrdibilit.Cestlentreprisedeprciser commentelleappliquecesprincipesgnriquesdanslecadredesonactivitetdeses engagements.LAA1000proposedeslignesdirectricespouramenerlesentreprisesetleurs partieprenantessinscriredansunedmarchededialogueetdeparticipation. Pourlespartiesprenantes,ilsagit: didentifiercequiestimportantpourelles(Quelsenjeux?) dfinirlesaspectsmatriels(financement,moyens) regarderlafaondontonarponduleursattentes.
16
ArcelorMittal,SanofiAventisetFranceTelecomOrangeontmisenavant,dansleurs rapportsDD,lesuividecetteprocdurequicrdibiliseleurtravaildehirarchisation.
CorporateResponsibilityReportArcelorMittal2009,p.12
RapportRSE2009SanofiAventis,p.8
=>RapportdassuranceduBureauVeritaspourlesuividurfrentielAA1000parArcelor
Mittal(Annexe1)
17
3.Lespanelsdepartiesprenantes.
Lentreprisepeutassocierlensembledessespartiesprenantesauseindunoutilquitend sedvelopper,celuidespanels. Danslecadredespanels,lentrepriserunituneslectiondepartiesprenantes,uninstant donn,uneplusieursfoisparanpourchangersurleproblmatiquesdeRSE pralablementidentifies.Cesmthodesdeconsultationvisentrecueillirdesconseils,des attentesetaviscritiquesdelapartdespanlistessurlastratgieDDet/oulerapportDD. Ilexisteainsiunediversitdepanels(locaux,globaux,sectoriels)quicorrespondentaux diffrentesattentesetchoixstratgiquesdespartiesprenantes. a. Lagographiedupanel Commenttablirsagographie? Plusieursgographiespeuventtreadopteslorsdellaborationdunpanel: Niveaugroupe Niveaulocalourgional Niveausectoriel i. PanelauniveaudugroupepourEDF
Pourdfinirlesorientations,leComitdedveloppementdurablesappuiesurlePanel dveloppementdurableGroupe.Recomposen2008,celuicivoitsareprsentativit internationalerenforceettientmieuxcomptedelvolutionduGroupe. SiteEDF
FranceTlcomOrange
RapportRSEFranceTelecomOrangep.18
18
EDF
CertainesentitsduGroupesappuientaussisurdespanelsdexpertsSiteEDF
Areva
Alheureactuelle,Arevatendlargircesrencontresdestiersintervenantsinternationaux.Cestlundes pointsclsdelaprochaineStakeholderssessionprvuepour2010.DessessionsenAmriqueduNordsont toutdabordenvisages.Ilsagitldavoirlepointdevuedautrescultures.RapportdeCroissance ResponsableAreva2008p.89
Lepanelconsultatifsurlabiodiversit,cren2006,apourobjectifd'amliorerlapolitiqueduGroupesur lesenjeuxdebiodiversit.RapportdveloppementdurableLafarge2009
Lepaneldespartiesprenantespeutservirdiffrentsrlesauseindugroupe.Ilpeutainsi assurer: unrledesoutiendelagouvernancedentreprise unrlesoutiendelacrdibilitdureporting, assurantdanslesdeuxcasuncontrledelapartdetiersextrieurs. i. Lepanelsoutientlagouvernancedugroupe Lesentreprisesontdeplusenplusrecoursauxpanelspourrpondreauxquestions stratgiquesduchampssocialetenvironnementalenligneavecleurbusinessmodel.Le panelestuneformeinnovantedudialogueaveclespartiesprenantesencequilporterait unregardcritiquesurlastratgieetlesactionsdelentrepriseetaideraitrduirelcart entrelengagementaveclespartiesprenantesetlagouvernancedelentreprise,en runissantenunmmelieudesexpertsextrieursetletopmanagement.
b. Lerledupanel
19
Quelquesexemples;
Lafarge
Depuis2003,10expertssontsollicitspourporterunregardcritiqueamicalsurlastratgiede dveloppementdurable.RapportdedveloppementdurableLafarge,2009 Parsonregardcritiqueamical,notrePaneldepartiesprenantescontribueorienterlastratgie,les prioritsetlesactionsdeLafargeenmatirededveloppementdurable.Rapportdedveloppement durableLafarge,2009p.12
EDF
Carrefour
20
SuezEnvironnement
RapportdactivitSuezEnvironnement2009,p.17
LeForesightAdvisoryCouncil(FAC) Lessocitsdeserviceinterviennentauquotidiendanslaviedespopulations.Ellesdoiventdoncmettreen placeundialogueefficace,surleplanlocaletinternational. Pournourrircedialogue,SUEZENVIRONNEMENTacrleForesightAdvisoryCouncil(FAC)en2004. Uneassembledexpertsindpendants LeFACestcomposde25personnalitsindpendantesdediversesnationalits.Toussontexpertsenmatire denvironnementetdedveloppement.Cesontdeschercheurs,desuniversitaires,dehautsfonctionnaires,des dirigeantsdentreprises,desmembresdorganisationsnongouvernementales,d'autoritslocalesou dinstitutionsinternationales. IlsserunissentdeuxfoisparansouslaprsidencedeMargaretCatleyCarlson,prsidenteduCropDiversity Trust. LeFACcomprenddeuxsections: leBusinessandDevelopmentCommittee,comportantdesexpertsenmatiredemanagement,de gouvernance,desocioconomieoudedroitetunemajoritdereprsentantsdepaysmergents (Inde,Brsil,Algrie,Maroc,Oman)mmedefaireconnatrelesattentesoulesdifficultsdeleurs pays, leScienceandTechnologyCommittee,essentiellementcomposdescientifiquesissusdespays occidentaux(agronome,hydrologue,microbiologue,pidmiologiste). Dbattrelibrementdelastratgieoudesinitiativesdelentreprise SUEZENVIRONNEMENTprsenteauxmembresduFACsastratgie,sesrecherchesetsesinitiatives.Les expertsendbattentlibrementavantdeformulerleursrecommandations.Cestainsiqu'ilsontcontribu llaborationdesmessagesportsparlentrepriseauForumMondialdelEauen2009Istanbul,commeil l'avaitfaiten2006Mexico. LeFACencouragegalementSUEZENVIRONNEMENTsouvrirtoujoursplusaudialogueaveclasocit civile.Illorientenotammentdanslarecherchedepartenariatsetladfinitiondesesengagements,contribuant ainsiauxprogrsdelaccsdetousleaupotableetlassainissement.SiteinternetSuezEnvironnement
21
Dossierdinformation10/01/09LaresponsabilitsocialeetenvironnementaledeSuez Environnement
Areva
ii.
RapportdecroissanceresponsableAreva2009p.2829
Lepanelsoutientlacrdibilitdureporting
22
RapportDDAlcatelLucent2009,p.2
FranceTlcomOrange
RapportRSEFranceTelecomOrangep.18
EDF
Sonrleseprcise:ilexaminelapolitiquedveloppementdurableduGroupe,envaluelereportinget apprcielintgrationdesintrtsdespartiesprenantes.Sesavisetcomptesrendussontpublissurlesite dEDFSiteinternetEDF
GDFSuez
RapportdactivitetdeDDGDFSuez2009,p.77
23
SuezEnvironnement
Dbattrelibrementdelastratgieoudesinitiativesdelentreprise SUEZENVIRONNEMENTprsenteauxmembresduFACsastratgie,sesrecherchesetsesinitiatives.Les expertsendbattentlibrementavantdeformulerleursrecommandations.Cestainsiqu'ilsontcontribu llaborationdesmessagesportsparlentrepriseauForumMondialdelEauen2009Istanbul,commeil l'avaitfaiten2006Mexico. LeFACencouragegalementSUEZENVIRONNEMENTsouvrirtoujoursplusaudialogueaveclasocit civile.Illorientenotammentdanslarecherchedepartenariatsetladfinitiondesesengagements,contribuant ainsiauxprogrsdelaccsdetousleaupotableetlassainissement.SiteinternetSuezEnvironnement
SanofiAventis
AdapterlereportingRSEauxattentesdespartiesprenantesSiteDDSanofiAventis
RapportRSE2009SanofiAventis,p.89
24
2) Travailpostrdactionnel
Exemples; Lafarge
EDF
Sonrleseprcise:ilexaminelapolitiquedveloppementdurableduGroupe,envaluelereportinget apprcielintgrationdesintrtsdespartiesprenantes.Sesavisetcomptesrendussontpublissurlesite dEDFSiteinternetEDF
25
PSAPeugeotCitron
SupplmentIndicateursDDPSAPeugeotCitron2009,p.1415
26
Vivendi
RapportdactivitetdedveloppementdurableVivendi2009,p.5455
27
Quelquesexemples; Areva
Unequinzainedeparticipantsdumondeassociatif,conomiqueetsyndicalsontrunis,tousles18mois, aprsavoirreuundossierdinformationcompletleurpermettantdeprparerledbat.La3Stakeholders Sessionsesttenueen2008,enprsencede14interlocuteurs,runispourchangersurlastratgiedugroupe, sapolitiquevisvisdeluraniumouencoresapolitiquedaccslnergie.SiteArevaetRapportde CroissanceResponsableAreva2008p.88 []Laclausedeconfidentialit,souhaiteparunemajoritdepartiesprenantes,sappliquetantlidentit desparticipantsquaucontenuexhaustifdeschanges.SiteAreva SuiteauxrencontresentrelepaneldespartiesprenantesetlaDirection,letiersindpendant(Comit21), chargdesuperviserledbat,tablitunrapportdtaillafindegarderparcritlesprincipauxjalonsdu dbat. Cerapportestcomposde: *Interrogations/Positiondespartiesprenantes *RponsedelaDirection *AvisduComit21visvisdudroulementetdelateneurdudbat (Cf.Annexe2RapportduStakeholdersSession2008parleComit21)
EDF
Runionen2009sur2thmes:lacceptabilitdunuclaireetlaccslnergie Lesmembresdupanelsontclairementprsents: (SourcesiteEDFCf.Annexe3Laprsentationcompltedesmembresdupanel) RajendraPachauri,prsidenthonoraire,DominiqueBourg,PierreCastillon,HenryDerwent,PeterGoldmark, JeanJouzel,DennyEllerman,WillHutton,DanielLebgue,GiogioMerli,LaurenceTubiana,ErnstUlrishVon WeizsacheretAnnieWu LesmembresduConseildelEnvironnementdEDFsontclairementcits,ilsagitde:(Source:SiteInternet EDF,CfAnnexe4pourplusdedtails) JeanJouzel,prsident,EvelyneDhliat,AlainGrandjean,DominiqueBron,YvesLevy,FranoisLetourneux, CcileOstria,FranoisGuyTrbule,PaulVialle,MichelHavardet4reprsentantsdugroupeEDF LesmembresduConseilSocitaldEDFsont: DominiqueBourg,DanielBoy,PatrickLegrand,PhilippeLvque,MarieNowak,FaridYakeretJohnClinton
28
Lafarge
Depuis2003,10expertssontsollicits[] Lepaneldepartiesprenantesserunit2foisparan,avecchaquefoisunobjectifetunformatdiffrent,[]. BonnepartiqueLafarge: CettecollaborationestdfinieparunmandatquiengageLafargesefforcerdintgrerdanssespolitiques lesrecommandationsdupanel(Cf.MandatAnnexe5Source:Siteinternetwww.Lafarge.com) Lesmembresdupanelsontclairementcits(RapportdedveloppementdurableLafarge,2009p.10) Aspectsconomiques: PhilippeLvque(directeurgnraldeCareFrance) Aspectssociaux: MarionHellman(BuildingandWoodWorkersInternational),AlistairMcIntosh(CentreforHumanEcology),Eric Brassart(Comitdentrepriseeuropen) Aspectsenvironnementaux: FranckRose(Indpendant),JeanPaulJeanrenaud(WWF),LiviaTirone(Architecte),Cornisvanderlugt(PNUE) KarinaLitvack(F&CAssetManagement) BonnepartiqueLafarge: Parailleurs,poursassurerquelarelationdirigeants/panelatteignesesobjectifsetresteefficace,Lafarge demandeuntiers(Utopies)demeneruneenquteauprsdesmembresdupersonnel.Ainsi71%des interrogsestimentquunerelationdeconfianceexisteentrelepaneletlesdirigeantsgrcecette cooprationdanslaprisededcisions(CfEtudecomplteAnnexe6Source:Siteinternetwww.Lafarge.com)
GDFSuez
RapportdactivitetdeDDGDFSuez2009,p.79
Total
29
Exemple; Lafarge
Verbatim Lafargefaitdelasantetdelascuritsonobjectifnumro1.Mmesilesrsultatssontencourageants,des amliorationssontencorencessairespourfranchirlalignequisparelacomptencedelexcellence.Cedfi quelegroupedoitreleverreposesurlengagementdechacundesesemploysenmatiredesantetde scurit[]EricBrassart,ComitdEntrepriseEuropendugroupeLafarge,membreduPaneldeparties prenantes Laccordrelatiflaresponsabilitdelentrepriseetauxrelationsdutravail,concluen2005entreLafargeet troissyndicatsinternationaux,demeureunpartenariatactifetambitieuxconsidrcommeunatoutmajeurdu groupeenmatirededialoguesocialRapportdedveloppementdurableLafarge,2009p.19 Auvuducheminparcourujusquprsentenmatiredepartenariats,jenepeuxquesoulignerla reconnaissancecroissantededeuxquestionsclsaucurdesattentesdeCareetdesdfissocitauxqui attendentLafargedanslespaysmergents:larelationaveclescommunautsenvironnantesetlaccsun logementdcentpourlespopulationsplusfaiblerevenus[]Unepremirephasededfinitiondesprincipes etdesintentionsestdsormaisacheve.LafargeentredansunephasedactionraisonnePhilippeLvque, DirecteurgnraldeCareFrance,membreduPaneldepartiesprenantesLafarge Cela(lacommunicationetladhsionautourdeprojetssensibles)soulvedesquestionscommelarecherche dunconsentementclairpralabledelapartdescommunautslocalesetlacrationdescnariogagnant gagnantAlastaitMcIntosh,professeurinvitdcologiehumaine,Centredcologiehumaine,Universitde Strathclyse,EcosseetmembredupaneldepartiesprenantesLafarge DanslensembleLafargeprogressedemaniretrssatisfaisanteaucoursdecettetroisimephasedetravail etdepartenariataveclePaneldespartiesprenantes[]AlavenirnousaimerionsqueLafargecontinuede prendredesengagementsetdelesporteraupremierplandesproccupationsdusecteur,afindedonner naissanceunenouvelleredeleadershippourlegroupeJeanPaulJeanrenaud,membredeWWFet membreduPaneldespartiesprenantesLafarge(Rapportdedveloppementdurable,Lafarge,2009p.11)
30
Danone
InterviewsdepartiesprenantesexternesetinternesdansleRapportconomiqueetSocialDanone2009 (Cf.Annexe8)
Veolia
AvisducomitdvaluationdveloppementdurableindpendantVeolia2009 (Cf.Annexe9)
FranceTlcomOrange
AvisdequelquespartiesprenantesexternesetinternesdansleRapportRSEdeOrangeFranceTelecom2009
RapportRSEFranceTelecomOrangep.19
RapportRSEFranceTelecomOrangep.59
RapportRSEFranceTelecomOrangep.87
31
Vivendi
AvisdespartiesprenantesexternesexprimslorsduSminaireduDD2010etrestitusdansleRapport dactivitetdedveloppementdurable2009Vivendi(Cf.Annexe10)
ii.
Unerestitutiondesavissousformedesynthse
Veolia
AvisducomitdvaluationdveloppementdurableindpendantVeolia2007 (Cf.Annexe12)
32
AvisdeGuillaumePepy,prsidentducomitdthiqueetde dveloppementdurabledeSuezEnvironnement
EDF
RapportdactivitSuezEnvironnement2009,p.17
AvisdeClaudeFussler,prsidentduPanelinternationaldudveloppementdurabledEDF (Cf.Annexe13)
33
AvisdeDominiqueBourg,prsidentduConseilSocitaldEDF
f.Lesoutilsdemesureetdesuividesrsultats
Ilsagitldesassurerdelapriseencompteeffectivedesavismisparlepaneldeparties prenantesparlegroupesagissantdesagouvernanceoudesontravaildereporting. Commentrendrecomptedubonsuividesrecommandationsetdelattentionporteauxavis mis? LexempledeLafarge;
34
II.Focussurlimplicationdessyndicatsauprocessusdereporting Quellessontlesobligationslgalesenlamatire? Lelgislateuraprvulatransmissiondurapportdegestion(contenantlesinformations environnementalesetsociales)auComitdentreprise.Cedernieralapossibilitdmettre unavisquiseraensuitetransmislassemblegnraledesactionnaires.(ArticleL23238du Codedutravail). Deplus,larticle225delaloiGrenelle2du12juillet2010,donneauxinstances reprsentativesdupersonnellapossibilitdavoirunrleparticipatifdansleprocessusde reporting.
Commentfaireintervenirlessyndicatsdansleprocessusdereporting? Ilexistepourcelaplusieurspossibilits: UnecooprationetconcertationrguliresurladmarcheDDdugroupeparledialogue social. Uneparticipationdanslepaneldepartiesprenantes. UneprisedeparoledanslerapportdegestionetdeDD. Uneimplicationdansladfinitionetlesuividesindicateurssociaux. 1. Unecooprationetconcertationrguliresurladmarche DDdugroupeparledialoguesocial. Exemples:Carrefour
AnnexeCarrefourRponsesPolitiquesocialeFAQpourlISR: Droitdelhomme,RHetdialoguesocial(SourceSite)p.11
35
PSAPeugeotCitron
SupplmentIndicateursDDPSAPeugeotCitron2009,p.103105
Total
AccordcomiteuropendegroupeTotal,p.78
36
Exemples:Carrefour
2. Uneparticipationdanslepaneldepartiesprenantes.
RapportexpertDDCarrefour2009,p.74
Lafarge
EDF
PrsentationdesmembresduconseilsocitaldEDF(SiteinternetEDF)
Exemple:Axa
3. UneprisedeparoledanslerapportdegestionetdeDD.
37
Exemple:Danone
4. Uneimplicationdansladfinitionetlesuividesindicateurs sociaux.
ConventionDanoneUITA2005
AccordsurlaresponsabilitsocialedelentreprisedEDFp.15,SiteEDF
38