O PERSPEKTYWIE INSUREKCYJNEJ

WWW.GRECJAWOGNIU.INFO

Anarchizm

insurekcyjny [powstaczy] trzeba rozumie jako prb sformuowania

tendencji w ruchu rewolucyjnym, perspektywy, ktra od zawsze obecna jest w ramach walki klasowej i z niej si wywodzi. Jako rewolucjonici powinnimy si do niej ustosunkowa.

Owocem pracy anarchistw insurekcyjnych, tym co czyni ich tak ciekawymi, jest poczenie zasad klasycznego anarchizmu (akcja bezporednia, propaganda

czynem, pozbawione dogmatw podejcie do teorii itd.) ze spostrzeeniami bdcymi wynikiem wasnej analizy rzeczywistoci. Podjli oni prb wypchnicia za burt caego formalnego ruchu robotniczego, a wraz z nim ogranicze w postaci ideologicznych uprzedze, sztywnej tradycji i alienujcych struktur. W jego miejsce proponuj niezwykle ambitny projekt, polegajcy na sformuowaniu zupenie nowej, wspczesnej spjnej teorii dla ogu rewolucyjnej praktyki, czego, co rzeczywicie moe zbliy nas do rewolucji, nie tylko do rozmw o niej. Podjli prb sformuowania i zracjonalizowania spontanicznych perspektyw, stanowicych si napdow walki klasowej. Przebyli naprawd dug drog i zasuyli, by zapozna si z efektem ich pracy.

To najambitniejsza anarchistyczna prba spisania rewolucyjnej koncepcji totalnoci (gdzie teoria, praktyka i forma organizacyjna tworz spjn i logiczn jedno), odkd sformuowano nurt syndykalistyczny. Poza syndykalizmem, dwoma najlepiej znanymi i rozpowszechnionymi socjaldemokracja. prbami Odkd zbudowania takiej koncepcji w s leninizm oraz ruchu

obydwie

zdobyy

hegemoni

formalnym

robotniczym, kada nowa koncepcja wyaniajca si i krystalizujca w wyniku walk klasowych jest tylko wariantem powyszych, bd odrzuceniem ich bez formuowania adekwatnej alternatywy. Sytuacja ta znajduje odniesienie rwnie do wielu

anarchistycznych inicjatyw, ktre zamiast bra do serca ju istniejc anarchistyczn teori, czsto zadowalaj si ograniczeniem swoich horyzontw do kilku paskich dogmatw, a teori traktujc jako ideologi, bez ambicji dla wprowadzenia jakichkolwiek korekt.

Mona miao powiedzie, e perspektywy pielgnowane przez anarchizm insurekcyjny day doj do gosu wielu niewypowiedzianym i spontanicznym inicjatywom, ktre w wikszym lub mniejszym stopniu stanowiy podpor tzw. ruchu autonomicznego przez

cae

lata

90te.

Jednak

wanie

powodu

swojego

niewypowiedzenia

spontanicznoci stay si eklektyczne; czerpic troch std, troch stamtd, budujc praktyk w oparciu o fragmenty. Jednoczenie wci identyfikujc si bardziej z lewic ni kategoriami klasowymi, prbujc motywowa swoj praktyk wybranymi

elementami ideologii pochodzcymi z formalistycznego ruchu lewicowego.

Z powodu tej antyteoretycznej postawy i negatywnej demarkacji, niektre projekty si powiody, a inne podyy w cakowicie niepodanym kierunku. Dlatego

perspektywa insurekcyjna zarwno potwierdza, jak i obala teori oraz praktyk tzw. ruchu anarchistycznego. Potwierdza je jako wyraz rzeczywistych tendencji w obrbie walki klasowej (poprzez ruch ekologiczny, bojowy antyfaszyzm, walk o wyzwolenie kobiet, itd.), a do odkrycia walki klasowej na nowo, z centralnym punktem w obrbie ruchu antyglobalistycznego. Z drugiej strony, odrzuca je jako cz obecnej aktywistycznej wyalienowanej lewicy.

W tym momencie podkrelamy, e podczas naszych dyskusji, toczonych zarwno wewntrz grupy, jak i z osobami postronnymi, zdalimy sobie spraw z czstego postrzegania anarchizmu insurekcyjnego jako teorii aktywizmu (albo ultra

aktywizmu), a nic nie moe by bardziej mylnego. To nieporozumienie wynika najprawdopodobniej z faktu, e ludzie dokonujcy tej interpretacji s gboko uwikani w lewicowy sposb mylenia, majc trudnoci w postrzeganiu autonomicznej walki klasowej bez odwoywania si do organizacji lewicowych. Perspektywa insurekcyjna powinna by raczej rozumiana jako droga ucieczki od aktywizmu. Aby to zrozumie trzeba spojrze na anarchizm insurekcyjny jako teori organizacji klasowej, nie teori bdc narzdziem w rkach organizacji lewicowych. Anarchizm insurekcyjny nie odnosi si do lewicy, nie koresponduje z ni. Sprawia, e koncepcja lewicy staje si pusta. To oznacza, e lewica jako punkt odniesienia pozostaje dla nas rewolucjonistw bez znaczenia.

Tendencje i prdy, ktre perspektywa insurekcyjna stara si poczy w spjn teori dla praktyki, od zawsze byy obecne w ruchu rewolucyjnym, s nierozerwaln czci walki klasowej; na przestrzeni historii ujawniay si na rne sposoby i za porednictwem rnych form. Czasami nazywano to innym ruchem robotniczym, czasem

bezimiennym oporem. Objawiay si poprzez dzikie (generalne) strajki, sabota,

zamieszki i starcia, kradziee etc. S zawsze obecne w zmaganiach, ktrych wsplnym czynnikiem jest cakowite zerwanie z buruazyjnym porzdkiem.

Oczywicie nie moliwe jest naszkicowanie wyranej linii pomidzy idiotyczn lewic, a czyst walk klasow rzeczywisto jest znacznie bardziej skomplikowana. Denie do powstania jest jednak zawsze obecne w obrbie walki klasowej, a grupy oraz inicjatywy wyaniaj si i krystalizuj w obliczu tych walk, dc do sformuowania nowej teorii i/lub zaadoptowania istniejcej, aby podtrzyma oraz rozwija te powstacze skonnoci. Proces ten jest szczeglnie widoczny w sytuacjach

rewolucyjnych oraz podczas wielkich zbrojnych przewrotw, ale w rzeczywistoci trwa on nieustannie. W tym sensie, wspomniane wyej ruchy (ekologiczny, antyglobalistyczny etc.) stay si czci lewicy (jeeli nie byy ni wczeniej). Fakt ten nie jest problemem samym w sobie, poniewa tendencja do instytucjonalizowania form oporu zawsze bya obecna w obrbie toczonych walk i form klasowej organizacji, podobnie jak prawdziwa walka klasowa jest czci instytucjonalnej lewicy jako caoci.

Wielki problem dotyczy natomiast tego, e grupy i teorie bdce wyrazem tendencji insurekcyjnej, nadal przyjmuj instytucjonaln lewic za swj punkt odniesienia. Wykorzystuj swoj teori, by odci si od niektrych aspektw lewicowoci, jednoczenie nadal bezkrytycznie adoptujc inne, utrzymujc jedno z innymi grupami na podstawie odrzucenia formalnego ruchu robotniczego, nawet jeeli nie odrzucaj tych samych jego aspektw, zamiast jednoczy si wok wsplnej walki klasowej. Stwarza to mylcy miszmasz prdw i tendencji, zwykle nazywany skrajn lewic, bd ruchem autonomicznym, ktry zamiast by narzdziem walki klasowej, staje si pograniczem, cementem spajajcym szczeliny powstae pomidzy formalnym ruchem robotniczym, a prawdziwym ruchem rewolucyjnym, przeciwdziaajc w ten sposb wasnym zaoeniom. Krytyka aktywizmu musi opiera si na perspektywie walki klasowej. Jeeli opiera si na perspektywie lewicowej, mija si z celem, a w najgorszym przypadku zaprzecza samej walce klasowej.

***

Perspektywa insurekcyjna nie jest dla anarchizmu niczym nowym, jest jego czci od
czasu pierwszych anarchistw. Jej korzenie sigaj gwnie myli Bakunina i Malatesty. Bakunin walczy z koncepcj zakadajc, e demokracja i reprezentacja (tj. pastwo w swoich wszelkich przejawach) mog by wykorzystane w imi rewolucji spoecznej. Opowiada si natomiast za bezporednim i bezkompromisowym atakiem na pastwo i kapita (w tym samym czasie bra czynny udzia w formowaniu oddolnych grup w caej Europie). Bakunin nie by awangardowym, penym hipokryzji autorytaryst, o co oskaraj go jego przeciwnicy. Wybra bezporedni metod organizacji i prowadzenia walki, ktra poprzez propagand czynu miaa doprowadzi spoeczny konflikt do wybuchu, czyli do powstania i rewolucji spoecznej:

Jako niewidzialni piloci pord ludowej burzy, musimy pokierowa ni nie przy uyciu otwartej wadzy, ale poprzez kolektywn dyktatur wszystkich sojusznikw. Dyktatur bez insygniw, bez tytuw, bez oficjalnych uprawnie. Kady na tyle silny, by nikt nie zagarn insygniw wadzy.

Jednym z towarzyszy Bakunina i jego zwolennikw by woski anarchokomunista Errico Malatesta. Sformuowa on krytyk platformistw na podbudowie perspektywy insurekcyjnej. Tym co czyni jego krytyk istotn (w przeciwiestwie do adwokatw syntezy i indywidualistw), to przyjcie komunistycznego punktu widzenia,

opowiedzenie si za kolektywn i spoeczn walk, czyli walk klasow. Malatesta zgadza si z platformistami co do potrzeby teoretycznej i taktycznej jednoci oraz uspoecznienia walki klasowej, krytykujc jednoczenie organizacyjn propozycj Platformy jako odzwierciedlenie hierarchii pastwowej.

ladami Malatesty pody inny woski anarchokomunista, nadajcy szczeglne znaczenie anarchizmowi insurekcyjnemu. Nazywa si Luigi Galleani. y w tych samych czasach co Malatesta, jednak w roku 1901 zosta zmuszony do opuszczenia Woch i osadzenia si na terenie USA, unikajc w ten sposb uwizienia za goszenie swoich rewolucyjnych idei. Galleani skrytykowa wszelkiego rodzaju formalne organizacje, ktre uwaa za predysponowane do rozwijania hierarchicznych i biurokratycznych struktur, zatracajc w ten sposb swj anarchistyczny i rewolucyjny potencja. Nie widzia adnej sprzecznoci pomidzy indywidualn, a kolektywn walk, opowiadajc si za spontanicznoci, autonomi, niezalenoci i akcj bezporedni.

Jednoczenie bronic anarchokomunizmu oraz krelc wsplny mianownik pomidzy Kropotkinowsk pomoc wzajemn, a insurekcj. Nacisk kadziony na brak sprzecznoci midzy indywidualizmem, a spoeczn walk, anarchizmem, a

komunizmem oraz krytyka formalnych form organizacji stay si wanym punktem wyjcia dla pniejszych anarchoinsurekcjonistw.

Wraz z rewolucyjnym szaem lat 60tych i 70tych perspektywa insurekcyjna powrci do ycia, pogbiajc swoje spostrzeenia poprzez dalsz analiz oraz aktywny udzia w walkach tamtego okresu, zwaszcza we Woszech. Wanie tam modzi niewyksztaceni robotnicy przemysowi (pracownicy masowi), gwatownie zbuntowali si przeciwko niewolnictwu pac. Szczytowi okres tego zrywu przypad na gorc jesie 1969 roku. Jedn z odpowiedzi pastwa na to powstanie byo skorzystanie ze strategi napicia, przeprowadzenie atakw bombowych i zrzucenie winy na anarchistw. Korzystano z prowokacji, ktre uzasadniay cikie represje. W drugiej poowie lat 70tych uformowa si jeszcze wikszy ruch zoony ze studentw, kobiet, modziey i bezrobotnych. Ruch ten by pod wieloma wzgldami rny od wczeniejszych ruchw proletariackich; antyhierarchiczny, ideologicznie otwarty i luno zorganizowany. W 1977 roku, faszysta zamordowa radykalnego studenta, a ruch 77 roku eksplodowa w caych Woszech.

To wanie w tym kontekcie Alfredo Bonanno oraz inni woscy anarchici dali podwaliny wspczesnej perspektywie insurekcyjnej. Ich krytyka wczesnych walk koncentrowaa si na wpywie form organizacyjnych na tre prowadzonych batalii. Ich aktywno doprowadzia do sformuowania dogbnej krytyki formalizmu. Lokalni insurekcjonici byli przewanie zaangaowani w dziaania ruchu antyatomowego i pokojowego (np. dziaania przeciwko budowie bazy wojskowej w Comiso na Sycylii). Nakrelili oni podstawowe zasady walki powstaczej. S to:

1. permanentna konfliktowo nigdy nie powinnimy przechodzi od walki do mediacji

2. autonomia i spontaniczna aktywno [samoorganizacja] walka powinna by prowadzona bez przedstawicieli i specjalistw

3. organizacja jako forma ataku organizacja powinna by uywana jako narzdzie ataku przeciwko pastwu i kapitaowi, nigdy stawa si celem samym w sobie.

Kiedy

aktywno

przebiega

wedug

powyszych

zasad,

walka

nie

powinna

przeksztaci si w organizacyjny fetyszyzm.

***
Perspektywa
insurekcyjna bya rozwijana rwnie poza tradycj anarchistyczn. Jej marksistowski wariant rozwijaa frakcja JohnsonaForesta, ktra rozpocza badania nad yciem codziennym zwykych robotnikw w Ameryce. W ramach dziaalnoci publicystycznej, grupa wydaa teksty, w ktrych to sami robotnicy analizowani swoj sytuacj. Gwn osi jej zainteresowania bya spontaniczna aktywno robotnikw oraz krytyka lewicowego pogldu na wiadomo klasow. Jej spostrzeenia dotyczce organizacji produkcji i jej politycznego odbioru przez robotnikw stanowi paralel bada grupy Socialisme ou Barbaries (Socjalizm albo barbarzystwo), prowadzonych we Francji lat 50tych oraz spostrzee poczynionych przez

Operacjonistw we Woszech.

Du rol w rozwoju perspektywy insurekcyjnej odegraa francuska skrajna lewica z Gillesem Dauvem i Jacquesem Camattem na czele. Komunistyczny punk widzenia Dauve pozwoli mu wykroczy poza faszywe dychotomie, takie jak

demokracja/dyktatura. Pastwo jest dla niego bezwzgldnym wrogiem, a priorytet stanowi spontaniczna aktywno oraz autonomiczny antagonizm klasy robotniczej. Forma organizacyjna nie staje si fetyszyzmem, ale raczej czym, co podlega dostosowaniu do zawartoci walki klasowej. To wszystko w relacji do rzeczywistego umiejscowienia siy roboczej w kapitalizmie. Oznacza to, e kapita nie tylko podporzdkowa prac (kapitalici jako waciciele rodkw produkcji), ale

skolonizowa cae ciao spoeczne. Nie tylko praca zostaa cakowicie poddana logice kapitau; do roli rynkowego towaru sprowadzono wszelk aktywno spoeczn. Wanie z tego miejsca wywodzi si synteza krytyki wszelkich form organizacyjnych w ten sposb odtwarzaj si podyktowane przez kapita stosunki spoeczne pomidzy jednostkami. Dlatego musimy odnie si krytycznie do poj takich jak demokracja i samorzdno.

Innymi sowy, istniej cise wizy pomidzy rnymi prdami teoretycznymi, ktre wznosz ideologiczne granice i wzajemnie si uzupeniaj.

Dlatego jeszcze raz podkrelamy, e perspektywa insurekcyjna nie jest nowym pakietem ideologicznym. Bdzie o wiele prostsza do zrozumienia, jeeli przyjmiemy stara anarchistyczne zasady pozbawionego dogmatyzmu i powanego podejcia do teorii.

Podsumowujc:
Perspektyw insurekcyjn formuujemy w oparciu o trzy podstawowe zasady.

1. Sta konfliktowo nigdy nie powinnimy przechodzi od walki do mediacji.

2. Autonomi i spontaniczn aktywno [samoorganizacj] walka powinna by prowadzona bez przedstawicieli i specjalistw.

3. Organizacj jako form ataku organizacja powinna by uywana jako narzdzie ataku przeciwko pastwu i kapitaowi, nigdy celem samym w sobie.

Ponadto musi ona zosta umieszczona w naleytym kontekcie. Jej punktem wyjcia zawsze bya aktywna mniejszo, jako przeciwiestwo mas. To dlatego, e zwizek z masami nie moe by skonstruowany jako byt pozwalajcy przetrwa upyw czasu tj. opiera si na nieskoczonym rozwoju i oporze wobec atakw wyzyskiwaczy. Musi opiera si na ataku, nie cigym staniu na stray pozytywnych relacji z masami (Bonanno). Eksploatacja i podporzdkowanie naszego codziennego ycia, to relacja siy podlegajca cigej zmianie zarwno na poziomie indywidualnym, jak i oglnych struktur spoecznych. To relacja oparta na czasowoci. Ci, ktrzy przejmuj inicjatyw, zyskuj rwnie przewag. Dlatego nasza emancypacja musi by stale wymylana na nowo poprzez przejmowanie i podtrzymywanie inicjatywy. Ta permanentna

konfliktowo oznacza, e musimy by przygotowani do podejmowania szybkich decyzji, czego nie mog uniemoliwia nam sztywne struktury. Samoorganizacja musi przybra nieformalny charakter, poniewa nie moe podlega zewntrznym siom; czekanie na reprezentacj oznacza zatracenie inicjatywy. Uywamy koncepcji lotnych grup [affinitygroups] jako odniesienia do opartego na inicjatywie, elastycznego oraz czsto cakowicie nieformalnego i konspiracyjnego stowarzyszenia

zdeterminowanych i aktywnych osb. W praktyce lotne grupy opieraj si na dyskusji,

osobistych

relacjach,

wzajemnym

zrozumieniu

oraz

rewolucyjnej,

praktycznej

solidarnoci. Lotne grupy nie mog by powoywane w sposb normatywny, gdy zawsze opieraj si na inicjatywie, a nie bezosobowych strukturach. To nie forma organizacyjna, ale strategiczna perspektywa, ktra podlega cigej praktyce.

Perspektywa insurekcyjna dy do generalizacji wymykajcej si spod kontroli walki klasowej, czyli uspoecznienia [komunizacji]. Komunizacja oznacza w praktyce przejcie kontroli nad wasnym yciem. To produkt komunizmu; symultaniczny, ale heterogeniczny proces, ktry stara si wyj poza kapita poprzez rozwizanie jego logiki, uczyni jego formy interakcji i znaczenia przestarzaymi. Widzimy jednak, e komunizacja ma dwa poziomy lub wymiary: wewntrzny i zewntrzny. Wewntrzny obejmuje wszystkie sposoby, za pomoc ktrych moemy odmwi pracy, kontroli i dyscypliny. Mog przejawia si one we wszystkim; od wczgostwa, sabotau, strajkw, zamieszek, do migracji, powsta i rewolucji. Zewntrzny wymiar dotyczy przestrzeni, w ktrych produkowane s relacje inne ni te narzucone przez kapita, jakoby poza granicami kapitalistycznej totalnoci. S pokoje i przestrzenie, ktre daj ludziom dostp do przyszych wsplnot i nadchodzcych wiatw. Relacja pomidzy tymi dwoma poziomami pozostaje zoona. Reaguj one i odnosz si do siebie za porednictwem wielu dynamicznych form; komunizacja nie jest ani prostym ruchem w kierunku komunizmu poprzez poredniczce dziaania rewolucjonistw i organizacji, ani cisym podziaem midzy walkami, gdzie wszystkie formy aktywnoci nie zwizane z produkcj tej zewntrznoci powinny zosta potpione. Problemy te mona rozpozna poprzez trzew analiz konkretnych zjawisk i cig praktyk teoretyczn: innymi sowy, zadajc sobie pytanie dokd zmierzamy ?.

Pytanie, w jaki sposb przeby drog od powstania do rewolucji nie dotyczy (wedle perspektywy insurekcyjnej), tego jak zdoby wiksza liczb poplecznikw,

zorganizowa wiksz demonstracj, walczy o wysze wynagrodzenia i prawa pracownicze, administrowa wiksz czci spoecznej produkcji, zdoby wicej miejsc w parlamencie, poszerza demokracj itd. Realizacja idei komunizmu poprzez nieodwracalny proces komunizacji ma wicej wsplnego z rwnoczesnoci. Oznacza to, e rne walki s ze sob zespolone i wzajemnie si wzmacniaj. wiadome uczestnictwo w procesie komunizacji, aktywne wezwanie w imi potencjalnego wyzwolenia, jest tym co my, podajc za anarchistami insurekcyjnymi,

nazywamy projektualizmem [przeciwiestwem ewentualnoci]. Chcemy rozwija ten pogld na walk klasow, kapita oraz komunizm, uywajc poj takich jak komunizacja, rwnoczesno, wyzwolenie i projektualizm w ramach naszej praktyki teoretycznej. Koncepcje te s dalekie od doskonaoci. To teoretyczne wybory i praktyczne dowiadczenia wymagajce obszernej analizy. Do czego szczerze zachcamy.

***
Tekst pochodzi z 2005 roku, a jego autorem jest szwedzka grupa "Batko"

WWW.GRECJAWOGNIU.INFO