XIV.

Oznaczenia geograficzne

a. Oznaczenia geograficzne i nazwy pochodzenia produktw rolnych i rodkw spoywczych

Niezalenie od ochrony na gruncie prawa krajowego oznaczenia geograficzne produktw rolnych i rodkw spoywczych, z wyjtkiem win i napojw spirytusowych, chronione s w oparciu o przepisy prawa Unii Europejskiej. W prawie tym rozrnia si nazwy pochodzenia oraz oznaczenia geograficzne. Nazwa pochodzenia (Chroniona Nazwa Pochodzenia - ChNP, Protected Designation of Origin - PDO) oznacza nazw regionu, okrelonego miejsca lub, w wyjtkowych przypadkach, kraju, ktra suy do oznaczenia produktu rolnego lub rodka spoywczego: - pochodzcego z tego regionu, okrelonego miejsca lub kraju, - ktrego jako lub cechy charakterystyczne s w istotnej lub wycznej mierze zasug rodowiska geograficznego, na ktre skadaj si czynniki naturalne i ludzkie, oraz - ktrego produkcja, przetwarzanie i przygotowywanie maj miejsce na okrelonym obszarze geograficznym.
Przykad: spord polskich produktw rolnych i rodkw spoywczych jako nazwy pochodzenia zarejestrowane zostay min. oscypek i bryndza podhalaska.

Z kolei oznaczenie geograficzne (Chronione Oznaczenie Geograficzne - ChOG, Protected Geographical Imlication - PGI) oznacza nazw regionu, okrelonego miejsca lub, w wyjtkowych przypadkach, kraju, ktra suy do oznaczenia produktu rolnego lub rodka spoywczego: - pochodzcego z tego regionu, okrelonego miejsca lub kraju, oraz - ktrego okrelona jako, renoma lub inna cecha charakterystyczna moe by przypisana temu pochodzeniu geograficznemu, oraz ktrego produkcja lub przetwarzanie lub przygotowywanie maj miejsce na okrelonym obszarze geograficznym.
Przykad: spord polskich produktw rolnych i rodkw spoywczych jako oznaczenia geograficzne zarejestrowane zostay in.in. rogal witomarciski i andruty kaliskie.

Jak wynika z powyszego, oznaczenia geograficzne dotycz produktw, ktre swe cechy jakociowe (element obiektywny) lub renom (element subiektywny) zawdziczaj czynnikom naturalnym lub ludzkim. W przypadku nazw pochodzenia subiektywny element w postaci renomy nie decyduje o jej kwalifikowanym charakterze, ale cechy produktu lub jego jako musz si wiza z danym obszarem geograficznym. Nazwy pochodzenia charakteryzuje zatem nierozerwalny zwizek produktu z regionem.
Przykad: chronion nazw pochodzenia jest francuski ser roufort, ktry musi by wytwarzany z mleka okrelonego gatunku owiec, dojrzewa moe wycznie w piwnicach znajdujcych si w okolicach miejscowoci Roue-fort-sur-Soulzon w departamencie Aveyron, gdzie w procesie dojrzewania sera uczestniczy charakterystyczny gatunek grzyba Penicillium roueforti.

Take tradycyjne nazwy geograficzne lub niegeograficzne suce do oznaczenia produktu rolnego lub rodka spoywczego, speniajce powysze wymogi s uznawane za nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficzne. Takie nazwy i oznaczenia podlegaj rejestracji. W Polsce wniosek o rejestracj skada si ministrowi waciwemu do spraw rynkw rolnych.

1
dr Panczyk

XIV. Oznaczenia geograficzne

Przepisy prawa europejskiego przyznaj ochron jedynie kwalifikowanym oznaczeniom geograficznym - nazwom pochodzenia. Zarejestrowane nazwy s chronione przed: - wszelkim bezporednim lub porednim wykorzystaniem w celach komercyjnych zarejestrowanej nazwy dla produktw nieobjtych rejestracj, o ile produkty te s porwnywalne do produktw zarejestrowanych pod t nazw lub jeli stosowanie nazwy pozwala na czerpanie korzyci z renomy nazwy chronionej; - wszelkim naduywaniem, imitacj lub przywoaniem ich, nawet jeli wskazane jest prawdziwe pochodzenie produktu lub jeli chroniona nazwa zostaa przetumaczona lub towarzyszy jej okrelenie takie, jak rodzaj", typ", metoda", na sposb", imitacja" lub inne podobne okrelenie; - wszelkim innym nieprawdziwym lub wprowadzajcym w bd okreleniem miejsca pochodzenia lub wytwarzania, waciwoci lub podstawowych cech produktu, znajdujcym si na opakowaniu zewntrznym lub wewntrznym, w materiale reklamowym lub w dokumentach odnoszcych si do danego produktu, jak rwnie stosowaniem opakowa mogcych stworzy faszywe wraenie co do jego pochodzenia; - wszelkimi innymi praktykami, ktre mogyby wprowadza konsumenta w bd co do rzeczywistego pochodzenia produktu.

b. Produkty rolne i rodki spoywcze bdce gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnociami

Na gruncie prawa Unii Europejskiej nazwy produktw rolnych i rodkw spoywczych chronione s take jako gwarantowane tradycyjne specjalnoci. Gwarantowana tradycyjna specjalno (Gwarantowana Tradycyjna Specjalno - GTS, Traditional Speciality Guaranteed - TSG) oznacza tradycyjny produkt rolny lub rodek spoywczy uznany przez Wsplnot ze wzgldu na jego specyficzny charakter. Specyficzny charakter oznacza cech lub zesp cech, ktre w sposb wyrany odrniaj produkt rolny lub rodek spoywczy od podobnych im produktw lub rodkw spoywczych nalecych do tej samej kategorii. Z kolei tradycyjny oznacza udokumentowany jako bdcy w uyciu na rynku wsplnotowym przynajmniej przez okres wskazujcy na przekaz z pokolenia na pokolenie. Okres ten powinien odpowiada okresowi zwykle przypisywanemu jednemu pokoleniu i wynosi co najmniej 25 lat.
Przykad: spord polskich produktw rolnych i rodkw spoywczych jako gwarantowana tradycyjna specjalno zarejestrowane zostay m.in. pierekaczewnik i trjniak.

Jedynie producenci speniajcy wymogi specyfikacji produktu mog odwoa si do gwarantowanej tradycyjnej specjalnoci na etykiecie, w reklamie lub innych dokumentach zwizanych z produktem rolnym lub rodkiem spoywczym. W przypadku odwoywania si na etykiecie produktu rolnego lub rodka spoywczego wyprodukowanego na terytorium Wsplnoty do gwarantowanej tradycyjnej specjalnoci na etykiecie zamieszczana jest zarejestrowana nazwa wraz z symbolem wsplnotowym albo oznaczeniem gwarantowana tradycyjna specjalno". Takie nazwy podlegaj rejestracji. W Polsce wniosek o rejestracj skada si ministrowi waciwemu do spraw rynkw rolnych. Prawo zapewnia ochron GTS przed wszelkiego rodzaju naduywaniu lub mylcemu uywaniu oznaczenia gwarantowana tradycyjna specjalno , skrtu GTS i odpowiadajcego mu symbolu wsplnotowego oraz przed wszelkimi imitacjami nazw zarejestrowanych i
2
dr Panczyk

XIV. Oznaczenia geograficzne

zastrzeonych. Zarejestrowane nazwy s chronione przed wszelkimi dziaaniami mogcymi prowadzi do wprowadzenia w bd konsumenta, w tym praktykami sugerujcymi, e produkt rolny lub rodek spoywczy jest gwarantowan tradycyjn specjalnoci uznan przez Wsplnot.

c. Oznaczenia geograficzne napojw spirytusowych

Prawo Unii Europejskiej zawiera take odrbn regulacj, ktrej celem jest ochrona oznacze geograficznych napojw spirytusowych. Oznaczeniem geograficznym w wietle tych przepisw jest oznaczenie wskazujce na pochodzenie napoju spirytusowego z terytorium kraju lub z regionu, lub miejsca na danym terytorium, w przypadku gdy dan jako, renom bd inn waciwo napoju spirytusowego zasadniczo przypisuje si pochodzeniu geograficznemu, takie oznaczenia s zarejestrowane w zaczniku do rozporzdzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 110/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie definicji, opisu, prezentacji, etykietowania i ochrony oznacze geograficznych napojw spirytusowych oraz uchylajcym rozporzdzenie Rady EWG nr 1576/89. Oznaczenia geograficzne napojw spirytusowych s chronione przed: - bezporednim lub porednim wykorzystaniem w celach handlowych w odniesieniu do wyrobw nieobjtych rejestracj - w zakresie, w jakim s one porwnywalne z napojem spirytusowym zarejestrowanym pod danym oznaczeniem geograficznym lub w zakresie, w jakim takie stosowanie pozwala na czerpanie korzyci z renomy zarejestrowanego oznaczenia geograficznego; - niewaciwym wykorzystaniem, imitacj lub przywoaniem, nawet jeli wskazane jest prawdziwe pochodzenie wyrobu lub jeli oznaczenie geograficzne zostao przetumaczone, lub jeli towarzyszy mu okrelenie, takie jak podobny", typu", w stylu", wyprodukowany", o smaku" czy inne podobne; - nieprawdziwym lub wprowadzajcym w bd okreleniem miejsca pochodzenia lub wytwarzania, waciwoci lub podstawowych cech produktu w opisie, prezentacji lub etykietowaniu wyrobu, ktre mogoby stworzy faszywe wraenie co do jego pochodzenia oraz - wszelkimi innymi praktykami, ktre mogyby wprowadza konsumenta w bd co do rzeczywistego pochodzenia wyrobu. Poniewa przepisy wsplnotowe nie zabraniaj tworzenia krajowych systemw ochrony dla nazw napojw spirytusowych, w Polsce stworzono system, ktrego celem jest umoliwienie objcia tych oznacze geograficznych kompleksow ochron. Wprowadzono zatem nie tylko moliwo uzyskania stosownej ochrony na poziomie krajowym, ale rwnie procedur, dziki ktrej istnieje moliwo uzyskania ochrony wsplnotowej przez oznaczenie chronione na poziomie krajowym. W prawie krajowym oznaczenie geograficzne napoju spirytusowego definiowane jest jako nazwa odnoszca si do nazwy miejsca, miejscowoci, regionu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub, w wyjtkowych przypadkach, do caego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ktra identyfikuje napj spirytusowy jako pochodzcy z tego miejsca, miejscowoci, regionu lub terytorium. Oznaczenie geograficzne takie wpisuje si na krajow list chronionych oznacze geograficznych napojw spirytusowych prowadzon przez ministra waciwego do spraw rynkw rolnych, jeeli:

3
dr Panczyk

XIV. Oznaczenia geograficzne

- napj spirytusowy swoje waciwoci i cechy charakterystyczne, zwizane z oddziaywaniem czynnikw naturalnych lub ludzkich, zawdzicza pochodzeniu z miejsca, miejscowoci, regionu lub terytorium, do ktrego nawizuje jego nazwa; - wszystkie etapy produkcji, w trakcie ktrych napj spirytusowy uzyskuje swoje cechy charakterystyczne i ostateczne waciwoci, odbywaj si w miejscu, miejscowoci, regionie lub na terytorium, do ktrego nawizuje jego nazwa. Za oznaczenie geograficzne napoju spirytusowego uznaje si rwnie nazw o charakterze geograficznym nieodpowiadajc dosownie miejscu, miejscowoci, regionowi lub terytorium, z ktrego pochodzi napj spirytusowy lub inne okrelenie uywane tradycyjnie, jeeli jest ono stosowane do napojw spirytusowych pochodzcych z danego miejsca, miejscowoci, regionu lub terytorium. Oznaczenie geograficzne napoju spirytusowego wpisane na list podlega ochronie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od dnia wpisu na list.

4
dr Panczyk