Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
WHAT WORKS
K NNG HC TP
Edited by Sandra Kerka
WHAT WORKS
Evidence-based strategies for youth practitioners
K NNG HC TP
Edited by Sandra Kerka
2007
LearningWork Connection The Ohio State University 1900 Kenny Rd. Columbus, OH 43210 614/292-8665 www.learningworkconnection.org
Mc lc
Li gii thiu
Sandra Kerka 1
Cc chin lc hc tp ca hc sinh
National Center on Secondary Education and Transition 10
Hng dn chin lc
Pat Beckman
15
Cc k nng hc tp
National College Transition Network
58
Ti ngh ti lm vic , nhng ti khng th tm ra n: H tr nhng hc Thiu k nng t chc Carolyn Ito 70 Nhng chin lc hc tp
Daniel J. Boudah & Kevin J. ONeill
77
Nng cao nhng k nng nhn dng t bng cch s dng nhng chin thut hng dn mu mang tnh chin lc (SIM)
Christine D. Bremer, Ann T. Clapper, & Donald D. Deshler
82
90
Study Skills
Li gii thiu
Sandra Kerka, Writer, LearningWork Connection
V cun sch Hc ci g
Hc ci g d nh cung cp cc thng tin c kim chng cho cc chuyn gia v thiu nin theo o lut u t cho Lc lng Lao ng (WIA) nhm h tr tr t kt qu hc tt. Mi mt cun Hc ci g c mt phn gii thiu ngn xc nh ch quan tm m cc chng trnh dnh cho hc sinh tr trong WIA , v cc ngun thng tin v cc chin lc tng c p dng v mang li hiu qu trong vic nng cao kh nng hc thnh cng ca hc sinh trong tng lnh vc.
Hc phng php hc
K nng hc tp l cc qu trnh siu nhn thc, tc l vic t thc v kh nng t duy v hc tp ca bn thn. Nhng hc sinh c kh nng nh gi li s vic, theo di t duy v kh nng hc hi ca bn thn s c kh nng tm hoc pht hin ra cn
1
phi lm g (Anderson, 2002, p.1). Nghin cu cho thy nhng tr hc c chin lc l nhng tr:
thc c rng c nhiu cch lm cng mt vic; C t trng cao; C trch nhim hn; Ci thin hon thin v tnh chnh xc trong cc cng Tham gia tch cc vo vic hc Ci thin kt qu hc tp.
(Beckman, 2002). Nhng tr hc c chin lc thng tm thy chin lc ph hp cho tng mn hc c th. Werger (2002) a ra cc v d v vic hc ton v Cohen (2005) a ra cc v d v vic hc ngoi ng th hai.
Cc loi k nng hc
Cc yu t cu thnh nn qu trnh siu nhn thc bao gm (1) chun b hc; (2) thu nhn, x l, v lu gi thng tin; (3) p dng vo thc t nhng g c hc; (4) theo di v nh gi vic hc v s dng chin lc (Anderson, 2002; EMSTAC, 2001). Mi nhm k nng ni trn bao gm cc k nng m ngi ln c th dy c th cho tr.
Chun b hc
Chun b v lp k hoch cho vic hc bao gm cc kha cnh c v mt vt cht (mi trng hc, cng c hc) v tinh thn (thi , mc tiu, cc u tin). Cc k nng gip tr chun b vic hc bao gm: - T chc gc hc tp bng cch lp lch nhng vic cn lm, s k hoch lm bi tp v nh, v v ghi chp. EMSTAC (2001) v Ito (2005) c cung cp mt s li khuyn v vic s dng cc cng c ny. - Qun l thi gian bng cch xy dng thi gian biu, t u tin cho cc cng vic v s dng danh mc kim tra. EMSTAC (2001), Ito (2005) v Mng li chuyn tip cao ng quc gia (NCTN) a ra cc tng v vic lp thi gian biu. - Sp xp mi trng vt cht, bao gm tm mt gc hc tp tr t b phn tn, v chn khong thi gian trong ngy m tr c kh nng hc tt nht (CCTN, n.d). Ito (2005) gi cc phng php m hc (vin) sinh c th p dng t chc khng gian c nhn cho vic hc.
- K nng c hiu qu ng vai tr cc k quan trng trong vic thu nhn thng tin. Chin lc nhn dng t (Bremer v nhm tc gi, 2002) l mt k thut gip ngi c gii m v nhn dng cc t l. Phng php SQ3R (iu tra, t cu hi, c, Ngm, n tp) do NCTN (n.d) m t l mt cch tip cn c h thng nhm gip hc sinh khm ph v lu gi cc chnh trong vn bn. - K nng nghe hiu qu trong lp hc cng rt quan trng. NCTN c tng kt cc thi quen nghe c nh hng tch cc v tiu cc n vic hc. - Ghi chp bi cho php hc (vin) sinh n tp v lu li cc thng tin v bi hc lp. Trong s cc li khuyn v vic ghi chp bi do NCTN a ra, li khuyn u tin l vic lng nghe mt cch ch ng, ng thi s dng cc t kha chnh v cc k hiu hnh hc gip vic ghi bi d hiu hn vi tng ngi. - Lp cng v tm tt gip hc (vin) sinh thy c mi quan h gia cc khi nim. Cc phng php t chc ha nh bn khi nim, v cc biu quan h l nhng chin lc m ngi hc theo phng php nhn trc quan s thy d nh hn. EMSTAC (2001) xc nh v a ra cc v d v cc phng php t chc ha. - Cc phng php tr gip ghi nh nh cc mo ghi nh, phng php ghi nh ch ci u li c th ph hp vi nhng ngi a hc qua vic hc thuc (Beckman, 2002). EMSTAC c trnh by cc chin lc gip ghi nh nh LISTS v FIRST. Trung tm quc gia v gio dc v chuyn i h ph thng (National Center on Secondary Education and Transition) (2005) m t rt chi tit v DISSECT, mt phng php ghi nh nm trong M hnh ch dn chin lc dnh cho cc hc (vin) sinh c khuyt tt trong hc tp.
Theo di v nh gi
Mt qu trnh thay i nhn thc quan trng th hin qua vic t theo di bn thn. Anderson (2002) cho rng, trong khi hc cc k nng hc, hc (vin) sinh nn thng xuyn t hi: Ti ang phn u t c iu g? Ti s dng chin lc ny tt cha? Ti c th lm g hon thnh nhim v ny?
hc; (2) chn v s dng cc chin lc hc; (3) theo di vic s dng chin lc; (4) phi hp hi ha cc phng php khc nhau, v (5) nh gi vic s dng v hc chin lc. Cc gio vin nn m hnh ha cc chin lc hc (vin) sinh p dng cho c nm lnh vc nh tho lun di y.
Chun b v lp k hoch hc
Chun b v lp k hoch hc l nhng k nng siu nhn thc quan trng gip ci tin vic hc. Bng cch t chun b v lp k hoch ng thi vi vic t ra mc tiu hc tp, hc sinh s phi suy ngh v nhng mc tiu m h cn hoc mun t c, cng nh lm th no t c mc tiu . Cc gio vin c th y mnh qu trnh phn nh ny bng cch ni r cc mc tiu hc tp c th t ra cho lp hc, ng thi hng dn hc sinh t mc tiu cho ring mnh. Mc tiu cng c trnh by r rng th hc sinh cng d dng nh gi c tin hc tp ca mnh. Gio vin c th t ra mt mc tiu cho c lp nh cc hc sinh phi lm ch c vn t vng ca mt chng trong sch gio khoa. Hc sinh c th t t ra mc tiu cho mnh c kh nng tr li cc cu hi kim tra mc hiu bi cui mi chng.
). C th dy hc sinh kim sot vic s dng chin thut ny. Khi vit, i lc cn dng li t hi ta ang lm g, ta a ra y cc thng tin c bn cho ngi c cha, v liu cc v d minh ha c hiu qu trong vic h tr t c mc ch vit.
3. Ti s dng hiu qu cc chin lc ny cha? Gio vin mun hc sinh c th nh gi mc hiu qu ca vic s dng chin lc m h chn, nh gi xem h c thc hin chin lc nh d nh khng, v liu chin lc c gip h t mc tiu khng. 4. Ti cn c th lm g nng cao hiu qu? Nu chin lc ang dng khng gip t c mc tiu (trong trng hp ny l tm chnh), gio vin phi ngh hc sinh nhn dng v s dng cc chin lc thay th khc. Gio vin cn gii thch hc sinh hiu rng, c rt nhiu chin lc c th s dng. Nghin cu cho thy, nhng hc sinh b hng k nng hoc kin thc trong mt s lnh vc nht nh thng nh gi qu cao kh nng ca mnh trong lnh vc (Kruger & Dunning, 1999). Ni cch khc, h cha c kin thc c th t nh gi chnh xc v bn thn mnh. Ngc li, nhng ngi c k nng hoc kin thc tt trong mt lnh vc li thng nh gi qu thp kh nng ca mnh. Nhng ngi c kh nng cao nh th ny thng khng nhn ra phm vi kin thc hoc k nng ca mnh. Nghin cu ca Kruger v Dunning cng ch ra rng, vn c cch dy hc sinh mi trnh nh gi v kt qu hc tp ca mnh mt cch chnh xc hn. Thm vo , nghin cu ny cng ch ra rng, i vi nhng bi tp lin quan n tnh logic v ng php, kh nng t nh gi s c ci thin cng vi s ci thin v cc k nng ang c nh gi.
Kt lun
Dy cc k nng siu nhn thc l cch s dng rt tt thi gian dy i vi mt gio vin dy ngn ng th hai. Khi hc sinh suy ngh v cc chin lc hc ca mnh, h s bit cch chun b tt hn, a ra cc quyt nh sang sut v nhng g h c th lm nng cao hiu qu hc tp. Cc k nng siu nhn thc l sc mnh ca nhng ngi hc ngn ng th hai.
Graham, S. (1997). Effective language learning. Clevedon, England: Multilingual Matters. Kruger, J., & Dunning, D. (1999). Unskilled and unaware of it: How difficulties in recognizing ones own incompetence lead to inflated self-assessment. Journal of Personality and Social Psychology, 77, 1121-1134. Oxford, R. L. (1990). Language learning strategies: What every teacher should know. New York: Newbury. Prakash, S. (Reporter). (1999, March 19). Market games [Radio series episode]. All things considered . Washington, DC: National Public Radio. This digest was prepared with funding from the U.S. Dept. of Education, Office of Educational Research and Improvement, National Library of Education, under contract no. ED-99-CO-0008. The opinions expressed do not necessarily reflect the positions or policies of ED, OERI, or NLE.
Cc chin lc hc tp ca hc sinh
National Center on Secondary Education and Transition. (2005). Student Learning Strategies. Minneapolis, MN: National Center on Secondary Education and Transition, Institute on Community Integration. Retrieved January 20, 2007, from http://www.ncset.org/topics/learning/default.asp?topic=17 Chin lc hc tp l mt cng c hay k thut m hc sinh s dng tip cn nhng tnh hung mi gp phi trong qu trnh hc, v hon thnh cc bi tp trng mt cch c lp. Cc chin lc hc tp c th c s dng ci thin vic hc v hiu v cc k nng hay cc vn bn; phi hp cc thng tin mi c hc vi cc kin thc trc ; cng nh nh li cc thng tin, hoc k nng c p dng trong c cc tnh hung c v mi. Cc chin lc hc tp c th gip hc vin hon thnh tt cc bi tp bng cch tn dng cc th mnh m hc vin mang n trong qu trnh hc cho d hc vin c khuyt tt trong hc tp.
Cc cu hi thng gp
C nhng kiu chin lc hc tp no?
Cc chin lc hc tp c phn loi theo nhiu cch. Mt cch l chia thnh cc chin lc nhn thc v cc chin lc siu nhn thc. Chin lc nhn thc l cc chin lc c s dng cho cc vn kh khn trong khi hc, nh phn on, c li bi, c lng, lm dn bi, hoc on ngha da vo ng cnh. Chin lc siu nhn thc (Flavell, 1976) cp n kin thc v cc quy nh v hnh ng hay qu trnh t duy. Chin lc ny c th bao gm kin thc v bn thn hc sinh, kin thc v nhu cu nhn thc c nhim v phi hon thnh, v kin thc v chin lc nhn thc v siu nhn thc. Cc chin lc hc tp siu nhn thc gm c vic nhn ra c khi no th cn phi s dng chin lc, la chn chin lc, ghi nh hoc n li cc chin lc, v nh gi hiu qu ca chin lc. Borkowski, Estrada, Milstead, v Hale (1999) cho rng, i vi cc hc vin c khuyt tt trong hc tp, qu trnh siu nhn thc c hai kha cnh ng vai tr then cht: qu trnh thc hin (v d la chn cc chin lc ph hp) v nim tin v quan h nhn qu (v d tin l n lc hc tp s mang li kt qu tt).
dng chin lc cn t c? Nn la chn ti liu lin quan n vic s dng chin lc nh th no? V d, ti liu cho chin lc v phng php c nn dng m t hay tng thut l tt nht?
2. Pht trin cc k nng c s (gip hc vin hc cc k nng tin quyt) 3. Tho lun v chin lc 4. M hnh ha chin lc 5. Cung cp cc cng c h tr (v d cc phng php h tr ghi nh khi ang hc) 6. Luyn tp 7. Phn hi 8. Thc hin c thm thng tin chi tit v cc bc ny, c th tham kho trang mng ni trn.
12
C mt s chin lc cha c khng nh qua nghin cu. Vy lm th no bit c chin lc mi c hiu qu hay khng?
Khng phi chin lc no cng hiu qu. Mt s chin lc c th c tc dng song li khng hiu qu v mt thi gian v cng sc b ra. Ellis v Lenz (1987) a ra mt s c tnh then cht nhn dng cc chin lc ph hp vi hc sinh c khuyt tt trong hc tp. Cc c tnh ny gm 3 loi: ni dung (cc bc thc hin chin lc v vai tr ca tng bc trong qu trnh hc); thit k (cc bc c t chc nh th no trong mt tng th); v mc hu dng (kh nng p dng chin lc trong cc tnh hung khc nhau v nhu cu khc nhau). Bi vit c tnh ca cc chin lc hc tt Features of Good Learning Strategies ca cc tc gi Ellis v Lenz (xem lin kt trong mc ti liu tham kho di) m t chi tit c trng ca cc chin lc hiu qu v c tc dng.
international perspective (pp. 22-46). New York: Springer-Verlag. Sturomski, N. (1997).Teaching students with learning disabilities to use learning strategies. NICHY News Digest, 25. Retrieved May 2, 2002, from http://www.nichcy.org/pubs/newsdig/nd25txt. htm. Willoughby, T. ,& Wood, E. (1995). Mnemonic strategies. In E. Wood, V. E. Woloshyn, & T. Willoughby (Eds.), Cognitive strategy instruction for middle and high schools (pp. 5-17). Cambridge, MA: Brookline. NCSET is a partnership of six major organizations and is funded by the U.S. Department of Educations Office of Special Education Programs,
National Center on Secondary Education and Transition, Institute on Community Integration, University of Minnesota, 6 Pattee Hall, 150 Pillsbury Drive SE, Minneapolis MN 55455; ncset@umn.edu; 612-624-2097 (phone); 612-624-9344 (fax)
14
Hng Dn chin lc
Beckman, Pat. (2002). Strategy Instruction. ERIC Digest. Reston, CA: ERIC Clearinghouse on Disabilities and Gifted Education, Council for Exceptional Children. Retrieved January 10, 2007, from http://www.ericdigests.org/2003-5/strategy.htm Hn hai thp k qua, c v s cng trnh nghin cu c lin quan n hng dn v chin lc. V cn bn, a s cc cng trnh nghin cu ny ch tp trung vo nhng hiu qu khi hng dn chin lc cho nhng tr c khuyt tt trong hc tp. Cc nh nghin cu hin nay ang tm cch lm th no vic hng dn chin lc c th tc ng n ton th ngi hc.
Chin lc l g?
Nhn chung, mt chin lc l mt cng c, mt bn k hoch, hoc mt phng php c s dng hon thnh mt nhim v. Di y l mt s thut ng khc c s dng trong hng dn chin lc. Mt vi thut ng trong s s c tho lun trong ti liu ny: Chin lc nhn thc: mt chin lc, mt nhm chin lc hoc nhng phng php gip hc sinh hon thnh bi tp hoc gip h nng cao k nng x hi. Thng thng, s c vi chin lc nhn thc c dng cng cc chin lc khc, ty theo hc sinh v gin hc tp ca h. Trn thc t, cc cng trnh nghin cu cho thy rng nhng hc sinh thnh cng thng s dng ng thi nhiu chin lc. Mt s trong nhng chin lc ny bao gm: hnh dung trong tr c, din t thnh li, lin h vi nhng iu bit, tch thnh tng on cho d nh, t cu hi, lt qua ton bi, gch di, tm gi , s dng thut nh, c to ln, v t kim tra cng nh theo di. Gi : Nhng gi mang tnh hnh tng hoc ngn t c th gip cho hc sinh nh li nhng g hc hoc cung cp cho h mt c hi hc iu g mi. Nhng gi cng c th c dng nhc hc sinh s dng mt chin lc. Hc sinh c lp, gii chin lc: Hc sinh, nhng ngi s dng gi v chin lc trong gin hc tp ca h, s t ra nhng cu hi yu cu gii thch r vn , lng nghe, kim tra v theo di cng vic cng nh hnh vi ca mnh, ng thi ra nhng mc tiu c nhn. Mt hc sinh c chin lc s bit gi tr ca vic s dng nhng chin lc c th no da vo kinh nghim c nhn, v kht khao hc nhng chin lc c ch khc. Chin lc hc tp: l mt h thng cc bc hon thnh mt bi tp c th, chng hn nh lm bi kim tra, c hiu, v vit mt cu chuyn. Thut nh dng ch ci u thng c s dng gip hc sinh tun theo tng bc ca chin lc. Siu nhn thc v t iu chnh: l kin thc m mt ngi c c v vn lm th no c th hc tt ( gin hc tp c nhn), bao gm nhng chin lc c s dng hon thnh bi tp v qu trnh m nh vo hc sinh c th quan st v
15
theo di cch s dng cc chin lc ca mnh. Thut nh: Mt cng c ghi nh, chng hn nh nh bng cch vit nhng ch ci u: PLAN (gm 4 ch ci u ca 4 phn: Tp trung vo gi -Pay attention to the prompt, Ln danh sch cc chnh-List main ideas, Thm vo nhng ph Add supporting ideas, nh s cc ca bn -Number your ideas) (theo DeLaPaz, Owen, Harris, & Graham, 2000).Thut nh bng nhp iu, bt vn, nhc iu v t kho cng l nhng cng c gip tr nh rt hu hiu. Hng dn chin lc: Dy hc sinh v chin lc, dy h lm th no v khi no s dng chin lc, gip hc sinh nhn ra nhng chin lc c th mang li hiu qu cho c nhn, v khuyn khch h a nhng hnh vi mang tnh chin lc vo gin hc tp ca mnh. Gin hc tp: Nhng h thng, hoc nhng phi hp ca nhng chin lc m tng c nhn s dng mt cch bn nng th hin, tin hnh, giao tip, hoc hc tp. C th mt nhiu nm hnh thnh c mt gin hc tp.
16
Nhng chin lc ny thng s hiu qu hn khi dng kt hp Nng sut: din t thnh li, t theo di, hnh hnh dung trong tr c, s dng nhng gi . c chnh xc v tri chy: D ngn tay hay di theo dng ch, c ln nhng t mi, t cht vn v chnh xc, tch thnh tng on cho d nh, v s dng nhng gi trong ng cnh. c hiu: Hnh dung trong tr c, t cu hi, c li, on trc. Vit: Tho k hoch, n li, t cu hi, s dng gi ,din t thnh li, hnh dung , kim tra v theo di.
18
19
Deshler, D. D., Schumaker, J. B., Lenz, B. K., Bulgren, J. A., Hock, M. F., Knight, J., & Ehren, B. J. (2001). Ensuring content-area learning by secondary students with learning disabilities. Learning Disabilities Research & Practice, 16, 96-108. Hamman, D. (1998). Preservice teachers value for learning-strategy instruction. Journal of ExperimentalEducation, 66, 209-222. Harris, K. R., & Graham, S. (1996). Making the writing process work: Strategies for composition and self- regulation. Cambridge: MA: Brookline Books. Keene, E. O., & Zimmermann, S. (1997). Mosaic of thought. Portsmouth, NH: Heinemann. Logan, J.W., Olson, M.W., & Lindsey,T. P. (1993). Lessons from champion spellers. Journal for the Education of the Gifted, 13, 89-96. Meichenbaum, D., & Biemiller, A. (1998). Nurturing independent learners. Cambridge, MA: Brookline Books. Pressley, M., & Woloshyn,V. (1995). Cognitive strategy instruction that really improves childrens academic performance. Cambridge, MA: Brookline Books.
20
K nng hc tp l g?
K nng hc tp l cc chin lc hc sao cho vic x l thng tin tr nn d dng (lm n gin ha qu trnh x l thng tin). Cc k nng hc tp gip chng ta t chc v x l thng tin. Chng gip chng ta ghi nh nhng g chng ta hc. Cc k nng hc tp pht huy tt nht khi chng ta nhn thc c qu trnh t hc ca mnh. V d, khi chng ta mun cng c cc ghi nh v bi hc lch s m chng ta hc trong lp, chng ta nn c lt qua cc ghi ch ca mnh gip nh li bi hc v nhn thc c nhng im cn ch trng. Qu trnh nhn thc v t duy v hc tp ny ca chng ta c bit nh l qu trnh siu nhn thc. K nng hc tp bao gm mt lot cc hnh vi m hc sinh c th thc hin trc, trong v sau khi hc tp gip h duy tr v p dng cc thng tin c trnh by trong lp hc hay nh. iu quan trng l gio vin hay ph huynh phi thc y v gim st s pht trin ca cc k nng ny, v cc k nng hc tp tr nn hiu qu nht khi sinh vin s dng cc k nng ny t ti cch thc ring ca h trong vic t chc vic hc.
21
Qu trnh chun b hc: K lut c nhn, t qun l, k nng t chc, thi tch cc i vi vic hc, v kh nng t gim st l nhng k nng hc tp s gip ch cho sinh vin trong qu trnh chun b hc. X l v lu gi nhng g c hc: Ghi ch, phc tho, lng nghe, hc hi thng tin t mt vn bn, v k nng tham kho th vin l nhng k nng hc tp gip sinh vin trong vic lm th no c c kin thc. Th hin v p dng nhng g c hc: ghi nh hoc gi nh li t tr nh, k nng lm bi kim tra, v th hin s hiu bit bng li hoc thng qua bi vit l nhng k nng gip sinh vin p dng tri thc ca mnh. Mt s cch h tr ghi nh thng dng bao gm cc bn cu chuyn hoc khi nim v cc quy tc d nh. Mt bn cu chuyn hay khi nim sp xp thng tin trong cu chuyn hay on vn nh l nhn vt, s st t, s kin ni bt v ch - gip sinh vin tp trung vo cc yu t quan trng. Nu sinh vin vit mt bn khi nim cho tng cu chuy h c, h gn nh l nh c nhng cu chuyn . Cui cng l, hu ht sinh vin s c th xc nh cc yu t chnh ca truyn trong khi c, m khng cn c gng g nhiu. Cc quy tc d nh, hay cc cch h tr ghi nh, c th gip sinh vin ghi nh cc khi nim kh. Ly v d t ranidae, tn Latinh ca h ch. Nu bn ngh n vic m t nghe ging nh th no, bn c th ngh n t ngy ma (rainy day). Nu bn nh km mi lin h ny vo mt bn h tr ghi nh trc quan no y, bn c th gi nh n bng mt bc tranh con ch trong ma. Kt hp vi nhau, t lin h v hnh nh trc quan c th s gip bn nh rng ranidae l i din cho h nh ch.
Cc nghin cu ni bt
Hng dn k nng hc tp l g?
Hng dn k nng hc tp lin quan n vic dy cho hc sinh cch s dng qu trnh suy ngh v t duy, thng thng theo tng bc. iu ny i hi hc sinh nhn bit, nh li , v thc hin cac bc c th trong cch thc hay k nng hc tp. Bng cch nm vng cc k nng ny, sinh vin c trang b cc cng c "hc cch hc". iu ny c gi l siu nhn thc (megacognition). Cc k nng hc tp K nng hc tp bao gm cc kh nng tip thu, ghi nhn, t chc, tng hp, ghi nh v s dng thng tin v tng. K nng hc tp bao gm nhiu hnh vi lin quan n cc tnh hung a dng ca mi lin h nh trng gia nh Nhng k nng ny bao gm qu trnh chun b hc (v d k lut c nhn, k nng t chc, thi , kh nng t kim sot), cch ngi hc tip thu kin thc (v d nh lng nghe, ghi nhn, phc tho, v t chc), v p dng kin thc (v d lm bi kim tra, vit, ghi nh, v t gim st).
kh khn trong vic kim sot thi quen hc tp ca mnh v tun th t chc. Cc hc sinh chuyn cp vo Trung hc c s hay trung hc ph thng v phi iu chnh theo khi lng cng vic mi. H c th nhn thy cc k nng dng trc y khng p ng cc mc tiu hc tp mi ca mnh. Cc hc sinh c th c khuyn khch s dng cc k thut t nh gi ging nh phn t phn tch hc sinh trong Bn k K nng hc tp (xem trang k tip).
24
Hu ht Lun lun 1. Ti c hiu cc ch dn c a ra trong lp khng? 2. Ti c ghi ch nhng g hu ch khng? 3. Ti c t cu hi khi khng hiu iu g khng? 4. Ti c hiu bi ging v cc tho lun khng? 5. Ti c theo kp cc cng vic c giao khng? 6. Ti c cm thy thiu trt t (ri tung) hu ht thi gian khng? 7. Ti c tham gia vo cc cuc tho lun trn lp khng? 8. Ti c thy kh khn khi hon thnh cc bi tp khng? 9. Ti c cm thy lun sn sng mi lc khng? 10. Ti c qu kh khn tm t vng khi c khng? 11. Ti c mt ni thng thng m ti hc khng? 12. Ti c mt a im thng thng hc khng? 13. Ti c lp dn hay tm tt nhng g c khng? 14. Ti c tun th lch kim tra hay bi tp khng? 15. Ti c thng xem li bi hc v nhng ghi ch khi c khng?
i khi
Rt Him khi
25
tch cc bit nhn thc v kim sot vic hc ca mnh.Thng th hc sinh LD quen vi vic hc tp th ng, v c th thiu k nng theo di qu trnh hc tp ca mnh. Mc tiu ging dy k nng hc tp l lm cho sinh vin c trang b tt hn vi cc chin lc hc tp hiu qu, iu ny s tng cng s chuyn i hc vin t th ng sang tch cc.
Qu trnh chun b hc
Thng qua s pht trin k nng trong vic lp k hoch, t chc v qun l thi gian, hc sinh c th t mnh chun b tt hn hc tp. Phn ny bao gm cc v d v chin lc v cc cng c c th hu ch cho hc sinh giai on ca qu trnh hc tp.
9. Cn bng thi gian ca bn gia vic hc v cc hot ng khc. Dnh thi gian cho cc hot ng gii tr. 10. T thng cho mnh bng cch nh du thng qua lch trnh ca bn mi khi bn hon thnh mt d nh trong lch trnh v bng cch gch cho mc bn hon thnh trong danh sch nhng vic cn lm.
29
MARKER
M (Make) = To mt danh sch cc mc tiu, lp th t thc hin, nh ngy thc hin. A (Arange) = Sp sp mt k hoch cho tng mc tiu v d nh thnh cng ca bn. R (Run) = Thc hin k hoch ca bn cho tng mc tiu v iu chnh nu cn. K (Keep)= Ghi chp li qu trnh thc hin ca bn. E (Evaluate) = nh gi qu trnh tin ti mc tiu ca bn. R (Reward) = T thng cho bn chi t c mc tiu, v lp mc tiu mi. (Bos & Vaughn, 1998, taken from Van Reusen & Bos, 1992)
MURDER
Tm trng (Mood): Thit lp mt tm trng tch cc cho mnh i vi vic hc. Chn thi im, mi trng v trng thi thch hp. Hiu bit (Understand): nh du bt k thng tin no m bn khng hiu trong mt bi hc c th; Gi tp trung vo mt bi hc hay mt nhm cc bi tp c th qun l c. Nh li (Recall): Sau khi hc mt bi hc, dng li v t nhng th bn hc c vo theo cch ni ca bn. Nghin ngm (Digest): Tr li nhng g bn khng hiu v xem xt li cc thng tin. Lin h vi cc ngun chuyn gia bn ngoi (v d, cun sch khc hoc ngi hng dn) nu bn vn cha th hiu n. M rng(Expand): Trong bc ny, t 3 loi cu hi lin quan n ti liu hc: Nu c th ni chuyn vi tc gi, ti s hi g hoc a ra nhng ph bnh g? Ti s p dng ti liu ny vo iu ti quan tm nh th no? Ti c th lm cho thng tin ny th v v d hiu i vi hc sinh khc bng cch no? Xem xt (Review): Xem li ti liu bn dng. Xem xt nhng iu m cc chin lc gip bn hiu v/ hoc lu gi thng tin trong qu kh v p dng chng cho cc hc tp ca bn hin ti.
HC (LEARN)
L = Lng nghe cc gi , manh mi, v cc thng tin quan trng. E = Kim tra sch, bo v cc ghi ch ca bn. A = p dng cc chin lc ghi nh v hc tp.
30
R = R sot (xem xt) li mi ti. N = Chc chn khi lm bi kim tra! (Day & Hackett, 1996)
Cch t chc sp xp vt dng/thng tin Cch t chc sp xp v ghi chp. iu quan trng i vi hc sinh l t
chc sp xp cc ti liu hc tp v v ghi ca c ta/cu ta sao cho c ta/ cu ta c th nh li c v s dng cc thng tin mt cch hiu qu v d dng. Sau y l v d v cch gio vin c th gip hc sinh trong t chc sp xp cc v ghi ch ca h:
31
T chc ha l mt loi t chc sp xp nng cao. Mt t chc sp xp ha trnh by nhng g hc sinh bit v cc ch hoc tp trc bi hc, ch ra nhng g mong mun hc sinh tm hiu v nm bt nhng g hc sinh hc c phn cui ca bi hc. V d v cc t chc ha bao gm nhng khng gii hn l bn cu chuyn, mng tho lun v biu mi quan h. (Xem v d ti http://www.emstac.org/registered/topics/studyskills/definitions/graphicorganizers.htm.) Cc bn khi nim, cn c gi l s khi nim, bn ni dung, bn cu chuyn, s ng ngha, hoc bn ng ngha, thng c s dng u tin nh mt cng c khi ng hc tp. Mt bn khi nim nm bt mt cch trc quan nhng g hc sinh bit v ch cn tm hiu (xem cc v d cho), v bng cch vn dng tr tu tp th (brainstorming) c thm tng v ch t hc sinh, bn ny bt u cung cp mt bi cnh trong hc sinh c th suy ngh v ch . Bn ny sau c th dng nh l mt cng c phc v mt hot ng ang din ra v l mt vt h tr trc quan sng ng cho hc sinh tip tc hc tp v tm hiu cc ch , v cui cng l mt cng c r sot li gip hc sinh chc chn rng c ta/cu ta hiu r v ch (Xem v d ti http://www.emstac.org/registered/topics/studyskills/definitions/conceptmaps.htm.) Cc biu mi quan h. Mt cng c v chin lc ging dy phn tch cc tnh nng ng ngha, cc biu mi quan h c tnh nng tng t bn khi nim; n cung cp mt cch hin th trc quan c t chc cc khi nim, t vng lin quan v kin thc nn ca hc sinh v cc ni dung hc tp trong 1 bi ging, chng hay bi hc c a ra (Bos & Vaughn, 1998). c trng trong cc biu mi quan h l cc v d (l lm ni bt nhng g hc sinh nn bit v mt khi nim) v phn v d (lm ni bt nhng g hc sinh thng hiu sai v mt khi nim) ca mt ch hc tp, lm ni r ch tch cc, tiu cc, hoc cc mi quan h khng tn ti gia cc khi nim v t vng lin quan. Bos & Vaughn (1998) cung cp mt bn gii thch chi tit v cch s dng mt biu quan h trong lp hc. (Xem cc v d: http://www.emstac.org/registered/topics/studyskills/definitions/relationshipmaps.htm.)
Bng cch no ti c th thay i hng dn ca mnh cho ph hp gip cc hc sinh tip thu kin thc mt cch hiu qu?
C mt s bin php m gio vin c th thay i cch hng dn hoc lm cho ph hp gip cho cc hc sinh km hoc nhng hc vin khc nhng ngi cn s h tr hc cch hc. Thng thng, cc k thut ny l s m rng hay bin th da trn kh nhiu thc tin ging dy m gio vin thng xuyn s dng. Cc k thut khc c th i hi nhiu cc hot ng ln k hoch v cn nhc hn v pha gio vin, nhng kt qu l cc chgn trnh ging dy c cu trc v d tip cn hn cho tt c hc sinh. Mt cac tip cn tng qut cho vic dy mt chin lc hc tp cho hc sinh bao gm cc bc sau: 1. Kim tra ban u i vi hc sinh v chin lc v lm cho hc sinh quan tm n chin lc hc tp; 2. M t chin lc; 3. a ra mu chin lc; 4. Thc tp chin lc; 5. Cugn cp cc phn hi; v 6. Nng thnh tng qut ha (ngha l, tm ra nhiu c hi v khc nhau cho hc sinh s dng chin lc, thng qua cc mi trng v lp hc khc nhau. (Sturomski, 1997, pp. 7-10) Sau y l cc phng php ging dy tng qut m c th s dng cng nhau hay ring l. Cn nh l iu hu ch l kt hp cc tip cn ny vi mt s chin lc hc m bn ang dy cho hc sinh dng trong lp hoc t hc sinh s dng. Hng dn nng - Scaffolded instruction (nng trung gian hoc nng nhn thc): Nng l mt phng php c tnh cu trc s dng cc th tc, (ngha l cc bc theo th t), cc nhim v xc nh, v ch tr c nhn. S nng bt u vi s h tr tp trung v cu trc, sau thu hp li khi a tr tr nn thnh tho hn trong vic s dng cc th tc hc tp. C ngha l cc gio vin nn b dn cc h tr c tnh hng dn khi hc sinh t c cc k nng, pht trin n hiu c cc phc tp ca ni dung, v tr thnh nhng hc vin t nh hng v tch cc hn. Cc nhc nh v ch dn ( nhc hc sinh s dng cc k thut hay cng c hc tp m chng n c dy cch s dng) l mt v d v cc cng c nng m gio vin c th s dng sau khi loi b cc h tr nhiu tng khc. Cui cng, khi vic hc tr nn t nh ng, gio vin c th tuyn b ngng kim sot. Cc v d v hng dn nng bao gm cc bi hc m bt u vi cc tng v khi nim n gin m hc sinh c th xy dng trn cc tng v lin tng
33
chng vi cc ni dung thch thc hn thng qua t cu hi nhm hoc c nhn v cc h tr ha hoc h tr khc. Cc gio vin lm vic nng l ngi cn trng trong vic lin quan n iu mi hoc kt hp cc tng vi cc kinh nghim hc sinh c trc y, hoc cho hc sinh c hi lm quen vi mt l thuyt m chng cha tng c kinh nghim cn thit. Bos & Vaughn (1998) m t cc chng trnh c th trong c hng dn nng , nh l Hng dn Chin lc Nhn thc trong vit lun (Cognitive Strategy Instruction in Writing -CSIW) (Englert, Raphael, Anderson, Anthony, & Stevens, 1991) v D n c vit u tin (ELP) (Englert et al., 1994; 1995). Hc tp hp tc - Cooperative learning. Cng c coi l vic cng hc, hc tp hp tc l hnh thc khng ch sp xp mang tnh th cht cc hc sinh vo mt nhm thc hin mt bi tp. N l phng php hng dn m i hi s tham gia tch cc v trc tip ca hc sinh trong vic tip thu kin thc bng cch lm vic hp tc v tc ng ln nhau trong mt nhm 4-6 ngi. Trong mt s m hnh hc tp hp tc, hc sinh c th lm vic theo tng cp. Cc gio vin ch dn hc sinh theo cc th tc hc tp hp tc v to c hi thip thu v thc hnh cc k nng m gip t n s tng tc nhm thnh cng cng nh cc k nng hc tp thnh cng, nh l cc k nng to ghi ch, lp th t u tin, sp xp thng tin, giao tip vi i tc, v bm theo thi gian biu. Theo Johnson & Johnson (1990a), vic hc tp hp tc nhm n vic pht trin v luyn cho thnh tho t nht trong 5 lnh vc sau:
1.S ph thuc ln nhau tch cc ( thnh cng ca c nhn ph thuc vo s thnh cng ca tp th); 2.Tng tc tch cc trc din (v d: chia s, hiu bit v pht trin kin thc nhm); 3.Trch nhim gii trnh c nhn; 4.Cc k nng nhm nh v gia cc c nhn vi nhau (v d: truyn t thng tin, gii quyt mu thun, ra qyt nh); v 5. S phn nh li (c hai qu trnh hc thut v x hi) (Trch t Wood, Woloshyn, & Willoughby, 1995) Gio vin cn cho hc sinh cc c hi s dng cch hc hp tc trc khi nm vng ni dung ging tt. Hn na, cc mc k nng ca hc sinh trong nhm cn c nh gi (tt c hc sinh trnh trnh by cng trnh , hoc c phi y l mt nhm khng ng nht ?). Mt khuyn co khc l thng bo hay cung cp cc kt qu mong mun ca nhm. iu ny gip hng dn v gi hc sinh thc hin theo nhim v t ra. Cc hat ng c bit lm ni bt nm yu t Johnson & Johnson trn c tham kho trong cc bi bo khc ca Johnson & Johnson trong Tham kho ging dy M hnh&Phng hc (Models & Classroom Instruction References) Ging dy cng tc.Cng c bit nh l ging dy hp tc v cng ging dy, ging dy cng tc xy ra khi mt gio vin gio dc hc c bit lm vic cng tc vi mt gio vin gio dc hc thng thng dy mt nhm hc sinh a dng trong mt phng hc c rnh ring. V d, mt gio vin gio dc hc c bit c th lm vic cng tc chun b v phn pht bi hc vi mt gio vin khoa hc, ngi gn lin vi lp hc ca cc hc sinh c khim khuyt v hc tp. Theo Bos & Vaughn
34
(1998), vic dy hp tc bao gm cc bc sau: 1. Cc gio vin v gio dc hc c bit v thng thng lm vic cng vi nhau vch k hoch i th cc mc tiu v kt qu mong mun cho lp hc ni chung v /hoc cho cc hc sinh c bit trong lp. 2. Cc hc sinh xem cc gio vin gio dc hc c bit v thng thng l nhng ngi c quyn nh nhau trong cng tit dy v khng lit mt gio vin no nh gio vin cho cc hc sinh c bit 3. Mc d mt gio vin thnh thong c th dy chung c lp, nhng thng thng gio vin lm vic vi cc nhm nh hay vi hc sinh ring l. 4. Trong mt lp hc khng ng nht, ngi gio vin gio dc hc c bit lm vic vi rt nhiu hc sinh bao gm c nhng hc sinh nhn c gio dc c bit v cc tr gip lin quan. Cn phi lu rng, ngi gio vin ny s khng b hn ch ch lm vic vi cc hc sinh gio dc c bit, m cn lm vic vi cc hc sinh gio dc thng thng. 5. ng ging dy bao gm cng vch k hoch v ging dy. C hai gio vin gio dc hc c bit v thng thng xc nh r ti liu b xung v cc hat ng hc tp tr gip, da trn cc mt mnh ca h nh nhng ngi tr gio trong phm vi quy trnh v ni dung ring bit. V d, mt ngi gio vin c th em n s tinh thng trong mt ni dung c bit v ngi gio vin khc c th em n s tinh thng trong vic t chc hoc s dng cc phng tin tr gip phn pht ni dung .
35
Nh li thng tin
Cc k nng siu nh (metamemory) cho hc sinh nhn bit c cc chin lc nh li cc thng tin cng nh kh nng s dng tt c cc chin lc m h c.
LISTS
LIST l mt chin lc tng hp cho vic gp nhm cc mc v chun b phng tin tr gip tr nh (Nagel, Schumaker, & Deshler, 1986). Xem u mi (Look)., tm kim danh sch thng tin quan trng cho vic hc trong cc ghi ch trn lp v sch gio khoa. t tn hay u cho mi mt danh sch. Kho st (Investigate) cc mc. Quyt nh mc no s c a vo danh sch La chn (Select) mt phng tin tr gip tr nh s dng chin lc FIRST xy dng thut nh Chuyn (Transfer) thng tin vo th. Vit thut nh (mnemonic) v danh sch trn mt mt ca th v tn ca danh sch trn mt mt khc ca th. T kim tra (Self-Test). Hc bng cch nhn tiu s dng tht nh nh li danh sch
FIRST
S dng chin lc ph thit k mt t cu to bng mt dy nhng ch ci u hoc mt phn ca mt t (acronym) hoc mt t to ra bi cc ch ci u dng ca mt bi vit chng hn nh bi th (acrostic). To (Form) mt t. S dng ch ci vit hoa vit ch ci u tin ca mi mt t
36
trong danh sch; xem t to ra bng cc ch ci u mt t c th nhn din hoc v ngha c to ra hay khng. Chn (Insert) ch ci. Chn mt hay nhiu ch ci xem mt t c th c to ra hay khng. Bo m s dng ch ci thng nu ch ci chn vo khng miu t mt mc trong danh sch. Sp xp li (Rearrange) cc ch ci xem mt t c th c to ra hay khng. nh hnh (Shape) thnh mt cu. S dng ch ci u tin ca mi mt t trong danh sch, c gng xy dng mt cu (an acrostic). C gng (Try) kt hp cc bc nh vy to ra ci tr gip tr nh (mnemonic).
nhc li bng li ni
cu hiu qu v t c tim nng ln nht ca chng thng qua cc nm hc tp ph thng, i hc v xa hn. Cc chin lc c cp n trong phn chun b hc v t c kin thc. Cc li khuyn cho vic dy k nng thc hin kim tra: - Ln lch cc khang thi gian nh k r xot. Lch trnh mu ny c th cung cp mt v d c th cho hc sinh cch phn phi thi gian nh th no. - To ra cc hng dn hc tp lm thun li vic r xot li. Cc hc sinh c th to ra cc hnh nh cc t ch cht, th khung (xem nh ngha), v cc thut nh khc to thun li cho qu trnh hc tp. - Mt hc sinh cng cn t mnh chun b bng cch suy ngh ti a v kim tra ca gio vin. Trong khi gio vin lun khng th chia x mi th v kim tra, hc sinh c th thy hu ch khi hi : o nh dng ca kim tra o cc kiu cu hi
K hoch hc tp
Tn: Th i gia n 6-7 7-8 8-9 91011121-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9o Kim tra nh gi th no
38
o Ngy kim tra o Thi gian phn phi cho kim tra o Sch hay cc ghi chp c php hay khng (kim tra sch m- i nghch vi ng- ) o Thng tin c che y o Khuyn bo ca gio vin v hc ci g v hc nh th no Trong cc bui tho lun ng vin hc sinh d on kim tra c th hi ci g. iu ny to ra mt bi luyn tp tt cho cc nhm cng tc . Mi mt nhm c yu cu c mt danh sch cc cu hi m h ngh s c trong kim tra . Sau cc nhm c th trao i cu hi v c gng tr li chng Gip hc sinh pht trin s t tin. iu quan trng l cc hc sinh c suy ngh tch cc v cc kh nng ca chng trc lc bt u v trong khi thi. Mt khi gio vin truyn t mt lat cc k nng lm kim tra, thy hoc c cn bo m c rng hc sinh d dng s dng cc k nng trong thi c v h thnh cng khi p dng cc k nng. Mt cch lm iu ny l cung cp tht nhiu c hi cho hc sinh thc hin thnh cng cc kim tra thc t. Nhn mnh cho cc hc sinh bit rng h cn phi s dng ht ton b chin lc m mnh c trc lc xc nh mnh khng th gii c cu hi kim tra. Chin lc PIRATES c cho thy l hu hiu c bit cho cc kim tra khch quan. Bos v Vaughn thy rng cc hc sinh c khim khuyt hc tp s dng chin lc ny tng im trnh by ca chng t 20 n 40% s im.
PIRATES
Chun b (Prepare) thnh cng
a tn ca bn v PIRATE vo bi kim tra Phn phi thi gian v trt t cc trng mc Ni li khng nh Bt u trong 2 pht
Tr li cu hi T b cu hi trong chc lt
Nghin cu (Survey)
Nghin cu bo m tr li c tan b cc cu hi Kt thc cu hi chi khi no anh chc chn i vi cc bi kim tra tiu lun t thng xuyn n, c th s dng chin lc TR LI
TR LI (ANSWER)
Phn tch (Analyze) tnh hnh
c cu hi cn thn Gch di cc t ch cht nh r thi gian m bn cn
Nhn xt (Notice) cc yu cu
c nhanh v nh du cc phn ca cu hi Hi v ni yu cu ci g T khng nh bn s vit mt cu tr li cht lng
Xp t (Engineer) tr li ca bn
40
Vit mt an gii thiu Tham kho cng Vt cc cu ch Trnh by cc chi tit cho mi mt cu ch Tn dng cc v d
R xot li (Review) tr li ca bn
Cn thn xem xt bn tr li tt c cc phn ca cu hi cha Xem xt k lng bn gp tt c cc chnh v chi tit cha Sa qua cu tr li ca bn
41
Gio vin cn c danh sch hc sinh vi cc thi hn cho nhim v giao, cc bi kim tra, v cc hat ng trng hc khc. Gio vin cng cn ng vin cc hc sinh tnh n c cc hat ng ngai kha v cc ngha v nh. Lc , hc sinh c th s dng gin ln k hoch thi gian hc tp chun b cc bi tp v kim tra. Thi gian hc tp c ln lch trnh t nht cho tng gi. Thi gian hc tp s c ln lch vo ban ngy hc sm ti nu c th, v cc bi tp kh c a vo lch trnh thi im hc sinh tnh to nht. Hc sinh cn ln k hoch r xot li thi gian v d tr gi ngh ngi trong cc phm vi b tr lch trnh hc tp rng. Hc sinh c th bit c mc hon thnh cng vic khi xa i cc hng mc lm xong trong Dang sch cn lm. Lc u hc sinh c th tm tt cc hat ng trong Danh sch cn lm sau a chng vo lch trnh, hoc ngc li.
Cc cu hi thng hay c
Cu hi (Q): Ti sao vic dy k nng hc tp trong lp l quan trng
Tr li (A): Cc k nng hc tp thng c gi nh l cc qu trnh trc gic cho hc sinh. iu ny him khi nh th. Tt c hc sinh, c bit cc hc sinh c khim khuyt c th c li t vic hng dn chun ha v h thng trong cc phng php v quy trnh k nng hc tp. Trong vic dy k nng hc tp, ngi gio vin lm cho cc hc sinh ca h nhn thc c ci cch m hc sinh c th tip cn gii quyt vn cng nh cch cc hc sinh c th p ng thi hn mt cch hiu qu. Dy hc sinh hc nh th no s cho h kh nng tip cn trng thi hc tp mi ca tt c cc loi. y l nguyn tc ca vic hc qu trnh nhn thc (metacognition), mt phn c bit ca quy trnh hc cho hc sinh ca tt c cc ngnh hc.
phc tp, v lp k hoch (chng hn nh cc bi bo nghin cu); 5. S tr hon v cc ti hoc nhim v ln; 6. Cch i x cu ton v lo lng (ngha l khng thch th thch mt ci g hn l c hon thnh mt nhim v v ri tht bi v n); 7. Cch c x t tht bi chng hn nh trnh cng vic trong mt ch nht nh, s tr nn suy nhc, v ; 8. Thiu s hiu bit v quan h hay kt ni trong mt h thng cc thng tin, chng hn cc s kin lch s
Q: ti sao mt s hc sinh dng nh c th p dng cc k nng nghin cu v chin lc hc tp mt cch t ng, trong khi mt s khc li khng th ?
A: Rt nhiu hc sinh c v khng c cc khim khuyt, cn c hng dn nghin cu hc nh th no. Cc hc sinh c cc khim khuyt nh thng c trong nhm ny v cc hc sinh c khim khuyt hc tp v cch c x ri lon thng b xao lng hoc l ngi hc th ng, ngha l h khng tham d mt cch tch cc vo cng vic trng theo cch cho php cc hc sinh ny t gim st s hiu bit v tin b ca h. i khi s th ng ny l do thiu ng c v cc hc sinh khim khuyt thng c s tri nghim tiu cc trng. Mt s kh khn c th quy cho l do khim khuyt. V d, hc sinh c s ln xn thiu ch c th c kh khn tp trung trong nhng khong thi gian ko di. Mt s kh khn c th n gin l do thiu s hng dn m nhiu hc sinh khim khuyt nhn c, hoc do vic tham d nhiu cc bui hc khc nhau v thng khng nhn thy cc yu t c trng ca cc mn hc, c bit vic c hiu su. Cc hc sinh khim khuyt thng c gng hiu cc khi nim hoc han thnh cc nhim v v n lc ny c th li lm h thoi ch hc tp. C gng hiu nhim v cng c th lm cn tr ngi hc hnh dung cc cch thay th khc nhau tip cn ti liu Phn ln hc sinh c th hng li t vic nghin cu qu trnh nhn thc n i hi s phn x v gim st vic hc tp, nhng hc sinh vi cc khim khuyt nh c th hng li nhiu hn t cc hat ng v h c kh khn truyn thng khi tip nhn s dng cc chin lc mi v cc k nng khc c cc hc sinh khng c khim khuyt thng pht trin cho chnh h. Cc hc sinh c kh khn vi qu trnh nhn thc cn c cc chin lc cho php h t chc, cu trc v hon thnh cng vic ca h tt hn. Nhng chin lc s gip hiu bit tt hn cc khi nim v cc s kin chnh.
44
sinh t c s t tin; s dng cc k thut nh, xy dng cc mi lin kt, hoc cc k thut phn tch. Hc sinh x l thng tin trong mt s cch khc nhau. Mt s c th thy kh khn khi t chc sp xp cc khi ni hoc vit v mt s khc c th c kh khn khi s dng cng thc v p dng chng cc thi im thch hp. Mt s c kh khn khi nghe cc bi ging v mt s khc c th thy ghi chp kh khn trong khi nghe. iu quan trng l hiu c bn cht s khim khuyt ca hc sinh khi p dng cc chin lc khc nhau, v gim st lin tc hc sinh tin b nh th no khi s dng chin lc .
nh ngha cc k nng hc tp
Thut ng k nng hc tp thch hp S lu gi h thng ci tin. Mt cng c hc-trc cung cp ng cnh cho
ni dung hc. S tay lu gi h thng ci tin cung cp ni dung hc trong mt cu trc hoc phm vi kt hp iu m hc sinh bit vi iu m gio vin d nh cho hc sinh hc. Cc v d S tay lu gi h thng ci tin bao gm, nhng khng gii hn, S tay lu gi h thng ha (graphic organizers), cc ch dn hc tp v phc tho cc chng t lai ny l s kt hp cc ch ci c to ra d nh. Mi mt ch ci tng ng mt qu trnh trong mt dy cc qa trnh theo trt t thi gian, chng hn nh acronyms LISTEN (nghe cu chuyn nh th no) hoc HOW (t chc mt bi bo gn gng nh th no), hoc mt kin trong mt dy cc kin lin quan, chng hn nh trong NEAT (nh ci g khi anh cm t bo trn tay hoc
Acronym. Cc
45
Nm bt cc quan h phong ph gia cc khi nim; Cho php ngi hc p dng ci m h hc trong nhiu trng thi khc nhau; Gp cc kin, khi nim, nguyn tc, v cc quy tc tp trung vo suy ngh trt t cao hn To c s cho s khi qut ha v m rng (Kameenui & Simmons, 1999) Mt v d v tng/bc tranh ln n th no oc s dng trong mt lp hc c th nh sau: mt gio vin nh hnh mn hc v hng dn trong lp hc khoa hc ca anh ta sao cho tng ln ca mi mt bi hc kt ni thnh tng ln ca mt nhm cc bi hc (unit), ci m nguc li s dn n hiu bit rng hn mt khi nim da trn hc sinh c mong i chng minh kin thc tin n trnh cao hn.
Danh mc kim tra. Mt cun sch ghi chp vic cn lm tun/ngy cho ln lch
trnh tng ngy, v mt cun sch ghi chp vic cn lm trong thng cho vic ln lch trnh di hn. Nhng cng c ny cung cp mt cu trc t nhin cho vic to ra danh sch phi lm, cc danh mc kim tra, v ln lch cho cc cng vic nh, ti, bi kim tra, v cc bi bo, v nhng phn cng khc lin quan n trng hc. Cc cng c qun l thi gian nh vy khng phi c mua bn; chng c to ra bi tng c nhn. Trong vic s dng cc cng c nh th, tuy nhin, iu quan trng cho hc sinh l s dng chng thng xuyn; l, hc sinh cn s dng ghi chp lch trnh ny, v d, cho tt c cc phn cng nhimv trong tt c cc lp hc ca hc sinh (khng ch trong lp ting Anh ca hc sinh), v cn tham kho n hng ngy gim st tin cng vic v cp nht cc nhim v mi, v kim tra nh du cc nhim v han thnh.
Mng tho lun (Discussion webs). Mt mng tho lun (Bos & Vaughn,
1998, ly t Alvermann, 1991) kim tra cc k nng suy ngh quan trng ca hc sinh v lm gia tng nhng k nng bng cch t chc v hin th thy c c hai mt ca mt cuc tho lun. Mt mng tho lun c th hu ch, v d, khi mt hc sinh nghin cu s ng h v chng i vic hp php ha cn sa, h cng nghin cu xem c tri on cn b cm khng, hoc vic xem xt o c c bao hm sinh sn v tnh khng
48
m con ngi lnh hi, nhng s bin i, rt gn, chi tit ha, ct gi, khi phc, v s dng Thng tin (Bos & Vaughn, nm 1998, ly t Atkinson & Shiffin, nm 1968; Neisser, 1976; Swanson, 1996). Nhng g con ngi lm vi thng tin.
Siu nhn thc. "Qui nh vic nng cao nhn thc v thc c suy ngh v
hc tp ca bn thn" (Wood, Woloshyn & Willoughby, 1995). Cch thc m ngi hc ln k hoch, theo di, gim st v iu khin suy ngh ca h. Chin lc siu nhn thc c s dng khi ngi hc a ra k hoch vit mt bi bo hoc hc tp cho k kim tra, anh ta dng li v t hi bn thn mnh "Mnh c hiu nhng g ang xy ra?" khi c, hiu ra mt cch khc gii quyt vn nu cc chin lc anh ta ang s dng c v nh khng hiu qu .
tng cng vic gi nh li thng tin. Theo Bos & Vaughn (1998), chin lc ghi nh "c th c nhm li thnh ba loi: Cu to v mi lin h, trc quan hoc lin tng hnh nh, v s nhc li "(trang 318). Cu to v mi lin h cp n cch chng ti phn loi v t thng tin trong tm tr. Nu chng ti nhn c mt danh sch ngu nhin cc t, v d, chng ta s phn chng thnh cc loi c ngha gip chng ti c th gi nh chng chnh xc. Ch u v t vit tt l cc chin lc khc c lin quan n cu to v mi lin h ca thng tin. Hnh dung hoc lin tng hnh nh thng c s dng khi hc t vng hay ghi nh thi gian hoc cc s kin c bit. Trong trng hp hc t mi, hc sinh c th hnh dung s tng quan gia cc khi nim v nh ngha.Trong trng hp ghi nh thi gian ca mt s kin c bit trong lch s, hc sinh c th hnh dung mt hnh nh m hiu ngay n cc s kin v sau gn cho mt hnh ng din t bng hnh nh khc m c th nh li thi gian ca s kin. V d ghi nh : LEARN, MARKER, MURDER (xem trang 19.).
dung hc tp trong mt chng, mt bi thuyt trnh, hoc mt bi hc (Bos Vaughn, nm 1998). Ni bt trong cc biu quan h l nhng v d v khng c v d ca ch hc tp, cho thy r c hay khng quan h tch cc hay tiu cc hay khng c quan h no gia cc khi nim v t vng lin quan. Bos & Vaughn (1998) a ra mt li gii thch chi tit vic mt biu mi quan h c s dng trong mt lp hc nh th no.
lm th no chng c lin quan vi nhau, v lin quan n nhng iu mnh bit. SQR3 l mt k thut c th c s dng mt mnh hoc rt hiu qu trong cc cp hoc cc nhm nh. S dng k thut ny trong mt nhm hp tc, v d nh, c th tng cng s hiu bit ca hc sinh bi c hi tng thm c nhiu quan im v tho lun thng tin lin quan n cc tng khc nh th no. iu quan trng l hc sinh tham gia tng giai on ca SQR3 v a ra ti liu ni ln tng v suy ngh ca mnh.
51
Lazarus, B. (1996). Flexible skeletons: Guided notes for adolescents. Teaching Exceptional Children, 28, 36-40. Lenz, K., & Schumaker, J. (1999). Adapting language arts, social studies, and science materials for the inclusive classroom (Vol. 3: Grades six through eight). Reston, VA: Council for Exceptional Children. Martin, D. J. (1994). Concept mapping as an aid to lesson planning: A longitudinal study. Journal of Elementary Science Education, 6, 11-30. Nagel, B. R., Schumaker, J. B., & Deshler, D. D. (1986). The FIRST-letter mnemonic strategy (Learning Strategies Curriculum). Lawrence, Kans.: Edge Enterprises. In C. S. Bos & S. Vaughn (1998). Teaching students with learning and behavior problems (4th ed.). Needham Heights, MA: Allyn & Bacon. Pressley, M., Symons, S., McDaniel, M., Snyder, B., & Turnure, J. (1988). Elaborative interrogation facilitates acquisition of confusing facts. Journal of Educational Psychology, 80, 268-278. Schumm, J. S., & Strickler, K. (1991). Guidelines for adapting content area textbooks: Keeping teachers and students content. Intervention in School and Clinic, 27 (2), 7984. In C. S. Bos & S. Vaughn (1998). Teaching students with learning and behavior problems (4th ed.). Allyn & Bacon: Needham Heights, MA. Sedita, J. (1995). A call for more study skills instruction . Paper presented at the International Conference of the Learning Disabilities Association, Orlando, FL. Sturomski, N. (1997, July). Teaching students with learning disabilities to use learning strategies. NICHCY News Digest, 25, 2-12. Towle, M. (1982). Learning how to be a student when you have a learning disability. Journal of Learning Disabilities, 15, 90-93. Vaughn, S., Bos, C. S., & Schumm, J. S. (1997). Teaching mainstreamed, diverse, and at-risk students in the general education classroom . Needham Heights, MA: Allyn & Bacon. Wehmeyer, M., Agran, M., & Hughes, C. (1998) Teaching self-determination to students with disabilities: Basic skills for successful transition . Baltimore, MD: Brookes Publishing Co. Willoughby, T., & Wood, E. (1995) Mnemonic strategies. In E. Wood, V. Woloshyn, & T. Willoughby (Eds.). Cognitive strategy instruction for middle and high school students. Cambridge, MA: Brookline Books. Woloshyn, V., Paivio, A., & Pressley, M. (1994). Use of elaborative interrogation to help students acquire information consistent with prior knowledge and information inconsistent with prior knowledge. Journal of Educational Psychology, 86, 79-89.
53
Wood, E., Willoughby, T., Kasper, V., & Idle, T. (1994). Enhancing adolescents recall of factual content: The impact of provided verses self-generated elaborations. The Alberta Journal of Educational Research, 40, 57-65. Mind Tools. http://www.mindtools.com/ Provides information (including specific strategies and commercial products) on how to optimize ones thinking. Metacognition Bibliography Background Article: Hacker, Douglas J. Metacognition: Definitions and empirical foundations. http://www.psyc.memphis.edu/trg/meta.htm
Tham kho
Atkinson, R. C., & Shiffrin, R. M. (1968). Human memory: A proposed system and its control processes. In K. W. Spence & J. T. Spence (Eds.), Psychology of learning and motivation (Vol. 2). New York: Academic. Belmont, J. M., & Butterfield, E. C. (1969). The relations of short-term memory to development and intelligence. In L. C. Lipsitt & H. W. Reese (Eds.), A dvances in child development and behavior, Vol. 4 (pp. 29-82). New York: Academic. Berardi-Coletta, B., Dominowski, R. L., Buyer, L. S., & Rellinger, E. R. (1995). Metacognition and problem solving: A process-oriented approach. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 21, 205-223. Bisanz, G. L., Vesonder, G. T., & Voss, J. T. (1978). Knowledge of ones own responding and the relation of such knowledge to learning: A developmental study. Journal of Experimental Child Psychology, 25, 116-128. Borkowski, J. G., Carr, M., Rellinger, E., & Pressley, M. (1990). Self-regulated cognition: Interdependence of metacognition, attributions, and self-esteem. In B. F. Jones & L. Idol (Eds.), Dimensions of thinking and cognitive instruction (pp. 53-92). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Borkowski, J. G., & Muthukrishna, N. (1992). Moving metacognition into the classroom: Working models and effective strategy teaching. In M. Pressley, K. R. Harris, & J. T. Guthrie (Eds.), Promoting academic competence and literacy in school (pp. 477-501). San Diego, CA: Academic. Bracewell, R. J. (1983). Investigating the control of writing skills. In P. Mosenthal, L. Tamor, & S. Walmsley (Eds.), Research on writing (pp. 177-203). New York: Longman. Brown, A. L. (1978). Knowing when, where, and how to remember: A problem of metacognition. In R.
54
Glaser (Ed.), Advances in instructional psychology (Vol. 1). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Brown, A. L., & Campione, J. C. (1977). Training strategic study time apportionment in educable retarded children. Intelligence, 1, 94-107. Butler, D. L., & Winne, P. H. (1995). Feedback and self-regulated learning: A theoretical synthesis. Review of Educational Research, 65, 245-281. Butterfield, E. C., & Belmont, J. M. (1975). Assessing and improving the executive cognitive functions of mentally retarded people. In J. Bailer & M. Sternlicht (Eds.), Psychological issues in mental retardation (pp. 277-318). Chicago: Aldine. Butterfield, E. C., & Ferretti, R. P. (1987). Toward a theoretical integration of cognitive hypotheses about intellectual differences among children. In J. G. Borkowski & J. O. Day (Eds.), Cognition in special children (pp. 195-233). Norwood, NJ: Ablex. Butterfield, E. C., Nelson, T. O., & Peck, V. (1988). Developmental aspects of the feeling of knowing. Developmental Psychology, 24, 654-663. Carr, M., Alexander, J., & Folds-Bennett, T. (1994). Metacognition and mathematics strategy use. Applied Cognitive Psychology, 8, 583-595. Cavanaugh, J. C., & Borkowski, J. G. (1979). The metamemory-memory connection: Effects of strategy training and maintenance. The Journal of General Psychology, 101, 161-174. Cavanaugh, J. C., & Perlmutter, M. (1982). Metamemory: A critical examination. Child Development, 53, 11-28. Corsale, K., & Ornstein, P. A. (1980). Developmental changes in childrens use of semantic information in recall. Journal of Experimental Child Psychology, 30, 231245. Corsini, D. A. (1971). Memory: Interaction of stimulus and organismic factors. Human Development, 14, 227-235. Davidson, J. E., Deuser, R., & Sternberg, R. J. (1994). The role of metacognition in problem solving. In J. Metcalfe & A. P. Shimamura (Eds.), Metacognition: Knowing about knowing (pp. 207-226). Cambridge, MA: MIT. Ericsson, K. A., & Simon, H. A. (1980). Verbal reports as data. Psychological Review, 87, 215-251. Flavell, J. H. (1963). The developmental psychology of Jean Piaget . New York: D. Van Nostrand. Flavell, J. H. (1971). First discussants comments: What is memory development the development of? Human Development, 14, 272-278.
55
Flavell, J. H. (1976). Metacognitive aspects of problem solving. In L. B. Resnick (Ed.), The nature of intelligence. Hillsdale, NJ: Erlbaum. Flavell, J. H. (1977). Cognitive development. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitivedevelopmental inquiry. American Psychologist, 34, 906-911. Flavell, J. H. (1981). Cognitive monitoring. In W. P. Dickson (Ed.), Childrens oral communication skills (pp. 35-60). New York: Academic. Flavell, J. H., Freidrichs, A. G., & Hoyt, J. D. (1970). Developmental changes in memorization processes. Cognitive Psychology, 1, 324-340. Flavell, J. H., & Wellman, H. M. (1977). Metamemory. In R. V. Kail, Jr., & J. W. Hagen (Eds.), Perspectives on the development of memory and cognition. Hillsdale, NJ: Erlbaum. Glasersfeld, E. V. (1984). An introduction to radical constructivism. In P. Watzlawick (Ed.), The invented reality: How do we know what we believe we know? Contributions to constructivism (pp. 17-40). New York: Norton. Hagen, J. W., & Kingsley, P. R. (1968). Labeling effects in short-term memory. Child Development, 39, 113-121. Hart, J. T. (1965). Memory and the feeling-of-knowing experience. Journal of Educational Psychology, 56, 208-216. Inhelder, B., & Piaget, J. (1958). The growth of logical thinking from childhood to adolescence. New York: Basic Books. Kluwe, R. H. (1982). Cognitive knowledge and executive control: Metacognition. In D. R. Griffin (Ed.), Animal mindhuman mind (pp. 201-224). New York: Springer-Verlag. Markman, E. M. (1977). Realizing that you dont understand: A preliminary investigation. Child Development, 48, 986-992. Miller, G. A. (1953). What is information measurement? American Psychologist, 8, 311. Moynahan, E. (1978). Assessment and selection of paired-associate strategies: A developmental study. Journal of Experimental Child Psychology, 26, 257-266. Nelson, T. O., & Dunlosky, J. (1991). The delayed-JOL effect: When delaying your judgments of learning can improve the accuracy of your metacognitive monitoring. Psychological Science, 2, 267-270. Nelson, T. O., Leonesio, R. J., Landwehr, R. S., & Narens, L. (1980). A comparison of three predictors of an individuals memory performance: The individuals feeling of knowing versus the normative feeling of knowing versus base-rate item difficulty. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 12, 279-287.
56
Nelson, T. O., & Narens, L. (1990). Metamemory: a theoretical framework and new findings. In G. Bower (Ed.), The psychology of learning and motivation (Vol. 26). New York: Academic. Newell, A., Shaw, J. G., & Simon, H. A. (1958). Elements of a theory of human problem solving. Psychological Review, 65, 151-166. Nicholls, J. G., & Miller, A. T. (1984). Development and its discontents: The differentiation of the concept of ability. In Advances in motivation and achievement, Vol. 3 (pp. 185-218). Greenwich, CT: JAI. Paris, S. G., & Winograd, P. (1990). How metacognition can promote academic learning and instruction. In B. F. Jones & L. Idol (Eds.), Dimensions of thinking and cognitive instruction (pp. 15-51). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Ryle, G. (1949). The concept of mind . London: Hitchinson. Schneider, W. (1985). Developmental trends in the metamemory-memory behavior relationship: An integrative review. In D. L. Forrest-Pressley, G. E. MacKinnon, & T. G. Waller (Eds.), Metacognition, cognition, and human performance, Vol. 1 (pp. 57-109). New York: Academic. Schoenfeld, A. H. (1987). Whats all the fuss about metacognition? In A. H. Schoenfeld (Ed.), Cognitive science and mathematics education (pp. 189-215). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Wellman, H. M. (1977). Tip of the tongue and feeling of knowing experiences: A developmental study of memory monitoring. Child Development, 48, 13-21.
Trung tm h tr k thut cho cc trng tiu hc v trung hc c s(EMSTAC) l hp ng 5 nm gia vin nghin cu v b gio dc ca Hoa K, vn phng cc chng trnh gio dc c bit(OSEP). c ti tr t 1997-2001. EMSTAC, 1000 Thomas Jefferson St., NW, Suite 400, Washington, DC 20007; Tel: (202) 944-5300; TTY: 1-877-334-3499; Fax: (202) 9445454.
57
K NNG HC TP
National College Transition Network. Study Skills. (n.d.) Boston, MA: National College Transition Network, New England Literacy Resource Center, World Education, Inc. Retrieved December 10, 2006, from http://www.collegetransition.org/counseling/studyskills. html. Reprinted with permission. iu phn bit sinh vin i hc thnh cng vi nhng sinh vin khng thnh cng lin quan trc tip ti kh nng ca h trong vic ghi chp li ni dung trng tm, xc nh ch chnh, ghi nh thng tin, qun l thi gian v nhiu kh nng khc. Nhng kh nng ny thng c cp ti nh l cc k nng hc tp. Nhng phn sau y cung cp thng tin su v cc k nng hc tp c th:
58
16. T cho php mnh c thi gian ngh ngi v nhng phn thng c bit khi hon thnh nhng cng vic quan trng 17. Ln k hoch thi gian hc trc khi ln lp v ngay sau bi ging nu c th 18. Cn thn vi s cu ton qu. iu c th lm gim mc hiu qu ca bn. Lun lm vic vi tp trung cao nht vi mc kh nng tt nht ca bn hy thc t 19. Hc hiu bit bit hn, khng phi vt v hn 20. Pht trin ln t thnh cng. Tn dng t tht bi. Hc hi t sai lm
Kho st
c nhng mc sau: Tiu ca chng sch Cc on dn nhp v tm tt Tt c cc tiu in m Tt c cc bng biu v ch gii Vic xem xt s b ny s tn khng hn 10 pht. Mc ch ca n l to ra mt nim chung v cch cc ch nh c chia tch th no v bn s mt bao nhiu thi gian c cc chng.
t cu hi
Bin mi tiu in m thnh mt cu hi bng cch s dng cc t hi: ai, ci g, u, khi no, ti sao v bng cch no. Mc ch ca vic t cu hi t mi tiu ny l xc nh l do cho vic c ca bn. Ri bn s c tr li cho cu hi
59
c
c phn vn bn i km vi tiu tm cu tr li cho cu hi ca bn. Cu tr li thng s c a ra t nhng chnh ca on vn v cc chi tit b tr. Ch nh du v gch chn nhng thng tin ny. Mc ch ca vic c sau n gin l tm cu tr li cho cu hi.
Din t li
Din t li cu tr li cho cu hi ca bn. C gng din t cu tr li bng t ng ca mnh hoc din gii li t ng ca tc gi. Mc ch ca vic ny l nhm gip bn suy ngh v hiu nhng g bn c. Nu bn vit li hoc ni li nhng g bn c, vic ny s h tr cho vic c hiu.
R sot li
Trong khi kim tra , c li cu hi v cu tr li ca bn. Sau che phn cu tr li v hi li cu hi . Mt khi bn nm chc cu tr li, nh du hon thnh phn . Mc ch ca vic xem li l gip bn chun b cho k thi cui cng. NH RNG t ngi c sch gio khoa v yu thch; chng ta c sch gio khoa thu nhn thng tin v ghi nh v p dng thng tin vo cc tnh hung khi lm bi kim tra. Vic n tp s h tr vic ghi nh thng tin. Ngun Web: SQR3 Graphic Organizer, http://www.freeology.com/graphicorgs/orgframes/sq3r_frame.html
Nghe hiu qu
Nghe ging l mt hot ng cn tp trung. C gng d on nhn xt ca ngi ging v xc nh cu trc bi ging. gip nng cao k nng nghe, bn c th thc hin mt s bc tch cc sau:
Chun b nghe
Chun b cho bui ln lp nu bn chng trnh hc c k mt bi c v ch no cho ngy hm , hy m bo l bn hon thnh vic c trc khi vo bui hc. Nhiu khi hc sinh coi cc bi ging l h tr cho vic hc sch gio khoa, nhng trn thc t, vic nghe trn lp thc ra cng l mt hnh thc hc! Hn na thi ca bn trong vic tham d vo lp hc l rt quan trng. Nu bn cm thy mt lp hc no thng gy lng ph thi gian, bn s khng c tm trng no m
60
nghe ging. Hy xc nh trc khi ln lp rng thi gian nghe ging s c s dng tt; quyt tm bin n thnh mt kinh nghim hc tp.
Ch cc cu hi
Mt thi sn sng t cu hi to iu kin thun li cho vic hc. Nghe k cc cu hi c t ra trong lp. Khi ngi ging bi hi mt cu hi, hy ch tht k - ng y/ b y ang tho lun mt ci g quan trng v h mun bn hiu v ghi nh im . Ngoi ra, ch n cc cu hi ca nhng ngi khc trong lp chng cung cp cho ngi ging bi nhng phn hi gi tr, v cho php ng y/ b y lm r hn na cc vn quan trng. Thng th cng l nhng cu hi ca bn! Cu tr li ca ngi ging bi cho cc thc mc ca hc sinh c th cung cp cho bn nhng phn hi v mc hiu ti ca bn. Nghe mt cch sng to Trong sut bi ging, bn cn ch ng tham gia vo ni dung ca bi hc . Bn nn nh gi v sp xp cc t ng ca ngi ging bi. Nu bn ngi b ng, ging nh mt ming mt, i hp th kin thc, bn ch ang nghe mt na. nghe hon ton, bn phi tng tc bn phi tr c hat ng . C gng d on ni dung sp c a ra; ni cch khc, hy ngh trc v c gng xem xt ti liu t quan im ca ngi ging bi. suy ngh ca bn theo cng hng. Ngoi ra, ng cho php s ch ca bn b phn tn
61
nu bn thy mnh b mt tp trung hoc b tr c b xm chim bi nhng vn khc (thng l nhng vn lin quan ti cc tnh hung ngoi lp hc), hay ghi ch nhanh vn vo giy s ghi ch ca bn, v quay li tham gia tch cc vo lp hc ngay lp tc! Hy qun l s mt tp trung ca bn bn khng lm ngn tr vic hc. Thnh cng ca bn trng i hc s ph thuc rt nhiu vo vic bn nghe ging lp tt th no. Nhng gi ny c th nng cao kh nng ca bn mt cch ng k trong lnh vc sng cn ny.
Nhng im chnh:
Chun b trc khi n lp L mt ngi nghe ging ch ng bng cch on trc cc im chnh L mt ngi nghe ging sng to v c gng kt ni ni dung bi ging vi nhng g m bn bit T xc nh mnh phi thnh cng: ngi pha trn ca lp hc v qun l s mt tp trung ca bn thn nh gi mc hiu bit ca bn bng kh nng v li nhng g ang c tho lun Hy hi v bt k ci g trong bi ging hoc bi c m bn khng hiu Trch t ti liu ca UMs New Student Program v Amarillo Colleges TASSL/Access Center. Maine Educational Opportunity Center 96/sd Mt nh thng thi tng ni rng nghe l vic kh nht trn i. Nghe sai dn n hiu sai, v tt c chng ta u bit iu t s tri nghim vi nhng vn m vic hiu sai c th gy ra. Trong ngnh cng nghip, hng triu la b tht thot hng nm do vic nghe khng tt. hu ht cc cng ty ln, vic giy trng mc en tr thnh mt tp qun quy chun. V Xerox, mt cng ty hng u, xy dng v gi y bn ra th trng cho cc ngnh khc cc kha hc nng cao k nng nghe ca mnh. trng, hc sinh khng nghe mt cch y nhng ch dn v sau mi k thi chng ti u c nghe v nhng trng hp b mt tn ch v khng theo nhng ch dn ny. Mt game chi trong nh c a thch mt vi nm trc lin quan ti vic truyn ti mt cu chuyn t mt ngi ti nhng ngi tip theo. V iu bun ci l khi ngi cui cng trong hng nhc li ni dung, thng l khng th nhn ra c ni dung m ngi u tin a ra.
62
1.
y c l l li nghe thng gp nht bi v n nh hng ti tt c mi ngi. Thng thng, din gi s cp n cng mt ngi hoc mt vt m khi gi nn mt k c trong tr no chng ta v th l chng ta lc hng. Khi chng ta quay li thc ti v bt u nghe tip, ta nhn thy rng ngi ta ang gii thiu n im th 3 v rng chng ta chng thu nhn c t no v im th nht v im th hai. C hi cho vic m gia ban ngy l rt nhiu bi v tc ni chm hn rt nhiu so vi tc ca ngh. V vy, khi mt ngi ang ni vi tc 125 t mt pht, tr c bn s t do ngh vic khc. C cc cch khc phc xu hng t nhin ca vic m gia ban ngy, v chng ta s tho lun sau.
2.
Tnh bo th
Sai lm ny thng xy ra bn ngoi lp hc hn l trong lp, v c bit l khi chng ta tranh lun. Chng ta thng t chi nghe mt quan im i nghch khi chng ta quyt nh mt quan im khc. Chng ta cm thy rng chng ta bit tt c nhng g cn bit, v th nghe cng chng c tc dng g. Thc t, y l mt sai lm thuc v ng x tri thc hn l vn v nghe. Bt c khi no chng ta khng nghe vi mt thi ci m, chng ta lm hi chnh mnh v c ngi ni chuyn vi mnh. Nu quan im ca chng ta l ng, nhng tranh lun i lp s ch gip cng c v khng nh nim tin. Mt khc, nu quan im ca chng ta l sai, t chi lng nghe s khng lm cho quan im ca chng ta thnh ng c. Bo th cng xy ra trong vic hc trn lp. V d, bn c th trng thnh trong mt gia nh m cc thnh vin ln tui ng h hoc chng cng on mnh m. V th, khi lp hc kinh t ca bn tho lun cc cuc m phn gia ngi thu lao ng v ngi lm thu, xu hng u tin ca bn c th l quay lng li vi nhng s kin m chng khng ph hp vi nim tin t trc ti nay ca bn. S nh gi cng bng cc s kin thc t c th s mang li vic hiu bit tch cc hn v r rng hn i vi ton b khi nim.
63
3.
Ch gi to
y l mt cng c t v m thnh thong mi ngi u vin n. Khi chng ta khng thc s thch th vi nhng g m mt ngi no ang ni, chng ta gi v nghe. Chng ta gt u v thnh thong a ra nhng nhn xt chng c ngha g nhm to n tng l chng ta ang chu , trong khi thc t, u c ta cch xa hng ngn dm. Ngi-nghe-gi- i khi khng c la chn no khc; mt ngi nhm chn c th c tai nghe ring ca h v anh ta khng th b i c. C th anh ta ngi ti bn hoc trong phng vi h hng khi mt vn gy n tng xut hin trong u. Mt cch tin li, anh ta vn c th nm vng ang nghe ci g, thm ch i khi a ra mt nhn xt, trong khi s ch thc s ca anh ta hng n mt vn khc c u tin hn. S nguy him l khi chng ta cho php s cn thit thi thong ny tr thnh mt qu trnh hng ngy: mt k nng p dng bt c khi no c mt vn g m chng ta khng thy thch th lm. Vic ny s khng tt cho vic hc; ng bn thn bn hnh thnh thi quen ny.
4.
S tht vng v l tr
Vic nghe i lc c th kh khn. trng i hc, bn phi ngi nghe nhiu bi ging v cc ti kh hiu. Hy lng trc vic ny; v l l do bn i hc i hc: hc nhng g m bn khng bit. i khi, bn c th cm thy thi thc mun u hng, mun b cuc. Bn ni vi bn thn: D ti c c gng n u chng na, ti cng khng nm c n. Ti c l l phi i din s tht: ti ch l khng th hc c ci . Vi kiu suy ngh ny, rt d t b vic c gng. R rng, bn s khng bao gi hiu nu bn b cuc. Vic cn lm l phi nghe k lng hn bao gi ht; t cc cu hi khi thc hnh; v, rt quan trng , tho lun v ti liu vi mt bn cng lp. Tn cng vn ngay khi n xut hin; c gng ng hng tun tri qua trc khi i tm kim s gip . Hon thnh ngay lp tc v bn s cm thy t c xu hng chp nhn thi lm vic khng hiu qu.
5.
Ghi nh
Mt s ngi nghe c gng ghi nh mi t c din gi ni ra. Nhng ngi ny cng ging nh nhng sinh vin b cng thng v qu lo lng. Khao kht nghe tt, h phm sai lm khi nghe v cui cng th nh c t hn. Bn khng th nh c tt c nhng g m mt din gi ni; iu ny l khng th. Khi bn c gng, bn b l tinh thn ca bi ging v iu ny l ti t nht. Mt sinh vin mc sai lm ny s lm nh vy v cu y khng bit c cch no khc. Cu y khng c dy cc k thut nghe hiu qu.
64
6.
Vic ngi nghe thm nh v nh gi mt din gi ch l mt vic rt t nhin; l iu m tt c chng ta u lm. Tuy nhin n tng ca chng ta khng nn nh hng ti vic nghe. Ni dung phi c nh gi trn thnh tu ca chnh n. V d, bn c th thin v vic khng ch ti mt din gi do v ngoi ca anh ta. Nu mt ngi hng dn n mc li thi v c b ngoi cu th, bn c th kt lun rng nhng g anh ta ni khng ng nghe. Hy trnh nhng cm d; ng cm gic c nhn ca bn gy cn tr. Thm ch nu bn c thuyt phc rng anh ta l mt k ngc, hy nh rng anh ta cng c bng cp nht nh . Hy qun i cm gic ca bn v nghe nhng g anh ta ni. Thng tin ny c trch t ngun ca TASSL/Access Center, Amarillo College, Amarillo, Texas.
Hy nh l mt ngi nghe ch ng
Ngi khu vc pha trn ca lp hc bn c th nghe v nhn thy nhng g ang din ra; c gng hiu v nhng g m ging vin ni; c gng kt ni nhng g m ging vin ni vi nhng g m bn bit; xem bn c th v li trong tm tr nhng g ang c ni khng; dnh phn ln thi gian ca bn nghe, khng phi vit; v hy nghe tm nhng t kha quan trng, chuyn tip, v cc im nhn. Ch ng tham gia vo lp hc v t cu hi.
Ghi chp ti lp
Dnh mt trang u tin ca quyn v ca bn ghi chp cc ch hng ngy v ghi ngy ca cc ghi chp mi ngy Dnh ch trng in vo nhng phn m bn c th b b qua trn lp ng c vit li mi t m ging vin ni. ng vit nhng on thng tin ch ghi ch thi S dng t vit tt v cc k hiu bng biu bt k khi no c th Tm nhng cm t mi hoc quan trng m ging vin dng lp i lp li. V d v nhng th c vit li:
65
+ Ging vin vit g trn bng hoc bo bn ghi li nhng g + Nhng t m ging vin s dng lp i lp li + Bt k iu g m ging vin dnh thi gian nhn mnh Vit ghi ch cho bn thn mnh l v vit L khi bn cm thy b b l thng tin Chp li nhng ghi ch theo tng bi ging, vit nhng ghi ch di dng dn , v ch s dng mt mt giy c bi hng ngy bn bit v ch s c tho lun Xem li cc ghi ch trong vng 24h, v lm cc bi n tp ngn hng tun. R mt bn cng lp trao i v nhng ghi chp, vic ny s mang li ch cho c hai. Nghin cu ch ra rng 2 tun sau bi ging, bn s qun mt 80% nhng g bn nghe, v sau 4 tun l 95%, v th hy ghi ch, chp li v n li nhng ghi chp .
B quyt c
Vic tn dng ti a phng php SQ3R thng dn n vic hiu su v ghi nh sch gio khoa cng nh cc bi c b tr. i khi bi c phc tp hoc khng r rng mt cch bt thng. Sau y l mt s gi : Sam, hy c li. Vic c li khng phi lc no cng l lng ph thi gian, c bit cc bi vit chuyn ngnh nh thng thy trong khoa hc. Sau khi c, n y ng qun trn . Khi bn quay tr li bi c, hy xem n vi con mt hon ton mi. Hy l mt nh thm t t ng - tm nhng t c bn. B ht tt c cc tnh t v trng t trong u v c cu m khng c nhng t . Tm nhng t quan trng, thng l ng t v danh t. Thc hin mt bi n tp nh. Dng li tng on v nhc li, bng t ca bn, nhng g bn va c. (Hoc, vit tm tt l ca vn bn) To mt s m thanh. c to mt cu vn vi ln, mi ln nhn mnh mt phn khc nhau ca cu . (Tng tng rng bn l tc gi ang ni). Thay i knh . Hy xem liu bn c th tm thy mt on vn thay th trong th vin khng. i khi cng mt khi nim c th c hiu r hn nu bn tm thy mt cch din t khc Tr thnh chuyn gia. Gi v rng vn r nh ban ngy v t gii thch vi mnh. Vit li li gii thch ca mnh v hy ngc nhin v nhng g m bn thc s bit. Hy ng ln. Th ng khi bn c mt cu kh: vic nghe thy t ng thng lm cho chng d hiu hn; i i li li c th gip tp trung hn. Tn dng ging vin ca bn. Duy tr vic cp nht nhng bi c trn lp c th nhn thy nhng gii thch chi tit c a ra trong bi ging.Nu cc bi c khng c r xat li, hoc cc cu hi cn nguyn, hy hi gio vin gii thch chng. K l l bn khng phi l sinh vin duy nht c cu hi v cu hi ca bn cung cp cho ging vin nhng phn hi quan trng.
66
Tham gia vo mt nhm hc tp, kim mt gia s, hoc gp mt nh t vn. Trch t ti liu University of Maines New Student Program v Becoming a Master Student, College Survival Inc. ca D.B.Ellis
Mi b quyt hc tp tn ti ..
1. Hy thng xuyn ngh gii lao khi hc Ngh 3-5 pht sau mi khong thi gian hc 20-30 pht. Nu bn lm vic trong thi gian di m khng ngh, khng phi l mt cch s dng hiu qu thi gian hc ca bn: Nng lng gim, s nhm chn bt u, p lc v cng thng ca c th tng ln, v s ch ca bn vo ti liu gim dn xung 2. Hoch nh nhiu khong thi gian hc ngn hn l ch lm cho mt thi gian di. 30 pht l mt khong thi gian tt cho tr no ca bn x l thng tin. V hy tn dng thi gian (ngoi 30 pht ) rnh ri hon thin! 3. Tm mt ni xc nh khng b mt tp trung hc Hc thng xuyn tng cm gic thoi mi trong mi trng ca bn. S tp trung vo cng vic ang lm s to ra nhng kt qu tt hn. 4. Ln k hoch thi gian biu c th hc Vic ny s u tranh vi s tr tr v c th bn s lm quen vi n. 5. Ghi ch li khi bn c Kt hp tay - mt gip bn bn rn v kch thch tr no 6. Ghi li nhng cu hi khi bn c ti liu Hy hi ging vin ca bn - nhng cu hi sai duy nht l nhng cu hi khng c hi. 7. Chp li nhng ghi ch ca bn v bi ging hng ngy v th hin chng bng t ng ca bn. Bn c th lin tng ti ti liu tt hn khi bn t tnh c nhn ca mnh vo n. 8. n li nhng ghi chp trn lp hng ngy. Gi chng lun mi trong tr c bn. 9. Chun b trc cho cc k thi Hc nhi nht c th gip bn t trnh khi thi, nhng bn s khng nh g v ti liu v lu di. 10. Hc nhng mn kh nht hoc t yu thch nht ca bn trc tin Qun l thi gian hc mt cch hiu qu bng cch lm vic vi cc ti liu kh trc, khi bn khe khon v s ch ca bn ang mc tt nht. Ln k hoch cc hot ng c u tin cao vo nhng thi gian bn c nhiu nng lng nht v dnh li
67
nhng mn yu thch ca bn hoc mn d hn hc sau nh l mt ng c sau ny. V ng qun thng cho mnh - ln k hoch gii lao v cc hot ng x hi sau nhng thi gian hc tp. Trch t UMs New Student Program and METS Dozen Study Tips, Maine Educational Opportunity Center 6/96SD
Lm bi thi
- Ni chung, n sm, xem xt ton b bi thi trc khi bt u, c hng dn cn thn; ghi ra nhng m s, biu , chi tit h tr tr nh ca bn - Ghi tn vo bi thi - Lm ch cuc thi: c tt c cc cu hi trc khi bn bt u tr li v v nh du cc cu hi bng (*) d, (**) d nhng mt thi gian, (x) kh v (?) khng tr li c, tr li cc cu hi theo th t tng nim tin v qun l bi kim tra. Bn c th thng xuyn tm c nhng mu cht gip cho cu tr li t vic c cc phn khc ca bi kim tra. - Kim sot tc ca bn thn v lun c thc v thi gian. Suy ngh v gi tr im s ca cc cu hi khc nhau, nu chi tit ny c cung cp v qun l qu thi gian ca bn! - Cn thn vi nhng cu hi ngn thi gian, i tip sang cu hi tip theo v nh du cu bn c th d dng quay li lm nu thi gian cho php - C gng tr li tt c cc cu hi, mt cu tr li cha hon chnh cn tt hn l khng c cu tr li no - Cc bi thi vit lun i hi tt c cc b quyt trn cng vi yu cu phn tch cu hi, lp dn , bao gm cc s kin, nm c trng tm v vit r rng. - Cc k thi thc t i hi tt c cc k nng trn v i hi bn phi c mi cu hi hai ln trc khi tr li bn c th nm c nhng t c bn. Bi thi trc nghim
68
bn c th phi loi tr bt nhng p n chn ra cu tr li ng nht. Cc cu hi ng/sai: nu mt cu hi l sai mt phn, nh du n l sai. Xem xt cn thn nhng t kha nh lun lun, thng xuyn, hoc khng bao gi; nhng t ny c th gip bn quyt nh xem cu l ng hay sai. - Khi bn khng bit cu tr li hy khm ph nhng b quyt sau:
69
T c nhn
Sp xp cc t c nhn ca nhng sinh thiu k nng t chc gn phng ca gio vin gio dc hc c bit Sp xp bn trong t c nhn
70
+ ngn trn cng: vn bn, gy ba sch c nh du bng bt mu v t nm ngang + mc treo: s dng treo qun o, cp sch + ngn di cng: v theo chiu dc, theo th t cc lp hc, ti liu d tr + nhng th bn trong: bn k hoch hng ngy, tranh nh, trang tr, gng K hoch dn dp: dn dp hng tun trong thng u tin, hng thng sau hoc bt c khi no nhng ngn t khng c sp xp gn gng hoc khng th tm thy cc vt cn thit.
Cp sch
Dn dp v lau bi hng tun (chiu th su) + ly ra, vt b: giy t c, giy bc, cc dng c hng + t vo ng ch: tt c giy t, dng c, qun o, sch, giy ghi ch, v...v + s dng bng k cc tiu chun nh mt phn ca vic kim tra v + ghi li cc vic sa cha cn lm Quyt nh ca nhm: gio vin quyt nh ni cp sch trong sut gi hc (trong t c nhn, di ngn bn, hoc treo sau lng gh)
V ng
Gip sinh vin thit k mt v dnh ng tin, mt v ng giy ghi nh
Ti xch
Khuyn khch s dng cp sch ng c nhn: Con trai: kh mi, lc, cha kha (khng nc hoa) Con gi: son, lc, kh mi, dng n gii, cha kha (khng sn mng tay, nc hoa, xt tc v...v)
Sp xp v ghi
Gio vin nn cung cp danh sch ti liu cn thit cho c nm. Danh sch ny nn c a ra trc khi bt u nm hc, vo ngy khai trng, v mt ln na vo gia nm hc. m bo bn danh sch c cung cp cho mi sinh vin mi. Gi sn cc bn copy cho cc bui hp ph huynh.
V
Mt quyn v ln (2) c phn chia trang th tt hn v d theo di hn v sinh vin c mi th cn thit khi k hoch thay i Sp xp cc mn hc theo th t thi kha biu
71
S dng ngn ti ng trc cho cc bi tp phi lm, cc bi tp hon thnh, v th t gi ph huynh Kim sot thay th khi cn thit khi cc khuyn v b cong hoc t ba b hng (vit hoc gi in cho ph huynh) Mang theo hp bt ch bng nha ng 2 hoc 3 bt ch, 2 bt mc, dng khc Dn nhn v c tn hc sinh, thuc i no, v...v Gio vin h tr duy tr cc quyn v c sp xp tt: Lu mt tp ring cc bi tp cho hc sinh vng mt v hc sinh c th c mt trang thay th cho nhng trang b b l Lu mt quyn v tng hp cha tt c cc cng vic, ghi ch v...v sinh vin tham kho Ch nh mt ngi no ghi chp cho cc hc sinh ngh hc xy dng h thng h tr bn b Vit Mc lc cho mi quyn v trn bng mt khu vc thng nht, v b sung hng ngy S thng nht ca c i rt c ch
+ nhn xt ca ph huynh + nhn xt ca gio vin Nhng c im nn c khc trong bn k hoch ca sinh vin + dnh ch ghi nhng bi tp di hn + dnh ch ghi im bi kim tra + nhng thng bo ngn to ng lc + dnh ch ghi s in thoi ca cc bn ng la + ng chc tt c cc trang c gi vi nhau trong sut nm hc + Thng qua h thng cc vn bn cho php c ngh hc + cc quy tc ca trng/ tp th Cc bn k hoch c bn sn + chi ph khong $6 mi hc sinh + c chi tit ha cho tng trng + i km vi n phm ca gio vin trong bi hc v k nng t chc + ko di trong mt nm + m bo l tt c sinh vin c cng thng tin nh nhau
Sp xp thi gian
t mc tiu, la chn v t th t u tin
Khi bn qun l thi gian, bn s s dng cuc sng tt nht (Santeusanio, 1989, p.53): mc tiu sut cuc i, mc tiu di hn (3-5 nm), mc tiu ngn hn (tun ny).
Cc d n ln k hoch di hn:
Nhm v c nhn Chn d n trong vng 2 ngy ca cng vic phi lm Tho lun v d n vi ph huynh Kim tra s tin b bng cch s dng mt danh sch cc cng vic phi lm theo trnh t ngy n hn hon thnh
73
Lm vic:
Sinh vin i lm thng 1 hoc 2 nm ln hn nhng ngi cng trang la Cn c s cho php lm vic Quan tm n tin tiu vt Kinh nghim c v gp phn xy dng hnh nh ca sinh vin trong mt ca bn b ng trang la Lm vic vo cui tun nh bi bn, ct c, giao bo, trng tr c tr tin dm di nn s hc c nhng iu khng tt v rt nhiu cng vic trong thc t Trong sut tun, lm vic khi i hc s gy ra tnh trng qu nhiu cng vic, mt mi, khng lm bi tp v nh Kim sot cht ch, thng bo cho ph huynh khi cng vic nh hng ti vic hc
Cc ti liu tham kho c ghi ch: Ngun tham kho v vic dy k nng t chc
Curie, P., deBrueys, M., Exnicios, J., &Prejean, M.(1987). 125 ways to be a better student. . East Moline, IL: Lingui Systems. Thch hp nht vi nhng hc sinh cp 3 v cp 2, y l mt tp hp cc bi hc k nng hc tp bao gm nhng thng tin c bn cho gio vin, nhng gio n bi hc, v nhng bi tp cho sinh vin c th c sao chp li. Gio vin c th chn nhng bi ring l hoc s dng quyn sch ny nh mt tng th nng cao s c lp v tnh c t chc. Nhng bi hc trong l Sp xp chnh mnh v Thi gian hc ca bn, Sp xp ti liu ca bn, Sp xp khu vc lm vic ca bn nh, S dng mt quyn sch bi tp, Kho st, Gch chn v nh du, c lt, Lp dn , Ghi ch, Lm theo hng dn bng li, Tinh thn trch nhim i vi hnh vi, Chun b cho k kim tra, Lm bi kim tra, v Sot li bi kim tra. Florey, H. (1987). Study orientation skills. Tuscaloosa, AL: Henry E.Florey, Jr., 3714 Paver Drive, Tuscaloosa, AL 35405.
74
c thit k cho hc sinh cp 3 v i hc, chng trnh v k nng hc tp ny cp ti nhiu ch . Cc thut ng c nh ngha v minh ha bng nhiu v d. Nhiu trang sch c cung cp cho vic t khm ph v luyn tp. Cc ch c gii thiu bao gm ng lc, t mc tiu, Qun l thi gian, Nghe, Ghi chp, c sch gio khoa, Tp trung, Chun b v lm bi kim tra, v Sp xp v vit ti liu. Sch hng dn ny v Hng dn cho sinh vin (xem McDonald, B., DickersonYoung, L., & Florey, H.) c cung cp cho nhng ngi tham d vo hi tho k nng hc tp thnh cng. Heacoz, D. (1991). Up from underachievement. Minneapolis, MN: Free Spirit Publishing, Inc. Irvin, J., & Rose, E. (1995) Starting early with study skills: A week-by-week guide for elementary students. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon. McDonald, B., Dickerson-Young, L.,&Florey, H. (1986). SSS: Successful Study Skills: The success program student manual. Tuscaloosa, AL: Henry E.Florey, Jr., 3714 Paver Drive, Tuscaloosa, AL 35405. Mi chng v k nng hc tp thch hp cho hc sinh cp 3 v sinh vin i hc bao gm nhng nh ngha v thut ng, im xp hng, v mt s hot ng thc hnh. Mi chng l ng lc, t mc tiu, Qun l thi gian, Cc phong cch hc, Nghe, Ghi chp, Phn tch sch gio khoa, Sp xp, Ghi nh/Tp trung, v Lm bi kim tra. Sch hng dn ny c cung cp cho nhng ngi tham d vo hi tho k nng hc tp thnh cng c bo tr bi Henry Florey. McMurchie, s.(1994). Understanding LD-learning differences: A curriculum to promote LD awareness, self-esteem and coping skills in students ages 8-13. Minneapolis, MN: Free Spirit Press. Rooney,K.(1988). Independent strategies for efficient study. Richmond, VA:JR Enterprises, 2115 Willowick Lane, Richmond, VA 23233. Karen Rooney gii thiu nhiu chin lc h tr hc sinh cui cp tiu hc n cp 3. Mi chin lc c gii thiu c mt s thng tin c bn, v d minh ha, v thc hnh nht nh. Trong s nhng lnh vc v k nng c gii thiu c Qun l thi gian, Sp xp v vit, c sch gio khoa, Hc th ghi nh, Bnh xe c sch, Vit, Ton v Vn, Ghi chp, nh vn, T vng v ghi nh, v Nhng chin lc lm bi kim tra. Nghin cu v s pht trin ca cc chin lc ny l phn kt ca cun sch. Gio vin s cn b sung nhng g c gii thiu y c ti liu lin quan cho vic thc hnh ca hc sinh. Santeusanio, R.(1989). Improving your study skills: Developing study skills. Circle
75
Pines, MN: American Guidance Service, Inc. Sch c km bi tp ca hc sinh ny c chn bi bao gm Tm kim thng tin, Th vin, Ghi ch, S dng hnh nh, Qun l thi gian, HEART: Mt h thng hc tp, Xp hng vic c, Lm bi kim tra, v Phi lm g khi bn khng hiu. Ti liu ny thch hp vi hc sinh cp 2 v cp 3. Cc cu hi v bi tp bm theo thng tin c bn. Gio vin c th cn b sung nhng ti liu c gii thiu. Santeusanio, R.(1988a). Study skills and strategies: Student text. Circle Pines, MN: American Guidance Service, Inc. Sch c km bi tp ca hc sinh ny c cc chin lc v gi thc hnh. Mi chng gii thch hc sinh s hc ti liu g, ti sao v bng cc no. Ti liu thc hnh cng c cung cp km theo. Cc ch c gii thiu l Chun b c, HEART- Mt h thng hc tp (7 chng), Qun l thi gian ca bn, Hc t hnh nh, v S dng vic nghin cu hc. Chng trnh ny thch hp vi hc sinh cp 2 v cp 3. Santeusanio, R.(1988b). Study skills and strategies:Teachers manual. Circle Pines, MN: American Guidance Service, Inc. Hng dn ca gio vin cung cp ti liu c bn cho gio vin bao gm mt danh sch tham kho m rng. Cc ti liu cho mi chng c mc ch, Gi ging dy, v cu tr li cho cc cu hi trong Phn sch c ca hc sinh. Strichart, S., & Mangrum, C.(1993). Teaching study strategies to students with learning disabilities: ready-to-use reproducibles, teaching plans, and resources for middle to high school. Boston: Allyn and Bacon. Sch ti liu cho gio vin ny cung cp thng tin c bn, gio n ging dy, cc trang copy, v cc bi tp luyn tp nhng k nng mi trong nhiu lnh vc mn hc. Cc ch trong sch l Ghi nh thng tin, c v Ghi chp t sch gio khoa, Gii quyt bi ton , Ghi chp t cc bi thuyt trnh lp, S dng th vin, S dng cc quyn sch tham kho, Din gii cc h tr hnh nh, Vit mt ti liu nghin cu, Lm bi kim tra, v S dng thi gian. Phn ti liu tham kho v danh mc tham kho cng rt rng. Training and Technical Assistance Center (T/TACW&M), William and Mary School of Education, P.O. Box 8795, Williamsburg, VA 23187-8795, Phone: (800) 323-4489, TDD: (757)221-2302, Fax: (757) 221-5053. T/TAC is funded by the Virginia Department of Education. Copyright 1996-2005 Training and Technical Assistance Center, College of William and Mary. All Rights Reserved.
76
Nhng chin lc hc tp
Boudah, Daniel J., & ONeill, Kevin J. (1999). Learning Strategies. ERIC/OSEP Digest E577. Reston VA:ERIC Clearinghouse on Disabilities and Gifted Education. Retrieved January 1, 2007, from http://www. ericdigests.org/2000-2/learning.htm. Khi hc sinh chuyn t nhng k nng trng tm nhng nm tiu hc sang nhng ni dung trng tm ca trung hc c s, chng phi ng u vi nhng i hi cao hn c th c c nhng thng tin t sch gio khoa, c th ghi chp t bi ging, lm vic c lp, v th hin s hiu bit ca mnh qua cc bi kim tra dng trc nghim (pencil tests), bi lun (paper test), v cc on vn ngn (written compositions) (Schumaker & Deshler, 1984). i vi nhng hc sinh cha tch ly c cho mnh nhng k nng hc tp quan trng , thng hay tht bi vi nhng bi tp i hi phi nm vng ni dung, c bit l vi cc lp hc gio dc thng thng. c th p ng c vi thch thc ny, nhiu hc sinh c bit, bao gm c nhng em km kh nng trong hc tp, cn phi bit v s dng c nhng chin thut trong hc tp i n thnh cng bt chp s thiu ht v k nng ln kin thc. Ni mt cch n gin, chin thut hc tp l mt cch tip cn c nhn hon thnh mt bi tp. Ni mt cch chi tit, chin thut hc tp l cch t chc v s dng mt chui nhng k nng c th ca mt c nhn nhm mc ch lnh hi ni dung hay hon thnh nhng bi tp sao cho tht hiu qu trong h thng hc tp chnh quy hoc khng chnh quy (Schumaker & Deshler, 1992). V th, gio vin nhng ngi dy v chin thut hc tp s dy hc sinh lm th no hc hn l dy chng da trn ni dung ca mt gio n chuyn bit hoc nhng k nng c bit.
77
nhng hc sinh s dng Chin Thut Lm Bi Thi tng c im thi trung bnh trong cc lp hc hn hp t 57% ln 71% (Hughes & Schumaker, 1991). Cc nh nghin cu khc trong lnh vc chin lc hc tp cng cho ra nhng kt qu tch cc. V d, Graham, Harris, v ng nghip (Graham, Harris, MacArthur, & Schwartz, 1991) xc lp nhng chin lc nhm mc ch ci thin cht lng bi lun vit, nhng tin trnh ln k hoch, v vic n tp. Trong mt nhnh nghin cu khc, Palincsar and Brown (Palincsar & Brown, 1986) kim tra v ti to thnh cng phng php dy hc tng tc, mt chin thut nhm ci thin kh nng c ca hc sinh. Scruggs and Mastropieri (Scruggs & Mastropieri, 1992) xc lp c mt s gii php dy hc sinh bng cch no to nn v s dng thut nh. Cc chin lc th nghim thnh cng bi Miller v Mercer (v d Miller v Mercer, 1993) dn n ci thin vic thc hin ca hc sinh trong tnh tan cng nh gii quyt cc vn v t ng.
chin thut c hiu bng cch nh 3 ch ci u ca cc phn trong chin thut RAP: R- Read: c mt on vn A-Ask: T hi bn thn, chnh v chi tit trong on vn ny l g? P-Put: Din t chnh v cc chi tit theo ca mnh. Nu hc sinh cn hc nhng k nng tin quyt, chng hn nh cch tm chnh v chi tit, thy gio s dy nhng iu ny trc khi dy chin thut, v cng c hc sinh sao cho h s dng thnh tho nhng k nng ny trong sut qu trnh hng dn chin thut. Cc hc sinh v c bn s hc s dng mt k nng hc tp trong nhng nhm nh, i khi trong mt phng hc ph o dnh cho tr c bit, vi nhng bi hc ngn, cp tc sut vi tun.
n, cu ghp, cu phc, cu phc hp (Schumaker & Sheldon, 1985). Chin Thut Lm Bi Kim Tra l mt chin thut tch hp c hc sinh s dng tp trung ch vo nhng mt quan trng ca cc ch mc trong bi kim tra, tr li cc cu hi mt cch c h thng, v ci thin vic trnh by bi kim tra (Hughes & Schumaker, 1991). Vi quy m to ln, cuc nghin cu v chin lc hc tp tin hnh sut 20 nm qua ti trng i Hc Kansas, Trung Tm Nghin Cu Hc Tp, c cp kinh ph bi Vn Phng Ph Trch Cc Chng Trnh Gio Dc c Bit M (the U.S. Ofce of Special Education Programs). Kinh ph cn c b sung t cc ngun nh Bang Kansas, Hip hi Gia nh Casey (The Casey Family Foundation), v Hi ng Quc Gia V Nhng vic Thiu k nng Trong Hc Tp (the National Council for Learning Disabilities.) Ni dung ca chng trnh xut bn khng cn phn nh quan im hoc chnh sch ca cc c quan cp ph, cng nh khng cn phi nhc n tn thng hiu, sn phm thng mi, hoc nhng t chc nhm ni ln s bo tr ca h. c thm thng tin v gio trnh chin lc hc tp ca trng i Hc Kansas, o to gio vin, v lm th no khai trin nhng chin thut hng dn cho c mt trng hc, xin lin h: Trung Tm Nghin Cu Hc Tp . trng i Hc Kansas, 3061 Dole Center, Lawrence, KS 66045, (785)864-4780 (www. ku-crl.org).
Tham kho
Bulgren, J. A., Hock, M. F., Schumaker, J. B., & Deshler, D. D. (1995).The effects of instruction in a paired associates strategy on the information mastery performance of students with learning disabilities. Learning Disabilities Research and Practice, 10, 2237. Graham, S., Harris, K. R., MacArthur, C. A., & Schwartz, S. (1991).Writing and writing instruction for students with learning disabilities: Review of a research program. Learning Disability Quarterly, 14, 89-114. Hughes, C. A., & Schumaker, J. B. (1991).Test-taking strategy instruction for adolescents with learning disabilities. Exceptionality, 2, 205-221. Lenz, B. K., & Hughes, C. A. (1990). A word identication strategy for adolescents with learning disabilities.Journal of Learning Disabilities, 23, 149-158, 163. Miller, S. P., & Mercer, C. D. (1993). Using a graduated word problem sequence to promote problem-solving skills. Learning Disability Research & Practice, 8, 169-174. Nagel, D. R., Schumaker, J. B., & Deshler, D. D. (1986). The FIRST-letter mnemonic strategy. Lawrence, KS: Edge Enterprises.
80
Palincsar, A. S., & Brown, A. L. (1986). Interactive teaching to promote independent learning from text. Reading Teacher, 39, 771-777. Schumaker, J. B., Denton, P. H., & Deshler, D. D. (1984). The paraphrasing strategy. Lawrence, KS:The University of Kansas. Schumaker, J. B., & Deshler, D. D. (1992).Validation of learning strategy interventions for students with LD: Results of a programmatic research effort. In Y. L.Wong (Ed.), Contemporary intervention research in learning disabilities: An international perspective. New York: Springer-Verlag. Schumaker, J. B., & Deshler, D. D. (1984). Setting demand variables: A major factor in program planning for LD adolescents. Topics in Language Disorders, 4, 22-44. Schumaker, J. B., & Sheldon, J. (1985). The sentence writing strategy. Lawrence, KS:The University of Kansas. Scruggs,T. E., & Mastropieri, M. A. (1992). Classroom applications of mnemonic instruction: Acquisition, maintenance, and generalization. Exceptional Children, 58, 219-229.
Ti liu ERIC/OSEP l ti sn cng cng v c th c in n li v ph bin t do, nhng vui lng ghi ch li ngun. Ln xut bn ny c c do ngun qu t Vn Phng Chng Trnh Gio Dc c Bit M, di hp ng s ED-99-CO-0026. Nhng quan im th hin trong bn bo co ny khng cn thit phn nh nhng lp trng ca cc chnh sch trong OSEP hoc ca b Gio Dc.
81
Nng Cao Nhng K Nng Nhn Dng T Bng Cch S Dng Nhng Chin Thut Hng Dn Mu Mang Tnh Chin Lc (SIM).
Bremer, Christine D.; Clapper, Ann T.; and Deshler, Donald D. (2002). Improving Word Identication Skills Using Strategic Instruction Model (SIM) Strategies. Research to Practice Brief Vol. 1, Issue 4. Improving Secondary Education and Transition Services through Research. Minneapolis, MN: National Center on Secondary Education and Transition, Institute on Community Integration. Retrieved January 20, 2007, from http://www.ncset.org/publications/printresource.asp?id=720. Nhng hc sinh c khim khuyt trong hc tp khi bc vo cp 2 ch t c nhng k nng c mc tiu hc nn khng th gii m d dng nhng ch khng quen thuc. V th, chng gp kh khn vi nhng mn hc thin v kin thc, nh lch s v khoa hc, i hi k nng c phi p ng vi trnh lp. Phn tm gn ny tp trung vo Chin Thut Nhn Dng T l mt thnh t ca Nhng M Hnh Hng Dn Mang Tnh Chin Thut (Strategic Instruction Model SIM) (Deshler & Schumaker, 1988), v xem xt nhng nghin cu gn y th hin hiu qu ca chin thut ny i vi nhng hc sinh cp 2 khuyt tt.
82
83
Bc 4: S-Say-c gc t. Hc sinh s c gng pht m gc t (activ, achieve). Nu khng th c c gc t, hc sinh i sang bc 5. Bc 5: E-Examine-Khm ph gc t. Trong bc ny, hc sinh chia gc t thnh nhng phn nh c th pht m c bng cch s dng Nhng nguyn tc Hai v Ba (Lenz & Hughes, 1990, p. 151). Nhng nguyn tc ny c th tm tt nh sau: Nguyn tc 1: Nu gc t hoc mt phn ca gc t bt u bng mt nguyn m, tch 2 ch ci u tin thnh mt phn; nu n bt u bng mt ph m ta tch 3 ch ci u tin thnh mt phn; tip tc p dng nh th cho n khi ht gc t (ac\tiv; ac\hie\ve). Nguyn tc 2: Nu bn vn thy gc t hon ton xa l vi bn sau khi p dng nguyn tc 1, hy b ch ci u ca gc t i v p dng nguyn tc 1 cho phn cn li ca gc t (a\chi\ev\e). Nguyn tc 3: Khi 2 nguyn m i lin nhau, s dng nhng g bn bit v cch pht m (V d nh pht m 2 nguyn m i k nhau thnh mt m n, v nh rng nguyn m e khi cui t v trc mt ph m thng l cm) v c th nhng kh nng khc (a\chiv, a\chev). Bc 6: C-Check- Kim tra qua mt ai . Hc sinh kim tra li vi gio vin, cha m, hoc mt ai . Bc 7: T-Try- Th tra t in. Hc sinh tm t, s dng nhng thng tin v cch pht m, v, nu nh t ny hon ton xa l, hy c nh ngha ca n. Lenz&Hughes (1990) khuyn rng chin thut ny ch c th t hiu qu hon ton vi nhng t kho ct yu nht gip ta hiu mt on no ca bi c, chng hn nh nhng t thuc phn tiu ca chng. Bryant, Vaughn, Linan-Thompson, Ugel, Hamff, & Hougen (2000) lu rng chin thut ny hot ng tt nht khi t ang c phn tch l t tht s nm trong t vng nghe ca hc sinh.
m bo rng hc sinh thnh tho cch s dng chin thut trong nhng ti liu hay tnh hung n gin; (f) m bo rng hc sinh thnh tho cch s dng chin thut trong ti liu cng nh trong tnh hung tng t vi ti liu v tnh hung gp phi trong cc lp hc bnh thng; (g) C c cng c o lng k nng ca hc sinh sau khi hun luyn; v (h) m bo rng hc sinh khi qut ho c cch s dng chin thut trong cc lp hc bnh thng (Ellis, Deshler, Lenz, Schumaker, & Clark, 1991). Ti liu v cc qu trnh c s dng bi cc chuyn gia v hc tp trong cng cuc ny c chng thc bng thc nghim trong mt chui nhng nghin cu (nh Hughes & Schumaker, 1991; Lenz & Hughes, 1990; Schmidt, Deshler, Schumaker, & Alley, 1989). Mt s ti liu c xut bn cho gio vin s dng (nh Lenz, Schumaker, Deshler, & Beals, 1984; Schumaker, Deshler, & Denton, 1984; Van Reusen, Bos, Schumaker, & Deshler, 1987).
gia cho thy c nhng khong cch th hin trong kh nng c i vi gii tnh phn nh, chng tc, cng ng (B Gio Dc M, 2002). im ca nhm i chng cho hc sinh nam ngi M gc Chu Phi, hc sinh nam ngi gc Ty Ban Nha hay B o Nha cng c th hin; hc sinh khuyt tt khng kim tra trng trung hc i chng. hnh 1 cho thy rng nhng hc sinh hc qua Chin Thut Nhn Dng T th hin s tin b ng k so vi hc sinh c nhn khu tng ng ti trng trung hc i chng. S tin b c th hin bi hc sinh khuyt tt cng c so snh. Hnh 1: 1988 Cuc Nghin Cu Michigan, c Trng Trung Hc (gii m)
Nhm con nhn khu Nam-M gc Phi Nam-M ni ting TBN Hc sinh khuyt tt Kim tra Kim tra Kim tra Kim tra sau Kim tra Kim tra sau
Nhm x l (Cp c) Cp c Cp c Cp c Cp c lp 9 Cp c Cp c lp 9
Bng ny c phng theo Nhng hiu qu ca s can thip c cp tc da trn nhng k nng gii m ca hc sinh trung hc b thua km trong kh nng c c vit bi S.Woodruff, J. B. Schumaker, v D. D. Deshler, 2002, Lawrence, trng i Hc Kansas Institute for Academic Access. Bo h bn quyn ca trng i Hc Kansas Trung Tm Nghin Cu Hc Tp. Vic phng theo c php. Cc nhn vin ti mt trng qun th Kansas thc c kt qu ca cuc nghin cu Michigan, v p dng hng dn v Chin Thut Nhn Dng T cho mt nhm hc sinh lp 6 trong qun vo nm 1999. Qun m rng thm, u vo ca cc em hc sinh lp 6 s c mt bi kim tra s dng bi Kim Tra Thnh Tch Cp Thnh Ph (the Metropolitan Achievement Test), hc sinh c xp hn theo phn v phn trm, nhng ai c phn v di 37% (c ngha l 100 hc sinh i thi c 37 hc sinh im thp hn mnh, nd.) s phi hc thm 47 pht mi ngy cho bi hng dn cp tc v Chin Thut Nhn Dng T khong 7-9 tun. Cc hc sinh ny n t nhng lp c bnh thng hay lp chuyn v c dy theo tng nhm nh. Trong sut khong thi gian cn li ca nin hc, hc sinh s tham gia vo nhng kho hc n hng thng.
86
Hnh 2 cho thy kt qu ca 78 hc sinh tham gia, s dng 2 cch o lng. Cch o th nht l phn trm hc sinh gii m thnh cng t nht l 98% t trong mt bi vn vit lp 6 (thanh mu m) v phn trm nhng cu hi c tr li chnh xc trong bi kim tra c hiu ca ng tc gi Woodcock- Johnson (thanh mu sng). Trong bi hu kim tra, hc sinh r rng nng cao c kh nng gii m cng nh c hiu. Hnh 2: Nghin cu ca Kansas, lp 6 (n=78) Nhng t hc sinh gii m chnh xc (%) Kim tra Kim 14% 71% Nhng cu hi c tr li Chnh xc-c hiu (%) 57% 79%
Bng ny c phng theo Nhng Hiu Qu Ca S Can Thip c Cp Tc Da Trn Nhng K Nng Gii M Ca Hc Sinh Trung Hc B Thua Km Trong Kh Nng c c vit bi S.Woodruff, J. B. Schumaker, v D. D. Deshler, 2002, Lawrence, trng i Hc Kansas Institute for Academic Access. Bo h bn quyn ca trng i Hc Kansas Trung Tm Nghin Cu Hc Tp. Vic phng theo c php.
Kt lun
Chin Thut Nhn Dng T c hiu qu tt trong vic gip hc sinh cp 2 b khuyt tt trong hc tp gii m v nh dng c nhng t kh m cc em gp phi trong bi c. Bng cch pht trin s thnh thc trong vic nhn dng t, hc sinh c th nng thm thnh cng ca mnh trong cc mn hc v lnh vc kin thc v chun b tt hn cho gio dc trung hc hay ni lm vic. Tuy nhin, cc gio vin cn c hun luyn thm dy chin thut theo mt cch thc t hiu qu cao nht. Kho o to v ti liu cho SIM c Trung Tm Nghin Cu Hc Tp ti trng i Hc Kansas. Sch hng dn Chin Thut Nhn Dng T ch c pht trong qu trnh o to t cc hng dn vin c cp bng SIM. Nhng thng tin chi tit hn c th tm thy trang web trng i Hc Kansas, Trung Tm Nghin Cu Hc Tp http://www.ku-crl.org.
87
Tham kho
Bryant, D. P., Vaughn, S., Linan-Thompson, S., Ugel, N., Hamff, A., & Hougen, M. (2000). Reading outcomes for students with and without reading disabilities in general education middle-school content area classes. Learning Disability Quarterly, 23, 238252. Deshler, D. D., & Schumaker, J. B. (1988). An instructional model for teaching students how to learn. In J. L. Graden, J. E. Zins, & M. J. Curtis (Eds.), Alternative educational delivery systems: Enhancing instructional options for all students (pp. 391-411). Washington, DC: National Association of School Psychologists. Ellis, E. S., Deshler, D. D., Lenz, B. K., Schumaker, J. B., & Clark, F. L. (1991). An instructional model for teaching learning strategies. Focus on Exceptional Children, 23, 1-24. Hughes, C. A., & Schumaker, J. B. (1991). Test-taking strategy instruction for adolescents with learning disabilities. Exceptionality, 2, 205-221. Lenz, B. K., & Hughes, C. A. (1990). A word identification strategy for adolescents with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 23, 149-158, 163. Lenz, B. K., Schumaker, J. B., Deshler, D. D., & Beals, V. L. (1984). Learning strategies curriculum: The word- identification strategy. Lawrence, KS: University of Kansas. Schmidt, J. L., Deshler, D. D., Schumaker, J. B., & Alley, G. R. (1989). Effects of generalization instruction on the written language performance of adolescents with learning disabilities in the mainstream classroom. Reading, Writing, and Learning Disabilities, 4, 291-309. Schumaker, J. B., Deshler, D. D., & Denton, P. H. (1984). An integrated system for providing content to learning disabled adolescents using an audio-taped format. In W. M. Cruickshank & J. M. Kliebhan (Eds.), Early adolescence to early adulthood: Vol. 5, The Best of ACLD (pp. 79-107). Syracuse, NY: Syracuse University Press. U.S. Department of Education. (2002). Digest of education statistics 2001. OERI Publication No. NCES 2002- 130. Washington, DC: Author. Retrieved July 23,2002 from http://nces.ed.gov/pubs2002/2002130.pdf. Van Reusen, A. K., Bos, C., Schumaker, J. B., & Deshler, D. D. (1994). Self-advocacy strategy for education and transition planning. Lawrence, KS: Edge Enterprises. Woodruff, S., Schumaker, J. B., & Deshler, D. D. (2002). The effects of an intensive reading intervention on the decoding skills of high school students with reading deficits.
88
Ngun web
Southwest Educational Development Laboratory, Reading Resources, http://www.sedl.org/pubs/ reading16/7.html This site includes resources on reading research and assessment, and a link to the document, Building Reading Proficiency at the Secondary Level: A Guide to Resources, which includes a section on word analysis strategies. Strategy Instruction for Problem-Solving Unknown Words, http://www.ldonline.org/ld_indepth/ teaching_techniques/ellis_unknownwords.html This 1996 book chapter by E. S. Ellis, was originally published in D. D. Deshler, E. S. Ellis, & B. K. Lenz (Eds.), Teaching Adolescents with Learning Disabilities: Strategies and Methods. Denver: Love 66 What WorksPublishing. It has been reprinted on the LD Online website, and provides a detailed description of the Word Identification Strategy. University of Kansas Center for Research on Learning, http://www.ku-crl.org Provides information about SIM, including a brochure, newsletters, resources, and websites for related topics and organizations. Authors Christine D. Bremer and Ann T. Clapper are with NCSET. Donald D. Deshler is with the Center for Research in Learning, University of Kansas. National Center on Secondary Education and Transition, Institute on Community Integration, University of Minnesota, 6 Pattee Hall, 150 Pillsbury Drive SE, Minneapolis MN 55455; ncset@umn.edu; 612-624-2097 (phone); 612-624-9344 (fax)
89
Trong sut nhiu nm, B Gio Dc M, Vn Phng Cc Chng Trnh Gio Dc c Bit (the U.S. Department of Education, Ofce of Special Education Programs (OSEP) h tr nghin cu c th nng cao cc thnh tch cho cc hc sinh khuyt tt. Ti liu ERIC/OSEP ny xem xt lm th no chn ra nhng nh nghin cu c kh nng bo co c thc tin trong 4 lnh vc: y mnh kin thc ca hc sinh v ton hc, dy hc sinh nhng chin thut gii cc bi ton, s dng dng c cng ngh h tr (assistive technology) trong hng dn v nh gi, v to ra cc tin nghi h tr hc sinh hi nhp trong bang v trong nhng bi kim tra m rng ngoi phm vi qun.
91
php tnh cn thit gii bi ton, chn lc v sp xp trt t cc php tnh, v sau chuyn thng tin c c sang nhng phng trnh v thut gii chnh xc.
c tnh cu tr li: Hc sinh c dy lm th no c th tp trung vo dng ca kt
qu (chng hn tm s yard ch khng phi feet) v sau tin on cu tr li bng cch s dng nhng thng tin trong bi ton v hng gii d kin.
Tnh ton: Hc sinh c dy lm th no nh li cc phng php ng gii
tan (cho cng vic) thng qua nhng thut ton v cc d kin tan hc cn thit cho chnh xc.
92
bo rng hc sinh hiu c vn , trnh by chnh xc c vn , chn ra mt gii php thch hp, v gii ng bi ton. Trong cch tip cn Solve It!, hc sinh ng thi c hc mt chin thut siu nhn thc chng c th p dng cho mi bc. Chin thut ny gm nhng bc sau: -c ln ln hoc t ni vi bn thn rng bi ton yu cn ta lm g. -T hi bn thn xem mnh c hiu khng. -Kim tra li tin trnh ca mnh.
bi ton qua ngn ng ASL, mt gi to hnh, v mt gii thch lm th no gii bi ton bng ASL.
Tham kho
Andrews, J., & Jordan, D. (n.d.). Meet the Math Wiz. (CD-ROM). Curriculum Publications Clearinghouse, Horrabin Hall 46, Western Illinois University, 1 University Circle, Macomb, IL 61455, 800-322-3905. http://www.wiu.edu/users/micpc/index.html Cawley, J. (2002). Mathematics interventions and students with high incidence disabilities. Remedial andSpecial Education, 23, 2-6. Freedom Scientic, Inc. Nemeth Code Self-Study Instructional Material. Retrieved July 2002 from http://www. freedomscientic.com/fs_downloads/notenemeth.asp. Gagnon, J., & Maccini, P. (2001). Preparing students with disabilities for algebra. Teaching Exceptional Children,34, 8-15. Montague, M., Applegate, B., & Marquard, K. (1993). Cognitive strategy instruction and mathematical problem-solving performance of students with learning disabilities. Learning Disabilities Research and Practice, 8, 223-232. For more information, contact Montague at outreach@Miami.edu. Ti liu ERIC/OSEP l ti sn cng cng v c th c in n li v ph bin t do, nhng vui lng ghi ch li ngun. Ln xut bn ny c c do ngun qu t Vn
94
Phng Chng Trnh Gio Dc c Bit M, di hp ng s ED-99-CO-0026. Nhng quan im th hin trong bn bo co nykhng cn thit phn nh nhng lp trng ca cc chnh sch trong OSEP hoc ca b Gio Dc.
95
vic hc, chng hn nh hp tc vi nhng ngi hc khc v tm cch giao tip vi ngi bn x. Nhng chin thut s dng ngn ng bt u c hiu lc mt khi hc sinh c th tip cn c vi ti liu ngn ng ri thm ch d ch mi dng s khai. Mc ch ca chng l gip cho hc sinh li dng c ngn ng m h hc ri. Nhng chin thut s dng ngn ng gm c nhng chin thut dnh cho vic gi ra c cc thng tin v mt ngn ng cha sn trong b nh, din tp nhng cu trc ca ngn ng hc, v giao tip bng ngn ng hc bt chp cn nhng l hng trong kin thc v ngn ng .
ho v tnh c th chuyn ho ca chin thut trong nhng bi tp mi. Phi hp ny khng l quy nh ca nhng chin thut m ngi hc nn s dng, m ng hn l m t nhng chin thut a dng cho ngi hc c th s dng trong phm vi rng nhng nhim v hc tp. Cu trc khung th 3, c pht trin bi Chamot v OMalley (1994), c bit hu dng sau khi hc sinh thc tp vic p dng rt nhiu loi chin thut cho nhng ni dung a dng. Tip cn ca chng gip hc sinh hon tt nhng bi tp trong vic hc ngn ng c th c miu t nh mt qu trnh gii quyt vn theo 4 giai on. 1. Ln k hoch. Hc sinh ln k hoch nhng cch c th tip cn vi mt bi tp hc tp. 2. Theo di. Hc sinh t theo di vic thc hin ca mnh bng cch ch n chin thut s dng ca hc sinh v kim tra kh nng c hiu. 3. Gii quyt vn . Hc sinh tm ra gii php cho cc vn m h gp phi. 4. nh gi. Hc sinh hc nh gi s hiu qu ca mt chin thut cho trc sau khi n c p dng cho mt nhim v hc tp.
sinh mt gii thiu i cng v nhng p dng chin thut. Oxford (1990) m t o to nhn thc nh l mt chng trnh trong ngi tham gia nhn ra s tng ng gia nhng khi nim tng qut v nhng chin thut hc tp ngn ng v cch m cc chin thut ny c th gip h hon thnh nhng bi tp ngn ng a dng (trang 102).
i Bn Cng Hc
Tip i (tandem) hoc chng trnh i bn cng hc bt u vo nhng nm 1970 Chu u v rt thnh hnh trong nhiu trng i Hc khp nuc M. Holec (1988) miu t h thng ny nh Mt chng trnh trao i ngn ng trc tip, chng trnh ny nhm i hc sinh c ngn ng m khc nhau cng nhau c nhng bui giao tip tr gip qua li (v d nh mt hc sinh ni ting Anh hc ting va mt hc sinh gc hc ting Anh). Nhng i hi ca bui giao tip tr gip l nhng hc sinh ny thng xuyn gp nhau, i qua li vai tr gio vin v ngi hc vi nhau, thc hnh hai ngn ng tch bit, v dnh cho mi ngn ng khong thi gian hc bng nhau. Thng thung, hc sinh trao i nhng ngh v nhng chin thut hc ngn ng m h s dng, t cung cp cho kiu hc ny mt dng o to chin thut. Mt tip cn khc trong chng trnh i bn cng hc l khuyn khch nhng hc sinh cng hc mt ngoi ng t chc nhng nhm hc thng xuyn v ngoi ng mnh ang hc. Nhng hc sinh no thc s hon tt kho hc ngn ng cng c th c mi n cuc gp mt. Nhng hc sinh km tri chy hn c th nhn c tin ch v nhng k nng ngn ng t nhng hc sinh tt hn, v nhng hc sinh tt hn c th c mt nhn thc tt hn v nhng kh khn c th ca mn ngoi ng hn l mt gio vin.
hoc c cng c bi nhng gio vin ng lp, cc hc sinh c th hon ton khng nhn ra rng h ang s dng nhng chin thut. Mt t sch gio khoa v ngn ng cung cp nhng hot ng c chn chin thut vo v gii thch r rng nhng tin ch v cch p dng nhng chin thut m h cp. Bi v s tp trung ca nhng hot ng ny t l vic hc ngn ng c ng cnh ho, ngi hc c th pht trin nhng danh mc v chin thut hc tp ca h trong khi hc ngoi ng. Mt li ch khi s dng sch gio khoa vi nhng o to chin thut r rng l hc sinh khng cn c thm nhng bui o to ngoi kho; cc sch gio khoa ny cng c chin thut s dng t bi tp cho n k nng, khuyn khch hc sinh tip tc t mnh p dng n.
100
-Khuyn khch hc sinh tri nghim vi mt phm vi rng ln cc chin thut -Tch hp cc chin thut vo ti liu hc tp ca lp mi ngy, chn chng r rng v hon ton vo trong nhng bi tp ngn ng s dng cho vic thc tp chin thut c ng cnh ho. Cc gio vin c th xy dng bi ging SBI bng cch khi u vi nhng ti liu kho hc c thit lp, sau quyt nh chin thut no nn c ci vo v ci vo u; khi u vi mt h thng nhng chin thut m gio vin mong mun tp trung vo v thit k nhng hot ng chung quanh chng; hoc ci nhng chin thut mt cch t nhin vo trong bi hc bt c khi no cm thy thch hp (chng hn nh gip hc sinh gii quyt c vn vi nhng bi hc kh hoc tng tc hc bi).
Kt lun
Cc hng dn cho vic thc hin nhng chng trnh o to chin thut cung cp v s la chn cho vic c cu li qu trnh o to ph hp vi nhu cu ca mt s ln hc sinh, cng nh nhu cu ca nhng c s t hay chng trnh ngn ng. Mi quan tm quan trng nht trong vic thit k chng trnh o to chin thut l nhu cu ca hc sinh, ngun ti nguyn c sn (chng hn nh thi gian, tin, ti liu, cht lng ca gv o to), v tnh kh thi ca vic cung cp hnh thc hng dn ny. Khi a hng dn d trn chin thut vo mt gio trnh dy ngoi ng, quan trng l chn mt m hnh hng dn gii thiu cc chin thut cho hc sinh v nng cao nhn thc v nhng s thch hc tp ca h; dy hc sinh nhn dng, thc tp,
101
nh gi, v chuyn giao nhng chin thut n nhng tnh hung hc tp mi; v thc y s t qun ca hc vin cc hc sinh c th tip tc vic hc ca mnh ngay c khi h ri khi lp hc ngn ng.
Ch : Thng tin trong ti liu ny c rt ra t chng 4 ca Cohen (1988).
Tham kho
Chamot, A. U., & OMalley, J. M. (1994). The CALLA handbook: Implementing the cognitive academic language learning approach. Reading, MA: Addison-Wesley. Cohen, A. D. (1998). Strategies in learning and using a second language. New York: Longman. Holec, H. (1988). Autonomy and self-directed learning: Present elds of application. Project no. 12: Learning and teaching modern languages for communication. Strasbourg, France: Council for Cultural Co-operation. Oxford, R. (1990). Language learning strategies: What every teacher should know. New York: Newbury/HarperCollins. Oxford, R. L., Crookall, D., Cohen, A., Lavine, R., Nyikos, M., & Sutter, W. (1990). Strategy training for language learners: Six situational case studies and a training model. Foreign Language Annals, 22, 197-216. Pearson, P. D., & Dole, J. A. (1987). Explicit comprehension instruction: A review of research and a new conceptualization of learning. Elementary School Journal, 88, 15165. Rubin, J. (1996). Using multimedia for learner strategy instruction. In R. L. Oxford (Ed.), Language learning strategies around the world: Cross-cultural perspectives (pp. 151-56). Honolulu: University of Hawaii, Second Language Teaching & Curriculum Center.
Ti liu ny c c do ngun qu t b Gio Dc M, Vn phng Nghin Cu v Pht trin Gio dc. Th vin Gio dc Quc gia, di hp ng s ED-99-CO-0008. Nhng quan im th hin trong bn bo co ny khng cn thit phn nh nhng lp trng ca cc chnh sch trong ED, OERI, hoc NLE.
102
LearningWork Connection is an initiative of the Center for Learning Excellence at The Ohio State University. What Works: Evidence-Based Strategies for Youth Practitioners is sponsored by Ohio Department of Job and Family ServicesODJFS, Office of Workforce Development, Bureau of Workforce Services.
103