Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Spis treci
1. Wprowadzenie .............................................................................. 5 2. Co to jest inwestowanie? .......................................................... 9 3. Obrt akcjami ..............................................................................13 4. Zarzdzanie kapitaem.............................................................19 5. Dynamika ceny ...........................................................................27 5.1. Baza ........................................................................................30 5.2. Faza szybkich wzrostw .................................................35 5.3. Wykupienie techniczne fali wzrostowej ..................37 5.4. Korekta i konsolidacja .....................................................40 Korekta prosta....................................................................40 Korekta paska....................................................................41 Korekta zoona .................................................................42 6. Kilka wartociowych wskanikw........................................45 6.1. Histogram MACD ..............................................................45 6.2. rednie kroczce i ich prawdziwe wykorzystanie .47 6.3. Wolumen ..............................................................................50 7. Warunki pocztkowe transakcji ...........................................53 7.1. Typowe sygnay transakcyjne .......................................55 7.2. Opr jako opr i opr jako pretekst do zajcia pozycji...................................................................................60 7.3. Nowe maksimum ..............................................................62 8. Jak wybra najlepsz spk pod zakup akcji? ..................67 9. Zarzdzanie pozycj .................................................................71
10. Lokalizowanie pozycji innych inwestorw.....................79 11. Wykorzystanie sygnau technicznego .............................85 12. Rodzaje trendw wzrostowych ..........................................91 12.1. Trend paraboliczny ........................................................91 12.2. Trend sabncy.................................................................92 12.3. Baza zwyka baza ...............................................94 12.4. Trend nieregularny .........................................................95 13. Eliminowanie sabych z gry .................................................97 14. Daytrading sposb na szybki zarobek .....................101 15. Cykle koniunkturalne i dywersyfikacja w czasie ........105 16. Inne spojrzenie na ryzyko ..................................................113 17. Jak wyeliminowa ze emocje z gry? ..............................115 18. Analiza bdw i prowadzenie dziennika .....................119 19. Zakoczenie ............................................................................123 Zacznik. Opis dziennika inwestora .....................................125
5. Dynamika ceny
Dynamika ceny zajmuje si identyfikacj ruchu ceny akcji na wykresie lub okrela sposb, w jaki cena zmienia sw warto, a dokadniej kierunek i prdko tych zmian. Jeli dominujca grupa inwestorw jest zdecydowana i jednomylna w stosunku do kupna lub sprzeday papierw danej spki, dynamika jest wysoka, a cena szybko zmienia swoj warto. W wypadku wzrostu jest to wspaniaa okazja do szybkiego zarobku. Przeciwn sytuacj jest konsolidacja, w ktrej inwestorzy czekaj na dalszy rozwj wydarze lub panuj podzielone zdania na temat ceny akcji, a na rynku wida niepewno. Sytuacja ta moe prowadzi m.in. do: znudzenia inwestorw spk i spadku obrotw, wymuszenia od najbardziej niecierpliwych graczy zakupu akcji w nadziei na kontynuacj wzrostw, po czym inni w obawie przed
27
Wiktor Moskalewicz
przegapieniem momentu wejcia mog zacz kupowa i kolejna fala wzrostu staje si rzeczywistoci. Do oceny dynamiki najczciej stosowane s wykresy wiecowe, gdy zawieraj w odrnieniu od wykresw liniowych ceny otwarcia, zamknicia oraz maksima danej jednostki czasowej, w naszym wypadku dnia lub tygodnia. wieczka poniej ukazuje cztery istotne wartoci ceny w cigu dnia: poziom otwarcia, zamknicia, maksimum oraz minimum.
Rysunek 4. Przykadowa zmiana ceny na wykresie intraday (dokadny wykres przebiegu sesji)
Powyej znajduje si wieczka biaa wzrostowa; w wieczce spadkowej kolor korpusu jest czarny oraz ceny otwarcia i zamknicia le po przeciwnej stronie. Im dusza wieczka, tym bardziej dynamiczny ruch ceny si za ni kryje.
28
5. Dynamika ceny
Poprawna analiza ma zwikszy prawdopodobiestwo przewidzenia dynamiki i kierunku dalszego ruchu ceny. Odpowiedni wolumen, czyli warto wszystkich transakcji na papierze, jest konieczny, aby analiza bya wiarygodna. Jeeli spka nie jest pynna (niewielu graczy handluje akcjami), to caa analiza techniczna jest powanie utrudniona, ceny zamknicia, otwarcia oraz maksima dnia s czciej przypadkowe i operacje zamoniejszego inwestora mog doprowadzi do szybkich, nieprzewidywalnych ruchw. Dobrze jest, gdy inwestujemy w zgodnoci z kierunkiem ruchu najwikszej puli kapitau (z dominujc grup inwestorw). Dominujca grupa inwestorw to wypadkowa sia poday i popytu wszystkich zlece inwestorw wpywajcych na gied. Sia zlecenia zaley od kwoty, na jak opiewa. Z tego wynika, e grup dominujc moe stanowi jeden inwestor kupujcy akcje danej spki za 1 000 000 z, aby spowodowa popyt na te akcje i wzrost waloru pomimo obecnoci zlece sprzeday kilku graczy na kwot 300 000 z. Nie respektujc kierunku poruszania si grupy dominujcej, bdziemy w mniejszym czy wikszym stopniu traci pienidze. Dlatego te powinnimy si do niej przyczy, by nie znajdo29
Wiktor Moskalewicz
wa si po zej stronie rynku, czyli by dawc kapitau. Analiza dynamiki ma zatem za zadanie zlokalizowa t grup i odpowiedzie na pytanie, kiedy naley si spodziewa szybkich wzrostw, spadkw, a kiedy konsolidacji. Dynamika spadkw jest wiksza ni wzrostw, poniewa jest napdzana przez strach. Inwestorzy silniej reaguj na moliwo straty ni na sposobno zarobku. Taka jest po prostu natura ludzkiej psychiki. Sprawia to, e w okresie hossy cena ronie powoli, ale przez duszy okres, a w bessie spada szybko i gwatownie. Dlatego te trendy spadkowe, zwaszcza w bessie, charakteryzuj si mniej skomplikowanym ukadem i s atwiejsze w analizie. Najwaniejsze ukady techniczne to: baza, faza szybkich wzrostw, wykupienie techniczne fali wzrostowej, konsolidacja oraz korekta.
5.1. Baza
Baza to formacja cenowa, czsto prostokt, trjkt, gowa z ramionami, zapowiadajca zmian trendu spadkowego lub kontynuacj trendu wzrostowego. Sama nomenklatura nie jest wana, a poprawne zakwalifikowanie ukadu ceny do formacji te nie jest konieczne, czsto nawet
30
5. Dynamika ceny
nie mona tego wykona. Pomimo to cena wysya nam bardzo wartociowe sygnay. Im dusza w czasie i pytsza jest baza, tym wikszy potencja wzrostowy si w niej kryje. Ta przeduajca si niepewno wskazuje na niech graczy do dalszej wyprzeday akcji i skutkuje pojawieniem si inwestorw zaczynajcych wykupywa papiery w nadziei na wczesne zajcie pozycji na dnie trendu spadkowego. Dugo formacji moe jednak nie by spowodowana wewntrzn walk bykw i niedwiedzi, lecz ma pynnoci i brakiem zainteresowania spk, a takich akcji naley unika. O tym, i wewntrz bazy toczy si zacita walka popytu i poday, wiadczy okresowo zwikszajcy si wolumen oraz gwatowniejsze wzrosty, zakoczone jednak spadkami i powrotem do konsolidacji, jak wida na rysunku 5. Linia pozioma pokazuje grne ograniczenie bazy, a strzaka poprawny moment zakupu. Elipsy wskazuj na wzmoon aktywno graczy, podczas gdy spka wychodzi na nowe lokalne maksima. Dolne ograniczenie bazy nie jest tak istotne jak grne, ktre ukazuje, w jaki sposb spka bdzie wychodzia z bazy. Kt nachylenia linii grnego ograniczenia bazy jest bardzo wany.
31
Wiktor Moskalewicz
Najlepiej jest, kiedy jest on niewielki lub zerowy. Im wikszy kt, tym mniejszy potencja wzrostowy wynikajcy z formacji.
32
5. Dynamika ceny
Na rysunku 6 moment wyjcia ceny z bazy, zaznaczony elips lub przebicie lokalnego szczytu zaznaczonego lini poziom nie jest dobrym momentem na inwestycje, gdy kt nachylenia bazy wskazuje na sab si popytu w ubiegych miesicach.
Ostatni etap formowania si bazy moe charakteryzowa si wzmoonymi obrotami, gdy nawet najmniejszy sygna techniczny do kupna jest wykorzystywany przez inwestorw prbujcych wej w spk jak najszybciej przed duymi wzrostami po wybiciu ceny z bazy. Czasami takie przedwczesne inwestowanie moe zepsu cay obraz techniczny spki i skoni do wycofania si inwestorw, wzmacniajc poda, kolokwialnym jzykiem mwic jest to falstart.
33
Wiktor Moskalewicz
Wicej o tym zjawisku przeczytasz w rozdziale Wykorzystanie sygnau technicznego. Wysoki wolumen zaznaczony elips wskazuje udzia duych inwestorw w czasie wybicia lokalnego maksimum (czarna strzaka) na dwa dni przed faktycznym wyjciem ceny z bazy.
Wykres powyej ukazuje baz o niezachcajcej wymowie. Gwnymi negatywnymi cechami s: 1. formowanie si bazy zajo zbyt mao czasu w stosunku do uprzednich dynamicznych spadkw; 2. swingi (krtkie, zdecydowane ruchy) wewntrz bazy zbyt nerwowe i wysokie wzgldem dugoci formacji;
34
5. Dynamika ceny
3. grne ograniczenie formacji (pozioma linia) stanowi zbyt mocny opr; wiadcz o tym silne odrzucenia tego poziomu (zaznaczone strzakami) i wiece o dugich grnych cieniach zaznaczone elips; 4. rednie kroczce skierowane w d w niekorzystnym ukadzie; 5. brak bezporedniej konsolidacji przed momentem wyjcia ceny z bazy, tym samym zachty do inwestowania dla inwestorw krtko- i rednioterminowych i wzmoenia popytu na wybiciu. Konsolidacja taka wystpuje np. na rysunku 5. Prosz porwna ten ukad z baz wyrysowan dwa lata pniej na tej samej spce rysunek 9 i rysunek 5.
Wiktor Moskalewicz
realizowania zyskw i zapocztkowa korekt, a to zmienia dynamik wzrostw przykad na rysunku 5. Najlepiej jest, by na tym etapie popyt lekko przewaa nad poda, wtedy gracze posiadajcy akcje cierpliwie czekaj, a cena wyjdzie na wysze poziomy, a kupujcy nie widz zagroenia rych korekt. Taka sytuacja moe si utrzyma do dugo. Na poniszym wykresie wida fal silnych wzrostw po wyjciu ceny z bazy. Moment ten wskazuje strzaka. Czsto towarzysz temu wzmoone obroty obecno inwestorw zawodowych.
36
5. Dynamika ceny
Wiktor Moskalewicz
reaguje na wydarzenie, im dalej w czasie miao ono miejsce w naszym wypadku pierwsza silna korekta prosta (na wykresie zaznaczona strzak nr 1). Powstaa przecena istotnie wpywa na dalsze losy notowa z racji tego, i kada reakcja wywouje kontrreakcj, ale o sabszym ju efekcie, co prowadzi do wzajemnego odreagowania impulsu pierwotnego i stabilizacji stanu emocjonalnego uczestnikw rynku.
Na diagramie powyej widzimy wyrwnanie siy popytowo-podaowej wraz z czasem trwania konsolidacji. Gdy cena wyrysowaa wyran lini oporu (linia pozioma), po ktrej wieczka zamkna si powyej 39 z (strzaka nr 2), by to sygna dla inwestorw, i trend wzrostowy
38
5. Dynamika ceny
prawdopodobnie bdzie kontynuowany. Wzrastajce obroty potwierdzaj nasz analiz. By to dopiero pierwszy rzetelny impuls do kupna spki po zakoczeniu dynamicznych wzrostw widocznych po lewej stronie wykresu. Analogiczny wykres akcji Banku BPH silnie przemawia za tym, i ludzka psychika, a co za tym idzie, sposb reagowania inwestorw, nie zmienia si, jeli chodzi o poszczeglne formacje na rynku. Bdc dokadnymi badaczami rynku, z atwoci moemy przewidzie najbardziej prawdopodobny scenariusz dalszych wartoci kursw notowanych instrumentw.
39
http://www.zlotemysli.pl/prod/10058/ceny-akcji-wiktor-m oskalewicz.html