Vous êtes sur la page 1sur 27

1

KHAWVL SUNDAY SCHOOL NI November 4, 2012 PUITLING SUNDAY SCHOOL

THUPUI JONATHAN EDWARDS (1703 - 1758)

Ziaktu Upa C.Thanga

Synod Literature & Publication Board


www.mizoramsynod.org

THUHMAHRUAI

Mizoram Presbyterian Kohhran chuan kum tin November Pathianni hmasa berah Khawvl Sunday School Ni hi a hmang \hn a. Hemi nia zir tr thupui thlan, a bu ziaktu ruat leh zir theih tra a bua chhuah hi MSSU Committee mawhphurhna a ni. Kum 2001 a\angin naupang leh puitlingin a hranga hun an hman tk avngin zir tr pawh a hran buatsaih a lo \l ta a ni. Kum 2012 Khawvl Sunday School Ni puitling lam zir atn Rev. Jonathan Edward-a chanchin thlan a ni a, a bu ziaktu atn Upa C. Thanga, Ramhlun Vnglai a ruat bawk. Kumin hian chawhma leh chawhnuah thupui hran zir lova mi pakhat chanchin zir tr a nih avngin a ziaktu tn a hautak deuh n a, a hun takah a rawn zo thei a, a lwmawm hle. Rev. Jonathana Edwards-a hi America rama rawngbwltu hmingthang tak, harhna ropui tak a thlen laia Pathian hmanraw pawimawh tak a ni a, a chanchin a\ang hian zir chhuah tr a tam hle. Rawngbwlna kawnga a hlawhtlinna mai bkah chhngkaw din leh enkawlna lama a hlawhtlinna hi kohhranhoten zir chhuak thei ila a lwmawm hle ang.

(REV. ZOSANGLIANA COLNEY) Executive Secretary i/c MSSU etc.


www.mizoramsynod.org

3 KHAWVL SUNDAY SCHOOL NI NOVEMBER 4, 2012 PUITLING SUNDAY SCHOOL PROGRAMME CHAWHMA INKHWM Hruaitu : Superintendent |antu chhiar tr : Galatia 6:3-10 Hla sak ho : KHB No. 149 Lal Isua chaknaa innghatin Zaipwl : Thilpk lk khwm leh hlan Thupui sawi : Jonathan Edwards-a chanchin |hen khatna Hla sak ho : KHB No. 398 Nangni chhandam fate tho ru Bnna : CHAWHNU INKHWM Hruaitu |antu chhiar tr Hla sak ho Thupui sawi Hla sak ho Bnna : Asst. Superintendent i/c Puitling S.S. : I Petera 3:13-16 : KHB No. 380 Dam chhngin i thawk thuai ang u : Jonathan Edwards-a chanchin |hen hnihna : KHB No. 309 Lalpa i hnathawh hi :

(Thawhlwm hi Bial Treasurer kaltlangin Synod-ah theh luh tr a ni)


www.mizoramsynod.org

4 A CHHNGA THU AWMTE

Chhuahtu Board thuhma Thuhmahruai Programme A. |HEN KHATNA 1. Pian leh mrna 2. Zirna lam 3. Rawngbwlna lam 4. Chhngkua a din 5. A mizia leh hun hman dn 6. Tlwmna ruamah 7. Harhna hmahruai 8. Harhna rah 9. Pathian leh mihring inkngkaihna 10. Entawn tlk Edwards-a |HEN HNIHNA 1. America hmr lamah harhna ropui 2. George Whitefield-a a lo thleng 3. Northampton-a harhna hnathawh kal zl 4. Feh chhuaka rawngbwl vawi khatna 5. Rawngbwla chhuah vawi hnihna 6. Harhna chungchnga inhnialna 7. Pastor a\anga bnna 8. Missionary Pastor-ah a inpe 9. Tlngkawmna
www.mizoramsynod.org

B.

www.mizoramsynod.org

|HEN KHATNA 1 Pian leh mrna Jonathan Edwards-a chu October 5,1703-ah America rama Connecticut biala East Windsor (Uinsor) khuaah a piang a. A pa chu East Windsor khuaa Congregational Kohhran enkawltu Pastor zahawm tak, Timothy Edwards-a a ni. A nu Esther Stoddard-i (Stawdad-i) pawh Northampton (Northamtawn) khuaa Pastor chhuanawm leh hmingthang tak mai Solomon Stoddard-a fanu a ni. A pa Timothy Edwards-a hi lehkha thiam thei tak, Harvard University a\anga M.A-ah pawh pakhatna (1691) tling phk ngat a ni. Tin, a nu pawh hi a finna leh \hatna hrang hrangte avnga mite hriat leh ngaihsn hlawh tak a ni bawk. Jonathan Edwards-a chu unau swm leh pakhat znga mipa awmchhun a ni. A farnute hi pumraw lian leh ruakhau tak tak, feet 6-a sng \heuh an nih avngin an pa, Timothy Edwards-a chu miten fanu feet sawmruk neia tiin an sawi bawk \hn. Rawngbwltu chhngkua a\anga lo piang chhuak a nih avngin Jonathan Edwards-a chuan naupan lai a\angin enkawlna \ha tak a dawng a. Nu leh pa thu wih thei tak a ni a, a ute pawhin an duat thei hle bawk a ni. 2. Zirna lam Rev. Timothy-a te nupa chuan an fate chu sakhuana lam leh zirna kawngah te uluk taka enkawlin an kaihruai a. Jonathan Edwards-a pawh a ute pali ang bawkin nikhua a hriat \an tirh a\angin rilru ngaihtuahna leh taksa hman dn te ngun taka zirtr a ni a. A kuta pen hm dn leh
www.mizoramsynod.org

7 ngaihtuahna hman dn te an zirtr uluk hle a, a lehkha zirna hmun chu an in a ni. Kum ruk a tlinin Latin \awng a zir a, kum 13 a tlin hmain Latin, Greek leh Hebrai \awngte hi a thiam hman hle tawh a ni. A nu leh pa bkah a ute pawh a zirtrtute an ni vek bawk a. A pain lehkhaziakmi ni tra a naupan lai a\anga a lo kaihhruaina hi a hlawhtling hle. A dam chhngin a pain pen hm chunga a thil ngaihtuahte ziak chhuak \hn tra a fuihna chu a vawng tlat a. Kum 1711-a England leh France indo laia sipai Pastor-a a pa a \an lai pawhin a nupui hnna a thuchah ber chu an fate lehkha ziak leh chhiara enkawl taima zl tra fuihna a ni. Jonathan Edwards-a chuan kum kaw mi lek a nih laiin he khawvl piah lama thlarau khawvl a awm a rin loh thu ngaihnawm takin a ziak a. Kum 12 a tlin meuh chuan mi dangte ngaihtuahna cho chhuak thei khawp thuziak \hahnem tak a nei a. Kum 13 a pumhlum hmain Yale (ial) College-ah a lt a. College a zirlai hian mi fingte chanchin leh an thu leh hlate chuan a rilru ngaihtuahna a hneh hle \hn a. John Locke-a (Lawk) thuziak Mihringa hriatna tih a zir chuan amahah nasa takin thu a sawi a. A hlwkpuizia a sawi dn chuan, Sumdwngtuin a sumdwnna a\anga silver leh rangkachak tam tak neia a lungawina aiin keimahah hlimna min pe tam zwk, a ti hial a ni. Pathian thil siam, leilung mawina hrang hrangte hian a ngaihtuahna a luah thk hle a. Maimawm thlwk thei tih thupui hmanga a thu ziak chuan mi hriat a hlawh phah hle. Isaac Newton-an leiin hpna a nei tih a hmuh chhuah leh a hun laia Scientist te thil hmuh chhuah hrang hrangte chuan a rilru ngaihtuahna a hruai thui hle \hn a. Sakhuana lam aiin khawvl finna leh thiamna lam a tuipui zwk \hn. A thiam theihna leh finna avngin college-a a zirpuite chuan tluk loh enin an en a, hruaitu nihna dinhmun pawh a luah phah hial rng a. He college a\ang hian kum 1720-ah chawimawi tlk khawp hiala \hain a graduate a. Kum 20 a tlin chuan M.A a zo a ni. Jonathan Edwards-a chuan John Calvinan Pathian lalna leh thuneihna a zirtr dn chu a pawm lo mai ni lovin zirtrna hlauhawm tak a ni tiin a dodl a. Amaherawhchu, kum 1721-a I Timothea
www.mizoramsynod.org

8 1:17 Lalber chatuana awm, chhe thei lo, hmuh theih loh, Pathian taka chauh chu chatuana chawimawi leh ropuiin awm rawh se, tih thu a chhiar chuan a ngaih dn mai piah lamah a thlarau nun thlenga danglamna a rawn thlen ta a, Pathian chu lei leh vn lalberah a pawm nghet ta m m a, a dam chhngin John Calvin-a zirtrna pawmtu leh humhimtu rinawm tak a lo ni ta a ni. 3. Rawngbwlna lam College leh University a zawh hnu chuan kum hnih deuh thaw New Haven-ah Pathian thu a zir leh a. A Pathian thu zir chuan Bible hriatna leh rawngbwl tra inbuatsaihna kawngah nasa takin a \anpui a. A zir zawh hnu chuan New York khawpuia Presbyterian kohhranah thla riat chhng Pulpita thusawitu (Pastor ni lo)-ah a \ang a. Kohhranin a rawngbwlna chu ui hle mah se, sum \hahnem zawk thawh chhuah \la a hriat avngin Yale khuaah kum thum chhng zirtrtu hna a thawk leh a. Kum 1727-ah hetih hun laia kohhran changtlung leh lr tak, Northampton Congregation kohhranah a pu Rev. Solomon Stoddard-a puitu Pastor atn nemngheh a ni ta a. Kum 1729ah Rev. Solomon Stoddard-a a thih avngin rawngbwl hna zawng zawng chu Rev. Jonathan Edwards-a kutah chuan a awm ta a ni. Northampton-ah hian \hahnemngai takin kum 23 chhng rawng a bwl a. Hetih hun lai hian Dutch Theologian, Jacobusnius-a zirtrna Armeniannism chu Anglican kohhranah a lr hle a, kohhran dangah pawh he zirtrna dik lo hian hlet a chhuah \an a, Jonathan Edwards-a chuan sual bul sawinp a, duhthlanna leh \hatna hmanga chhandamna kawng inkawhhmuh chu zirtrna him lo leh dik lovah ngaiin thu dik tak hmangin a dodl a. Pathian thianghlim hnn kan thlen theihna chu sual nih inhriatna leh rinna avnga khawngaihna chauh a nihzia te sawiin thu ziak te a chhuah bawk a ni.
www.mizoramsynod.org

9 4. Chhngkua a din Northampton khuaa Pastor puitu atna nemngheh a nih tk hnu chuan a dinhmun pawh a nghet ve taa hriain July ni 27, 1727-ah New Haven Pastor James Pierpont-a (Pair-pawn) fanu hmel\ha tak, Sarah Pierpont-i nn an innei a. Nupui a neih hian Jonathan Edwards-a chu kum 24 a ni a, a nupui erawh hi chu kum 18 a ni. Sarah Pierpont-i hi hmeichhe ngainatawm tak, sakhaw mi, zaidam leh hmangaihna ngah tak a ni. Nupui \ha tak a neih avng hian Jonathan Edwards-a chuan lehkha ziak leh chhiarna hun te, rawngbwl tra inbuatsaihna hun te a neih tam phah a. Edwards-a te nupa chuan fa swm pakhat an nei a, an fate chu hmeichhia pariat leh mipa pathum an ni. Pathian malswmna dawngin an fate hi puitlin thlenga damin, kawppui \ha tak tak an nei a. An fanu Jerusha-i erawh chu kum 16 a nihin khawsik vngin a thi a ni. Rev. Jonathan Edwards-a te nupa hi an tleirawl laiin an lo inhmlhriat tawh a. Edwards-a hian Sarah-i \hatzia chu Pathian thil siam znga mawi leh duhawm bera a ngaih thu te mawi takin a lo phuah chhuak a. Lei mite znga chng ve pawha mawi lo, vn angelte nna chngza, an rilru anga thianghlim leh zaidam, hlimna thurk vawngtu ni wma mawi, ti hial in a lo fak a ni. Amah hre chiangtu, Jonathan Edwards-a \hiante pawhin Sarah Pierpont-i chu ringtu \ha leh entawn tlk, \hatna leh thianghlimna silhfn inbel, vn mi thianghlim rilru pu tluk hialin an fak bawk a. An fanau rochan malswmnate avngin an chhangchhiat berh lai chuan an buai ve hle \hn a. Amaherawhchu, mihng chhiahhlawh fel tak an neih avngin an ziaawm phah hle a. Edwards-a chuan sumdwnna anga sal zawrh leh lei hi \ha a ti lo va; amaherawhchu, in\anpui tawn tr kan nihna zwnah erawh chuan chhiahhlawh neih hi pawi a ti lm lo a ni. Edwards-a te nupa chuan an fate chu an thiam ang twkin tsa leh thlarau nun kaihhruaina kawngah an enkawl a. Chhngkaw
www.mizoramsynod.org

10 awhawm leh hlim thei tak an nih thu hi mite hrilhfk a tling a. John Walley-a (Ualli-a) chuan, An nupaah hian rinna leh thlarauva inpumkhatna leh Pathian hml a lang a ni, a ti a. Joseph Emerson-a pawhin, Chhngkaw inngeih ber, Pathian chnchilh chhngkua, a ti ve bawk. 5. A mizia leh a hun hman dn Jonathan Edwards-a chu ni tin zng dr li leh dr nga inkrah a tho \hn a. An ni tin hna te an thawh \an hmain Lalpa pwlin an \awng\ai ho \hn a. Bible a chhiar a, a Pathian thu chhiar chu a faten an hriat leh hriat loh an kum mil ang zlin a zwt \hn. Ni tin a fianrialna pindanah drkr tam tak a hmang \hn a. A kohhranah harhna a thlen theih nn te, a nupui fanau leh kohhranho tn te a \awng\ai bkah Bible chhiar leh sermon tr inbuatsaih nn a hmang tlngpui. Nipui lai chuan sakawrah chuangin ngawah te a kal \hn a. Zanriah eikhamah chuan an khaw diah ml thumte kein a kal bawk \hn. Hetia a kal vlnaah hian pen leh note bu a keng a, a ngaihtuahnaa thil awmte a ziak nghl zl \hn. Thlasikah chuan hreipui kengin thingtuahte a fawm a, a ek \hn. Sakawr chungah chuangin a fate a vah kualpui a, an in bulah thingte phunin a infiampui bawk a, an fate nna hlim taka inkawmna hun siam chu a ngai pawimawh hle \hn a ni. Amah hi ngaihtuahna ding tak hmang \hn a nih avngin a haihawt m m a, a tte hming pawh a hre fuh hlei thei \hn lo va, a zwt nawn fo \hn. Pathian pwla a hun tam ber a hman avngin \henawm khawvngte a tlawh tam lo va, damlo \awng\ai tr leh Pathian thu mamawha kotu an awm chng chauhvin a tlawh \hn. Pathianni lo thleng tr atn a inbuatsaih uluk hle a, ni tlk hmain chhngkaw hna \l zawng zawng chu an thawk zo vek a. Ni thianghlim lo thleng tr hmuakin chhng inkhawm neiin hla an sa a, an \awng\ai \hn. A
www.mizoramsynod.org

11 thusawi tr te chu a ziak chhuak vek zl a. Pathianni sermon tr te chu a uluk lehzual a, thupui pakhat, hlawm hnihah \henin chawhma leh zn inkhwmah te a sawi \hn. A thusawi dn tlngpuiah chuan a thusawi tr thupui chu a bu chhng thu kalhmang, a zirtr tum leh ngaithlatute hlwkpui dn tr a ni deuh ber a. Kum 1741 hma lama a inbuatsaih \hin dn chuan a thusawi tr zawng zawngte chu sn t tin a ziak chhuak vek a, a thusawi lai chuan kut zaizir pawh hmang lovin a en ngai ding taka enin a sawi mawlh mawlh mai \hn a. |awngkam thiam tak a ni lo va, awki ring tak a ni lo bawk. Harhna ropui thlen hnuah chuan a thusawi trte chu a tlngpui deuh chauh a ziak a, a ziak pawh en lovin a sawi mai a. A \awng\ai tam avngin a thinlunga Thlarau Thianghlim pk ang zlin a sawi mai \hn. Thusawi thiam tak a ni lo n a, a inbuatsaih uluk avng leh a thlaraumi avngin a thusawiin ngaithlatute thinlung a hneh hle \hin a ni. Pathian faka zai ngaina leh nuam timi a nih avngin nu leh pate chu an fate zai zirtr fo trin a chah ngun hle bawk. 6. Tlwmna ruamah Rev. Jonathan Edwards-a chuan amaha Pathian Thlarau Thianghlim hnathawh lo thlen dn hetiang hian a sawi a, Pathian thianghlimna leh hmangaihna chuan ka pumin mi fan chhuak vek a. Lal Isua Chanchin |ha chu ka tn rohlu ber leh duhthusm ai pawha \ha, a chhandamna chu ka mawina leh thlkhlelh ber a ni a. Lal Isua hming ka lam rk ngawt pawhin ka \hinlung chhngril a tuiral a, Pathiana minung Pathum - Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim chuan keimahah hlimna leh lwmna sawi thiam loh khawpa thkin min fan chhuak vek mai a ni. |awng\aia amah nn kan inpwl chuan lei lwmna leh mihring ngaihtuahna piaha vn malswmna leh khawngaihna chuan min tuam a, dan zawh rual lovin lwmna mittui nn ka \ap vak vak mai a ni. Pathian ropuina leh thianghlimna hmaah chuan ka sualna ka hmu chiang m m a, mi zawng zawng aia sual, hremhmunah pawh a hrehawm lai bera awm tlk lek ka ni
www.mizoramsynod.org

12 tih ka inhria a. Ka sualna chu hremhmun ai pawha thk niin ka hria a. Hetiang khawpa tling lo leh sual, Pathian khawngaihna ropui ber Lal Isua vnga chhandam ka lo ni ta mai hi Pathian hmangaihna mak leh ropui ber a lo ni, tiin a sawi. 7. Harhna hmahruai Kum 1715-ah harhna lian tham vak lo a pa Rev. Timothy Edwards-a kohhran enkawlEast Windsor-ah a thleng a. Tin, 1718ah tualchhng harhna a pu Rev. Solomon Stoddard-a enkawl Northampton kohhranah a thleng leh bawk a. Hetih hun lai hian Jonathan Edwards-a chu college zirlai a nih avngin harhna boruak chuan a khawih ve lo va. Pastor a nih hnu chuan Edwards-a chuan nasa takin Pathian hnnah Thlarau Thianghlim harhna a dl \hn a. Tichuan, kum 1734-ah chuan a kohhran enkawl, Northampton-ah chuan a dl ang ngeiin Thlarau Thianghlim hnathawh harhna chu a lo thleng ve ta a. Jonathan Edwardsa chuan he harhna hi muthlute hnna Thlarau Thianghlim hnathawh tiin a vuah a. Harhna a lo thlen chuan mak tak maiin chhandam nih inhriatna lwmawm tak an chang a, mi pakhat a\angin mi dangah a kngkai zl a. Krista leh a kohhran lam ngaihsak ngai rng rng loten an dinhmun hlauhawmzia hriain nun thar neih duhin chhan chhuahna an zawng a. Zawngtute hnar ngai lo Pathian chuan a kohhranah mite a rawn hruai lt a. Hemi \uma harhna vwrtwp thlen lai chu kum 1735 March leh April thla kha a ni. Harhna chuan khaw chhng mi zawng zawng, eizawnna hrang hrang nei te, \halai a\anga pitar leh putar thlengin a nghawng a. Pathian hmangaihna leh Thlarau Thianghlim hnathawh chungchng chu mi tin tuina ber a ni ta a. Pathian khawngaihna chuan mak tak maiin khawvl lungkhamna zawng zawng a luahln a. Northamptona chngte chuan inhauh, inrl leh insual lam duhna bnsanin zu zawrhna inte a ruak vek a. Ni tin deuhthaw Pathianni ang maiin Pathian pwl nn hun an hmang a ni. Pastor-te thusawi ngaihthlk
www.mizoramsynod.org

13 an thlahlel a, zai ho nuam an ti hle bawk. Bible chu lehkhabu thar angin, thinlung tharin an chhiar a, thu thar ngaihnawm tak ni vekin an hria a. An chhiar fo \hin tawh Bible thu te chu an la hriat ngai hauh loh thu thar hlr ni vek maiin an hria a ni. Lalpa Zanriah Sakramen pawh thla hnih danah an kl ho \hn a, ringtharte tn malswmna hnr pawimawh tak a ni a, kltute pawh an pun belh zl a. He harhna avng hian Northampton khuaah hian kum chanve chhngin thlarau bo mi 300 chuang Krista hnnah hruaiin an awm a, a chhehvl thingtlng khuate pawh harhna hian a nghawng a ni. 8. Harhna rah Pastor-te zngah Thlarau Thianghlimin harhna hmanga hna a thawh dn hrethiam lo leh ringhleltu awm mah se, Pathian hnathawh vngin an hrethiam chhawm ve zl a, rah \ha leh duhawm tak a chhuah a. Harhnain mite thinlunga hna a thawh dn chu a inang tlng viau va, a ropui ber leh hlwkthlk ber chu Pastor zngah inpumkhatna a thlen a, a hun laia mite mamawh bera ngaih chu thusawi dn inang tlnga Pathian thusawi theihna a ni. Harhna thlen hma chuan chhandamna thuchah aiin kohhran mite nihna leh tih tr an sawi tam ber a. Thuhriltute chuan kohhran member, Kristian chhngkuaa seiliana, kohhrana an tih trte \ha taka an tih chuan a bk awm tawh chuang lovah an ngai a. Amaherawhchu, kohhran mi ni reng chung sia serh leh sng zwm lote chu mi suala ngaih an ni a, sual nih inhriatna chuan sawi a hlawh lo hle \hn. Nimahsela, harhnain a hrin chhuah pawimawh tak chu, mi sualin nun thar neih nna a dinhmun dik tak a hriat hmasak phawta, chumi hnuah Thlarau Thianghlim zra chhandamna lwmawm tak a chan chu a ni. 9. Pathian leh mihring inkngkaihna Rev. Jonathan Edwards-a chu mi fing (Philosopher) leh Pathian thu thiam (Theologian) a ni a. Pathian leh mihringte inlaichn dn te
www.mizoramsynod.org

14 a chht ngun hle a. Ani chuan mihring nun hi khawvl thil nn tehkhinin, kan taksa leh rilru hi enkawl ngai leh thuam thar \l reng a ni a. Kan lei hian ni tin boruak thar leh ruah tui thar a mamawh a, luipuite pawhin ruah leh lui tuite an mamawh reng bawk a. Thing leh nunna nei dang zawng zawngte pawh hian mamawh dang an nei vek a. Mihringte pawh kan muhl a, kan harh leh \hn. Chu chuan chakna thar min pe \hn a ni. A twpah chuan kan mu chu kan muhl hlen ang a, nunna tharin kan tho tawh dwn a ni, a ti. Pathian chu engkim chunga Lalber leh thuneitu sng ber a ni a, mi taima leh thawkrimte chu hausakna leh hlawhtlinna a pe a. Mi tu pawhin a duh takzet chuan Pathian a pan thei a. Pathian kohna chhngin thiamchantrin a awm thei. Thiamchantrna chuan ropuina ramah a hruai lt dwn a ni. Pathian chuan engkim hi inkngkaih tawn vekin a siam a. Chutiang bawkin, kan thlarau leh Pathian pawh hi inzawm thei trin Kristaah siam a ni. Kan thlarau tihvra a awm hian Pathian a lungawi a. Pathian hnn kan thlen hunah chauh he leia hlimna leh lwmna aia nasa zwk famkimna kan chang dwn a ni. He khawvla kan inhmangaihna zawng zawngte hi hlimthla ang chauh a ni a, a famkimna chu Pathian a ni. Ni leh tuifinriat a\anga thil \ha tam tak a chhuak angin thil hlu leh \ha kan dawn zawng zawngte hi a bul chu Pathian a ni, a ti bawk. Edwards-a chuan \awng\aina hi a ngai pawimawh hle a; chuvngin, a thu ngaithlatute chu \awng\ai uar deuh deuh trin a chah ngun hle a ni. Rawngbwltute tn \awng\ai hi a pawimawh zual a. Lal Isua pawh a \awng\ai \hn a. Baptisma chan laiin Thlarau Thianghlim chu \huro angin a chungah a f a, rawngbwlna a \an nghl a ni. Chutiangin, keini pawh Thlarau Thianghlimin keimahniah hna a thawh chuan kan ng chhuak thei \hn a. Pastor-te ngat phei hi chuan Bible hi an hre hle tr a ni a, Pathian hnna mite hruai thei trin Thlarau Thianghlim leh a hnathawh
www.mizoramsynod.org

15 dn pawh an hre chiang twk bawk tr a ni. An nunah Pathian ropuina an seng luh phawt chuan Sinai tlng a\anga Mosia a lo chhuk laia a hml ng ang kha miten anmahniah an hmu dwn a ni. Chutiang ni thei tra pawimawh ber chu \awng\aina hi a ni. Amah nn kan inpwl tam poh leh kan innl a, kan huaisen phah a, inkngkaihna nghet kan nei zl ang. Chakna, thiltihtheihna leh kan tawnhriat a\ang ngawt hi chuan Thlarau Thianghlim harhna a thleng thei lo va, Thlarau Thianghlim pwlna a\anga thuchah kan sawi chauhvin harhna dik tak a thleng thei. Pastor-te hian kan nun zawng zawngah Thlarau Thianglim kaltlang vek phalin Pathian kan pwl tr a ni a. Ni ngin drthlalang fm a chhun tlang ang hian Pathian Thlarau Thianghlim kaltlang theihin kan inbuatsaih tr a ni a, kan thusawi turte pawh kr khat chhng tal Pathian pwla inhlan lo chuan Pulpitah kan chuangkai mai tur a ni lo, a ti. Rev. Jonathan Edwards-a chuan Northampton kohhrana kum sawmhnih chuang Pastor hna a thawh chhng hian a thusawi tr leh ngaithlatute Pathian hnnah hln lovin Pulpitah thu a sawi ngai lo va. A rawngbwlna hlawhtlin chhan ber pawh Pathian tna a inpkna hi a ni. 10. Entwn tlk Edwards-a

Jonathan Edwards-a chu Pathian thuthiam, thlarau mi leh harhna ngaisngtu a ni a, a nunah leh chhngkuaah zir tr leh entawn tlk thil \ha tam tak a awm a. Vawiina Kristiante tn hian hmahruaitu ropui tak a ni thei wm e. Chhngkaw dinpui tr kawppui zawn kawngah a fmkhur a, a rawngbwlpui thei wm mi a nei a. Chuvngin, chhngkaw entawn tlk, Pathian chnchilh chhngkua tia sawi an ni. Keinin Kristian chhungkaw \ha din tra \an laa, kan inzirtr mk lai hian Edwards-a te chhngkua chuan kum 300 liam tawhah khn an lo zir chhuak vek tawh a. Ni tin Pathian pwl nn Bible chhiara \awng\aiin, chhng inkhwm an
www.mizoramsynod.org

16 hmang \hn a. Tin, \awng\ai hlutna leh thiltihtheihna hriain kohhranah Thlarau Thianghlim harhna a thlen theih nn chawngheiin an \awng\ai fo bawk. Naupangte kawng dika hruai pawimawhna hriain a fate tn rawngbwlna \l tak krah pawh inkawmna hun \ha siamsak a ngai pawimawh hle a. Naupangte hmakhua thlrin kawng dika hruai a ngai pawimawh m m \hin. Naupangte pualin kohhranah inkhwm te a buatsaih bawk a. Thlarauva tuihl, Pathian thu mamawhtute a ngaihthah lo va, mi mal leh a huhotein an harsatna su kiang trin a kwm bawk \hn. Lehkhathiam, khawvl thil leh finna thk tak nei ni mah se, a rawngbwlna kawngah Pathian leh a kohhran enkawlte tn a nun leh hun a hmang zo thei hi a fak tlk hle a ni. A hun laiin miten sawislna tr zawng \hn mah se, an rahah in hre mai ang tih angin vawiinah chuan ringtu belhchiandwl leh fak hlawh berte znga mi a lo ni ta a ni. .........................

www.mizoramsynod.org

17

|HEN HNIHNA 1. America hmr lamah harhna ropui Kum za bi 18-na tr lama America hmr lama harhna ropui chungchng sawi chuan Rev. Jonathan Edwards-a hming hi a lang lo thei lo a ni. America-a Pastor pakhat sawi dn chuan, Kohhran chau taka harhna ropui tak lo thleng chu khaw thiang tak, chhm hmuh tr pawh awm miah loh laia boruaka khawpui lo ri dur dur ang hi a ni a ti. Kum 1740-a harhna thleng hi kum khat lai inmung tawh rawn puak keh ta anga sawi a ni bawk. Pathian Thlarau Thianghlimin harhna hmahruai trin rawngbwltu \henkhatte a lo buatsaih lwk a. Kohhran tam tak, thlarau boral mkte tna \hahnemngai taka \awng\ai an awm reng a. Chawhma lama kan sawi tak Rev. Jonathan Edwards-a kohhran Northampton-a harhna 1734 & 1735 khn a tuam zau vak loh bkah zuai lam a lo pan \an ta a. Chuvngin, Edwards-a chuan Pathian hnnah \hahnemngai takin chawngheia \awng\aiin harhna thlen theih nn a dl fo \hn a. Kum 1739 twp dwn lamah chuan Pathian mite \awng\aina chu chhnin a lo awm ta a. Edwards-a beisei leh swm ang ngeiin hetih hun laia England rama thuhriltu lr tak George Whitefield-an America a tlawh \umin harhna mei si chu a alh chhuak ta a ni. Perry Miller-an, America hmr lama harhna ropui thlen theihna chu Rev. Jonathan Edwardsan mei a dt a, Whitefield-an a chhm alh ta a ni, a ti. Edwards-a ve thung chuan, Tunhma lama harhna changtuteah Thlarau lama tuihlna a la chm reng a, chng mite \hahnemngaihna leh Pathian pwlna rah chu a ni a, a hmanrua leh hnathawh lam aiin engkim chunga Lalber leh thuneituin a hnathawh a thlentr mai zwk a ni,
www.mizoramsynod.org

18 a ti. Rev. Samuel Blair-a sawi dn chuan, America rama kohhranho zawng zawngte chu damlo, na tak tuar, thi mai tr chalchng ang kan ni tawh a. Thuhriltuten tnhma angin \hahnemngai takin thu sawi mah se awmzia a nei thei tawh lo va. Kum 1734 & 1735-a harhna changten hmaswn zl tra kal ngaihna pawh an hre tawh hek lo va, khawi a\angin nge thlarau thli a lo thwt anga, khawiah nge a tleh zl ang tih chu beiseinain kan thlr a, chu beiseina chu mihring ni lovin Pathianin a hun takah a thlentr ta a ni, a ti. 2. George Whitefield-a a lo thleng Hetih hun laia England leh America-a thuhriltu hmingthang tak mai George Whitefield-a chu North America-ah rawngbwlin a zin kual a. Jonathan Edwards-an lehkha thawnin a kohhran tlawh trin a swm a. Edwards-a swmna a tihhlawhtlin hma hian Whitefield-a chuan kum 1740 September-ah Boston khuaah ni swm chhng rawngbwlna hlawhtling tak a nei a. Boston Pastor David Hall-an a kohhrana Whitefield-a rawngbwlna hlwkzia hetiang hian a sawi a, Ka nun hi a khawhar ngawih ngawih a, ka rawngbwlna kawngah kal ngaihna vak pawh ka hre tawh lo va; mahse, ka nun ruak tak chuan beisei rk a nei bawk si a, tnah chuan chakna tharin Lal Isua hnnah thlarau bote ka hruai thei dwn tih inhriatna ka nei a. Lal Isuan a tuarsakate ama hnna hruai duhna chuan min tihuaisenin min tichak a, Thlarau Thianghlim a\anga rawngbwlna ka nei leh thei ta, tiin. Thuhriltu ropui George Whitefield-a chu Edwards-a swmna chhngin ramhnuai ngawpui te sakawra kaltlangin October ni 17, 1740-ah Northampton a lo thleng a. Whitefield-a lo thlen hma pawh hian harhna boruak chuan kohhran \henkhat chu a tuam mk tawh a. Jonathan Edwards-a chu Lalpan hmanruaah a hmang a. Mi \henkhat chuan an hmaah hremhmun inhawng renga awmin tla mai
www.mizoramsynod.org

19 tr nia inhriatna te an nei a, chumi laka chhandamtu chu Lal Isua chauh a ni tih hriain amah chu an ring a, an lwm hle a ni. George Whitefield-a chuan Northampton kohhranah chuan Zirtwpni chawhnu a\angin Pathianni zn thlengin rawng a bwl a. Whitefield-a sawi dn chuan, Jonathan Edwards-a chu han hmuh ringawt pawhin Kristian \ha tak a ni tih a hriat nghl a. A pulpita ka thusawi hmasak ber \um chuan Pathian chnchilh kohhran a ni tih ka hriat chian avngin sawi tr bar pawh hre lovin eng emaw chen chu ka haihchham a, ka thinlung erawh chu a hlimin a thlamuang hle thung a. Zn lamah chuan phr tak leh \ha takin thuchah ka sawi thei ta, a ti. Northampton kohhrana rei lo t Whitefield-an rawng a bwl chhng hian thusawi ngaithlatute an pung chak hle a. Pathiannia a thusawi lai chuan a enkawltu Pastor, Jonathan Edwards-a chu thusawi chhng zawng chuan a \ap tluan chhuak zak hi a ni ngawt mai a. Mi dangte thinlung pawh hnehin a awm a, lwm avngin bianga mittui luang lo pawh an awm lo va, Ka nihna leh dinhmun chiah a sawi a ni, an ti thei vek a ni. Jonathan Edwards-a nupui Sarah Edwards-in a unaupa New Haven khuaa Pastor James Pierpont-a hnnah an kohhrana harhna hnathawh dn hetiang hian a hrilh a - Rev. Whitefield-a chuan thu ngaithlatute zawng zawng chu Bible thu dik tak leh mwl tak taka sawiin min hmin vek a. Ngaithlatu mipui sngkhat chuang zette chu a thusawi lai chuan kan reh \hup mai a, ri hriat theih awmchhun chu kan thu ngaihthlkin min hneh vnga inhnt ri hlep hlep chauh a ni. A thusawiin mi mwl leh mi fingte thinlung a tipumkhat a. Lungalhthei laih chhuahna hmuna thawkte hmai mang zawng zawng pawh lwmna mittui luangin a tlng fai a, dwrkaiten an dwrte an khr a, ni tina inhlawhfaten an hmanruate dahin thuhriltu thusawi an ngaithla a. Thlarau Thianghlim hnathawh avngin tnah chuan Northampton mipuite chuan Krista leh a chhandamna changin Kristian dik tak an ni ta, tiin.
www.mizoramsynod.org

20 Sarah Edwards-i thusawi dikna leh nemnghehna chu Whitefielda rawngbwl leh zlna East Windsor, Hartford leh Wetherfield hmunah te a lang chiang a. Harhna boruak chuan North America khaw hrang hrang a tuam chhuak a ni ngawt mai a. Thusawi ngaithla trin mahni hna \l pawh sawi thei lovin ml tam tak tak a\angin hmanhmawh takin an phe dwr dwr hlawm a. |henkhat chu ke leh sakawra ramhnuai ngawpui kaltlangin, a \hen chu luiah lawnga chuanga inkarin harsa takin an kal bawk a. George Whitefield-a thusawi an han ngaihthlk meuh chuan hmun hla tak a\anga lo kalte pawhin an hahna hre chang lo lkin Pathian hmangaihna leh Lal Isua chhandamna chuan thinlung chhngrila lwmna leh thlamuanna a neihtr a ni. 3. Northamton-a harhna hnathawh kal zl Harhna chuan Northampton-a Edwards-a kohhranah chuan hna a thawk zui zl a. A tr lamah chuan mi thiamten an ngaihvenin an chang deuh ber a. Mahse, a kngkai zl a, \halaite leh rwltharte hnnah chhandamna Chanchin |ha chu tuhin a awm ta a. Jonathan Edwards-a inah chuan thlarau tuihlna neite chu an pung khwm \hn a, Pathian hnathawh ropuite hmuin an hlim hle \hn. Zn lamah inkhwmte awm lo mah se, a chng chuan chawhnu inkhwm bng haw thei lovin zankhuain Pathian faka zaia, lmin thu ngithlain an inpwl fo \hn a. Harhna boruakin a thlen sn lai ber chu 1741 August leh September thla a ni a, hemi hun lai hi chuan mite rilruah Pathian hnathawh ropui, mi sual chhandamna thu chauh lo chu thu dang sawi tr rng a awm lo tiin Edwards-a chuan a sawi hial a ni. |halaite zngah harhna a thlen nasat m avngin Jonathan Edwards-a chuan an pualin inkhwm pngngai bn hnuah counselling class a neihpui \hn a. A tr chuan kum swm pasarih hnuai lam tn counselling class hi neihpuiin an kum mil twk ang zlin
www.mizoramsynod.org

21 Pathian thu te a hrilhin a sawipui a. Hetianga pual bk siama inpwlhona neih hi an swtpui tih a hriatin kum 16 a\anga kum 26 pual inkhwm leh naupang pual inkhwmte pawh a buatsaih ta zl a. Thlarau Thianghlim zra \halaite leh naupangten kohhran an lo belh tk zl avngin Jonathan Edwards-a chu rawngbwlna kawngah a indaih lo thei hle mai a. Chuvngin, amah \anpuia thawhpui atn hetih hun laia rawngbwltu lr tak, Rev. Eleazer Wheelock (Eliazar Hilawk)-a chu a swm ta ngawt mai a. An \hian dn hian tualchhngah leh pwn lama feh chhuakin rawng an bwl dn ta a ni. 4. Feh chhuaka rawngbwl vawi khatna Rev. Jonathan Edwards-a te \hian dn chuan harhnain a thlen ve lohna hmun nia an hriat Enfield-ah chuan rawng an bwl dn ta a. A bk takin Enfield khuaa kohhranhote chu an \henawm kohhran, East Windsor chuan duhsak takin harhnain a nuai theih nn an \awng\aipui \hn a. Tichuan, 1741 July ni 8-ah Edwards-a chuan a sermon thlkhung Pathian thinurna hmaa mi sualte chanvo (Deut. 32:35) tih a han sawi meuh chuan ropui takin Thlarau Thianghlim hnathawh a lo thleng ta a. Mi sual hrem hmabkin Lal Isua thihna leh thawhlehna avnga thiamchang leh chhandam an ni ta tih Thlarauvin a hriattr meuh chuan inkhwm boruak chu a alhin a alh ta a. Hemi zna inkhwma tel ve Stephan Williams-a sawi dn chuan, Edwards-an he thupui hmanga thu a sawi lai chuan inkhwmho zngah rm leh \ap thwm ring tak takin a lo chhuak a, chhandama ka awm theih nn engtin nge ka tih ang, hremhmunah ka kal ngei dwn a nih hi! Lal Isua tn eng nge ka tih ve ang tiin an au vak vak a. An thinlung chu Thlarau Thianghlim hnathawh vngin chhun angin a n a. Thuhriltu a han \awng\ai ta a, mak tak maiin kan zngah Pathian hnathawh a lo thleng a, thlamuanna leh lwm sawi thiam loh khawpin inkhwm boruak chu min tuam a, hlim taka zaia \awng\aiin kan awm ta a ni, a ti.
www.mizoramsynod.org

22 Thlarau Thianghlim hnathawh kal zl avngin Jonathan Edwardsa chuan swmna a dawng zl a. Swmtute duhna tihhlawhtlin chu a tum ta a. Amaherawhchu, a kohhran enkawl mk thlahthlama thuhrila rawngbwla chhuah chu dika a hriat loh avngin a aiawh trin thuhril phalna nei Samuel Buell-a chu pulpit rawngbwlna nei trin a hnutchhiah a. Buell-a chuan \hahnemngai tak leh taima takin a kohhranho chu a lo enkawl a. 5. Rawngbwla chhuah vawi hnihna Tichuan, Rev. Jonathan Edwards-a chuan a chhngkua leh kohhran dinhmunte a rl fel hnu chuan swmna chhngin a feh chhuak ta a. January ni 28, 1742-ah Leicester-ah rawng a bwl a. Hemi n hian kohhranhote chu Thlarau Thianghlim lo thlen theih nn \hahnemngai takin chawngheiin an \awng\ai a. Edwards-a chuan Rom 9:22 tlawhchhanin Pathian thinurna leh a khawngaihna thu uar takin a sawi a. Ngaithlatute thinlung chu hnehin a awm a, ropui takin Pathian hnathawh a thleng a. Hmun khata chm reng chu a theih loh avngin Leicester chhuahsanin Westborough, Grafton leh Suttan-ah rawng a bwl a. Hnga rawng a bwl lai te hian \awiwmtu Pastor \ha tak tak a nei zl a. Thupui thlan bkte neiin Pathian thiltihtheihzia, ropuizia, rinawmzia leh Lal Isua thihna leh thawhlehna avnga mi sualte chhandamna thu a tlngaupui ber a. A rawngbwlna hmun apiangah Setana tihtlwma awma, Thlarau Thianghlim hnathawh thleng \hn chu amah ngei pawhin ropui leh mak a ti a. Hetiang hian a sawi a, Pathian hnathawh chu lei leh hremhmunin a dang zo lo va, Kristan hnehna a chang zl \hn. Sipai huaisen takin sakawr chunga chuangin a hmlmate a hneh zl angin, Lalpan hneh chung leh hneh zl trin a mite a hruai \hn, tiin. Edwards-a chuan hmun hrang hrang sawmhnih leh pahnihah thuhrilin rawng a bwl a. A kohhrana a kr leh chuan a beisei phk bka nasain Lalpan a lo awmpui tih a hriatin a lwm hle a. Pathian ropuina pawh a hriat phah sawt a ni.
www.mizoramsynod.org

23 6. Harhna chungchnga inhnialna America (New England) rama harhna ropui vwrtwp chu kum 1742 a ni a. Harhna boruakin kohhranhote a chnchilh lai chuan a chang ve lote pawhin ngawi rengin an thlr mai a. Amaherawhchu, boruak a lo daih deuh tkah chuan sawislna ri a lo chhuak ta a. Harhna duh lotu, rawngbwltu \henkhatte chuan harhna chu Thlarau Thianghlim hnathawh vng pawh ni lovin thuhriltuten hremhmun hlauhawmzia uar taka insawi\haih vnga thleng niin an sawi a. Tin, harhna chang tam tak taksa chtna chang te, tnhma ang lova Pulpit an hman dn leh John Calvin-a zirtrna chak thar dwna an hriat avngin mi \hahnem takin an pawm lo a ni. A tlngpui thuah chuan mi sual, Krista chhandamna changa, kohhrana member nghet tam tak lo awm ta chu lwmawm an ti vek a. Harhna pawmtu rawngbwltute thlr ve dnah chuan America ram thar hmunah hian Lalpan a Chanchin |ha thlentr a duh a. Thlarau Thianghlimin rawngbwltu \hahnemngaite hmanruaah hmangin hna a thawk mai zwk a ni. Chu bkah harhna hmanraw pui ber, Rev. Jonathan Edwards-a chu \awngkam thiam lo, zaizir hmang uar lo leh mite rilru tihphr tuma taksa leh wka hmang nasa ngai lo a ni a, tinungtu Thlarau Thianghlimin hna a thawk zwk a ni. Harhna boruakin zuai lam a pan mk lai chuan Jonathan Edwards-a chuan kohhran enkawltu Pastor-te chu \awng\aina nna kohhran mite chwm leh chhawm nung zl trin nasa takin a fuih sauh sauh va. Amaherawhchu, hetih hun laia Pastor 400 zet zngah chuan harhna boruak thlen laia eng mah sawi lova ngawi renga thlrtu, sawislna tr remchng lo melh rengtu \hahnem tak an awm a. Harhna pawm loh thu ziaka sawi chhuaktu hmasa ber chu kum 37 mi, Rev. Charles Chauncy-a a ni. Ani ngaih dn chuan kan chhandamna hi kan duhthlanna hmanga chan mai tr a ni a, Thlarau
www.mizoramsynod.org

24 Thianghlimin keimahnia hna a thawh nghah kher a ngai lo, a ti a. Rev. Jonathan Edwards-a ve thung chuan Thlarau Thianghlim hna thawh tel lo chhandamna leh simna chu zirtrna zktluak lo niin a ngai a. Filawr taka kal chu \ha a ti lo va, zirtrna him leh \ha hmanga kaihhruai leh enkawl a ngai pawimawh hle a. Nun thar nei tam takte chu p, zan khat thil thu leka lo pr chhuak ang leh arte keu hlim, artui hng la khim ang chauh an nih vngin a chwm hna thawktute mawhphurhna a dah pawimawh ber a ni. Krista-ah ka awm a, eng mah hlauh tr a awm lo va, ka kal sual thei lo ti \hinte hi an kal filawr fo zwk \hn a. Chuvngin, Thlarau chu Pathian a\anga chhuak a nih leh nih loh Bible a\angin kan en fo tr a ni a ti bawk. Rev. Trumbull-a chuan kum thum chhng harhna ropui avng hian America hmrah ringtu singli a\anga singnga vlin an pun phah niin a sawi. Jonathan Edwards-a chuan Pathian thu zktluaka kohhranhote kaihhruai chu thil \l tak a ni tih hriain Pathian leh mihring inlaichnna leh thilsiam dangte nna inlaichnna hetiang hian a sawi a - Pathian chu engkim hria leh hmu lwk vektu a ni a; chuvngin, engkim chungah thu a nei a. Mihringin Pathian kan thlan theihna chhan pawh Pathianin amah thlang tra min puihna leh Thlarau Thianghlim hnathawh avngin a ni zwk, a ti. Hei hian John Calvin-a ngaih dn pawh a zl hle a. Calvin-an Pathianin a ruatlwkate chu hlawhtling takin a ko va, an duh ngeina trin anmahniah hna a thawk \hn, a tih ang kha a ni. Tin, Pathianin engkim min thawhsak rualin mihring duhthlanna erawh chu a bo chuang lo. Thlarau Thianghlim chuan an sualzia leh chungpikziate a hriat chiantr a, Krista hriatna kawngah an rilru a tivr a, an duhthlannate chawk thovin Isua Krista chu Lalpa leh chhandamtuah pawm trin a pui \hn a. Kan duhthlanna pawh hi Pathian hnathawh vng chauh a ni zwk tih hi a pawm dn a ni.
www.mizoramsynod.org

25 Pathian chu engkim bul leh infwk khwmna a nihzia hi a uar hle a. Pathian chu a famkim a, a thianghlim a ni. Pathian nihna hlimthla chu a thilsiamah a lang a. Amaherawhchu, thilsiamte mawina leh \hatna lai ber pawh amah nna khaikhin chuan eng mah ni lo mah se, thilsiamte hi Pathianin ama ropuina tra a \ha thei ang bera a siam an ni, tiin a sawi \hn. 7. Pastor a\anga bnna Jonathan Edwards-a chuan Pathian ze ropui tak thianghlimna hi a ngai pawimawh hle mai a. Ringtute pawh kan thianghlim tr a ni tih chu a thupui pakhat a ni. Northampton kohhranah hian a pu Rev. Solomon Stoddard-a hun lai a\ang tawh khn Lalpa Zanriah leh Baptisma Sakramen chungchngah member ni tawh phawt chuan harsatna awm lovin zaln takin an chang mai \hn a. Amaherawhchu, Rev. Jonathan Edwards-a chuan khawvl thil ngaina leh vntlnga ham\hatna m chunga a hming maia kohhran member, Lal Isua an rinna puang chhuak si lote chu ringtu chanve chauh an ni a, chng miten Lalpa Zanriah an kl leh an fate baptisma an chantr chu a pawm thei lo va. Piangthar lote kohhran member an nih leh Lalpa Zanriah an kl chu kohhran leh Pathian thianghlimna leh zahawmna tihbawrhbnna niin a hria a. Sakhaw zirtrna leh kaihhruaina piah lamah Pathian hriatna leh rinna an nei ngei tr a ni tih chu a \anna a nih tlat avngin kohhranah innghirnghona a awm a, a twpah chuan kum 23 chhng Pastor hna a thawhna kohhran a\angin bn a lo ni ta a ni. 8. Missionary Pastor-ah a inpe Jonathan Edwards-a chu Northampton kohhran Pastor a\anga bn a nih tak hnu chuan Scotland Pastor leh Virginia kohhran Pastor atn swmna a dawng a. Amaherawhchu, a swmna dawnte chu a hnwl ve ve a. August 1751-ah chuan America ramria
www.mizoramsynod.org

26 Stockbridge-a (Stawk-bridge) Pastor hna leh Indians znga missionary ni tra swmna chu a pawm ta zwk a. Indians znga a rawngbwlnaah hian \awng lehlin chawpa thusawi te a ngai a, sikul naupangte pawh a enkawl tel nghl bawk a. Harsatna hrang hrang, a boruak hrisl lohna, tualchhng indona leh sapho sumdwng, mahni hmasialte vnga rawngbwl buaithlk chng a tam a. Jonathan Edwards-a chuan chng harsatnate chu remchngah hmangin helai hmuna a awm chhng hian lehkha ziak nn a hun tam zwk a hman phah a. Stockbridge-a rawng a bwl lai hian sual bul chungchng sawi fiahna, zirtrna him lo Armenianism dona leh John Calvin-a zirtrna humhimna lehkhabu pawimawh tak takte a ziak a ni. Kum 1757 September ni 26-ah Edwards-a chu Princeton College President atn thlan tlin a ni a. Pathian rawngbwlna bnsana he chanvo ropui tak chelh chu a hreh hle a, mi dangte duhsakna leh thurwn avngin February ni 16, 1758-ah Princeton College President-ah lawm luh a ni ta a. A hna thar zawm a\anga kr khat hnuah zwnghri dannain a inchiu va, khawsikin a tlk buak zui avngin lawm luh a nih a\anga chawlhkr nga hnu lek March 22, 1758-ah kum 58 mi niin Lalpa hnnah a chwl ta a ni. Edwards-a thih hnu hian a nupui duh tak Sarah Pierponti pawh a dam rei lo va, a pasal thih a\anga thla ruk hnuah Philladelphia-ah santn vngin kum 1758 October-ah chatuana chwl hlen turin a thi ta a ni. 9. Tlngkawmna Rev. Jonathan Edwards-a hi kan sawi tawh angin \hahnemngai taka Lalpa rawngbwltu a ni a. Thusawi thiam tak a ni lo va, Lalpa hman tlk khawpa inpe pumhlum vek a nih vngin America hmr lama harhna hmahruaitu leh Pathian tna seng khwmpuitu ropui tak a ni a. A hun laiin a rawngbwlna ertuten hrethiam lovin kal sual hialah puhin sawi bawrhbng \hn mah se, hun lo kal
www.mizoramsynod.org

27 zlah a lehkhabu ziak tam tak a\angin belhchian a dwlzia an hria a ni. Pathian thu tak humhimtu leh Thlarau Thianghlim harhna slsutu a nihzia an hre chhawm zl a. America ram ropui taka chhngkaw tam tak zngah chhngkaw entawn tlk leh a thlah kal zl pawh chhui tlk berte zngah an thlang hial a. A pute zngah chhngkaw din kawngah sawisl tr chu awm bawk mah se, a thlahte zngah mi chhuanawm leh hlawhtling \hahnem tak an awm a. A thlahteho zawng zawng hi naupan lai a\anga hlawhtling taka zirna kawnga enkawl vek an ni a. A thlahte znga mipa chauh chhtin Graduate leh a chung lam 285 an awm a, College President 13, College Professors 65, Pastor leh Missionary 100, thlawhna leh lawng Sipai Officer 75, lehkhabuziakmi 60, America ram rorl pwla tel 30, Dnhremi 100; damdawi lam Doctor 60; America Vice President 1. Jonathan Edwards-a chungchnga thil chiang taka lo lang chu Pathianin a thupk wiha amah \ihtute chu an thlah kal zl thlengin malswmna tam takin a vr \hn tih hi a ni. _____________________ Lehkhabu rwnte 1. A new biography of Jonathan Edwards by Iain Murray 2. Encyclopedia Britannica by Thomas A.Schafer 3. Wikipedia, the free encyclopedia

..............
www.mizoramsynod.org

Vous aimerez peut-être aussi