Vous êtes sur la page 1sur 109

23-10-2012

Arenos e Aromaticidade

Arenos e Aromaticidade

5. ARENOS E AROMATICIDADE 5.1. Estrutura e nomenclatura do benzeno e derivados 5.2. Propriedades fsicas 5.3. Estabilidade do benzeno: energia de ressonncia 5.4. Regra de Hckel. Anulenos. Ies aromticos. Compostos aromticos policclicos e heterocclicos 5.5. Reaces de substituio aromtica electroflica no benzeno. Mecanismo 5.6. Efeito dos substituintes na orientao e reactividade 5.7. Reaces da cadeia lateral de alquilbenzenos

23-10-2012

Benzeno

Imatinib (Gleevec) (

Bortezomib (Velcade) Diazepam (Valium) ( p (

23-10-2012

Niverapine (Viramune) Trimethoprim (Tripim) Omeprazole (Prilosec) p ( p ( p p (

5.1 Nomenclatura
Benzenos monosubstitudos

Prefixo correspondente seguido de benzeno p g


F NO2

H3C CH3 C CH3

Fluorbenzeno

Nitrobenzeno

(1,1-Dimetiletil)benzeno tert-Butilbenzeno

23-10-2012

5.1 Nomenclatura
Benzenos disubstitudos Numerao (IUPAC) ou indicao das posies (orto, meta e para) p )

R
6 1

Ipso Orto (o-) 2 Meta (m-) (m )

5 4

3 Para (p-)
7

5.1 Nomenclatura
Benzenos disubstitudos Prefixos 1,2- (orto, o-)
Cl Cl CH3 CH3 Br NO2

1,2-Diclorobenzeno o-Diclorobenzeno

1,2-Dimetilbenzeno o-Dimetilbenzeno

1-Bromo-2-nitrobenzeno o-bromonitrobenzeno

Os substituintes so colocados pela ordem alfabtica


8

23-10-2012

5.1 Nomenclatura
Benzenos disubstitudos Prefixos 1,3- (meta, m-)

Cl

Br

Cl

NO2

1,3-Diclorobenzeno 1-Bromo-3-nitrobenzeno m-Diclorobenzeno m-Bromonitrobenzeno


9

5.1 Nomenclatura
Benzenos disubstitudos Prefixos 1,4- (Para, p-)
Cl
Cl

Cl
1,4-Diclorobenzeno p-Diclorobenzeno

NO2
1-Cloro-4-nitrobenzeno p-Cloronitrobenzeno
10

23-10-2012

5.1 Nomenclatura
Benzenos trissubstitudos A numerao dos tomos de carbono do anel aromtico dever dar aos substituntes o menor conjunto de nmeros
CH3
1 6 2

CH3
CH3
3 3 4 5 6 2

CH3
1

5 4

Br

NO2
1,2-Dimetil-4-nitrobenzeno

1-Bromo-2,3-Dimetilbenzeno
11

5.1 Nomenclatura
Alguns nomes aceites pela IUPAC
CH3 NH2
O CH3

Tolueno (Metilbenzeno)

Anilina (Benzenamina)

Anisol (Metoxibenzeno)

CH3 CH3

CH3

CH3

o-xileno (1,2-Dimetilbenzeno)

CH3 m-xileno (1,3-Dimetilbenzeno)

CH3
p-xileno 12 (1,4-Dimetilbenzeno)

23-10-2012

5.1 Nomenclatura
Alguns nomes aceites pela IUPAC
OH

Fenol (Benzenol)

Estireno (Vinilbenzeno)

CO2H

CHO

cido benzico (cido benzenocarboxlico)

Benzaldedo (Benzenocarbaldedo)

13

5.1 Nomenclatura

Ph R

Grupo Fenilo

R X

Ar

Grupo Arilo

CH2

Bz

Grupo Benzilo (Fenilmetilo)


14

23-10-2012

5.2 Propriedades
A molcula de benzeno planar e simtrica Todas as ligaes C-C so iguais

1,3-Butadieno: C-C: 1.47 C=C: 1.34

15

5.2 Propriedades
Momentos dipolares O momento dipolar dum areno a soma dos vectores correspondentes a cada substitunte

Cl

1.75 D

Cl CH3

1.94 D

Porqu a diferena de entre o clorobenzeno e o clorometano ?


16

23-10-2012

5.2 Propriedades
Momentos dipolares Efeito indutivo e efeito de ressonncia determinam
.. Cl

Cl

+ Cl -

+ Cl -

+ Cl

17

5.2 Propriedades
Momentos dipolares

Cl

total

18

23-10-2012

5.2 Propriedades
Momentos dipolares O momento dipolar aditivo
Cl

1,75 D

1,75 D

Cl

total = 0

19

5.2 Propriedades
Momentos dipolares O momento dipolar aditivo
Cl

Cl
1,75 D 1,75 D

1,75 D

0,37 D

Cl

CH3

total = 0

total = 2,12 D Obs. 2.21 D


20

10

23-10-2012

5.2 Propriedades
Momentos dipolares O momento dipolar aditivo
Cl Cl
1,75 D 1,75 D

Cl
1,75 D

1,75 D

0,37 D

4,28 D

Cl

CH3

NO2

total = 2,12 D total = 2,53 D total = 0 Obs. 2.21 D Obs. 2.81 D Obs. 0 D O clculo vlido para substituio em meta mas 21 no em orto

5.3 Estabilidade e Reactividade


Entalpia de hidrogenao

Pt + H2

H = - 28,6 kcal/mol

Pt + 2H2

H = - 54,9 kcal/mol
e no 57,2 kcal/mol !

H = 2,3 kcal/mol = estabilizao por conjugao


22

11

23-10-2012

5.3 Estabilidade e Reactividade


Entalpia de hidrogenao

H = ?

23

5.3 Estabilidade e Reactividade


Entalpia de hidrogenao

H = 3 x H

+ 3 x correco

H = 3 x 28,6 + 3 x 2,3 = -78.9 kcal/mol

H observado para a hidrogenao do benzeno


49.3 kcal/mol

H = 29,6 kcal = Energia de ressonncia


24

12

23-10-2012

5.3 Estabilidade e Reactividade


Entalpia de hidrogenao

25

5.3 Estabilidade e Reactividade


Reactividade O benzeno, devido aromaticidade, no reage como os dienos conjugados
Muito lento No reage

H2, Pd

KMnO4

H+, H2O
Benzeno No reage

Br2, CCl4

No reage
26

13

23-10-2012

5.3 Estabilidade e Reactividade

Orbitais degeneradas (mesma energia)

27

5.3 Estabilidade e Reactividade

28

14

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel

A deslocalizao de electres (aromaticidade) pode ocorrer noutros ciclos

29

5.4 Regra de Hckel

A deslocalizao de electres (aromaticidade) pode ocorrer noutros ciclos

Regra de Hckel Polienos cclicos conjugados com: 4n+2 electres so aromticos 4n electres so anti-aromticos
30

15

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares

A aromaticidade ou anti-aromaticidade anti aromaticidade est relacionada com as orbitais moleculares do sistema cclico Mnemnica para determinar a energia relativa das orbitais moleculares do sistema cclico

31

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Mnemnica para determinar a energia relativa das orbitais moleculares do sistema cclico
1. Desenhe um crculo

32

16

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Mnemnica para determinar a energia relativa das orbitais moleculares do sistema cclico
1. Desenhe um crculo 2. Coloque o anel no circulo com uma ponta para baixo

33

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Mnemnica para determinar a energia relativa das orbitais moleculares do sistema cclico
1. Desenhe um crculo 2. Coloque o anel no circulo com uma ponta para baixo 3. Cada ponto onde o polgono (anel) toca no circulo representa um nvel de energia
E N E R G I A

34

17

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Mnemnica para determinar a energia relativa das orbitais moleculares do sistema cclico
1. Desenhe um crculo 2. Coloque o anel no circulo com uma ponta para baixo 3. Cada ponto onde o polgono (anel) toca no circulo representa um nvel de energia 4. Distribuir os electres. Comear na orbital de menor energia
35

E N E R G I A

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares
Os compostos aromticos tm todas as orbitais moleculares ocupadas completamente preenchidas, sem electres desemparelhados d lh d

6 electres

E N E R G I A

Camada de valncia completa

36

18

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Butadieno: 4 electres

37

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Butadieno: 4 electres

38

19

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares
Os compostos anti-aromticos no tm todas as orbitais moleculares ocupadas completamente preenchidas, e possuem electres d l t desemparelhados lh d

4 electres

E N E R G I A

Camada de valncia l i incompleta

39

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Butadieno: 4 electres

. .
Sim Di-radical Di radical No

40

20

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Ciclo-octatetraeno: 8 electres

41

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Ciclo-octatetraeno: 8 electres

42

21

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Ciclo-octatetraeno: 8 electres

43

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Ciclo-octatetraeno: 8 electres

E N E R G I A

44

22

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares

Ciclo-octatetraeno: 8 electres

No planar

45

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Ciclo-octatetraeno: 8 electres

46

23

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Regra de Hckel e orbitais moleculares Ciclo-octatetraeno: reactividade

2-

E N E R G I A

Camada de valncia completa

47

5.4 Regra de Hckel


Anulenos maiores que C8H8 [10]-anuleno: 10 electres Vrios i V i ismeros geomtricos possveis t i i

No planares ! Logo, no aromticos !


48

24

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Anulenos maiores que C8H8 [18]-anuleno: 18 electres

H H H H H H

O primeiro anuleno planar e aromtico a seguir ao [6]-anuleno


49

5.4 Regra de Hckel


Ies aromticos Sistema ciclopentadienilo

+ H+ ..H H H

pKa = 16

......etc

6 electres

50

25

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Ies aromticos Sistema ciclopentadienilo

..H

51

5.4 Regra de Hckel


Ies aromticos Sistema ciclopentadienilo
CH3 H3C H3C O O CF3

CH3 H3C H3C O O CF3

CF3CH2OH CH3 H3C H3C OCH2CF3

CF3CH2OH CH3 H3C H3C OCH2CF3

k relativo

1014

52

26

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Ies aromticos Sistema ciclo-heptatrienilo

H NaOEt EtOH

.._

pKa = 39

53

5.4 Regra de Hckel


Ies aromticos Sistema ciclo-heptatrienilo

H NaOEt EtOH

Anti-aromtico

.._

pKa = 39

54

27

23-10-2012

5.4 Regra de Hckel


Ies aromticos Sistema ciclo-heptatrienilo

H NaOEt EtOH

Cl

Anti-aromtico

.._

pKa = 39

Rpido 55

5.4 Regra de Hckel


Ies aromticos Sistema ciclo-heptatrienilo

H NaOEt EtOH

Cl

Anti-aromtico

.._
Aromtico

pKa = 39

Rpido 56

28

23-10-2012

5.4 Compostos Aromticos Heterocclicos


Piridina

N
Piridina Aromtico ?

57

5.4 Compostos Aromticos Heterocclicos


Piridina 2p

. . .

. .

. N ..
sp2

6 electres no sistema cclico De acordo com a regra de Huckel


58

29

23-10-2012

5.4 Compostos Aromticos Heterocclicos


Aneis de 5 tomos

.. N H pirrol

.. O ..

.. S ..

furano

tiofeno

59

5.4 Compostos Aromticos Heterocclicos


Aneis de 5 tomos

.... N H +N H ..+N H +N H ..-

..+N H

O par de electres no compartilhado est no sistema cclico 6 electres no sistema cclico De acordo com a regra de Huckel
60

30

23-10-2012

5.4 Compostos Aromticos Heterocclicos


Aneis de 5 tomos

. . .

.. N H

.. N H

.. O ..

.. S ..

6,0 D

2,4 D

1,7 D

61

5.4 Hidrocarbonetos Aromticos Policclicos

naftaleno

antraceno

fenantreno

tetraceno

QUESTO: So todos os compostos constitudos por vrios aneis de benzeno fundidos, aromticos? 62

31

23-10-2012

5.4 Hidrocarbonetos Aromticos Policclicos

10 naftaleno

14 antraceno

14 fenantreno

18 tetraceno

Regra de Huckel: 4n+2 = 2, 6, 10, 14, 18, .. etc.


63

5.4 Ressonncia Magntica Nuclear


1H-RMN

Um campo magntico externo H0 induz a circulao dos electres do benzeno. Esta corrente electrica gera um campo local, hlocal, na mesma direco que H0 na zona externa do ciclo

Desblindados

Desblindados

64

32

23-10-2012

5.4 Ressonncia Magntica Nuclear


1H-RMN

O efeito de desblindagem diminui com a distncia

7,27 ppm

CH3 2,35 ppm

65

5.4 Ressonncia Magntica Nuclear


1H-RMN

66

33

23-10-2012

5.4 Ressonncia Magntica Nuclear


1H-RMN

Um proto colocado no centro do anel ficar blindado ?

67

5.4 Ressonncia Magntica Nuclear


1H-RMN

H2 C

H C H

CH2 CH2 CH2

H2C H2C

CH2

CH2 CH2

-1.0 ppm

H2 C H2 C

2.0 ppm

-1.4 -1 4 ppm

68

34

23-10-2012

5.4 Ressonncia Magntica Nuclear


1H-RMN

18 electres

H H H H H H H

8,9 ppm

-1.8 ppm

69

5.5 Substituio Electroflica Aromtica

SUBSTITUIO ELECTROFLICA AROMTICA


Substituio electroflica aromtica no benzeno. Mecanismo do io arnio Nitrao Halogenao Sulfonao Alquilao de Friedel-Crafts Acilao de Friedel-Crafts e reaces anlogas Substituio electroflica aromtica em benzenos substitudos Orientao e reactividade em benzenos monosubstituidos Tratamento quantitativo da reactividade: factores parciais de velocidade Orientao e reactividade em benzenos dissubstituidos Orientao e reactividade noutros sistemas aromticos

70

35

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


O benzeno, tal como os alcenos, reage com electrfilos. Porm, esta reaco em substituio dos tomos de hidrognio: substituio electroflica aromtica

H H H H H + E+ XH
Electrfilo

E H H H H + H+XH

71

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


O mecanismo ocorre em dois passos: 1. Ataque electroflico ao termodinamicamente desfavorvel anel aromtico:

H E+

E +

E + +

Perda de aromaticidade: a conjugao interrompida !


72

36

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica

E +

E + +

H +

Io arnio

73

5.5 Substituio Electroflica Aromtica

2. Eliminao favorvel

do

proto:

termodinamicamente

E +

E + +

E + H+

Este passo a fora motriz da substituio electroflica aromtica 74

37

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica

75

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


O benzeno uma base mais fraca e um nuclefilo menos reactivo que os alcenos
Base mais forte
+

Doa electres rapidamente para um electrfilo.

Base mais fraca

Doao de electres interrompe a ressonncia (36 kcal / mole). necessrio um electrfilo forte e geralmente um catalisador. 76

38

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Halogenao

+ Cl2

FeCl3

Cl + HCl

Cl + Cl2 Cl

77

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Halogenao 1. A halogenao do benzeno tem um passo prvio formao do io arnio: a activao do halognio pelo g p cido de Lewis:
.. :Cl .. .. Cl: .. Cl Al Cl Cl .. :Cl .. Cl .. Cl Al Cl .. + Cl .. :Cl .. + Cl .. Cl Al Cl .. Cl

Cl Al Cl
78

Cl

39

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Halogenao 2. Ataque electroflico ao anel aromtico:

H .. :Cl .. Cl .. Cl Al Cl .. + Cl

Cl + + .. Cl .. Cl Al Cl Cl

Bom grupo abandonante (halognio com carga positiva)


79

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Halogenao 3. Eliminao do proto:
Cl Al Cl Cl + H

Cl

H +

.. :Cl ..

Cl Cl .. Cl: + Al Cl .. Cl

80

40

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Halogenao O cido de Lewis dever conter tomos de halognio iguais aos da molecula X2

+ Br2

FeBr3

Br + BrH

81

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Halogenao
Cl + Cl2 + ClH

C-H: 112 kcal/mol Cl-Cl: 58 kcal/mol C-Cl: 96 kcal/mol H-Cl: 103 kcal/mol Balano: -29 kcal/mol
82

41

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Halogenao
Br + Br2 + BrH

C-H: 112 kcal/mol Br-Br: 46 kcal/mol C-Br: H-Br: Balano: 81 kcal/mol 88 kcal/mol -11 kcal/mol
83

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Halogenao
F + F2 + FH

C-H: F-F: C-F: H-F:

112 kcal/mol 38 kcal/mol 126 kcal/mol 136 kcal/mol

Balano: -112 kcal/mol Muito exotrmica ! Explosiva


84

42

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Halogenao
I + I2 + IH

C-H: I-I: C-I: H-I:

112 kcal/mol 36 kcal/mol 65 kcal/mol 71 kcal/mol

Balano: 12 kcal/mol endotrmica ! Muito difcil


85

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Nitrao

HNO3 H2SO4
NHSO2CH3 O HNO3 H2SO4

NO2

NHSO2CH3 O

NO2 Nimesulide
86

43

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Nitrao O tomo de azoto do cido ntrico, HNO3, no um electrfilo, razo pela qual necessita de ser activado (p.e. H2SO4):
:O: + .. N OH .. : .. -O: :O: + + N OH2 .. : .. -O:
O N + + OH2 O
87

H OSO3H

+ OSO3H

:O: + N OH2 .. : .. -O:

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Nitrao

O N+ O

NO 2 +

O 2N

H +

- .. :OSO3H ..

NO 2 + H OSO3H
88

44

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Sulfonao

SO3 H2SO4

SO3H

cido benzenossulfnico

89

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Sulfonao O H2SO4 concentrado apenas consegue sulfonar o benzeno a temperaturas elevadas

HSO3

.. OH ..

H OSO3H

HSO3

+ OH2 ..

+ OSO3H

OSO3H

:O: + .. H O S OH2 .. .. :O:

O + H2SO4 + OH2
90

O Trxido de enxofre

45

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Sulfonao O H2SO4 fumante contem 8% de SO3 e cosegue sulfonar o benzeno temperatura ambiente
O O H S O +

S O

91

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Sulfonao

O O H S O +

SO 3H

92

46

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Sulfonao A sulfonao reversvel porque a hidratao do SO3 muito exotrmica e pode ser efectuada em meio cido

SO3H

OH2 H2SO4

93

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Sulfonao Mecanismo da reaco inversa:
SO3H H
+

O O H H S O +

H O + S O irreversvel O HO S OH O 94 H2O O

47

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Sulfonao Os cidos sulfnicos so precursores de sulfonamidas, via os correspondentes cloretos de sulfonilo

SO3H

PCl5

SO2Cl

RNH2

SO2NHR

95

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Sulfonao
CH3 N
H2N SO2NH

N CH3

Sulfametazina: antimalrico
N O
H2N SO2NH

CH3

Sulfametoxazole: antibacteriano
96

48

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts Charles Friedel (1832-1899), Sorbonne, Paris James Crafts (1839-1917), MIT, USA Os haletos de alquilo podem reagir com o benzeno na presena de cidos de Lewis (p.e. AlX3)

RX AlX3

HX

Permite a formao de ligaes C-C


97

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts A reactividade dos haletos de alquilo depende da polarizao da ligao C-X: R-I < R-Br < R-Cl < R-F cidos de Lewis: AlCl3, AlBr3, FeCl3, BF3, SbCl5

CH3CH2Cl AlCl3 28%

CH2CH3 + ClH

98

49

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts Mecanismo da reaco inversa: 1. Coordenao do cido de Lewis

RCH2

.. X: ..

AlX3

RCH2

+ .. X AlX3 ..

99

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts

2. Ataque electroflico: q
H + .. H2C X AlX3 .. R H CH2R + + .. : X AlX3 ..

100

50

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts

p 3. Perda do proto:
.. : X AlX3 .. H CH2R + + AlX3 + HX CH2R

101

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts Os haletos de alquilo secundrios e tercirios formam os correspondentes carbocaties: d t b ti

.. R3C X: ..

AlX3

+ .. R3C X AlX3 ..

R3C+

.. : X AlX3 ..
102

51

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts

.. : X AlX3 .. H R3C+ H CR3 + CR3 + AlX3 + HX

103

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts

AlCl3, CH3NO2 - HCl Cl 31%

FH 62%
104

52

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts A alquilao de Friedel-Crafts possui 2 reaces laterais: 1. Poliaquilao

FeBr3 + Br - HBr +

Os grupos alquilo so dadores de electres e activam o anel aromtico 105

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Alquilao de Friedel-Crafts A alquilao de Friedel-Crafts possui 2 reaces laterais: 2. Rearranjos em carbocaties alifticos

AlCl3 + - HCl Cl

106

53

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Acilao de Friedel-Crafts Os haletos de acilo (RCOX) podem reagir com o benzeno na presena d id d L i ( b de cidos de Lewis (p.e. AlX3)

O R C X AlX3 - HX

O R

Cetonas aromticas
Permite a formao de ligaes C-C
107

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Acilao de Friedel-Crafts O mecanismo envolve a formao de um io aclio:
+ :O AlX3

.. R C X: ..

:O:

AlX3

.. R C X: ..

:O: + .. R C X AlX3 ..

.. :X AlX3 + ..

+ .. R C O ..

+ R C O ..

Io aclio 108

54

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Acilao de Friedel-Crafts
R H .. R C O .. + H O +

O AlX3

+ O

AlX3

109

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Acilao de Friedel-Crafts Para destruir o composto de coordenao necessrio adicionar di i gua no fi l d reaco: final da
O

O + CH3CH2 C Cl

1) AlCl3 (1,7 eq.) 2) H2O, H+ - HX

110

55

23-10-2012

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Acilao de Friedel-Crafts A acilao de Friedel-Crafts pode usar anidridos como agentes acilantes: t il t
O

+ H3C C O C CH3

1) AlCl3 (2 eq.) 2) H2O, H+ - CH3COOH

111

5.5 Substituio Electroflica Aromtica


Acilao de Friedel-Crafts A acilao de Friedel-Crafts permite alquilar aneis aromticos sem o problema da polialquilao:
O + H3C C Cl 1) AlCl3 (2 eq.) 2) H2O, H+ - HCl 1) NaBH4 ) 2) HBr Br LiAlH4
112

56

23-10-2012

Sumrio: Funcionalizao do benzeno

X2, FeX3

HNO3, H2SO4

SO3, H2SO4

RX, AlX3

RCOX AlX3
COR

NO2

SO3H

113

5.6 Efeito dos substituintes

Substituio Electroflica Aromtica em Benzenos Monossubstituidos

114

57

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes

COOCH3 HNO3 O H2SO4

COOCH3

NO2

OMe HNO3 H2SO4

OMe + NO2

OMe NO2

115

5.6 Efeito dos substituintes


OMe Br2 + Br NHCOCH3 Br2 NHCOCH3 OMe OMe Br

Br

116

58

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes

Os factores que afectam a reactividade e a orientao da substituio electroflica aromtica so de natureza: 1. Electrnica Efeito indutivo Efeito de ressonncia 2. 2 Estereoqumica

117

5.6 Efeito dos substituintes


Efeito indutivo O efeito indutivo corresponde polarizao de ligaes , diminuindo rapidamente com a distncia : p Dadores de electres, +I Atractores de electres, -I

D: CH3, outros grupos alquilo A: CF3, NR2, OR, F, Cl, Br, I COR, CN, NO2, SO3H118

59

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Efeito indutivo

- O + C OMe

- N + C

119

5.6 Efeito dos substituintes


Efeito de ressonncia O efeito de ressonncia corresponde interaco entre o sistema aromtico e orbitais do substituinte: Dadores de electres, +R NR2, OR, F, Cl, Br, I

120

60

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Efeito de ressonncia O efeito de ressonncia corresponde interaco entre o sistema aromtico e orbitais do substituinte: Dadores de electres, +R NR2, OR, F, Cl, Br, I
D -: D+ D+ D+

: ..
121

5.6 Efeito dos substituintes


Efeito de ressonncia O efeito de ressonncia corresponde interaco entre o sistema aromtico e orbitais do substituinte: Dadores de electres, +R NR2, OR: predomina o efeito +R F, Cl, Br, I: predomina o efeito -I

122

61

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Efeito de ressonncia O efeito de ressonncia corresponde interaco entre o sistema aromtico e orbitais do substituinte: Atractores de electres, -R COR, CN, NO2, SO3H

O C OMe

N C

-O

O N+

123

5.6 Efeito dos substituintes


Efeito de ressonncia
N C NC + + + N C NC

N C +

124

62

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao e reactividade em benzenos monossubstituidos 1. Substituintes activantes aumentam a reactividade do anel aromtico

-Dadores de electres, +I: grupos alquilo -Dadores de electres, +R: NR2, OR, SH 2. 2 Substituintes desactivantes do anel aromtico diminuem a reactividade -Atractores de electres, -I: CF3, F, Cl, Br, I -Atractores de electres, -R: COR, CN, NO2, SO3H
125

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao e reactividade em benzenos monossubstituidos

X HNO3 H2SO4

NO2
X OH CH3 25 H 1 Cl CO2Et CF3 NO2

krelativo 1000

3x10-2 4x10-3 3x10-5 6x10-8


126

63

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao de substituintes activantes +I

CH3 Br2 FeBr3

CH3 + Br

CH3 Br +

CH3

Br

60%

39%

1%

Orientadores orto/para
127

5.6 Efeito dos substituintes


CH3 Br + BrFeBr3 CH3 +

Br

CH3

CH3

Br CH3

BrFeBr3 + -

+ CH3

Br

Br

BrFeBr3 + -

+
128

Br

64

23-10-2012

CH3 +

CH3 Br + Br

CH3 Br +

129

CH3 +

CH3 Br + Br

CH3 Br +

CH3 + + Br

CH3

CH3 + Br Br

130

65

23-10-2012

CH3 +

CH3 Br + Br

CH3 Br +

CH3 + + CH3 Br

CH3

CH C 3 + Br Br CH3

CH3 + + + Br

Br

Br

131

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao de substituintes desactivantes -I

CF3 HNO3 H2SO4

CF3

Br

100% Orientadores meta


132

66

23-10-2012

CF3

+ NO2

CF3 +

NO2

CF3

CF3

+ NO2 CF3

+ CF3

NO2

+ NO2 NO2

+
133

CF3 +

CF3 NO2 + NO2

CF3 NO2 +

134

67

23-10-2012

CF3 +

CF3 NO2 + NO2

CF3 NO2 +

CF3 + + NO2

CF3

CF C 3 + NO2 NO2

135

CF3 +

CF3 NO2 + NO2

CF3 NO2 +

CF3 + + CF3 NO2

CF C 3

CF3 + NO2 NO2 CF3

CF3 + + + NO2

NO2

NO2

136

68

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao de substituintes activantes +R OH OH
Br2 Br Br

Br NH2 Br B2 Br NH2 Br

Br Orientadores orto/para

137

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao de substituintes activantes +R Como controlar a substituintes +R ? substituio electroflica com

138

69

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao de substituintes activantes +R Como controlar a substituintes +R ?
O HN CH3 HNO3 H2SO4 NO2 HN

substituio

electroflica

com

O CH3 O2N HN

O CH3

79%

21%
139

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao de substituintes activantes +R Como controlar a substituintes +R ? substituio electroflica com

O .. HN CH3 + HN

.. :O: CH3

140

70

23-10-2012

NH2 NO2 + +

NH2 NO2

.. NH2 +

+ NH2 NO2 NO2

141

NH2 NO2 + NH2 + + NO2 +

NH2 NO2

.. NH2 +

+ NH2 NO2 NO2

NH2

NH2 + NO2 NO2

142

71

23-10-2012

NH2 NO2 + NH2 + + NH2 NO2 +

NH2 NO2

.. NH2 +

+ NH2 NO2 NO2

NH2

NH2 + NO2 NO2 + NH2 NH2

.. NH2 + +

+ NO2 NO2
143 NO2

NO2

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao de substituintes desactivantes -R

CO2H HNO3

CO2H

CO2H Br

CO2H

+
HSO4 Br

+
Br

1%

19%

80%

Orientadores meta
144

72

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao dos substituintes deactivantes I, +R

Br Br2 FeBr3

Br

Br Br

Br

+
Br

+
Br

85%

13%

2%

Orientadores orto/para
145

5.6 Efeito dos substituintes


Sumrio:

146

73

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Sumrio:

147

148

74

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes

Substituio Electroflica Aromtica em Benzenos Di-Substituidos

149

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos
X X Y Y Y E+ E+ E+ X

Substituio em orto, meta ou para ? Os factores que afectam a orientao da substituio so de natureza electrnica e estereoqumica 150

75

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 1. Substituintes activadores fortes controlam a posio de substituio (+R > -R; +R > -I; +R > +I)

151

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 1. Substituintes activadores fortes controlam a posio de substituio (+R > -R; +R > -I; +R > +I)

OH HNO3, H2SO4

OH NO2

CH3

CH3

Produto principal
152

76

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 1. Substituintes activadores fortes controlam a posio de substituio (+R > -R; +R > -I; +R > +I)

OH HNO3, H2SO4

OH NO2 + O2N

OH NO2

CH3

CH3

CH3

Produto principal

Produto menor
153

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 1. Substituintes activadores fortes controlam a posio de substituio (+R > -R; +R > -I; +R > +I)

OH HNO3, H2SO4

OH NO2

NO2

NO2

154

77

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 1. Substituintes activadores fortes controlam a posio de substituio (+R > -R; +R > -I; +R > +I)

CO2H OMe

155

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 1. Substituintes activadores fortes controlam a posio de substituio (+R > -R; +R > -I; +R > +I)

CO2H OMe

156

78

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 1. Substituintes activadores fortes controlam a posio de substituio (+R > -R; +R > -I; +R > +I)

CO2H OMe HNO , H SO 3 2 4 O2N

CO2H OMe +

CO2H OMe NO2

Maior

Menor
157

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 2. Substituintes do mesmo tipo competem entre si, podendo originar misturas

158

79

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 2. Substituintes do mesmo tipo competem entre si, podendo originar misturas
CH3 HNO3, H2SO4

CH3 NO2
+

CH3

NO2 CH2CH3 CH2CH3 CH2CH3

159

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 2. Substituintes do mesmo tipo competem entre si, podendo originar misturas

Br HNO3, H2SO4

Br NO2

Br

Br

160

80

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 2. Substituintes do mesmo tipo competem entre si, podendo originar misturas
COOH HNO3, H2SO4 NO2

161

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 2. Substituintes do mesmo tipo competem entre si, podendo originar misturas
COOH HNO3, H2SO4 NO2 O2N NO2 COOH

162

81

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 3. A substituio orto em substituintes volumosos ou entre 2 substituintes no ocorre

163

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 3. A substituio orto em substituintes volumosos ou entre 2 substituintes no ocorre
CH3 HNO3, H2SO4 CH3 NO2

164

82

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 3. A substituio orto em substituintes volumosos ou entre 2 substituintes no ocorre

CH3

NO2

165

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 3. A substituio orto em substituintes volumosos ou entre 2 substituintes no ocorre

CH3

NO2

166

83

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Substituio electroflica em benzenos di-substituidos 3. A substituio orto em substituintes volumosos ou entre 2 substituintes no ocorre
CH3 HNO3, H2SO4 + NO2 NO2 NO2 NO2 CH3 O2N CH3

167

5.6 Efeito dos substituintes

Substituio electroflica em benzenos poli-substituidos ?

168

84

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes

Substituio electroflica em benzenos poli-substituidos ?

CH3

CH3 C(CH3)3

169

5.6 Efeito dos substituintes

Substituio electroflica em benzenos poli-substituidos ?

NH2

CH3 CH3

170

85

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes

Substituio electroflica em benzenos poli-substituidos ?

CH3 O2N COOH

171

5.6 Efeito dos substituintes

Substituio electroflica em benzenos poli-substituidos ?

COOH

NO2 CH3

172

86

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica

173

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica

Como preparar: C
NH2

Br

Br

NO2

NO2 NH2
174

87

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 1. Interconverso entre NO2 e NH2

NH2

NO2

Br

Br

175

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 1. Interconverso entre NO2 e NH2

NH2

NO2

NO2

Br

Br

176

88

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 1. Interconverso entre NO2 e NH2

NO2

Zn(Hg), HCl Fe, HCl Sn, Sn HCl H2, Ni

NH2

177

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 1. Interconverso entre NO2 e NH2

NO2 Br2, FeBr3

NO2 Fe, HCl Br

NH2

Br

178

89

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica g p 2. Interconverso entre grupos C=O e CH2

Br

Br

179

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica g p 2. Interconverso entre grupos C=O e CH2

Br

Br

180

90

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica g p 2. Interconverso entre grupos C=O e CH2

R H2, Pd

181

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica g p 2. Interconverso entre grupos C=O e CH2

R Zn(Hg), HCl ( g),

Reduo de Clemmensen
182

91

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica g p 2. Interconverso entre grupos C=O e CH2

R CrO3, H2SO4, H2O

183

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica g p 2. Interconverso entre grupos C=O e CH2

O Br2, FeBr3

O H2, Pd Br Br

184

92

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 3. Sulfonao reversvel

SO3H

NO2

NO2

185

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 3. Sulfonao reversvel

SO3H

SO3H

NO2

NO2

186

93

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 3. Sulfonao reversvel

SO3H

SO3H

NO2

NO2

187

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 3. Sulfonao reversvel
SO3H SO3 H2SO4 conc. HNO3 H2SO4 SO3H H , H2O NO2 NO2
+

188

94

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 4. Interconverso entre NH2 e NHCOR

NO2 NH2

189

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 4. Interconverso entre NH2 e NHCOR
SO3H SO3H

NO2 NH2 NH2

NO2 NH2 NH2

O grupo NH2 orientador orto/para e reage com 190 electrfilos (SO3 e NO2+)

95

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 4. Interconverso entre NH2 e NHCOR

SO3H

SO3H

NO2 NHCOCH3

NO2 NHCOCH3 NHCOCH3 NHCOCH3

191

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 4. Interconverso entre NH2 e NHCOR

O CH3CCl Piridina NH2 SO3 H2SO4 conc NHCOCH3

SO3H

NHCOCH3

192

96

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 4. Interconverso entre NH2 e NHCOR

SO3H HNO3 H2SO4 NHCOCH3

SO3H H2O, H NO2 NHCOCH3


+

H2O, H NO2 NHCOCH3

NO2 NH2

193

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 5. A acilao de Friedel-Crafts no ocorre em arenos desactivados
COCH3

?
NO2

194

97

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica 5. A acilao de Friedel-Crafts no ocorre em arenos desactivados
COCH3 COCH3

NO2

195

5.6 Efeito dos substituintes


Interconverso de grupos funcionais para modificar orientao da substituio electroflica aromtica

O a partir de NHCOCH3

OH

Fenacetina (anti-pirtico)
196

98

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes

Orientao e Reactividade Noutros Sistemas Aromticos

197

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao noutros sistemas aromticos

Naftaleno

Piridina

198

99

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao noutros sistemas aromticos

NO2 HNO3 H2SO4 NO2

Maior

Menor

199

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao noutros sistemas aromticos

OH HNO3 H2SO4

OH

OH NO2

NO2

Maior

Menor

200

100

23-10-2012

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao noutros sistemas aromticos

NO2 HNO3 H2SO4

NO2 NO2

NO2

NO2

Menor

Maior

201

5.6 Efeito dos substituintes


Orientao noutros sistemas aromticos
Br2 N FeBr3 N Br

A piridina menos reactiva que o nitrobenzeno. A nitrao da pridina s ocorre em condies drsticas
HNO3 H3C N CH3 H2SO4 H3C N NO2 CH3
202

Volhardt & Schore, Cap. 25, pp. 1118-1122

101

23-10-2012

5.7 Reaces em alquilbenzenos

Reactividade do carbono benzlico

203

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Halogenao por radicais livres

CH3 Cl2 h

H2C Cl

204

102

23-10-2012

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Halogenao por radicais livres

205

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Halogenao por radicais livres

H2C H

Cl

. CH2

. CH2

Cl

Cl

H2C Cl + Cl
206

103

23-10-2012

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Caties benzlicos
Solvlise de R-OTs em etanol
R-Cl Velocidade relativa

+ CH
9

OTs

100
OTs

105

CH2 +

OTs

OTs

1010
207

5.7 Reaces em alquilbenzenos


SN2 versus SN1
-CN

Br

SN2

CN

208

104

23-10-2012

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Acidez do sistema benzilo

H2C H

: CH2 + H
+

pKa 41

209

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Acidez do sistema benzilo

H2C H

: CH2 + H
+

pKa 41

H H2C C H H2 H2C

H CH2:
210

+ H+

pKa = 40

105

23-10-2012

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Acidez do sistema benzilo

-:CH2 -:

CH2

CH2

CH2

:- ..

211

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Acidez do sistema benzilo

CH3 BuLi THF

CH2 Li

212

106

23-10-2012

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Oxidao
Oxidaes benzlicas com KMnO4 e K2Cr2O7:

CO2H 1) KMnO4, HO2) H


+

CO2H

213

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Oxidao
Oxidaes benzlicas com CrO3:

CrO3, H2SO4

CrO3 R R OH R O
214

107

23-10-2012

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Oxidao
Oxidaes benzlicas com MnO2:

OMe OMe HO OH MnO2 HO O

OMe OMe

acetona

215

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Redues
Redues de teres e lcoois benzlicos com H2/Pd (hidrogenlise):

R H2C O CH3 H2, Pd C Pd-C + R OH

216

108

23-10-2012

5.7 Reaces em alquilbenzenos


Redues
O grupo benzilo um grupo protector da funo OH:
Ph O O OH OH O NaH, THF OMe PhCH2Br O O Ph O O O OMe

Ph OH OH O HO OH H2, Pd-C SMe HO O Ph


217

OH O O SMe

FIM

218

109

Vous aimerez peut-être aussi