19 Cuprum nr 1 (62) 2012 ___________________________________________________________________________

mgr Cezary Bachowski1) dr hab. in. Jan Kudeko2)

Kierunki inwestowania operatorw grniczych na rynku projektw metali nieelaznych

Sowa kluczowe: prospekcja, eksploracja, rynek projektw geologicznych i grniczych Streszczenie Artyku zawiera charakterystyk i analiz wiatowego rynku projektw metali nieelaznych, ze szczeglnym uwzgldnieniem metali podstawowych oraz zota, ktre kontynuuje dobr pass z kolejnymi rekordami cenowymi. Przedstawiono kierunki inwestowania w obszarze prac prospekcyjnych i eksploracyjnych metali nieelaznych, uwzgldniajc wybrane kraje i regiony wiata. W celu zaobserwowania zwizanych z tym okresowych zmian, przeanalizowano ceny metali i wielko wydatkw eksploracyjnych wiatowych operatorw grniczych w cigu ostatnich kilkunastu lat. Bessa na rynkach surowcowych, zwizana ze wiatowym kryzysem w latach 20082009 zakoczya si w roku 2010, kiedy finansowanie przedsiwzi eksploracyjnych w metalach nieelaznych wrcio do poziomu z roku 2007. Cakowite szacunkowe nakady na poszukiwania wzrosy o 45% w stosunku do roku 2009, osigajc warto okoo 11 mld $ (na podstawie danych z 2213 spek biorcych udzia w badaniu Metals Economics Group). Niniejszy artyku zawiera biec ocen i analiz trendw w okresie 2000-2010 rynku metali nieelaznych (metale podstawowe, zoto, platynowce i tzw. inne metale), diamentw i uranu, a take jest prb prognozy tego rynku w kolejnych latach. Zestawiono i scharakteryzowano nabycia i przejcia oraz finansowanie na rynku projektw metali podstawowych i zota.

Wprowadzenie Po nieprzerwanym, trwajcym 6 lat cyklu wzrostu wydatkw na prospekcj i eksploracj w segmencie projektw grniczych metali nieelaznych, zakoczonym rekordow kwot 14,4 mld $ w 2008 r., jego IV kwarta by okresem gwatownego spadku cen metali, a w lad za nim 42% ci w wiatowych budetach eksploracyjnych. Wydatki na poszukiwania na koniec 2009 r. wrciy do poziomu z koca roku 2006 [9]. Jednak ju w 2009 r. ceny metali, bdce podstawowym wyznacznikiem nastrojw na rynku, zaczy powoli wzrasta. W lad za tym, w pierwszej kolejnoci firmy typu junior jak zawsze pierwsze zareagoway na zmian trendu i zaczy zwiksza swoje budety na poszukiwania. Ten sygna by bodcem do pjcia w ich lady firm typu intermediate i major [1,2].
___________________________________________________________________________
1) 2)

KGHM Polska Mied S.A., ul. M. Skodowskiej-Curie 48, 59-301 Lubin KGHM CUPRUM sp. z o.o. - CBR, gen. W. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocaw

20

J. Kudeko, C. Bachowski ___________________________________________________________________________

W sumie po krtkotrwaym okresie bessy na rynkach surowcowych, zwizanej ze wiatowym kryzysem w latach 2008-2009, finansowanie transakcji na rynku metali nieelaznych w roku 2010 wrcio do poziomu z roku 2007. Analiza przeprowadzona przez kanadyjsk firm analityczn Metals Economics Group [9] odnonie wielkoci wiatowych budetw na poszukiwanie i rozpoznawanie z metali nieelaznych, w okresie od 1996-2011 roku (bez uranu), w stosunku do indeksowanej, redniej waonej ceny metali1 (rys. 1), wskazuje na cykliczny charakter inwestycji w eksploracj i ogln korelacj pomidzy cenami metali a wielkoci wydatkw na poszukiwania czsto z jednorocznym opnieniem. Autorzy niniejszego artykuu wykorzystali do analizy gwnie specjalistyczn baz danych Corporate Exploration Strategies (CES), opracowywan corocznie przez MEG, wedug tych samych zaoe i regu, co sprawia, e dane analizowane w kolejnych latach s porwnywalne. Dane MEG zawieraj budety spek grniczych, na wiatowe prace poszukiwawcze i rozpoznawcze 20 pierwiastkw. Opracowania koncentruj si na spkach sektora metali szlachetnych (zoto, platynowce i srebro) oraz na metalach podstawowych (mied, ow, nikiel i cynk).

Rys. 1. Wydatki na eksploracj metali nieelaznych w porwnaniu ze wzgldnymi ich cenami [5]

Z uwagi na rosnce znaczenie litu, niobu, potasu, pierwiastkw ziem rzadkich oraz tantalu, MEG uwzgldni dane dotyczce tych mineraw w swoich opracowaniach dla roku 2010. Informacje dotyczce poszukiwania

__________________________________________________________________________
1

Indeksowana cena metali stanowi w studiach CES redni waony udzia procentowy w wydatkach eksploracyjnych przeznaczonych na kady metal, oddajc wzgldn rang kadego metalu, w danym czasie

21 Kierunki inwestowania operatorw grniczych ___________________________________________________________________________

uranu zostay uwzgldnione w przegldzie MEG po raz pierwszy ju w roku 2007. Poczwszy od roku 1999 w zestawieniu MEG uwzgldniane s wszystkie spki posiadajce budety eksploracyjne na poziomie 100 000 $ i wyszym. MEG szacuje, e ich analizy z okresu po roku 1999 obejmuj przynajmniej 90% wiatowych budetw na badania i poszukiwania pierwiastkw nieelaznych i nie energetycznych (nonfuel). Zestawienie za rok 2010 obejmuje szacunkowo 95% tych budetw. Na pozostae 5 procent skadaj si budety spek, ktre postanowiy nie bra udziau w badaniu, spki, ktre nie publikuj swoich danych budetowych oraz wydatkw na prace prospekcyjne finansowane przez rzdy pastw [8]. Pojawiaj si ograniczenia przy porwnywaniu szacunkw lub ocenie wielkoci zmian zachodzcych w poszczeglnych regionach w relacji rok do roku, poniewa wraz ze wzrostem nakadw na prace prospekcyjne nastpuje rwnie wzrost kosztw energii, robocizny, usug oraz materiaw. W konsekwencji ten sam budet przeznaczony na prace poszukiwawcze w roku 2010 przeoyby si na znacznie mniejsz liczb tych prac w roku 2000. Wahania notowa cen metali na giedach i zmiany kursw walut wpywaj rwnie na zmian struktury biznesowej spek zagranicznych, prowadzcych dziaalno w innych krajach. Prowadzenie analiz z uwzgldnieniem cen staych jest niezwykle istotne, szczeglnie gdy bierze si pod uwag dugie przedziay czasowe. Weryfikacja materiaw MEG prowadzona bya w oparciu o publikacje i dostpne informacje z witryn internetowych Mining Journal, Metal Bulletin, United States Geological Survey (USGS), firm sektora metali nieelaznych, a take prace analityczne dotyczce rynku metali podstawowych i zota, realizowane w Biurze Zarzdu KGHM Polska Mied S.A. (udostpniane na stronie internetowej Spki). 1. Rynek prac prospekcyjnych i eksploracyjnych Wedug MEG, cakowite, szacunkowe nakady budetowe na poszukiwanie surowcw nieelaznych i nie-energetycznych w skali caego wiata wzrosy w 2010 r. o 45%, do kwoty 11 mld $ (na podstawie danych z 2089 spek) w porwnaniu z 7,5 miliarda $ w 2009 r. (1846 spek). Po uwzgldnieniu uranu (cznie 2213 spek) budet eksploracyjny 2010 r. ksztatowa si na poziomie okoo 12 mld $ [10]. Coroczne szacunki MEG odzwierciedlaj wydatki przewidziane w wiatowym budecie, a nie rzeczywiste wydatki. Wielko tych wydatkw w wiatowym budecie wzrastaa w latach od 2002 do 2008, na co wpyw miay wysze ceny metali oraz zwikszenie dostpnoci kapitau dla spek typu junior [3,4,11]. W 2009 r. wikszo spek zredukowaa nakady na poszukiwania, czekajc na popraw sytuacji na rynku metali oraz moliwo uzyskania finansowania przez banki, ograniczajc dziaania poszukiwawcze do aktyww podstawowych. czna suma nakadw budetowych na poszukiwania w 2010 r. stanowia jedynie 2/3 rekordowego budetu z roku 2008.

22

J. Kudeko, C. Bachowski ___________________________________________________________________________

Rys. 2 przedstawia wiatowe budety na poszukiwania w rozbiciu na regiony [10]. (Zgodnie z definicj MEG, Ameryka aciska obejmuje Karaiby, Ameryk rodkow, Meksyk i Ameryk Poudniow. Region Pacyfiku obejmuje Fidi, Indonezj, Japoni, Laos, Malezj, Now Kaledoni, Now Zelandi, Papu Now Gwine, Filipiny, Wyspy Salomona, Tajlandi, Vanuatu i Wietnam. Reszta wiata obejmuje Chiny, Europ, Indie i Pakistan, rodkowy Wschd i republiki Wsplnoty Gospodarczej Niezalenych Pastw. Australia, Kanada oraz Stany Zjednoczone s traktowane osobno). Czterema gwnymi obszarami prowadzenia poszukiwa w 2010 r. (z wyczeniem grupy reszty wiata), byy Ameryka aciska, Kanada, Afryka i Australia.

Ameryka Pd 27% Afryka 13% USA 8% Pozostae kraje i regiony 14%

Kanada 19% Australia 12% Azja, Oceania 7%

* wyczajc surowce energetyczne

Rys. 2. Budet wiatowy na eksploracj metali nieelaznych w roku 2010, 10,68 mld $

Szacunki kwotowe dotyczce budetw regionalnych wedug danych MEG [10] ksztatoway si nastpujco: Ameryka aciska 2,9 mld $; Kanada 2 mld $; Afryka 1,4 mld $; Australia 1,3 mld $; Stany Zjednoczone 850 mln $; region Pacyfiku 750 mln $ i reszta wiata cznie 1,5 mld $. Zestawienie analogicznych danych budetowych w podziale na regiony, w latach 1999 do 2010 przedstawia rys. 3. Oglny wzrost wydatkw w okresie od roku 2003 przypisuje si wyszym cenom metali, zwikszonej aktywnoci na rynku spek typu junior i powrotowi zaufania inwestorw, ktre zaowocowao zwikszeniem krtkoterminowej poday, poprzez wprowadzenie do realizacji licznych nowych i zaniechanych wczeniej projektw. Najwikszy wzrost regionalnego budetu w roku 2010, rzdu okoo 1 miliarda dolarw, w porwnaniu do roku 2009, a take w latach 2003-2008, odnotowano w Ameryce aciskiej. W ujciu procentowym, budet na prospekcj w regionie Pacyfiku (z wyczeniem Australii) wykaza wzrost o okoo 70%, w Kanadzie o 69%, w USA o 67%, w Ameryce aciskiej o 52%, w Australii o 35%, w Afryce o 26% i w tzw. pozostaych regionach z uwzgldnieniem kontynentu azjatyckiego, Wsplnoty Niepodlegych Pastw, Europy i rodkowego Wschodu cznie o 23%.

23 Kierunki inwestowania operatorw grniczych ___________________________________________________________________________

Rys. 3. Wielko budetu na eksploracj z podziaem na regiony w latach 1999-2010

Z analizy MEG [6,8] wynika, e nakady na projekty grnicze typu late stage and feasibility stanowiy w 2010 r. okoo 42% (wzrost o 52% w stosunku do roku 2009) cakowitego wiatowego budetu prospekcyjnego, projekty z grupy grassroots stanowiy okoo 33% (47% wzrost) minesite 25% (35% wzrost). Oglny trend w latach od 2006 do 2010 wskazywa na ograniczenie podstawowych prac poszukiwawczych grassroots oraz zwikszenie zakresu eksploracji w otoczeniu istniejcych projektw minesite exploration. Rosnce w ostatnich latach ceny surowcw i prognozowane utrzymywanie si tego trendu w kolejnych latach, przyczyniaj si do wzrostw budetw na poszukiwawcze oraz wikszej aktywnoci spek sektora grniczego. Tabela 1 przedstawia rednie roczne ceny wybranych metali w okresie od 2000 do 2010 r. Jednak z uwagi na niestabilno cen metali, przedstawienie tylko rednich cen z danego roku nie stanowi wystarczajcej informacji do oceny wpywu zmiennoci cen metali na poziom wydatkw na poszukiwania. Rys. 4 przedstawia roczne indeksowane ceny w staych notowaniach $ z 1998 r., dla wybranych metali szlachetnych, rys. 5 dla wybranych metali podstawowych w latach 2000 do 2010. Przyjcie sztywnej/staej wartoci dolara na podstawie indeksu cen konsumenckich US, eliminuje element wpywu inflacji na ceny surowcw na przestrzeni czasu. Jak wida na rys. 4 rednia cena zota wzrosa w analizowanym okresie o 247%, cena miedzi o 213%, srebra o 181% a platyny o 133% (w cenach biecych). Zindeksowana cena srebra ulega potrojeniu w okresie od 2001 r., cena miedzi ulega potrojeniu w okresie od 2003 r., a cena zota ulega podwojeniu od roku 2006. Jak wida ceny miedzi, zota, platyny oraz srebra w sztywnych dolarach wg kursu z 1998 r., w roku 2010 s na najwyszym poziomie od 2000 r. rednia staa cena palladu utrzymuje si na poziomie roku 2002. Zindeksowane ceny metali podstawowych odzwierciedlaj poziomy cen z lat 2007-2008.

24

J. Kudeko, C. Bachowski ___________________________________________________________________________

Tabela 1 Urednione ceny metali w latach 2000-2010 [$]

Rok 2000 Metal Cu Au Pb Ni Pd Pt Ag U Zn 0,88 280 0,44 3,92 692 549 5,00 8,29 0,51 0,77 272 0,44 2,70 611 533 4,39 8,62 0,40 0,76 311 0,44 3,07 340 543 4,62 9,83 0,35 0,85 365 0,44 4,37 203 694 4,91 11,24 0,38 1,34 411 0,55 6,27 233 849 6,69 18,05 0,47 1,73 446 0,61 6,69 204 900 7,34 27,93 0,63 3,15 606 0,77 11,00 323 1144 11,61 47,68 1,49 3,28 699 1,24 16,88 357 1308 13,43 99,24 1,47 3,19 847 1,20 9,57 355 1578 15,02 64,18 0,85 2,41 975 0,87 6,65 266 1208 14,69 46,67 0,75 3,49 1227 1,09 9,89 531 1616 17,75 45,97 1,00 $/Ib $/oz $/oz $/Ib $/oz $/oz $/Ib $/Ib $/Ib 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Jedn.

Rys. 4. Urednione ceny wybranych metali szlachetnych w latach 2000-2010, w cenach biecych

25 Kierunki inwestowania operatorw grniczych ___________________________________________________________________________

Wysze ceny metali utrzymujce si przez cay rok 2010 byy gwnym czynnikiem stymulujcym zwikszenia poziomu globalnej aktywnoci w sektorze projektw zasobowych.

Rys. 5. Urednione ceny metali podstawowych w latach 2000-2010

Ponad 70% spek poszukiwawczo-wydobywczych biorcych udzia w badaniu MEG [10], obejmujcym okres 2009-2010, planowao zwikszenie budetu na poszukiwania w 2010 r. Okoo 45% respondentw planowao poszukiwania zota, a 15% poszukiwania miedzi. Wedug statystyk kanadyjskich [5], budet wydatkw na kanadyjskie poszukiwania metali na koniec 2010 r. by o 27% wyszy ni szacunki opracowane w marcu 2010. Ponadto odnotowano wzrost liczby transakcji typu joint venture oraz przej spek junior przez wikszych producentw. Analizy MEG [5] wskazuj na analogiczny jak w poprzednich latach, najwikszy udzia w tym wzrocie spek junior. Spki te wniosy w roku 2010 ponad poow rodkw do wiatowego budetu prospekcyjnego w odniesieniu do projektw typu grassroots oraz late stage i feasibility, natomiast spki intermediate i major w zdecydowanej wikszoci koncentroway si na pracach w ramach projektw minesite. Wysze ceny metali, poprawa rentownoci korporacji grniczych oraz kontynuacja duego popytu na metale ze strony Chin, Indii oraz innych znaczcych udziaowcw rynku w 2010 r., przyczyniy si do zwikszonej aktywnoci na rynku transakcji typu joint venture oraz szeregu przej spek z sektora grniczego i poszukiwawczego. W 2009 r. transakcje przej oraz fuzji koncentroway si na konsolidacji mniejszych spek, sprzeday niepynnych aktyww oraz zagranicznej ekspansji chiskich inwestycji. W roku 2010 aktywno duych spek grniczych oraz jednostek kontrolowanych przez pastwo (gwnie chiskich, indyjskich, japoskich i rosyjskich) skupiaa si na wykorzystaniu rezerw finansowych do przejmowania i finalizowania projektw o perspektywicznie znaczcych zasobach, bdcych w kocowych fazach realizacji lub projektw typu minesite projects.

26

J. Kudeko, C. Bachowski ___________________________________________________________________________

Liczba ogoszonych przej wzrosa znaczco w drugiej poowie 2010 roku, gwnie w przypadku projektw dotyczcych zota i metali podstawowych. Wyniki opracowania wykonanego przez Price Waterhouse Coopers w roku 2010, cytowanego przez Wilburn D.R. i in., mwi o liczbie 2693 przej i fuzji dokonanych w tym roku. 2. Udziay poszczeglnych surowcw mineralnych w budetach eksploracyjnych Wzorem poprzednich lat na rynku niepodzielnie krlowao zoto, od lat postrzegane jako bezpieczna ucieczka z kapitaem w niepewnym czasie bessy. Kwota 5,4 mld $ zabudetowana na poszukiwania zota w 2010 r., jest o 56% wysza ni roku 2009. Rys. 6 przedstawia rozdzia rodkw na poszukiwania surowcw (bez uranu) w okresie od 2005 do 2010 r.

Rys. 6. Budet eksploracyjny w ukadzie procentowego udziau poszczeglnych surowcw w latach 2005-2010

Po raz pierwszy od 1999 r. nakady na poszukiwania zota stanowiy ponad 50% cakowitego, globalnego budetu prospekcyjnego, przodoway w nich Australia, Kanada i USA, na dalszych pozycjach plasoway si Brazylia, Burkina Faso, Chile, Chiny, Kolumbia, Ghana, Meksyk, Papua Nowa Gwinea i Rosja. Tendencja angaowania si w projekty zota ma swoje uza-

27 Kierunki inwestowania operatorw grniczych ___________________________________________________________________________

sadnienie w cigym wzrocie jego wartoci. Denie do poszukiwania nowych obszarw zasobowych absorbuje szczeglnie firmy typu junior. Licz one na zainteresowanie wiodcych operatorw grniczych wynikami ich prac oraz na szybki zwrot poniesionych wydatkw. Budety na realizacj projektw zwizanych z poszukiwaniami metali podstawowych wzrosy w roku 2010 o 34%, do poziomu 3,5 mld z 2,6 mld w 2009 r., pomimo wyranego spadku procentowego ich udziau w caoci finansowania. Budet na poszukiwania diamentw zmala o 14% w okresie od 2009 do 2010 i z kwot okoo 320 milionw $ by najniszy od 2003 r. Nie bez znaczenia dla takiej sytuacji jest mimo wszystko ograniczona ilo operatorw zainteresowanych tym surowcem.

3. Finansowanie projektw na rynku metali podstawowych i zota W 2010 r. finansowanie projektw na rynku metali podstawowych wrcio do poziomu sprzed kryzysu, wzrastajc o 72% tj. do kwoty 10,4 mld $, natomiast wielko obrotw na rynku zota w dalszym cigu wzrastaa, o kolejne 14%, do kwoty 12,6 mld $. Wielko obrotw finansowych, z niewielkim opnieniem nada za wzrostami i spadkami cen metali. Obroty na rynku w skali caego roku osigny czn kwot 23 mld $. W 2010 r. 27% obrotw finansowych na rynku zota i metali podstawowych zrealizowano na inwestycje w Ameryce aciskiej, 23% w Ameryce Pnocnej, 21% w Afryce, 15% w Australii i Oceanii, 11% w Azji i 3% w Europie [1].

Rys. 7. Finansowanie projektw na rynku metali podstawowych i zota w 2010 r.

28

J. Kudeko, C. Bachowski ___________________________________________________________________________

4. Nabycia i przejcia metali podstawowych i zota w latach 2001-2010 Wielko duych przej (minimum 25 mln $) w 2010 r. signa kwoty 50,7 mld $ i bya trzeci z rzdu najwiksz roczn sum w cigu ostatnich 10 lat (rys. 8). Nastpi ogromny wzrost rzdu 260%, w porwnaniu z 14 mld $ w 2000 r. i 23% w porwnaniu z 41 mld $ w 2008 r. [2]. Oznacza to powszechny powrt zaufania w sektorze grniczym, po okresie ostronoci i strategicznego oszczdzania, w okresie oglnowiatowej recesji i drastycznego spadku cen metali.

Rys. 8. Wielkoci nabycia zasobw metali podstawowych i zota w latach 2001-2010

Rozkad 66 znaczcych naby/przej projektw metali podstawowych, w 2010 r. (rys. 8), jest zbliony do lat poprzednich, znaczcym odstpstwem jest Afryka, ktra spada z wartoci 22%, w 2009 r., do 7% w 2010 r. Przejta warto bogactw i zasobw w transakcjach metali podstawowych w 2010 r. wyniosa 668 mld $, z czego na mied przypado 371mld $ [2].

29 Kierunki inwestowania operatorw grniczych ___________________________________________________________________________

Rys. 8. Wielko nabycia projektw na rynku metali podstawowych i zota, w podziale na regiony w 2010 r.

Z 60 podstawowych kontraktw dla zota, rejon Australii-Pacyfiku przodowa z 10 umowami opiewajcymi na kwot 75 mld $, co stanowio 33% z oglnej wartoci transakcji wynoszcych 223 mld $. Na drugim miejscu, z niewielk strat do lidera, uplasowaa si Ameryka Pnocna (gwnie Kanada) z 11 transakcjami, stanowicymi 31% sumarycznej wartoci rynku. Najdroszym rejonem w 2010 r., jeeli chodzi o przejcia zota, bya Afryka, a najtaszym Ameryka Pnocna.

30

J. Kudeko, C. Bachowski ___________________________________________________________________________

W kolejnym roku 2011 (dane obejmuj okres od pocztku stycznia do koca grudnia) dokonano 92 nabycia i przejcia projektw obejmujcych metale nieelazne. Prawie poowa zawartych transakcji dotyczya miedzi. Kolejne znaczce transakcje objy cynk i nikiel.

Ilo projektw

Cu 42

Ag 7

Co 1

Mo 5

Ni 12

Pb 1

Pt 5

Zn 19

Warto projektw w mln $

Cu 38609,2 Ni 4726,2

Ag 1219,6 Pb 60,0

Co Pt

66,0 778,7

Mo

278,7

Zn 7340,9

Rys. 9. Ilo i warto nabytych projektw metali nieelaznych w 2011 roku

Warto przeprowadzonych transakcji zamkna si kwot 53.079,3 mln $ w 2011 r. Jak atwo zauway, prawie 75% kosztw nabycia tworzyy w analizowanym okresie projekty miedziowe.

31 Kierunki inwestowania operatorw grniczych ___________________________________________________________________________

5. Zmiany na rynku projektw eksploracyjnych Dane przedstawione przez Raw Materials Group (RMG), cytowane przez Wilburn D.R. i inni, wskazuj, e cakowita, globalna kwota inwestycji w ramach projektw sektora grniczego wzrosa w roku 2010 o ponad 21%, w stosunku do 2009 r. Z raportu RMG wynika, e przemys wydobywczy wychodzi z zapaci, ktra nastpia w okresie 2008-2009, chocia nie osign jeszcze poziomu wzrostu sprzed roku 2008. Mied, zoto i nikiel byy najwaniejszymi celami inwestycyjnymi w poszukiwaniach metali w 2010 r., stanowic ok. 84% wszystkich projektw. W 2010 r. ogoszono rozpoczcie prac nad 36 projektami prospekcyjnymi dla zota, 12 projektami dla miedzi, 6 dla srebra oraz 4 dla metali ziem rzadkich. Spki grnicze i inwestorzy z krajw o dynamicznie rozwijajcych si gospodarkach, takich jak Brazylia, Chiny i Indie, szukaj rde pozyskania metali poza swoimi granicami. Prywatne oraz pastwowe spki chiskie s zachcane przez rzd Chin do szukania rentownych projektw grniczych i uzyskiwania dostpu do nowych zasobw, w celu zapewnienia wystarczajcej poday surowcw do zaspokojenia potrzeb kraju. Spadek iloci nowych, znaczcych odkry z przekada si na wzrost kosztw projektw poszukiwawczych i coraz trudniejsze warunki ich realizacji. Projekty s skomplikowane technicznie, znajduj si w odlegych, trudnych lokalizacjach, s obarczone ryzykiem politycznym. Wysze ceny metali, w poczeniu z trudnociami w znajdowaniu nowych zasobw w tradycyjnych prowincjach metalogenicznych, zachciy niektre spki prospekcyjne do poszukiwania zasobw w nietypowych obszarach Arktyka kanadyjska, dna oceanw itp. Podsumowanie Obserwowany w ostatnich latach wzrost globalnego popytu na metale podstawowe, a w szczeglnoci na mied, stanowic ponad 65% rynku, zwizany jest z dynamicznym rozwojem cywilizacyjnym i industrializacj wiata (ze szczeglnym uwzgldnieniem duych, rozwijajcych si krajw Azji, Ameryki aciskiej i Afryki). Tendencja zwikszania nakadw na prospekcj i eksploracj przy kolejnych hossach jest odwrotnie proporcjonalna do iloci odkry nowych, znaczcych z. Malejca poda ze z atwo dostpnych, przy wci rosncym popycie na mied, ju dzisiaj wymusza siganie przez najwikszych wiatowych producentw do obszarw zoowych pooonych w trudnych warunkach geograficznych, geologicznych, politycznych i infrastrukturalnych. Rozwj cywilizacyjny i globalizacja powoduj gwatowny wzrost kosztw pracy, przede wszystkim w tych krajach gwnych producentw miedzi, w ktrych koszt ten by dotd relatywnie niski (Peru, Rosja, Meksyk, Chile, Chiny, Argentyna, Brazylia).

32

J. Kudeko, C. Bachowski ___________________________________________________________________________

Zwikszanie bd ograniczanie nakadw na prospekcj i eksploracj w grnictwie maj charakter cykliczny, a kolejne trendy wzrostu s bardziej dynamiczne i czytelne. Wyrana jest te korelacja pomidzy wielkoci wydatkw na prowadzenie prac poszukiwawczych a wzrostem bd spadkiem cen metali. Zauwaalny od czerwca 2010 r. znaczcy wzrost wydatkw na poszukiwania jest czytelnym prognostykiem powrotu koniunktury na rynku projektw metali nieelaznych. Pomimo odnotowanego, okresowego spadku cen miedzi i srebra na LME (pod koniec wrzenia 2011 r. cena miedzi wynosia 6.800 $ za ton), ktry zdaniem analitykw jest wynikiem dziaa spekulacyjnych, trend wzrostowy na rynku projektw grniczych w roku 2011 utrzymywa si, a spki i inwestorzy sektora wydobywczego odrabiali straty z okresu bessy. Znaczca ilo nowych projektw grniczych, z terminem realizacji planowanym na kilka/kilkanacie kolejnych lat, jest wynikiem wci rosncego zapotrzebowania na metale podstawowe i szlachetne, bdcego wyznacznikiem postpu cywilizacyjnego wiata. Tendencja zwikszonego popytu na metale, wymusza na znaczcych operatorach grniczych podejmowanie nowych dziaa strategicznych, ukierunkowanych na zapewnienie bezpieczestwa surowcowego, lub na odgrywanie wikszej roli na rynku projektw geologiczno-grniczych. Std rozwaane s liczne fuzje (np. Xstrata z Glencore), przejcia czy integracja pionowa.

Literatura [1] Bachowski C., Kudeko J., Wirth H., 2011, Ocena wiatowego rynku grniczych projektw zasobowych metali nieelaznych, Konferencja Aktualia i Perspektywy Gospodarki Surowcami PAN, Krynica. [2] Bachowski C., Kudeko J., 2009a, Attempt to evaluate the word mining projects basing on the risk of their implementation selected examples, Midzynarodowy Kongres Grnictwa Rud Miedzi, Conference paper t.1, Lubin. [3] Bachowski C., Kudeko J., Szamaek K., Worsa-Kozak M., 2009b, Wpyw fazy cyklu gospodarczego na wiatowy rynek poszukiwa geologicznych. XIX Konferencja Aktualia i Perspektywy Gospodarki Surowcami PAN, Rytro. [4] Bachowski C., Kudeko J., 2008, wiatowe projekty geologiczne i grnicze metali nieelaznych. Rudy i Metale Nieelazne, Nr 7, p. 407-411. [5] Metals Economics Groups Corporate Exploration Strategies Study, Halifax, Nova Scotia, February 2012. [6] Metals Economics Group, 2011a, Recent Strategic Report, Halifax, Nova Scotia, March 17, 2011. [7] Metals Economics Group, 2011b, The MineSearch Monthly Updates lists new or significantly updated MineSearch profiles, Halifax, Nova Scotia, May 12, 2011. [8] Metals Economics Group, 2011c, A Special Report from Metals Economics Group for the PDAC International Convention, World Exploration Trends, Halifax, Nova Scotia.

33 Kierunki inwestowania operatorw grniczych ___________________________________________________________________________

[9]

Metals Economics Groups 21st Corporate Exploration Strategies Study, 2010, Halifax, Nova Scotia, December 2, 2010. [10] Wilburn D.R., Vasil R.L., Nolting A., 2010, Exploration Reviev U.S. Geological Survey. [11] Wirth H., Bachowski C., Kudeko J., Nowak J., 2010, wiatowy rynek prospekcji eksploracji metali nieelaznych i zota pocztek nowego cyklu wzrostu czy tylko chwilowa zmiana trendu w trwajcej bessie? Zeszyty Naukowe IGSMiE PAN nr 79.

Analysis of investment trends on the market of non-ferrous metals resource projects

Key words: prospection, exploration, geological and mining projects market The characteristics and analysis of world market of non-ferrous metals with reference to base metals and gold which continues the boom reaching the successive highs, is discussed in the paper. The investment trends in non-ferrous metals prospecting and exploration considering the countries and regions were reviewed. Metal prices and exploration budgets of mining companies during last dozen of years were analyzed. After short fall on commodity markets, related with world crisis in 2008-2009, the financing of non-ferrous metals exploration projects in 2010, returned to 2007 level. Total estimated budgets for prospecting increased by ca. 45% comparing to 2009, reaching 12 billion US$ (upon data from 2213 companies participating in Metals Economics Group survey). This paper contains current evaluation and analysis of trends on non-ferrous metals (base metals, gold, platinum metals and others), diamonds and uranium market in 2000-2010. It is also an attempt of predicting the market condition in following years. Acquisitions, mergers and financing on base metals and gold projects market were presented.

34

J. Kudeko, C. Bachowski ___________________________________________________________________________