Vous êtes sur la page 1sur 33

(1)

J
'u&ik CYkw fUV
ijh{kk & gk;j lsds.Mjh
iiz iiee
li nlin -s i-i
. ;i; ;i; -n l+- ~i
l+ii ln + ~i +i i i +
~
~ ~ r ~ c ~
. ~ili l er e e e
z. ln~ii- ~i+ er e e e
s. -n~i il-ni
. -n~i r e e e ez
r. ~i ii ni~ii
c. li
/. lii i ni+~i r e e e ez
s. lii i l-il-i
il-ni - ~+in
s. ~i+, i-i nii er e e
i n-
e. ~~i+ e ez ez ez
. l-+ ~~i+
z. ~~i+ i ~+in er e e e
s. -i~i+
. l-+ -i~i+ r er ez ez
r. l+ln -i~i+
c. ~~i -ii er e e
/. r i er e e e
s. -ii er e e e
s. ilni er e e
ze. ~i l llii er er
~i ee zr e/ e/ ez c

w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(2)
J
gk;j lsd.Mjh Ldwy ijh{kk&2012&2013
HIGHER SECONDARY SCHOOL EXAMINATION
kn'kZ 'u&i=
Model Question Paper
mPp xf.kr
HIGHER MATHEMATICS
(Hindi and English Versions)
Time s - Maximum Marksee
funsZ'k&
(1) i + r +i ~l+i r|
(2) +i ~iiiln ~ + --i ii n r|
(3) + . r n -nl+- + r|
(4) + c z n - + - ~inl l~ l n r|
Instructions
(1) All questions are compulsory to solve.
(2) Marks have been indicated against each question
(3) From Question No. 1 to five are objective type questions
(4) Internal options are given in question No. 6 to 21
[k.M&v Section-A oLrqfu"B 'u (Objective Type Questions)
'u&1 R;sd oLrqfu"B 'u esa fn, x, fodYia esa ls lgh mkj pqfu,&
(i)
1
( 2) x x +
~ili l r
(a)
1 1
1 x x

+
(b)
1 1
2 1 x x
+
+ +
(c)
1 1 1
2 2 x x
1

1
+
]
(d)
1 1
2 1 x x

+ +
(ii) tan
1
1
2

+ tan
1
1
3
i -i+ r
(a) tan
1

1
6
(b)
3

(d)
4

(d)
6

(iii) l (4, 3, 5) i Y ~i i r
(a)
34
(b) 5
(c)
41
(d)
15
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(3)
J
(iv) -n~i i -ii i ~ii ;i; ~ii; ~n i i-ni r,
r
(a) x + y + z = 0 (b) x + y + z = 1
(c) x + y + z = 3 (d) x + y + z = 1
(v) l li ii l ~+ in 1, 3, 2 ri ni ii i lii
r
(a)
1 3 2
, ,
14 14 14

(b)
1 2 3
, ,
14 14 14
(c)
1 3 2
, ,
14 14 14

(d)
1 2 3
, ,
14 14 14

Write the correct anwer from the given options provided in every objective
type question
(i) Partial fractions of
1
( 2) x x +
are
(a)
1 1
1 x x

+
(b)
1 1
2 1 x x
+
+ +
(c)
1 1 1
2 2 x x
1

1
+
]
(d)
1 1
2 1 x x

+ +
(ii) The value of tan
1
1
2

+ tan
1
1
3
is
(a) tan
1

1
6
(b)
3

(d)
4

(d)
6

(iii) Distance of the point (4, 3, 5) from Y axis is


(a)
34
(b) 5
(c)
41
(d)
15
(iv) Equation of a plane which cuts the unit intercepts with the coordinate axis
is
(a) x + y + z = 0 (b) x + y + z = 1
(c) x + y + z = 3 (d) x + y + z = 1
(iv) If direction ratios of a line are 1, 3, 2 then direction consines of line
are
(a)
1 3 2
, ,
14 14 14

(b)
1 2 3
, ,
14 14 14
(c)
1 3 2
, ,
14 14 14

(d)
1 2 3
, ,
14 14 14

w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(4)
J
'u&2- fuEufYkf[kr d.kua esa lR;/vlR; d.ku NkVdj viuh mkjiqfLrdk esa
fYkf[k,A
(i) l ~i (1, 2, 3) ~i (4, 5, 6) i l-~ii+ i~ii ii l ~+ in 5,
3, 9 r|
(ii) ni+ ~-in, ~i li -n~ii ri+ l~i +i ~li l-i
ni+~i i rini r|
(iii) sin (cos
1
x) i ~~i+ nii i rini r|
(iv) sin x + cos x i -r-i- -i+ 2 r|
(v)

. . ii j j k k + +

i -i+ 3 r|
Write True / False in the following statement
(i) The direction ratios of the line joining the points (1, 2, 3) and (4, 5, 6)
are 5, 3, 9
(ii) If three non parallel non zero vectos are coplaner than the scalar triple
product of them will be zero.
(iii) The differential Coefficient of sin (cos
1
x) is zero.
(iv) The maximum value of sin x + cos x is 2
(v) The value of

. . ii j j k k + +

is 3.
'u&3- fj L.kkua dh iwfrZ dhft,&
(i) sin x i ni ~~i ...................... rini r|
(ii) ~in i l-i
( ) ( )
. . a b c d
H H H KH
.......................
(iii)
x
y

i .................... -ii nii rn r|


(iv) l 0.75 r < 1 ri ni i - ................. ri rini r|
(v) i ~i li a
H
~i b
H
-in rin r l ~i l.................
Fill in the Blanks
(i) The n
th
derivative of sin x is ......................
(ii) By Lagrang's inequality
( ) ( )
. . a b c d
H H H KH
= .......................
(iii)
x
y

is .................... regression Coefficient


(iv) If 0.75 r < 1 then ................. Co-relation in variables.
(v) Two non zero vectors a
H
and b
H
are parallel if and only if .................
'u&4- [k.M v ds fYk, [k.M c esa ls lgh mkj pqudj tM+h cukb,A
Match the Column by choosing from section (B) for section (A)
[k.M v [k.M c
(Section-A) (Section-B)
(i) tan x dx

(a) sin
1

x
a
+ c
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(5)
J
(ii)
2
1
1 x +

dx (b)
1
a
sec
1

x
a
_

,
+ c
(iii)
2 2
1
a x
dx (c) cosec
1

x
a
+ c
(iv)
2 2
1
a x

(d) log (cos x) + c


(v)
2 2
1
a x

dx (e) tan
1
x + c
(f) cos
1

x
a
_

,
+ c
(g)
1
a
cot
1

x
a
_

,
+ c
'u&5- fuEufYkf[kr 'ua ds mkj ,d 'kCn/okD; esa fYkf[k,&
(i) -+ + lli li i i n-~i nin + i -i l~ili|
(ii) ~il llii lin -- ni l+- rn lli|
(iii) ~il llii lin l-+ i lnri; l+- lli|
(iv) -+ + lli li i y i i+-~i nin + i lli i -i
l~ili|
(v) 0.3542E05 + 0.2681 E05 i -i+ l~ili|
Write the anwer of each question in one word/sentence of the following
(i) Write the formula for square root of a number by Newton Reiphsons
method.
(ii) Write the formula Simpson's rule related by numerical method.
(iii) Write one thrid rule of Simson's related to numerical method.
(iv) Write the formula for cube root of a number by Newtan's reiphsons
method.
(v) Write the value of 0.3542E05 + 0.2681 E05.
[k.M&c (Section-B)
vfrYk?kq mkjh; 'u (Very Short Answer Type Questions)
'u&6- fuEu O;atda d vkaf'kd f esa O; dhft,A ( ~ )
2
1
5 6 x x +
Solve following expression into partial Fractions
2
1
5 6 x x +
v.kok (or)
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(6)
J
2 5
( 1) ( 2)
x
x x
+

i ~ili li - - i
2 5
( 1) ( 2)
x
x x
+

Solve in partial fractions
'u&7- fl) dhft, fd ( ~ )
tan
1

1
a b
ab

_

,
+
+ tan
1

1
b c
bc

_

,
+
+ tan
1
1
c a
ca

_

,
+
= 0
Prove that- tan
1

1
a b
ab
_

,
+
+ tan
1

1
b c
bc
_

,
+
+ tan
1
1
c a
ca
_

,
+
= 0
v.kok (or)
fl) dj fd sin
1

3
5
+ cos
1

12
13
= sin
1

56
65
Prove that sin
1

3
5
+ cos
1

12
13
= sin
1

56
65
'u&8- ;fn y = log x + log x + log x .......... g r ( ~ )
fl) dhft, fd
1
(2 1)
dy
dx x y

If y = log x + log x + log x .......... then prove


that
1
(2 1)
dy
dx x y

v.kok (or)
y =
1 x
1 x

+
i x ii ~~i+ il|
Differentiate y =
1 x
1 x

+
with respect to x.
'u&9- log tan
4 2
x _
+

,
dk x ds lkis{k vodYku djA ( ~ )
Differentiate log tan
4 2
x _
+

,
with respect to x
v.kok (or)
tan x i i- l,in ,ii ~~i nii nin i|
Find differential coefficient of tan x by the first principle
'u&10- ,d d.k /okZ/kj ij dh vj Qsadk tkrk gSA xfr dk lehdj.k
S = ut 4.9 t
2
gSA 20 ehVj dh pkbZ ij igqpus ds fYk, d.k dk kjafd
osx Kkr djA ( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(7)
J
A particle is thrown vertically upwards. The law of motion is S = ut 4.9
t
2
. Find the initial velocity of the particle to reach the height of 20 metres
v.kok (or)
l, il ~i+ x
3
3x
2
+ 3x + 7 i -i+ l x = 1 + ni l-
~i + ri l+l-+- r|
Prove that function x
3
3x
2
+ 3x + 7 neither have a maxima nor minima at
x = 1
'u&11- fuEu vkdM+a ls lekJ;.k js[kkva ds lehdj.k Kkr djA ( ~ )
x 2 4 6 8 10
y 6 5 4 3 2
Find the equation of regression of lines from the following data
x 2 4 6 8 10
y 6 5 4 3 2
v.kok (or)
l+-+ ~i i ~iii x i y -ii ii i -ii nin i|
l y = 90 ni x i -i+ nin i|
ii x y
-in -i 18 100
-i+ l+ 14 20
x ~i y - r i n ii = 0.8
From the followoing data. Find the line of regression of x on y and estimate
the value of x, if y = 90.
Series x y
Arithmetic Mean 18 100
Standard Deviation 14 20
Coefficient of coreelation between x and y = 0.8
'u&12- dkYkZ fi;lZu fof/k dk ;x dj fuEu vkdM+a ls lg&laca/k xq.kkad
Kkr dhft,A ( ~ )
x 3 4 6 8 9
y 90 100 130 160 170
Find the coefficient of correlation between x and y by using Karl Pearson's
method from following data
x 3 4 6 8 9
y 90 100 130 160 170
v.kok (or)
l, il l r i n ii r i -i+ 1 +1 i rini r|
Prove that the value of coefficent of correlation lines between 1 and +1
y?kq mkjh; 'u (Short Answer Type Questions)
'u&13- ,d lerYk v{ka d fcUnq ABC ij feYkrk gS] blls cus ABC dk
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(8)
J
ds Ud (a, b, c) gSA fl) dhft, fd lerYk dk lehj.k
3
x y z
a b c
+ +
gSA
(r ~ )
A plane intercepts the coordinate axis at ABC respectively the centroid of
ABC is (a, b, c) then prove that the equation of plane is
3
x y z
a b c
+ +
.
v.kok (or)
-n~i i -ii nin i i -~i l ri ini r ~i -n~ii
x + 2y z = 1 nii 3x 4y + 2 = 5 ~i ri|
Find the equation of a plane which passes through the origin and perpendicular
to the planes x + 2y z = 1 and 3x 4y + 2 = 5.
'u&14- ;fn ABC dk dsUd G g r fl) dhft, fd (r ~ )
GA GB GC O + +
KKKH KKKH KKKH KH
If G be the centriod of a triangle ABC then prove that
GA GB GC O + +
KKKH KKKH KKKH KH
v.kok (or)
lii in i ir l+- l~ili l, il
State and prove Associative law of vector addition
'u&15- ;fn f(x) = log
1
1
x
x

+
g r fl) dj fd& (r ~)
f (a) + f (b) = f
1
a b
ab
+ _

,
+
If f(x) = log
1
1
x
x

+
then prove that
f (a) + f (b) = f
1
a b
ab
+
_

,
+
v.kok (or)
3
0
tan sin
lim
x
x x
x

i -i+ nin i|
Evaluate
3
0
tan sin
lim
x
x x
x

'u&16.
5 4sin
dx
x +

dk eku Kkr dj& (r ~ )


Evaluate
5 4sin
dx
x +

v.kok (or)
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(9)
J
2
2 6 8
dx
x x + +

i -i+ nin i
Evaluate
2
2 6 8
dx
x x + +

'u&17- nh?kZo`k
2 2
2 2
x y
a b
+
= 1 dk {kQYk Kkr djA (r ~ )
Find the area of ellipse
2 2
2 2
x y
a b
+
= 1
v.kok (or)
l, il l
/ 2
0
sin
sin cos
x
x x

dx =
4

Prove that
/ 2
0
sin
sin cos
x
x x

dx =
4

'u&18- vodYk lehdj.k gYk dhft,A


sec
2
x tan y dx + sec
2
y . tan x dy = 0
Solve the following differential equation
sec
2
x tan y dx + sec
2
y . tan x dy = 0
v.kok (or)
l+-+ ~~i -ii i r~i i|
(1 + y
2
) dx = (tan
1
y x) dy
Solve the following differential equation
(1 + y
2
) dx = (tan
1
y x) dy
'u&19- fdlh 'u d gYk djus ds A ds frdwYk la;xkuqikr 4 : 3 r.kk
mlh 'u d gYk djus ds B ds vuwdwYk la;xkuqikr 7 : 5 gSaA ;fn nua
gYk djus dh df'k'k djrs gSa 'u ds gYk gus dh kf;drk Kkr djA
(r ~ )
The odds against A solving a problem are 4 : 3 and odds in favour of B
solving that problem are 7 : 5. What is the probability that the problem will
be solved if they both try.
v.kok (or)
i i i i si~ii ini r| 4 ~li ~ ~i+i ~ini -i+i ini
r| ~in~i i i i ilni -+ nin il|
A die is thrown twice A number greater than 4 is taken success find the
probablity distribution of number of successes.
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(10)
J
nh?kZ mkjh; 'u (Long Answer Type Question)
'u&20- fl) dhft, fd js[kk,
1 2 3
2 3 4
x y z

vj .
2 3 4
3 4 5
x y z

lerYkh; gSaA bu js[kkva ds frPNsn fcUnq Kkr djA
(c ~ )
Prove that the lines
1 2 3
2 3 4
x y z

and
2 3 4
3 4 5
x y z

are coplaner
also find the point of intersection of lines.
v.kok (or)
ni~i i -ii nin i i l ~i (1, 3, 4), (1, 5, 2) ~i (1,
3, 0) ri ini r nii li -n~i x + y + z = 0 l-in r|
Find the equation of sphere which passes through the points (1, 3, 4),
(1 5, 2) and (1, 3, 0) whose centre lines on the plane x + y + z = 0
'u&21- fuEu js[kkva ds chp dh U;wure nwjh Kkr djA (c ~ )

( )
2 + + + +
H

r i j k i j k

( )
2 2 2 + + +
H

r i j k i j k
Find the shortest distance between two following lines

( )
2 + + + +
H

r i j k i j k

( )

( )
2 2 2 + + +
H

r i j k i j k
v.kok (or)
l+-+ l~i ri i+ i~i -n~i i -ii nin i|

2 6 6 , 3 10 9 + +

i j k i j k ~i

5 6

i k
Find the equation of plane passing through the points.

2 6 6 , 3 10 9 + +

i j k i j k and

5 6

i k
vkn'kZ mkj
mkj&1
(i) (c)
1 1 1
2 2 x x
1

1
+
]
(ii) (c)
4

(iii) (c)
41
(iv) (b) x + y + z = 1
(v) (a)
1 3 2
, ,
14 14 14

mkj&2
(i) vlR; (ii) lR;
(iii) vlR; (iv) vlR;
(v) lR;
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(11)
J
mkj&3
(i) sin
2
n
x

_
+

,
(ii)
ac aa
bc bd
HH H H
HH HKH
(iii) x i y (iv) -ni i+i--
(v)
0 a b
H H
mkj&4- lgh tfM+;k&
[k.M v [k.M c
(i) tan x dx

(d) log (cos x) + c


(ii)
2
1
1 x +

dx (e) tan
1
x + c
(iii)
2 2
1
a x
dx (a) sin
1

x
a
+ c
(iv)
2 2
1
a x

(c) cosec
1
+
x
a
c
(v)
2 2
1
a x

dx (g)
1
a
cot
1

x
a
_

,
+ c
mkj&5-
(i) x
n+1
=
1 N
x
n
2 x
n
_
+

,
(ii)
b
a
h
f (x)dx
2

[y
o
+ y
n
+ 2 {y
1
+ y
2
+ ...........y
n1
}] ri h =
b a
n

(iii)
b
a
h
f (x)dx
3

[y
o
+ 4 (y
1
+ y
3
+ ........y
n1
) + 2 (y
2
+ ........y
n1
) + y
n
]
(iv) x
n+1

=
2
1
2
3
_
+


,
n
n
N
x
x
mkj&6-
r ni+i +
x
2
5x + 6 = x
2
2x 3x + 6
= x (x 2) 3 (x 2)
= (x 2) (x 3) ( ~)
~n
2
1
5 6 x x +
=
1
( 3) ( 2) x x
2
1
5 6 x x +
=
1
( 3) ( 2) x x
=
( 3) ( 2)
A B
x x
+

-i+i .........(I) ( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(12)
J
i
1
( 3) ( 2) x x
=
( 2) ( 3)
( 3) ( 2)
A x B x
x x
+

i 1 = A (x 2) + B (x 3) ..........(II)
-ii II - x 3 = 0 x = 3 i+
1 = A (3 2) + 0 ( ~ )
A = 1
;i i -ii II - x 2 = 0 x = 2 i+
1 = 0 + B (2 3)
i 1 = B
B = 1
~n
2
1
5 6 x x +
=
1 1
3 2 x x


( ~ )
'u&6 dk v.kok dk mkj
2 5
( 1) ( 2)
x
x x
+

=
1 2
A B
x x
+

(-i+i) ........(I) ( ~ )
i
2 5
( 1) ( 2)
x
x x
+

=
( 2) ( 1)
( 1) ( 2)
A x B x
x x
+

i 2x + 5 = A (x 2) + B (x 1) .........(II) ( ~ )
-ii II - x 2 = 0 x = 2 i+
2 2 + 5 = 0 + B (2 1)
i B = 9 ( ~ )
-ii II - x 1 = 0 x = 1 i+
2 1 + 5 = A (1 2) + 0
i 7 = A
A = 7
~n ilsn ~ili l
2 5
( 1) ( 2)
x
x x
+

=
7 9
( 1) 2 x x

+

( ~ )
'u&7 dk mkj
r- i+n r l
-i tan
1
x tan
1
y = tan
1
( )
(1 )
x y
xy

+
.....(I) ( ~ )
- -i -
x = a y = b i+
tan
1
a tan
1
b = tan
1

1
a b
ab

_

,
+
.....(II) ( ~ )
;i i
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(13)
J
tan
1
b tan
1
c = tan
1

1
b c
bc
_

,
+
.....(III)
tan
1
c tan
1
a =
1
c a
ca
_

,
+
......(IV)
~n tan
1

1
a b
ab

_

,
+
+ tan
1

1
b c
bc

_

,
+
+ tan
1

1
c a
ca

_

,
+
= tan
1
a tan
1
b + tan
1
b tan
1
c
+ tan
1
c tan
1
a
= 0 ( ~ )
~n --n tan
1

1
a b
ab

_

,
+
+ tan
1

1
b c
bc

_

,
+
+ tan
1

1
c a
ca

_

,
+
( ~ )
~ii
sin
1

3
5
+ cos
1
12
13

= sin
1
56
65
( ~ )
-i+i cos
1

12
13
= ......(I)
n cos =
12
13
-ii ABC -
AC
2
= AB
2
+ BC
2
i 13
2
= AB
2
+ (12)
2
i AB = 5
~n sin =
5
13
= sin
1
5
13
......(I)
-- cos
1

12
13
= sin
1

5
13
(-ii (I) )
~ L.H.S. sin
1

3
5
+ cos
1

12
13
= sin
1

3
5
+ sin
1

5
13
......(II)
r- i+n r l ( -i)
sin
1
x + sin
1
y = sin
1

2 2
1 1 x y y x
1
+
1
]
( ~ )
~n sin
1

3
5
+ cos
1
12
13
= sin
1

5
3
+ sin
1
5
13
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(14)
J
= sin
1

2 2
3 5 5 3
1 1
5 13 13 5
1
_ _
1
+

, ,
1
]
( ~ )
= sin
1
3 12 5 4
5 13 13 5
1
+
1
]
= sin
1

56
65
_

,
( ~ )
-- sin
1
5
3
+ cos
1
12
13
= sin
1
56
65
_

,
'u&8 dk mkj
li r y = log log log ......... x x x + + ......(I)
i y = log x y + ( ~ )
i+i ii i n +
y
2
= log x + y
i y
2
y = log x ( ~ )
i+i ii i x ii ~~i+ +
d
dx
(y
2
y) =
d
dx
(log x) ( ~ )
i 2y
dy dy
dx dx

=
1
x
i (2y 1)
dy
dx
=
1
x

dy
dx
=
1
(2 1) x y
( ~ )
v.kok dk mkj&
li r y =
1
1
x
x

+
i+i ii i n +
y
2
=
1
1
x
x

+
........(I) ( ~)
-i. I i i+i ii i n +
d
dx
(y
2
) =
1
1
d x
dx x

_

,
+
( ~ )
i 2y
dy
dx
=
2
1 1
(1 )
x x
x
+
+
(in~i -i)
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(15)
J
i 2y
dy
dx
=
2
2
(1 ) x

+
i
dy
dx
=
1
(1 ) (1 ) y x x

+ +
y i ~i r - nii +
i
dy
dx
= 2
(1 ) . (1 )
y
y x x

+ +
( ~ )
i
dy
dx
=
1
. (1 ) . (1 )
1
y
x
x x
x

_
+ +

,
+
y
2
=
1
1
x
x

+
dy
dx
=
2
1
1 x
( ~ )
'u&9 dk mkj
gYk& -i+i l y = log tan
4 2
x
_
+

,
i+i ii i x ii ~~i+ +
dy
dx
=
d
dx
log tan
4 2
x 1 _
+

1
,
]
tan
4 2
x _
+

,
= t (-i+i) ( ~)
dy
dx
=
d
dx
(log t)
=
d
dt
log t
dt
dx

.
dy dy dt
dx dt dx
1

1
]
3
( ~ )
=
1
tan
4 2
.
1
_
+

1
,
]
d x
t dx
[
4 2
x
+
= u ~i+ ]
=
1
.
d
t du
tan u
d
dx

4 2
x _
+

,
( ~ )
=
1
t
sec
2
u .
d
dx
4 2
x _
+

,
=
1
tan
4 2
x
_
+

,
sec
2

4 2
x
_
+

,
.
1
2
u t -i+ il +
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(16)
J
=
2
sec
1
4 2
2
tan
4 2

_
+

,

_
+

,
x
x
~n
log tan
4 2
d x
dx
1
+
1
]
=
2
sec
1
4 2
2
tan
4 2

_
+

,

_
+

,
x
x
( ~ )
'u&9 dk v.kok dk mkj
gYk& -i+i f (x) =
tan x
f (x + h) = tan( ) + x h
-i
d
dx
f (x) =
0
( ) ( )
lim

+
h
f x h f x
h
( ~ )
tan
d
x
dx
=
0
lim
h
tan( ) tan + x h x
h
=
0
lim
h
tan( ) tan tan( ) tan
tan( ) tan
x h x x h x
h x h x
+ + +

+ +
( ~ )
(~ i r - tan( ) x h +
tan x
i nii + )
=
0
tan( ) tan
lim
tan( ) tan h
x h x
x h x

+
+ +
( ~ )
=
0
sin
lim
2 cos ( ) cos .( tan ( ) tan )

+ + +
h
h
h x h x x h x
=
0 0
1 sin 1
lim lim
2
cos ( ) cos . tan ( ) tan

_

1
, + + +
]
h h
h
h
x h x x h x
=
1 1
2 cos . cos . tan x x x
=
2
1 sec
2 tan
x
x
( ~ )
'u&10 dk mkj
gYk& li r l S = ut 4.9 t
2
.........(I)
-ii (I) i t ii ~~i+ +
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(17)
J
n
dS
dt
= u 9.8 t ......(II) ( ~)
i -r-i- +i; rni r n i n i rini
n u 9.8 t = 0
i t =
9.8
u
( ~ )
-ii (I) 20 = u .
9.8
u
_

,
4.9
2
9.8
u
_

,
( ~ )
i 20 =
2 2
9.8 2 9.8
u u

i u
2
= 20 2 9.8
i u
2
= 392
i u =
392
u = 14 2 -i, . ( ~ )
'u&10 dk v.kok dk mkj
-i+i y = x
3
3x
2
+ 3x + 7 ......(I)
x ii ~~i+ +
n
dy
dx
= 3x
2
6x + 3 ......(II) ( ~)
+ x ii ~~i+ +
2
2
d y
dx
= 6x 6 .....(III) ( ~)
~i+ l- i l+l-+- ri+ l~i
dy
dx
= 0
n 3x
2
6x + 3 = 0
i x
2
2x + 1 = 0
i (x 1)
2
= 0
x = 1
x = 1 l~i
2
2
d y
dx
= 6 (1 1)
i
2
2
d y
dx
= 0 (~l+lnni) ( ~ )
-ii (III) i x ii ~~i+ +
3
3
d y
dx
= 6 0 ( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(18)
J
~n ~i+ i x = 1 + ni l- + ri l+l-+- -i+ r|
'u&11 dk mkj
gYk
x y x
2
y
2
xy
2 6 4 36 12
4 5 16 25 20
6 4 36 16 24
8 3 64 9 24
10 2 100 4 20
x = 30 y = 20 x
2
= 220 y
2
= 90 xy = 100
(z ~ )
-i+i l y i x -ii ii i -ii l+-+i+i r
y = na + bx
i 20 = 5a + 30b .....(I)
(- iii -i+ i+ )
xy = ax + bx
2
i 100 = 30a + 220 b .....(II) ( ~)
-ii (I) -ii (II) i r~i +
a = 7
b =
1
2
~n y i x -ii ii i -ii
y = 7 0.5 x ( ~ )
'u&11 dk v.kok dk mkj&
gYk r- i+n r l -ii nii (x i y )
bxy =
x
y

( ~ )
= 0.8
14
20
= 0.56
x i y -ii ii i -ii
x x = bxy ( y y ) ( ~ )
i x 18 = 0.56 (y 100) ( x = 18 , y = 100)
i x = 38 + 0.56 y ( ~ )
~ l y = 90
n x = 38 + 0.56 90
i x = 12.4 ( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(19)
J
'u& 12 dk mkj
gYk X =
x
n

=
30
5
( ~ )
= 6
;i i Y =
650
5
= 130
ri nii rn iii
x y
x x
y y
(x
x
).(y y ) (x
x
)
2
(y y )
2
3 90 3 40 120 9 1600
4 100 2 30 60 4 900
6 130 0 0 0 0 0
8 160 2 30 60 4 900
9 170 3 40 120 9 1600
x = 30 y = 650 (x
x
). (x
x
)
2
(y y )
2
(y y ) = 26 = 5000
= 360
( ~ )
ri nii r =
2 2
( ) . ( )
( ) ( )
x x y y
x x y y


( ~ )
=
360
26 . 5000
=
18
5 13
= 0.998
~ 1 li i+i-- ri ( ~)
'u&12 dk v.kok dk mkj
r- i+n r l i i x y i ri nii
r =
2 2
( ) . ( )
( ) . ( )
x x y y
x x y y


( ~ )
r =
2 2
.
.
X Y
X Y


.......(I)
x x = X
y y
= Y l~ii+
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(20)
J
ln i ~l-i (Schwart's Inequality)
(XY)
2
(X)
2
(Y)
2
( ~ )
i
2
2 2
( )
( ) ( )
XY
X Y


1 ( ~ )
i
2
.
XY
X Y
1
1

]
1
i r
2
1 -ii (I) ( ~ )
1 x + 1
Yk?kq mkjh; 'u
'u&13 dk mkj
gYk -i+i -n~i X , Y ~i nii
Z ~i ~ni i-ni r n -n~i i
-ii
1
x y z
r
+ +

......(I)
-n~i X, Y nii Z ~ii i -i A, B nii
C l ~i l-~ini r | ~n l ~i A, B, C
l+ ii -i (, O, O), (O O) nii (O, O Y)
rin|
l +i+ i ABC l+ ii (a, b, c) r |
~n x =
1 2 3
3
x x x + +
, y =
1 2 3
3
y y y + +
nii z =
1 2 3
3
z z z + +
( ~ )
a =
0 0
3
+ +
=
3

= 3a
b =
0 0
3
+ +
=
3

= 3b
c =
0 0
3
+ +
=
3

= 3c ( ~ )
-ii I - , nii -i+ i+

3 3 3
x y z
a b c
+ +
= 1
i
x y z
a b c
+ +
= 3
~n ilsn -n~i i -ii
x y z
a b c
+ +
= 3 rini ( ~ )
( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(21)
J
v.kok dk mkj&
gYk -~i l ri i+ i~i -n~i i -ii
ax + by + cz = 0 ......(I) ( ~ )
-n~i (I) -n~ii l+ -ii +i l n r, ~i r|
x + 2y z = 1 ......(II)
3x 4y + 2 = 5 ......(III)
~n a + 2b c = 0 .....(IV)
3a 4b + c = 0 ......(V) (z ~ )
-ii (IV) (V) i r~i +
2 4 3 1 4
a b c
c


i
1 2 5
a b c

= k -i+i ( ~ )
~n a = k , b = 2k c = 5k
-ii (I)
kx + 2ky + 5kz = 0
i x + 2y + 5z = 0
ri ilsn -n~i i -ii r| ( ~)
'u&14 dk mkj
gYk -i+i - ~i l O i i ABC iii A, B, C l-iln li -i
, , a b c
H H H
r n
, , OA a OB b OC c
KKKH H KKKH H KKKH H
i~i BC, AC nii AB - l -i D, E nii F r | -li AD,
BE nii CF i lns l G ABC i r| ( ~ )
D, BC i - l r
2
b c
OD
+

H H
ABC i G, AD i 2 : 1 ~+in - liln ni r ( ~)

OG
=
2( ) / 2 1
3
b c a + +
=
3
+ + b c a
=
3
a b c + +
H H H
.....(I) ( ~ )
GA = A l-iln li G i l-iln li
=
2
3
a b c
H H H
......(II)
;i i
GB
KH
= B i l-iln li G i l-iln li
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(22)
J
GB
KKKH
=
2
3
b a c
.....(III)
GC
KH
=
2
3
c a c
H H H
......(IV) ( ~ )
-ii II, III IV
GA GB GC + +
KH KKKH KKKH
=
2 2 2
3 3 3
a b c b a c c a b
+ +
H H H H H H H H H
=
2 2 2
3
a b c b a c c a b + +
H
~n GA GB GC + + = O ( ~ )
v.kok dk mkj&
gYk l
, a b
nii
c
ni+ ~i li r n
lii in ir l+-i+i
( ) a b c + +
H H H
=
( ) a b c + +
H H H
miifk l-i ~+ i -i+ i li , a b
H H
nii c
H
in n~i - r| ri O -~il r l-i
~+ i , a OA b AB
H KKKH H KKKH
nii c BO
H KKKH
+ii nii
OC i l-~iii l OB nii AC i i l-~iii|
AOB - li in i l-i l+- ~ini+
( ~ )
OB
KKKH
=
OA AB +
KKKH KKKH
( ~ )
= a b +
H H
~ l-i OBC - li in i l-i l+- ~ini+
OC
KKKH
=
OB BC +
KKKKH KKKH
= ( ) a b c + +
H H H
.....(1) ( ~ )
;i i ABC - li in i l-i l+- ~ini+
AC
KKKH
=
AB BC +
KKKKH KKKH
= b c +
H H
( ~ )
nii OAC - ili in i l-i l+- ~ini+
OC
KKKH
=
OA AC +
KKKH KKKH
=
( ) a b c + +
H H H
......(2)
~n -ii ~i z
( ) a b c + +
H H H
=
( ) a b c + +
H H H
ri lii in i ir l+- r|
( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(23)
J
'u 15 dk mkj&
gYk& li r f (x) = log
1
1
x
x

+
......(1)
-ii (1) - x = a i+
f(a) = log
1
1
a
a

+
.....(2) ( ~)
-ii (1) - x = b i+
f (b) = log
1
1
b
b

+
......(3) ( ~ )
-ii (2) ~i (3) i i +
f (a) + f (b) = log
1
1

+
a
a
+ log
1
1
b
b

+
f (a) + f (b) = log
(1 ) (1 )
(1 ) (1 )
a b
a b

+ +
[logm + logn = log m n]
f (a) + f (b) = log
1
1
a b ab
a b ab
+
+ + +
.......(4) ( ~ )
-ii (1) - x =
1
a b
ab
+
+
i+
f
1
a b
ab
+
_

,
+
= log
1
1
1
1
a b
ab
a b
ab
+

+
+
+
+
= log
1
1
1
1
+
+
+ + +
+
ab a b
ab
ab a b
ab
f
1
a b
ab
+
_

,
+
= log
1
1
a a ab
a b ab
+
+ + +
......(5) ( ~)
-ii (4) (5)
f (a) + f (b) = f
1
a b
ab
+ _

,
+
( ~ )
v.kok dk gYk&
3
0
tan sin
lim
x
x x
x

=
3
0
sin
sin
cos
lim
x
x
x
x
x

( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(24)
J
=
3
0
1
sin 1
cos
lim
x
x
x
x

1
]
=
( )
3
0
sin 1 cos
lim
cos
x
x x
x x

=
2
0
tan 1 cos
lim
x
x x
x
x

( ~ )
=
2
0 0
tan 1 cos
lim lim
x x
x x
x
x

= 1
2
0
(1 cos ) (1 cos )
lim
(1 cos )
x
x x
x x

+
+

0
tan
lim 1
x
x
x
_


,
( ~ )
=
2
2
0
1 cos
lim
(1 cos )
x
x
x x

+
=
2
2
0
1 sin
lim
1 cos x
x
x
x
+
=
0
sin sin
lim
. (1 cos ) x
x x
x x x

+
( ~ )
=
0
0
0
sin sin
lim
lim
lim(1 cos )
x
x
x
x x
x x
x

+ 0
sin
lim 1
x
x
x
1

1
]
3
=
1 1
1cos

=
1
1 1 +
=
1
2
( ~ )
'u&16 dk mkj&
-i+i I =
5 4 sin
dx
x +

I =
2
2 tan
2
5 4
1 tan
2
dx
x
x
_

+

+

,

2
tan
2
sin
1 tan
2
x
x
x
1
1

1
+ 1
]
3
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(25)
J
I =
2
2
5 1 tan 8 tan
2 2
1 tan
2
dx
x x
x
_
+ +

,
+

I =
2
2
1 tan
2
5 5tan 8tan
2 2
x
dx
x x
_
+

,
+ +

( ~ )
I =
2
2
sec
2
5tan 8tan 5
2 2
+ +

x
dx
x x tan
2
x
= t i+
sec
2

2
x
dx = 2dt
( ~ )
I =
2
2
5 8 5
dt
t t + +

=
2
5

2
8
1
5
dt
t t + +

=
2
5

2
2
4 4 16
2( ) 1
5 5 25
dt
t t
_ _
+ + +

, ,

( ~ )
=
2
5

2
4 9
5 25
dt
t
_
+ +

,

i+ ( ~ )
t +
4
5
= u
dt = du
I =
2
2
2
5
3
5
_
+

,

du
u
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(26)
J
=
1
1
2
3
tan
3
5 5
5
u

=
1
2 5
tan
3 3

u
=
1
4
5( )
2
5
tan
3 3

t
=
1
2 (5 )
tan
3 3

+ 1

1
]
t u
I =
1
(5tan 4)
2
2
tan
3 3
x

1
+
1

1
1
]
( ~ )
'u&16 dk v.kok dk mkj&
2
2 6 8
dx
x x + +

=
2
1
2
3 4
dx
x x + +

( ~ )
=
2
2
1
2
3 7
2 2
dx
x
_
_
+ +


,
,

( ~ )
=
1
3
1
2
tan
7 7
2
2 2
x

(z ~ )
=
1
1 2 3
tan
7 7
x

+ _

,
( ~ )
'u&17 dk mkj&
gYk ii -i i -ii
2 2
2 2
x y
a b
+
= 1
2
2
y
b
= 1
2
2
x
a
y
2
= b
2

2 2
2
a x
a
_


,
( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(27)
J
y =
2 2
b
a x
a

~ - ~i l O l~i x = O nii l A l~i x = a r ~iin i-i~i
AOB l~i x i -i+ O a n lln rini r| ~n -i~i+ i-i x =
0 x = a rini
ii -i i i-i~i = 4 i-i~i OAB i i-i~i ( ~)
= 4
0
a
ydx

= 4
2 2
0
a
b
a x dx
a

(-ii () )
=
2
2 2 1
0
4
sin
2 2

1
_
+
1

,
1
]
a
b x a x
a x
a a
=
2 2 2 1
0
2
sin

1 _
+
1
, ]
a
b x
x a x a
a a
( ~ )
=
2 2 2 1 2 1
2
sin 0 sin 0
b a
a a a a a
a a

1
_
+

1
,
]
=
2 1 2 1
2
0 sin (1) sin 0
b
a a
a

1
+
]
( ~ )
=
2
2
0
2
b
a
a
1

1
]
= ab n ;i; ( ~)
'u&17 dk v.kok dk mkj
-i+i I =
2
0
sin
sin cos
x
dx
x x

= 2
0
sin
2
sin cos
2 2
x
dx
x x


,

_ _
+

, ,

( ~ )
I =
2
0
cos
cos sin
x
dx
x x

-ii () (z) i+
I + I =
2
0
sin cos
sin cos sin cos
x x
dx
x x x x

1
+
1
+ +
]

(z ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(28)
J
2 I =
2
0
sin cos
sin cos
x x
dx
x x

+
+

2I = 2
0
dx

2I =
[ ]
/ 2
0
x

( ~ )
2I =
2
O

I =
4

( ~ )
'u&18 dk mkj&
li ni -ii r
sec
2
x tan y dx + sec
2
y tan x dy = 0
sec
2
x tan y dx = sec
2
x tan x dy

2
sec
tan
x
dx
x
=
2
sec
tan
y
dy
y

( ~ )

2
sec
tan
x
dx
x

=
2
sec
tan
y
dy
y

...........(1) ( ~ )
-i+i tan x = t ( ~ )
nii tan y = 4
n sec
2
x dx = dt ( ~ )
nii sec
2
y dy = du
~n -ii ()
dt
t

=
4

du
log t = log u + log c
log t + log u = log c
log (t u) = log c
t u = c ( ~ )
tan x tan y = c
'u&18 dk v.kok dk mkj&
gYk li ni ~~i+ -ii r
(1 + y
2
) dx = (tan
1
y x) dy ( ~ )
(1 + y
2
)
dx
dy
= tan
1
y x
(1 + y
2
)
dx
dy
+ x = tan
1
y
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(29)
J

2
1
1
dx
x
dy
y
_
+

+ ,
=
1
2
tan
1
y
y

+
r -ii x - ii ~~i -ii r|
~n ;i n~i+i
dx
dy
+ Px = Q + ( ~)
P =
2
1
1 y +
Q =
1
2
tan
1
y
y

+
( ~ )
-i~i+ n ii (I.F.) =
Pdy
e

( ~ )
=
1
2
1
dy
y
e
+

= e
tan
1
y
~n x (I.F.) =

Q . (I.F.) dy + c ~i- r~i rini


x . e
tan
1
y
=
1
2
tan
1
y
y

+
. e
tan
1
y
dy + c
x . e
tan
1
y
= . .
t
t e dt c +

[tan
1
y = t -i+i
2
1
dy
y +
= dt n]
i i - t i i- ~i+ -i+ ii -i~i+ +
x . e
tan
1
y
= t . e
t

1. e
t
dt + C
x . e
tan
1
y
= t . e
t
e
t
+ c
x . e
tan
1
y
= tan
1
y e
tan
1
y
e
tan
1
y
+ c ( ~ )
x = tan
1
y 1 + c e
tan
1
y
'u&19 dk mkj&
i-+i A i ln ~i ini+ in = 4 : 3
P (A) =
3 3
4 3 7

+
( ~ )
i-+i B i ~+ ~i+ ini+ in = 7 : 5
P (B) =
7 7
7 5 12

+
( ~ )
l A ~i B -n-i i-+i r
P (A B) = P (A) . P (B)
=
3 7 1
7 12 4

( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(30)
J
+ r~i ri+ i ilni
P (A B) = P (A) + P (B) P (A B) ( ~ )
=
3 1 1
7 12 4
+
=
36 49 21
84
+
=
64
84
( ~ )
=
16
21
'u&19 dk v.kok dk mkj&
n (S) = 4, 5, 6
~li ~ ~i+ i ilni
P (A) =
2 1
6 3

( ~ )
~li + ~i+ i ilni
P (
A
) = 1
1 2
3 3

( ~ )
l X i ls r n x = 0, 1, 2 i; ~ini +ri
P
0
=P (x = 0) = P (
AA
) =
2 2 4
3 3 9

( ~ )
P
1
= P (x = 1) = P (
AA
) + P ( AA)
=
1 2 2 1 4
3 3 3 3 9

( ~ )
P
2
= P (x = 2) = P (AA) =
1 1 1
3 3 9

( ~ )
x 0 1 2
P
1
4
9
4
9
1
9
( ~ )
'u&20 dk mkj
gYk ii~i -ii
1 2 3
2 3 4


x z z
= r (-i+i) .......(I)

2 3 4
3 4 5


x y z
= r
1
(-i+i) .....(II)
-ii (I)
x = 1 + 2r .......(a)
y = 2 + 3r .......(b)
z = 3 + 4r ........(c) ( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(31)
J
;i i -ii (II)
x = 2 + 3r
1
.......(a)
y = 3 + 4r
1
.......(b)
z = 3 + 4r
1
........(c) ( ~)
ii (I) (II) lnsi ii r
1 + 2r = 2 + 3r
1
i 2r 3r
1
1 = 0 .....(III)
;i i 3r 4r
1
1 = 0 ......(VI)
4r 5r
1
1 = 0 .....(V) ( ~ )
-ii III, IV V i r~i +
3 4
r

=
1
1
3 2 8 9
r

+ +
i
1
r

=
1
1
1 1
r

r = 1 r
1
= 1 ( ~)
r r
1
-i+ -ii (V) i n- n r ~n i n; ii -n~ii
r |
x = 1 + 2r -i. (a) - r i -i+ i+
x = 1 2
x = 1
;i i y = 1
z = 1 (z ~)
~n ls l (1 , 1 , 1) rini|
'u&20 dk v.kok dk mkj&
-i+i l ni~i i -ii
x
2
+ y
2
+ z
2
+ 2 ux + 2 vy + 2wz + d = 0 ......(1)
l l (1, 3, 4) , (1, 5 , 2) nii (1, 3 , 0) ni~i l-in r
~n 1
2
+ (3)
2
+ 4
2
+ 2u 1 + 2 v (3) + 2 4 + d = 0
1
2
+ (5)
2
+ 2
2
+ 2u 1 + 2 v (5) + 2 . 2 + d = 0
1
2
+ (3)
2
+ (O)
2
+ 2u 1 + 2 v (3) + 2 . 0 + d = 0
( ~ )
r~i +
2u 6v + 8 + d = 26 .......(2)
2u 10 v + 4 + d = 30 ......(3)
2u 6v + d = 10 ......(4) ( ~ )
l ni~i (1) i -n~i x + y + z = 0 l-in r|
u + v + w = 0 ......(5) ( ~ )
-ii () -ii (z)
w = 2
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(32)
J
-ii (r) -ii (s)
4v + 4 w = 20
v = 3
-ii (5)
u = (v + w)
u = 1 (z ~)
u, v, -i+i i -ii (r) - i+
2 18 + d = 10
d = 0
~n -ii (I)
x
2
+ y
2
+ z
2
2x + 6y 4z +10 = 10 ( ~ )
ri ni~i i -ii r|
'u&21 dk mkj&
l n -iii -- r l
1
a =

2 i j k + +

1
b =

i j k + +

( ~ )
2
a =

2

i j k
2
b =

2 2 i j k + +

( ~ )

2 1
a a
KKH KKH
=

( )

( )
2 2 + +

i j k i j k
2 1
a a
KKH KKH
=

3 2 i j k +

( ~ )
1 2
b b
KH KKH
=

1 1 1
2 1 2
i j k

=

(2 1) (2 2) (1 2) i j k + +

=

3 3 i k +

( ~ )
+n- i =
2 1 1 2
1 2
.
| |
a a b b
b b

( ~ )
=

( )

( )
3 2 3 3
9 9
i j k i k + +


=
3 6
3 2

=
3
2
( ~ )
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n
(33)
J
(~i lii- ~i+ i ~ii-- +ri rini)
'u&21 dk v.kok dk mkj&
-i+i l l n l A , B C nii P i; ~ l r li l-iln
li r r| ( ~ )
AP
= P i l-iln li A i l-iln li
i
AP
=

( )
2 6 6 r i j k +

( ~ )
AB
= B i l-iln li A i l-iln li
=

( )

( )
3 10 9 2 6 6 i j k i j k + +

=

4 3 i j k +

( ~ )
AC
KKKH
= C i l-iln li A i l-iln li
=

( )

( )
5 6 2 6 6 i k i j k +

=

3 6 i j

( ~ )
l
, , AP AC AB
KKKH KKKH KKKH
-n~ii r
, ,
1
]
KKKH KKKH KKKH
AP AB AC = 0

{ }

{ }
( 2 6 6 ) . ( 4 3 ) ( 3 6 ) r i j k i j k i j + +

= 0 ......(I)
ln

{ }
( 4 3 ) ( 3 6 ) i j k i j +

=

1 4 3
3 6 0
i j k

=

(0 18) (0 9) (6 12) i j k + +

=

18 9 18 i j k + +

( ~ )
~n -ii (I)

(2 6 6 ) .[ 9 (2 2 )] r i j k i j k + + +

= 0
i

(2 2 ) r i j k

+4+612 = 0
i

(2 2 ) r i j k

= 2 ( ~ )
ri -n~i i -ii r|
w
w
w
.
1
0
0
m
a
r
k
s
.
i
n

Vous aimerez peut-être aussi