48

MEDIA 49
.

.:

.1

bb

Digitatisering onderwij s niet te stuiten

De digitate tijd dwingt het onderwijs zich opnieuw uit te vinden. Dat vindt professor Saskia Brand-Gruwet, hoogleraar bij het Centre for Learning Sciences and Technotogies (CeLstec) aan de Open Universiteit. De docent heeft als plicht zich bij te scholen om in de huidige tijd les te kunnen geven, vindt ook manager Innovatie van Connect2Live Guido van Dijk.
TEKST TIALDA HoosE VEEN

.f.
F

,iL41

Saskia Brand-Gruwel onderzoekt hoe een leerkracht anno nu zou moeten lesgeven. De huidige generatie leerlingen leeft in een digitale wereld en om in deze wereld te kunnen functioneren, moeten ze digitaal vaardig zijn. Dat stelt het onderwijs voor de uitdaging om digitaal vaardige leerlingen af te leveren. Inderdaad is een hele generatie opgegroeid met internet, een medium dat niet meer is weg te denken uit onze maatschappij. Ook op scholen niet. Voor werk stukken bijvoorbeeld vormt internet de enige bron voor leerlingen. De bronnen zijn niet altijd betrouw baar en leraren klagen erover dat leerlingen klak keloos informatie knippen en plakken. Daar ligt een kans voor het onderwijs, betoogt Brand-Gruwel. Do centen moeten leerlingen leren welke bron je wel en welke je juist niet gebruikt. Guido van Dijk, ook docent informatica aan het Connect College in Echt, is het daar roerend mee eens. Hij bereidt leerlingen dan ook voor op informatievaardigheden en mediageletterdheid. Ik begeleid ze niet alleen in informatie zoeken, maar teer ze ook dat ze zelf een bron kunnen zijn. Zo kunnen zij documenten die ze gemaakt hebben wegzetten in een blog of wiki achtige omgeving. Het is belangrijk dat leerlingen archiveren wat ze bekijken, bijvoorbeeld door sites te bookmarken. Zo weet je waar je je informatie vandaan hebt en als je een week later verder werkt, surf je niet

Leerlingen zijn misschien beter in computervaardigheden, maar leraren in kritisch nadenken!

opnieuw langs dezelfde bronnen. Vervolgens kunnen ze zelf tags koppelen aan de bronnen en de informatie zo beschikbaar stellen voor anderen.

Kritisch bronnenonderzoek
Brand-Gruwel vindt ook dat docenten leerlingen moe ten leren welke site je selecteert en gebruikt. Daar bij moet je leerlingen de ogen openen voor zaken als: hoe recent is het bericht? Is het een krantenbericht uit de Volkskrant of een huis-aan-huisblad. Of vind je je informatie op een blog, een bron waarop mensen hun eigen mening publiceren? Is het een universitaire site? Of gebruik je, als je een werkstuk over voeding maakt, een commercile bron als McDonalds en dus een site met een reclamedoel? Daar moeten leerlin gen zich bewust van zijn. Op internet vind je ook vaak tegenstrijdige informatie, ook daarin mag je de kin deren wegwijs maken. Brand-Gruwel: Maar een veel gehoord tegenargument van leerkrachten is dan: De

MEDIA 5
Digitaal of ouderwets: we moeten bewaken dat het Onderwijs vooral goed en grondig is!
schoolmanagement moet daarin een visie formuleren. Welke innovatie passen we toe en welke projecten komen daarvoor in aanmerking? Die innovaties moeten zowel topdown als bottom up worden ingezet.

Meer lezen over de digitale ontwikkelingen in onderwijsland? Kijk dan op: www.Connect21ive.org en wwwceLstec.org

Goed en grondig onderwijs

In de toekomst lopen leerlingen niet meer rond met een dikke, zware boekentas, maar vervangt de iPad of tablet het drukwerk, voorziet Brand-Gruwel. Natuur lijk is het goed om een boek te lezen, maar dat kan ook op een tablet. Een valkuil is dat leerlingen tijdens de lessen op een tablet ook spelletjes doen en smsen; dat gebeurt en dat is een serieus punt. Aan de andere kant: wij speelden vroeger in de klas ook boter, kaas en eieren, gaven briefjes aan elkaar door of staarden naar buiten tijdens de les. Het is hoe dan ook de taak van de leerkracht om ze bij de les te houden. Digitaal of ouderwets: we moeten bewaken dat het onderwijs vooral goed en grondig is!,,

leerlingen zijn veel beter met digitale zaken dan ik! Nee, zeg ik dan stellig. De computervaardigheden van leerlingen zijn misschien beter, maar jullie zijn veel beter in staat tot kritisch nadenken! Het betoog van Brand-Gruwel vindt bevestiging in

De leerling mag niet de dupe worden van niet toereikende kennis van de leerkracht
een onderzoek van een van haar promovendi. Dat onderzoek is uitgevoerd op een middelbare school onder havo en vwo 3/4 klassen met vier Leerkrach ten geschiedenis. De leerlingen kregen verschillende opdrachten om over de Tweede Wereldoorlog een werkstuk te maken en moesten daarvoor zelf infor matie zoeken, beoordelen en verwerken. De helft van de leerlingen volgde de reguliere lessen over het on

derwerp. De andere helft werd begeleid in het kritisch selecteren van bronnen. De leerlingen maakten een mindmap met trefwoorden en hielden bij welke info ze hadden gzocht en gevonden en waarom welke bron wel of juist niet was gebruikt. Voor en na het project zijn metingen gedaan. Daaruit bleek dat leerlingen die de laatstgenoemde manier hadden gevolgd, informa tievaardiger waren dan de kinderen die uit de metho de hadden les gekregen. En hoewel de tweede groep naast aandacht aan de Tweede Wereldoorlog ook tijd heeft genvesteerd in het kritisch gebruiken van infor matie op internet, was hun kennis van WOl! groter dan van de leerlingen die de reguliere lessen volgden.

ict-vaardigheden van leerlingen en die van docenten op de scholen waar hij komt en lesgeeft. Daar moet iets aan gedaan worden, vindt hij. Maar hoe komen leerkrachten nou aan digitale kennis? Leerkrachten zullen daarin geschoold moeten worden. Bijvoorbeeld met de post hbo-opleiding Leren in de 21e eeuw. Be paalde zaken moeten bij leerkrachten basisvaardig heden zijn. De docent heeft als plicht om zich bij te scholen om in huidige tijd les te kunnen geven. Maar bijscholing werkt alleen als die wens echt vanuit de leerkracht of het team komt. Die moet niet worden op gelegd vanuit directie of bestuur. De leerling mag niet de dupe worden van niet toereikende kennis van de leerkracht.

Basisvaardigheden
Het gebruik van internet in de klas is slechts een voor beeld van het gebruik van digitale media.ok andere, nieuwe technologie vindt zijn weg naar het onderwijs, zoals de tablet in de klas. Toch is de nieuwe techniek niet de enige weg tot betere leerprestaties. Nieuwe technologie kan worden ingezet om onderwijsdoeleri te bereiken en dat vraagt een grondig doordenken van het onderwijs. Een excursie met gebruik van een mobieltje kan erg motiverend zijn. Maar heeft het een meerwaarde ten opzichte van een excursie waarbij opdrachten op papier worden uitgewerkt? De didac tische uitwerking is van belang. Alleen als je met het digitale iets kunt dat je anders niet kunt doen, heeft het meerwaarde. Anders dan sommige leerkrachten denken, is hun begeleidende rol in dit digitale tijdperk dus onmis baar. Van Dijk ziet een veel te grote kloof tussen de

Management
Ook de lerarenopleidingen moeten een grote rol Spe len in de nieuwe technologie en de didactiek die erbij hoort, bepleit Brand-Gruwel. Van Dijk merkt dat die opleidingen achterlopen en studenten slechts voorbe reiden op het gebruik van het digibord. Samen met de P0- en VO-scholen zal er gewerkt moeten worden aan verbetering van de digitale vaardigheden van studen ten en docenten aan de lerarenopleiding. Kersverse docenten nemen die kennis vervolgens mee naar de school waar ze gaan werken. Dat kan nog best zwaar zijn: n een nieuw vak leren n een missie omtrent digitalisering, voorziet Brand Gruwel. Als je boordevol ideen op een school start, maar je vaksectie is daarin behoudend, dan is het moeilijk om die innovatie in gang te zetten. Daarom spelen niet alleen leerkrachten hierin een rol, ook het

De meeste leerlingen gaan van les naar les en maken thuis hun huiswerk. Dat kun je ook cmdraaien, vindt het uroject Flipping the Classroom. Leerlingen krijgen thuis les via de door de docent opgenomen les. De kennis die ze thuis opdoen. passen ze toe in de klas. Toepassen is moeilijker dan de uitleg begrijpen. Daarom is het goed om de zwaartekracht van ht uitleggen te verplaatsen naar thuis en die kennis in groepjes in opdrachten toe te passen, zo bepleten voorstanders. Mocht de uitleg niet duidelijk zijn, clan kun je als leerling de chatfunctje in een community gebruiken.

FLIPPING THE CLASSROOM

Reageren op dit artikeL? Twitter #primaonderwijs of stuur een mail naar redactie@primaoncjerwjjsnL