Poul William Anderson

Poul William Anderson Anderson William Poul (1926-2001), pisarz amerykaski pochodzenia skandynawskiego. Absolwent wydziau fizyki University of Minnesota (1949). Autor licznych opowiada i powieci science fiction oraz fantasy, gdzie wykorzystywa m.in. motywy z literatury staroskandynawskiej. Opowiadania: Tommorrows Children (1948, napisane wsplnie z F.N. Waldropem), The Broken Sword (1954), The Longest Voyage (polskie wydanie w 1960 - Najdusza podr), Starfog (1967), Alight in the Void (1991). Powieci: Vault of Ages (1952), Brain Wawe (1953), Three Heart and Three Lions (1953), Trader to the Stars (1964), Satan's World (1969), The People of the Wind (1973), The Game of the Empire (1981), Cold Victory (1982), Roma Mater (1986), Gallicenae (1987), The Dog and the Wolf (1988).

Rozdzia 1
Jeli chcemy zrozumie, co si wydarzyo co jest istotne, jeli mamy unikn nastpnych, jeszcze gorszych tragedii w przyszoci musimy zacz od odrzucenia wszelkich oskare. Nikt nie zaniedba swych obowizkw; adne dziaanie nie byo bezsensowne. Kto mg bowiem przewidzie ostateczny wynik lub jego natur, nim byo za pno? Powinnimy raczej wyrazi uznanie dla ducha, z jakim ci ludzie walczyli z nieszczciem, najpierw we wntrzu siebie, a potem na zewntrz, gdy mieli ju pewno. Jest faktem, e istniej progi rzeczywistoci,.oraz e to, co si znajduje za takim progiem, jest cakowicie odmienne od tego, co jest przed nim. Chronos pokona daleko wicej ni otcha Kosmosu: pokona rwnie prg ludzkiego dowiadczenia. Francis L. Minamoto, mier pod Saturnem: Odmienny pogld (Pisma Uniwersytetu Apollo, Leyburg, Luna, 2057)

Lodowe Miasto znajduje si obecnie na horyzoncie mwi Kendrick. Wiee miasta wiec niebieskim blaskiem. Mj gryf rozpociera skrzyda do lotu. Wiatr ze wistem przelatuje midzy wielkimi, tczowymi patami. Peleryna Kendricka spywa z jego ramion: powietrze ksa przez piercienie kolczugi i otacza go chodem. Pochylam si i rozgldam za tob. Wcznia w lewej rce stanowi przeciwwag; jej ostrze poyskuje blado ksiycowym blaskiem, ktry Kowal Wayland zakl w stali. Tak, widz gryfa mwi do Ricia. Wysoko i daleko, niczym komet ponad murami otaczajcymi podwrzec. Wybiegam spod portyku, by lepiej widzie. Stranik prbuje mnie zatrzyma, chwyta za rkaw, ale rozdzieram delikatny jak pajczyna jedwab i pdz na otwart przestrze. Zamek elfw koysze si, jakby rzebiony ld przemienia si w dym. Ricia woa arliwie: Czy to istotnie ty, ukochany? Zatrzymaj si! ostrzega Alvarlan ze swej tajemnej jaskini oddalonej o dziesi tysicy mil. Si ci myl wie, e jeli Krl powemie podejrzenia, i oto nadlatuje pan Kendrick z Wysp, wyle przeciwko niemu smoka albo przeniesie ci zaklciem tam, skd nie uda mi si

ciebie uratowa. Wracaj, ksiniczko Maranoa. Udawaj, e uznaa, i to tylko orze nadlatuje. Rzuc czar prawdomwnoci na twoje sowa. Unosz si wysoko mwi Kendrick. Jeeli Krl Elfw nie uyje szklanej kuli, nie pozna, e na grzbiecie tego zwierzcia siedzi jedziec. Std bd obserwowa miasto i zamek. A potem? Tego nie wie. Wie jedynie, e musi j uwolni lub zgin w tej wyprawie. Jak dugo jeszcze to bdzie trwao, ile jeszcze nocy ksiniczka spdzi w objciach Krla? Zdaje si, e mielicie szuka lapetusa przerwa Mark Danzig. Jego suchy ton poderwa trjk pozostaych. Jean Broberg zaczerwienia si z zakopotania, Colin Scobie z irytacji, Luis Garcilaso wzruszy ramionami, umiechn si i odwrci wzrok ku konsoli pilota, przy ktrej siedzia przypity pasami. Przez chwil kabin wypeniaa cisza, cienie i promieniowanie pynce z Wszechwiata. Aby nie zakca obserwacji, wszystkie wiata wyczono z wyjtkiem kilku sabych wiateek na aparaturze. Iluminatory od strony Soca zasonite. W pozostaych toczyy si gwiazdy, tak liczne i jasne, e nieomal przesaniay ciemno, w ktrej tkwiy. Droga Mleczna bya rzek wiata. Jeden z iluminatorw pokazywa Saturna w drugiej kwadrze, jego owietlon bladozot cz, opasan bogatymi klejnotami piercieni, a stron nocn sabiutko odbijajc od obokw wiato gwiazd i ksiyca. Saturn by mniej wicej tej samej wielkoci, co Ziemia obserwowana z Ksiyca. Z przodu by lapetus. Okrajc go, statek wirowa jednoczenie, by zachowa stae pole widzenia. Przelecia lini witu i po chwili znalaz si nad pkul zwrcon ku Saturnowi. Pozostawi wic za sob jaow, zryt kraterami ziemi, a teraz mia w dole owietlony Socem ldold. Biel olepiaa, migotaa iskrami i barwnymi strzpkami, strzelaa w niebo fantastycznymi ksztatami cyrki, szczeliny, pieczary obramowane bkitem. Przepraszam szepna Jean Broberg. To zbyt pikne, niewiarygodnie pikne i... prawie zupenie podobne do tego miejsca, w ktre przeniosa nas nasza gr... przez zaskoczenie... Hm! mrukn Mark Danzig. Dobrze wiedzielicie, czego tu si spodziewa, i dlatego sami sprawilicie, e gra przeniosa was w kierunku czego, co by te widoki przypominao. Nie starajcie si zaprzecza; od omiu lat obserwuj te zagrywki. Colin Scobie achn si gwatownie. Obroty statku i jego przyciganie byy zbyt niewielkie, aby da zauwaalny ciar, tote gwatowny ruch sprawi, e Scobie przelecia w powietrzu przez kabin i zatrzyma si dopiero na klamrze w pobliu chemika.

 Czyli wedug ciebie Jean kamie! warkn. Najczciej Scobie zachowywa rubaszn pogod ducha, totei teraz nagle wyda si grony. By to wielki, trzydziestoparoletni mczyzna o wosach barwy piasku; kombinezon nie skrywa jego mini, a mars na twarzy jeszcze pogbia jej surowy wygld. Prosz was! wykrzykna Broberg. Nie k si, Colin. Geolog obejrza si na ni. Jean Broberg bya szczup kobiet o delikatnych rysach. Przy jej czterdziestu dwu latach, mimo kuracji odmadzajcej, czerwonobrzowe wosy opadajce na ramiona tu i wdzie poyskiway biel, a wok wielkich szarych oczu pojawiy si zmarszczki. Mark ma racj westchna. Jestemy tu w celach naukowych, a nie po to, by ni na jawie. Wysuna do, by dotkn ramienia Scobiego. Umiechna si z zawstydzeniem. Wci czujesz w sobie osobowo Kendricka, prawda? Szlachetnego, opiekuczego... Zamilka. W gosie pojawiy si tony takie same, jak u Ricii. Zakrya usta i znowu poczerwieniaa. Od powieki oderwaa si za i odleciaa poyskujc, unoszona prdem powietrza. Zmusia si do miechu. Ale ja jestem jedynie fizykiem o nazwisku Broberg, mj m, astronom, ma na imi Tom, a dzieci to Johnnie i Billy. Jej wzrok powdrowa ku Saturnowi, jakby szukajc statku, w ktrym czekaa jej rodzina. Moe by go i dostrzega, jako gwiazd poruszajc si wrd gwiazd za pomoc agla sonecznego. Jednake agiel by teraz zwinity, goym okiem za nie byo wida nawet tak potnego kaduba, jaki mia Chronos, dzieliy ich bowiem miliony kilometrw. A c w tym zego zapyta Luis Garcilaso ze swego fotela pilota jeli bdziemy cign nasz malek commedia dellarte? Jego arizoski akcent by przyjemny dla ucha. Ldujemy dopiero za jaki czas, a pki co, tyra za nas pilot automatyczny. Garcilaso by niewysoki, niady, zwinny; nie przekroczy jeszcze trzydziestki. Danzig skrzywi si niezadowolony. By ju po szedziesitce, ale dziki swoim zwyczajom oraz kuracjom odmadzajcym zachowywa spryste ruchy i szczup sylwetk; mg mia si ze zmarszczek i ysienia. Teraz jednak miech odoy na pniej. Naprawd nie wiecie, o co chodzi? Jego haczykowaty nos mierzy prosto w ekran skanera, pokazujcy powikszenie obrazu ksiyca. Boe Wszechmocny! Mamy oto wyldowa na nowym wiecie malekim, ale jednak wiecie i dziwnym tak bardzo, e nie moemy nawet zgadn jak. Nikt tu jeszcze nie by, prcz jednego przelatujcego prbnika bez zaogi i jednego automatycznego adownika, ktry wkrtce przesta nadawa. Nie moemy

polega jedynie na kamerach i miernikach. Musimy korzysta rwnie z oczu i mzgw. Zwrci si do Scobiego. Ty powiniene to czu w kociach, nawet jeli inni tego nie rozumiej. Pracowae zarwno na Lunie, jak i na Ziemi. Pomimo uczestniczenia w powstaniu tych wszystkich osad, pomimo wielu bada nigdy nie spotkaa ci adna przykra niespodzianka? Scobie odzyska rwnowag. W jego gosie pojawia si owa mikko, ktra przypominaa pogod gr w Idaho, skd pochodzi. To prawda przyzna. Nie ma czego takiego jak zbyt wiele informacji, kiedy si jest poza Ziemi, czy wystarczajca ilo informacji. Zatrzyma si. Tym niemniej bojaliwo moe by rwnie niebezpieczna jak popd li wo... cho nie znaczy to, e ty jeste bojaliwy, Mark doda popiesznie. Skde, przecie moglibycie y sobie spokojnie razem z Rachel z emerytury. Danzig odpry si i umiechn. To dla mnie wyzwanie, e si tak pompatycznie wyra. Ale mimo wszystko chcemy wrci do domu, kiedy ju tu bdzie po robocie. Powinnimy zdy w sam raz na konfirmacj prawnuka czy dwch. Dlatego potrzebne jest, abymy pozostali przy yciu. Mnie chodzi o to, e jeli kto zaczyna odczuwa oniemielenie, to moe si to dla niego skoczy gorzej ni... A, niewane. Pewnie masz racj, a my niepotrzebnie zaczlimy z tym fantazjowaniem. Przedstawienie troch nas wcigno. To si ju nie powtrzy. A jednak kiedy Scobie ponownie spojrza na ldold, w jego oczach byo co wicej ni tylko beznamitno uczonego. Podobnie byo w przypadku Broberg i Garcilasa. Danzig uderzy pici w otwart do. Ta gra, ta cholerna, dziecinna gra mrukn tak cicho, e jego towarzysze nie usyszeli. Nie mieli czego rozsdniejszego?

Rozdzia 2
Czy nie mieli czego rozsdniejszego? Moe i nie. Jeli mamy odpowiedzie na to pytanie, trzeba cofn si troch w historie. Kiedy pierwsze dziaania gospodarcze w Kosmosie day nadziej na uratowanie cywilizacji i Ziemi od zagady, stao si konieczne lepsze poznanie najbliszych jej planet, zanim zacznie si je

eksploatowa. Rozwizywanie tego zadania naleao zacz od Marsa, jako planety najmniej wrogiej czowiekowi. adne prawa przyrody nie wzbraniay wysyania tam niewielkich statkw kosmicznych z zaog. Jedynym przeciwwskazaniem byo absurdalne zuywanie ogromnych iloci paliwa, czasu i wysiku, by trzy czy cztery osoby mogy spdzi kilka dni w jednym punkcie na powierzchni planety. Budowa jednostki J.Peter Vajk zabraa duo wicej czasu i pienidzy, ale opacia si, gdy statek, a waciwie kosmiczna kolonia, rozpostar swj potny agiel soneczny i zabra tysic osb, wiozc je do celu przez p roku nawet w nie najgorszych warunkach. Opacalno wzrosa i jeszcze bardziej, gdy kolonici zaczli wysya cenne mineray z Fobosa, ktrych nie potrzebowali dla siebie. Owe potrzeby oczywicie objy wieloletnie, szczegowe badania Marsa, a w tym ldowania w rnych punktach jego powierzchni, nawet na jeszcze duszy okres. Tyle przypomnienia wystarczy; nie ma potrzeby wspomina o wszystkich sukcesach tej podstawowej koncepcji w caym wewntrznym Ukadzie Sonecznym a do Jowisza. Tragedia Yladimira daa powd do podjcia kolejnej prby z Merkurym... a na swoisty, polityczny sposb skonia konsorcjum brytyjsko-amerykaskie do podjcia programu Chronos. Nazwa ta lepiej pasowaa do statku, ni przypuszczali jego projektodawcy: czas eglugi do Saturna wynis osiem lat. Nie tylko uczeni musieli by ludmi zdrowymi, o bystrych umysach. Tacy sami musieli by czonkowie obsugi, technicy, lekarze, policjanci, nauczyciele, duchowni, przedstawiciele brany rozrywkowej wszystkie elementy tej spoecznoci. Kady musia mie wicej ni jedn umiejtno, aby w razie koniecznoci kogo zastpi, a owe zdolnoci naleao utrzymywa w staej sprawnoci poprzez regularne, mudne wiczenia. rodowisko byo hermetyczne i spartaskie; czno z domem wkrtce ograniczya si do krtkich audycji nadawanych skupionym promieniem. Ci, ktrzy dotd byli kosmopolitami, znaleli si jakby w odcitej od wiata wiosce. Czym si mieli zaj? Zadawano prace. Podejmowano przedsiwzicia szczeglnie przy ulepszaniu wntrza statku. Zajmowano si badaniami, pisaniem ksiek, studiowaniem rnych przedmiotw, sportem, udziaem w klubach hobbistw, prowadzeniem dziaalnoci usugowej lub rzemielniczej, sprawom bardziej intymnym, czy te... Byy take nagrania wideo w wielkim wyborze, ale Centrala Lotu udostpniaa odbiorniki tylko na trzy godziny na dob. Nie naleao przyzwyczaja si do biernoci.

Ludzie narzekali, kcili si, tworzyli i rozwizywali koterie i kliki, podobnie jak zawizywali i rozwizywali maestwa oraz stosunki mniej otwarte, czasem poczynali i wychowywali dzieci, wielbili, wykpiwali, uczyli si, tsknili i w wikszoci znajdowali w yciu wystarczajce zadowolenie. Niektrzy jednak, a w tym znaczna cz utalentowanych, potrzebowali czego wicej, czego, co staoby midzy marnoci i zadowoleniem. Tym czym staa si psychodrama. Minamoto

wit przelizn si ponad lodem na ska. Byo to wiato jednoczenie przymione i nieprzyjemne, ale wystarczyo, by Garcilaso zebra ostatnie dane potrzebne do ldowania. Szum motoru cich, kadubem wstrzsn oskot uderzenia o grunt, wyrwnay

pooenie statku, zapada cisza. Przez chwil nikt nic nie Wszyscy patrzyli na lapetusa. W najbliszym otoczeniu bya taka sama pustka, jaka panuje na wikszoci wci Ukadu Sonecznego. Spowita mrokiem rwnina wyranie opadaa w d ku horyzontowi, ktry z wysokoci wzroku czowieka zdawa si odlegy zaledwie o trzy kilometry; z wysokoci kabiny statku wzrok siga dalej, co jednak tylko pogbiao wraenie przebywania na malekiej kulce wirujcej pord gwiazd. Grunt by pokryty cienk warstw pyu i wiru kosmicznego; tu i tam niewielki krater czy wystp skalny wysuway si ponad regolit, rzucajc dugie, ostre, zupenie czarne cienie. Odbyski wiata sprawiay, e mniej byo wida gwiazd, a niebo przemieniao si w czarn mis nocy. W poowie drogi midzy zenitem i kierunkiem poudniowym widoczny czciowo Saturn i jego piercienie dodaway urody widokowi. Podobnie zreszt lodowiec czy te lodowce? Nikt nie by tego pewien. Wiadomo byo jedynie, e z odlegoci lapetus byszcza jasno, gdy znajdowa si na zachodniej stronie orbity, ciemnia za, przesuwajc si na wschd, poniewa z jednej strony pokryty by jak biaaw substancj, z drugiej za nie; linia graniczna przebiegaa prawie dokadnie pod planet, ku ktrej ksiyc by niezmiennie zwrcony. Prbniki Chronosa doniosy, e warstwa jest gruba i daje zagadkowe widma, ktre zmieniaj si w zalenoci od miejsca. Niewiele wicej byo wiadomo. W tym czasie czwrka ludzi spogldaa ponad posiekan rozpadlinami pustk i widziaa istne cuda unoszce si ponad horyzontem. Od pnocy w kierunku poudnia cigny si mury, baszty, iglice, czelucie, nawisy a ich ksztaty i cienie daway upust niezliczonym fantazjom. Na prawo Saturn rzuca agodne wiato o barwie bursztynu, jednak niemal cakowicie przymione

blaskiem padajcym ze wschodu, gdzie Soce, skarlae prawie do rozmiarw gwiazdy, wiecio jednak zbyt mocno, by mona byo na spoglda goym okiem. Srebrzysty blask rozpryskiwa si tam w brylantowe kaskady rozproszonego wiata, chodnych bkitw i zieleni. Oczy, olepione a do ez, widziay obraz zanikajcy i falujcy jakby z pogranicza krainy snw, krainy bani. Ale mimo wszelkich delikatnych misternoci pod spodem kry si chd i brutalna masa; tu te mieszkali Lodowi Olbrzymi. Broberg pierwsza odzyskaa mow. Lodowe Miasto szepna. Czary odezwa si rwnie cicho Garcilaso. Moja dusza mogaby si tu zagubi na zawsze, wdrujc. I nie wiem, czy miabym jej to za ze. Moja jaskinia to nic wobec tego, nic... Chwileczk! rzuci Danzig, peen obaw. O, tak. Uprzejmie prosi si o poskromienie wyobrani. Cho Scobie szybko potrafi zdobywa si na trzewe sowa, w jego ustach brzmiay one bardziej sucho, ni byo to konieczne. Wiemy z informacji przekazanych przez prbniki, e ta skarpa, hm, przypomina troch Wielki Kanion. Jasne, e jest o wiele wspanialsza, ni to sobie moglimy wyobrazi, co, moim zdaniem, dalej pozostaje tajemnic. Zwrci si do Jean. Ja nigdy nie widziaem lodu czy niegu o takich ksztatach, a ty? Mwia co, e gdy bya maa i mieszkaa w Kanadzie, czsto ogldaa gry i krajobraz zimowy. Fizyczka potrzsna gow. Nie. Nigdy. To nie wydaje si moliwe. Co mogo by przyczyn takiego uksztatowania? Tu nie ma dziaania czynnikw atmosferycznych... a moe jest? Moe to samo zjawisko spowodowao ogoocenie jednej pkuli? podsun Danzig. Albo pokrycie drugiej odpar Scobie. Ciao astronomiczne o rednicy tysica siedmiuset kilometrw nie powinno mie warstwy gazowej nawet w postaci lodu. Chyba e jest to kula cakowicie zbudowana z lodu jak kometa. A wiemy, e tak nie jest. Jak gdyby chcc poprze swoje sowa dowiadczeniem, z pobliskiego stojaka z narzdziami zdj kombinerki, upuci je i ponownie pochwyci, gdy wolno opaday w d. Przy swej masie dziewidziesiciu kilogramw Scobie way tu okoo siedmiu. A wic ksiyc musia si skada gwnie ze ska. Garcilaso zacz okazywa niecierpliwo. Dajmy spokj znanym faktom i teoriom, a zacznijmy szuka odpowiedzi. Tak, wyjdmy. Tam powiedziaa w uniesieniu Jean Broberg. Zaraz, zaraz zaprotestowa Danzig, gdy Garcilaso i Scobie przytaknli jej

entuzjastycznie. Chyba nie mwicie tego powanie. Ostrono, krok za krokiem... Nie, tu jest zbyt cudownie na ostrono gos Broberg dra. Tak, do diaba z leniuchowaniem powiedzia Garcilaso. Ju powinnimy przeprowadzi cho wstpny zwiad. Zmarszczki na twarzy Danziga pogbiy si. Masz na myli siebie, Luis? Ale jeste przecie naszym pilotem! Po wyldowaniu jestem dla was, uczonych, gwnym asystentem, naczelnym kucharzem i chopcem na posyki. Czy mylisz, e bd tu si nudzi, gdy widz co takiego do zbadania? Garcilaso opanowa gos. Poza tym, gdyby mi si co stao, kady z was potrafi wrci przy niewielkim naprowadzeniu z Chronosa i automatycznym dokowaniu. To ma sens, Mark przekonywa Scobie. Jasne, e niezbyt zgodne z instrukcj, ale to instrukcje s dla nas, a nie na odwrt. Niewielka odlego, niskie cienie, a poza tym bdziemy uwaa na niebezpieczestwa. Chodzi o to, e dopki nie wiemy, co to za ld, nie bdziemy te mieli pojcia, czego tu szuka w okolicy. Nie, wyskoczymy tylko na chwileczk. Kiedy wrcimy, wwczas zaczniemy planowa. Danzig zesztywnia. Chciabym wam przypomnie, e jeli co si stanie, pomoc przyjdzie dopiero za co najmniej sto godzin. Statek pomocniczy, taki jak nasz, nie moe lecie szybciej, jeli ma mu starczy paliwa na powrt, a wiksze jednostki z okolic Saturna i Tytana s jeszcze dalej. Scobie a poczerwienia, uraony przypuszczeniem, jakie brzmiao w sowach Marka. A ja chciabym ci przypomnie, e na ldzie to ja dowodz! Twierdz, e bliski zwiad jest bezpieczny i podany. Moesz zosta, jeli chcesz. Waciwie to musisz: instrukcja susznie stwierdza, e w statku musi zawsze kto by. Danzig przyglda mu si przez kilka sekund, zanim mrukn: Luis jednak wychodzi, tak? Tak! wykrzykn Garcilaso tak gono, e ciany kabiny zadzwoniy Broberg poklepaa Danziga po opuszczonej bezwadnie doni. - Wszystko bdzie dobrze, Mark powiedziaa agodnie. Przyniesiemy ci prbki do bada. A potem wcale si nie zdziwi, jeli to ty bdziesz mia najlepsze koncepcje co do dalszego postpowania. / Potrzsn gow. Nagle ogarno go zmczenie. Nie odpar beznamitnym gosem to si nie zdarzy. Widzisz, jestem tylko tpym chemikiem zatrudnionym w przemyle, ktremu wydawao si, e ta wyprawa da szans

ciekawych bada. Przez ca drog zajmowaem sobie czas zwykymi sprawami, a w tym, jak. pamitasz, dwoma wynalazkami, ktrych nigdy przedtem nie miaem czasu dokoczy. Wy troje jestecie modsi, bardziej romantyczni... E tam, przesta, Mark Scobie prbowa si rozemia. Moe Jean i Luis troch s tacy, ale ja jestem tak baniowy jak talerz zupy. Grae w to rok po roku, a w kocu gra tob zawadna. I teraz te tob rzdzi, choby nie wiem jak stara si uzasadni swoje postpowa nie. Spojrzenie Danziga utkwione w geologu, ktry by jego przyjacielem, stracio swe poprzednie wyzwanie i stao si smutne. Przypomnij sobie Deli Ames. Scobie najey si. O co chodzi? Sprawa dotyczya tylko jej i mnie i nikogo wicej. Tylko e pniej wypakaa si na ramieniu Rachel, a Rachel nie ma przede mn tajemnic. Nie bj si, nikomu nie powiem. W kadym razie Delia jako to przeya. Ale gdyby popatrzy na to wszystko obiektywnie, wiedziaby, co ci si przydarzyo ju trzy lata temu. Scobie zacisn zby. Danzig umiechn si kcikiem ust. Nie, widz, e to niemoliwe mwi dalej. Przyznaj, e ja te nie miaem do dzisiaj pojcia, jak daleko posun si ten proces. Przynajmniej pki bdziecie na zewntrz, trzymajcie swoje fantazje w ukryciu, dobrze? Ale czy potraficie? W cigu piciu lat podry kwatera Scobiego staa si w szczeglny sposb jego wasnoci moe nawet wicej ni u innych, poniewa on sam pozosta kawalerem, a rzadko ktra kobieta mieszkaa u niego duej ni kilka okresw nocnych naraz. Wikszo umeblowania wykona sam; agrosekcje Chronosa dostarczay drewna, skry, wkna rwnie regularnie jak poywienia i wieego powietrza. Wykonane przeze sprzty byy masywne i miay archaiczne rzebione zdobienia. Czyta gwnie za pomoc ekranu tylko to, co przekazyway banki danych, ale na jednej z pek stao kilka starych ksiek: ballady z pogranicza Childe'a, osiemnastowieczna Biblia rodzinna (mimo e Scobie by agnostykiem), egzemplarz Mechanizmw wolnoci, cay w strzpach, ale z zachowan dedykacj autora, a take inne cenne drobiazgi. Nad nimi sta model aglowca, w ktrym Scobie pywa po wodach pnocnej Europy, oraz nagroda zdobyta w meczu piki rcznej na pokadzie Chronosa. Na grodziach wisia jego sprzt do szermierki i liczne zdjcia rodzicw i rodzestwa, dzikich terenw, ktre przemierza na Ziemi, zamkw, gr i wrzosowisk w Szkocji, gdzie te czsto bywa, kolegw z ekipy

geologicznej na Lunie, Tomasza Jeffersona oraz wyimaginowany portret Roberta I, krla Szkocji. Jednak podczas pewnego okresu dziennego siedzia przed teleekranem, przy przymionych wiatach, aby lepiej delektowa si obrazem. Trway wanie wsplne wiczenia jednostek pomocniczych i kilka osb z zaogi skorzystao z tej okazji, by transmitowa wszystko, co widz. A widok by wspaniay. Rozgwiedony Kosmos tworzy czar, na dnie ktrej spoczywa Chronos. Dwa olbrzymie, majestatycznie obracajce si w przeciwnych kierunkach cylindry, cay kompleks pocze, iluminatorw, luz, oson, kolektorw, nadajnikw, dokw wszystko wydawao si z odlegoci kilkuset kilometrw jak po japosku mistern zabawk. Wiksz cz ekranu wypenia agiel solarny, niczym obracajcy si zocisty krg soneczny; a jednak z dala mona byo dostrzec rwnie jego pajczynow misterno, rozlege i subtelne krzywizny, nawet cienko babiego lata. Twr wikszy ni piramidy egipskie, precyzyjniejszy ni wymodelowany chromosom Chronos poda ku Saturnowi, ktry sta si ju drugim po Socu najjaniejszym punktem na firmamencie. Gong u drzwi wyrwa Scobiego z oczarowania. Podnis si i ruszy ku drzwiom, po drodze silnie uderzajc si palcem u nogi o podstaw stou. Zawinia tu sia Coriolisa; niewielka, w przypadku gdy kadubowi statku o tych rozmiarach nadawano ruch obrotowy, by osign efekt 1 G, wic ju dawno si do niej przyzwyczai. Czasem jednak tak go co zajmowao, e powracay ziemskie nawyki. Zaja si w mylach za swe roztargnienie, bez zoci, bo oczekiwa miych chwil. Kiedy otworzy drzwi, Delia Ames wesza, nie czekajc. Natychmiast zamkna drzwi za sob i stana opierajc si o nie. Bya to wysoka blondynka, ktra pracowaa w dziale konserwacji urzdze elektronicznych, a poza tym miaa wiele zaj dodatkowych. Hej! zawoa Scobie. Co si stao? Wygldasz jak... sprbowa by dowcipny jak co, czego mj kot nie wziby w apy, gdyby na pokadzie byy jakie myszy czy wyrzucone na brzeg ryby. Zaczerpna oddechu. Jej australijski akcent pogbi si tak bardzo, e mia kopoty ze zrozumieniem. Ja... dzisiaj... przypadkiem usiadam w kawiarni przy jednym stoliku z George'em Hardingiem... Scobie poczu si nieswojo. Harding pracowa razem z Deli, ale o wiele wicej

wsplnego mia z nim. W grupie, do ktrej obaj naleeli, Harding tak samo jak on gra jedn z mniej lub bardziej wiodcych rl N'kumy, Pogromcy Lww. Co si stao? spyta Scobie. W jej oczach ujrza nieszczcie. On powiedzia... e ty i on, i caa reszta... e wemiecie razem najbliszy urlop... aby bez przeszkd cign ten... ten wasz cholerny wygup. No... tak. Prace nad nowym parkiem w Prawym Kadubie zostan zawieszone do czasu, gdy odzyskamy do metalu na rury do wody. Nie bdzie tam nikogo, wic moi zaatwili sobie moliwo spdzenia tam okoo tygodnia. Ale przecie wybieralimy si nad jezioro Armstrong! No, zaraz, by to tylko luny projekt, aden konkretny plan, a to taka niezwyka okazja... Moe pniej, kochanie. Przepraszam. Uj jej donie. Byy zimne. Zdoby si na umiech. No, dobrze ju, przecie mielimy sobie zrobi uroczyst kolacj, a potem spdzi, powiedzmy, spokojny wieczr w domu. Ale na pocztek ten przewspaniay widok na ekranie... Wyrwaa mu si. Zdawao si, e ten gest j uspokoi. Nie, dzikuj odpara martwym gosem. Nid ma mowy, skoro wolisz by z t Broberg. Wpadam tylko, by ci osobicie powiedzie, e usuwam si wam z drogi. Co takiego? Zrobi krok w ty. O czym ty mwisz, do jasnej cholery? Dobrze wiesz o czym. Nie wiem! Ona, ja, ona ma ma, dwoje dzieci, jest starsza ode mnie, jestemy zaprzyjanieni, jasne, ale nigdy midzy nami nie byo nic, czego nie mona robi otwarcie i bez skrpowania... Przekn lin. Chyba nie mylisz, e si w niej zakochaem? Delia Ames odwrcia wzrok. Nerwowo splataa palce. Nie mam zamiaru by tylko twoj zabawk, Colin. Tego masz a za duo. Ja mylaam... ale myliam si i chc si wycofa, pki nie straciam zbyt wiele. Ale... Dee, przysigam ci, e to nie z powodu kogo innego i przysigam, przysigam ci, e nie jeste dla mnie tylko partnerk do ka, e wiele dla mnie znaczysz... Staa milczca, nieobecna, Scobie przygryz wargi, nim mg wydusi z siebie: No dobrze, przyznaj, gwnym powodem, dla ktrego zgosiem si na t wypraw, by nieszczliwy romans na Ziemi. Nie to, eby ta praca tutaj mnie nie interesowaa, ale zdaem sobie spraw, ile ycia mnie tamto kosztowao. Ty, bardziej ni jakakolwiek inna kobieta, Dee, sprawia, e jest mi teraz o

wiele lepiej. Skrzywia si. Ale jeszcze bardziej sprawia to twoja psychodrama, co? No, nie moesz myle, e gra staa si moj obsesj. To nieprawda. To fajna zabawa i... no, moe zabawa" to zbyt sabe okrelenie... ale w kadym razie chodzi o to, e zbiera si par osb do regularnie i w co graj. To tak A jak moja szermierka, klub szachowy cokolwiek. Rozprostowaa ramiona. W takim razie odezwaa si czy odwoasz tamt gr i pojedziesz ze mn na urlop? Ja... ja nie mog tego zrobi. Nie na tym etapie. Kendrick nie znajduje si na uboczu gwnego toku wydarze, ale jest cile zwizany z innymi. Jeli nie przyjd, pozostaym popsuje to gr. Jej wzrok spoczywa na nim nieruchomo. Dobrze. Sowo to sowo, to zawsze zrozumiem. Ale pniej... Nie bj si, nie chc ci zapdzi w puapk. To by si na nic nie zdao, prawda? Jeli, jednak mimo wszystko zdecyduj si utrzyma ten nasz zwizek, czy wycofasz si stopniowo z twojej gry? Nie mog... Wezbra w nim gniew. Nie, do diabla! rykn. -, A wiec egnaj, Colin powiedziaa i wysza. Jeszcze przez wiele minut patrzy na drzwi, ktre za sob zamkna. czy

W przeciwiestwie do wielkich statkw badajcych Tytana i okolice Saturna pojazdy ldujce na powierzchni pozbawionych atmosfery ksiycw byy po prostu zmodyfikowanymi wahadowcami, czcymi Lun z Kosmosem niezawodnymi, ale o ograniczonych moliwociach. Kiedy kanciasty ksztat adownika znikn za horyzontem, Garcilaso odezwa si do mikrofonu: Stracilimy statek z oczu, Mark. Trzeba powiedzie, e widok zyska na tym. Jego sowa przekaza jeden z mikrosatelitw komunikacyjnych rozsianych po orbicie. Lepiej wic zacznijcie znaczy drog upomnia go Danzig. Pedant z ciebie, co? Tym niemniej Garcilaso wyj z kabury na biodrze rozpylacz i prysn ze na ziemi, tworzc krg ywo fluorescencyjnej farby. Bdzie powtarza t operacj w odstpach rwnych zasigowi wzroku, dopki grupa

zwiadowcza nie dotrze do lodowca. Jeli nie liczy tych miejsc, w ktrych regolit pokrywaa gruba warstwa pyu, lady stp byy niewyrane, a cakowicie giny tam, gdzie piechur stpa po litej skale. Piechur? Nie, skoczek. Caa trjka poruszaa si naprzd w radosnych podskokach, ledwie czujc ciar skafandrw, systemw regulacji biologicznej, toreb z narzdziami i ywnoci. Nagi grunt ucieka spod stp, a coraz wyej, coraz wyraniej i wspanialej wyania si przed nimi ld. Nie byo mowy o tym, by go opisa. Mona by opowiada o stokach w dole i palisadach w grze, o wysokoci rednio moe stu metrw, przetykanych jeszcze wyszymi iglicami. Mona by mwi o wdzicznie zaokrglonych warstwach idcych wzdu tych stokw; o koronkowych parapetach i obkowanych turniach, i ukowatych wejciach do pieczar penych dziww; o tajemniczych bkitach w gbinach i zieleniach tam, gdzie wiato przenikao przez przejrzysto, o kaskadach brylantowych iskier przecinajcych biel, gdzie wiato i cie splatay si w mandale i aden z tych opisw nie byby bliszy prawdy ni wczeniejsze, cakowicie bdne porwnanie Scobiego do Wielkiego Kanionu. Zatrzymajcie si powiedzia chyba ju po raz dziesity. Chc zrobi par zdj. Czy kto to zrozumie nie bdc tutaj? szepna Broberg. Prawdopodobnie nie odpar Garcilaso tym samym ciszonym gosem. Moe nikt w ogle poza nami. Co chcesz przez to powiedzie? rozlego si pytanie Danziga. Niewane rzuci Scobie. Chyba... wiem powiedzia chemik. Owszem, to pikny widok, ale dajecie si mu zahipnotyzowa. Jeli nie przestaniesz gada ostrzeg go Scobie wyczymy ci z obwodu. Cholera, mamy pene rce roboty. Odwal si od nas. Danzig westchn urywanie. Przepraszam. Hm... czy macie ju jakie dane na temat natury tego... tego tam, przed wami? Sobie wyostrzy obraz w kamerze. No wic zaczai, czciowo udobruchany rne odcienie i struktury, a bez wtpienia i rne ksztaty, zdaj si potwierdza to, co zasugeroway dane spektrometryczne sondy. Skad

jest mieszanin albo gmatwanin, czy te jednym i drugim, rnych materiaw i zmienia si w zalenoci od miejsca. Ld wodny jest z pewnoci, ale nie mam te wtpliwoci co do obecnoci dwutlenku wgla, a zaryzykowabym te zakad, e znajd tu amoniak, metan i moe mniejsze iloci innych substancji. Metan? Czy co takiego moe istnie w stanie staym, w temperaturze otoczenia i prni? Bdziemy musieli to sprawdzi. Jednake sdz, e przez wikszo czasu jest tu dostatecznie zimno, przynajmniej dla warstwy metanowej, ktra znajduje si w rodku, pod cinieniem. Otoczona witrylow kul hemu twarz Broberg zajaniaa radoci. Chwileczk! wykrzykna. Mam pomys na to... co si stao z sond, ktra wyldowaa. Zaczerpna oddechu. Pamitacie, e byo to prawie u podna lodowca. To, co widzielimy z Kosmosu, zdawao si wskazywa, e pogrzebaa j lawina, ale nie potrafilimy poj, co mogo j wywoa. No wic przypumy, e dokadnie w krytycznym punkcie stopia si warstwa metanu. Moe ogrzay j silniki adownika, a te brakujce par stopni doda promie radarowy, uywany do rysowania konturw. Warstwa popyna i wszystko, co spoczywao na niej, runo w d. To moliwe rzek Scobie. Moje gratulacje, Jean. Nikt o tym wczeniej nie pomyla? zadrwi Garcilaso. Ale my mamy naukowcw! Ktrzy uginaj si pod robot, od kiedy dotarlimy do Saturna, a jeszcze dochodz coraz to nowe dane odrzek Scobie. Wszechwiat jest wikszy, ni moesz to poj, ty lub ktokolwiek inny, ty narwacze. Och. No pewnie. Nie chciaem nikogo obrazi. Wzrok Garcilasa powrci na ld. Tak, nie zabraknie nam tajemnic, prawda? Nigdy... Oczy Broberg, ogromne, wieciy w ciemnociach. W sercu wszechrzeczy panowa bd czary. Krl Elfw rzdzi... Scobie odoy kamer do futerau. Przesta gada i rusz si rzuci szorstko. Jego wzrok napotka na chwil oczy Broberg. W niesamowitym, zmieszanym wietle wida byo, e jej twarz poblada, potem poczerwieniaa, zanim kobieta jednym skokiem znalaza si obok niego.

W noc sobtkow Ricia udaa si samotnie do Ksiycowego Lasu. Krl znalaz j tam i posiad, jak to zaplanowaa. Jednak rozkosz przemienia si w trwog, gdy potem j oddali. A mimo to okres niewoli w Lodowym Miecie przynis jej o wiele wicej takich godzin oraz cudw i dziww, jakie nie s znane miertelnym. Alvarlan, jej nauczyciel, wysa sw dusz na jej poszukiwanie i sam zosta oczarowany tym, co zobaczy. Wiele wysiku woli kosztowao go powiadomienie pana Kendricka z Wysp, gdzie przebywa Ricia, mimo e zobowiza si do pomocy w jej uwolnieniu. N'Kuma, Pogromca Lww, a take Bela z Kresw, Karina z Dalekiego Zachodu, pani Aurelia, Olaf Harfista wszyscy byli daleko, gdy to si wydarzyo.

Lodowiec (niewaciwa nazwa dla czego, co moe nie ma odpowiednika w caym Ukadzie Sonecznym) wystrzela w gr od razu niczym ciana. Stojc przed nim, troje uczonych nie mogo dojrze jego wyszych partii. Dostrzegali jednak, e stok, ktry zakrca stromo pod gr ku filigranowo zwieczonej krawdzi, nie by gadki. W niezliczonych malekich kraterach kady si niebieskie cienie. Soce unioso si ju dostatecznie wysoko, by je wywoa; dzie na lapetusie ma prawie osiemdziesit dni ziemskich. W suchawkach zatrzeszczao im pytanie Danziga: I co, jestecie ju zadowoleni? Wrcicie, zanim zaskoczy was kolejna lawina? Nie zaskoczy odpar Scobie. My to nie pojazd, a tutejsza struktura jest wyranie stabilna od wielu wiekw albo jeszcze duej. Poza tym, jaki jest sens wyprawy ludzkiej, jeli nikt nie bdzie niczego bada? Zobacz, czy uda mi si tam wej zaofiarowa si Garcilaso. Nie, zaczekaj nakaza mu Scobie. Ja mam pewne dowiadczenie z grami i nawisami nienymi, o ile w ogle moe si tu ono przyda. Najpierw opracujemy drog podejcia. Chcecie na to wle ca band ? wybuchn Danzig. Czycie zupenie powariowali? Brwi i wargi Scobiego cigny si. Ponownie ci ostrzegam, Mark, e jeli nie bdziesz kontrolowa swych emocji, wyczymy ci. Pjdziemy drog, ktr ja uznam za bezpieczn. Chodzi tu i tam, podskokami charakterystycznymi dla maej grawitacji, ogldajc

uwanie lodowiec. Wida byo wyranie warstwy i bloki poszczeglnych substancji, niczym kamienie ciosowe uoone rk murarza-elfa... tam, gdzie nie byy tak wielkie, eby musia je ka olbrzym... Malekie kratery mogy by posterunkami wartownikw w najniszej linii obrony Miasta. Garcilaso, tak zawsze peen wigoru, sta teraz nieruchomo i pozwoli swym oczom napawa si widokiem. Broberg uklka, by zbada grunt, ale jej oczy te bdziy dookoa. W kocu skina doni. Podejd tu, Colin, prosz powiedziaa. Chyba dokonaam odkrycia. Scobie zbliy si do niej. Unoszc si zebraa gar drobniutkich czarnych czstek lecych na gruncie, na ktrym staa, i przepucia je midzy palcami. Myl, e oto jest powd, dla ktrego granica lodowa jest tak ostra powiedziaa do niego. Co za powd? zapyta Danzig z oddali. Nie doczeka si odpowiedzi. Gdy tu szlimy, zauwayam, e pyu jest coraz wicej mwia dalej. Jeli pada na poacie i bryy zamroonych gazw, odizolowane od gwnej masy, i pokry je, powinny one absorbowa ciepo soneczne, dopki nie wyparuj albo te, co bardziej prawdopodobne, wysublimuj. Przy tej niskiej grawitacji nawet czsteczki wody ulec w Kosmos. Gwna masa bya na to zbyt wielka: prawo kwadratu-szecianu. Ziarna pyu w takim miejscu po prostu wytopiyby sobie niewielki kana w gb, a nastpnie zostayby przykryte zapadajcym si okolicznym materiaem i proces ulegby zatrzymaniu. Hm Scobie unis do, by podrapa si w podbrdek, ale natrafi na hem i wykrzywi si w umiechu. To brani prawdopodobnie. Ale skd si wzio tyle pyu... a zreszt i lodu? Myl... gos jej cich tak, e ledwie j sysza, a wzrok powdrowa ku uis9WJ-, Sqobie , nadal patrzy na ni, na jej profil widoczny na tle gwiazd. Myl, e to potwierdza twoj hipotez o komecie, Colin. lapetus dozna kolizji z komet. Nadleciaa z tego wanie kierunku, poniewa tak bardzo zbliya si do Saturna, e musiaa zatoczy ostry uk wok planety. Bya ogromna; jej ld pokry prawie ca pkul pomimo tego, e znacznie wiksza jego cz wyparowaa i zostaa utracona. Py czciowo pochodzi z komety, a czciowo powsta podczas uderzenia.

-Schwyci j za rami okryte skafandrem. To twoja teoria, Jean. Ja nawet nie byem pierwszy, ktry podda myl o komecie, ale to ty uzupenia j szczegami. Zdawao si, e nie dostrzega tego, poza tym, e mruczaa dalej: Py moe te tumaczy wystpienie erozji, ktra stworzya te cudowne formacje. Wywoa on topnienie i sublimacj na powierzchni, wedug wzoru, w jaki si uoy, a take zgodnie z budow lodu, dopki nie zosta wypukany czy otorbielony. Kratery, te mniejsze oraz wiksze, ktre ogldalimy z orbity, maj odrbne, cho podobne pochodzenie. Meteoryty... Hej, chwileczk zaprotestowa. Kady wikszy meteoryt wyzwoliby do energii, by wyparowao prawie cae pole. Wiem o tym. Dowodzi to, e zderzenie z komet byo niedawne, mniej ni tysic lat temu, inaczej nie ogldalibymy dzi tego cudu. Nic wikszego jeszcze tu nie uderzyo. Miaam na myli malekie kamyki, piach kosmiczny na postpujcych orbitach wok Saturna, ktre uderzay z niewielk prdkoci wzgldn. Wikszo kamieni po prostu robi doki w lodzie. Poniewa jednak s ciemne, lec zbieraj ciepo soneczne i oddaj je topic swe otoczenie, dopki nie zaton pod lodem. Pozostawione przez nie zagbienia odbijaj przypadkowe promieniowanie z jednego boku na drugi i w ten sposb rosn. Efekt kota erozyjnego. I znowu, poniewa rne rodzaje lodu maj rne waciwoci, nie otrzymujemy doskonale gadkich kraterw, ale te fantastyczne czary, ktre widzielimy przed ldowaniem. Na Boga! Scobie uciska j. Jeste genialna! Oparszy swj hem o jego umiechna si. Nie odpara. To oczywiste dla wszystkich, ktrzy widz to na wasne oczy. Milczaa przez chwil, nadal w objciach Scobiego. Przyznaj, naukowa intuicja to mieszna rzecz powiedziaa w kocu. Rozwaajc ten problem ledwie zdawaam sobie spraw z istnienia mego umysu logicznego. Mylaam za o... o Lodowym Miecie wykutym w gwiezdnych kamieniach z tego, co jaki bg zesa z nieba... Jezus Maria! Garcilaso obrci si gwatownie i wytrzeszczy na nich oczy. Scobie wypuci Jean z obj. Pjdziemy poszuka dowodw powiedzia niepewnym gosem. Do tego wielkiego krateru, ktry widzielimy nieco w gbi, jak pamitacie. Wydaje si, e po tej powierzchni mona stpa cakiem bezpiecznie.

 Nazwaam ten krater Sal Balow Krla Elfw zamylia si Jean, jak gdyby jaki sen do niej wraca. Uwaajcie zadudni miech Garcilasa. Tam s wielkie czary. Krl jest tylko spadkobierc. Te mury zbudowali olbrzymi dla bogw. Chyba musz si jako tam dosta, nie? odpar Scobie. Zaiste powiada Aharlan. Nie mog ci dalej prowadzi. Mj duch moe spoglda jeno przez oczy miertelnych. Suy ci bd jedynie sw rad, dopki nie zbliymy si do bramy. Czycie ju zapadli w sen lunatyczny z powodu tej waszej bajki? rozleg si ryk Danziga. Wracajcie, zanim spowodujecie wasn mier! Nie moesz si zamkn? warkn Scobie. To tylko taki styl rozmw midzy nami. Jeli nie moesz tego zrozumie, to twj mzg bardziej si marnuje ni nasz. Posuchajcie mnie, dobrze? Nie mwiem, e jestecie szaleni. Nie macie zwidw ani niczego podobnego. Twierdz jednak, e dalicie si ponie wytworom waszej fantazji co do tego miejsca, a obecnie rzeczywisto tak je wzmocnia, e znalelicie si pod wpywem imperatywu, ktrego sobie nie uwiadamiacie. Czy gdziekolwiek indziej we Wszechwiecie pobieglibycie przed siebie tak bez zastanowienia? Pomylcie! To wystarczy. Wznowimy czno po pewnym czasie... kiedy nabierzesz lepszych manier. Scobie pstrykn swoim gwnym przecznikiem radiowym. Wczone pozostay tylko te obwody, ktre suyy cznoci bliskiego zasigu, ale nie miay do mocy, by dotrze do cza orbitalnego. Jego towarzysze uczynili podobnie. Caa trjka spogldaa na wznoszc si przed nimi gron potg. Kiedy znajdziemy si we wntrzu, Alvarlanie, pomoesz mi odnale ksiniczk mwi Kendrick. Uczyni to obiecuje czarnoksinik. Czekam na ciebie, o najwytrwalszy z moich kochankw nuci Ricia. W adowniku za samotny Danzig nieomal zaka: Ach, eby diabli porwali na zawsze t gr! Jego sowa pady w pustk.

Rozdzia 3
Potpienie psychodramy, nawet w jej wzbogaconej formie, byoby potpieniem natury czowieka. Zaczyna si ona w dziecistwie. Zabawa jest konieczna dla niedojrzaego ssaka jako sposb uczenia si, jak obchodzi si z wasnym ciaem, postrzeganiem i wiatem zewntrznym. Mody osobnik ludzki bawi si, musi si bawi rwnie swym umysem. Im dziecko jest bardziej inteligentne, tym wicej wicze potrzebuje jego wyobrania. Aktywno jest stopniowana, od pasywnego ogldania widowiska na ekranie poprzez czytanie, marzenia, opowiadanie historii i psychodram... ktrej dziecko nie nazywa w ten wymylny sposb. Nie potrafimy nazwa tego zachowania w jaki uniwersalny sposb, bowiem jego ksztat i przebieg zaley od nieskoczonej liczby zmiennych. Pe, wiek, kultura oraz otoczenie to tylko najbardziej oczywiste z nich. Na przykad w Ameryce Pnocnej wieku przedelekIronicznego mae dziewczynki czsto bawiy si w dom", chopcy za w kowbojw i Indian", czy te zodziei i policjantw". Natomiast obecnie ich potomkowie obojga pici bawi si w delfiny" lub te w astronautw i kosmitw". W skrcie wyglda to tak: tworzy si niewielka grupka, kady z jej czonkw wybiera z literatury posta, ktr ma zagra lub tworzy j sam; mona wykorzystywa do tego proste rekwizyty, na przykad zabawkowe pistolety albo te kady przypadkowy przedmiot, jak patyk, moe sta si czym zupenie innym, choby wykrywaczem metalu czy te co innego moe by cakowicie tworem wyobrani, co prawie zawsze dotyczy scenerii. I wtedy dzieci odgrywaj przedstawienie, ktre ukadaj w czasie trwania zabawy. Jeli fizycznie nie s w stanie wykona jakiej czynnoci, opisuj j (No wic skacz tak wysoko, jak mona na Marsie, i wskakuj na krawd Yalles Marineris i skacz znienacka na tego bandziora"). Wiele osb tego przedstawienia, szczeglnie czarnych charakterw, istnieje tylko w wyobrani, dziki umowie uczestnikw. Ten z uczestnikw zabawy, ktry jest obdarzony najbujniejsz wyobrani, zaczyna dominowa w grze i wpywa na kierunek akcji, do delikatnie, proponujc najciekawsze moliwoci. Reszta uczestnikw bystroci te wykracza poza przecitno; psychodrama w swej najbogatszej postaci nie kademu odpowiada. Dla tych jednak, ktrym odpowiada, jej skutki s korzystne i pozostaj na cae ycie. Poza

rozwojem zdolnoci twrczych poprzez ich nieustanne uywanie psychodrama pozwala im rwnie sprbowa, poprzez zabaw, rnych rl ludzi dorosych oraz przey ich dowiadczenia. W ten sposb zdobywaj oni swoje pierwsze pojcie o dorosoci. Taka gra koczy si wraz z wkroczeniem w okres modzieczy, o ile nie wczeniej, ale tylko w takiej postaci, a i to niekoniecznie na zawsze. Doroli maj wiele zabaw-marze. Wida to jasno w przypadku rnych l, z ich tytuami, kostiumami i obrzdami. Ale czy w podobny sposb nie powstaje wszelka widowiskowo, kady rytua? Do jakiego stopnia nasze bohaterstwo, powicenie i samochwalstwo s jedynie efektem odgrywania rl, ktre sobie narzucilimy? Niektrzy myliciele sprbowali odnale ten pierwiastek we wszystkich aspektach spoeczestwa. Tu jednak mamy do czynienia z otwart postaci psychodramy wrd dorosych. W cywilizacji zachodniej pojawia si ona na zauwaaln skal po, raz pierwszy w poowie dwudziestego wieku. Psychiatrzy stwierdzili, e jest to skuteczna etoda diagnostyczna i terapeutyczna. Wrd zwykych ludzi za coraz popularniejsze staway si gry wojenne i fantastyczne, w czasie ktrych czsto nastpowao identyfikowanie si z postaciami historycznymi czy wymylonymi. Czciowo bya to niewtpliwie ucieczka od ogranicze i zagroe tamtego nieszczsnego okresu, ale moliwe te, e gwnie to bunt umysu przeciwko rozrywce pasywnej, przewanie telewizji, ktra zaczynaa dominowa jako sposb spdzania wolnego czasu. Okres Chaosu oznacza koniec tych gier. A wszyscy wiedz o tym, e ostatnio nastpio ich odrodzenie i tylko mona mie nadzieje, e ze zdrowszych przyczyn. Wykorzystujc banki danych do projekcji trjwymiarowych scenerii i emitowania odpowiednich dwikw albo lepiej jeszcze, zaprzgajc do tego komputer uczestnicy gry uzyskali poczucie realnoci, ktre zintensyfikowao ich zaangaowanie psychiczne i emocjonalne. A jednak w takich grach, ktre trway odcinek po odcinku, rok po roku w realnym czasie, kiedy tylko dwoje lub wicej czonkw takiej grupy mogo si zebra na gr, stwierdzali oni, e coraz mniej s uzalenieni od podobnych efektw specjalnych". Wydawao si, e poprzez praktyk odzyskali oni yw wyobrani dziecistwa i potrafili przemieni cokolwiek, nawet zwiewn nico w przedmioty i wiaty im potrzebne. Uznaem za konieczne przypomnienie w ten sposb spraw oczywistych, abymy mogli ujrze je w perspektywie. Wieci z Saturna spowodoway powszechn odraz. (Dlaczego? Jakich to ukrytych obaw dotknito? Oto temat do potencjalnie wanych bada.) Nieomal w cigu

jednego dnia psychodrama dorosych stracia sw popularno; grozi jej zagada. Z wielu przyczyn byaby to o wiele wiksza tragedia, ni to, co si do tej pory wydarzyo. Nie ma powodw, by przypuszcza, e owa gra przyniosa kiedykolwiek jak szkod komukolwiek zrwnowaonemu umysowo na Ziemi: wrcz przeciwnie. Nie ma wtpliwoci, e astronautom pomoga zachowa zdrowe zmysy i uwag podczas dugich, trudnych wypraw. To, e nie stosuje si ju jej do celw medycznych, wynika wycznie z tego, e psychoterapia staa si gazi biochemii stosowanej. I ten ostatni fakt, w brak dowiadczenia wiata wspczesnego w sprawach szalestwa, ley u rde tego, co si wydarzyo. Cho dwudziestowieczny psychiatra nie mgby przewidzie dokadnie tego, co si stanie, mg ostrzec przed zamkniciem ludzi na osiem lat w tak obcym rodowisku, jakim by Chronos. Byo ono obce bowiem mimo wszelkich wysikw: ograniczone, cakowicie kontrolowane przez czowieka, pozbawione wszelkich wskazwek, ktrych wykrywania na Ziemi nauczya nas ewolucja. Do tej pory kolonici pozaziemscy mieli dostp do licznych symulacji i kompensat, z ktrych najwaniejsze to peny kontakt z rodzinn planet i czste okazje do odwiedzania jej. Czas lotu do Jowisza jest dugi, ale i tak dwukrotnie krtszy ni czas lotu do Saturna. Poza tym naukowcy leccy Zeusem, poniewa byli pierwsi, mieli wicej czasu zajtego badaniami prowadzonymi po drodze, ktrych pniejsi podrnicy nie mieli potrzeby powtarza; do tego czasu przestrze midzyplanetarna dzielca obydwa giganty krya w sobie ju niewiele niespodzianek. Wspczeni psychologowie byli tego wiadomi. Rozumieli, e dugotrway lot najbardziej ujemnie wpynie na osobnikw najinteligentniejszych, najbardziej dynamicznych i penych wyobrani czyli tych, ktrzy mieli dokona wszystkich odkry w okolicach Saturna, dla ktrych zostaa przedsiwzita owa wyprawa. Majc mniejsze dowiadczenie ni ich poprzednicy w zgbianiu tajemnic mzgowego labiryntu, nawiedzanego przez Minotaura lecego pod kad wiadomoci ludzk, psychologowie oczekiwali wycznie pozytywnych skutkw od kadej psychodramy, jak podejmowali czonkowie wyprawy. Minamoto

Przydziau do poszczeglnych zespow nie dokonywano przed odlotem. Rozsdek nakazywa, by da umiejtnociom zawodowym ujawni si i rozwin podczas lotu wraz z kontaktami osobistymi. Te czynniki pomog pniej zadecydowa, kto i jakie powinien przej

przeszkolenie. Dugie wspuczestnictwo w grupie grajcych zazwyczaj wykuwao wiey przyjani, podane, o ile kwalifikacje czonkw byy odpowiednie. W yciu rzeczywistym Scobie zawsze przestrzega wszelkich zasad przyzwoitoci wobec Jean Broberg. Bya to kobieta atrakcyjna, ale o pogldach monogamicznych i Scobie nie chcia jej do siebie zraa. Poza tym lubi jej ma (Tom nie bra udziau w grze; jako astronom mia do zaj, ktre radonie zaprztay ca jego uwag). Grali ju przez par lat, a grupa przyja tyle osb, ile moga pomieci w opowieci, ktrej rodowisko i obsada staway si coraz bardziej skomplikowane, zanim Scobie i Broberg nawizali osobist rozmow. Gdy rozmowa ta miaa miejsce, odgrywana przez nich opowie rwnie nabraa charakteru intymnego i dlatego mg to nie by przypadek, e si spotkali podczas czasu wolnego obojga. Nastpio to w pozbawionym grawitacji sektorze rekreacyjnym, znajdujcym si na osi rotacji statku. Scobie i Broberg koziokowali w niewakoci wykrzykujc i miejc si, a ogarno ich przyjemne zmczenie, po czym zdjli skafandry i udali si pod natrysk. Przedtem nie widzieli siebie nawzajem nago; adne z nich nie odezwao si, lecz Scobie nie ukrywa, e sprawia mu przyjemno to, co widzi, podczas gdy Broberg zaczerwienia si i odwrcia wzrok tak taktownie, jak umiaa. Pniej, po woeniu ubra, zdecydowali si na drinka przed powrotem do domu i odszukali bar. Poniewa zbliaa si pora nocna, byli w barze sami. Scobie nacisn guzik zamawiajc whisky, Broberg pinot chardonnay. Gdy maszyna obsuya ich, zabrali drinki i poszli na galeryjk. Usadowieni przy stole spogldali na bezmiar Kosmosu. Lokal klubowy wbudowano w jeden ze wspornikw na poziomie o cieniu odpowiadajcym ksiycowemu. Nad sob mieli niebo, wrd ktrego, czuli si jak ptaki; jego zasig nie zdawa si ani troch bardziej ograniczony przez szeroko rozstawione pajczynowe dwigary ni z powodu paru przelotnych chmurek. Dalej na wprost nich przeciwlege pokady tworzyy gmatwanin ksztatw i mas, ktre sabe o tej porze owietlenie przemieniao w tajemnic. Wrd tych cieni ludzkie oko odrniao lasy, strumyki, stawy bielejce lub poyskujce w wietle gwiazd wpadajcym przez szczeliny widokowe. Na prawo i na lewo kadub rozciga si poza zasig wzroku tak mroczny, e wszelkie pozostae wiecce si lampy wyglday jak zagubione. Powietrze w klubie byo chodne, o zapachu jaminu, przesycone cisz. Pod nim i wewntrz, podprogowo, ttniy miriady impulsw statku. Wspaniae rzeka cicho Jean patrzc w przestrze. C za niespodzianka.

 Co takiego? spyta Scobie. Bywaam tu dotd tylko podczas pory dziennej. Nie spodziewaam si, e zwyka rotacja reflektorw da tak cudowny efekt. No, ja bym tak nie wybrzydza na widok dzienny. Ogromne wraenie. Tak, ale... ale wtedy wida wyranie, e wszystko zrobi czowiek, nie ma tu nic dzikiego, nieznanego, swobodnego. Soce przymiewa gwiazdy i wyglda to tak, jakby poza t skorup, w ktrej jestemy zamknici, nie istnia aden wszechwiat. A dzi jest tak, jakbymy znaleli si w Maranoa w krlestwie, gdzie Ricia jest ksiniczk, w krlestwie dawnych rzeczy i drg, dzikoci, oczarowa. Hm, owszem, sam czasem czuj si jak w klatce przyzna Scobie. Wydawao mi si na pocztku, e mam na ca podr dosy danych geologicznych do bada, ale mj program robi si wcale niezabawny. Ze mn te tak jest Broberg wyprostowaa si na siedzeniu, obrcia ku Scobiemu i lekko umiechna. Mrok agodzi jej rysy, przywraca im modo. Nie wynika z tego, e mamy prawo uala si nad sob. Jestemy tu, bezpieczni i w komforcie, dopki nie dotrzemy do Saturna. Potem za nie powinno nam zabrakn wrae czy materiaw, nad ktrymi bdziemy pracowa w drodze powrotnej. Jasne. Scobie unis szklank. No to... skoal. Mam nadziej, e dobrze to wymawiam. A skd mam wiedzie? Moje panieskie nazwisko brzmi: Almyer. Susznie, Broberg" to od Toma. Nie pomylaem. Cho przyjmowanie nazwiska ma jest dzi raczej rzadko spotykane, nie? Rozoya rce. Mojej rodzinie powodzio si niele, ale byli... s to katolicy jerozolimscy. W pewnych sprawach obowizuj surowe zasady... archaiczne, mona by powiedzie. Uniosa szklank z winem i pocigna yczek. Och, oczywicie odeszam z kocioa, ale pod pewnymi wzgldami koci nigdy mnie nie opuci. Rozumiem. Nie chc by wcibski, ale, hm, to tumaczy pewne twoje cechy, ktre mnie zastanawiay. Spojrzaa na niego znad krawdzi szklanki. Na przykad jakie?

 No, masz w sobie wiele ycia, wigoru, radoci, ale jeste rwnie... jak by to nazwa, wyjtkow domatork. Mwia mi, e do chwili maestwa z Tomem bya spokojn profesork na Yukon University. Scobie umiechn si. Poniewa uprzejmie zaprosilicie mnie na wasz ostatni rocznic lubu, a wiem, ile masz lat, wydedukowaem, e gdy wychodzia za m, miaa trzydziestk. Nie wspomnia o prawdopodobnej moliwoci, i do tamtej pory zachowaa dziewictwo. Tym niemniej... a, niewane. Nie chc wcibia nosa w nie swoje sprawy. Ale bardzo prosz, Colin zachcia go. Od kiedy zapoznae mnie z poezj Burnsa, pamitam linijk z jednego wiersza: Widzie siebie tak, jak inni widz nas!" Poniewa wyglda na to, e trafimy na ten sam ksiyc... Scobie ostro pocign swoj whisky. A, nic takiego odrzek, bezwiednie zaenowany. Jeli chcesz wiedzie, no to wydaje mi si, e wysza za m za Toma nie tylko dlatego, e si zakochaa. On ju by przyjty w skad tej wyprawy i uwzgldniajc twoje kwalifikacje, maestwo z nim dawao i tobie moliwo lotu. Krtko mwic, znuya ci ta codzienna przyzwoito i znalaza oto sposb, eby zmieni drog yciow. Mam racj? Tak. Jej wzrok spoczywa na nim przez chwil. Jeste bardziej spostrzegawczy, ni mylaam. Wcale nie. Taki tam sobie prostaczek. Ale Ricia sprawia, e jasno zobaczyem, i jeste czym wicej ni powan on, matk, uczon... Rozchylia wargi. Scobie unis do. Nie, prosz, daj mi skoczy. Wiem, e to niegrzecznie twierdzi, e czyja rola jest odbiciem jego marze, i nie robi tego. Oczywicie, e nie masz zamiaru by awanturnic uwielbiajc wolne ycie i woln mio, podobnie jak ja nie wybrabym ycia spdzanego na koniu, penego walk z najprzerniejszymi wrogami. A jednak, gdyby urodzia si i wychowaa w wiecie z naszej gry, pewien jestem, e bardzo przypominaaby Rici. I ten potencja jest czci ciebie, Jean. Wypi do dna. Jeli powiedziaem zbyt wiele, wybacz mi. Napijesz si jeszcze? Lepiej nie, ale nie krpuj si mn. Nie bd. Wsta i wyszed z galerii. Kiedy wraca, spostrzeg, e przyglda mu si przez witrylowe drzwi. Umiechna si do niego, gdy siada, nachylia nad stoem i rzeka cicho: Ciesz si, e to powiedziae. Mog teraz wyzna, do jakiego stopnia Kendrick ujawnia

twoje skompliowane wntrze. Co takiego? zapyta Scobie, szczerze zdziwiony. Niemoliwe! To wczga majcy tylko tarcz i miecz, facet, ktry lubi podrowa podobnie jak ja. Gdy byem chopakiem, te si lubiem bi tak jak on. Moe brakuje mu ogady, ale to szlachetny rycerz, wspczujcy wadca, znawca sag i tradycji, koneser poezji i muzyki, troch bard... Ricia tskni za nim. Kiedy wrci ze swej ostatniej wyprawy? Wanie wracam. Wraz z N'Kum umknlimy piratom i dwa dni temu wyldowalimy w Havernes. Po ukryciu upw N'Kuma chcia uda si do Beli i Kariny, i przyczy si do nich, cokolwiek mieliby w planach, tote poegnalimy si na jaki czas. Scobie i Harding niedawno powicili razem kilka godzin na zakoczenie tej ich wsplnej przygody. Reszta grupy miaa w tym czasie bardziej przyziemne zajcia. Oczy Broberg rozszerzyy si. Z Havernes na Wyspy? Ale ja jestem w zamku Devaranda, dokadnie w poowie drogi. Miaem nadziej, e tak bdzie. Nie mog doczeka si twojej opowieci. Wyruszam po zapadniciu zmroku. Ksiyc wieci jasno, a ja mam ze sob par luzakw, ktre kupiem za kilka sztuk zota z upw. Kurz unosi si biaymi kbami spod ttnicych kopyt. Gdziekolwiek podkowa uderzy w odamek krzemienia, strzelaj iskry gorejce. Kendrick marszczy czoo. Nie jeste z... jake si on zwie? Rudy Joran? Nie jestem mu rad. Odesaam go przed miesicem. Nabra przekonania, e to, i dzieli ze mn oe, daje mu nade mn wadz. Joran by dla mnie tylko igraszk. I stoj oto samotnie na wiey Gerfalcon, spogldajc w kierunku poudnia, na pola zalane wiatem ksiyca, i myl, jake ci si wiedzie. Droga pynie ku mnie niczym szara rzeka. Ale czy nie dostrzegam w oddali jedca zbliajcego si galopem? Po wielu miesicach gry niepotrzebne byy adne obrazy na ekranie. Na tle gwiazd faluj proporce rozwinite nocnym wiatrem. Nadjedam. Dm w rg, by zbudzi stranikw u bramy. O, jak dobrze pamitam te wesoe tony... Tej samej nocy Kendrick i Ricia zostali kochankami. Dowiadczeni w grze i przestrzegajcy jej etykiety Scobie i Broberg nie wspominali o szczegach tego, co midzy nimi

zaszo; nie dotykali si, zachowujc jedynie przelotny kontakt wzrokowy. Ostateczne poegnanie nastpio z zachowaniem wszelkich zasad przyzwoitoci; w kocu bya to tylko wymylona opowie o dwch nie istniejcych postaciach w wiecie, ktrego nigdy nie byo. Dolne partie zbocza lodowca wznosiy si w formie tarasw o gboko wklnitej powierzchni; obchodzili je wzdu krawdzi i podziwiali znajdujce si w dole niezwyke formacje. Nazwy same cisny si na usta: Mrony Ogrd, Most Duchw, Tron Krlowej niegu, a w tym czasie Kendrick wchodzi do Miasta, Ricia oczekuje go w Sali Balowej, duch Alvarlana za przekazuje ich sowa, i jest tak, jakby ksiniczka ju znajdowaa si u boku swego rycerza. Niemniej jednak posuwali si naprzd ostronie, czujni na wszelkie oznaki niebezpieczestwa, szczeglnie kiedy zmiana w strukturze czy zabarwieniu powierzchni pod stopami zdradzaa zmian jej natury. Ponad najwysz pk wznosia si skaa zbyt stroma, by j pokona nawet przy tutejszej grawitacji mury forteczne. Z orbity jednak zaoga wykrya nie opodal wyrw, tworzc przecz bez wtpienia wyoran przez may meteoryt w wojnie pomidzy bogami i czarnoksinikami, kiedy kamienie miotane z niebios tak straszliwe poczyniy szkody, e nikt nie way l si na odbudow. Bya to niesamowita droga, wiodca do gry pomidzy szczytami migoccymi na tle rzucanego przez siebie niebieskiego mroku, gdzie niebo widoczne byo tylko jako wski pas, na ktrym gwiazdy, zdawao si, wieciy podwjnie jasno. Z pewnoci przejcia strzeg stranicy mwi Kendrick. Tylko jeden odpowiada mu w mylach duch Aharlana. Ale jest nim smok. Jeli zechcesz toczy z nim bj, zamt i ogie cign na ciebie wszystkich wojownikw. Nie obawiaj si. Wlizgn si do jego pomienistego mzgu i taki mu sen wysnuj, e ci nie dostrzee. Krl moe odczu dziaanie zaklcia mwi Ricia za jego porednictwem. Skoro, Alvarlanie, i tak nie bdzie ci z nami, gdy dosigniesz ducha tej bestii, ja odszukam Krla i odwrc jego uwag. Kendrick krzywi si wiedzc doskonale, jakimi sposobami chce tego dokona. Opowiedziaa mu ju, jak tskni za wolnoci i swym rycerzem. Dala mu take do zrozumienia, e rozkosz zaznana z elfem wiksza jest ni to, co moe da czowiek. Czyby chciaa ostatni raz przed uwolnieniem...? W kadym razie Ricia i Kendrick ani razu nie przyrzekali sobie, ani nie dochowywali wiernoci. A ju z pewnoci nie czyni tego Colin Scobie. Ockn si z umiechem i szed dalej w milczeniu, ktre ogarno ca trjk.

Dotarli na szczyt lodowej masy i spojrzeli dookoa. Scobie gwizdn, Garcilaso jkn Jezus Maria", Broberg za klasna w donie. Pod nimi przepa opadaa ku krawdziom, ktre przybray cakowicie now, przeraliw form, blask i cie, koczc si na rwninie. Ogldana z gry krzywizna lapetusa sprawiaa, e palce u stp zakrzywiay si wewntrz butw, jakby chcc si dobrze trzyma i nie da si cisn w gwiazdy otaczajce raczej, a nie wiecce z gry na t kulk. Statek kosmiczny sta niczym samotny grobowiec, drobinka na tle ciemnego, podziobanego meteorytami kamienia. Na wschodzie ld siga poza horyzont, znacznie tu bliszy. Tam mgby by kraniec wiata rzek Garcilaso, a Ricia odpowiada: O, tak, do Miasta jest ju std niedaleko. Misy rnych ksztatw, pagrki, skay, jedno niepodobne do drugiego w wyrytym erozj ksztacie, przemieniay t rwn skdind paszczyzn w nierealny labirynt. Nad horyzontem dominoway aurowe arabeski grzbietu, ktry by ich celem. Wszystko, co stao w wietle, janiao delikatnym blaskiem. Soce, cho tak promieniste, rzucao wiato rwne blaskowi moe piciu tysicy peni ziemskiego Ksiyca. Od poudnia wielki pokrg Saturna dodawa jeszcze p wiatoci Luny. Ale blask dochodzcy z tego kierunku barwi dziki krajobraz na kolor bursztynowy. Scobie otrzsn si. No to co, idziemy? Jego prozaiczne pytanie wstrzsno pozosta dwjk. Garcilaso zmarszczy czoo, Broberg za skrzywia si. Odzyskaa jednak rwnowag. O, tak, piesz si mwi Ricia. Jestem znowu sama. Czy opucie ju smoka, Alvarlanie? Zaiste powiada jej czarodziej. Kendrick jest ju bezpieczny za zburzonym paacem. Powiedz nam, jak najlepiej do ciebie dotrze. Stoisz u dotknitego zbem czasu Domu Krlewskiego. Przed tob ley Ulica Patnerzy... Brwi Scobiego cigny si. Jest poudnie, kiedy elfy nie wychodz z domu przypomina Kendrick rozkazujcym tonem. Nie zamierzam natkn si na adnego z nich. adnych walk, adnych -komplikacji. Mamy ci uwolni i uciec bez dalszych kopotw. Broberg i Garcilaso okazali rozczarowanie, ale zrozumieli, co Scobie ma na myli.

Zdarzyo si ju, e jaki zesp musia przerwa gr, gdy jeden z graczy odmwi przyjcia czego, co drugi wprowadzi. Czasem przez wiele dni niektre wtki opowieci pozostaway przerwane i nie podejmowano ich na nowo. Broberg westchna. Id ulic, ktra koczy si placem, z fontann objania Ricia. Przejd przez plac i id dalej bulwarem A-Z. Poznasz go po prowadzcej do bramie w ksztacie czaszki z rozwartymi szczkami. Jeli zobaczysz gdzie tczowy bysk w powietrzu, stj bez ruchu, a przeleci: bdzie to bowiem zorza drapiena... W podskokach charakterystycznych dla maego cienia pokonali t odlego mniej wicej w p godziny. Pod koniec musieli okra wielkie hady lodu tak drobnoziarnistego, e usuwa si spod stp i prbowa ich pochon. Cel ich otaczao kilka takich had, lecych w nieregularnych odstpach. Tutaj podrnicy zatrzymali si ponownie na jaki .czas, zdjci podziwem graniczcym z przeraeniem. Znajdujce si u ich stp wgbienie musiao siga a do podoa skalnego, na gboko okoo stu metrw, a szeroko dwukrotnie wiksz. Na jego krawdzi unosia si ciana, ktr widzieli z nawisu: szeroki i wysoki na pidziesit metrw uk, o gruboci nie wikszej w adnym miejscu ni pi metrw, przerywany misternymi zawijasami, agodnie poyskujcy tam, gdzie nie by przezroczysty. By to grny skraj warstwy, ktra zagbia si do wntrza krateru. Inne wystpy i zagbienia byy jeszcze bardziej zjawiskowe... czy to nie gowa jednoroca, a tamto nie kolumnada kariatyd, a jeszcze dalej altana z lodowych sopli? Otcha wygldaa za jak jezioro zimnego, niebieskiego cienia. Przyszede, Kendrick, ukochany! woa Ricia i rzuca mu si w ramiona. Ciszej ostrzega gos Aharlana Mdrego. Nie zbudcie naszych odwiecznych wrogw. Tak, musimy wraca Scobie zamruga oczami. Na Judasza, co te nas optao? Rozumiem: zabawa, ale poszlimy o wiele dalej i szybciej, ni to byo rozsdne, prawda? Zostamy jeszcze chwil prosia Broberg. Tu jest tak cudownie... Sala Balowa Krla Elfw, ktr dla niego zbudowa Wadca Taca... Pamitajcie: jeli si zatrzymamy, znajdziemy si w matni i na zawsze pozostaniemy w niewoli. Scobie nacisn kciukiem gwny wycznik radia. Halo, Mark! Syszysz mnie? Ani Broberg, ani Garcilaso nie poszli w lady Scobiego. Nie usyszeli sw Danziga:

 O, tak! Siedziaem nad radiostacj gryzc paznokcie. Nic wam si nie stao? Wszystko w porzdku. Jestemy przy wielkim otworze i wracamy, tylko zrobi par zdj. Nie wymylono jeszcze odpowiednich sw, ktre wyraziyby, jalc bardzo mi ulyo. A z naukowego punktu widzenia warto byo ryzykowa? Scobie wyda cichy okrzyk. Wytrzeszczy przed siebie oczy. Colin? zawoa Danzig. Jeste tam jeszcze? Tak. Tak. Pytaem, czy zrobilicie jakie wane obserwacje. Nie wiem wymamrota Scobie. Nie pamitam. Nic z tego, co widzielimy po rozpoczciu wspinaczki, nie wydaje si rzeczywiste. Lepiej ju wracajcie poradzi ponuro Danzig. Daj sobie spokj ze zdjciami. Susznie. Naprzd marsz! Scobie zwrci si do swych towarzyszy. Nie mog odpowiada Aharlan. Bdne zaklcie oploto moj dusz dymnymi mackami. Wiem, gdzie znajduje si sztylet ognisty mwi Ricia. Sprbuj go wykra. Broberg ruszya przed siebie, jakby chcc zej w gb krateru. Spod podeszew jej butw posypay si drobne ziarenka lodu. atwo moga straci oparcie i zelizn si w d. Nie, zaczekaj! krzyczy do niej Kendrick. Nie rna potrzeby. Ostrze mojej wczni jest ze stopu ksiycowego. Moe przeci... Lodowiec zadygota. Krawd pka i usuna si w d. Cz, na ktrej stali, oderwaa si i potoczya w gb misy. Za ni pomkna lawina. Wyrzucone w gr krysztay pochwyciy wiato soneczne, zabysy rozszczepionym blaskiem, wyzywajc gwiazdy na wietlny pojedynek, nastpnie powoli opady i znieruchomiay. Nie liczc fali sejsmicznej, przechodzcej przez ciaa stae, wszystko stao si w absolutnej ciszy Kosmosu.

Powoli, z kadym nowym uderzeniem serca, Scobie powraca do zmysw. Stwierdzi, e jest uwiziony, obezwadniony w ciemnociach i blu. Skafander uratowa i nadal ratowa mu ycie. Zosta oguszony, ale unikn powaniejszych obrae. Jednak kady oddech sprawia mu nieznony bl. Wygldao na to, e ma zamane ebro lub dwa w lewym boku; potworne

uderzenie musiao wgi metal skafandra. A uwolnienie si spod masy lodu przekraczao jego siy. Halo wykrztusi. Czy kto mnie syszy? Jedyn odpowiedzi byo ttno jego krwi. Jeli radio nadal pracowao a powinno, skoro wbudowane zostao w skafander otaczajca go masa ekranowaa fale. Niezalenie od tego wysysaa z niego ciepo w nieznanym, ale przeraajcym tempie. Zimna nie odczuwa, ukad elektryczny skafandra czerpa bowiem energi z baterii tak szybko, jak byo trzeba, by utrzyma go w cieple i oczyszcza chemicznie powietrze. Normalnie traci ciepo w czasie powolnego procesu radiacji i niewielk ilo poprzez podeszwy butw pokryte piank winylow ale teraz wydatkowanie byo znacznie wiksze. Obecnie ciepo uciekao kadym centymetrem kwadratowym skafandra. W wyposaeniu na plecach mia zapasow bateri, ale nie mg si do niej dosta. Chyba e... Chrapliwie zachichota. Napinajc minie poczu, e otaczajcy go ld nieco ustpuje pod naciskiem ng i ramion. A jego hem ttni lekko szumem, bulgotem. Nie wodny ld go wic uwizi, ale co o znacznie niszej temperaturze zamarzania. Topio ten ld, powodowao sublimacj, robic sobie miejsce. Jeli bdzie lea nieruchomo, osunie si gbiej, a zamarzanie nad nim przesunie si w d i zamknie go w lodowym grobie. Moe spowoduje powstanie nowych, wspaniaych formacji, ale sam ich nie zobaczy. Musi wic wykorzysta t niewielk moliwo, ktra mu pozostaa, by przesuwa si w gr, drapa si, zdobywa zaczepienie o substancje, ktre jeszcze si nie stopiy, wygrzebywa si do gwiazd. Zacz. Wkrtce targn nim bl, oddech rwa si wychodzc i wchodzc do poncych puc; siy opuszczay go, ustpujc miejsca dreniu i nie mg ju stwierdzi, czy si wznosi, czy te moe osuwa si w gb. Olepiony, na wp uduszony, Scobie zakrzywi palce na ksztat krecich an, i kopa. Cierpienie stao si nie do zniesienia. Uciek od niego... Gdy potne zaklcia zawiody, Krl Elfw zburzy swe straszliwe wiee. Jeli duch Alvarlana powrciby do jego ciaa, czarodziej bdzie rozwaa to, co widzia, i zrozumie, co to oznacza, a owa wiedza da miertelnym potn moc przeciwko Krainie Elfw. Zbudziwszy si, Krl ujrza w szklanej kuli, jak Kendrick ju nieomal wypelni to, co zamierza. Brako czasu na

co wicej poza zdjciem uroku utrzymujcego mury Sali Balowej. Zbudowano je gwnie z mgie i wiata gwiazd, ale te i z odpowiedniej iloci kamiennych blokw wykutych po chodnej stronie Ginnungagap, by padajc na ziemi mogy zmiady rycerza. Ricia te zginie; lotny umys Krla natychmiast poaowa tego. Niemniej jednak waciwe sowa zostay wypowiedziane. Krl nie pojmowa, ile mk potrafi znie ciao i ko czowieka. Pan Kendrick oswobodz si z rumowiska, by odszuka i uratowa sw dam. Nim do tego dojdzie, pokrzepia si mylami o swych przygodach w przeszoci i tych, ktre dopiero nadejd... ...i nagle lepota ustpia, a przed oczyma pojawi si Saturn otoczony piercieniami. Scobie pad przodem na powierzchni lodu i lea dygocc. Musi si podnie mimo protestu obolaego ciaa, jeli nie chce wytopi sobie nastpnego grobu. Chwiejc si wsta i potoczy wzrokiem dookoa. Z dotychczasowych struktur pozostay jedynie niewielkie wystpy i pknicia. Prawie na caej swej powierzchni krater jania gadk biel. Brak cieni powodowa, e trudno byo oceni jego gboko, ale wedug Scobiego wynosia ona okoo siedemdziesiciu piciu metrw. I pustka, cakowita pustka. Mark, syszysz mnie? zawoa. To ty, Colin? zadwiczao w suchawkach. Co si stao, na lito? Usyszaem twj okrzyk, a potem zobaczyem, jak chmura si unosi i opada... i nic wicej przez ponad godzin. Nic ci si nie stao? Raczej nie. Nie widz ani Jean, ani Luisa. Zaskoczya nas lawina, ktra nas przykrya. Zaczekaj, poszukam ich. Gdy Scobie sta wyprostowany, ebra mniej go bolay. Zachowujc ostrono, mg si porusza cakiem swobodnie. W zestawie aptecznym mia dwa rodzaje rodkw znieczulajcych, oba rwnie nieprzydatne, jeden bowiem by /byt saby, by da zauwaaln ulg, drugi za tak mocny, e zupenie by go oszoomi. Chodzc w rne strony wkrtce znalaz to, czego szuka: lekkie zagbienie w naniesionym niby-niegu, skd wydobyway si pcherzyki, jakby co si pod spodem gotowao. Obowizkowe wyposaenie obejmowao rwnie opatk sapersk. Scobie zaczai kopa, nie zwaajc na bl. Wkrtce odsoni hem; w rodku zobaczy gow Broberg. Ona te si staraa odgrzeba. Jean!

 Kendrick! Oswobodzia si do koca i przywarli do siebie poprzez skafandry. Och, Colin... Jak si czujesz? zdoa wydoby z siebie. yj odpara. adnych powaniejszych obrae, tak mi si wydaje. To tylko dziki maej grawitacji... A ty? A Luis? Pod nosem miaa struk zakrzepej krwi, a lad uderzenia na czole nabiera barwy purpurowej, ale staa pewnie i mwia wyranie. Mog si porusza. Luisa jeszcze nie znalazem. Pom mi szuka. Najpierw jednak sprawdzimy nasz sprzt. Otulia si ramionami, jakby to mogo w czym pomc. Zimno mi przyznaa. Scobie wskaza wiateko alarmowe. Nic dziwnego. Twojej baterii zostao tylko kilka ergw; moja te zreszt nie jest w lepszym stanie. Zmieniajmy. Nie tracili czasu na zdejmowanie plecakw, ale wyjli nowe ogniwa sobie nawzajem. Odrzuciwszy zuyte na powierzchni lodu, ktra natychmiast zagbia si pod nimi parujc, po czym z powrotem zamarza, wczyli nowe baterie do ukadw swoich skafandrw. Przykr troch termostat poradzi Scobie. Nieprdko znajdziemy schronienie. W ruchu nie zmarzniemy. Ale za to potrzebna bdzie szybsza regeneracja powietrza przypomniaa Broberg. Owszem. Ale przynajmniej na razie moemy troch oszczdzi baterii. No dobrze, szukajmy teraz w skafandrach jakich napre, miejsc, gdzie moe nastpi przebicie, wszelkich uszkodze i utraconego sprztu. I szybko, Luis nadal jest pod spodem. Po tylu latach szkolenia przegld wykonali automatycznie. Gdy palce Jean sprawdzay skafander Colina, oczy jej bdziy po okolicy. Sala Balowa nie istnieje szepce Ricia. Sdz, e Krl zniszczy j, by zapobiec naszej ucieczce. Ja te tak sdz. Jeli pozna, e nie zginlimy i szukamy ducha Alvarlana... Hej, stop! Przesta z tym! Gos Danziga dra. Co z wami? Wyglda na to, e nie jest le odpar Scobie. Mj pancerz nieco dosta, ale nie pk

czy co w tym rodzaju. Teraz musimy znale Luisa... Jean, ty moe zataczaj krgi w prawo od dna krateru, a ja pjd w lewo. Odszukiwanie Garcilasa zajo troch czasu, bulgotanie bowiem dobywajce si z miejsca, gdzie lea zagrzebany, byo minimalne. Scobie zacz kopa. Jean popatrzya, jak si porusza, posuchaa, jak oddycha i w kocu rzeka: Daj mi t opatk. A w ogle co ci boli? Scobie przyzna si do zamanych eber i odsun si od otworu. Broberg zacza wyrzuca ld caymi bryami. Praca posuwaa si szybko, ld bowiem w tym miejscu skada si na szczcie z czego kruchego, a w cieniu panujcym na lapetusie mona byo wyci otwr o cianach niemal pionowych. Sprbuj si przyda rzek Scobie i poszukam drogi wyjcia. Kiedy ruszy pod gr najbliszym stokiem, grunt zadra. Natychmiast odrzucia go w ty zsuwajca si masa lodu, ktra szelecia na pancerzu skafandra, podczas gdy hem oblepia chmura biaego pyu. Zaciskajc z blu zby uwolni si na dnie krateru i sprbowa w innym miejscu. W kocu mg tylko tyle przekaza Danzigowi: Niestety, nie ma atwej drogi odwrotu. Kiedy krawd zapada si w miejscu, w ktrym stalimy, skutki nie ograniczyy si tylko do wstrzsu, ktry zniszczy delikatne struktury wewntrz krateru. Poza tym zwali jeszcze na jego dno tony lodu dziwnego lodu, ktry w tutejszych warunkach zachowuje si jak drobny piasek. ciany krateru s nim cakowicie pokryte. Prawie wszdzie ley jego wielometrowa warstwa na bardziej stabilnym podou. Tam, gdzie warstwa jest ciesza, zsuwalibymy si szybciej, ni potrafilibymy si wspina; gdzie jest grubsza, po prostu zapadlibymy si. Danzig westchn. Zdaje si, e czeka mnie miy spacer dla zdrowia. Mam nadziej, e wezwae pomoc. Oczywicie. Dwie szalupy przybd tu za mniej wicej sto godzin. To najprdzej, jak mona. Wiedzielimy o tym. Mhm. A nasze baterie wystarcz tylko na pidziesit. O, z tym nie ma zmartwienia. Wezm ze sob zapasowe i zrzuc je wam, jeli bdziecie musieli tam siedzie, dopki nie przybdzie pomoc. Hmmm... Lepiej bdzie, jak zrobi proc czy co. Moesz mie trudnoci z odnalezieniem nas. To nie jest zwyky krater, ale potny

kocio erozyjny, ktrego wlot jest na poziomie lodowca. Ta wymylna struktura na krawdzi, ktra suya nam za drogowskaz, ju nie istnieje. Mamy kopot. Pamitaj, e mam na was namiar poprzez anten kierunkow. Kompas magnetyczny moe by tu nieprzydatny, ale umiem si orientowa za pomoc nieba. Saturn ledwie si po nim przesuwa, podobnie jak Soce i gwiazdy. Cholera! Masz racj, zupenie o tym nie pomylaem. Mam w gowie tylko Luisa, co mnie cho troch tumaczy. Scobie spojrza poprzez pmrok ku Broberg. Pochylona nad miejscem, w ktrym kopaa, staa, zmuszona do krtkiego odpoczynku. W suchawkach usysza jej chrapliwy oddech. Musi oszczdza siy, ktre mu jeszcze pozostay, na pniej. Napi si wody z rurki, wsun ks jedzenia przez zawr w hemie, markujc apetyt. Sprbuj odtworzy, co zaszo powiedzia. Masz racj, Mark, zachowalimy si nierozsdnie, jak szalecy. Gra... Osiem lat gry to za dugo jak na otoczenie, ktre tak piao przypominao nam o rzeczywistoci. Ale kto mg to przewidzie? Boe mj, wylij ostrzeenie do Chronosa! Przypadkiem wiem, e jedna z grup wysyanych na Tytana jeszcze przed startem zacza celowo, tak jak my, gr w wypraw do wodnej krainy pod Oceanem

Karmazynowym a to z powodu czerwonych mgie na Tytanie... Scobie przekn lin. No wic mwi z trudem dalej nie wiem, czy kiedykolwiek dokadnie si dowiemy, co tu zaszo. Jest jednak oczywiste, e konfiguracja terenu bya ledwie metastabilna. Take i na Ziemi niezmiernie atwo czasem spowodowa lawin. Stawiabym na to, e tu pod powierzchni znajduje si warstwa metanowa. Gdy po wschodzie soca temperatura si podniosa, metan zacz si topi, co nie miaoby wikszego znaczenia przy maej grawitacji i w prni... ale przyszlimy my. Ciepo, wibracja w kadym razie owa warstwa wylizna si spod nas, co spowodowao oglny zawa. Czy ta hipoteza wydaje ci si prawdopodobna? Tak, amatorowi takiemu jak ja odrzek Danzig. Podziwiam, e w tych warunkach zachowujesz akademicki spokj. Jestem po prostu praktyczny odci si Scobie. Luisowi moe by potrzebna pomoc lekarska wczeniej, ni gdy przylec po niego te dwie szalupy, Jeli tak, to jak dostarczymy go do naszej? Gos Danziga zesztywnia.

 Co proponujesz? Wanie dochodz do tego. Zwr uwag: misa ma nadal w zasadzie ten sam ksztat. Oznacza to, e nie caa rupieciarnia si zawalia i e gdzie powinien by twardy materia, ld wodny i waciwa skaa. Prawd mwic, widz kilka wystpw, ktre si ostay: wychodz ponad t piaskopodobn substancj. Czym ona jest naprawd moe mieszanin amoniaku i dwutlenku wgla, czy moe czym bardziej egzotycznym przyjdzie czas zbada pniej. Teraz za... moje przyrzdy geologiczne powinny pomc wyledzi, gdzie twardsza warstwa ley najbliej powierzchni. Wszyscy oczywicie mamy saperki. Moemy sprbowa oczyci sobie drog zygzakiem, tam gdzie najatwiej. Nie ulega wtpliwoci, e w ten sposb zwalimy sobie kolejn lawin z gry, ale to z kolei przyspieszy nasze posuwanie si naprzd. Tam gdzie odkopane pki oka si zbyt strome lub liskie, by mona si byo na nie wspi, moemy wyku stopnie. Bdzie to praca cika i powolna; moemy te natrafi na stromizn, ktrej nie uda si pokona albo co w tym rodzaju. Mog pomc zaproponowa Danzig. Przez t godzin, kiedy si nie odzywalicie, przejrzaem nasze zapasy kabla, lin, sprztu, ktry mog powici, by wyj ze rodka drut, a take ubra i pocieli, ktre mona podrze na pasy wszystko, co da si zwiza w lin. Nie musi to by zbyt wytrzymae. Oceniam, e bdzie tego ze czterdzieci metrw. Wedug twoich sw signie gdzie do poowy wysokoci cian krateru, w ktrym jestecie uwizieni. Jeli zdoacie pokona pozostay odcinek, bd mg was Wycign. Dziki rzek Scobie chocia... Luis! zaskrzeczao w suchawkach. Colin, chod prdko, pom mi, to straszne! Nie zwracajc uwagi na bl, jeli nie liczy paru przeklestw, Scobie popieszy z pomoc do Jean Broberg.

Garcilaso by tylko czciowo nieprzytomny i na tym gwnie polegaa groza sytuacji. Sycha byo jego mamrotanie: ...Do diaba, Krl cisn moj dusz do pieka, nie potrafi odnale wyjcia, zginem, dlaczego w piekle jest tak zimno?... Nie widzieli jego twarzy; hem zamarz od rodka. Duej i gbiej zagrzebany ni oni oboje, a poza tym ciej kontuzjowany, umarby natychmiast po wyczerpaniu si baterii. Broberg odkopaa go prawie w ostatniej chwili -jeli ju nie byo za pno.

Zgita w p w szybie, ktry wykopaa, przekrcia Luisa na brzuch. Zatrzepota ramionami i monotonnie majaczy: Demon mnie atakuje, jestem olepiony, ale czuje powiew skrzyde. Odczya bateri i cisna j na powierzchni ze sowami: Jeli si uda, powinnimy zanie j na statek. Czsto si zdarza, e czowiek trzyma si rzeczywistoci tylko dziki drobiazgom. Na grze Scobie przyjrza si ponuro baterii. Nie zostao w niej nawet tyle ciepa, by wywoa parowanie, jak to si stao w przypadku ich zuytych ogniw. Leaa na lodzie cakiem nieruchomo. Obudow jej bya metalowa kasetka, o wymiarach trzydzieci na pitnacie, na sze centymetrw, cakowicie gadka poza dwoma bolcami kontaktowymi na jednej z szerokich cianek. Regulatory wbudowane w obwody skafandra pozwalay na rczne sterowanie reakcj chemiczn wewntrz baterii, ale zwykle pozostawiao si ten obowizek termostatowi i aerostatowi. Teraz za reakcja dobiega koca. Do czasu naadowania bateria bya po prostu kawakiem zomu. Scobie pochyli si, obserwujc poczynania Broberg w dole o gbokoci okoo dziesiciu metrw. Z ekwipunku Garcilasa wyja zapasow bateri, wstawia na odpowiednie miejsce skafandra na wysokoci ldwi i przymocowaa zatrzaskami do spodniej czci stelaa. Daj drut, Colin powiedziaa. Scobie zrzuci jej metr grubego kabla, ktry nalea do staego wyposaenia przy wychodzeniu poza statek, na wypadek gdyby trzeba byo zrobi jakie specjalne poczenie elektryczne lub dokona naprawy. Broberg splota go z dwoma pozostaymi jej i Garcilasa zrobia ptl na jednym kocu, drugi za doczepia u gry wasnego stelaa, z trudnoci manipulujc ponad lewym ramieniem. Potrjny kabel stan pionowo niczym antena. Pochyliwszy si wzia Garcilasa na rce. Na lapetusie way wraz ze sprztem mniej ni dziesi kilogramw; podobnie jak ona. Teoretycznie powinna mc wyskoczy od razu z otworu wraz z obcieniem. W praktyce skafander zbytnio krpowa ruchy: psztywne stawy pozwalay co prawda na znaczn swobod ruchw, ale nie tak, jak goa skra, szczeglnie biorc pod uwag, e temperatura na ksiycach Saturna wymagaa dodatkowej izolacji. Poza tym, gdyby Broberg nawet doskoczya do brzegu dou, nie utrzymaaby si: mikki ld usunby si spod palcw i stoczyaby si z powrotem w d. No to skocz powiedziaa. Lepiej postaraj si zapa mnie za pierwszym razem,

Colin. Nie wydaje mi si, by Luis mg znie wiele wstrzsw. Kendrick, Ricia, gdzie jestecie? jkn Garcilaso. Czy te wtrcono was do pieka? Scobie zapar si obcasami o grunt w pobliu krawdzi otworu i przykucn w gotowoci. Ujrza unoszc si ptl z kabla; schwyci j praw doni. Rzuci si w ty, by nie da si cign do otworu, i poczu, e zapany ciar gdzie si zaklinowa. Bl przeszy mu klatk piersiow. Udao mu si jako wycign uczepionych na bezpieczn odlego, nim zemdla. Ockn si po chwili. Nic mi nie jest wychrypia w odpowiedzi na niespokojne pytania Broberg i Danziga. Dajcie mi tylko odetchn. Jean skina gow i uklka, by zaj si pilotem. Odpia mu stela ze sprztem, by mg lee na wznak, z nogami i gow utrzymywanymi w grze przez pojemniki. To zapobiegnie znacznym stratom ciepa w wyniku konwekcji i zmniejszy te, ktre wynikaj z odpywu do gruntu. Tym niemniej jego bateria bdzie si wyadowywa znacznie szybciej, ni gdyby mg stan na nogi, a i tak po pierwsze musi wyrwna straszny deficyt energetyczny. Topi mu si ld w hemie poinformowaa. Matko Boska, krew! Wydaje si jednak, e pochodzi ze skry gowy i ju nie leci. Musia uderzy potylic w witryl. Powinnimy .nosi mikkie czapki w tych hemach. Tak, wiem, e nic podobnego si dotd nie wydarzyo, ale... Odpia od pasa latark, pochylia si i skierowaa wiato w d. Oczy ma otwarte. renice... tak, silne uderzenie i moliwe pknicie czaszki z krwotokiem do wewntrz mzgu. Dziwi si, e nie wymiotuje. Czyby to w wyniku zimna? Moe wkrtce zaczn si wymioty? Moe si nimi zakrztusi, tam w rodku, i nikt nie bdzie w stanie mu pomc. Bl drczcy Scobiego osab do znonego natenia. Podnis si, podszed, spojrza i gwizdn. Sdz, e moe nie przey, jeli go szybko nie dostarczymy do odzi i nie zajmiemy si nim odpowiednio. Co nie jest moliwe. Och, Luis. zy potoczyy si po policzkach Jean. Mylisz, e nie doyje do chwili, gdy przynios t lin i bdziemy mogli go zanie do statku? zapyta Danzig. Boj si, e nie odpar Scobie. Przechodziem kurs paramedyczny, a zreszt na wasne oczy, widziaem podobny przypadek. A ty skd znasz objawy, Jean? Duo czytam powiedziaa tpo.

 Pacz, kaj umare dzieci mamrota Garcilaso. Danzig westchn. Dobrze wic, przylec do was. Co takiego? wybuchn Scobie, a Broberg krzykna: Czy ty te postradae zmysy? Nie, suchajcie Danzig zacz szybko mwi: nie jestem wykwalifikowanym pilotem, ale miaem to samo podstawowe przeszkolenie na tego rodzaju statkach, jak wszyscy, ktrzy mog nimi lata. Statek mona powici, zabior nas szalupy ratunkowe. Gdybym wyldowa przy krawdzi lodowca, nie daoby to wiele w dalszym cigu musiabym robi lin i tak dalej a tego, co stao si z sond, wiemy, e ryzyko byoby znaczne. Lepiej wlec prosto do waszego krateru. Ldowanie na powierzchni, ktr pomienie z dysz natychmiast spod ciebie odparuj? parskn Scobie. Zao si, e nawet Luis uznaby to za wyczyn kaskaderski. A ty, mj drogi, rozwalisz si jak nic. No? niemal widzieli wzruszenie jego ramion. Upadek z niewielkiej wysokoci, przy tym cieniu moe najwyej lekko mn potrzsn. Ogie odrzutu wypali otwr a do skay. To prawda, e otaczajcy ld natychmiast zapadnie si wok kaduba i uwizi go. Moe bdziecie musieli dokopa si do luzy, cho podejrzewam, e promieniowanie cieplne kabiny nie pozwoli na zakrycie grnej czci statku. Nawet jeli statek przewrci si i uderzy bokiem a w takim przypadku zagbi si jakby w opadajcej poduszce powietrznej nawet gdyby stao si to na litej skale, nie powinien dozna powaniejszych uszkodze. Zaprojektowano go tak, by wytrzyma silniejsze uderzenia. Danzig zawaha si. Oczywicie istnieje moliwo, e nara was na niebezpieczestwo. Jestem pewien, e was nie spal odrzutem, zakadajc, e wylduj w pobliu rodka, a wy odejdziecie na tak odlego, jak tylko bdzie mona. Moliwe jednak... moliwe, e spowoduj jaki wstrzs, ktry was zabije. Nie ma sensu, by jeszcze dwie osoby miay straci ycie. Albo trzy, Mark powiedziaa cicho Broberg. Pomimo twych odwanych sw sam rwnie moesz si narazi na mier. Och, ja jestem starym czowiekiem. Owszem, kocham ycie, ale wy macie jeszcze tyle lat przed sob. Suchajcie, przypumy najgorsze: przypumy, e nie tylko fatalnie wylduj, ale cakowicie rozwal statek. Wtedy Luis umrze, ale to by go i tak czekao. Natomiast wy dwoje

zyskacie dostp do zapasw na pokadzie, wliczajc w to zapasowe baterie. Wedug mnie ryzykuj niewiele, a mog da Luisowi szans przeycia. Hmmm odezwa si Scobie gboko, gardowo. Rk bezwiednie sign do podbrdka, podczas gdy jego wzrok bdzi po skrzcej si powierzchni krateru. Powtarzam mwi dalej Danzig e jeli waszym zdaniem mogoby to wam w jakikolwiek sposb zagrozi, dajemy sobie spokj. adnej bohaterszczyzny, prosz. Luis z pewnoci przyznaby tu racj: lepiej, by zgina jedna osoba, a przeyo troje, ni by czworo stano przed powan moliwoci mierci. Daj mi pomyle. Scobie milcza przez dusz chwil, nim si znowu odezwa: Nie, moim zdaniem nic si tutaj nie stanie. Jak wczeniej powiedziaem, tutejsza lawina ju zesza i konfiguracja powinna by raczej stabilna. Ld si ulotni, to prawda. W przypadku warstw o niskiej temperaturze wrzenia moe to nastpowa wybuchowo i powodowa wstrzsy. Para jednak bdzie odprowadza ciepo tak szybko, e tylko te partie lodu, ktre bd najbliej ciebie, powinny zmienia swj stan. Przypuszczam, e ld drobnoziarnisty zostanie strznity ze stokw, ale ma zbyt ma gsto, by mg poczyni jakie znaczniejsze szkody. W zasadzie powinien si zachowa jak przelotna burza niena. Podoe ulegnie oczywicie zmianom, ktre mog by do gwatowne. Jednake my znajdziemy si wyej. Czy widzisz, Jean, t skaln pk tam, na wysokoci, do ktrej mona podskoczy? Musi to by cz zasypanego pagrka, a w kadym razie to lita skaa. Tam bdziemy czeka... dobrze, Mark, jeli o nas chodzi, moesz lecie. Nie mam absolutnej pewnoci, ale kto moe j mie w jakiejkolwiek sprawie? Wydaje si jednak, e ryzyko jest do przyjcia. Czy czego nie przeoczylimy? zastanawiaa si Broberg. Spojrzaa w d na tego, ktry lea u jej stp. Podczas gdy my bymy si zastanawiali nad wszystkimi moliwociami, Luis by umar. Tak, le, jeli chcesz, Mark, i niech ci Bg bogosawi. Kiedy jednak razem ze Scobiem przeniosa Luisa na pk, wskazaa doni Saturna, a potem Gwiazd Polarn i... Wypiewam zaklcia, rzuc ten niewielki czar, jaki znam, na wsparcie Wadcy Smokw, by wydoby dusz Alvarlana z pieka mwi Ricia.

Rozdzia 4

adna rozsdna osoba nie moe wini jakiegokolwiek badacza midzyplanetarnego za bdn ocen otoczenia, szczeglnie kiedy trzeba podj jak decyzj w popiechu i w warunkach stresu. Pewne pomyki s nie do uniknicia. Gdybymy dokadnie wiedzieli, czego si spodziewa w caym Ukadzie Sonecznym, nie byoby powodu go bada. Minamoto

Statek unis si, odrzucajc ogniem z dysz chmury kosmicznego pyu. Po wzniesieniu si na wysoko stu pidziesiciu metrw cig zmniejszy si i pojazd stan na supie ognia. Wewntrz kabiny sycha byo niewielki haas: guchy syk i przeszywajcy koci, ale prawie niesyszalny oskot. Pot wystpi na twarzy Danziga, zrosi jego sterczcy zarost, przemoczy kombinezon, a zacz cuchn. Mia oto podj manewr rwnie niebezpieczny jak dokowanie, ale przy tym bez naprowadzania. Delikatnie przesun naprzd przepustnic. Obudzia si boczna dysza. Statek run do przodu, ukiem przechodzc w lot nurkowy. Rce Danziga zataczyy na konsoli. Musi skorelowa siy, ktre utrzymyway statek w grze, z tymi, ktre pchay go poziomo, aby wypadkowa poniosa go w kierunku wschodnim, w tempie powolnym i staym. Wektor bdzie si stale zmienia, tak jak to si dzieje, gdy czowiek idzie. Komputer kontrolny, poczony z czujnikami, w znacznej czci pomaga w balansowaniu, ale niecakowicie. Trzeba mu byo przekaza, co si chce osign. Ze statkiem obchodzi si Danzig niezbyt fachowo; wiedzia, e tak bdzie. Gdyby unis si wyej, miaby wikszy margines bdu, ale pozbawiby si punktw odniesienia, ktre jego oczy odnalazy w terenie poniej i na horyzoncie przed nim. Poza tym, gdy dotrze do lodowca, bdzie musia lecie nisko, by odnale cel. Jego umys bdzie zbyt zaprztnity, by orientowa si wedug gwiazd, ktrymi mgby si posugiwa idc pieszo. Chcc naprawi bd przesadzi i statek skoczy w przeciwnym kierunku. Wystuka rozkaz zawieszenie nieruchome" i komputer przej pilota. Ponownie stojc na supie ognia Danzig przeznaczy chwile na oddech, uspokojenie nerww, przewiczenie manewru w

mylach. Zagryzajc wargi sprbowa znowu. Tym razem nie byo tak le. Migocc ogniem z dysz statek, pomkn, chwiejc si jak pijany, ponad powierzchni ksiyca. Nawis lodowy by coraz bliej. Zobaczy jego kruche pikno i poaowa, e musi wyci w nim. pasmo ruin. Ale jak moe mie warto kady cud natury, jeli nie ma przy nim

wiadomego umysu, ktry moe go podziwia? Min najniszy stok, ktry skry si w kbach pary. Naprzd. Poza miejscem wrzenia, na lewo, na prawo, i na przedzie budowle Krainy Elfw waliy si w gruzy. Przelecia nad palisad. Teraz znajdowa si zaledwie pidziesit metrw ponad powierzchni, a oboki pary pojawiay si wcieko blisko, zanim znikny w prni. Wyjrza przez iluminator i zatoczy uk skanerem, otrzymujc na ekranie powikszony obraz okolicy, i szukajc swego celu. Wybuch biay wulkan otaczajc go cakowicie. Nagle lecia na lepo. Kadubem wstrzsay uderzenia wzbijanych w gr kamieni. Mrz okry biel pojazd; zarwno ekran skanera, jak i iluminalory olepy. Danzig powinien by podnie statek, ale zabrako mu dowiadczenia. Czowiek w niebezpieczestwie raczej ucieka, ni podskakuje do gry. Danzig usiowa odskoczy w bok. Bez pomocy wzroku spowodowa koziokowanie statku. Gdy zorientowa si w bdzie, co trwao mniej ni sekund, byo ju za pno. Straci kontrol nad sterami. Komputer mgby po pewnym czasie uratowa sytuacj, ale lodowiec by zbyt blisko. Statek uderzy o grunt. Halo, Mark! woa cobie. Mark, czy mnie syszysz? Gdzie jeste, na lito bosk? Odpowiedziaa mu cisza. Rzuci Broberg spojrzenie, ktre spoczywao na niej przez jaki czas. Wszystko zdawao si w porzdku powiedzia a usyszelimy okrzyk, silny oskot i potem ju nic. Dawno ju by do nas dolecia, a zamiast tego sam wpakowa si w tarapaty. Mam nadziej, e nie tragicznie. Co moemy zrobi? spytaa zupenie niepotrzebnie. Musieli mwi, mwi cokolwiek, bowiem Garcilaso lea przy nich, a jego gos szybko sab. Jeli nie dostaniemy nowych baterii w cigu najbliszych czterdziestu czy pidziesiciu godzin, bdzie to koniec naszej drogi. Statek musi by gdzie niedaleko. Wychodzi na to, e sami bdziemy si musieli std wydosta. Zaczekaj tu z Luisem, a ja sprbuj pogrzeba dookoa i znale przyzwoit drog. Scobie ruszy w d. Broberg przykucna przy pilocie. ...sam na zawsze w ciemnociach... usyszaa. Nie, Alvarlanie obja go. Najprawdopodobniej nie czu tego, ale ona tak. Alvarlanie, wysuchaj mnie. Mwi do ciebie Ricia. Sysz w mylach woanie twej duszy.

Pozwl mi pomc ci, pozwl mi wyprowadzi ci z powrotem na wiato. Uwaaj ostrzeg Scobie. I tak grozi nam, e si znw sami zahipnotyzujemy. Ale moe... moe udaoby mi si dotrze do niego i... pocieszy go... Alvarlanie, Kendrickowi i mnie udao si uciec. On szuka dla nas drogi do domu. Ja szukam ciebie. Alvarlanie, oto moja do: we j. Na dnie krateru Scobie potrzsn gow, mlasn jzykiem i zdj sprzt z plecw. Lornetka pomoe mu zlokalizowa najbardziej obiecujce miejsca. Przyrzdy, poczynajc od metalowego prtu do przenonego geosonaru, dadz mu dokadniejsze pojcie o tym, jakie podoe ley pod jak gbok warstw nie nadajcego si do wspinaczki piasko-lodu. Bez wtpienia zasig sond tego rodzaju by bardzo ograniczony. Scobie nie mia czasu na odrzucanie ton substancji, by mc wspi si wyej i dalej prbowa. Musia po prostu uzyska jakie wstpne dane, postawi uzasadnion hipotez co do tego, ktra droga prowadzca w gr krateru okae si moliwa do przebycia i ufa. e si nie pomyli. Jak mg najszczelniej, oddzieli swoj wiadomo od Broberg i Garcilasa, i podj prac. Godzin pniej ignorujc bl, oczyszcza pasmo na powierzchni warstwy skalnej. Zdawao mu si, e na przedzie leaa gra solidnej, twardej zamarzej wody, ale wola si upewni. Jean! Colin! Syszycie mnie? Scobie wyprostowa si i stan sztywno. Jakby z bardzo daleka usysza gos Broberg: Jeli nie mog niczego dla ciebie uczyni, Alvarlanie, nieche si pomodl za spokj twej duszy. Mark! wyrwao si z ust Scobiego. Nic ci nie jest? Co si stao, do cholery? Taak, niewiele oberwaem powiedzia Danzig. A statek te cay, cho chyba ju nigdy wicej nie poleci. A co z tob? Jak Luis? Stan si cigle pogarsza. No dobrze, mw, jak byo. Danzig zacz opisywa wypadek. Pokoziokowaem w nieznanym kierunku na nieznan odlego. Nie mogo to by daleko, bo szybko walnem o grunt. Najwyraniej wryem si w wielk, hm, zasp, ktra osabia impet uderzenia, ale wytumia fale radiowe. Teraz jej ju nie ma wyparowaa. Widz dookoa pofalowan biao i jakie formacje w oddali... Nie jestem pewien, jakich uszkodze

doznay podpory i dysze rufowe. Statek stoi pochylony pod ktem okoo czterdziestu piciu stopni, prawdopodobnie na podou skalnym. Jednak jego tylna cz nadal znajduje si wewntrz mniej ulotnej substancji woda i CO2, jak myl ktra osigna rwnowag temperatur. Dysze s na pewno tym zatkane. Gdybym prbowa wczy odrzut, rozwalibym cay interes. Scobie skin gow. Na pewno by tak byo. Glos Danziga zaama si. O mj Boe, co ja zrobiem? Chciaem pomc Luisowi, a naraziem na mier ciebie i Jean. Usta Scobiego zacisny si. Nie ma co paka, to jeszcze nie nasz pogrzeb. Jasne, e to jaka za passa. Ale ani ty, ani ktokolwiek inny nie mgby przewidzie, e mona dotkniciem spowodowa pod sob wybuch. Co to mogo by? Masz jaki pomys? Nic takiego si jeszcze nie zdarzyo w przypadku zderzenia z komet. Bo wierzysz, e ten lodowiec jest szcztkami komety, prawda? Owszem, z tym, e ulegy one modyfikacji w wyniku dziaania ciepa. Uderzenie spowodowao wyzwolenie ciepa, wstrzs, zakcenia. Molekuy si porozbijay. Przez moment musia tu wystpowa stan plazmowy. Mieszaniny, zwizki, klatraty, stopy powstaway takie substancje, jak nigdzie indziej w wolnej przestrzeni. Wiele by si tu mona nauczy z chemii. Po to tu przyleciaem... No wic mijaem zoe jakiej substancji czy kilku, ktre gwatownie wysublimoway pod dziaaniem odrzutu. Kiedy ta szczeglna para dotkna kaduba, natychmiast na nim zamarza. Musiaem od rodka odmraa iluminatory a przecie nieg sam z nich odparowa. Gdzie si znajdujesz w odniesieniu do nas? Mwiem ci ju: nie mam pojcia. I nie wiem te, czy w ogle bd to mg ustali. Uderzenie zniszczyo anten kierunkow. Wyjd na zewntrz i rozejrz si. Dobrze, zrb to powiedzia Scobie. A ja si tymczasem wezm za robot. Kontynuowa j, dopki straszne jki i zawodzenia Jean nie cigny go pdem z powrotem do skay. Scobie odczy bateri Gareilasa.

 To, co w niej zostao, moe stanowi t rnic, dziki ktrej my przeyjemy powiedzia. Uwaajmy to za podarunek. Dziki, Luis. Broberg wypucia z rk ciao pilota i uniosa si z kolan. Wyprostowaa koczyny, ktre trzepotay w miertelnej walce, i zoya mu rce na piersiach. Nic nie moga poradzi na opadnit szczk i oczy wpatrzone w niebo. Wyjmowanie go w tym miejscu ze skafandra jeszcze by pogorszyo jego wygld. Nie moga te zetrze ez z wasnej twarzy. Prbowaa jedynie je powstrzyma. egnaj, Luis wyszeptaa. Zwrciwszy si do Scobiego, powiedziaa: Masz dla mnie jakie zajcie? Prosz ci o nie. Chod poleci jej. Wyjani ci, jak mam zamiar wydosta si na powierzchni. Byli w poowie drogi przez krater, gdy odezwa si Danzig. Nie dopuci, by umieranie kolegi opnio jego wysiki; niewiele te w tym czasie mwi. Raz, bardzo cicho, odmwi modlitw za konajcych. Nic z tego zaraportowa niczym maszyna. Zrobiem najwiksze koo, jakie mogem, nie chcc straci z oczu statku, ale zauwayem jedynie dziwne, zamarze ksztaty. Nie mog by od was daleko, bo widziaem na tej aonie maej kulce wyranie odmienny ukad gwiazd. Znajdujecie si prawdopodobnie w promieniu od dwudziestu do trzydziestu kilometrw ode mnie. Ale to kawa terenu. Susznie rzek! Scobie. Moliwe, e nie zdoasz nas znale w cigu tego czasu, ktry nam pozosta. Wracaj do statku. Hej, chwileczk zaprotestowa Danzig. Mog zatacza coraz wikszy uk, znaczc drog. Moe si na was natkn. Bardziej si przydasz, jeli wrcisz rzek mu Scobie. Zakadajc, e zdoamy si std wydosta, powinnimy mc do ciebie dotrze, ale potrzebny bdzie znak sygnalizacyjny. Przychodzi mi do gowy, by uy w tym celu samego lodu. Niewielkie wyadowanie energii, jeli bdzie skupione, powinno wyzwoli wielk chmur metanu czy czego rwnie lotnego... Rozprajc si, gaz powinien obniy temperatur, ponownie ulec kondensacji wok czsteczek pyu uniesionych ze sob bdzie przecie parowao i chmura Z pewnoci uniesie si odpowiednio wysoko, nim znw wyparuje, abymy j std dostrzegli. Kapuj! Nuta oywienia pojawia si w gosie Danziga. Zaraz si tym zajm. Zrobi

prby, wybior miejsce, gdzie uzyskam najbardziej spektakularne wyniki i... a co ty na to, bym zmajstrowa bomb termito-w? Nie, ona moe by za gorca. No, co tam wymyl. Informuj nas na bieco. Ale jeli chodzi o mnie... to chyba nie bd miaa czasu na pogawdki wczya si Broberg. Nie, bdziemy mieli pene rce roboty, ty i ja zgodzi si Scobie. Hm, jedn chwileczk odezwa si Danzig. A co bdzie, jeli nie zdoacie si wydosta? Sugerowae, e taka moliwo istnieje. No to wtedy bdzie czas na bardziej radykalne rodki, obojtne na razie jakie odpar Scobie. Szczerze mwic, w tej chwili myli mam zbyt zaprztnite... Luisem i wybieraniem najlepszej drogi wyjcia... eby myle o innych sprawach. Mhm, owszem, te myl, e na razie mamy do tych kopotw, ktre s, eby jeszcze stara si o nowe. Ale wiecie, co wam powiem. Kiedy przygotuj ju mj sygnalizator, zrobi t lin, o ktrej mwiem. Moe si okaza, e przyda si wam na pranie, kiedy tu przyjdziecie. Danzig milcza przez kilka chwil, nim dokoczy: Bo przecie musicie przyj, do cholery, prawda?

Scobie wybra punkt na pnocnej stronie krateru, gdzie zamierza sprbowa podejcia razem z Jean. Wystaway tam dwie pki skalne, jedna w pobliu podoa, druga za kilka metrw wyej, co wskazywao, e skaa siga przynajmniej do tego miejsca. Za pkami znajdoway si rozmieszczone nieregularnie wystpy twardego lodu. Pomidzy nimi i ponad najwyej umieszczonym wystpem, znajdujcym si niewiele powyej poowy odlegoci do krawdzi krateru, wida byo jedynie gadki, nie dajcy oparcia stopie stok pyu krysztaw. Kt ich uoenia dawa w rezultacie stromizn, w wyniku czego owa powierzchnia bya w dwjnasb zdradziecka. Pytanie, na ktre odpowied moga da jedynie prba, brzmiao: jak gboko skrywaa ona warstwy, po ktrych mogli si wspina, oraz czy podobne warstwy sigay do samej gry. Dotarszy na miejsce Scobie da znak do zatrzymania. Zaczekaj, Jean powiedzia. Pjd naprzd sam i zaczn kopa, A czemu nie razem? Ja te mam opatk.

 Poniewa nie umiem przewidzie, jak si zachowa tak wielki wa tego pseudopiasku. Moe zareagowa na zakcenie rwnowagi gigantyczn lawin. -. Jean podniosa gow; na jej wymczonej twarzy pojawi si bunt. Wic dlaczego nie mam pj pierwsza? Czy sdzisz, e zawsze czekam biernie na przybycie Kendricka? Szczerze mwic rzuci wole ja to zrobi, bo ebro rwie mnie jak cholera, w wyniku czego trac coraz bardziej siy. Gdyby miao si co sta, lepiej bdzie, jeli to ty popieszysz mi na pomoc, a nie na odwrt. Broberg pochylia gow. Och, przepraszam. Sama chyba jestem w nie najlepszej formie, jeli dopuszczam, by faszywa duma nam przeszkadzaa. Spojrzeniem powdrowaa ku Saturnowi, wok ktrego orbitowa Chronos, jakby szukajc przebywajcych tam ma i dzieci. Wybaczam ci. Scobie podkurczy nogi i skoczy pi metrw dzielcych go od niszej pki. Nastpna bya zbyt wysoko na podobny skok, tym bardziej e nie mia gdzie wzi rozbiegu. Pochyliwszy si zaszura opatk po dolnej czci skrzcego si przed nim stoku i zagarn sypki ld. Z gry posypay si kolejne ziarna, miliardy, zasypujc to, co zdoa oczyci. Pracowa jak nawiedzony robot. Kada opatka nie waya prawie nic, ale ich liczba bya nieprzeliczona. Nie zwali na siebie caej ciany, czego w poowie si obawia, w poowie chcia (jeliby przy tym zgin, zaoszczdzioby mu to wiele trudu). Stopy opywa mu suchy strumie. W kocu jednak ukazay si dalsze partie podoa skalnego. Stojc w dole Broberg nasuchiwaa jego oddechu. By ciki, nierzadko przerywany jkiem czy przeklestwem. W skafandrze kosmicznym, w surowym, bladym wietle Soca przypomina rycerza, ktry mimo odniesionych ran stan do walki z potworem. No, dobrze zawoa w kocu. Chyba wiem ju, czego mam oczekiwa i jak powinnimy postpowa. Bdziesz mi do tego potrzebna. Tak... o, tak, mj Kendricku. Miny godziny. Bardzo powoli Soce wspinao si po niebie, po ktrym przetaczay si gwiazdy i gas Saturn. Prawie przez cay czas oboje kopali obok siebie. Co prawda wystarczao tylko wskie przejcie, ale jeli od pocztku nie zrobiliby szerokiego, sypki ld z lewej i prawej strony

natychmiast zsunby si w d i zasypa przekop. Czasem budowa podoa pozwalaa na to, by kopaa tylko jedna osoba i wtedy druga moga odpocz. Wkrtce to Scobie gwnie korzysta z tej moliwoci. Czasem oboje zaprzestawali pracy, by co zje, wypi lub chwil odpocz, opierajc si o stela ze sprztem. Skaa ustpia miejsca zestalonej wodzie. Tam gdzie stok by bardzo stromy, Scobie i

Broberg przekonywali si o tym natychmiast, bowiem podcinany piasko-ld spada mas w d. Po pierwszej takiej lawinie, ktra nieomal ich zepchna, Scobie zawsze najpierw wbija w kad now warstw swj motek geologiczny. W razie jakichkolwiek oznak niebezpieczestwa chwyta trzonek, a Broberg szybko obejmowaa go w pasie. Wolnymi rkami ciskali saperki. Zakotwiczeni w ten sposb, ale zmuszeni do maksymalnego wysiku stali tak, podczas gdy opywa ich biay potop podnoszc si to na wysoko kolan, to czasem piersi, prbujc ich pogrzeba na wieki w swej niby-pynnej substancji. Pniej mieli ju przed sob nagi stok, zazwyczaj zbyt stromy, by podej bez pomocy, wic musieli wycina w nim stopnie. Poza piasko-lodem ogarniao ich jeszcze co, czemu nie mieli si podda: znuenie. Nawet najbardziej liberalny obserwator uznaby ich postpy za przeraajco powolne. Nie zuywali zbyt wiele energii na utrzymanie staej temperatury wewntrz skafandra, chyba e podczas odpoczynku, ale puca domagay si zwikszonych iloci tlenu, co wzmagao tempo pracy uzdatnia-czy powietrza. Bateria Garcilasa, ktr wzili ze sob, moga jednej osobie da kilka dodatkowych godzin ycia, cho biorc pod uwag, e wyczerpana w zmaganiu z hipotermi ciaa pilota nie wystarczy do czasu nadejcia pomocy z Chronosa. Nie wypowiedziana moliwo przewidywaa korzystanie z baterii na zmian. Bdzie im wtedy paskudnie, mrz przeniknie do koci, ale przynajmniej razem opuszcz ten Wszechwiat. Tote nic dziwnego, e ich myli uciekay od blu, zmartwienia, wyczerpania, stchlizny, rozpaczy. Bez; tej ucieczki nie przebyliby nawet tyle, ile przebyli. Odpoczywajc przez kilka chwil, oparszy si plecami o poyskujc bkitem pk, na ktr bd musieli si wspi, patrzyli na przeciwlegy kraniec krateru, gdzie odziane w skafander ciao Garcilasa pono niczym daleki stos aobny, i dalej jeszcze, ku Saturnowi. Planeta wiecia migotliwie, bursztynowo, pokryta delikatnie oddzielajcymi si pasmami, ukoronowana piercieniami, ktre dziki przecinajcej je linii cienia wieciy tym janiej. Blask ten przymiewa wikszo pobliskich gwiazd, ale pozostae, bardziej oddalone, ukaday si mnogoci w penej chwale wok srebrzystej dr ktr snua przed nimi galaktyka.

 Jake waciwy to grobowiec dla Alvarlana szepce Ricia jakby nic. Zatem on zgin? -pyta Kendrick. Nie wiesz tego? Miaem gow zaprztnit czym innym. Kiedy uwolnilimy si z ruin i pozostawiem ci, by odzyskaa siy, podczas gdy ja udaem si, by rozejrze po okolicy, natknem si na oddzia wojownikw. Uciekem, ale z koniecznoci wracaem ku tobie przemylnymi, skrytymi drogami. Kendrick gadzi Rici po zocistych wosach. Poza tym, moja najdrosza, to zawsze ty, a nie ja, miaa dar syszenia duchw. Mj dzielny ukochany... Tak, to dla mnie chwaa, e zdoaam przywoa jego dusze z pieka. Szuka swego ciaa, ale byo ono stare i sabe, i nie mogo przetrwa tej wiedzy, ktr obecnie posiad. Alvarlan wszake zmar w pokoju, ale wczeniej jeszcze ostatnim czarem uczyni sobie grobowiec, z ktrego stropu gwiazdy bd wieci po wsze czasy. Niech odpoczywa w pokoju. Ale nam nie dane jest spocz. Jeszcze nie. Przed nami daleka droga. O, tak. Jednak ruiny pozostay ju za nami. Spjrz! Na caej ce w trawie byszcz anemony. W grze piewa skowronek. Nie zawsze jest tu tak spokojnie. Przed nami moe jeszcze by wiele przygd. Stawimy im jednak czoo z mnym sercem. Kendrick i Ricia podnosz si, by ruszy w dalsz drog. cinici na wskiej pce Scobie i Broberg odrzucali piasko-ld przez ca godzin, niewiele j poszerzajc, z gry bowiem sypao si tyle, ile zdoali zepchn na d. Lepiej dajmy sobie spokj zdecydowa geolog. Udao si nam tylko troch spaszczy stok. Nie wiadomo, jak daleko w gb idzie ta pka, nim pojawi si twarde podoe. Moe w ogle nie ma takiego. Co wic zrobimy? spytaa Broberg tym samym znuonym tonem. Pokaza kciukiem. Zejdziemy na niszy poziom i sprbujemy w innym kierunku. Przedtem jednak bezwzgldnie odpoczniemy. Rozpostarli poduszki z gbki i usiedli. Po chwili, w czasie ktrej patrzyli tylko przed siebie, Broberg odezwaa si. Id ku potokowi mwi Ricia. Szemrze pod ukami zielonych, konarw. Midzy nimi przeciska si wiato skrzce si na powierzchni wody. Przyklkam i pij. Woda jest chodna,

czysta, sodka. Gdy unosz wzrok, widz posta modej kobiety, nagiej, ktrej pukle wosw maj barw lici. To nimfa wodna. Umiecha si. Tak, ja te j widz wacza si Kendrick. Zbliam si ostronie, by jej nie przestraszy. Pyta nas o imiona i cel podry. Wyjaniamy, e zgubilimy drog. Mwi nam, gdzie znale wyroczni, ktra moe udzieli rady. Wyruszaj, by odnale wyroczni.

Ciao ludzkie nie moe wiecznie odkada snu na potem. Krzyknij na nas za godzin, dobrze, Mark? poprosi Scobie. Jasne odpar Danzig. Ale czy to wystarczy? Tylko na tyle moemy sobie pozwoli po tych wszystkich niepowodzeniach. Przeszlimy mniej ni jedn trzeci drogi. To, e do was nie mwiem powiedzia powoli Danzig to nie dlatego, e byem bardzo zajty prac, chocia byem. Po prostu zdawao mi si, e sami macie do na gowie i bez mojego wtrcania si. Jednake... czy sdzicie, e mdrze robicie oddajc si w ten sposb fantazjom? Rumieniec wpez na policzki Broberg i spyn ku jej piersiom. Suchae, Mark? No... tak, oczywicie. Przecie mogo si wam co nagle przydarzy... Czemu? A gdyby nawet, to co by zrobi? Gra to sprawa osobista. No tak, tak... Ricia i Kendrick kochali si, gdy tylko mieli ku temu okazj. Nie pado przy tym wiele sw, ale byy one czsto namitne. Wczymy si, gdy bdziemy ciebie potrzebowa, tak jak w tym przypadku, przy budzeniu ucia Broberg. A poza tym przerwiemy kontakt. Ale... Ja przecie nie chciaem Wiem o tym westchn Scobie. Fajny z ciebie facet, a my z pewnoci jestemy przewraliwieni. Ale tak musi by. Zawoaj nas za godzin, tak jak powiedziaem.

W gbi groty Wy ca koysze si na tronie w takt sw proroczej opowieci. Z tego, co Ricia i Kendrick mog zrozumie, to nakazuje im uda si na zachd, Szlakiem Jelenia, a napotkaj jednookiego czowieka o siwej brodzie, ktry wskae im dalszy kierunek; musz jednak by ostroni w jego obecnoci, atwo bowiem go rozgniewa. Usuchawszy sw wyroczni, oboje oddalaj si. U wyjcia daj ofiar, ktr przynieli. Poniewa maj ze sob niewiele poza odzieniem i orem, ksiniczka skada wityni w ofierze swe zociste pukle. Rycerz twierdzi, e nawet z krtkimi wosami Ricia jest wci pikna. Hej, hopla! atwo nam poszo te dwadziecia metrw powiedzia Scobie, jednak gosem otpiaym ze znuenia. Pocztek drogi przez krain N arce jest czyst rozkosz. Jego pniejsze przeklestwo nie byo ani troch bardziej ywsze. Chyba kolejny lepy zauek.

Starzec w bkitnej opoczy i szerokim kapeluszu zaiste rozgniewa si, gdy Ricia odmwia mu swych ask, a wcznia Kendricka powstrzymaa go przed dalszymi prbami. Uda, e szuka zgody i wskaza im dalsz drog. Lecz na jej kracu wdrowcy napotykaj trolle. Udaje im si umkn i wycofuj si.

Mzg mi pywa w bagnie, we mgle jkn Scobie. A i zamane ebro raczej przeszkadza. Jeli si jeszcze troch nie przepi, nadal bd wybiera faszyw drog, a czas si nam skoczy. Ale oczywicie, Colin odezwaa si Broberg. Bd czuwa i obudz ci za godzin. Co takiego? spyta zdziwiony mimo znuenia. A czemu ty te si nie przepisz, Mark nas obudzi, tak jak poprzednio? Skrzywia si. Nie warto go niepokoi. Jestem zmczona, owszem, ale nie senna. Brako mu i przytomnoci, i siy, by si spiera. Dobrze powiedzia, rozcign na lodzie materac izolujcy i stoczy si w niewiadomo. Broberg uoya si obok niego. Byli w poowie drogi do krawdzi, ale trwao to z przerwami wicej ni dwadziecia godzin, a szo im coraz trudniej i byo bardziej niebezpieczne,

choby dlatego, e mieli coraz mniej si i przytomnoci umysu. Jeli w ogle dotr do szczytu i dostrzeg sygna Danziga, zostanie im jeszcze par godzin marszu na obolaych nogach, nim znajd si w schronieniu. Saturn, Soce, gwiazdy przewityway przez witryl. Broberg umiechna si, patrzc na twarz Scobiego. Ani troch w nim z urody greckiego boga, a pot, brud, zarost, liczne oznaki wyczerpania jeszcze mniej go przypominay, ale... szczerze mwic ona te zbytnio si teraz nie nadawaa na konkurs piknoci. Ksiniczka Ricia siedzi u boku swego rycerza, ktry zapad w sen w chacie kara, i przebiera palcami po strunach harfy, ktrej jej uyczyl w karzel, nim udal si do pracy w kopalni. Ricia piewa koysank, by osodzi sen Kendrickia. Gdy piew dobiega koca, dotyka ustami jego ust, po czym zapada w taki sam agodny sen.

Scobie budzi si powoli. Ricia, kochanie szepce Kendrick i szuka jej dotykiem. Zbudzi j pocaunkami... Unis si niezgrabnie. O, do diaba! Leaa bez ruchu. Sysza przez radio jej oddech, nim uderzenia jego ttna oddech ten stumiy. Soce wiecio znacznie dalej; wida byo wyranie, e si przesuno, za sierp Saturna znacznie schud, do tego stopnia, e na kocach pojawiy si ostre rogi. Wyty oczy, by spojrze na zegarek na lewym przegubie. Dziesi godzin! zakrztusi si. Uklk i potrzsn kobiet. Zbud si, na lito bosk! Rzsy jej zatrzepotay. Gdy ujrzaa na jego twarzy przeraenie, natychmiast opada z niej senno. Och, nie odezwaa si. Prosz, nie. Scobie z trudem wyprostowa si i poczy ze statkiem. Mark, syszysz mnie? Colin! wykrzykn Danzig. Dziki Bogu! Wychodziem z siebie ze zdenerwowania. Bdziesz si dalej denerwowa, kochany. Wanie obudzilimy si z

dziesiciogodzinnego snu.

 Co takiego? Ile przedtem pokonalicie? Weszlimy gdzie na czterdzieci metrw. Droga przed nami wyglda na trudniejsz ni ta, ktr dotd przebylimy. Boj si, e nic z tego nie bdzie. Nie mw tego, Colin rzek bagalnie Danzig. To moja wina stwierdzia Broberg. Staa sztywno, z zacinitymi piciami i nieruchom twarz. Gos miaa spokojny. On by zmczony, musia si przespa. Miaam go obudzi, ale sama zasnam. Nie twoja wina, Jean... zacz Scobie. Tak, moja przerwaa mu. Moe uda mi si to naprawi. We moj bateri. W ten sposb nie bd moga ci pomc kopa, ale moe przeyjesz i dotrzesz do statku. Schwyci j za rce. Pici nie rozwary si. Jeli mylisz, e ja... e ja mgbym to zrobi... Jeli tego nie zrobisz, to koniec z nami obojgiem odrzeka nieustpliwie. Wol odej z czystym sumieniem. A co z moim sumieniem? wykrzykn. Opanowujc si zwily wargi i mwi dalej szybko: Poza tym nie mona si obarcza win. Senno ci zwyciya. Gdybym si nad tym dobrze zastanowi, wiedziabym, e tak si skoczy i poczybym si z Markiem. A to, e tobie to te nie przyszo do gowy, dowodzi, jak bardzo i tobie brakowao snu. I... na ciebie czeka Tom i dzieci. We moj bateri. Zamilk na chwil. I bogosawiestwo na drog. Czy Ricia mogaby porzuci swego rycerza? Zaraz, chwileczk, posuchajcie zawoa Danzig. Suchajcie, to straszne, ale... a, cholera, wybaczcie, ale musz wam przypomnie, e takie teatralne gesty tylko przeszkadzaj w dziaaniu. Z waszego opisu wnosz, e adne z was samotnie nie bdzie w sianie i naprzd. Razem moe si wam jeszcze uda. Przynajmniej jestecie wypoczci minie wam dokuczaj, to jasne, ale w gowach wam si rozjanio. Wspinaczka moe si okaza atwiejsza, ni mylicie. Zastanwcie si nad tym! Scobie i Broberg przygldali si sobie nawzajem przez ca minut. Jej ciao jakby odtajao, a ciepo przeszo na niego. W kocu umiechnli si i objli. Taak, susznie burkn Scobie. Ruszamy, ale najpierw co przegryziemy. Jestem po prostu, najzwyczajniej w wiecie godny. A ty?

Broberg skina gow. To rozumiem rzek Danzig tonem zachty. Hm, czy mog jeszcze co zaproponowa? Ja jestem tylko widzem, co stawia mnie w cholernej sytuacji, ale inarn przez to widok oglny. Porzucie t wasz gr. Scobie i Broberg zesztywnieli. To ona jest prawdziwym winowajc cign bagalnie Danzig. Samo zmczenie nie stpioby w was bystroci oceny sytuacji. Nigdy bycie mnie nie wyczyli i... Ale zmczenie, wstrzs i al sprawiy, ecie dopucili, by ta przeklta gra nad wami zapanowaa. Nie bylicie sob, gdy zasnlicie: bylicie tymi-postaciami ze wiata marze. One nie miay powodu, dla ktrego nie wolno byo im zasn! j Broberg gwatownie potrzsna gow. Mark powiedzia Scobie masz suszno mwic, e jeste tylko widzem. To znaczy, e nie rozumiesz pewnych rzeczy. Po co wic masz si drczy suchaniem nas, godzina za godzin? Bdziemy si oczywicie wczali co jaki czas. Trzymaj si. Przerwa kontakt radiowy. On nie ma racji upieraa si Broberg. Scobie wzruszy ramionami. Ma czy nie, co za rnica? Nie zaniemy po raz drugi w tym czasie, jaki nam pozosta. Gra wcale nam nie przeszkadzaa podczas drogi. Waciwie to nawet pomagaa, pozwalajc zapomnie o ponurej sytuacji. To prawda. niadajmy wic ywo i ruszajmy w dalsz drog. Droga bya coraz trudniejsza. Zaiste Biaa Wiedma rzucia urok na ten trakt mwi Ricia. Nie ulkniemy si przysiga Kendrick. Nie, nigdy, pki idziemy ramie w rami, ja i ty, o najszlachetniejszy z mw.

Spadajcy z gry piasko-ld ogarn ich i odepchn o kilkanacie metrw. Zatrzymali si na wystajcym kamieniu. Kiedy nawaa mina ich, podnieli swe poobijane ciaa i powlekli si naprzd w poszukiwaniu lepszego podejcia. Miejsce, gdzie pozosta motek geologa, byo teraz niedostpne. Co strzaskao most? pyta Ricia. Olbrzym odpowiada Kendrick. Widziaem go, wpadajc do rzek. Rzuci si na

mnie i starlimy si na pycinie, a zmusiem go do ucieczki. Unis ze sob mj miecz wbity w jego udo. Masz swoj wczni, wykut przez Waylanda mwi Ricia i zawsze masz moje serce.

Zatrzymali si na ostatnim odgarnitym kawaku skay. Okazao si, e nie jest to pka, ale iglica z lodu wodnego. Dookoa rozcigaa si paszczyzna z piasko-lodu, znowu spokojna. Przed nimi pozostao trzydzieci metrw stoku, a potem krawd i gwiazdy. Ale rwnie dobrze mogo to by trzydzieci lat wietlnych. Ktokolwiek sprbowaby przey t odlego, zapadby si na nieznan gboko. Nie byo sensu schodzi w d odsonit stron lodowej iglicy. Broberg przywieraa do niej przez godzin, wykuwajc noem stopnie, po ktrych si nastpnie wspili. Stan Scobiego nie pozwala pomc jej w pracy. Jeli zdecyduj si na powrt, mog atwo zelizn si, spa i da si pochon przez piasko-ld. Jeli za nawet tego unikn, nigdy nie znajd nowej drogi: w bateriach pozostao im energii zaledwie na dwie godziny. Usiujc prze do przodu i jednoczenie wymienia midzy sob ogniwo Garcilasa, daliby tylko klasyczny przykad bezsensownego dziaania. Usiedli wic, z nogami wiszcymi nad otchani, i trzymali si za rce patrzc na Saturna i na siebie nawzajem. Nie sdz, by orki zdoay przebi stalow bram tej wiey mwi Kendrick ale zechc wzi nas godem. Nigdy dotd nie porzucae nadziei, mj rycerzu odpowiada Ricia i caluje go w skro. Rozejrzyjmy si moe? Te ciany s niewypowiedzianie stare. Kt wie, jakie mog w sobie kry czary? Moe dwa paszcze z pir feniksa, ktre ponios nas, miejcych si, do domu... Lkam si, e nie, moja ukochana. Nasz czar spocz na nas samych. Kendrick dotyka wczni, ktra byszczy oparta o mur. Smutny i szary bdzie ten wiat bez ciebie. Moemy jedynie z godnoci przyj nasz los. I z radoci, skoro jestemy razem. Na ustach Ricii pojawia si psotny umieszek: Widziaam oe w jednej z komnat. Skorzystamy z niego? Kendrick marszczy czoo.

 Winnimy raczej uspokoi nasze myli i dusze. Ricia cignie go za okie. Pniej, tak. A poza tym, kto wie? Moe strzepujc py z koca zobaczymy, e jest to paszcz-niewidek, dziki ktremu przedostaniemy si przez linie wroga? To tylko marzenie senne. Strach pojawia si w jej oczach. I c, jeli tak jest? Jej wiat chwieje si w posadach. Mog w marzeniach nawet nas uwolni, jeli mi pomoesz. Pi Scobiego uderzya w ld. Nie! wycharcza. Umr w tym wiecie, ktry istnieje. Ricia odsuwa si od niego. Kendrick widzi, jak opanowuje j groza. Ty szalony, najdroszy szepce. Obrci si i schwyci j za ramiona. Nie chcesz pamita o Tornie i twoich chopcach? O kim? Kendrick opada z si. Nie wiem. Ja te zapomniaem. Opiera si na nim, tu, na wichrowym wzgrzu. W grze kouje jastrzb. To z pewnoci skutek zego czaru. Och, moje serce, moje ycie, odrzu go od siebie! Daj mi odnale sposb ocalenia nas. Bagalne stwa brzmi niepewnie; pobrzmiewa w nich trwoga. Kendrick prostuje si. Kladzie dlo na wiczni W ay landa i dziki temu wstpuj we jakby nowe siy pynce z ora. Zaklcie to zaiste odpowiada. Glos jego nabiera mocy. Nie pozostan w jego mroku ani nie pozwol, by ciebie olepia i ogusza, moja pani. Spoglda jej w oczy, nie pozwalajc odwrci wzroku. Jest tylko jedna droga do naszej wolnoci. Droga ta prowadzi przez wrota mierci. Czeka, milczca i drca. Cokolwiek bymy zrobili, musimy zgin, Ricia. Idmy odtd dalej jako my sami. Ja... nie... Ja nie chc... Ja... Widzisz oto przed sob narzdzie mierci. Ostre ono, a jam silny, nie poczujesz blu.

Odsania pier. Wic szybko uderzaj, Kendricku, nim zgin! Kendrick uderza. Kocham ci mwi. Ricia pada u jego stp. Id za tob, najdrosza mwi, wyciga ostrze, opiera drzewce o skal, napiera na nie i pada obok niej. Teraz jestemy wolni.

To by... koszmar. Sowa Broberg byy ledwie syszalne. Gos Scobiego dra. Ale moim zdaniem potrzebny nam obojgu. Patrzy wprost przed siebie, pozwalajc, by wiato Saturna go olepiao. Inaczej pozostalibymy... szaleni? Moe i nie, z lekarskiego punktu widzenia. Ale te i nie w rzeczywistoci. Byoby atwiej wymamrotaa. Nie wiedzielibymy, e umieramy. A wolaaby to? Broberg zadygotaa. Ociao na jej twar/y ustpia temu samemu napiciu, ktre wyraay jego rysy. Och, nie odezwaa si bardzo cicho, ale cakowicie wiadomie. Nie, miae

oczywicie racj. Dzikuj ci za tw odwag. Ty zawsze miaa jej tyle, co inni, Jean. Po prostu masz wicej od innych wyobrani. Scobie zby to gestem doni. No, dobrze, trzeba poczy si z biednym Markiem i poinformowa go o wszystkim. Ale najpierw... Jego sowa straciy rytm, ktry stara si utrzyma. Najpierw... Ucisna go przez rkawice. Co takiego, Colin? Musimy co postanowi w sprawie trzeciej baterii Luisa wydusi z siebie, nadal patrzc w stron wielkiej planety w koronie piercieni. Decyzja waciwie naley do ciebie, cho moemy podyskutowa, jeli chcesz. Ja nie mam zamiaru postpi jak obuz za cen tych dodatkowych paru godzin. Nie chc te korzysta z baterii na zmian; w ten sposb oboje bdziemy paskudnie umiera. Ale ty jednak moe z niej skorzystaj. I polem bd siedzie obok twego zmarznitego ciaa? odpara. Nie. Nawet nie

czuabym ciepa, w kadym razie nie w kociach... Obrcia si ku niemu tak gwatownie, e niemal spada z iglicy. Podtrzyma j. Ciepo! krzykna tak ostro, jak krzyczy koujcy jastrzb. Colin, zawieziemy jednak nasze koci do domu!

Waciwie to wspiem si na kadub rzek Danzig. Tyle mi wystarczy, by dojrze wszystko ponad tymi grzbietami i turniami. Mog widzie cay horyzont. Dobrze mrukn Scobie. Przygotuj si, by mg szybko zobaczy cay horyzont. W gr wchodzi wiele czynnikw, ktrych nie jestemy w stanie przewidzie. Nasz sygna nie bdzie ani w czci lak silny, jak to, co ty przygotowae. Moe okaza si niky i krtkotrway. I, oczywicie, moe te unie si zbyt nisko, eby mg go dojrze z tej odlegoci. Odchrzkn. W tym przypadku to koniec. Ale prbowalimy do koca, co samo w sobie jest sukcesem. Zway w rku bateri, podarunek Garcilasa. Jej styki poczy kawaek grubego drutu pozbawionego izolacji. Przy wyczonym regulatorze bateria pompowaa maksymaln moc przez zwierajcy j drul, ktry ju si arzy. Na pewno chcesz sam to zrobi, Colin? spytaa Broberg. Twoje ebro... Umiechn si krzywo. Ale mimo to natura lepiej mnie wyposaya do rzucania odrzek. Pozwl mi na l odrobin mskiej prnoci; pomys wyszed od ciebie. Powinnam bya od pocztku na to wpa powiedziaa. I chyba by tak byo, gdyby nie oszoomia nas la fantazja. Mhm, czasem najprostsze rzeczy przychodz najtrudniej. Poza tym musielimy dotrze na t wysoko, bo inaczej nic by z tego nie byo, a gra nam w tym ogromnie pomoga... Jeste gotw, Mark? Heeej hop! Scobie cisn] bateri niczym pik do baseballu, mocno i daleko w sabym polu grawitacyjnym lapetusa. Obracajc si, przymocowany do niej rozarzony drut zakrela w polu widzenia czarodziejskie symbole. Bateria opada gdzie poza krawdzi, na tylnym skraju lodowca. Zamarznite gazy wyparoway, uniosy si w gr, na moment ponownie skropliy si i uleciay bezpowrotnie. Na tle gwiazd powsta biay gejzer. Widz was! wrzasn Danzig. Widz wasz sygna, wiem, dokd i. Ju pdz! Z

lin, dodatkowymi bateriami i wszystkim! Scobie osun si na ld i chwyci za lewy bok. Broberg uklka i podtrzymaa go, jak gdyby ktrekolwiek z nich mogo uleczy bolesne miejsce. Ale to nie miao wikszego znaczenia. Dugo ju nie bdzie bolao. Jak wysoko unosi si ten strumie, waszym zdaniem? spyta ju spokojniej Danzig. Ze sto metrw odpara przyjrzawszy si Broberg. A, cholera, w tych rkawicach niewygodnie naciska klawisze kalkulatora... Sdzc z tego, jak cz strumienia widz, znajduj si w odlegoci dziesiciu do pitnastu kilometrw. Dajcie mi godzin lub odrobin wicej na dotarcie do was i odszukanie. Dobrze? Broberg sprawdzia wskaniki. W porzdku, z minimalnym zapasem. Przykrcimy termostaty i bdziemy siedzie bardzo spokojnie, by zmniejszy pobr tlenu. Zmarzniemy, ale przeyjemy. Mog tam dotrze prdzej odrzek Danzig. To, co podaem, to najgorsza moliwo. No dobrze, pdz. Nie bdziemy rozmawia, dopki si nie spotkamy. Nie lubi ryzykowa, ale potrzebny mi bdzie oddech na szybki bieg. Oczekujcy usyszeli jego cichy oddech i przyspieszone kroki. Gejzer przesta bi. Siedzieli obejmujc si nawzajem w pasie i przygldali si otaczajcej ich wspaniaoci. Po chwili mczyzna odezwa si: Sdz, e to chyba koniec naszych gier. Dla wszystkich. Z pewnoci za winny by poddane cisej kontroli odpara kobieta. Wtpi jednak, czy porzuc je cakowicie... tutaj. Jeli bd musieli, zrobi to. Tak. Mymy musieli, prawda? Obrcili si twarzami do siebie pod tym niebem penym gwiazd w krlestwie Saturna. Nic nie przysaniao wiata sonecznego, ktre ukazywao ich sobie nawzajem: j, on innego czowieka, w rednim wieku, i jego, zwykego mczyzn, tyle e samotnego. Oni ju nigdy nie bd gra. Nie mog. W jej umiechu pojawia si zakopotana sympatia. Drogi przyjacielu... zacza. Powstrzyma j uniesion doni. Lepiej nie rozmawiajmy, o ile to nie jest absolutnie konieczne rzek.

Zaoszczdzimy troch tlenu i bdzie nam troch cieplej. Moe sprbujemy zasn? Oczy jej rozszerzyy si i pociemniay. Nie mam odwagi wyznaa. Musi min jeszcze wiele czasu. Na razie mog pomarzy.

Tumaczy: Wiktor Bukato