Vous êtes sur la page 1sur 5

Nowe zaoenia polityki polonijnej

Polska jako kraj emigracyjny musi podejmowa dziaania, ktre pozwoliyby na wykorzystanie polityka polonijna ogromnego nie bya potencjau efektywnym spoecznego, ekonomicznego i politycznego diaspory polskiej. Dotychczasowa narzdziem kreowania relacji z Polakami mieszkajcymi zagranic. Nowe jej zaoenia pokazuj, e istnieje szansa na to by dziaania wobec Polonii stay si skuteczniejsze. Emigracja stanowi nadal jeden z waniejszych procesw, wpywajcych na ksztat wspczesnej Polski. Jej konsekwencje s widoczne w strukturze demograficznej oraz zawodowej, dotykaj rynek pracy, a w dalszej przyszoci take system ubezpiecze spoecznych. Jak wskazuj opublikowane w padzierniku 2011 r. dane GUS, w porwnaniu z 2009 r. liczba polskich migrantw zwikszya si w 2010 r. o 120 tys. osb. Tym samym prognozowane przez niektrych ekonomistw i badaczy zahamowanie, a przynajmniej ograniczenie, zjawiska migracji nie urzeczywistnio si. Mimo dobrych wskanikw Nr 70/ 2011 071211 INSTYTUT ZACHODNI im. Zygmunta Wojciechowskiego Instytut Naukowo-Badawczy, Pozna gospodarczych spoeczne oceny sytuacji ekonomicznej, a przede wszystkim moliwoci rynku pracy powoduj, e wielu Polakw podejmuje decyzj o emigracji. Podobnie moe by w kolejnych latach. Potwierdzaj to np. badania prowadzone przez Instytut Zachodni w pierwszej poowie 2011 r., ktre pokazay, e wrd populacji pracownikw wybranych omiu bran Autor: Micha Nowosielski Redakcja: Marta Gtz Piotr Cichocki Radosaw Grodzki Krzysztof Malinowski wielkopolskiej gospodarki gotowo do migracji zagranicznej deklaruje ponad 11% osb. Co wicej, jak wynika z innych jeszcze bada nad postawami osb, ktre ju mieszkaj za granic (badania grupy klientw banku ING), take ch powrotu do kraju zdaje si male.

Obserwacje te skaniaj do zastanowienia si nad tym, jak na zwikszajce si ryzyko emigracji oraz rosnc liczb Polakw mieszkajcych za granic powinno reagowa polskie pastwo. Od razu naley zauway, i sama emigracja jako zjawisko szczeglnie wobec swobody przepywu siy roboczej w UE jest w zasadzie niemoliwa do kontrolowania. Moliwe, cho niezwykle trudne, jest stosowanie zacht, ktre miayby skania potencjalnych migrantw do tego, by jednak pozostali w kraju, a osoby, ktre ju wyemigroway do powrotu. Polska posiada dwa podstawowe narzdzia polityki wobec migracji. Pierwszym z nich jest Polityka migracyjna Polski przyjta 20 lipca 2011 r. przez midzyresortowy Zesp ds. Migracji koordynowany przez ministra spraw wewntrznych i administracji. Dokument ten, cho jeszcze nie zosta ostatecznie zatwierdzony przez rzd, opisuje gwnie zaoenia polityki wobec imigracji. Do emigracji z Polski odnosi si w stopniu ograniczonym wskazujc, i w tym zakresie polityka migracyjna powinna si ogranicza do dziaa polegajcych na wzmacnianiu wizi z Polsk, aby migranci mieli moliwo uczestniczenia w yciu gospodarczym, spoecznym, kulturalnymi i politycznym kraju, oraz dotarciu z informacj na temat moliwoci i warunkw powrotu do kraju. Dodatkowym postulatem jest monitorowanie zarwno samych procesw emigracji z Polski, jak i ich spoecznych i gospodarczych skutkw. Drugim narzdziem, ktre wprost odnosi si do Polakw mieszkajcych za granic, jest tzw. polityka polonijna. Jej zaoenia opisuje Rzdowy program wsppracy z Poloni i Polakami za granic, ktrego obecnie obowizujca wersja powstaa w 2007 r. Dokument ten mwi nie tylko o tzw. starej Polonii, ale uwzgldnia take nowe fale emigracji zwizanej z otwarciem rynkw pracy w niektrych pastwach UE. Poza rozszerzeniem grup docelowych polityka polonijna zmienia take swe zaoenia. Na pierwszym miejscu pozostay ochrona praw oraz podtrzymanie tosamoci Polonii i Polakw za granic. Pojawio si jednak nowe zadanie uatwienie powrotu do kraju, szczeglnie osobom z nowych fal migracji. Na ostatnim miejscu wymieniono utworzenie propolskiego lobby oraz promocj Polski za granic. Obecnie MSZ pracuje nad nowymi podstawami polityki polonijnej. Wynika to przede wszystkim z nikej efektywnoci dotychczasowego programu. Zmieni ma si filozofia polityki pastwa polskiego wobec Polonii i migrantw. Gwne idee nowego programu maj koncentrowa si wok celu strategicznego, za jaki uznano uzyskanie zrozumienia i skutecznego poparcia dla polskiej racji stanu i polskiej polityki zagranicznej wrd Polonii i Polakw za granic i skorzystania z ich potencjau do promocji i budowy prawdziwego, pozytywnego wizerunku Polski w wiecie.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 2

Jednak zanim ostatecznie przyjmie si zaoenia nowej polityki polonijnej, warto postawi pytanie: dlaczego, poza poczuciem wsplnoty z rodakami mieszkajcymi za granic, warto ich wspiera? Odpowiedzi na takie pytania szuka nie tylko Polska, ale wiele z tzw. krajw emigracji. Amerykaski Migration Policy Institute w 2009 r. opracowa raport opisujcy formy, jakie przybiera wsppraca midzy rzdami poszczeglnych krajw i ich diasporami. Z raportu wynika, i tam, gdzie w diasporze dominuj migranci zarobkowi, istotna jest troska o ich prawa oraz zabieganie, by cz ze swoich zarobkw inwestowali w kraju pochodzenia. Natomiast tam, gdzie diaspor stanowi w wikszoci migranci osiadli na stae, z obywatelstwem obcego kraju, dobrze zintegrowani ze spoeczestwem przyjmujcym i zajmujcy w nim wysokie pozycje spoeczne, wane jest podtrzymywanie wizi z ojczyzn tak, by mogli sta si wanym lobby w ksztatowaniu bilateralnych stosunkw midzy krajem emigracji i imigracji. Realizacj obu tych celw postrzega si jako dziaanie strategiczne, a nakady na nie jako inwestycj. W przypadku Polski mona mwi o obu wskazanych typach migracji, a zatem powinna ona stara si wprowadza w ycie dziaania majce na celu zarwno dbanie o sytuacj migrantw zarobkowych, jak i podtrzymywanie wizi starej Polonii z ojczyzn. Jeli chodzi o now migracj, szczeglnie do krajw Unii Europejskiej, trzeba bra pod uwag cay szereg rnego rodzaju problemw, ktre wi si z wyjazdem za granic. Pierwsz kwesti jest zabezpieczenie praw, przede wszystkim pracowniczych, ale w niektrych przypadkach take elementarnych praw czowieka. Bez wtpienia najbardziej jaskrawym przykadem koniecznoci podejmowania takich dziaa jest sytuacja polskich robotnikw we woskiej Apulii, gdzie byli traktowani przez pracodawcw jak niewolnicy. Drugim wanym problemem, o ktrym naley pamita, jest zabezpieczenie socjalne migrantw. Wielka Brytania niedawno zostaa upomniana przez Komisj Europejsk za dyskryminujce dla migrantw take polskich zasady przyznawania niektrych zasikw . Obowizki dbania o podobne kwestie spoczywaj na kraju przyjmujcym. Konieczne jednak jest monitorowanie sytuacji oraz wspieranie polskich instytucji, szczeglnie organizacji pozarzdowych, ktre podejmowayby dziaania w tym zakresie, jak np. Fundacja Barka w Wielkiej Brytanii. Ponadto nie naley zapomina o koniecznoci zapewnienia dostpnoci nauczania jzyka polskiego dzieciom migrantw. Jednak poza wspieraniem nowych polskich migrantw powinno si take zabiega o to, by pozostawali oni w bliskich take ekonomicznych zwizkach z Polsk. Z nieco bardziej skomplikowan sytuacj mamy do czynienia w przypadku przedstawicieli starszej migracji. Do tej pory najwaniejszym zadaniem instytucji pastwowych byo dbanie o podtrzymywanie tosamoci narodowej i kontaktu przedstawicieli Polonii z polsk kultur i jzykiem. W wielu krajach istniej organizacje

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 3

polonijne, ktre zajmuj si dziaalnoci tego typu. Jak pokazuj badania nad polskimi organizacjami dziaajcymi w Niemczech prowadzone przez Instytut Zachodni, wikszo stowarzysze skupia si wanie na propagowaniu polskiej kultury, nauczaniu jzyka polskiego i podtrzymywaniu tosamoci. Dziaalno ta jest wspierana przez polskie instytucje zarwno rzdowe (przede wszystkim konsulaty), jak i pozarzdowe (takie jak np. Stowarzyszenie Wsplnota Polska). Planowane przeniesienie ciaru polityki polonijnej z wspierania tosamoci na rozwijanie zwizkw z Polsk, ktre mogyby owocowa popieraniem polskiej racji stanu i lobbingiem na jej rzecz, wymaga nowego rodzaju dziaa i znalezienia nowych partnerw. Obecnie organizacjom czsto brakuje, choby koncepcyjnego, wsparcia w tych dziaaniach ze strony polskich instytucji odpowiedzialnych za promocj Polski. Sformuowane na nowo tezy polityki polonijnej pokazuj, e polska dyplomacja coraz wyraniej dostrzega, jak wielki i do tej pory sabo wykorzystany kapita tkwi w kilkunastu milionach osb majcych poczucie zwizku z Polsk, a mieszkajcych w rnych krajach wiata. Takie podejcie zakada zmian perspektywy. Wsppraca z polskimi migrantami ma wynika nie tylko z moralnego obowizku jej wspierania, ale raczej z bardziej utylitarnych zaoe. Polityka polonijna ma przynosi zysk nie tyle finansowy, ile przede wszystkim spoeczny i polityczny. Do pewnego stopnia ma by wczona w dziaania z zakresu dyplomacji publicznej. Ten nowy sposb mylenia moe w duszej perspektywie przynie Polsce wymierne korzyci. Trzeba jednak wzi pod uwag trzy problemy: nawet gdyby tworzenie polonijnego lobby stao si faktycznie priorytetem polityki polonijnej, nie mona zapomina o tych Polakach za granic, ktrzy z racji swojej pozycji spoecznej nie mog odgrywa aktywnej roli w dziaaniach na rzecz Polski. Szczeglnie dotyczy to rodakw na Wschodzie. nie da si osign adnego z zaoonych celw bez konsolidacji polityki polonijnej, ktra w tej chwili jest realizowana przez wiele ministerstw, np. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej itd. Nie wpywa to pozytywnie na efektywno podejmowanych dziaa. jeli nowa polityka ma przynie wymierne wyniki, musimy w ni zainwestowa. Dotychczasowe rodki przeznaczane na Poloni ju w tej chwili s niewystarczajce, a konieczne byoby stworzenie instytucji, ktrej zadaniem byoby zarzdzanie relacjami z Polakami mieszkajcymi za granic. Instytucje, ktre dziaaj w tej chwili, s raczej dystrybutorem rodkw finansowych i nie potrafi sta si ak tywnym graczem zdolnym do pozyskiwania polskich migrantw.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 4

Publikacja dofinansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego oraz Stowarzyszenie Instytut Zachodni.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 5

Vous aimerez peut-être aussi