Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Hematologia
Leucemias
Linfide
Mielide
LEUCEMIAS
AGUDAS
BLOQUEIO DE MATURAO Clula progenitora ou precursora hematopoitica Clone neoplsico Incapaz de se diferenciar Multiplica-se aceleradamente Blasto clula jovem / imatura Blasto bloqueado = blasto leucmico
TIPOS DE LEUCEMIAS
Leucemia Mielide Aguda (LMA) 45% Leucemia Linfoctica Crnica (LLC) 30% Leucemia Mielide Crnica (LMC) 15% Leucemia Linfoctica Aguda (LLA) 10% / INFNCIA Leucemia de clulas pilosas (Tricoleucemia) 1%
CRNICAS
NO SURGE BLOQUEIO DE MATURAO Acmulo de clulas maduras neoplsicas Curso clnico arrastado / indolente
Leucemias - gnese
Mutao gentica Proto-oncogenes Reproduo desordenada das clulas e/ou bloqueio da apoptose
Alteraes citogenticas
Delees Inverses Translocaes Ganhos cromossomiais poliploidias - hiperploidias
Benzeno mielotxico Atividades setor siderrgico, refinarias de petrleo, e atividades que utilizam o benzeno como solvente (tintas, verniz, selador)
27/09/2012
Fisiopatologia - evoluo
Leucemia (clulas brancas no sangue)
Termo aplicado s neoplasias hematolgicas originrias da MO, nas quais o clone leucocitrio aparece no sangue perifrico Pacientes diagnosticados em uma fase em que a neoplasia ainda se encontra restrita MO Leucemia aleucmica
(blastos ausentes na periferia)
Fisiopatologia - evoluo
Leucostase ou Sndrome de leucocitose por blastos
> 100.000 leuccitos (blastos) circulantes AUMENTO da viscosidade sangunea CLNICA: - Sintomas neurolgicos: cefalia, borramento visual, parestesias, torpor, sonolncia, coma, crise convulsiva - Pulmonares: dispnia, taquipnia, insuficincia respiratria com hipoxemia grave - Geniturinrios: priapismo, IRA TRATAMENTO: - QT indutora de remisso: eficaz - Leucoferese: casos graves em que a QT no pode ser iniciada (IR, hiperuricemia grave) LEUCOPENIA X LEUCOCITOSE POR BLASTOS
LMA - 45%
Adultos idosos Subtipos (FAB) M0, M1, M2, M3, M4, M5, M6, M7 Caractersticas morfolgicas e citoqumicas dos blastos Imunofenotipagem citometria de fluxo e imunohistoqumica
Linfide
M1 M5 M4 M0 M6 M7 M2 M3
LMA
Incidncia: 3,7 / 100.000 pessoas/ ano Homens 4,6: 3 mulheres
Mielide
27/09/2012
LMA
Classificao Franco Americana Britnica M0 M1 M2 M3 LMA indiferenciada LMA com diferenciao mnima (pr-mieloblasto) Leucemia mieloblstica aguda (mieloblasto) Leucemia pr-mieloctica aguda (pr-mielcitos) 5% 20 % 30 % 10 % 20 %
LMA
Classificao OMS LMA COM ANORMALIDADES GENTICAS RECORRENTES LMA COM DISPLASIA DE MLTIPLAS LINHAGENS LMA E SNDROME MIELODISPLSICAS RELACIONADAS COM TERAPIA LMA NO CLASSIFICADA DE OUTRA MANEIRA
M4 Leucemia mielomonoctica aguda (mieloblastos e monoblastos) M4 E Variante M4 pacientes com mieloblastos, monoblastos e eosinfilos atpicos M5 M6 M7 Leucemia monoctica aguda (monoblastos) Eritroleucemia aguda (eritroblastos) Leucemia megacarioctica aguda (megacarioblastos)
10 % 4% 1%
LMA - CLNICA
Classificao Franco Americana Britnica PARTICULARIDADES RESUMO M0 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 PIOR PROGNSTICO PIOR PROGNSTICO MAIS FREQUENTE - CLOROMA CIVD HIPERPLASIA GENGIVAL HIPERPLASIA GENGIVAL PIOR PROGNSTICO PIOR PROGNSTICO - Sndrome de Down at 3 anos Melhor prognstico Melhor prognstico Melhor prognstico
LMA - CLNICA
EVOLUO DOS SINTOMAS: aguda/ subaguda (semanas) TRADE CLSSICA insuficincia hematopoitica medular ASTENIA: anemia (moderada a grave instalao rpida) SANGRAMENTO: plaquetopenia Cutneo: petquias, equimoses Mucoso: gengival, epistaxe, metrorragia FEBRE: neutropenia infeco x neoplsica clula tumoral pirgenos
LMA - CLNICA
ASTENIA SANGRAMENTO
LMA - CLNICA
FEBRE
Sinais e sintomas Infiltrao leucmica rgos e tecidos Dor ssea sintoma decorrente da expanso medular Hepatoesplenomegalia Linfadenomegalia Infiltrao cutnea (leukemia cutis) placas eritomatosas- violceas Cloroma (M2) tumor de blastos Hiperplasia gengival (M4 e M5) CIVD (M3) Sndrome de leucostase (>100.000 leuccitos)
27/09/2012
LMA - CLNICA
Cloroma (M2) Tumor de blastos Sarcoma Granuloctico Pode se apresentar como Tumor de rbita ou em outros locais como ossos, pulmes, SNC, ovrios, tero, etc. Pode ocorrer em qualquer subtipo CIVD (M3) O pr-mielcito um blasto que secreta material pr-coagulante na corrente sangunea, consumindo fatores de coagulao CIVD Hemorragias AVE hemorrgico Bom prognstico: ATRA induz a maturao dos pr-mielcitos neoplsicos
LMA - Laboratrio
Anemia (Hb: 5-9) Normoctica normocrmica, sem reticulocitose Plaquetopenia Leucometria: varivel (1.000 a 400.000 \ mm3) (1.000 a 400.000 mm3)
10-20 % hiperleucocitose (> 100.000) risco de leucostase por blastos
LMA - Laboratrio
Aspirado de Medula ssea
Mielograma
LMA - Classificao
Morfologia dos blastos Citoqumica
Bipsia de MO
Linfide X Mielide Aspirado Tipos celulares e Morfologia Bipsia Celularidade, fibrose, infeces associadas e doenas infiltrativas
Citogentica teraputica)
(importante
para
abordagem
LMA - Laboratrio
Reconhecimento do Blasto Mielide 1. Morfologia dos Blastos: - Bastonetes de Auer (achado patognomnico filamentos
eosinoflicos no citoplasma)
LMA - Laboratrio
Alteraes Citogenticas: parmetros prognsticos que guiam a escolha da melhor terapia (> 50% LMA alteraes
cromossomiais no clone leucmico)
- Grnulos azurfilos
granuloctica M2, M3 e M4)
no citoplasma
(definem
linhagem
3. Imunofenotipagem: CD 34, CD33, CD 14, CD13 > Acurcia para tipar leucemia: marcadores de membrana ou citoplasma 4. Citogentica: delees, inverses, hiperploidias
Caritipos mais importantes: t(8:21): M2 t(15:17): M3 inverso 16: M4 SUBTIPOS M2, M3 e M4: respondem melhor a QT MELHOR PROGNSTICO MAU PROGNSTICO CD34 M0, M1, M6 e M7 Protena MDR Idoso (CD34 e MDR) Hiperleucocitose Sndrome de hiperviscosidade
27/09/2012
LMA - Tratamento
Medidas de suporte: tratamento das complicaes 1. Antibioticoterapia
Principal mecanismo de bito precoce: infeco bacteriana associada neutropenia NEUTROPENIA < 1.000 (Contagem absoluta de neutrfilos segmentados + bastes) NEUTROPENIA GRAVE < 500/ mm3 1. 2. 3. 4. 5. FEBRE + NEUTROPENIA GRAVE HOSPITALIZAO Contagem neutroflica diria + curva trmica Neutropenia grave (<500) + febre 38 C por mais de 1h ou pelo menos 1 pico > 38,3 C Colher 2 amostras de hemocultura Iniciar antibioticoterapia emprica para Gram entrico Minucioso exame fsico + Raio X ou TC de trax + urinocultura (SVD) + cultura de qualquer leso cutnea ou perianal suspeita AUSNCIA DE RESPOSTA INFLAMATRIA IMPORTANTE
LMA - Tratamento
Medidas de suporte: tratamento das complicaes 1. Antibioticoterapia
ANTIBIOTICOTERAPIA EMPRICA ANTIBITICOS BACTERICIDAS DE AMPLO ESPECTRO E COBERTURA ANTI - PSEUDOMONAS Gram entricos translocados, incluindo Pseudomonas 1- Iniciar MONOTERAPIA at resultado da hemocultura CEFEPIME IMIPENEM MEROPENEM CEFTAZIDIME * OU BETALACTMICO/ CARBAPENMICO ANTI- PSEUDOMONAS + AMICACINA
3 DIAS - REAVALIAR
LMA - Tratamento
Medidas de suporte: tratamento das complicaes 1. Antibioticoterapia
1- Iniciar MONOTERAPIA at resultado da hemocultura CEFEPIME, IMIPENEM, MEROPENEM OU BETALACTMICO/ CARBAPENMICO ANTI- PSEUDOMONAS + AMICACINA 3 dias REVALIA
1. Febre aps 3 dias 2. Infeco de stio de cateter venoso 3. Celulite / mucosite 4. Crescimento de germe Gram + na hemocultura, aguardando identificao
LMA - Tratamento
Medidas de suporte: tratamento das complicaes 1. Antibioticoterapia HEMOCULTURA + e paciente clinicamente estvel Direciona ATB e mantm 14 dias HEMOCULTURA paciente afebril/ clinicamente estvel Suspende ATB quando neutrfilos > 500/ mm3
+ ANFOTERICINA B
LMA - Tratamento
Medidas de suporte: tratamento das complicaes 2. Plaquetopenia Indicao de transfuso de plaquetas (1U de concentrado de plaquetas / 10 Kg) - Transfuso teraputica Sangramento mucoso ou cutneo com < 50.000 plaquetas - Transfuso profiltica < 10.000/mm3 risco de sangramento potencialmente fatal OU < 20.000/ mm3 febre ou infeco
LMA - Tratamento
Medidas de suporte: tratamento das complicaes 3. CIVD LMA M3 ATRA DIMINUI blastos prmielocticos DIMINUI a produo de fatores pr-coagulantes
27/09/2012
LMA - Tratamento
Medidas de suporte: tratamento das complicaes 4. PREVENO DA SNDROME DE LISE TUMORAL IR OLIGRICA - Blastos hiperproliferativos Aumenta metabolismo DNA
- QT lise de blastos 50% paciente LMA Hiperuricemia liberao aguda de cido rico
LMA - Tratamento
TERAPIA ESPECFICA - LMA 1. Induo da remisso: QT especfica Ara- C + Antraciclina Ara-C arabnosdeo C Citarabina Daunorrubicina uma Antracilina 2 potentes agentes citotxicos - Objetivo: destruio total dos blastos neoplsicos Remisso completa: 1- Desaparecimento completo dos blastos do sangue perifrico 2- MO com < 5% de blastos 3- Ausncia de clulas com bastonete de Auer 4- Recuperao hematopoitica (neutrfilos > 1500/ mm3, plaquetas > 100.000/mm3) Remisso completa Cura RC 80% QT de consolidao ou TX alognico
Risco de lise tumoral Nefropatia aguda tubular obstrutiva por cristais de cido rico
Leucemia aguda: 48 h antes e durante a QT 1. Hidratao venosa SF 0,9% 3000mL/ 24 h 2. Bicarbonato de sdio manter pH urinrio > 7 3. Alopurinol QT - CIDO RICO < 8 CREATININA < 1,6 DILISE - CASOS GRAVES
LMA - Tratamento
TERAPIA ESPECFICA - LMA 2. Consolidao da remisso
Objetivo: cura QT Ara- C OU Transplante alognico OU Transplante autlogo 1. QT Ara-C em altas doses Caritipos de bom prognstico: t (8:21) M2 e inv 16 - M4 ou pacientes sem critrios clnicos de transplante
2. Transplante alognico: Critrios de mau prognstico, idade < 60 anos HLA compatvel parente 1 grau/ irmo (25%) Terapia especfica: 20% chance de mortalidade 50-60 % chance de cura 3. Transplante autlogo Sem irmo HLA compatvel Idade > 60 anos
TIPOS DE LEUCEMIAS
Leucemia Mielide Aguda (LMA) 45% Leucemia Linfoctica Crnica (LLC) 30% Leucemia Mielide Crnica (LMC) 15% Leucemia Linfoctica Aguda (LLA) 10% / INFNCIA Leucemia de clulas pilosas (Tricoleucemia) 1%
LLA
Leucemia mais comum na infncia: 90% Cncer mais comum da infncia (at 12 anos) Pico de incidncia: 3 a 4 anos \ 2-10 anos Leve predomnio na raa branca, sexo masculino
Linfide
LLA: blastos linfides (linfoblastos) - Bloqueio de maturao na linhagem linfide MO vermelha tecidos circulao infiltrao rgos e
27/09/2012
3%
5%
L1 L2 L3
Melhor prognstico e resposta teraputica Maior chance de cura: 85% Chance de cura: 40%
LLA clulas T
Subtipo clulas T do timo Rarssimo Associado infeco HTLV-1 Grandes massas no mediastino Prognstico reservado
LLA - Clnica
ANEMIA + SANGRAMENTO + FEBRE (infeco ou neoplsica comum 70%) + Sintomas devido a infiltrao local - Dor ssea: muito frequente 80% - Adenomegalia: mais frequente que LMA 75% (cervical ou generalizada) - Acometimento do SNC e testculos (muito mais comum na LLA que na LMA) NO h hiperplasia gengival
27/09/2012
LLA
Aspirado de Medula ssea
Mielograma
LLA
Bipsia de MO Reconhecimento do Blasto Linfide 1. Morfologia dos Blastos e Citoqumica: blastos menores que na LMA e Colorao PAS positivo 2. Imunofenotipagem: CD 10, CD 19, CD 20 LLA clula B CD 2, CD 3, CD 5, CD 10 LLA clula T 3. Caritipos:
> 35% LLA Alteraes cromossmicas
HIPERPLOIDIA t (9;22) Philadelfia t (8;14) t (4;11) LLA- L1 (alguns casos) LLA- L2 (alguns casos) LLA-L3 Tipo Burkitt Lactentes Bom prognstico Pior prognstico Mau prognstico Mau prognstico
Linfide X Mielide Aspirado Tipos celulares e Morfologia Bipsia Celularidade, fibrose, infeces associadas e doenas infiltrativas
LLA - Tratamento
1. SUPORTE CLNICO: = LMA 2. ABORDAGEM ESPECFICA QT em 4 fases Chance de cura: 70-85% infncia 30-40% adultos
- Induo da remisso (4semanas): Prednisona+ Vincristina + Lasparaginase - Profilaxia do SNC: Metotrexato intratecal (evitar recidiva SNC) - Consolidao da remisso: Ciclofosfamida + Metotrexato+ Ara- C - Manuteno: 6- mercaptopurina + Metotrexato (2-3 anos)
LLA
FATORES PROGNSTICOS DESFAVORVEIS IDADE < 1 ANO OU > 10 ANOS (> 30 ANOS) HIPERLEUCOCITOSE > 50.000 / mm3 Cromossomo Philadelphia t(9;22) t(4;11) , t(1;19)
Aspirado de MO
Bipsia de MO
27/09/2012
GRATIDO !!!!
L E U C C I T O S
G R A N U L C I T O S
Leucograma
POLIMORFONUCLEARES
Leucograma
MONONUCLEARES
Neutrfilos
Basfilos
Leucograma
LEUCCITO BASFILOS EOSINFILOS NEUTRFILOS Mielcitos Metamielcitos Basto Segmentado LINFCITOS MONCITOS 0% 0% 1-5% 45-70% 20-45% 4-10% 5- 12.000/ mm3 0-1 % 1-5%
LEUCEMIAS
AGUDAS
BLOQUEIO DE MATURAO Clula progenitora ou precursora hematopoitica Clone neoplsico Incapaz de se diferenciar Multiplica-se aceleradamente Blasto clula jovem / imatura Blasto bloqueado = blasto leucmico
CRNICAS
NO SURGE BLOQUEIO DE MATURAO Acmulo de clulas maduras neoplsicas Curso clnico arrastado / indolente
27/09/2012
TIPOS DE LEUCEMIAS
Leucemia Mielide Aguda (LMA) 45% Leucemia Linfoctica Crnica (LLC) 30% Leucemia Mielide Crnica (LMC) 15% Leucemia Linfoctica Aguda (LLA) 10% / INFNCIA Leucemia de clulas pilosas (Tricoleucemia) 1%
LMC
Leucemia Mielide Crnica (LMC) 15% - Sndrome mieloproliferativa - expanso clonal de clula- tronco hematopoitica neoplsica que sofreu translocao t(9;22) - LMC = t(9;22) = cromossomo Philadelphia - Clone neoplsico sofre maturao normal
LMC
Leucemia Mielide Crnica (LMC) 15% - EPIDEMIOLOGIA: - Incidncia: 1,3 casos/ 100.000 pessoas/ano - Pico de incidncia: adultos (45-55anos) - Forma infantil - Homens predomnio discreto
LMC - Patognese
Mutao gnica t(9;22) = cromossomo Philadelphia 95% LMC Aproxima o gene c-abl do gene bcr Oncogene hbrido c-abl/bcr Sntese da protena P210 (tirosina kinase) Aumento da diviso celular Bloqueio da apoptose
LMC - Patognese
Clone neoplsico mielide Clulas maduras
LMC - Patognese
MO Circulao rgos e tecidos
Leucocitose neutroflica com desvio a E + Eosinofilia + Basofilia BAO: ESPLENOMEGALIA DE GRANDE MONTA Bao ultrapassa a cicatriz umbilical
MO
Circulao
rgos e tecidos
10
27/09/2012
LMC - Clnica
Leucemia crnica: quadro clnico arrastado, indolente Paciente assintomtico ou oligossintomtico Leucocitose (>50.000) neutroflica com desvio a E Eosinofilia Basofilia Esplenomegalia de grande monta (indolor ou dolorosa) Trombocitose (disfuno plaquetria): mielide Anemia: 50% Normoctica e normocrmica ocupao medular neoplsica 50% pode ocorrer - setor Apresentao:
LMC - Clnica
febre vespertina, sudorese noturna, astenia,
desconforto abdominal (HCE) Infeces no so frequentes Sndrome de leucostase (>200.000 ) leuccitos maduros > 50 a 100.00 para blastos Risco de trombose: Leucostase + trombocitose acentuada Hiperuricemia
LMC - Evoluo
Sobrevida mdia: 3-5 anos SEM tratamento Crise blstica Leucemia aguda rapidamente fatal (meses) 1. 20% blastos na MO e/ou no sangue perifrico 2. Causa mais comum de bito na doena 3. LMA (crise blstica linfide , + comum) ou LLA (crise blstica mielide) 4. 2/3 dos pacientes antes de chegar crise blstica fase acelerada da LMC Piora da leucocitose ou da esplenomegalia ou da contagem plaquetria, apesar da terapia adequada. Basofilia > 20%, blastos entre 10 e 19% ou novas alteraes genticas
LMC - Diagnstico
Quadro clnico compatvel + Quadro laboratorial compatvel + Aspirado de Medula ssea Bipsia de Medula ssea 95% Cromossomo Ph
LMC - Tratamento
1 LINHA: Remisso citogentica Mesilato de Imatinib Inibe tirosina kinase P210, induzida pelo gene abl/bcr Remisso citogentica completa de 75% - 95% na fase crnica Cura a eficcia de cura depende de estudos a longo prazo Pacientes que no aceitam transplante Segunda linha para crianas e adultos jovens: risco/benefcio baixa
LMC - Tratamento
2 LINHA: Transplante alognico de MO - Adultos com falha na terapia com inibidor da P210 - 1 linha para crianas e adultos jovens - Adultos idade < 55- 60 anos com irmo HLA-compatvel - Cura: 50-60% - Mortalidade do mtodo: 20%
11
27/09/2012
LMC - Tratamento
Fase rpida acelerada ou crise blstica 1. Transplante alognico: cura 15-40% 2. Imatinib: remisso citogentica maior em 60% e completa 40%
12