STANISAW BISKUPSKI

LUDZIE-TORPEDY

| SCAN & OCR by blondi@mailplus.pl |

WYDAWNICTWO MINISTERSTWA OBRONY NARODOWEJ

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Okadk projektowa

M. Winiewski

Scan & OCR

blondi@mailplus.pl

Copyright by Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej Warszawa 1957 r., Wydanie I

SCAN & OCR by blondi@mailplus.pl 2009

Printed in Poland Nakad 100 000 egz. Objto 3,9 ark. wyd. 5-ark. druk. Papier druk. mat. VII kl. 70 g. Format 70 x 100/32 z Fabryki Papieru w Myszkowie. Oddano do skadu 4.10.57 r. Druk ukoczono dn. 20.11.57. Wojskowa Drukarnia w odzi. Zam. nr 901 z dn. 7.10.57 Cena z 5.D-8

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

SPIS TRECI:
WYBUCH NASTPI ZA PIC MINUT........................................................... 5 WIELKA MISTYFIKACJA............................................................................. 13 GOCIE Z WILLI CARMELLA.................................................................. 17 OLTERRA .................................................................................................... 23 DECIMA FLOTTIGLIA MAS ..................................................................... 30 DROGA DO RAJU .......................................................................................... 35 ZEMSTA KAPITANA HASIMOTO ............................................................... 43 ZAKOCZENIE .............................................................................................. 49

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Wszystko zaczo si jeszcze wier wieku temu. Rankiem 1 listopada 1918 roku, a wic zaledwie na dziesi dni przed zakoczeniem pierwszej wojny wiatowej, cichym portem austriackim Pori wstrzsn potny wybuch. Zanim ktokolwiek zdoa si zorientowa, krownik Viribus unitis poszed na dno. By to okres, kiedy ludzko miaa ju tak do wojennych sensacji, e nawet owo niezwyke zdarzenie przemino bez wikszego echa. Sprawa bya jednak godna uwagi. Energiczny i pomysowy porucznik marynarki woskiej Rafael Paolucci zameldowa si ktrego dnia u swych przeoonych przedstawiajc projekt minowania nieprzyjacielskich obiektw przez wytrawnych pywakw. Aby przekona swe wadze o realnoci tego projektu, postanowi osobicie przygotowa si do eksperymentu. Dugotrwae wiczenia nie przyniosy jednak oczekiwanych rezultatw. Modemu zapalecowi przyszed z pomoc inynier Rosetti. Wsplna praca przyniosa w rezultacie oryginaln konstrukcj przypominajc ksztatem torped, ktr kierowa mia uczepiony za ni czowiek. Gowica torpedy, w ktrej znajdowao si 170 kilogramw materiau wybuchowego, zaopatrzona bya w silny magnes utrzymujcy adunek przy burcie statku. Po wielokrotnych prbach Paolucci doczeka si wreszcie swego Wielkiego Dnia. 31 padziernika dokona wypadu do Pori i wypad ten uwieczy sukcesem. W dowdztwie woskim wydarzenie to zanotowano jednak nie tyle jako fakt o znaczeniu historycznym, ile jako pomys godny szerszego zastosowania w przyszoci...

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

WYBUCH NASTPI ZA PIC MINUT

Dowdca pancernika Valiant, komandor Morgan, jeszcze raz spojrza na swych niecodziennych goci i zwrciwszy si do pierwszego z nich spokojnym, troch znudzonym gosem zapyta: Wic to ju wszystko? Tamten skin gow. Tak, to niewiele... hm... Morgan mwi jak gdyby do siebie bardzo niewiele, signer... ...De la Penne... podpowiedzia czowiek siedzcy w dziwacznym kostiumie naprzeciw komandora. ...Signor De la Penne. To szkoda... Wielka szkoda... Jest pan czowiekiem inteligentnym i powinien pan zrozumie, e prawa wojny s rwne wobec wszystkich, e nie mog dla pana robi wyjtku, chocia jestem osobicie peen uznania dla paskiej odwagi i determinacji... O ile si domylam, paski zamiar nalea do rzdu tych, ktre godne s szerszego opisu i upamitnienia w latach pokoju. Bardzo auj, e sw tajemnic tak uparcie trzyma pan, signor De la Penne, wycznie przy sobie. Zapewniam pana, e wnet bdziemy wiedzieli wszystko... Wic? De la Penne siedzia z opuszczon gow i nie reagowa na sowa swego rozmwcy. Zdawaoby si, e bdzi mylami poza tematem, do ktrego skoni go chcia komandor. Pgodzinne powtarzanie w kko czterech sw wicej nic nie powiem znuyo go do tego stopnia, e zastpowa je teraz ruchem gowy. Obok De la Penne siedzia drugi jeniec, ktry przedstawi si jako signor Bianci. Ten jednak nie zdradza najmniejszej ochoty do jakiejkolwiek rozmowy ze wzgldu choby na stan kracowego wyczerpania. Morgan przyjrzawszy si im obu doszed do przekonania, e De la Penne jest tym, ktry miaby wicej do powiedzenia, pozostawi wic Bianci w spokoju, ca uwag powicajc jego towarzyszowi. Komandor wpatrywa si w De la Penne oczekujc przemiany, ten jednak trwa nadal w odrtwieniu. Morgan by zakopotany. Po raz pierwszy stwierdzi, e nie umie bada jecw lub, e jeniec ten jest szczeglnie zdeterminowany, milczcy i uparty. Znajdowa si w jego rkach, ale rce te byy wobec niego bezradne. Mona byo z nim zrobi wszystko, ale komandor na nic nie mg si zdecydowa. Przecie nie chodzio tu o ukaranie sabotaystw i dywersantw, na to zawsze by czas: waniejsz rzecz byo zdobycie obszerniejszych wiadomoci, ktrych znaczenie docenia w peni. Dowdztwo Royal Navy ju od dawna byo poinformowane o planach woskiej dywersji podwodnej, ale sygnay te byy dotychczas lekcewaone. W ostatnim jednak czasie komunikaty o niebezpieczestwie stay si alarmujce. Kto wie, czy nie rozpoczynaa si cicha, podjazdowa walka groca nieoczekiwanymi ciosami 5

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

1 nieobliczalnymi skutkami. O tym, e obaj jecy s przedstawicielami owej podwodnej dywersji, ktra miaa zagraa Royal Navy na Morzu rdziemnym, Morgan nie wtpi, a tamci nawet nie zaprzeczali. W tej chwili jednak komandor chcia wiedzie jedno: czy obaj dywersanci zdyli dokona swego dziea i jeli tak, to kiedy i gdzie naley oczekiwa eksplozji. Tymczasem ledztwo przecigno si i nie nie wskazywao na to, e uwieczone zostanie sukcesem. Komandor czu ogarniajc go apati. Zosta obudzony w par minut po godzinie 3.30. Wtedy to zameldowano mu, e przy jednej z paw wykryto i zatrzymano dziwnych ludzi w gumowych kostiumach, ktrzy nie dawali odpowiedzi na adne pytania, dajc jedynie doprowadzenia ich do dowdcy. De la Penne wyczerpany i ociekajcy jeszcze wod stan w gabinecie komandora usiujc zachowa postaw pen godnoci i swobody jednoczenie. Pan wybaczy spnion por i nasz strj, panie... tu spojrza na zote paski Morgana panie komandorze, ale przybywam w okolicznociach do nieoczekiwanych dla siebie i sdz, e rwnie dla pana... Oh... zamia si Morgan. Niech si panowie nie krpuj... Tak rozpoczo si przesuchanie. Morgan prbowa pocztkowo prowadzi zwyk towarzysk rozmow, sdzc, e w ten sposb zyska wicej ni podczas normalnego przesuchiwania prowadzonego urzdowo przy rozoonej karcie protokou. De la Penne by jednak zbyt starym wyg, aby da si wyprowadzi w pole. Nie zmieniajc swobodnego tonu chtnie rozmawia na wszystkie tematy z wyjtkiem tych, ktre komandora interesoway najwicej. Skoro tylko Morgan stawia -.mu pytania bardziej konkretne, De la Penne zbywa je milczeniem, jak gdyby pytania te dotyczyy rzeczy nieistotnych, nieciekawych i niegodnych tematu towarzyskiej rozmowy. Wtedy Anglik przeszed na ton bardziej urzdowy dajc swemu gociowi do zrozumienia, e jest jecem i musi si podporzdkowa jego wymaganiom. Wwczas De la Penne zamkn usta powtarzajc tylko swoje wicej nic nie powiem lub odpowiadajc na pytania jedynie ruchem gowy. Sprawia przy tym wraenie czowieka zaskoczonego zym wychowaniem swego rozmwcy. Morgan doszed do przekonania, e w tej chwili z jeca nie da si nic wydoby. Sytuacja jednak bya zbyt powana, by mona go zostawi w cakowitym spokoju. Obok Gibraltaru Aleksandria by najruchliwszym portem na Morzu rdziemnym. Podwodna dywersja Wochw zorganizowana w sposb sprysty i dysponujca dobrym sprztem technicznym moga w istocie poczyni tu powane szkody. Zwaszcza dzi, gdy w porcie gociy pancerniki Valiant i Queen Elizabeth, lotniskowiec i zbiornikowiec, nie Uczc pomniejszych jednostek. Wrg mia w czym wybiera. Signor Bianci... 6

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Woch szeroko otworzy oczy i bezmylnie wpatrywa si w twarz komandora. Pan jest zmczony, signor Bianci... Powinien pan odpocz... yczybym panu rychego odpoczynku, ale to zaley od pana. Pan rozumie... Komandor wpatrywa si w oczy Wocha, ale te nie oywiy si ani na chwil. . Czy pan jest gotw odpowiedzie mi na kilka pyta? kontynuowa Morgan. To pozwolioby mi zwolni pana wczeniej, signor Bianci... Woch nie odpowiedzia nawet skinieniem gowy. Komandor si zniecierpliwi, przycisn guzik dzwonka. W drzwiach stan wysoki oficer. Do Ras el Tin... wskaza rk na jecw. Komandor nie czeka na rezultaty ledztwa, ktre w Ras el Tin mia przeprowadzi oficer Intelligence Service. Fakt, i De la Penne oraz Bianci mimo wszystko przedostali si w wewntrzne rejony portu, mg oznacza, e zakotwiczonym tu okrtom moe w kadej chwili grozi niebezpieczestwo. Pod kadubem Valianta przecignito stalow lin. Bez rezultatu. Przecignito po raz drugi i trzeci. Poszukiwania okazay si bezskuteczne: nigdzie nie natrafiono na lad miny. Mimo to Morgan mia jak najgorsze przeczucie. Niepokj jego wzmg si jeszcze bardziej, kiedy po krtkim czasie zameldowano mu powrt jecw z Ras el Tin. Wszystkiego mg oczekiwa, nawet eksplozji Valianta, tylko nie tego, e bdzie zmuszony ponownie oglda twarze De la Penne i Bianci. Wraz z przybyciem jecw komandor otrzyma list od oficera Intelligence Service.
Wyjtkowo uparci czyta Morgan sprawa niezwykej wagi. Jeli zaley panu na tym, by zapobiec ewentualnej katastrofie, mog poradzi tylko jedno... Komandor umiechn si ...naley przypuszcza pisa dalej oficer Intelligence Service e jeli maj co na sumieniu, nerwy ich nie wytrzymaj...

Morgan nie wydawa si by niezadowolony z takiego rozwizania. Mam polecenie, signor De la Penne, zatrzyma pana wraz z paskim przyjacielem na okrcie... rzek swobodnie do jeca. Panowie wybacz, e nie bd mg goci ich tutaj. Z rozmaitych wzgldw byoby to niewskazane. Jestem zmuszony umieci panw troch bliej... Moliwie blisko dna okrtu... Morgan nie zauway adnych zmian na twarzach De la Penne i Bianci. Obaj Wosi zrozumieli sens tej decyzji i obaj zareagowali na ni jednakowo obojtnie, aczkolwiek rdo tej obojtnoci w obu wypadkach byo inne. O ile Bianci sprawia wraenie czowieka, ktremu ju na niczym nie zaley, o tyle De la Penne pod mask obojtnoci usiowa ukry lk. ktry urodzia decyzja komandora. W drzwiach stan oficer wywoany dwikiem dzwonka. Panie poruczniku, prosz wskaza panom ich miejsca... 7

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Tak jest, sir. Pomieszczenie, w ktrym znalaz si De la Penne wraz z wsptowarzyszem, trudno byo nazwa kabin. Ciemna i wilgotna nora, przesiknita wilgoci i stchymi smarami, mwia o bezporedniej bliskoci dna. De la Penne nigdy nie lubi zaglda do podobnych pomieszcze, a tym razem przeraao go nie tylko swym obskurnym wygldem, ale czym, co stanowio znacznie powaniejsz grob, o ktrej Anglicy musieli zapewne cokolwiek wiedzie, skoro ich obu umieszczono wanie tutaj. te wiato odratowanej arwki rzucao mdy blask, w ktrym twarz Bianci wydawaa si jeszcze bardziej przeraona i blada. Korzyci De la Penne nie mg z niego mie ju adnej. Nie nadawa si nawet do tego, by rozmow skrci w krtki, lecz tak ducy si czas, dzielcy ich od momentu, ktry przecie musia nastpi. Tu w ciemnoci, kiedy nawet przjmiknite oczy najbliszego wsptowarzysza nie mogy widzie De la Penne, nie potrzebowa on gra roli niewzruszonego rycerza. Mg sta si czowiekiem, zwykym czowiekiem, ktry jak wszyscy boi si mierci. Historia ostatniej doby jeszcze raz przesuna si przed jego oczyma. Wydarzenia nastpoway po sobie tak szybko, e po prostu brak byo czasu na rozmylania. Dopiero teraz, tu, w tej ciemnej norze, De la Penne mg z zupenym chodem rozway tragiczn histori ostatnich dwudziestu czterech godzin. Byo ich szeciu. Pierwsz torped dowodzi kapitan De la Penne majc do pomocy mechanika Bianci, na drugiej mia pyn kapitan Martellotta z mechanikiem Marino, na trzecim Marceglia z Schergatem. Wysp Leros opuci 14 grudnia 1941 roku na pokadzie okrtu podwodnego Scire. Informacje zwiadu zachciy do obrania kursu na Aleksandri. W porcie tym zgromadziy si grubsze sztuki w postaci dwu pancernikw, lotniskowca i kilku krownikw. Okazja, ktr trzeba byo wykorzysta. W obawie, aby up nie znikn niespodziewanie z portu, termin ataku wyznaczono ju na 18 grudnia, skracajc jednoczenie czas na prace przygotowawcze. Wieczr 18 grudnia by wymarzony. Te ostatnie chwile na pokadzie Scire De la Penne pamita w najdrobniejszych szczegach. Oto dowdca, komandor Borghesi, daje znak i Scire unosi si ku grze. Przez otwarte wazy wpywa chodne, wiee powietrze. Dowdca z pomostu ledzi przebieg ostatnich przygotowa. Scire zanurzona jest jedynie po pokad, na ktrym w grubych rurach spoczywaj torpedy. Ksztat ich i wygld jest niezwyky, jak niezwyk jest owa noc z 18 na 19 grudnia 1941 roku. Na pokad wychodzi szeciu ludzi trzy ywe torpedy. De la Penne podchodzi do swojej. Po omacku znajduje swoje miejsce tu za gowic bojow. Rkami sprawdza przed sob oson, ktra ma go ochroni przed zalewem fali. Z 8

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

tyu drepce Bianci. Przekada nog na drug stron torpedy, co tam sprawdza jeszcze, melduje gotowo. Osiodana torpeda gotowa jest do wyprawy. Borghesi jednak nie podaje jeszcze komendy. Widocznie inne zaogi opniaj ten sygna. W tej chwili jeszcze czuj si bezpieczni. Pod nogami tkwi twardy, pewny pokad Scire. Jaki dreszcz przeszywa ciao od stp do gowy. Jest grudzie, woda jest zimna, ale ten dreszcz spowodowany jest nie tylko chodem. Nerwy nie s w najlepszym porzdku. Ciemna noc kryje nieznane losy szeciu ludzi. Tych szeciu ludzi ma wpyn na losy wojny morskiej na Morzu rdziemnym. Odpowiedzialno wielka, ale niebezpieczestwo wydaje si by niewspmiernie due. Trzeba wedrze si do strzeonego portu, dobrn do obranego celu, zamocowa gowic torpedy z mechanizmem zegarowym pod dnem okrtu, wycofa si uzgodnionym szlakiem i spotka w wyznaczonym miejscu. De la Penne nie widzi twarzy ani Martellotty, ani Marceglia. Obaj szykuj si gdzie z tyu za kioskiem. Jest mu troch pusto i samotnie. Oglda si na mechanika. Jego sylwetka wcinita w kostium nurkowy, twarz obcignita mask o miesznym ryju z karbowanej rury gumowej sprawiaj wraenie niesamowite. Wreszcie zaczyna si co dzia. Borghesi na pomocie odwraca si do tyu, pniej spoglda na De la Penne, podnosi rk do gry. Adio... plusk fali i wiatr zaguszaj jego ciche sowa. , Adio... odpowiada szeptem De la Penne. Borghesi znika z pomostu. Sycha ryglowanie wazw, jakie komendy. Spod ng ucieka pokad Scire. S teraz sami. Przed nimi majacz wzgrza portu. Torpeda zanurza si tak, e De la Penne siedzi prawie na powierzchni morza. Szybko okoo dwu wzw nie jest dua. Przy wikszej szybkoci torpeda mogaby by atwo zauwaona, a ponadto fala zmyaby zaog. Luigi nie wie, ile czasu ju tak id, najwaniejsze, e w mroku rysuje si prosta linia falochronu, pierwszy znak orientacyjny. Idc wzdu falochronu atwiej bdzie mona przenikn na wody wewntrzne. De la Penne nie wie jeszcze w tej chwili, jak tego dokona. Port jest niewtpliwie strzeony. Podwodna sie zagrodowa chroni go przed niespodziewanym atakiem torpedowym, a setki oczu ledz powierzchni wody wypatrujc zdradzieckiego peryskopu. W dali sunie sylwetka jakiego okrtu. De la Penne wyta wzrok. To chyba patrolowiec mwi do siebie rozpoznajc kontury niewielkiej jednostki. Nagy wstrzs unosi ich na fali. Teraz nastpuje wybuch po wybuchu. Patrolowiec bombami gbinowymi odstrasza ewentualnego napastnika kryjcego si, by moe, w gbi przyportowych wd. Bomby rzucane s na olep, w rnych 9

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

miejscach, w rnych odstpach czasu, na wszelki wypadek. Co chwila potny gejzer wody wytryska w gr. Widok bynajmniej nie zachcajcy. Nagle bombardowanie urywa si i u wejcia zapalaj si wiata nawigacyjne. Teraz zblia si niewielki okrcik i De la Penne domyla si raczej, ni widzi, e sie zagrodowa zamykajca wejcie do portu odsuwa si w bok. Los nie mg si okaza bardziej sprzyjajcy! Do portu wchodz dwa niszczyciele. Luigi idzie ladem torowym ostatniego. Rozglda si, czy w pobliu nie spotka si z Martellott lub Marceglia. Ale mrok jest zbyt gsty. To dobrze, to znaczy, e i on bdzie mg niepostrzeenie wlizn si do portu. Niszczyciele podchodz obok nabrzea i gin w gbi. De la Penne rozglda si wok. Rozlokowanie okrtw zgodne jest z planem dostarczonym przez lotnicze rozpoznanie. Na wprost ciemnieje sylwetka Valianta, z lewej strony rysuj si ostre kontury pancernika Queen Elizabeth, z prawej strony lotniskowiec. Jeli Marceglia i Martellott id za nim, to w tym wanie punkcie drogi ich rozejd si w trzy rne strony. Luigi mia zaatwi Valianta, Marceglia Queen Elizabeth, a lotniskowiec pozostawiono dla Martellotty. De la Penne wpija wzrok w swego wroga. Wyrasta potnym cielskiem z wody, jak grona, nieporuszona skaa. Dwoje przyczajonych w wodzie ludzi: on i Bianci maj wysadzi t ska w powietrze. Teraz trzeba zdwoi uwag, sta si naprawd niewidzialnym. Torpeda zanurza si w gbi, znika z powierzchni morza. Tlenowe butle przeksztacaj si w stalowe puca. Pod wod jest cicho i spokojnie, ale zarazem jeszcze ciemniej ni na powierzchni. Sdzc po czasie powinni ju by w pobliu. De la Penne kurczy si za przeson, jak gdyby ju chcia dostrzec ciemn cian kaduba. Nagy, silny wstrzs zatrzymuje ich na miejscu. Przeraenie rozwiera szeroko oczy. Luigi nie rozumie, co si stao. Wszystko, zdawaoby si, jest w porzdku. Nogami wyczuwa okrgy ksztat torpedy, adnych ladw uszkodze, a jednak nie posuwaj si naprzd ani na krok! Sie przeciwtorpedowa domyla si wreszcie i chciaby kl na czym wiat stoi. W ich caym drobiazgowo przemylanym planie nie przewidziano tej jednej przeszkody, ktra teraz moga zadecydowa o wszystkim. Cofn si byo ju za pno. Trzeba byo dobrn do celu, ktry kry si w odlegoci paru metrw od przekltej sieci. Torpeda zsuwa si w d. Sie jest jednolita. W adnym miejscu nie trafiono na otwr umoliwiajcy przedostanie si na drug stron. Pozostaje jedno wyjcie: przepynicie ponad sieci. De la Penne nie zastanawia si w tej chwili, nie myli o tym, e zamiar ten jest prawie szalestwem. To niemoliwe wprost, eby Anglicy nie zauwayli go wynurzajcego si pod samym ich nosem. Tu ju nie odwagi trzeba, lecz bezczelnoci. Nagle Luigi czuje za plecami przeraliwy zib. Porusza ramionami i z przeraeniem stwierdza, e gumowy skafander zosta przebity, woda sczy si do 10

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

wewntrz. Na szczcie sie jest ju poza nimi. Teraz ju na drodze do Valianta nie ma adnej przeszkody. Torpeda posuwa si naprzd metr, dwa i znowu utyka. De la Penne si niecierpliwi. Co musiao si sta ze rub. Luigi wyczuwa raczej, ni syszy, jej nierwnomierny rytm. Ale to sprawa Bianci. On powinien to natychmiast sprawdzi i uszkodzenie usun. Bianci jest wietnym mechanikiem i da sobie rad. Byle prdzej, byle jeszcze zdy! Torpeda dygoce w miejscu, nie posuwajc si ani na krok. Wreszcie cierpliwo opuszcza Luigi. Postanawia sprawdzi sam. Schodzi ze swego stanowiska, podpywa do miejsca, gdzie powinien by Bianci. i czuje, jak wosy je mu si pod gumowym skafandrem: miejsce mechanika jest. puste. De la Penne nerwowym ruchem rozpltuje nawinity na rub drut. Kada sekunda wydaje si wiekiem, kady ruch rk jest olbrzymi wycieczajc prac. Zdenerwowanie i przemczenie utrudniaj prac. Czas mija nieuchronnie. Luigi zagryza wargi z wciekoci, szarpie raz i drugi. Nadaremnie. Beznadziejno sytuacji wzmaga w nim zacito i upr. To niemoliwe, to niemoliwe szepce do siebie po tylu przejciach, po tylu przeszkodach utkn o krok od celu. Torpeda tkwi jednak w miejscu. De la Penne zastanawia si chwil: Tak, to jedyne wyjcie, jedyna szansa myli. Podpywa do gowicy bojowej torpedy i odkrca j. Tu na szczcie nie napotyka oporu. Wszystko idzie gadko. adunek wybuchowy, ktry ma. rozsadzi pancernego kolosa, opada na dno. Luigi wlecze go pod rdokrcie. Na podczepienie nie ma ju czasu, ale w tej odlegoci od dna okrtu swoje zrobi. Zadanie moe uzna za wykonane. Powrt nie przyniesie wstydu. Ostatnia sprawa: mechanizm zegarowy. Luigi nastawia go z takim spokojem, jak gdyby nakrca budzik. Teraz wreszcie jest wolny! Z radoci odpycha si od dna, powoli wypywa ku grze. Na powierzchni w kostiumie nurkowym jest ciko i niezrcznie. De la Penne odrzuca to wszystko, co ciy najbardziej. Na wp omdlay pynie powoli do obranego miejsca. Olepia go nagy bysk reflektora. Przypadek? Reflektor peznie po drobnych falach, przesuwa si w prawo i przykleja si do Luigi. Teraz nie opuci go ju, bdzie mu towarzyszy stale, dopki go nie wydobd. Co to? Karabin maszynowy? mieszne! Luigi wcale nie zamierza ucieka. Dokd? C tu w obcym, wrogim porcie, obstawionym zewszd pywajcymi twierdzami, mgby zdziaa samotny, bezbronny i wycieczony cakowicie czowiek ? Te strzay to tylko ostrzeenie. De la Penne wie, e oni musz tak celowa, aby nie trafi. Im zaley na jego yciu. Luigi spokojnie podpywa do najbliszej pawy. Reflektor usunie owietla mu drog. De la Penne siga rk do pawy... i dostrzega przy niej wyblad twarz Bianci. Patrzy w jego byszczce oczy, zlepione wod wosy, wsuchuje si w oddech popieszny, nierwny. Ten chopiec ma ju dosy myli. Powoli i jego ogarnia obojtno. Nie wie nawet, jak dugo musieli czeka na motorwk. W kadym razie mia wraenie, e bardzo dugo... 11

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

De la Penne otrzsa si i otwiera szeroko oczy, O czym to mylaem? Motorwka? Jaka motorwka? Przecie tu nie ma adnej motorwki! Bianci! Aha, jeste, druhu! To dobrze, we dwch zawsze weselej! Dlaczego tu jest tak ciemno! Luigi obmacuje ciany, patrzy zdziwionymi oczyma na odrutowan arwk. Skd tu arwka? Przecie spotkali si przy pawie! Bianci nie odpowiada. Jest cicho, tak cicho, e Luigi syszy tykanie wasnego zegarka. Czy na pewno zegarka? De la Penne czuje, jak oblewa go zimny pot. Przecie gdzie tu, za skorup pancerza, mechanizm zegarowy jego wasnej miny odmierza teraz ostatnie minuty... Nerwy nie wytrzymuj. De la Penne podbiega do drzwi i wali w nie z caej siy piciami. Wartownik otwiera ostronie. Co... . . Do dowdcy! Do dowdcy! przerywa mu De la Penne. Przeraenie jeca wystarcza za wszystko. Wartownik nie pyta o nic. Wie, e musi si dzia co naprawd wanego, poza tym zosta uprzednio poinstruowany. Komandor Morgan jest na pomocie bojowym. Wpatruje si w niespokojn twarz jeca, ktry nie moe jeszcze zapa tchu. Ma pan co do zakomunikowania? De la Penne chce co powiedzie, ale w tej chwili rozlega si potny wstrzs. Oczy wszystkich zwracaj si w stron zbiornikowca. Martellotta... szepce Luigi. Co? zwraca si do niego ostro Morgan. Ale Woch milczy. Wpatruje si wraz z innymi w cielsko zbiornikowca, ktry ciko osiada na dnie. Czy ,,Valiant... oczy komandora s tak ostre i przenikliwe, e o kamstwie nie moe by mowy. De la Penne jeszcze si waha, czuje jednak, e teraz sytuacja jego moe by naprawd niebezpieczna, a los Valianta i tak jest przesdzony. Podnosi gow i mwi cichym, urywanym gosem: Za pi minut nastpi wybuch...

12

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

WIELKA MISTYFIKACJA
Pi minut to niewiele, jak na czas potrzebny do zabezpieczenia okrtu przed skutkami wybuchu, ktremu ju nie mona zapobiec. Komandor Morgan wydal te rozkazy, jakie mogy ju tylko jedynie ograniczy rozmiary katastrofy. Grodzie wodoszczelne zostay zamknite, przygotowano do akcji pompy, zaoga zgromadzia si na pokadzie. Pywajca twierdza zamara w bezruchu, oczekujc potnego ciosu, ktrego nie mona ju unikn. Tylko w gbi, w pobliu dna, grupa awaryjna szybko i sprawnie przygotowywaa wszystko to, co mogo' si jeszcze okaza niezbdne. Punktualnie o godzinie 6.30 Valiant zadra. Morze zafalowao wzdu linii Wodnej -i pancernik osun si w gb. Morgan okaza si przewidujcy. Na pytkich wodach portu aleksandryjskiego najgroniejszym dla pancernika mg by przechy. Ale przed t grob komandor zdoa si zabezpieczy zatapiajc w chwil po wybuchu odpowiednie komory. ,,Valiant osun si gbiej i sta teraz na dnie wyprostowany i rzec by mona, nienaruszony. De la Penne odetchn. Zadanie zostao wykonane. Morgan patrzy na niego. Komandor by spokojny i opanowany. Zrobi wszystko, co do niego naleao. Woch nie interesowa go wicej. Odele go w moliwie krtkim czasie do Intelligence Service. Moe tamci zdoaj wycign od niego jeszcze co ciekawego. Tutaj jego rola zostaa zakoczona. Morgan wanie wchodzi na pomost dowdcy, kiedy trzeci potny wybuch skierowa wzrok wszystkich ku ,,Queen Elizabeth. Nie ulegao wtpliwoci, e siostrzany pancernik uleg temu samemu losowi. Marceglia... pomyla De la Penne. Cios by powany. Dwa pancerniki przez dugi czas nie bd mogy opuci portu i wyj na morze. Po zbombardowaniu Warspite i storpedowaniu przez U331 Barhama ani jeden angielski pancernik nie by zdolny do walki na Morzu rdziemnym. Jeli Wosi zorientuj si w por w rozmiarach zadanej Anglikom klski, da to im pen moliwo wyzyskania sukcesu i zdobycia decydujcej przewagi na tych akwenach. Jeli Wosi dowiedz si o tym, e szeciu ludzi wycofao z walki trzy potne jednostki, zrobi wszystko, aby powikszy oddziay ywych torped, a wtedy sytuacja stanie si jeszcze groniejsza. Jeli Wosi dowiedz si o odniesionym w grudniow noc zwycistwie, wzmoe to ich morale, wzmocni ducha oporu. Jeli Wosi dowiedz si... Wosi o niczym wic wiedzie nie mog! 13

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Admira Cunningham nie mia powodw do radoci. Takie straty mogyby by jeszcze jako tako usprawiedliwione, gdyby byy wynikiem wyjtkowo cikiej bitwy. Ale tu, w porcie, bez adnego strzau, nie liczc kilku serii z karabinw maszynowych! To mogo wyprowadzi z rwnowagi kadego. Tym bardziej e Cunningham ostatnio mia dziwne przeczucie. To przeczucie i wrodzona ostrono spowodoway, e na jego rozkaz, dosownie w przeddzie katastrofalnego ataku, zaoono wok pancernikw dodatkowe sieci ochronne. Meldunki, jakie nadeszy z okrtw, nie byy bynajmniej pocieszajce. Na Queen Elizabeth wybuch wyszarpa cz dna pod kotowni, a na pancerniku Valiant pomidzy pierwsz i drug wie artyleryjsk powsta otwr, przez ktry swobodnie mogaby przejecha ciarwka. Admira poprosi do siebie komandora Wheelera i poruczy mu akcj ratownicz. W czasie tej wanie narady zameldowano przybycie z Ras el Tin oficera Intelligence Service. Admira poprosi go natychmiast. Major Jones by wysokim, szczupym mczyzn o wyschnitej twarzy i spokojnych, jak gdyby znudzonych oczach. Usiad na wskazanym mu przez admiraa miejscu i dyskretnie zlustrowa umeblowanie gabinetu. - Po tym, co si stao zauway nie sdz, abymy mieli powody do dalszych zmartwie. Trudno byoby... umiechn si gorzko admira. Nie to miaem na myli zaprzeczy Jones. Chciaem powiedzie, e dalszy rozwj wypadkw powinien by dla nas pomylny. yczybym sobie tego bardzo. Cunningham stawa si coraz bardziej rozdraniony widokiem tego obojtnego gentlemana. Sdz, e yczylibymy sobie tego wszyscy, a s dane ku temu, aby yczenia nasze zostay spenione. Pan ma na myli... Likwidacj skutkw nieszczcia. Admira wzruszy ramionami. Wanie omwilimy z komandorem Wheelerem techniczn stron akcji ratowniczej i natychmiast do niej przystpujemy... Znw nie zrozumielimy si, sir. Chodzi mi o skutki natury taktycznej, a nie technicznej. Los. sprawi, e szeciu dywersantw, a wic caa operujca dzi w nocy grupa wpada w nasze rce. : Przyznam si, e wolabym, aby wpadli o dob wczeniej... wtrci Cunningham. Jones si umiechn. Umiech jednak tak nie pasowa do jego twarzy, e naleaoby raczej powiedzie: Jones skrzywi twarz w umiechu. Uczyni to jak gdyby niechtnie, wbrew wasnej woli, Lepiej pniej ni wcale. (Przysowie to jest w danym przypadku bardzo na czasie, sir. Ale przypuszczam, e interesuj pana szczegy. Ot zaoga drugiej torpedy w osobach kapitana Marceglia i jego mechanika bya bardzo bliska 14

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

wolnoci. Zatrzymano ich w pobliu Rosetta, a wic w miejscu, w ktrym miao nastpi spotkanie wszystkich dywersantw. Kapitan Martellotta mia znacznie mniej szczcia. Jego zatrzymano w obrbie portu, kiedy zamierza rozpocz marsz w kierunku Rosetta. Co do De la Penne, to jego losy pan zna chyba najlepiej... Jones przerwa na chwil i poprzez iluminator spojrza na morze. Zanim zameldowaem si u pana, sir, pozwoliem sobie na may spacer wzdu portu. To bardzo adny port. Nigdy przed wojn nie zdarzyo mi si go odwiedzi. Drogi moich podry turystycznych i subowych zawsze omijay teren Morza rdziemnego. Sam si nieraz dziwi, dlaczego dowdztwo skierowao mnie wanie tutaj. Przez dugi czas uwaaem to za wygnanie. Kiedy w pewnej sprawie nie miaem szczcia. Moe dzi wanie cierpi skutki tego. Jones machn rk lekcewaco. Prosz mi wybaczy te reminiscencje. Kady czowiek ma swoj chimer. Major, przygadzi doni ostr brod i nagle zupenie innym wzrokiem spojrza na Cunninghama. Co by pan powiedzia, sir, gdybymy zorganizowali bal... Bal? Admira by pewien, e si przesysza. No, nie taki jaki zwyky bal, oczywicie, ale uroczysty, z huczkiem, z zaproszonymi gomi. Zbliaj si wita, okazja naprawd wspaniaa. Admira wci nic nie rozumia. ...Bal poczony ze zwiedzaniem okrtw na przykad... cign Jones niech pan popatrzy, sir, jak wietnie prezentuj si paskie pancerniki. Zanurzenie wprawdzie troch si zwikszyo, ale stoj prosto jak wronite w wod. Nie wydaje mi si, aby ta chwila bya najodpowiedniejsza dla tego rodzaju imprezy wtrci admira. Jest mi przykro, lecz mam przeciwne zdanie. Trzeba to koniecznie zorganizowa. Nie bdzie pan mia trudnoci z zaproszeniem przedstawicieli wiata arabskiego z Aleksandrii i Kairu. Dobrze byoby, gdyby przybyli take dziennikarze. Osobicie bardzo mi zaley na tym, by okrty nasze mg odwiedzi pan Sabre, korespondent jednego z pism szwajcarskich. Jak mi si wydaje, pana Sabre szczeglnie interesuj te sprawy. Trzeba byoby mu uatwi prac. Pana pomoc, sir, byaby szczeglnie cenna. Admira umiechn si. Plan by rzeczywicie znakomity, a jeli to prawda, e Jonesa wysano tu ,,na wygnanie, jak sam twierdzi, to jego pomysowo absolutnie nie uzasadniaa takiej decyzji. W par dni potem zaproszeni gocie mieli rzadk w owym czasie okazj miego spdzenia czasu na pokadzie angielskich pancernikw. Wprawdzie samoloty woskie kilkakrotnie przeprowadziy naloty na Aleksandri i kotwiczce tu okrty, ale rzsisty ogie artylerii przeciwlotniczej uspokoi goci.

15

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Gospodarze starali si by jak najbardziej uprzejmi i przepraszali jedynie, e ze zrozumiaych wzgldw nie mog pokaza wntrza okrtw, gdy przed oczekujc je lada dzie podr trwa tam usilna praca nad adowaniem paliwa i amunicji. Stojcy przy burcie zbiornikowiec cakowicie potwierdza te wiadomoci. Tego, e zamiast adowa paliwo, pompy usuway z uszkodzonych pomieszcze wod, nikt nie by w stanie zauway i nikomu to zreszt nie mogo przyj do gowy. Mr Jones w szczeglnoci zaopiekowa si obywatelem szwajcarskim, panem Sabre, niezwykle sympatycznym dziennikarzem, dla ktrego, jak wynikao z rozmowy, sprawy morskie nie byy bynajmniej obce. Pan Sabre z zainteresowaniem byska okularami w rne strony, podziwia potn artyleri, a nawet poprowadzony przez mister Jonesa wdrapa si na wysoki pomost dowdcy, aby std ogarn wzrokiem ca pywajc twierdz. Po zakoczeniu przyjcia pan Sabre zaprosi na kolacj mr. Jonesa, ktry przyj zaproszenie z zadowoleniem. Wieczr nalea do bardzo przyjemnych, a tych wszystkich, ktrzy znali Jonesa jako maomwnego ponuraka, zdumiaaby z pewnoci jego dzisiejsza gadatliwo, jakiej dobrze wychowany pan Sabre nie stara si pohamowa. Nazajutrz Jones mia mono wici cakowity triumf swojej pomysowoci. Oddzia szyfrw dostarczy mu odpis depeszy, jak pan Sabre zdy nada do swej redakcji jeszcze tej nocy. Major popiesznie pojecha do admiraa Cunninghama zoy mu gratulacje z powodu cudownego powrotu do ycia pancernikw. Stao si tak, jak przewidywano: cakowita dyskrecja zag i niewinny fortel wprowadziy Wochw w bd. Do koca wojny nie dowiedzieli si oni nic o swym aleksandryjskim sukcesie, nie potrafili wykorzysta jego owocw. Mistyfikacja Anglikw wicia triumf. Na pen rado byo jednak za wczenie. Wosi nie zamierzali zrezygnowa z dalszego stosowania ywych torped. Nadej miay jeszcze dni, w ktrych nerwy angielskiego marynarza nie wytrzymyway prb, niewinny kawa drewna przybiera w jego oczach ksztat ywej torpedy, a faszywe alarmy spdzay sen z powiek wymczonych zag. Tym razem ciar walki z podwodn dywersj przenie si mia na teren potnej i niezastpionej bazy wojennej Wielkiej Brytanii na Gibraltar.

16

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

GOCIE Z WILLI CARMELLA

Tego dnia stary Jose by podniecony jak nigdy. Kilka poprzednich dni strawi na doprowadzeniu willi do porzdku. Wprawdzie pikny ten budynek trudno byoby zaliczy do zaniedbanych, ale Jose zawsze mg znale jakie usterki. Tego wanie dnia wsta wyjtkowo wczenie, eby jeszcze raz rzuci okiem na cao. Pokoje byy wysprztane, kurze obmiecione, pokrowce na fotelach zmienione, a stary zegar po wielodniowym odpoczynku rozpocz swj monotonny marsz i ju nawet tylko dziki temu opustoszay dom oy. Jose wyszed do ogrodu. Wygracowane cieki krzyoway si tu przed altan, ktrej ciany przykryway girlandy pncych si r. Z tarasu biega drka wprost ku piaszczystej play nad morzem. Jose mg by zadowolony ze swej pracy i by pewien, e gocie nie bd mieli powodw do narzeka. O godzinie 8 rano zacz si niecierpliwi. Przypuszcza, e przybysze nadjad ze strony La Linea, ale droga od miasteczka bya wci pusta. Jose usiad pod will i zamyli si. Depesza, jak przed kilku dniami otrzyma, zdziwia go. C mogo sprowadza signora Antonio do Hiszpanii teraz, kiedy krwawia jego wasna ojczyzna? Wtedy gdy toczya si tu wojna domowa, Antonio mia wiele do roboty, lecz teraz? W dodatku tutaj, w bezporednie ssiedztwo Gibraltaru, angielskiej twierdzy, ktrej widok dla signora Antonio z ca pewnoci nie mg by miy. Zapewne kaprys jego maonki, Conchity, ktra nagle zatsknia do ojczyzny. Byo to o tyle prawdopodobne, e Jose nie otrzyma adnych wskazwek co do suby. Kto wie, czy pikna pani Ramognino nie zechciaa nagle sama poprowadzi gospodarstwo w pustkowiu, znajdujc w tym zajciu jeszcze jedn rozrywk. Tak czy inaczej Jose nie zamierza sprawdza susznoci swoich domysw pytajc goci o powd nagego ich przyjazdu. Przez uamek sekundy wprawdzie bysna mu myl, e, by moe, Ramognino przybywa tu bynajmniej nie z romantycznych powodw, ale pniej sam zamia si z tak niedorzecznego pomysu. Do takich spraw nie | miesza si ony pomyla, po czym myl swoj uzupeni opini: zwaszcza takiej jak signora... Gocie nie zawiedli Josego. Przybyli wprawdzie z blisko dwugodzinnym opnieniem, ale nie trzeba si temu dziwi, skoro za Pirenejami trwaa wojna, ktra nie sprzyja normalnej komunikacji. Jose dostrzeg najpierw kb kurzu na drodze i w par minut pniej wita ju goci w bramie malowniczej posesji. Buenos dias! wykrzykn do niego jak zawsze peen ycia i energii signor Antonio. wietnie wygldasz, mj stary, magnifico! Nic si nie zestarzae! Jose wypry si i stan na baczno.

17

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Salud! odpowiedzia onierskim pozdrowieniem. A signor Antonio sta si prawdziwym mczyzn. Pamitam pana jeszcze jako chopaczka. Oho! to nie to, co teraz. A signora... Zamilk nie znalazszy sw, ktrymi mgby odda swj podziw dla urody piknej kobiety. Conchita podaa mu do umiechajc si do niego przyjanie! Kiedy gocie wchodzili do wntrza, serce starego Jose bio z niepokojem, lecz wszystko okazao si jak najlepiej. Kade sowo pochway uspokajao go i omielao. Pierwsza lustracja sprawia na gociach jak najlepsze wraenie. Conchita, zmczona podr, udaa si do azienki, signor Ramognino wyszed za na taras nasyci si piknym widokiem. Jose sta obok w milczeniu. Antonio duszy czas wodzi wzrokiem po morzu, obojtnie spogldajc na zatok Gibraltaru zatoczon stojcymi statkami. Jak tu u was? zapyta oglnikowo. Ta skaa przeszkadza nam y. Jose brod wskaza potny masyw Gibraltaru. Zasania wam wiat? Zasania i zamyka... Nam take powiedzia w zamyleniu Antonio, zaledwie kilkaset metrw przed nimi usadowiy si na falach statki alianckich bander. Ramognino powrci do pokoju i po chwili oglda red przez lornetk. Tam jest... wskaza rk przed siebie. Algeciras podpowiedzia Jose. Kiedy by ywym, ruchliwym portem. Teraz... machn rk i z alem westchn teraz martwa dziura. Sterczy tam jeszcze kadub Olterry. Olterry? Ach prawda! Signor pewnie nic nawet nie wie o tym, a to przecie wasz woski statek. Kapitan Amoretti zatopi go, eby nie wpad w rce Anglikw. Stoi ju od duszego czasu, tylko nadbudwki wida. Jeli signor bdzie mia ochot, moe tam pojecha. Kapitan Amoretti ucieszy si bardzo. Jest razem z zaog w Algeciras i takie odwiedziny w tej dziurze sprawi mu prawdziw przyjemno. Ramognino przyjanie poklepa starego po ramieniu. Nie tak od razu, Jose, nie tak od razu. Wystarczy nam czasu i na to. Na razie musz si rozejrze w najbliszej okolicy. Przede wszystkim za odpoczynek. Tak, tak, Jose: odpocz! Ja od razu tak mylaem wtrci stary e signor przyjecha tu wypocz, a signora z pewnoci zatsknia za starym krajem, oho, ja wiem, jak to bywa... Ramognino umiechn si zagadkowo.

18

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Widz, e nie przestae by ciekawy, drogi Jose. Oby twoja ciekawo nie sza w parze z gadatliwoci. Czy mwie ju komu, e mamy przyjecha? Jose zastanowi si i pokrci gow. Nie, chyba nie powiedzia niepewnie poza star Dolores, ktra sama domylaa si tego, e kto ma tutaj przyby. To dobrze, mj Jose. Nie trzeba o tym mwi! Nie chcielibymy tu nikogo widzie... poza garstk starych przyjaci, jeli zechc nas odwiedzi. To wszystko. Powiedz mi, mj drogi, jeszcze jedno: macie tu spokj? Tu... tak. Gorzej jest tam... wskaza na morze. Stamtd nieraz si syszy huk, a i skaa nie milczy... Aha, to dobrze, to bardzo dobrze. Jeszcze jedno. Czy w La Linea nie ma nowych mieszkacw? Znacie ich chyba wszystkich, prawda? Naturalnie! Poza oddziaem andarmw, ktrych sprowadzono tu i do Algeciras, nie ma nikogo nowego. Jeli signor kogo oczekuje, mgbym... Nie, nie, nic nie trzeba gwatownie przerwa Ramognino przecie umwilimy si... Mylaem... Jeli bd mia do was jak prob, drogi Jose, to sam powiem, ale na razie nic, dosownie nic. Przygotowae wszystko tak cudownie, e powinienem ci podzikowa i nie wicej. Jose skoni gow w dowd wdzicznoci za sowa uznania, odnis jednak wraenie, e dotkn jakiej tajemnicy. Nie zdradzi si z tym nawet przed Dolores, ktra usiowaa go wypyta o szczegy dotyczce goci. Hiszpania bya krajem neutralnym, ale Jose wiedzia doskonale, e neutralno moe by rna. Nie tak dawno jeszcze na ziemi hiszpaskiej gociy woskie i niemieckie czogi i nikt w Hiszpanii nie wtpi w to, e genera Franco pozosta duny zagranicznym przyjacioom za ich pomoc w latach wojny domowej. Tego dugu nie mona byo spaci w sposb otwarty, eby nie narazi si na przykroci ze strony tych, ktrzy od wiekw usadowili si na Gibraltarze. Ten dug musia by spacony po cichu i w rozmaitej formie, kto wie, na przykad, czy nie przez zapewnienie spokojnego wypoczynku panu Ramognino i jego maonce. Tak czy inaczej, lepiej byo nie wtrca si w cudze sprawy, gdyby to nawet byy tylko sprawy maeskie. Jose wic nie naprzykrza si gociom, zjawia si tylko wtedy, gdy go potrzebowali, a znika natychmiast, kiedy wyczuwa, e jego obecno jest zbdna. Pastwo Ramognino tymczasem wypoczywali. Czarnowosa o smagej cerze signora Conchita wci mao miaa soca i powietrza. Nie trzeba si wic dziwi, e najmilszym miejscem by dla niej taras, z ktrego rozciga si wspaniay widok na zatok i red Gibraltaru. Jej czuy maonek albo towarzyszy jej na tarasie, albo te przesiadywa w gabinecie o osonitych oknach. W przeciwiestwie bowiem do Conchity Antonio nie lubi soca i najlepiej czu si w mrocznym pokoju. 19

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

W par dni po przyjedzie pastwa Ramognino do willi Carmella radiotelegrafista z angielskiej stacji w Gibraltarze zameldowa przeoonemu, e natkn si na nowe, nie odbierane dotychczas sygnay, ktrych treci nie moe zrozumie. Jak si okazao, sygnaw tych nie mg nadawa aden statek znajdujcy si na morzu. Stacja nadawcza musiaa si znajdowa w zupenie innym miejscu. Po blisko miesicznym pobycie Conchita najwyraniej znudzia si ogldanym widokiem. Coraz rzadziej przebywaa na tarasie i nagle zapragna wikszego towarzystwa. Antonio nie sprzeciwia si temu. Na jego zaproszenie odpowiedzia szereg przyjaci obiecujc rychy przyjazd. Jose mia wtedy wicej kopotw. Poza normaln dostaw ywnoci musia si postara o dodatkowy zapas win, koniakw i zaksek. Przyzwyczajony do niezadawania niedyskretnych pyta i tym razem powciga ciekawo speniajc swe obowizki najbardziej obojtnie, jak gdyby wszystko to, czego by wiadkiem, byo zupenie zrozumiae i naturalne. Nie dziwi si nawet i temu, e wrd przybyych W odwiedziny do pastwa Ramognino znajdowali si sarni mczyni obarczeni do duym bagaem, jak gdyby pobyt ich mia trwa znacznie duej, ni tego oczekiwa. W par dni pniej, kiedy willa wypenia si gwarem rozmw, wieczorem miao si odby wiksze przyjcie. Jose pozna to ju po samych przygotowaniach. eby by cakowicie w porzdku, zapyta pana Ramognino, czy bdzie mu na dzi wieczr potrzebny, ale otrzyma odpowied przeczc. Kiedy nastpnego rana zjawi si o zwykej porze, I nie zdziwi si wcale, e gocie pogreni byli jeszcze w gbokim nie. Najwidoczniej bal przecign si do pnej nocy. Dziwio go jednak to, e tak przyjemna zabawa odbywaa si niemal cakowicie bez napojw ; alkoholowych; jedna tylko butelka bya zaledwie napoczta. Kiedy sprzta w pokoju jadalnym, wszed pan Ramognino. gignor Antonio sprawia wraenie czowieka niewyspanego i podnieconego. Kryjc swe zdenerwowanie usiad w fotelu i powiedzia pozornie spokojnym gosem: Pikny dzie dzi mamy, po prostu szkoda czasu na spanie. C to u was nowego, mj drogi Jose? Ramognino by ostatnio raczej milczcy i wyraana przeze ch rozmowy zdziwia starego. A c moe by w La Linea nowego, signior Antonio rozoy rce. Chocia... przypomnia sobie Miguel opowiada mi... Kto? Miguel, policjant. Spotkaem go dzi rano, kiedy szedem tu, do willi. Ot Miguel opowiada, e w zatoce musiao si co sta, bo dwa statki angielskie nagle otoczyy si dymem i sycha byo dwie silne eksplozje. Signor nie sysza? Antonio potrzsn gow. 20

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Tu cigle sycha jakie wybuchy. Nie zwrciem uwagi. Musiao to by co niezwykego, bo jak rni mwi Migu6l, w par minut pniej przyszo kilka okrtw i obrzucao zatok bombami... Anglicy musieli porzdnie si wystraszy... Ciekawe... powiedzia w zamyleniu Raiognino. Tak... potwierdzi Jose tego tu jeszcze nie byo. Ramognino by niezmiernie zaintrygowany opowiadaniem starego. Poprosi go, aby posucha w miecie, co ludzie mwi na ten temat. La Linea ya jednak swoim yciem maego, pogranicznego miasteczka, pogronego w codziennoci, zatrwoonego odgosami pobliskich wybuchw i szczliwego, e los pozwoli mu unikn nieszczcia wojny. Wbrew oczekiwaniom Josego pobyt goci u signora Ramognino przedua si. Co wicej, Jose by prawie przekonany, e z wizyt cz si pewne wydarzenia, o ktrych nawet mieszkacy La Linea zaczynali od czasu do czasu przebkiwa. Eksplozje na angielskich statkach powtarzay si co kilka dni, przy czym Jose zauway, e z reguy nastpoway one nazajutrz po libacjach urzdzanych w willi Carmella. Gdyby Jose by odwaniejszy i zdecydowa si na ryzyko, mgby z atwoci zaspokoi swoj ciekawo, kryjc si ktrej nocy w pobliu play nalecej do wilii. Wwczas ujrzaby dziwne postacie w jeszcze dziwniejszych 'kostiumach, ktre, poruszajc si niezgrabnie na ldzie, schodziy do morza, zanurzay si. w wodzie i wreszcie znikny pod jej powierzchni. Wicej Jose ze swego stanowiska obserwacyjnego nie mgby zobaczy. Nie widziaby wic, jak owe postacie przedostaj si po pewnym czasie na zanurzony okrt podwodny Scire i std, osiodawszy torpedy, podpywaj pod kaduby alianckich statkw kotwiczcych spokojnie w gibraltarskiej zatoce. Caa ta akcja odbywaa si pod oson nocy. Anglicy zdwoili czujno i obserwacj morza. Blisko terytorium hiszpaskiego nie nasuwaa adnych wtpliwoci co do pooenia bazy woskich ywych torped. Ale na dyplomatyczny protest lub zagroenie konsekwencjami nie byo podstaw. Orientowali si w tym zarwno alianci, jak Hiszpanie i Wosi. Wrg tymczasem by nieuchwytny i szczeglnie kliwy. Straty zadawane przez niego nie tylko uszczuplay flot, ale podwaay warto Gibraltaru jako bazy morskiej. Zanim Brytyjczycy przystpili do jakiegokolwiek czynnego przeciwdziaania, musieli zorganizowa obron biern. Wzmocniono wic i zwikszono posterunki obserwacyjne, wiksze jednostki otoczono sieciami ochronnymi, a reflektory obmacyway kady metr powierzchni wody. Nawet te utrudnienia nie potrafiy odstraszy Ramognino i jego ludzi od ryzykownych wypraw. W dodatku pooenie willi byo tak idealne, e trudno byoby sobie wymarzy lepsze miejsce na baz. Bignor Antonio jednake zdawa sobie spraw, e kiedy bdzie zmuszony opuci pontne siedlisko. Nie mona 21

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

byo naduywa gocinnoci Hiszpanw. Zreszt nie chodzio tu nawet o to. Cay teren Hiszpanii by niezwykle dogodny dla prowadzenia rnorodnej akcji i jeli istniaa obawa zdemaskowania jakiej placwki, to obawa ta nie czya si z bezpieczestwem Hiszpanii, lecz z ryzykiem utraty niezwykle dogodnego dla siebie terytorium. Ramognino musia to mie na uwadze i by na tyle sprytnym, aby ani o jedn niepotrzebn godzin nie przeduy swej dziaalnoci w willi. Drug spraw, ktra czya si bezporednio z pierwsz, by udzia w tych akcjach okrtu podwodnego Scire. Wzmoona czujno Brytyjczykw utrudniaa, ostatnio za wrcz uniemoliwiaa okrtowi podwodnemu przedostawanie si do zatoki. Wszystko to sprawiao, e Ramognino by w nie lada kopocie. Musia powzi decyzj i zwleka z ni czekajc, nie wiadomo czemu, na jaki moment, ktry jego zdaniem powinien przynie rozwizanie. Chwila taka nadesza zupenie nieoczekiwanie i w wyjtkowych okolicznociach. Ktrej nocy, a waciwie ju nad ranem jeden z nurkw wracajc na ld zbdzi i trafi prosto w rce policjanta Miguela. Moment spotkania by dramatyczny i humorystyczny zarazem. Miguel obchodzc swj odcinek zatrzyma si w pewnej chwili nad brzegiem zaintrygowany niezwykym zjawiskiem. Oto ni std ni zowd z morza wyonia si dziwna posta ludzka i najwidoczniej nie dostrzegajc Miguela sza wprost w jego kierunku. Przeraony stranik w pierwszej chwili zapa za karabin, pniej przeegna si i stan pod drzewem drc ze strachu. Kiedy czowiek idcy od morza zbliy si, Miguel nie wytrzyma i najwyraniej chcc sobie doda odwagi wrzasn na cae gardo: O, carramba! Wtedy obaj odskoczyli od siebie, stali jaki czas patrzc sobie w oczy, po czym dopiero Miguel przypomnia sobie, e w rku trzyma karabin, i skierowa jego luf w niesamowite widmo, wci jeszcze nie zdajc sobie sprawy, czy to wszystko nie jest upiornym snem. Na posterunku Guardia Civil sprawa si wyjania o tyle, e zawiadomiony Ramognino przyjecha odebra niefortunnego dywersanta, ale stao si jednoczenie jasne, e musiaa to by ostatnia akcja z willi. W kilka dni pniej Jose opowiedzia, e zarwno Miguel, jak i cay jego oddzia opuci La Linea, a ich miejsce zajli nowi andarmi. Ale w tym czasie signor Antonio mia ju w zanadrzu nowy pomys...

22

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

OLTERRA
Kapitan Amoretti by punktualny. Ramognino wprowadzi go do swego gabinetu i ruchem rki wskaza gboki fotel obok stolika pod palm. Przez chwil obaj mczyni dyskretnie lustrowali si wzajemnie, nie mogc si zdecydowa na rozpoczcie rozmowy. Gospodarz nalea widocznie do ludzi bardziej energicznych i zacz pierwszy: Pan, signor Amoretti, ju od do dawna w tej okolicy ? Byo to raczej stwierdzenie ni pytanie, tote Amoretti w odpowiedzi jedynie lekko skoni gow, po czym doda: Wojna wysadzia mnie na ld... Tak, tak, syszaem co nieco. Jose... to znaczy jeden z tutejszych mieszkacw, opowiada mi o panu. Przyznam si, e paski postpek bardzo mi si podoba. Dobrze, e statek nie trafi w ich rce. Moe on nam odda jeszcze niejedn przysug. Nam? zapyta zdziwiony Amoretti. Tak, nam ostatnie sowo Ramognino podkreli. Pan jest Wochem? Oczywicie! Zdawao -mi si, e pan wie o tym... Przepraszam, e od razu nie wyjaniem sytuacji. Amoretti nie dowierza. Spoglda na gospodarza cokolwiek nieufnie. . W takim razie dlaczego? zrobi okrgy ruch rk wskazujc na otoczenie. Dlaczego jestem w Hiszpanii, a nie w kraju, tak? Ma pan prawo tak pyta, skoro i ja znam przyczyny paskiej obecnoci w Algeciras. Widzi pan, jestem tu na zdrowotnym urlopie. Ju w czasie tej wojny byem ranny, leaem w szpitalu i obecnie dochodz do zdrowia. A to, e moja rekonwalescencja odbywa si wanie tu, jest zasug mojej ony, ktra jest Hiszpank i pochodzi z tych okolic. Sdz, e ta panu wystarczy, prawda? wyjani z umiechem. Amoretti poczu si troch zaenowany wasn nieufnoci. Przepraszam... Ale! Jak panu powiedziaem, mia pan zupene prawo! Ramognino podsun pudeko z cygarami. Byo to niezbdne dla zapenienia chwili kopotliwego milczenia. Co by pan powiedzia, drogi Amoretti, gdybymy podjli prb podniesienia paskiej Olterry? Kapitan zdziwi si zupenie szczerze. W tej chwili nie widz takiej potrzeby. Przecie i tak nie mona byoby statku eksploatowa. Ley na wodach neutralnych i w najlepszym wypadku mgby by internowany. 23

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Sdz, e zaoszczdzioby to panu czasu w pniejszym okresie. Po co czeka z tym wszystkim do zakoczenia dziaa wojennych ? Poza tym nie przekona mnie pan, e maszyny i urzdzenia s teraz mniej naraone na zniszczenie. Proponuj to dlatego, e bd mia mono przyj panu z pomoc. Amoretti oywi si. To zmienia posta rzeczy, signor Ramognino. Rzeczywicie ma pan racj. Pozostawayby do omwienia sprawy finansowe... Zostawmy to na potem przerwa mu Antonio przypuszczam, e panu zaley tak samo na tym jak i mnie, ebymy w wojnie tej ponieli jak najmniejsze straty. To jest cel... Amoretti nie mg by niezadowolony z takiego obrotu sprawy. Ramognino cakowicie go przekona co do susznoci jego stanowiska, tym bardziej e paci nie trzeba byo zaraz... W Gibraltarze przez duszy czas panowa spokj. Na przestrzeni kilku miesicy nie zanotowano atakw ywych torped, a odpowiedzialny za obron portu komandor Ralph Hancock wici triumf wasnej teorii, wedug ktrej Wochw nie sta byo na wikszej miary sukcesy. To lekcewaenie bojowych moliwoci Wochw sprawio, e utworzona przez komandora jednostka pod nazw Underwater Party liczya ogem... dwie osoby i w pewnym sensie zorganizowana bya raczej dla uspokojenia przeoonych ni z myl o walce z podwodn dywersj. Dowdca jednostki, porucznik Bailey, oraz jego oddzia w liczbie... jednego marynarza (!) zaopatrzeni w aparaty nurkowe kontrolowali od czasu do czasu kaduby statkw. Gdy znajdowali miny, po prostu przekuwali gumowe pywaki, za pomoc ktrych miny te utrzymyway si przy kadubach. Opinii komandora Hancocka nie podziela bynajmniej porucznik Bailey, doprowadzony do rozpaczy wielokrotnymi alarmami, najczciej zreszt... faszywymi. Okres ciszy i wzgldnego spokoju trwa do jesieni 1942 roku. Tyle bowiem czasu potrzebowali Wosi na remont Olterry. Ramognino otrzymawszy zgod Amorettiego rozwin ca swoj energi i pomysowo. Hiszpaskie towarzystwo ratownicze bez specjalnych trudnoci przeholowao Olterr do portu Algeciras i tu dopiero rozpoczo waciwy remont. Neutralno Hiszpanii wymagaa pewnych form. Wyrazem tego byli andarmi i celnicy, ktrzy zaczli urzdowanie przy odholowanym do portu kadubie. Ramognino stara si by wyrozumiay i nie protestowa przeciwko takiemu zarzdzeniu. Nie znaczy to, e obecno przedstawicieli wadz uatwiaa sytuacj, ale signor Antonio liczy na spryt swj i swoich ludzi. Stocznie woskie, ktre otrzymay zamwienie na dostarczenie zamiennych czci, byy punktualne i sumienne. Do Algeciras zaczy przychodzi pierwsze transporty, przegldane przez celnikw, ktrzy przy tej okazji mogli si zapozna z 24

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

niezwykle skomplikowanymi i urzdzeniami siowni statku. Szczeglnie zastanawiajca bya dua ilo stalowych podunych czci, ktrych przeznaczenia nie mg si domyli nawet najbardziej zaawansowany w wiedzy morskiej stranik. Kierownik maszyn Olterry signor De Negris by; nawet o to kilkakrotnie pytany, ale w odpowiedzi rozchyla zawsze rce i dawa tak odpowied, z ktrej waciwie nic nie wynikao. Ramognino by sowny. Amoretti stwierdzi to mg nie tylko na tej podstawie, e praca naprawd ruszya, z miejsca i e zamienne czci przybyway z tak punktualnoci, jak gdyby wojna nie utrudniaa komunikacji, ale rwnie i dlatego, e otrzyma obiecan pomoc w ludziach. Przeoonym ich, do ktrego Ramognino czasem na osobnoci zwraca si jako do porucznika, by wysoki brunet o ywych oczach: signor Visintini. Kapitan obserwujc ich prac dochodzi czsto do przekonania, e nie miaby nic przeciwko temu, eby ci wanie ludzie stanowili kiedy zaog uratowanego przez nich samych statku. Ktrego dnia andarm Jaime, ktry zdy si ju zaprzyjani z wesoymi chopcami ze statku, przyszed, jak zwykle na swoj zmian i zacz swj nudny, mo-J notonny spacer po nabrzeu. W pewnej chwili na pokad: wyszed kucharz z Olterry i konspiracyjnie pomacha rk w stron Jaime. Zaintrygowany stranik podszed bliej i wtedy dopiero Julio pokaza mu wyjt z kieszeni flaszk oryginalnego koniaku. Jaime rozgldn si dokoa, poczym zaprotestowa. Nie mona, nie wolno... Ale Julio by uparty, a zaproszenie zbyt pontne dla Jaime. Stranik wcisn si do, kuchni i stwierdzi, e tu dopiero przygotowana bya dla niego caa uczta. Chopcy z Olterry byli bardzo sympatyczni. Zaopiekowali si swym gociem niezwykle troskliwie. Jaime wzity przez nich w obroty nie mg sysze podejrzanych kiedy indziej zgrzytw w gbi statku. Gdyby zreszt by nawet bardziej przytomny, prawdopodobnie nie potrafiby zrozumie, dlaczego robotnicy, zaatawszy jedne uszkodzenia, wycinaj teraz... otwr w przedniej czci statku. Jaime we wspaniaym humorze doczeka si swej zmiany, przy czym dzisiejszy dyur mg zaliczy do najprzyjemniejszych chwil w swej subie. Ramognino mia wszelkie powody do tego, by by zadowolonym tak ze swego pomysu, jak i jego realizacji. W ramach transportu czci zamiennych dla Olterry dostarczono wystarczajc ilo torped i Scire mg obecnie zaniecha swych ryzykownych wypraw do zatoki. Teraz mona byo spokojnie wypoczywa w willi Carmella oczekujc najbardziej odpowiedniej chwili. Ktrego z pierwszych dni grudnia 1942 roku signora Conchita niespodziewanie poprosia do swego pokoju Antonio. Ramognino sdzi, e

25

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

maonka cierpi na jeden ze swoich atakw migreny i zaopatrzony w proszki uda si do niej. Conchita staa przy oknie wpatrzona w zatok. Chod, kochanie skina do niego doni i spjrz, oo za wspaniay widok... Antonio podszed szybkim krokiem do okna i przez chwil patrzy w milczeniu nie mniej zachwycony ni jego maonka. Conchito, jeste cudowna! wykrzykn. Do zatoki wolno wchodziy trzy potne jednostki zdajce na miejsce swego kotwiczenia. Porucznik Yisintini, ktrego Ranaognino rwnie po- I prosi dla obejrzenia niecodziennego widoku, nie mia adnych trudnoci ze zidentyfikowaniem jednostek. W potnej sylwetce idcej na samym przedzie z atwoci rozpozna pancernik Nelson zbudowany co prawda w 1925 roku, ale niewiele ustpujcy najnowoczeniejszym jednostkom tego rodzaju. Jego 34 tysice ton wypornoci wspaniale prezentoway si na tle maych statkw i. okrcikw zapeniajcych zatok, lekcewaco traktowanych dotychczas przez 4 mieszkacw willi Carmella. Tu za Nelsonem szed lotniskowiec Formidable. Ten okrt prezentowa si jeszcze okazalej. Wprawdzie jego pokad nie by najeony artyleri tak bardzo jak pokad Nelsona, ale masa pywajcej stali budzia respekt samym swoim wygldem. Ostatni z okrtw, Furious, bardzo zreszt grony, teraz przy swych poprzednikach wyglda skromnie, nawet niepozornie. Nelson... Visintini wskaza wzrokiem panu Ramognino. Ten umiechn si przyzwalajco. Zgoda. Zdawaoby si, e przybycie okrtw, ktre zawsze wzmacnia baz, powinno cieszy jej obrocw. Innych uczu dowiadcza porucznik Bailey, ktry ponurym wzrokiem ledzi ruchy przybyych jednostek. Po namyle wezwa do siebie marynarza Browna, Sucham, sir zameldowa si Brown i spojrzawszy na przeoonego od razu domyli si treci rozmowy. Czego najbardziej nie lubicie, Brown? Najbardziej nie lubi widoku okrtw, panie poruczniku. Bardzo dobrze pochwali Bailey a powiedzcie mi: dlaczego nie lubicie widoku okrtw? Nie lubi widoku okrtw, sir, dlatego, e przypominaj mi o obowizkach, ktrych nie jestemy w stanie wykona ze wzgldu na ma liczebno oddziau. Brown, pitka! Wobec tego, co musimy? Musimy dziaa!

26

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

wietnie, mj drogi, bardzo dobrze. Powiedzcie mi teraz: jak musimy dziaa? Brown stropi si. Jego donie oderway si na chwil od spodni i zaczy niespokojnie o nie uderza. Tego... panie poruczniku... jeszcze nie przerabialimy... Bailey westchn. Okrelilimy wic nasz cel, ale nie przeanalizowalimy metod, ktre prowadziyby do osignicia tego celu, czy tak? - Tak jest zgodzi si skwapliwie Brown okrelilimy, ale jeszcze nie... tego... nie przeanalizowalimy. Moecie odej, Brown. Dzikuj wam za sub. Bailey siedzia dalej przy stole wichrzc sobie wosy. Nigdy jeszcze nie zdarzyo mu si, eby komandor Hancock zechcia wysucha go do koca. Pisemne raporty musiay rwnie ton gdzie w nie znanym mu miejscu, skoro dotychczas nie otrzyma na nie adnej odpowiedzi. A tymczasem sytuacja przedstawiaa si coraz gorzej. Bailey nie przecenia tej kilkumiesicznej wzgldnej ciszy, ktra nastpia po serii atakw w ubiegym roku. Wrg najprawdopodobniej nie zrezygnowa ze stosowania ywych torped i okres przerwy powici na dalsze przygotowanie si do akcji. To wszystko byo : niewtpliwie prawd, ale jak przekona o tym komandora Hancocka ? Poprzednie prawdziwe i faszywe alarmy wytrciy z rwnowagi i nadszarpny nerwy nie-; jednej zaodze kotwiczcych tu jednostek. Za nie Bailey te czu si odpowiedzialny. Komandor za nadal by! nieporuszony. Bailey wiedzia o jednym: dopki jego wasny oddzia znajdowa si w caoci, o reorganizacji nie mogo by mowy. Postanowi wic go Uszczupli i zmniejszy dokadnie o... poow. Teraz oczekiwa tylko okazji, aby o wszystkim zameldowa komandorowi. W zwizku z przybyciem^ okrtw porucznik w kadej chwili oczekiwa wezw-; nia. Przewidywanie to okazao si suszne. Hancock; wezwa go na godzin trzynast. Jak u was? zapyta wpatrujc si w mod twarz porucznika. Niestety, panie komandorze, jest zupenie le. I Zmuszony jestem zameldowa, e zostaem waciwie; sam. A Brown? Kracowe wyczerpanie nerwowo. W subie kompletne zero. C m si stao? Kompleks, sir. Kompleks na tle... Panie komandorze, Brown jest tutaj, zaraz go zawoam nie czekajc na zgod Hancocka porucznik podszed do drzwi i otworzy je. Marynarz niespokojnym wzrokiem obrzuci gabinet.

27

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Tylko spokojnie, Brown powiedzia Bailey takim tonem, ktry wystarczy, aby jeszcze bardziej zaniepokoi marynarza. Powiedzcie nam: czego nie lubicie; najbardziej ? Najbardziej nie lubi widoku okrtw, sir. A dlaczego? Nie lubi widoku okrtw dlatego, e przypominaj mi o obowizkach, ktrych nie jestemy w stanie wykona wyrecytowa bez zajknienia Brown. Dobrze, Brown, moecie odej. Hancock umiechn si. Dobre przedstawienie, poruczniku, ale ju nieaktualne, bo wanie chciaem panu przedstawi...nacisn przycisk dzwonka i do pokoju wszed szczupy mczyzna o chudej, wycignitej twarzy. Mister Crabb... Bailey skoni gow. Wierz w energi i zapa mr Crabba i paskie dowiadczenie, poruczniku Bailey. Zgadzam si na zwikszenie oddziau, ale ludzi szukajcie sobie sami. Dzikuj, to wszystko. To wszystko oznaczao co prawda bardzo niewiele, ale ostatecznie Browna bdzie mona uzdrowi pociesza si Bailey. Trzeba jednak przyzna, e nawet taki sd by krzywdzcy dla Crabba. Energia i zapa tego czowieka w cigu najbliszych dni przyniosy tyle zmian na lepsze, e porucznik nie oczekiwa tego w swych najmielszych nawet marzeniach. Crabb z kolei ju po nastpnej nocy musia przyzna porucznikowi, e jego zadanie wcale nie naleao do atwych. Ta noc z 7 grudnia 1942 roku bya ciemna i wprost wymarzona, dla dywersantw. Bailey wiedzia o tym najwicej, ale nie znaczy to, e zaogi okrtw nie doceniay niebezpieczestw. Czuway posterunki alarmowe, reflektory obmacyway powierzchni zatoki, setki oczu wypatryway czajcego si w gbinach wroga. W tak noc na statku Olterra trway ostatnie przygotowania. Porucznik Visintini wraz ze swym pomocnikiem Magno sprawdzali gowic torpedy, jej silnik, przyrzdy sterowe. Oprcz nich miay pj dzisiaj dwie inne zaogi. Ramognimo by sowny, obieca Nelsona Visintiniemu i decyzji nie zmieni. Zadanie byo trudne, ale zarazem pontne, jeli wszystko pjdzie po myli porucznika, bdzie on mg nazajutrz z okna willi obserwowa rezultat swej nocnej pracy. Signor Antonio towarzyszy im do ostatniej chwili. Stoi na trapie i przyglda si troskliwie przygotowaniom. Visintmi wciga swj kostium, ktry deformuje ksztat ciaa. Teraz w miejsce przystojnego mczyzny pojawi si cudaczny potworek, zjawa, ktrej lkliwy Miguel mg z powodzeniem si wystraszy. Magno jest niszy, pkaty i posta jego wydaje si wprost pokraczna.

28

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Torpeda podsuwa si pod otwr wycity podczas niezapomnianej uczty Jaime. Visintini odwraca gow i podnosi rk. Ramognino odpowiada mu podobnym gestem poegnania. Wreszcie pada sygna. Torpeda rusza w noc. Visintini widzi przed sob tylko mrok i wod, ktra uderza o oson i przelewa si z obu stron. W dali migoc cieki wydeptywane byskami reflektorw. Jeszcze jeden rzut oka na masyw pancernika Nelson ciemniejcy przed nimi jak skaa i teraz mona, a nawet trzeba si zanurzy. Torpeda wgbia si w to. Tu wiat jest inny, cichy, spokojny, jednolity. Gdzie na wodzie lizga si bezradny snop wiata. Dwie inne torpedy poszy kada w swoim kierunku. Jest cisza, a dopki trwa cisza, wszystko jest w porzdku. Od celu dzieli ich moe niewielka odlego. Za godzin, za p mog ju by w drodze powrotnej. Serce tucze w piersiach Visintiniego, ktry nie czuje chodu. Przeciwnie, jakie gorco oblewa mu twarz, cae jego ciao. Nagle cisz gbi przerywa wstrzs. Za nim drugi, trzeci... To gdzie daleko uspokaja siebie porucznik, ale lk wzmaga si, a niepewno porusza kady nerw. Nie wiadomo, czy Anglicy wykryli jedn z torped, czy bombardowanie ma charakter profilaktyczny. Bombardowanie nie ustaje. Chwilami jego odgosy zbliaj si, narastaj jak kroki olbrzyma, ktry zdolny jest zdepta na miazg kadego miaka, chwilami za oddalaj si, tumione grubiejc warstw wody. P godziny to potwornie dugi okres czasu, jeli skada si on z trzydziestu minut, z ktrych kada zabija dziesitki razy. Tutaj nie trzeba nawet trafi. Wystarczy, jeli zbkany wybuch uszkodzi przewd oddechowy, dostarczajcy pucom tlenu, wystarczy silniejszy wstrzs, ktry zmiady dwa ludzkie ciaa, odbierajc im ycie. Kiedy bombardowanie ustaje, cisza nabrzmiaa oczekiwaniem wydaje si jeszcze groniejsza. Visintini wyta wzrok usiujc dojrze stalow cian burty Nelsona. Nagle tu pod nim jeden, jedyny wstrzs. Porucznik czuje, jak co zwala mu si na gow, z potworn si spycha go z torpedy i rzuca w bezdenn otcha...

29

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

DECIMA FLOTTIGLIA MAS

Pomys porucznika Paolucciego z roku 1918 nie zosta zapominany. W 1930 roku prbuj go udoskonali woscy oficerowie Tosci i Toschi. Ich poszukiwania id w kierunku wynalezienia takiej konstrukcji, ktra zapewniaby znacznie wiksz si wybuchow, gwarantowaa dyskrecj operacji oraz umoliwiaa powrt do bazy. W sze lat pniej w zakadach broni podwodnej w La Spezia powstaje prototyp takiej konstrukcji. Ma ona rwnie ksztat torpedy o dugoci 670 cm i rednicy 53 cm. Ilo materiau wybuchowego zostaje zwikszona do 300 kilogramw, a miejsce magnesu zastpuje specjalny zaczep. Torpeda napdzana jest elektrycznie, prd czerpany jest z akumulatorw, dwie przeciwbiene ruby nadaj ruch postpowy, prdko wynosi 3 wzy, a zasig 10 mil morskich. Zbiorniki trymowe umoliwiaj utrzymanie torpedy w podanym zanurzeniu. Pomieszczenia dwuosobowej zaogi znajduj si na torpedzie. Dowdca zajmuje miejsce z przodu, ma przed sob tarcz osaniajc go przed prdem wody oraz przyrzdy pokadowe, jak kompas, gbokociomierz oraz drek sterowy, wczniki silnika i pompy zbiornikw trymowych. Torpeda ponadto wyposaona jest w zapasowy aparat tlenowy, przecinak do lin i sieci zagrodowych oraz liny i klamry do podwieszania adunku wybuchowego. Mechanik zajmuje miejsce za dowdc. Zaoga wkada na siebie gumowy kostium nurkowy wraz z tlenowym aparatem do oddychania. Pierwsze prby dokonane przed wybuchem wojny zachwyciy admiraa Cavagnari, ktry skada oficjalne zamwienie na budow dwunastu torped. Taka te ilo wkrtce spoczywa w wielkiej tajemnicy w magazynach w La Spezia. Wynalazcy niecierpliwili si. adne z wikszych wydarze politycznych nie stwarza okazji do praktycznego wyprbowania nowej broni. Ale napicie midzynarodowe ronie, wreszcie wybucha oczekiwany konflikt. Torpedy opuszczaj magazyn, rozpoczyna si rekrutacja i szkolenie zag. Dowdztwo woskie przykada du wag do organizacji oddziaw dywersji podwodnej. Powstaje Decima Flottiglia Mas Dziesita Lekka Flotylla, a na jej czele staje komandor Vittorio Moecagatta. Dowdztwo nad podwodnym bojowym dywizjonem obejmuje kapitan Valerio Borghesi. Organizuje si baza ywych torped, cz okrtw podwodnych zostaje przystosowana do transportu torped, starannie dobiera si kandydatw do grupy sabotaystw podwodnych Gamma. To ostatnie jest przedmiotem szczeglnej troski dowdztwa. Do Grupy Gamma nie moe nalee kady, nie wystarczy tu jedynie gotowo zoenia swego ycia w ofierze. Kandydat musi mie wszystkie zalety i adnej wady. Przede wszystkim wic nieskazitelny yciorys i taki charakter. Bez tego nie ma mowy, aby zakwalifikowa go do dalszych prb. Nastpny warunek to zdrowie nie 30

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

budzce adnych wtpliwoci i obaw. W Centrum Biologicznym przeprowadzane s prby. Nurkowie poddawani s wyczerpujcym, drobiazgowym badaniom. Specjalici-lekarze notuj kady charakterystyczny objaw. Potrzebne to jest nie tylko dla wydania konkretnej opinii o kandydacie, lecz przede wszystkim dla opracowania teoretycznych zaoe i wysnucia susznych wnioskw wynikajcych z naukowych dowiadcze. Organizacja grup dywersyjnych odbywa si w najgbszej tajemnicy. Najbliszy sojusznik, Niemcy, przez dugi czas nie wiedz nic o Grupie Gamma. Decima Flottiglia Mas jest jednostk cakowicie samodzieln i aczkolwiek operacje jej maj charakter operacji morskich, nie podlega ona dowdztwu marynarki wojennej i akcje swoje uzgadnia jedynie z naczelnym dowdztwem. Co wicej, aby zachowa jak najcilejsz tajemnic, dowdztwo marynarki wojennej czsto nie jest nawet powiadamiane o zamierzonych akcjach. Grupa Gamma ma proste zadanie: podwodny terror ma zdezorganizowa flot angielsk i zdemoralizowa jej zaogi. Trzeba przyzna, i w niektrych okresach cel ten bywa osigany, pierwsze jednak wyprawy zawiody nadzieje zarwno twrcw nowej broni, jak i dowdztwo woskie. Pierwszy wypad okrtu podwodnego Iride skoczy si niepowodzeniem. Okrt ten zabrawszy torpedy uda si w kierunku jednego z portw afrykaskich, w ktrym nastpi miao spotkanie z zaogami ywych torped. Dla Wochw na zawsze pozostao tajemnic, czy nalot lotniczy, ktrego ofiar pad Iride, by dzieem przypadku, czy te Anglicy z gry powiadomieni byli o zadaniach tego okrtu. Tak czy inaczej okrt nie dotarszy do miejsca spotkania spocz na zawsze na dnie morza. Kiedy za w niedugi czas potem tonie nastpny transportowiec ywych torped, okrt podwodny Condor, Wosi skonni s wierzy w przepotn si Intelligence Service, tym bardziej e wyprawa De la Penne koczy si nie znanym dla nich efektem. W kocu jednak przychodz pomylne wieci. Napywaj one gwnie z zakonspirowanych baz w Hiszpanii i Portugalii. Borghesi, jeden z najgorliwszych zwolennikw stosowania ywych torped, oddycha z ulg. Dni niepowodze nagrodzone zostaj listami zatopionych jednostek. To daje mu mono przeforsowania dalszych pomysw. Warsztaty w La Spezia otrzymuj nowe zlecenia. Bd to podobne torpedy, ale jeszcze groniejsze, jeszcze bardziej precyzyjne i doskonae. Powstaje typ SSB. Torpeda jest wiksza, jej dugo bez gowy bojowej wynosi 550 cm, szybko zostaje zwikszona do 7 wzw, a zasig do 20 mil. Ju nie trzeba podsuwa si pod sam nos nieprzyjaciela, mona stan w bezpiecznej odlegoci i zada mu bolesny, nieoczekiwany cios. Ale zaoga torpedy musi mie teraz wygodniejsze pomieszczenie. Buduje si wic specjaln kabin osaniajc nie tylko przed naporem wody, ale i przed wybucham. S i inne udoskonalenia. Do nich nale

31

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

zapasowe butle tlenowe, z ktrych mona doadowywa wyczerpujcy si tlen. adunek wybuchowy zostaje zwikszony do 500 kilogramw. Borghesi moe by dumny z tego osignicia. Torpeda staje si grona w rkach zdecydowanych na wszystko dywersantw z Grupy Gamma. Trzeba teraz jedynie oczekiwa najlepszej okazji. Samodzielno Dziesitej Flotylli to jej wielka zaleta. Nie potrzebuje ona uzgadnia swych operacji z dowdztwem. Ale samodzielno ta jest zalet do czasu, dopki trwa normalny tok dziaa wojennych. Tymczasem jest ju rok 1943. Oddziay alianckie lduj na Sycylii. Widmo klski stoi u bram faszystowskiej Italii. Ludno ma do wojny, nastroje kapitulanckie ogarniaj wojsko, marynark wojenn. Dowdztwo pod naciskiem hitlerowskich przyjaci usiuje ratowa sytuacj, ata dziury, utrzyma rwce si kontakty. Los wydaje si jednak przesdzony. W obliczu narastajcej groby, wobec powagi zagadnie wielkich i prb ratowania wasnej skry nikt nie jest w stanie pamita o operujcych gdzie w oderwaniu od dowdztwa okrtach samodzielnej Dziesitej Flotylli. Tymczasem komandor Borghesi, peen ufnoci w doskonao torped SSB, zmierza na okrcie podwodnym wprost na Gibraltar. Teraz s szanse zadania przeciwnikowi takich strat jak nigdy, teraz niewzruszona twierdza zadry od Wybuchw, ktre wysadz w powietrze przedniejsze reprezentantki brytyjskiej floty. May okrt podwodny zadziwi wiat, imi dowdcy bdzie na zawsze wpisane do historii wielkich czynw wojennych. Kto wie, czy ten wanie wTypad nie zadecyduje o utracie hegemonii Anglikw w basenie Morza rdziemnego? Gibraltar, owe potne supy Herkulesa run powanie naruszajc potg Albionu. Drogi komunikacyjne przez Suez do Indii nie bd ju bezpiecznym szlakiem, skoro Gibraltar przestanie by bezpieczn baz... Torpedy SSB, dzieo inynierw majora Masciulli i kapitana Travaligni, drzemay w pojemnikach w ksztacie dugich rur, gotowe do uycia. cznoci z ldem okrt nie utrzymywa adnej. Radio suyo gwnie do przechwytywania nieprzyjacielskich komunikatw, ktre mogyby by wykorzystywane przy przeprowadzaniu operacji. 8 wrzenia Borghesi wcza radio. W jego uszy wpadaj sowa, ktre kad kres marzeniom o sawie. Powtrzenie komunikatu upewnia go w tym, e nie uleg zudzeniu. Tak, to prawda wojna zostaa zakoczona... Walka w pojedynk nie moe da adnych szans. Nie pozostaje nic innego jak powrt do bazy. Okrt podwodny wynurza si i kadzie na powrotny kurs. Zakoczeniem historii woskich ywych torped moe by niezwyky epizod, ktry rozegra si po zakoczeniu dziaa wojennych. Mimo e formalnie trwa jeszcze stan wojny z Itali, obozy angielskie zaczynay ju zwalnia woskich jecw.

32

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Komandor Morgan, dowdca Valianta, uzyska stopie admiraa i w charakterze reprezentanta zwyciskiej floty bawi wanie w jednym- z woskich portw, kiedy do nabrzea dobi statek wiozcy jecw woskich z dalekich Indii. Admiraowi, ktry przyglda si dugim szeregom wychudzonych postaci, jedna z nich wydaa si szczeglnie znajoma. Morgan nie mg sobie odmwi przyjemnoci spotkania si z czowiekiem, z ktrym ostatni rozmow odby w zupenie niezwykej sytuacji. Jeniec wszed do gabinetu niepewnie i ze le tajon nieufnoci. Wbrew jego oczekiwaniom Morgan przywita go bardzo serdecznie i posadzi w fotelu. Przez chwil trwao krpujce milczenie. Pierwszy przerwa je admira. Pan, zdaje si, nie przypomina mnie sobie... Jeniec potrzsn gow. Prosz mi wybaczy, ale pami ludzka... Tak, tak, rozumiem... postaram si panu pomc. Dowodziem Valiantem swego czasu w Aleksandrii... Ach... jeniec przerazi si. Signor De la Penne, jeli si nie myl? zapyta Morgan. Tak, panie admirale, nie myli si pan. Morgan wypuciwszy kb dymu z cygara wpatrywa si z zainteresowaniem w niebieski obok. Chciaem panu wyrazi swoje uznanie, panie kapitanie, za pask odwag i msk postaw... De la Penne umiechn si. Czy pan wie, panie admirale, e wwczas w Aleksandrii mg pan bez trudu unikn niebezpieczestwa, gdyby... Gdyby? Wystarczyoby przesun okrt o p dugoci. Nie rozumiem. To bardzo proste. Mina zostawiona przeze mnie pod kadubem nie bya uczepiona. Z kolei zamia si Morgan. Nie byem na tyle domylny, a pan nie by zbyt wielomwny. De la Penne rozoy rce. Prosz mi wybaczy ten nietakt, panie admirale, ale okolicznoci nie pozwalay mi na to... Tak... powiedzia w zamyleniu Morgan wwczas niewiele brakowao, abym da rozkaz rozstrzelania pana. Niewiele te brakuje dzi, abym wystpi z wnioskiem o... odznaczenie pana. To chyba niemoliwe! De la Penne by szczerze zdumiony. Nie ma rzeczy niemoliwych, drogi kapitanie... Tym razem admira Morgan by w bdzie. Dekoracja De la Penne rzeczywicie okazaa si niemoliwa. Midzy Angli a Wochami trwa jeszcze 33

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

nadal stan wojny i formalnie pokj nie zosta zawarty, aden za kodeks nie przewidywa moliwoci odznaczenia wroga... dopki trwaa wojna. Opinia admiraa bya jednak bdna tylko w poowie. De la Penne mg by przecie odznaczony przez wadze woskie. Odpowiedni wniosek zosta wysany. Uroczysto bya zarwno skromna, jak i niezwyka. Dekoracji mia dokona ksi Umberto, w ostatniej jednak chwili zmieniono decyzj. Najwysze odznaczenie woskie Medaglio d'Oro De la Penne otrzyma za zatopienie pancernika Valiant. Odznaczenie to wrczy mu... dowdca Valianta, admira Morgan. Zakoczenie dziaa wojennych nie zakoczyo dziaalnoci Grupy Gamma. Wikszo dywersantw stana tym razem u boku aliantw oddajc im wiele usug, a skromny porucznik z ,,Underwater Party, Crabb, niezmiernie wiele skorzysta z udostpnionych mu materiaw bazy w La Spezia... Jeli Wochw bez wtpienia naley uzna za pionierw podwodnej dywersji, a w szczeglnoci za twrcw ywych torped, to trzeba stwierdzi, e II wojna wiatowa wprowadzia tego rodzaju bro nie tylko w akwenie Morza rdziemnego...

34

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

DROGA DO RAJU
Od dzi wyspa ta bdzie nosia nazw Baza II... palec admiraa wskaza najpierw port Kure i pniej przesun si na poudnie. Nikt nie by zdziwiony z powodu takiej decyzji. Ostatecznie kierunek polityki rzdu Tojo od dawna by znany nie tylko samym Japoczykom. Militarystyczny skad rzdu, gospodarka narodowa podporzdkowana zbrojeniom wojennym, powszechna cze dla munduru oto zjawiska, ktre nie mogy uj uwagi nawet najmniej bystrych obserwatorw. To byo widoczne dla wszystkich, niemoliwe do ukrycia, a wic i nie ukrywane. Nie znaczy to, e sztab japoski nie mia tajemnic. Mia ich wiele, pilnie strzeonych przed okiem i uchem niepowoanych. W kraju powstao coraz wicej stref zakazanych, a gocie cesarstwa wschodzcego soca czuli si w nim coraz bardziej nieswojo, obco, a czasem wrcz niebezpiecznie. W chwili, w ktrej zapada decyzja dotyczca malekiej wysepki pooonej w pobliu bazy morskiej Kure, nikt jeszcze nie wiedzia, na co w tym miejscu japoskie dowdztwo zamierza opuci nieprzeniknion zason. Moga to by z powodzeniem baza okrtw podwodnych, mogy tam si znale tajne zakady zbrojeniowe lub podziemne lotniska, w ktrych budowie japoscy inynierowie zaczynali si specjalizowa. Jeli za w zatoce Tokujama utworzono w tym samym czasie stref zakazan, kady przyj t wiadomo jako rzecz normaln i nikt bynajmniej nie prbowa maej wysepki koo Kure i zatoki Tokujama wiza w jak logiczn cao. Ale jedno zostao stworzone dla drugiego. O tym, e wojna, ktr szykowano, nie bdzie atwa, wiedzia kady. Trzeba byo wic by na wszystko przygotowanym, nie wolno byo pomin adnego szczegu, ktry mgby chocia czciowo przyczyni si do zwycistwa. Moe to brzmie jak paradoks, ale wanie w tych drobiazgach, w tych szczegach sztab japoski utopi generalny cel. Gdyby w tym czasie zapytano kogokolwiek z japoskiego dowdztwa, jak sobie wyobraa kocowe osignicie zwycistwa, kiedy, w jakim momencie powinno on nastpi i czym jest uwarunkowane prawdopodobnie nie potrafiby odpowiedzie. Istniay plany zdobycia poszczeglnych terenw, wysp, ale co dalej ? A przecie przyszego przeciwnika trzeba byo powali, tak aby sta si niezdolny do walki. Nad tym, jak tego dokona, nie zastanawia si nikt. Popiesznie, gorczkowo szykowano te niespodzianki, ktre miay zaskoczy wroga i zada mu najcisze straty. Tojo i jego wsppracownicy wiedzieli przede wszystkim jedno: ludzi gotowych w kadej chwili umrze za cesarza nie zabraknie. Ale sama ich mier

35

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

nie wystarczy, aby osign zwycistwo. Potrzebne byo jeszcze ich ycie, cilej ostatnie chwile ich ycia. W zatoce Tokujama zorganizowano szko... samobjcw. Nie byli to ludzie, ktrzy z ulg opuszczaj ten wiat, nie mogc z nim doj do porozumienia, i dla ktrych mier przynosi ostateczne rozwizanie problemw, w jakie zawikao ich ycie. Byli to ludzie modzi, peni energii, nieatwo rezygnujcy z ziemskiej radoci, wierzcy w sw wspania przyszo. Jak wyrok zaciyo nad nimi sowo Bushido, nazwa onierskiego kodeksu, z ktrego nie mogli si wyama, aby nie rzuci cienia haby na swoje ycie i pami przodkw. Narzdzia, ktre miay im pomc w osigniciu pomiertnych zaszczytw, zdaway egzamin sprawnoci na wysepce opodal bazy morskiej w Kure. Kilka egzemplarzy ywych torped dostarczono do Bazy II jeszcze przed atakiem na Pearl Harbor. Konstrukcj w zasadzie mona byo uzna za udan. Zamierzano ju zatwierdzi prototypy i skierowa je do produkcji seryjnej, kiedy pewien szczeg zwrci uwag wyszych oficerw japoskiego dowdztwa. Kierowca torpedy by z gry skazany na pewn zagad i nie mia adnych szans ratunku. Zdaniem niektrych ten wanie drobiazg mona byo uzna za usterk. Bo gdyby przynajmniej stworzy pozory. Wojna si jeszcze nie rozpocza, mona byo sobie pozwoli na luksus zaczekania na lepsze pomysy. Dopki trway byskawiczne, zadziwiajce wiat zwycistwa ora japoskiego, rzadko kiedy wspominano o torpedach, ktre nigdy nie miay chybia celu. Pierwsze klski dopiero przypomniay czasowo zarzucone pomysy. W lutym 1944 roku sztab japoski otrzyma pierwszy egzemplarz udoskonalonej ywej torpedy. Kierowca jej przy uyciu specjalnego urzdzenia mg by odrzucony od torpedy w odlegoci 45 metrw od celu. Tak przynajmniej gosia teoria. Niezbyt wiele jednak musiao by osb, ktre wierzyy w skuteczno urzdzenia, skoro torpeda otrzymaa wcale niedwuznaczn nazw: Droga do raju... Taka nieufno nie bya bynajmniej nieuzasadniona: pierwszy dzie prb z torpeda w zatoce Tokujama zakoczy si tragicznie. Jeden z najwikszych zwolennikw nowej broni, dokonujc osobicie wiczebnego ataku uton, w mulistym dnie morze znajdujc swoj drog do raju. Bya to za wrba na przyszo, ale nie potrafia zmusi oficerw sztabu do zrezygnowania z broni, ktra ich zdaniem moga zdecydowanie wpyn na ostateczne osignicie zwycistwa. Po dwumiesicznym szkoleniu, 8 listopada 1944 roku, pierwszy zespl pod nazw Kikumidzu w sile trzech okrtw podwodnych I-36, I-47 oraz I-37 wyruszy w swj rejs bojowy. Morze byo spokojne i wszystko wskazywao na to, e okrty powrc do bazy przynoszc wie o pierwszych wspaniaych zwycistwach ywych torped. Zgodnie z rozkazem I-36 ora?; ,,I-47 wziy

36

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

kurs ku niewielkim wyspom, w rejonie ktrych rozpoznanie wykryo wikszy zesp amerykaskich okrtw. Dowdca I-47 w kilku krtkich obserwacjach ogarn ca sytuacj. To byo co, na co czekali wszyscy. W okularach peryskopu czerniay sylwetki silnego zespou. Dowdca nie potrzebowa im si przyglda duej, aby spord tak licznej grupy wyowi charakterystyczne kontury potnych lotniskowcw i pywajcych twierdz-paucernikw. up sam szed im w rce. Takiej akcji pomin nie wolno. ,,I-47 czai si w gbinie do skoku. W pomieszczeniach okrtu panowaa niczym nie zmcona cisza. Skupiona twarz dowdcy bya wystarczajcym dowodem, e na powierzchni kryje si cel godny ywych torped. Okrt na najmniejszych obrotach, cicho jak dziki drapienik, podchodzi pod nie przeczuwajce niebezpieczestwa stado. Kiedy I-47 stopowa silniki, nie byo to oznak, e dowdca waha si przed ostatecznym powziciem decyzji o ataku, przeciwnie mwio to, e dziaa ostronie, z namysem, e skrupulatnie i spokojnie wybiera spord stada waciw ofiar. Za chwil miaa nastpi pierwsza bojowa prba nowej broni, ktra w dowdztwie budzia tyle nadziei. W dali zarysowaa si. wyranie ociaa sylwetka lotniskowca. Szed w eskorcie niszczycieli, ktre wyglday przy nim jak dziecinne zabawki. Dowdca jeszcze zwleka. Chwila jest zbyt powana, a okazja zbyt rzadka, by mona byo sobie pozwoli na odrobin nieuwagi. Pierwsz torped prowadzi ma najstarszy oficer. Z chwil wykrycia amerykaskiego zespou wiedzia, e atak jest nieunikniony. Ukradkiem, aby nie pomylano o nim, e al mu tego wiata, kreli par sw do dowdcy.
Dzikuj ci za wielk pomoc, jak mi okazae pisa szybko, nerwowo. Przeka pozdrowienia tym, ktrzy pjd w moje lady...

Na to, by wyrazie reszt myli, zabrako mu czasu. Tych myli w ostatniej chwili ycia jest zbyt wiele, aby mona je byo spisa z caym spokojem. Dowdca jeszcze raz macn peryskopem i odwrci twarz. Kady poj, e moment nadszed. Jeden krtki sygna i pierwsza torpeda jak zy, kliwy pies pomkna w przd... Za ni poszy nastpne. Cztery szarpnicia wstrzsny kadubem I-47. Do zanurzenia! Okrt pogry si w wodzie. Na obserwacj peryskopem nie mona byo sobie pozwoli. Torpedy mog by w kadej chwili dostrzeone. A tam gdzie s torpedy, jest i okrt. Lotnictwo amerykaskie bez trudu wykryoby nieporadny may okrt usiujcy skry si pod cienk warstw wody. Ryzyko byo zbyt wielkie. Wynik tego ataku pozosta tajemnic do dzisiejszego dnia...

37

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Pierwszego grudnia baza w Kure witaa wchodzce do portu po bojowym rejsie dwa okrty: I-36 oraz I-47. Trzeci okrt podwodny I-37 operujcy w rejonie Palau nie powrci do bazy nigdy. Mimo i rezultaty pierwszych operacji ywych torped pozostay nieznane, Japoczycy nie ustawali w pracy nad organizowaniem dalszych jednostek. Wkrtce potem powsta oddzia Konho, zoony z szeciu nowoczesnych okrtw podwodnych: I-36, I-47, I-56, I-53, I-58 oraz I-48. Naleao si liczy, e operacje nowego oddziau bd znacznie trudniejsze. Nie ulegao najmniejszej wtpliwoci, i bez wzgldu na rezultat pierwszego ataku ywe torpedy przestay by dla Amerykanw tajemnic. Ich wzmoona z tego powodu czujno, zwielokrotniona obserwacja morza, nie uatwiaa zadania zespoom japoskich okrtw podwodnych. 29 grudnia 1944 roku okrt podwodny I-58 opuci baz w Kure i zgodnie z rozkazem wyruszy w kierunku wyspy Guam. Naleao oczekiwa, e wyspa ta posiadajca dla Amerykanw olbrzymie znaczenie jako baza w centralnej czci Pacyfiku bdzie broniona silnie i odpowiednio zabezpieczona przed nagym atakiem. Dlatego dowdca I-58 postanowi obej wysp i zbliy si od tej strony, z ktrej obrona powinna by sabsza. W miar jak okrt zblia si do miejsca przeznaczenia, okresy marszu pod wod staway si coraz dusze. Wprawdzie I-58 posiada ju urzdzenia radiolokacyjne, ale wadliwe ich dziaanie nie zabezpieczao przed nagym wykryciem okrtu przez lotnictwo nieprzyjaciela, ktrego samoloty spotykano coraz czciej. 9 stycznia Amerykanie rozpoczli operacj desantow na Luzon, gwnej wyspie archipelagu filipiskiego. Sytuacja stawaa si coraz groniejsza. Zaoga I-58 paaa dz odwetu. Okrt zblia si dp rejonu dziaania. Posuchajmy, co o dalszych wydarzeniach opowie nam dowdca I-58 Mochitura Hasimoto 1 ...
Otrzymalimy relacj z rozpoznawczego lotu naszego lotnictwa nad wysp Guam. Zaniepokoio nas to, e w meldunku tym nie wspomniano nic o okrtach przeciwnika. Istota rzeczy tkwia w tym, e wedug meldunku porannego w pobliu wyspy Guam sta na kotwicy lotniskowiec i 6070 mniejszych okrtw. Oczekiwalimy wic, e znajduje si tam jeszcze jeden lub dwa wiksze okrty. 10 stycznia otrzymalimy rozkaz przeprowadzenia ataku zgodnie z opracowanym planem. O rozkazie tym powiadomiem kierowcw torped... Nazajutrz o godzinie drugiej zauwaylimy samolot i natychmiast poszlimy w zanurzenie. Przychwytywanie radiogramw przeciwnika umoliwiao mi okrelenie czasu przylotu i odlotu samolotw nieprzyjacielskich i dlatego dzisiejsze nagle pojawienie si wroga byo dla nas niespodziank. By moe, e by to samolot cznikowy. Poczwszy od 6 stycznia spotykalimy do czsto amerykaskie
1

Mochitura Hasimoto: Sunk The Story of the Japanese Submarine Fleet 1941-1945.

38

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

okrty i samoloty przypuszczajc, e sami jestemy wci nie wykryci. Zdawalimy sobie jednak spraw, e gdyby przeciwnik rozpocz intensywne poszukiwania, akcja jego byaby najprawdopodobniej uwieczona sukcesem. Nieoczekiwane spotkanie z samolotem utwierdzio nas jeszcze bardziej w przekonaniu, e na nasze urzdzenia radiolokacyjne liczy nie moemy. 11 stycznia okoo godziny 9 posyszelimy szum zbliajcego si statku. Sdzc po parowym napdzie by to najprawdopodobniej statek handlowy idcy bez eskorty. To z kolei upewniao nas, e przeciwnik nic nie wie o naszej obecnoci w tym sektorze. Po dwu godzinach dotarlimy do miejsca, z ktrego Guam mg by widoczny. Ostronie podnisszy peryskop z trudnoci rozpoznaem wysp. Oficer nawigacyjny zameldowa mi, e znajdujemy si od niej w odlegoci 26 mil. Poprosiem do siebie kierowcw torped, pokazaem im cel, po czym natychmiast zanurzylimy si. Od czasu do czasu dochodzi do nas szum rub statkw, ktre wci szy bez eskorty. Nieprzyjaciel nie podejrzewa niczego... O godzinie 21 wykrylimy duy transportowiec, ktry dosownie otar <t o nas. Zgodnie z rozkazem jednak nie zaatakowalimy go. Tego wieczoru po kolacji wznielimy toast za powodzenie kierowcw torped, wypilimy za ich pomylno. O godzinie 21.43 wynurzylimy si. Bylimy w odlegoci 11 mil na zachd od zatoki Apra na -wyspie Guam. Idc w wynurzeniu z szybkoci 7 wzw skierowalimy si w kierunku punktu, z ktrego mielimy wypuci ywe torpedy. W 13 minut pniej radiotelegrafista zameldowa, e przychwycona z Guare depesza nieprzyjaciela donosia o odkryciu w pobliu wyspy podejrzanego okrtu. Czyby tu chodzio o nas? Mielimy przed sob jeszcze dwie godziny marszu i nie pozostawao nam nic innego, jak uparcie dy do celu. Rozpoznanie lotnicze przeprowadzone 9 stycznia ustalio, e w zatoce na wyspie Guam znajduje si 20 wikszych i 40 mniejszych transportowcw oraz 4 doki pywajce, ktre w porwnaniu z wikszymi okrtami wojennymi byy obiektami o mniejszym znaczeniu. W tej sytuacji kierowcom torped mona byo jedynie wspczu. Poradziem im jednak, aby poszukali najwikszych i zaadowanych transportowcw. Wyjaniem im rwnie, i dok znajdujcy si w samym kcie zatoki jest rwnie celem godnym uwagi. Pocieszyem ich, i od 9 stycznia mogy zaj powane zmiany i kto wie, czy w zatoce nie natkn si rwnie i na wikszy lotniskowiec. Jeden z oficerw-kierowcw torped pozostawi list, ktrego treci nie zapomn nigdy: Chciaem zna pisa w oficer wszystkie szczegy lotniczego rozpoznania. Czy nie jest to oczywistym dowodem braku jakiegokolwiek poczucia odpowiedzialnoci takie wysyanie nas do ataku bez zaznajomienia z obron przeciwnika i sytuacj wewntrz portu? Prawdopodobnie zostalimy wykryci... Poleciem kierowcom torped nr 2 i 3 natychmiast zaj swoje miejsca. Noc bya ciemna, chmurna. Na niebie tylko gdzieniegdzie wieciy jasne gwiazdy. W mroku nie moglimy widzie twarzy tych, ktrzy mieli nas opuci. Obaj stali chwil w milczeniu. Nagle jeden z nich zwrci si do mnie:

39

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Gdzie jest Krzy Poudnia? Zmieszaem si. Obejrzaem niebo, ale konstelacji, o ktr chodzio modemu oficerowi, znale nie mogem. Z pomoc przyszed mi oficer nawigacyjny, ktry zauway, e w tej chwili Krzy Poudnia jest niewidoczny i e wkrtce pojawi si on na poudniowym wschodzie. Ta informacja okazaa si wystarczajca. Obaj ucisnli nam rce i podeszli do torped. Przed nami czernia masyw wyspy Guam. Po jakim czasie nad wysp wznis si sup jasnego dymu. O godzinie 23.00 zwikszylimy szybko do 12 wzw. Mimo to do miejsca, z ktrego miay wyruszy torpedy, zostawaa jeszcze godzina drogi. O pnocy na ekranie radaru pojawiy si silne impulsy, ktre zbliay si z dwch rnych kierunkw. Czy byy to okrty, czy te przeciwnik wykry nas z ldu? Tak czy inaczej, jego stacje radarowe najwidoczniej trafiy na nasz lad. Nie znalimy dokadnie swojej pozycji, najgorsze za, e mogo si okaza, i jestemy dalej od wyspy, ni wskazyway na to nasze obliczenia. Szlimy wci naprzd posugujc si radarem dla okrelenia odlegoci od ldu. Miaem wanie zamiar przej w zanurzenie, aby zaatakowa i uprzedzi atak przeciwnika, kiedy z siowni nadszed meldunek o uszkodzeniu, ktre wykluczao mono zanurzenia. Chcc nie chcc musielimy i dalej na powierzchni. Sytuacja nasza bya nie do pozazdroszczenia, ale w cigu 10 minut uszkodzenie zostao na szczcie usunite. O godzinie 2.00 pokazaem wiata Guam kierowcom torped nr 1 i 4 i yczc im sukcesu poleciem zaj swoje miejsca. Do dzisiejszego dnia nie mog zapomnie opanowania i spokoju tych dwu modych ludzi. Marynarz, ktry mia dokona ostatniego manewru przed wypuszczeniem torped, podnis rk. Gotowe!... O godzinie 2.30 stery torped stany w pooeniu odpowiadajcym sterom okrtu podwodnego. Do czasu opuszczenia torped utrzymywano z nimi czno telefoniczn. W cigu 1.0 minut wszystko, cokolwiek byo potrzebne do wypuszczenia torped, byo gotowe zgodnie z planem, ktry termin ataku ustala na godzin 3.00. Od kierowcy torpedy nr 1 nadszed meldunek. Gotw... Ostatni sygna, silnik torpedy zadygota i pierwszy oficer pomkn do celu. Ostatnia czno z nim zerwaa si w chwili, gdy torpeda oddzielia si od okrtu i ruszya na spotkanie nieprzyjacielskim okrtom stojcym w przystani Guam. Niech yje cesarz! zabrzmiay w suchawce jego ostatnie sowa. Wypuszczenie torpedy nr 2 odbyo si w identyczny sposb. Mody oficer zachowa spokj do koca i opuci okrt w milczeniu. Do silnika torpedy nr 3 dostao si sporo wody, tote wypuszczenie jej odsunito do dalszej kolejnoci. Torpeda nr 4 pomkna zostawiajc w uszach znane ju trzy sowa: Niech yje cesarz. Kiedy ruszaa torpeda nr 3, w dali nad wysp Guam potny wybuch wstrzsn powietrzem. Wynurzylimy si i zaczlimy odchodzi

40

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

na pene morze. Niespodziewanie w pobliu ukaza si samolot. Okrt zanurzy si ponownie. Przy pomocy szumonarnierndkw prbowalimy usysze wybuch torped. Przed witem wyszlimy na gboko peryskopow i obejrzelimy wschodni odcinek horyzontu. Nie byo adnych oznak, ktre by potwierdzay pomylne zakoczenie nocnego ataku. Tego dnia przebywalimy pod wod do godziny 23.00. Po kolacji pomodlilimy si za dusze czterech przyjaci i zaczlimy porzdkowa ich osobiste rzeczy. Jeden z nich. porucznik Isikawa, napisa przed atakiem nastpujce sowa: Dzie decydujcych dziaa, w ktrych uczestnicz wraz z trzema towarzyszami, nadszed. Jestemy wszyscy zdrowi i zdecydowani. Apra bdzie zdumiona nasz operacj. Z nieba spoglda blady ksiyc, w grze migoc rzadkie gwiazdy. W pocztkach stycznia wyspa Guam pi cichym snem i spokojnie przepywa przed moimi oczyma. Kt wie, jaka panika wybuchnie tam za kilka godzin? W imieniu naszej ojczyzny przyszlimy tu, w oznaczone miejsce. Zaledwie 21 lat przebytych jak we nie. Dopiero dzi jednak danym mi bdzie pozna istotny sens tego ycia. W okresie decydujcej walki midzy Japoni i Ameryk powinnimy jednym ciosem poprawi nasz trudn sytuacj i tym samym umocni na zawsze wit Wielk Japoni istniejc od trzech tysicy lat. Wielka Japonia jest ojczyzn bogw. Ojczyzna bogw jest' wieczna i niezniszczalna. mier dla nas nie jest straszna, w przyszoci zastpi nas tysice modych ludzi, teraz za spokojnie moemy zoy ofiar swojego yda dla dobra ojczyzny. Oddalilimy si od pytkich spraw ziemskich i przenikniemy w wiat, w ktrym panuje wieczna sprawiedliwo. Inny z kierowcw torped zostawi nastpujcy list: Niezalenie od tego, czy bogowie sprzyjaj naszemu cesarstwu, potrzebny jest teraz wysiek, energia, sprawiedliwo i honor, bo bez tego nic nie ma wartoci. W przyszoci, nawet i polegajc na mioci bogw, trzeba pamita o niebezpieczestwie. Wielka Japonia jest zdecydowana zwyciy. Decydujca bitwa odbywa si na terytorium nieprzyjaciela. Niech duch bohaterw idcy do nieba stanie si wiadkiem naszej walki do samego koca. Z gorycz i alem ruszylimy w drog powrotn biorc kurs na pnoc... 14 stycznia otrzymalimy informacje o rezultatach rozpoznania przeprowadzonego przez nasze lotnictwo w dniu 9 stycznia. Jak si okazao, w porcie na wyspie Guam wci jeszcze znajdowa si jeden lotniskowiec i myl o tym, e mg on opuci port przed naszym atakiem ywych torped, napeniaa mnie uczuciem gbokiego alu. 16 stycznia wysaem do dowdztwa nastpujcy meldunek: Atak przeprowadzano 12 stycznia zgodnie z planem. Wszystkie torpedy zostay wypuszczone. Rezultatw ataku ustali si nie udao. By to mj pierwszy meldunek od czasu opuszczenia bazy...

41

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Losy innych japoskich okrtw podwodnych zespou Konho, ktre w tym samym okresie wyruszyy na wody nieprzyjacielskie z ywymi torpedami na pokadzie, uoyy si rnie. I-56 nie miaa szczcia. Zadanie wytyczao jej kurs ku Wyspom Admiralicji. Tu jednak spotkano si z tak obron, e o przeforsowaniu jej nie 'mogo by mowy. I-56 po kilkakrotnych prbach przeniknicia w gb portu musiaa zrezygnowa z wykonania zadania. Silnej obronie Wysp Admiralicji czterech modych Japoczykw mogo zawdzicza swoje ycie. Dowdca I-47 mia znacznie wicej szczcia. 11 stycznia wszed do wyznaczonego portu na Nowej Gwinei akurat w tym momencie, kiedy dozorowiec zajty by wiczebnym strzelaniem. Nastpnego dnia o godzinie 4.00 cztery ywe torpedy w pgodzinnych odstpach czasu pomkny do z gry obranych celw. Atak musia by udany, skoro I-47 przej w cigu dnia kilka depesz przeciwnika mwicych o niebezpieczestwie podwodnych okrtw. Jeszcze inaczej uoyy si losy I-53. Ten okrt podwodny po przybyciu na miejsce w pobliu wyspy Palau rozpocz atak od nieudanego wyrzucenia torpedy nr 1. Uszkodzenie, ktrego nie zdoano usun, uratowao ycie jednemu z potencjalnych samobjcw. Drugi' oficer zgin nie wykonawszy zadania. Wybuch jego torpedy nastpi bezporednio po opuszczeniu okrtu, ktry omale sam nie zgin mierci samobjcz. Pierwsze niepowodzenia speszyy dowdc i jego zaog. Dwie nastpne torpedy wprawdzie wystartoway pomylnie, ale rezultat ich ataku pozosta nieznany. I-36, ktry pe raz drugi uczestniczy w operacjach z ywymi torpedami, tym razem pomimo pechowego uszkodzenia okrtu na podwodnej rafie wyrzuci w kierunku wroga 4 torpedy. Podobnie jak i w innych wypadkach zaodze okrtu nie udao si stwierdzi, czy atak zosta zakoczony pomylnym rezultatem. Ostatni z okrtw zespou Konho I-48, nie powrci nigdy do bazy. Ogem zesp Konho wyrzuci pomylnie 24 torpedy, 10 za zostao wycofanych na skutek najrozmaitszych uszkodze i usterek. Rezultaty tych atakw pozostay tajemnic na zawsze. Dowdca I-58 Mochitura Hasimoto mia jednak jeszcze w tej wojnie przey dzie, ktry pniej zalicza do najwspanialszych dni swojego ycia.

42

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

ZEMSTA KAPITANA HASIMOTO

Kiedy 16 czerwca 1945 roku I-58 pod dwiki poegnalnego marsza wyrusza z bazy morskiej w Kur na swj ryzykowny rejs, dowdca tego okrtu, Mochitura Hasimoto, mia jak najbardziej pesymistyczne przeczucia. By to bowiem okres, w ktrym jedynie wiar w posannictwo Japonii i nadziej na pomoc bogw prbowano rwnoway t przewag, jak na morzu i w powietrzu zdoali sobie zapewni Amerykanie. W tym czasie zbyt czsto okrty podwodne, ktre wyruszay z nielicznych baz, nie powracay do nich ju nigdy. Nawet wic na tym krtkim odcinku od Kure do zatoki Tokujama w bezporedniej bliskoci ojczystego ldu Hasimoto nie zaniedba niczego, aby zabezpieczy si przed ewentualnym nagym atakiem wroga. I-58 posuwa si wolno zygzakiem, wszy radarem, wsuchiwa si w morze szumonamiernikiem, wychwytywa z powietrza kady sygna radiowy wrcy niebezpieczestwo. Rejs do Tokujama min jednak bez przygd. Noc w zatoce odbya si maa uroczysto. Zaoga I-58 bya ju nieraz wiadkiem takiej ceremonii, za kadym jednak razem przeywaa j na nowo. I58 nie by bowiem zwykym okrtem podwodnym. W zespole Konho chodzi ju kilkakrotnie i ataki przy uyciu ywych torped nie byy dla nowoci. Dzi mieli przyj na pokad nowych miakw, wiernych synw Tenno. Stali na nabrzeu, w blasku gwiazd wida byo ich powczyste, odwitne stroje. Pod gadko golonymi czaszkami byszczay ciemne oczy, wargi ciskay si w wsk szczelin. Wchodzili na okrt otoczeni najwyszym szacunkiem, nalenym jedynie bohaterom. Tu w Tokujama przeszli przeszkolenie w kierowaniu torpedami, ktre ich rce miay niezawodnie poprowadzi ku wrogim celom. Dzi mieli wyruszy w drog, aby wykona zadanie cice na nich z chwil zgoszenia si do zespow samobjczych. Uroczysto ma si ku kocowi. Czas nagli, okrt musi wyruszy, zanim blask soca nie odsoni tajemnic dzisiejszej ceremonii. O wicie I-58 uda si w drog majc na swym pokadzie o szeciu czonkw zaogi wicej. W cieninie Bungo dowdca zarzdzi prbne zanurzenie. Naprawiono zauwaone usterki, usunito braki i podwodny okrt ruszy ku liniom komunikacyjnym wicym Saipan z Okinaw. Tej nocy, pierwszej nocy niebezpiecznego rejsu, okrtowa stacja radarowa wykrya silny zesp bombowcw B-29 zmierzajcych w przeciwnym ni I-58 kierunku. Ksiyc z wysoka rzuca paski blask na ciemn, zagadkow otcha morza, kryjc tysice niespodzianek, z ktrych jedn stanowi I-58. Noc odyway wszystkie okrty podwodne znajdujce si na morzu, noc stanowia okres ich najintensywniejszego 43

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

ycia. W dzie kady si na dno lub posuway si w zanurzeniu, od czasu do czasu macajc horyzont peryskopem. Dzie by dla zaogi okresem wzgldnego odpoczynku. Tego dnia o wicie, a wic tu po kolacji, zaoga I-58 uczcia uroczystym toastem szeciu ludzi, ktrzy mieli przynie saw sobie i okrtowi, a cesarstwu zwycistwo. Szstego dnia rejsu, 22 czerwca, bya penia. Srebrzysta noc stwarzaa wymarzone warunki do ataku. Dowdca spdzi ca noc na pomocie bojowym oczekujc pojawienia si przeciwnika. W tym miejscu, midzy Okinaw a Guam, ruch by w tym czasie niezwyky i naleao oczekiwa, e lada chwila radar zamelduje o ukazaniu si podejrzanego echa. Wbrew oczekiwaniom i najgortszym pragnieniom Hasimoto noc nie nastrczya okazji. W pi dni pniej I-58 podszed zgodnie z otrzymanym rozkazem ku linii GuamLeyte. Tu trzeba byo by szczeglnie ostronym. O godzinie 5.30 amerykaski samolot zmusi okrt do gbszego zanurzenia si i przez duszy czas I-58 nie odway si podej ku powierzchni. Dopiero o godzinie 14.00 niecierpliwo Hasimoto wzmoga si do tego stopnia, e zarzdzi wynurzenie si na gboko peryskopow. Dowdca mia powody ku temu, by by zadowolonym ze swojej decyzji. Przed nimi szed nie podejrzewajc niczego duy statek, najprawdopodobniej zbiornikowiec. Oczy przywyke ostatnio do gadkiej i pustej przestrzeni morza z luboci wpatryway si w zarysy nieprzyjacielskiego statku. Urzeczony tym widokiem Hasimoto ryzykownie przedua czas obserwacji. Jak wielkie to byo ryzyko, dowdca zorientowa si dopiero w chwili, gdy w okularze peryskopu pojawi si ksztat niszczyciela nieoczekiwanie komplikujcy sytuacj. Kierowcy torped, przygotowa si do ataku powiedzia z trudem ukrywajc podniecenie. Przygotowa wszystkie aparaty uzupeni poprzedni rozkaz, ktrego tre niedwuznacznie zapoznawaa zaog z sytuacj. W tej jednak chwili Hasimoto wiedzia ju, e z aparatw tych nie skorzysta. Szumonamierniki nie naleay do przyrzdw precyzyjnych, a przeprowadzenie ataku bez dokadnej znajomoci pozycji niszczyciela byoby niewybaczaln gupot. Wyjcie mogo by tylko jedno i Hasimoto zdecydowa si na nie. Kierowcy torped nr 1 i 2 uwaga! Nr 2 gotw.., zameldowa w suchawce mody gos. Dowdca si niecierpliwi. Nr 1 wci jeszcze nie meldowa swej gotowoci. Tam, na powierzchni, kada sekunda zmieniaa pooenie obu jednostek. Czeka nie mona byo. Ostatecznie nr 2 pjdzie jako pierwsza torpeda... Kurs 60, szybko 20... Gotw... w suchawce telefonu zadygota silnik ywej torpedy. 44

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Dowdca da sygna. Czowiek oderwa si od okrtu i stanowic nieodczn cz podwodnego pocisku pomkn ku wskazanemu celowi. W dziesi minut pniej ruszya torpeda nr 1. Teraz dopiero czas powlk si wio. Hasimoto wpi palce w uchwyty peryskopu w milczeniu ledzc bieg wskazwki zegara. To oczekiwanie przechodzio granice jego cierpliwoci. Gboko peryskopowa! Szkwa podnosi py wodny i zasania okrty w peryskopie. Ocean wydawa si pusty, ale Hasimoto wiedzia, e to tylko zudzenie. Gdzie tu za chwil rozegra si tragedia, ocean otworzy swe czeluci, wchonie w siebie setki ludzi i tysice ton stali, po czym szkwa przykryje wszystko. W pidziesit pierwsz minut ocean wytrysn wybuchem. W dziesi minut pniej nastpi drugi. Najstarszy z marynarzy, mechanik Kawabe, zdj czapk. Kusigo i Hasari odeszli w krain bogw... powiedzia szeptem. W dwadziecia dni od wyjcia z Kure na okrcie zabrako owocw i wieych jarzyn. Pozostaa tylko niewielka ilo cebuli. Jej przykra wo zmieszana z kwanym zapachem wyzieww z akumulatorw stawaa si nieznona. Noc odwieaa powietrze, a dzie przeznaczony na odpoczynek wypenia pomieszczenia obrzydliwym odorem. Zadanie nie byo wypenione do koca i okrt musia nadal peni sub. 29 czerwca u Hasimoto zameldowa si mechanik. Jak dugo bdziemy w zanurzeniu? zapyta dowdcy. Okoo dwu godzin. Kawabe ucieszy si. To dobrze, to bardzo dobrze, mamy uszkodzenie diesli, ktre w tym czasie zdymy usun. Mtne wiato sczyo wewntrz okrtu saby blask. Charakterystyczny dwik poruszanych sterw kierunkowych i gbokoci, monotonny rytm zegarw, duszne, gorce powietrze wszystko to dziaao usypiajco. Dwie trzecie rozebranej do naga zaogi spao na torpedach i workach z ryem. Hasimoto korzystajc z chwili wzgldnego spokoju poszed do mesy. Zaledwie zdy uoy si do snu, kiedy nieludzki, przeraliwy krzyk poderwa go na nogi. Krzyk urwa si nagle, tak jak i nagle si pojawi. Dowdca przeszed do centrali. W otwartym otworze wodoszczelnej grodzi sta jeden z kierowcw ywych torped z poblad twarz. W przeraonych oczach tkwi niesamowity lk, usta poruszay si wymawiajc wci jedno i to samo sowo. Hasimoto musia si wsucha, aby zrozumie jego sens. Szczur... szczury... To bya plaga okrtu. Szczury czuy si w nim wspaniale i adne z dotychczasowych rodkw nie byy w stanie ich zwalczy. Bezczelno ich bya

45

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

tej miary, e wystarczyo zasn, aby ktry z nich najspokojniej w wiecie zabra si do konsumowania odsonitej koczyny. Hasimoto powrci do mesy z dziwnym wraeniem. Oto czowiek, ktry nie boi si mierci, przerazi si szczura. A wic mier nie jest najstraszniejsza... myla pograjc si w nie. Zgodnie z rozkazem bosman obudzi dowdc o godzinie 22.30. Hasimoto wsta, pomodli si przed okrtowym otarzem i wyszed na pomost. Oficer wachtowy zameldowa mu, e w czasie jego suby nie zaszo nic godnego uwagi. Wiedziony jakim przeczuciem Hasimoto nagle rozkaza: Wszyscy na wacht! Gboko 18 metrw, szybko 11 wzw... Noc bya ciepa i parna. Ksiyc wypyn wysoko i rzuca od wschodu jasny blask. Warunki do ataku wymarzone... Przygotowa radar... Antena radaru przekua powierzchni oceanu i snopem promieni omiota horyzont i niebo. Samolotw nieprzyjaciela nie wykryto zabrzmia meldunek. Zaoga na stanowiska manewrowe do wynurzenia! Hasimoto poczu nagy przypyw energii i ch zdecydowanego dziaania. Silniki gotowe... Ster gotw... Balasty gotowe... W cigu jednej minuty ze wszystkich stanowisk popyny meldunki o gotowoci. Do wynurzenia! Szas balastw gwnych! Syk spronego powietrza by potwierdzeniem wykonania rozkazu. ,,I-58 wysun si na powierzchni. wiey powiew wion w zatch atmosfer pomieszcze. Dla zaoszczdzenia spronego powietrza balasty przedmuchano za pomoc pomp. Hasimoto zrobi pierwszy krok w kierunku pomostu bojowego, kiedy nagle Oficer nawigacyjny zameldowa: Kt kursowy prawo, 90, prawdopodobnie nieprzyjacielski okrt! Dowdca przywar oczyma do lornetki. W kierunku, w ktrym wskazywa oficer nawigacyjny, na tle wietlistej drki ksiycowej widniaa wyranie czarna plama. Hasimoto nie namyla si ani chwili. Do zanurzenia! Hasimoto z napiciem wpatrywa si w ciemn noc. Widz okrt powiedzia nagle i szybko, jak gdyby w obawie, e zjawisko, ktrego by wiadkiem, nagle rozwieje si w ciemnoci. Przygotowa aparaty torpedowe! Kierowcy torped na stanowiska! Bya godzina 23.08. Zanim cie przysun si na dogodn odlego, I-58 by gotw do oddania salwy szecioma torpedami. 46

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Nieprzyjaciel najwyraniej nie przeczuwajc niebezpieczestwa sun wprost na nich. W pewnej chwili Hasimoto zadra. Jeli to by niszczyciel, to w kadej chwili role ich mogy si zmieni. Noc przykrywaa zarysy okrtu i niemoliwoci byo rozpoznanie jego klasy. Szumonamiernik wci jeszcze nie pozwala na ustalenie mocy maszyn. Wewntrz ,,I-58 panuje napita oczekiwaniem cisza. Przymione wiata kryj twarze zaogi i jedynie drcy gos dowdcy mwi wszystkim, e to, co ma si sta za chwil, bdzie wydarzeniem niecodziennym. Okrgfy ciemny kontur zmienia si w wyrany trjkt. O godzinie 23.09 dowdca wyjani: Strzela bdziemy salw z szeciu aparatw! Kierowca torpedy nr 6 na stanowisko, kierowca torpedy nr 5, przygotowa, si do zajcia stanowiska... Potny cie rs wraz z narastajcym szumem rub. Musia to by pancernik ub co najmniej ciki krownik. Jego potna sylweta rysowaa si gronie w okularze peryskopu. Odlego zmniejszya si do 3650 metrw... Ksiyc owietla wiee pancerne, z ktrych wysuway si dugie palce dzia. Hasimoto by teraz pewien, e tu przed nim przesuwa swoje cielsko potny pancernik Idaho. Kiedy kolos zbliy si na odlego 1370 metrw, dowdca zarzdzi dodatkowy manewr poprawiajc kt kursowy do 60. Moment ataku zblia si nieuchronnie. Aparaty torpedowe uwaga! Chwila napronej ciszy. Oczy zaogi wpatrzone w dowdc, postacie zgite w p, pochylone, jak gdyby nie torpeda, lecz zaoga miaa zaraz skoczy na wroga i przegry mu gardo. Pal! I znw kada minuta wiecznoci. Na wysokoci dziobowej, a w par sekund pniej na wysokoci rufowej wiey artyleryjskiej wzbiy si w gr wysokie supy wody i potne wybuchy przyniosy wie o zwycistwie. Okrt jak raniony ko zatrzyma si w biegu, stan, jak gdyby nie zdajc sobie sprawy z tego, co zaszo. Nagle trzy, a nastpnie nowych sze wybuchw wstrzsno I-58. Bomby gbinowe... Hasimoto by spokojny. Wiedzia, e toncy kolos zajty jest teraz bardziej sob ni napastnikiem. Na atak bombami gbinowymi nie mgby sobie pozwoli. Eksplozje na pancerniku uspokoi zaog i nadal wpatrywa si w toncy okrt. Kiedy wydawao si, e pancernik utrzyma si jeszcze duszy czas na wodzie, dowdca zarzdzi zanurzenie dla zaadowania nowych torped. Pod wod hydroakustyk zameldowa, e szum rub usta zupenie. I-58 wyszed na

47

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

powierzchni. Ocean by pusty i jedynie blask ksiyca peza leniwie po falach niewzruszony tragedi, ktrej przed chwil bya wiadkiem. W trzy dni po storpedowaniu okrtu I-58 przyj nastpujcy sygna wza cznoci zwiadu Jawata:
Intensywna praca nieprzyjacielskich radiostacji wskazuje na to, e znaczne siy bior udzia w poszukiwaniach zaginionego okrtu.

W tym czasie Hasimoto nie wiedzia jeszcze, e w rozpoznaniu wrogiego okrtu popeni bd. Zatopiona przez niego jednostka nie bya pancernikiem Idaho, lecz cikim krownikiem Indianopolis. Osabio to wag zwycistwa, ale... tylko na pewien czas. W 1949 roku Hasimoto dowiedzia si, e Indianopolis by tym wanie okrtem, ktry dostarczy do Tengan na Wyspach Marshalla jedn z najsilniejszych czci pewnej bomby. Bomba ta z napisem Podarunek za dusze zaginionych czonkw zaogi Indianopolis zrzucona zostaa 6 sierpnia z samolotu B-29 na ulice Hiroszimy. Dopiero w cztery lata po storpedowaniu okrtu Hasimoto mg wici peen triumf swej zemsty... ywe torpedy nie speniy pokadanych w nich nadziei. Amerykaskie lotnictwo i flota wojenna tropiy japoskie okrty podwodne. Ulepszona taktyka walki, wzmoona czujno i ostrono zmniejszyy do minimum list ofiar ywych torped. Ich udzia w wojnie nie zdoa zmieni sytuacji. Zastanawiajce jest, e nikt z kierowniczych osb wczesnej Japonii z boskim Tenno na czele nie pomyla ani przez chwil, e szalecze wysyanie modych ludzi na nieuniknion mier jest po prostu zwykym morderstwem.

48

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

ZAKOCZENIE
Na dwu kocach wiata jednoczenie szy poszukiwania niezawodnej, morskiej broni, ktra by nigdy nie chybiaa celu. Jeli jednak japoski fanatyzm zwalnia konstruktorw z troski o ycie kierowcw torped, to w innych pastwach sprawa ta miaa zasadnicze znaczenie. Do krajw europejskich, ktre prowadziy prace nad technicznym rozwizaniem problemu ywych torped, poza pionierskimi w tej dziedzinie Wochami naleay Anglia i Niemcy. Anglicy rozpoczli od bada naukowych i formuowania teoretycznych zaoe. Powoana w tym celu Admirality Experimental Diving Unit przeprowadzaa liczne dowiadczenia z nurkami, badajc reakcj ich organizmw w rozmaitych warunkach nurkowania. Badania te zreszt miay na celu nie tylko utworzenie oddziaw ywych torped, ale i innych jednostek specjalnych, jak np. morskich saperw czy te podwodnych czogistw. Istnieje due prawdopodobiestwo, e w budowie ywej torpedy Anglicy korzystali pocztkowo z wzorw woskich, a dopiero pniej stworzyli oryginalne wasne konstrukcje. W 1942 roku Admiralicja rozporzdza torped typu Mark II pod wzgldem technicznym przewyszajc ostatnie osignicie woskie w rodzaju SSB. Pilot w tej torpedzie znajduje si w pomieszczeniu wodoszczelnym, zaoga czerpie tlen z butli wewntrz torpedy, rozporzdzajc jednoczenie indywidualnymi butlami jako rezerw. Szybko i zdolnoci manewrowe Mark II znacznie przewyszaj wosk SSB. Kolejny typ, Mark III, mia szereg dalszych, drobnych ulepsze. Warto tu przytoczy kilka dowodw angielskiej pomysowoci, ktre pilotom torped znakomicie uatwiay wykonanie zadania i wydobycie si z ewentualnych skomplikowanych sytuacji. Poza ciepym, wenianym ubraniem zaogi torped nosiy gumowe kostiumy oraz maski zaopatrzone w podune odsuwane szybki uatwiajce obserwacj przez specjalnie skonstruowan lornetk. W dwu guzikach ubrania ukryto kompasy, podszewka stanowia schowek dla drukowanej na kawaku jedwabiu mapy terenu nieprzyjacielskiego, w rejonie ktrego torpeda miaa dziaa, w konierzu za mieci si zwj niezwykle mocnej i cienkiej linki przydatnej przy prbach ucieczki z zamknitego pomieszczenia. Bogaty zapas tabletek odywczowzmacniajcych uzupenia w magazyn osobliwoci. Z operacji przewidzianych dla akcji ywych torped wymieni naley dwie szczeglnie interesujce. Pierwsza z nich pod kryptonimem Artur miaa na celu zniszczenie pancernika. Tirpitz kotwiczcego w fiordach pnocnej Norwegii. 49

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

Torpedy zamocowano na uchwytach pod dnem rybackiego trawlera, ktry pod dowdztwem Norwega, kapitana Larsena.. z norwesk zaog i norweskimi dokumentami wyruszy w padzierniku 1942 roku ku fiordom. W adowni, w niezbyt wygodnej skrytce, podrowao czterech angielskich pilotw. Po przebyciu gwatownych sztormw, tu przy brzegach norweskich, trawler zosta zatrzymany przez niemiecki patrolowiec. Dokumenty i zaoga nie wzbudziy jednak podejrze i trawler szczliwie minwszy jeszcze kilka okrtw niemieckich zakotwiczy pomylnie pod bokiem samego Tirpitza. Noc jednak miaa przynie przykr niespodziank. Kiedy nurkowie zeszli pod dno trawlera, aby przygotowa torpedy do startu, zastali tam jedynie smtnie zwisajce liny i samotnie sterczce haki. Sztorm musia zerwa torpedy, ktre powdroway na dno nie speniwszy swego zadania. Rzadko ktry okrt moe zawdzicza owe ocalenie... sztormowi, tak jednak byo z pancernikiem Tirpitz. Inn operacj Principle przeprowadzono na Morzu rdziemnym w Palermo. Dwa okrty podwodne Thunderbot i Trooper przetransportoway w okolice portu pi zag, z ktrych tylko dwie szczliwie przedostay si do Palermo. Ofiar tych dwu pad woski krownik Ulpio Traiano. Uszkodzony ponadto zosta pasaerski statek S/S Viminale i cztery mniejsze jednostki. Angielskie zaogi torpedowe bray ponadto udzia w wyprawie zwiadowczej ku wybrzeom Sycylii w celu wyboru najlepszego terenu do ldowania jednostek inwazyjnych. W kocowej fazie wojny angielska suba podmorska moga na swoje konto zaliczy szereg sukcesw, a gibraltarska Underwater Party pod kierownictwem Crabba okrzepa i przeistoczya si w siln jednostk. Czytelnikw z pewnoci zainteresuje fakt, e nikt inny jak wanie Crabb by tym, Mory wydoby z dna zwoki gen. Sikorskiego i innych ofiar tragicznej katastrofy. W wiele lat pniej ten sam Crabb okry si smutn saw usiujc przeprowadzi podwodne badanie radzieckich okrtw bawicych z oficjaln wizyt w Anglii. Wykonujc to zadanie Crabb zgin. Niemcy stosunkowo mao interesowali si problemem ywych torped, a ich osignicia w tej dziedzinie opieray si cakowicie na zdobyczach woskich. Techniczne rozwizanie stano na pograniczu klasycznej ywej torpedy i jednoosobowej odzi podwodnej. d taka, kierowana przez jednego czowieka, posiadaa dwie umocowane z zewntrz torpedy odpalane z pomieszczenia wewntrznego. odzi tego typu uywali Niemcy do atakowania jednostek inwazyjnych, do walk na rzekach, wysadzania mostw i luz. Jedna z baz miecia si w Supsku. Klasyczna niemiecka ywa torpeda skadaa si jak gdyby z dwu torped uoonych jedna nad drug. Grna konstrukcja speniaa rol pojazdu pilota, ktrego pomieszczenie przykryte byo ochronn kabin z plexiglasu. Pilot czerpa powietrze, a cilej tlen z butli. Wyrzucenie waciwej torpedy odbywao 50

TY TYGRYS 1957/02

Stanisaw Biskupicki

si przez przeoenie dwigni. Torpeda poruszaa si dziki spalaniu mieszanki powietrzno-spirytusowej. Jej zasig wynosi 12 mil przy szybkoci do 6 wzw. Wielk niedogodnoci ywej torpedy made in Germany byo to, e wystrzeliwanie jej mogo si odbywa jedynie przy pooeniu nawodnym, co dla pilota byo szczeglnie niebezpieczne. Jakkolwiek ywe torpedy nie odegray w czasie II wojny wiatowej wikszej roli, trudno pomin ich znaczenie dla rozwoju taktyki walki na morzu. Zastosowanie ich zwrcio uwag sztabw na znacznie szersz ni dotychczas moliwo wykorzystania do walki terenw podwodnych. Dziaalno ywych torped i podwodnych sabotaystw zmusia np. szereg pastw do organizacji oddziaw podwodnych saperw. Dowiadczenia wojny stay si podstaw do bada naukowych wszcztych w wielu krajach i prowadzonych nieraz z duym nakadem si i kosztw. Jak wynika z dotychczasowych wynikw tych bada, morskie tereny podwodne mog mie szczeglne znaczenie w warunkach wojny atomowej.

51

Cena z 5.

BOHATEROWIE - OPERACJE - KULISY

Wielki dzie Dywizjonu 303 Zamach na Kutscher. Kamikaze lotnicy mierci Zagada Pearl Harbor Tajemnice uku kurskiego Ostatni zamach na Hitlera Ludzie torpedy Duchy dungli Cyrk Skalskiego Lew pustyni w potrzasku Ludzie z innego wiata Altmark okrt widmo W pocigu za V-1 Gdzie jest oberleutnant Slebert Wielki bluff admiralicji Cichociemni

Poszczeglne tomiki cyklu ukazuj si co 2 tygodnie. Ze wzgldu na ograniczony nakad zamawiajcie je z gry w punktach sprzeday P.P.K. Ruch.

ZAPAMI TAJCIE TEN ZNAK

CYKL WYDAWNICZY, W SKAD KTREGO WCHODZI NINIEJSZY TOMIK

Dramatyczne wydarzenia najwikszych zmaga wojennych w historii, przeomowe, nieznane momenty walk; czujnie strzeone tajemnice pl bitewnych, dyplomatycznych gabinetw, gwnych sztabw i central wywiadu

CYKL DRUGA WOJNA WIATOWA:

DRUGA WOJNA WIATOWA:

BOHATEROWIE - OPERACJE - KULISY

ukazuje