NR 33 (551) 12 SIERPNIA 2007 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Pacyfiści kontra pokój str. 9

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

INTERWENCJE: W pułapce wspomnień str. 41

UMUNDUROWANIE: Gdzie diabeł nie może... str. 44
WOJSKA LĄDOWE: SPIKE MADE IN POLAND str. 34
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

CZERNIAKÓW 1944
Na zakończenie obchodów 63. rocznicy
powstania warszawskiego u zbiegu ulic
Solec i Wilanowskiej w sobotę 4 sierpnia
odbyła się inscenizacja walk, jakie
stoczono w tamtych dniach S T R . 3 2

TEMAT NUMERU
GŁOŚNO O HAŁASIE FORUM BEZPIECZEŃSTWO
Chociaż teraz brzmi to jak ponury żart, być
może już wkrótce znajdą się i tacy, którzy PACYFIŚCI KONTRA POKÓJ
pozwą wojsko za to, że za oknem tupią im Amerykański politolog Kenneth E. Boulding powiedział
żołnierze. Śmieszne? A kto uwierzyłby, że kiedyś: „Tak jak wojna jest zbyt poważną sprawą, by
można wybudować dom koło wojskowego pozostawić ją generałom, tak pokój jest zbyt ważną
lotniska, a potem stwierdzić, że zaskoczył go sprawą, by pozostawić go pacyfistom”. Wbrew
hałas wydawany przez przelatujące pozorom bowiem pacyfizm często zagraża pokojowi.
samoloty? STR. 4
STR. 9

SIŁY POWIETRZNE
NIE SZKODZIĆ PILOTOM
Dlaczego obowiązują różne kryteria
zdrowotne naboru pilotów SZKOŁA HONORU
samolotów odrzutowych? Niektórzy
nie mogą latać na F-16, ale latają na Okazało się, że oskarżenia były
WOJSKO
samolotach MiG-29 i Su-22 wyssane z palca, a oskarżający
SPADOCHRONIARSTWO
chyba już zapomnieli o sprawie.
STR. 36
Inaczej jest w szkole, której DUCH PRZESTWORZY
kadra czeka na zwykłe Kursy instruktorskie będące dla
„przepraszam” lub publiczne
entuzjastów spadochroniarstwa
stwierdzenie,
spełnieniem marzeń i nadzieją na
że to była pomyłka
pasjonującą pracę mogą również
STR. 18 być pułapką STR. 22

TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845
365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22,
CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
Redaktorzy prowadzący:
mjr Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52 30,
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Anna Dąbrowska, tel.: (0-22)
684 52 44, CA MON 845 244; Paulina
Glińska, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Sylwia Guzowska, tel.: (0-22)
684 02 32, CA MON 840 232; kpt.
Grzegorz Predel, tel.: (0-22) 684 08 68,
CA MON 840 868; Roman Przeciszewski,
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244;
Tadeusz Wróbel, tel.: (0-22) 684 52 44,
CA MON 845 244; Bydgoszcz: Krzysztof
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
Wilewski, tel.: (0-52) 378 25 90, CA MON
415 200; Gdynia: kmdr ppor. Mariusz
Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON
266 207; Krzysztof Wygnał, tel.: (0-58)
626 24 13, CA MON 262 413; Kraków:
Magdalena Kowalska-Sendek, Jacek
Szustakowski, tel.: (0-12) 613 17 80,CA
MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski,
tel.: (0-61) 857 24 46, CA MON 572 446;
Wrocław: Bogusław Politowski, tel.: (0-71)
765 38 53, CA MON 653 853;
Fotoreporter:
Jarosław Wiśniewski,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Krzysztof Głowacki, Marcin
Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta, Stanisław
Koziej, Tadeusz Mitek, Wojciech Piekarski,
Aleksander Rawski, Henryk Suchar
Dział graficzny:
tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika
Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Opracowanie stylistyczne:
tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz,
Aleksandra Ogłoza, Katarzyna Pietraszek,
Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80,
684 55 03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
Joanna Brodowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80;
reklama@redakcjawojskowa.pl

2 Polska Zbrojna nr 33/2007

 MARYNARKA WOJENNA
OBLATYWACZE
SIEDEMNASTEK
Piloci 28 Puckiej Eskadry
Lotniczej jako jedni z nielicznych
w siłach zbrojnych mają
uprawnienia do oblatywania
wielozadaniowych śmigłowców
Mi-17 przygotowanych w
Wojskowych Zakładach
Lotniczych dla Wojsk Lądowych
STR. 38
WOJSKA LĄDOWE
SPIKE MADE IN POLAND
Trwa wdrażanie do naszej armii
nowoczesnego, przeciwpancernego
pocisku kierowanego Spike LR.
Co ważne, już wkrótce rakiety Spike
będą pochodzić z polskiej fabryki.
Odpowiedzialne za ich przyszłą
produkcję zakłady Mesko uzyskały
właśnie stosowne certyfikaty
STR. 34
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM.
Informacja: (0-22) 684 04 00
Kolportaż i reklamacje:
PP DW Bellona – (0-22) 457 04 37,
6879 041, CA MON 879 041
Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa
Numer zamknięto: 07.08 .2007 r.
Zdjęcie na okładce: Paweł Kępka/Jarosław Wiśniewski
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze
odzwierciedla stanowisko redakcji.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Nakład: 20 000 egz.
nr 33/2007
REDAKTOR
NACZELNY
Artur Bartkiewicz
Wojskowa spółka
P rzełom lipca i sierpnia jest zazwyczaj nazywany powszechnie „sezonem ogórkowym”.
Większość z nas udaje się w tym czasie na wyczekiwany z wytęsknieniem przez cały
rok urlop i stara się całkowicie zdystansować do małych i wielkich spraw tego świata.
Większość – ale nie wszyscy. Nie mogą tego zrobić żołnierze pełniący służbę w Afganista-
nie, Iraku i innych punktach zapalnych. Nie próżnują nasi dziennikarze, którzy nieustan-
nie obserwują wojskową rzeczywistość. Jak się okazuje, z wakacji zrezygnowali również
mieszkańcy Marlewa toczący heroiczny bój o niebo wolne od myśliwców F-16.
Co więcej – zapał mieszkańców Marlewa powoli staje się zaraźliwy. Już słychać, że do pro-
testów szykują się bydgoszczanie narzekający na przeloty wojskowych samolotów nad ich
miastem. Do walki staną być może także sąsiedzi wojskowego lotniska w Babich Dołach
(patrz artykuł Krzysztofa Wilewskiego „Głośno o hałasie”). Wszędzie pod tym samym ha-
słem: wojsko hałasuje – niech płaci! Przecież na biednego nie trafiło.
Dla protestujących w Marlewie nie jest ważne, że lotnisko wojskowe istniało tam na długo
przed tym, zanim oni się tam wprowadzili. Nie pamiętają, albo nie chcą pamiętać, że w
związku z uciążliwym sąsiedztwem lotniska zapłacili za ziemię, na której stanęły ich domy,
znacznie mniej niż ich sąsiedzi z innych części miasta. To nawet zrozumiałe – takie fakty
osłabiałyby ich argumentację, a oni już zaczęli przeliczać w głowach gigantyczne sumy od-
szkodowań, jakimi armia opłaci im ich udrękę. Czy jednak protestujący zadali sobie pyta-
nie, od kogo tak naprawdę domagają się pieniędzy? Chyba nie – bo wtedy mogliby ze zdzi-
wieniem stwierdzić, że zamierzają płacić sami sobie.
Tak, tak – powyższe zdanie wydaje się absurdalne, ale tylko pozornie. Wojsko nie jest pry-
watną firmą generującą zyski w wyniku działalności komercyjnej (jeśli czasem bywa ina-
czej, to do akcji wkracza Żandarmeria Wojskowa). Wojsko jest instytucją publiczną
– a więc własnością nas wszystkich, obywateli Rzeczypospolitej. Przekładając to na język
rynku – każdy z nas jest udziałowcem spółki pod nazwą wojsko. Jej „akcje” nabywa, pła-
cąc podatki, z których wojsko to jest utrzymywane. W zamian otrzymuje zysk w postaci
bezpieczeństwa kraju, do którego zapewnienia spółka pod nazwą wojsko jest potrzebna. Za
to bezpieczeństwo są odpowiedzialni m.in. piloci stacjonujących w Krzesinach F-16. Im
nowocześniejszy sprzęt będą mieć, im więcej będą mieli wylatanych godzin, im więcej
praktyki w powietrzu, tym większy będzie nasz zysk.
Żądając od wojska odszkodowań, ograniczenia liczby lotów, strzelań, ćwiczeń – zmniejsza-
my nasz zysk. A żądając odszkodowań, de facto chcemy je wypłacić sami sobie z pieniędzy,
które wcześniej w wojsko zainwestowaliśmy. Czyli – znów używając języka rynku – wyco-
fujemy się ze spółki i sprzedajemy akcje. Ale to oznacza, że tracimy jakiekolwiek prawo do
domagania się profitów w postaci bezpieczeństwa. Czy mieszkańcy Marlewa naprawdę
chcą się bronić sami?
Odpowiedź brzmi oczywiście: nie. Mieszkańcy Marlewa, a także osoby szykujące się do
protestów w innych miastach, ci wszyscy, którzy narzekają na hałas dobiegający ze strzel-
nic albo pukają się w czoło na wieść o pieniądzach, jakie nasz kraj musiał wydać na zakup
myśliwców F-16 czy Rosomaków, chcieliby zjeść ciasteczko i mieć ciasteczko. Wojsko ma
ich bronić, bo taki jest jego obowiązek. Bo im się należy. Ale jednocześnie ma być nie-
uciążliwe, płacić odszkodowania i pokornie przepraszać, że istnieje. To ten sam mecha-
nizm, o którym pisałem kilka numerów temu, odnosząc się do tematu obowiązku służby
wojskowej. Jeśli chodzi o przywileje i prawa, jakie daje nam państwo – jesteśmy za. Ale je-
śli w grę wchodzą jakieś obowiązki, jest już znacznie gorzej. Ale ja uparcie będę powtarzał
– nie ma praw bez obowiązków. Dowództwo Sił Powietrznych wyszło naprzeciw interesom
mieszkańców Marlewa. Wojsko płacić nie będzie – ale postara się ograniczyć uciążliwość
wynikającą z sąsiedztwa wojskowego lotniska. Sprawa zakończy się więc kompromisowo.
I bardzo dobrze. Ale żeby sytuacja ta nie powtarzała się w przyszłości, warto pamiętać,
że wojsko naprawdę należy do nas wszystkich. I działając na jego szkodę, „strzelamy sobie
w stopę”. A taki manewr nigdy nie jest mądry.
Polska Zbrojna 3
TEMAT NUMERU
Wojskowe lotnisko w Krzesinach istnie-
je od 53 lat. Gdy powstawało, wokół nie
było prawie żadnych zabudowań. Kiedyś
postawienie domu w okolicy Krzesin
graniczyło z cudem. Dopiero pod koniec
lat 80. i na początku 90. wojskową bazę
otoczyły osiedla domków jednorodzin-
nych i bloków. Co przyciągało ludzi
w pobliże lotniska? Oczywiście pienią-
dze. Ze względu na uciążliwe sąsiedztwo
samolotów działki budowlane były tam
o wiele tańsze niż w innych dzielnicach
Poznania.
Dziś pod tym względem niewiele się
zmieniło. Armia nadal jest uciążliwym są-
siadem, a działki wciąż są dużo tańsze. Coś
się jednak zmieniło. Mieszkańcy okolicz-
nych osiedli stwierdzili, że za hałas, jaki
muszą znosić, należą im się pieniądze. I to
niemałe. Tylko do końca 2006 r., korzysta-
jąc z rozporządzenia wojewody wielkopol-
skiego z 2003 r. wprowadzającego wokół
wojskowego lotniska tzw. obszar ograni-
czonego użytkowania, protestujący skie-
rowali do wielkopolskiego Wojskowego
Zarządu Infrastruktury prawie pięć tysię-
cy wniosków o rekompensatę za utratę
wartości ziemi i zabudowań. Gdyby na-
sza armia przystała na te żądania, musia-
łaby wypłacić prawie pół miliarda zło-
tych odszkodowań!
Na szczęście dla budżetu MON, szef
WZI w Poznaniu płk Jacek Adamek po-
stawił sprawę jasno. Od odszkodowań są
sądy. W wywiadzie dla jednego z krajo-
wych dzienników wyjaśniał: – Ludzie
mają rozpalone głowy, ale ja reprezentu-
Chociaż teraz brzmi to jak ponury żart, to być może
już wkrótce znajdą się i tacy, którzy pozwą wojsko
za to, że za oknem tupią im żołnierze. Śmieszne?
Mało prawdopodobne? A kto przy zdrowych
zmysłach uwierzyłby, że można wybudować dom
koło wojskowego lotniska, a potem stwierdzić,
że zaskoczył go hałas wydawany
przez przelatujące samoloty?
KRZYSZTOF
WILEWSKI
4 Polska Zbrojna
GŁOŚNO
ję Skarb Państwa i bez wyroku nie będę
wypłacał żadnych pieniędzy.
Do sądów skierowano jak na razie tyl-
ko półtora tysiąca pozwów. Tylko, bo naj-
prawdopodobniej będzie ich z każdym
miesiącem coraz więcej. Mieszkańcy
Marlewa i innych okolicznych osiedli zy-
skali bowiem w konfrontacji z wojskiem
niespodziewanego sojusznika – media.
Medialne show
Wiadomości z listopada ubiegłego roku.
W Polsce lądują pierwsze „efy”. Dla na-
szej armii był to dzień szczególny. Polscy
piloci dostali samoloty, które można zali-
czyć do światowej czołówki. Media nie po-
kazały jednak przylotu Jastrzębi jako suk-
cesu i powodu do dumy. Telewizyjne obraz-
ki zdominowały żarty z tego, iż jeden z sa-
molotów miał problemy techniczne oraz
to, że za płotem lotniska grupa mieszkań-
ców okolicznych osiedli protestowała prze-
ciwko stacjonowaniu F-16 w Krzesinach.
Media tak przedstawiły konflikt na linii
wojsko – mieszkańcy Poznania, że zostało
ono pokazane jako ciemiężyciel, który po-
winien słono zapłacić za wyrządzone szko-
dy. Trudno więc dziwić się ludziom którzy
uwierzyli, iż armia powinna im dać pienią-
dze praktycznie za to, że istnieje.
Minister Aleksander Szczygło zapowie-
dział natomiast jasno, że nie ma mowy
o przepraszaniu nikogo za hałas spowodo-
wany przez myśliwce, a tym bardziej armia
nie będzie z tego powodu wypłacać jakich-
kolwiek odszkodowań. Stanowisko MON
nie powinno jednak nikogo dziwić. Woj-
nr 33/2007
 sko lata nad Krzesinami, bo broni polskie-
go nieba, a lotnisko powstało nie dziesięć,
a ponad pięćdziesiąt lat temu, gdy więk-
szości domów, których mieszkańcy teraz
protestują, jeszcze nie wybudowano. Do-
chodzi nawet do takiego absurdu, że wnio-
ski o odszkodowanie składają osoby, któ-
re wybudowały domy już po przylocie
do Polski pierwszych F-16!
Jak więc będzie wyglądał kon-
flikt wokół lotniska w najbliż-
szych miesiącach? Protestujący
stracili właśnie jeden ze swo-
ich bardzo mocnych argu-
mentów. Pod koniec lipca br.
zmieniło się bowiem obo-
wiązujące prawo i zgod-
nie z nowym rozporzą-
dzeniem ministra środo-
wiska dostosowującym
nasze regulacje do unij-
nych, szkodliwy nie
jest już chwilowy ha-
łas, tylko ten, który
trwa dłuższy
czas. Zmia-
na norm
musi się więc przełożyć na decyzję woje-
wody w sprawie wytyczenia nowych stref
ograniczonego użytkowania, a więc i na
liczbę osób, które będą mogły starać się
o odszkodowania.
Zapobiegliwi
Co ciekawe, niektóre „protesty” istnieją
tylko w mediach. Tak było na przykład
z informacjami jednego z lokalnych dzien-
ników z Bydgoszczy. Gazeta donosiła
w lipcu br., że mieszkańcy protestują prze-
ciwko hałasowi, jaki wywołują latające nad
miastem wojskowe samoloty. Pytani o opi-
nię przedstawiciele wojska byli bardzo
zdziwieni, bowiem nad Bydgoszczą, ow-
szem, raz na pewien czas przeleci jakiś re-
montowany MiG, ale zdarza się to bardzo
rzadko. Sprawdziliśmy również doniesie-
nia gazety o hałasie. W bydgoskim Woje-
wódzkim Inspektoracie Ochrony Środowi-
ska zapewniono nas, że nie ma mowy
o tym, żeby loty nad Bydgoszczą przekra-
czały dopuszczalne normy. – Bydgoskie
lotnisko leży na obrzeżach miasta, a ruch
na nim jest niewielki. Przeprowadzone
przez nas badania poziomu hałasu wokół
niego wykazały, że żadne normy nie są
przekroczone – wyjaśniała pracownica
WIOŚ w Bydgoszczy.
W przypadku wojskowego lotniska
w Babich Dołach, które może wkrótce stać
się drugim w Trójmieście cywilnym por-
tem lotniczym, media już informują
o mieszkańcach, którzy zapowiadają wal-
kę o odszkodowania, jeżeli cokolwiek za-
cznie im nad głową hałasować. 

Rodzaj dźwięku Wartość poziomu

Bariery dźwięku (dB)

dźwięku… Próg słyszalności

Rozmowa szeptem
0
20
Średni hałas w mieszkaniu 40
Spokojna ulica, zwykła rozmowa 40–45
Głośna rozmowa 60
Hałas uliczny, tramwaj 70
Duży ruch uliczny, silnik motocyklowy 80–85
Młot pneumatyczny (odl. 2 m) 90
Pociąg pośpieszny (odl. 10 m) 100
Dyskoteka, koncert rockowy 100–120
Samolot śmigłowy 120
Próg bólu 130
Samolot odrzutowy 140
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI/PAWEŁ KĘPKA

0–30 dB – obszar ciszy; 30–60 dB – obszar średni (przeciętny); 60–90 dB – obszar obciążeń;

O HAŁASIE
90–130 dB – obszar uszkodzeń.

nr 33/2007 Polska Zbrojna 5

WYDARZENIA ZAPIS
PRZEPROWADZENIE badania
opinii publicznej na temat
amerykańskiej tarczy antyra-
kietowej chce zlecić zarząd TAK CZY NIE
województwa pomorskiego
– poinformował 1 bm. wice- DLA TARCZY
marszałek tego województwa my na początku przyszłego ty-
Mieczysław Struk. W sondażu godnia. Na opracowanie ich
ma wziąć udział tysiąc miesz- wyników chcemy dać firmie
kańców Słupska i okolic. dwa tygodnie – wyjaśnił
– Przygotowywane są pytania M. Struk. Wicemarszałek do-
dla respondentów. Zlecenie dał, że samorząd chce poznać
ANDRZEJ PINDOR

przeprowadzenia badań złoży- oczekiwania i obawy mieszkań-

Wrócili, ale nie wszyscy

Nasi ostrzelani
Mina pułapka wybuchła obok pojazdu, którym wracał 7 bm.
P obyt na tej misji był realnym
sprawdzianem umiejętności
bojowych i profesjonalizmu.
skim lotnisku Strachowice kolej-
nej grupy żołnierzy VIII zmiany
PKW Irak. Dodał, aby żołnierze
do bazy w Diwanii polski patrol CIMIC. Wszyscy zdaliście go bez zarzu- zdobytym w Iraku doświadcze-
tu – powiedział Jacek Kotas, pod- niem dzielili się z innymi polskimi

J eden z żołnierzy jest lekko ran-

ny w nogę, pozostałe osoby zo-
stały tylko ogłuszone. Natomiast
wrócił do bazy. Na znajdujących
się w Afganistanie KTO monto-
wany jest właśnie dodatkowy pan-
sekretarz stanu w MON, podczas
powitania 31 lipca na wrocław-
wojskowymi i że będzie to nieoce-
niona pomoc dla naszych sił zbroj-

w Afganistanie polsko-amerykań- cerz, który ma jeszcze lepiej chro-

ski konwój został ostrzelany
15 km od miejscowości Ghazni,
w nocy z 3 na 4 bm. Na szczęście
żaden z żołnierzy nie został ranny
i wszyscy bezpiecznie wrócili do
bazy. – Pancerz KTO Rosomak,
którym jechali Polacy, wytrzymał
bezpośredni ostrzał w bok pojaz-
du, choć transporter nie został jesz-
cze wyposażony w dodatkowe
opancerzenie – informuje resort
obrony. Konwój wraz z uszkodzo-
nym Rosomakiem samodzielnie
nić naszych żołnierzy.
Trzy dni później, nocą ostrzelana
została baza PKW Sharana. Na jej
teren spadły dwie rakiety 107 mm.
Żadnemu z żołnierzy nic się nie
stało i nie odnotowano żadnych
strat. Natychmiast po ataku siły
szybkiego reagowania razem
z afgańską armią i policją rozpo-
częły poszukiwania sprawców
ataku. To pierwsze takie zdarze-
nie w bazie Sharana od ponad
18 miesięcy. (ATU)
Niszczyć terroryzm
ZDANIEM MINISTRA OBRONY NARODOWEJ Aleksandra Szczygło,
wyjście teraz z Iraku wiązałoby się z ogromnym niebezpieczeństwem
– ten rejon świata stałby się siedliskiem chaosu i terroryzmu. Szef
MON pytany 1 bm. w programie „Kwadrans po ósmej” w TVP 1, czy
jest zwolennikiem przedłużenia misji polskich żołnierzy w Iraku, od-
parł, że jest zwolennikiem rozwiązywania spraw do końca. – Musimy
niszczyć terrorystów w zarodku, tam, gdzie mają oni największą siłę.
Po to, żeby nie przyjeżdżali ani do Polski, ani do Europy – powiedział.
Szef MON zaznaczył też, że oczekiwań dotyczących amerykańskiej
pomocy dla naszej armii w zamian za udział w operacjach wojsko-
wych nie można traktować na zasadzie handlu. (ad)

A propos Aleksander Szczygło, minister obrony narodowej: Pielgrzymka zbrojnych

Żandarmi
pojadą
PKW Czad firmowałaby nasza
Żandarmeria Wojskowa.
Większość ludzi przygotowywa-
X VI Piesza Pielgrzymka Woj-
skowa na Jasną Górę wyru-
szyła 2 bm. z Bydgoszczy. 160

do Czadu nych do tego kontyngentu służy-

ła już na podobnej misji
żołnierzy czeka 13 dni wędrów-
ki. Jest to pierwsza z czterech woj-
– Jesienią kontyngent liczący w DR Konga. Do ich głównych za- skowych grup zmierzających do
ok. 150 żołnierzy wyjedzie na dań w Czadzie będą należeć dzia- sanktuarium. Trzy dni później wy-
misję do afrykańskiego Czadu. łania ochronne: dbanie o bezpie- szło z Warszawy do Częstochowy
Nie ma jeszcze formalnego czeństwo baz oraz prowadzenie 650 żołnierzy – nie tylko z Pol-
JAROSAW WIŚNIEWSKI

postanowienia prezydenta RP
o wysłaniu tam Polskiego
Kontyngentu Wojskowego,
ale przygotowania są bardzo
intensywne. Z prośbą o roz-
ważenie możliwości skierowa-
nia w ten rejon naszych żoł-
nierzy zwróciła się Francja,
zaś misję prowadzi Unia
Europejska. Uczestniczy
w niej obecnie ok. 3 tys.
ludzi, z czego połowa to
żołnierze francuskiej Legii
Cudzoziemskiej.
Decydując się na wysłanie na-
szych żołnierzy, chcemy podkre-
ślić, że Polska bardzo aktywnie
angażuje się w politykę bezpie-
czeństwa realizowaną przez UE.
konwojów i patroli. Oprócz realiza-
cji zobowiązań międzynarodo-
wych misja w Czadzie, na pogra-
niczu z Sudanem, to nasz obo-
wiązek wobec milionów ludzi, któ-
rzy cierpią. W rejonie prowincji
Darfur, w której działać będą
Polacy, w czasie trwających kilka
ostatnich lat wewnętrznych kon-
fliktów wymordowano co najmniej
200 tys. ludzi, a ponad 2,5 mln
wypędzono z domów.
ski, ale też Litwy, Słowacji, Nie-
miec i USA. – Niesiemy ze sobą
12 świec w hołdzie naszym ko-
legom poległym w Afganistanie
– mówił Greg Argentieri z 173
Jednostki Powietrznej SETAF.
Natomiast spod Archikatedry
Lubelskiej maszeruje od 3 bm.
pielgrzymka ponad 200 żołnie-
rzy z 3 Brygady Zmechanizowa-
nej Legionów. Wszyscy wojsko-
wi pątnicy wejdą na Jasną Górę
14 sierpnia. (ad)

6 Polska Zbrojna nr 33/2007

ców dotyczące amerykań-
skiej inwestycji. Zlecenie son-
dażu to druga inicjatywa po-
morskich samorządowców
związana z tarczą antyrakie-
tową. W lipcu gmina Słupsk,
na której terenie leży typowa-
ne na miejsce amerykań-
skich wyrzutni powojskowe
lotnisko Redzikowo, urucho-
miła na swojej stronie inter-
netowej serwis poświęcony
tarczy. (ATU)
nych. Razem z Polakami przyle-
cieli żołnierze ukraińscy, słowac-
cy i litewscy. J. Kotas wspomniał
też kpr. Tomasza Jurę oraz kpr.
Piotra Nitę, którym nie było da-
ne wrócić z kolegami do kraju.
– Odeszli na wieczną wartę
w glorii i chwale – powiedział
podsekretarz stanu. (ann)
ROSZADY
dyplomatyczne
– DOBRE STOSUNKI łączą
Turcję i Polskę od wieków
– przypomniał płk Orhan
Gűndűz, kończący w naszym
kraju misję dyplomatyczną na
stanowisku attaché wojskowe-
go, morskiego i lotniczego
Turcji, w trakcie spotkania
2 bm. z gen. bryg. Romualdem
Ratajczakiem, dyrektorem
Departamentu Wojskowych
Spraw Zagranicznych MON.
Generał podziękował
płk. Gűndűzowi za jego wkład
w rozwój współpracy wojskowej
między naszymi krajami. Tego
samego dnia gen. Ratajczak
spotkał się również z rozpoczy-
nającym misję dyplomatyczną
w Polsce ppłk. Inno Millerem
– attaché obrony przy ambasa-
dzie republiki estońskiej. (GP)

W zeszłym roku nastąpił raz więcej nowych zobowiązań

znaczny postęp w realizacji
umów offsetowych
– poinformował rząd, który
31 lipca przyjął sprawozdanie
offsetowych dotyczy transferu no-
woczesnych technologii związa-
nych z produkcją uzbrojenia lub
sprzętu wojskowego. Są to np. umo-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

z wykonania zobowiązań wy z producentem amunicji Nam-

offsetowych w 2006 r. mo i koncernem SAAB oraz zamó-

W godzinę „W”
wienia dla WSK PZL-Kalisz SA
Offset lepiej składane w związku z zakupem
włoskiego silnika do korwety pol-

P oprawa dotyczy zwłaszcza ko-

operacji z dostawcą samolo-
tów F-16 Lockheed Martin Cor-
poration, który o blisko miliard do-
larów przekroczył przewidzianą do
realizacji do 2006 r. kwotę zobo-
wiązań offsetowych. Poprawy wy-
maga natomiast offset bezpośred-
ni – zamówienia składane w pol-
skich zakładach zbrojeniowych.
Rada Ministrów stwierdziła, że co-
ŚLEDZENIE BUBLI
skiej Marynarki Wojennej. Reali-
zacja tych zobowiązań ma przy-
nieść wzrost zatrudnienia, produk-
cji i sprzedaży oraz rozwój zaawan-
sowanych technologii. Zakupom
zagranicznego sprzętu wojskowe-
go towarzyszy 11 umów offseto-
wych. Wartość zaliczonych do-
tychczas przez resort gospodarki
programów offsetowych wynosi
ok. 8 mld dolarów. (ATD)
D laczego tylko my, Polacy, pamiętamy o największej bitwie II
wojny światowej? – pytał biskup polowy Wojska Polskiego
gen. dyw. Tadeusz Płoski podczas uroczystej mszy św. odprawianej
w przeddzień 63. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. Prze-
konywał, że czas odkłamać historię o tej epopei wojennej, i to nie
tylko w staraniach o prawdę historyczną, ale też o należne miejsce
Polski w Europie i świecie. – Czas ukazać całą prawdę o powstaniu
– powiedział biskup. Dzień później, w samą rocznicę zrywu, przy
Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie odbyła się uroczysta
zmiana wart i złożenie wieńców. Natomiast o godzinie 17 na kilka
minut rozległ się w stolicy, i po raz pierwszy także w niektórych in-
nych miastach, dźwięk syren, stanął ruch na ulicach. Przed pomni-
kiem „Gloria Victis” (Chwała Zwyciężonym) na Cmentarzu Woj-

W krótce rozpocznie się

śledztwo w sprawie zaku-
pów wadliwego sprzętu i wypo-
sażenia dla wojska – poinformo-
wał Jarosław Hołda, wojskowy
prokurator okręgowy w Warsza-
wie. Szef WPO powiedział 1 bm.,
że Żandarmeria Wojskowa zakoń-
czyła postępowanie przygotowaw-
cze, a zebrane przez nią materia-
ły przeanalizował wydział śled-
czy WPO. Śledztwo obejmie
wszystkie zakwestionowane do-
stawy. J. Hołda zastrzegł, że za
wcześnie jeszcze mówić o zarzu-
tach. Zastrzeżenia dotyczą nie-
trwałego obuwia, zapewniających
zbyt małą ochronę kamizelek ku-
skowym na Powązkach przedstawiciele władz państwowych i kom-
batanci złożyli kwiaty, a wojsko oddało salwę honorową. (ann)
Walka o każdy dom  32
loodpornych, plecaków z wadli-
wymi zamkami, zawodnych pisto-
letów i niewygodnych kabur,
a także tępych maszynek do gole- Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci
nia i pasty do zębów złej jakości
wysłanych do polskich żołnierzy Pani Ireny ZAŁOGA
w Afganistanie. Pod koniec maja Matki Chrzestnej ORP „Orzeł”
minister Aleksander Szczygło za-
powiedział zmiany w sposobie RODZINIE i BLISKIM ZMARŁEJ
dokonywania zakupów dla woj- składamy wyrazy szczerego współczucia
ska – większą rolę ma odgrywać dowódca okrętu wraz z załogą
jakość, a nie tylko cena. (ad)

nr 33/2007 Polska Zbrojna 7

AAAAAAA AAAAAAAA
WYDARZENIA ZAPIS
szalność granic, za bezpieczeństwo
i suwerenny byt – powiedział mi-

J.WIŚNIEWSKI
PIOTR
nister obrony Aleksander Szczy- BERNABIUK
gło. Decyzją szefa MON 6 sierp-
nia został ustanowiony dniem
przysięgi wojskowej. – Życzę Woj-

Lubimy sobie
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
sku Polskiemu, aby zawsze stawa-

Szlakiem
ło na straży honoru Polski, suwe-
renności, niepodległości, ale bez
pożartować
Kadrowej
rozlewu krwi – zwrócił się do zgro-
madzonych na rynku żołnierzy

Uroczysta przysięga wojskowa

metropolita krakowski ks. kardy-
nał Stanisław Dziwisz. Następnie
K oleżkę Cywila, który w wojsku nigdy nie był, za to miał
na jego temat wiele do powiedzenia, w ramach resocjali-
zacji zaciągnąłem parę dni temu na moje ulubione – to nie
na krakowskim Rynku wręczono flagi narodowe dowód-
Głównym 6 bm. była znaczy, że mnie tam lubią – Niezależne Forum o Wojsku
com wyróżnionych jednostek
najważniejszą częścią i wrzuciłem w jego odmęty. Popływał krótko, bowiem już po
– 2 Korpusu Zmechanizowanego,
uroczystości upamiętniających chwili spojrzał na mnie jak oczadziały i zapytał: – No, to ile
6 Brygady Desantowo-Szturmo-
wymarsz przed 93 laty siana zgarnia taki Siara (pseudonim internetowy), który tyra
wej i 21 Brygady Strzelców Pod-
I Kompanii Kadrowej na pięciu etatach? „Siara” – wyjaśnię – jest bohaterem jed-
halańskich. Tego samego dnia
z Oleandrów do Królestwa nego z dramatów rozstrzyganych na forum: ile można zała-
Polskiego. z krakowskich Oleandrów ponad
dować na jednego podoficera. Jest więc kierownikiem sto-
400 osób rozpoczęło 42. Marsz
łówki pełniącym obowiązki szefa żywnościowego i magazy-
T ekst przysięgi, którą złożyło
560 żołnierzy z Centrum
Szkolenia Marynarki Wojennej
Szlakiem „Kadrówki”.
Natomiast 5 bm. na Wawelu od-
prawiono mszę św. w intencji Jó-
niera żywnościowego, a ponadto w jednej kompanii dowodzi
plutonem, którego dowódca wyjechał na misję, w drugiej zaś
szefuje, gdyż szef akurat jest na urlopie.
w Ustce, 1 Komendy Lotniska zefa Piłsudskiego i jego żołnierzy,
Ile więc siana zgarnia „Siara”? Przez proste mnożenie przez
w Radomiu oraz Batalionu Repre- a u podnóża kopca Marszałka od-
pięć wyszło nam zupełnie sporo. Próbowałem Cywila zasko-
zentacyjnego WP, odczytał szef był się wojskowy apel pamięci.
czyć, wyznając prawdę o realnych zarobkach „Siary”. Nie
Sztabu Generalnego WP gen. W kopcu złożono urny z ziemią
uwierzył oczywiście, zaczął za to się czepiać, mnożąc przez
Franciszek Gągor. – Wypowiada- z 21 miejsc, gdzie spoczywają na-
siebie już nie pieniądze, ale godziny pracy wzmiankowanego
jąc te słowa, przyjęliście na siebie si żołnierze, głównie z polskich
„Siary”: – Pięć razy osiem daje czterdzieści, zakładając,
wielkie zobowiązanie. Staliście się kwater na cmentarzach m.in.
że w wojsku doby macie cywilne...
współodpowiedzialni za Polskę, jej w Kenii, Tanzanii, Zimbabwe, Ka-
Próbując wybrnąć z niezręcznej sytuacji, wyjawiłem gościowi
wolność, niepodległość i nienaru- nadzie i RPA. (JSz, ATU).
jedną z najgłębszych tajemnic armii: otóż, gdy żołnierz ginie
na wojnie, najbliższy kolega chwyta jego karabin i szturmuje
STYPENDIA FUNDACJI SERVI PACIS okopy przeciwnika. – No tak – załapał wreszcie Cywil. – Pod
koniec bitwy ten żołnierz ma już pięć karabinów. Tylko jak
Z arząd Fundacji Pomocy Poszkodowanym w Wojskowych
Operacjach Pokojowych poza Granicami Polski oraz Ich
Rodzinom „Servi Pacis”, uwzględniając swoje trzyletnie do-
on z nich wszystkich naraz strzela?
– No to masz, stary, odpowiedź na pytanie, jak podoficer
„Siara” radzi sobie na pięciu etatach!
świadczenia oraz zapotrzebowanie społeczne wyrażane liczny-
Przekonany, że już coś zrozumiał, mój gość zatapia się w ko-
mi zapytaniami, podjął inicjatywę zwiększenia liczby stypen-
lejnej, równie przejmującej historii zwierzającego się pod ni-
diów przyznawanych dla dzieci i młodzieży szkolnej.
ckiem adamk66 szefa służby żywnościowej, dodatkowo wyko-
Dlatego też oczekujemy na zgłoszenia kandydatów – dzieci żoł-
nującego prace referenta, magazyniera i szefa sekcji mate-
nierzy uczestników operacji pokojowych i międzynarodowych
riałowej, który oprócz tego kierował nieetatową stołówką,
potrzebujących pomocy finansowej.
a w wolnym czasie, podczas imprez okolicznościowych dla
Aby otrzymać pomoc w postaci stypendium na okres jednego
zaprzyjaźnionej z jednostką ludności, gotował oraz rozdawał
roku szkolnego, należy przesłać na adres fundacji kserokopie
wojskową grochówkę.
(lub oryginały) następujących dokumentów:
Cywil długo milczał, wreszcie poczuł się w obowiązku, mimo
– o udziale rodzica (opiekuna) w misji (operacji) pokojowej;
niezręczności sytuacji, zadać jakieś pytanie: – A co to jest
– o dochodach przypadających na jednego członka rodziny;
nieetatowa stołówka?
– ostatnie świadectwo szkolne;
– Nieetatowa stołówka – odpowiedziałem – to mniej więcej
– opinię o uczniu (charakterystykę) ze szkoły.
coś takiego jak budowany przez saperów niewidoczny most
Komplet dokumentów należy przesłać do 1 września 2007 r.
– w zasadzie go nie ma, ale de facto samochody po nim jadą.
na adres fundacji. Stypendia zostaną przyznane podczas
Uparciuch nie mógł się oderwać od monitora: – Patrz, tu zu-
wrześniowego posiedzenia zarządu fundacji i ogłoszone na jej
pełnie inny gość, będąc szefem kompanii, udziela sobie przed
stronie internetowej (www.servipacis.pl). Wielkość stypendiów
lustrem instruktażu do służby podoficera dyżurnego, którą
będzie uzależniona od liczby złożonych wniosków.
będzie pełnił. To musi być strasznie śmieszne, nieprawdaż?
Sponsorem medialnym akcji zostaje „Polska Zbrojna”.
– zapytał bez przekonania.
– Oczywiście, że jest śmieszne, bo my w wojsku lubimy sobie
Adres:
pożartować. Nie czytałeś książki „Paragraf 22” albo „Przy-
Fundacja „Servi Pacis”, ul. Królewska 1, 00-909 Warszawa
gód dobrego wojaka Szwejka”?
sekretarz zarządu – Czesław Marcinkowski
Okazało się, że czytał, ale nie zrozumiał. Sądził, że to wszyst-
prezes zarządu – Jerzy Bielecki
ko fikcja literacka.

8 Polska Zbrojna nr 33/2007

 BEZPIECZEŃSTWO FORUM
Amerykański politolog
Kenneth E. Boulding
powiedział kiedyś: „Tak jak
wojna jest zbyt poważną
sprawą, by pozostawić ją
generałom, tak pokój jest
zbyt ważną sprawą,
by pozostawić go
pacyfistom”. Wbrew pozorom
bowiem pacyfizm często
zagraża pokojowi.

Pacyfiści
KONTRA
ARTUR BARTKIEWICZ

nr 33/2007 Polska Zbrojna 9

FORUM BEZPIECZEŃSTWO

P
acyfizm (łac. dosł. czynienie
pokoju) to, mówiąc najproś-
ciej, ideologia polegająca na
wyrzeczeniu się używania
siły w konfliktach wewnętrz-
nych i międzynarodowych.
Zaliczany do ruchów społecznych pacy-
fizm ma kilka twarzy: w najbardziej ra-
dykalnej wersji postuluje całkowite roz-
brojenie i jako zło klasyfikuje każdą woj-
nę. Według skrajnych pacyfistów tylko
rozwiązanie armii i „wyczyszczenie”
magazynów z bronią zagwarantuje świa-
tu trwały i niczym niezmącony pokój. Nie-
co bardziej rozsądny, tzw. relatywny pacy-
fizm, dopuszcza prowadzenie wojny obron-
US NATIONAL ARCHIVES

nej – a więc pozwala stosować siłę krajo-

wi, który zostanie zaatakowany. Pacyfizm
pragmatyczny z kolei wskazuje na koniecz-
ność rozbrojenia ze względu na zagroże-
nie, jakim dla świata byłaby wojna nukle-
arna. Pewną formą pacyfizmu jest też zna-
na w hinduizmie ahinsa – wymaga od wy-
znawców tej religii troski o każdą istotę ży-
wą (niektórzy wyznawcy hinduizmu, cho-
dząc, zamiatają przed sobą drogę, nie chcąc
przez przypadek zdeptać żadnego żywego
stworzenia).
W kręgu cywilizacji euroatlantyckiej mo-
nopol na pacyfizm zawłaszczyły sobie
różnego rodzaju ruchy lewicowe – tro-
ska o pokój znajdowała się m.in. w ko-
munistycznej propagandzie (choć, jak
z przekąsem mówiono po drugiej stro-
nie żelaznej kurtyny, komuniści byli go-
towi walczyć o pokój do ostatniego Eu-
ropejczyka). Pacyfizm wypisały sobie
na sztandarach również ruchy femini-
styczne, ekologiczne czy wywodzący
się z rewolucji 1968 r. ruch hippisow-
ski, który armię uznawał za narzędzie
DEMONSTRACJA przeciw wojnie wietnamskiej w 1967 r.
ucisku stworzone przez establishment. ły również ludności cywilnej. Przerażo-
Ulubionym zajęciem amerykańskich na koszmarem czteroletniej wojny po-
„dzieci-kwiatów” było palenie kart po- zycyjnej Europa postanowiła więc wy-
borowych. Dla zdeklarowanych rzec się wojen. Na konfe-
rencji pokojowej w Wersa-
Wojna matką pacyfistów głównym lu premier Wielkiej Bryta-
pacyfistów nii David Lloyd George
Koszmar I wojny
przeciwnikiem jest podkreślał zadowolony, że
światowej przyspieszył wojsko. A nikomu tak oto zakończyła się ostatnia
rozwój pacyfizmu. Był wojna w historii świata.
to pierwszy konflikt, jak żołnierzom nie Kluczem do pokoju mia-
który osiągnął skalę zależy na tym, aby do ła być poprzedniczka dzi-
globalną i przyniósł siejszego ONZ-u – Liga
walczącym stronom mi- wojen nie dochodziło Narodów. Idealistyczne po-
lionowe straty w ludziach. To w czasie dejście jej założycieli doprowadziło jed-
tej wojny po raz pierwszy na masową ska- nak do tego, że organizacja ta nie dyspo-
lę użyto broni maszynowej, zastosowa- nowała żadnymi wojskami i jej siła od-
no broń chemiczną, a straty nie ominę- działywania równa była zeru. Również

W idealnym
świecie gwarancją poko-
ju byłaby zapewne bezbron-
ność. W świecie, w którym
żyjemy, gwarancją pokoju
jest siła

10 Polska Zbrojna nr 33/2007

„międzynarodowy pocałunek”, jak
z przekąsem nazywano tzw. pakt Brian-
da-Kelloga, w którym przystępujące do
niego kraje wyrzekły się stosowania si-
ły, pozostał raczej papierową ideą,
o czym powinien świadczyć fakt, że ja-
ko protokół Litwinowa podpisał go
m.in. ZSRS planujący już ekspansję koł-
chozów aż po Gibraltar. Zwieńczeniem
międzywojennego pacyfizmu była po-
stawa Wielkiej Brytanii i Francji wobec
ambicji Hitlera. Premier Wielkiej Bry-
tanii Neville Chamberlain po tym, jak
zachodnie demokracje oddały III Rze-
szy czeskie Sudety, ogłosił tryumfalnie,
że w ten sposób uratował pokój dla swo-
jego pokolenia. Był rok 1938 – zaledwie
12 miesięcy później rozpoczęła się naj-
większa wojna w historii świata.
Pacyfizm w służbie komunizmu
II wojna światowa była pierwszym
konfliktem, w którym zginęło więcej cy-
wilów niż żołnierzy, a szacunkowa licz-
ba 50 milionów zabitych osób budziła
przerażenie. Nic więc dziwnego, że po
jej zakończeniu alianci zdecydowali się
na odejście od klasycznego, Clause-
witzowskiego pojęcia o wojnie jako prze-
dłużeniu polityki. W art. 2 Karty Narodów
Zjednoczonych można przeczytać: „Wszy-
scy członkowie powinni załatwiać swe spo-
ry międzynarodowe za pomocą środków
pokojowych w taki sposób, że ani pokój
międzynarodowy, ani bezpieczeństwo, ani
sprawiedliwość nie będą wystawione na
niebezpieczeństwo”. Karta ustanawia rów-
nież nienaruszalność granic państwowych,
a wobec niepokornych przewiduje sankcje
w postaci interwencji zbrojnej międzyna-
rodowej koalicji. Po doświadczeniach
nr 33/2007
Chrześcijańscy pacyfiści
S kąd się wziął pacyfizm? Jego historia jest pewnie tak długa jak historia
konfliktów zbrojnych. W Europie rozwój pacyfizmu wiąże się ściśle z rozwo-
jem religii chrześcijańskiej. Wymowne są tutaj słowa Jezusa: „nie stawiajcie
oporu złemu. Jeśli cię kto uderzy w prawy policzek, nadstaw mu drugi”
(Mt. 5,38). W innym miejscu Biblii Jezus nakazuje miłować nieprzyjaciół,
a w momencie, kiedy zostaje wydany Rzymianom przez Judasza, powstrzymu-
je św. Piotra, który sięga po miecz w obronie swojego nauczyciela.
Naśladujący Jezusa pierwsi chrześcijanie poddawali się biernie terrorowi
Rzymu, czasami idąc na dobrowolną śmierć na arenie rzymskiego Koloseum.
Odmawiali również służby w armii, ponieważ, jak pisał jeden z pierwszych teo-
retyków chrześcijaństwa – Orygenes: „rzymscy kapłani nie chcą splamić rąk
ludzką krwią. Jeżeli aprobujecie takie postępowanie, to powinniście uznać za
słuszne postępowanie chrześcijan, którzy w czasie wojny walczą tylko modli-
twami”. Chrześcijanie mieli opory przed służbą w rzymskiej armii również dla-
tego, że rzymscy legioniści musieli nosić symbole cezarów uznających się za
wcielenie Jowisza, co kłóciło się z pierwszym przykazaniem zabraniającym od-
dawania czci Bogu innemu niż chrześcijański. To właśnie z tego powodu
w 295 r. św. Maksymilian z Numidii nie złożył przysięgi na wierność cesarzowi
wymaganej od rzymskich żołnierzy, za co został stracony, stając się od tamte-
go momentu patronem przeciwników służby wojskowej.
Postawa chrześcijan zaczęła się jednak zmieniać wraz z rozpowszechnianiem
się tej religii w imperium. Już w V w. n.e. jedynie chrześcijanie mogli służyć
w rzymskiej armii. W tym samym czasie św. Augustyn stworzył ideę wojny
sprawiedliwej – a więc takiej, którą toczy się w obronie państwa stanowiącego
filar religii chrześcijańskiej. 600 lat później papież Urban II, nawołując do kru-
cjaty przeciwko okupującym Ziemię Świętą niewiernym, ostatecznie przypie-
czętował związek między chrześcijaństwem a mieczem, chociaż warto pamię-
tać, że kościół starał się stabilizować targaną konfliktami Europę, wprowadza-
jąc instytucję „pokoju bożego”, a więc zakazu prowadzenia wojen od środy
wieczorem do poniedziałku rano, a także w czasie Adwentu i Wielkiego Postu.
Do radykalnego pacyfizmu starały się powracać różnego rodzaju sekty i odła-
my chrześcijaństwa – wśród nich m.in. katarzy, część husytów, a także arianie.
Aby zademonstrować swój sprzeciw wobec wojen, polscy szlachcice wyznający
arianizm nosili przy pasach... drewniane szable. Równolegle z religijnymi re-
formatorami wojnom sprzeciwiali się również humanistyczni myśliciele
– Erazm z Rotterdamu i jego polski naśladowca Andrzej Frycz Modrzewski,
którzy argumentowali, że nawet zwycięska wojna przynosi zaangażowanemu
w nią krajowi więcej problemów niż pożytku. 200 lat później Immanuel Kant,
szukając metody na wprowadzenie pokoju, postulował stworzenie międzyna-
rodowej organizacji mającej rozwiązywać spory w drodze arbitrażu.
Genialny filozof nieco wyprzedził swój czas, ale w ten sposób przepo-
wiedział kierunek rozwoju pacyfizmu współczesnego.
Polska Zbrojna 11
FORUM BEZPIECZEŃSTWO

II wojny światowej wszyscy zdali sobie agresji sowieckiej na Europę. Komuni- się ta bezbronność skończyła – wszyscy
sprawę, że – jak mawiał Albert Einstein ści chcieli przynieść światu pokój na bag- dobrze wiemy.
– jeśli dojdzie do III wojny światowej, to netach Armii Czerwonej. Tytuł tego artykułu jest jednocześnie
kolejną stoczą ze sobą ludzie uzbrojeni tytułem pracy znanego sowieckiego dy-
w kije i kamienie. Pokój daje siłę sydenta Władimira Bukowskiego. I nie
Postwojenna trauma była podłożem dla Smutna prawda o pacyfizmie jest bo- jest to tylko intelektualna prowokacja.
rozwoju pacyfizmu. Niestety, w warun- wiem taka, że opiera się on na niereal- Wbrew temu, co chcą osiągnąć radykal-
kach konfliktu zimnowojennego szla- nym idealizmie i myleniu skutków ni pacyfiści, tak naprawdę zagrażają oni
chetny idealizm pacyfistów zawłaszczył z przyczynami. Dla zdeklarowanych pa- światowemu bezpieczeństwu. Tak się bo-
sobie Związek Sowiecki, a Józef Stalin cyfistów głównym przeciwnikiem jest wiem składa, że ruchy pacyfistyczne roz-
mianował się na obrońcę światowego po- wojsko. Wychodzą oni z założenia, że wijają się tylko w wolnych, demokratycz-
koju. To z inicjatywy ZSRS powstał tzw. gdyby na świecie nie istniały uzbrojone nych krajach – próżno ich natomiast szu-
apel sztokholmski nawołujący do po- armie, nie byłoby komu toczyć ze sobą kać w reżimach autorytarnych i totalitar-
wszechnego rozbrojenia, który w 1950 r. wojen. Jest to przeświadczenie tyleż na- nych (ZSRS nawoływał do pokoju, ale
podpisało m.in. ok. 2 mln Polaków. Ko- iwne, co nieprawdziwe. Tak naprawdę gdyby ktoś demonstrował wówczas w sa-
muniści wspierali też ruchy pacyfistycz- bowiem nikomu tak jak żołnierzom, któ- mej Moskwie przeciwko zbrojeniom mo-
ne działające po drugiej stronie że- rzy zazwyczaj pierwsi ponoszą carstwa, skończyłby zapewne, karczując
laznej kurtyny, wykorzystując II woj- koszty konfliktu, nie zależy Syberię). W ten sposób bardzo często
je jako „pożytecznych idio- na światowa na tym, aby do wojen nie wciąż odgrywają oni rolę „pożytecznych
tów”. Rozbrojenie Zachodu była pierwszym kon- dochodziło. Wojsko nie idiotów”. Tak naprawdę bowiem każdy
miało być preludium do fliktem, w którym zgi- jest bowiem przyczyną z nas jest pacyfistą, ale większość wy-
nęło więcej cywilów niż konfliktów, lecz skut- znaje rozsądny pacyfizm. Rozbrojenie
Ofiara żołnierzy, a szacunkowa
liczba 50 milionów
kiem ich występowania, ma sens tylko wtedy, kiedy jest obustron-
POLACY bardzo boleśnie od- zabitych budziła zabezpieczeniem pań- ne. Namawianie tylko jednej ze stron do
czuli na sobie skutki radykal- przerażenie stwa przed ewentualną ostentacyjnego „przekucia pałaszy na le-
nego pacyfizmu. Postawa agresją jego sąsiadów. miesze” jest tak naprawdę zachęcaniem
Francji i Wielkiej Brytanii w przede- Warto pamiętać, że zimnowo- drugiej strony do agresji. Dlatego właśnie
dniu II wojny światowej, którą przywód- jenny pokój nie opierał się na wza- realizacja postulatów radykalnych pacy-
ca III Rzeszy uznał za słabość, zachęciła jemnym rozbrojeniu tylko na równowa- fistów prowadziłaby w prostej linii do wy-
go do rozpoczęcia wojny z Polską. Już po dze sił, która sprawiała, że żadna ze stron buchu wojny. Silniejszy zawsze zaataku-
jej wybuchu elity francuskie i brytyjskie konfliktu nie mogła być pewna zwycię- je słabszego, a jak pisał w jednym z wier-
wciąż nie umiały wyleczyć się z pacyfi- stwa. Przekonanie o tym, że bezbronność szy Jacek Kaczmarski: „komu zależy na
zmu, czego przejawem było słynne zda- jest gwarancją bezpieczeństwa, zgubiło pokoju, ten zawsze cofnie się przed gwał-
nie: „Nie będziemy umierać za Gdańsk”. m.in. I Rzeczpospolitą. Polska szlachta tem”. W idealnym świecie gwarancją po-
Z pacyfizmu wyleczyła naszych sojuszni- sprzeciwiała się tworzeniu masowej ar- koju byłaby zapewne bezbronność.
ków dopiero niemiecka agresja. mii, argumentując, że bezbronne państwo W świecie, w którym żyjemy, gwarancją
nie stanowi zagrożenia dla sąsiadów. Jak pokoju jest siła. 

12 Polska Zbrojna nr 33/2007


 
}|r
ijd¡f}|ndfkpr¸qdp¥zlÞ
qdu¥gê
ódshzqrqlhzqdv}|p}qdf}hqlx
whjrv rzdÝdprg}lhoqr«u¥¸q|fkjuxs
hwqlf}q|fkz
ijdqlvwdqlhâwdn¸hw|fk}dñ
plhv}nxmŒf|fksrgz¥fkvwurqdfkjudñ
r¸qdvsu¥erzdexgrzdsd¡vwzr
qlf|âsu}hghzv}|vwnlp}dnlvwdqhpâe|ñ
 d}dzv}hedug}rz|ud¶qdÝdplhv}nxñ
mŒf|whwhuhq|oxg}lhlghqw|ilnxmŒvl˜eduñ
g}rz|ud¶qlhmdnrflvdpldv}wxqrzlhÝ
uxjru}˜gqh}qdf}hqlhpdgodqlfkwrâ
srnw¥uhmvwurqlhjudqlf|plhv}ndmŒÝ}|
zrehf whjr pr¸qd p¥zl r w|fk oxñ
dn plhv}nd¡f|
ijdqlvwdqx srñ
g}ldfkânw¥u}|¸|mŒw|onrzreu˜elhjudñ
qlf|dijd¡vnlhmâmdnrrqdurg}lhê wdnvl˜
pdvsudzdqlhw|onr}dv}wxqdplÝ
dnxn dgdmŒvl˜vwrvxqnlsrpl˜g}|
dnlhvŒv}dqvhqdvwzru}hqlh ud}zl˜nv}hwuxgqr«fl}sre|whpz
iñ
juxsdplhwqlf}q|pl}dplhv}nxmŒf|pl
ur}xplh

ijdqlvwdqê
ó
e|wrgrn dgqlhrnuh«olâwu}hede|
su}hsurzdg}lvshfmdoqhedgdqldÝ|ñ
ud¶qlhmhgqdnu|vxmŒvl˜dqlpr}mhsdv}ñ
wx¡vnrñkd}duvnlhÝd}durzlhvŒv}|lwdñ
plâdv}wxqrzlhóvxqqlwdplÝf}dvdfk
z dg}|wdole¥zsrzlqqr«}zdof}dqld
v}|lw¥zgrsurzdg}d dqdzhwgrlqf|ghqñ
wdoq|fkpdvdnud}du¥zÝ|vw˜sxmŒwdp
mhv}f}hlqqhgureqlhmv}hdqlpr}mhsrñ
pl˜g}|srv}f}hj¥oq|pljuxsdplhwqlf}ñ
q|plÝrplprw|fkqlhfk˜flâjuxs|rzh
ómh¸holpdmŒmdnl«zvs¥oq|fhoózfkrñ
g}Œ}hvreŒzdoldqvhÝ
sxeolndfmdfksu}hzlmdvl˜rslqldâ¸h
godzlhoxplhv}nd¡f¥zwhjrnudmxzd¸ñ
qlhmv}d mhvw ormdoqr« nodqrzd l sohñ
plhqqdÝ
zw|fkzduxqndfkzpldu˜vsudzqhñ
jrsd¡vwzdê
ólhzŒwsolzlhwdnmhvwâlwu}hedvl˜
}w|polf}|Ýdpqljg|qlhe| rrujdñ
ql}pxsd¡vwzrzhjrzqdv}|pur}xplhñ
qlxwhjrv rzdlsu¥ed}uhnrqvwuxrzdqld
f}hjr«âfrqlhlvwqld râmhvwdevxugdoqdÝ
rgqrzdâdohwrwh¸qlhmhvw dwzhâsrñ
qlhzd¸oxg}lhânw¥u}|qlhgr«zldgf}|ñ
olu}hf}|zlvwhmurolfhqwudoqhmz dg}|
z|nrqdzf}hmâ wdn  dwzr vl˜ gr qlhm
qlhsu}hnrqdmŒÝ
vwu}hjdmŒfxg}r}lhpf¥zâ}z dv}f}d
¸r qlhu}|â z nrqwhn«flh nrghnvx
sdv}wx¡vnlhjrê
órud}jru}hmÝxg}r}lhpf|pdmŒfrñ
jdqlvwdqlhÝvwdwqlrqdzhwplqlvwhuvwzr
vsudzzhzq˜wu}q|fkwhjrnudmxzsurzdñ

lvwrsdg
ËÓÓÏuÝâdexo

  Ý

   < 
õËö

r}przd}suriÝqdg}zÝgukdeÝ

 %
 <%ânlhurzqlnlhpudfrzql
qwhug|vf|solqduq|fkdgd¡xud}mdw|fnlfk
su}| qvw|wxflhlororjllulhqwdoqhmqlzhuv|whwx
djlhoor¡vnlhjrzudnrzlh
g}l rrervwu}hqldfrgrsre|wxfxg}rñ
}lhpf¥zzdexoxlzfd |psd¡vwzlhÝ
lohqdsrf}Œwnxf}˜«oxgqr«flpld d
qdg}lhm˜â ¸h whq nrohmq| sre|w fxg}rñ
}lhpf¥zsu}|qlhvlhmdnŒ«xoj˜ârw|oh
z whm fkzlol zfdoh qlh vŒ whjr shzqlÝ
u˜f}su}hflzqlhâsrmdzldvl˜xqlfkfrñ
ud}zl˜nv}dqlhfk˜âlu|wdfmdâzu˜f}zurñ
jr«âjg|¸f}˜«vwdfmrqxmŒf|fkzrmvn
}dfkrzxmhvl˜qlhvwrvrzqlhâdqdzhwdurñ

ÊÍrovndeurmqd quÌÌðËÓÓÐ
 zlhonŒ zdj˜ gr g|z|mhfkd d}zlrvnlâplhmvfrzl}dv|ñ
plhf}d l v}dqxmŒ sdolvwxgql˜Ýdmf}˜«flhmoxg}lhdfkrgx
wudg|fmhâ }jrgqlh w xpdf}Œâl¸}dshzqh}urelolwrwdolerñ
}nw¥uŒ
ijdqpxñ
}nw¥uŒ
ijdqpx zlhÝ r¸qdvl˜g}lzlâgodf}hjrplhmñ
vle|nrqlhf}qlh vfrzl}dv|sdolvwxgql˜êrqdnd¸g|p
g}lhoq|âelwq|âerñ
g}lhoq|âelwq|âer srgz¥unxzwhmplhmvfrzr«flnd¸g|pld 
kdwhuvnlâ } srod vzrmŒvwxgql˜lqlhsrwu}herzdolqrzhmÝ
zdonlqljg|qlh wdnlfkqlhsrur}xplh¡mhvwpq¥vwzrÝ
xflhndârgzdoñ
xflhndârgzdo u}|n dghpmhvwzr¸hqlhwdpodwdzf¥z
nl qlh vwurql qdxsrplqnlgodg}lhflÝdwdzlhfpr¸ñ
leh}zduxqnrñ
leh}zduxqnr qdnxslznd¸g|pvnohslnxz
ijdqlñ
ohzhmö zrdoerqdsrñ vwdqlh}du¥zqrzduwr«ÌÓóÎÓjurv}|Ý
v}d}
vwuxvl¡vndslhuz oxelwz|}z|ñ lhzŒwsolzlhwdnlhsuh}hqw|goddijd¡ñ
uriÝ
nŒzdexoxõs fl˜¸ddoerxplhudåÝdvdñ
fl˜¸ddoerxplhudåÝdvd vnlfk g}lhfl qlh vŒ qdmv}f}˜«olzv}|p
¡v
Œsdv}wx
}urg}lq gdwdmhvwx}qdzdqd}dqlh}z|nohzd¸qŒÝ srp|v hpÝ
ÊÒÐÏuÝÞ
jdqfnrÝ df}|ñ
h«oldv}wxqmhmqlhnxow|zxmhâsu}hvwd

h«oldv}wxqmhmqlhnxow|zxmhâsu}hvwdñ
qdvl˜wh¸z|f}xzdxoxg}l mh e| dv}wxqhpÝ Gplhu z sr«flhol
dnsrpdjd
ijd¡f}|nrpâv}dqxmŒf
redz˜â¸hgrf}hndolqdvw˜sqhmrnxsdfmlÝ xzd¸dqdmhvw}dqdmjruv}|vsrv¥ersxv}
xzd¸dqdmhvw}dqdmjruv}|vsrv¥ersxv}ñ su}|w|plfkwudg|fmhê
qdpdijd¡vnŒurg}lq˜uh}|gxmŒfŒzxñ f}hqldwhjr«zldwdÝdoh¸|srohfzzdoñ ósu¥f}rujdql}rzdqldzur}vŒgq|
urslhânw¥udsrÊÊzu}h«qldâjg|
phu|ñ fhÝqdmŒf}dvdg|ânw¥uhz|}qdmhwrsohñ vsrv¥e dnfml kxpdqlwduq|fk zlg}˜
ndqlh}df}˜olerpedugrzdqldz
ijdqlñ pl˜âlrf}hnlzdqlhâ¸hsu}hvwdqlhrqr rjurpqŒsrwu}he˜}qdf}qlhzl˜nv}hjr
vwdqlhâe| dzv}rnxÝloxg}lh}ur}sdñ zdof}|âmhvwqdlzqr«flŒÝzhvwllsruxñ zvsrpdjdqldr«zldw|Ýrmhvwqlh}z|ñ
nohzd¸qhâw|pedug}lhm¸h
ijd¡f}|f|

ijd¡f}|n¥z
dvdp rñ
f}|e|olqdjudqlf|re ˜gxâjg|¸qlhprñ
jolvrelhz|w xpdf}|âgodf}hjrnwr«â
nwrpld }urelfr«sr}|w|zqhjrâ}u}xñ
fderpe|qdgrp|lfkurgdn¥zÝ
dnlhsxqnw|nrghnvxsdv}wx¡vnlhjr
órsu¥f}whjrâ¸hqdwhuhqdfk}dplhv}ñ
nlzdq|fksu}h}dv}wxq¥zqlhprjŒ
vwdfmrqrzdrefhzrmvndó dplŒsroñ
vf|¸r qlhu}hê
ódwhuhqlhdijd¡vnlpvŒu¥¸qhorndoñ
qhrgpldq|nrghnvxsrvw˜srzdqldÝdmñ
edug}lhm z|ud}lvw| l uhvwu|nf|mq| mhvw
sdv}wx¡vnlâdohlrqmhvwu¥¸q|zu¥¸q|fk
d}duñhkduliânurñ
rnrolfdfklqlhnrqlhf}qlhvl˜srnu|zdÝ
rj re| vl˜ z|gdzdâ ¸h rodf| vŒ
zedug}rgreuhmv|wxdfmlâsrqlhzd¸mhg|ñ
qdz|gdqdqddfkrg}lhzhuvmdwhjrnrñ
ghnvxâ}dzlhudmŒfdfk|edzv}|vwnlhsrgñ
vwdzrzh ilodu|â }rvwd d rsxeolnrzdqd
su}h}hpqlhsrsrovnxrnÝÌÓodwwhpxÝ
u}hgz|md}ghpqdplvm˜ndgudprj d
vl˜zl˜f}dsr}qd}w|pnrghnvhpÝdñ
r¸qdrgqlh«zud¸hqlhâl¸zlhohsurñ
vdggrw|f}Œf|fksrvw˜srzdqldmhvwgr«
gx¸râsu}|qdmpqlhmÍÍÝlhnw¥uhvsudz|
z|pdjdmŒidfkrzhjrnrphqwdu}dÝ}˜«
v}dmŒf|fkvsudz|zdonlmhvwrf}|zl«flh
zl˜fhmâdohmx¸}srz|¸v}hjriudjphqwx
z|qlndâ¸hdv}wxqrzlhqlhsu}hvwdqŒ
zdof}|ÝrsurvwxqlhprjŒâer}dsu}hñ
f}|ole|vzrmhmwr¸vdpr«flÝ
lh}qdmrpr« nxowxu| sdv}wx¡vnlhm
pxvlxwuxgqldvwdelol}dfm˜nudmxá
ó f}|zl«flhÝ rgdp shzlhq su}|ñ
n dgÞsu}hgvwdzlflhorujdql}dfmlkxpdqlñ
wduqhm}ds|wd zmdnlhm«zlrvfhoxg}lâf}|
fkfŒâde|lpz|exgrzdsxeolf}qŒvwxgñ
ql˜Ý
ijdqlvwdqlhsu}|e|v}rzlânw¥u|
mhvwzgurg}hâwu}hedsrpdjdljrxjrñ
«flâdjr«flrzlqlhz|sdgdrgpdzldâ
jg| f}hjr« fkfhÝ gsrzlhg}lhol px
zl˜fâ ¸h pr¸h }exgrzd w˜ vwxgql˜
z w|p plhmvfxâ z nw¥u|p vxjhurzd Ý

jhqfmdsrprf|z|exgrzd dmŒâdnlhñ
ósu¥f}rujdqlñ
}rzdqldzur}vŒgq|vsrñ
v¥ednfmlkxpdqlwduñ
edug}rfkfŒvl˜xf}|Ýlhgdzqre| dp
qdqlzhuv|whflhdexovnlplmhvwhpr
w|pdevroxwqlhsu}hnrqdqdÝ
g|fkoxg}lfkfhvwxglrzdâw|pf}dvhp
xf}hoqld wd qlh pd pr¸olzr«flâ ¸he|
zv}|vwnlfksu}|mŒÝudnxmhndgu|lrgñ
srzlhgqlhmolf}e|vdoz|n dgrz|fkâz dñ
«flzlhzv}|vwnlhjrÝr}dw|pflp rg}l
oxg}lhedug}rf}˜vwrqlhvŒqdrgsrzlhgñ
qlpsr}lrplhhgxndfmlâde|whvwxgldsrgñ
mŒÝdmohslhme| re|zl˜fâjg|e|xpr¸ñ
olzlrqrlpvwxgldzqdv}|pnudmxÝr
pxv}Œe|w|vlŒfhp rg|fkoxg}lânw¥u}|
qdmslhuzrge˜gŒnxuv|m˜}|ndsrovnlhñ
jrâsrwhpx}xsh qlŒeudnlzhgxndfml
su}hgxqlzhuv|whfnlhmâdqdvw˜sqlhur}ñ
srf}qŒvwxgldÝrlfk}dnr¡f}hqlxrerñ
zlŒ}nrzre˜gŒpxvlholzu¥flgr
ijdñ
qlvwdqxÝzd¸dpâ¸hwdndpdvrzdhgxñ
ndfmd
ijd¡f}|n¥zâqlhw|onr}gx¸|fk
pldvwâmdndexof}|
sod sr nursol srf}|ql de| sr}|w|zqh
}pldq|Ý duwr wh¸â qd fr }zu¥flol pl
xzdj˜
ijd¡f}|f|â¸he|rodf|srz|ñ
exgrzdqlxprvwxf}|gurjl}rvwdzldol
wdeolf}n˜lqirupxmŒfŒâ¸hwrrql}urelolÝ
dnlhlqirupdfmhprjŒwh¸z|wzru}|
sr}|w|zqlhmv}huhodfmhÝ
eohp¥zz|zr xmhz
ijdqlvwdqlhqlhñ
}ur}xplhqlhsu}h}su}|e|v}¥zzpxqñ
gxudfk«zldwdâgrnw¥uhjrwudilolÝÝÝ
}qlfkrgqrvlvl˜grsudzlgh zdonlânw¥ñ
uhvwrvxmŒdv}wxqrzlhâf}˜«grw|f}|¸|ñ
fldvsr hf}qhjrÝu}|n dgrzrârwrfrnrñ
ghnvp¥zlrwdn}zdq|pçplhf}xåânw¥ñ
u|zsu}hqr«q|p}qdf}hqlxmhvwv|qrqlñ
phprgzdjllp˜vwzdmhv}f}h}f}dv¥zâ
nlhg|qlhe| reurqlsdoqhmz
ijdqlvwdñ
qlhÞçv}|vf|dv}wxqrzlhsu}|n dgdmŒ
quÌÌðËÓÓÐ
óxg}l}qdv}|fknu˜j¥znxowxurz|fk
q|fkzlg}˜rjurpqŒsrñ p|olwh¸survwrwdf}|qdzhwâmdnnwr«srñ
wu}he˜}qdf}qlhzl˜nv}hñ zlhg}ld âsu|plw|zl}pfrg}lhqq|fkzdñ
jrzvsrpdjdqldr«zldñ uxqn¥z¸|fld
ijd¡f}|n¥zÝlhzlhg}Œ
qdwrpldvwâ¸hfloxg}lhârf}|zl«flhqlh
w|Ýrmhvwqlh}z|noh zv}|vf|âvŒwz¥ufdplqlh}z|nohz|udilñ
zd¸qhâw|pedug}lhm qrzdqhmsrh}mlâ¸hz«u¥gqlfkmhvwrjurpñ
qdolf}edplvw|n¥zlvodpvnlfkÝdsu}|ñ 
¸h
ijd¡f}|f|edug}r
fkfŒvl˜xf}|
rovndeurmqdÊÎ

 
















n dgzdexoxe|ohv}rihupr¸hrnd}d
vl˜f} rqnlhp}dnrqxplvw|f}qhjrânw¥ñ

 
u|rggdmhvl˜nrqwhpsodfmlgxfkrzhmqd
edug}rz|vrnlpsr}lrplhÝ
ohmh¸hol
mhvwxeudq|vnurpqlhâqlnrpx}dfkrñ
gxqlhsu}|mg}lhgrj rz|ânlprqmhvw
qdsudzg˜Ý|pf}dvhpp|mdzlp|vl˜
wdpsrgzlhorpdz}jo˜gdplmdnreduñ
edu}|¡f|l¸dgqhrvlŒjql˜fldwhfkqlf}ñ
qhqlh}dpdvnxmŒwhjrzrf}dfkwdpwhmñ
v}hmvsr hf}qr«flÝ

dnu|vxmhvl˜zhg xjdqlsu}|v} r«

ijdqlvwdqxê
ó
h¸holfkrg}lrwrâfrvl˜zwhmfkzlñ
olwdpg}lhmhâdur}zd¸dvl˜wrqdwohg}lhñ
m¥z
ijdqlvwdqxlnxowxu|whjrnudmxâwr
zlg}˜w˜su}|v} r«shv|plvw|f}qlhÝlh
z|reud¸dpvrelhâ¸he|zflŒjxqdmeol¸ñ
v}|fknlonxodwpr¸qdwdpe| r}exgrñ
zdsd¡vwzrzqdv}|pur}xplhqlxwhjr
v rzdÝ
hvwhpsu}hnrqdqdâ¸hedug}rg xñ
jrqlh}plhqlvl˜qsÝvwrvxqhngrnudñ
g}lh¸|srsh qldq|fkl}nrqlhf}qr«flâ
l } srexghn prudoq|fkâ z qlhnw¥u|fk
su}|sdgndfkqdzhwsdwulrw|f}q|fkÝ}˜ñ
vwrmhvwwdnâ¸hmhghqp˜¸f}|}qdmhvwrgñ
srzlhg}ldoq| }d e|w nlonxg}lhvl˜flx
rv¥eÝ xvllfkz|¸|zlówrmhvwmhjr
devroxwq|rerzlŒ}hnprudoq|Ýlhmhgqrñ
nurwqlhâ de| }dshzql zv}|vwnlp e|wâ
rnudgdoxg}ldfkrgxórnxsdqw¥zófr
wdpqlhmhvwsrvwu}hjdqhmdnrsu}hvw˜sñ
vwzrzqdv}|pur}xplhqlxvsudz|Ý

u}|v} r«
ijdqlvwdqxqdoh¸|wh¸fk|ñ
edzlŒ}d}v|wxdfmŒzvŒvlhgqlpdñ
nlvwdqlhÝodzlhoxoxg}l
ijdqlvwdq
ldnlvwdqwrqdf}|qldsr Œf}rqhânw¥ñ
u|fk}zruqlnlhpvŒdv}wxqrzlhÝ
óf}|zl«flhâ¸hwdnÝodpqlhzlhoñ
nlpqlhsrur}xplhqlhpmhvwwrâ¸hqdmñ
slhuz}df}˜wrzdof}|}
ijd¡f}|ndñ
plâdqlh}shzq|plxjuxsrzdqldplqd
whuhqlh dnlvwdqxâ su}hgh zv}|vwnlp
judqlf}Œf|pl}
ijdqlvwdqhpÝu}hflh¸
zduxqnlhpwhjrâ¸he|z
ijdqlvwdqlh
e| rvsrnrmqlhâmhvwrsdqrzdqlhv|wxñ
dfmlzvŒvlhgqlpsd¡vwzlhÝxfksu}h}
judqlfhzrelhvwurq|mhvwz}dvdg}lh
devroxwqlhzroq|Ý
dqlhmhvwhpvwudwhñ
jlhpâdohjg|e|pqlpe| dâwrqdmslhuz
znurf}| de|pgrdnlvwdqxÝrgv|fdñ
qlhqlhsrnrm¥zz
ijdqlvwdqlhsu}h}
u¥¸qhhohphqw|sdnlvwd¡vnlhqlhmhvwsrñ
g|nwrzdqhw|onrlqwhuhvhpsrolw|f}q|p 


f}|plolwduq|pÝ x¸|wh¸pl˜g}|lqq|ñ 


@  dzrpluu}|e|v}hzvnlÝ hujhdqwv
dmru
fdghp|
plfhorpkdqgorz|pÝ
h¸holz
ijdqlñ ;

ñ rprfwrux¡vnlfksrgrilfhñ zruwolvvõodvröÝuhqlqj
vwdqlhe˜g}lhzlhf}q|qlhsrn¥mâwrzldñ 
ñ

 ñ u¥zrnd}d dvl˜qlh}plhuqlh zlhpf}hfke| guxjlphwdñ
grprâ¸h«zldwe˜g}lhnxsrzd urg}|qñ 
%
 ñ zd¸qdÝlhuzv}|}qlfkmhvw shpv}nrohqldsu}hgplvmŒ
nlllqqhsurgxnw|}whmvwuhi|jhrjudñ  T; ñ erzlhpdevrozhqwhpnxuvx z
ijdqlvwdqlhâsr}dnr¡ñ
ilf}qhmzdnlvwdqlhá    srgrilfhu¥zslhfkrw|dvlf f}rq|fkqlhgdzqrzlf}hñ
r}pdzld 
dfhn}xvwdnrzvnl ;  
rqñfrpplvvlrqhgiilfhuv qldfksroljrqrz|fk
vs¥ sudfddghxv}u¥eho 
% rxuvhzruwhqqlqjâ z«urgnx}nrohqld
 óvwÝvlhu¸Ý dvwÝvlhu¸Ýu}|e|v}hzvnl roljrqrzhjr
rpdv}hqghukroplvwÝvlhu¸Ý xnr¡f}| qlwhgwdwhv
up| z˜gu}|qlhÝ
ÊÏrovndeurmqd quÌÌðËÓÓÐ
 ķ ķ ķ ķ ķ ķ 


ķ ķ ķ ķ

;T


 
 


   
 G
     

 

%  dm˜fld}ju|zdmŒfhsoxwrqósrgñ
rgg}ld ânw¥u|e˜g}lhsrgvwdñ
zrz|phohphqwhpnd¸ghjrsdwurñ
oxzuhmrqlhplvmlâe| |mhgq|p
}j ¥zq|fkhohphqw¥zv}nrohqld
¸r qlhu}|ÊÏdwdolrqx
rzlhwu}qrghvdqwrzhjrÏu|jdg|
hvdqwrzrñ}wxuprzhmâzfkrg}Œñ
fhjrzvn dgsrovnlhmjuxs|ermrñ
zhm }pldq| 
Ýrg
rnlhpgr«zldgf}rq|fklqvwuxnwrñ
u¥z}hwdq¥zmhgqrf}rq|fk
zdphu|nd¡vnlpr«urgnxv}nrohñ
qld
rkhqihov w|onrrge|zdvl˜zm˜}|nxdqjlhoñ
zlhpf}hfkrgÊÍgrËÑolsfd
soxwrq|grvnrqdol |vl˜zrujdqlñ
}rzdqlxlsurzdg}hqlxsdwurolâudmñ
g¥zrud}rshudfmlw|sxââfrpedw
dqgvhdufkålââvhdufkdqgdwdfnåÝ
dvw˜sqlh}ju|zdqr}hvsr |ermrñ
õÎö
zhõnrpsdqlhölsu}hsurzdg}rqr
zlf}hqldwdnw|f}qhsr Œf}rqh}h
vwu}hodqlhpermrz|pÝdm˜fldsrñ
su}hg}l rgzxgqlrzhv}nrohqlh
quÌÌðËÓÓÐ
whruhw|f}qhsu}|jrwrzdqhsu}h}

phu|ndq¥zâgrw|f}Œfhsurfhgxu
z}|zdqldrjqldduw|ohullâzvsdufld
orwqlf}hjrrud}ur}sr}qdzdqldlpñ
surzl}rzdq|fk dgxqn¥zz|exñ
fkrz|fkânw¥uhvŒqdmzl˜nv}|p
}djur¸hqlhpgodzrmvnnrdolfml
z
ijdqlvwdqlhÝx¸|qdflvnsr rñ
¸rqrwh¸qdgrvnrqdohqlhsurfhgxu
 Œf}qr«flÝdnlwuhqlqjmhvwnrñ
qlhf}q|grsudnw|f}qhjrg}ld dñ
qldâqsÝ}h«plj rzfdplâjg}lhqdñ
zlŒ}dqlh Œf}qr«fludglrzhmqlh
vnlpâdohu¥zqlh¸}jrgqlh}dphñ
u|nd¡vnlpl}dvdgdplÝrqdgwr¸r ñ
qlhu}hxf}|olvl˜zvs¥ g}ld dqld
}sdwurodplzrmvn
Ýr}qdqlh
dphu|nd¡vnlfksurfhgxulsudnñ
w|f}qdlqwhjudfmdsrgrgg}ld ¥z

 
mhvwrw|ohzd¸qdâ¸hzuhmrñ
qlhplvml}rvwdqlheh}sr«uhgqlr
srgsru}Œgnrzdqdgrz¥g}wzxduñ
pllwdq¥zmhgqrf}rq|fkÝõdqqö
rovndeurmqdÊÐ
WOJSKO PROBLEMY
Toruń, koniec lipca. Elewi tutejszej
szkoły podoficerskiej Wojsk Lądowych
stają do ostatnich egzaminów. Po pozy-
tywnym zaliczeniu m.in. regulaminów,
wf., szkolenia strzeleckiego i specjali-
stycznego staną się kapralami i trafią do
jednostek liniowych.
St. chor. sztab. Bartłomiej Augusty-
niak, komendant szkoły, informuje, że
z Torunia wyjedzie ich w garnizono-
wą Polskę 95. To prawda, że kurs za-
czynało więcej kandydatów na kapra-
li. Jedni jednak odpadli, drudzy koń-
czą szkoły podoficerskie gdzie in-
dziej, lecz o szczegółach komendant
woli nie mówić. Konkretami sypie za
to płk Marek Komicz, szef oddziału
szkolnictwa wojskowego w Dowódz-
SZKOŁA
twie Wojsk Lądowych. Domyśla się,
że zainteresowanie „elewami, którzy
honoru
ROMAN PRZECISZEWSKI
Okazało się, że oskarżenia były wyssane z palca, a oskarżający
chyba już zapomnieli o sprawie. Inaczej jest w szkole,
której kadra czeka na zwykłe „przepraszam”
lub publiczne stwierdzenie,
że to była pomyłka.
18 Polska Zbrojna
zostali przeniesieni do innych szkół
podoficerskich”, dotyczy przede
wszystkim jednego żołnierza. Rzecz
jasna st. szer. Antoniego W., który
rozpętał burzę i był „bohaterem” po-
selskiej interpelacji. – Ten elew zo-
stał przeniesiony do Poznania. Prosi-
łem komendę tamtej szkoły podofi-
cerskiej, by go nie monitorować, nie
naciskać na niego i dać mu jak naj-
lepsze warunki do nauki. Stało się,
jak stało, ale niech chłopak ma szan-
sę – tłumaczy płk Komicz.
– St. szer. W. zagwarantowaliśmy nie
najlepsze, tylko identyczne warunki tak
jak innym elewom. Ten słuchacz od po-
czątku miał świadomość, że musi uzu-
pełnić różnice w programie szkolenia.
W rozmowie z nim przyznałem, że
wszystko zależy teraz od niego. Jeżeli
się spręży, wojsko stoi przed nim otwo-
rem. Jeżeli nie, to nie dostanie taryfy
ulgowej i będzie musiał zapomnieć o ka-
rierze zawodowej w armii – dopowiada
st. chor. sztab. Daniel Kopydłowski, za-
stępca komendanta Szkoły Podoficer-
skiej Wojsk Lądowych w Poznaniu.
ATAK BEZ ODPOWIEDZI
Szef oddziału szkolnictwa wojskowe-
go w Dowództwie Wojsk Lądowych od
początku był przekonany, że tak to się
skończy, że oskarżenia okażą się insynu-
acjami. Płk Komicz pilotował zarówno
powstanie, jak i rozwój szkoły podoficer-
skiej w Toruniu. Dobrze też znał jej ka-
drę. Pamięta, że tego dnia, gdy sprawa
została nagłośniona przez media, w El-
blągu odbywała się odprawa służbowa.
Publicznie powiedział wówczas, że „ta
nr 33/2007
afera to wielka lipa” i że „na pewno ktoś
te wszystkie pomówienia już niebawem
publicznie odwoła i za nie przeprosi”.
Ppłk Ryszard Jóźwiak, zastępca ko-
mendanta toruńskiego Centrum Szkole-
nia Artylerii i Uzbrojenia, używa podob-
nych stwierdzeń. Komendanta Augusty-
niaka zna od dwudziestu lat, jego zastęp-
cę, st. chor. sztab. Romana Piórkowskie-
go, jeszcze dłużej. Obu widział w róż-
nych sytuacjach, obu obserwował w cza-
sie służby oraz tworzenia samodzielnej
szkoły podoficerskiej. – Przekonałem się,
że to prawdziwi żołnierze. Prawdziwi,
czyli oddani wojsku. Gdy pojawiły się
oskarżenia, że właśnie oni tolerują nie-
prawidłowości w służbie i że brudy chcie-
li zamieść pod dywan, jednoznacznie
stwierdziłem, że ktoś próbuje zakpić
z nich i z tej szkoły– mówi.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że
w tym samym czasie wyżsi rangą prze-
łożeni dmuchali na zimne. Zaraz po zło-
żeniu interpelacji poselskiej wysłali do
Torunia dwie duże inspekcje. Jedną od-
delegował Departament Kontroli MON,
drugą – Dowództwo Wojsk Lądowych.
Postępowanie wyjaśniające rozpoczęli
także wojskowi prokuratorzy i żandar-
mi. – Być może afera zakończyłaby się
rozformowaniem szkoły. Tak było prze-
Inspekcje
z Warszawy
nie stwierdziły
uchybień w służbie,
a wojskowe
organy ścigania
definitywnie
zamknęły sprawę
nr 33/2007
EKSPERT
Zdzisław Szałaj
z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich:
– Do zbadania tej sprawy zostałem nie-
dawno oddelegowany przez rzecznika
praw obywatelskich. Zapoznałem się ze
wszystkimi dokumentami: zeznaniami
elewów, materiałami wojskowych orga-
nów ścigania, a także z artykułem
w „Polsce Zbrojnej” o zdarzeniach w to-
ruńskiej Szkole Podoficerskiej. Muszę
podkreślić, że ten tekst był swoistą od-
trutką dla kadry, rozładowywał napię-
cie, jakie wywołały publiczne oskarże-
nia. Z Torunia wyjeżdżałem zadowolo-
ny, że się one nie potwierdziły.
Podobała mi się również postawa żoł-
nierzy zawodowych z Torunia, którzy po-
stanowili niczego nie dementować, nie
walczyć z prasą, tylko swoją służbą i dy-
daktyczną pracą udowadniać, że należy
im się inna ocena. W najbliższym cza-
sie zamierzam udać się do jednostek
wojskowych, w których zawodową służ-
bę wojskową zaczną pełnić niedawni
elewi z Torunia, dzisiaj już w stopniach
kaprali. Po rozmowach z nimi złożę
ostateczne sprawozdanie z tej sprawy
rzecznikowi praw obywatelskich.
cież z 23 Brygadą Obrony Terytorialnej
w Gliwicach. Chociaż później żołnie-
rzy, którzy w jednostce rozpętali awan-
turę, postawiono przed sądem i skaza-
no za nieprawne działania, to decyzji re-
strukturyzacyjnych nikt już nie cofnął
– wysokość ewentualnego rachunku
przybliża jeden z wyższych rangą ofi-
cerów z Warszawy.
Jak już wiadomo – w Toruniu żad-
nego rachunku nie było. Inspekcje
z Warszawy nie stwierdziły uchybień
w służbie, a wojskowe organy ścigania
definitywnie zamknęły sprawę. I nikt
od tej decyzji się nie odwoływał. Za-
tem: po „aferze” pozostały tylko wąt-
pliwości i liczne pytania. Dlaczego
ktoś, kto stawiał komuś wyssane z pal-
ca zarzuty, nie ponosi za to konsekwen-
cji? Czemu kadrze szkoły nie zapew-
niono ochrony prawnej w przypadku
oczywistego oczernienia? I pytanie za-
sadnicze: dlaczego podobne przypad-
ki odchodzą w niepamięć? Oczywiście
nie wojska, tylko tych, którzy tak gło-
śno operowali licznymi zarzutami.
– W zasadzie był to atak, ale bez od-
powiedzi. W taktyce taki brak odpo-
wiedzi jest niezrozumiały, gdyż wkrót-
ce może pociągnąć za sobą następny
– ocenia jeden z naszych rozmówców.
LOKO MÓWI ZA WSZYSTKICH
Z nim, jak i z grupą podoficerów za-
wodowych będących na różnych stano-
wiskach w toruńskiej szkole podoficer-
skiej, spotykamy się po służbie. Chcą
wreszcie powiedzieć, co leży im na ser-
cu, ale bez podawania nazwisk i infor-
macji o zajmowanych stanowiskach. Pa-
nowie podoficerowie wyliczają: można
powiedzieć, że afera w Szkole Podofi-
cerskiej Wojsk Lądowych w Toruniu
szybko się zdezaktualizowała. Wojsko-
we organy ścigania nie potwierdziły sen-
sacji zawartych zarówno w interpelacji
poselskiej, jak i w artykule zamieszczo-
nym we „Wprost”, i tym samym nie ma
o czym mówić. Jest jednak także druga
strona medalu. Kogoś bowiem oskarża-
no, komuś zarzucano czyny, które elimi-
nowały go z zawodowej służby wojsko-
wej, szargano czyjeś dobre imię. I co?
Przyjąć, że nic się nie stało?
– Czytał pan, co „Loko” napisał o tym
wszystkim na Niezależnym Forum
o Wojsku? On powiedział to, co myśli-
my wszyscy...
Internauta „Loko”, nie kryjąc, że jest
dowódcą kursu w toruńskiej SP, stwier-
dził: „opadł kurz, ucichły emocje i zapa-
dła cisza. Może to czas, by ją przerwać?
Wtedy w jednej chwili legł w gruzach
budowany przez 23 lata służby mój au-
torytet. Runął wysiłek, który wraz z prze-
łożonymi, podwładnymi i kolegami 
KRZYSZTOF WILEWSKI
Polska Zbrojna 19
WOJSKO PROBLEMY
wkładaliśmy przez ostatnie trzy lata, by
rodząca się w bólach szkoła podoficer-
ska mogła coś osiągnąć... W kursie, któ-
rym dowodziłem, nigdy nie dochodziło
do przemocy, nie naruszano prywatno-
ści, nie kontrolowano korespondencji,
nigdy też nie tolerowano alkoholu... Ca-
ła ta sprawa odcisnęła ogromne piętno
zarówno na mnie, jak i na mojej rodzi-
nie. Zachwiała moją wiarą w sprawiedli-
wość i prawo. Dziś, oczyszczony z za-
rzutów, z podniesioną głową mam zamiar
odbudować swój autorytet i w dalszym
ciągu wiernie służyć ojczyźnie...”.
– Wie pan, o co w tym wszystkim cho-
dzi? O honor podoficera. Najpierw nas
znieważono, a potem błyskawicznie zapo-
mniano o sprawie. Jak tak można? – emo-
cjonuje się jeden z podoficerów. Kilka go-
dzin później uderzy w tę samą nutę płk Ko-
micz: – Szkoda, że w tej sprawie nie pa-
dło słowo „przepraszam”. Ono znacznie
złagodziłoby powstałą sytuację.
ROBIĄ SWOJE
Szef oddziału szkolnictwa wojsko-
wego w Dowództwie Wojsk Lądowych
nieprzypadkowo właśnie teraz jest
w Toruniu.
– Musiałem być na końcowych egza-
minach w toruńskiej szkole. Chciałem
się osobiście przekonać, czy jej absol-
wenci będą dobrymi podoficerami. Po
tych egzaminach, których średnia prze-
kroczyła 4,5, jestem przekonany, że bę-
dą. To zasługa kadry szkoły podoficer-
skiej, która nie dała się emocjom i ca-
ły czas robiła swoje. 

PS. St. szer. elew W. nie uzupełnił

wszystkich braków i warunkowo został
dopuszony do egzaminów końcowych
w poznańskiej Szkole Podoficerskiej.
W piątek 3 bm. okazało się, że nie po-
trafił sprostać wymaganiom stawianym
przyszłym podoficerom zawodowym.
Po prostu – oblał.

Wiele HAŁASU O NIC

F izyczne znęcanie się nad
żołnierzami, „fala”, rozpo-
wszechnianie narkotyków, de-
moralizacja seksualna – ta-
kie patologie, zdaniem
„Wprost”, kilka miesięcy te-
mu trawiły Szkołę
Podoficerską Wojsk Lądowych
w Toruniu. W artykule
„Wojskowa szkoła przekrę-
tów” stwierdzano, że SP prze-
żyła już kilka kontroli, lecz
„jej kadra nie poniosła odpo-
wiedzialności za nieprawidło-
wości. Teraz ma to się zmie-
nić. W wyniku wykrytych nie-
prawidłowości MON rozważa
likwidację tej jednostki”.
W tekście skorzystano z argu-
mentów, jakie pojawiły się w in-
terpelacji nr 6922 złożonej
przez posłów Mirosława
Pawlaka (PSL) oraz Henryka
Młynarczyka (bezpartyjny, wcze-
śniej Samoobrona) i skierowa-
nej do ministra obrony. Obaj po-
słowie uwierzyli w sensacyjne
relacje st. szer. elewa
Antoniego W. o skandalicznych
warunkach służby w szkole i da-
li wyraz oburzeniu. Żądali na-
tychmiastowego śledztwa i bez-
względnego ukarania wszyst-
kich winnych negatywnych zja-
wisk w toruńskiej szkole.
Postępowanie w tej sprawie
– m.in. ze względu na „brak
możliwości określenia stop-
nia wiarygodności zeznań
st. szer. elewa Antoniego W.”
– zostało umorzone.
– Nie można zarzucić funk-
cjonariuszom publicznym
– komendantowi szkoły i jego
zastępcy – niedopełnienia ja-
kichkolwiek obowiązków, któ-
re można by określić jako
„ukrywanie zdarzeń” – doda-
wał mjr Paweł Portała, za-
stępca Wojskowego
Prokuratora Garnizonowego
w Bydgoszczy.

20 Polska Zbrojna nr 33/2007


MARIAN KLUCZYŃSKI, KRZYSZTOF WYGNAŁ
TRADYCYJNĄ FORMUŁĄ POZDROWIEŃ
W IMIĘ BOGA zaczął swoją wypowiedź
nauczyciel chłopców Nazar Mohammad.
– Pragnęliśmy bardzo odwiedzić Polskę
– powiedział – i chociaż nie wszyscy
wiedzieli, gdzie ona leży, to pragnienie
poznania waszego kraju było bardzo
wielkie. Jednak chcę przede wszystkim
podziękować panu ministrowi obrony
narodowej, bo to za jego sprawą jeste-
śmy w waszym kraju.
Na jeden dzień dzieci z Afganista-
nu zostały gośćmi Marynarki Wojen-
nej. W czwartek 2 sierpnia z pokładu
okrętu ratowniczego ORP „Lech” mo-
gły podziwiać panoramę Gdyni, roz-
ległe wody Zatoki Gdańskiej i Wester-
platte. Dzieciom towarzyszył płk Ma-
rek Pacek z Departamentu Spraw So-
cjalnych MON.
– Wszystko dla nich jest nowe – po-
wiedziała opiekująca się dziećmi Ma-
ria Amiri, półkrwi Afganka, mówią-
ca swobodnie w obu językach, pol-
skim i afgańskim. Lot samolotem do-
starczył wielu niezapomnianych wra-
żeń, widok morza jest dla nich fascy-
nujący. Przyjechali sami chłopcy
w wieku od 8 do 16 lat. Niektórzy
z nich mówią dość swobodnie po an-
gielsku. Bardzo dobrze integrują się
nr 18/2007
WOJSKO AFGANISTAN
POLSKIE
wakacje
KRZYSZTOF W YGNAŁ
Na zaproszenie ministra obrony narodowej Aleksandra
Szczygło przyjechała do Polski grupa trzydziestu młodych
Afgańczyków wraz z opiekunami i nauczycielami. Pochodzą
z prowincji Paktika we wschodnim Afganistanie, rejonie,
gdzie stacjonuje polski kontyngent wojskowy.
z polskimi dziećmi. Spotykają się Na ORP „Błyskawica”, ostatnim
z rówieśnikami odpoczywającymi na okręcie w Polsce z czasów wojny,
obozach i koloniach. chłopcy podziwiali uzbrojenie okrę-
– Podoba mi się w waszym kraju tu, torpedy, bomby głębinowe. Zada-
– uśmiecha się Ahmed. – Nie wyobra- wali mnóstwo pytań. Po niszczycielu
żałem sobie, że jest tu tak zielono. Po- oprowadzał ich st. chor mar. Grze-
chodzący z podgórskiej wioski i małe- gorz Matoga.
go miasteczka młodzieńcy chłoną wra- Pobyt dzieci w Polsce został sfinan-
żenia z Polski. Czują się tu znakomi- sowany z funduszy pomocowych prze-
cie. – Wiedzieliśmy, że nasz kraj bar- znaczonych dla Afganistanu. – Zapro-
dzo różni się od naszego – dodaje Na- szenie dzieci afgańskich do Polski to
zar Mohhamad, nauczyciel chłopców. znakomity pomysł – stwierdził
– Bardzo się różni, ale nam się podo- kmdr por. Bartosz Zajda, rzecznik pra-
ba. Macie ładną pogodę, krajobrazy sowy dowódcy Marynarki Wojennej.
i ludzie są przyjaźni. – Te dzieci po powrocie do siebie
Młodzi Afgańczycy są bardzo otwar- z pewnością opowiedzą o swoich wra-
ci, chętnie rozmawiają z Polakami, od- żeniach. A jak tu słyszymy, wszyscy są
powiadają na pytania. Nie są nieufni. bardzo zadowoleni. Dzieci nie kłamią
Podkreślają, że w Polsce spotkali się i zawiozą pozytywny obraz naszego
z oznakami przyjaźni. kraju do siebie. To bardzo ważne. 
Polska Zbrojna 21
WOJSKO SPADOCHRONIARZE
Kryteria naboru na kurs instruktorów
spadochronowych prowadzony przez Za-
kład Spadochroniarstwa Wyższej Szkoły
Oficerskiej Wojsk Lądowych są dojść
przejrzyste, wymagania zaś z pozoru nie-
wygórowane. Trzeba mieć minimum
35 skoków spadochronowych wykonanych
w wojsku, odpowiedni stan zdrowia, do te-
go zdać na ocenę co najmniej dobrą egza-
JACEK JABŁOŃSKI (2)
min ze sprawności fizycznej. Ponadto za-
liczyć sprawdzian z pływania (instruktor
będzie nie tylko wykonywał, ale również
prowadził skoki zakończone lądowaniem
w wodzie), a po powrocie ze szkolenia trze-
ba mieć zapewniony etat związany z no-
wymi uprawnieniami. Tylko tyle? Aż tyle,
bowiem przed tegorocznym kursem aż
ośmiu z 27 kandydatów nie osiągnęło nie-
zbędnego minimum skoków. Wszystkie
warunki spełniło zaś jedynie 16 ubiegają-
cych się o udział w szkoleniu żołnierzy.
Zatem teoretycznie, wykonując tylko
pięć obowiązkowych skoków rocznie, moż-
na w ciągu siedmiu lat wypracować mini-
mum niezbędne na kurs. W takim przy-
padku nie ma mowy o jakichkolwiek na-
wykach i umiejętnościach, bo tyle skoków
w sezonie byłoby jedynie ćwiczeniem
w pokonywaniu bariery strachu, a nie szko-
22 Polska Zbrojna
PIOTR BERNABIUK
Kursy instruktorskie będące
dla entuzjastów spadochroniarstwa
spełnieniem marzeń i nadzieją
na pasjonującą pracę mogą również
być pułapką.
leniem przygotowującym do fachu. Stąd,
w sytuacji, gdy „każdy skok jest na wagę
złota”, odstrzelenie jednej trzeciej ochotni-
ków (w tym czterdziestolatka, który ostat-
ni skok oddał przed wielu laty), wynikało
zarówno z przyjętych zasad, jak i z rachun-
ku ekonomicznego.
Od kilku lat organizatorzy kursu odno-
towują spadek liczby skoków zaliczonych
przez kandydatów. Poza tym wykonują je
jedynie w wojsku, w systemie z samoczyn-
nym otwarciem czaszy lub ze stabilizacją,
co w obu przypadkach ogranicza ogrom-
nie samodzielność, przede wszystkim zaś
sprowadza do minimum umiejętność pła-
prz
skiego spadania. Tu należy wyjaśnić, iż pła-
skie spadanie, podczas którego skoczek
„trzyma się rękami i nogami powietrza”,
jest podstawą wszelkiego działania, usta-
bilizowania ciała i kontroli sytuacji. Dalej
też, po otwarciu wielkiej, niesterownej cza-
szy spadochronu desantowego, trudno mó-
wić o kierowaniu nią. Zatem efekt tych 35
skoków rozłożonych w czasie jest raczej
mizerny.
Poziom adrenaliny
Stąd trudno się dziwić westchnieniom
do dawnych, dobrych czasów, kiedy o ho-
nor bycia wojskowym instruktorem spado-
nr 33/2007

rzestworzy
chronowym zabiegali entuzjaści z niepo-
równywalnie wyższym dorobkiem. I to nie
tylko pod względem ilościowym. W aero-
klubach zbierali przede wszystkim cenne
doświadczenia w skokach z dużych wyso-
kości, przeważnie od dwóch do czterech
tysięcy metrów, pozwalających na naukę
swobodnego spadania, panowania nad cia-
łem, samodzielnego otwierania czaszy,
szybowania i precyzyjnego sterowania spa-
dochronem. Byli obyci z samolotem, z po-
wietrzem, przestrzenią i mieli w sobie…
ducha przestworzy.
Sprawa ducha ma tu również niepomier-
ne znacznie – tym się między innymi róż-
nr 33/2007
Instruktor mo-
że poddawać się zauro-
czeniu pięknem spadochro-
niarstwa, ale musi zapomnieć
o strachu o własną skórę, o złych
emocjach wywołanych wysokoś-
cią, hukiem maszyny czy pędem
wiatru. Musi skoncentrować się
na bezpieczeństwie ludzi,
za których odpowiada
Jak się dostać
D roga na kurs instruktorów spado-
chronowych prowadzi głównie przez
jednostki aeromobilne, desantowo-
-szturmowe i specjalne, formacje, w któ-
rych skoki ze spadochronem są ele-
mentem szkolenia i sposobem wejścia
do działań bojowych. Wśród kandyda-
tów dominują więc żołnierze 6 Brygady
Desantowo-Szturmowej, 25 Brygady
Kawalerii Powietrznej czy 1 Pułku
Specjalnego Komandosów. W miarę po-
trzeb szkolą się również spadochronia-
rze Sił Powietrznych i Marynarki
Wojennej.
Po kursie
P o czteromiesięcznym kursie wyszko-
lony instruktor spadochronowy trze-
ciej klasy dostaje uprawnienia do ucze-
nia innych, do udziału w organizowaniu
i prowadzeniu skoków. Po wykonaniu po-
nad siedemdziesięciu skoków w trakcie
kursu umie też płasko spadać, wyprowa-
dzać figury w powietrzu, sterować cia-
łem, lądować na spadochronie
szybującym. Jak zapewnia ppłk
Plezia, wyśmienicie sobie
z tym wszystkim radzi.
ni szkolenie spadochronowe od kursu dla
księgowych. Zdaniem ppłk. Lecha Plezi,
kierownika Zakładu Spadochroniarstwa
WSOWLąd, ludzi ze znaczącym dorob-
kiem wystarczyło przygotować pod wzglę-
dem metodycznym: – Obecnie zaczynamy
szkolenie od podstaw, od sprawdzenia, czy
kandydat wykona odpowiedzialne zadania,
działając pod wpływem stresu. A okazji do
podniesienia poziomu adrenaliny ma wie-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
le, na przykład wówczas, kiedy staje
w drzwiach i pod okiem swego nauczycie-
la naprowadza samolot do zrzutu. Ma le-
cącą kilkaset kilometrów na godzinę ma-
szynę, przestrzeń przed sobą, ziemię gdzieś
Polska Zbrojna 23
AAAAAAA SPADOCHRONIARZE
WOJSKO AAAAAAAA
w dole, pilotów czekających na jego decy-
zję, skoczków, których los zależy od tego,
czy poradzi sobie z tym wszystkim – z prze-
strzenią, czasem i techniką.
Polisa na życie
Ppłk Lech Plezia, kpt. Robert Jurczak,
sierż. Jacek Jabłoński – wrocławscy orga-
nizatorzy i instruktorzy szkolenia, mówią
o czterech miesiącach bardzo dużego ob-
ciążenia: – Uczestnicy kursu uczą się bu-
dowy sprzętu, składania spadochronów,
meteorologii, podstaw nawigacji lotniczej,
medycyny, łączności, techniki skoków na
różnych poziomach zaawansowania, za-
chowania w sytuacjach awaryjnych, orga-
nizacji skoków... często zupełnie nowych
dla nich zjawisk. Kwintesencją jednakże
jest metodyka szkolenia spadochronowo-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
-desantowego. Główny nacisk, oprócz
umiejętności spadochroniarskich, kładzie-
my na prowadzenie zajęć, bowiem instruk-
torzy muszą bezbłędnie przekazać wiedzę
żołnierzowi, gdyż podczas wykonywania
skoków spadochronowych będzie to poli-
sa ubezpieczeniowa na życie.
Dwie drogi
Co po kursie? Dalej prowadzą dwie dro-
gi. Dowódcy plutonów i kompanii z upraw-
nieniami instruktorskimi skaczą ze swoi-
mi żołnierzami. Instruktorami są również
dowódcy batalionów. Czy to konieczne?
– Dowódca kompanii czy batalionu nie mu-
si być instruktorem. Wystarczy, że będzie
dobrym skoczkiem. Jeśli jednak jest, to
w tym środowisku z pewnością cieszy się
dużym prestiżem. Ponadto, odpowiadając
za organizację szkolenia spadochronowego
i związane z nim sprawy, nie musi opierać
swych decyzji na opinii doradców, nie mu-
si szperać w instrukcjach lub dowiadywać
się od podwładnych tego, co jest mu po-
trzebne – tłumaczy ppłk Lech Plezia.
24 Polska Zbrojna
Zupełnie odmienną drogą pójdą instruk-
torzy w pionie szkolenia, czyli sekcji za-
bezpieczenia szkolenia spadochronowe-
go. Podoficerowie mogą realizować się tu
latami, oficerowie zaś wpadają przeważ-
nie jak śliwki w kompot, bo mają bardzo
ograniczone szanse rozwoju. Znane są
w tej branży przykłady rezygnacji z karie-
ry na rzecz pozostania w spadochroniar-
stwie. Często, niemal na siłę „wyawanso-
wani” z branży, czują się bardzo nieszczę-
śliwi na odległych od spadochroniarstwa
stanowiskach. Część z nich przenosi się do
Sił Powietrznych.
Udział w kursie daje podstawowe kwa-
lifikacje zawodowe i rozbudza w uczestni-
kach nadzieje na dalszy rozwój. A rzeczy-
wistość może sprowadzić te oczekiwania
do normy obowiązującej instruktora, czy-
li dwudziestu skoków rocznie. To akurat
tyle, ile wyczynowcy w sporcie spadochro-
nowym wykonują w ciągu dwóch dni.
A 500–700 skoków rocznie zawodnicy
uważają za normę pozwalającą przygoto-
wać się do startu w zawodach. Dlatego
żołnierz instruktor po krótkim czasie za-
cznie się cofać, obawiać o własne bezpie-
czeństwo, wreszcie unikać skoków. Bę-
dzie nauczycielem na papierze, w dodat-
ku niebezpiecznym, bez nawyków i spado-
chronowej formy.
Oczywiście fanatycy spadochroniarstwa
zainwestują pieniądze i czas, by dać upust
swojej pasji – wstąpią do aeroklubów lub
będą w weekendy wyrywali się do „wol-
nych stref zrzutu”, gdzie wystarczy mieć
uprawnienia do wykonywania skoków,
ważne badania i pieniądze na bilet w górę.
Taka zabawa, łącznie z wypożyczeniem
spadochronu, kosztuje około stu złotych za
jeden skok.
Kierownika Zakładu Spadochroniar-
stwa ogromnie irytuje sprowadzanie przez
przypadkowe osoby wyobrażenia o szko-
leniu instruktorów do umiejętności „wy-
rzucania” desantu z pokładu samolotu:
– Po to jeździmy za granicę, do szkół spa-
dochronowych z prawdziwego zdarze-
nia, po to przyglądamy się, co robią na-
si sojusznicy, żeby mimo wszystkich
przeciwności nadążać za światem. Nie-
ustannie modyfikujemy program, ale do
tego potrzebujemy środków! Przede
wszystkim zaś godzin nalotu na różnego
typu statkach powietrznych – mówi ppłk
Plezia. Podaje przykład: – W Krakowie,
w czasie lotów metodycznych, ledwie
wyjechali Hiszpanie, przekazawszy nam
swą wiedzę, ładowaliśmy do Casy w ko-
lejnych turach po dwudziestu instrukto-
rów i ćwiczyliśmy podejmowanie skocz-
ka, który, zaczepiwszy się linami na po-
kładzie, zawisł poza samolotem. Każdy
z nich, z tych ponad siedemdziesięciu lu-
dzi, robił to własnoręcznie. Obserwowa-
łem, jak podchodzili w czasie lotu do
rampy, wychylali się i wciągali „pechow-
ca” na pokład. Operacja kosztowała pięć
godzin nalotu! Dla nas jednakże nie są
to zmarnowane środki, bo wiem, że gdy
taka sytuacja się przydarzy, instruktorzy
dadzą sobie radę.
Czysta fantazja
Czy można stosować środki zastępcze,
ćwiczyć spadochroniarstwo na ziemi? Py-
tanie tylko z pozoru brzmi idiotycznie, bo-
wiem trzeba wprowadzić szkolenia w tu-
nelach aerodynamicznych. Urządzenie,
w którym potężna struga powietrza uno-
si skoczka, bardzo przyspiesza naukę wol-
nego spadania. Korzystając z takiego tre-
nażera, można bez użycia samolotu zdzia-
łać cuda. Cóż, najbliższe takie tunele są
w Szwajcarii i we Francji... Ppłk Plezia
nie ukrywa, że pracuje nad tym: – Nale-
ży napisać pismo do przełożonych, do
kosztów korzystania z urządzenia doli-
czyć ceny noclegów, diet, dojazdu. Naj-
prościej byłoby oczywiście podwiesić
gościa w tunelu, żeby po półgodzinie
wyszedł, wszystko umiejąc. Niestety,
aby osiągnąć efekt, potrzeba krótkich,
na przykład dwuminutowych cykli po-
wtarzanych przez kilka dni. Wiem jed-
nak, że to się bardzo opłaci.
A i tak za chwilę ppłk Plezia znów mó-
wi o konieczności zwiększenia nalotu i licz-
by skoków, bo przy najlepszych trenaże-
rach zawsze pozostaje bariera psychiczna:
– Ograniczenie nalotu, możliwości pracy
z różnych statków powietrznych, jest nie-
słychanym błędem. Na przykład, uczest-
nik kursu powinien minimum dwa–trzy ra-
zy naprowadzać każdy typ statku po-
wietrznego, z którego w przyszłości mo-
że prowadzić desantowanie. A to dziś
czysta fantazja. 
nr 33/2007

Z eskulapem
w morze
KRZYSZTOF W YGNAŁ
Na większości okrętów Marynarki Wojennej
są lekarskie etaty. Coraz trudniej jest
z ich uzupełnianiem. Jednostki, wychodząc
w morze, zmuszone są pożyczać sobie lekarzy.
D
opóki istniała Wojskowa
Akademia Medyczna, do-
póty z obsadą lekarskich
stanowisk w wojsku, więc także
w Marynarce Wojennej, nie było
problemu. Rocznie akademia da-
wała armii od 150 do 170 absol-
wentów. Lekarzy nie brakowało.
Sytuacja mocno się skomplikowa-
ła, kiedy zabrakło WAM. Istniejący
wydział wojskowy na
Uniwersytecie Medycznym koń-
czyło 30 lekarzy. Do służby jed-
nak zgłasza się ich dziś niewielu.
Medyków zaczęło brakować.
Pomyślano więc o uzupełnieniu
lekarskich etatów absolwentami
cywilnych uczelni. Nie udało się
jednak skusić wielu osób do wło-
żenia munduru. Dziś w marynar-
ce służą głównie absolwenci
WAM, lekarzy po cywilnej uczelni
jest zaledwie dwóch. – Dwie oso-
by są zainteresowane włożeniem
munduru, można by więc je prze-
szkolić i mianować na stopień
podporucznika. Kłopot jednak w
tym, że nie mamy wolnych etatów
podporucznikowskich – mówi
nr 33/2007
Wielu lekarzy
wojskowych po 15 la-
tach służby i uzyskaniu pra-
wa do emerytury nosi się
z zamiarem opuszcze-
nia armii
kmdr por. Dariusz Lewicki, pełnią-
cy obowiązki szefa Służby
Zdrowia MW.
Ścieżka kariery
W Marynarce Wojennej jest
63 lekarzy, a etatów 84. Nieco le-
piej ma się sprawa z dentystami,
wszystkie dziesięć etatów dla
nich jest zajętych. Służbę pełnią
też mundurowi farmaceuci, któ-
rych jest trzech. Mundury nosi
również trzech psychologów.
– Te liczby są bardzo płynne
– mówi doktor Lewicki. – W na-
stępnym tygodniu mogą się ra-
dykalnie zmienić, bo wielu mo-
ich kolegów zapowiedziało, że
niebawem będą chcieli zwolnić
się ze służby.
A służba to nie tylko praca w ma-
cierzystej jednostce i odpowiada-
nie za stan zdrowia ludzi, ale tak-
że uzupełnianie wakatów, czyli
wyjazdy. W 55 Kompanii
Chemicznej nie ma lekarza. Gdy
jednostka wyjeżdża na poligon
lub wykonuje specjalistyczne za-
dania, musi on być. – Wtedy bie-
SŁUŻBA ZDROWIA WOJSKO
rzemy człowieka „z łapanki”.
Dobrze, jak ktoś sam się zgodzi.
Jeśli nie, musimy kogoś wyzna-
czyć na wyjazd.
– Kiedy istniała Wojskowa
Akademia Medyczna, nie było
z tym żadnego problemu – twier-
dzi doktor Lewicki. WAM wydawał
karty specjalizacyjne i można było
robić specjalizację. Teraz wydaje
je Centrum Medycznego
Kształcenia Podyplomowego.
Trzeba napisać prośbę do szefa
Inspektoratu Wojskowej Służby
Zdrowia i samodzielnie ubiegać
się o miejsce w oddziale szpital-
nym, który prowadzi praktyki.
Młodzi cywilni lekarze są na uprzy-
wilejowanej pozycji – mogą być na
oddziale codziennie, a żołnierze
tylko wtedy, kiedy pozwoli im na to
czas. W każdym razie na karty
specjalizacyjne czeka się bardzo
długo. Sytuację mogłoby poprawić
praktykowanie w wojskowych
szpitalach. Niestety, szpital
w Helu nie ma takich uprawnień.
7 Szpital MW chętnie przyjmuje
lekarzy na specjalizacje, nato-
miast uzyskanie karty specjaliza-
cyjnej z Centrum Medycznego
Kształcenia Podyplomowego gra-
niczy czasami z cudem.
Lekarze wojskowi nie rozglądają
się za pracą za granicą. Nie po-
zwala im na to mundur. Co inne-
go po jego zdjęciu. Wielu lekarzy
po 15 latach służby i uzyskaniu
prawa do emerytury nosi się z za-
miarem opuszczenia armii.
Ratownik
zamiast lekarza?
Przed laty uznano, że ORP „Iskra”
nie potrzebuje doktora, wychodzi
więc w morze bez jego asysty.
Podwodne Kobbeny również nie
mają takiego etatu i korzystają
z pomocy SAR. Na niektórych
okrętach są chemiko-sanitariu-
sze. To dobrze przeszkoleni pod-
oficerowie umiejący udzielić po-
mocy. Być może przyszłościowym
rozwiązaniem, o którym się dysku-
tuje, byłoby zatrudnienie i obsa-
dzenie na okrętach ratowników
medycznych. Doktor Lewicki uwa-
ża, że sprawdziliby się w służbie.
Z powodzeniem mogliby zastąpić
lekarzy w czasie zajęć poligono-
wych, na strzelnicach, rzutniach
granatem. Wszędzie tam, gdzie
niezbędna jest obecność medy-
ka, a niekoniecznie lekarza. 
Stan
posiadania
N a większości okrętów
przewidziano stanowi-
ska lekarzy. Niestety, wiele
z nich wciąż wakuje.
W 12 dywizjonie trałowców
pełni służbę jeden lekarz,
ale w 13 dywizjonie trałow-
ców jest ich już pięciu. Są
na pokładzie OORP
„Flaming”, „Mewa”
i „Czajka”. W 2 Dywizjonie
Transportowo-Minowym le-
karz jest na ORP
„Kontradmirał X. Czernicki”.
Nie mają szczęścia podwod-
niacy – ich dywizjon pozo-
staje bez lekarzy. Największy
polski okręt podwodny ORP
„Orzeł”, wypływając w rejs,
musi pożyczać doktora.
OORP „Wodnik”, „Lech”
i „Kościuszko” to także okrę-
ty bez lekarzy. Na
„Pułaskim”, „Kaszubie”,
„Arctowskim”, „Nawigatorze”
i „Hydrografie” mają więcej
szczęścia. Lekarze są tam
na co dzień i mogą dbać
o załogi. Medycy pełniący
służbę na okrętach są na
etatach porucznikowskich.
Na fregatach są one wyższe,
bo kapitańskie.
Droga rozwoju lekarzy
w mundurach jest ustalona.
Po dłuższym czasie praktyko-
wania na pokładzie okrętu
można zostać oficerem fla-
gowym w dywizjonie i uzy-
skać etat kapitański.
W 13 Dywizjonie Trałowców
jest pięciu lekarzy i zaledwie
jeden kapitański etat.
Rachunek jest więc prosty.
Kadencyjność niczego nie
załatwia, bo jak łatwo obli-
czyć, ten czwarty dojdzie do
kapitańskiego etatu po
12 latach, a nie wszyscy
chcą czekać tak długo.
Polska Zbrojna 25
WOJSKO ZAGROŻENIA

SY
LW
IA
GU
ZO
WS
KA

Je
wk żeli w
rac je
d
wy za W nost
W k o c
słu ka rocz jskow e wo
ż ż e j
Wó by. Ta dym nie – a Str skow
wc k j wyp żan aż P ej w
Ep zas d est ró adku darm ożar ybuc Mobilne L
ide o d wn n
mi zia ież Wojs i i Pr a. Ki hnie
olo łan je ko oku ed po
gic ia śli c Po ra y żo żar,
zne prz ho lsk tur łni do
go ystę dzi ie m a W erz akc
Sił o o p
Zb puje C zagr a odp jskow opeł ji
roj
nyc entr ożen owie a. ni
h R um ie e dni
P (C Re pid e
RE agow emi
PAWEŁ KĘPKA

SZ ą
RP ania .
CRE SZRP

).

26 Polska Zbrojna
 Centrum Reagowania Epidemiologicz-
nego Sił Zbrojnych RP to największa, naj-
lepiej wyposażona i pracująca 24 godziny
na dobę jednostka przeciwepidemiczna
specjalizująca się w wykrywaniu i identy-
fikacji broni biologicznej w Polsce. Ma
wspomagać służby ratownicze w przypad-
ku użycia broni masowego rażenia. CRE
SZRP powstało zaledwie dwa lata temu
i podlega bezpośrednio szefowi Inspekto-
ratu Wojskowej Służby Zdrowia.
Ludzie kapitałem
Komendant centrum płk dr Artur Zdro-
jewski szczyci się przede wszystkim ludź-
mi, z którymi pracuje. Podkreśla, że jego
placówka jest w 100 proc. zawodowa,
a większość jej pracowników stanowi per-
sonel medyczny. – Każdy ma już za sobą
służbę w Iraku. Część brała udział również
w innych misjach. Obecnie przygotowali-
śmy zespół szybkiego reagowania do Af-
ganistanu – mówi komendant CRE SZRP.
Żołnierze z centrum to przede wszyst-
kim epidemiolodzy, mikrobiolodzy, leka-
rze weterynarii i chorób zakaźnych, którzy
ukończyli Wojskową Akademię Medycz-
ną lub uczelnię cywilną, ale przed objęciem
stanowisk oficerskich przeszli trzymie-
sięczne przeszkolenie wojskowe w Wyż-
szej Szkole Oficerskiej Wojsk Lądowych
CENTRUM REAGOWANIA EPIDEMIOLOGICZNEGO SIŁ ZBROJNYCH RP otrzymało 11 lipca od
rządu Stanów Zjednoczonych 9900 zestawów sprzętu ochrony osobistej (PPE), które przekazał
szef Biura Współpracy Obronnej Ambasady Stanów Zjednoczonych płk Stanley J. Prusinsky (na
zdjęciu w środku). Z lewej strony płk dr Artur Zdrojewski, komendant centrum.
SYLWIA GUZOWSKA
e Laboratorium Biologiczne
W Iraku od pierw-
szej zmiany
funkcjonuje wystawio-
ne i szkolone przez
CRE SZRP Mobilne
Laboratorium
Biologiczne.
Kontroluje ono żyw-
ność pochodzącą z
Polski, wspomaga la-
boratoryjnie polski
szpital, szybko może
zidentyfikować broń
biologiczną.
nr 33/2007
we Wrocławiu bądź w Centrum Szkolenia
Wojskowych Służb Medycznych w Łodzi.
Komendant wymaga od nich, by nieustan-
nie podnosili swoje kwalifikacje, więc czę-
sto biorą udział w różnych szkoleniach,
m.in. zagranicznych. W sierpniu pięciu pol-
skich oficerów CRE SZRP weźmie udział
w amerykańskich ćwiczeniach z zarządza-
nia kryzysowego w stanach zagrożenia
oraz zabezpieczenia medycznego po ata-
kach z użyciem broni masowego rażenia.
Placówka ciągle się rozwija i wkrótce
znacznie wzrosną jej możliwości. Cała
broń masowego rażenia, dzięki ścisłej
współpracy z jedną z jednostek chemicz-
nych, będzie wykrywana właśnie w tym
kompleksie. Poza tym do końca bieżącego
roku ukończona zostanie budowa nowo-
czesnego laboratorium.
Istotną sferą działalności CRE SZRP jest
profilaktyka. Kadra prowadzi wykłady
w szkołach i uczelniach wojskowych. Dla
żołnierzy wyjeżdżających na misje przy-
gotowuje kieszonkowe wersje książeczek
o zabezpieczeniu medycznym.
Centrum pracuje ponadto nad stworze-
niem centralnego rejestru szczepień żołnie-
rzy, który ma być gotowy do końca roku.
W pierwszej kolejności mają nim być obję-
ci żołnierze służący w polskich kontyngen-
tach wojskowych, czyli kilka tysięcy osób.
EKSPERT
Płk dr Artur Zdrojewski,
komendant Centrum Reagowania
Epidemiologicznego Sił Zbrojnych RP:
– Zdaję sobie sprawę, jak ważne w tego
typu placówce jak nasze centrum jest
podnoszenie kwalifikacji przez personel.
Są coraz większe możliwości szkoleń za-
granicznych. Chciałbym, by moi ludzie
korzystali z nich w jak najszerszym za-
kresie. Niestety, w placówkach specjali-
stycznych często bywa tak, że ludzi jest
tak mało i są tak potrzebni, iż nie mają
możliwości uczestniczyć w kursach języ-
kowych. Tak też jest w CRE SZRP.
Zdarza się więc, że najwyższej rangi spe-
cjalista niekoniecznie biegle włada języ-
kiem angielskim. Chciałbym to zmienić.
Jednak przede wszystkim chciałbym
stworzyć nowoczesne, dobrze wyposażo-
ne sprzętowo, z jak najlepszą kadrą,
centrum na miarę XXI w. Sądzę, że jed-
ną z najdynamiczniej rozwijanych w jed-
nostce dziedzin będzie nasz zespół ana-
liz – fachowe narzędzie wywiadu
medycznego.
Żołnierze przed wyjazdem na misję prze-
chodzą cały cykl szczepień, a czasami przy
ponownym wyjeździe niepotrzebnie prze-
chodzą go jeszcze raz. Dzięki rejestrowi do-
wódcy będą informowani o terminach,
w których ich podwładni powinni przyjąć
dawki przypominające. Poza tym będą wie-
dzieli, którzy żołnierze mają komplet nie-
zbędnych szczepień. Komandor Bożena
Szubińska, szef Oddziału Farmacji i Logi-
styki Medycznej IWSZ, podkreśla, że taki
wykaz byłby pomocny inspektoratowi przy
planowaniu zakupu szczepionek.
Pracownicy centrum biorą także udział
w ćwiczeniach, m.in. z Państwową Strażą
Pożarną, Strażą Graniczną, Policją.
– Każdy ma swoje procedury. Na wspól-
nych ćwiczeniach poznajemy je, dowia-
dujemy się, czego możemy spodziewać
się od innych, uczymy się współpraco-
wać, działać jak jeden organizm. Przede
wszystkim jednak poznajemy ludzi. To
bezcenne. Wszak w sytuacjach kryzyso-
wych współpraca z kimś, kogo znamy,
jest o wiele łatwiejsza – wystarczy jeden
telefon, by dowiedzieć się, na jakie
wsparcie możemy liczyć – wyjaśnia płk
Zdrojewski. To istotne, ponieważ w sy-
tuacji kryzysowej, gdy minister obrony
narodowej podejmie decyzję o włączeniu
wojska do akcji, centrum będzie współpra-
cowało ze służbami cywilnymi.
Długa droga do ideału
Komendant, choć przyznaje, że zmiany
w wojskowej służbie zdrowia powoli zmie-
rzają we właściwym kierunku, czuje się
bezsilny wobec biurokracji i związanych
z nią długotrwałych procedur pozyskiwa-
nia środków. Pułkownik uważa, że gdyby
nie opieszałość, a właściwie brak jakiejkol-
wiek reakcji Agencji Mienia Wojskowego,
od roku miałby przygotowane w centrum
nowoczesne mobilne laboratoria. Dopiero
przesunięcie środków do Departamentu
Zaopatrywania pozwala mieć nadzieję
na rychłe ich uruchomienie. – Jako od-
dział gospodarczy, części zakupów mo-
żemy dokonywać samodzielnie, jednak
środki trwałe, czyli o wartości powyżej
3,5 tys. zł, kupowane są centralnie. Jed-
ne i drugie wymagają długich i trudnych
procedur przetargowych – mówi i doda-
je, że sytuacja nie wygląda lepiej w przy-
padku zamówień składanych na potrze-
by misji. – Często od zamówienia do re-
alizacji mija pół roku, czyli tyle, ile trwa
zmiana. Wiadomo, jakie są konsekwen-
cje. Moi ludzie przebywający w kontyn-
gentach nie zawsze mają kompletne wypo-
sażenie. Poza tym pułkownik, podobnie
zresztą jak minister Szczygło, podkreśla,
że przy zakupach nie można kierować się
tylko ceną. 
Polska Zbrojna 27
KULISY ECHELON
ECHELON
Gromadzi i analizuje faksy,
e-maile, transfery plików,
a nawet zwykłe rozmowy
telefoniczne. Szacuje się,
że system przetwarza
około 3 mld przekazów
elektronicznych na dobę.

ROYAL AIRFORCE

Z urządzeń podsłuchowych
korzystają służby
wywiadowcze na całym
świecie. Większość z nich
działa jednak na
ograniczonym terenie.
Wyjątkiem jest Echelon,
amerykański system
globalnej inwigilacji.
Anteny nasłuchowe tego
systemu mogą stanąć
w Polsce tuż obok urządzeń
tarczy antyrakietowej.

z podsłuch TOMASZ GOS

o raz pierwszy informacja o pro-
jekcie Echelon trafiła do opinii
publicznej blisko dwadzieścia
lat temu. Margaret Newsham,
zatrudniona wówczas w należą-
cej do Amerykanów bazie Men-
with Hill w północnej Anglii (hrabstwo
Yorkshire), złożyła w Kongresie Stanów
Zjednoczonych skargę na nadużycia, ja-
kie jej zdaniem miały miejsce w tajnych
amerykańskich projektach wywiadow-
czych. Sprawą zainteresował się brytyj-
ski dziennikarz Duncan Campbell, któ-
ry w wyniku przeprowadzonego przez
siebie śledztwa 12 sierpnia 1988 r. opub-
likował w czasopiśmie „New Statesman”
artykuł mówiący o tym, co właściwie
dzieje się w bazie Menwith Hill.
Według ustaleń Campbella, baza Men-
with Hill to część amerykańskiego sy-
stemu Echelon. System ten powstał
w wyniku porozumienia zawartego
przez USA, Wielką Brytanię, Austra-
lię, Nową Zelandię i Kanadę tuż po
II wojnie światowej. Porozumienie (na-
zwane od dwóch najważniejszych syg-
natariuszy UKUSA) dotyczyło szero-
ko pojętego wywiadu elektronicznego.
Miało ono rozwijać się wraz z postę-
pem technologii. Było wymierzone

28 Polska Zbrojna nr 33/2007

 ZAKŁÓCANIE
Międzynarodowa społeczność hakerów, skupiona wokół li-
sty dyskusyjnej Hacktivism, ogłosiła 21 października 1999 r.
Dniem Zakłócania Echelona (Jam Echelon Day). Akcję zor-
ganizowano pod hasłem: jeżeli rzeczywiście nas podsłu-
chują, to niech mają co podsłuchiwać. Nawoływano, aby
w tym dniu każdy użytkownik internetu umieszczał w wy-
syłanych przez siebie e-mailach dużo słów kluczowych, na
które przypuszczalnie reaguje Echelon, takich jak np. FBI,
CIA, NSA, Iran, MOSSAD, NASA, Clinton, gun, assault,
bomb, drug, terrorism, revolution itp. Miała to być forma

chem
ataku na Echelon przez dostarczenie analitykom przeglą-
dającym wychwycone wiadomości niemożliwej do opraco-
wania ilości materiału. Był to także sposób zwrócenia uwa-
gi opinii publicznej na problem globalnej inwigilacji.

przede wszystkim przeciwko rosnącym
w siłę krajom komunistycznych i mia-
ło charakter ściśle militarny. Ogromny
budżet, jakim dysponowało amerykań-
skie wojsko podczas ,,zimnej wojny’”,
pozwalał na zaawansowane formy pod-
słuchu, włącznie z brawurową akcją
amerykańskiego okrętu podwodnego,
który w latach 1971–1972 zainstalował
indukcyjne urządzenia podsłuchowe na
rosyjskim kablu telefonicznym na Mo-
rzu Ochockim, wykorzystywanym do
łączności z bazami wojskowymi na
Kamczatce.
Mielenie informacji
Echelon to największa w historii na-
szego globu sieć wywiadu elektronicz-
nego. Większość źródeł podaje, że sy-
stem ten ma na całym świecie urządze-
nia do przechwytywania wiadomości
w kanałach telekomunikacji. Echelon
gromadzi i analizuje faksy, e-maile,
transfery plików, a nawet zwykłe roz-
mowy telefoniczne. Szacuje się, że sy-
stem przetwarza około 3 mld przekazów
elektronicznych na dobę. Zebrane lokal-
nie informacje z całego świata przesy-
łane są do centrali w Fort Meade, gdzie
znajduje się też główna siedziba NSA 

nr 33/2007 Polska Zbrojna 29

KULISY ECHELON
(amerykańska Agencja Bezpieczeństwa
Narodowego). Superkomputery analizują
materiał, m.in. język przechwyconej wia-
domości i źródło, z którego pochodzi.
System Echelon przeznaczony jest
przede wszystkim do analizy transmisji
o charakterze tekstowym (faksów, telek-
sów, e-maili). Dane tego rodzaju łatwo
można przeszukać. Jarosław Rafa, autor
artykułów dotyczących problemu prywat-
ności w internecie, zwraca uwagę, że we-
dług niektórych źródeł, w systemie Eche-
lon nagrywa się również masowo rozmo-
wy telefoniczne. Taśmy są odsłuchiwane
wyrywkowo. Większości z nich nikt ni-
gdy nie słucha i po kilku miesiącach są
kasowane. Chyba że dany numer telefonu
znajdzie się akurat z jakichś powodów
w kręgu zainteresowań wywiadu.
Problem z komórką
Anteny systemu Echelon nie są jednak
doskonałe. Według znawców tematu nie
nadają się na przykład do globalnego pod-
słuchu sieci telefonów komórkowych.
– Łączność komórkowa odbywa się (jak sa-
ma nazwa wskazuje) w niewielkich (o pro-
mieniu ok. 30 km) regionach zwanych ko-
mórkami i nie ma możliwości podsłuchania
np. z Mazur, gdzie mogłaby działać stacja
nasłuchowa, rozmowy prowadzonej w Za-
kopanem – wyjaśnia Paweł Krawczyk, spe-
cjalista z serwisu IPSec.pl.
Rozmowy z telefonów komórkowych
można za to podsłuchiwać o wiele ła-
twiej, wpinając się do central operatorów
30 Polska Zbrojna
komórkowych (czy naziemnych, jak
TP SA). – Tego typu działania są prowa-
dzone w majestacie prawa, a operatorzy
mają obowiązek takie przyłącza udostęp-
niać na podstawie prawa telekomunika-
cyjnego – mówi Paweł Krawczyk.
Rozmowy telefoniczne są w ten właś-
nie sposób podsłuchiwane w Stanach
Zjednoczonych. Dziennik „USA Today”
podał niedawno, że podlegająca Penta-
gonowi Agencja Bezpieczeństwa Naro-
dowego prowadzi potajemnie rejestr
prywatnych rozmów telefonicznych mi-
lionów Amerykanów, korzystając z da-
nych dostarczonych przez firmy telefo-
niczne. Jest to element programu reali-
zowanego od ataku 11 września 2001 r.
Ma on na celu wykrycie ewentualnych
kontaktów obywateli amerykańskich
z terrorystami. Z wywiadem wojsko-
wym współpracują przy tym programie
trzy wielkie firmy telekomunikacyjne:
Verizon, AT&T i Bell South.
Echelon pod Warszawą?
Według niektórych nieoficjalnych źró-
deł, baza nasłuchowa systemu Echelon
znajduje się także w Pyrach pod Warsza-
wą, w jednostce wojskowej umieszczo-
nej w Lesie Kabackim. W miejscu tym
przed drugą wojną światową mieściła
się placówka polskiego kontrwywiadu,
w której polscy matematycy rozszyfro-
wali tajne kody niemieckiej Enigmy
i zbudowali jej model. Od zakończenia
wojny mieści się tam Centralne Stanowi-
sko Dowodzenia i Kontroli polskiej prze-
strzeni powietrznej.
Inne źródła podają, że baza taka znajdu-
je się w odludnych, nieuprzemysłowionych
rejonach na wschodzie Polski. Kwestia in-
stalacji urządzeń systemu Echelon pojawi-
ła się ostatnio znowu w związku z możli-
wością zainstalowania na terenie Polski tar-
czy antyrakietowej. Można sobie przecież
wyobrazić, że wraz z wyrzutniami prze-
ciwrakietowymi będą tam stały anteny na-
słuchowe.
– Dla Polski taka stacja nasłuchowa
byłaby jak najbardziej korzystna, bo sta-
wia nas na równi z takimi uczestnikami
systemu Echelon jak Wielka Brytania
NSA
Podlegająca
Pentagonowi
Agencja Bezpieczeństwa
Narodowego prowadzi pota-
jemnie rejestr prywatnych
rozmów telefonicznych milio-
nów Amerykanów, korzysta-
jąc z danych dostarczo-
nych przez firmy te-
lefoniczne
czy Australia i daje dostęp do informacji
wywiadowczych uzyskanych tą drogą
– mówi Paweł Krawczyk. – Może nato-
miast budzić niepokój Rosji, Białorusi
czy innych państw, które objęłaby swo-
im zasięgiem.
Zarówno USA, jak i Wielka Brytania
– dwaj główni partnerzy porozumienia
UKUSA – odmawiają wszelkich komen-
tarzy na temat systemu Echelon i nie po-
twierdzają jego istnienia. Jarosław Rafa
zwraca jednak uwagę, że przez pierwsze
kilkadziesiąt lat funkcjonowania NSA
rząd amerykański również zaprzeczał jej
istnieniu. Wzmiankę o Echelonie znale-
ziono jednak w odtajnionych archiwal-
nych dokumentach NSA. Istnienie syste-
mu potwierdził również w wywiadzie dla
BBC funkcjonariusz australijskich służb
bezpieczeństwa. 
nr 33/2007
AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA

Na zakończenie obchodów
63. rocznicy powstania warszawskiego
u zbiegu ulic Solec i Wilanowskiej
4 sierpnia odbyła się inscenizacja
walk z powstania.

32 Polska Zbrojna nr 32/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
JAROSŁAW WITKOWSKI
Dla tłumnie zebranych warszawia-
ków grające rolę powstańców grupy re-
konstrukcyjne Parasol, Radosław, Wi-
gry, Czata 49 i Śródmieście przedsta-
wiły przebieg walk od dnia wybuchu
powstania do chwili przybycia żołnie-
rzy Berlinga (których zagrali członko-
wie grupy rekonstrukcyjnej Krasnaja
Kalina) i ostatecznej klęski walczącej
stolicy w początkach października
1944 r. Niewdzięczną rolę niemieckich
okupantów wzięły na siebie grupy Po-
merania 1945, Aufklaerung Abteilung
7, Kampfgruppe Lisa, Rhein i Wiking.
Inscenizacja rozpoczęła się sceną
z życia warszawiaków tuż przed wybu-
chem powstania. Następnie widzowie
mogli obejrzeć potyczkę niemieckiego
nr 32/2007
patrolu motocyklowego z powstańca-
mi, budowę barykady i odparcie nie-
mieckiego szturmu. Przybycie desantu
1 Armii WP obwieścił przelot nad po-
lem bitwy rosyjskiego Polikarpowa
– Po-2, czyli sławnego „Kukuruźnika”.
Wsparci żołnierzami Berlinga po-
wstańcy pomyślnie odparli kolejny nie-
miecki atak, ale w końcu zmuszeni zo-
stali do odwrotu, przygnieceni siłą nie-
mieckiego natarcia.
Przyczółek Czerniakowski utworzo-
ny został 15 września, gdy żołnierze
1 Armii Wojska Polskiego przeprawili
się na prawy brzeg Wisły. Po ośmiu
dniach zażartych walk (23 września)
polskie oddziały zostały pokonane. Wal-
ka o ostatni dom trwała aż 24 godziny.
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Polska Zbrojna 33
WOJSKA LĄDOWE
NORBERT BĄCZYK kursem”, czyli nie obejmowały testów
związanych z certyfikacją.
Trwa wdrażanie do naszej armii nowoczesnego,
Ostrze dla piechura
przeciwpancernego pocisku kierowanego Spike LR.
Spike LR (Spike – kolec, ostrze, LR
Co ważne, już wkrótce rakiety Spike będą – Long Range – długi zasięg) staje się
powoli podstawowym przenośnym ze-
wytwarzane w polskiej fabryce. Odpowiedzialne stawem przeciwpancernym naszych
za ich przyszłą produkcję zakłady Mesko uzyskały Wojsk Lądowych, zastępując leciwe
działa bezodrzutowe SPG-9 czy za-
właśnie stosowne certyfikaty. wodne Fagoty. To broń, która ma tra-

Spike made in Po

Liczba wyrzutni i pocisków

Spike przejętych przez WP
ANORBERT BĄCZYK (2)

wyrzutnie pociski
2004 2 20
2005 24 60
2006 32 200
2007 38 (plan) –

N
abycie przez Polskę prze-
ciwpancernych pocisków
kierowanych (ppk) typu
Spike LR to jeden z naj-
ważniejszych programów
modernizacji wyposaże-
nia Wojska Polskiego w ostatnich la-
tach. Na podstawie umowy między
MON a ZM Mesko SA/PHZ Bumar
sp. z o.o. z 29 grudnia 2003 r., w latach
2004–2013 do wyposażenia Wojsk Lą-
dowych mają trafić łącznie 264 wyrzut-
nie Spike oraz 2675 pocisków Spike
LR Dual. Program ten, co niezwykle
ważne, przebiega bez opóźnień, a Woj-
ska Lądowe odebrały już przeszło
60 wyrzutni i kilkaset rakiet. Do koń-
ca roku w naszych arsenałach ma zna-
leźć się 96 wyrzutni. Wkrótce kolejne
partie pocisków będą już pochodzić
z rodzimej produkcji, ulokowanej właś-
nie w Mesku.
Zdolność zakładów ze Skarżyska-
-Kamiennej do wytwarzania rakiet po-
twierdziły próby poligonowe, w czasie
których odpalono łącznie sześć
Spike’ów. Wszystkie powstały w ZM
Mesko. Zorganizowane na przełomie
lipca i sierpnia testy koło Drawska Po-
morskiego obejmowały cztery odpale-
nia – dwa nocne i dwa dzienne. Wszyst-
kie pociski precyzyjnie trafiły w cele.
Później zorganizowano jeszcze strze-
lania pokazowe z udziałem m.in. wice-
ministra Marka Zająkały i gen. broni
Waldemara Skrzypczaka. Obecność go-
ści chyba nieco zdeprymowała operato-
ra wyrzutni, bo dopiero drugi Spike „do-
padł” zdezelowany wrak T-55. Te odpa-
lenia odbyły się już jednak „poza kon-
fiać m.in. do kompanii wsparcia na-
szych batalionów piechoty, zarówno
tej zmotoryzowanej, jak też powietrz-
no-szturmowej. Decydując się na po-
ciski Spike, dzieło izraelskiego kon-
cernu Rafael Armament Development
Authority, weszliśmy do klubu posia-
daczy ppk tzw. III generacji, gdzie po-
ciski mogą być kierowane automatycz-
nie, według zasady „wystrzel i zapo-
mnij”. Można też korygować ich lot na
bieżąco ręcznie i stosować zarówno
w dzień (głowica CCD), jak i w nocy
(głowica IIR).
O jakości Spike’a najlepiej świadczy
jego rozpowszechnienie. Według infor-
macji producenta, zestawy przeciwpan-
cerne z tej rodziny trafiły do 14 państw,
które zamówiły przeszło 13 tys. poci-
sków. Do tej pory odpalono ich już po-

34 Polska Zbrojna nr 33/2007

 FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

nad 900 z 90 proc. skutecznością. Hi- Można nawet powiedzieć, iż izraelski

storia zakupu ppk Spike to także dobry
przykład na to, jak powinien wyglądać
offset. ZM Mesko otrzymały odpo-
wiedni transfer technologii i mogą od
tej chwili zająć się montażem końco-
wym pocisków, wytwarzając do nich
również wstępną głowicę bojową,
główną głowicę bojową, silnik starto-
wy, silnik marszowy, zbiornik ciśnie-
niowy oraz zasobnik pocisku.
pocisk Spike stał się w dużej mierze pro-
duktem europejskim, gdyż – podobnie
jak w Polsce – większość podzespołów
powstaje w krajach, które zdecydowały
się nabyć tę broń. I tak obok ZM Mesko
w produkcji Spike’a uczestniczą Niem-
cy z DBD/RDE, Włosi z Oto Melary
i MBDA, Finowie z INSTA i Holendrzy
z THALES.
Problemem jest jednak to, że zbyt rzad-
FLESZ
MORĄG. Podczas uroczystej zbiórki
25 lipca płk dypl. Ryszard Buchowski ob-
jął obowiązki dowódcy 16 Brygady
Zmechanizowanej. Dowódca 16 DZ
gen. dyw. dr Ryszard Sorokosz przedsta-
wił przebieg i osiągnięcia służbowe nowe-
go dowódcy. Życzył płk. Buchowskiemu,
żołnierzom i pracownikom wojska wielu

Poland
SPIKE TRAFIŁ! Jego skutki
oceniają zgromadzeni
goście, w tym wiceminister
Marek Zająkała (pierwszy
z lewej) oraz dowódca
Wojsk Lądowych, gen.
Waldemar Skrzypczak
(drugi od lewej). Spike to
także udany przykład off-
setu, nie powinna zatem
dziwi obecność wiceminis-
tra Pawła Poncyliusza (dru-
gi z prawej).
DATY
ODPALEŃ
PPK SPIKE W WL:
21.02.2005 r.,
08.12.2005 r., 21.02.2006 r.,
14.09.2006 r., 27.09.2006 r.,
30.11.2006 r.,
15.06.2007 r.
W duecie z Rosomakiem
W ciąż nie wiadomo, czy nasze BWP
Rosomak zostaną uzbrojone w ppk
Spike. Przypomnijmy, iż kupowane dziś
wyrzutnie to zestawy ręczne, a zamysł in-
tegracji pocisków z wieżą Oto Melary jak
na razie zawieszono ze względu na kosz-
ty. Wprawdzie plany zakładają, iż dodat-
kowa partia 159 Rosomaków zakupio-
nych w odmianie BWP dostanie takie po-
ciski zintegrowane z wieżą, ale do tego
droga jeszcze daleka. Na razie Spike trafi
więc do batalionów zmotoryzowanych ku-
chennymi drzwiami. Część bazowych
Rosomaków ma bowiem służyć kompa-
nii wsparcia jako wozy do przewozu ob-
sługi przenośnych Spike’ów. Żołnierze na
polu walki opuszczaliby takie „opancerzo-
ne taksówki”, i dopiero później szykowali
ppk do walki.
ko używa się Spike’a na poligonie. sukcesów w służbie i pracy.
W ciągu przeszło dwuletniego już użyt-
kowania tych ppk żołnierze Wojska Pol-
skiego odpalili w warunkach poligono- WROCŁAW, ŚWIĘTOSZÓW. Dowódca
wych niespełna dziesięć rakiet, a zgod- 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej
nie z planami co roku mają je odpalać gen. dyw. Paweł Lamla 31 lipca odwiedził
tylko cztery razy. To prawda, iż dzięki małą Irakijkę, która przeszła
istniejącym symulatorom można strze- w Dolnośląskim Centrum Chorób Serca
lać ze Spike’a wirtualnie, a jeden taki po- ,,Medinet” operację wady serca
cisk jest bardzo drogi (Spike LR Dual („PZ” nr 31 „Ratunek dla Jannat”). Na
kosztuje 100 tys. dol.; wyrzutnia – 300 wiadomość, że centrum coraz dotkliwiej
tys. dol.). Niemniej jednak symulatorów odczuwa brak krwi do zabiegów kardio-
jest chyba zbyt mało, a na dodatek nic chirurgicznych, zadeklarował pomoc.
nie zastąpi realnych ćwiczeń na poligo- O sytuacji placówki kardiochirurgicznej
nie. „Pudło” operatora w czasie pokazu poinformował swoich żołnierzy. Pierwsi
z 3 sierpnia nie było przecież w naszych na apel odpowiedzieli wojskowi ze
warunkach pierwsze i dobrze pokazało, Świętoszowa. Następnego dnia zawitał
że za większość niecelnych trafień odpo- do nich ambulans do pobierania krwi
wiadają właśnie ludzie. Zakupione poci- z Wojewódzkiej Stacji Krwiodawstwa
ski mają trwałość dziesięciu lat bez re- z Wrocławia.
gularnej konserwacji, więc ich rezerwy
przy na przykład dwukrotnym zwiększe-
niu częstotliwości odpaleń na pewno by znacznie cięższy i o większych rozmia-
nie ucierpiały. rach (Spike LR – 114 cm długości, wa-
ga pocisku 10,5 kg; Spike ER – 167 cm
Jeszcze dłuższe zęby długości, waga pocisku 34 kg), można
Zakupiony przez Polskę Spike LR to zamontować na pojeździe, stosując
przenośny ppk dla piechoty. Jego wdro- przy tym elementy celownicze z mniej-
żenie nie rozwiązuje
Nic nie zastąpi realnych szego krewniaka. ER
zatem w pełni proble- montowane są też na
mu wyposażenia na- ćwiczeń na poligonie. śmigłowcach. Używa
szej armii w rodzinę się ich w izraelskich Co-
różnych pocisków
„Pudło” operatora brach i rumuńskich Pu-
przeciwpancernych. w czasie pokazu mach, ma trafić na
Chodzi tu głównie
o cięższe i mające z 3 sierpnia nie było
hiszpańskie Tygrysy,
a w planach Rafaela jest
większy zasięg ppk, przecież w naszych także zintegrowanie go
montowane np. na śmi- z Black Hawkiem.
głowcach. Dlatego warunkach pierwsze Gdyby zatem Polska
też oglądający wspo- i dobrze pokazało, decydowała się na za-
mniany pokaz wicemi- kup cięższych ppk, po-
że za większość
nister Marek Zająkała zycja w przetargu ko-
oświadczył, iż „Spike niecelnych trafień lejnego Spike’a byłaby
to zęby Wojsk Lądo- dość silna. Koniecz-
wych. Jest szansa, aby odpowiadają ność nabycia takich ra-
te zęby były jeszcze kiet jest tym większa,
dłuższe. Bardzo po-
właśnie ludzie iż Wojska Lądowe
ważnie bierzemy to pod uwagę”. Ma- chciałby nabyć w przyszłości taktycz-
rek Zająkała odniósł się w ten sposób ne bezzałogowce, wzorem amerykań-
do dyskusji na temat konieczności za- skim uzbrojone właśnie w ppk. W ta-
kupu pocisków takich jak Spike ER, kim przypadku zdecydowanie bardziej
czyli o zasięgu rzędu 8 km, wobec efektywne byłyby właśnie takie poci-
4 km już użytkowanych LR. Taki ppk, ski jak Spike ER. 

nr 33/2007 Polska Zbrojna 35

SIŁY POWIETRZNE

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
PIOTR LASKOWSKI

Nie
szkodzić
Dlaczego obowiązują
różne kryteria zdrowotne
przy naborze pilotów
samolotów odrzutowych?
Niektórzy nie mogą latać
na F-16, ale latają
na samolotach
MiG-29 i Su-22.
pilotom
zdrowotne stawiane kandydatom na pilo- kim poziomie jak astronauci – uważa
tów F-16 są zbyt wysokie – mówi płk Mi- ppłk pil. Maciej Trelka, dowódca
chał Erdmański, szef Oddziału Użytko- 7 Eskadry Lotnictwa Taktycznego.
wania i Prób w Locie Statków Powietrz- Gdy po trzech latach od przeprowa-
Negatywne decyzje komisji lotni- nych z Dowództwa Sił Powietrznych. dzenia badań przyszedł czas wylotu
czo-lekarskich przekazane wielu pilo- Gen. bryg. pil. Włodzimierz Usa- do USA, okazało się, że kryte-
tom, którzy byli kandydatami do lata- rek, dowódca 2 Brygady riów już nie spełniają. Lu-
nia F-16, stwierdzały w badaniu rezo- Lotnictwa Taktyczne- dzie, którzy jechali na
nansowym zwyrodnienia kręgosłupa. go, uważa, że jeżeli W OKULARACH badania kwalifika-
W związku z tym nie mogą oni pilo- chodzi o pilotów, Wzorem przy tworzeniu nowe- cyjne na F-16,
tować Jastrzębi, ale mogą samoloty którzy już latają go programu badań dla naszych pi- o mało co nie stra-
MiG-29 i Su-22. To sprzeczność, nad na samolotach lotów mają być takie same wymagania cili grupy zdro-
którą łamią sobie głowy decydenci MiG-29 czy zdrowotne, jakie obowiązują w USA. wia na samolot
z Sił Powietrznych, Wojskowego In- Su-22, to nale- Wiadomo, że amerykańscy piloci latają naddźwiękowy.
stytutu Medycyny Lotniczej i wojsko- żałoby stosować w szkłach kontaktowych lub noszą okulary. System prowa-
wych komisji lotniczo-lekarskich. dla wszystkich Niejednokrotnie można było zaobserwować dzenia badań
Na Su-22 występują przeciążenia rzę- te same wyma- pilotów Gwardii Narodowej, gdy wysiadali kandydackich
du 7 g (rzadko osiągalne), a w F-16 – 9 g gania. Tę opinię z samolotów w okularach. Nawet pod- skutecznie więc
(w każdym locie), zatem w tym przypad- podtrzymuje też czas przyprowadzania polskich odstraszył chęt-
ku decyzje komisji można jakoś tłuma- ppłk pil. Robert Jastrzębi amerykańscy piloci nych. – Kilka osób
czyć. Dlaczego jednak zweryfikowano Cierniak, dowódca nosili okulary. odpadło i zniszczyło
negatywnie pilotów MiG-29, na których 1 Eskadry Lotnictwa sobie karierę – mówi
przeciążenie też wynosi 9 g? Co było Taktycznego: – Nie znam ppłk Trelka.
podstawą ustalenia takich kryteriów? wymogów zdrowotnych na F-16, Dyrektor WIML płk Olaf
ale przechodzę co roku badania na Truszczyński nie czuje się już jednak
INNE KRYTERIA MiG-29 i uważam, że kryteria powinny odpowiedzialny za sprawy zdrowot-
Młodzi piloci wyszkoleni na MiG-29 być te same – mówi. ne pilotów związane z ich naborem
czy Su-22 chcieliby latać na nowym sa- na F-16, bowiem komisja lotniczo-le-
molocie wielozadaniowym, bo zdają so- KTO ZA TO ODPOWIADA? karska została odłączona od instytu-
bie sprawę, że będzie on w użyciu przez Gdyby spytać pilota, kto ponosi od- tu już w 2002 r. – W związku z tym
kilkadziesiąt lat, a Su-22 nie zostanie powiedzialność za zawyżenie kryte- nie są ustalone procedury pozwalają-
w linii dłużej niż do 2012 r. riów zdrowotnych, zawsze odpowie, ce instytutowi wpływać na jakość
– Odczucie pilotów i zdanie środowi- że WIML. – Piloci z 7 Eskadry prze- orzecznictwa i wprowadzać jakiekol-
ska lotniczego jest takie, że wymagania chodzili kilka lat temu badania na ta- wiek zmiany w tej dziedzinie – mó-

36 Polska Zbrojna nr 33/2007


PILOCI WYSZKOLENI
NA MiG-29 CZY Su-22 chcieliby latać
na nowym samolocie wielozadaniowym,
bo zdają sobie sprawę, że będzie on
w użyciu przez kilkadziesiąt lat.
wi doc. dr hab. Wiesław Kowalski,
rzecznik prasowy WIML.
Obecnie więc Wojskowy Instytut
Medycyny Lotniczej formalnie prze-
stał pełnić funkcję ostatecznej insty-
tucji odwoławczej w dziedzinie medy-
cyny lotniczej. Dwie orzekające ko-
misje lotniczo-lekarskie korzystają
z pomieszczeń WIML, ale są od in-
stytutu niezależne i podlegają tylko
szefowi Centralnej Wojskowej Komi-
sji Lekarskiej. Natomiast ppłk Ryszard
Woźny, szef Wojskowej Komisji Lot-
niczo-Lekarskiej w Dęblinie, odbija
piłeczkę i mówi: – Metodyka badań
nie zależy od nas.
Płk Adam Jaskowski, szef Wojskowej
Komisji Lekarskiej SP, zwraca uwagę
na istotną sprawę. W nowym regulami-
nie wykonywania lotów, obowiązują-
cym od tego roku, za pilotów i tym sa-
mym za ich badania odpowiada szef
Służby Zdrowia SP. Czyżby więc Siły
Powietrzne nie wiedziały, że to od nich
wszystko teraz zależy? I że WIML prze-
prowadzi wszelkie badania, które zlecą
i za które zapłacą?
POMYSŁY NA ZMIANY
W lipcu br. odbyło się pierwsze spo-
tkanie przedstawicieli WIML, komisji
lotniczo-lekarskich i szefostwa Służby
Zdrowia SP z dowódcą SP. Okazuje się,
że szefostwo chce zmienić chorą sytu-
nr 33/2007
PRZEPISY
W ymagania zdrowotne dla personelu
latającego określają odpowiednie
krajowe przepisy normatywne związane
z orzecznictwem. Część specjalistycznych
badań dla celów orzeczniczych wykonuje
się wg tzw. wskazań, na przykład lekar-
USAF
skich, właściwych komisji lotniczo-lekar-
skich i lekarzy orzeczników. Piloci latający
na samolotach MiG-29 i Su-22, którzy
osiągnęli wysoki poziom wyszkolenia, ma-
ją zgodnie z przepisami dopuszczenia do
lotów, czasem mimo pewnych niedoma-
gań zdrowotnych. Kandydat na pilota F-16
musi mieć bardzo dobry stan zdrowia, za-
równo fizycznego, jak i psychicznego, gwa-
rantujący pomyślne zakończenie bardzo
trudnego szkolenia w USA i kilkunastolet-
nią służbę w powietrzu. – Jest zatem oczy-
wiste, że wymagania muszą być zróżnico-
wane – mówi rzecznik prasowy WIML
doc. dr hab. Wiesław Kowalski.
Dyskwalifikujące kandydata zaburzenia
w stanie zdrowia są dopuszczalne u pilota
już wyszkolonego na danym typie samolo-
tu – do momentu zakończenia służby.
Przepisy nakładają także na komisje lotni-
czo-lekarskie obowiązek stwierdzania bra-
ku wad lub schorzeń kręgosłupa. Badania
przeprowadzane są z zastosowaniem naj-
lepszych dostępnych metod. W czasach,
gdy obecni piloci samolotów MiG-29 i Su-
22 byli kandydatami do pilotowania tych
maszyn, najlepszą metodą były zdjęcia
rentgenowskie. Obecnie stosuje się rezo-
nans magnetyczny, który pozwala ujawnić
niewykrywalne przedtem zaburzenia.
FLESZ
WARSZAWA. W obecności dowódcy SP
gen. dyw. pil. Andrzeja Błasika, kierowni-
czej kadry Dowództwa Sił Powietrznych
oraz personelu Centrum Operacji
Powietrznych uroczyście przekazano obo-
wiązki nowemu dowódcy centrum. Został
nim dotychczasowy szef sztabu Sił
Powietrznych gen. dyw. pil. Sławomir
Dygnatowski, który zastąpił na tym stano-
wisku gen. broni pil. Lecha Majewskiego.
Decyzją ministra obrony narodowej
gen. Majewski został skierowany do Sztabu
Generalnego Wojska Polskiego, gdzie obej-
mie obowiązki asystenta szefa Sztabu
Generalnego WP ds. Sił Powietrznych.
Oprac. GP
ację związaną z kwalifikowaniem pi-
lotów. Pracuje już nawet nad zmianą
wymagań zdrowotnych dla kandyda-
tów na pilotów F-16. – Do WIML zo-
stały już wysłane pomysły odnośnie do
nowego programu badawczego, doty-
czącego m.in. noszenia przez pilotów
szkieł kontaktowych i okularów – mó-
wi ppłk Stanisław Malotki z szefostwa
Służby Zdrowia SP.
Wiadomo, że programy badań opra-
cowanych przez WIML będzie zatwier-
dzał płk Bogdan Chraplak, szef Służby
Zdrowia SP. – Doświadczeniem na pew-
no będzie też służył gen. bryg. pil. Ana-
tol Czaban, który na początku urzędo-
wania na stanowisku szefa Szkolenia SP
dostał od gen. dyw. pil. Stanisława Bła-
sika, dowódcy Sił Powietrznych, zada-
nie uporządkowania spraw związanych
ze szkoleniem lotniczym – mówi Mar-
cin Siemiątkowski z biura rzecznika SP.
Kwestia kwalifikacji zdrowotnych bę-
dzie wiec teraz oczkiem w głowie szko-
leniowców, bowiem im mniej pilotów
przejdzie – do tej pory bardzo wygóro-
wane – badania, tym dłużej będziemy
osiągać wymaganą liczbę 1,5 pilota na
jeden samolot F-16.
Aby ratować sytuację, powstały już
programy badawcze, które zakładają
przeszkolenie na F-16 obecnych pilo-
tów Su-22 i MiG-29. Teraz zapoznaje
się z nimi gen. Czaban. 
Polska Zbrojna 37
MARYNARKA WOJENNA

Oblatywacze
MARIAN KLUCZYŃSKI

siedemnastek
dwóch typach śmigłowców. Komandor
Tański lata już 28 lat. Ma 2,5 tys. go-
dzin nalotu na Mi-17. Od 2003 r. jest pi-
lotem doświadczalnym I stopnia. Ko-
mandor Wiatrak lata od przeszło 17 lat.
Piloci 28 Puckiej Eskadry Lotniczej jako jedni z nielicznych Za sterami śmigłowców Mi-2, W-3, Mi-
w siłach zbrojnych mają uprawnienia do oblatywania 8, a także Mi-17, który ma m.in. moc-
wielozadaniowych śmigłowców Mi-17 przygotowywanych niejsze silniki, spędził ponad 2 tys. go-
w Wojskowych Zakładach Lotniczych dla Wojsk Lądowych. dzin, z czego 500 na „siedemnastce”.
Również ma uprawnienia instruktorskie
ażdy śmigłowiec przechodzą- ca klucza grupy poszukiwawczo-ra- na W-3 i Mi-17 oraz pilota doświadczal-
cy remont lub modernizację towniczej. Inżynierem pokładowym nego II stopnia na oba typy śmigłowców.
musi być oblatany przez pilo- jest kpt. mar. Marek Mrugała. Kapitan Orliński z podobnymi uprawnie-
tów doświadczalnych. Należą niami ma nalot ponad 2,2 tys. godzin.
do nich lotnicy 28 Puckiej Eskadry Lot- Dwa tysiące godzin nalotu – Każdego roku uprawnienia te mu-
niczej: jej dowódca kmdr por. pil. Ro- Wszyscy to dobrze wyszkoleni, do- simy odnawiać, wykazując się odpo-
man Tański, kmdr ppor. pil. Cezary świadczeni piloci z uprawnieniami in- wiednią wiedzą teoretyczną i udoku-
Wiatrak – zastępca dowódcy i kpt. struktorskimi na śmigłowce W-3 oraz mentowanym nalotem – podkreśla ko-
mar. pil. Waldemar Orliński – dowód- Mi-17 i z dużym nalotem na co najmniej mandor Tański. – Kiedyś do zdobycia

38 Polska Zbrojna nr 32/2007

 FLESZ
GDYNIA. Dowódcę okrętu hydrograficzne-
go Marynarki Wojennej ORP „Heweliusz”
kmdr. por. Marka Czarneckiego zastąpił na
tym stanowisku dotychczasowy zastępca
dowódcy okrętu kmdr ppor. Grzegorz
Kokosiński. 1 sierpnia, zgodnie z morskim
Kmdr por. pil. ceremoniałem, na morzu odbyło się prze-
kazanie obowiązków. W uroczystości wzięli
Roman Tański, udział m.in. zastępca dowódcy Centrum
Operacji Morskich kontradm. Jerzy Patz,
dowódca przedstawiciele Biura Hydrograficznego
28 Puckiej MW i dowódca dywizjonu zabezpieczenia
hydrograficznego kmdr Dariusz Kolator.
Eskadry Lotniczej, – To dobry, sprawdzony w różnych warunkach śmigłowiec Kmdr Czarnecki obejmie stanowisko szefa
– mówią zgodnie marynarze eksploatujący od 2002 r. dwa szkolenia dywizjonu zabezpieczenia hydro-
został Pilotem Mi-17. Twierdzą, że jest prosty w obsłudze i łatwy w pilotażu. graficznego.
Jest on używany w 40 krajach, m.in. w si-
Roku 2006 łach zbrojnych Wielkiej Brytanii
i Stanów Zjednoczonych.
POLSKIE GDYNIA. Już po raz siódmy polski niszczy-
Mi-17 ciel min będzie operował w składzie elitar-
takich uprawnień wyma- nych Sił Odpowiedzi NATO. 30 lipca dwu-
zostały zmodernizowane
ipółmiesięczną misję w Stałym Zespole
i dostosowane do standardów gano co najmniej I klasy,
Okrętów Obrony Przeciwminowej NATO roz-
NATO. Mają system łączności i na- dzięki której można by- począł ORP „Czajka”. Okręt ten, dowodzony
wigacji zgodny z wymogami ło zostać pilotem obla- przez kpt. mar. Jarosława Tuszkowskiego,
Międzynarodowej Organizacji tywaczem III, II lub opuścił port w Gdyni, aby dołączyć do ze-
Lotnictwa Cywilnego (ICAO), a co I stopnia. Obecnie nie społu SNMCMG1 (Standing NATO Mine
najważniejsze, mogą latać ma klas, jednak od kan- Countermeasure Group1). Główne zadania,
w każdych warunkach dydatów wciąż się wiele jakie wykonywać będzie załoga polskiego
klimatycznych wymaga. Teraz dostają oni okrętu, to prowadzenie kompleksowych
uprawnienia pilota doświad- działań obrony przeciwminowej – poszuki-
czalnego III, II lub I stopnia – do- wanie, wykrywanie i niszczenie min den-
daje komandor Wiatrak. nych oraz kotwicznych, trałowanie kontak-
towe i niekontaktowe oraz wytyczanie bez-
Lot po życie piecznych torów wodnych.
Komandor Wiatrak zdobywał do-
świadczenie, przede wszystkim niosąc
MARIAN KLUCZYŃSKI (2)

Wymiary: pomoc ludziom morza. W nawiązaniu do artykułu p. Piotra

długość –18,31 m; – Najbardziej utkwił mi w pamięci
szerokość – 4,5 m; mój pierwszy lot. Byłem wówczas do-
wysokość – 5,6 m wódcą załogi – wspomina komandor
maks. prędkość 250 km/h Wiatrak. – O godz. 22 dostaliśmy sy-
i może osiągać pułap 6 tys. m. gnał, że rybak na kutrze ma zawał ser-
ca i potrzebna jest natychmiastowa po-
moc. Był styczeń, warunki okropne.
M O Ż L I WO Ś C I Mało tego – wchodzący w skład naszej
załogi ratownik też zaczynał dopiero
ŚMIGŁOWIEC TRANSPORTOWY Mi-17 swoją służbę w dyżurze ratowniczym.
zabiera na pokład 25 żołnierzy lub 2,5 to- Z uwagi na duże ryzyko decyzję o wy-
ny ładunku. Wykorzystuje się go także do locie pozostawiono nam. Zapytałem za-
zadań bojowych. Może mieć m.in. pod- łogę, co robimy? Odpowiedź była jed-
czepione do specjalnych belek wyrzutnie noznaczna: lecimy. Akcja się powiodła.
rakiet. Istnieje możliwość przystosowania Satysfakcja pozostała do dziś – dodaje
maszyny do ewakuacji rannych. Ma ona komandor. – Natomiast jeśli chodzi
wówczas siedem stanowisk z nosza- o oblatywanie śmigłowców po remon-
mi oraz trzy fotele dla personelu medycz- tach i modernizacjach, ma to swoją spe-
nego, jak również niezbędny sprzęt do ra- cyfikę, ale dla doświadczonego pilota
towania i podtrzymywania życia. nie stanowi większego problemu. Nale-
Mi-17 jest łatwy w pilotowaniu.
ży jedynie pilnować, aby wykonać okre-
Obsługuje go trzyosobowa załoga. Ma ślonych czynności, w zależności od
dwa silniki o zwiększonej mocy i pięcio- przeprowadzonych prac. Pomaga świa-
łopatowy wirnik nośny. Z tyłu pod belką
domość, że z boku siedzi równie do-
ogonową znajdują się (wrota)
świadczony kolega, a jeszcze inny jest
drzwi ładunkowe. na wieży kontroli – dodaje pilot.

Gozdka „Bitwa o MiG-a” zamieszczonego
w „Polsce Zbrojnej” nr 25/2007 uprzej-
mie informuję, że podane w nim dane
dotyczące wprowadzenia nowatorskiego
systemu obsługowo-remontowego samo-
lotów MiG-29 pod kryptonimem „Kurpie”
są niepełne.
Nazwa „Kurpie” użyta w artykule w rze-
czywistości odnosi się do pracy badaw-
czo-rozwojowej „System eksploatacji sa-
molotów MiG-29 wg stanu techniczne-
go”, realizowanej od sierpnia 2004 r. do
marca 2006. Wnioskodawcą pracy były
Siły Powietrzne, a głównymi wykonawca-
mi Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2
w Bydgoszczy i Instytut Techniczny Wojsk
Lotniczych w Warszawie.
W związku z powyższym uprzejmie pro-
szę o zamieszczenie informacji uzupeł-
niającej do artykułu.
dyrektor Instytutu Technicznego
Wojsk Lotniczych
dr inż. Ryszard Szczepanik

nr 33/2007 Polska Zbrojna 39

WOJSKO LUDZIE

Ryzyko wpisane w służbę

To był patrol jak setki innych. Pozostało tyko powrócić do bazy. Nagle wybuch.
Trzeci w kolumnie hummer wylatuje w powietrze. Rannych zostaje czterech żołnierzy,
najciężej st. szer. Michał Ożóg.
Żołnierze
z zespołu bojowego
Bravo z 1 Brygady Saperów
z Brzegu zostali ranni 8 lipca
w prowincji Paktika w wyniku eks-
plozji IED (improwizowanego ładunku
wybuchowego), gdy ich patrol wracał do
bazy. Hummer, którym się poruszali, je-
chał jako trzeci w kolumnie pojazdów.
Prawdopodobnie najechał na minę. Trzej
lżej ranni koledzy st. szer. Ożoga prze-
bywają obecnie na urlopie w kraju.
Już niedługo powrócą do
Afganistanu, by kontynuo-
wać służbę
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

stresu pourazowego. Nie wymaga leczenia

farmakologicznego i hospitalizacji w Kli-
nice Psychiatrii i Stresu Bojowego.
Budująca wizyta
RANNEGO W AFGANISTANIE Michała Ożoga odwiedził 31 lipca minister Aleksander Szczygło.
St. szer. Michał Ożóg rozpoczął służbę w 2000 r. jako żołnierz zasadniczej służby wojskowej. Rannego w Afganistanie żołnierza od-
Następnie został przyjęty do służby nadterminowej. Od 2004 r. jest starszym szeregowym zawo- wiedził 31 lipca minister Aleksander Szczy-
dowym w kompanii inżynieryjnej 1 Brzeskiej Brygady Saperów im. T. Kościuszki. Brał udział gło. To była zwykła rozmowa. Bez oficjal-
w następujących misjach: Syria (Wzgórza Golan 2001/2002), Afganistan („Enduring freedom” nych formułek. Bez wchodzenia w rolę
2002), Pakistan („Swift relief” 2005/2006) i Afganistan (ISAF 2007). zwykłego żołnierza i szefa resortu obrony
narodowej. Szczegółów wypadku szerego-
ummer spłonął doszczętnie. więc najprawdopodobniej wróci do całko- wy nie mógł zdradzić, bo stracił przytom-
On też płonął. Poparzeniu ule- witej sprawności. Choć schudł 16 kg i nie ność. O zdrowiu mówił krótko i z pokorą,
gło 8 proc. jego ciała, przede ma zbytnio apetytu, mówi, że z dnia na że rany są dokuczliwe, ale trzeba to znieść.
wszystkim nogi. – Gdybym nie dzień jest coraz lepiej. Najbardziej doskwiera bezczynność. Pla-
stracił przytomności, w porę Rany na ciele goją się dobrze, a jak z ra- ny? Chce trochę czasu spędzić z żoną
wydostałbym się z pojazdu i nie stałoby się nami na duszy? Według rzecznika WIM i dzieckiem, a potem, oczywiście, powró-
to, co się stało… – mówi żołnierz, jakby ppłk. Wojciecha Lubińskiego, każdy ma cić do służby. Kończący się w sierpniu kon-
miał pretensje do swojego organizmu. indywidualny próg odporności psychicz- trakt, o czym zapewniali minister Szczy-
Przeszczepy były niezbędne. Operacje nej. Będący pod stałą obserwacją st. szer. gło i szef sztabu WL gen. dyw. Jerzy Mi-
przeprowadzono w amerykańskim szpita- Ożóg do tej pory nie zdradzał symptomów chałowski, zostanie przedłużony. Wyjazd
lu w Rammstein. na misję? Nie przekreśla takiej możliwo-
Dobre rokowania Klinika Psychiatrii ści. Wypadek go nie zraził. To nie była je-

Obecnie st. szer. Ożóg dochodzi do zdro-
wia w Centralnym Szpitalu Klinicznym
MON na Oddziale Klinicznym Chirurgii
Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Leczenia
Oparzeń Wojskowego Instytutu Medycz-
nego w Warszawie. Asystent ordynatora
oddziału płk. dr. Wojciecha Witkowskiego
kpt. dr Bartłomiej Zoń powiedział, że stan
pacjenta jest dobry. Za mniej więcej dwa
tygodnie rany się wygoją. Najważniejsze,
by nie wdała się żadna infekcja. Żołnierza
czeka jeszcze rehabilitacja. Ćwiczenia fi-
zyczne rozciągną skórę i przeszczepy, przy-
pomną pracę mięśni, co zapobiegnie przy-
kurczom i dysfunkcjom kończyn dolnych.
St. szer. Ożóg już samodzielnie chodzi,
i Stresu Bojowego
K linika powstała 22 lipca 2005 r. Jej
głównym zadaniem jest udzielanie
kompleksowej i specjalistycznej pomo-
cy psychiatrycznej i psychologicznej żoł-
nierzom Wojska Polskiego cierpiącym
z powodu zaburzeń psychicznych,
w szczególności będących następstwem
stresu bojowego. Z placówki mogą ko-
rzystać również rodziny wojskowych oraz
w miarę możliwości inni chorzy. W klini-
ce funkcjonuje m.in. całodobowy oddział
psychiatryczny i oddział dzienny poradni
zdrowia psychicznego dla pacjentów nie-
wymagających hospitalizacji.
w
go pierwsza misja, więc wie, że ryzyko jest
wpisane w służbę. Hummery? Ten gorący
temat nie mógł być pominięty. Dodatko-
wym zabezpieczeniem pojazdu, którym
poruszali się poszkodowani, były kamizel-
ki kuloodporne na podłodze. Cóż, Amery-
kanie nie życzą sobie zmian konstrukcyj-
nych. Za to Rosomaki! Żołnierzowi zaświe-
ciły się oczy. Robią wrażenie! Ludność cy-
wilna twierdzi, że talibowie boją się bez-
pośredniej konfrontacji z nimi. Nadal będą
podkładać ładunki wybuchowe, ale nie za-
ryzykują kontaktu ogniowego. Porywanie
się z kałasznikowem na 30 mm działko to
samobójstwo. Rosomaki sieją postrach już
teraz, zanim zostaną dopancerzone.
 Sylwia Guzowska

40 Polska Zbrojna nr 33/2007

KAROLINA PRYMLEWICZ
INTERWENCJE WOJSKO

W pułapce BOGUSŁAW POLITOWSKI

Te rany nie krwawią, nie zostawiają blizn, nie szpecą.

wspomnień
Bywają jednak bardziej dokuczliwe niż amputacja.
Nieleczone – rujnują życie, paraliżują.

nr 33/2007 Polska Zbrojna 41

WOJSKO INTERWENCJE
Z ulgą wysiadają z samolotu. Stają na
zbiórce na płycie lotniska, nie do końca
wierząc, że to już koniec, że już nie ma
zagrożenia, że żaden pocisk moździerzo-
wy nie rozerwie się nagle w pobliżu. Nie
trzeba już uciekać do schronu czy jechać
na patrol.
Pozornie spokojni, nawet nie zdają sobie
sprawy, że wojna odcisnęła jednak na nich
swoje piętno. Niektórzy już po kilku tygo-
dniach sami stwierdzą lub usłyszą od
najbliższych, że są jacyś inni. Niejeden
z nich przed zaśnięciem będzie przeżywał
po raz setny nagły ostrzał, wybuch miny
pułapki czy tragiczną śmierć kolegi, które-
mu nie można było pomóc. Wielu będą nę-
kały koszmary senne. Niektórzy z nich za-
pukają do gabinetu lekarza. Psychiatra po
długim wywiadzie poinformuje, że wojna
wciąż w nich tkwi. Że to nic, iż wytrzyma-
li dwie czy trzy tury, że bez lęku działali
w boju, że z pozoru są silni i zdrowi.
Niektórzy nawet trafią na oddział lecze-
nia stresu bojowego. Poddani terapii zaję-
ciowej, psychoterapii i po zażyciu środków
farmakologicznych zaczną się uspokajać.
Wielu z nich od nowa poskleja życie w ca-
łość. Nie wszyscy jednak. Będą tacy, któ-
rzy usłyszą, że ich służba w armii dobiegła
końca. Ci, po dłuższym leczeniu, za które
NFZ nawet nie zapłaci szpitalom wojsko-
wym w całości, wyjadą do domów ze skie-
rowaniem na komisję lekarską.
Kiedy jakiś czas później, po wykonaniu
dodatkowych badań, usłyszą od członków
komisji, że muszą odejść z armii, a ich
schorzenie nie jest związane ze służbą, nie
będą chcieli w to uwierzyć. Tłumaczenie
lekarzom, że ich psychikę zrujnowały trzy
tury w Iraku, ostrzały bazy, walka, którą
toczyli gdzieś na ulicach Karbali czy al Kut
i ciągła obawa o życie, nic nie da. Lekarze
spojrzą kolejny raz w urzędowy wykaz
schorzeń i bezradnie rozłożą ręce.
Stres bojowy
PTSD (ang. posttraumatic stress disor-
der) – zespół stresu pourazowego, zwany
często stresem bojowym, nie był do niedaw-
na w naszym wojsku praktycznie znany
i badany. Misja iracka, pierwsze potyczki
bojowe, miny pułapki zastosowane prze-
ciwko naszym żołnierzom, ciągłe zagroże-
nie życia – wszystko to zaczęło kaleczyć
ich psychikę. Wojskowi lekarze specjaliści
zaczęli uważnie zajmować się tym zagad-
nieniem. Podpatrywano, jak przy tym scho-
rzeniu wygląda opieka medyczna w innych
armiach. Zaczęły powstawać wyspecjalizo-
wane oddziały leczenia stresu bojowego.
Obecnie funkcjonują one przy wojskowych
szpitalach w Warszawie, Bydgoszczy, a od
27 marca br. także we Wrocławiu. Schorze-
nia te leczone są także w innych szpitalach,
które mają oddziały psychiatryczne.
Paradoks goni paradoks
O powstaniu wrocławskiego oddziału le-
czenia stresu bojowego zadecydowano, bio-
rąc pod uwagę przewidywania specjalistów,
że wiele tego typu schorzeń ujawni się
u żołnierzy, którzy uczestniczyli w wojen-
nych misjach, nawet po latach. Oddział
utrzymywany jest z funduszy NFZ. Znala-
zło się w nim 28 miejsc dla pacjentów, lecz
kontrakt z funduszem zdrowia obejmuje tyl-
ko 16 łóżek, bo tyle miał dawny oddział le-
czenia nerwic.

EKSPERT
Doc. dr hab. n. med.
Stanisław Ilnicki,
kierownik Kliniki Psychiatrii i Stresu
Bojowego Wojskowego Instytutu
Medycznego w Warszawie:
– Rozporządzenie ministra obrony narodowej
z 1 sierpnia 2003 r. oraz załączniki do niego z wyka-
zem schorzeń, które pozostają w związku ze służbą
wojskową i z tytułu których przysługują świadczenia
odszkodowawcze, od lat nie były aktualizowane.
Opracowano je przed laty i powielano. Nie uwzględ-
niają one obecnej sytuacji, w której nasi żołnierze
wypełniają zadania w warunkach wojny. Wiem o tym
doskonale, bo jestem konsultantem Centralnej
Wojskowej Komisji Lekarskiej. Już jakiś czas temu
przygotowaliśmy propozycje zmiany tych wykazów.
Wielokrotnie nasze środowisko medyczne postulo-
wało pilną potrzebę dostosowania ich do obecnej sy-
tuacji. Niestety, jak dotąd jest cisza w tej sprawie. Do
tej pory mieliśmy około 20 spraw orzeczniczych
związanych z PTSD. Gdy trzeba było je rozpatrywać,
powstawał dysonans. Komisje lekarskie, aby nie
skrzywdzić żołnierza, ratowały się pewnymi doraźny-
mi rozwiązaniami, ale nie tędy droga. W pojedyn-
czych sytuacjach sprawy trafiały do sądów.
EKSPERT
Płk Mariusz Tomaszewski,
Departament Prawny MON:
– Obecnie nie wiem nic o pracach w departamencie
związanych ze zmianą tych właśnie przepisów.
EKSPERT
Płk lek. med. Tadeusz Komorowski,
zastępca przewodniczącego Centralnej
Wojskowej Komisji Lekarskiej:
– Zebraliśmy informacje i sugestie od różnych kon-
sultantów i specjalistów medycznych co do zmian
w wykazie schorzeń pozostających w związku
ze służbą wojskową, z tytułu których przysługują
świadczenia odszkodowawcze. Mamy przygotowane
propozycje do zmian zarówno w załącznikach,
jak i samym rozporządzeniu. Jak dotąd jednak
nikt z kierownictwa resortu nie nakazał ich przedsta-
wienia. Fakt, że obecny stan uniemożliwia uznanie
schorzeń stresu pourazowego za związane
ze służbą, a co za tym idzie nie można przyznawać
żołnierzom świadczeń odszkodowawczych
i innych przywilejów.

42 Polska Zbrojna nr 33/2007


Gdy żołnierz cierpiący na PTSD trafi do
oddziału, wcale nie jest pacjentem armii,
lecz NFZ. Dlatego takiego weterana mi-
sji powinien obejmować system kolejko-
wy funduszu i wszystkie inne procedury.
W wykazach funduszu nie istnieje scho-
rzenie stresu bojowego czy pola walki,
jak mówią niektórzy. Dlatego pacjenta
„podciąga się” w statystykach i wyka-
zach pod zaburzenia stresu urazowego,
schorzenia adaptacyjne lub inne. Wszyst-
ko dlatego, że takiej jednostki chorobo-
wej nie wpisano w wykazach międzyna-
rodowych. Kuriozalne jest to, że NFZ
oszacował leczenie pacjenta ze stresem
bojowym na dwa tygodnie, i za tyle pła-
ci. Natomiast zdaniem specjalistów mi-
nimalny czas leczenia żołnierza na od-
dziale powinien wynosić trzy tygodnie
i więcej. Słowem, ostatni tydzień lecze-
nia odbywa się jakby na kredyt.
Jak mówi ordynator wrocławskiego od-
działu ppłk dr Zbigniew Mazurczyk, w
tym roku leczono we Wrocławiu pięciu
pacjentów mających symptomy stresu bo-
jowego. Dodaje jednak, że objawy trau-
ŻOŁNIERZ, który na skutek traumy psychicznej spowodowa-
nej wojną nie może dalej pełnić służby, staje przed komisją
i zostaje zwolniony do rezerwy, nie otrzymuje żadnych przywi-
lejów wnikających z faktu, że został okaleczony emocjonalnie
nr 33/2007
my mogą uzewnętrznić się u niektórych
żołnierzy nawet po latach. Leczenie od-
bywa się za pomocą różnych metod psy-
choterapeutycznych polegających na od-
twarzaniu traumatycznego przeżycia.
Sporadycznie wystarcza tylko terapia
psychologiczna. W wielu przypadkach,
gdy stany depresyjne i lękowe się nasila-
ją, włącza się także preparaty farmako-
logiczne. Mogą zdarzyć się także zabu-
rzenia kombinowane, somatyczne połą-
czone z psychicznymi. Niestety, może
być i tak, że lekarze nie opanują schorze-
nia, gdyż przybiera ono czasem bardzo
ostrą postać lub jest zbyt długo bagateli-
zowane przez żołnierza.
Doktor przestrzega wszystkich wraca-
jących z misji, aby nie lekceważyli żad-
nych zmian, jakie dostrzegą w swoim za-
chowaniu. Jego zdaniem ważne jest, aby
reagować zawsze, gdy zauważymy, że
zmienił się stosunek żołnierza do najbliż-
szych oraz samego siebie. Symptomem
chorobowym może być m.in. częstsze niż
kiedyś sięganie po alkohol lub inne używ-
ki, a także problemy z koncentracją, nad-
podczas służby.
ALEKSANDER RAWSKI
O finansowaniu świadczeń zdrowot-
nych uczestników misji zastępca dy-
rektora dolnośląskiego NFZ do spraw
służb mundurowych Jerzy Bąk mówi, że po-
krywa się je z budżetu państwa, czyli z pie-
niędzy MON, co reguluje ustawa, która we-
szła w życie w maju tego roku. Przyznaje,
że zgodnie z tymi zapisami prawa, żołnie-
rzy, którzy nabawili się urazów w trak-
cie misji, nie obowiązują żadne
kolejki i mają oni wiele in-
nych przywilejów
KOSOWO POLEMIKI
pobudliwość, bezpodstawne lęki, nawraca-
jące wspomnienia, koszmary senne. Ich
pojawienie się wymaga wizyty u lekarza
specjalisty.
Ordynator zwrócił także uwagę, że ma
sygnały od swoich cywilnych kolegów, iż
coraz częściej wojskowi – w obawie przed
drwinami w jednostce, możliwością utra-
ty stanowiska i z innych powodów – trafia-
ją z objawami PTSD do prywatnych gabi-
netów. O nieżyczliwym nastawieniu w jed-
nostkach do żołnierzy zgłaszających i chcą-
cych leczyć takie dolegliwości przeczytać
można także na wojskowych forach inter-
netowych.
Bezduszne przepisy
Związki schorzeń ze służbą wojskową
regulowane są przez rozporządzenie mini-
stra obrony narodowej z 1 sierpnia 2003 r.
(Dziennik Ustaw nr 143, pozycja
nr 1397). Niestety, w zarządzeniu nie ma
rozpoznania medycznego związanego ze
stresem nabytym w warunkach działań
wojennych. Owszem, jest punkt dotyczą-
cy schorzeń adaptacyjnych, w tym stre-
su pourazowego, jednak – jak mówią
przewodniczący rejonowej i terenowej
komisji lekarskiej z Wrocławia – nie ma
podstaw, aby w myśl tych przepisów
schorzenia stresu urazowego (bojowego)
uznać za związane ze służbą wojskową.
Komisje opierają się na przepisach, a te,
jak dotąd, nie określają stresu pourazo-
wego (bojowego) jako schorzenia naby-
tego w związku z wypełnianiem zadań
służbowych.
Reasumując, żołnierz, który na skutek
traumy psychicznej spowodowanej warun-
kami wojennymi nie może dalej pełnić
służby wojskowej, staje przed komisją i zo-
staje zwolniony do rezerwy, nie otrzymu-
je żadnych przywilejów wnikających z fak-
tu, że został okaleczony emocjonalnie pod-
czas służby.
Sytuacji takich przed komisjami lekar-
skim nie było wiele. Nie trzeba jednak cze-
kać, aż zaczną zgłaszać się kolejni żołnie-
rze. Wspomniane przepisy powinny być
zmienione i dostosowane do realiów. 
KAROLINA PRYMLEWICZ (2)
Polska Zbrojna 43
PORADY UMUNDUROWANIE
Gdzie
diabeł
nie może... PAULINA GLIŃSKA
Kobiety, jak to zwykle bywa, dopięły swego. Nie była to
jednak ich zachcianka, lecz coś, co od dawna im się
należało. Prawdopodobnie męki z za dużymi
mundurami polowymi i zbyt dużymi butami już
niedługo się skończą. Trwają bowiem prace
w zakresie opracowania i modyfikacji części
kobiecego umundurowania.
Pojawienie się kobiet w wojsku spowo-
dowało zmianę samej armii. W przyspie-
szonym tempie trzeba było stworzyć odpo-
wiednie warunki do służby pań w dotych-
czas hermetycznym, wojskowym środowi-
sku. Fakt, że wcześniej tylu kobiet w armii
nie było, być może usprawiedliwia to, że
pierwsze „żołnierki” nie od razu dostały to,
co dostać powinny. Do dziś wiele już się
poprawiło, jednak cały czas wojsko dosto-
sowuje się do obecności kobiet.
PROŚBA O NALEŻNE
Choć od niepamiętnych czasów woj-
skową rzeczywistość kształtowali męż-
czyźni, to pojawienie się kobiet w tym
środowisku musiało zapoczątkować dys-
kusję na temat ich potrzeb. Gdy pierw-
sze panie, które zasiliły polskie wojsko,
zaczęły nieśmiało wspominać o tym, że
mundury są za duże, a buty niezbyt wy-
godne, zasugerowano im, że w armii
ważne jest uzbrojenie i szkolenie, a nie
fason kobiecego obuwia. Mężczyznom
żołnierzom, nieprzyzwyczajonym do
obecności kobiet w wojsku, sprawa wy-
dała się mało istotna. Rozmowy ucichły,
ale problem pozostał.
44 Polska Zbrojna
Sprawa kobiecych mundu-
rów ciągnie się od ośmiu lat,
od kiedy MON otworzyło dla
kobiet akademie wojskowe, wyż-
sze szkoły oficerskie i podoficerskie.
Jeśli chodzi o mundur galowy, to z nim
nie ma żadnego problemu – dla każ-
dego szyty jest na miarę. Kłopot poja-
wia się wtedy, gdy kobieta ma włożyć
mundur polowy, który często jest za
duży, a przez to niewygodny. Choć ist-
nieje możliwość przeróbki krawieckiej
na koszt wojska, to nie zawsze daje ona
pożądany efekt.
ZŁOŚLIWCOM, KTÓRZY
TWIERDZĄ, ŻE PANIOM
W GŁOWACH
TYLKO FATAŁASZKI,
PROPONUJEMY PRZYMIERZYĆ
MUNDUR CO NAJMNIEJ
CZTERY NUMERY ZA DUŻY
I SPRÓBOWAĆ W NIM SPĘDZIĆ
CHOĆ JEDEN DZIEŃ
EKSPERT
Płk Beata
Laszczak,
pełnomocnik ministra obrony narodowej
ds. wojskowej służby kobiet:
– Zaopatrzenie mundurowe kobiet nie
jest problemem banalnym i mało zna-
czącym. Szczególnie w warunkach po-
lowych czy na misjach żołnierze (nie tyl-
ko kobiety) odczuwają jakość zarówno
ubrań, jak i innego sprzętu, w który są
wyposażani. Uwagi, które zgłaszały ko-
biety na ten temat, zostały wykorzysta-
ne przez służbę materiałową w ubie-
głym roku. Panie są niezwykle prak-
tyczne, dlatego warto słuchać, co mają
do powiedzenia w tych kwestiach. Na
szczęście widać także dobrą wolę osób
odpowiedzialnych za tworzenie przepi-
sów w zakresie zaopatrzenia munduro-
wego i w środki higieny. Dlatego sytu-
acja powoli się poprawia.
nr 33/2007
 Kolejnym problemem w kwestii ko-
biecego umundurowania są buty. Panie
skarżą się, że czółenka, które oferuje
im wojsko, są niewygodne, brzydkie
i bardzo trudno wytrzymać w nich
dłuższy czas. Z kolei obuwie do mun-
duru polowego nie przewiduje małych,
kobiecych rozmiarów stopy. Jak twier-
dzi piękniejsza część armii, byłoby
znacznie lepiej, gdyby wszystkie panie
dostawały pieniądze i same kupowały
sobie buty według wyznaczonych kry-
teriów. Niestety, takie rozwiązanie nie
jest brane pod uwagę.
Równoważnik pieniężny jest za to
– dzięki interwencji pełnomocnika mini-
stra obrony narodowej ds. wojskowej służ-
by kobiet płk Beaty Laszczak – wypłaca-
ny w przypadku bielizny, choć według
obowiązujących przepisów i ustalonych
w nich norm należności nie pokrywa on
w znaczącym stopniu kosztów zakupu
danego przedmiotu, a powinien.
BLISKO ROZWIĄZAŃ
Panie uważają zresztą – i trudno
nie przyznać im racji – że we wszel-
kich działaniach mających na celu
poprawę ich sytuacji nie tylko w kwe-
stiach mundurowych to one powin-
ny mieć decydujący głos. Dobrze by
było także, aby kobiety same mogły
testować nowe wzory umundurowa-
nr 33/2007
nia, bo same najlepiej wiedzą, czego stanie zwiększony o blisko 117–265 zł,
tak naprawdę im trzeba. w zależności od okresu, za który będzie
Dzięki zaangażowaniu kobiet być mo- wypłacany. Nowelizacja rozporządzenia
że sprawa mundurów zostanie wkrótce wprowadza także należności przedmio-
rozwiązana. Obecnie prowadzone są pra- tów damskich dla słuchaczek szkół pod-
ce mające na celu opracowanie bądź mo- oficerskich (rozporządzenie zostało pod-
dyfikację trzech rodzajów butów i kape- pisane 29 czerwca br.).
lusza. Wprowadzono także małe Obecność kobiet w polskiej ar-
rozmiary mundurów i obu- mii jest już dzisiaj powszech-
wia polowego. Jak zapew- CO na. Nikogo w zasadzie
nia Inspektorat Wspar- JEST WAŻNE? nie powinno dziwić, że
cia Sił Zbrojnych, nie Gdy pierwsze panie, które panie chcą, aby ich
ma sygnałów o bra- zasiliły polskie wojsko, zaczęły potrzeby były do-
kach umundurowa- nieśmiało wspominać o tym, strzegane. Kobieta
nia polowego i butów iż mundury są za duże, a buty żołnierz ma takie sa-
w potrzebnych dla niezbyt wygodne, zasugerowano mo prawo do wy-
kobiet rozmiarach. im, że w armii ważne jest godnego, pasujące-
Uwzględniając za- uzbrojenie i szkolenie, go na nią munduru
tem składane przez ko- a nie fason kobiecego jak mężczyzna, który
biety wnioski i propozy- obuwia akurat o rozmiar swoje-
cje, w trakcie nowelizacji go zabiegać nie musiał. Je-
rozporządzenia ministra obro- śli już dopuszczono kobiety do
ny narodowej z 3 czerwca 2004 r. wojska, to powinno im się zapewnić
w sprawie umundurowania i wyekwipo- takie warunki, by mogły godnie służyć
wania oraz ubiorów cywilnych żołnierzy i skupiać się na tym, na czym powinny,
zawodowych i kandydatów na żołnierzy bez niepotrzebnego myślenia o rzeczach
zawodowych dokonano zmian w należno- podstawowych, które im się należą.
ściach dla kobiet. Dotyczą one m.in. A złośliwcom, którzy twierdzą, że pa-
zwiększenia liczby rajstop (24 pary na niom w głowach tylko fatałaszki, propo-
rok), piżamy (dwie na dwa lata) czy biu- nujemy przymierzyć mundur co najmniej
stonosza (trzy na rok). Za powyższe przed- cztery numery za duży i spróbować
mioty wypłacany jest równoważnik pie- w nim spędzić choć jeden dzień. Być mo-
niężny, który z racji zmian należności zo- że to utnie wszelkie komentarze. 
Polska Zbrojna 45
POD NASZYM PATRONATEM

Zorientowani
BOGUSŁAW
POLITOWSKI

Biegi czy jazda rowerowa na orientację to nie tylko sport, ale także sposób
na aktywny wypoczynek. Bywa, że podczas zawodów z mapą w lasach spotkać
można całe rodziny. Mało kto wie, że sportowcy z wojskowych klubów stanowią
polską elitę w tej dyscyplinie.

oskonała znajomość zasad
czytania mapy, umiejęt-
ność poruszania się w trud-
nym terenie, szybkość po-
dejmowania decyzji i zna-
komita kondycja fizyczna
to podstawowe cechy, jakie musi mieć za-
wodnik uprawiający biegi na orientację.
Ta paramilitarna dyscyplina zyskuje co-
raz więcej miłośników.
EURO-ORIENTEERING 2007
27–29 lipca w Lądku Zdroju, pod na-
szym patronatem medialnym, po raz dru-
gi rozegrano międzynarodowe zawody
Euro-Orienteering w biegach i jeździe
rowerowej na orientację. Na starcie im-
prezy stanęło prawie 400 zawodników
z dziesięciu krajów reprezentujących
80 różnych klubów. Rywalizowano
w 23 kategoriach biegowych i dziesięciu
rowerowych.
Zawody odbywały się głównie w oko-
licach miasta. Jednak z myślą o turystach
i kuracjuszach bardzo widowiskową kon-
kurencję – sprint w jednej z kategorii za-
wodników (elita) – rozegrano w centrum
miasta w Parku Zdrojowym. Na trasie te-
go etapu stanęły cztery najlepsze zawod-
niczki z kraju oraz 14 mężczyzn. Wszy-
scy reprezentowali kluby wojskowe. Ry-
walizowano na dystansie 2,8 km. Wśród
kobiet najszybsza okazała się Dorota Ka-
sińska z WKS Gwardia Warszawa, któ-
ra wyprzedziła Monikę Gajdę z UNTS
Warszawa oraz reprezentantkę OsiR-u
z Góry Kalwarii Weronikę Machowską.
Wśród mężczyzn pierwsze miejsce zajął
Wojciech Kowalski z WKS Śląsk Wro-
cław przed Robertem Banachem z WKS
Grunwald Poznań i Pawłem Tarsiukiem
– także z klubu poznańskiego.
Przed startem do konkurencji zawod-
nicy elity chętnie opowiadali o swoich
sportowych dokonaniach. Okazuje się,
że mimo iż ta paramilitarna dyscyplina
już dawno się „ucywilniła”, to jednak
czołowi zawodnicy wywodzą się z klu-
bów wojskowych. Zdaniem bosmana
mata Marcina Richerta z klubu Flota
Gdynia, dzieje się tak, gdyż wojskowe
kluby przejmują pod swoje skrzydła naj-
bardziej utalentowanych zawodników
z cywila. Taki sportowiec ma w wojsku
większe możliwości treningowe i prze-
chodzi wręcz w swojej dziedzinie na za-
wodowstwo, co przy małych nakładach
finansowych w klubach cywilnych by-
łoby niemożliwe.
St. kpr. Wojciech Kowalski, zwycięz-
ca parkowych zmagań i całego turnie-
ju w swojej kategorii, ma wiele osią-
gnięć w zawodach krajowych i między-
narodowych. Niedługo będzie repre-
zentował kraj w mistrzostwach świata
na Ukrainie.

46 Polska Zbrojna nr 33/2007

 Imprezę zakończyło wręczenie me-
dali, dyplomów, pucharów i nagród dla
najlepszych zawodników w każdej kon-
kurencji. Jak zapewnił sędzia główny
zawodów Piotr Cych, rozegrano je na
wysokim poziomie sportowym. Dla
amatorów, a czasami całych biegają-
cych rodzin zawody były elementem
zdobywania kolejnych doświadczeń,
a dla kadry krajowej doskonałym tre-
ningiem do nadchodzących mistrzostw
świata w tej dyscyplinie. Dla zawodni-
ków z kadry wojska były także elemen-
tem przygotowania do zbliżających się
wojskowych mistrzostw świata.
ZARAŻANIE SPORTEM
W zawodach wzięli udział wojsko-
wi reprezentujący nie tylko kluby woj-
skowe, ale także jednostki różnych
związków taktycznych. Z Pomorskie-
go Okręgu Wojskowego na starcie sta-
nęli między innymi por. Arkadiusz
Kujda oraz chor. Jarosław Gadula
z batalionu remontowego w Czarnem,
którzy swój start traktowali jako przy-
gotowanie do mistrzostw Wojska Pol-
skiego w tej dyscyplinie.
Dla porucznika przygoda z biegami
z mapą rozpoczęła się podczas studiów
na WAT. Chorąży zaraził się tą dyscy-
pliną sportu od porucznika, z którym
pełnił wspólnie służbę dyżurną w jed-
nostce. – Kiedyś na służbę kolega przy-
niósł mapy – mówi chor. Gadula. – Roz-
łożył je na stole i zaczął tłumaczyć, jak
je czytać. Zainteresowałem się i niewie-
le czasu upłynęło, gdy sam znalazłem
się z mapą i kompasem w lesie. W ubie-
głym roku wziąłem udział w wojsko-
wych zawodach. W tym – dobrze wy-
padliśmy na zawodach okręgowych i już
razem jeździmy na inne.
W swoim batalionie remontowym po-
rucznik jest szefem sekcji personalnej,
a chorąży szefem służby uzbrojenia. Orien-
teering jest dla nich relaksem, sposobem
na spędzanie wolnego czasu. Lądeckie za-
wody zaś, na które skierowali ich przeło-
żeni, były elementem przygotowań do ma-
jących się niedługo odbyć mistrzostw Woj-
ska Polskiego w tej konkurencji.
Biegi oraz jazda na rowerze i na nar-
tach na orientację także w naszym kra-
ju powoli staje się sportem masowym.
Bywa, że uprawiają tę dyscyplinę całe
rodziny. W lądeckich zawodach współ-
finansowanych z pieniędzy Unii Euro-
pejskiej mógł wziąć udział właściwie
każdy. Organizatorzy przewidzieli
w tym celu specjalną kategorię open,
a nawet nagrody dla najmłodszych
uczestników, którzy trasy pokonywali
w towarzystwie rodziców. 
nr 33/2007
BOGUSŁAW POLITOWSKI (4)
KATEGORIA OPEN. W lądeckich zawodach mógł wziąć udział właściwie każdy.
Organizatorzy przewidzieli w tym celu specjalną kategorię open, a nawet nagrody
dla najmłodszych uczestników, którzy trasy pokonywali w towarzystwie swoich rodziców.
Moda na orienteering
W naszym kraju orienteering czynnie
uprawia ponad 2 tys. osób, a licz-
ba klubów zarejestrowanych w Polskim
Związku Biegu na Orientację dawno
przekroczyła sto. Do najmocniejszych
należą kluby wojskowe: Śląsk Wrocław,
Gwardia Warszawa, Grunwald Poznań,
Flota Gdynia, Wawel Kraków. Zawodnicy
wywodzący się z tych klubów wkrótce
reprezentować będą Polskę na dwóch
ważnych zawodach: mistrzostwach
świata na Ukrainie oraz mistrzostwach
świata wojska w Chorwacji.
Biegi na
orientację
Ta dyscyplina sportu narodziła się w Skandyna-
wii. Pierwsze zawody rozegrano 13 maja
1897 r. w Norwegii w miejscowości Bergen, na-
tomiast pierwsze klasyczne zawody zostały zor-
ganizowane w 1903 r. w okolicach
Sztokholmu, a długość trasy wynosiła aż
20 km. Lata pięćdziesiąte to rozwój biegu na
orientację w krajach środkowej Europy: NRD,
na Węgrzech, w Czechosłowacji i Jugosławii.
W maju 1961 r., w Danii powołano do życia
Międzynarodową Federację Biegu na
Orientację – International Orienteering
Federation (I. O. F). Już rok później przynależ-
ność do IOF-u wyraziła Polska, a miało to miej-
sce w Insbrucku (Austria). W 1970 r. nasz kraj
zadebiutował w mistrzostwach świata.
8–9 września 1989 r. w Gdyni został po-
wołany do życia Polski Związek Biegu NAJKRÓTSZĄ
na Orientację. Polski Związek Biegu DROGĄ
na Orientację obecnie stara się Zasady są bardzo proste.
w większym stopniu rozwinąć Zawodnik na starcie dostaje mapę
jeszcze dwie dziedziny biegu na z wyznaczoną trasą. Pokonując ją, musi
orientację, a mianowicie narciar- odnaleźć wszystkie zaznaczone punkty
ską oraz rowerową. Z tego powo- kontrolne w ustalonej kolejności. Trasa
du zmieniono dotychczasową na- nie jest ściśle określona. Zawodnik
zwę – z: Polski Związek Biegu na w terenie musi sam podejmować
Orientację na: Polski Związek decyzje oraz wybierać najlep-
Orientacji Sportowej. szą i najkrótszą drogę.
Polska Zbrojna 47
POD NASZYM PATRONATEM MILITARY EXPEDITION ELBRUS
Wydawałoby się, że w XXI w. człowiek podporządkował OD UCZESTNIKÓW
WYPRAWY: – Chcielibyśmy za-
sobie przyrodę. Jednak są miejsca, gdzie z pokorą dedykować tę wyprawę panu
kpt. Andrzejowi Demkowiczowi
musi uznać jej przewagę. z Wyższej Szkoły Oficerskiej

E
kipa w składzie: ppor. Krzysztof natura wygrała. Musieli zawrócić. Wojsk Lądowych we
Wrocławiu, wykładowcy kate-
Giziński, ppor. Damian Matkowski, Pogoda się popsuła, a organizm od-
dry rozpoznania, a także po-
chor. Jacek Ludwiszewski 23 czerwca mawiał posłuszeństwa. Decyzja o dziękować mu za wyszko-
wyruszyła z Polski na wyprawę na Elbrus. Po dalszej wspinaczce mogłaby się lenie górskie, które te-
czterech dniach dotarli do doliny Baksan poło- skończyć tragicznie. raz procentuje i dzięki
żonej u podnóża tej góry. Po noclegu w miej- Tak opisuje to jeden z uczestni- któremu możemy zdo-
scowości Azzau uczestnicy postanowili wyru- ków wyprawy: „Po kilku godzinach bywać najwyższe gó-
ry. To on był naszym
szyć w góry. Już pierwszego dnia dotarli do na wysokości około 5310 m nauczycielem
schroniska „Beczki” na wysokości 3800 m, n.p.m. choroba wysokościo- i zaraził nas
a nazajutrz do schroniska „Prut 11” położone- wa zaczęła mocno oddzia- tym spor-
go 4150 m n.p.m. Tu rozpoczął się jeden ływać na nasze organi- tem.
z etapów aklimatyzacji. zmy. Dalsza wspinaczka
Na tak dużych wysokościach aklimatyzacja or- groziła wypadkiem,
ganizmu jest bardzo istotna. Człowiek, który a także niekontrolowa-
znalazłby się nagle np. na szczycie powyżej nym omdleniem i zsu-
4000 m n.p.m, w ciągu kilku minut straciłby nięciem się w prze-
przytomność, a w skrajnych przypadkach na- paść”. Przyznają, że
wet życie. Ekipa Gizińskiego doskonale zdawa- zaplanowali zbyt ma-
ła sobie z tego sprawę i w ramach przystoso- ło czasu na aklimaty-
wania się do panujących warunków jeszcze te- zację, która powinna
go samego dnia wyruszyła na wysokość trwać średnio od jednego
4700 m, po czym zawróciła do schroniska. do trzech dni. Żałują, bo
Wszystko po to, by organizm zdążył się przy- do szczytu zabrakło im za-
zwyczaić do rozrzedzonego powietrza i niskiego ledwie 322 metrów. Nie
ciśnienia. rezygnują jednak tak ła-
29 czerwca pogoda była na tyle ładna, że po- two. Kiedyś zamierzają go
stanowili spróbować zdobyć szczyt. Niestety, zdobyć. (j.b.c.)

Konkurs:
1. Kto pierwszy zdobył Elbrus i kiedy?
2. Co to jest odzież termoaktywna i jakie ma właściwości?
Odpowiedzi proszę przesyłać do 20 sierpnia na adres: joanna.brodowska@redak- ROZWIĄZANIE KONKURSU Z NR. 28
cjawojskowa.pl, aneta.wisniewska@redakcjawojskowa.pl (w losowaniu biorą Główną nagrodę, czyli wyczynową
udział tylko odpowiedzi z pełnymi danymi adresata) albo pocztą na adres redak- kurtkę uni firmy Bergson, wylosował
Grzegorz Oksanicz z Gdyni, natomiast
cji: al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, z dopiskiem konkurs. Wśród osób, koszulki: Adam Zastrow z Poznania
które poprawnie odpowiedzą na pytania, rozlosujemy nagrody: trzy komplety i Rafał Worek z Łodygowic.
odzieży termoaktywnej i trzy koszulki firmy Brubeck. Gratulujemy.

48 Polska Zbrojna nr 33/2007


Kontakty
przez ocean
W sposób
zwarty
i przejrzysty
przedstawiono
w tym opraco-
waniu ewolu-
cję kontaktów
Ameryki z kra-
jami europej-
skimi, a także
przyczyny
i skutki naj-
ważniejszych
wydarzeń oraz
wojen, których
były one
uczestnikami. Książka obejmuje lata
od kolonizacji kontynentu amerykań-
skiego do drugiej kadencji prezydenta
G.W. Busha. Autorzy – pracownicy na-
ukowi Uniwersytetu Łódzkiego
– Paulina Matera z Katedry
Amerykanistyki i Mass Mediów
Wydziału Spraw Międzynarodowych
i Politologicznych, Rafał Matera z Za-
kładu Historii Gospodarczej Wydziału
Ekonomiczno-Socjologicznego, pla-
stycznie ukazują, jak z małego, powo-
łanego przez trzynaście zbuntowanych
kolonii angielskich państwa wyrosło
potężne, bogate supermocarstwo świa-
towe. Publikacja pomyślana jest jako
podręcznik dla studentów historii i po-
litologii, z pewnością jednak zaintere-
suje się nią szersze grono czytelników
chcących zapoznać się ze sprawami
międzynarodowymi i rolą USA we
współczesnym świecie. Opracowanie
uzupełnia bogata bibliografia. (ad)
Paulina Matera, Rafał Matera, „Stany
Zjednoczone i Europa. Stosunki polityczne
i gospodarcze 1776–2004”, Wydawnictwo
Książka i Wiedza, Warszawa 2007
3 Batalion Zabezpieczenia
Dowództwa Wojsk Lądowych
ogłasza nabór do
SZWADRONU KAWALERII
– konnego pododdziału
reprezentacyjnego na stanowiska
w korpusie szeregowych zawodowych.
Więcej informacji: dowódca szwadronu,
tel.: (0-22) 773 34 74
Sekcja personalna,
tel.: (0-22) 6878 501,
(0-22) 6878 849.
nr 18/2007
PO SŁUŻBIE
Nigdy więcej
E mir Suljagić, autor „Pocztówek z gro-
bu”, mieszka obecnie w Sarajewie
i jest dziennikarzem tygodnika „Dani”.
Jego rodzina i przyjaciele zginęli w Sre-
brenicy. Jemu udało się przetrwać, ale
wciąć żyje „w świecie trwale i nieodwra-
calnie naznaczonym ich śmiercią”. Przez
kilka lat po tamtych wydarzeniach, tak
jak i wiele innych osób, którzy przeżyli,
nie potrafił się odnaleźć w powojennej
rzeczywistości, nie umiał nawiązywać
kontaktów z ludźmi. Nie był zdolny do
wzruszeń i uniesień, bo jak napisał: „od
upadku Srebrenicy wydawały nam się
czymś połowicznym, stawały się cięża-
rem. Od tamtej pory wciąż zwodzę męż-
czyzn i kobiety. Zdradzam ich z martwy-
mi. I nie wiedzieć czemu właśnie tam,
wśród wspomnień, wśród wszystkich tych
cieni, czuję się lepiej”.
Historia, którą opisał, rozpoczyna się
w maju 1992 r., kiedy z tysiącami
uchodźców uciekających przed wojska-
mi serbskimi schronił się w Srebrenicy. którzy dopuszczali się szabrownictwa,
Emir Suljagić opisuje dramatyczną egzy- aby nakarmić umierające z głodu dzieci.
stencję ludzi odciętych od świata. Ludzi, Te smutne obrazy egzystencji przeplata-
którzy, walcząc o przetrwanie i ze stra- ją się ze strasznymi opisami śmierci, gdy
chu przed śmiercią, zaczęli się zachowy- po nalotach ulicami płynęła krew i nikt
wać jak zwierzęta, bo – jak pisze już nie zwracał uwagi na niepogrzebane
Suljagić – Serbowie traktowali ich jak ludzkie szczątki. Jednak okazało się, że
zwierzęta. Dlatego usprawiedliwia dziew- może być jeszcze gorzej, gdy 11 lipca
czyny, które w normalnych warunkach 1995 r. do miasta wkroczyły wojska
byłyby kochającymi matkami i żonami, Ratko Mladicia… (awis)
a zostały prostytutkami i oddawały się
holenderskim żołnierzom za kilka papie- Emir Suljagić, „Pocztówki z grobu”,
rosów. Usprawiedliwia również rodziców, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2007
Utracona szansa i świadków. Powstała pasjonująca opo-
wieść o bitwie stoczonej 17–24 września
P omysłodawca opera-
cji „Market-Garden”
brytyjski marszałek po-
1944 r., która nie przyniosła
sukcesu siłom alianckim,
bowiem wszystko potoczyło
lny Bernard Montgomery się inaczej, niż planował
jak zwykle był przekona- Montgomery. Za jego nie-
ny, iż jego plan zakończy uzasadniony optymizm za-
się sukcesem. Za linią płacili krwią spadochronia-
frontu zrzucono tysiące rze brytyjscy i polscy, którzy
amerykańskich, brytyj- mieli zdobyć strategiczny
skich i polskich spado- most na Renie w Arnhem,
chroniarzy, którzy mieli a zostali tam zmasakrowani.
opanować mosty na ho- Podczas operacji „Market-
lenderskich rzekach -Garden” alianci stracili wię-
i kanałach, otwierając cej żołnierzy niż podczas
alianckim czołgom dro- dnia „D”, pierwszej doby lą-
gę do Niemiec. Autor dowania w Normandii. Na
książki „O jeden most motywach książki Ryana po-
za daleko” Cornelius Ryan, były kore- wstał film pod tym samym tytułem. (w)
spondent wojenny, odtworzył kulisy przy-
gotowań, przebieg i atmosferę operacji, Cornelius Ryan, „O jeden most za daleko”,
opierając się na relacjach jej uczestników Rebis, Poznań 2007, (wznowienie)
Polska Zbrojna 49
 ŻUBR
HISTORIA TRADYCJE

Zapomniany
JAROSŁAW WITKOWSKI

W listopadzie 1932 r. Departament Aeronautyki Sztabu Głównego WP

opracował plan rozbudowy polskiego lotnictwa na lata 1933–1935, w którym znalazło się
m.in. postanowienie o budowie prototypu „płatowca bombardującego o średniej
nośności”, z terminem realizacji wyznaczonym na 1 kwietnia 1936 r.

W 1930 r. Polskie Linie Lotnicze LOT
szukały nowego samolotu rejsowego.
Zakłady PZL zaoferowały liniom pro-
jekt samolotu PZL-30. Po namyśle LOT
postanowił jednak nie angażować się
w niepewną inwestycję. Anulował za-
mówienie i kupił Douglasy DC-2.
Na tym mogłaby się skończyć histo-
ria tego samolotu. Na szczęście dla
PZL Departament Aeronautyki zdecy-
dował się wykorzystać nadarzającą się
okazję i polecił przebudować P-30 na
średni bombowiec o udźwigu bomb do
1200 kg. Głównym konstruktorem zo-
stał inż. Zbysław Ciołkosz, który miał
już na koncie projekty nocnych bom-
bowców PWS-22 i -23, samolot komu-
nikacyjny PZL-27 oraz parę patentów
na składane podwozia i chowane wie-
życzki strzeleckie.
POPRAWKI
PZL-30B-I został oblatany w marcu
1936 r. Za sterami zasiadł Bolesław Or-
liński. Napęd stanowiły dwa silniki
Wasp Junior TB z dwułopatowymi śmi-
głami metalowymi typu Hamilton. Pró-
by przeprowadzane od kwietnia do lip-
ca w Instytucie Techniki Lotniczej wy-
kazały jednak wiele wad, m.in. niską
prędkość maksymalną i problemy z cho-
wanym w locie podwoziem. Instytut za-
lecił zmianę napędu na silniki Bristol
Pegasus VIII, wymianę oryginalnego
podwozia konstrukcji inżyniera Ciołko-
sza chowanego we wnęki kadłubowe na
dwugoleniowe podwozie chowane
w gondole silników, przebudowę spodu
w dziobie kadłuba dla poprawienia wi-
POCZĄTKOWO ŻUBR MIAŁ BYĆ
PODSTAWOWYM POLSKIM
ŚREDNIM SAMOLOTEM
BOMBOWYM, ALE SZYBKO
POJAWIŁ SIĘ AWANGARDOWY
WTEDY PZL P-37 ŁOŚ,
PRZEWYŻSZAJĄCY ŻUBRA
POD KAŻDYM WZGLĘDEM
doczności oraz zastosowanie opuszcza-
nej wieżyczki dolnej i wstawienie no-
wych obrotnic Alcan dla wieżyczek
przedniej i tylnej górnej.
Poprawiony PZL 30B-II oblatano we
wrześniu 1936 r., a od pierwszej wer-
sji różnił się on tylko silnikami. Resz-
ty zmian nie wprowadzono, ale plano-
wano je uwzględnić w modelach se-
ryjnych. Nowe bombowce miały mieć
zasięg 1250 km z maksymalnym ła-
dunkiem 1200 kg bomb. Jeszcze tego
samego miesiąca (14 września 1936 r.)
Lubelska Wytwórnia Samolotów do-
stała kontrakt na budowę 16 samolo-
tów seryjnych, którym nadano nazwę
LWS-6 Żubr. Powierzono jej prace, po-
nieważ przejęła od zakładów Fokkera
technologię, dzięki której mogła bu-
dować płatowce o konstrukcji miesza-
nej. Kadłub spawany był ze stalowych
rur z nałożonym wolnonośnym płatem
z 20-stopniowym profilem o drewnia-
nej konstrukcji pokrytej sklejką. Żubr
przypominał samoloty francuskie tego
okresu, np. skrzynkowe Farmany o prze-

50 Polska Zbrojna nr 33/2007

stronnym i bogato oszklonym wnętrzu.
Termin dostawy wyznaczono na
12 czerwca – 12 września 1937 r.
KONKURENT
Początkowo Żubr miał być podstawo-
wym polskim średnim samolotem bom-
bowym, ale szybko pojawił się awangar-
LWS-6 Żubr
Rozpiętość skrzydeł: 18,50 m;
Długość: 15,40 m;
Wysokość: 4,00 m;
Masa własna: 4751 kg;
Masa użyteczna: 2049 kg;
Masa całkowita: 6800 kg;
Prędkość maksymalna
(na wysokości 3400 m): 330km/h;
Prędkość wznoszenia: 6,4 m/s;
Pułap: 6200 m;
Zasięg: 1250 km.
dowy wtedy PZL P-37 Łoś, przewyż-
szający Żubra pod każdym względem.
LWS-6 szybko został zredukowany do
roli samolotu rezerwowego na wypadek
fiaska nowego projektu, a wkrótce okre-
ślano go już tylko jako „przejściowy
średni do bombowca Łoś”.
Żubr miał być samolotem ułatwia-
jącym pilotom przejście na nowocze-
sny średni bombowiec. Jako pierwsze
miały go dostać 214 i 215 eskadry
bombowe, tworząc V/1 Dywizjon Żu-
brów. Jednak ponowne próby w locie
prototypu PZL 30B-II w Samodziel-
nym Dyonie Doświadczalnym ITL nie
poszły dobrze. Okazało się, że prze-
gapiono mnóstwo wad. Najbardziej
nr 33/2007
dotkliwe były niestateczność kierun-
kowa i zbyt duże siły występujące na
pedałach. Postanowiono zatem zwięk-
szyć powierzchnię usterzenia piono-
wego i skorygować kompensację ste-
ru kierunku.
W listopadzie 1936 r. do Warszawy
przybyli przedstawiciele lotnictwa Ru-
Konstrukcja
Dwusilnikowy, czteromiejscowy
wolnonośny górnopłat z podwoziem
produkcji francuskiej Air Equipement
chowanym elektrycznie do gondoli
silników. W pierwszym prototypie
PZL-30B-I było to oryginalne podwozie
konstrukcji inżyniera Ciołkosza,
uruchamiane ręcznie i chowane w boki
kadłuba. Płat dwudźwigarowy zbudowany
z drewna, trójdzielny, pokryty sklejką. Lotki
i klapy spawane ze stalowych rur, pokryte
płótnem. Kadłub także spawany z rur
stalowych, dziób półskorupowy pokryty
blachą duralową, reszta kryta płótnem.
Napęd zarówno wersji seryjnej, jak
i PZL-30B-II zapewniały dwa silniki Bristol
Pegasus VIIIC o mocy 478–500 kW
(650–680 KM) z trójłopatowymi śmigłami
Hamilton Standard o zmiennym skoku.
Prototyp PZL-30B-I napędzały dwa silniki
gwiazdowe Pratt & Whitney Wasp Junior
TB o mocy 294/309 kW (400/420KM),
z dwułopatowymi śmigłami metalowymi
Chauviere. Natomiast w wersji eksportowej
przewidywano zastosowanie silników
Bristol Pegasus XIIB o mocy 604/633 kW
(820–860KM). Uzbrojenie składało się
z pięciu km Vickers wz. F kal. 7,92 mm
rozmieszczonych po dwa w wieżyczkach
górnych i jednym umieszczonym w tylnym
dolnym stanowisku strzelca.
munii, którzy byli zainteresowani za-
kupami bombowców. Zaprezentowano
im Żubra i zaproszono ich do demon-
stracyjnego lotu. Na pokładzie byli por.
inż. Jerzy Rzeźnicki – pilot doświad-
czalny ITL, ppor. Jerzy Sztajer – sekre-
tarz ITL oraz rumuńscy oficerowie
mjr Michał Pantazi i kpt. Roman Pope-
scu. Lot skończył się katastrofą. Samo-
lot spadł nieopodal wsi Michałowice
pod Pruszkowem. Cała załoga zginęła.
Po długich badaniach okazało się, że
wypadek zdarzył się z powodu błędów
konstrukcyjnych. Inżynier Ciołkosz od-
szedł z wytwórni na początku 1937 r.,
a dalsze prace nad Żubrem przejął
inż. Jerzy Tesseyre.
Z powodu katastrofy pierwszy egzem-
plarz seryjny wzniósł się w powietrze do-
piero 7 grudnia 1937 r., a ładunek bomb
ograniczono do zaledwie 660 kg. Wypa-
dek pogrzebał także projekt LWS-5, czy-
li Żubra w wersji wodnosamolotu.
W czerwcu 1938 r. Stowarzyszenie
Przemysłu Wojennego (SEPEWE) ofe-
rowało na sprzedaż całą partię Żubrów
(15 sztuk) razem z jedenastoma Łosia-
mi. Ofertę skierowano do Holandii, Chin,
Hiszpanii i Grecji. Najbardziej zaintere-
sowane były Chiny. Prowadzono zaawan-
sowane negocjacje w tej sprawie z atta-
ché chińskiej ambasady w Berlinie
dr. Chian Ten Fongiem reprezentującym
Chińskie Ministerstwo Lotnictwa, ale
w końcu nic z tego nie wyszło.
Polskie lotnictwo odebrało całą dosta-
wę Żubrów w styczniu 1939 r. Przydzie-
lono je do Eskadry Treningowej 1 Pułku
Lotniczego oraz 213 Eskadry Ćwiczeb-
no-Bombowej stanowiącej zalążek szkol-
nego dyonu bombowego. Służyły one
także w 221 i 222 eskadrach bombowych
stacjonujących w Małaszewiczach, jako
samoloty szkolne. Kilka zakonserwowa-
nych egzemplarzy przechowywano też
w Głównej Składnicy Lotniczej w Zaje-
zierzu niedaleko Dęblina.
WRZESIEŃ 1939
Żubry nie zostały wykorzystane w kam-
panii wrześniowej. Tylko 212 Eskadra
Bombowa próbowała zabrać z warsztatu
1 PL jednego LWS-6. Niestety, do ewa-
kuacji lotniska nie udało się go wyre-
montować. Pierwszego września czte-
ry lub pięć Żubrów zostało zniszczo-
nych w Małaszewiczach podczas nalo-
tu. Za to 7 września do Warszawy przy-
leciał Żubr pilotowany przez dwóch
mechaników z Eskadry Treningowej
1 Pułku. Samolot ten ewakuowano póź-
niej do Lwowa, ale niemiecki nalot na
to miasto zniszczył i tę maszynę. Niem-
cy zdobyli dwa ciężko uszkodzone Żu-
bry w Małaszewiczach, jeden bez pra-
wego silnika w Warszawie, pięć
w składnicy w Zajezierzu i jeden na
lotnisku polowym.
Dwa wraki z Małaszewicz w 1940 r.
wykorzystał w filmie propagandowym
„Kampfgeschwader Luetzow” niemiec-
ki reżyser Hans Bertram, zaś pięć Żu-
brów zdobytych w składnicy w Zajezie-
rzu przejęła Luftwaffe i po generalnym
remoncie przekazała do szkół pilotażu.
Służyły tam jeszcze do 1942 r. jako sa-
moloty do szkolenia w lotach bez wi-
doczności horyzontu. Z kolei po drugiej
stronie frontu żołnierze radzieccy zdo-
byli cztery Żubry przydzielone później
do lotnictwa komunikacyjnego. 
Polska Zbrojna 51
MILITARIA
AAAAAAA AAAAAAAA

52 Polska Zbrojna nr 33/2007

 AAAAAAAA MILITARIA
AAAAAAA

Więcej
drapieżców
USA. Koncern Lockheed Martin poin-
formował 31 lipca, że podpisał z Siłami
Powietrznymi Stanów Zjednoczonych
wart 5 mld dolarów kontrakt na następ-
ne 60 samolotów bojowych F-22 Raptor

Droższe
(Drapieżca). Tym samym liczba zamó-
wionych maszyn zwiększyła się do 183.
Dotychczas wyprodukowano 105

lotniskowce
Raptorów, z których 99 dostarczono

WIELKA BRYTANIA.
Ministerstwo obrony poin-
formowało 25 lipca o roz-
poczęciu formalnej proce-
dury zamówienia dwóch lot-
niskowców. Ich budowa
kosztować ma łącznie
3,9 mld funtów.
Lotniskowce „Queen
Elizabeth II” i „Prince of
Wales” o wyporności 65 tys.
ton każdy będą największy-
mi okrętami, jakie kiedykol-
wiek zbudowano dla
Trzej kandydaci
WIELKA BRYTANIA. W ostatnim dniu
lipca odpowiedzialny m.in. za sprawy za-
ROYAL NAVY
USAF. Kontrakt przewiduje, że samoloty
zostaną wyprodukowane w trzech tran-
szach, po 20 sztuk rocznie, bowiem
Królewskiej Marynarki tego dojdzie podobnej li- miesięcznie montuje się około dwóch
Wojennej. Pierwszy z nich czebności personel lotniczy. egzemplarzy. Lockheed Martin zapo-
wejdzie do służby w 2014 r., Również 25 lipca minister wiedział, że ich dostawy rozpoczną się
a drugi dwa lata później. Na obrony Des Browne zapowie- w końcu przyszłego roku. Oznacza to,
pokładzie każdego z okrętów dział zwiększenie iż realizacja kontraktu potrwa do
znajdzie się 36 samolotów w najbliższych trzech latach 20011 r. (w)
wielozadaniowych Lockheed o 7,7 mld funtów budżetu
Martin F-35B Lightning II, swego resortu. Obecnie wy-
cztery wczesnego ostrzega- nosi on 33,4 mld funtów. WIELKIE PLANY
nia oraz śmigłowce. Wysoki W roku budżetowym 2008– IRAN–ROSJA. Izraelski dziennik „Jerusalem
poziom automatyzacji spo- –2009 wzrośnie do 34 mld, Post” poinformował, że Teheran negocjuje
woduje, że załoga lotniskow- w następnym do 35,3 mld, zakup nawet 250 nowoczesnych samolotów
ca będzie się składała z za- a w 2010–2011 osiągnie bojowych. Powołując się na przedstawicieli
ledwie 600 marynarzy. Do 36,9 mld funtów. (ww) resortu obrony Izraela, gazeta podała, że
w grę wchodzi dostawa około tuzina eskadr
liście kandydatów na nowy średni pojazd
pancerny dla wojsk lądowych w ramach
myśliwsko-bombowych Su-30. Zapowiedź
zakupu rosyjskich maszyn można odczyty-
programu FRES (Future Rapid Effect wać jako odpowiedź Iranu na amerykańskie
System) są trzy pojazdy. Pierwszym plany wartych dziesiątki miliardów dolarów
z nich jest Boxer produkowany przez kon- dostaw broni dla jego potencjalnych prze-
sorcjum holendersko-niemieckie. ciwników w regionie. (wt)
W ostatniej fazie rozgrywki znalazły się
też wozy Piranha szwajcarskiego
Mowaga i VBCI francuskiej firmy Nexter.
Plany zakładają zakup w ramach progra-
MICK BAJCAR

kupów sprzętu wojskowego wiceminister mu FRES ponad trzech tysięcy pojazdów

Lord Drayson poinformował, że na short- w różnych wersjach. (w)

PATROLOWCE DLA MARINES

USA. Navistar International Corporation poinformowała, że jej część wojskowa International
Military and Government, LLC, otrzymała w lipcu od piechoty morskiej zamówienie na
755 pojazdów patrolowych o podwyższonej odporności przeciwminowej MaxxPro. Jego
wartość to 413,9 mln dolarów. W czerwcu zlecono firmie dostawę 16 większych wozów
MaxxPro XL za blisko 9,5 mln dolarów. Wcześniej, 31 maja, otrzymała ona zlecenie na
1200 MaxxPro za 623,1 mln dolarów. W sumie do lutego przyszłego roku firma ma wypro-
dukować 1971 wozów za ponad miliard dolarów. MaxxPro to pojazd o masie 14 ton na
NAVISTAR INC

podwoziu International WorkStar 7000. Spód jego kadłuba ma kształt litery V. Dzięki temu
rozwiązaniu energia eksplodującej pod nim miny czy improwizowanego ładunku wybucho-
wego rozpraszana jest na boki. MaxxPro przewidziany jest dla sześciu osób. (Ted)

nr 33/2007 Polska Zbrojna 53

MILITARIA LOTNICTWO
Czy jest sens podrywać
w powietrze wart dziesiątki
milionów dolarów myśliwiec,
aby ścigać wypełnioną
terrorystami półciężarówkę?
Albo czy warto angażować
śmigłowce bojowe, żeby
namierzyć jednego snajpera?
A co zrobić, kiedy trzeba
obserwować podejrzanych przez
wiele godzin albo... dni?
Odpowiedź jest prosta – użyć
samolotów bezzałogowych.
PAWEŁ HENSKI
Bezzałogowa
MQ-9 REAPER
REWOLUCJA
Kariera samolotów bezzałogowych
rozpoczęła się podczas operacji „Pustyn-
na burza”. To wówczas RQ-2 Pioneer
wystrzelony z pancernika USS „Wiscon-
sin” dosłownie wziął do niewoli żołnie-
rzy irackich broniących jednej z wysp
w Zatoce Perskiej. Podczas wojny w Ju-
gosławii do akcji weszły rozpoznawcze
samoloty RQ-1 Predator. Przynajmniej
jeden z nich został zestrzelony przez
serbską rakietę ziemia–powietrze. Od
września 2000 r. Predatory używane
przez CIA próbowały namierzyć Osamę
ben Ladena w górach Kandaharu.
Jednak prawdziwa kariera Predatorów
rozpoczęła się po zamachach z 11 wrześ-
nia 2001 r., gdy zostały uzbrojone.
RQ-1 Predator (od 2002 r. MQ-1) może
przenosić dwie rakiety powietrze–zie-
mia, bomby lub nawet rakiety powietrze–
powietrze. Dzięki temu jest w stanie nie
tylko filmować i namierzać cele, ale rów-
nież od razu je atakować. Tak było
w marcu 2002 r., gdy podczas operacji
„Anakonda” Predator zniszczył bunkier
talibów, którzy ostrzeliwali grupę ran-
54 Polska Zbrojna
gersów (rozbitków ze śmigłowca
CH-47). Ciekawe, że wcześniej nie były
w stanie zniszczyć go wezwane na po-
moc myśliwce F-16 i F-15.
W grudniu 2002 r. nad strefą zakaza-
ną dla lotów w Iraku doszło do pierwsze-
go w historii starcia pomiędzy samolo-
tem bezzałogowym a myśliwcem. Uży-
wany do wywabiania irackich samolo-
tów Predator został zaatakowany przez
MiG-25. Wystrzelił w jego kierunku ra-
kiety powietrze–powietrze typu AIM-92
Stinger. Te jednak chybiły, a bezzałogo-
wiec został zestrzelony przez iracki my-
śliwiec. Natomiast w listopadzie 2002 r.
należący do CIA Predator zniszczył
w Jemenie samochód, którym jechał je-
den z przywódców al Kaidy odpowie-
dzialny za zamach na amerykański nisz-
czyciel USS „Cole”.
Zastąpić myśliwce
W działaniach antyterrorystycznych
oraz operacjach prowadzonych w Iraku
i Afganistanie bezzałogowce są nieoce-
nione. Coraz częściej mówi się o tym, że
MQ-1 PREDATOR
w bazie Balad
w Iraku
zastąpią załogowe samoloty bojowe, po-
nieważ mają podobne możliwości.
MQ-1 Predator jest wyposażony w ko-
lorową kamerę telewizyjną, kamerę
dzienną o zmiennej ogniskowej, taką sa-
mą kamerę widzącą w podczerwieni oraz
radar umożliwiający loty przy bardzo sła-
bej widzialności. Do naprowadzania bro-
ni pokładowej służy mu wielozadaniowy
system: laserowy i elektro-optyczny pra-
cujący w podczerwieni. Predator może
przekazywać obraz z kamer do jedno-
stek naziemnych w czasie rzeczywi-
stym. Największą jego zaletą jest jed-
nak to, że może utrzymywać się w po-
wietrzu bez przerwy do 40 godzin, la-
tając z prędkością przelotową ok. 130
km/h na wysokości do 7 km.
Samolot obsługują trzy osoby – pilot
i dwóch kontrolerów aparatury pokła-
dowej. Piloci mogą zmieniać się w każ-
dej chwili, gdy poczują zmęczenie.
Dzięki połączeniom satelitarnym kon-
trolę nad Predatorem latającym nad Ira-
kiem może przejąć np. pilot znajdujący
się w USA.
nr 33/2007
 AAAAAAAA AAAAAAA

NIEZASTĄPIONE
S amoloty bezzałogowe pod-
biły wszystkie rodzaje ame-
rykańskich sił zbrojnych. USAF do
działań na średnich wysokościach używa MQ-1
i MQ-9, natomiast na wyższych wykorzystuje od-
rzutowy bezzałogowy samolot RQ-4 Global Hawk,
który może pozostawać w powietrzu do 34 godzin.
Marines mają w wyposażeniu bezzałogowe Scan
Samoloty Eagle (na zdjęciu z lewej), które nie potrzebują pasa
załogowe prze- startowego. Wystrzeliwuje się je ze specjalnych wyrzutni, na-
grywają z bezzałogo- tomiast podczas lądowania przechwytuje za pomocą rozpię-
wymi pod względem tej liny. Od końca lat 80. na pokładach okrętów wykorzysty-
kosztów. Predator kosztu- wane są RQ-2 Pioneer. Jednostki marines mają również mi-
je 4,5 mln dol., natomiast krosamoloty typu Dragon Eye (z prawej) i RQ-11B (przy star-
Reaper ok. 8,5 mln i jest cie żołnierz wyrzuca je w powietrze). Te ostatnie wykorzystuje
NAZIEMNA to średnio 1/8 ceny
również armia, której podstawowym taktycznym samolotem
analiza da- myśliwca
bezpilotowym jest śmigłowy RQ-5 Hunter, zastępowany obec-
nych z MQ-1
Predator nie przez nowszy RQ-7 Shadow.
w czasie W ciągu dwóch lat do służby mają wejść maszyny typu MQ-1C
rzeczywistym Warrior zbudowane na bazie Predatora. W 2008 r. na okrę-
tach US Navy oraz w jednostkach marines ma pojawić się
bezzałogowy lekki śmigłowiec MQ-8 Fire Scout. Będzie mógł

USAF (5)
przenosić do 100 kg uzbrojenia (np. dwie rakiety Hellfire) lub
zaopatrzenia.

Coraz popularniejsze
O intensywności wykorzystywania samolotów bezzałogowych mogą świadczyć
wyniki amerykańskiego 11 Dywizjonu Rozpoznawczego. Jednostka w czerw-
cu br. świętowała osiągnięcie 250 tys. godzin wylatanych na Predatorach. Z kolei
Predatory 15 Dywizjonu Rozpoznawczego od lipca 2005 r. do czerwca 2006
brały udział w 242 operacjach w Iraku, wystrzeliły 59 rakiet Hellfire, namierzyły
18 490 celów, spędziły w powietrzu w sumie 33 833 godziny.

Jeszcze bardziej w kompetencje samo-
lotów załogowych wchodzi „ofensywna”
wersja Predatora, czyli MQ-9 Reaper.
Jest większy i szybszy (prędkość przelo-
towa ok. 400 km/h), może jednak krócej
być w powietrzu – do 24 godzin. Prze-
nosi za to cztery rakiety AGM-114 Hell-
fire, dwie bomby naprowadzane lasero-
wo GBU-12 Paveway II, dwie bomby na-
prowadzane GPS-em GBU-38 JDAM lub
dwie rakiety powietrze–powietrze AIM-
9 Sidewinder.
Samoloty załogowe przegrywają tak-
że pod względem kosztów. Predator
kosztuje 4,5 mln dol., natomiast Reaper
ok. 8,5 mln i jest to średnio 1/8 ceny my-
śliwca. Podobnie jest z kosztami eksplo-
atacji. Dodatkowym i bardzo ważnym
czynnikiem jest to, że w zestrzelonym
samolocie bezzałogowym nie zginie
człowiek albo że katapultujący się pilot
nie trafi do niewoli. W dobie bezpardo-
nowej wojny propagandowej z terrory-
stami oraz wyczulenia amerykańskiej
opinii publicznej na informacje o ofia-
rach ma to ogromne znaczenie. Mało kto
na przykład nagłaśnia sprawę utraty
53 ze 139 znajdujących się w służbie Pre-
datorów.
Z duchem czasu
Amerykańskie Siły Powietrzne jedno-
znacznie opowiedziały się za samolo-
tami bezzałogowymi. W maju br. reak-
tywowano w bazie Creech 432 Skrzyd-
ło, jako pierwszą jednostkę tej wielko-
ści (sześć dywizjonów operacyjnych
i jeden obsługi naziemnej) wyposażo-
ną wyłącznie w bezzałogowe samolo-
ty MQ-1 Predator (60 egzemplarzy)
i MQ-9 Reaper (sześć sztuk). Jak
stwierdził nowy dowódca skrzydła col.
Christopher Chabliss, posiadanie jed-
nostki tego typu to logiczny i ważny
krok podtrzymujący dominację amery-
kańskich sił powietrznych na świecie.
432 Skrzydło ma „wylatać” w tym
roku 75 tys. godzin, z czego ok. 85
proc. w warunkach bojowych. Na po-
czątku lipca gen. T. Michael Moseley,
szef sztabu USAF, zapowiedział przy-
spieszenie wprowadzenia 21 patroli
bojowych (CAP) prowadzonych przez
Predatory w Iraku i Afganistanie
(obecnie jednostki wyposażone w sa-
moloty bezzałogowe zapewniają ich
12). W tym przypadku patrol bojowy
oznacza utrzymywanie Predatorów
w powietrzu 24 godziny na dobę, przez
7 dni w tygodniu, 365 dni w roku. Aby
to osiągnąć, siły powietrzne planują
zwiększenie liczby załóg pozostają-
cych w obu teatrach działań ze 120
do 160.
Powiększanie floty samolotów bez-
załogowych jest również ostatnią szan-
są dla pilotów i personelu amerykań-
skich jednostek przeznaczonych do
rozwiązania. Taki los miał spotkać
119 Skrzydło Myśliwskie Gwardii Na-
rodowej stanu Północna Dakota. Zmie-
niono jednak plany i latający na F-16
piloci obsługują Predatory, przesiedli
się też na samoloty transportowe C-21.
Bezzałogowce tego typu okazały się
również ostatnią deską ratunku dla
163 Skrzydła Latających Cystern Gwar-
dii Narodowej stanu Kalifornia. 

nr 33/2007 Polska Zbrojna 55

ARMIE ŚWIATA WIELKA
TURCJA BRYTANIA
Misje zagraniczne tak bardzo wyczerpują brytyjskie wojska bezpieczeństwa w samej Wielkiej Bryta-
nii. Dannatt uznał również za „naiwne” na-
lądowe, że praktycznie nie mają one możliwości dzieje na zbudowanie w Iraku „liberalnej
reagowania na nowe sytuacje kryzysowe. demokracji”. Później złagodził ton swej
wypowiedzi, wyjaśniając, że mówiąc o wy-

T
egoroczna wielka powódź
spowodowała, że w akcję ra-
towniczą musieli włączyć
się żołnierze. Kryzys poja-
wił się w bardzo trudnym
dla brytyjskich sił zbrojnych
momencie. Ich dowódcy prywatnie, ale
i publicznie wypowiadają się, że potrze-
bują więcej pieniędzy, żołnierzy i sprzę-
tu, by wojsko mogło podołać stawianym
mu zadaniom.
Dziennik „Daily Telegraph” ujawnił,
że gen. Richard Dannatt, szef sztabu ge-
neralnego wojsk lądowych, w tajnym do-
obrony kraju i udziału w operacjach za-
granicznych: – Obecnie nie mamy pra-
wie żadnych środków, aby zareagować
na coś nieoczekiwanego.
Generał informuje, że niemal wszyst-
kie jednostki wojsk lądowych służą w Ira-
ku i Afganistanie, odpoczywają po misji
lub przygotowują się do niej. Nie jest to
pierwsze ostrzeżenie ze strony tego ofice-
ra, który przed rokiem został dowódcą
wojsk lądowych. W październiku 2006 r.
w wywiadzie dla dziennika „Daily Mail”
zaproponował, aby jak najszybciej wyco-
fać wojska z Iraku. Stwierdził, że ich obec-
cofaniu wojska z tego kraju, miał na myśli
okres dwóch–trzech lat.
Bez rezerw
W lipcu Richard Dannatt poinformo-
wał, że jedyna realna rezerwa, jaką dys-
ponuje, to zaledwie jeden batalion szybkie-
go reagowania w sile pięciuset żołnierzy,
których może użyć w przypadku dużego
ataku terrorystycznego w kraju lub do szyb-
kiej reakcji na kryzys za granicą. Drugiej
jednostki – grupy powietrznodesantowej
– która wróciła z misji, nie można wyko-
rzystać, ponieważ brakuje w niej ludzi,
sprzętu i zapasów. Spadochroniarze zosta-

Ponad siły
kumencie ostrzegł, iż brakuje mu sił do ność w tym kraju utrudnia zapewnienie wili w Afganistanie swe pojazdy i uzbro-

TA D E U S Z W RÓ B E L

GEN. RICHARD DANNATT, szef

sztabu generalnego wojsk
lądowych Wielkiej Brytanii,
w tajnym dokumencie ostrzegł,
iż brakuje mu sił do obrony kra-
ju, bowiem prawie wszystkie
jednostki wojsk lądowych służą
w Iraku i Afganistanie,
odpoczywają po misji lub
przygotowują się do niej.

56 Polska Zbrojna nr 33/2007

jenie żołnierzom, którzy ich zastąpili. Nie swe udziały w operacjach poza granica-
tylko są niezdolni do działania, ale mają mi kraju. Na początku roku Brytyjczycy Polowe wojska lądowe
też spore problemy ze szkoleniem. wycofali się z operacji Unii Europejskiej 1 Dywizja Pancerna
Oznacza to, iż Londyn nie ma odwo- w Bośni i Hercegowinie, a 31 lipca za- – 4 Brygada Zmechanizowana
dów, którymi mógłby wesprzeć kontyn- kończyło się zaangażowanie sił zbroj- – 7 Brygada Pancerna
genty w operacjach afgańskiej i irackiej. nych w Irlandii Północnej. W planach jest – 20 Brygada Pancerna
Teraz zaangażowanych jest w nie aż zredukowanie o pół tysiąca żołnierzy – 102 Brygada Logistyczna
13 tys. ludzi. Gen. Dannatt przyznał, że kontyngentu w Iraku. 3 Dywizja Zmechanizowana
to „znacznie więcej, niż kiedykolwiek – 1 Brygada Zmechanizowana
zakładaliśmy”. Na to nakładają niedobo- Dwa zgrupowania – 12 Brygada Zmechanizowana
ry kadrowe, najbardziej odczuwalne Dowództwo Lądowe, które znajduje – 19 Brygada Lekka
w piechocie i artylerii. Na początku lip- się w Wilton w Wiltshire, ma w swej – 52 Brygada Piechoty
ca generał wezwał do utworzenia dodat- strukturze dwie duże grupy jednostek – 101 Brygada Logistyczna
kowych jednostek piechoty, którą jego – wojska operacyjne (Field Army) i re- 1 Brygada Artylerii
poprzednik gen. Mike Jackson postano- gionalne (Regional Forces). Dowódcy 1 Brygada Łączności
wił zredukować o cztery bataliony. Nie- pierwszego zgrupowania podlegają dwie 1 Brygada Wywiadu Wojskowego
pokój dowódcy budzi też stan części ciężkie dywizje, jednostki wsparcia oraz 2 Brygada Łączności
sprzętu, jak chociażby mających 40 lat dyrektor generalny wsparcia szkolenia. 2 Brygada Medyczna
pancernych pojazdów rozpoznawczych. W sumie siły operacyjne mają siedem 8 Brygada Inżynieryjna
Jak podała BBC, rzecznik resortu brygad bojowych: trzy zmechanizowane, 11 Brygada Łączności
obrony stwierdził, że Londyn zmniejsza dwie pancerne, lekką i piechoty. Nato- 12 Brygada Inżynieryjna
miast dowódcy Sił Regionalnych podle- 29 Brygada Inżynieryjna
gają: 2, 4, i 5 dywizje, Dystrykt Londyń- 104 Brygada Logistyczna
ski i administracja garnizonowa 16 Pułk Artylerii (przeciwlotniczej)
ULSTER w Zjednoczonym Królestwie. Tu
Zgodnie z zapowiedziami, funkcjonują zarówno jednostki re-
31 lipca był ostatnim dniem misji gularne, jak i rezerwowe (Teri- Siły Regionalne
brytyjskiej armii w Irlandii Północnej, torial Army). W sumie owe trzy 2 Dywizja
związanej z utrzymaniem porządku w tej dywizje mają dziewięć takich – 15 (Północno-Wschodnia) Brygada
prowincji. Już wcześniej zapowiedziano, że mieszanych brygad. – 42 (Północno-Zachodnia) Brygada
stacjonujące tam dwie brygady (39 i 107) zo- W Dowództwie Lądowym – 51 (Szkocka) Brygada
staną połączone. Nowa 38 (Irlandzka) Brygada
są dwie mniejsze struktury. – Garnizon Catterick
zostanie podporządkowana 2 Dywizji.
Informowano również, że do Ulsteru prze-
Pierwsza to Połączone Dowódz- 4 Dywizja
niesiona będzie 19 Brygada two Śmigłowców z 16 Brygadą – 2 Brygada Piechoty
Lekka, jednak pozostanie ona Powietrznoszturmową (admini- – 43 (Wessex) Brygada
w strukturach 3 Dywizji stracyjnie podległa 5 Dywizji). – 145 (Home Counties) Brygada
Zmechanizowanej Drugą jest Wsparcie Lądowe. – Garnizon Aldershot
W sumie regularna armia po reduk- 5 Dywizja
cji ma mieć 36 batalionów piechoty, tak – 49 (Wschodnia) Brygada
jak dotąd pięć pułków pancernych (czoł- – 143 (West Midlands) Brygada
gów) i tyleż rozpoznawczych. Do tego – 160 (Walijska) Brygada
trzeba dodać 14 pułków artylerii, 15 in- – Garnizon Colchester
żynieryjnych, 10 łączności i 6 lotnictwa Dystrykt Londyński
wojsk lądowych. Poza tym jest też 21 puł- Połączone Dowództwo Śmigłowców
ków logistycznych.  – 16 Brygada Powietrznoszturmowa
UK MOD /US DOD

nr 33/2007 Polska Zbrojna 57

ARMIE ŚWIATA GRUZJA

WOJNA
na Zakaukaziu? HENRYK SUCHAR

Tegoroczne wydatki Gruzji

na wojsko sięgną
rekordowej kwoty
– 567 milionów dolarów
(336 mln w ubiegłym roku).
Pięć lat temu wynosiły
zaledwie 19 mln dolarów.
Resort obrony zapowiedział,
że dodatkowe pieniądze
zamierza przeznaczyć
na zakup broni i amunicji.
Co oznaczają tak duże
wydatki?
Po objęciu rządów prezydent Miche-
il Saakaszwili obiecywał, że przywró-
ci kontrolę nad prorosyjskimi enklawa-
mi, które na progu lat 90., po krwawych
wojnach domowych, wymknęły się
spod jurysdykcji Gruzji. Marionetko-
wym władzom Osetii Południowej
i Abchazji zarzucił, że dążą do utrwa-
lenia status quo.
Rozgrywka z Putinem
Trzy miesiące temu parlament gruziń-
ski zaakceptował utworzenie tymczaso-
wej administracji Osetii Płd., kierowanej
przez Dmitrija Sanakojewa. Niebawem
rozpoczną się oficjalne rozmowy z tym
politykiem, cieszącym się poważaniem
wśród lokalnej ludności, dzięki którym
Osetyjczycy zyskać mają szeroką auto-
nomię i satysfakcjonującą reprezentację
na szczeblu władz centralnych. Saakasz-
wili jest przekonany, że otworzyła się
szansa na rychłe pokojowe odzyskanie
Osetii Południowej, przy czym liczy na
US DOD

wsparcie ze strony Waszyngtonu. Pra-

gnąc zjednać USA dla swych projektów

58 Polska Zbrojna nr 33/2007

politycznych, zdecydował on o wysłaniu
200 żołnierzy do Afganistanu i powięk-
szeniu do 2 tys. gruzińskiego kontyngen-
tu w Iraku.
Sęk w tym, że takie rozwiązanie kon-
fliktu nie jest jednak na rękę Rosji.
Wielkimi krokami zbliżają się bowiem
wybory do Dumy (grudzień) oraz wy-
bory prezydenckie (marzec). Kreujący
się na silnego męża stanu Władimir Pu-
tin przed tymi ważnymi wydarzeniami
może nie zechcieć oddać inicjatywy
Tbilisi, zwłaszcza w sprawach dotyczą-
cych terenów byłego imperium komu-
nistycznego. O ich ponownym podpo-
rządkowaniu marzy dziś wielu Rosjan.
Dlatego praktycznie bez sprzeciwu
przyjęli jesienną łapankę i wywózkę
Gruzinów. Brutalna akcja była odwe-
tem za ujęcie rosyjskich szpiegów.
W ramach mnożenia karnych sankcji
Kreml zlikwidował połączenia lotnicze
i pocztowe, poza tym zaprzestał jakie-
gokolwiek handlu z Gruzją.
Koniec stagnacji
Mimo wrogich gestów oraz perma-
nentnej niechęci i restrykcji ze strony
dawnego Wielkiego Brata, Gruzja da-
je sobie radę. Może się pochwalić wy-
sokim wzrostem gospodarczym, który
pozwolił jej odbić się od dna wielolet-
niej stagnacji. Wartość budżetu skoczy-
ła z niedawnych 250 mln dolarów do
ponad 2 mld. Uruchomiono kluczowe
naftowe i gazowe rurociągi na trasie
Baku–Tbilisi–Ceyhan będące alterna-
tywą dla rosyjskich magistrali przesy-
łu surowców energetycznych z Kauka-
zu i Azji Środkowej do Europy.
Za rozwojem gospodarczym oraz towa-
rzyszącym mu radykalnym obniżeniem
skali korupcji poszła poprawa wizerunku
kraju. Dzięki temu jest on coraz bardziej
atrakcyjny dla inwestorów. W ostatnich
międzynarodowych rankingach Gruzja
znalazła się na 37 miejscu, a parę lat te-
mu startowała ze 112 pozycji.
Niepokojąca stabilizacja
Rozwój sytuacji w tamtym rejonie jest
uważnie obserwowany przez Rosję. Daw-
niej martwiła się ona, że Gruzja jest nie-
stabilna, a dziś niepokoi ją stabilizacja.
Głównie dlatego, że doprowadzili do niej
sami Gruzini. Teoretycznie jednak stabi-
lizację tę w każdej chwili można zburzyć
– wystarczy, że na sztucznie ustanowio-
nych granicach Gruzji z Abchazją i Ose-
tią Południową dojdzie do prowokacji,
po której nie da się uniknąć konfliktu.
Konsekwencją starć może być zajęcie
przez militarne, wyposażone przez Mo-
skwę formacje secesjonistów resztek ose-
nr 33/2007
Rosjanie w Abchazji i Osetii Płd.
S wego czasu Rosja udzieliła poparcia secesjonistom z Osetii Płd. i Abchazji, a jej i tylko
jej wojska do tej pory stacjonują w tych separatystycznych regionach, wypełniając rolę
sił rozjemczych. Jak dotąd na próżno Gruzja zabiega o umiędzynarodowienie kontyngentu,
uzupełnienie go o oddziały krajów, które nie mają bezpośrednich interesów w obydwu
zbuntowanych prowincjach.
tyjskich i abchaskich terenów, ciągle
jeszcze znajdujących się pod pieczą Tbi-
lisi. To na tych skrawkach terytoriów
urzędują dziś przedstawiciele centralnej
władzy gruzińskiej.
Ataki separatystów mogą też zyskać
wsparcie rosyjskiego lotnictwa. Litew-
ski portal internetowy Delfi spekuluje,
że oliwy do ognia dolałaby jeszcze roz-
pętana kampania zorganizowanych za-
machów terrorystycznych, wymierzo-
nych w elity rządzące Gruzji, obiekty
rządowe i w infrastrukturę przemysło-
wą (rafinerie, gazociągi, naftociągi).
Paraliż administracji zostałby dodatko-
wo pogłębiony falą demonstracji anty-
rządowych zmierzających do obalenia
ekipy, która jest niewygodna dla Mo-
skwy. Autorzy przypuszczają, że inne
państwa nie angażowałyby się specjal-
nie w te niebezpieczne zdarzenia, za
bardzo zaabsorbowane zaostrzającą się
sytuacją na Bliskim Wschodzie. Skrę-
powane nią Stany Zjednoczone nie da-
łyby rady włączyć się do działania.
Apele Waszyngtonu byłyby tylko for-
malnością. Taki sam sens miałyby na-
woływania o pokój kierowane przez
Turcję czy Azerbejdżan.
Scenariusze wydarzeń
Spowodowany walkami i aktami ter-
roru chaos zdewastowałby podnoszącą
się z gruzów gospodarkę, zaognił na-
stroje społeczne i skutecznie zastopował
marsz Gruzji ku Unii Europejskiej
i NATO. Państwo straciłoby również
status regionalnego ośrodka polityczne-
go i promowania wartości euroatlantyc-
kich, co na razie dobrze mu wychodzi.
I wreszcie ten ważny z punktu widzenia
tranzytu surowców zakaukaski kraj mu-
DEFENCE TALK
ROZWÓJ SYTUACJI W DAWNYM
DOMINIUM JEST UWAŻNIE
OBSERWOWANY PRZEZ ROSJĘ.
KIEDYŚ MARTWIŁA SIĘ ONA,
ŻE GRUZJA JEST NIESTABILNA,
A DZIŚ NIEPOKOI JĄ
STABILIZACJA. GŁÓWNIE
DLATEGO, ŻE DOPROWADZILI
DO NIEJ SAMI GRUZINI
siałby się rozstać z funkcją kluczowego
ogniwa rodzącego się alternatywnego
systemu transportu ropy i gazu z Azji
Środkowej i Kaukazu do Europy.
Tym samym wzrosłaby, i tak już
ogromna, rola Rosji jako pierwszorzęd-
nego dostawcy nośników energii na kon-
tynent europejski. Rosłyby też jej rezer-
wy dewizowe pozwalające asygnować
jeszcze więcej środków m.in. na moder-
nizację armii. Tymczasem Unia Europej-
ska musiałaby na nowo przemyśleć poli-
tykę mającą na celu zróżnicowanie źró-
deł zaopatrzenia w paliwa węglowodo-
rowe. Podobne scenariusze brane są pod
uwagę i w Brukseli, i w Tbilisi, choć na
pierwszy rzut oka brzmieć mogą jak fa-
buła powieści z serii political fiction.
Gruzja na wszelki wypadek nieustan-
nie rozbudowuje zaplecze obronne, co
jest możliwe dzięki coraz lepszym wy-
nikom gospodarczym oraz finansowemu
wsparciu Stanów Zjednoczonych. Sko-
kowo, jeszcze w trakcie trwania obecne-
go roku finansowego, zwiększył się bu-
dżet wojskowy. Skorygowano go w ma-
ju; został podwojony w porównaniu
z pierwotnymi założeniami. 
Polska Zbrojna 59



















 

qlhfkfŒsu}|}qdâ¸hxohj |lfk
¸ŒgdqlrpÝ
hgqdnidnw|whpx
su}hf}ŒÝg|xn dgvl˜z|gdâ
mdnrvwdwqlrpld rwrplhmvfh
z
ijdqlvwdqlhâsd¡vwzrmhvwqd
fhq}xurzdq|plpxvlxv}w|zql
vzrmŒsrvwdz˜Ýuhjx |jur}lwr
«plhuflŒsruzdq|fkÝ
ohwh¸âmdn
w xpdf}Œvshfmdol«flâ dwzhxohñ

qgu}hm
rqdv jdqlh¸Œgdqlrpsru|zdf}|jurñ
}lhslghplŒsruzd¡lur}}xñ


 fkzdohqlhpwhuuru|vw¥zÝ
ç

 å rvl˜g}lhmhâjg|sru|zdf}hpñ
ñv}dqwd¸|vwŒmhvwsd¡vwzrê
p¥ñ

dqgho zlŒfnrqnuhwqlhóf}|x jduld
lqldxurshmvndpld |z|gd

oxg¶pl vzrmhslho˜jqldunllsdohvw|¡vnlhñ
jrohndu}dqdshzqŒ«plhuê
dñ
nlhe| |e|}|vnlâdmdnlhvwudw|

 }dpldq}dxzroqlhqlh
su}h}lel˜ex jduvnlfk
z|qlndmŒfh}wdnlhmsrvwdz|ê
uxnvholâdu|¸rzllrilludñ
slho˜jqlduhnlsdohvw|¡vnlhjr
ohndu}dqldxurshmvnd}rerñ
zlŒ}d dvl˜grsu}hnd}dqld
fkxqnlz|sdg |srgreqlhÝd
srolw|f}qdlprudoqddu|wphw|nd
z|gdmhplvl˜su}hnrq|zdmŒfdÝ
dnrqw|qxdfmŒplvml
u|srolvrzlÍÏÊpoqgrodu¥z lhqlŒg}hvŒvsudzŒrgu˜eqŒÝrñ  
Ýósrzldgdpvl˜}d
mdnrrgv}nrgrzdqldgodurg}lq
rildurud}sh qhmqrupdol}dfml
vwrvxqn¥zlqdzlŒ}dqldnrqñ
wdnw¥zkdqgorz|fkóz|qlnd
xdppduddgdilhñ
}z|srzlhg}lxqlmqhmnrplvdu}
hqlw|huuhurñdogqhuÝ
nu¥wfhsrwhprildxpru}|ñ
 du|srolvrzlg xjsu}hnudñ
lvmdvwdelol}df|mqd}dnr¡f}|
f}dmŒf|ÎÏpoqgrodu¥zÝ}qdñ
f}dwrâ¸hfhqd}dj rz˜xzroñ
qlrqhjrõsl˜ex jduvnlfkslhñ
hñ
o˜jqlduhnlmhghqsdohvw|¡vnl
ohndu}öz|qlrv deolvnr
ÑÐÓw|vÝgrodu¥zÝ
lhg|whuuru|«flsru|zdmŒgod
rnxsxâz dg}hsd¡vwzqljg|
luwxdoqdolvwd
l˜ñ sr xgqlx
ijdqlvwdqxâsrpdjdñ
zu¥wlellzrev}duzvs¥ sudf|
pl˜g}|qdurgrzhmmhvw}d«zduwr«ñ
flŒgrgdqŒlvdpŒzvrelhÝrñ
qlhff}dvx
fnlplqlvwhuvsudz}djudqlf}q|fk
jrânw¥u|nlhg|«su}hflh¸qdvwŒslâ
srzlqlhq}dvwdwrsd¡vwzrrwñ
zduwhqd«zldwâdqlhqdsu}|n dg
zvwdqlhl}rodfmlâzmdnlp}qdmgxñ
mhvl˜ruhd¥ qrfqdÝ
T|flhv}h«flxqlhzlqq|fkrv¥e
z|nxslrq|fkrg«plhuflmhvw
zwhmfd hmwudqvdnfmlzduwr«flŒ
qdsudzg˜grgdqŒógr}hvwdzx
zduwr«flânw¥u|plnlhurzdvl˜
srzlqq|f|zlol}rzdqh
vsr hf}h¡vwzdÝ
ur}v}hu}hqlhpqdv}hmsrprf|z
v}nrohqlx l gr}eudmdqlx dijd¡ñ
vnlhmdupllósrzlhg}ld qlhplhñ
udqnñdowhuwhlqphlhuzz|ñ
zldg}lhânw¥u|xnd}d vl˜ÏepÝ
qd  dpdfk g}lhqqlnd çlogåÝ
ó
vl˜grslhurzwhg|âjg|
ijd¡ñ
f}|f|e˜gŒzvwdqlhvdpl}dshzñ
qleh}slhf}h¡vwzrznudmxÝ
¸holwhud}}uh}|jqxmhp|âe˜g}lh
wrr}qdf}d râ¸hwdolerzlhrvlŒjñ


q˜olvz¥mfhoógrgd v}hiqlhplhñ
fnlhmg|sorpdfmlÝsu}|v} |p uru|vw|f}qhmçuzd dzroqr«åÝ
plhvlŒfx xqghvwdj srghmplh r}dw|pv}h«vdprorw¥zur}ñ
ghf|}m˜rhzhqwxdoq|psu}hg xñ sr}qdzf}|fkruqdgrzud}ËÓÓñ
¸hqlx qlhplhfnlhm rehfqr«fl rvrerz|pshuvrqhohpg}ld dqd
z
ijdqlvwdqlhÝehfqlhz
g}|qdurgrz|fkl dfkvsdufld mŒfzz|nu|zdqlxj¥uvnlfknu|ñ
h}slhf}h¡vwzd õ 
ö v x¸| m¥zhnexqwrzqln¥zÝgur}srñ

ó
Ýólhpd¸dgñ
qhmolvw|nudm¥zânw¥u|pzroqr
mhvwvsu}hgdzdeur¡dupllludñ
fnlhmósrzlhg}ld 
ÌepÝ
qlhmv}|exg¸hw
kdvhhdphuâu}hf}qln

;
 G 
hsduwdphqwxwdqxÝlhzlhñ
g}Œrqlhmwh¸su}hgvwdzlflhoh
hsduwdphqwxeurq|â}dvwu}hñ
jdmŒfâl¸vsudz|vsu}hgd¸|eurql
su}h}refhsd¡vwzdgr udnxqlh
vŒzlfkjhvwllÝ
hghq}srovnlfk nolpdwósrzlhg}ld rq
Ýõzzö
g}lhqqln¥zqdslvd â¸hrovnlqlh
pdqdgrpqlhpdqhmol«flh
hqwdjrqxâqdmdnlhmxplhv}f}rñ
qrnudmhânw¥uhprjŒvsu}hgdzd
vsu}˜wzrmvnrz| udnlmf}|nrpÝ
hg xjsrovnlhjrdwwdfk“zrmñ
vnrzhjrzdv}|qjwrqlh
ruvnlhmrsl˜w|ñ
jhqÝeu|jÝd}lplhu}d
lnruvnlhjrâz

mhvwwhud}nru}|vwq|
ÏÓrovndeurmqd
nolpdwgodsrovnlfksu}hgvl˜ñ
elruvwzsudjqŒf|fkgrvwduf}d
eur¡gr udnxÝóevhuzxm˜}h
vwurq|ilupdphu|nd¡vnlfk}zl˜nñ
v}rqh}dlqwhuhvrzdqlhzvs¥ sudñ
fŒ}srovnlpsu}hp|v hpânw¥u|
sudjqlhzhm«qdu|qhnludfnl
}qdv}|pvsu}˜whpÝz dv}f}dsr
rvwdwqlhmzl}|flhsuh}|ghqwd
df}|¡vnlhjrrgf}xzdvl˜flhs |
qlndurnilqdqvrz|ËÓÓÑÝhqwdñ
rnr r wu}hfk w|vl˜f| ¸r qlhu}| f}˜fldplvmlzËÓÓËuݸ|flhvwudñ
xqghvzhku|âdvwxnrpdqgrv¥z fl rzw|pnudmxËÊqlhplhfnlfk
xf}hvwqlf}|zrshudfmldqw|whuñ ¸r qlhu}|Ýõzuwö

Ý }ed hsuh}hqwdqw¥z wxmŒf|fkÝdwr }edhsuh}hqwdqñ
xfkzdol dÎepÝexg¸hwzrmvnrz| w¥zsrvwdqrzl dsrgqlh«srerñ
qdur}srf}|qdmŒf|vl˜Êsd¶g}lhuñ u| dphu|nd¡vnlhjr shuvrqhox
zrmvnrzhjrrÌâÎsurfÝâfkrhqñ
jrqpdrwu}|pdÍÎÒâÏpoggrñ
jrqpdrwu}|pdÍÎÒâÏpoggr wdjrqfkfld rs¥ surfhqwpqlhmÝ
odu¥zâf}|olrÌâÎpogpqlhmâql¸ exg¸hflhvŒwh¸«urgnlqdsrñ
sudz˜rslhnl}gurzrwqhm¸r qlhñ
srvwxorzd  suh}|ghqw hrujh
ÝxvkÝrqjuhvpdqlvnuh«olñ
ÝxvkÝrqjuhvpdqlvnuh«ol u}|srzudfdmŒf|fk} udnxl
iñ
olpÝlqÝÊÌÒpoqgrodu¥zqd jdqlvwdqxrud}ixqgxv}hqd}zl˜nñ
v|vwhpreurq|dqw|udnlhñ
v|vwhpreurq|dqw|udnlh v}hqlh olf}heqr«fl zrmvn oŒgrñ
wrzhmâfr}gdqlhpgrudgñ
wrzhmâfr}gdqlhpgrudg z|fk}ÍÑËw|vÝgrÍÑÒw|vÝlruñ
f¥zld hjrrpxxqlhñ
f¥zld hjrrpxxqlh sxvxlhfkrw|
pr¸olzldrehfqlh}exgrñ
pr¸olzldrehfqlh}exgr vl˜f|ógrÊÑÓw|vÝhqdw
}dmñ
zdqlhzrovfhed}|z|ñ
zdqlhzrovfhed}|z| plhvl˜exg¸hwhpsrsu}huzlhzdñ
u}xwqlsrflvn¥zsu}hfkz|ñ
u}xwqlsrflvn¥zsu}hfkz| ndf|mqhmÝõzzö
quÌÌðËÓÓÐ
 ķ ķ ķ ķ ķ ķ ķ ķ ķ

;T


 
 


   
 G
     
ķ

 rsrw}uhnuxwdpl

Ýó }udhovnlh nlhpÝ
hgqdnv|wxdñ srerurz|pósrqdg lhorqh
l |eurqqh}dupll
qdurgxvwdmŒvl˜vwrsñ
qlrzrduplŒsr rz|
fmdvl˜}plhqldâfrud}
zl˜fhmp rg|fkoxg}l
vwdudvl˜xqlnqŒ
sr rzdzl˜fhmql¸zodñ
wdfkÑÓÝ
hgqdn
wxduwrkhqâsrolwrñ
«zldw r
qdurgxóvwzlhug}l qd pxqgxuxÝfk|odqlh orj}qlzhuv|whwxduñ 
Ýdgdh}slhf}h¡vwzd
nrqihuhqfmlqdxqlzhuñ vl˜rgv x¸e|zrmvnrñ ñ odqâ}zu¥fl xzdj˜â¸h mhgqrp|«oqlhxfkzdol dÌÊolsfd
v|whflhzho
zlzlh zhmsu}hvwd re|vsrñ z«u¥gw|fkânw¥u}|qlh ur}plhv}f}hqlhzvxgd¡vnlpuhjlrñ
 hf}q|pwdexÝr«qlh rge|zdmŒv x¸e|âmhvw qlhduixusr Œf}rqhmplvmlvl srnrñ
plqlvwhureurq|kxg
mrz|fklqll
iu|nd¡vnlhmÝ
dudnÝóTr qlhu}ânw¥ñ olf}edrv¥e}qlhm pqlhmql¸sl˜surfhqw
r¸hrqdolf}|pdnv|pdoqlh
u|uxv}dgrzdonlâqlh }zroqlrq|fkóxowudruñ u}hf}|zl«flhxfk|odmŒñ
ÊÒâÎw|vݸr qlhu}|rud}ÏâÎw|vÝsrolñ
pr¸hf}xâ¸h wrgrnv¥zâqdfrpd f|fkvl˜rgzrmvndÝ fmdqw¥zÝhuvrqhosudzgrsrgreqlh
zrf}dfkf}˜«flvsrñ zs |zzl˜nv}dolf}ed rz|¸v}hz|olf}hqld e˜g}lhsrfkrg}l zzl˜nv}r«fl
 hf}h¡vwzdmhvwiudmhñ xurg}h¡zwhmvsr hf}ñ qlhxz}jo˜gqldmŒËÓñ }sd¡vwz
iu|nlÝshudfmdpdqdfhñ
uhplqdlzqldnlhp qr«flÝdmqrzv}hgdñ surfhqwrzhmpqlhmv}rñ oxsrzvwu}|pdqlhsu}hprf|
ógrgd Ýu}h}odwd qhp¥zlŒâ¸hv x¸e| «fldudevnlhmânw¥uhm zduixu}hâjg}lhzwuzdmŒfhmrgoxñ
v x¸edzrmvnrzde| d zrmvnrzhmqlhrge|zd f} rqnrzlhvŒ}zroqlhñ whjrËÓÓÌuÝzrmqlhgrprzhm}jlq˜ñ
god }udhof}|n¥z}dñ z }udhoxrnr r ql}rerzlŒ}nrzhm  rrnr rËÓÓw|vÝoxg}lâdËâÎpoq
v}f}|wq|prerzlŒ}ñ ËÎsurfÝrv¥ezzlhnx v x¸e|zrmvnrzhmÝõwhgö }rvwd rxfkrg¶fdplÝh}roxfmd


quÊÐÏÒxpr¸olzldçe ˜nlwq|p

djlqlrqh
kh prpåx¸|flhvl |zfhox}dshzñ
qrwrzdqr z su}|sdgnx
ndpl}hohnnxorrgsruq|fk
x dzd}durn qlhqldeh}slhf}h¡vwzdsudfrzqlñ

grvwdz| l kh p¥zÝ |fk slhuzñ

v}|fksr}rvwd r}dohgzlh


Ýózlhsu¥e| wh¸mdnrñÌÓÝzdgql
} x dzŒ rge˜gŒ vl˜ zf}h«qlhmjrv}f}Œf|qd
nrprujdql}dfmlkxpdqlwduq|fk
rud}orndoqhmoxgqr«flâdwdn¸h

Ýhsduwdphqweurñ ÑÓw|vÝ}ËÊÎw|vÝgrvwduñ zËÓÓÐuÝr}rvwd h}rñ u|plh dvrulq rsrñ zreurqlhz dvqhmÝrnxphqwqlh
q|qlhzlhâjg}lhsrg}ld r f}rq|fkâ}d«kh p¥zmhvw vwdqŒ su}hsurzdg}rqh zlhg}ld vl˜}dsrzurñ sr}zdodlpqdsu}hfkz|w|zdqlh
ÌÓsurfÝdphu|nd¡vnlhjr w|onrËÎw|vÝâfkrsu}hndñ zurnxsu}|v} |pósrñ whpurv|mvnlfkrnu˜w¥z lqlv}f}hqlhqlhohjdoqhmeurqlÝl |
x}eurmhqldgrvwduf}rqhjr }dqrlfkd¸ÊÍÓw|vÝudzñ zlhg}ld ÎepÝzhzdñ zrmhqq|fk qd ru}h prjŒfrqdmz|¸hmmŒprqlwrurñ
ludfnlpzrmvnrplsrolfmlÝ grsrgreqlheur¡lz|srñ vwrsrox qd u|plhâ Gu¥g}lhpqhânw¥uhçmhvw zdÝsru¥zqdqlx}srsu}hgqlpl
dnlhvŒxvwdohqldudsruwx vd¸hqlhzsdg |zu˜fhuxñ jg}lh}qdmgxmhvl˜ed}d edug}r zd¸qh srg uh}roxfmdplqlhpdwh¸jur¶e|vdqnñ
hqhudoqhjrlxudr}olñ fkxrsruxÝhg xj
 orw| }duqrpruvnlhmâ z}jo˜ghp vwudwhjlf}ñ fmlzud}lhxwuxgqldqldsu}h}z dg}h
f}h¡õ
ösu}|rqjuhñ wrhihnwed djdqxlqlhsu}hñ grz¥gfdurv|mvnlhmpdñ q|pgodorw|}duqrñ xgdqxz|nrq|zdqldsrvwdqrzlh¡
vlh 
â nw¥u| }rvwd  vwu}hjdqld rerzlŒ}xmŒñ u|qdunl zrmhqqhm pruvnlhmåÝ ó u}| srñ dg|h}slhf}h¡vwzdÝ
hgqdndphñ
vwuhv}f}rq|ÏepÝzg}lhqñ f|fksurfhgxuÝdmjru}hm dgpÝ  dglplu dvrñ prf| iorw ¥ qrfqhm u|nd¡vnldpedvdgrusu}|
qlnxçdvklqjwrqrvwåÝ e| r}w|pzodwdfkËÓÓÍó ulqÝ rlqiruprzd â ¸h l d w|fnlhm urv|mvnd dopd|kdolo}dg}djur}l â¸h
qlnq˜ r ÊÊÓ w|vÝ }h óËÓÓÎânlhg|v}nrohqlhp }dsdg dmx¸ghf|}mdrvhñ pdu|qdundzrmhqqdsrñ dv}|qjwrqsrghmplhrgsrzlhgqlh
ÊÑÎw|vÝndudelq¥zv}wxuñ zrmvn ludfnlfk nlhurzd  u|mqhmsurgxnfmlz|srñ zlqqdrgqrzlvzŒvwdñ nurnlâmh«olkduwxpvl˜qlhsrgsrñ
prz|fk
ñÍÐlÑÓw|vÝ jhqÝdylghwudhxvâwhud} vd¸hqldermrzhjrgodwhñ  Œ rehfqr« qd w|p u}Œgnxmhuh}roxfmlÝrgreqhrvwu}hñ
}h ÊÐÓ w|vÝ slvwrohw¥z Ý grz¥gfddphu|nd¡vnlfk jrqdmqrzv}hjrsrflvnx dnzhqlhór«zldgf}|  ¸hqlhz|vwrvrzd wh¸eu|w|mvnlsuhñ

hv}f}hzl˜nv}hvwudw|rgñ zrmvnz udnxÝõzzö edolvw|f}qhjrâ}qdqhjr dgplud Ýõzö plhurugrqurzqÝõzwö

zvnu¥flh wu}d |
wdnznrsmh sudzgrsrgreqlhe| dfhohp

dwdnxÝõzö
dmhpqlf}d qdsrjudqlf}x

Ýó}Œgfkfh

udnlhwd @;
< Ýr

rj rvlsu}hv dqlhgrzv}|vwñ
nlfkânw¥u}|xf}hvwqlf}|ol
z|fl˜}fd


ó

Ý dg}h
srqdgurnxflv}|ÏepÝ}qrzx
v |fkde| rvwu}d |qdolqllghñ
zdwdndfkwhuuru|vw|f}q|fkÞ nrqnxuvx
ux}mlzu˜f}| |ÐepÝqrw˜ pdundf|mqhmzvwuhilh}ghplolñ vnr¡f}Œ}dnudwdplósrzlhñ  
Ý| |srvh 
uwxu
surwhvwdf|mqŒdpedvdgrurzl wdu|}rzdqhmpl˜g}|ruhŒ g}ld u}hf}qlnpdfhgr¡vnlhjr  rnv}wrrgÏepÝmhvwsrgvhnñ
rvmlz}zlŒ}nx}srflvnlhp ¥ qrfqŒdr xgqlrzŒÝwurqd u}Œgx zlfdrf}hzvnlÝ rzd uhwdu}hpvwdqxzolwhzvnlp
udnlhwrz|pânw¥u|ómdn s¥ qrfqdrvwu}hod dsr xgqlrñ whsdg |srw|pâjg|gzdsrflñ plqlvwhuvwzlhreurq|Ýrvwd 
wzlhug}Œóurv|mvnlvdprorw zrnruhd¡vnlsrvwhuxqhnjudñ vnlz|vwu}horqh}judqdwqlnd qlpzz|qlnxnrqnxuvxÝ
z|vwu}hol qdgwhu|wrulxplfk qlf}q|ÝTr qlhu}hsr xgqlrzrñ su}hflzsdqfhuqhjrz|exfk | ur}przlh}
 rnv}wr
nudmxÝhg xjux}lq¥z nruhd¡vf|rgsrzlhg}lholvwu}dñ zqrf|}ÎqdÏvlhusqld vwzlhug}l â¸hçnrplvmlhj}dplñ
zsrqlhg}ld hnrjrg}lqlhÊÒÝÌÓ  dplrvwu}hjdzf}|plÝrvwurñ zfhqwuxpvwrolf|nrsmhÝó qdf|mqhmqlhsu}hv}ndg}d rwrâ
f}dvxorndoqhjrmhghq}gz¥fk qlhhsxeolnlruhlqlnwqlh | |wrjudqdw|surgxnfmlsrñ l¸mhvwrodnlhpâzu˜f}su}hflñ
erperzf¥zxñËÍrgsdol  }rvwd udqq|âqdwrpldvweudnlqñ  xgqlrzrdiu|nd¡vnlhmlzhg xj zqlhó}qdmrpr«m˜}|ndsroñ
udnlhw˜ârpdoqlhwudildmŒf irupdfml}guxjlhmvwurq|judqlñ zvw˜sq|fkxvwdoh¡z|vwu}horqr vnlhjre| dgrgdwnrz|pdwxñ
zzlrvn˜vlwhoxedqloh¸ŒfŒ f|Ýr xgqlrzrnruhd¡vnlhvl | mh}rgohj r«flÍÓÓphwu¥z whpåÝrmhjrrerzlŒ}n¥zqdñ
rnr rÏÎnpqd}dfk¥grgelolñ }eurmqhz|gd |r«zldgf}hqlhâ ósrlqiruprzd u}hf}qln oh¸|qdg}rurzdqlhlnrrug|qrñ
vlÝghu}| drqdzsrohlqlh znw¥u|psrlqiruprzdqrâ srolfml zrrwhzvnlÝ
hghq zdqlhz|srvd¸hqld¸r qlhu}|
hnvsorgrzd dÝrvmd}dsu}hf}dâ ¸hsrz|pldqlhrjqldqlh}dñ }qlfkhnvsorgrzd su}hg olwhzvnlfkâdwdn¸hnzhvwlh
¸hmhmvdprorw|su}hohfld |qdg xzd¸rqr¸dgq|fkçqlh}z|ñ mdsr¡vnlpnrqvxodwhpâdguxjl }zlŒ}dqh}lqiudvwuxnwxuŒ
ux}mŒoxez|vwu}hol |zmhm n |fkuxfk¥zåzrmvns¥ qrfñ xghu}| zf}xehngu}hzd lvsudzdpljrvsrgduf}|pl
nlhuxqnxmdnŒ«udnlhw˜Ý qrnruhd¡vnlfkÝõwhgö zsreol¸xvlhg}le|u}Œgxânw¥ud uhvruwxreurq|Ýõwö

quÌÌðËÓÓÐ rovndeurmqdÏÊ
TO I OWO

UCY WILIZOWANY
SZPIEG
1 miejsce w rankingu
stron prowadzonych
przez portal stat240
w kategorii „Rząd,
Polityka” zajął serwis in-
ternetowy Ministerstwa
Obrony Narodowej
(www.mon.gov.pl,
www.wp.mil.pl). (pg)
Cruise nie zabije Hitlera
O nieudanym zamachu na
Adolfa Hitlera 20 lipca
1944 r. opowiada film Bry-
Ostatecznie wydano wszyst-
kie konieczne pozwolenia,
z wyjątkiem zgody na zdjęcia
ana Singera „Walkiria”. Zdję- w należącym do resortu
cia do niego rozpoczęły się obrony Bendler-
właśnie w powiecie Dahme- block w za-
-Spreewald, na południe od chodniej czę-
Berlina, gdzie wybudowano ści Berlina,
replikę kwatery Hitlera Wilczy gdzie roz-

Irracjonalny Szaniec – miejsca nieudane-

go zamachu. Rolę organiza-
strzelano
spiskow-

optymizm? tora spisku, pułkownika Clau-

sa von Stauffenberga, gra
ców, a gdzie
teraz mieści

N awet szpiedzy, zwłaszcza ucywilizo-
wani, muszą czasem udać się na
urlop. Tak było również ze mną. Zmęczo-
ny szarą codziennością postanowiłem spa-
kować się i wyruszyć w drogę. Jako że wa-
kacje spędzane w kraju wbrew rokrocz-
nym zapewnieniom meteorologów o zbli-
żającym się lecie stulecia przypominają
zabawę w rosyjską ruletkę (albo trafię na
tydzień słońca, albo na trzy tygodnie desz-
czu), postanowiłem skorzystać z uroków
zjednoczonej Europy i uzbrojony w dowód
osobisty wybrałem się nad Morze Śród-
ziemne. I tak wylądowałem we Włoszech.
Nie byłoby to warte wzmianki na łamach
poważnego pisma o tematyce obronnej,
zwłaszcza że wojska nie uświadczyłem
we Włoszech ani trochę, gdyby nie pewna
refleksja, która zrodziła się we mnie, kiedy
w promieniach słońca leżałem nad brze-
giem Morza Tyrreńskiego. Dla mieszkań-
ca przerażająco poważnej Polski, w której
niemal wszyscy przemierzają ulice miast
i miasteczek ze zniekształcającym ich czo-
ła marsem wskazującym na skupienie
i oddawanie się sprawom poważnym i bar-
dzo poważnym, Włochy mogą wydawać
się istnym domem wariatów. Na świecie
pożoga, problemy z pracą, kraj dręczony
pożarami – a oni się uśmiechają. W kio-
skach mają niby takie same gazety jak my,
które donoszą o nieprawidłowościach,
skandalach i zbrodniach, w telewizji ser-
wisy informacyjne – jak w Polsce – prze-
pełnione sarkaniem na zło tego świata,
a oni się uśmiechają. Nie z przekąsem, iro-
nią czy szyderstwem. Po prostu – wydają
się być zadowoleni. Prawda, że niepojęte?
I tak, patrząc na Włochów, pomyślałem
sobie, że dobrze byłoby wrócić do kraju,
w którym ludzie też potrafią się uśmie-
chać i – borykając się z wielkimi proble-
mami – zachować dystans. Co to wszystko
ma wspólnego z wojskiem? Trochę ma.
Marsowe miny, pełne zgorzknienia utyski-
wania na przełożonych – czy to nie jest
nasza codzienność? A może czasem warto
po prostu się uśmiechnąć.
Tom Cruise. O produkcji było się Muzeum
głośno jeszcze zanim ją roz- Niemieckiego Ru-
poczęto, za sprawą decyzji chu Oporu. (ann)
władz Niemiec, które zabro-
niły ekipie realizowania zdjęć
w obiektach historycznych. Majtkowie
w slipkach
Marynarze weterani i żoł-
nierze z czynnej służby
ubrani jedynie w charakte-
rystyczne czapki i slipki ra-
czyli się szampanem pitym
wprost z okolicznościo-
wych pucharów, które im
wcześniej wręczono – tak
wyglądał jeden z punktów
obchodów święta marynar-
ki wojennej w Rosji. Jak pi-
sze „Dziennik”, tradycyjnie
w ostatnią niedzielę lipca
Rosjanie hucznie obchodzili
to święto. W moskiewskich
fontannach, mimo oficjalne-
go zakazu kąpieli, nurkowa-
ło bezkarnie wielu ucharak-
teryzowanych na majtków
młodzieńców. Wojskowi
urządzali także typowe dla
przyszłych marynarzy testy
męskości – jednym uderze-
niem młotka kruszyli cegły
na brzuchach. (ann)
Nonsens tygodnia: Sezon błotny
Szef MON nie może pokazać się ubłocony, dlatego nie pobiegnie w Biegu Katorżnika
– donosi 2 bm. „Przekrój”. Dalej możemy przeczytać, że w imprezie organizowanej
11 bm. po raz pierwszy przewidziano bieg drużynowy. Tygodnik pisze, że bieg zapo-
wiadał się sensacyjnie, bo wśród 20 zgłoszonych amatorskich drużyn znalazła się
ekipa z MON, którą miał poprowadzić minister Aleksander Szczygło.
– Odradzałem start ministro- tylko umieścił na swoich stro- czy szef MON się ubłoci? Ro-
wi. Dziennikarze tylko czeka- nach tekst z tygodnika, ale zumiemy, że kolorowe dzien-
ją, żeby sfotografować kogoś dodatkowo ankietę, w której niki zapełniają teraz swoje ła-
oblepionego błotem i wycią- internauci mogli się wypowie- my zdjęciami polityków i akto-
gnąć takie zdjęcia przy byle dzieć, czy woleliby, aby mini- rów na wakacjach. Widać jed-
krytyce – tłumaczy w „Prze- ster pobiegł, czy też nie. Czy nak niektóre poważniejsze
kroju” Jarosław Rybak, rzecz- nie ma w naszym kraju, armii media także dopadł sezon
nik resortu.Tematem zainte- i resorcie obrony żadnych ogórkowy, skoro robią z takiej
resował się też Onet.pl – nie ważniejszych tematów niż to, informacji newsa. (ad)

62 Polska Zbrojna nr 33/2007