Vous êtes sur la page 1sur 13

A concepo de cr^iana i-Lr.

rra noco historicanrentc construida


no interior de
Lrma

e conseqt-ientenlellte

r,erri mudando ao longo dos ternpos. no se apresentantlo de iottrta homogrea nem mesmo

mesrla sociedade e }'rss. Assin-r possivei que. por exeurpio. e umel lriesta cidade eristarl dilerentes maneilas cie se considerat'as ci-iatr.'ls peqtlenas dr-.pendendo cia classe social a qual perteucem. do sriino tnico cio qual fazettr par1e. Boa parte das cLiancas pequenas brasiieiras ent'elitam ui'n coticiiano bastante aclr'et.so qi.le as conduz desde rnr-rito cedo a precrias condies de vicia c lro trabalho infantil. ao abuso e erploiao poi parte de adultos. C)uu'as criancas so protegidas de todas as maneitas"
recebendo de suas famiias e da sociedade enr geral tocios os cuiclados necessrios ac seu deseni'olvirrenio. Essa duairciacie revel:r a contiariio t

conflito

cie

nrla sociedade q'*e no resolr'ett ailtC; as

grancies desigualdades sc,ciats preselttes 11', cotidiano.

{rtffiqtt

A crianca como todo set-huutano. ut.t.t stt.il--ltcr social e historico e faz parte tie utrr ot'gattizaccr famiirar que est inseriCa em ttlrla sociedade. cotr.r luma determinada cnltura. e1r um deteitttiuaclc, lTlotrrento hisrorico. E prohrtr,iemenlt ntrircada pelo rr-ieio sociai em qLIe se descrttvolve. tra.c tar.nbrl o marca. A ciiala tem na famiia. bioJgica ou no. urn pol.tto de t'eierIIctl lundarrrenial. apesar de muitiplicrdarie cle interaces sociais que eslabelece coltt cLl11'as
institr-rices sociais:
.

}-tossLleltl Liltta llaltirez:l singulai. que as caract:r'iza cottlL-r set'ec (iLrL- senlet e pensarr o rlundo de tttr .jeito mr-rito protrrli,,,. 1"s

-{s crianas

interaccles clue estabeiecetr tiesde csiio cout as J)essoas que lhe so pt'c:tintas e coil'l o mejc qrii a- cilcurrila. lts ct'ianas i-ereiam seLL c's-ot'ctr p;tra corpreender o ilundo err qLle viren. a.s l'ciacills etitrlladitoriiis qLle rresenciatn e. por rreio das briucadeu'as. erplicitanr as condiciies dr: iida: que est:io sui.tr.lretidas e setls anseios e ciese.jos. Nt-r itrocesso cie constrLrcc cio cr-,rti-recrr.nento. :rs ciiancas se titiiizan'l das
mais diferentes iir.rguagens e exL'1'ceur a capacidaie clue possi.litlu rle terettt idias e hipoteses originais sobre aquilo clue br,rscanr des.,'erdar. ).tessa pelspe,Jtila as ci'jrttclis coltstroerrl o conirecimento a partir des interaces qLrL'esta'r,elecen.r co1ll i'ts olltras Dessoas e com {r n]ci,,

' Tcrti, rclirpradr, ,jo di,cuurelir: 'PoiiLicli Ixicloltl,l c tijLr;li;irl iniimLr.". \1F.( r-i. it'- lr.

SEF DPE COEDI. de:t

lrl9l.

em que vi\iem. O conhecimento no se constitui err-r cpia da reaiidade. mas sirn, fruto de um intenso trabalho de criao. srgniicao e ressrgnificao'. Cornpreender. conhecer e reconhecer o jeito particuiar das crianas sereln e estarenl no mundo o grande desafio da educao rnfanril e de seus profissionais. Embora os conltecjmentos derir.ados da psicologia. artropologia. sociologia- rnedicina etc. possarn ser
de grande vaiia para desveiar-o unrverso rnfirntil apontando algumas caractensticas colnllns

de sel das crianas" eias pennanecerr nicas em suas individualidades e diferenas.

-A

corrcep.iro de construco dc iroi.rirccir.nentos irclas ct'jancas crr situaci-rcs dc intcraco social loi pcsquislda. conr dilerentes cnloqLics i- airordagens. por rnos aulore,r. dentre cles: .lean Piaqet. i-er Snionor,itch \r-r,qotskl c Hen;-t'\\'alion. Nas rLltinras dcatias. cssts ccrnhcrinrefLo\ rlLlc aplesc|1r1'r tanto convei-gncias coino

dii'ergncias. 1rn 'influenciado rnalcadan::nte o canll() ,ja cducactr. Sob o nomc d'; construtivisrno rcunemse as idizis que preconizarrl tanto il ao dc, sLr.jeilo. cot.no c papei signi{icltjvo da rnierao social no processo de aprendi;:a-uem e desenvt,lvimento tla criani:.

8*,*n
Nas ltimas dcadas, os clebates em nr,el nacional e intemacional apontatl para a necessidade de que as instituies de educao infanttl incotporem de matreira integrada as fu1es de educar e cr.ridar. r.ro mais diferenciando nelr hierarquizando os profissionris e lrstirr,ries qlre atuam cenr es ciiiilices peqllenas e'oLi aqueles que trabalham com as maiores. As nor,as funes para a eciucao infantrl devem estar associadas a padres de qualidade. Essa qualidade adr,m de concepes de desenvoivitnento qr"re consideraln as criancas ros seLls contextos sociais. ambientais. cuiturais e. rnais concl'etalllente. nas interaces e prticas sociais que lhes fornecem eletnentos reiacionados s mais diversas liner-ragens e ao contato coln os mais r ariados conhecimeutos para a construo de utla irlent i.1ads lttlttotnl.
instrtuio de educao infantil de\ie tornar acessilel a todas as crianas qr-ie a freqilentam. indiscriminarlalrente. eiementos det citltura q'.re enriquecelll o setl

desenr,oiyimento e inseriio socral. Cumpre r.ur-r papel sociaiizador. ptopiciando o desenr.olr,inrento da identidade das criancas. por tneio de aprendizagens dir,ersriicadas. reaiizadas em sttuaces de interao. Na ilstitgio de eciucao infantil" pocie-se oferecer as cl-ianas condies para as aprenclizagens qlle ocon'elr nas bnncadeiras e aqueias aclvindas de situaes pedaggicas inrencionais or,r aprendizagen-. orienrailas 1r13' ecitrltc,s E ttttporiante ressaltar. poreln. qnc essas apreridizagens. de natui'eza diversiL. ocorrelll cie rnaneira integrada no pl'ocesso de desenvolvirlento infantil. Eclucal signii-rca. portalrto" propiciar situaes,.1e cuii,'1ados. brincadeit'a,c e aprendizagens or ientadas de loril:i integr ada e qLii possam cclntribliir pare o clesenr,oir,,imentr-. das capacidades inlantis de relaco inierpessoal. de sel e estar com os
orlrios em Ltlll:r atiruds basica de aceitao,

respeito e confianca. e o acesso. pelas


cliancas. aos conirecimentos r.nais aurplos

\ t,

/r.l

-/,'r

t.. 't

-.

ria realidarie socrai e cr-rirural. Nesie process(). a edLrcao ;lodera a,.rxiiiar o eseirloiliinenr-o das capacidades de
qpropriac,
j

o e collhecimentti

das

rotenci al cilcies corportiis. aletitas. estetlCa: e etiCas. lri.t 3lllt,(l,,nLi.. prrspeciila cle contribuu ilare e lormaco
rie crianas leirzes c' sarudr'eis.

C*d*x
Contemplai'o cuidado na esfera da institlrico rl;i educao infantil signiftca compreend-lo corno parte integrante da educao. errbora possa exrril" conlrecimentos. habilidades e instrutlentos que ertrapolarl a diurenso pedagr:iczi. Ou se1a. cuidar de unla criana em urtl conlexto educativct der-fianda a integrao de t,rios campos de
conhecimentos e a cooperaco de profissionais Cc djferentes rcas. base do cuidado i.tut.nano e colrpreender couro ajr"rdar o olttl-o a se desenvoit,er coma serhumano. Cuiriar"sieniflca r.aiorizai'e ajuCar a desenr.,oir.er capacidaries. O cr"ridado
e um ato r:m relao ao olttro e a si prprio que pcssLri Lrrna diir.renso expressiva e irnplica

em procedu.nentos especificos.

O desenvoh'itlento intecral depende talrto dos cuiclados relacionajs. que envolr,em a dimenso afetiva e tios cutdados com os aspectos bioiogrcos do corpo. colro a {tualidade da alimentao e do-c cuiciarlos cort a sar"rde" quantc da brma corro esses cuidados so
oierecidos e das oportunidades de acesso a conhecin:enlos variacios.

As atitudes e proceciimentos de cuidacio so influenciadas por crencas e valores en.r totno da sade. da educaco e cio desenrollir:rento ininrrl. l)nbora as necessidades humanas bsicas se-jaut con'runs. omo aiinrentar-se. proterer-se etc. as ionlas cie identificaias. I'aloriz-ias e atend-1as so constl'Llidas sociahnenie. As necessidades bsicas, podem ser modificadas e acrescidas cie outras de acorclo colx o conte\to sociocultLrral. Pode-se

dizer que alm daquelas que preservatn a vida orgnica-

as

necessidades afetivas sr) tambem base pala o desenvoilint*nto

rnfantil.
A identificaco
dr-ssas necessidacies sentida_q e

i. ;'-

i'

:'

peias crianas. clepencie tem das r'rias fonna,s de cornr:nicaco que eias" ern cada aira etria possuem e desertvojvem. Pr-estar atenco e r,'alorizar o

expressas tarlbeur iia compr-eeirso qLre o aduiro

chclro cie r-un beb e respondel'a ele corn uur cuidack-- ot-l outro Cepencie dc cotrcr er interpretada a erpresso de choro. e dos recursos existentes 1:ara responder' .r elc, E possiVel que alfuns

: ',

adultos conlerselr com o beb tenratrdo acalm-lo" oll que ..' pesuelrl-no iurediataraente no coltr. errbalancio-c. Er.:t detelininadoS Cont3xIo: soclocullutJis. c possir el otre o adult,, que cr-iida da crianii. tendo corlo buse concepcie-s cie ciesenr,r.iivirrento e aprenciizagerr inlntis. de edricaco e -caLrde. acredlte que os bebs rievem apren,ier' :i FenttltitL-cel nii trerco. aps serern alimentado-s e higienizacios. e- portanto. no coirsiderem o enrbalo colro Ll1ll cuidado. mas corno ltma ao que pode "acostut'i.lar mal'' a ci'ianca. Erl o'titras ct-iituras. o embalo tenl L]rra qraude imponncia no cuidario cle bebs. tanio que eristen-r beros prprios para enrbalar.

O cuidado precisa consirlerar. pltncipainrente. as necessidades da,( crianas.


qr-iando obserladas.

clrie

oulidas e respeitadas. podr-rr dar pistas ilt.ll-)orteniss sobre a qLraliclaiie do que esto recebendo. C)s procecliirrentos cie cuidaclc, talrben'i pl^ecisaru seguir os pi-incipios de pror.ttoco a saude. Pala se alirigii'os ob.ictii,os rios cr-ridacios cL)m a rrreserr-ao cia rida e conr o desenr.ollimento das capacidade-s hLu-r.rlnlts. e necessrio qlie as atirucies e proceditr-rertios estc'jatn baseados em conh.:cir.nalitos especilicos soi--lre o tlesenr,olvimento lriologico. emocitlnal. e intelectr-tai clas criancas. levanilo er.u consideraco as ciilerentes
''.'ri

idlJe:

5oc i.)-- rrltLil'rl s.

Par-a cr-riciai'e prcciso antes cie tuiio estar.crrmi:t'or.netrdri cor.r.t o (-aulrc. coltf sLla singttlariclaiie" ser solidrio ccrr-t't sLtas necessiCaoes. coniraurio em suas capeciciades. Drsso depende a constnlilc d um r';ncr-ricr elltre qlrenl c,lida e qualr e cirid:icio.

.{lerl da tiilrenslio aleiila r'relaciona} rii, cuiciadc.

e preciso quL- ci prolessor possa

alLiiiar"a criana a i,lenti'ica;-sLliis necessiciacies e nrrol'iz-1as. assiri cotrc alend-1as cie irrtna adequada. ssitl. cuidal'da clirinli e soirretudo dar iitenco a e]:i como pL-ssoa que est trtim contirtt-to crescimenlo e desenvolr'irrento. con.rpleendendtr sua singLriaridac-Le. icienti[tcarrdo e respondeniic s suas necessidaries. lsto inc]Lri inleressar-se sobre o clue a cnatta sente. pensa" o qtle e1a sabe sobrc si e sobrs o nlturdo. r'isairclo antpliacao deste
conhecinret.ito e de siras habilidadcs. q,.ic ao:r pot-iccs
a ulri11']1.]r

ii lornai:o rlai-s inclel:enclente e ntajs

il.

\-

lolanda Huzak

,
t'.":+'),

'i.:i,

".

;1,

Iolanda Huzak

fi\;*.M^
Para que as criancas possanr e\ercer sua capacidade de criar- irnprescindr'ei qr"re 1-ra-ja riqueza e divelsidade nas experilcias que lires so oerecidas nas instituies. selarr eias mais voitadas s brincadeiras ou s aprenciizaqens qLle ocorreir pol rneio cle uma

interveno direta.
e uma linguauerl inantil que urantem url vinculo sssencial com aquilo "no-brincar". que e o Se a biincadeila unra t't-r rpre ocon'e 111. plano da imaginao isto rmphca que aquele qr-re brinca tenha o dorninio da iinguagem simblica. lsto quer dizer que e preciso haver conscincia da dit-erenca crrstettie eillrc'3 brincadeira e a realidacie imediata qr"re lhe lorneceri corrtec1o para reaiizar^-se. Nesse sentido. para brrncat e precisc apropriar-se de elementos da reaiiciade imediata cle tai forma a atrilrr-rir-lhes novos srgniicados. Essa pecul iaridade da h:-incadeira ocorre por rneio da alticLrlao entre a imaginao e a imitaci da realrdade. Toda i;rincadeira e uma in-ritaco transfomrada. no plano das emoes e das icleias. de uma rcalidade anteriorirente vivenciada.

A brincadeira

lsso sienifica quc Lula criinc'a qlre. por exerlpio. bate litrnicarrente colr) os ps no cho e irnagina-se cavalgando urn cavalo. esi orieniando sua acci peio significaCo da situao e llor Lura atltude mental e no someure pela percepo imediata dos ob"jetos e
situaes.

No ato de brincar. os srnais. os sesIOS. o, olrjetos e os espaos valen'r e significam outra coisa daqr-rilo qLre aparentarl ser. Ao bnncar as crianas recriaru e repensam os
acontecirrentos qr-ie thes deram onger-n. sabencio qLie esto bi'incando.

O principal rndicador da brincadeii'a. entre a: clillrrs. e o papel clue assulnell Ao adotar oulros papeis na brincarieiia. as crianc.as agern frente realidade de maneira no-iiteral" transir"incio e sr,rbstitriincio suas aces cotidianas peias
enq-Lianto brincarrr.

aes e caracteristica5 .1,, 1;apel assr-ulidc. utiiizando-se de oir.jetos substitutos.

A brincadeira falorece il rlrto-esrinra das cr"iancas. ar,Lxiliando-as a sLlperalplogressir.anlente sr-ras aquisies c1e loima criaiivii. Brincar^contrihr-ri. assirr. para a interiorizao de detenninados n.roLlelos de adulto" nc rrbiio de grupos sociais diversos. Essas sienificaes atribujrlas ao blincai lLausft-,rntar.ir-1ro elr um espo singuiar de constitui c'o inntii.
Nas brincadeiras. :. ;riancas tlairsfomallr os conhecir-irentos que.,1 possriiam anterionlente eur concitos gelais rom L)\ qr-rais irriuca. Por eren.rplo. para assulllir Lrm
determinado papel numa briucadeira. a ciianca deve conhecel'aigruna de slras caractersticas.

conirecirlentos 1:i'or,m cta irnrtailo di'aigr-rerl or-i de ai!:o conirecjdo. de riila erperinc:ia i'ir.ida na ftrlia oLI elr1 oritlcs ambientes. do reiato cie um colesa ou de um adulto. de cenas assistidas na teleriso. iro cineura oli nan-aiias em iivros etc. A -onte de seus, cor.ihecirlentos e nrritipla. llas estes encolltralr]-se. ajr,da. tlagnrentado:. E no aio de
Ser-rs

bnncar que a criana estabeiece os dilerentes vinculo,q elttl-e as caracteristicas do papel assulnido. sLlas competncias e as relaes qrle pr)ssuem com outros papeis, rornando couscincia disto e eeneralizardo para outras situaes.
Para brincar precrso que as cnancas tenham certa independncia para escolher iro assumir no inteiior de um cleterminado tema e enredo. cr.rios desenvolvimentos clepeldem unicamente da r,ontade de quem brinca.
seLls colnpanheiros e os papeis que

Pela oportunrdade de vivenciar irrincacleiras irlagrnatir,as e criadas por elas mesmas. as criancas podem acionar sells pensaLxelrtos para a resoiuco de problemas que the so

importantes e significativos. Propiciando a brincadeira. portento. cria-se r-rr.n espao no qual as crianas podem e.r.periurental o mundo e internalizar un.ta corrpreenso particular
sobre as pessoas. os sentinlentos e os di.",elsos collhecimentos.

O brincar apresenla-se por rleio de r rias categorias de expelincras que so dilerenciadas pelo uso do material oli dos reclll'sos predorlinanternente irnplicados. E,ssas
categorjas incluem: o molimento e as rnr-rdanas da percepo resultantes essencialn-rente
da niobilidade fisica das cnanas: a relao corl-l os oLr.ietos e suas proprieilades fisicas assinr col-no a cor-nLrinao e associao entre eles: a lingLragerr oral e gestual que of'erecem r.rios

nil'ejs rie oruanizao a selern utilizados para hrincar: os conter-rdos sociais. corno papis. sitr.races. r'alores e atitudes clLIe se referer.ir lonna como o universo social se constri; e, finaitneute^ os limites definidos peias reqras. collstituindo-se em Lrm recurso fundanlental para brincat-. Estas categorias cie experincias poder:r ser aurLip-radas erl trs rnodalidades bsicas. quais se-iaur" brincar de laz-de-colila oL1 com papeis. considerada como ari\:idade fundainental da qual se origrnam todas as olllres: brincar crrm materiais de construco e irrir.rcar com reqras.
As brincadeiras de faz-de-conta. os jogos de consrruo e aqueles qrre possuem rest'as. collo os jogos de sociedade (tambem charnados de ioqo-q cle tai:uleiro). logos tradrcionars. didticos. corporais r.ic.. propicran a arlpliaco cicts conhecimentos inl.antis por meio da atividade 1dica

E o adulro. na figur:a t1o prcrfessor. portanto. que. na ir-rstitr-rio infantii. ajr"rcia a estruturar o carrpo das brincadeiras na vida das
crianas. Conseqenielrente e ele
qr-re

organiza sua base estn-ltural.

por rleio da oferta cie deternrinados objetos. iaritasias. brinquedos ou josos. da rielirnitaco e an'anjcr dos espacos e do tempo para brincar.

Por meio das brincedeiras os pro{'essor.es podent observar e constitllir rurra vrso dos processos de desenr.olvimento das crianas erl ccinjunto e de cacla unta enr particr-rlai. registrando suas
capacidades de uso cias lincuagens. as,<irri como de suas capacidades

sociais e dos recursos zifetjlos e emocronais que dispern.

A interr.'eno tntencional baseada na obserlao das brincadeilas das crianas. oferecendo-lhes materiai adequado. assim con:o uln espaco estnrturado para brincar permite o enriquecirnento das competncias imaginatrles. criatii as e orsanizacionais infantis. Cabe
ao professor organizar situaes pala que as brincadeiras ocorram de u-raneira diversificada

para propicrar s crianas a possibilidade de escolherem os temas. papeis. ob-jetos e cornpanheiros com qlretn brincar or1 os -logo.s de regras e de construo. e assim elaborarem de lorma pessoai e independente sllas etnoes. seiltinentos. conhecirnentos e reqras
sociais.

E preciso que o prolessor tenha conscincia qlre na brir.rcadc'ira as clianas recriam e estabilizam aquilo qr,te sabem sobre as t'nais dil'ersa-< e'sferas do conhecir.r.rento. em ulna atrvrdade espontnea e imagrnatila, Nessa perspecti\, niro se der,e confundir situaes tras quais se objetiva deternjnadas aprenCizarens r"eiatilas a conceitos. ltrocedimentos ou atitudes explicitas com aquelas nas quais os conirecrmenlos so experintentados de uma

uaneira espontnea e destituida de ol,.jetivos imediatos peias crrancas. Pode-se" entretanto. utilizar os jogos. especialmente aqueles que possllem resras. comc atir.id.ades didticas. E preciso. porrn. que o professor tenira conscincia que as cliancas no estaro brincando iivlemente ltestas situaes. pois h objetivos didticos er-l1 quesriro.

iikq:r iPtra ';:


.!

'!.

Wyfr-"-" \ ..-... d '' ;.**.ffu, ._ .. *iA


"

Mur',.,.-.,*

;-

lolanda Huzak

organrzeo

de

silliacts

11r au'ei:rii :agrr-< or';er'.arias

ine1'r,enco ciireta ctr lrl.', lu\\ur' ;rr',i]'t t.-,

ori que depenclem de uma rt ilr ]: criar^'i-as tiu'baliten, cont dilersos

conhecimentos. Estas aprendizages de\ieu-l estar haseadas no apenas nas llropostas dos prolessores. mas. essencialntente. na escuta di:s criancas e na compreenso do papel que ticscinPertirltn a erpel'inreniuct, E i, el'1-o n.r consl:-u..:ro do c()t.rltrcul.ienlo

A intervenco clo prolessole necess:iria par"a qu. na instituio de eclLrcao inntil. as criancas possam. elr-i situaes de ittleraco sociai ou sozinha.s. arnpiiar suas capaciclades
de apropriaco dos conceitos. dos crlitos sociai-c e das d.il-ercntes iilrguagens. por 6eio da expresso e c0trtunicao de selrtln'renios e i,leias. rla erperinreniaco. cla refler.. da elaborao de pergulltas e l-esposlas.,Ja consrrLrco iie ob-jetos e i:rinqueiios etc. para isso. o proessor deve conhecer e considet'al as sin,r:Lrlaridaiies das crianas de riiferenres idarjes. assitr como a drrersidacie de hbitos. costluncs. r'aitrie:. crenas. ett:iias etc. das crialras colr as quais rabalha respeitando suas di lerenas e aurpliancio suas pauras rie socializao. Nessa perspectiYe. o prossor ci nrediacloi eirtle as cliancas t os ob.jetos i1e conhecimento. organizando e plopiciando espaos e situaces de aprenclizagens ciue articulem os recursos
conhecin.:entos pr"evios e aos conteuclo-s leferentes aos clilerenies calr.lpos cie conhecimento hrillano. Na instituirr de edttcaco infantil o proessor consiir.rii-se. ponanto. no parceiro

e caPacidades afetir as. stttocionair- sociais e ccrgnitilas de cada criana aos

seus

mais erperiente- por ercelncia. cuia funr,. c plopicrar e gar-aniir nm arirbiente r-ico. prazeroso":saudr'el e no cliscr-inrinaiorici de erpelircias ecirrcatilas e sociais r,ariacias.
Para que a- aprentlizagens inlantis oco;ram cofir sucesso. r- pi'ecrso qr.rc o prolessor cousidere. na organizao clo trabalho educ:airl o:
a interao com crianas da r,esma iriacie e de iciades diferenres em situaes cliversas conio fator de promoo da aprendi.zagem

e do desenvolvimento e cia capaciciade de relacionar_se:


os conhecir,ciltos pre'ios de quaiquer natureza. que as crianas .j p.ssuen-r sobre o assLlnto. j q,e eias aprende,t po,reio de
Lrma construo intema ao relacionar suas idias com as ro\,as

infor-niaes de que dispern e com as interaes que


estabe lece:

a individuaiidacle e a diversidade:
o ql'aLl de desafio que as ati'idades airresenram e o fato de crrie devam ser significatiras e apresentadas dr: ura,eira integrarla
para as crianas e o mais prximas possiveis cias prticas sociais reais:

a resoluo tle problemas cotrlo fonrra rle apreuciizagetr:.

hiptilcses quc -ic apolam

apro-rirnac'ires sr-ic:cssi.as iio crrrlacito cic,rircrirnc,tc c.rtsiJerado. Nenr todtr en.o corleiicio i.:cras criancas pode ser ccxtsiderailc' ffo c()nstnlri\c,. e1e sri llz scr.rLido rl.t.l ,.ull procsssr.i de eiabr,raccr ccrcnitir.a.

i f) crro colslrui:ro lont ulra lirncit printor-djll n<r processo c()sni1j\,o. Ncsic pr.ocesso. a crianca elairorir etl soluccs prol:tlias. partrcLrilres c prorisrias para rcsoiver problenras. por rleio de

..rcR

ffi"$

't*'i;!

t'

r,terpretao e ensaio de sol,ces. .{ iuterao pen,ite oue se crie uma situao de ajuda na qual as crianas avancem no sLl processo de apr"endizAQem,,.

DI\'ERSIDADE E INDI\'IDUALTD,{DE
individilalizar as situaes c1e aprendizagens ofereci,las s cr-ianas' considerando suas capaciilacies arivas;. emocionais. socrals e cognrtiras assim como os conhecinlet.ltos que poss'I.len'L rio.c rrais,lie.entes ssuntos e suas origens
derrandas do trupo e
s

Cabre ao prolessor a tarefa cie

individuaiidades de cada crianca. considerar cllle

sociocuitrtrai'r ij1'L'1325. Isso signific crLre o prossor de'e plane.jar e oferecer uma qama variada de ex-perincias t] Lre lesponcla. srnrultaneanrente. s

ls

criancas so direrentes ertl'e sr. rrrplica

pr

Lraseada etn cotlciicires

de:rprenciizagerl qur l'espertem suas necessidades e ritrnos

oprciar urna etlucao

pronlo'elr il'iinL^os natluiic, ouc l crjancl c a:ap:r cic i-c:ali;zar com a atr,rda dos outros. o, seja. tiesstri.olr.inrcnlo potenciai. .A clrstnciit crr1,i (r nir cl Cr ilcscni,lli ller.itc potencral c c rezll foi conceituada pelo pesqtrisador l'usso L- S. \;isotsk\ {188()-ir)3r,r. conr. zo,a dc descnr.l'irnenro prorirrai. Esta zona caracterizacla pelu ciistncia .r.,tr" i ri.,., Ca d"ranrolrirnento rea1. quc s!. costulrit rieteminar por meio da soiuo indepcndcnte de protrlerlas. c o nirci de ilcsenrrrlvintenrr_. porcnciai. tletenlinado por meicl da soluco de probienras sob a (trieniao ric ri:.r.r adulr..Lr eiir c.lalrci:-rco colr parcelTos m]s cxperlenles.
Essiis interaes
se

'

no

Essas considetaces podent estrulurar-se uas segr.iintes condies gerais reiati\.as s aprendizagens infantis a sereln seguioas pelo professor ellr sua prtica eclucativa.

I\TER-A.C \O
interao social etrr situaes riir ersas e ulra das estrategias mais irlpor-tantes cio professot para a promoco de aprendrzagens peias crianas. -Assinr. cabe ao professor

propicial situaces de conversa. brincacieiras ou de aprendiza-tens orientadas qlle garantan.l a lroca entre as criatias. cie onna a qtie possarr cs111111isr-sL. e expressar-se. det:ronstranrio sells modos de agrr. cle pensar e de sentir. em Ll1.n ar-nbienre acolhe,Jor e que propicie a conflanca e a auto-estinra. A e>listencia cie um lrnbiente acolhccior. pLrrem. r:o signrica elimitlar os conflitos. ciisputas e diver,'ncie\ presenles nas rnieraes sociais. nraspressu,e que o professor fornea eielnenios afetir,os e de linclriigerr para que rs criancas aprendam
a

conYiver- buscando

zrs

solues mars adequadas nara as -citlraces com as quais se defi-o1ta1:

diariarnenre. As capacidades de interaiio. poren. so

ta:,be,

desenr.ol'icas quando

as

crianas podem icat sozinhas. quardo elabor-am suas descoirenas !- senrilrentos.; consrroem

um sentido de propriedade para as ac'es e pensainentos ia con.rpartilhados colr olltras cl'ianas e Com os adultos. o rtue vai potencializar no\.ils intelaes. t.\as situaes cie troca. podem desenYolvel' os conhecitrentos e recLlrsos de que disper-n. confi-ontancio-os e
relbnr.r irlando-os. Nessa perspectiYa" o prolessor deve r"efletir- e discLrtir corr seLls pares sotrre os critrros

Lttilizados na organizao cios g1'Llpanlenttis e de.r sltLraces de itrteracilo. lneslllo entre bebs. r'isatldo" selrpre qLre possr'ei. a airriliar as tiociis e1ril'e a\ criancas e. ao rlresr.l.lo

telllpo. garanrir-liles o esilaco da rncijvidLralioatle. Assir.n. em rieter-minadas situaires. e aconselhr'ei clue criartas colt1 nivers de rlesenr tiir.inrepto cijlerelcjiidos interajam: err outi'as. der,e-se gar-antir urla prorirlidade cie crj anca_ corl inieiesses e nti ejs de ilesenvoir.imento sentelhanies. Proi-liciar a rrrlcraliro Lirr.*jizet.. p(j1-1r1r1o. considerar oue as dilerentes bn]]as de sentir. expressai e conrLrnicar"a i'ealidade pelzls crianas tesultam e111 respostas dil.et'sas qLte so tt-ocadas elrtlc elas e.lLie sarantenr srgnificatila de ]larre sltas aprenciizacens. L;tna das lolrrras cie pt.a,11j1x,-es]t tt.()cij e a socializaco cie suas descobertas- quando o iri'ossol ol-ganiza as sitriaces pal'a Que As :ri311i,riis coulpartilllenr seLls percursos indir.iduais na eiaboraio citts cllierenres rlrbiilitos r.ealizados.
c1

Pol-tanto. e importanre ilsar tue as crianca-q st-. deseni oi'r.ei,.i c-lt-r srtr-races de i,teraco sociai. nas quais ccn'litos e tregociaco de seutiilelros. ic1ias e soiLrciles so elemenros
in

dispensr,eis. C) mLrittl sociai olerece. portailto. ocasirles unicas 1.rara eial-rr',rar-estratesias de

persalrellto e de ao. possiblirtando a arrpliao clris i-iipirteses iplaltis. pode-se estabelecer. nesse lll-ocesso. tllre re,le de r-el'lerilo e constmco de cc,nlrecimentos na qual t.tllio os llarceli'os uiais erperienies qrtaltr os irrlil-s e...i;et'iellcs tiu seg papei na

individuais. l'isando a amplrar e a enriquecer as capacidacies de cacia criana, considerandoas como pessoas sineulares e colr caractersticas prprias. individr-ralizar a educao infantil. ao contrrio do qLre se poderia stlpor. no e marcai e estigmatizar as crianas pelo que diferem. ntas ler.'ar em conta sr-ras singularidades. respeitando-as e r,aiorizando-as como fator de enriquecirrento pessoai e cr-rltural.

APRENDIZAGEII slcr-trFICATI\:A

E co]..HECI\lEYros

pRE\ilos

Os assuntos trabalhados corr as criancas der.erl suardar reiaces especificas our os nveis de desenr.'olvimento das criancas em cada grupo e iaira etria e. tambm. respeirar.

e propiciar a arnplitr-rde das nrais dir.ersas experincias enr relaco aos eixos cle u-abalho
propoS os.
1

\(a

O processo qrie pennite a-c,onstruco de apreniiizaseirs significativas pelas clanas requer rttna inteusa ativtdade rntern poi parte delas. Nessa arivrciacle. as crianas poderr estabeiecer relaces entl'e no\,os conteclos e o-c conheciruentos previos (conirecimentos que j possuem). usandcr para isso os recllrsos de clue ciispss. Esse processo possibilitar a eias modificarem seus conhecimenros previos. urariz-los. ampii-1os ou diferenci-los em funo de nor,a-s infotn:aes. capacitando-as a realizar n01.as aprendizagens. iornando-as s jg.n ificatir as
, r .,..1 ,'.. '

br'ucd'l:

E. porlanto. ftttrcci tio professor considerar. con.]o ponro cie panida para sua ao educatil'a, os conhecitnentos que as cr-ianas possuelx. advindos das mais variadas erperincias sociais. aferjras e cognitir.ls e q,,ie esto expostas. Detectar os conhecimentos previos das crianas no e utua tarefa lcr1. Implica que o proessor estabeleca estlategias
para z-1o. Qnanto n.renores so a-c crjancas. mai-c riificll e a explicitaco de tais -didticas conhecinrentos. L1lra vez qtle eias no se cor.r.runicant r,erbair.r.rc-nte. A observaco acLlrada das criancas e nm instrtttlento essencial nesse pr-ocesso. L)s gestos. nLor i;nenlos corporais.
sons prodr-rzicios, expresses aciais. as brincadeir"as e toda iomra de erpresso. represeltaco e comunicaco del'em ser consideradas como lonie de conhecirlento para o professor sobre

ot: {otrra,* \
t3.

c.&i^o-c.o--

o qtle a crianca-j sabe. Cotn reiaco s criancas rnaiores. pocleri-l-se tan'rbni criar sitriaes intencionais nas qi-rais eias sejan.r cepezes cie elplicliar-seus colhecrrneltos por meio clas diversas iinguasens a que tm acesso.

RESOLt Ctl DE pRtlB[.E]{.{S


situaces de aprendizagem o problerra adqr:rre um senticlo impcir-tanre qi-randci coll a) oLrtl'c-s criancas. No se trata de sitr-raes ciue penllitam "apiicar"'o qLre -j se sabe. rras sir.r"l daquelas qLre possrb;litair pre-rduzrr. noro- conitecitrentos a pariir dos qrLe j se tem e eur ir.iteraco com nor,os desafios. Nesre
as criatlas buscanl solues e disctirerl-nas

\as

Vous aimerez peut-être aussi