Wyznaczenie parametrw schematu zastpczego transformatora

Wprowadzenie Transformator jest statycznym urzdzeniem elektrycznym dziaajcym na zasadzie indukcji elektromagnetycznej. Zadaniem transformatora jest podwyszanie lub obnianie napicia, co jest zwizane z odpowiednim zmniejszaniem lub zwikszaniem prdu, przy zachowaniu tej samej czstotliwoci i praktycznie tej samej mocy. Transformator jednofazowy zbudowany jest z rdzenia i dwch uzwoje. Uzwojenie pierwotne N1 i uzwojenie wtrne N2 s nawinite na rdzeniu wykonanym z cienkich blach stalowych, wzajemnie odizolowanych w celu zmniejszenia strat mocy (czynnej) od prdw wirowych i na histerez magnesowania. Rdze stanowi zamknity obwd magnetyczny. Uzwojenia s wykonane z izolowanego przewodu miedzianego, niekiedy aluminiowego. Uzwojenie, ktre pobiera moc z sieci zasilajcej nazywa si uzwojeniem pierwotnym, a uzwojenie, ktre oddaje moc odbiornikowi uzwojeniem wtrnym. Uzwojenie grnego napicia (GN) to uzwojenie o wyszym napiciu znamionowym. Uzwojenie dolnego napicia (DN) to uzwojenie o niszym napiciu znamionowym. Ze wzgldu na rodzaj izolacji rozrniamy transformatory suche i olejowe. Warunki chodzenia w transformatorach suchych nie s tak korzystne jak w olejowych, dlatego buduje si je na og na niewielkie moce, rzdu 100 kVA. Transformatory olejowe maja moce znamionowe rzdu kilkuset megawoltoamperw. Olej spenia rol czynnika chodzcego i izolujcego elektrycznie; w porwnaniu z powietrzem charakteryzuje si wiksz przewodnoci ciepln oraz wiksz wytrzymaoci elektryczn. Transformatory dla potrzeb radiotechniki, automatyki itp. s budowane przede wszystkim jako suche, maej mocy i czsto z rdzeniami ferrytowymi o maych stratach. Uzwojenie pierwotne N1 pobiera energi ze rda U1, a nastpnie przekazuje j, przy udziale strumienia magnetycznego, do uzwojenia wtrnego N2 i dalej do odbiornika, lecz przy napiciu U2. Waciwoci transformatora s rozpatrywane dla trzech stanw pracy: stanu jaowego, stanu obcienia, stanu zwarcia. W czasie pracy transformatora w poszczeglnych jego elementach wystpuj straty mocy (czynnej), ktre oznacza si: PFe w rdzeniu (na prdy wirowe i na histerez magnetyczn); PCu w uzwojeniach (ciepo Joulea); Piz w izolacji (tylko w transformatorach wysokiego napicia, powyej 110 kV).

Przebieg wiczenia: 1. Wyznaczenie przekadni zwojowej. Przekadnia zwojowa jest to stosunek liczby zwojw jednej fazy uzwojenia GN do liczby zwojw jednej fazy uzwojenia DN: z z = GN = 1 z DN z 2 Przekadnia napiciowa jest to stosunek napicia grnego do napicia dolnego:
= U GN U DN

Pomiar przekadni Warto napicia na zaciskach uzwojenia wtrnego transformatora w stanie jaowym jest rwna wartoci napicia indukowanego. Stosunek napicia strony grnej do napicia indukowanego strony dolnej okrela przekadni transformatora. Przekadni transformatora mierzy si zasilajc zaciski strony grnego napicia. 2. Prba stanu jaowego pomiar mocy oraz prdu stanu jaowego w funkcji napicia zasilajcego. Schemat ukadu pomiarowego:

Przy prbie stanu jaowego zasila si jedno z uzwoje dolne lub grne decyduje o tym dostpne rdo napicia zasilajcego. Celem prby stanu jaowego jest wyznaczenie jaowych strat mocy (strat mocy w rdzeniu) oraz prd stanu jaowego. Gwnym celem bada tego stanu pracy transformatora jest okrelenie parametrw eksploatacyjnych stanu jaowego, ktrymi s: straty jaowe, prd stanu jaowego, wspczynnik mocy stanu jaowego okrelane przy napiciu znamionowym. Przeprowadzajc pomiary przy napiciu znamionowym, mona okreli znamionowy prd jaowy oraz znamionowe straty w stanie jaowym. Moc czynna pobierana w stanie jaowym przez transformator jest w przyblieniu rwna stratom w elazie, a to z kolei pozwala na ocen obwodu magnetycznego. Tabela pomiarw: Z pomiarw I10 P10 A W Z oblicze Pu10 PFe W W

Lp.

U1 V

cos10 -

Q10 VAR

IFe1 A

I1 A

Wzory do oblicze: P 2 cos 10 = 10 , Q10 = P 10 tg10 , P u10 = I 10 R1 , PFe = P 10 P u10 , U 1 I10 I Fe1 = I10 cos 10 , I 1 = I10 sin 10 Na podstawie wynikw wykrela si charakterystyki: I10, I1, IFe1, PFe, Q10, cos10 = f(U1)

3. Prba stanu zwarcia pomiarowego pomiar prdu oraz mocy zwartego transformatora w funkcji napicia zasilajcego Schemat ukadu pomiarowego:

Celem bada transformatora w stanie zwarcia ustalonego jest wyznaczenie napicia zwarcia, strat obcieniowych, strat dodatkowych oraz identyfikacja parametrw schematu zastpczego, tj. rezystancji i reaktancji. Natomiast pomiar strat i ich rozdzia na podstawowe i dodatkowe umoliwia okrelenie strat w uzwojeniach dla umownej temperatury odniesienia 75C (348K). Znajc te wielkoci, mona oceni prac transformatora w warunkach obcienia. Natomiast przy pracy samotnej transformatora w oparciu o warto napicia zwarcia mona okreli zakres zmian napicia strony wtrnej przy zmianach obcienia oraz warto udarowego prdu zwarcia, ktry musi wytrzyma uzwojenie. Przy prbie stanu zwarcia zwiera si uzwojenie wtrne, natomiast uzwojenie pierwotne zasila si napiciem nastawianym od zera do takiej wartoci, przy ktrej przez uzwojenia transformatora przepywa bd prdy znamionowe. Napicie pierwotne, przy ktrym przez uzwojenia zwartego transformatora przepywaj prdy znamionowe IN nazywa si napiciem zwarcia transformatora UZ. Napicie zwarcia transformatora podaje si zwykle jako warto procentow odniesion do napicia znamionowego, czyli: U U Z % = Z 100 UN Tabela pomiarw: Z pomiarw I1Z A Z oblicze cos1Z -

Lp.

U1 V

P1Z W

Wzory do oblicze: P cos 1Z = 1Z U1 I1Z Na podstawie wynikw wykrela si charakterystyki: I1Z, PZ, cos1Z = f(U1)

4. Schemat zastpczy transformatora widzianego od strony grnego napicia: I1 R1 Xr1 I10 IFe U1 GN RFe I DN Xg U2 XR2 R2 I2

- Schemat zastpczy transformatora w stanie jaowym: I10 IFe U1 RFe I Xg

Wzory wykorzystane do obliczania parametrw schematu zastpczego transformatora w stanie jaowym: RFe=

U12N PFe U Xg= 1N I 1N

- Schemat zastpczy transformatora w stanie zwarcia: I1Z R1 Xr1 Xr2 R2

U1

Wzory wykorzystane do obliczania parametrw schematu zastpczego transformatora w stanie zwarcia: ZZ=
UZ I1 N
2

' RZ= Z Z cos 1Z R1 + R2

2 X Z = Z Z sin 1Z = Z Z RZ X r1 + X r' 2

5. Wnioski