1 Agnieszka Szymaska CSNI BG UKRYTY PRZEDMIOTEM WIARY WEDUG B.

HONORATA KOMISKIEGO ycie ukryte jest kwesti poddan szerokiej refleksji wrd krgw Rodziny Honorackiej. Syszy si rnorodne opinie i propozycje na temat realizacji charyzmatu ukrycia zostawionego przez jego twrc b. Honorata Komiskiego. Wydaj si, e fundamentalnym zagadnieniem jest moliwo urzeczywistniania rwnie we wspczesnych czasach i w zaistniaych warunkach historyczno polityczno spoecznych drogi wskazanej przez Zaoyciela. Z tych rozwaa wypywaj dalej jeszcze gbsze pytania o istot, sens czy serce tego sposobu ycia. W podjtym poniej temacie nie bdzie chodzio o wyjanianie, pojawiajcych si wtpliwoci, lecz wypada zaakcentowa, e nie naley oddziela go od kontekstu ycia osb, praktykujcych duchowo ukrycia. Bg, ktrego przepowiada Bogosawiony, bdcy nie tylko wzorem, ale i rdem ycia ukrytego, sam, przez swoje dziaanie, wskazuje kierunek osobom i wsplnotom ukrytym. Bg jest Bogiem, ktry pragnie by ze swoim stworzeniem. Pomimo buntu czowieka w raju, wychodzi mu naprzeciw: przemawia, przebywa z nim oraz pragnie udziela swojego Boskiego ycia1. Wiara jest woln odpowiedzi czowieka na zaproszenie objawiajcego si Boga2. Na samym pocztku podjtej tu refleksji rodzi si, zatem, pytanie: Czy mona mwi o Bogu ukrytym jako o przedmiocie wiary, skoro jej waciw treci jest Bg objawiajcy si? Chcc da odpowied na tak postawione zagadnienie, trzeba najpierw dowiedzie si kim jest, wedug b. Honorata Komiskiego, Bg ukryty. Po rozstrzygniciu zastrzeenia, bdzie mona przej do zbadania, dlaczego Bg si ukrywa oraz gdzie spotka Boga ukrytego. 1. Rzeczywisto ukrycia Boga. Analizujc pisma Bogosawionego, mona zauway, e uywa on terminu Bg ukryty w dwch znaczeniach, ktre s komplementarne i daj peny obraz rzeczywistoci Boga ukrytego. Po pierwsze, ukrycie Boga rozumie jako narzdzie Jego objawienia si, udzielania si oraz wyjcia w stron czowieka. Po drugie, stosuje t nazw dla wyraenia niepojtej, nie dajcej si pozna oraz niezgbionej tajemnicy natury i dziaania Boga. 1. 1. Bg ukryty Bogiem objawienia. Patriarcha Rodziny Honorackiej jest znany z goszenia nauki o Bogu ukrytym. Dlatego w jego dzieach nie dziwi zdania takie jak: Bg ukrywa si ze swoj niedocig mioci i
1 2

Katechizm Kocioa Katolickiego, (dalej: KKK), Pozna 1998, 52. Por. KKK 51-53. Por. KKK 142-144, 150, 155, 160.

2 dlatego Pismo Boe nazywa j tajemnic od wiekw ukryt 3. Mona jednak rwnie znale stwierdzenia, wydawaoby si, przeciwne: mio Boga nie moga si ukry na wieki w jego onie, lecz sprawiaa w nim niejak potrzeb udzielania si4. Jak wida, ojciec Honorat ukazywa Boga, jako jednoczenie objawiajcego si i ukrywajcego. Jego teksty, odnoszce si do tego samego wydarzenia z ycia Jezusa, maj podwjny charakter. Z jednej strony, mwi o Bogu, ktry pragnie by poznany i objawia si czowiekowi. Z drugiej za, podkrelaj, nie mniej dobitnie, tajemnic Boga ukrytego. Zaoyciel ukrytych wsplnot stwierdza, e Mio lubi si ukrywa, ale pragnie by odgadnit 5 oraz Chrystus zawsze czy wyjawianie si miosne z ukrywaniem si dla pobudek teje mioci 6. To zjawisko okreli jako pozostawanie Boga w pcieniu 7. Z tego wzgldu, poniej zostanie poddane refleksji, co, wedug Bogosawionego, Bg objawi, a co ukry. 1. 1. 1. Przedmiot objawienia si Boga. B. Honorat, wielokrotnie stwierdza, e Bg pragnie by poznany8, a w Jego istocie, penej mioci, tkwi denie do udzielania si stworzeniom 9. Ekonomia zbawienia tak zostaa zaplanowana, e zostay ujawnione, a nie ukryte, wszystkie doskonaoci Boga 10. Co wicej, najwiksz tajemnic, czyli swoj mio, Pan Wszechwiata, ukazywa na wielu miejscach, z rnych stron i w rnych czasach, wielorako i czsto11. To misterium, ukryte przed wiekami (por. Kol 1, 26; Ef 3, 9), w peni czasw stao si widoczne we Wcielonym Synu Boym. Chrystus, w cigu caego swojego ziemskiego ycia, wypenia plan Boga Ojca w peni Go wyraajc12. Wszystkie przymioty Stwrcy najpeniej ukazay si w Jezusie Chrystusie13, dlatego najwyszym objawieniem Boga jest tajemnica Wcielenia. Bstwo Chrystusa, ktre wrcz istniao dotykalnie14 w Jego czowieczestwie zostao unaocznione
Brat Honorat [Komiski], Powie nad powieciami, (dalej: PNP), t. 1, Historja mioci Boej wzgldem rodu ludzkiego, Wocawek 1909, s. 380. Por. Tene, Powie nad powieciami, t. 3, Opowiadanie o mioci Boej w cierpieniach Jezusa, Wocawek 1910, s. 230. 4 PNP, t. 1, s. 24. 5 Tame, s. 247. 6 Tame, s. 359. 7 Ju wikszego ukrycia nie mona byo wynale. Pobudzaa go [Jezusa] do tego jego pokora, (...). Lecz z drugiej strony uwaamy, (...), e obok swego ukrycia jednoczenie staje si On caemu wiatu jawnym. Samo wybranie na swe narodzenie onej jaskini na wszystkie strony otwartej, okazuje, e chce da przystp wszystkim do siebie. Potrzebne byo bowiem ukrycie, ale niemniej potrzebn bya i jawno, bo inaczej nie miaby Chrystus swoich czcicieli i naladowcw i byby cel Jego przyjcia chybiony. Tak wic dziwnie jedno z drugim Jezus poczy, i zosta jakby w pcieniu. B. Honorat Komiski, Listy oklne do zgromadze ukrytych 1884-1914, List 39, [XII 1903], w: tene, Pisma, t. 12, red. H. I. Szumi, G. Bartoszewski OFMCap, Warszawa 1998, s. 228-229. Por. PNP, t. 1, s. 222; PNP, t. 2, s. 143. 8 Por. PNP, t. 2, s. 149, 286. 9 Por. PNP, t.1, s. 24; PNP, t. 2, s. 391; PNP, t. 3, s. 276. 10 PNP, t. 1, s. 186. 11 Tame, s. 272. 12 Por. PNP, t. 2, s. 1 (5). 13 Por. PNP, t. 1, s. 110, 186. 14 PNP, t. 2, s. 386.
3

3 przez znaki i cuda, dziejce si w cigu caego Jego ycia. To uwidocznienie Boga w Jezusie byo konieczne, bo w innym wypadku, aden czowiek nie rozpoznaby w Nim, kochajcego ludzi Boga, a przez to Jego misja nie zostaaby wypeniona15. Mona zauway, e kady etap ycia Chrystusa Pana, take ten nazywany yciem ukrytym, by naznaczony objawieniem w Nim Jego Bstwa, jeeli nie wprost to porednio przez sam odblask majestatu i niewymownej wielkoci16. Ju same Narodziny Jezusa byy swego rodzaju Epifani17, poniewa towarzyszyy im cudowne znaki, takie jak: anioowie, ktrzy objawili wol Boga Maryi i Jzefowi (por. k 1, 26-27; Mt, 1, 18-20) oraz przyprowadzili pasterzy do groty Betlejemskiej. Pojawia si rwnie gwiazda, ktra doprowadzia Mdrcw do bka. W czasie Ofiarowania Dziecitka, starzec Symeon i prorokini Anna rozpoznali Go jako Zbawiciela ludzkoci. Kiedy Jezus mia dwanacie lat odsoni swoj niezwyk mdro, nauczajc w wityni (por. k 2, 8-50)18. Analizujc ycie Chrystusa, ojciec Honorat wymieni kilka szczeglnych objawie Jego Synostwa Boego. Zwrci uwag, e byy to wydarzenia kluczowe w historii zbawienia, to znaczy: objawienie si Mdrcom ze Wschodu, dalej, w Kanie Galilejskiej 19, podczas Chrztu (wymagajcy najwikszego rozgosu20), w czasie Przemienienia na grze Tabor i podczas Wniebowstpienia21. Oczywicie, Bogosawiony nie zapomina take o wszystkich innych, licznych cudach zdziaanych przez Jezusa w czasie dziaalnoci publicznej, mwic, e w kadym z nich objawia On coraz to nowy odcie mioci Boga do ludzi 22. W czasie swojej mki i mierci Chrystus, chocia nie rozpoznany jako Syn Boy, to jednak w sposb najbardziej jasny i otwarty ukaza swoj wyjtkow mio do ludzi23. Podsumowujc, b. Kapucyn potwierdza, e Pan Jezus jest najpeniejszym objawieniem Boga, ktry w Nim okaza swoje Oblicze24. Co wicej, w Zbawicielu, ludzie poznali, e nie jest to Oblicze obojtne, ale kochajce, pragnce by dla czowieka. We Wcielonym Synu Boym Bg nie tylko ukaza nam swoj przedwieczn mio, ale nam jej udzieli.
Por. przypis 7. Pojawi On si na ziemi, jako czowiek zrodzony z niewiasty i sta si nam podobny we wszystkiem, wyjwszy grzechu, a jednak z gbi tego unienia pynie jasny odblask majestatu i niewymownej wielkoci. Chocia wic pokorny i cichy, zawsze straszliwym jest dla swoich potnych wrogw; cho gosi takie surowe zasady, pociga do siebie nieprzepart jak si wszystko co lepsze, wszystkich prawdziwych synw Izraela. Z ubstwa i niedostatku Jego wynika taka wznioso, jaka si nigdy w adnym nie pokazaa czowieku i jakiej myl ludzka nie moga sobie nawet wymarzy. PNP, t. 2, s. 386. 17 Por. PNP, t. 1, s. 310. 18 Por. tame, s. 358. 19 Por. PNP, t. 2, s. 124, 149. 20 Tame, s. 123. 21 Por. tame. 22 Por. tame, s. 391. 23 Por. PNP, t. 3, s. 230, 276. 24 Por. PNP, t. 2, s. 292.
16 15

4 Przedmiotem, zatem, objawienia si Boga w ekonomii zbawienia byy przymioty Jego Bstwa, ktre zogniskoway si i osigny swoj kulminacj w Jego niepojtej, wrcz tajemniczej mioci. Dziki objawieniu, czowiek mg zrozumie waciwie natur Boga, wychodzcego do czowieka Boga bliskiego, Emmanuela Boga z nami (por. Iz 7, 14). 1. 1. 2. Przedmiot ukrycia si Boga. W tym miejscu rozwaa docieramy do pozornego paradoksu. Bg najpeniej objawi si w Chrystusie, ktry przecie jest rwnie Bogiem ukrytym. Co prawda, Jezus objawi nam Boga Ojca, ale wanie dlatego, e by On w Nim ukryty 25. Wcielony Syn Boy objawi swoje Bstwo, ktre jednak zostao ukryte w Jego czowieczestwie 26. Powysze wtpliwoci wyjania twierdzenie b. Honorata Komiskiego, e: Syn Boy zstpi na ziemi i okaza Oblicze swoje ludziom, ale ukry chwa tego Oblicza27. Natura ludzka, ktr przyja Druga Osoba Trjcy witej, zakrya objawy Jej Bstwa i powizan z nim, nalen Bosk chwa 28. Syn Boy, stajc si dzieckiem, ukry nieskoczony majestat Bstwa29 oraz swoj wszechmoc i potg30. Wcielony Logos w cigu caego swojego ziemskiego ycia, szczeglnie za, w czasie ycia w Nazarecie, nie objawia swojej wszechwiedzy, (wyjtek stanowio wydarzenie Znalezienia w wityni) czy nadzwyczajnego daru przemawiania31. Nie uywa nalenych Mu tytuw, i jak zaznaczy Bogosawiony, prawie wcale nie nazywa siebie Bogiem, ale tylko wtedy, kiedy byo to konieczne. Wola raczej nazywa si Synem Czowieczym, Mistrzem czy Nauczycielem 32. Zarwno w okresie dziecistwa, jak i modoci w Nazarecie, Jezus Chrystus nie ukazywa innym swojego cierpienia, ktre go spotykao i dotykao gbiej ni zwykego czowieka ze wzgldu na zbawcz misj 33. Ukrywa take nadzwyczajn mio swojego

Por. PNP, t. 3, s. 44. Por. PNP, t. 2, s. 186, 294. 27 Tame, s. 296. 28 Por. tame, s. 138. 29 Por. PNP, t. 1, s. 342; PNP, t. 2, s. 139. 30 Por. PNP, t. 2, s. 335. 31 Milcza Pan Jezus przez lat trzydzieci, chocia mg zachwyca wszystkich swoj wymow, bo mio ku nam wymagaa, aby y w ukryciu, modlc si tylko za nas i dajc z siebie, wzr ycia zwyczajnego, dopki nie przysza pora publicznego dziaania. () Milcza, gdy by krpowany, bo Go mio sama krpowaa, aby nas od wiecznej niewoli zachowa. Milcza przed sdem Kaifasza, gdy by pytany o uczniw, bo chcia ich zachowa od przedwczesnego przeladowania, ale odezwa si, gdy Mu sualec wyrzuci zniewag Arcykapana, aby milczeniem nie zdawa si przyznawa do winy. Milcza, gdy wiadkowie stawali przeciw Niemu, chocia mg si atwo obroni, bo niezgodnoci wiadectw byy jawne i chocia wiedzia, e to milczenie grozi Mu mierci. Ale nie chodzio Mu o swoj obron, tylko o to, aby przyjwszy w milczeniu niesuszne zarzuty, grzechy nasze tem osoni i aby szatan na sdzie Boym nie mg ju nas za to oskara. Ale odezwa si wtedy, gdy by zaklty przez Kaifasza, by powiedzia publicznie, czy jest rzeczywicie Synem Boym, bo dobro nasze wymagao, bymy w tem nie bdzili. PNP, t. 3, s. 101. 32 Por. PNP, t. 2, s. 198, 286. 33 Por. PNP, t. 3, s. 10, 13.
26

25

5 serca do wszystkich ludzi, nie goszc jej wprost sowami, lecz bardziej czynami 34. Czyni tak, aby niczym nie zdradzi swojej wyjtkowoci oraz nie roci sobie prawa do podziwu ze strony ludzi. Rzadkie ujawnianie przez Boga przed stworzeniem zewntrznych objaww swojej transcendencji, potgi i chway Bstwa byo wyrazem wyjcia naprzeciw czowiekowi, ktry po grzechu schowa si przed swoim Stwrc. Bg, pragncy by z czowiekiem, rozumia go i dlatego ukry ze swojej natury to, co przerastao i przeraao czowieka. Dziki ukryciu, Bg mg peniej objawi kim jest i, przede wszystkim, jaki naprawd jest. Stwrca przemawia w ukryciu w ciszy normalnoci, po to, aby mg by usyszany, gdy saby w swojej zranionej naturze czowiek nie by w stanie sucha potnego Boga, a w konsekwencji usysze Jego sowa 35. Ukrycie Boga, zatem, nie jest Jego przekornym chowaniem si, ale drog dotarcia do zbuntowanego czowieka. Sposobem na rozpoczcie dialogu, a wic metod Objawienia. Mona powiedzie, e Bg nie ukrywa si przed, ale dla czowieka. Z powyszych rozwaa wynika, e Bg ukaza ludziom kim i jaki jest, a ukry wyrazy chway swojego Boskiego Majestatu. Bg ukryty to, mona z pewnoci stwierdzi, Bg objawiajcy si, a nie skrywajcy. Ukrycie stao si narzdziem Objawienia, wyjcia do czowieka, ktry po grzechu, po pierwsze, z lkiem schowa si przed Stwrc, a po drugie, napotka na, nie do przezwycienia naturaln si rozumu, trudnoci we waciwym poznaniu Boga36. Bg, ukrywajc wyrazy swojej potgi, najpeniej pokaza, e jest Bogiem mioci. Z tego powodu, b. Honorat Komiski wiele razy podkrela, e gwnym przedmiotem oraz fundamentem wiary jest niepojta mio Boga ku ludziom37. 1. 2. Bg mioci tajemnic ukryt od wiekw. Ograniczono ludzkiego bytu sprawia, e nie jest moliwe, z samej natury rzeczy, aby czowiek pozna Boga cakowicie38. Znaczy to, e Stwrca pozostanie zawsze niepojty dla stworzenia39. Mona wyrazi to innymi sowami, stwierdzajc, e Bg i Jego dziaanie jest, w mniejszym lub wikszym stopniu zawsze ukryty w sensie tajemniczy. Ponisza refleksja bdzie miaa za zadanie wskaza, od czego zaley ten wikszy lub mniejszy stopie.
Por. PNP, t. 2, s. 7. Wymowny jest fragment z Wj 20, 18-19: Wtedy cay lud, syszc grzmoty i byskawice oraz gos trby i widzc gr dymic, przelk si i dra, i sta z daleka. I mwili do Mojesza: Mw ty z nami, a my bdziemy ci sucha! Ale Bg niech nie przemawia do nas, abymy nie pomarli!. 36 Por. KKK 36-38. 37 PNP, t. 2, s. 248, 259-260, 288. 38 Por. w. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna (dalej: Sth), I, q. 12, a. 7, ad. 3, t. o. P. Bech OP. 39 Por. Sobr Lateraski IV (1215), w: Breviarium Fidei. Wybr doktrynalnych wypowiedzi Kocioa, red. ks. I. Bokwa, Pozna 2007, s. 147; Sobr Watykaski I, Konstytucja dogmatyczna Dei Filius o wierze katolickiej, 24 IV 1870 r., rozdz. 1, w: tame, s. 259; Sth I, q. 12, a. 7.
35 34

6 Bogosawiony ojciec Honorat, zgodnie z tradycj teologiczn, uywa, midzy innymi, terminu Bg ukryty, aby wyrazi niepojt (czy nie do pojcia) tajemnic Boga. Wrd wszystkich tajemnic Boych wyrnia jedn, ktr scharakteryzowa jako: fundament wiary, najtrudniejsz do uwierzenia, tajemnic najwyszej mioci, najwiksz i najgbsz, tajemnic nad tajemnicami40. Jest ni misterium Wcielenia Syna Boego, przez ktre Bg okaza czowiekowi swoj nieogarnion mio 41. Ta tajemnica najwyszej mioci zawsze jest Ewangelj, czyli dobr nowin, i e susznie Pismo . nazywa j tajemnic ukryt przed wiekami, t. j. zostajc zawsze w niejakim pcieniu. Jest ni ju przez to samo, e jest najgbsz z tajemnic Boych, a raczej cakiem niezgbion i przez wszystkie wieki zgbi si zupenie nie dajc 42. Jak mona si domyle, przeszkoda istnieje ze strony czowieka, gdy tajemnica ta jest rwnie wspczenie wyjaniana na wszelki sposb, a dziki asce Boej staa si dostpna dla wszystkich 43. Znaczy to, e uyte tutaj sowo tajemnica oznacza, e rzeczywisto Boga, chocia zostaa objawiona w Chrystusie, zawsze jednak przekracza rozum i sposb pojmowania czowieka44. Zestawiajc kilka tekstw z Powieci nad powieciami mona zauway, e Autor wyszczeglnia trzy stopnie poznania tajemnicy Boga. Pierwszy to poznanie rozumowe. Jest ono najbardziej ograniczone. Czowiek, posugujc si tylko rozumem nie jest w stanie poj tajemnic Boej mioci do czowieka i Jego decyzj poczenia natury Boskiej z ludzk w Osobie Jezusa, zwaszcza w kontekcie grzechu45. Natura ludzka naznaczona pych, wyjani Bogosawiony, nie bya w stanie przyj bez moliwoci znieksztacenia przesania Boego46. Co wicej, uwaa on, e wiele tajemnic Krlestwa Niebieskiego byoby objawionych, ale gwn przeszkod jest tu pycha nasza i obawa ze strony Boga, eby nam to nie zaszkodzio47. Nie znaczy to jednak, e Bg zrezygnowa z ujawniania tajemnicy swojego planu mioci do czowieka, ale czyni to stopniowo48.

PNP, t. 2, s. 288; PNP, t. 1, s. 272; PNP, t. 2, s. 376; PNP, t. 1, s. 286. Por. PNP, t. 2, s. 288. 42 Tame, s. 143. 43 PNP, t. 1, s. 272. 44 Por. G. OCollins SJ, E. G. Farrugia SJ, Leksykon poj teologicznych i kocielnych z indeksem angielsko polskim, t. J. Og SJ, B. ak, Krakw 2002, s. 342. 45 PNP, t. 1, s. 272. 46 Tajemnica mioci, zamierzona przez Boga, tak bya wielk, tak przechodzc ndz ludzkiej natury i moliwo wszelkiej zasugi, e niebezpiecznie byo w caej peni j wyjawia, a tembardziej zaraz po upadku, eby znw nie odezwaa si w ludziach pycha, ktraby powtrnie wszystkie zamiary Boskie zniweczya. Bo czy nie uroiby sobie czowiek, e Pan Bg obiecuje mu to samo, co tak niedawno szatan mu przyrzeka, mwic: Bdziecie jako Bogowie, a std wkradaby si zarozumiao, e czowiek musi by czem istotnie wielkiem, skoro go Bg tak do siebie zblia. Tame, s. 199. 47 Tame. 48 Por. tame.
41

40

7 Drugim, komplementarnym do pierwszego, sposobem poznania Boga jest wiara49, ktra jest uznaniem50, czyli potwierdzeniem, wyraeniem zgody woli na t prawd, ktr czowiek poznaje rozumem dziki Objawieniu Boemu51. Warto zauway, e b. Honorat czsto powtarza, i tajemnica Boej mioci jest trudna i najtrudniejsza do uwierzenia ze wzgldu na t wanie niezdolno wyjanienia jej rozumem52, ale jednoczenie nie napisa, e jest to niemoliwe. Owszem jest moliwe, ale, jak podkrela, trudne. Te trudnoci s usuwane przez poznanie dziki mioci. Tym, ktrzy szczerze kochaj Boga atwo jest zarwno poj, jak i uwierzy 53 w tajemnic ukryt od wiekw. Mio jednak nie istnieje bez wiary, poniewa z niej wypywa 54. To wiara rodzi mio, a ta z kolei oywia wiar55. Wiara ywa, zatem, wedug ojca Honorata, to wiara, ktr umacnia i odnawia cnota mioci. Taka wanie wiara cile zczona z mioci jest trzecim stopniem poznania Boga56. Podsumowujc, trzeba zwrci uwag, e w najmniejszym stopniu, to znaczy najbardziej niedoskonale i z obaw bdw, szczeglnie po skaeniu natury ludzkiej grzechem, mona pozna Boga dziki dziaaniu rozumu. Bg wychodzi czowiekowi naprzeciw w fakcie Objawienia i dziki asce wiary powiksza stopie poznania czowieka. Lecz wiara nieoywiona mioci jest saba i przyjmuje prawd Bo z wahaniem. Wiara z mioci jeszcze bardziej udoskonala poznanie Boga, rozumiane, ju nie tylko jako nabywanie wiedzy, ale bardziej jako pogbianie relacji z Bogiem57. Dodajc, do myli Bogosawionego, mona skonkludowa, e najwikszy stopie poznania Boga czowiek osiga w widzeniu uszczliwiajcym, gdy znajduje si w doskonaej relacji mioci. Najwikszy nie oznacza tu, jednak, nieskoczony. I to wanie znaczy, e Trjca wita zawsze pozostanie nie dajc si zgbi tajemnic, czyli Bogiem ukrytym.
Por. PNP, t. 2, s. 248. Por. tame, s. 288. 51 Por. KKK 142-144. 52 Por. PNP, t. 1, s. 272; PNP, t. 2, s. 346, 376. 53 tajemnica ta na wszelki sposb jest wyjanian, rzadko kto j pojmuje, bo mao kto kocha serdecznie Pana Boga, a std nader trudno mu w tak mio uwierzy. PNP, t. 1, s. 272. Ale mio wszystkiemu wierzy, dla mioci nie ma w tem nic dziwnego. Owszem, dziwiaby si, gdyby Ten, co kocha tak doskonale, nie uczyni wszystkiego co moe, dla pozostania z nami. PNP, t. 2, s. 376. 54 Por. PNP, t. 2, s. 259. 55 Por. tame, s. 260. 56 Wydaje si, e jeszcze jednym odcieniem (wyszym stopniem) poznania przez mio jest poznanie mistyczne: dowiadczaniem i dotykalnem poznaniem Boga przez ucisk mioci jednoczcej. Brat Honorat [Komiski] Kap., wity Franciszek Seraficki. Jego ycie, wielkie dziea, duch, dary, pisma i nauki i ich odbicie w naladowcach Jego, t. 1, Warszawa 1901, s. 29. 57 Wida to szczeglnie w tekcie, dotyczcym wiary i mioci, w ktrym b. Honorat stosuje porwnanie do relacji matki dziecko: Jeeli matka powie dziecku, e jest gotowa cae ycie dla niego powici i umrze dla zapewnienia mu szczcia, dziecko bez trudu zaraz temu uwierzy, bo i ono samo, kochajc szczerze matk, czuje si gotowem do podobnych dla niej ofiar; owszem wydaj mu si one bardzo naturalnemi, tak i nie rozumie nawet, jakby inaczej by mogo. PNP, t. 2, s. 260.
50 49

8 1. 3. Bg ukryty Bogiem nieznanym? Obok nazwy Bg ukryty Ojciec Rodziny Honorackiej stosowa rwnie termin Bg nieznany. Warto zastanowi si krtko czy, zgodnie z myl Zaoyciela, mona traktowa te okrelenia jak synonimy. Dalej, trzeba podda refleksji z czego, w szczeglnoci, Bg nie jest poznany. Jak zostao ju powiedziane, intencj samego Boga byo da si pozna czowiekowi jako Bg mioci. Z tego powodu, sta si Bogiem ukrytym, aby mc zbliy si do czowieka i uatwi mu to poznanie. Zaoyciel przyzna, e chocia nauka o Bogu zostaa objawiona i ogoszona, to jednak wielu ludzi jeszcze Boga nie zna. W tym kontekcie nasuwa si, wic, pytanie: dlaczego? Jak zaznaczy sam Bogosawiony, nie chodzi tutaj o tak niewiedz, ktrej nie jest si w stanie przezwyciy58, co zostao omwione w poprzednim punkcie. Przyczyny, dla ktrej Bg pozostaje nadal nieznany, trzeba szuka w zaniedbaniu ze strony czowieka. To czowiek nie stara si pozna Boga. Dalej, to wanie rozumne stworzenie za mao pamita o wyjtkowej mioci swojego Stworzyciela 59. Tutaj wida zamknicie si krgu mylowego. Istniej tacy, ktrzy nie pragn pozna Pana, bo w Niego nie wierz i Go nie kochaj. Gdyby poznali Go lepiej, uwierzyliby i ukochali. Z kolei, ci, ktrzy kochaj pragn coraz lepiej poznawa przedmiot swojej mioci i w niej przyjmuj goszone prawdy z atwoci60. Z tego wzgldu ojciec Honorat zamierza przez swoj prac pisarsk da pozna Boga ludziom, aby poznawszy miowali 61. Jednoczenie Patriarcha stara si, aby poznano Boga jako najmiociwszego 62. Dlatego opisa ca ekonomi zbawienia, akcentujc, w kadym jej szczegle, wyjtkow mio Boga do czowieka. Jak wida, Bg pozostaje nieznany nie ze wzgldu na wol Boga, ktry pragnie by poznany przez wszystkich i wszystkim udzieli swojego ycia, ale z powodu winy samego czowieka. Bg nieznany to Bg niepoznany przez czowieka i to niepoznany w samej swojej istocie jako Bg mioci. Poznanie Boga oznacza tu nawizanie relacji mioci. Bg ukryty nie jest synonimem Boga nieznanego, poniewa Bg jest ukryty dla czowieka a nieznany z winy czowieka. Oczywicie, Bg ukryty moe by rwnie Bogiem nieznanym nierozpoznanym, lecz nie z powodu intencji Boga, ale ignorancji i lekcewaenia ze strony rozumnego stworzenia. Poznanie i uwierzenie w mio Bo doprowadza do rozpoznania
O. Honorat z Biaej Podlaskiej, Kapucyn (Wacaw Komiski), O Bogu nieznanym, w: tene, Pisma, C. Dziea, t. 7, mps w Bibliotece Warszawskiej Prowincji Zakonu Braci Mniejszych Kapucynw w Zakroczymiu, s. 1. 59 Por. tame, s. 5. 60 Por. PNP, t. 2, s. 376. 61 O. Honorat z Biaej Podlaskiej, Kapucyn (Wacaw Komiski), O Bogu nieznanym, s. 1. 62 Tame.
58

9 Boga ukrytego i Jego dziaania w przestrzeniach tajemnic wiary, takich jak: Stworzenie, Wcielenie, Odkupienie, Misterium Kocioa, Sakramenty, i tak dalej63. 2. Przyczyny ukrycia Boga. Mona powiedzie, e kluczow przyczyn, dla ktrej Bg si ukry, byo skaenie grzechem natury ludzkiej po upadku pierwszych ludzi w raju. Inne cztery powody (przebywanie z ludmi, danie przykadu, zbawienie, zasuga wiary64) s istotnie powizane i uzalenione od faktu zaistnienia grzechu. Taki wniosek nasun si po analizie tezy ojca Honorata, ktra gosi, e gdyby czowiek nie zgrzeszy, to Wcielenie Syna Boego odbyoby si w penej chwale. Bg nie musiaby by wtedy Bogiem ukrytym, gdy ludzie, ktrzy nie utraciliby aski, byliby w stanie Go uzna, uczci, kocha i uwielbi, a tak przyszed nierozpoznany, w ubstwie i wzgardzony65. Grzech pierworodny powanie naruszy zwizek czowieka ze swoim Stworzycielem. Honorat Komiski wyjani, e w duszy czowieka pojawia si skaza, polegajca na: zamieniu umysu, skonnoci do zego w woli, podliwoci, niemocy i saboci w uczuciach a w ciele cierpitliwoci i mierci. Ponadto, czowiek straci dary nadprzyrodzone, stan aski i pierwotn sprawiedliwo oraz prawo do synostwa Boego66. Bg nie tylko przesta by rozumiany przez czowieka waciwie 67, ale zacz on tworzy o Nim bdne wyobraenia68. Dlatego Stwrca, w swojej pedagogii, nie chcc narazi na unicestwienie swojego planu mioci, a czowieka na nastpne bdy spowodowane naznaczeniem grzechem pychy, nie objawi go w caej peni, ale ukrywa, stopniowo wyjaniajc swoj tajemnic w cigu wiekw69. Bg ukrywajc si, dostosowa swoje dziaanie do zepsutej natury ludzkiej, w tym celu, aby zamiony umys ludzki by odpowiednio przygotowany i zdolny przyj podane mu prawdy. Nie by to jednak koniec dziaania Boego, ktre, wanie dziki ukryciu prawd w symbolach 70, miao za cel pobudzi ciekawo rozumnego stworzenia, a przez to zmobilizowa do ich odkrywania. Poza tym, tumaczy Bogosawiony, ukryte prawdy, gdy zostay ju wyjanione w trakcie poszukiwa,
Por. tame, passim. Bg posyajc Syna swego na wiat, nie chcia go otacza blaskiem Majestatu Boskiego, ale pragn go mie ukrytym z wielu wzgldw, inaczej nie mgby przestawa z ludmi, ani da przykadu, ani by umczonym, i nie byo by zasugi wiary. Brat Honorat [Komiski] Kap., wity Franciszek Seraficki. , t. 1, s. 17. 65 Por. PNP, t. 1, s. 174, 286. 66 Por. tame, s. 161. 67 Por. PNP, t. 2, s. 142. 68 Por. Brat Honorat [Komiski], Powie nad powieciami, t. 4, Opowiadanie o mioci Boej w uwielbieniu Jezusa, Wocawek 1910, s. 471. 69 Por. PNP, t. 1, s. 199. 70 Chodzi o symbole i figury Starego Testamentu, zapowiadajce Nowe Przymierze w Chrystusie. Por. tame, s. 227-238.
64 63

10 lepiej mogy by zapamitane, a przez to, w kocu, obudzay mio 71. W tym miejscu, mona zauway, e ukrycie Boga posiada lecznicze dziaanie nie tylko na rozum czy skaon wol, ale na ca osob wraz ze wszystkimi jej wadzami72. Bg zrezygnowa z objaww swojego Bstwa z powodu wyjtkowej mioci i nieskoczonego miosierdzia do ludzi. Wiedzc, e czowiek po grzechu lka si zewntrznego wyrazu transcendencji Stwrcy, sta si Bogiem bliskim 73. Przyj ludzkie zwyczaje, nie wyrnia si niczym szczeglnym wrd swojego rodowiska ycia jad i pi jak kady czowiek74. To pragnienie Syna, wrcz predylekcja, przebywania ze swoim stworzeniem, miao za cel wzbudzenie wzajemnoci, czyli woln odpowied mioci ze strony ludzi oraz denie do ycia w zjednoczeniu ze swoim Stwrc75. Przez swoje ukrycie, Pan wskaza drog wyjcia z upadku grzechu, stajc si dla swojego stworzenia czytelnym wzorem i przykadem do naladowania76. ycie ukryte Jezusa Chrystusa byo wyeksponowaniem cnt pokory, prostoty i cichoci; wskazaniem na ycie zwyke, na codzienne spenianie swoich obowizkw, bez rozgosu, albo podkrelania swojej chway. Taki sposb ycia kad nacisk nie tyle na to, co si czyni, ale jak to znaczy z intencj mioci77. Ukrycie to pewien styl ycia, na ktry Zbawiciel zgodzi si take po to, aby by wzorem dojrzaego czowieczestwa, to znaczy Czowieka Nowego Nowego Adama. Syn Boy, przyjmujc natur ludzk w sposb ukryty, mg w peni wzi na siebie konsekwencje skaenia grzechem, poddajc si nalenej ludziom karze w postaci zmagania si z ograniczeniami ycia ludzkiego, cierpienia, a w kocu, okrutnej mierci krzyowej. Ukrycie Boga byo cile zwizane z Jego misj Odkupienia, co o. Honorat wyrazi, sowami:
Por. tame, s. 239. I w tem si wanie pokaza Boskim Oblubiecem, e z tego ukrycia tak jasno potrafi umysy nasze owieci, i one przyjy wszystkie prawdy przez Niego objawione, a wol nasz tak skutecznie opanowa, i ta poddaa si pod Jego przykazania i rady, i sercem naszem tak zawadn, i pokochao Go nade wszystko i ca istot nasz tak ogarn, i sta si dla nas jedynym celem ycia, i do Niego zmierzaj wszystkie nasze myli, sowa i czyny, a intencj podobania si Jemu wszystkie sprawy nasze si uwicaj. Tame, s. 381. 73 postanowi Sercem zyska sobie jego serce, i okazaniem mu najwyszej mioci, zdoby sobie jego mio. Przychodzi wic do niego w postaci ludzkiej, jako brat; suy mu, okazuje sw dobro i mio w kadym uczynku i sowie, a gdy i to nie pomaga, cierpi i umiera dla niego. PNP, t. 2, s. 95. 74 Por. PNP, t. 1, s. 368. 75 Por. tame, s. 199, 326, 328, 368; PNP, t. 2, s. 116. Serce Jego pragno od wiekw zczy si z rodem ludzkim, ale do spenienia tego planu spotka wielkie przeszkody, prawie nie do przebycia. wiat cay jcza w niewoli szataskiej, pogrony by w grzechach i ciemnociach bawochwalstwa, i rzdzi si tak przewrotnemi zasadami, e ze nazywano dobrem. Potrzeba wic byo z tej niewoli go wydoby, za grzech odpokutowa, ciemnoci rozproszy, caemu wiatu ogosi Ewangelj, kademu poda rodek zbawienia, i cay wiat z gruntu odnowi: w mylach, w zasadach, w pragnieniach, w obyczajach, w caoci czowieczego ycia i dopiero do zjednoczenia z Bogiem doprowadzi. PNP, t. 2, s. 305-306. 76 Por. PNP, t. 1, s. 355, 368. 77 Por. PNP, t. 2, s. 153-154, 296; PNP, t. 1, s. 374-378.
72 71

11 Chrystus jest Bogiem ukrytym dlatego wanie, e jest Zbawicielem 78. Ukrycie chway Boskiej w czowieczestwie, a take, ukrycie nalenej chway czowieczestwa Syna Boego, miao swoje konsekwencje w odrzuceniu, upokorzeniu i habie, ktre stay si Jego ofiar i wyniszczeniem79. Bg ukryty to Bg kenozy unienia, ktre stao si narzdziem okazania mioci i zbawienia rodzaju ludzkiego. B. Honorat rozwin ten motyw ukrycia Boga, tumaczc, e powodem rzadkiego ujawniania Boskiej mocy w Chrystusie, byo rwnie ukrycie jej przed szatanem i wiatem. Przeciwnik ludzkoci, wiedzc o tosamoci Chrystusa mgby zniszczy plan zbawienia, nie dopuszczajc do tajemnicy Krzya80. Przez swoje ukrycie Pan chcia rwnie stworzy czowiekowi okazj do poznawania Go przez sam wiar81, a przez to da szans zyskania jej zasugi 82. Wiara jest potrzebna wtedy, gdy zarwno zmysy, jak i rozum nie s w stanie zyska pewnoci co do istnienia danej rzeczywistoci. Gdyby Pan ukaza si, od pocztku swojego ycia na ziemi, w nalenej Mu chwale, wtedy wiara nie byaby potrzebna. Droga uwicenia dziki wierze, chocia jest nadprzyrodzonym darem aski Boej83, to jednak wzywa rwnie do wsppracy przez woln odpowied na to wezwanie84. 3. Przestrzenie ukrycia Boga B. Honorat Komiski podkrela, e tajemnica ycia ukrytego nie ograniczaa si tylko do 30 lat ycia Jezusa w Nazarecie, ale bya obecna zawsze i we wszystkim 85. Konsekwentnie, w swoim dziele Powie nad powieciami przeprowadzi czytelnika przez ca histori zbawienia, wskazujc przestrzenie ukrycia Boga. 3. 1. Tajemnica Stworzenia Bg ukry si w swoim stwrczym dziaaniu 86. Najpierw chodzi o ukrycie Stwrcy w swoich dzieach, ktre zostay naznaczone Bogiem przez sam fakt, e jest On ich Autorem. Stwrca zostawi w stworzeniu swj lad, poniewa jest jego przyczyn istnienia 87. Mona te
PNP, t. 1, s. 326-327. Por. tame, s. 356. 80 Dalej naleao ukry t tajemnic i przed szatanem, bo gdyby wiedzia na pewno Bstwie Chrystusa, nie byby Go tak przeladowa nie pobudzaby ludzi do ukrzyowania Go, rozumiejc, e mier Syna Boego sprowadzi zbawienie wiata. PNP, t. 1, s. 307. Por. PNP, t. 2, s. 137. 81 Por. PNP, t. 1, s. 381. 82 Por. tame, s. 327. 83 Por. PNP, t. 3, s. 73; PNP, t. 4, s. 451. 84 Por. PNP, t. 1, s. 327. 85 Tame, s. 380. 86 Nie widzimy Pana Boga oczami zmysw, bo ukrywa si przed nami w dzieach swoich. Ukry si w stworzeniu wiata, bo wyprowadzi z nicoci wszystkie twory, zanim czowieka nad niemi postawi; () Ukrywa si w utrzymaniu naszem, bo i rozum i wiara naucza nas, e wszystko cokolwiek codziennie otrzymujemy, od Niego mamy, i e takiej samej wszechmocnoci potrzeba w kadej chwili do utrzymania naszego bytu, jaka bya potrzebna do stworzenia. Tame, s. 380. 87 Por. Sth, I, q. 45, a. 7.
79 78

12 powiedzie, e Bg, na mocy aktu stwrczego, przebywa substancjalnie w kadym stworzeniu, co stanowi fundament jego istnienia. Bez tej obecnoci nic nie mogoby istnie 88. Nastpnie, rozwaajc ukrycie Boga w dziele stworzenia, rozumie si przez to, e Pan wiata jest obecny w stworzeniach dziki dziaaniu Opatrznoci, cigle podtrzymujc ich istnienie i otaczajc swoj trosk. Swoje krtkie refleksje na powyszy temat ojciec Honorat skonkludowa myl, e Bg ukryty w stworzeniach jest jak: ten ojciec kochajcy, ktry z ukrycia spoglda, jakie wraenie na dzieciach robi jego dary, tak i Stwrca spoglda na nas, chcc wiedzie, czy Go w tych darach poznajemy, czy odczuwamy w nich Jego mio89. 3. 2. Tajemnica Wcielenia i Odkupienia Tajemnica Wcielenia bya zaplanowana odwiecznie i stopniowo realizowana w historii zbawienia. Ukazanie si Syna Boego w doczesnoci byo zapowiadane w Starym Testamencie. B. Kapucyn zwrci uwag, e obietnice, proroctwa i figury Starego Prawa stopniowo objawiay zakryt obecno Chrystusa90. Zarwno prawa, jak i zwyczaje Izraela miay to samo zadanie. Mesjasz by rwnie ukryty w patriarchach, prorokach i krlach, poniewa kady z nich mia wyrazi jak cech przyj majcego Mesjasza, a wszyscy razem stanowili cakowity obraz Jego91. 3. 2. 1. Ukrycie w Nazarecie Honorat Komiski zacz opisywanie ycia ukrytego Pana Jezusa od zaznaczenia, e pierwszym jego etapem byo ukrycie w onie Maryi. Pan Wszechwiata sta si rzeczywicie maym i rozpocz swoje ycie na ziemi, jak kady czowiek, od ycia podowego92. Cech charakterystyczn wieku dziecicego i ycia nazaretaskiego Zbawiciela by fakt, e, oprcz kilku wyjtkw, nie wyrnia si On ze swego rodowiska: zaatwia proste prace domowe, nosi drzewo, zamiata izdebk 93. By to czas, jak okreli Zaoyciel, pokryty gbokim milczeniem, ale nie pozbawiony, cho innego rodzaju, dziaalnoci zbawczej 94. Jezus wykonywa dzieo mioci ukrytej, polegajcej na pracowitym i wytrwaym spenianiu czynw bez jakiegokolwiek rozgosu z czyst intencj mioci 95. Innym rodzajem dziaalnoci
Por. w. Jan od Krzya, Droga na Gr Karmel, t. B. Smyrak OCD, Krakw 2010, II, 5, 3. PNP, t. 1, s. 380. 90 Tame, s. 198. 91 Tame, s. 216. Jedna przypomina Jego urodzenie i ycie ukryte, druga cik i dug prac, inna apostolstwo lub przeladowanie, dalsze maluj rne szczegy Mki Paskiej, jako to: modlitw w Ogrjcu, zdrad Judasza, zwizanie, niewinne potpienie, szyderstwa ydw, drog na Kalwarj, ukrzyowanie, modlitw za nieprzyjaci, mie i grb; inne nareszcie gosz zmartwychwstanie i tryumf Krzya Jego. Tame, s. 233. 92 Por. PNP, t. 3, s. 251. 93 PNP, t. 2, s. 20. 94 Por. PNP, t. 1, s. 362; PNP, t. 3, s. 101. 95 Por. PNP, t. 1, s. 362.
89 88

13 Pana w tym czasie byo przygotowywanie si do ycia publicznego. Chrystus ju wtedy wywiera wpyw na ludzi, a szczeglnie na swoich przyszych uczniw. Przez modlitw, natchnienia i kontakt duchowy przysposabia ich do przyszego spotkania ze sob 96. Ponadto, Jezus, przez styl swojego ycia, uwici i nada znaczenie zbawcze pracy ludzkiej oraz yciu codziennemu pospolitemu, w zaciszu domowym97. 3. 2. 2. Ukrycie w yciu publicznym Chocia Chrystus w yciu publicznym wystpowa jawnie, to jednak, nie zrezygnowa cakowicie z prowadzenia ycia ukrytego: I potem, gdy ju wystpi publicznie, jeszcze si czsto ukrywa, ju to dla uniknienia czci, ju dla uchylenia si od przeladowania, dopki godzina Jego nie nadesza. Na wita nawet uroczyste nie chcia i jawnie do Jerozolimy, ale skrycie, mwic nawet do swoich, gdy go chcieli wzi ze sob, e nie pjdzie, rozumiejc przez to, e nie pjd z wami tak, aby wszyscy widzieli, (gdy wiedzia), e tego mog naduy zoliwi i przewrotni98. Tak, jak w Nazarecie Jezus nadal nie ukazywa wprost chway swojego Bstwa. Wyjtek moe stanowi wydarzenie Przemienienia na grze Tabor (chocia i tutaj, uczyni to tylko przed trzema uczniami)99. Nawet w czynieniu cudw Zbawiciel by peen pokory i cichoci. Przykadem moe by cud w Kanie Galilejskiej, gdzie zdziaa go jakby od niechcenia, jakby z przypadku, na prob samej Marji, a nie chcc adnego rozgosu, kae zanie wino gospodarzowi wesela. I tego rodzaju s wszystkie cuda Syna Boego: adnej w nich nie ma okazaoci, wszystkie wydaj si przypadkowe, wywoane nastrczajc si potrzeb 100. Pan wiata szuka ukrycia po wydarzeniach, w ktrych ujawniaa si Jego Boska chwaa, jak, na przykad, po Chrzcie w Jordanie wycofa si na pustyni (por. Mk 1, 9-12). Uczyni tak, aby unikn rozgosu i nie chcc pocign tumw sam tylko cudownoci tego

Por. PNP, t. 2, s. 127, 138. Nie naucza jeszcze Zbawiciel publicznie, ale owieca wiele dusz wiatem wewntrznem; przysposabiajc je do przyjcia swojej nauki. Nie uzdrawia wtedy chorb ciaa, ale leczy wiele ran duchownych, obudzajc w sercach ludzkich skruch i pragnienienie mioci Boej. Nie sia On jeszcze ziarna Ewangelji, ale rzuca ju w dusze nasiona, ktre miay wyda owoce w czasie nauk Jego. PNP, t. 1, s. 362. 97 PNP, t. 1, s. 364-365. 98 O. Honorat Komiski, Wiadomoci o zgromadzeniach prowadzcych ycie ukryte przed wiatem , w: tene, Wybr pism, cz. 5, Pisma o zakonnym yciu ukrytym, oprac. G. Bartoszewski OFMCap., Warszawa 1988, s. 36. Inne fragmenty biblijne dotyczce tego zagadnienia: To powiedzia Jezus i ukry si przed nimi (J 12, 36b); Nawet duchy nieczyste, na Jego widok, paday przed Nim i woay Ty jeste Syn Boy. Lecz On surowo im zabrania, aby Go nie ujawniay (Mk 3, 12); Jezus nie mg ju jawnie wej do miasta, lecz przebywa w miejscach pustynnych (Mk 1, 45); Wstpi do pewnego domu i chcia, aby nikt o tym nie wiedzia, nie mg jednak pozosta w ukryciu (Mk 7, 24). 99 Por. PNP, t. 2, s. 294. 100 Tame, s. 154.

96

14 wiadectwa101. Jezus rwnie czsto chowa si przed uczczeniem 102, jak to miao miejsce po cudzie rozmnoenia chleba. Innymi wyrazami ducha ukrycia Mesjasza bya Jego modlitwa w samotnoci oraz nauka o tym, eby nie eksponowa podejmowanych umartwie i dzie miosierdzia103. Mona powiedzie, e wydarzenie Krzya byo kulminacj ycia ukrytego, jakie Jezus prowadzi na ziemi, poniewa gdyby wiedzieli, mwi Aposto, nigdy by Pana chway nie ukrzyowali (por. 1 Kor 2, 8)104. Z jednej strony w najwyszym stopniu zostaa tu ukryta chwaa i obecno Boga Ojca we Wcielonym Synu Boym105. Z drugiej za, najpeniej objawi si Jego Boski styl ycia: ubogi, pokorny i cichy, a przede wszystkim przepeniony mioci do wszystkich, szczeglnie do nieprzyjaci106. Mona odnie wraenie, e tajemnica Krzya jest ostatnim akcentem ukrytego ycia Jezusa Chrystusa. Zmartwychwstanie za jest cakowitym ujawnieniem si w Nim chway i mocy Boej. Nie przeczc temu, trzeba jednak zauway za b. Honoratem, e nawet w misterium chway Chrystus by Bogiem ukrytym. Zbawiciel, kierujc si w caym swoim yciu mioci, cichoci i delikatnoci, i w tym momencie objawia si nie w celu tryumfu, lecz wycznie po to, aby do koca wypeni swoj misj. Z tego wzgldu ukazywa si tylko wybranym osobom z grona swoich uczniw, nie dbajc o udowadnianie swojej Boskoci straom przy grobie, faryzeuszom czy innym osobom107. 3. 3. Tajemnica Eucharystii W Sakramencie Otarza, jak zauway Bogosawiony, ycie ukryte Zbawiciela osigno swj szczyt, poniewa zasoni On pod postaciami chleba ju nie tylko swoje Bstwo, jak to uczyni w tajemnicy Wcielenia, ale take czowieczestwo108. To eucharystyczne ukrycie jest jeszcze radykalniejszym ogooceniem ni kenoza Wcielenia, gdy Syn Boy zrezygnowa z ukazywania jakichkolwiek przejaww swojego ycia i dziaania wprost, ukrywajc si pod materi nieoywion109.
Tame, s. 128. Tame, s. 265. 103 Por. O. Honorat Komiski, O zgromadzeniach ukrytych przed wiatem. Katechizm ycia ukrytego, w: tene, Wybr pism, cz. 5, s. 79. 104 PNP, t. 3. s. 232. 105 Mio zniewolia Jezusa, by walczy w Ogrjcu z wasnem Bstwem swojem, z wszechmogcym Ojcem w niebie, z Jego sprawiedliwoci i witoci, z cyrografem dekretu ju przez Niego wydanym i podpisanym; a w walce tej potrzeba byo koniecznie, by odnis zwycistwo. PNP, t. 3, s. 66. Por. tame, s. 43. chocia Zbawiciel nie mg by istotnie rozczony z Ojcem, ale potrzeba byo dla doskonaego zadouczynienia za grzechy, aby i tej najstraszniejszej mczarni zakosztowa, tj. aby Bg ukry si przed Nim, jak gdyby rzeczywicie by od Niego odepchnitym i przekltym. PNP, t. 3, s. 245. 106 Por. O. Honorat z Biaej Podlaskiej, Kapucyn (Wacaw Komiski), O Bogu nieznanym, s. 14. 107 Por. PNP, t. 4, s. 41-42. 108 Por. PNP, t. 1, s. 155. 109 Por. PNP, t. 2, s. 374.
102 101

15 Nie jest to jednak obecno bierna, wrcz przeciwnie. Tajemnica Eucharystii jest nie tylko kontynuacj zbawczej misji Chrystusa, ale uobecnia wszystkie misteria Jego ycia 110. Zbawiciel w tej tajemnicy dalej realizuje zamys mioci Boga, ktry pragn w sposb jak najdoskonalszy udziela si swojemu rozumnemu stworzeniu: Pan daje nam siebie samego, przemienia nas w siebie i czyni si z nami jakby jedn istot 111. Ponadto, w Najwitszym Sakramencie, w najwyszym stopniu, zostay objawione cechy ukrytego ycia Jezusa: Tam si pokazuje Jego pokora, Jego cicho, Jego posuszestwo na gos kapana, Jego cierpliwo112. Mimo, e wiadectwo zmysw113 a czsto i rozumu114 utrudnia rozpoznawanie Boga ukrytego, to jednak rol wiary jest szukanie i znajdowanie Pana pod zasonami 115 stworzenia, natury ludzkiej a take pod postaciami chleba i wina. Saba wiara z wahaniem dostrzega ukryte Bstwo w opisanych przestrzeniach. Wiara ywa, to znaczy, oywiona mioci potrafi nie tylko rozpozna Boga, cho jest ukryty, ale te korzysta z Jego uzdrawiajcej mocy116. Zakoczenie Ukrycie Boga jest misterium, ktrego nie mona pozna bez aski wiary. ywa wiara, z kolei, jest zdolna zauway pikno Stwrcy w stworzeniu, Bstwo w zwyczajnoci natury ludzkiej Jezusa, a w kocu Boga pod postaciami chleba i wina. Wierz w Boga ukrytego takie Credo z pewnoci zoyby b. Honorat Komiski. Co wicej, mona zauway, e w istocie skada je nie tylko przez goszon przez siebie nauk o Bogu ukrytym, ale rwnie przez tworzenie wielu ukrytych wsplnot, a przede wszystkim przez sam przykad swojego

Obecno P[ana] Jezusa w N[ajwitszym] Sakr[amencie] jest zdumiewajca. Nie chcia On, aby te tajemnice zbawienia, jakie speni na ziemi, miay zagin niepowrotnie, albo zosta tylko we wspomnieniu uwieczni je przeto w sobie i w tem ukryciu zostaje Sam takim, jakim by przy narodzeniu w bku i przy ofiarowaniu w kociele, i w ukryciu nazareckim, i przy nauczaniu i uzdrawianiu, i przy Mce, i przy Zmartwychwstaniu. O. Honorat z Biaej Podlaskiej, Kapucyn (Wacaw Komiski), O Bogu nieznanym, s. 39. Por. Brat Honorat [Komiski], Kapucyn, O czci wynagradzajcej, Warszawa 1902, s. 162, 266; PNP, t. 1, s. 340. 111 PNP, t. 2, s. 376. Por. Tame, s. 23, 374. 112 Brat Honorat [Komiski], Kapucyn, O czci wynagradzajcej, s. 163. 113 Por. PNP, t. 4, s. 451. 114 Por. PNP, t. 2, s. 259, 376. 115 Czyje oczy poznaj Mionika naszego? Te tylko, ktre Duch wity w nas owieca, nadprzyrodzone oczy wiary, zdolne wszystko wypatrywa i gbokoci Boe. Temi oczami patrzc, dusza widzi Go wikszym i pikniejszym w swojem ponieniu i oszpeceniu, ni w przyrodzonej urodzie, czy to jako dziecitka, czy jako modziana lub ma. Trzeba wic, by wiara nasza umiaa Go szuka i znajdowa pod ukryciem zason najgstszych i warunkw najniegodniejszych. PNP, t. 3, s. 73. Por. PNP, t. 2, s. 294; Brat Honorat [Komiski], Kapucyn, O czci wynagradzajcej, s. 204. 116 Gdybymy mieli yw wiar, to bymy przestawali ze Zbawicielem ukrytym, tak, jak ci, co za ycia Go ogldali i podobnych z tego doznawalibymy skutkw. Tene, O czci wynagradzajcej, s. 237. Por. PNP, t. 2, s. 225, 229-230, 247.

110

16 ycia, w ktrym zwyke czynnoci spenia z pokor i w cichoci w sposb wyjtkowy, to jest z pobudek wielkiej mioci117. Patriarcha Rodziny Honorackiej wzywa rwnie i dzisiaj do bycia czystym przed Bogiem i jemu tylko znanym118 oraz do stawania si ukrytymi mionikami Boga 119. Oznacza to spenianie wyznaczonych zada w cisym zjednoczeniu ze Zbawicielem, bez autopromocji, tak charakterystycznej dla wspczesnego pokolenia. Takie ycie ukryte wypywa z aski gbokiej wiary w Boga ukrytego.

117 118

PNP, t. 1, s. 378. Tame, s. 377. 119 Tame, s. 380.