30

Wywiad z Hansem-Michaelem Goldmannem i Josefem Winklerem

WYWIAD Z HANSEM-MICHAELEM GOLDMANNEM I JOSEFEM WINKLEREM

MUSIMY WYKORZYSTA POTENCJA WSZYSTKICH IMIGRANTW

Wywiad z Hansem-Michaelem Goldmannem, posem Niemieckiego Bundestagu, referentem frakcji parlamentarnej partii liberalnej FDP ds. Kociow i Wsplnot Religijnych Magdalena Szaniawska-Schwabe: Jak rol odgrywa religia w integracji imigrantw w RFN? Hans-Michael Goldmann: Jestemy pluralistycznym spoeczestwem, ale mamy chrzecijaskie korzenie, ktre znajduj wyraz w naszej Ustawie Zasadniczej. Dwie trzecie spoeczestwa naley do Kocioa ewangelickiego lub katolickiego. Islam zyskuje jednak na znaczeniu jako wana wsplnota religijna. Fakt, e ponad poowa z 4,3 mln yjcych w Niemczech muzumanw jest czonkami zwizkw niemieckich jest oznak pomylnej integracji. Ale w integracji imigrantw s te znaczce niedobory. Czy kwestie bezpieczestwa nie s przesadnie wyolbrzymiane, podczas gdy wiktymizacja cudzoziemcw budzi znikome zainteresowanie opinii publicznej? Kto pochodzi z rodziny bezrobotnych i ma marne perspektywy rozwoju, ten moe wykazywa wiksze skonnoci do drobnych czynw kryminalnych ni ten, kto jest silnie zintegrowany spoecznie. Z jednej strony imigranci musz by silniej chronieni przed populistycznymi atakami, a z drugiej lepiej zintegrowani. Kryminalny obcokrajowiec wyrzdza obcokrajowcom wicej szkody ni kryminalny Niemiec. Naley te jasno rozrni midzy imigracj legaln i nielegaln, take dla ochrony legalnych migrantw przed Niemcami. Ale nie mona przyzna imigrantom na przykad prawa do roszcze emerytalnych tylko dlatego, e yj w Niemczech od 20 lat! Jakie jest stanowisko Paskiej partii na temat pozycji islamu w szkolnictwie? Powszechny dostp do lekcji islamu oraz utworzenie fakultetu teologii islamskiej, ktry ksztaciby nauczycieli religii i duchownych tutaj w kraju, to od dawna nasze postulaty. Z uwagi na system federalny wiele ley jednak w gestii poszczeglnych krajw federacji. S ju wdraane projekty pilotaowe w szkoach, rwnie w moim kraju Dolnej Saksonii. Uniwersytet w Osnabrck otworzy ju nawet katedr islamskiej pedagogiki religijnej. S zatem pierwsze sukcesy! A kwestie takie, jak noszenie islamskich burek w miejscach publicznych czy te uczestnictwa muzumanek w lekcjach sportu? W yciu publicznym religia nie moe by zinstrumentalizowana, ani suy indoktrynacji. Dzieci z domw ewangelickich te nie s zmuszane do udziau w procesjach Boego Ciaa czy w uroczystociach Wniebowstpienia.

Wywiad z Hansem-Michaelem Goldmannem i Josefem Winklerem

31

Czy zasada federalizmu nie narzuca formalnych granic zasadzie wolnoci wyznania? Rzeczywicie, w niektrych krajach federacji zapady specyczne wyroki sdowe. Na przykad w Hesji i Badenii-Wirtembergii zakazane jest noszenie chust islamskich. Ale zdumiewa mnie, e wymg noszenia burek gosz przede wszystkim ci, ktrych rodziny pochodz gwnie z Turcji, gdzie z uwagi na laick orientacj pastwa zakazane jest noszenie chust islamskich w miejscach publicznych. Jeli integracj imigrantw potraktowa jako test dla niemieckiego pastwa i spoeczestwa, to czy Niemcy zdali ten egzamin? Zadanie to nie zostao jeszcze w peni wykonane. Za pno dostrzeglimy, e nie chodzi tylko o migrantw zarobkowych. W konsekwencji w Niemczech brakuje rwnowagi midzy prawami a obowizkami imigrantw. Decyty integracyjne, zwaszcza w zakresie znajomoci jzyka, s cigle ogromne! A kto sabo mwi po niemiecku, ten nieatwo si zintegruje! Jakie s fundamenty koncepcji integracyjnej FDP? Chcemy konsekwentnego wspierania znajomoci jzyka, dlatego szczegln wag przywizujemy do rozbudowy ofert kursw integracyjnych i jzykowych. Obecnie s one niedonansowane i kulej z uwagi na sztywne wymogi biurokratyczne. Uczniowie musz zdawa egzamin maturalny w jzyku niemieckim, cho wiedza moe by przekazywana rwnie w ramach dwujzycznych programw nauczania. Dzieci, ktre yj i ksztac si w naszym kraju, musz uczy si w jzyku niemieckim. W przeciwnym razie odbiera si im si szanse na lepsz przyszo! Badania PISA wykazay, ze w klasycznych krajach imigracyjnych dzieci imigrantw niejednokrotnie osigaj lepsze wyniki w nauce ni dzieci rodzimych mieszkacw, a w Niemczech z reguy znacznie gorsze... W zadaniach werbalnych i matematycznych dzieci imigrantw niekoniecznie wypadaj gorzej, lecz one czsto nie potra si dobrze wysowi. Kluczem do wszystkiego jest znajomo jzyka! I tutaj zawiedlimy. Powinnimy zobowiza imigrantw do uczestnictwa w kursach jzykowych. A nasze rozwizania s tylko prowizoryczne... Odpowiedzialna polityka rozpoznaaby, e imigranci nie s tylko po to, aby pomc nam doranie skorygowa problemy na rynku pracy, lecz e moe oni zostan na stae! Czy dzisiejsze Niemcy cigle orientuj si na powojenny model Gastarbeiterw? To jest rdze problemu! Podczas gdy sami Gastarbeiterzy byli czsto przekonani, e po 10 latach wrc do ojczyzny, niemieckie spoeczestwo cierpiao na syndrom Gastarbeitera. Zbyt pno przyznalimy, e jestemy krajem imigracyjnym. FDP stoi na tym stanowisku od lat, ale wieloletnie zaprzeczanie tej prawdzie przez CDU byo niedorzeczne! W efekcie mamy dzi, w przeciwiestwie do krajw takich, jak Australia czy Kanada, zupenie niekontrolowan imigracj. Dlatego FDP opracowaa koncepcj imigracji na podstawie systemu punktowego, po czci orientujc si na unijn koncepcje Blue Card. Zasadnicza zmiana paradygmatw

32

Wywiad z Hansem-Michaelem Goldmannem i Josefem Winklerem

w sterowaniu imigracj zarobkow dziaa te jak sprzenie zwrotne w systemie edukacyjnym. Bo jeli wychodzi si z zaoenia, e imigranci tak czy tak wrc do swojego kraju pochodzenia, to nie trzeba dokada stara, aby ich integrowa! A my musimy wykorzysta potencja wszystkich imigrantw! Dlaczego Niemcy boj si otwarcia swoich granic dla pracownikw z nowych krajw UE? FDP opowiada si za swobodnym przepywem pracownikw w ramach UE oraz za likwidacj okresw przejciowych. To absurdalne, e eksportujemy nasze produkty do Polski, ale nie akceptujemy faktu, e Polacy mog u nas pracowa! Imigranci i tak ju u nas s! Bez imigrantw wiele miejsc pracy w ogle nie byoby obsadzonych. Ci, ktrzy maj w gowie wycznie obraz bezpiecznej ojczyzny, dr o swoje miejsce pracy. wiat jest dla nich abstrakcyjny i nie wiedz, e ich miejsca pracy istniej dziki globalnym powizaniom Niemiec jako kraju zorientowanego na eksport. Dlaczego w ramach wprowadzonej w 2000 r. przez rzd koalicji SDP i Zielonych Green Card w cigu roku po reformie do RFN udao si sprowadzi tylko niewiele (ponad 1000) wysoko wykwalikowanych pracownikw? Propozycje byy niewystarczajco atrakcyjne. Szukano wentylu, a nie prawdziwego rozwizania, ktre byoby atrakcyjn alternatyw dla fachowcw. Wysoko wykwalikowani s mobilni i oferuj swoje kwalikacje tam, gdzie otrzymaj najlepsze warunki. My chcielimy tych ludzi rekrutowa, nie dajc im wystarczajcych perspektyw i wolnoci rozwoju, ktre otrzymali gdzie indziej. Green Card miaa te fundamentaln wad granica dochodowa dla pracujcych na wasny rachunek bya zdecydowanie za wysoka. Ustawa Imigracyjna dopucia ius soli jako podstaw do nadania praw obywatelskich. Jakie jest stanowisko FDP w tej kwestii? Prawo ziemi jest integraln czci nowoczesnego prawa obywatelskiego. Zawsze bylimy za zagodzeniem ius sanguinis przez ius soli. Ale inaczej ni w USA, gdzie czowiek staje si Amerykaninem per se przez urodzenie, w Niemczech zachowane jest prawo opcji wyboru midzy narodowociami. Jak ocenia Pan niemieck polityk wobec azylantw i uchodcw? W tej sprawie nie poczynilimy takich postpw, jak na przykad kraje skandynawskie. W spoeczestwie niemieckim panuje strach przed fal 4,3 mln muzumanw, ktrzy wykazujc si wysokim przyrostem demogracznym mogliby zala Niemcw. Ja tego tak nie postrzegam, ale jasne jest, e imigranci musz przestrzega zasad gry demokratycznego porzdku spoecznego. witujemy 60 lat Ustawy Zasadniczej i 20 lat zjednoczenia. Nadszed czas, aby znale elastyczne rozwizania take w kwestiach imigracyjnych!

Wywiad z Hansem-Michaelem Goldmannem i Josefem Winklerem

33

POTRZEBUJEMY POLITYCZNEGO DYSKURSU NA ZASADACH RWNOUPRAWNIENIA

Wywiad z Josefem Winklerem, posem Niemieckiego Bundestagu, referentem frakcji parlamentarnej Zwizku 90/Zielonych ds. Migracji oraz Zwizkw Religijnych i Dialogu Midzykulturowego Magdalena Szaniawska-Schwabe: Czy niemiecka polityka migracyjna jest przyszociowa i dostosowana do wyzwa wspczesnego wiata? Josef Winkler: W naszym interesie musimy dooy stara, aby szanse, jakie niesie imigracja, uczyni centraln kwesti debat publicznych. Obiektywna granica obcienia migracj nie istnieje, bowiem zdolnoci integracyjne spoeczestwa przede wszystkim zale od faktycznej gotowoci do integracji. Parta Zielonych tradycyjnie lansowaa wielokulturowy model spoeczestwa. Czy to cigle tylko wizja czy ju rzeczywisto? Integracja migrantw i uchodcw w spoeczestwie multikulturowym jest dla Zwizku 90/Zielonych fundamentaln kwesti sprawiedliwoci. Chodzi o to, aby w pluralistycznym spoeczestwie promowa rwnoprawn partycypacj w wymiarze spoecznym, gospodarczym, kulturalnym oraz politycznym. W naszym programie integracyjnym Perspektywa obywatelska proponujemy pakt spoeczny, oparty na skoordynowanej akcji w ramach wielu podsystemw integracyjnych, zaczynajc od laru edukacji, tak aby da imigrantom szans aktywnego wspksztatowania rozwoju naszego kraju. Zamiast polityki wskazywania palcem chcemy realizowa polityk publicznego dyskursu integracyjnego na zasadach rwnouprawnienia, ktry zdeniuje, co powinno uczyni spoeczestwo przyjmujce, a co sami imigranci, aby osign spoeczn mobilno i pene prawo wspuczestnictwa. Jak ocenia Pan polityk migracyjn i integracyjn Wielkiej Koalicji? Rzd federalny uprawia polityk udaremniania imigracji, i to nawet w przypadkach, w ktrych istnieje prawne roszczenie do wjazdu, np. w przypadku czenia maonkw. Skutki zaostrzenia warunkw czenia rodzin od wejcia w ycie nowelizacji do Ustawy Pobytowej w sierpniu 2007 r. s katastrofalne: nastpia regresja oglnej liczby czenia rodzin o 40% (a z Turcji nawet o 68%). Od 2005 r. o ponad 90% spad te odsetek imigrantw powracajcych pochodzenia niemieckiego. Nieodpowiedzialny zastj panuje w fundamentalnej kwestii sterowania imigracj cigle niewielki jest przypyw fachowcw, pomimo i organizacje pracodawcw od lat to postuluj z uwagi na decyt wykwalikowanych kadr! Brakuje te imigracji z przyczyn demogracznych. Rzd federalny broni si stanowczo przed ide imigracji sterowanej w ramach systemu punktowego, a polityka wobec uchodcw jest zdominowana przez izolowanie i postaw obronn. Jakie koncepcje imigracyjne ma Paska partia? Czy Zieloni maj recept na problemy integracyjne? Zwizek 90/Zieloni od dawna promuje nowoczesne, dostosowane do warunkw globalnej gospodarki, prawo imigracyjne, tzn. przejcie do demogracznej po-

34

Wywiad z Hansem-Michaelem Goldmannem i Josefem Winklerem

lityki imigracyjnej poprzez wprowadzenie systemu punktowego, wzorowanego na modelu kanadyjskim, opartym na elastycznych, zorientowanych na potrzeby kraju przyjmujcego, instrumentach sterowania dopywu imigrantw. Bariery dostpu dla wykwalikowanych imigrantw powinny by zredukowane, a swoboda przepywu obywateli z nowych krajw UE nieograniczona. Specjalistyczne poradnictwo oraz oferty informacyjne dla chccych si usamodzielni imigrantek i imigrantw powinny zosta poszerzone. Musz wreszcie zosta usunite absurdalne przeszkody w podejmowaniu pracy w zawodach medycznych, z ktrymi zmagaj si obcokrajowcy przebywajcy w kraju, a co wicej tutaj wychowani i wyksztaceni. Ponadto winny ulec zmianie zasady uznania wyksztacenia zdobytego za granic. W jakich segmentach polityki imigracyjnej i integracyjnej Niemcy mog si pochwali sukcesem, a w ktrych istniej jeszcze znaczne decyty? Kraj imigracyjny taki jak Niemcy nie moe sobie pozwoli na wykluczenie osb z korzeniami zagranicznymi. Imigracja jest wzbogaceniem dla RFN. Wiele imigrantek i wielu imigrantw od lat aktywnie wspksztatuj naukowe, intelektualne i artystyczne ycie Niemiec. Zwizek 90/Zieloni opowiada si za niezwocznym przyznawaniem praw obywatelskich dla imigrantek i imigrantw jako formalny wyraz ich identykacji ze spoeczestwem i pastwem. Dlatego te imigrantki i imigranci powinni od samego pocztku by traktowani jako przysze obywatelki i przyszli obywateli, z wszystkimi zwizanymi z tym prawami i obowizkami. Czy mona obawia si redukcji rodkw na polityk imigracyjn i integracj obcokrajowcw w ramach planw konsolidacji budetu w dobie kryzysu gospodarczego? W projekcie budetowym rzdu federalnego na 2010 r. nie s przewidywane redukcje rodkw na cele i zadania zwizane z polityk imigracyjn oraz integracj imigrantw. Tumaczenie: Magdalena Szaniawska-Schwabe