Nederland betuigt spijt over slavernijverleden/Geen spijt maar excuses/Mensenrechtenschendingen in Nederland anno 2013

Astrid Essed

ASSCHER: DIEPE SPIJT OVER SLAVERNIJ/OVER NEERLANDS BESMET VERLEDEN/ MENSENRECHTENSCHENDINGEN IN NEDERLAND ANNO 2013

VOORAF Geachte lezers, Op 1 juli 2013, 150 jaar na de afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen, heeft vicepremier Asscher diepe spijt betuigd over het Nederlandse slavernijverleden en opgemerkt, dat de Nederlandse regering zich zal inzetten voor het aan de kaak stellen van mensenrechten. Een hypocriete opmerking naar mijn mening, omdat Nederland anno 2013 in ernstige mate mensenrechten schendt door de manier waarop met vluchtelingen en asielzoekers wordt omgegaan. Tijd dus voor Nederland, ook over dit onrecht de hand in eigen boezem te steken Vriendelijke groeten Astrid Essed

Ik sta hier vandaag namens de Nederlandse regering en kijk terug op deze schandvlek in onze geschiedenis. Ik kijk terug en betuig diepe spijt en berouw over hoe Nederland is omgegaan met de menselijke waardigheid. Laten wij voorkomen, dat onze kinderen en kleinkinderen zich later voor ons moeten schamen De slavernij is afgeschaft, maar ook vandaag worden mensen nog vernederd om wie ze zijn. De geschiedenis verplicht ons te leren van het verleden en onrechtvaardigheid ook in deze tijd met alle kracht te bestrijden. Door schending van de mensenrechten aan de kaak te stellen. Door discriminatie te bestrijden. Door moderne slavernij, in arbeid en prostitutie, aan te pakken.
Uit de toespraak vicepremier Asscher bij de herdenking 150 jaar afschaffing slavernij in het Oosterpark. Bij het Slavernijmonument

Op 1 juli 2013 was het 150 jaar geleden, dat door Nederland de slavernij in de Westindische kolonin Suriname en de Nederlandse Antillen werd afgeschaft. Als Keti Koti [verbreken van de ketenen] wordt dit jaarlijks gevierd. Vanwege die 150 jaar, was het dit jaar extra feestelijk. Naast festiviteiten door het hele land kreeg de viering een bijzonder tintje in de aanwezigheid van het Koningspaar bij de herdenking in het Oosterpark bij het slavernijmonument Namens de Nederlandse regering waren o.a. aanwezig vicepremier minister Asscher en de Gemeente Amsterdam werd vertegenwoordigd door burgemeester van der Laan en Fatima Elatik, Stadsdeelvoorzitter Oost.

SLAVERNIJMONUMENT/GESCHIEDENIS Nederland heeft traag gereageerd op de erkenning van de misdaad van de slavernij. Zo heeft het 139 jaar moeten duren, voordat er eindelijk een officieel slavernijmonument van de grond kwam, dat in 2002 is onthuld door Koningin Beatrix. Dat was trouwens nog beschamend, omdat de nazaten van de slaven niet bij de officile onthulling aanwezig waren en achter dranghekken moesten staan, tot het officile gedeelte achter de rug was, waarbij ook nog werd gedreigd door de politie te paard. De omgekeerde wereld. Ook is de slavernij verdrongen uit het Nederlandse collectieve geheugen, aldus minister Plaskerk bij de 144ste herdenking van de afschaffing van de slavernij in 2007. Hij merkte hierover op: Ik heb op school nooit geleerd over de slavernij, Waar zijn de boeken, films en musea over de slavernij en de rol van Nederland daarin? Is dat geen nationale schande? Maar er is meer: Ook aan de beeldvorming moet nog veel worden gedaan. Zo wordt in de sporadische televisieprogrammas over de slavernij, moderne uitbuiting bijv. van Poolse arbeiders in Nederland op een lijn gesteld met de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen en worden allerlei vormen van slavernij over een kam geschoren. In de geschiedschrijving over de slavernij treft men vaak elementen van bagatellisering aan, zowel wat betreft het misdadige karakter van de slavernij , als de poging aan te tonen, dat het after all toch niet zon winstgevende zaak is geweest In dat laatste geval is er alsof er wordt gezegd: Hoe winstgevend was de dwangarbeid in Duitse concentratiekampen voor de Duitse economie. Ja, een door en door kromme en verwerpelijke redenering dus.

LATE SPIJT OVER SLAVERNIJ Er is dus door de Nederlandse regering bij monde van vicepremier Asscher spijt betuigd over het slavernij verleden. Dat komt wel erg laat. Het is namelijk voor het eerst, dat de Nederlandse regering, althans in Nederland, komt met een diepe spijt betuiging , al had wel in 2001 toenmalig minister van Integratie van Boxtel op de in Durban Zuid-Afrika gehouden Wereld Conferentie tegen Racisme 2001 spijt ['deep remorse'] betuigd over het slavernijverleden.

DIEPE SPIJT EN BEROUW/EXCUSES? VERGEET HET MAAR Je zou toch verwachten, dat bij een officieel in het Internationaal Recht erkende misdaad tegen de menselijkheid als de slavernij , op zijn minst excuses op zijn plaats zouden zijn. Wie daarop had gehoopt, kwam bedrogen uit. Toegegeven: Asscher ging met zijn diepe spijt een stap verder dan premier Rutte bij de herdenking in 2012, die sprak over de zwarte bladzijde in de geschiedenis en het ontmenselijkende karakter van de slavernij, zonder spijt te betuigen Burgemeester Van der Laan ging met zijn expliciete verwijzing naar de rol van Amsterdam bij de slavenhandel en zijn opmerking, dat de Gouden Eeuw in een adem genoemd moet worden met de slavernij , verder dan de vroegere burgemeester Cohen, die voorzichtiger, refereerde aan een gedeeld verleden Maar dat gaat allemaal bij lange na niet ver genoeg, want excuses bleven uit. Heel terecht en in parlementaire context bijna moedig, heeft SP Tweede Kamerlid van Bommel voor deze excuses een pleidooi gehouden Ex slavernij en koloniale mogendheid Nederland heeft trouwens evenmin aan Indonesi excuses aangeboden voor alle wandaden tijdens het kolonialisme en de tijdens de politionele acties gepleegde oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid Behalve dan in geval van het bloedbad in Rawagede. Maar ook pas nadat de rechter er aan te pas was gekomen.

WAAROM WEL SPIJT EN GEEN EXCUSES Dat er voor eeuwen onrecht in Suriname/Nederlandse Antillen en Indonesi geen excuses kan worden aangeboden, is natuurlijk meer dan schandalig, maar dit heeft, zoals we; vaker in de politiek of maatschappelijke ontwikkelingen, te maken met het financile element. Want wie excuses aanbiedt, bekent juridisch gezien schuld en dan is de weg vrij voor schadeclaims En zoals te doen gebruikelijk bij uitbuitingssystemen zoals slavernij en kolonialisme, wil men er wel rijk van worden, maar geen schadeloosstelling aan de slachtoffers betalen. Geen wonder dus, dat Surinaamse organisaties en toeschouwers diep teleurgesteld zijn over het uitblijven van excuses Wel het minste, dat een Staat kan doen na deze eeuwenlange misdaad tegen de menselijkheid , die slavernij heet.

TERUG NAAR HET VERLEDEN/DE MISDAAD VAN DE TRANSATLANTISCHE SLAVERNIJ Het hoeft nauwelijks te worden uitgelegd, dat slavernij, die trouwens van alle tijden is een misdadig systeem is, waarbij mensen als dingen worden beschouwd, die je mag verhandelen, kopen en verkopen en die en dat is belangrijk als gratis arbeidskrachten een grote bijdrage hebben geleverd aan economische ontwikkelingen, waarvan zij op geen enkele wijze profiteerden. In deze context de transatlantische slavenhandel . Dat is de handel in Afrikanen, die werden gestolen, gekidnapt en verhandeld van Afrika naar de beide Amerikas Noord en Zuid-Amerika. Van wie de nazaten de afschaffing van de slavernij nu herdenken.

Tijdens de transatlantische slavenhandel, die zich heeft afgespeeld tussen 1525 te beginnen met het Portugese aandeel in de slavernij tot 1867 , zijn er 12 miljoen gekidnapte Afrikanen naar de Amerikas gedeporteerd. Het aandeel van

de Nederlandse betrokkenheid bij de slavenhandel wordt geschat op 500 000 tot 600.000 personen. Voor Nederland startte de slavenhandel na de verovering van Recife Portugees Brazili en de daaropvolgende verovering van het Portugese slavenhandelsbolwerk . Fort Elmina in 1637 Op 1 juni 1814 werd de slavenhandel om politieke redenen afgeschaft , de motivatie voor de afschaffing van de slavernij in 1863 was economisch.

SLAVERNIJ / DE MISDADEN / HOOGTE EN DIEPTEPUNTEN / DE ABOLITIE / VRIJHEID EN STAATSTOEZICHT Slavery is the permanent, violent domination of natally alienated and generally dishonored persons - Orlando Patterson

De misdadigheid van de trans-Atlantische en andere slavernij, het stelen en kidnappen van mensen, koop en verkoop, het verworden van mens tot ding, de rechteloosheid, mishandelingen en griezelig genoeg, het wegschenken van een slaaf als verjaardagscadeau Dat zijn de dieptepunten. De hoogtepunten zijn het voortdurende verzet, dat de slaven geboden hebben en dat bij het Nederlandse publiek nog veel te weinig bekend is. Het verdient meer dan genoemd te worden. Het verdient een ereplaats in de geschiedenis. Het begon al aan boord van het slavenschip. Zo is er in 1741 een opstand geweest op het slavenschip Middelburgs Welvaren, die aan 213 van de 260) Afrikanen het leven heeft gekost Alle blanke bemanningsleden bleven ongedeerd. Passief verzet op de plantages bestond vaak door saboteren van werkzaamheden door langzaamaanacties, het veinzen van ziekte, zich dom voordoen [een equivalent van het Oost-Indisch doof] etc. Actief verzet was het saboteren van de productiemiddelen en vergiftiging van het vee. Ook vergiftiging van planters en aan die planters loyale slaven kwam voor. En bitter genoeg was ook het plegen van zelfmoord een vorm van verzet, omdat zo hoe

bizar en ziek het ook klinkt het eigendom van de meester werd vernietigd en daarmee een deel van zijn mogelijkheid op het maken van winst.

MARONNAGE EN SLAVENOPSTANDEN Maar het meest succesvolle verzet is geweest de zogenaamde maronnage vlucht van de plantages naar het binnenland , met als gevolg een aantal dappere slavenopstanden. Klinkende namen zijn die van verzetsstrijders Boni, Baron en Joli-Coeur Het gewapende verzet van de gevluchte slaven [Marrons], voorouders van de huidige boslandbewoners in Suriname tegen de plantersklasse zou geducht zijn en resulteren in een aantal marronoorlogen, die het blanke bewind maar niet kon winnen en uiteindelijk is geresulteerd in vredesovereenkomsten, waarin de marrons bedongen, dat zij in vrijheid verder konden leven. Een bekende leider van een slavenopstand op Curacao was Tula Voor slavenkolonie Jamaica was dat de legendarische Nanny of the Maroons Dappere mannen en vrouwen.

SOLIDARITEIT MET SLAVEN / QUAKERS / JOHN BROWN / ROBESPIERRE Hoewel deze opsomming verre van volledig is, wil ik toch aandacht schenken aan enkelen, die solidair [een anachronistisch woord maar toch maar even gebruikt] zijn geweest met het barbaarse lot van de slaven. Quakers In de eerste plaats noem ik de Quakers, een christelijke groep, die aan de wieg stond van het ijveren voor afschaffing van de slavernij [abolitie], zich daarbij beroepend op de christelijke waarden. Ze zijn onder andere actief geweest in de underground railroad , een route waarlangs slaven konden vluchten, via het Noorden van de VS, naar Canada, waar slavernij was verboden. Een belangrijke

voorvechtster van de underground railroad is ook de voormalige zwarte slavin Harriet Tubman, die een grote bijdrage heeft geleverd. Ze heeft via die underground railroad meer dan 19 tochten gemaakt en zo 300 slaven gered.

John Brown John Brown was een abolitionist, die met militaire middelen de slavernij bestreed en uiteindelijk werd gexecuteerd.

Revolutionnair Frankrijk Robespierre Abbe Gregoire In het Frankrijk van de Franse Revolutie werd op 4 februari 1794 de slavernij afgeschaft. Alle bevrijde slaven werden Franse burgers. Zoiets was voor die tijd uniek. Op dat moment was er op Hati een slavenopstand aan de gang onder leiding van Toussaint Louverture. In tegenstelling tot de latere afschaffingen door Groot Brittanni, Nederland en de andere slavenmogendheden was het niet om economische redenen, maar wel degelijk geleid door de Libert, Egalit, Fraternit gedachte van de Franse revolutie. Voormannen als Jacobijnenleider Robespierre en vooral Abbe Gregoire, waren warme voorstanders van die afschaffing, die, overigens niet verbazingwekkend, door Napoleon werd teruggedraaid.

AFSCHAFFING SLAVERNIJ VRIJ/VERGEET HET MAAR/STAATSTOEZICHT De slavenopstanden hebben geleid tot verzwakking van de slavenmaatschappij, maar niet tot verdwijning ervan, behalve in Hati. Ook de abolitionistische bewegingen hebben daartoe met alle ongetwijfeld goede bedoelingen, niet geleid, aangezien bij dergelijke veranderingen economische omstandigheden de kaart dicteren. Economisch was de slavernij niet rendabel meer en door de

opkomst van de machine werden slaven steeds meer overbodig. Voor Suriname en de Nederlandse Antillen vond de afschaffing van de slavernij plaats op 1 juli 1863. Er kwam, schandalig genoeg, een financile compensatie, niet voor de slaven, maar voor de plantagebezitters. Het harde bedrag was 300 gulden per slaaf. Heel veel geld in die tijd. Wie nu dacht vrij te zijn, kwam bedrogen uit, Voor de slaven op de Nederlandse Antillen gold wel directe vrijheid, maar de voormalige Surinaamse slaven tussen 15 en 60 jaar moesten nog 10 jaar op de plantage werken tegen een geringe vergoeding. Die periode werd Staatstoezicht genoemd en duurde 10 jaar. Pas in 1873 was men werkelijk vrij en slaaf af.

TERUG NAAR HET HEDEN MENSENRECHTEN IN NEDERLAND ANNO 2013 VLUCHTELINGEN EN ASIELZOEKERS De slavernij is afgeschaft, maar ook vandaag worden mensen nog vernederd om wie ze zijn. De geschiedenis verplicht ons te leren van het verleden en onrechtvaardigheid ook in deze tijd met alle kracht te bestrijden. Door schending van de mensenrechten aan de kaak te stellen. Door discriminatie te bestrijden. Door moderne slavernij, in arbeid en prostitutie, aan te pakken. Laten wij voorkomen, dat onze kinderen en kleinkinderen zich later voor ons moeten schamen
Uit toespraak Asscher bij de herdenking 150 jaar afschaffing slavernij in het Oosterpark. Bij het Slavernijmonument

We hebben een duik in het besmette Nederlandse verleden gemaakt. Nu terug naar het heden Het is natuurlijk gemakkelijk, diepe spijt te betuigen over een verleden van 150 jaar en langer en een thema als slavernij, over welks misdadigheid iedereen het wel eens is. Wel wrang is, dat die diepe spijt en de oprichting van het slavernijmonument zo laat komen en dat zelfs ondanks het feit, dat slavernij een misdaad tegen de menselijkheid is, er niet eens simpele excuses af kunnen. Dan heb ik het nog niet eens gehad over herstelbetalingen, een mi zeer redelijke eis. Maar los daarvan. In zijn toespraak gebruikte Asscher gloedvolle woorden als het aan de kaak stellen van mensenrechtenschendingen door de Nederlandse regering. Gebeurt dat wel? Ja, aan de kaak stellen in het buitenland en liefst van regeringen zoals Syri en Noord-Korea, die een anti Westers beleid voeren. Maar hoe zit het met de huidige mensenrechtensituatie in Nederland zelf? Dat bekijkende kom ik tot de conclusie, dat deze, zeker wat het asielbeleid betreft inhumaan en mensonterend is. Een arsenaal van mensenrechtenschendingen wordt losgelaten op hen, die naar Nederland zijn gevlucht vanwege armoede, oorlog en/of vervolging. Oorlogen, die vaak het gevolg zijn van Westers militair ingrijpen, zoals in Afghanistan en Irak, waar relatief veel vluchtelingen naar Nederland en andere EU landen zijn gevlucht. Asielzoekers, die via Schiphol naar Nederland reizen, worden al bij aankomst gedetineerd , waardoor zij het etiket crimineel opgeplakt krijgen. Dit in tegenstelling tot mensen, die via land reizen en in Asielzoekerscentra belanden. Vreemdelingendetentie, waarin uitgeprocedeerde asielzoekers of mensen, die nooit asiel hebben aangevraagd omdat economische vluchtelingen daarvoor niet in aanmerking komen vaak terechtkomen, is in grond al fout, omdat de

enige misdaad is, dat mensen niet over de juiste verblijfspapieren beschikken. Daarnaast zijn de detentieomstandigheden mensonwaardig en inhumaan: De uitzichtloosheid je weet niet hoelang je er zit, slechte medische zorg, weinig of geen recreatie etc. De ombudsman heeft daarover een zeer kritisch rapport geschreven. Vluchtelingen worden uitgezet naar oorlogsgebieden, ondanks de voor hen te lopen risicos. Zeker in een geval heeft dat tot de dood geleid. En dan nog de kwestie Dolmatov, de Russische politieke activist, die zelfmoord pleegde omdat hij dreigde te worden uitgezet naar vervolging. Staatssecretaris Teeven kwam ermee weg. Uitgeprocedeerde, die niet terug kunnen naar eigen land, worden zonder recht op voedsel, kleding en een dak boven hun hoofd, de straat op gezet, met als gevolg het tentenkamp protest, waarna ze zijn ontruimd, gezeuld naar de Vluchtkerk, waar zij weer weg moesten en nu zitten in een Vluchtflat, waar het ze aan de meest elementaire zaken ontbreekt Als ze daarvoor bij de Stopera in Amsterdam aandacht vragen, worden ze verjaagd of gearresteerd. Gaat een beschaafd land zo met vluchtelingen om? Dit is nog maar een topje van de ijsberg over het onrecht, asielzoekers aangedaan.

EPILOOG De Nederlandse regering betuigt diepe spijt over de slavernij. Geen excuses, maar beter dat dan helemaal niet. Zij wil lering trekken uit het verleden, door mensenrechtenschendingen aan de kaak te stellen, maar maakt zich er zelf in ernstige mate aan schuldig. Te vergelijken met de barbaarse slavernij is het uiteraard niet. Maar wil Nederland werkelijk afrekenen met onrecht en zich nu inzetten voor mensenrechten, moet het beginnen, vluchtelingen, die niet voor

hun plezier naar Nederland gekomen zijn, met respect te behandelen en hen dezelfde rechten toe te kennen als een Nederlandse inwoner met geldige verblijfspapieren. Anders zullen de woorden van Asscher uitkomen en de kinderen en kleinkinderen van de politici van nu zich over hen moeten schamen. Laat de Nederlandse regering een begin maken, dat daadwerkelijk te voorkomen. Vriendelijke groeten Astrid Essed