Zmar Profesor Antoni Rosiko

przey 106 lat

Praca nigdy mi si nie znudzia

Gdy 2 miesice temu 13 czerwca 2013 r., obchodzilimy 106 urodziny Profesora, powiedzia: Jem to co lubi po to aby y , a yj po to aby pracowa. Praca nigdy mi si nie znudzia

Urodzi si 10 czerwca 1907 roku w Grdku Siewierskim, w pow. bdziskim. Tu jego ojciec podj prac na kolei jako drnik. W 1915 roku 8letni Antoni rozpocz elementarn nauk pod kierunkiem nauczyciela Fickowskiego, pniej w Choroniu koo Poraja, gdzie na jego zdolnoci zwrcia uwag wczesna dziedziczka Jadwiga Byliska i wyrazia zgod by kontynuowa nauk w gimnazjum w Czstochowie. W 1925 roku zda matur i rozpocz studia na Politechnice Warszawskiej, gdzie studiowa m. in. u prof. Aleksandra Wasiutyskie go, pod ktrego kierunkiem wykona swoj prac dyplomow: Projekt odcinka drogi elaznej d Sieradz i rozbudowy stacji azy. Tytu inyniera drg i mostw uzyska 15 stycznia 1932 r. Na opacenie studiw zarabia korepetycjami oraz pracujc przy budowie kolei wskotorowej Klemensw Wysokie, warszawskiej rednicwki i w firmie Wolski, Waniewski Inynierowie przy pracach budowlanych. Po studiach zda egzamin referendarski i rozpocz prac w Dyrekcji PKP w Katowicach przechodzc kolejne szczeble zawodo we od pracownika referatu poprzez kontrolera drogowego w Oddziale w Tarnowskich Grach do naczelnika Oddziau Drogowego w Cieszynie. W 1935 roku podczas pobytu na wystawie 100-lecia Kolei Niemieckich w Norymberdze zwrci organizatorom uwag na istotny bd w konstrukcji wystawianego tam wagonu pomiarowego, czym zyska sobie due uznanie str. 1

wrd wystawcw, ktrzy poprosili go o osobisty wpis do ksigi pamitkowej, co byo ogromnym wyrnieniem. Rosiko specjalizowa si Przedwojenna polska kolej bya wwczas w wykonywaniu wzorcowo zarzdzana i wietnie pomiarw diagnostycznych i dokonywaniu napraw administrowana. Pocigi jedziy nawierzchni, szczeglnie na punktualnie, jako pracy bya terenach objtych eksploatacj wysoka. Marzeniem byo na niej grnicz. Do tych celw pracowa, bo by to olbrzymi skonstruowa i wykona aparat presti i due zarobki. do pomiaru nierwnoci toku szynowego. Roboty pod jego kierownictwem charakteryzoway si du znajomoci tematu, mimo e nauka o odksztaceniach terenu pr aktycznie nie istniaa. Tote po wielu karkoomnych dziaaniach Rosikonia, ktry roboty nasypowe, torowe i wiaduktowe, wykonywa w wikszoci operatywnie, pod osobistym nadzorem i w rekordowym czasie, sprowadziy mu na kark komisj wysokiego szczebla, ktra po wizytacji obiektw, odjechaa uspokojona stwierdzajc, e bezpieczestwo w niczym nie zostao naruszone. Rosiko niejednokrotnie nie majc czasu na otrzymanie oficjalnych decyzji i zezwole, sam decydowa o podjciu prac i dziaa, ktre niejednokrotnie ratoway priorytetow wywzk wgla. W czasie okupacji Antoni Rosiko zosta zatrudniony w kopalni rud elaza w Czstochowie, ze zrozumiaych wzgldw jedynie przy pracach pomocniczych. Podczas budowy elbetowej konstrukcji nonej praalni, zwrci uwag, e z dostarczonego przez Niemcw kruszywa nie da si wykona betonu o wysokiej klasie jakoci. Niemcy wykonali prby zgnieceniowe w Politechnice Wrocawskiej, ktre potwierdziy sugestie Rosikonia. Bez skrupuw zapytali Rosikonia: co robi? Polski inynier zaproponowa rozwizanie, oparte na polskiej przedwojennej technologii prof. Paszkowskiego oraz wiru rzecznego rozadowanego w Poraju. Niemieccy przemysowcy cakowicie oddali inicjatyw w rce Rosikonia. Wykona i osign peny sukces, gdy kolejne prby zgnieceniowe, wykazay wytrzymao betonu znacznie wysz ni wymagano.

str. 2

Na spotkaniach urodzinowych ju nawet tych 3-cyfrowych, Profesor Rosiko z satysfakcj wspomina dzie, w ktrym dyrektor huty Niemiec, zapytany przez niego o zgod na wykonanie sugerowanego projektu, powiedzia: po co pan mnie pyta o zgod na oparcie si na polskich publikacjach zawsze ceniem polsk nauk i polskich naukowcw, a pan najlepiej wie co robi. Po wyzwoleniu Rosiko prowadzi odbudow zniszczonych torw i obiektw inynierskich oraz przebudow torw szerokich na normalne. Sam, jednoosobowo decydowa, czy pierwszy pocig moe przejecha. Osobicie pilotowa (jadc na parowozie) pierwszy pocig z wglem ze lska do Warszawy i pierwszy pocig osobowy ze stolicy do Katowic, instruujc maszynist, jak naley przez dany odcinek przejecha. Oprcz pracy zawodowej, rozpocz take dziaalno naukow jako adiunkt na nowoutworzonej w 1945 roku Politechnice Gliwickiej i by jednym z pierwszych jej wykadowcw. Nie byy to atwe czasy. Na pocztku lat 50. mimo zajmowanego wczeniej stanowiska zastpcy naczelnika oddziau, zostaje zakwalifikowany jako szeregowy pracownik. Ale jego umiejtnoci su przede wszystkim do rozwizywania trudnych nieszablonowych zada takich, ktrych nikt nie chce si podj. Dziaa wielostronnie i charytatywnie, nie podejmujc nalenych mu honorariw za opracowanie opinii, ekspertyz i rozwiza techniczno projektowych i racjonalizatorskich. Dziaa w szeregu komisjach wysokiego szc zebla m. in. w Komisji Budowlanej ds. GOP Polskiej Akademii Nauk, Komisji ds. Ochrony Powierzchni przy Wyszym Urzdzie Grniczym, tumaczy ksiki i czasopisma z j. niemieckiego o mechanice gruntw i fundamentowaniu. Kieruje budowami w kopalniach, w budownictwie i hutach, bdc nadal tylko szeregowym pracownikiem Biura Inwestycji DOKP Katowice. Jemu te zostaje powierzona elektryfikacja stacji azy. Opracowany przez niego projekt (nie uznany jako racjonalizatorski, cho przynoszcy olbrzymie efekty ekono miczne) zostaje zatwierdzony, ale rwnoczenie przypisany mu do wykonania bez adnych dodatkowych rodkw. Wszelkie prace, cznie z decyzjami, podobnie jak dokumentacje, rysunki i opisy musi wykonywa sam, przy pomocy jednego technika, ale za to wysokie j klasy fachowca z Opolszczyzny Franciszka Grysko. I jak zawsze osobicie str. 3

kieruje budow. Kolejnym przedsiwziciem Rosikonia na podstawie wasnej dokumentacji, jest przesunicie nastawni w Strzemieszycach o 6 metrw, bez przerwy w ruchu pocigw. Przedsiwzicia tego dokona zaledwie w 5 godzin. Niestety, mimo tak wielkich osigni W PRL-u byem blokowany bo i przedsiwzi zadziwiajcych wiat inynierski (a moe wanie dlatego!) nie naleaem do partii. Potem nie obywa si bez sytuacji mniej te mnie blokowano, bo przyjemnych a nawet dramatycznych posdzano niesusznie e do z powodu nasyanych na niego partii naleaem. kontroli i donosw, ktrych autorami byli take ludzie z wysokiego szczebla naukowego. Po latach Rosiko z umiechem wspomina tamte dziaania: nikt nie chcia si podj opracowania jakiejkolwiek dokumentacji, bo nie mieli adnych wzorcw ani dowiadcze. Musiaem wic robi to sam. Dziki temu udawao mi si unikn rozgosu i niepotrzebnego w takich przypadkach najazdu dziennikarzy, co mogo rozprasza nasz uwag. Czasami dowiedzieli si o tym swoimi kanaami, ale najczciej przybywali gdy roboty byy ju na ukoczeniu. Oprcz przypieszonego dziaania i obniania kosztw inwestycji, szczeglnie wanym dla mnie ukrytym i zakamuflowanym celem byo stworzenie poligonu dowiadczalnego w zakresie wygicia cian budynku i pkni typowych dla terenw grniczych. We wasnym mieszkaniu w Katowicach, Antoni Rosiko stworzy wasne laboratorium do standardowych bada fizycznych i mechanicznych cech gruntu, co niejednokrotnie wywouje przeraenie niej mieszkajcych ssiadw. W wyniku rozbudowy swego stanowiska badawczego, przenosi go do Biura Inwestycji, potem do Biura Projektw Kolejowych i na kocu do Laboratorium Wydziau Budownictwa Politechniki lskiej. Od 1961 roku dziaa ju jako dyrektor Biura Projektw Kolejowych w Katowicach, co pozwala mu na poszerzenie swych bada o rozwizania komunikacji kolejowej i drogowej w Rybnickim Okrgu Wglowym i prowadzenie dalszych prac dowiadczalnych nad mechanik gruntu, szczeglnie na terenach bagiennych, gdzie wykorzysta nieznane dotychczas waciwoci skay ponnej z kopal, w zakresie wytwarzania si spjnoci o duej wartoci. str. 4

W 1964 roku Antoni Rosiko broni prac doktorsk i zostaje Kierownikiem Katedry Drg elaznych na Wydziale Budownictwa Przemysowego i Oglnego Politechniki lskiej. Nominacja o tyle ciekawa, e dokonana bez zgody zainteresowanego. Wiadomoci i umiejtnoci nowo mianowanego Kierownika Katedry szybko zostaj wykorzystane w praktyce. W maju 1968 roku bdcy na miejscu robt nasypowych Antoni Rosiko, zauwaajc migracj i ruchy gruntu w ostatniej chwili ostrzee robotnikw przed tragedi. Osuwajcy si do wody nasyp mg pogrzeba ich w cigu kilkunastu sekund. Dziki natychmiastowej reakcji Rosikonia, zdyli w por si usun. Rosiko by autorem wielu ksiek fachowych i publikacji. W 1970 roku Rada Pastwa PRL nadaa mu tytu honorowy Zasuony Kolejarz PRL. W 1975 roku zosta nominowany do tytuu prof esora nadzwyczajnego, jednake tytuu tego nie otrzyma ze wzgldw proceduralnych. Odszed na emerytur jako dr in. Ale pracy zawodowej i naukowej nie zaprzesta. Modsi inynierowie nie mogli nady za ponad 80-letnim szefem, ktry nigdy nie bra urlopu i nie traci zapau do pracy. Pracowa w Wabrzychu, w Pocku, w firmie POLON i GOMEX w Katowicach, na kocu w ARMEX w Sosnowcu. Pisa i wydawa ksiki majc nawet 100 lat! W 2001 roku, w wieku 94 lat Prezydent Aleksander Kwaniewski nada mu tytu naukowy profesora nauk technicznych i przyj w swych prywatnych apartamentach. W wieku 100 lat Rosiko wyda ksi pt: O obrotach podpr i przse mostu. Podczas prezentacji ksiki porywa suchaczy swym entuzjazmem i pasj dowiadczonego badacza, nie posikujc si adn cig czy konspektem.

str. 5

Posta Profesora Antoniego Rosikonia, najlepiej scharakteryzowaa jego wychowanka i wsppracowniczka Ewa Kononowicz: czowiek pasjonat, inynier humanista. Obdarzony przez los dugim yciem, potrafi to ycie w peni wykorzysta. Mia przy tym szczcie znajdowa si w centrum zdarze wanych i interesujcych. Umia zestarze si z wdzikiem i za to by szczeglnie kochany.

Obszerny wywiad z Profesorem, przeprowadzony przez red. Janusza Mincewicza w przededniu Jego 106 urodzin, zamiecia Gazeta Wyborcza w dodatku Roztomajty. Ja skromnie dodam od siebie, e od kilku lat, bodaj od 98 roku Jego ycia spotykalimy si z Nim na spotkaniach urodzinowych i wigilijno noworocznych. I za kadym razem bylimy pewni co do spotkania w nastpnym roku. Tak i teraz. Rozstajc si z Profesorem w dniu jego 106 urodzin, nawet nie dopuszczalimy myli, e nie moglibymy spotka si z Nim w roku nastpnym. Niestety czas, los, ycie, s nieubagane, nieugite i dopominaj si o swoje. Tak i teraz los, czas i Bg upomniay si o naszego i swojego szacownego Jubilata.

str. 6

Antoni ROSIKO zmar w sobot 17 sierpnia 2013 roku w Katowicach. Zostanie pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza. Spoczywaj tam takie znakomitoci jak: Jerzy Duda-Gracz, Zbigniew Cybulski, Arka Boek, Henryk Mikoaj Grecki, Pawe Steller, Stanisaw Ligo, Alfred Szklarski, Krystyna Bochenek. Teraz doczy do nich nastpny znakomity katowiczanin rodem z zagbiowskiego Grdkowa

ANTONI ROSIKO
Profesor Antoni Rosiko mawia:

ile jeszcze przeyj i co zrobi? Nie wiem. Ale dopiero jak czowiek skoczy 120 lat to wtedy nie chce mu si pracowa. Chocia i teraz lubi czasem troch poleniuchowa. Chwal Boga za to co mi da i co dane mi byo dowiadczy. Praca, praca i jeszcze raz praca.

Ad Multos Annos

str. 7

Non Omnis Moriar

Opracowanie:

Jacek Walczyski Oddzia SITK Katowice

sierpie 2013 r.

str. 8