PROBABILISTYKA Z1

Przypomnienie z teorii mnogosci

Dzialania na zbiorach
Niech X dowolny zbior, A
1
, A
2
, . . . podzbiory X, a I podzbior zbioru liczb naturalnych N. Wtedy suma,
iloczyn (przeci

ecie), ro znica i dope lnienie zbiorow zdeniowane s

a nast

epuj

aco:
_
iI
A
i
= {x X : n I : x A
n
} ,

iI
A
i
= {x X : n I x A
n
} ,
A
1
\ A
2
= {x X : x A
1
x / A
2
} ,
A

1
= X \ A
1
.
Prawa de Morgana
_
_
iI
A
i
_

iI
A

i
,
_

iI
A
i
_

=
_
iI
A

i
Obrazy i przeciwobrazy
Niech X, Y zbiory i f : X Y - funkcja okreslona na zbiorze X o wartosciach w zbiorze Y . Wtedy obrazem
zbioru B X (przy odwzorowaniu f) nazywamy zbior
f(B) = {y Y : x B : f(x) = y} .
Przeciwobrazem zbioru C Y (przy odwzorowaniu f) nazywamy zbior
f
1
(C) = {x X : f(x) C} .
Zadania
1.1 Wyznaczyc

n=1
A
n
,

n=1
A
n
, (

n=1
A
n
)

, (

n=1
A
n
)

, jesli zbiory A
n
, n N, zdeniowane s

a nast

epuj

aco:
(a) A
n
=
_
x R : 0 x
1
n+1
_
,
(b) A
n
=
_
x R :

n x

2n
_
,
(c) A
n
=
_
x R : 1
1
n+1
x 2 +
1
n+1
_
,
(d) A
n
= {x R : sin x = n}.
1.2 Niech f : R R i f(x) = x
2
. Wyznaczyc:
(a) f ([1, 2]), f ((1, 2));
(b) f
1
([0, 4]), f
1
((2, 1)), f
1
((0, 1]).
1.3 Dla podanych poni zej funkcji f wyznaczyc f
1
({a}) oraz f
1
((, a)), gdzie a R:
(a) f : [0, /2] R, f(x) = cos x;
(b) f : {0, 1, . . . , 2k} R, f(x) = |x k|, gdzie k N;
(c) f : R R, f(x) =

x
1
2

;
(d) f : [0, 2] R, f(x) =
_

_
0, x [0, 1)
1, x = 1
2, x (1; 2]
;
(e) f : [1, 2] [1, 2] R, f(x, y) =
_
x y, x y
0, x < y
;
(f) f : R
2
R, f(x, y) =
_
x
2
+y
2
, x y
0, x < y
.
1.4 Na ile sposobow mo zna wybrac 13 kart z talii w taki sposob, by wsrod wybranych by ly wszystkie asy?
1.5 Grupa sk lada si

e z 15 ma l ze nstw. Na ile sposobow mo zna z grupy wybrac czteroosobow

a delegacj

e, jesli w
jej sklad nie mo ze wchodzic zadne ma l ze nstwo?
1.6 Na ile sposobow mo zna k nierozro znialnych kul rozmiescic w n ponumerowanych szuadach, jesli n k i
w ka zdej szuadzie miesci si

e tylko jedna kula?

1.7 Na ile sposobow mo zna n rozro znialnych kul rozmiescic w n pude lkach tak, aby:
(a) nie bylo pustych pude lek,
(b) dok ladnie jedno pude lko bylo puste.
1.8 Na ile sposobow mo zna r nierozro znialnych kul rozmiescic w n pude lkach tak, aby:
(a) ustalone pude lko zawiera lo dok ladnie k kul (k r),
(b) dok ladnie m pude lek pozostalo pustych (m n, r n m),
(c) w ka zdym pudelku by ly co najmniej dwie kule.
1.9 Na ile sposobow mo zna k jednoz lotowek i m pi

ecioz lotowek rozmiescic w n ponumerowanych pude lkach?

PROBABILISTYKA Z2
2.1 Niech = N i F = 2

. Czy jest prawdopodobie nstwem funkcja P : F [0, 1] okreslona wzorem

(a) P({n}) =
1

n
dla n N,
(b) P({n}) = c
(1)
n+5

n
dla pewnego c R i n N,
(c) P({n}) = c
1
n
2
dla pewnego c R i n N,
(d) P({n}) =
3
n
4
n
?
2.2 Dane s

a P(A

) =
1
3
, P(A B) =
1
4
i P(A B) =
2
3
. Obliczyc P(B

), P(A B

) i P(B \ A).
2.3 Udowodnic, ze jesli C A B, to P(C) P(A) +P(B) 1.
2.4 Rzucamy symetryczn

a kostk

a do chwili otrzymania jedynki lub pi

atki. Obliczyc prawdopodobie nstwo, ze

(a) wykonamy k rzutow (k 1),
(b) wykonamy nieparzyst

a liczb

e rzutow.
2.5 Asia i Basia umowi ly si

e mi

edzy 16:00 a 17:00 w centrum miasta. Osoba, ktora przyjdzie pierwsza, czeka
na drug

a 15 minut.
(a) Jakie jest prawdopodobie nstwo, ze Asia i Basia si

e spotkaj

a?
(b) Jakie jest prawdopodobie nstwo, ze Asia przyjdzie po 5 minutach od przybycia Basi?
2.6 Na odcinku [0, 1] umieszczono losowo punkty L i M.
(a) Jaka jest szansa, ze srodek odcinka LM nale zy do [0, 1/3]?
(b) Jaka jest szansa, ze z L jest bli zej do M ni z do zera?
2.7 Z odcinka [1, 1] wybieramy losowo dwie liczby p i q. Niech x
1
i x
2
oznaczaj

a pierwiastki rownania
x
2
+px +q = 0. Znalezc prawdopodobie nstwo tego, ze
(a) x
1
, x
2
R,
(b) x
2
1
+x
2
2
< 1.
2.8 Wycieczka n osobowa, zwiedzaj

ac meczet, oddaje do przechowania obuwie do skrzyni. Po zwiedzeniu

ka zdy otrzymuje dwa buty wybierane na chybi l tra l ze skrzyni przez obs luguj

acego. Jakie jest prawdopo-

dobie nstwo tego, ze ka zdy otrzyma
(a) but lewy i but prawy,
(b) par

e but ow,
(c) swoj

a par

e butow?
PROBABILISTYKA Z3
3.1 Urz

adzenie ma 4 podzespo ly dzialaj

ace niezale znie. Podzespoly psuj

a si

e niezale znie od siebie, z jednako-

wymi prawdopodobie nstwami 0.2. Jesli zepsuje si

e tylko jeden z nich, urz

adzenie zadziala z prawdopodo-

bie nstwem 0.4, jesli zepsuj

a si

e dowolne dwa - z prawdopodobie nstwem 0.1. Jesli zepsuj

a si

e co najmniej
3 podzespo ly, urz

adzenie nie zadzia la. Jaka jest szansa, ze urz

adzenie zadziala?
3.2 Prawdopodobie nstwo, ze egzaminator odpowiedzia l prawid lowo (tak lub nie) na pewne pytanie wynosi
a (0, 1), dla ka zdej zdaj

acej egzamin studentki analogiczne prawdopodobie nstwo wynosi b (0, 1), a

dla ka zdego zdaj

acego egzamin studenta c (0, 1) i zdarzenia te s

a niezale zne. Prawdopodobie nstwo, ze

losowo wybrana osoba z grupy studentek i studentow zdaj

acych egzamin udzieli tej samej odpowiedzi co

egzaminator wynosi 0.5. Ile studentek przypada na jednego studenta w tej grupie?
3.3 Pierwsza z trzech urn zawiera 2 bia le i 3 czarne kule, druga 4 bia le i 3 czarne, a trzecia 6 bia lych i 2
czarne kule. Z losowo wybranej urny wylosowano kul

e. Jakie jest prawdopodobie nstwo, ze kula ta zosta la

wylosowana z pierwszej urny, jesli jest ona bia la?
3.4 Pan Potocki mo ze miec i synow (i = 0, 1, . . . , 4), z prawdopodobie nstwami odpowiednio p
0
= 0.4, p
1
=
p
2
= 0.2, p
3
= p
4
= 0.1. Ka zdy z jego synow, dok ladnie tak samo jak ojciec, mo ze miec od 0 do 4 synow,
z prawdopodobie nstwami takimi, jak u ojca, niezale znie od ojca i braci. Obliczyc prawdopodobie nstwo, ze
protoplasta rodu b

edzie mial dwoch wnukow.

3.5 Owad sk lada k jajeczek z prawdopodobie nstwem p
k
= e
1
/k!, k = 0, 1, . . .. Potomek wyl

ega si

e z jaja
z prawdopodobie nstwem p, niezale znie od innych. Okreslamy zdarzenia: A
k
- ,,owad z lo zy l k jajeczek
i B
k
- ,,wyl

eg lo si

e k potomkow owada. Obliczyc prawdopodobie nstwa P(B

k
|A
j
), P(B
k
), P(A
j
|B
k
),
j, k = 0, 1, . . ..
3.6 W trzydziestoosobowej grupie studenckiej jest 5 studentow, ktorzy zawsze zdaj

a egzamin na pi

atk

e. Jest
te z dziesi

eciu takich, ktorzy z egzaminu dostaj

a zawsze pi

atk

e lub czwork

e (z jednakowym prawdopodo-
bie nstwem). Pozosta lych pi

etnastu otrzymuje czwork

e, trojk

e lub dwojk

e z rownym prawdopodobie nstwem.

Jaka jest szansa, ze losowo wybrany student otrzyma pi

atk

e?
3.7 Wojtek mia l w portfelu monety: n z lotowek i m pi

ecioz lotowek. Zgubi l jedn

a monet

e (nie wie, o jakim

nominale). Wyci

agni

ete losowo z portfela dwie monety okaza ly si

e z lotowkami. Jakie jest prawdopodo-

bie nstwo tego, ze zgubiona moneta by la z lotowk

a?
3.8 Niech = [0, 1]
2
. W przestrzeni probabilistycznej (, P), w ktorej P jest prawdopodobie nstwem geome-
trycznym, okreslono zdarzenia A :=
_
(x, y) : x
1
2
y
1
2
_
i B :=
_
(x, y) : x
1
4
y
1
4
_
. Wtedy
(odpowiedziec tak lub nie):
(a) A i B s

a niezale zne,
(b) P(A|B) P(B|A),
(c) P(A B) = P(A) +P(B) P(A|B)P(B),
(d) A i B s

a rozl

aczne,
(e) P(A)P(B) < P(A B).
3.9 Urna zawiera 5 bia lych i 4 czarne kule. Losujemy kolejno bez zwracania 2 kule. Wprowadzmy zdarzenia:
A - ,,jedna z wylosowanych kul jest bia la, B - ,,wylosowano najpierw kul

e czarn

a, a potem bial

a, C -
,,jedna z wylosowanych kul jest czarna. Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):
(a) P(A) =
1
3
,
(b) P(B) =
5
18
,
(c) A i B s

a niezale zne,
(d) A, B i C s

a niezale zne parami,

(e) A, B i C s

a niezale zne.
Zadania dodatkowe:
3.10 Dana jest urna, w ktorej s

a dwie kule czarne i trzy bia le kule, oraz kostka. Rzucono raz kostk

a. Tyle razy,
ile wynosila liczba oczek uzyskana na kostce, losowano z urny jedn

a kul

e (ze zwracaniem) i notowano jej

kolor na kartce. Obliczyc prawdopodobie nstwo, ze liczba oczek wynios la 5, jesli zanotowano trzykrotne
wyci

agni

ecie kuli czarnej. Obliczyc prawdopodobie nstwo czterokrotnego wyci

agni

ecia kuli bia lej.

3.11 W pierwszej urnie s

a 3 bia le i 4 czarne kule, a w drugiej 4 bia le i 3 czarne. Losujemy w pierwszym

kroku jedn

a kul

e z pierwszej urny, sprawdzamy kolor i wrzucamy do drugiej urny. Jesli wylosowana w

pierwszym kroku kula by la biala, w drugim kroku losujemy jedn

a kul

e z drugiej urny, jesli zas wylosowana

w pierwszym kroku kula by la czarna, w drugim kroku losujemy jedn

a kul

e z pierwszej urny. Obliczyc

prawdopodobie nstwo tego, ze kula losowana za drugim razem jest bia la. Jesli okaza lo si

e, ze wylosowana
za drugim razem kula byla bia la, to ile wynosi prawdopodobie nstwo, ze wylosowana (w drugim kroku)
zosta la z drugiej urny?
PROBABILISTYKA Z4
4.1 Niech = {0, 1, 2, 3}, P({k}) =
1
4
dla k = 0, 1, 2, 3. Deniujemy dwie zmienne losowe X() = sin

2
oraz
Y () = cos

2
. Znalezc rozk lady i dystrybuanty zmiennych X i Y . Obliczyc P({ : X() = Y ()}).
4.2 Wyznaczyc zbior wszystkich trojek a, b i c, dla ktorych funkcja
F(t) :=
_

_
at
2
, t < 0,
bt +c, 0 t < 2,
1, t 2
jest
(a) dystrybuant

a zmiennej losowej,
(b) dystrybuant

a zmiennej losowej o rozk ladzie dyskretnym (wyznaczyc wowczas zbior punktow skoko-
wych tej zmiennej losowej),
(c) dystrybuant

a zmiennej losowej o rozk ladzie ci

ag lym (wyznaczyc g

estosc tej zmiennej losowej).

4.3 Niech = [0, 3] i niech P b

edzie prawdopodobie nstwem geometrycznym na . Wyznaczyc dystrybuant

e
zmiennej losowej
X() :=
_

_
+ 1, 0 < 1,

2
1, 1 2,
3, 2 < 3.
Czy X ma rozklad ci

ag ly (jesli tak, to wyznaczyc g

estosc)?
4.4 Z talii 52 kart wyci

agamy 6 i takiemu losowaniu przypisujemy liczb

e pikow. Znalezc rozk lad okreslonej w

ten sposob zmiennej losowej.
4.5 Asia i Basia umowily si

e mi

edzy 16:00 a 17:00 w centrum miasta. Niech zmienna losowa T oznacza czas
oczekiwania osoby, ktora przysz la pierwsza, na drug

a. Wyznaczyc F
T
.
4.6 Wsrod 10 monet dwie maj

a orly po obu stronach. Wybieramy losowo jedn

a monet

e. Znalezc rozk lad liczby

wykonanych rzutow, gdy:
(a) rzucamy wylosowan

a monet

a tak d lugo, dopoki nie wypadnie orze l,

(b) rzucamy wylosowan

a monet

a tak d lugo, dopoki orzel nie wypadnie 2 razy,

(c) rzucamy wylosowan

a monet

a tak d lugo, dopoki nie wypadnie orze l, ale w sumie nie wi

ecej ni z 4 razy.
4.7 Na przestrzeni probabilistycznej (, P), gdzie = [0, 2] [0, 2], a P jest prawdopodobie nstwem geome-
trycznym, okreslona jest zmienna losowa X(x, y) =
x+y
2
. Wyznaczyc dystrybuant

e zmiennej losowej X.
Czy X ma rozklad ci

ag ly?
4.8 Dla jakiego a funkcja
f(x) =
_
ax 1, x (0, 1),
0, x / (0, 1),
jest g

estosci

a rozkladu zmiennej losowej?

4.9 Funkcja
F(x) =
_

_
0, x < 1,
x+1
2
, 1 x < 0,
a, 0 x < 1,
5
6
, 1 x <
3
2
,
b, x
3
2
jest dystrybuant

a zmiennej losowej X. Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):

(a) istniej

a a, b takie, ze F jest dystrybuant

a rozkladu ci

ag lego,
(b) istniej

a a, b takie, ze F jest dystrybuant

a rozkladu dyskretnego,
(c)
_
R
F(x)dx = 1,
(d) istnieje x
0
takie, ze F(x
0
) =
3
4
.
4.10 Funkcja
F(x) =
_

_
0, x < 1,
1
4
, 1 x < 1,
1
2
, 1 x < 2,
7
8
, 2 x < 4,
1, x 4.
jest dystrybuant

a zmiennej losowej X. Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):

(a) P(X 2) > P(X > 2),
(b) S
X
= {1, 1, 2, 3},
(c) P(X = 3) =
7
8
,
(d) P(X
2
1 = 0) =
1
2
.
Zadania dodatkowe:
4.11 Pierwsza z trzech urn zawiera 3 bia le i 3 czarne kule, druga 4 biale i 2 czarne, a trzecia 2 bia le i 4 czarne
kule. Wybieramy losowo jedn

a urn

e i wyci

agamy z niej (bez zwracania) trzy kule. Znalezc rozk lad liczby
wyci

agni

etych w ten sposob kul bia lych.

PROBABILISTYKA Z5
5.1 Pewien spammer wysla l 150 emaili do klientow pewnego banku z prosb

a o pilne udost

epnienie numerow
kart kredytowych. Prawdopodobie nstwo zdarzenia, ze losowo wybrana osoba, ktora otrzyma la taki list,
wysle przest

epcy numer swojej karty wynosi 0.03. Obliczyc prawdopodobie nstwo (dokladnie i za pomoc

a
twierdzenia Poissona), ze spammer otrzyma co najmniej 4 numery kart.
5.2 Rzucamy kostk

a dopoki nie wypadnie szostka. Wiedz

ac, ze rzucilismy ju z 10 razy, obliczyc prawdopodo-

bie nstwo, ze w ci

agu kolejnych 20 rzutow te z nie b

edzie szostki.
5.3 Obliczyc prawdopodobie nstwa tego, ze w danym losowaniu Du zego Lotka liczba ,,szostek wyniesie 0,1 i 2
(zak ladamy, ze sprzedano milion kuponow).
5.4 Waga osoby w pewnej grupie osob opisana jest (w kg) rozk ladem normalnym N(75, 16).
(a) Jakie jest prawdopodobie nstwo, ze losowo wybrana osoba wa zy wi

ecej ni z 83 kg?
(b) Jakie jest prawdopodobie nstwo, ze losowo wybrana osoba wa zy nie wi

ecej ni z 79 kg?
(c) Jaka jest frakcja osob maj

acych wag

e pomi

edzy 71 a 80 kg?
(d) Wyznaczyc wartosc wagi, ktorej nie przekracza 80% badanej grupy.
5.5 D lugosc ogorkow pewnej odmiany ma rozk lad normalny N
_
21cm, (3cm)
2
_
. Producent postanowi l posor-
towac wszystkie zebrane ogorki tej odmiany na trzy rowne procentowo grupy. Jakie wartosci powinien
przyj

ac jako kra nce przedzia low dla poszczegolnych grup?

5.6 Wyznaczyc najwi

eksze takie, aby P(45 < X < 55) 0.6827, jesli X N(50,
2
).
5.7 Funkcje f
i
, i = 1, 2, 3 s

a g

estosciami rozk ladow jednostajnych na odcinkach (i 1, i). Wtedy s

a g

estosciami
tak ze funkcje (odpowiedziec tak lub nie):
(a) f
1
+f
2
+f
3
,
(b) f
2
f
3
,
(c) |f
3
f
1
|,
(d)
1
2
f
1
+
1
2
f
2
,
(e) max(f
1
, f
2
).
5.8 Mamy kostk

e, ktorej 2 sciany s

a biale, 1 niebieska, 2 czerwone i 1 zielona; rzucamy ni

a do momentu
wypadni

ecia sciany niebieskiej. Niech X oznacza liczb

e wykonanych rzutow. Wtedy (odpowiedziec tak lub

nie):
(a) X ma rozklad geometryczny g
_
1
5
_
,
(b) S
X
= N {0},
(c) F
X
(1) =
1
5
,
(d) P(X > 6|X > 2) P(X > 4),
(e) P(X 5) <
8
9
.
5.9 Jesli X N(1, 9), to (odpowiedziec tak lub nie):
(a) P(|X + 1| > 3) = 1 2(1),
(b) P(X > 2) = P(X < 4),
(c) F
X
(6) +F
X
(3) < 1,
(d) P(2 < X < 0) > P(10 < X < 12).
PROBABILISTYKA Z6
6.1 Zmienna losowa X ma rozklad dyskretny:
P(X = i) = i,
gdzie R
+
, a i = 1, 2, . . . , 9. Wyznaczyc sta l

a i znalezc rozklad zmiennej losowej Y , jesli Y oznacza

reszt

e z dzielenia X
2
przez 3.
6.2 X ma rozklad Bernoulliego (dwumianowy) b(2k, p). Znalezc rozk lad zmiennej losowej Y := |X k|.
6.3 X ma rozklad
P(X = k) =
1
3

_
2
3
_
k1
, k N.
Wyznaczyc rozklady zmiennych U := cos(X) i V := cos
_
X
2
_
.
6.4 Zmienna losowa X ma g

estosc
f
X
(x) :=
_
Cx
2
, x > 1,
0, x 1.
Wyznaczyc stal

a C. Podac wzory na g

estosci zmiennych losowych

(a) Y = X
2
2X,
(b) Z = |X 3|,
(c) W = (X + 1)/2.
6.5 X ma rozklad jednostajny na przedziale [1, 4]. Znalezc rozk lad zmiennej Y :=
X
X
.
6.6 Znalezc rozklad zmiennej Y , jesli Y = sin(X) i X Exp (1).
6.7 Wyznaczyc rozklad zmiennej losowej Y := ln(1 U) dla > 0, jesli U U[0, 1].
6.8 Zmienna losowa X jest roz lo zona jednostajnie na odcinku [0, 2]. Jakie rozk lady maj

a zmienne Y :=
min(X, X
2
) i Z := max(1, X)?
6.9 Za lo zmy, ze X N(1, 4) i Y N(1, 1). Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):
(a) zmienne losowe sgn(X 1) i sgn(Y + 1) maj

a taki sam rozk lad,

(b) zmienne losowe
1
4
(X 1)
2
i (Y + 1)
2
maj

a ten sam rozk lad,

(c) X 1 i Y + 1 maj

a ten sam rozk lad,

(d) min
_
0,
X1
2
_
i min(0, Y + 1) maj

a taki sam rozk lad.

PROBABILISTYKA Z7
7.1 Rzucamy monet

a niesymetryczn

a (z prawdopodobie nstwem wypadni

ecia or la rownym p, gdzie p (0, 1))

dopoki nie wypadnie reszka lub 2 orly z rz

edu. Wyznaczyc wartosc oczekiwan

a liczby wykonanych rzutow.

7.2 Zmienna losowa A ma rozk lad jednostajny U(3, 2). Wyznaczyc wartosc oczekiwan

a sumy kwadratow
pierwiastkow rownania kwadratowego
x
2
+ (2A+ 3)x + 12A = 0.
7.3 Czas trwania rozmowy telefonicznej (mierzony w minutach) ma rozk lad wyk ladniczy z parametrem = 2,
a oplata wynosi 35 groszy za ka zd

a rozpocz

et

a minut

e po l

aczenia. Ile srednio kosztuje rozmowa?

7.4 Rzucamy kostk

a dopoki nie wypadnie szostka, ale nie wi

ecej ni z 20 razy. Wyznaczyc sredni

a liczb

e wyko-
nanych rzutow.
1
7.5 Dwie osoby przychodz

a na spotkanie w przedziale czasowym [0, 1]. Ile wynosi sredni czas oczekiwania
osoby, ktora przysz la pierwsza?
7.6 Wyznaczyc dwa pierwsze momenty zmiennej Y = 2
X
, jesli X b(n, p).
7.7 Zmienna losowa X ma rozklad P(X = k) = c 3
k
(k N). Wyznaczyc sta l

a c. Czy istnieje EY , jesli

Y = (3)
X
/X? Czy istnieje Var Y ?
7.8 Niech
f(x) =
_
0, x < 2,
c
4
n
5
n
, n < x n + 1, n = 2, 3, 4, . . . .
Dla jakiego c R funkcja f jest g

estosci

a? Obliczyc, o ile istnieje, wartosc oczekiwan

a zmiennej losowej,
ktorej g

estosci

a jest f (z odpowiednim c).

7.9 Niech
f(x) =
_
1 |x 1|, x [0, 2],
0, x / [0, 2],
b

edzie g

estosci

a zmiennej X. Obliczyc Var(3X + 5).

1
Wskazowka:
n

k=1
kx
k1
=
1 x
n
(1 x)
2

nx
n1
1 x
.
7.10 Funkcja
F(t) =
_
0, t < 1,
1 t

, t [1, )
jest dystrybuant

a zmiennej losowej X. Znalezc wszystkie R, dla ktorych istnieje Var X.

7.11 S

a dwie monety zwyk le i dwie z dwiema reszkami, wybieramy losowo jedn

a i rzucamy dopoki nie wypad la

reszka, oznaczaj

ac przez X liczb

e rzutow. Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):

(a) Var X > 1,
(b) EX
3
= E
3
X,
(c) E(sin(X)) = 2,
(d) E(X/|X|) = 1.
Zadania dodatkowe:
7.12 Wsrod 10 monet dwie maj

a orly po obydwu stronach. Wybieramy losowo jedn

a monet

e. Obliczyc wariancj

e
liczby wykonanych rzutow, jesli rzucamy wylosowan

a monet

a tak d lugo, dopoki nie wypadnie orze l, ale w

sumie nie wi

ecej ni z trzy razy.

7.13 Jest dziesi

ec monet, w tym dwie z or lami po obu stronach i dwie z reszkami po obu stronach (pozostale
monety s

a zwyk le). Trzykrotnie rzucono wybran

a losowo monet

a. Znalezc wariancj

e liczby uzyskanych
or low.
7.14 Jest dziesi

ec monet, z ktorych dwie maj

a or ly po obu stronach. Rzucamy wybran

a losowo monet

a dot

ad,
a z wypadn

a dwa or ly (niekoniecznie po kolei), ale nie wi

ecej ni z pi

ec razy. Obliczyc wartosc oczekiwan

a
liczby rzutow.
PROBABILISTYKA Z8
8.1 Wyznaczyc wartosci parametru a R, dla ktorych funkcja F : R
2
R okreslona wzorem
F(x, y) =
_

_
0, x < 0 lub y < 0,
0.25, x 0 i 0 y < 2,
0.3, 0 x < 2 i 2 y < 3,
0.5, 0 x < 2 i y 3,
a, x 2 i 2 y < 3,
1, x 2 i y 3,
jest dystrybuant

a dwuwymiarowego wektora losowego. Wyznaczyc a, dla ktorych ten wektor ma rozklad

(a) czteropunktowy,
(b) pi

eciopunktowy.
8.2 Dystrybuanta wektora losowego (X, Y ) dana jest wzorem
F(x, y) =
_
_
1
1
x
_
_
1
1
y
_
, x 2 i y 2,
0, x < 2 lub y < 2.
Wyznaczyc dystrybuanty brzegowe i obliczyc prawdopodobie nstwa: P(X > 2), P(1 < X 3, 1 < Y 4),
P(X = 2, Y = 2).
8.3 Na przestrzeni probabilistycznej (, P), gdzie = {0, 1, . . . , 9}, P({}) = 0.1 , okreslone s

a zmienne
losowe X() reszta z dzielenia przez 2, Y () reszta z dzielenia przez 3. Znalezc rozk lad wektora
losowego (X, Y ). Ile wynosi P(X = Y )?
8.4 Na przestrzeni probabilistycznej ([0, 2], P), gdzie P jest prawdopodobie nstwem geometrycznym, okreslone
s

a zmienne losowe
X() =
_

_
0, [0, 1),
1, = 1,
2, (1, 2],
, Y () =
_
1, [0, 1.5],
1, (1.5, 2].
Wyznaczyc rozklad wektora (X, Y ).
8.5 Dwuwymiarowa zmienna losowa (X, Y ) ma rozklad dany tabel

a:
X\Y -1 0 1
0 0.1 0.1 0
1 0.2 0.2 0.1
2 0.1 0.1 0.1
. Znalezc rozk lady
brzegowe. Obliczyc wartosci dystrybuanty wektora (X, Y ) w punktach (1, 2), (4, 0.5) i (1.5, 2). Ile wynosi
P(X > 2Y )?
8.6 Sprawdzic, ze funkcja
f(x, y) =
_

x
8
, 2 x 0, 0 y 2,
y
8
, 0 < x 2, 0 y 2,
0, w p.p.,
jest g

estosci

a pewnego wektora losowego (X, Y ). Wyznaczyc g

estosci rozk ladow brzegowych. Obliczyc

P(X +Y > 2).
8.7 Niech (X, Y ) ma g

estosc
f(x, y) =
_
1, 0 < x < 1 & 0 < y < 2x,
0, w p.p.
Wyznaczyc dystrybuant

e wektora (X, Y ).
8.8 Niech X U[0, 2], a Y = 2X. Wyznaczyc dystrybuant

e wektora (X, Y ) i obliczyc

2
F
xy
wsz

edzie, gdzie
istnieje. Czy wektor losowy ma rozklad ci

ag ly?
8.9 Dystrybuanta wektora losowego (X, Y ) ma postac
F(x, y) =
_

_
0, x < 0 lub y < 0,
y, x 0 & y [0, 1)
1, x 0 & y 1.
Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):
(a) (X, Y ) ma rozk lad dyskretny,
(b) X ma rozklad jednostajny na [0, 1],
(c) Y ma rozklad dyskretny,
(d) Var X 0,
(e) P(0 < X 0.5, 0 < Y 0.5) = 0.5.
Zadania dodatkowe:
8.10 G

estosc wektora losowego (X, Y ) zadana jest funkcj

a f(x, y) = 1 1
D
(x, y), gdzie D = {(x, y) R
2
: x
[0, 1], y < x + 1, y > x 1}. Wyznaczyc dystrybuant

e brzegow

a zmiennej Y .
8.11 Wektor losowy (X, Y ) ma rozk lad ci

ag ly o g

estosci
f(x, y) =
_

_
8xy, x [0, 1] i y [0, 1/2],
1, x [0, 1] i y (1/2, 1],
0, w p.p.
Wyznaczyc dystrybuant

e wektora (X, Y ).
8.12 Wyznaczyc dystrybuant

e rozkladu brzegowego X, jesli dwuwymiarowy wektor losowy (X, Y ) ma rozk lad

ci

ag ly o g

estosci
f(x, y) = 2x
2
y 1 1
(1,0)(0,1)
(x, y) + 4xy
2
1 1
(0,1)(0,1)
(x, y).
PROBABILISTYKA Z9
9.1 Udowodnic, ze jesli X ma rozk lad jednopunktowy, a Y jest dowoln

a zmienn

a losow

a (okreslon

a na tej samej
przestrzeni probabilistycznej co X), to X i Y s

a niezale zne.
9.2 (X, Y ) maj

a rozklad dyskretny zadany tabelk

a:
X\ Y -1 0 1
1 1/11 3/11 2/11
3 2/11 1/11 2/11
. Czy s

a niezale znymi zmien-

nymi losowymi?
9.3 Rzucamy raz kostk

a. Niech X() = , Y () (mod 4). Czy X i Y s

a niezale zne?
9.4 Niech P(X = 1) = 0.5, P(X = 2) = P(X = 3) = 0.25, P(Y = 0) = 0.5 i P(Y = 1) = P(Y = 2) = 0.25.
Znalezc rozklad l

aczny wektora (X, Y ) przy za lo zeniu, ze X i Y s

a niezale zne.
9.5 Dwuwymiarowy wektor losowy (X, Y ) ma rozk lad dyskretny okreslony wzorem
P(X = k, Y = l) =
n!
l!k!(n k l)!
p
k
1
p
l
2
(1 p
1
p
2
)
nkl
,
gdzie p
1
, p
2
> 0, p
1
+ p
2
< 1, k, l {0, . . . , n} i k + l n (rozk lad taki to dwuwymiarowy rozk lad
Bernoulliego z parametrami p
1
, p
2
i n). Wyznaczyc rozk lady brzegowe i zbadac ich niezale znosc.
9.6 Dwuwymiarowa zmienna losowa (X, Y ) ma rozk lad dyskretny okreslony wzorem
P(X = k, Y = l) = exp[(
1
+
2
)]

k
1

l
2
k!l!
,
gdzie
1
,
2
> 0 i k, l N{0} (jest to dwuwymiarowy rozk lad Poissona z parametrami
1
i
2
). Wyznaczyc
rozk lady brzegowe i zbadac ich niezale znosc.
9.7 G

estosc l

aczna wektora (X, Y ) ma postac

f(x, y) =
_
|x|, 1 < x < y < 1;
0, w p.p.
Zbadac niezale znosc rozk ladow brzegowych.
9.8 Dwuwymiarowa zmienna losowa (X, Y ) ma rozk lad normalny o g

estosci
f(x, y) =
1
6
exp
_

1
18
_
5x
2
+ 2x(y + 1) + 2(y + 1)
2

_
Wyznaczyc parametry m, C oraz tego rozkladu. Obliczyc g

estosci rozkladow brzegowych.

9.9 Niech
f(x, y) =
_

3
8
y
2
cos x,

2
< x < , 0 < y < 2,
0, w p.p.
.
Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):
(a) f nie jest g

estosci

a,
(b) X i Y s

a zale zne,
(c) P
_
X (

2
,
2
3
), Y (1, 1.5)
_
> 0.1,
(d) P(Y > 1|X >
3
4
) = 0.5,
(e) P(Y > 1|X >
3
4
) = P(Y > 1).
PROBABILISTYKA Z10
10.1 Dwuwymiarowy wektor losowy (X, Y ) ma rozklad dany tabel

a:
X\ Y -1 0 1
0 1/11 3/11 2/11
1 2/11 1/11 2/11
. Znalezc
rozk lad zmiennej losowej Z = max(X, Y ) min(X, Y ) oraz wektora losowego (U, V ) = (X
2
+Y
2
, XY +1).
10.2 Wykazac, ze jesli X
1
, . . . , X
m
s

a niezale znymi zmiennymi losowymi i X

i
b(n
i
, p) dla n
i
N, p (0, 1)
oraz i = 1, . . . , m, to

m
i=1
X
i
b(n
1
+. . . +n
m
, p).
10.3 X i Y s

a niezale zne i ka zda ma rozklad geometryczny z parametrem p. Wyznaczyc splot rozk ladow
zmiennych losowych X i Y . Czy jest on rozkladem geometrycznym?
10.4 Zmienne losowe X i Y s

a niezale zne, przy czym X U[1, 1], a Y U[2, 2]. Wyznaczyc rozklad
zmiennej Z = |X| +|Y |.
10.5 X i Y s

a niezale zne o jednakowych rozk ladach normalnych (standardowych). Jaki rozk lad ma Z = X
2
+Y
2
?
10.6 X i Y s

a niezale zne, o jednakowych rozk ladach wyk ladniczych Exp(1). Jaki rozk lad ma Z = min(X, Y )?
10.7 Wektor losowy (X, Y ) ma rozk lad jednostajny na trojk

acie o wierzcholkach w punktach (0, 0), (0, 1), (1, 1).

Znalezc g

estosc zmiennej losowej Z = 4X + 5Y .

10.8 Znalezc g

estosc wektora losowego (U, V ) = (2X +Y, 2X Y ) oraz g

estosc zmiennej losowej Z = X + 2Y ,

jesli wektor losowy (X, Y ) ma dwuwymiarowy rozklad normalny o g

estosci
f(x, y) =
1
2

2
exp
_

1
4
_
2x
2
+ 4x(y + 1) + 3(y + 1)
2

_
.
10.9 Na przestrzeni probabilistycznej ([0, 2], P), gdzie P jest prawdopodobie nstwem geometrycznym, okreslone
s

a zmienne losowe
X() =
_

_
0, [0, 1),
1, = 1,
2, (1, 2],
, Y () =
_
1, [0, 1.5],
1, (1.5, 2].
Wyznaczyc macierz kowariancji wektora (X, Y ).
10.10 Na przestrzeni probabilistycznej (, P), gdzie = {0, 1, . . . , 9}, P({}) = 0.1 , okreslone s

a
zmienne losowe X() reszta z dzielenia przez 2, Y () reszta z dzielenia przez 3. Obliczyc E(XY ),
E[cos (X +Y )] i Cov(X
2
, Y
2
).
10.11 Dla wektora losowego (X, Y ) roz lo zonego jednostajnie na zbiorze D = {(x, y) R
2
: x
2
+ y
2
1},
obliczyc E(X + 2Y ), E(XY ), E(

X
2
+Y
2
) oraz macierz kowariancji wektora losowego (Z
1
, Z
2
, Z
3
) =
(X + 3Y, 2X Y, Y ).
10.12 X i Y s

a niezale zne i takie, ze EX

2
i EY
2
istniej

a. Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):

(a) jesli rozk lady zmiennych X i Y s

a dyskretne, to rozk lad X +Y te z jest dyskretny,

(b) Cov(X, Y + 1) = 0,
(c) Var(2X +Y ) = 4 (Var(X) + Var(Y )),
(d) P(max(X, Y ) 0) = F
X
(0)F
Y
(0),
(e) (X 1, Y + 1) > (X, Y ).
Zadania dodatkowe:
10.13 Rozk lad l

aczny wektora (X, Y ) zadany jest g

estosci

a
f(x, y) =
_

_
4y, x [1, 0] i y 0 i y x,
2x, x [0, 1] i y 1 i y x,
0, w p.p.
Wyznaczyc dystrybuant

e zmiennej losowej Z = X +Y .
10.14 Obliczyc E(2Y + 1), jesli dwuwymiarowy wektor losowy (X, Y ) ma rozk lad ci

ag ly o g

estosci
f(x, y) = 2x
2
y 1 1
(1,0)(0,1)
(x, y) + 4xy
2
1 1
(0,1)(0,1)
(x, y).
PROBABILISTYKA Z11
11.1 Dwuwymiarowy wektor losowy ma rozk lad ci

ag ly o g

estosci
f(x, y) =
_

_
x/8, x [2, 0], y [0, 2],
y/8, x (0, 2], y [0, 2],
0, w p.p.
wyznaczyc Var(X + 2Y ).
11.2 Niech Z = 2X +Y , T = 2X Y i
(X, Y ) N
__
5
1
_
,
_
3 1
1 4
__
.
Ile wynosz

a E[X(X + 3Y )] i Var(2Z +T 3)?

11.3 Wektor losowy (X, Y ) ma rozk lad normalny o g

estosci
f(x, y) =
1
4

2
exp
_

1
8
_
3(x 1)
2
4(x 1)(y + 3) + 2(y + 3)
2

_
.
Obliczyc E(XY ), macierz kowariancji wektora losowego (Z, T) = (2X + Y, 3Y X) oraz wspo lczynnik
korelacji (2T, Z + 2).
11.4 Rzucono czterokrotnie niesymetryczn

a monet

a (P(O) = 1/3). Niech X oznacza liczb

e or low w dwoch
pierwszych rzutach, a Y liczb

e orlow we wszystkich rzutach. Wyznaczyc rozk lady warunkowe:

(a) zmiennej losowej X przy warunku {Y = k}, k = 0, . . . , 4,
(b) zmiennej losowej Y pod warunkiem {X = l}, l = 0, 1, 2.
11.5 Zmienne losowe X i Y s

a dyskretne i takie, ze S
X
= {0, 1, 2}, a S
Y
= {1, 1}. Dodatkowo
P(X = 1) = P(X = 2) = 1/3 = (4/3)P(Y = 1),
P(Y = 1|X = 0) = P(Y = 1|X = 1) = P(Y = 1|X = 2).
Wyznaczyc rozklad l

aczny (X, Y ) i rozk lady brzegowe. Obliczyc Var [ X| X +Y = 1].

11.6 Dwuwymiarowy wektor losowy (X, Y ) ma rozk lad ci

ag ly, o g

estosci
f(x, y) =
_

_
1/4, 1 x 0, 0 y 2,
1/8, 0 < x 2, 1 y 1,
0, w p.p.
Wyznaczyc dystrybuant

e rozkladu warunkowego X pod warunkiem {Y < 1/2}.

11.7 Wektor losowy (X, Y ) jest roz lo zony zgodnie z rozkladem U(D), gdzie D = [0, 2] [0, 2]. Znalezc dystry-
buant

e rozkladu warunkowego zmiennej Z = X +Y pod warunkiem {X < 1}.

11.8 Jesli X i Y s

a niezale zne, X b(4, 0.3), a Y b(5, 0.3), to (odpowiedziec tak lub nie):
(a) X +Y b(9, 0.6),
(b) E(X +Y ) = 4.5,
(c) Var(X +Y ) = 4.5,
(d) S
X+Y
N.
11.9 Wektor losowy (X, Y ) ma g

estosc
f(x, y) =
1
4

3
exp
_

2
3
_
x
2
4

x(y 1)
4
+
(y 1)
2
4
__
.
Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):
(a) (X, Y ) ma rozk lad normalny z parametrami m = (1, 0)
T
i
C =
_
4 2
2 4
_
,
(b) X ma rozklad normalny N(0, 1),
(c) EX > EY ,
(d) Var X = Var Y .
11.10 Na przestrzeni probabilistycznej ([2, 3], P), gdzie P jest prawdopodobie nstwem geometrycznym, okreslono
zmienne losowe
X() =
_
1, [2, 0],
1, (0, 3],
Y () =
_

_
0, [2, 1],
1, (1, 2],
2, [2, 3].
Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):
(a) (X, Y ) ma rozk lad czteropunktowy,
(b) P(X = 1, Y = 1) = 0.3,
(c) P(X = 1|Y = 1) = 3P(Y = 1|X = 1),
(d) E[ Y | X = 1] = E[ X| Y = 1].
Zadania dodatkowe:
11.11 Za lo zmy, ze X i Y s

a niezale zne, maj

a rozk lady Bernoulliego, a dok ladniej: X b(2, 1/2), a Y b(2, 1/4).

Znalezc rozklad warunkowy X pod warunkiem {X = Y }. Obliczyc Var [ X| X Y = 0].
11.12 Na przestrzeni probabilistycznej ([2, 2], P), gdzie P to prawdopodobie nstwo geometryczne, okreslone s

a
zmienne losowe
X() =
_

_
0, [2, 0) (1, 3/2) (3/2, 2],
1, {0, 1/2, 3/2},
2, w p.p.
i Y () =
_

_
0, {2, 0, 2},
1, (2, 1),
2, w p.p.
Wyznaczyc prost

a regresji liniowej zmiennej losowej V = X +Y wzgl

edem X.
11.13 Na przestrzeni probabilistycznej ([3, 3], P), gdzie P to prawdopodobie nstwo geometryczne, okreslone s

a
zmienne losowe
X() =
_

_
0, [3, 2) [2, 3],
1, [2, 1) [1, 2)
2, [1, 0)
3, [0, 1),
i Y () =
_

_
0, [1, 0) [2, 3],
1, [2, 1) [0, 1)
2, [3, 2)
3, [1, 2).
Obliczyc Var [ X| X +Y = 2].
11.14 Rzucono czterokrotnie niesymetryczn

a monet

a (tak

a, ze prawdopodobie nstwo wypadni

ecia or la w pojedyn-
czym rzucie wynosi 1/3). Obliczyc Var [ X| X +Y = 2], jesli X oznacza liczb

e or low w pierwszych trzech,

a Y liczb

e orlow w ostatnich trzech rzutach.

11.15 G

estosc l

aczna wektora losowego (X, Y ) zadana jest funkcj

a
f(x, y) =
_

_
y
12
, x (2, 0) i y (0, 3),
xy, x (0, 1) i y (0, 1),
0, w p.p.
Wyznaczyc dystrybuant

e warunkow

a zmiennej losowej X pod warunkiem {Y < 2}. Obliczyc P(X 0|Y <
2).
PROBABILISTYKA Z12
12.1 W pewnej miejscowosci liczba kolizji drogowych w czasie jednego weekendu jest zmienn

a losow

a o rozk ladzie
Poissona P(3.5). Liczby kolizji w czasie ro znych weekendow s

a niezale zne. Jakie jest prawdopodobie nstwo

tego, ze liczba weekendowych kolizji w czasie ca lego roku (licz

acego 52 tygodnie) przekroczy 200?

12.2 Czas przejazdu 1km trasy wyscigu przez kolarza mo zna opisac zmienn

a losow

a o rozk ladzie jednostajnym

na przedziale [1.4, 1.9] (w minutach). Czasy przejazdu poszczegolnych kilometrow nie zale z

a od siebie.
Ile kilometrow liczy co najwy zej trasa wyscigu, je zeli kolarz przeje zd za j

a w czasie nie d lu zszym ni z 3.5

godziny z prawdopodobie nstwem nie mniejszym ni z 0.977?
12.3 Skrzynka poczty elektronicznej ma pojemnosc 50MB. Niech X oznacza rozmiar pojedynczej wiadomosci
z za l

acznikiem (przyjmujemy dla uproszczenia, ze rozmiar wiadomosci nie zawieraj

acej za l

acznika jest
pomijalnie ma ly). Wiadomo, ze P(X = 100KB) = 0.1, P(X = 200KB) = 0.2, P(X = 300KB) = 0.4,
P(X = 400KB) = 0.2 i P(X = 500KB) = 0.1. Ile co najmniej wiadomosci z za l

acznikiem trzeba otrzymac,

aby pojemnosc skrzynki pocztowej zosta la przekroczona z prawdopodobie nstwem wi

ekszym ni z 0.8?
12.4 Egzamin testowy z pewnego przedmiotu sklada si

e z 200 pyta n, ocenianych niezale znie, w skali 0-5 punktow

ka zde. Praktyka egzaminacyjna wskazuje, ze dla ka zdego pytania prawdopodobie nstwa p
k
otrzymania k
punktow (k = 0, 1, . . . , 5) wynosz

a: p
0
= p
1
= p
4
= p
5
= 0.1, p
2
= p
3
= 0.3. Ile co najmniej punktow
nale zy uzyskac, aby otrzymac ocen

e pozytywn

a, jesli wiadomo, ze osoba pisz

aca ten test otrzymuje ocen

e
pozytywn

a z prawdopodobie nstwem mniejszym ni z 0.75?

12.5 W hotelu jest 100 pokoi. Poniewa z z doswiadczenia wynika, ze jedynie 90% dokonanych wczesniej rezerwacji
jest pozniej wykorzystywanych, w lasciciel hotelu poleci l przyjmowac rezerwacje na wi

ecej ni z 100 pokoi.

Jakie jest prawdopodobie nstwo, ze przy przyj

eciu 104 rezerwacji w hotelu faktycznie zabraknie wolnych

pokoi?
12.6 Niech (X
n
)
n
b

edzie ci

agiem niezale znych zmiennych losowych o tym samym rozk ladzie zadanym dystry-
buant

a
F(t) =
_

_
0, t < 0,
t/4, 0 t < 4,
1, t 4.
Wtedy (odpowiedziec tak lub nie):
(a) P
_

100
n=1
X
n
< 200
_
= 0.5,
(b) P
_

300
n=1
X
n
< 560
_
+P
_

300
n=1
X
n
< 640
_
= 1,
(c) P
_
580 <

300
n=1
X
n
< 620
_
> 0.5,
(d) P
_

100
n=1
X
n

20
_
> 0.5.
Zadania dodatkowe:
12.7 Wybieramy losowo (zgodnie z rozk ladem jednostajnym U[2, 2]) i niezale znie 1000 liczb z odcinka [2, 2].
Z jakim prawdopodobie nstwem wartosc bezwzgl

edna ich sumy b

edzie mniejsza ni z 50? Jakich R ta

wartosc bezwzgl

edna nie przekracza z prawdopodobie nstwem co najmniej 1/2? Wykorzystac Centralne

Twierdzenie Graniczne.
12.8 Zak ladamy, ze (X
n
)
n
jest ci

agiem niezale znych zmiennych losowych o jednakowych rozk ladach danych

dystrybuant

a
F(t) =
_

_
0, t < 0,
1/3, t [0, 1),
5/6, t [1, 3),
1, t 3.
Za pomoc

a CTG obliczyc P
_

100
k=1
X
k
100

10
_
.