Vous êtes sur la page 1sur 9

THUPHA PUAK

August, 2013

THUPHA PUAK

August, 2013

Lom (38), Hawm (7)


Editors Kim Go Lian Sia Dal Go Mang Sia Dal Khan Khual Sia Nang Sian Dongh Kizop nading Thupha Puak EBC Gambup Zum Tedim (03041) Chin State, Myanmar Phone: 070 50040

August, 2013
A SUNGA OMTHUTE

PASIAN HUMUAP LAISIANGTHO


Pawlpi masate in Laisiangtho Lui Pasian humuap hi, ci-a asaan nadingun thunih bulphuh uh hi. Amasa in, Pasian in ci hi, Pasian in gen hi, cih kammalte om maw, om lo cih en uh hi. Laisiangtho Lui sunga Messiah (Khazih) tawh kisai genkholhnate Zeisu tungah kimtakin tangtung ahih manin, tua genkholhnate Pasian gen taktak ahih lam tel uh hi. Anihna ah, Zeisu in Laisiangtho Lui bangci saan hiam cih zong en uh hi. Zeisu in Laisiangtho Lui (Pasian Kammal) kisia ngeilo ding hi, ci hi (Zhg. 10:35 cf. Lk16:17). Zeisu in Laisiangtho Lui thupi koiha, Laisiangtho Lui hilhna bangin zong nungta hi. Zeisu in Laisiangtho Lui Pasian humuap in sang hi (Mt. 22:43). Zeisu in Laisiangtho Lui Pasian Kammal in sang ahih manin Laisiangtho Lui siksan in thu gen pahpah hi. A thugennate ah Laisiangtho in hih bangin ci hi, Hih bangin kigelh hi, Pasian in ci hi, Kha Siangtho in ci hi, cihte tamveipi zang hi. Laisiangtho Lui Pasian humuap hi-a, Topa Zeisu in zong na kipsak hi. Laisiangtho Thak zong a laibu gelhte in Pasian kiang pana angah uh ahih lam na gen uh hi (Zawma 1:16). Kha Siangtho tungtawn a sawltakte tunga kigen lungdamna thu tua Kha Siangtho nasepna mah tawh lai-in hong kigelhkhia hi. Laisiangtho Lui tawh dingkhawmin Pasian thubu hong suak hi. Pawlpi piancil a kipan thu-um mite in Laisiangtho Lui leh Laisiangtho Thak te Pasian humuap tuaktuak le Pasian Kammal in na sang uh hi. Humuap i Pianzia Laisiangtho Pasian humuap hi, cih upna tawh kisai in kum zalom sawm leh kua kim ciangciang pawlpi khempeuh phial in akibangin kisangkim hi. Kum zalom nih lai-in Justin Martyr kici pawlpi makaipa in Laisiangtho pen Pasian kampau taktak hi ci hi. Kum zalom li ciangin Gregory of Nyssa kici pawlpi makaipa in Laisiangtho pen 3

1. Pasian Humuap Laisiangtho ...................3 2. Lutsuk- Pusuak .......................................6 3. Ki Phawkkik A Hun Pawlpi Dinmun .....10 4. Laisiangtho Tawh Kisai Theihhuai Pawlkhat ............................................... 11

5. Na Cil Lum Tawh Valh In .................... 12 Email: ebcgambupzum@gmail.com 6. Nehemiah ............................................. 16


Tat man Kum khat Ks. 1,000/Sia Thang Lian Mung Head Clerk tungah kipia thei hi.

7. Thu Tuamtuam ......................................18

Thu zaksakna May kha a kipan minsazian kila thakte bek tawh hong kihawm khia ta ahih manin a deihlaite-in na address uh hong khak le uh cin hong kikhak ding hi. Zum tawh kisai ahi zongin, Thupha Puak tawh kisai ahi zongin vai khat peuhpeuh a om le Email : ebcgambupzum@gmail.com ah kizasak thei hi.

THUPHA PUAK

August, 2013

THUPHA PUAK

August, 2013

Kha Siangtho Awging na ci hi. Kum zalom sawm leh guk leh sawm leh sagih ciangin R.C. pawlpi pana paikhia pawlpite in tua bang mahin Laisiangtho Pasian humuap in sang uh hi. Kum zalom sawm leh kua beikuan lam a kipan Laisiangtho kammalte Pasian humuap hi cih upna Laisiangtho siam a kici mi pawlkhat in hong nialta uh hi. Hih nialna pen, nuntakna nei khempeuh aniam pan a sangzaw lam-ah kikhel toto hi cih upna (Evolutionism) leh Laisiangtho asia lam a telkanna (Higher Criticism) pana hong gahkhia ahi hi. Laisiangtho neuseekna in zung hong kha a, upnapeeng hong pokhia hi. Mite in bangbang a gen hangin Laisiangtho humuap ahihna Laisiangtho sung mun tampi ah na kigen hi. Bang hang hiam cih leh, taanglai a Pasian thugente in mihing pilna tawh genlo-in Kha Siangtho sawlna tawh Pasian kammalte a gen uh hi (2Pit. 1:21). Laisiangtho agelhte in amaute ngaihsut tawm peuh a gelh uh hi lo-in, Kha Siangtho sawl (Greek ah puak) bangin Pasian kammalte agelh uh ahi hi. Hih Laisiangtho munah Pitazuh in Kamsangte genkholhnate agen ahih hangin Laisiangtho buppi Kha Siangtho nasepna tawh Pasian kiang pana kingah ahihna zong agennuam hileh kilawm hi (cf.IPit. 1:3-25). Pawlu khutgelhlaite zong Kha Siangtho sawl mah hi, ci-in Pitazuh in gen hi (2Pit. 3:15-16). Akigen thu ahi-a, a kigelh thu ahi zongin, Kha Siangtho in theisakin, akisepkhiatna ah zong uk hi. Pawlu in Laisiangtho buppi Pasian humuap hi ci hi (2Tim.3:16). Hih lai ah, mite gelhsa tunga Pasian in a hu muamziau cih hi lo-in, Laisiangtho mahmah pen Pasian humuapna pan a piangkhia hi aci hi zaw hi. Laisiangtho Lui ah hih hu pen kha ci-in Mang Laisiangthote ah kitei hi (Pian.1:2, 6:3; Thukhente 3:10; 6:34). Piansakna ah Pasian hu (kha) paikhia in nasem hi (Pian. 1:2; 2:7; Zawba 33:4; Late 104:30). Laisiangtho Lui buppi ah hih Pasian hu (kha) pen genkholhna tawh na kizangkhawm tawntung hi (Gam.24:2ff; Isa.48:16; Joel 2:28; Micah 3:8).Pasian kammal tawh vantungte kibawl a, a kam pana a hu tawh 4

aksi honte kibawl hi(Late 33:6). Hih bang tektek mahin Pasian hu tawh Laisiangtho akibawl ahi hi. Pasian in mihing nakvangah a nuntakna hu amuap ciangin mihing hong nungta hi(Pian.2:7). Tua
bang lian mahin Pasian humuap Laisiangtho zong anungta hi-a, hotkhiatna ngah nading leh thuman thutak a nuntak nadingin sem thei hi. L aisiangtho L ui sung buppi-ah kha leh kammal cih tegel zong kizangkhawm a, hu leh awging cihna ahi hi. Awging pen lungsima ngaihsutnate genkhiatna hi-a, hu pen kammal suahkhiatsakna tha ahi hi. L aisiangtho Thak ah, Pasian K ammal tawh kisai a hu a k i zat ciangi n K ha Siangt ho cihna hipah hi . K ha Siangt ho l eh L aisiangtho kinaizop lua ahih manin K ha Siangtho in ci hi a kicih teh L aisiangtho in ci hi acihna tawh a kibang ahi hi (cf. Heb.3:7). Pawlu in K awlentuh pawlpite a laikhak pen mihing pilna tawh hi lo-in K ha Siangtho hilh banga agelh hi, ci hi (I K aw.2:13).

Humuapna in Laisiangtho Buppi Huam hi. (Plenary Inspiration) Laisiangtho a kipatna pan atawp dong a vekpi in humuap ahi hi. Mun pawlkhat humuap hi-in, mun pawlkhatte humuap hilo cih bang hilo hi. Akhauhdeuh leh anemdeuh a hu kimuam cih zong om lo hi. Alaigelhte pil le hai tawh zong kisai lo-in, Laisiangtho buppi humuap ahi hi. Hih lai munah itel ding adeihhuai thukhat om hi. Laisiangtho Pasian humuap hi icih teh Laisiangtho sunga thu kigen khempeuh thumaan hi cihna hilo hi. Gentehna in, Zawba lawmte thugente (Job 42:7-9), Pitazuh zuauphuahna (Mk. 14:66-72), Lawki kumpite laikhakte (Ezra 4:7-24) Kha Siangtho gensak hilo hi. Ahi zongin, athu amaan a, akhial zongin, agen bangbanguh ahi bangin Kha Siangtho in Laisiangtho gelhte tungah hilh hi, cihna hibek hi. Kammal Sim Humuap ahi hi. (Verbal Inspiration) Laisiangtho buppi humuap ahih mah bangin Laisiangtho sunga om kammal khempeuh zong humuap ahi hi. Humuapna ah Kha Siangtho in athu ala theisak bek hi lo-in, akigelhkhiat nading kammal dong ahilh ngiat ahi hi. Tua ahih manin, Laisiangtho kammalte uptaak, muantaak hi.
( azom laimai 15 na ah )

THUPHA PUAK

August, 2013

THUPHA PUAK

August, 2013

Lutsuk Pusuak
Paikhiatna 15:22-17:7, James 1:2-12 Sia Nang Sian Dongh Asst. Pastor-Berean EBC

Khat vei Sitni, Siavuan, leh Thuhilhsia khat sa beng dingin gamlakah hong pai uh hi. Tua laitak sakhital khat hong suaka, a thumun a kap uh leh tua sakhital lei lakah hong tuk suk hi. A vekun delh phei ngeingai uh-a, a et uh leh thautang maa khat bek om ahih manin kua thautang in kha hiam cih thei lo uh hi. Sakhital kua mat hiam ci-in a kinialnial laitakun sabenna huan cingpa hong pai-a, a buaina uh bang thu hiam cih dong hi. Siavuan pa in sakhi kua kap hiam cih a kisel keei hi ve ung aw a cih ciangin huan cingpa in tua sakhi khat vei en ziau aa, Hih pen thuhilhsia pa kap hi a cih ciangin bang hangin hipa in thei ziau a hiam ci-in lamdangsa uh hi. Tua leh huan cingpa in Baih lua, thautang pen a bil lang khatah lut in a lang khatah pusuak cih san ziau hi. Tu hun ciangin pawlpi sungah thuhilhsia ahi pastor te thugen zong tua bang lian mah hi. Mipite bil lang khatah lutin a lang khatah paikhia suak pahpah hi. Tha ngah mahmah ing a ci khat in zong sau veipi ciamteh thei tuan khol lo lel hi. Tua pen a hithei mah ding hi. Bang hang hiam cih leh a thu gen pen mihing ahih man hi. Ahi zongin a poi mahmah thu khatah Pasian Kammalte i bil lang khatah lutsakin a lang khatah i pusuahsak pahpah-a i nuntakpih kei leh tua pen i kha nuntakna adingin khantohna, picin zawkna om thei lo ding ahih manin hoih het lo ding hi. Nang e? Kei e leh? Pasian Kammal in i nuntakna hong kheel hiam? Pasian Kammal tawh i nuntakna i kikheel sak hiam? Za phet i pusuaksak pah kha zel hiam? Tanglai Israel te buaina zong tua bang linlian mah hi. Moses tung tawnin Pasian in a mite hopih-a, San Tuipi 6

kantanin a lamdang takin amaute honkhia hi. Aih hang, tua zawh ni thum teh tua teng mangngilh pah mawk uh hi. Paikhiatna 15:22 pan i sim ciangin Israel te in San Tuipi a kan khituh ciangin Shur sehnel gamah ni thum sung hong pai uh a, Marah a tun uh ciangin dangtaak lua kisa a mai vua tui om pen a dawnuh leh na kha sawnsawn hi. Tua ciangin mipite hong phun pah ziahziah uh hi. A danguh keu lua mahmah, tui duh lua uh ahih manun tui kha hong dawn khakuh ciangin hong phunuh hi. A lamet uh na bang lo ahih manin phun kha thei mah dinguh hi. Ahi zongin tua ma deuh nithum lai-a a lamdang Pasian nasepna bang hangin mangngilh zawzenuh ai tam? Tua zawh kha nih leh a lang ciangin Israel mite Elim leh Sinai kikal-a om Sin sehnel gam hong tung uh a, tua lai mun ah zong phun hong kipan leuleu uh hi. A zandiak mah-a a sal taanna uh Egypt gamah a thuaknate uh, a noploh luatnate a mangngilh ban vuah Pasian in amaute a om pihnate zong hong mangngilh ta mawk uh hi. Annek tuidawn a kisapna uh hangin hong phun uh hi. Tua banah a nek dinguh a ngahuh ciangin zong Pasian cih bangin gamta lo lai uh hi. Na khamzah dinguh khawm un ci-a thu kipia pen pawlkhat in a tamzaw khawm uh a, ahi zongin lawhta tawh a teh uh ciangin a tam a kaikhawmte-a dimval tuan lo hi. Kua mah in zingsang dong koih kei un a kici pen pawlkhat in koih teitei uha, ahih hangin kine thei tuan lo hi. Bil langkhatah lut, a langkhatah pusuak! Hih Israel mite nuntakzia i et ciangin Pasian in a maute ading a sepsaksate leh a gen thute peuhmah a bil lang khat vuah lutin a lang khat lamah pusuak den hi. Pasian thupiakte mang lo uh a, a maute ading Pasian sepsakte mangngilh pahpah uh hi. Phunphun Ken! Tu hun tapidawte zong tanglai Israelte bang linlian mah i hi hi. Pasian in i nuntakna ah na lian tampi hong sepsakte, a lamdang hong kepna, hong khoi hong vaakna, hong sik hong guatnate sim zawh lohin tam himah taleh tuate hangin i lungdam ding sangin i 7

THUPHA PUAK

August, 2013

THUPHA PUAK

August, 2013

nuntakna ah i deih loh thu khat hong om teh phun ding tau ding bek kiphawk kha thei hi. A taktakin i kilawm pih pen ahi sihna Hell meilipi sung pan hong honkhia-a nuntak tawntungna hong piak khit nung sang thu khat beekah phun nading, thuum nading, tau nading om peuh mah lo hi. Tua hi-a phunna, tauna in i kha nuntakna hong picing sak peuh mah lo banah i khantoh nading lampi hong khaktan zaw lai ahih manin kha lamah i picin nop leh tua bang phun nate i zat loh ding thupi mah mah ding hi. Israel te zong a phunphun na lamun Pasian thuphate mangngilhin Pasian gensate leh Ama na sep nate hangin a lungdam ding nangawnuh phawk nawn lo uh hi. Phunna in hong picing sak thei lo ahih manin kiim leh paam thu piangte leh i nuntakna sunga hong piang thute hangin phun phun ciak ciak nawn kei ni. Don Kistler a kici pa in: A lungkim thei lo, a phun phun nuam lungsim a nei mipa ngaihsut zia in; Pasian adinga a sepsak khem peuh tam lua sa-a, Pasian in ama ading a sepsakte tawm lua sa den hi, ci-in gen hi. Nang ngaihsutna e leh? Hi banga a lungkiim thei lo, a phun phun nuam lungsim puak zia a nei mite pen leitungah a hamsia penpen mite ahi uh hi. Khangto In! I nuntakna ah haksat buaina i tuah khak ciang phunna taunate zang lo-a a hoih zaw-a i nuntak theih ding kisam hi. Haksatna sung pan Pasian muanna kisin ding thupi hi. Topa tawh na kinai zawk nading leh a hoih zaw, a picing zaw nuntakna na neih nadingin Ama tungah kinga in. Israel te tui kha omna Marah a tun uh ciangin Pasian in amaute sin (zia-et ZIV) a (Pai. 15:25), tua khit ciangin sehnel gamah a om laitakuh annek ding nei lo-a a phun na vuah zong Pasian in amaute ka sin (zia-et) ding (Pai. 16:4) ci leuleu hi. Tua mah bangin Pasian in ami Israel te a hun hunin na sin (zia-et) zelzel hi (Pai. 20:20; Thkn. 8:16). Pasian in a maute hoih nading leh a phattuam nadingun a sin, a zia-et hi napi a mi Israelte in a mau a zia-et pa, na leh zia-et uh a, 8

phunna thuumna tawh na thukkik denuh hi. Tua hangin a tawpna ah a makaipa uh Moses zong hong mawhsak uh a, kitot kiseelna dong piang hi (Pai. 17:1-4). A taktakin Pasian in amaute hoih zawk nadinga a ziaet kimlai, amau Pasian na leh zia-et kik uh hi. Tua pen bang hang hiam cih leh Pasian ompihna muang zo lo uh ahih man hi (Pai. 17:7). Tua ahih manin a kuama ciat in i phawk ding thu khatah; Pasian in hong sin ciangin Israel mite hih bangin hih lo ding hi hang. Eite hong sin pa peuh sin kik zawsop lo ding hi hang. Tua sangin hih Pasian hong sinna pen ka hoih zawkna, ka picin zawkna ding hi ci-in Amah muanna tawh nungta ding hi hang. Tua ahih manin zia-etna khat peuh na tuah ciangin Pasian in Ama nasep ding hong sem lua mahmah ding hi cih muanna tawh phun ding ngaihsun kei zaw in la, hih Pasian hong sin na hangin bang phattuamna, picin zawkna ngah thei ding ka hiam cih ngaihsun zaw in (James 1:2-12). Picin nading Pasian Kammal! Lai Siangtho sungah Pasian in eite ading kamciam tampi hong pia-a cik mah in zong a kamciamte peel ngei lo hi. Haksatna, lungkhamna khat peuh na tuah ciangin phun ding tau ding ngaihsun masa kei inla, tua bang hun ciangin hong huh ning a ci pa kamciamte mangngilh ngei kei in. Tua banah mihingte in i lungkham pih ahi nek leh dawn, silh leh teente tawh lungkham kei unla Pasian gam zong masa un, tua hileh tua nate hong kipia ding hi a ci, a nungta Topa kammalte muang ding hi hang. Phunna in hong picingsak lo-a Pasian tawh i kizopna hong nawngkai sak zaw hi. Tua sangin Pasian hong piak thuphate ngaihsunin Ama kamciamnate muang ding hi hang. Nisimin Pasian Kammal tawh kivak ding hi hang. Lai Siangtho tungtawnin Pasian deihna kithei-a Ama lungkim nadingin bang ci gamtat ding cih hong hilh hi. Phunna tawh kikhangto ngei lo-a Lai Siangtho sim lo pi-in na kha nuntakna picing thei lo ding hi. Tua ahih manin tu kumin zong Lai Siangtho Nipi ci-in Pasian Kammal Lai Siangtho i pahtawi mah bangin a tawntungin Pasian Kammal pahtawi-in, simin, Topa cih bang man 9

THUPHA PUAK
Nung kha pan azom

August, 2013

THUPHA PUAK

August, 2013

Ki Phawkkik A Hun Pawlpi Dinmun


Sia Dal Go Mang ... tua ahih manin na hauh theih nadingun kham citak hong lei-in, zumhuai pi-in guaktanga na omna uh na kisel nadingun puanpak hong lei un la, khua na muh theih nadingun mit-zatui ong lei un... (Mang. 3:18) C. Topa bek eite bangkim ahih lam phawk thak ni. Laodicea khuapi-ah sum kikhol theihna bank khat om khin hi napi hauhna taktak pen Pasian kiang pan bek ahihna, puantual hoih nono gan thei khin napi uh puantual hoih taktak pen Pasian kiang pan bek ahihna mit-zatui manpha mahmah bawl thei khin napi uh damna taktak pen Pasian kiang pan ahih lam phawkkhakin nei lo uh hi. Mang. 3:18 ah Kham citak cih kammal na kizang hi. Kham pen tuhun ciangin mihauten a sum a paaite uh sumtangin koih nawn lo-in kham tawh koih ta uh hi. Tua mah bangin kham citak, kham hoih tawh a kigenteh hauhna taktak pen Pasian kiang pan hi-a, Pasian in a piak ciangin lungnopna tawh pia khawm hi (Pau. 10:22). Mit-zatui cih kammal deih laak mahmah mai le hang hong piangsak Pasian muhtel theih nadinga kisam zatui ahi hi. Leitung mit damna ciangbek hi lo-in hong piangsak Pasian ahihna bangin muh theih ding deihna ahi hi. Pasian pianzia taktak, Pasian hihna bangin i muh theih nading Pasian tungah nget ding kisam hi. Pasian hihna ahi bangin mutel thei lehang i up, i muanna hong khang dinga, i nuntakna ah Kha thupha, leitung thupha sang ding hi hang. Puantual hoih tawh kisai-in deih laak mahmah kik le hang, Pasian mai-ah dik tansakna taktak pen Pasian kiang pan bek hi-a, tua Pasian hong guat dikna taktak a kisam den ei mawhneite hi hang. Tua ahih manin i nisim nuntakna ah Topa bek eite bangkim ahih lam phawk thak ding thupi mahmah hi. Leitungah Topa longal 10

eite kisaktheihpih ding bangmah om lo hi. Hong damsak Pasian hi. Nek le dawn hong sika hong guan Pasian hi. Nik ten puansilh hong guan Pasian hi. Eite bangkim Pasian hi. Kahla 3:24 ah, Topa longal neih dang neilo kahih manin, ama tungbekah lametna kanei ding hi, a cih mah bangin i lametna, i mai lam hun khempeuh Topa khut sungah om hi. Tua ahih manin Late atpa in, Late 42:5, 11 ah Banghangin kha kunkun ding ka hi hiam, banghangin lunghimawh ka hi hiam? kei hong piangsak Pa sungah lametna nei ning. a cih mah bangin Topa a muang semsem ding, Topa tung bekah lametna kip a nei thei semsem ding le Topa bek eite bangkim ahih lam akiphawk kiim thei ciat dingin i biak Topan thupha hong pia kim ciat ta hen. (zop lai ding) ~~~~

Laisiangtho tawh kisai theihhuai pawlkhat


Mangkangte Thomas Hartwell Horne (1780-1862) in Laisiangtho kum tampi sung nasim simin na en phapha hi. Laisiangtho buppi ah, a tang (verse), kammal (word), laimal (letter) te kum 17 sung bang nasimin na ciamteh toto hi. Ama ciaptehna ah, Laimal (letter) 3566480 Kammal (word) 773693 A tang (verses) 31102 A lian (chapters) 1189 Laisiangtho buppi bu 66 A saupen chapter Late 119 A tompen chapter Late 117 Laisiangtho buppi ah a laizang pen - Late 118:8 Laisiangtho sungah min sau pen Isaiah 8:1 (Mahershalalhashbaz) And cih kammal 46277 vei Lord cih kammal 1855 vei Isaiah 37 le IIKing 19 na kibang. 11

THUPHA PUAK

August, 2013

THUPHA PUAK

August, 2013

Laisiangtho buppi ah a tang (verse) sau pen Esther 8:9 Laisiangtho buppi ah a tang (verse) tom pen John 11:35 A kigelh dan a hoih pen (the finest piece of reading) Acts 26 Esther Laisiangtho sungah Pasian (God) khat vei zong kihel lo hi. Theihna, siamna (knowledge), pilna (wisdom), sianthona (Holiness) le itna ngaihna (love) thute bek kihel hi. ~~~~~~~~ NA CIL LUM TAWH VALH IN Dr. Sian Za Kham, M.B.,B.S., D.A., M.A. THU PATNA: Nidang hunlaite-in, i pu/pate-in, a tu/tate uh thu ahilh uh teh, hih kammal, Na hehna khat uh a om ciangin, pau se lo-in, NA CIL LUM TAWH VALH IN, na ci uh hi. Ka neu lai hunin ka nu in hih kammal a pau mun lam ka tam theih hi. A khiatna pen thupi gige hi: MI MAWHNA NA MAISAK IN, cihna hi a, i Laisiangtho tawh kituak mahmah hi. A masa pen in, CIL (Mangpau in: Sputum, Spittle, Saliva) i cih pen mihing, ganhing ta dingin, pumpi ading athupi na khat hi a, banga kimang hiam cih a theih huai thu khat ahih manin hih lai ah kikup ding in kong teel hi. Mihing ta dingin zatui ci leng kikhial lo ding hi. Ahi zongin gul a dingin GU hi mawk a, gul in mi a tuk teh a ha peh na maa ah, a cil (GU) lut a, sihna piang sak thei hi. MIHING TE CIL KOI PAN PIANG A, BANG A KIMANG HIAM, CIH THU GEN NI. Mihing upa khat in ni khat in CIL thol thum (1.5Lit.) a kam sung pan a piang nei hi. Hih CIL pen koi pan ong piang hiam cih leh: Gland ki-ci ei pau in om lo, Kawl pau in (A CEIH) ki-ci sabawk nam khat a hi, i bil ziat leh vei nuai ah om (PAROTID GLAND), i biang lang khat tuak ah om (SUBMAXILIARY GLAND) leh i lei nuai a om (SUBLINGUAL GLAND) te panin i CIL ong phul khia hi. CIL I CIH BANG A KIMANG. (I) CIL sung a om Dat nam khat SALIVARY AMYLASE om a, tua in si leh sa a pian na ding 12

angawi hat sak hi. Tua bek thamlo-in an valhnop na dingin tui suak sak hi. (2) I kam sung leh i leite a keu loh nangin nel sak den a hih man in, kampauna huh hi. (3) Kam sung leh hate siangtho sak hi. (4) Zatui nam khat cileng kikhial lo kha ding hi; bang hang hiam cih leh, i khut i khe khat liam sak kha leng, CIL kiphih leh noptuam hi. Hih thu tawh kizom in, Laisiangtho Jn. 9:6,7 na ah Topa Jesuh in mittawpa khat a damsakna ah, a cil sia-in buannawi bawl a, a mipa mit ah tua buannawi a nuhkawmin, Siloam Bual-ah na mai va phiat in, ci-in a sawl hi. Tua ahih manin mittawpa zong va pai-in a mai va phiat a, khua mu theisain hong pai kik hi. Hih thu i ngaihsut teh, Topa Jesuh in buannawi a bawlna ah, tui zang lo-in a cil azat pen in CIL a thupit zia ong lak hi. CIL PEN SIAT KHIAT DING SANG IN VALH DING HI ZAW HI. Mipil gamah kua man a CIL uh mot siat lo uh hi. CIL asiat nop luat uh leh mi muh lohna mun ah vasia uh a, tua bang mun ah om kei leh zong mainul ahi zongin muknul laite khat peuhpeuh tawh akam humin sia khia khiankhian uh hi. Mi mai a CIL siakhia zuaizuaite pen kua man mipil in mu lo hi. CIL TAWH KI ZOM IN HI BANG PAUNAK IN NEI HI: THAL LAM CIL SIAT EITUNG ONG TU Hih PAUNAK pen a cihnopna kithei tekin ka um hi. A hi zongin khangnote a tel lo khat a om khak leh, a cihnop na hiah gen leng: Ahoihlo na khat peuh i bawl leh ei man thuak kik hi hang, cih na hi. Hih tawh kisai in genteh ding tampi om ding hi. Hiah gentehna khat pulak pak leng, Hamsia bebek apau den mikhat kampau pen a thuak ding kua mah a om loh teh tua a pau nu/pa tungah ki leh kik a, a man abuk-a-bek-in leh thuak hi, ci-in hun khat lai-in pastor minthang khat thuhilhna kaza kha hi. CIL LUM KI PAIH, cih kam zong i zak zelzel kam khat hi cih hiah pulak nuam ing. A cihnop na ah, khat leh khat kitawng, cih na hi. Hih munah, khanglui nupite tung pan kiza mun pha deuh hi. Teek leh 13

THUPHA PUAK

August, 2013

THUPHA PUAK
Laimai 5 napan azom

August, 2013

mo kikal ah kilungkimlohna khat, kihawmthawhna khat a om ciang in, mitunga, agenkik uh teh, Tek leh mo cil lum, ki paih uh, cih bangin kigen hi. A mote tawh kisia ngeilo, kiho thei kim cih bang agenkik uh teh, Ka mote khat beek tawh cillum kipaih ngei keng, cih bangin nute in gen uh hi. CIL PHUL, cih kam zong kizang mun hi. Agim namtui a hi a, muhna pen duhna lungsim i neih khak ciangin, i cil phul thei hi. Gentehna in, i gei-ah mikhat peuh in TAM-PA-YA gah khat ong ne leh i lungsim in tua singgah thuk a phawk ciangin i cil ong phul sak hi. Hih bangin muhna ah gim zakna le ngaihsut na pan a cil ong phul na te pen CONDITIONED REFLEX ki-ci hi. Tu in i thulu a hi, NA CIL LUM TAWH VALH IN cih tawh kizomin kikum leng: MI DANG TE IN EI TUNG AH ONG KHIAL, ONG GENSIAT KHAK LEH, ONG KO GAWP KHAK, ONG SIM MAWH KHAK LEH, kam tawh thuk kik lo in, tua tang in I CIL TAWH VALH SUK lel le hang i thuh kik sangin nakpitak hoih zaw a, mi mawhna a mai sak i hi pah hi. Khanglui mi i pu/pate in hih kammal thu kihilhna in na zang uh hi. A mau hun laite-in TAPIDAW cih bang om nai lo, zakha nailo uh hi. A hih hangin hih bang thu kihilhna a neih pen uh Laisiangtho tawh kikaih mahmah hi. Laisiangtho Rom, 12:19 Lawmte aw, na hehna uh kuama tungah thukkik kei unla, Pasian thuhkik dingin koih lel un. ... Tu hun ciangin kuamah Lawki i gamsungah om nawnlo na pi, pau leh haam, gamtat luhek, nek leh dawnte ah nidang lai hun sangin a vet zaw, a uang zaw peuhin ki om thei lai mawk hi, cih i thei tek hi. Hih banga i om nawn loh nang, thungen in i CIL a hoih lam a i zat nang in hih lai a sim kha a kua mah peuh ong hanthawn ing. ~~~

Hih lai munah zong phawk ding thu khat om hi. Kha Siangtho in a kammal dongin pia in, agelhkhia mihingte sep peuhmah om lo ahih teh, agelh mite setvan dan khat lel himawk lo ding hiam cihhuai dektak hi. Pawlpi masate in Laisiangtho um lua uh ahih manin tua bangdan in sang uh hi. Hih saanzia pen Manglai in dictation theory (Pasian in kammal khatkhat a sit ngiatngiat) kici a, tuhun in zong hibanga asang mi tampi mah om hi. Ahi zongin, Laisiangtho pianzia itelkan teh Kha Siangtho in a laigelh mite pianzia zui-in kammal zang cih kimu thei hi. Laigelh mimal khat ciatin laigelhzia tuamtek nei uh a, a zat nopdeuh uh kammal khawng zong om hi. Pawlu leh Zawhang laigelhdan kibang peuhmah lo hi. Tua ahih manin, alaigelhkhia mihingte kihelna ciang khat zong om cih kinial thei lo hi. Kammal khempeuh Pasian piak lah hi zel, agelh mite pianzia zui-in lah kammal hong luangkhia cih thu nih pen mihingte khuak tawh akitelsiang zolo thu khat ahi hi. Bangbang hi leh, humuap icih teh Kha Siangtho in alaigelh mite theisak, alaigelh mite cingin, makaih ahih manin akhial lo Pasian Kammal Laisiangtho hong piangkhia cihna ahi hi. Pasian Kammal pen Laisiangtho sung bek ah om hi. Martin Luther in, Laisiangtho sung longal koilai ah Pasian Kammal mu ding ihi hiam? na ci hi.
(Dr. Do Suan Mung gelh Puak Kawikawi Theih Laisiangtho Sang laimai 5 na pan kila kik hi. Editors)

~~~~~~~~
Laimai 9 na pan azom

ding hanciam ding hi hang. Luke 11:28 ah Topa Zeisu mahmah in, Pasian thu za-in a zuite mi hampha, thupha ngah ci hi. Bil langkhatah za-in a langkhatah a paikhiasakte hi lo-in Pasian hong gen, hong kamciam thute za-in a zui, a nuntak pihte i hih theih nadingin Pasian in thupha hong pia ciat ta hen. Amen. ~~~~~ 15

14

THUPHA PUAK
Nung kha pan azom

August, 2013

THUPHA PUAK

August, 2013

NEHEMIAH
Hun khat lai-in America te England ten agal uk uh hi-a, England te khutsung pan suahtakna alak ding uh ciangin gal hong kido uhi. America te makaipipa General George Washington hi-a, Pasian um in a muang mahmah khat hi. England te tawh gal hong kikap ding uh ciangin phalbi zingsang tungin vuukngo lakah khukdin ngiungeu sa-in Pasian kiangah thungen hi. Tua pen numeino khat in mu-a, a nu kiangah, Nu aw, gal kidona ah Americaten gal kidona ah America ten galzo ding hihang. Bang hang hiam cih leh i makaipipan khuadam lak, vuklakah khukdin sa-in thungen hi, ci-in gen hi. Gal hong kido takpi uh a, leitung a gam zai penpen ahi Englandte khut sung pan July 4, 1776 kumin suahtakna hong la uhi. Queen Victoria kumpi nu thu zong zangei kha ding hi hang. Ama mai-a kumpi sempa hong sivat mawk ahih manin amah nungakno lai khat kumpi sem ding hong suak hi. Aman kei kumpi ding ka hih mawk leh naupang lua mahmah lai ing, Pasian kiangah thungenin ka ki-ap kei leh ci-in thungenin Pasian kiangah ki-ap hi. Pasian in a thungetna, aki-apnate sangin England gam kum 60 sung uk hi. Ama uk hun sungin Englandtn leitung buppi phial uk uh ahih manin England gamah nitum ngeilo hi kici hi. Leitung thu mahmahah zong Pasian muanga Ama kiangah thu angente gual zo uhi. Ei Tedim mite hun khat lai-in kumpi zum khempeuh phialah kizeel in mite zahtak makai picingin ki om hi. Tu khanghun ciangin tua lai hunte tawh kilehbulh lian hi. I kiphawkkha ding hiam? Ngaihsut huai leh ngaihsut tak mahmah hi. Bang kisam i hi hiam? Phawkhuai mahmah ta hi. Tu laitak in dinmun, Zomite lakah a niam pen, bang mah angah zo nawnlo, bang mah ahih zo nawnlo, bang mah a hong kisim nawnlo dinmun atung hi hang. Hih banga i om na pan nidang a i dinmun ciang i tun kik zawh nading thudang tampi om lo hi. Ei Tedim miten Pasian kiangah thungen kik ding hi hang. 16

Thu i nget khit ciangin zong thungen khinlel ing ci-a om hithiat mawk ding cih bang hi zenzen lo hi. I sep i bawl dingte geelkhol a, Nehemiah bangin kigingsa-a om ding ahihi. Topa Zeisu mahmahin zong hih kigin kholhna, geelkholhna thupisa ahih manin Luke 14:2535 sungah thugentehna nih tawh hong hilh hi. Nehemiah in zong kha li sung thungenin, thumin, tau-in, antangin a om sung mahin asep abawlzia ding geelkholin kiging khol hi, cih kimu hi. Thungen khinlel ing, antang khinlel ing ci lo hi. Kumpipa inn sunga a nasepte zong kipelhsaktuan se lo hi. Nehemiah 2:4 na ah, Kumpipa kiangah thu kagen kawmsa in Pasian kiangah thu ka ngen hi,ci hi. Vai lian khat peuh i neih ciangin, vai thupi khat peuh i neih ciangin i geelkawm, i sep kawm sa mahin a vanglian Pasian, kumpite Kumpi, topa te Topa i biak Pasian mah ko-a, thu i nget ding phawk ding hi hang. Nehemiah in tua bangin geelkhol, kiging kholin thungenin kumpipa kiangah agen ciangin kumpipan zong na zathei, na thudon ahih manin kulhpi ciankik nading phalna bek tham lo-in, a kisam phalna lai tuamtuamte leh a sing a suang dongin na pia hi. Nehemiah zong Jerusalem ah va ciahin asep abawl ding teng a sep khit kum 12 khit ciangin Kumpipa kiang hong tungkik hi. A khuan sawt ngah pen pawl hikha ngel ding hi. Gualzawhna i ngah nop leh ei sang a a pil zaw, a u lian zaw, agina zaw a hau zawte huhna mah ngah thei ding thupi hi, cih phawk ni. Mi pawlkhatten kei kuamah tungah kinga lo, Pasian bek amuang hing cithei uhi. Pasian in mimah azangh hi zaw hi, cih phawk ni. Nehemiah in Kumpipa vaihawmpihna na zangh thei in, mipil misiamte a mau mun san ciat dingah na zangh thei ahih manin gualzawhna na ngah hi. I sep i bawlna, i makaihna khat peuhpeuhah gualzawhna i ngahnop leh mite siamna, ginatnate i zat theih ding kisam hi. Pawlpi siate bang na khempeuhah kiva kim khollo ding hi hang. Pawlpi sungah pawlpimite pilna siamna kivaknate i zat theih ding thupi hi. Tua bang a zattheihna in pilna lian pen ahihi. 17

THUPHA PUAK

August, 2013

THUPHA PUAK

August, 2013

Ronald Wilson Reagan (Feb.6,1911ni-in Tampico,Ill., U.S. ah suakin June 5, 2004 ni-in Los Angeles,Calf. ah si hi) zong America te presidentte lakah a gina pen khat a kituat ahihi. Ama ginatna a gen uh teh George Washington te, Abraham Lincoln te zaha a gen uh khat hi. America te president 40 na (1981-89) sung a sem ahihi. Math bang siam hetlo lel hih tuak hi. Ahih hang aman mipil misiam, athei asiamte zang thei mahmah ahih manin ama president sep hun sung pen America te vang leh hauhna a khantoh kik hun hi ki ci hi. A kivate zangh thei in thapia thei ahih man ahihi. Ei kia peuh a kinungta thei hi lo hi. Mi tawh sepkhop theih kul-a, ei kia peuh tawh bang mah piang thei lo ding hi. Pawlpi sung, gamsung, innkuansung vaikhat peuhpeuhah semkhawm mapang khawm lo-in bang mah tangtung zolo ding hi hang. Nehemiah 2:8 na ah Pasian khut keitungah om ahih manin kumpipan ka ngetna hong pia hi, ci hi. Pasian tawh i kizop ding, Pasian kiangah i paimasak ding thupi hi. Paunak 21:1 ah, Mihing lungsim Pasian khut sungah om hi, ci hi. Pasian khut ei tungah om-a, Pasian mahmahin i nget nadingte lungsim a na lawn kei leh bang mah tangtung zolo ding hi. Pasian khut eitungah a om nading leh Pasian in mihingte lungsim a na lawn nading thu ngen ding hi hang.
(Maikha ah zom lai ni) Rev.Dr. Do Suan Mung in KTKhawk kum 30 cin na, Berean EBC pawlpi ah a hunzatnate sung pan a tom kim thei dingin kong suaksak uhi. - Editors

THUT

THU TUAMTUAMTUAMTUAM

Mission nasepna: July kha sungteng Phai EBC ah nasepna nei uh-a, July 28,2013 ni-in Rev. Lian Do Nang E&M in mi nga tuiphumna va nei hi. August kha sung teng Phai khua kimtengah nasepna nei uhi cih thu kiza hi. September 2-9, 2013 sung Sawbuayeshin ah camp nei ding uh ahih manin thungetna ah phawk ciat ni. Nasepna etkikna le mailam kalsuan zia:September 12,2013 ni-in Mission nasepna nasa te leh mailam kalsuan zia ding kikup khopna Tedim EBC biakinn ah kinei ding hi. Tamu ah: GS leh Mission Secretary te September 7-8, 2013 sung Tamu EBC pawlpite van ding in zin ding uhi.

Laaitui EBC ah: August 24-25, 2013 sung Rev. Gin Sian Thang- AGS, Sia Pau Sawm Thang -Youth Secretary leh Sia Kai Mung te Laaitui EBC ah pawlpite van in va pai uhi. Leilum EBC Ruby Jubilee le Biakinn Thak Honna: August 18, 2013(Sunday) ni-in Leilum EBC pawlpi kum(40) cin, lungdamkohna Ruby Jubilee pawi le Biakinn Thak honna nuamtakin nei thei uhi. Hih hun sungah Biakinn Thak ribbon at tanna ( zJjudk; jym; jzwf ) pawlpi founder te sung panin a damlai upate, Pu Cin Za Gin le Pu Thual Khaw Pau te-in nei uhi. Biakinn Thak Kong -Tawh honna Rev. Dr. Go Za Kham tangin a tapa Dr. Pau Cin Khai (Principal EBSM, Kalaymyo) in nei hi. Hih hun sungah Rev. Thang Khawm Pau in IThess. 1:1-10 tungtawnin thugenna nei hi. Zingsang nai 11:00 pan Nitak 3:00 dong hunnuamtak le picingtakin kizang hi. Rev. Nang Lyan Kap leh sianu US ah: Tedim EBC senior Pastor Rev. Nang Lyan Kap leh Sianu Nang Lam Cing te September 6, 2013 ni pan December ni 6, 2013 ni ciang USA ah deputation pai uh hi. A sep a bawlnate ah Topan mazanna pia a cidam a hong tunkik nading uh thungetna ah phawk ciat ni. Thungetna ah phawk ni: Vice President-EBC Gambup leh a Treasurer-Tedim EBC asem Bo Pau Khan Lal, pumpi damlohna hangin Yangon ah zato zuanin pai ahih manin cidam a hong ciahkik theih nading thungetna ah phawk ciat ni. Mawtaw thak:Rev. Nang Za Thawn in (Toyota Hilux Surf khat le Hyundai Light Truck khat) mawtaw hoih mahmah nih (pawlpi le ama sang a zat theih ding) lei hi cihthu kiza-a i lungdam pih mahmah hi. Sophia Academy:Rev. Nang Za Thawn makaihna tawh sia/siama 5 in September 2,2013 ni-in Sophia Academy kici Christian sang khat hong uhi. Kumpi sang kah Tan lang pan tan kua naupang 180 te laikung laidal sikh-in, Christian zia le tong tawh a khantoh nading uh, English a khantoh nading uh le Kumpi sanga alaite uh a zawh nading uh deihsakna tawh pantah uhi cih thu kiza hi. Numei khawmpi:October 22-25,2013 sung Berean EBC ah, a khat veina Numei khawmpi kinei ding hi. Pawlpi ciat pan la dawng khat ta le Laisiangtho Late 139 sung lotngah a cih ding hong kiging un, cih hong kizasak hi.

18

19

Vous aimerez peut-être aussi