Vous êtes sur la page 1sur 36

PROGRAMACIN TICA 4 ESO

COLEGIO BARREIRO

PRESENTACIN El desarrollo integral de la personalidad humana exige atender su educacin moral para conseguir el despliegue de sus posibilidades, el perfeccionamiento de la capacidad de elegir teniendo en cuenta a los otros, y el logro de una mayor autonoma moral. En las sociedades democrticas la mejora de las capacidades morales de los individuos ha de asociarse al proceso de transmisin escolar de los valores y normas que inspiran, aunque sea idealmente, nuestras pautas y normas de convivencia, nuestro ordenamiento jurdico, social y poltico. El compromiso de la educacin moral con valores propios de la democracia como la libertad, la igualdad, la tolerancia, la solidaridad, etc., pone de manifiesto la necesidad de la tica como saber crtico que se ocupa de su legitimidad, desde la comprensin racional y la argumentacin. La apelacin a la conciencia y la reflexin desde y sobre el mbito normativo lo que, en tanto que disciplina racional, distingue y caracteriza a la tica. La Educacin tico-cvica saca a la luz la dimensin moral de la vida humana individual, social, histrica y poltica para analizarla, se interroga sobre su origen y funcin desde el punto de vista de la racionalidad crtica, y no renuncia a orientar la accin desde el horizonte del deber ser. Enmarcada en el mbito de la educacin para una ciudadana democrtica la enseanza de la tica debe atender, por igual, a un doble aspecto. Por un lado, ha de ayudar de manera directa a esclarecer y fortalecer los mecanismos socializadores que aseguran una convivencia armnica y acorde con los principios superiores de nuestra organizacin social. Ante el debilitamiento de los agentes socializadores tradicionales, la escuela y, por ende la tica, ha de ayudar a alumnos y alumnas a conformar su propia personalidad moral y a su integracin equilibrada en la sociedad. Pero, por otro lado, la Educacin tico-cvica ha de desempear una funcin de crtica social, analizando los problemas y los conflictos de nuestro tiempo desde su vertiente normativa, esto es, juzgndolos desde la perspectiva de lo que es deseable, aportando adems criterios para ello. Asimismo, la educacin cvica en una democracia es educacin en el autogobierno, y ello implica la participacin activa en los procesos de adopcin de normas, en la toma de decisiones, en el ejercicio del poder, etc. de personas informadas y responsables. De acuerdo con las finalidades mencionadas, la aportacin de la tica a la educacin moral y cvica del alumnado habr de desarrollarse en tres niveles. En primer lugar, ha de suministrar los conocimientos necesarios de aquellos principios, valores y normas que ordenan nuestras instituciones y la vida colectiva, descubriendo su legitimidad racional. Es necesario, para ello, hacer hincapi en los documentos que proporcionan una realidad objetiva a los valores morales consensuados en nuestra sociedad, ms que a las controversias y 2

disputas propias de la filosofa moral. De ah que la Declaracin Universal de Derechos Humanos y la Constitucin sean documentos de trabajo indispensables y un punto de referencia para los distintos ncleos temticos que la Educacin tico-cvica debe abordar. Al enfocar la asignatura desde esta perspectiva es necesario evitar el riesgo de presentar los contenidos como algo abstracto y lejano, ponindolos en conexin con las situaciones y problemas reales y con los intereses de alumnos y alumnas. Este principio pedaggico ha de guiar tambin la presentacin de las construcciones tericas morales ms relevantes acerca de aquellos valores, tratando de evitar la tendencia a la simplificacin y a la trivializacin, el uso dogmtico o la interpretacin sesgada de determinadas interpretaciones. En segundo lugar, la Educacin tico-cvica ha de desarrollar las capacidades y habilidades que son necesarias para una participacin activa y responsable en la vida pblica y que contribuyen al enriquecimiento moral del ser humano. Por ello, la argumentacin, la discusin y el debate de ideas son procedimientos que han de ser puestos en juego por alumnos y alumnas de manera continuada; por su carcter filosfico, la Educacin tico-cvica ha de favorecer el ejercicio del dilogo y el reconocimiento de los otros y de la pluralidad de puntos de vista que es consustancial al libre ejercicio de la facultad de razonamiento. En tercer lugar, la enseanza de la tica ha de fomentar actitudes de sensibilizacin ante los graves problemas morales que afectan a gran parte de la humanidad, y actitudes acordes con la deliberacin y participacin a partir del inters por lo pblico. Asimismo, ha de mostrar la compatibilidad entre el respeto a la libertad individual y el aprecio por la pluralidad, unido a valor del dilogo y de la razn como vehculos conductores de la vida y de las decisiones humana, rechazando por ello las actitudes basadas en el escepticismo, la indiferencia o el relativismo moral. De acuerdo con los Objetivos Generales de la Etapa, desde esta asignatura se pretende contribuir a que el alumno desarrolle las capacidades a las que se refieren los siguientes objetivos. OBJETIVOS 1. Conocer y comprender los rasgos especficos que fundamentan la moralidad humana en su prctica individual y social, valorando el significado de la dignidad personal, de la libertad de la recta conciencia, del bien y la verdad, y de los principios que orientan el bien obrar. 2. Comprender la gnesis de los valores y de las normas morales, asumiendo crticamente que constituyen una construccin histrica y vlida para todos los seres humanos y su fundamentacin objetiva y comn a todos, presente en la Declaracin Universal de los Derechos Humanos. 3. Valorar crticamente el pluralismo cultural y moral de las sociedades modernas, identificando las razones morales en que se apoyan los distintos planteamientos ticos que conviven en 3

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

ellas. En concreto, se debe potenciar el estudio del espacio europeo como un espacio de valores morales muy importante en la construccin del futuro de la humanidad. Identificar y analizar los principales conflictos morales del mundo actual en los que se manifiestan tesis antropolgicas y ticas diferentes o contrapuestas, tales como el materialismo y espiritualismo, liberalismo y socialismo, individualismo y comunitarismo, universalismo y contextualismo. Identificar y analizar los principales proyectos ticos contemporneos, sobre todo los Derechos Humanos, tratando de comprender sus aportaciones originales y las tentativas de solucin que proponen sobre los principales problemas morales de nuestra poca. Identificar y analizar las diferentes formas de organizacin poltica de las sociedades actuales, sobre todo el sistema democrtico y el Estado social de derecho, fundamentado en el respeto a los Derechos Humanos y en la bsqueda incesante de la justicia. Conocer y valorar las principales aportaciones tericas de la historia de la tica y sobre todo las que ms han contribuido al reconocimiento de los derechos y libertades individuales, sin olvidar las exigencias del deber moral en todas las culturas humanas. Utilizar adecuadamente el mtodo dialgico y el debate como instrumentos esenciales en el planteamiento de los conflictos y dilemas morales y como medio idneo para estimular la capacidad argumentativa. Participar de modo racional y constructivo en las actividades de clase, individualmente o en grupo, tratando de comprender las tesis y las actitudes ticas de los otros en un clima de dilogo y de tolerancia positiva. Iniciar el descubrimiento los principios y valores morales, adquiriendo independencia de criterio y juicio crtico, adoptando progresivamente hbitos de conducta moral que planifican la propia vida y rechazando aquellos que la hacen decaer en su dignidad de ser humano, as como estimular una imagen positiva de s mismos y una autoestima adecuada de sus capacidades y actitudes.

CRITERIOS DE EVALUACIN La valoracin del proceso de enseanza y aprendizaje ha de estar orientada, adems de a otros fines, a comprobar de qu forma ha contribuido al enriquecimiento de la personalidad moral del alumnado. Para ello, hay que tener en cuenta el desarrollo de los conocimientos y de la argumentacin de carcter moral, pero tambin la capacidad y apertura para la cooperacin y el dilogo y la sensibilidad ante los distintos problemas morales que se plantean en nuestra sociedad. En este sentido resulta importante para el proceso evaluador diversificar las fuentes de informacin y analizarlas 4

cualitativamente con la pretensin de orientar tanto al alumnado en su aprendizaje como al propio proceso de enseanza. Adems, la evaluacin ha de atender a la diversidad del alumnado, a sus diferentes niveles y ritmos de aprendizaje y a la posible diversidad de sus convicciones y creencias. La evaluacin constituye un elemento bsico para orientar las decisiones relacionadas con el desarrollo del currculo. Permite definir adecuadamente los problemas educativos, emprender actividades de investigacin didctica, generar dinmicas de formacin del profesorado y, en definitiva, regular el proceso de concrecin del currculo adaptando sus contenidos y su desarrollo a las demandas de cada comunidad educativa. Los criterios de evaluacin debern servir como indicadores de la evolucin de los aprendizajes del alumnado, como elementos que permitan valorar los desajustes y necesidades detectadas y como referentes para estimar si las estrategias de enseanza puestas en juego son o no adecuadas. Por tanto, de acuerdo con los objetivos y contenidos propuestos, los criterios de evaluacin para esta asignatura son: 1. Conocer y expresar con claridad los rasgos propios de la moralidad humana y los conceptos bsicos de la estructura moral de los seres humanos, tales como dignidad personal, valor, norma, deber y responsabilidad moral. 2. Comprender y expresar correctamente el significado histrico y plural de las normas y valores morales de los individuos y de las sociedades humanas sin derivar acrticamente en una indiferencia moral ni en un relativismo absoluto. 3. Conocer y apreciar las diferentes pautas culturales y morales que se dan en las sociedades modernas, como expresin de la riqueza cultural de la humanidad. 4. Identificar y expresar de modo fundamentado los principales conflictos morales del mundo actual en los que se presentan de modo claro posiciones ticas diferentes u opuestas. 5. Conocer y exponer de modo adecuado las principales aportaciones tericas de los proyectos ticos de nuestra poca, en particular de los Derechos Humanos. 6. Conocer y expresar de modo correcto y razonado la nocin de sistema democrtico y del Estado social de derecho como forma de organizacin poltica en Espaa y en todo el mundo. 7. Conocer y expresar adecuadamente los principales ncleos conceptuales de algunos sistemas ticos occidentales que ms han contribuido con sus aportaciones conceptuales y con su prctica social al reconocimiento de las libertades y los derechos de las personas en todo el mundo. 8. Utilizar el dilogo y la argumentacin como medio adecuado para justificar las propias posiciones ticas y para refutar las ajenas. Se pretende evaluar el uso adecuado de la argumentacin sobre dilemas y conflictos morales y el grado de conocimiento y respeto hacia a las posiciones divergentes de los interlocutores tanto en el aula como en el mbito familiar y social.

9. Participar de modo democrtico y cooperativo en todas las actividades programadas tanto en el aula como fuera de ella. 10. Iniciar la construccin de un cdigo de conducta moral personal y autnomo. Se pretende evaluar si el alumnado es capaz de comenzar en esta etapa de desarrollo psicolgico la creacin de su propio itinerario de madurez moral, superando los niveles convencionales del desarrollo moral e iniciando el nivel de universalidad e imparcialidad ticas.

COMPETENCIAS Competencia social y ciudadana - Propiciar la adquisicin de habilidades para vivir en sociedad y para ejercer la ciudadana democrtica. - Desarrollar habilidades que permitan participar, tomar decisiones, elegir la forma adecuada de comportarse en determinadas situaciones y responsabilizarse de las decisiones adoptadas y de las consecuencias derivadas de las mismas. - Utilizar el dilogo y otros procedimientos no violentos para la resolucin de problemas. - Conocer los fundamentos y los modos de organizacin de los estados y de las sociedades democrticos y de otros contenidos especficos como la evolucin histrica de los derechos humanos y la forma en que se concretan y se respetan o se vulneran en el mundo actual. - Construir, aceptar y practicar normas de convivencia acordes con los valores democrticos, ejercitar los derechos y libertades, asumir las responsabilidades y deberes cvicos Aprender a aprender - Fomentar la conciencia de las propias capacidades a travs de la educacin afectivo emocional y las relaciones entre inteligencia, emociones y sentimientos. - Estimular las habilidades sociales, impulsar el trabajo en equipo, la participacin y el uso sistemtico de la argumentacin, la sntesis de las ideas propias y ajenas, la confrontacin ordenada y crtica de conocimiento, informacin y opinin. Autonoma e iniciativa personal - Desarrollar iniciativas de planificacin, toma de decisiones, participacin y asuncin de responsabilidades. - Contribuir a que los alumnos y alumnas construyan un juicio tico propio basado en los valores y prcticas democrticas. Comunicacin lingstica - Ejercitarse en la escucha, la exposicin y la argumentacin.

- Utilizar tanto el lenguaje verbal como el escrito, la valoracin crtica de los mensajes explcitos e implcitos en fuentes diversas como medios para la comunicacin de sentimientos, ideas y opiniones. - Conocer y utilizar trminos y conceptos propios del anlisis de lo social. CONTENIDOS Los contenidos se presentan en tres bloques temticos relacionados con los objetivos especificados en al apartado anterior. Cada bloque selecciona los temas y problemas que se consideran ms relevantes de acuerdo con las finalidades de la asignatura, aunque no pretenden una secuenciacin y organizacin determinada, sino que admiten diferentes articulaciones. En todo caso, cada ncleo temtico incluye los contenidos bsicos que deben servir de referente para el desarrollo de las distintas programaciones y su concrecin en unidades didcticas. UNIDADE 1 OBXECTIVOS 1. Distinguir entre os distintos factores que determinan o comportamento humano e comprender a sa relacin. 2. Coecer os compoentes da personalidade individual e entender esta como base do noso sentido da propia identidade. 3. Asumir a necesidade de encontrar un camio propio de realizacin responsable como persoa. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Enumera e ordena os factores que determinan o noso comportamento, desde os mis bsicos e animais aos mis especificamente humanos. 1.2. Distingue entre o mero impulso e o desexo elaborado, as como entre querer do desexo e querer da vontade guiada pola razn. 2.1. Diferenza entre temperamento e carcter, as como entre personalidade e imaxe dun mesmo. 2.2. Mostra con exemplos a importancia do respecto identidade persoal e sinala obxectivos de mellora nos dous ou tres campos nos que os seus defectos de personalidade son mis evidentes. 3.1. Aprecia a obriga de desenvolver a personalidade tendo en conta tanto a libre realizacin persoal como a integracin exitosa na sociedade.

COMPETENCIAS - Percibir as diferenzas de conduta entre individuos como causadas por formas de personalidade diferente. - Autoanalizarse e valorar a incidencia de distintos factores internos e externos na propia conduta. - Distinguir entre desexos e intereses, atribundo correctamente uns e outros aos factores condutuais que os determinan. - Diferenciar entre a parte da personalidade que se ten por temperamento e a que provn de factores ambientais, como a educacin. - Percibir as imaxes peculiares que teen as persoas de si mesmas, aceptando as diferenzas que gardan coa nosa propia imaxe e procurando respectalas. - Avaliar os distintos trazos da propia personalidade e establecer obxectivos de mellora naqueles que se consideren mis dbiles. - Compaxinar a libre realizacin persoal cunhas circunstancias aceptables de integracin na vida social. - Enumerar as dimensins fundamentais da responsabilidade persoal e xustificar esa responsabilidade como contrapartida da propia liberdade.

CONTIDOS - Os factores que determinan o comportamento humano. - Exemplificacin de distintos tipos de conduta e valoracin deles mediante introspeccin. - Adopcin dunha actitude de curiosidade intelectual en relacin cos factores do comportamento humano. - A base do noso comportamento: impulsos, desexos e sentimentos. - Razoamento sobre as bases biolxicas dos nosos impulsos, desexos e sentimentos. - Interese nas explicacins cientficas da propia conduta. - O nivel racional do noso comportamento: intelixencia e intereses e o papel decisivo da vontade. - Comparacin entre desexos e intereses, indicando o papel que ten a razn na determinacin dos segundos. - Aceptacin da razn como principio reitor supremo da propia conduta. - Recoecemento de que s a vontade nos permite seguir os citados da nosa razn.

- Concepto e compoentes da personalidade. - Discusin sobre as posibilidades de modificar os distintos compoentes da personalidade. - Apertura crtica e eventual modificacin dos trazos da propia personalidade. - Temperamento e carcter. - Valoracin dos aspectos da propia conduta que dependen do temperamento e/ou do carcter. - Compromiso co desenvolvemento dun carcter ben formado e firme. - A imaxe de ns mesmos e a nosa identidade persoal. - Enumeracin dos trazos definitorios de distintas identidades persoais e elaboracin de explicacins das sas diferenzas. - Respecto cara s identidades persoais alleas. - Asuncin do obxectivo de lograr unha identidade propia coherente e madura. - A nocin de realizacin persoal satisfactoria. - Formulacin de guins alternativos de realizacin persoal e valoracin do seu carcter mis ou menos satisfactorio. - Aprecio da necesidade de formularse na vida obxectivos de realizacin persoal. - A nocin de integracin social exitosa. - Deteccin de modalidades e causas de non integracin social no mbito inmediato. - Aceptacin do imperativo de integrarse de xeito satisfactorio e produtivo no propio mbito social.

UNIDADE 2 OBXECTIVOS 1. Entender que ser humano est feito para a vida social e analizar cales son as causas do noso comportamento que proceden do medio social. 2. Asimilar que o xito na vida vai depender, en gran parte, da comprensin e a boa xestin das relacins interpersoais. 3. Entender a importancia da moral como conxunto de regras que nos permiten orientarnos na vida, as como a distincin entre 9

moral e tica. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Comprende que os seres humanos necesitamos tecer unha rede de relacins afectivas con outros seres humanos para realizarnos 1.2. Recoece que no proceso de socializacin se interiorizan valores, normas e crenzas sociais. 2.1. Entende a sa obriga de respectar os demais e de manter unha relacin diferente e axeitada a cada clase de persoas. 2.2. Aprende a xestionar os conflitos de maneira que non adopten formas destrutivas e violentas, senn que se convertan en xogos de suma positiva. 3.1. Asimila que a moral o conxunto de regras que nos orientan no camio, a mido imprevisible, da vida. COMPETENCIAS - Diferenciar entre os factores endxenos e os factores culturais da personalidade e a conduta humanas. - Percibir a importancia que ten a rede de relacins sociais de cada individuo para a formacin da sa personalidade. - Apreciar a importancia do proceso de socializacin e dos seus axentes na adquisicin dunha personalidade madura. - Actuar segundo o principio de poerse no lugar do outro nas relacins con outras persoas, tratndoas como nos gustara ser tratados por elas. - Empregar unha actitude de respecto nas relacins interpersoais, por moi variadas que sexan. - Manexar os conflitos interpersoais de xeito racional e buscando acordos vantaxosos para todas as partes. - Utilizar de xeito consistente o propio sistema de normas e valores como referencia para orientarse ante os problemas da vida. - Distinguir entre o punto de vista propio da moral e o punto de vista propio da tica, que reflexiona sobre os contidos da conciencia moral. CONTIDOS - A condicin social do ser humano. - Realizacin de sociogramas que mostren a estrutura das relacins sociais nun grupo humano. - Valoracin positiva do capital social que representa a rede de relacins interpersoais de cada individuo.

10

- O papel do proceso de socializacin na formacin da personalidade individual. - Visionado dalgn documental ou pelcula nos que se reflicta a importancia do proceso de socializacin. - Respecto e agradecemento cara aos axentes socializadores que nos axudan a desenvolver a nosa personalidade. - Os valores, as normas e as crenzas sociais e individuais. - Comparacin entre os valores, as normas e as crenzas do alumnado e os das xeracins anteriores (pais e avs). - Recoecemento de que a vida social esixe compartir un ncleo comn de valores, normas e crenzas. - Reivindicacin da propia autonoma na aplicacin dos valores, normas e crenzas que sustentan a vida social. - O papel da empata e a reciprocidade nas relacins interpersoais. - Exemplificacin de relacins de empata e reciprocidade en distintas clases de relacins interpersoais. - Comprensin das peculiaridades e os puntos de vista dos outros cos cales interactuar, pondonos no seu lugar. - O respecto como base tica das relacins interpersoais. - Diferenciacin entre respecto e aceptacin da conduta, as normas, os valores e as crenzas doutras persoas, coas que podemos discrepar. - Aceptacin do respecto cara a toda persoa polo feito de selo como base tica das relacins interpersoais. - A formulacin, manexo e resolucin dos conflitos interpersoais. - Proposta de distintos tipos de conflito interpersoal e discusin de vas de resolucin deles. - Aceptacin do conflito como algo que hai manexar de xeito intelixente e creativo. - O papel da moral nas nosas vidas. - Comparacin, utilizando personaxes reais ou de ficcin, de distintos modos de vida, establecendo as diferentes morais que seguen e valorando as consecuencias delas. - Aprecio da consistencia moral na nosa conduta e rexeitamento dos comportamentos oportunistas neste sentido. - Preferencia das morais universalistas que descansan no respecto a todos os seres humanos. 11

- A distincin entre moral e tica. - Proposta de diversas teses morais asumidas polos alumnos e alumnas, e anlise tica da sa fundamentacin e validez. - Aprecio da tica como reflexin capaz de robustecer e dar coherencia nosa moral.

UNIDADE 3 OBXECTIVOS 1. Reflexionar acerca da validez das normas morais que asumimos como propias. 2. Analizar en que pode consistir a nosa felicidade, entendida como tendencia da natureza humana. 3. Asimilar que a felicidade pode entenderse de diferentes maneiras, e que todas deben ser tidas en conta. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Distingue entre intuicin moral e razoamento moral. 1.2. Diferencia entre os dous patrns o humanista e o religioso que, ao longo da historia, diversos pensadores utilizaron para determinar a validez das normas morais. 2.1. Coece a teora tica do hedonismo, e capaz de argumentar as dificultades que esta teora formula, as como a sa reformulacin na teora utilitarista. 2.2. Entende que para outros pensadores a felicidade humana consiste en autorrealizarnos como persoas, desenvolvendo ao mximo as nosas potencialidades. 3.1. Percibe que a felicidade est composta tanto de elementos primarios, os mis bsicos, como de elementos mis elevados ou persoais, e que hai que articular uns e outros. COMPETENCIAS - Distinguir entre discursos morais, de aprobacin ou reprobacin de certas condutas, e discursos ticos, de argumentacin da validez de determinadas normas morais. - Diferenciar entre argumentacins ticas de tipo humanista e 12

fundamentacins ticas de tipo relixioso. Enumerar os distintos elementos que compoen a felicidade humana, e exemplificalos axeitadamente. Percibir as limitacins de calquera formulacin tica puramente individualista, como o hedonismo. Argumentar a aceptabilidade do utilitarismo, acoutando as sas limitacins. Aplicar o concepto de autorrealizacin ao propio proxecto de vida e converter ese proxecto nun elemento motivador da propia conduta. Ordenar de xeito argumentado os niveis que compoen a felicidade humana. Exemplificar a diferenza entre o necesario na vida e o importante nela.

CONTIDOS - A moral entendida como intuicin baseada no sentimento. - Autoexame por introspeccin das propias intuicins morais, ordenndoas segundo o seu grao de evidencia. - Afirmacin dun ncleo bsico de evidencias morais socialmente compartidas. - A tica concibida como argumentacin acerca da validez das normas morais. - Cuestionamento de intuicins morais discutibles, asumidas de xeito non racional como crenzas. - Apertura problematizacin de certas evidencias ticas de base escasamente racional. - O punto de vista humanista e o punto de vista relixioso na fundamentacin da moral. - Comparacin entre estilos de argumentacin filosfico-humanista e estilos de argumentacin de base relixiosa. - Aprecio da razn como medio xerador de acordos na esfera moral, mis al das distintas posicins que se mantean respecto do feito relixioso. - A felicidade como obxectivo xeral do ser humano segundo a perspectiva humanista. - Discusin sobre as distintas concepcins e elementos da felicidade humana. - Aceptacin, dentro duns lmites morais precisos, da diversidade de formas de entender a felicidade. - A felicidade concibida como pracer: o hedonismo e os seus 13

problemas. - Anlise da relacin entre as distintas clases de praceres e da sa contribucin felicidade. - Predisposicin a facer bo uso das distintas formas de pracer, tendo en conta as sas consecuencias. - A felicidade entendida segundo o principio da utilidade. - Elaboracin e discusin dos conceptos de utilidade individual e de utilidade social. - Aprecio da visin social da tica utilitarista e rexeitamento dalgunhas consecuencias do utilitarismo extremo. - A felicidade concibida como autorrealizacin. - Reconsideracin do propio proxecto de vida e comparacin cos doutros, discutindo os aspectos positivos e negativos de cada un. - Compromiso cos obxectivos do propio proxecto de vida e vontade de realizalos. - Os compoentes da felicidade e a sa ordenacin. - Consideracin da relacin entre os diversos compoentes da felicidade, ordenndoos nunha perspectiva global de realizacin como persoa. - Asuncin dunha visin rica, equilibrada e a longo prazo da felicidade persoal.

UNIDADE 4 OBXECTIVOS 1. Comprender os enunciados bsicos dos filsofos partidarios dunha tica fundada no concepto racional do deber. 2. Asimilar que o respecto dignidade humana un fin racional e universal que nos acolle e nos compromete a todos. 3. Entender que implica a autonoma moral e quen decreta as leis rexidas pola nosa vontade.

CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Entende que, para os estoicos, o ser humano virtuoso cando acta de acordo cos seus deberes e non movido polas sas paixns. 14

1.2. Coece e comprende o concepto de imperativo categrico formulado por Kant. 2.1. Interioriza que todo ser humano ten dereito a buscar, por si mesmo, a sa propia forma de felicidade. 2.2. Asume que a dignidade dos animais distinta humana e que estes non poden ter os mesmos dereitos que as persoas. 3.1. consciente de que, cando facemos algo por sentido do deber, o facemos porque ns mesmos somos a fonte da obriga que rexe a nosa conduta. COMPETENCIAS - Distinguir entre as decisins persoais movidas polos impulsos e os desexos e aquelas guiadas pola razn e realizadas pola vontade. - Argumentar as vantaxes do dominio dun mesmo que propugna a tica estoica. - Aplicar o imperativo categrico de Kant a dilemas morais da vida real. - Argumentar que a razn ltima da nosa idea do deber ten que ser o respecto dignidade humana. - Diferenciar entre o que ten prezo e o que non o ten, como todo o que atinxe dignidade humana. - Distinguir entre o respecto con que merecen ser tratados os animais e o respecto con que deben ser tratados os humanos. - Exemplificar casos de cumprimento do deber por obriga externa e outros de respecto ao deber por obriga interna. - Asociar os conceptos de razn, vontade e autonoma moral nocin de liberdade. CONTIDOS - A razn como criterio moral independente dos fins concretos. - Exemplificacin da diversidade de fins que se formulan as persoas, e da relativa incompatibilidade entre eles. - Respecto polos fins concretos que asumen as persoas, sempre que non contradigan o que nos dita a razn. - A tica estoica: dominio das paixns, razn e vontade. - Razoamento sobre a relacin entre paixns, razn e vontade, xustificando a subordinacin das primeiras a estas ltimas. - Aceptacin tanto da existencia das paixns como da sa necesaria subordinacin razn e vontade. - A tica kantiana: o comportamento polo deber e o imperativo categrico. 15

- Comparacin entre comportamentos acordes co deber e comportamentos polo deber. - Comprobacin de como a negacin do imperativo categrico contraria razn, pois leva contradicins. - Aceptacin da perspectiva tica universalista implcita no imperativo categrico. - O respecto dignidade humana como principio racional e universal. - Exemplificacin de casos que supoen un ataque dignidade humana e argumentacin do seu carcter non universalizable. - Compromiso persoal co principio do respecto dignidade humana. - A persoa como medio e como fin en si mesmo. - Discusin dos lmites que hai que poer ao uso das persoas como medios de fins alleos. - Rexeitamento da mera instrumentalizacin das persoas, que nega a sa condicin de fins en si mesmos. - O respecto aos animais pola sa condicin de seres capaces de sentir dor, pracer e outras emocins. - Comparacin dos trazos psquicos de certos animais superiores cos que son propios dos humanos. - Recoecemento dos dereitos dos animais superiores como seres que senten. - Obriga imposta externamente e obriga interna, imposta pola nosa conciencia. - Recordo e invencin de comportamentos por obriga externa e por obriga interna. - Desenvolvemento de sentimentos de obriga interna como base do cumprimento do deber. - Os conceptos de autonoma moral e de heteronoma moral. - Discusin do paso da heteronoma moral autonoma moral como proceso de maduracin persoal. - Aprecio da autonoma moral como base da liberdade responsable da persoa.

UNIDADE 5

16

OBXECTIVOS 1. Reflexionar acerca das garantas que permiten protexer a dignidade humana no plano da moral colectiva. 2. Analizar o contido xeral da doutrina dos dereitos humanos e as sas primeiras formulacins. 3. Coecer a evolucin e extensin da doutrina dos dereitos humanos. 4. Concienciarse de que a situacin actual dos dereitos humanos non a mesma en todo o mundo. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Diferencia entre a tica individual e a tica social e sabe aplicar esta distincin en relacin coa defensa da dignidade humana. 1.2. Coece as diferenzas entre unha esixencia moral e unha esixencia legal e consciente de que a vida social non pode organizarse s a travs das primeiras. 2.1. Entende que os dereitos humanos son os dereitos fundamentais que protexen a nosa dignidade como seres humanos. 2.2. Coece a Declaracin dos Dereitos do Home e do Cidadn e o marco histrico no que se xerou. 3.1. Sabe que a doutrina dos dereitos humanos foi integrando cada vez mis dereitos (civs, polticos e sociais) e coece os contidos destes. 3.2. consciente de que os dereitos humanos se estenderon a sectores sociais cada vez mis numerosos e capaz de poer exemplos diso. 4.1. Recoece cales son os obstculos que impiden a implantacin dos dereitos humanos nalgunhas partes do mundo. COMPETENCIAS - Situar os distintos problemas morais ben no plano da tica individual, ben no da tica social. - Distinguir entre o plano moral (autnomo) e o legal (heternomo), e xustificar a sa necesaria relacin. - Expresar de xeito coherente o ncleo da doutrina dos dereitos humanos, vinculndoa ao principio do respecto dignidade humana. - Relacionar as primeiras formulacins da doutrina dos dereitos humanos co seu contexto histrico. - Distinguir entre dereitos civs, dereitos polticos e dereitos sociais, poendo exemplos pertinentes de cada unha desas clases de dereitos. - Describir o proceso de extensin dos dereitos humanos a sectores 17

sociais cada vez mis amplos, sinalando os grandes pasos dese proceso. - Diferenciar entre rximes polticos democrticos respectuosos cos dereitos humanos e os que non o son, poendo exemplos duns e doutros. - Argumentar a conveniencia de que se estenda o respecto aos dereitos humanos no noso mundo. CONTIDOS - Os dous niveis complementarios da tica: tica individual e tica social. - Exemplificacin e discusin de condutas correspondentes aos niveis individual e social da tica. - Compromiso coas das vertentes, individual e social, do comportamento tico. - A moralidade e a legalidade como dispositivos que coadxuvan ao respecto da dignidade humana. - Anlise dos lmites da moralidade e argumentacin da necesidade dunha estrutura legal para garantir o respecto dignidade humana. - Aceptacin do sistema legal como expresin e fundamento da tica social. - Os dereitos humanos como garanta do respecto dignidade humana. - Reflexin sobre o significado e as consecuencias da idea de que calquera ser humano pose dereitos polo mero feito de ser unha persoa. - Interiorizacin da idea de que todo ser humano ten dereitos inalienables. - Primeiras formulacins da doutrina dos dereitos humanos. - Explicacin histrica das condicins sociais e polticas que prevalecan na poca da Revolucin Francesa. - Rexeitamento das limitacins que mostra a doutrina dos dereitos humanos nesa primeira formulacin. - A ampliacin do concepto de dereito humano. - Percorrido histrico que dea conta da ampliacin dos dereitos civs aos dereitos polticos, primeiro, e aos dereitos sociais, despois. - Compromiso co desenvolvemento dos contidos dos dereitos 18

humanos. - A extensin dos dereitos humanos a cada vez mis sectores sociais. - Enumeracin dos sectores sociais aos que se estenderon os dereitos humanos e argumentacin da xustiza desa extensin. - Apoio extensin dos dereitos humanos aos sectores sociais que estiveron ou estn excludos deles. - Obstculos que se opoen implantacin dos dereitos humanos no noso mundo. - Anlise dos factores que impiden, en distintas partes do mundo, o recoecemento efectivo dos dereitos humanos. - Interese polo estado e o desenvolvemento dos dereitos humanos en calquera parte do mundo. - As razns do noso compromiso moral cos dereitos humanos. - Reflexin sobre as consecuencias favorables para a vida social do respecto aos dereitos humanos. - Compromiso activo coa defensa dos dereitos humanos en todos os pases.

UNIDADE 6 OBXECTIVOS 1. Interiorizar o concepto de democracia e asimilar o ideal do sistema democrtico de goberno. 2. Asumir os principios e as regras bsicas que rexen o comportamento democrtico. 3. Entender mediante que procedementos exercen os cidadns o poder poltico nunha democracia. 4. Coecer o concepto do Estado democrtico de dereito e as sas formas. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Describe as orixes e a evolucin histrica do ideal democrtico, e explica que para o ideal democrtico moderno a soberana reside no conxunto da sociedade. 1.2. Comprende o mecanismo bsico polo que o pobo, a travs do concepto da vontade popular, pode exercer o poder poltico nunha democracia. 19

2.1. Asimilou os tres aspectos bsicos que entraa unha actitude democrtica: renuncia violencia, tolerancia e disposicin a negociar. 2.2. Acepta as catro regras bsicas do xogo democrtico: respecto lei, respecto aos dereitos das minoras, respecto aos dereitos individuais e respecto aos dereitos humanos. 3.1. Explica o principio de representacin poltica que permite aos cidadns participar no poder poltico a travs do sufraxio universal. 3.2. Define o principio de separacin de poderes e sabe en que consiste e en quen reside o poder executivo, o poder lexislativo e o poder xudicial. 4.1. Coece cales son as caractersticas fundamentais dun Estado democrtico de dereito e as diversas formas que pode adoptar. COMPETENCIAS - Enmarcar historicamente o xurdimento do ideal democrtico moderno. - Distinguir entre a vontade particular de cada un dos individuos que compoen o pobo e a vontade colectiva deses individuos expresada conxuntamente. - Diferenciar entre a mentalidade democrtica e a mentalidade autoritaria, enumerando os trazos bsicos da primeira. - Aplicar as regras de xogo da democracia resolucin de conflitos concretos. - Usar de xeito xustificado e coherente os mecanismos de voto e representacin poltica propios dunha democracia. - Atribur correctamente a responsabilidade de diversas tarefas polticas ao correspondente poder bsico do Estado. - Distinguir entre un Estado de dereito e un Estado democrtico de dereito. - Enumerar e definir as distintas formas de Estado democrtico de dereito existentes na actualidade. CONTIDOS - A orixe e o sentido da democracia moderna. - Consulta de textos histricos que mostren as circunstancias nas que tomou forma o ideal democrtico. - Adopcin dunha actitude de curiosidade intelectual en relacin cos antecedentes histricos e a evolucin das nosas institucins. - A soberana popular e o principio do goberno da maiora como base da democracia. - Deducin racional, a partir dunha tica da dignidade humana e a autonoma moral do individuo, do concepto de democracia. 20

- Interiorizacin do ideal democrtico como plasmacin poltica do ideal dos dereitos humanos. - Os compoentes esenciais da mentalidade democrtica. - Comparacin entre a mentalidade democrtica e a mentalidade autoritaria, e valoracin da adecuacin dunha e outra vida moderna. - Identificacin persoal coas actitudes democrticas rexeitamento das actitudes autoritarias. - As regras de xogo bsicas da democracia. - Inducin das regras de xogo da democracia a partir da anlise do seu concepto e dos trazos da mentalidade democrtica. - Interese pola xustificacin en termos de racionalidade democrtica dos procedementos da nosa democracia. - Como se organiza unha democracia: o voto, a representacin poltica e o control do poder estatal. - Repaso das ltimas convocatorias electorais e valoracin dos mecanismos de control dos polticos nelas elixidos. - Compromiso crtico cos procedementos representativos e de control da democracia espaola. - A divisin de poderes do Estado. - Distincin das diversas funcins e tarefas polticas do Estado e argumentacin da conveniencia de distribulas entre poderes diferentes. - Respecto crtico cara aos distintos poderes do Estado democrtico. - O Estado democrtico de dereito. - Argumentacin da relacin entre Estado democrtico e Estado de dereito (sen respecto lei non hai democracia, e sen democracia non hai legalidade lextima). - Aprecio do privilexio que supn vivir e participar nun Estado democrtico de dereito. - As formas do Estado democrtico de dereito. - Anlise das distintas estruturas de poder de diversas democracias. - Aceptacin da lexitimidade democrtica das distintas formas que adoptan os Estados democrticos de dereito.

21

UNIDADE 7 OBXECTIVOS 1. Entender cales son as bases xurdicas do Estado democrtico de dereito espaol. 2. Coecer e interiorizar o sentido e os principios fundamentais da Constitucin Espaola. 3. Distinguir os valores bsicos que inspiran a Constitucin Espaola. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Entende o concepto e o funcionamento dun ordenamento xurdico, e oece a sa estrutura xerrquica. 1.2. Asimila a importancia da Constitucin como norma suprema que preside o ordenamento xurdico. 2.1. Argumenta a singularidade histrica e as virtudes da nosa Constitucin actual en comparacin coas sas antecesoras. 2.2. Entende e asimila o sentido e os principios fundamentais contidos no Prembulo e no Ttulo preliminar da Constitucin. 3.1. Identifica e sita na Constitucin os valores de liberdade, igualdade, solidariedade, participacin e xustiza. COMPETENCIAS - Distinguir entre condutas realizadas de acordo co ordenamento xurdico e condutas contrarias a este. - Situar diversas disposicins legais no nivel que lles corresponde dentro da xerarqua normativa. - Establecer a correspondencia entre cada dereito e os deberes que leva anexos. - Sinalar algunhas diferenzas entre a Constitucin Espaola actual e outras constitucins espaolas. - Explicar o significado dos conceptos bsicos que aparecen no Prembulo da Constitucin. - Definir as caractersticas fundamentais do Estado espaol tal e como se establecen nos dous primeiros artigos da Constitucin. - Defender argumentalmente os valores de liberdade, igualdade, solidariedade, participacin e xustiza que informan a Constitucin Espaola. - Localizar eses valores nos correspondentes artigos do texto constitucional.

22

CONTIDOS - O ordenamento xurdico democrtico. - Comparacin do ordenamento xurdico propio do Estado democrtico de dereito con outros marcos polticos non democrticos. - Respecto razoado e crtico cara ao noso ordenamento xurdico democrtico. - A xerarqua normativa: Constitucin, leis e outras disposicins normativas. - Localizacin de distintas disposicins dentro da xerarqua normativa e explicacin das sas relacins. - Aceptacin crtica das normas legais e da sa necesaria disposicin xerrquica. - Dereitos e deberes no ordenamento xurdico. - Inducin dos deberes que leva consigo cada un dos dereitos protexidos por ese ordenamento. - Recoecemento dos deberes implicados en cada dereito que tal ordenamento garante. - A Constitucin Espaola de 1978 en perspectiva histrica. - Comparacin das circunstancias en que se elaborou a Constitucin de 1978 coas que acompaaron a outras anteriores. - Apertura a unha perspectiva histrica e non dogmtica ao xulgar os fenmenos sociopolticos. - O Prembulo da Constitucin como declaracin de principios. - Explicacin dos termos esenciais do Prembulo da Constitucin. - Compromiso persoal cos principios expresados nese Prembulo. - Os dous primeiros artigos da Constitucin como definicin das caractersticas fundamentais do Estado espaol. - Lectura comentada e posterior discusin dos artigos indicados. - Respecto cara a esas caractersticas bsicas do Estado como expresin da vontade democrtica dos espaois. - Os principios de liberdade, igualdade, solidariedade e participacin como valores constitucionais bsicos. - Localizacin no texto constitucional e xustificacin en termos tico-polticos deses valores.

23

- Adhesin visin democrtica da vida poltica e social que a Constitucin recolle. - A xustiza como valor que harmoniza todos os demais valores e determina a sa aplicacin. - Discusin sobre a forma de harmonizar os valores de liberdade, igualdade e solidariedade, para que o resultado desa harmonizacin sexa a xustiza. - Asuncin dunha visin pluralista, e sempre aberta revisin crtica e renegociacin dos valores bsicos da nosa convivencia.

UNIDADE 8 OBXECTIVOS 1. Aprender as atribucins do poder lexislativo e do poder executivo, as como a funcin de control do segundo polo primeiro. 2. Distinguir as funcins do poder xudicial e do resto de institucins bsicas do Estado espaol. 3. Coecer a articulacin territorial do Estado. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Explica a composicin e as atribucins bsicas das Cortes Xerais e entende a sa funcin lexislativa. 1.2. Describe cales son as atribucins e as tarefas bsicas do Goberno, as como a sa eleccin e composicin, e comprende como as Cortes controlan o Goberno. 2.1. Define as tarefas do poder xudicial e aprecia a importancia da sa independencia. 2.2. Enumera o resto das institucins bsicas do Estado e distingue as sas funcins principais. 3.1. Comprende que o Estado espaol se estrutura territorialmente en municipios, provincias e comunidades autnomas (e as cidades autnomas de Ceuta e Melilla), e entende a reparticin de competencias entre estas e o Estado. COMPETENCIAS - Identificar os rganos centrais do poder lexislativo e do poder executivo segundo a Constitucin. - Asignar s Cortes Xerais as atribucins e as tarefas que especifica a 24

Constitucin. Atribur ao Goberno as competencias e as tarefas que lle asigna a Constitucin. Caracterizar o poder xudicial, os seus representantes e o seu rgano de goberno, e indicar os principios que asume este poder. Diferenciar as funcins da Coroa no sistema poltico deseado pola Constitucin. Enumerar e definir as demais institucins bsicas do Estado democrtico de dereito que a Constitucin establece. Identificar a organizacin e as funcins da administracin local tal e como veen estipuladas pola Constitucin. Explicar a estrutura institucional e as competencias das comunidades autnomas, segundo as previsins constitucionais.

CONTIDOS - As Cortes Xerais: composicin e funcins. - Visionado dalgunhas sesins das Cortes (Congreso e Senado) e explicacin das sas actividades e protagonistas. - Identificacin democrtica e respecto cara s Cortes Xerais como representacin do pobo espaol. - O Goberno de Espaa: eleccin, composicin e funcins. - Explicacin/investigacin polos alumnos e as alumnas do proceso de investidura e das tarefas do presidente do Goberno e dos distintos ministerios. - Recoecemento da autoridade do Goberno, anda que non se estea de acordo coas sas polticas. - O control do Goberno polas Cortes. - Explicacin/investigacin polos alumnos e as alumnas da composicin dos grupos de oposicin ao Goberno, dos seus programas e actividades. - Aceptacin do papel crtico da oposicin como elemento fundamental do rxime democrtico, baseado na competicin entre opcins polticas diferentes. - O poder xudicial: principios, organizacin e funcins. - Confeccin dun organigrama da organizacin xudicial do Estado e anlise dos artigos clave que definen este poder na Constitucin. - Respecto crtico cara independencia e as resolucins do poder xudicial. - Coroa como institucin simblica, arbitral e moderadora. - Comparacin entre os poderes decisorios do Estado e o poder 25

simblico, arbitral e moderador representado pola Coroa. - Respecto polo xefe do Estado non s como persoa, senn tamn polo que representa. - O Tribunal Constitucional, a Administracin, as Forzas Armadas, as Forzas e Corpos de Seguridade, os partidos polticos e os sindicatos. - Descricin das funcins de todas estas institucins bsicas do Estado. - Aceptacin da necesidade de que esas funcins sexan realizadas, baixo control democrtico por tales institucins. - A administracin local: organizacin e funcins. - Discusin sobre os problemas locais e a forma de resolvelos por parte do correspondente concello ou deputacin ou outra corporacin provincial. - Implicacin persoal, como cidadn, nos problemas colectivos a escala local. - As comunidades autnomas: estrutura institucional e competencias. - Estudo dos aspectos mis importantes do estatuto da propia comunidade autnoma. - Identificacin democrtica e respecto cara s institucins autonmicas, dentro do esprito da Constitucin.

UNIDADE 9 OBXECTIVOS 1. Asumir os principais problemas aos que deben enfrontarse as democracias desenvolvidas na actualidade. 2. Analizar e comprender as causas que conducen a situacins de exclusin social. 3. Interiorizar a necesidade dunha resposta cidad exclusin social e entender as caractersticas desa resposta. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Distingue e relaciona os dous principais bloques de problemas tecnoambientais e directamente sociais das sociedades actuais, e sabe explicar as sas causas. 26

1.2. Coece as variadas formas de exclusin social e capaz de poer exemplos de cada unha delas. 2.1. Diferencia entre carencias e peculiaridades sociais e sabe recoecer en que circunstancias poden conducir exclusin social. 2.2. Detecta e rexeita as actitudes que poden levar exclusin social e coece a forma de combatelas. 3.1. Explica o concepto de igualdade cidad, matizando as sas distintas facetas conceptuais. COMPETENCIAS - Distinguir entre os problemas sociais de orixe tecnoambiental e os problemas sociais causados polas relacins entre as persoas e os grupos. - Detectar a ausencia das oportunidades e as vantaxes que axudan aos individuos a realizarse como persoas na vida social. - Enumerar, definir e exemplificar as formas de exclusin social predominantes na actualidade. - Diferenciar entre carencias e peculiaridades como puntos de partida distintos dos procesos de exclusin. - Exemplificar tanto carencias como particularidades que orixinan procesos de exclusin social. - Definir as actitudes sociais que favorecen a exclusin de determinados individuos e grupos. - Interpretar a igualdade cidad como un valor baseado na aceptacin e o respecto s diferenzas. - Interpretar a igualdade cidad como un valor baseado na liberdade de opcin individual e na solidariedade. CONTIDOS - Os problemas das democracias avanzadas: problemas tecnoambientais e problemas sociais. - Localizacin dos problemas sociais a partir das percepcins do alumnado, analizando as sas caractersticas e as sas causas. - Interese polos problemas da colectividade e curiosidade intelectual en relacin coas sas causas. - A exclusin social como problema nas democracias avanzadas. - Discusin do concepto de inclusin/exclusin social a partir das propias percepcins do alumnado. - Solidariedade cos individuos e os grupos que sofren situacins de exclusin social.

27

- As formas actuais de exclusin social. - Investigacin sobre as formas actuais de exclusin social e debate sobre as sas causas. - Compromiso persoal coa loita contra a exclusin social en todas as sas formas. - As carencias que levan exclusin. - Exame dos distintos tipos de carencias que xeran formas de exclusin social. - Inquietude en relacin coas circunstancias carenciais que conducen exclusin social. - As peculiaridades que poden dar p exclusin. - Discusin sobre a aceptacin ou o rexeitamento social das distintas peculiaridades que mostran os individuos e os grupos. - Aceptacin e respecto cara aos que teen peculiaridades que os diferencian da maiora social. - As actitudes sociais que fomentan a exclusin. - Deteccin por introspeccin de actitudes de ausencia de empata, receo, etc., que poden orixinar condutas excluntes. - Autocrtica en relacin coas propias actitudes e comportamentos cara aos demais. - Igualdade cidad, diversidade e liberdade. - Explicacin de que o concepto de igualdade cidad non excle a diversidade nin a liberdade dos iguais. - Aprecio da diversidade e a liberdade, tamn a dos que son diferentes a un. - Igualdade cidad, respecto e solidariedade. - Explicacin de que o concepto de igualdade cidad esixe o respecto e a solidariedade entre todos os iguais. - Compromiso persoal co respecto e a solidariedade cidad.

UNIDADE 10 OBXECTIVOS 1. Asimilar o concepto de discriminacin social, nas sas vertentes de discriminacin declarada e de discriminacin encuberta. 28

2. Coecer e asumir que o colectivo mis amplamente discriminado ao longo da historia foi o das mulleres. 3. Coecer e comprometerse coas medidas que buscan promover unha igualdade efectiva entre homes e mulleres. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Entende en que consiste a discriminacin social e cles son os mecanismos que a xeran. 1.2. Recoece que a discriminacin pode operar de xeito declarado ou encuberto e sabe cales son os colectivos aos que mis afecta. 2.1. consciente da situacin de discriminacin que sufriron as mulleres ao longo da historia e da loita por cambiar tal situacin nos ltimos tempos. 2.2. Recoece o papel desempeado polo movemento feminista no camio cara igualdade entre sexos e consciente da situacin actual a este respecto. 3.1. Sabe que queda por facer para conseguir a igualdade efectiva entre homes e mulleres e enumera medidas concretas para avanzar neste sentido. COMPETENCIAS - Percibir as situacins de discriminacin que afectaron a diversos colectivos ao longo da historia e as que seguen existindo na actualidade. - Distinguir entre as situacins de discriminacin social declarada e as situacins de discriminacin social encuberta. - Xulgar correctamente en termos ticos as situacins de discriminacin social detectables no noso mundo. - Diferenciar entre a condicin da muller nas sociedades patriarcais e a sa situacin nas sociedades modernas. - Enumerar as conquistas das mulleres ao longo do ltimo sculo, no proceso de modernizacin das nosas sociedades. - Avaliar de xeito realista a situacin das mulleres na actualidade, percibindo o que queda por facer no terreo da igualdade social entre os sexos. - Detectar non s as formas mis ferintes de opresin feminina, senn tamn as prcticas mis solapadas de discriminacin de xnero. - Mencionar as medidas que se propoen na actualidade para alcanzar unha igualdade social de feito entre homes e mulleres. CONTIDOS - O concepto de discriminacin social. 29

- Exemplificacin e discusin de situacins e historias de discriminacin social no noso mundo e no pasado. - Rexeitamento razoado da discriminacin social en todas as sas formas como fenmeno radicalmente inxusto e socialmente disgregador. - A quen afecta a discriminacin: discriminacin declarada e discriminacin encuberta. - Deteccin de grupos socialmente discriminados e afondamento nas formas encubertas de discriminacin. - Crtica das actitudes de falta de equidade que estn na base dos procesos de discriminacin social. - A discriminacin como atentado contra a igualdade social e a dignidade da persoa. - Cambio de perspectiva, pondose no lugar dalgunha minora discriminada e xulgando a situacin desde ese punto de vista. - Aprecio do principio de igualdade de oportunidades, entendido como regra de xogo imprescindible nunha sociedade moderna. - A discriminacin da muller nas sociedades patriarcais do pasado. - Exame da situacin de discriminacin das mulleres en sociedades antigas e en sociedades moi tradicionais de hoxe en da. - Solidariedade coa situacin desas mulleres discriminadas e apoio sa plena emancipacin como persoas. - O avance social das mulleres nas sociedades modernas. - Investigacin/explicacin por parte dos alumnos e as alumnas dos avances na equiparacin dos sexos ao longo do ltimo sculo. - Compromiso persoal coa continuacin deses avances ata conseguir a igualdade social plena entre os dous sexos. - O movemento feminista, os seus logros e a situacin actual das mulleres. - Investigacin/explicacin por parte dos alumnos e as alumnas dalgunhas anlises e propostas feministas e da situacin actual das mulleres no mundo. - Recoecemento e respecto crtico cara a movementos sociais que, como o feminismo, promoveron ideais de igualdade e dignidade humanas. - A loita contra os restos da opresin de xnero. - Discusin dos casos e formas de opresin de xnero que anda 30

subsisten na nosa sociedade e noutras partes do mundo. - Asuncin da necesidade de acabar con esas formas de opresin de xnero non s no plano da moral privada, senn tamn no da moral pblica. - A loita pola igualdade de feito entre os sexos. - Exame sociolxico da situacin real da igualdade entre os sexos, en terreos como o laboral, o do traballo domstico, o da presenza pblica, etc. - Compromiso con actitudes e comportamentos non sexistas que fomenten unha xenuna igualdade social entre homes e mulleres.

UNIDADE 11 OBXECTIVOS 1. Entender o fenmeno da globalizacin como proceso de intensificacin das relacins de todo tipo a escala mundial. 2. Captar a relacin entre globalizacin e modernizacin, e entender os factores e os niveis de ambos os dous procesos. 3. Examinar os aspectos positivos da globalizacin e valorar a gama de oportunidades que abre para as persoas e os pases. CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Comprende a evolucin do proceso de mundializacin, desde as sas primeiras fases ata a etapa actual de globalizacin. 1.2. Diferencia as causas econmicas do proceso de globalizacin das sas causas tecnolxicas e sabe conectar unhas e outras. 2.1. Entende a estreita relacin que hai entre globalizacin e modernizacin e capta os distintos niveis da vida social nos que se d tal relacin. 2.2. Distingue os principais axentes que interveen no proceso de globalizacin e entende o seu grao de influencia neste proceso. 3.1. Coece e relaciona os efectos positivos da globalizacin en aspectos tan esenciais da vida social como o benestar material, a cultura, a liberdade e a cidadana. COMPETENCIAS - Explicar un desenvolvemento histrico de amplo percorrido como o proceso de mundializacin desde os seus comezos ata a sa 31

presente etapa de globalizacin. Relacionar grandes transformacins sociais interconectadas, como a Revolucin Industrial, a dos transportes e a dos medios de comunicacin. Aplicar esa capacidade de relacin anlise do actual proceso de globalizacin. Vincular o fenmeno da globalizacin ao proceso de modernizacin, decatndose de que un non pode existir sen o outro. Distinguir os diversos niveis da globalizacin, desde os correspondentes ao mbito econmico aos que teen que ver coa esfera espiritual. Detectar os actores mis importantes do proceso de globalizacin, desde as empresas transnacionais opinin pblica mundial. Xulgar de xeito informado e competente a relacin entre globalizacin e benestar material. Argumentar con acerto a relacin entre globalizacin, liberdade e cidadana planetaria.

CONTIDOS - As orixes da globalizacin: a Era dos Descubrimentos e o proceso de mundializacin. - Repaso de coecementos histricos que mostre os antecedentes do actual proceso de globalizacin. - Interese pola historia como disciplina explicativa dos factores que conformaron o noso mundo actual. - A globalizacin como fase actual do proceso de mundializacin. - Investigacin/presentacin dalgns datos que siten as dimensins e a dinmica do proceso de globalizacin. - Aceptacin da necesidade de xulgar calquera fenmeno social sobre a base de informacins precisas e suficientes. - Causas econmicas e causas tecnolxicas da globalizacin. - Exame dos cambios na actividade econmica e nas tecnoloxas da informacin e a comunicacin que deron p ao proceso de globalizacin. - Aprecio das consecuencias positivas do desenvolvemento tecnolxico, sen ocultar os seus aspectos negativos. - A globalizacin como efecto e causa da modernizacin. - Vinculacin de procesos de modernizacin xa coecidos coas sas repercusins globalizadoras. - Interese por coecer as consecuencias a grande escala das 32

transformacins sociais. - Os distintos niveis da globalizacin. - Exame dos diversos niveis da vida social e discusin dos cambios neles operados como consecuencia da globalizacin. - Apertura mental ante as rpidas transformacins sociais propias do noso mundo. - Os actores principais da globalizacin. - Enumeracin e caracterizacin de diversos actores sociais que estn a ter un papel relevante no proceso de globalizacin. - Respecto crtico cara s actividades deses actores do proceso globalizador. - Globalizacin, benestar material e cosmopolitismo cultural. - Posta en evidencia do impulso que a globalizacin est a dar ao desenvolvemento econmico e difusin dunha cultura planetaria comn. - Aprecio dos aspectos positivos dese desenvolvemento econmico e desa cultura planetaria, sen esquecer os aspectos negativos dun e doutra. - Globalizacin, liberdade e cidadana planetaria. - Discusin dos beneficios que a globalizacin achega liberdade individual e ao progreso dun concepto planetario de cidadana. - Compromiso co fomento da liberdade individual a escala planetaria e co ideal dunha cidadana mundial.

UNIDADE 12 OBXECTIVOS 1. Entender en que consiste o subdesenvolvemento de certos pases, as sas causas e como pode superarse. 2. Examinar os riscos tecnolxicos, ambientais e sociais que a globalizacin entraa, e o modo de previlos. 3. Comprender as causas dos conflitos internos e internacionais, sobre todo dos violentos, e asumir a conveniencia de resolvelos pacificamente. 4. Coecer e comprometerse con iniciativas capaces de fomentar a convivencia pacfica a escala mundial. 33

CRITERIOS DE AVALIACIN 1.1. Entende que para xerar unha maior riqueza preciso sobre todo incrementar a produtividade do traballo. 1.2. Asume a necesidade de que todos colaboremos na desaparicin do subdesenvolvemento e capaz de indicar medidas concretas neste sentido. 2.1. consciente dos riscos tecnolxicos actuais e asimilou que os desenvolvementos cientficos e tecnolxicos deben guiarse polo principio de precaucin. 2.2. Comprende os perigos que ameazan o ambiente e apoia as medidas que se deben adoptar neste terreo. 3.1. Distingue a variedade de factores que poden ser causa de conflitos e sabe que estes poden darse dentro dun pas ou enfrontar varios pases. 3.2. Entende que o que converte un conflito en algo destrutivo o uso da violencia e coece as principais formas de conflito violento na actualidade. 4.1. Asume que para contrarrestar os riscos da globalizacin preciso diminur as desigualdades econmicas e sociais, fomentar a igualdade de dereitos cidadns e preservar a paz.

COMPETENCIAS - Explicar o proceso polo que se produciu a diverxencia entre pases desenvolvidos e pases subdesenvolvidos. - Propoer e argumentar iniciativas capaces de axudar aos pases subdesenvolvidos a sar de tal condicin. - Detectar os riscos que entraa o desenvolvemento tecnolxico actual e aplicar axeitadamente o principio de precaucin. - Convivir coa diversidade cultural e social que fomenta o proceso de globalizacin, adoptando unha postura de integracin cidad en relacin con esa diversidade. - Enumerar as causas mis frecuentes dos conflitos, tanto internos como internacionais, e razoar a relacin entre esas causas. - Diferenciar entre conflitos violentos e conflitos non violentos, as como entre medios ilcitos e medios lcitos de resolver eses conflitos. - Indicar algunhas medidas capaces de combater as desigualdades econmicas e sociais a escala planetaria. - Relacionar o concepto dunha cidadana global co obxectivo de preservar a paz no mundo. CONTIDOS

34

- O subdesenvolvemento socioeconmico e as sas causas. - Estudo dalgn pas que pasou do subdesenvolvemento ao desenvolvemento, especificando os factores involucrados no proceso. - Valoracin positiva do desenvolvemento socioeconmico, sen ocultar os seus riscos sociais, tecnolxicos e ambientais. - O camio cara ao desenvolvemento: propostas para acabar co subdesenvolvemento. - Explicacin das condicins para o despegamento socioeconmico dos pases e das medidas adecuadas para logralo. - Compromiso persoal co obxectivo de conseguir un grao satisfactorio de desenvolvemento para todos os pases do mundo. - Os riscos tecnolxicos e ambientais nesta poca de globalizacin. - Exemplificacin de riscos tecnolxicos e ambientais, e discusin de medidas destinadas a evitalos. - Rexeitamento dun uso ambientalmente irresponsable da tecnoloxa, tanto no plano da producin como no do consumo. - Os novos riscos para a convivencia: diversidade sociocultural e integracin. - Debate sobre as diferenzas socioculturais entre os pases e dentro de cada pas, e discusin de propostas para conciliar esas diferenzas. - Aceptacin da diversidade sociocultural nun esprito de integracin cidad desa diversidade. - Os conflitos no noso mundo e as sas causas. - Exame dos conflitos mis relevantes da actualidade, anlise das sas causas e discusin de posibles vas de solucin. - Sensibilizacin ante os conflitos que ameazan a estabilidade do noso mundo e interese en buscarlles solucin. - Conflitos violentos e conflitos non violentos. - Distincin dos aspectos positivos do conflito dos seus aspectos negativos, como o recurso violencia. - Rexeitamento da violencia como forma de resolver conflitos tanto internos como internacionais. - Como loitar contra as desigualdades socioeconmicas a escala planetaria. 35

- Investigacin/explicacin das iniciativas que estn a tomar os gobernos e os organismos internacionais para combater as desigualdades socioeconmicas. - Compromiso co obxectivo de diminur as desigualdades socioeconmicas entre pases e dentro de cada pas. - Como avanzar cara a unha cidadana global que sexa garanta da paz no noso mundo. - Debate sobre iniciativas tendentes a robustecer o recoecemento dos dereitos cidadns de todas as persoas do planeta. - Asuncin da necesidade de garantir os dereitos cidadns a escala global.

36

Vous aimerez peut-être aussi