Meerjarenafspraken Energie-efficiency
8. (Voor)koelen van product
met proceswater
Binnen de aardappelverwerkende industrie
wordt het eindproduct vaak gekoeld of in-
gevroren. De koude wordt geleverd door een
mechanische koelinstallatie. De koelcompres-
soren hebben een belangrijk aandeel in het
elektriciteitverbruik.
Bij een friteslijn wordt het product na de bak-
oven ingevroren. Hierbij daalt de temperatuur
van 90 °C naar -18 °C. Voor het eerste deel van
de koeling kan proceswater worden gebruikt:
het product kan zo tot circa 50 °C worden
gekoeld, terwijl het proceswater iets opwarmt.
Naast elektriciteitbesparing op de mechani-sche
koeling, bespaart dit aardgas voor de
verwarming van proceswater.
Voorkoeler Koel / Vriestunnel
Product Product
90°C 50°C
Proces 12°C
Water
Proces 25°C
Water
Ene rgi e - e ff ic i ë n te k oe l i ng
Voor een energie-efficiënte koeling is het
temperatuurverschil tussen product en koel-
middel zo klein mogelijk. Hoe lager de
temperatuur van het koelmiddel, des te kleiner
de COP van de koelinstallatie.
FACTSHEET 8 / 15: RESTWARMTE AARDAPPELVERWERKENDE INDUSTRIE
In de praktijk wordt het invriezen van frites in
meerdere stappen verdeeld. De temperatuur van
het koelmiddel neemt iedere stap af.
Na de bakoven heeft het product een
temperatuur van circa 90 °C. Voor de eerste stap
van de koeling kan proceswater gebruikt
worden, waardoor het product gekoeld kan
worden tot ongeveer 50 °C.
Proc e s wa te r
Voor de productie van frites is een grote
hoeveelheid proceswater nodig, voornamelijk als
suppletiewater voor aardappelvoorverwar-mers
en blancheurs en als ketelvoedingswater. Al dit
proceswater kan gebruikt worden voor de
voorkoeling.
Als gevolg van het koelen van het product met
proceswater, warmt het proceswater op.
Hierdoor wordt niet alleen het elektriciteit-
verbruik voor mechanische koeling vermeden,
maar is er ook minder energie nodig om het
suppletiewater op te warmen.
B ro n re s t wa rm te e n g e br uike r s
Deze vorm van voorkoelen met proceswater is
vooral geschikt voor producten die een
temperatuur hebben van boven de 50 °C.
Te denken valt aan productkoeling na: REKENVOORBEELD
• Bakovens In de huidige situatie wordt de frites in de eerste stap
• Cookers gekoeld met ammoniak van -2 °C. De eerste sectie van
• Blancheurs de koeltunnel wordt aangepast om met proceswater te
kunnen koelen.
Mogelijke gebruikers voor verwarmd proceswater zijn:
Uitgangspunten:
• Suppletiewater blancheurs
• Lijncapaciteit 10 ton per uur
• Suppletiewater pre-heaters
• Product voorkoel in 9 0 °C
• Ketel voedingwater
• Proceswater in 1 2 °C
• Schoonmaakwater
• C O P a m m o n i a k - 2 °C 4,5

Op m e rki ng Ontwerp
Door voorkoeling met proceswater wordt er niet alleen • Product voorkoel uit 5 0 °C
energie bespaard. Doordat er minder koel-capaciteit • Vermogen voorkoel 400 kW
nodig is, kunnen meer producten met dezelfde • Proceswater uit 2 5 °C
koelinstallatie worden gekoeld. Ofwel: de lijncapaciteit • Debiet proceswater 26 m³
wordt verhoogd.
Besparingen
• Aardgas 290.000 Nm³
Ke ng e tal le n
• Elektriciteit 533.000 kWh
De belangrijkste kengetallen zijn:
• Financieel € 113.000
• Product afkoelen tot circa 50 °C
• Investeringskosten € 285.000
• Proceswater opwarmen circa 25 °C
• Terugverdientijd 2,5 jaar

In fo rm a ti e p u n t Se n te r No v e m De meerjarenafspraken energie-efficiency (MJA’s) zijn

(tussen 9:00 - 12:00 uur en 14:00 - 16:00 uur) overeenkomsten tussen de ministeries van Economische

Telefoon 030 239 35 33 Zaken (EZ), Landbouw, Natuur & Voedselkwaliteit (LNV),

E-mail info@senternovem.nl Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieubeheer

Internet www.senternovem.nl/mja (VROM), bedrijven en instellingen over het effectiever en

efficiënter inzetten van energie.

Publicatienummer: 2MJAF0726 • augustus 2007