Vous êtes sur la page 1sur 71

El Hadi BELLA

Awal d usefru

Asqamu Unnig n Timmuz$a

2007
Awal d usefru

TAZWART

Ad tettedduv, ad tedewwirev, ad tiliv wissen $ef wacu


i tettxemmimev. Ad temmagrev tam$art tesnev-tt. Ad
tmesteqsim, deg tmeslayt-is ad s-d-tebru i usefru-agi :

Wellah ur tt-ncudd ur tt-nefsi


Ay ul tthenni
Eçç lmektub teqqimev

Ad tt-steqsiv $ef bab n usefru-nni i d-tenna. Ad k-tini :


- D agla n Dda Lâarbi n Menûur.
Ad s-tiniv :
- Deg wanisi-t Dda Lâerbi-ayi ?
- Deg wanisi-t ?….D mmi-s n taddart-ik !

Ad k-turar deg uqerruy-ik. Ad s-teqqarev deg wul-ik :


“Amek ara ssne$ Äantara, Imru al Qays i iâacen deg lqern wis
setta ; i ibeâden $ef umkan deg ized$e$ s 4000 km; amek ara
ssne$ Livius Andronicus, amedyaz n rrum i iâacen sin leqrun
qbel ad d-ilal Sidna Äisa, ur tessne$ ara Dda Lâerbi, axxam-is
d wexxam-nne$ gar-asen 100 lmitrat “akka deg tegnewt”
!?”.
Ad tutev, ad tkerbev ad d-tessaliv kra isefra nivnin, ur
tettawvev ara $er leb$i-k. Axaîer widak akk i ten-yemmalen,
cfan fell-asen, yiwen seg-sen ur d-yeqqim. A k-d-yennernu
yiwen n lexber : maççi siwa Dda Lâabi kan i illan…Illa yiwen
qqaren-as Dda Maêmud Uâacur - n telmatt - taddart-is
tettqabal tin n Dda Lâerbi.

Keçç, txeddmev kan ayen i mi tessenv d wayen i mi


tzemrev : Astilu d iccer n lka$ev deg loib, awqet i tesliv i
wawal a t-id-tjerrdev; ma tesliv i lemtel a t-id-taruv ; ma d
­6­
Awal d usefru
asefru a t-id-tektebv. Akka, ass d awal ass d asefru, almi i
tessuliv “awal d usefru”.

Mi tunagev ad tfehmev, tufiv zi$en, qbel ad ssnen


leonas tira, deg usefru i teffren amezruy-nsen ; Asefru d lfenn
n wawal yessibnin-it win ara t-yemlen, yessibnin-it win ara
s-yeslen. Deg usefru i îîeîent tmeslayin n ddunit bac i d-
gmant almi i d-u$ent akk timura.

­7­
Aêric
amezwaru
Isefra $ef ddunit
Awal d usefru
01

Ay asmi i d-usi$ $er werbib


Tamurt ur iyi-teâjib
Ayen i d-yusan d lâali-t

Ëki$ i win yellan d aêbib


Meskud nettjerrib
Maççi nemmal-it

Ten$a-yi lkeyya n werbib


Ur s-ufi$ îîbib
Siwa ilili d tleggit

02

A win yufan taweqqayt n rraj


Ad yesâu lkuraj
A tt-isu ad yeddu leâmer-is

Fehme$ baba deg lêedyaj


Mi ibeddel zzwaj
D arbib-is maççi d mmi-s

03

èéi$ ççina deg uftis


I iâlay yixef-is
Ëedd ur yezmir a tt-yali

Rri$-as targa s lqis


Ad isu uéar-is
Ad iyi-tesserwu lebnani

­ 10 ­
Awal d usefru
Asmi i d-yewweî nnfeâ-is
Yekkes-iyi-tt bab-is
Nekk eâecca$ d aéawali

04

Aql-i am ijider ameréu


Iêeslen deg uzezzu
Iâebbed imeîîi d leâyaî

Asmi i illa
Ifer itthuzu
Saâttin izegger agemmaî

Rebbi ittâuzzu ittdullu


Ifeqqer i$ennu
Lbaz neqben-t yuzaî

05

Aql-i deg lêebs ameqran


Lbeqq, ikurdan
Lkarîa-w ur tban sani

Mi iyi-d-wwin sebâa inagan


S ééur i d-usan
Kul tamdint ccehden fell-i

S Rebbi i ttgallan
A sidi lêekkam
D wayi i d aêraymi

­ 11 ­
Awal d usefru
061

Mi lli$ d Meêmud uÄacur


Mmuge$ d acercur
Qqle$ d bu dehcur
Ssuli$-d tajnant ubakur
A tt-izzenz Äli bu qendur
Wa a tt-isu d ccrab deg bilkur

07

D lêeqq-ik ay aéiîuî
Deg lâecc-ik ad tezhuî ad ternuî
Deg lâecc-ik a gma labas

Lukan ad ak-d-êku$ ad tettruî


Fursi awer teb$uî
Lemjerreb tejreê tasa-s

Teîra did-i am umessuî


Sâi$ mm-i d abezîuî
Iâeyyed ur yeéri baba-s

08

Win yettabaâen medden


Ad yeffe$ $er webrid n lweswas
Deg luîa ad yeqqim weêd-s
Ddunit-is ad teqqel d lêebs

1 Asefru-agi n yiwen la s-qqaren Dda Maêmud u Äacur n Telmat.

­ 12 ­
Awal d usefru
09

Ketbe$ tabratt yiwen wass


S uqalam n rrasas
Wenâe$-as lfugira

Aweî a xuya tiniî-as


Ad tejreê tasa-s
S lwijab ur iyi-d-terri ara

Gulle$ ad as-aru$ s îîul useggas


Ëader ad iyi-teêqerî taggara

102

Attan deg Yi$eldan teééad ajilban


Wissen anda i truê
Attan deg Telmatt téeîî taxlalt
Wissen anda i truê
Attan deg Uwrir tcudd acenbir
Wissen anda i truê

113

Wellah ur tt-ncudd ur tt-nefsi


Ay ul tthenni
Eçç lmektub teqqimeî

Mexfa ad tiliî d abujehli


Ad tâasiî Rebbi
A k-semmin medden l$aleî

2 I$eldan, Talmat, Awrir d tudrin deg at Wertiran.


3 Asefru-agi n Dda Lâarbi n Menûur n taddart I$il Ufella.

­ 13 ­
Awal d usefru
Lâic ad d-yas tthenni
S laden n Rebbi
Mejrud qbel ad tlalleî

12

Ssiwel a tagarfa
D acu ara d-tessiwel tgarfa ?
Axxam ur nesâi tarfa
Welleh ur iâell taffa
Ccer din isgunfa

Ssiwel a neqqaba
D acu ara d-tessiwel neqqaba ?
Iwessa-yi baba
£ef zzwaj n taddart ala
Isquîuî talaba
Issegray-d leâdawa

Ssiwel ay agtul
D acu ara d-yessiwel wegtul?
Ccbaêa n tenqelt lecîuî
Ccbaêa n tebîirt d lexîuî
Ccbaêa n weqbayli d akebbuî
Cbaêa n tmeîîuyt d aâebbuî

13

A yemma amek ara xedme$


I tfunast mm yeqwiren

Uggade$ ad neddhe$
Ayetma deg xilla ad iyi-n$en

Nettat aneêkam ulac


Aserdun iîebbalen

­ 14 ­
Awal d usefru
14

Asmi i ibeîîu qessam


Nekk yufa-iyi-d deg ye$zer
Taqabact deg ufus-iw
Zerâe$ lqesber
Mi i s-nni$ : I lêeqq-iw?
Yenna-iyi-d : Sber

Asmi i ibeîîu qessam


Nekk yufa-yi-d deg tala
Taqabact deg ufus-iw
Neqqce$ taga
Mi i s-nni$ : I lêeqq-iw?
Yenna-iyi-d: Kemm ala

15

Lukan akka i nwi$ ad îrunt


£ef twenza-w tamcumt
£ef zik i illa uêezzem

Yemma deg listaâe tezxem


Deg ddiq tt$urun-tt
Sheblent ul-iw s îîmeâe

Azi$ b$ant a iyi-zlunt


Isem-iw a t-mêunt
Fkant-t ixef-iw i loameâ

16

Ddunit win i tseggem


Lazem a tt-yeddem
Tefka-yas lfayda ur teooar

­ 15 ­
Awal d usefru
Ayen i iâedda a t-yexdem
Kulci s leâzem
Lâerd-is yennestar

Maççi am nekk
Mi teâkes tezmert tenqes
Ansi kki$ d lâerr

17

Ata wul-iw yehtata


Yemmut deg lmut-a
Yewwi-t Rebbi d rray-is

Caîent fell-as tlufa


Deg snat $er tlata
Leoruê $zan ussan-is

Leâbad n tura
Ttneqlaben am tata
Nâell tamurt-a êaca ssellaê-is

18

Ata wul-iw yettferfir


Ikcem-it lêir
Yegguma a t-ye$der yiîes

Is$i iffe$-d s ugecmir


Taktult s ukecmir
seççernunen seg lemsayes

Kra win i xedme$ lxir


Irra-yi lxir
Isîer-iyi aglim $ef yidis

­ 16 ­
Awal d usefru
19

Tislit i illan b syasa


Ad tekker ssbeê
Ad tferreê lêala
Am$ar-is d lâessa
A s-tesres tasumta
A s-d-tger a$rum bessa

Tslit ur nelli b syassa


Ad tekker ssbeê
Ad têewwes deg ttberna
Am$ar-is d lâersa
A s-tekkes tasumta
Ad tger $ef u$rum lâessa

Tislit i ittêibin am$ar


Loetta-s am nnwar
Udem-is am lefnar
Ayen teçça d letmar
Tislit i ikerhen am$ar
Loetta-s am us$ar
Am uêerbebu deg l$ar
A s-tâebbi zzbel n It Xyar
A s-tger abuneqqar

20

Taîsa deg ul-iw ééayet


Cbi$ lmeyyet
Taswiât fell-i tettbeddil

Ma d tura ddi$ d ccmayet


Rwi$ lemrayet
Negra-d deg zzman n ttbehdayel

­ 17 ­
Awal d usefru
21

A yemma êenna a yemma


Amek ara s-xedme$
I tayi i ittna$en did-i

Nekk êesbe$-tt d arseî


Ïîegren medden $er ugudi

kemm tettâanadeî
Tajellabt lemdahbi

22

Ay aéar n îîib a win ibernen


I lâali aêbib win izemren

23

Lqedd n tezwaft
Ulanda i kem-naf
Kemmi têeooebî
Nekki d axewwaf

Tiî trekkem
Ul-iw yeb$a-kem
Kemmi d tameéyant
Duru berka-kem

24

Azrem yuli tabelluît


Asxab irra $ef tâebuît
Argaz deg Fransa
Tam$art teqqel-iyi d tanuî

­ 18 ­
Awal d usefru
25

Uli$-d seg uzniq îre$


Sli$ i lîufan yettru
Rri$-d tiî-iw $er deffir

D acu i kem-yu$en a daâwessu ?


Tam$art n yemma i izewjen
Teddem agusim tettêukku

26

I iâeddan fell-i ur cfi$


Deg uxxam-iw nfi$
Lidd lâic, lidd llebsa
Ijreê wul-iw r$i$
Lekmal-is deg useggas

27

Qqim deg sslama a tazzant


£er loameâ i $-id-nettbekkir

Qqim g sslama a zzin arqaq


A tin i xedme$ lxir

Sameê-iyi s wul
Ad $ibe$ a d-qle$ bxir

28

A taninna tabeêrit ur iîîas îîir


Win i kem-ixedemen ccer
Kemm err-as-t d lxir

­ 19 ­
Awal d usefru
Ass-a azekka
A kem-d-yettfekkir
D ussan ineggura axir

29

A yul-iw ddu weêd-k


Rebbi a k-isellek
Ïixxer $ef leâbad n lweqet-a

Win teddiî a k-yehlek


Taggara a k-yemlek
Fella-k yeêfeî tilufa

30

A êeq lêenni d ilemni


Ablaî a d-ye$li seg yigenni
Ad d-yesbeê $ef umel$i$-nni
Awal-ayi wellah ur t-nenni

314

Ëesben-a$ am lmal
Cci loayêin kifkif
Abrid i $-yewwi lêal
Newêel ya laîif

Ad tteddu$ ad ttwessi$
D ccer akk ixeddmen
Am um$ar am yileméi
Tt$il-k a lmut $iwel

4 Asefru-agi ccuke$ maççi n tama-nne$, axaîer deg-s awalen ur ten-


nessexdam ara nekni.

­ 20 ­
Awal d usefru
Tamment teqqel d ifelfel
Qlil irgazen n lâali
Deg asmi i tt-id-nmuqel

32

Äéi$ leonan d imreyyes


Deg tteffaê d lxux almi i ikna

Ddme$-d lemqes rwi$ afras


Tt$ile$ ad ççe$ nnfeâ-is deg ccetwa

Yusa-d yiwen d imêebbes


Yerwa aâeffes
Ssaêa deg ééher-is yeqwa

33

Tecfiî a âzuzu tecfiî


Fell-am i rwi$ leâtab
I ddi$ deg yiî
Lweêc asemmiî

Almi iyi-semman medden l$aleî


Lxir n medden akk terriî
Ëaca agla-w teooiî
Ssaêa akka ixeddmen leêbab

34

Lâid ameqran mechur


£er yinselmen medkur
Ttmicbaêen s lêenni

­ 21 ­
Awal d usefru
Taâacurt tewweî-d unkur
Mkul wa yebda yettfur
Nekki zerâe$ langri

D qessam i d ame$dur
Iqsem-a$ s lour
Akka i$-yexdem ilindi

35

Yya-d a ééher-iw yya-d


Yya-d ad nsewweq lexmis
A k-awi$ a k-zzenze$
Ittenâaoab deg lxelq-is
Win ur nesâi ééher
Ula ara i s-yeg i$il-is

Yya-d a ééher-iw yya-d


Yya-d ad nsewweq loemâa
A k-awi$ a k-zzenze$
Ittenâaoab deg lxelq-is
Ëedd ééher-is yefka-yas
Anda irra ad d-yawi

Ëedd meskin llah $aleb


Imenna lmut ur tt-yufi

36

Aql-a$ nettneqqil ablaî


Nqeddem leêwari

B$i$ a kem-âelle$ d taoarett-iw


A tamexluqt n lâali

­ 22 ­
Awal d usefru
Ma ddre$ a kem-rre$ lxir
Ma mmute$ illa Rebbi

37

Ay ul-iw ur ttqelliq
Rebbi d aênin yettrezziq
Lêut deg lebêer âacen

Mi d-u$e$ yiwen n îriq


Le$zel-iw rqiq
Ttesîaden-iyi medden am uccen

A yemma yen$a-yi lxiq


Yen$a-yi îerîiq
Lmeêna iderwicen

38

A wi yufan ééher-is d tamila


A t-yawi $er lexla
A s-yessençew din afriwen-is

Ëedd a t-id-tafeî d ccmata


²èéher yerna lmeârifa
Akken ittlewwiâ s ddunit

Wayeî lmeâna tiâiwja


Zzin ssifa
Tut-it $er lqaâa ddunit

39

Tazzant âlayen
Äawen-iyi deg yimeîîawen

­ 23 ­
Awal d usefru
Kemm sîaray afriwen
Nekk ad âebde$ imeîîawen

40

Asmi i iqqaz ugelzim


Azu$ez issalay-d akal
Timceî tneooer leêyuî

Sbedden-as tidekkalin
Rnan fell-as timtiliyin yeddukel
Aéekka-s yeqqur fell-as waluî

Ruê a win âzizen fell-i


Ssummet akal ad terkuî

41

Ma d ul-iw yegguo fell-ak


Lbenna tfukk-ak
Err-d iîîij mi ara ye$li

42

Ay azerraâ n wecnaf
Ïill-it ma yettbeâ-it yem$i

Ay asseyyad izerman
Nnfeâ-ik din ur yelli

Tiéra $er Rebbi ur yelli


D tidet kan i ittêibi

­ 24 ­
Awal d usefru
43

Agarfiw ihuzz tuyat


Deg wul-is yeb$a nneîêa

Lbaz isers i wallen-is


Ma yennu$ wellah ar yessetêa

D acu i k-yewwin a lmesseref


£er Busellam bu nneîêa

44

Tarwiêt-iw âzizen
Zzenze$ s frenk d sin

Teîra did-i am uéeréur


Iâellen leâcuc $ef tzemrin

Mi rebêe$ medden akk d agla-w


Mi xesre$ yiwen ur iyi-issin

45

D acu i k-yu$en ay ayyur


Deg tegnaw yuli-k le$yar
D imeîîawen ugujil
Ma ara ad ibedd $ef wemnar
Yettru ye$$ar a Rebbi
Wi ara iyi-iâellen leqrar ?

Ay agîiî baba-k yemmut


Wi ara k-d-yawin lqut
Mya Rebbi yella
Ëedd ur t-id-yefki yettu-t

­ 25 ­
Awal d usefru
465

Ata wedfel d b ukerfuf


Ihudd akk lerfuf
Sebâae wussan d netta irennu
Izger almi d It Äebbas
Ise$li tifiras
Irna ççina n We$baylu
£er yemma serse$ s ta$ma-s
£er baba mel-as i iîran
Mi id-yusa wayyur n me$res
Ifka-ya$-d times
Ula d leêcic ur t-nufi
Aql-iyi gemmre$ acnaf
A yemma lwaâd yekker-iyi
A win yeççan seksu weêdes
Ded zzit ixnunnes
Zzman i deg-id-negra
Mi tâecca ééawra
Tettemlas d taqendurt

47

Seg It Wertiran ar Äadni


I tebâed tikli
Ïîelbe$ i sadda ssmaê

Mmlale$ lqewwa n l$aci


Rwan seg-i asteqsi
D acu d sebba-k n rrwaê

Win yellan am nekki


Ijerreb lemêani
I netta i ma ad d-ini$ 
5
Asefru-agi ttawin-t-id $ef udfel i d-yewwten deg useggas n 1945, asmi i
yesse$li ixxamen, igla-d s ccer, iseggasen : 1946, 1947 d 1948.

­ 26 ­
Awal d usefru
Ferêen yeâdawen-iw ruê$
Äudden ur d-ttaqqale$
Win i yi-kerhen nekk did-s a nemqaîaâ

48

A kem-d-wajhent a ddunit
A tin id-yefkan tameddit
Ttnuse$ ur ggane$ uîan
Deg wul-iw ur ufi$ talwit
A k-yenâel Rebbi a cciîan
Nekk ad letthu$ d téallit
Win ur nettéalla ara
Netta a s-tinim d lâali-t
Lbero-is d lxali
Irna izde$-it uâefrit
Iîîef-it cciîan deg ufus
Anda iruê iwwi-t

49

Têekkuî i ççina ugeîîun


Sewwe$ s ubelyun
Aâessas-is d amiâruf
Aâessas-is fell-as idum
Iggan s unezgum
Seber-as ad teww s l$erd-is
Tura yewwi-tt b uqamum
I win ur s-nennum
Budde$-as lmeêna i yixef-is

­ 27 ­
Awal d usefru
50

Sâi$ snat teqcicin


Bêal tiâleotin
Yiwen ur iga am nekki

Tura mi yi-uêwajent i snat


gra$-d i lmeênat
ula d ééelp ikker-iyi

51

èéi$ tabêirt deg luîa


ttmer u sslaîa
ççina, lxux temxuyaî

èéi$-as ééerb iéeîîa


S zdaxel s berra menâe$-tt
Ula seg yegîaî

Tura tusa-d loehla


Tewwi-tt merra
Nekki rebêe$-d cceêna d laâyaî

52

Awi-d afus-im
Qqim $ef ukursi
Baba-m d lqayed
Äemmi-m d akunssay

Awi-d afus-im
Qqim $ef ugertil
Baba-m d lqayed
Äemmi-m d lekbir

­ 28 ­
Awal d usefru
Awi-d afus-im
Qqim-d $ef tsumta
Baba-m d lqayed
Äemmi-m d lxuoa

Awi-d afus-im
Afus ayeffus
Bru-d i tqendurt
Nnahi deg leêbus

Awi-d afus-im
Bu rebâa txutam
Bru-d i tqendurt
Timîerrezt n lekmam

Awi-d afus-im
A kem-neqqen lêenni
Bru-d i tqendurt
Timîerrezt n yiri

536

Tayersa icudden ar tefsi


Ay ul ttêenni
Eçç lmektub teqqimeî
Lâic-ik a d-yas fursi
S$ur Rebbi
Ijerred qbel a d-tlaleî
Mexfa ad tiliî d abujahli
Ad tâasiî Rebbi
A k-semmin medden l$aleî 

6
Asefru-agi yettcabah win n Dda lâerbi n Menûur. èer uîîun : 11

­ 29 ­
Awal d usefru
54

A ralla lqahwa a ralla


A timcebbeêt isufa
Icbeê win ikem-d-yewwin
Xir ma yes$a-d tayuga

A ralla lqahwa a ralla


A timcebbeêt inebgi
Icbeê win i kem-d-yewwin
Xir ma yes$a-d aâejmi

A ralla lqahwa a ralla


A timcebbeêt n tmessi
Icbeê win i kem-d-yewwin
Xir ma yes$a-d aîaksi

A rrala lqahwa a rrala


A timcebbeêt n lkanun
Icbeê win i kem-d-yewwin
Xir ma yes$a-d akamyun

55

Asmi i lli$ d ameéyan


Ayetma tthennan
I laêbus d lexîiyat

Imma tdeââu-yi s lxir


A Rebbi xil xil
Eoo-iyi mmi s leêyat

Tura nekcem deg lbulu$


Seg lwaldin i tt-nu$
Kksent-a$ leêya lxalat

­ 30 ­
Awal d usefru
56

A êeqq lyum d lâezza


Ma d tasa-w tezza
£ef uqcic d leêwal-is

Leâyun d îîeleq uzegza


Lecfar d sseb$a
Ma gne$ ires-d lexyal-is

Ttâudde$ d argaz lkenza


Azi$ istehza
Yegguma ad yettu tidak-is

57

A kikuc !
Ay aîiîuê uqemmuc
Ablaâ am îîaêuna
Leâbar sebâa n lekruc

A kiki
Ay udem n yebekki
Rwi$ fella-k aâekki
Uggade$ a yi-tesebleweîeî nekki

58

Ula d win ara nceyyeâe ad iruê


Imi iyi-d-nnan d amesmar
Abrid-ik âeddi $er wedrar
Tarusi $ef ussemmar
Gulle$ ur ooi$ imawlan
Alma cudden-iyi a$esmar

­ 31 ­
Awal d usefru

Ula d win nceyyeâe ad iruê


Imi iyi-d-nnan d tissegnit
Tarusi-k $ef tse$lit
Sslam ssiweî-as-t i yelli
Cabe$ ur âelle$ tislit

597

A lêbab-iw ffehmet-iyi
D ayen i illan deg wul-iw
Ddunit-iw t$$ur-iyi
Tesettu-iyi deg iman-iw
Ma ara ad d-mekti-$ ussan-nni
Qqare$-d: Amek i truê teméi-w?

Tizziwin-iw akk zhant


Fell-asent tufrar tafat
Nekk tafat-iw ssensen-t
Ttâice$ kan deg lmeênat
Aql-i îîfe$ deg Rebbi
Ïîemâe$ lxir $er zzat

Am ass-a ad tfak ccedda


Ad teîfer-itt talwit
Win imennan kra
A t-yaweî deg ddunit
Ad kun-wessi$ f lxedma
Ssber d lâali-t

60

Ass n lexmis deg uzal


Taxelqit ettemsazzal
D adrim iâellan fell-i 
7
Asefru n Karim Ait Hemmouda, taddart n Wanu.

­ 32 ­
Awal d usefru
Teffe$-d nnesra mm l$wal
Tamdint tenhewwal
Bgayet teêkem fell-i

Ayen i deg yixef-iw mejrud


Yettwared s leqyud
D lmeêna n Rebbi ad tâeddi

61

A kun-êku$ kra n lamer


Am l$ayeb am lêader
£ef tedyant i iîran did-i
Ass deg i lli$ d ccaîer
I ttjurru$ deg ssîer
Meêêu$ talwiêt s ibeddi

Negra-d deg zzman nettwaêqer


Kul yum d aêebber
Nettmarki lxebz d akridi

62

Ay ul-iw ili-k d uêric


Ur ttmagga d aqcic
Tura ur d-yeqqim laman
Ccwaîen ff$en-d am loic
àçuren-d afrag d waâric
èéerben s nois i waman

Mi izem yeçça-t wemcic


I$eééa-t am leêcic
Wehmen seg-s widak ye$ran

­ 33 ­
Awal d usefru
63

A wi yufan ééher-is d aqelwac


A t-yezlu i warrac
Ad ideâ ixef-is deg yilili

Ëedd iqessem-as qeddac


Lebsa n ccac
Yerna zzwaj lâali

Nekk a sidi weâlac


Mi d ééher ulac
Eçç a$rum terjuî Rebbi

64

A ééher-iw a bu tlufa
£ur-i i d-yestufa
Amzun $$i$-as bab-as

Iqsem-iyi-d akurfa
Deg yiî n loemâa
Yenna-yi-d: iwi-d, nni$-as: anef-as

Wellah ur wi$ akurfa


Deg yiî n loemâa
Nekk d ccer ad nemdeêêas

65

Ttesâa uttesâin d sellaê


Ffhem a lêabeq
A win ye$ra deg yasin

Taninna teqqim teâweq


Lbaz a tt-yexneq
Ugtent fell-as tersasin

­ 34 ­
Aêric
wis sin
Isefra $ef umezruy
Awal d usefru
01

A Fransa a yudem n ta$aî


Berka tiyyiti d leâyaî
Imjahden a kem-$elben
A kem-ssuf$en seg Lafayat

A Fransa a yudem n wegtul


Berka tiyyiti deg lebêur
Imjahden a kem-$elben
A kem-nehren am u$yul

A Fransa a yudem n texsi


Berka tiyyiti d imeîîi
Imjahden a kem-$elben
A kem-ssuf$en deg Laljiri

A Fransa a yudem uîarus


Berka tiyyiti d leêbus
Imjahden a kem-$elben
Tura iâawen-ihen Rruss

02

Labyu thuzz ifer-is


A $-d-tawi lexber-is
Lmumen tejreê tasa-s

Ben Oellul irkeb iman-is


£er temdint n Swis
A Rebbi ma ur teîalleî fell-as

Fell-ane$ iréa leâmer-is


Ittâin deg ddin-is
A Rebbi tiliî did-s

­ 38 ­
Awal d usefru
03

Aql-a$ deg Wexnaq Ubesbas8


Deg labri s ddaw tala
Ulac tarewla
Sslam ssiweî-it i yemma
I iyi-d-iooan i lmeêna

Aql-iyi dg obel Awras


Dinna d aâessas
Rebbi a kem-isebber a yemma
Mmi-m in$a-t rrsas

04

Iêîer-d ccher n leêlal


Tabburt ubaryar teldi
I win yeb$an ad yekrez
Ad d-yawi lurd $er urumi
Tayerza s iâudiwen
Afellaê-is d agumi
Tâuhed tmurt ur tekriz
Ukan ad d-yem$i ilili

Iêîer-d ccher n leêlal


Tabburt ubaryar teqfel
I win yeb$an ad yekrez
Ad d-yawi lurd $er lâesker
Tayerza s iâudiwen
Afellaê-is d Äebdeqader
Tâuhed tmurt ur tekriz
Ukan a d-yem$i ééaâter

Iêîer-d ccher n leêlal


Yiwen ur isebb deg zitma

8 Axnaq Ubesbas, d amkan teffren deg-s lmuoahidin.

­ 39 ­
Awal d usefru
I win yeb$an ad yekrez
A d-yawi lurd $er lyuîna
Tayerza s iâudiwen
Afellaê-is d Äebdella
Tâuhed tmurt ur tekriz
Ukan ad d-tem$i l$aba

05

Ahna lmuoahidin
Mi i d-usan seg obel Awras
Ssura-nsen tecbeê
Bêal tarwa u$ilas
Ad-tilim d ssaoiâin
Fransa a tt-neqleâ $ef lsas

06

Ur ttsamaêe$ i laîak
Laîak n wass n loemâa
N$an Meqran d Buzid
Raêen ooan leqraya

07

I istuêec uzniq n telmatt


Isegma uzezzu
N$an Sliman Uâacur
Ooan Lâerbi yettru

08

Wwah a dadda Ïibi


D acu i k-xedme$ a Rebbi

­ 40 ­
Awal d usefru
Gzem aqemmuc $ef sebâa
Teooeî aqerruy-iw akenni

Ad d tas imma ad iyi-teâqel


Ad tbeqqi sslam did-i

09

Wellah ur iyi-i$aî uksum-iw


Deg l$aba teçça tninna
Iyi-$aîen d arraw-iw
Ooi$ deg berra

Wellah ur iyi-i$aî uksum-iw


Deg l$ana yeçça uoaêmum
Ur iyi-$aîen d idamen-iw
Deg lqaâa $zan amdun
Iyi-$aîen d arraw-iw
Widak ooi$ i leâmum

Wellah ur iyi-i$aî uksum-iw


Deg udrar teçça tsekkurt
Ur iyi-$aîen ara idamen-iw
Deg lqaâa teçça tzemmurt
Iyi-$aîen d arraw-iw
Widak ooi$ i tmeîîuyt

10

Ahna lmuoahidin
Mi i d-wwîen luîa n telmatt
Lâesker yessirkli
Loic yuli aéru

N$an lêao ameqran


Ooan Ïeyyeb yettru

­ 41 ­
Awal d usefru
11

Äuhde$ ur ççi$ tamellalt


£ef tedyant i ikren deg telmatt
Judd a Baba Ëemza9
Taddart teffe$ salamat

12

Lâeslama s sifil
I win mi teqqur tasa
Swan aman d ssabun
Trisiti tesru$a
Nebbuîi $ef ayetmaten
Widak i d-yeîren seg l$aba

13

Berkamt a lxalat berkamt


Berkamt aneqqi deg nnwal
Gremt aman rnumt iwzan
Sukkemt-id seg u$erbal

Ad yeçç loic ad iruê


D lweqt ad yali $er udrar

Berkamt a lxalat berkamt


Berkamt aneqqi deg seksu
Gremt aman ternumt awren
Sersemt taccuyt ad teêmu
Ad yeçç loic ad iruê
Ula$er Fransa ad d-tejbu 

9
Baba Ëemza d lwali deg Telmat.

­ 42 ­
Awal d usefru
14

Ahna lmuoahidin
Mi i d-usan deg mya yid-sen
Sslaê yusa-d i tewwar
Rran sifil ttar

15

Ajundi atan deg udrar


Wehme$ d acu i d lqut-is
Amada$ yefka-t i gma-s
Ittwaçç idis-is
Aâuhed ur yeqqil axxam-is
Alama yeddem leâlam-is

16

A win yeddan d si Ëmimi


Ad yerfed tamaîeryat
Yes-s ad yali $er ttura
Tensa tafat deg yiî

A win yeddan d si Ëmimi


Ad yerfed tamaîeryat n seooao
Yes-s ad yali $er ttura
Tensa tafat deg lfilao

A win yeddan d si Ëmimi


Ad yerfed lmuskut
Yes-s ad yali ttura
Tensa tafat deg uqbu

­ 43 ­
Awal d usefru
17

A timetreî taberkant
A tin iâelleq u$ilas
Asmi iff$e$ $er loihad
Mmi ooi$-t $er imma-s
Ma ddre$ ad d-qqle$ $ur-s
Ma mmute$ lajel fell-as

A timetreî taberkant
A tin iâelleq usaru
Asmi if$e$ $er loihad
Mmi ooi$-t deg usu
Ma ddre$ ad d-qqle$ $ur-s
Ma mmute$ a kem-yessedhu

18

Aql-iyi deg It Yeâla


Deg labri ddaw tayda
Tusa-d tem$art n loennet
Tewwi-yi-d lqahwa
Aâîi-kem ssaêa a yemma
Tikli-nne$ siwa laâca
Nekkat ad d-nawi lêuriyya

19

Digul10 yefka-ya$-d irden


£ef Ämiruc asmi i t-refden
Ulama yemmut amiruc
Lezzayer tesâa irgazen 

10
De Gaule aselway n tmurt n Fransa (1890-1970).

­ 44 ­
Awal d usefru
Digul yefka-ya$-d udi
£ef Ämiruc asmi i i$li
Ulama yemmut Ämiruc
Lezzayer tesâa akursi

Digul yefka-ya$-d timéin


£ef Ämiruc asmi i t-wwin
Ulama yemmut Ämiruc
Lezzayer s tâellamin

20

A lyuîna a bu tuyat
Iâellen lêebs n lxalat
Ruê ad d-taliî adrar
Irgazen-nsent d ibelêurat

21

Aql-iyi deg Tefli n Weéru


Tedewwir fell-i labyu
Ini-as i yemma taâzizt
Ma xedme$-as kra ad iyi-teâfu

Aqli-iyi deg Waêfir n Burdim


Tibbura $elqent fell-i
Mi iyi-âellen trisiti
Hedre$-d ayen ur nelli

22

Si Ïeyyeb yemmut deg uzal


L$aci akk yettazzal
Ruêet ay ayetma ad trewlem
Ma d nekk ad mmte$ $ef listiqlal

­ 45 ­
Awal d usefru
Sâu laâqel a yemma-s
Mmi-m telqeî-it loennet

23

Ass n lettnayen i d amcum


Mi i d-wwin aksum
Tiqcicin fetlent seksu

Fkant-as taîsa n wuglan


£ant aselman
Nuhni kkaten rradyu

Deg wasmi nesla yemmut


Sifil yettru

25

Laîak yekker deg It We$lis


Gar Ämirc d Fransis
A lounud ata yekker ddêis

25

Ay aîaksi seyyeê seyyeê


Lâal ugumi teqbeê
Ämiruc rwaê zlu-tt
£ef twenza-s ulac rrneê

26

Ccuhada ay izmawen
A wid i iêurbrn s nnif

­ 46 ­
Awal d usefru
Temmutem $ef lezzayer
Ad êyun wid i d-yegran

Deg Nufember temsefhamem


Tuf$a n weâdaw tban

àçan neâma s ééur


Yerna êseben-a$ d lêiwan

£ef l$aci kerzen tamurt


Idurar d i$ezran

Argaz tameîîuyt ttwaêeqren


Llaé êafi âeryan

Kecmen-a$-d almi d tabburt


Deg ufrag acêal n$an

Imma-s mmi-s ttrun


Ur érin d acu i iîran

Lbaîel yerna-d zzhir


£elqen ula d iberdan

Ilaq kan tuf$a n weâdaw


Lfuci, aseêsaê deg sin

Taêya loazayer yuli-d


Ttsiyiêen I$ezran

A k-yerêem Rebbi a ccahid


Win yemmuten $ef leâlam

Temmutem $ef Lezzayer


Ad êyun wid I d-egran

­ 47 ­
Awal d usefru
2711

Ad cekre$ It Wertiran
Lejdud-nne$ s loemla

Nnif d lêerma âlayen


Widak i fehhemen s lmawna

Deg udrar kan I zed$en


Leqraya-nsen d rraêma

Sida Lêusin d Lmulud


D ccix Sidi Yaêya

Mbla ma ttu$ Lmuhub


Saâid n Jberni yerna

Wid iêefîen leqran


S ttefssil d lmeâna

Tturk Aêeddad tesnem-t


S lâilem n lfalek d tjerrumt
A kun-yerêem Rebbi a îelba
I isefhamen s lemâun

£as nekni ur ne$ri ara


Nettbeâ-ikun-d s nniya

A k-iâuz Rebbi a Lfudil


Friêa, Mziyen âlayen
D ccix Sidi Ttwati
Tacerâit-nsen tessawal

Cerfa d I$buliyen
S Rebbi d Nnbi d leânaya
Bu jelili d uâidli 

11
Isefra : 26 d 27 d agla n Rabeê Aoâuî.

­ 48 ­
Aêric
wis krav
Isefra $ef teflest
Awal d usefru
01

Cciîan d ibelbel
Iddal-iyi s iêembel
Yeqqar-iyi gen mazal lêal
Ass-a d adfel

Cciîan d ayahudi
Iddal-iyi s ubidi
Yeqqar-iyi gen mazal lêal
Ass-a d abeêri

Cciîan d afezzaî
Ssbaê yettawi le$laî
Yeqqar-iyi gen mazal lêal
Aîu n wass-a d asemmaî

02

Lmut tewweî-d tifednin


I$san fsin
Ttrut a lwaldin deg sin

Lmut tewweî-d tiwleééit


D tim$errit
Bqaâlaxir a ddunit

Lmut tewweî-d $er teblult


Texser teksumt
Heyyit ikerri tezlum-t

Lmut tewweî-d $er tgecrar


Ifuk wurar
Nejmaâemt a tuddar

­ 52 ­
Awal d usefru
Lmut tewweî $er tmessaî
Tettru mm tecraî
Axxam yeqqim d asemmaî

Lmut tewweî $er wammas


Tettru tmeîîuyt-is
Ëzen ay ajeggu alemmas

Lmut tewweî $er yedmaren


Ttembacaren
Am tegrurt izamaren

Lmut tewweî $er uâenqiq


Yekfa tteêqiq
Ëedd yettru, êedd yettcewwiq

Lmut tewweî $er uyendur


Jemden lehdur
Tettruî a win yellan d aêrur

03

Äusse$ lefjer n ssbeê


Tabburt ma ara ad d-teldi
Nekk ur lli$ d taîemmaât
Ttâussu$ tin n Rebbi
Win yeîîfen seg-s ur i$elli
Lmektub ad inadi

Äusse$ lefjer n ssbeê


Ad ééale$ nafila
Dâi$ i Rebbi eâzizen
Ad yecfeâe$ef luma
Win yeîîfen seg-s ur yettaggad

­ 53 ­
Awal d usefru
04

Ad selli$ fella-k a Nnbi


Ass-a d lettnayen
Cwahed n tamment taêrurt
Izîan berdayen
Sal $ef Nnbi d rressul
D sidna Oebrayel

Ad selli$ fella-k a Nnbi


Ass-a d ttlata
Cwahed n tamment taêrurt
Izîan $ef tlata
Sal $ef Nnbi d rressul
Ternuî ssuêaba

Ad selli$ fella-k a Nnbi


Ass-a d larebâa
Cwahed n tamment taêrurt
Izîan $ef rebâa
Sal $ef Nnbi d rressul
D lalla Faîima

Ad selli$ fella-k a Nnbi


Ass-a d lexmis
Cwahed n tament taêrurt
Izîan s l$erd-is
Sal $ef Nnbi d rressul
Ïernuî-iyi leêbab-is

05

Win ur nettéalla ara diri-t


Mexfa a s-tinim d lâali-t
Lberj-is izde$-it uâefrit

­ 54 ­
Awal d usefru
Win ur nettéalla ara ssbeê
Dewâessu seg-s tenfeê
Am netta am lhayca
Ixuss-itt usneêneê

­ 55 ­
Aêric
wis kué
inzan
Awal d usefru
A bu snat yiwet texîa-k.
A k-yefk lâid i tâacurt.
A Rebbi dawi ni$ awi.
A ta$aî kemm s ucamar nekk s ucamar.
A tidak isliwliwen, abrid iîul.
A t-id-arwe$, txenqeî-t.
A win ijebbden amrar ixef-is ata $ur-i.
A win yessawalen ur iyi-kkat, xwu-iyi siwa deg tafat
A win yettrebbin ibki, la taduî, la ayefki.
A$anim igdder, irna isuî-d fell-as waîu.
Abuxruf ur yezmir i yiman-is, yerna aoe$lal $ef yiri-s.
Adfel ddu-yas, lgerra dduri-yas, ma d agris iqeîîeâ tikerkas.
Aéar taberruyt.
Aêebber qbel ad îebber.
Aêlil waynu ma drus ad d-nernu.
Aggad win i k-yettaggaden.
Aguîif deg urumi maêêla.
Ah ! A Rebbi ur k-ne$aî, ikerri tecckeî-it ta$aî.
Akken i d-yusa wass a t-ikes umeksa.
Aluî, ablaî ay It Ta$laî.
Am uzembil n lebsel: lfuêa, taéayt.
Am win iceîîêen i uder$al.
Amcic yeggan $ef umaîun.
Ameyyez qbel aneggez.
Ameâmac deg tmurt ider$alen d azerqaq.
Anda yewweî lxir, Ad yaweî ccer.
Anez ad ute$ win illan deffir-k.
Ansi i sen-d-tekkiî i yIlmayen d asawen.
Ansi i tekka ta$aî ad yeîfer mmi-s.
Aqerruy-iw d ini, win yeb$un yini.
Argaz ur nxeddem efk-as taruka ad yalem.
As$ar n wulmu ad irreé wala ad yeknu.
Aseggas deg i b$i$ ad d-s$e$ lefrac, ufi$ agertil ulac.
Aùmayaf win ixedmen kra a t-yaf.
Awer ad iyi-yefk Rebbi ayen iyi-tbudd imma.
Ay azarez n taduî akken i tufiî lehl-ik tedduî
Ay ul ssen ad tebnuî taccuyt mm rebâa ifassen.
Ayeddid ur yettengay alma yeççur.

­ 58 ­
Awal d usefru
Ayen i d-tnewwel tmeâfunt a t-ççen warraw-is.
Azgen i taddart, azgen i umexlul.
Aâdaw-ik ma yeqqel-ak d a$yul, ur t-rkkeb ara

B$i$ nnif, qqime$ deg rrif.


Bedd ad twaliî, ddu ad tawiî, qim ulac.
Beééa din i iééa.

Cceêêa ma ara yeççar ukufi.


Ceyyâe$-t ad d-yawi azlaf, yewwi-d acnaf

D acu ara teççeî ay i$id deg yibrir.


D acu i tettunageî ay ader$al? D tafat!
D amaîun i ittnazaâen.
D aqettun i nettara $er taffa.
D aâebbuî i irefden tigecrar.
Ddu yella, qqim ulac.
Deg uîar-iw wala deg usebbaî-iw.
Deg yiî neggan, deg wass ur nettruê sani.

Ëerrem-as i wu$emoa, ad runoa.


Ëewwes $ef targit ma tesâa iéuran.

Ff$en-d iîarren-ik deg uzembil.


Ffi-d, seqqi-d a lla Rqiya, ma tettuî-iyi s lexîiya.

Ggen alma d azal, ad tafeî sseâd-ik mazal.

I zineî, i melluleî, ad inâel Rebbi taxxamt deg i d-tluleî.


I$za Rebbi deg u$yul i s-yekksen acciwen.
Ifut-ik lefjer ay am$ar.
Igla uzegzaw s uquran.

Ïîef deg leqîeâ ujenwi ad tjerêeî;


Ïîef deg ufus n treggext ad teclefîeî;
Ïîef deg ufus n wul ad têemleî.
Ïîlam uîellis.
Ïîmeâ issexsar îîbeâe.

­ 59 ­
Awal d usefru
Ïîrad uqbel ad texlu. I s-yenna weréaé.
Ijbbed iqqeres.
Inna-yas ut-it, in$a-t.
Inna-yas wuccen: “Lexrif xerfayen; ssif eâamayen; ccetwa
yumayen!”
Irden n wedrar d sris,tasiert ioer-itt ufîis, qqim-d a yinebgi ad
teççeî rrfis.
It Bubirek serwaten, It umalu qqaren llah ibarek.
Ittruê zzit anda yella umurej.
Ïuccen, îuccen, aâdaw-ik d uccen.
Iwzan qbel ifrax.

Kkes-as-d seg ucamar-is tbexxreî-as.


Kkre$ ad ggeêle$, ddre$le$.
kra yella, kra yerna.
Kul aceqquf yeqqel d tarbuyt.
Kul tirect tesâa akurfa.
Kul yiwen yeqqar-as : “ D ibawen-iw i ittewwan”.

L$erî imekken-it umeqqran, imekken-it umeééyan.


Leêbab d leêbab, nniya ulac.
Leoruê d iqdimen, ssebba-nsen d ifzimen.
Leâqel d aâdaw n bab-is.
Lfuêa uqemmuc ; tem$er uâebbuî ; tegzel i$allen.
Lmut d aéar maççi d nnwar.
Lxir d uzzal, ccer d uffal.

Ma ara d-iciî err-it i tyuga.


Ma ddre$ kra ur tesâi$,
Ma mmute$ xilla i d-ooi$.
Ma nîeîal $er limin numen, ma neîîal $er ccla$em nuhem.
Ma tekcem-d tsemîit, heyyi-d tiser$it.
Ma telluéeî, ruê $er texwalt; Ma tettwaêqerî, ruê $er tegmatt.
Ma tenxer, wexxer.
Ma ur d-nezdim, ad d-neskucceî.
Ma ur nerkib ad neckenîeî.
Medden $elben-iyi, nekk $elbe$ tamcumt n yemma.
Menhu ara d-yinin ifuê yimi-k a belêaret.

­ 60 ­
Awal d usefru
Meqrit wuîan $ef yimuîan.
Mi ara d-ilal a s-nsemmi.
Mi ara s-âerqent i wuccen, ittarra-tt $ef ibeâucen.
Mmag d uccen, ur k-tetten ara wuccanen;
Ur ttmaga ara d uccen, ad teççeî d uccanen.
Mya lmut ad mmte$, aql-i mmute$.

Nekk ad gne$ $er tebburt i qerbe$ $er ubrid.


Nekk ttmeslaye$ $ef nnger, netta yeqqar-iyi acêal n dderya i
tesâiî.
Nenna, nenna, lfayda ur telli; am win i d-issulin aêriq ilili.
Nnan-as i wuccen : « Ad teîwiî?” Ittru.
Nnan-as : «Tetteééeg tebkitt», yenna-yasen: “tban $ef udem-
is”.
Nunag ur nufi, neqqel $er yirden ukufi.

Qbel a k-ssne$ jaêe$, tura mi i k-ssne$ rrtaêe$.


Qqsen-t waréaéen, yerra ttar deg ibéiéen.

Rrbiâ n ssur, yem$i-d iqqur.


Rret azger i uéeîîa.

S iggaggen s ifeggaggen.
Seg ugemmaî ar ugemmaî, yya-d a nemmickaî.
Seyyi ni$ skef.
Smekti-d agujil $ef imeîîawen.
Ssaba teqqel $er laryuf, Iîîef-itt îîbib d umiâruf.
Ssne$-t am loib-iw.
Ssuq iâmer, l$aci ulac.

Ta$aî umeksa iréa-tt, ibubb-itt.


Taddart n tâessast leqrar-is ad texlu.
Taksart d taksart, Rebbi ifka afus.
Tame$ra tfukk, yeqqim-d lâib i bu tjujar.
Tameddit i d-qqaren medden lâeslama.
Tameîîuyt iêerrzen axir n tyuga ikerrzen.
Tamâayt deffir imensi.
Tasirt teééad, awren ulac.

­ 61 ­
Awal d usefru
Tasusmi d uletma-s n tmusni.
Teddez, tebrez am idegrez.
Terrâed deg Buêemza, temken Muêend-nne$ deg tmalutt.
Tiî telfe$, ugel yeffe$.
Tilisa n wawal am tidak n wakal.
Tin yefran leâmert tennu$.
Tireggax seg-wen a yis$aren.
Tisekrin, timellalin.
Tissas n wemcum i sent-ifehhemen d gma-s.
Ttemtaten yizmawen, ttlalen-d yismawen.

Uf, uf, a lembula, ad tgeî am l$ula.


Ul irêa, tizmert ulac.
Ulac ticraî mbla idammen.
Ulac xali deg tsirt.
Uqbel asekrif a nezwir nnif.
Ur d-yettem$ay ujegu deg umagraman.
Ur iêerrec yiwen alama yeââuggen.
Ur iyi-ttêibbi am Rebbi, ur iyi-xenneq am ibki.
Ur neddi d Rebbi, ur nferrej iîebbalen.
Ur teddu d win ittaooan, ur zedde$ d win ittgaooan.
Ur ttaggad win irwan mi ara yellaé, aggad amellaéu ma ara
yerwu.
Ur yeîîamaâ uyeddid deg udlaw.
Ut-it $ef walim ad yettu timéin.
Uzzal ittwat $ef leêmu.

Wa d sidi, wa d aydi.
Wellah deg ur hent-êukkeî, ur hent-$eééiî
Wi i d-yeéran taéult-ik ay akli.
Win i tu$ imma nekk d arbib-is.
Win ikersen kra s yiîudan-is, ad t-yefsi s wuglan-is.
Win iqublen aêibus, ad yawi akemmus.
Win mi izhur wudem, ccîiê $ur-s d asehlan.
Win ur néeîî, ayen yufa yels-it,
Win ur nessin ad ixiî, ad issekmel deg lxiî.
Win ur nessin i lxir, yerr areîîal.
Win ur nesâi tarbaât, ur yett$imi deg tejmaât.

­ 62 ­
Awal d usefru
Win ur nettnawal ayen yufa yeçç-it.
Win yeb$an tamessaî izzenz ta$eggaî , win yeb$an Äli yarew-
it-id.
Win yeççan lêeqq-is, yeqqen tiî-is

Yekker ad yeddu tikli n tsekkurt, teâreq-as tin n tyaéiît.


Yemger waydi deg ubidi.
Yemmut ilindi, yeêzen aseggas-a
Yenna-yas ublaî: ad fsi$
Yenna-yas ukura: ula ara d-ini$.
Yeqqel ufessas d tazart.
Yeqqel umcic d a$ulas.
Yeqqim almi d tameddit icudd lemîella.
Yettak-d Rebbi irden i yir tu$mas.
Yettêibbi ddeq am tubrast.
Yewweî yiggig tablaî.
Yir lhayca ur tt-deqqim, yir as$ar ur t-ttleqqim, yir lâebd ini-
d ni$ qim.

Äecra tsiyar deg yiwen ulemsir.


Äell-as aluî ay aêeddad.
Äli d iri-t, ajellab-is d lâali-t.

­ 63 ­
Tiẓrigin n Usqamu Unnig n Timmuzɣa
Editions du Haut Commissariat à l'Amazighité
­o­O­o­
Collection “Idlisen­nneɣ”
01­ Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent, 2003
(Tasuqelt Abdenour HADJ­SAID d Youcef MERAHI )
02­ Slimane ZAMOUCHE, Uḍan n tegrest, 2003.
03­ Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003.
04­ Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003.
05­ Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004.
06­ Slimane ZAMOUCHE, Inigan, 2004.
07­ S. HACID et K. FARHOUH, Laṣel ittabaɛ laṣel akk d : Tafunast igujilen, 2004.
08­ Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et
lexique animal, 2004.
09­ Lhadi BELLA, Lunǧa, 2004.
10­ Antoine de St EXUPERY, Le Petit Prince, 2004 (Tasuqelt Habib Allah
MANSOURI, Ageldun amecṭuḥ )
11­ Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004.
12­ Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004.
13­ Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmaziɣt tatrart, édition revue et
augmentée, 2004.
14­ Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004.
15­ Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i ɣ­d­nnan gar yetran, 2004.
16­ Moussa OULD TALEB, Mmi­s n igellil, 2004 (Tazwart : Youcef MERAHI)
17­ Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prénoms amazighs, 2004.
18­ Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Basɣar, 2004.
19­ Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004.
20­ Abdelhafidh KERROUCHE, Teɣzi n yiles, 2004.
21­ Ahmed HAMADOUCHE, Tiɣri n umsedrar, 2004.
22­ Slimane BELHARET, Awal ɣef wawal, 2005.
23­ Madjid SI MOHAMEDI, Afus seg­m, 2005.
24­ Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij ­ aḥric I, 2005.
25­ Collectif, Tibḥirt n yimedyazen, 2005.
26­ Mourad ZIMU, Tikli, tullisin nniḍen, 2005.
27­ Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaḍal, 2005.
28­ Yahia AIT YAHIATÈNE, Faḍma n Summer, 2006.
29­ Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij ­ aḥric II, 2006.
30­ Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006.
31­ Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006.
32­ Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006.
33­ Ali MAKOUR, Ḥmed n ugellid, 2006.
34­ Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeǧǧigin, 2006.
35­ Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006.
36­ O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecṭuḥ n ugama, 2006.
37­ Ali EL­HADJEN, Tudert d usirem, 2006.
38­ Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007.
39­ Djamal BENAOUF, Di tmurt uɛekki, 2007.
40­ Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007.
41­ Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007.
42­ Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007.
43­ Ramdane LASHEB, Ccna n tlawin ɣef ṭṭrad 54/62, 2007.
44­ Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007.
45­ Said IAMRACHE, Timenna n Saɛid Iɛemrac, 2007.
46­ Mohamed MEDJDOUB, Baba Carlu, 2007.
47­ Nadia BENMOUHOUB, Tafunast igujilen, 2007.
48­ Ali MOKRANI, Agama s tugniwin, 2007.
49­ Fatma ELKOUCHA, Tamedyazt n Yasmin, 2007.
50­ Naima HADJOU, Amennuɣ n tudert­iw, 2007.
51­ Hocine LAOUES, Gar umqadmu d umnelti, 2007.
52­ Omar KHAYAM, Rubaɛiyyat, 2007 (Tasuqelt Abdellah HAMANE)
53­ Ferdinand DUCHENE, Tamilla, 2007(Tasuqelt Habib Allah MANSOURI)
54­ Slimane ZAMOUCHE, Agellil akk d ineffuten yelhan, 2007.

Actes de colloques
­ Actes des journées d'étude sur « La connaissance de l'histoire de l'Algérie », mars
1998.
­ Actes des journées d'étude sur « L'enseignement de Tamazight », mai 1998.
­ Actes des journées d'étude sur « Tamazight dans le système de la communication»,
juin 1998.
­ Actes des journées d'étude sur « Approche et étude sur l'amazighité », 2001.
­ Actes du colloque sur « Le mouvement national et la revendication amazighe »,
2002.
­ Actes du colloque international sur « Tamazight face aux défis de la modernité »,
2002.
­ Actes des séminaires sur la formation des enseignants de Tamazight et
l'enseignement de la langue et de l'histoire amazighe, 2003.
­ Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars
2004.
­ Actes du colloque sur « Le patrimoine culturel immatériel amazigh », 2006.
­ Actes du colloque sur « Le libyco­berbère ou le Tifinagh ; de l'authenticité à l'usage
pratique », 2007.

Revue « Timmuzgha »
Revue d'études amazighes du Haut Commissariat à l'Amazighité :
N° 01, avril 1999, ­­­­­ N° 18, mai 2008.

Autres publications
­ Chafik MOHAMED, Aperçu sur trente trois siècles de l'histoire des imazighènes,
1997.
­ Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000.
­ Idir El­Watani, L'Algérie libre vivra, 2001.
­ Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome1Histoire et fondements d'un débat argumentaire, 2007.
­ Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome2, Analyse et représentation phonologique, 2007.
­ Collectif, Mouloud FERAOUN, Evocation, Actes du Colloque, 2008.
­ Catalogue des publications du HCA, 2008.
Consultings
­ Kamel BOUAMARA, Nekni d wiyiḍ, 1998.
­ Mouloud FERAOUN, Ussan di tmurt, 1999 (Tasuqelt Kamel BOUAMARA)
­ Nora TIGZIRI ­ Amar NABTI, Etude sur « L'enseignement de la langue amazighe :
bilan et perspectives », 2004.
­ Iddir AMARA, Les inscriptions alphabétiques amazighes d'Algérie, 2006.
­ Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques gravées et peintes de la grande
Kabylie, 2006.
­ Mohand Akli HADDADOU, Dictionnaire des racines berbères communes,
2006/2007.
­ Abdellah NOUH, Glossaire du vocabulaire commun au Kabyle et au Mozabite,
2006/2007.
­ Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamaziɣt, 2007.
­ M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007.
­ Kamel BOUAMARA, Amawal n tunuɣin n tesnukyest, 2007.
­ Moussa IMARAZENE, Manuel de syntaxe berbère, 2007.
­ M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tmedyazt taqbaylit, 2007.
­ Moussa IMARAZENE, Timɛayin n leqbayel, 2007.
­ Nora BELGASMIA, L'expression écrite en tamazight, 2007.
­ Mouloud LOUNAOUCI, Projet de création d’un Centre de terminologie amazighe,
TERAMA, 2007.
Cet ouvrage est publié dans le cadre de la Collection
« Idlisen-nne$ »
Initiée par la Direction de la Promotion Culturelle du
Haut Commissariat à l’Amazighité

© Tous droits réservés

Dépôt Légal : 269­2006


ISBN : 9961­789­39­3
Achevé d’imprimer sur les presses de
Les Oliviers
Tizi­ouzou
Tel : 026­21­07­19
Fax : 026­21­95­40

Vous aimerez peut-être aussi