Vous êtes sur la page 1sur 122

TINAWT

Tasuqelt-agi n Ɛumer Xeyyam attan sɣur-I d tunṭict


tucbiḥt I rruḥ n Si Muḥend U Mḥend yakk d rruḥ n kra n win
yuran neɣ yessefra s tmaziɣt niɣ I tmaziɣt, yeṭṭef-as afus,
yesbedd-itt, yesselḥa-tt akken ad tidir ger warraw-is di Tmazɣa.
Ad tili ad tennerni, ad tuɣal d tunṣibt am tutlayin irkelli, acku
aṭas n yidim I tsuddem d waṭas n yimanen I yettwanɣan fell-as
akken ad tidir.
Yal tutlayt di ddunit a tt-nɣen imeṭṭawen u a tt-id-ḥyun
idammen, ɣef waya, arraw umaziɣ a ṭas I ssuddmen n yidim
akken ad tebded u ad tidir tutlayt-nsen.
Awal-iw amezwaru ɣef wasmi ɣriɣ tasuqelt I wemsafru afarisi
ameqqran I si ttzuxun warraw n Iran, akken I nettzuxu nekni s Si
Muḥend U Mḥend, maca, Ɛumar Xeyyam yemsexḍa ur yemsawi
ara netta d Si Muḥend U MḥEnd.
Acku Ɛumar Xeyyam yettwasuqel ɣer tutlayin n ddunit merra,
tin I d-yezgan ger ifassen-iw d tamezwarut s taɛrabt, yerna aṭas
isuqalen I tt-id-yuran, seg-sen:
Aḥmed Rami, Meḥmud Sibaɛi, Ǧamil Ṣidqi Zzahawi, Aḥmed Ṣṣafi
Nnajafi, llan wiyaḍ nniḍen.
Di yal tutlayt yettwasuqel aṭas n tikwal, ssuqlen-t Legliz, Fransa,
Lalman, Ṭṭalyan, Ṣṣpenyul, Rrus, Pulun, Ṣṣlav, Tterk, Aɛraben,
Lhend, Ccinwa, Japan, mačči d ayen ara d-bedreɣ.
Ula d tamaziɣt d tutlayt yeddren am tiyaḍ, ma d nekk walaɣ
yessefk-iyi ad tt-ssuqleɣ akken I tt-ssuqlen iɣerfan n ddunit
merra, s yiles n tmurt n Tmazɣa, I yimarawen, I umezruy n
tnettit d nnekwa. D ayen ara d-neǧǧ a d-yegri I tarwa-nneɣ yakk
d tsutwin ara d-yefrurin seg-neɣ. Ma yella nessers-d tiketwa n
Ɛumer Xeyyam di tcihant1, netta meskin ad fell-as yeɛfu Rebbi
ttawin-t izuffan n waḍu, yakk d leryuy n tfelseft am imegda-ines.
Mi ara teɣreḍ ad tafeḍ tikwal yumen tikwal yekfer.
Yettemxebbaḍ gar-as d tketwa yakk d izuffan ad ak-d-iban
yumen u ad ak-d-iban amzun yekfer tikwal nniḍen. Akti-s ur

1
Lmizan.
yeḥbis ara di tɣennant n wesɣan2, ula d aseɣnaw yesteqsay-it
ayɣef aya, ayɣef ayen nniḍen, d timsal I wumi ur yettaf yiwen
tiwwura I si ara ten-yeldi.
Di tketwa-agi yerwes ɣur-s Si Mḥend U Mḥend deg wayen I d-
yenna :
1-Aḥeq win ixelqen d win ixennqen
2- A qessam a bu tmenqas tenɣiḍ-aɣ kull ass
3- A wi yerran qessam d aqelwac, a t-yezlu I warrac.
4- Qessam abrid-a a t-nẓer, nebɣa ad as-nehder.
5- Qessam abrid-a yewqeɛ, a t-qableɣ di ccreɛ.
Ur qṣideɣ ara di tezwart-agi akken a d-aruɣ isefra n Si Mḥend U
Mḥend, maca, I wakken ad uqmeɣ timcudda di kra n leryuy,
netta d Ɛumar Xeyyam.
Maca, mgaraden imedyazen-agi deg iberdan n ddunit yakk d
tudert, Ɛumer Xeyyam yella yerwa, ddunit ur t-teẓmik ara, yella
di leɛnaya umedakel-is yeɣran yid-s, yuɣalen d aneɣlaf n wedrim
Ni ḍam Lmulk .
Ni ḍam Lmulk -agi yella yettak-as I Ɛumer Xeyyam ayen I si ara
ɛicent 20 twaculin I useggas, lǧib-is yeččur, ddunit yakk d tudert
werǧin I t-teẓmek.
Si Mḥend U Mḥend ala. Tudert teẓmek-it, baba-s yettwanɣa di
lgerra, yemma-s daɣen. Ayla yakk d tmurt imawlan-is
tettwaḥwes, yedder d ameɣbun, d amellaẓu, d amenṭar, tasa-s
tejreḥ, ul-is icelleḥ, zzman fell-as yeqseḥ. Ileḥḥu si temdint ar
tayeḍ, ɣef uḍar si tmurt ar tayeḍ, yesɛa yiwen gma-s di Tunes,
iruḥ ɣur-s ula d winna yenker-it, akud iẓeyyer-it.
Ɛumer Xeyyam ala, yella d axdim ugellid, d amassan n tegnawt
yakk d yetran, yerwa yezha, yefreḥ yennecraḥ, iɛedda si tawant
akin, tissit n wuzzi, yezga yeṣker. Tilmeẓyin tucbiḥin zgant s
idis-is, aẓawan, ccna, ṭṭbel, lɣiḍa, ccḍeḥ.
Lqedra yakk d tzemra n yellu tessemgarred-iten, Ɛumer Xeyyam
zzher-is yefreḥ, ma d Si Mḥend U Mḥend sseɛd-is yeqseḥ.
Ɛumer Xeyyam yella wayen I t-yessagaden, mi ara d-yemmekti
lajel, tamettant, affuɣ si tudert d rekku deg uderbuz, mi d-

2
Ddin.
D acu n lfayda yellan di tmenɣiwt yakk d nnger, acku, nnger n
tidet yurǧa-yaɣ a d-yas weḥdes, ayɣef ara nnadi fell-as nekni.
Xeyyam mi d-yuɣal ɣ er wuzzi, ulaḥed tukkeẓt ideg ur t-id-
yebdir, lbenna-s tettseḥḥir, ala win I si yessettuy iman-is deg
wayen i d-iteddun ɣur-s, yes-s kan I yettaf ṣṣber ɣef wayen la
iḍerrun, yessifsus tiɛekmin ẓẓayen ɣef lerwaḥ iɣef zgant lemḥun.
D uzzi di tmuɣli-s I yeslufuyen I wulawen inedfen, ijerḥen la
ttneẓẓifen s ufus leggaɣen d ddwa deg-s I ttafen.
Di tmuɣli n Ɛumer Xeyyam win ur neswi uzzi werǧin yeɛreḍ
ayen yelhan di ddunit.
Mi yenneḍ ɣ er lecyax d yemrabḍen d limamat d yergazen
yesserwa wesɣan, yebɣa ad asen-yessuref, ɣas ma jerḥen-t u
nnan-d fell-as ayen yellan d ẓẓur.
Ard yuɣal s imazanen7, widak I d-yewwin ajenwi d umenɣi ger
yemdanen, ssawlen s yisem n tmella8 yakk d rreḥma, di taggara
ad tuɣal d nneqma, d isaffen n yidim zgan, ttazzalen si tfekkiwin
n talsa, asɣan zeddigen yuɣal d tukkerḍa, d aḥwas d asnaref, d
timenɣiwin werǧin frant arma tqum lqiyama.
Imazanen nnan-d kra n wawalen, di taggara-nsen, uɣalen ar
ddaw wakal, mmuten am nitni am wiyaḍ.
Ɛumer Xeyyam mi t-ɣriɣ lliɣ di lḥebs, ggulleɣ gar-I d yiman-iw ar
asmi ara ffɣeɣ si lḥebs ad sweɣ uzzi, ad ṣekreɣ u a tt-xebḍeɣ
arma uɣaleɣ am ucettiḍ, di taggara nedmeɣ ur xbibḍeɣ ara,
uɣaleɣ deg wayen I d-nniɣ, a d-hedreɣ u a d-aruɣ ɣef wayagi di
tinawt nniḍen ur ssiɣzifeɣ ara awal di tezwart-agi fell-awen.
Ma Xeyyam yettnadi kan amek ara yefreḥ, u ad idegger urfan n
ddunit, u ad yerwel ɣef tlufa n tudert, yettnadi kan ala ayen
yelhan, yumen s tmettant, yeẓra ala netta I d tidet.
Kra yellan di tudert ad ifak, yettfaraṣ kan temẓi yakk d
tillumẓi, yeẓra iman-is yerǧa-t nnger, ad yerku si ddaw wakal,
acku, yettuseɣnew seg wakal u ad yuɣal ɣur-s.
Tasuqelt-agi n Ɛumer Xeyyam akken I d-nniɣ d tunṭict sɣur-I d
tucbiḥt I rruḥ Si Mḥend U Mḥend, I rruḥ n kra n win yuran neɣ

6
Tarbaɛit.
7
Lambiyya.
8
Rreḥma.

Vous aimerez peut-être aussi